De Natuurvriend editie Zomer 2021

driemaandelijks: juli-augustus-september

De Natuurvriend

ledenmagazine voor Natuurvrienden & Bergstijgers - zomer 2021

TELEX

Wandelkalender 01/08 wandeling afd. Deurne 04/08 Ipso Facto Oudenburg - (afd. Oostende) 11/08 Tramhalte Renbaan Hippo 12 - (afd. Oostende) 18/08 Armenonville ‘T Bosje - (afd. Oostende) 22/08 wandeling afd. Deurne 25/08 Blauwe Sluis Bredene - (afd. Oostende) 04/09 Dagwandeling in Lille/Beerse (afd. Kapellen) 05/09 wandeling afd. Deurne 05/09 Dagstapper Heide, 27 km, vertrek station Heide 9u15, ivomatthys@yahoo.com 18/09 Namiddagwandeling in Oud-Turnhout De Liereman (afd. Kapellen) 19/09 Zondagwandeling “Wandeling in de Dendervallei met licht erotisch moment” (afd. Aalst) 26/09 wandeling afd. Deurne 03/10 Dagstapper Sint-Joris-weert, vertrek 10u15 station St- Joris-Weert, 23-26 km door het Meerdaalwoud 10/10 wandeling afd. Deurne 16/10 Namiddagwandeling in Geel (afd. Kapellen) 24/10 wandeling afd. Deurne 05/11 Wandelweekend in Voerstreek (afd. Kapellen) 14/11 wandeling afd. Deurne 28/11 Zondagwandeling te Wetteren (afd. Aalst) 28/11 wandeling afd. Deurne 05/12 Dagstapper te Ravels, vertrek om 10u aan de kerk van Ravels, circa 25 km 12/12 Smoutebollentocht - wandeling afd. Deurne

Natuurvrienden krijgen 50% korting op lidgeld Blue-bike

Je eindbestemming ligt meestal verder dan waar trein, tram of bus je brengen.

Om die laatste kilometers vlot, snel en comfortabel te overbruggen, is er Bluebike. Je vindt de blauwe stadsfietsen in heel België aan meer dan 65 trein-, tram- en busstations en enkele P&R's. Bestel nu je Blue-bikekaart en verplaats je op de meest snelle, flexibele en aangename manier zonder file- en parkeerproblemen!

Natuurvrienden krijgen 50% korting op hun abonnement met kortingscode Bluebikevoordenatuurvrienden2021, geldig tot en met 31/12/2021. Alle voorwaarden voor leden die gebruik wensen te maken van het voordeel vind je op www.blue-bike.be/ mijnvoordeel.

Netwerk Natuurvrienden breidt uit naar Bulgarije en Honduras

Han Verschuur - Van 30 april tot 4 juli liepen de Duitse Natuurvrienden alsnog de grote Vredeswandeltocht dwars door Duitsland van Hamburg naar Konstanz aan het Bodenmeer onder het motto “Frieden in Bewegung”. De mars werd eerder door de pandemie uitgesteld. De Duitse Natuurvrienden zetten zich in voor een actieve vredespolitiek. Zij roepen op tot ontwapening, een atoomwapenvrije wereld, het verbod op wapenexport en een nieuwe ontspanningspolitiek. Het traject was verdeeld in 64 etappes van elk 15 tot 30km lang. Bij de mars hoort ook een brochure die zich bezig houdt met de vraag waarom de defensie-uitgaven stijgen. Deze brochure kan worden downgeload via de link: www. naturfreunde.de/sites/default/files/nfd_schriftenfriedenspolitik_1-militaerausgaben.pdf

KORT

Duitse Natuurvrienden wandelen dwars door Duitsland voor de vrede

Begin dit jaar werd op het congres van Naturefriends International besloten om De Natuurvrienden Bulgarije en Movimiento Amplio por la Dignidad y Justicia toe te laten treden tot het Natuurvriendennetwerk. De Natuurvrienden van Bulgarije zetten zich actief in voor de rechten van minderheden, tegen racisme en vóór de transitie naar duurzame energie.

Movimiento Amplio por la Dignidad y Justicia noemt zichzelf een sociale en politieke beweging die strijdt tegen corruptie en het wanbeheer van publieke goederen. Ze willen een transparante samenleving waar mensenrechten en respect voor de leefomgeving voorop staan. In de toekomst zal er nauw worden samengewerkt met de organisaties. Dat gebeurt nu al in beperkte mate. Zo werd er in Bulgarije de wandeltocht “Bergen, Valleien en Partizanen” georganiseerd en staan er een culturele reis gepland.

