10 razmnozavanje

RAZMNOŽAVANJE

BESPOLNO

VEGETATIVNO

POLNO

BESPOLNO U UŽEM SMISLU (SPORAMA)

RAZMNOŽAVANJE

BESPOLNO

VEGETATIVNO VEGETATIVNO

POLNO

BESPOLNO U UŽEM SMISLU (SPORAMA)

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

PRIRODNO PRIRODNO

VEŠTAČKO

Značaj vegetativnog razmnožavanja: Ekspanzija u prostoru Obrazovanje novih jedinki u uslovima sredine u kojima nije moguće cvetanje i plodonošenje

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

PRIRODNO Prostadeoba, deoba, Prosta fragmentacija fragmentacija Rizomi, stoloni

Krtole, lukovice

Rasplodni pupoljci, turioni

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

prirodno deobom ćelije (jednoćelijski oblici)

delovima talusa fragmentacija

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

prirodno delovima kormusa

mahovine paprati semenice

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

PRIRODNO Prosta deoba, fragmentacija Rizomi, Rizomi,stoloni stoloni Krtole, lukovice

Rasplodni pupoljci, turioni

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

PRIRODNO RIZOM (rhizoma) monopodijalni

simpodijalni

..

Amophylla Amophylla sp. sp.

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

prirodno

stolonima

podzemni nadzemni

Fragaria vesca

Elymus Elymus sp. sp.

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

PRIRODNO Prosta deoba, fragmentacija Rizomi, stoloni

Krtole, Krtole, lukovice lukovice

Rasplodni pupoljci, turioni

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

PRIRODNO KRTOLA (tuber)

poreklo od k o r e n a

Ranunculus Ranunculus ficaria ficaria

Helianthus tuberosus

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

PRIRODNO KRTOLA (tuber)

poreklo od i z d a n k a (stabla)

pupoljak (okce)

Solanum Solanum tuberosum tuberosum

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

PRIRODNO LUKOVICA (bulbus) tunikatne

prosta Allium Allium cepa cepa

crepasta Lilum Lilum candidum candidum

složena Allium Allium sativum sativum

krtolaste

Crocus Crocus sp. sp.

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

PRIRODNO LUKOVICA (bulbus) tunikatna:prosta

sušni listovi sočni listovi pupoljak stablo Allium cepa

žiličast korenov sistem

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

PRIRODNO LUKOVICA (bulbus) tunikatna: složena

čeno

Allium Allium sativum sativum

sušni list sočni sočni list list pupoljak pupoljak stablo

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

PRIRODNO LUKOVICA (bulbus) crepasta

Lilum Lilum candidum candidum

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

PRIRODNO krtolasta LUKOVICA (bulbus)

stablo stablo

Crocus Crocus sp. sp.

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

PRIRODNO Prosta deoba, fragmentacija Rizomi, stoloni

Krtole, lukovice

Rasplodni pupoljci, turioni

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

PRIRODNO rasplodni pupoljci-bulbili

Cardamine Cardamine bulbifera bulbifera

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

PRIRODNO rasplodni pupoljci-bulbili

lukovice u pazuhu lista

Lilium Lilium bulbiferum bulbiferum

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

PRIRODNO rasplodni pupoljci-bulbili

začeci cvetova

Allium Allium sativum sativum

Allium Allium vienale vienale

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

PRIRODNO rasplodni pupoljci-bulbili

Poa Poa bulbosa bulbosa var. var. vivipara vivipara

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

PRIRODNO TURIONI (hibernakule)

Aldrovanda Aldrovanda sp. sp.

Hydrilla Hydrilla sp. sp.

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

PRIRODNO iz lista

Spathocarpa Spathocarpa sp. sp.

iz korena

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

PRIRODNO

VEŠTAČKO VEŠTAČKO

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

VEŠTAČKO Bokorima Bokorima Položnicama Reznicama stablovim reznicama korenskim reznicama lisnim reznicama Kalemljenjem

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

VEŠTAČKO BOKOR (žbun)

(kod višegodišnjih zeljastih dekorativnih biljaka, margareta, žalfija)

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

VEŠTAČKO Bokorima Položnicama Položnicama Reznicama stablovim reznicama korenskim reznicama lisnim reznicama Kalemljenjem

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

VEŠTAČKO POLOŽNICE

(kod vinove loze, oraha, lešnika, duda, ribizla, šljiva, liandera, fikusa, magnolije, nekih karanfila)

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

VEŠTAČKO Bokorima Položnicama Reznicama stablovim reznicama korenskim reznicama Kalemljenjem

lisnim reznicama

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

veštačko stablovim reznicama

korenskim reznicama

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

VEŠTAČKO LISNE REZNICE (sadnice)

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE

VEŠTAČKO Bokorima Položnicama Reznicama stablovim reznicama korenskim reznicama lisnim reznicama Kalemljenjem Kalemljenjem

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE VEŠTAČKO kalemljenje (transpantacija) kalem, plemka (epibiont)

podloga (hipobiont)

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE VEŠTAČKO – načini kalemljenja

ablaktiranje

kalemljenje na most kopuliranje

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE VEŠTAČKO - načini kalemljenja

kalemljenje u procep

okuliranje

RAZMNOŽAVANJE VEGETATIVNO RAZMNOŽAVANJE KORISTI: • dobijanje formi biljaka koje ranije cvetaju, donose plodove i semena • krupniji plodovi ili veći rod boljeg kvaliteta • veća otpornost prema bolestima • pomeranje areala vrste • kod biljaka koje se gaje u kulturi (Ginko) , obezbeñuje se dovoljna količina polena za oprašivanje • produžavnje života vrste

RAZMNOŽAVANJE

BESPOLNO

VEGETATIVNO

POLNO

BESPOLNOUUUŽEM UŽEMSMISLU SMISLU BESPOLNO (SPORAMA) (SPORAMA)

RAZMNOŽAVANJE BESPOLNO RAZMNOŽAVANJE U UŽEM SMISLU (SPORAMA) sporangije

sporogeneza

spore

jednoćelijske – kod algi

spore bespolnog razmnožavanja: • razmnožavanje razmnožavanje ii rasprostiranje rasprostiranje

zoospore

RAZMNOŽAVANJE BESPOLNO RAZMNOŽAVANJE U UŽEM SMISLU (SPORAMA) sporangije

sporogeneza

spore

višećelijske – kod viših biljaka

sorusi

trofosporofili

RAZMNOŽAVANJE BESPOLNO RAZMNOŽAVANJE U UŽEM SMISLU (SPORAMA)

spore polnog razmnožavanja:

mejospore-n

-izospore -heterospore mikrospore (mikrosporangije) megaspore (megasporangije) megasporofil

mikrosporofil

RAZMNOŽAVANJE BESPOLNO RAZMNOŽAVANJE Karakteristike bespolnog razmnožavanja: • genetička identičnost potomstva • prilagoñenost na date (neizmenjene) uslove sredine • obrazovanje velikog broja spora kod biljaka koje se razmnožavaju sporama

RAZMNOŽAVANJE

BESPOLNO

VEGETATIVNO

POLNO

BESPOLNO U UŽEM SMISLU (SPORAMA)

RAZMNOŽAVANJE POLNO RAZMNOŽAVANJE muški gamet (n) + ženski gamet (n) GAMETANGIJE GAMETANGIJE

oploñenje

GAMETOGENEZA

zigot (2n) GAMETI mitogameti mitogameti

muške (anteridije) ženske (oogonije) jednoćelijske, niže biljke (arhegonije) višećelijske, više biljke

POLNO RAZMNOŽAVANJE TIPOVI GAMETA I POLNOG PROCESA (a) izogameti: + muški (donor) - ženski (receptor) IZOGAMIJA IZOGAMIJA (b) anizogameti: ANIZOGAMIJA ANIZOGAMIJA

(c) anizogameti: OOGAMIJA OOGAMIJA

(d) oba nepokretna muški sitan ženski krupan (jajna ćelija) -složenije -složenije golosemenice, golosemenice, sve sve skrivenosemenice skrivenosemenice

RAZMNOŽAVANJE POLNO RAZMNOŽAVANJE

Karakteristike polnog razmnožavanja: genetička raznovrsnost potomstva iz generacije u generaciju koje podleže prirodnom odabiranju prilagoñenost na promenjene uslove sredine obrazovanje većeg broja individua

RAZMNOŽAVANJE SMENA BESPOLNOG I POLNOG RAZMNOŽAVANJA SMENA SMENA JEDROVIH JEDROVIH FAZA FAZA II SMENA SMENA “GENERACIJA" “GENERACIJA"

oploñenje

DIPLONT (zigot) (2n)

redukciona deoba

HAPLONT (n)

polna “generacija“ – GAMETOFIT – polno razmnožavanje bespolna “generacija“ – SPOROFIT- bespolno razmnožavanje

RAZMNOŽAVANJE SMENA BESPOLNOG I POLNOG RAZMNOŽAVANJA SMENA SMENA JEDROVIH JEDROVIH FAZA FAZA II SMENA SMENA “GENERACIJA" “GENERACIJA" zigotna zigotna izmena izmena jedrovih jedrovih faza faza

gametska gametska izmena izmena jedrovih jedrovih faza faza

HAPLONT o

r

DIPLONT o Gph Sph r

intermedijerna intermedijerna izmena izmena jedrovih jedrovih faza faza --

haplofaza haplofaza

==

diplofaza diplofaza

oo

oplodnja oplodnja

rr Sph Sph

redukciona redukciona deoba deoba sporofit sporofit

Gph Gph gametofit gametofit

DIPLO-HAPLONT

r

o

ŽIVOTNI CIKLUS

izomorfan tip životnog ciklusa HAPLOFAZA HAPLOFAZA

heteromorfan tip životnog ciklusa DIPLOFAZA DIPLOFAZA

CIKLUS RAZVIĆA MAHOVINA

dominira gametofit, dok je sporofit jednostavne grañe, kratkotrajan, nesamostalan (razvija se na račun gametofita) oploñenje uz prisustvo vode

CIKLUS RAZVIĆA IZOSPORNIH PAPRATI

dominira sporofit, dok je gametofit redukovan, dvopolan, autotrofan (vodi samostalni način života)

spore iste veličine i oblika - izospore oploñenje uz prisustvo vode

CIKLUS RAZVIĆA HETEROSPORNIH PREČICA

heterospore: mikro – i megaspore jednopolni gametofiti: mikro – i megagametofit gametofiti redukovani, posebno mikrogametofit, nesamostalni (razvijaju se unutar spora) dominira sporofit oploñenje uz prisustvo vode

RAZMNOŽAVANJE SEMENICA (BILJKE KOJE OBRAZUJU SEME)

SEMENICE

GOLOSEMENICE

SKRIVENOSEMENICE

semeni zameci, kasnije semena na otvorenim megasporofilima (plodnim ljuspama)

semeni zameci, kasnije semena zatvorena u tučku, nastalom srastanjem megasporofila (oplodnih listića)

Prednosti semena u odnosu na spore: ima oformljen embrion i rezervne supstance za prve faze razvoja ima semenjaču, površinski zaštitni omotač, te dugo može opstati i u vrlo nepovoljnim uslovima sredine mogućnost raznošenja semena je znatno veća nego spora, a time i osvajanje novih sredina prenošenjem semena u vrlo različite uslove spoljašnje sredine omogućava se stvaranje novih formi biljaka čime se obezbeñuje ogroman materijal koji podleže prirodnoj selekciji

CIKLUS RAZVIĆA GOLOSEMENICA (ČETINARA)

dominira sporofit, gametofit redukovan, nesamostalan, razvija se unutar sporofita heterospore (mikro- i megaspore) jednopolni gametofiti (mikro- i mega gametofit), mikrogametofit više redukovan obrazuju se ženske gametangije - arhegonije muški gameti aktivno pokretni kod primitivnih golosemenica, nepokretni kod složenih golosemenica oploñenje bez prisustva vode

ŽIVOTNI CIKLUS SKRIVENOSEMENICA

dominira sporofit, gametofit redukovan, nesamostalan, razvija se unutar sporofita heterospore (mikro- i megaspore) jednopolni gametofiti (mikro- i mega gametofit), mikrogametofit više redukovan gametangije se ne obrazuju muški gameti nepokretni dvojno oploñenje uključuje stvaranje embriona i hranljivog tkiva i odvija se bez prisustva vode

CIKLUS RAZVIĆA SKRIVENOSEMENICA glavne karakteristike evolucije procesa razmnožavanja : • dominacija sporofita - diplofaze a redukcija gametofita -

haplofaze • razviće kod sporofita mehanizama za izbegavanje

vode kao posrednika pri oploñenju i sposobnosti koje olakšavaju polno razmnožavanje • gubitak sposobnosti aktivnog kretanja muških gameta • razvoj

embrija u početnim fazama unutar materinskog organizma na račun rezervnih hranljivih materija semena