UFAN, de Waalse Natuurvrienden, hebben een nieuwe website: www.amisdelanature.be * Nivon heeft een nieuwe voorzitter: Henk Schaaf maakt plaats voor Henk Nijhof

Beste Natuurvrienden De zomer is in het land – of zou dit toch moeten zijn. Zeker nu door de coronapandemie die nog steeds heerst, veel mensen hun vakantie in eigen land doorbrengen, zou wat zon en warmte meer dan welkom zijn. De realiteit is jammer genoeg anders: frisse temperaturen, regen, veel en hevige regen zelfs, met zware overstromingen tot gevolg. En niet alleen in België, ook elders in Europa, en in China en India. Terwijl andere landen dan weer te kampen hebben met ongezien hitte, met hevige brosbranden tot gevolg.

Vele wetenschappers zijn het erover eens: de extreme weersomstandigheden die we nu meemaken, zijn het gevolg van de klimaatverandering. Zij waarschuwden al langer voor de gevolgen van de opwarming van de aarde, maar de intensiteit en de snelheid waarmee de extremen zich nu voordoen, verrassen ook hen. In die mate zelfs dat ze op 29 juli jl. – “Earth Overshoot Day”, de dag waarop alle natuurlijke hulpbronnen die onze aarde in één jaar kan produceren, opgebruikt zijn – de klimaatnoodtoestand uitriepen. Snel en ingrijpend handelen is dus nodig want de situatie is uiterst urgent.

Het valt te hopen dat het klimaatplan “FitFor55” dat de Europese Unie op 12 juli voorstelde, niet too little, too late zal zijn. Alleszins is de strijd tegen de opwarming van de aarde een strijd die we met z’n allen moeten aangaan – en gelukkig zijn vele van onze leden zich daarvan bewust!

De zware overstromingen die ons land hebben getroffen, hebben een golf van solidariteit teweeggebracht.

Ook vanuit onze vereniging kwam er een oproep om te helpen in de gemeente Gesves, waar de “Rochers de Goyet” gelegen zijn, die de Natuurvrienden-Bergstijgers in beheer hebben. Solidariteit en vrijwillige inzet zijn dan ook in het DNA van onze vereniging ingebeiteld.

Het valt nog af te wachten wat de maand augustus in petto heeft. De weersvoorspellingen zien er voor de eerste periode alvast niet goed uit. Maar dat mag ons niet tegen houden om erop uit te trekken en samen leuke activiteiten te ondernemen – zeker nu we, en gelukkig maar, door de Covid-19 vaccinaties, weer wat meer vrijheid en bewegingsruimte krijgen. In deze Natuurvriend vinden jullie alvast een aantal tips. En vergeet onze Natuurvriendenhuizen niet, ideale plekken om samen te komen, te wandelen en te fietsen.

Ik wens jullie een fijne zomer en hoop jullie talrijk te zien op onze Natuurvriendendag op 18 september.

Hartelijk Berg vrij!

Greet van Gool Voorzitter

colofon Redactieadres De Natuurvriend Oude Baan 110 2910 Essen

Verantwoordelijk Uitgever Greet van Gool Oude Baan 110 2910 Essen

Hoofdredacteur & layout

Dries Everaerts (dries@denatuurvrienden.be) Coverontwerp CKHAIZAR

Stuur foto’s, artikels en afdelingkalenders naar dries@denatuurvrienden.be

Uw volledige trekking- en wandeluitrusting ook voor vakantie in eigen land!

Plezantstraat 11 9220 Hamme Tel 052/47 85 22 info@berghut.be

Bezoek onze webshop https://berghut.be

De zwartste zomer van 1978

Begin juni verdween Dixie Dansercoer tijdens een expeditie in Groenland in een gletsjerkloof.

Dit tragische ongeval bracht binnen onze vereniging enkele pijnlijke herinneringen naar boven.

In de zomer van 1978 kende een expeditie van Natuurvrienden-Bergstijgers op hetzelfde eiland een gelijkaardige tragische afloop.

De e-mail van een lid van De Natuurvrienden loog er niet om: ‘Naar aanleiding van het ongeluk van Dixie was er een speciale uitzending op Radio 1. Ik hoorde beweren dat er nog nooit een Belgische expeditie op Groenland was geweest. Iemand zou Radio 1 moeten wijzen op de expeditie van 1978 waarbij drie van onze kameraden zijn verongelukt. Het is onze plicht tegenover de weduwen, de kinderen en kleinkinderen. Onze kameraden mogen niet worden vergeten!’

Ook op de Algemene Vergadering in juli ging de expeditie over de tongen. Eerder al had Lars Meulenbergs, voorzitter van de Bergstijgers, in een reactie zijn medeleven aan de nabestaanden van Dansercoer uitgedrukt. ‘Tegelijk haalt het oude herinneringen naar boven,’ schreef hij in een post op sociale media, ‘Voor sommigen (de échte anciens) zal het misschien zelfs wonden openrijten. Eind jaren ‘70 organiseerden enkele van onze klimmers een expeditie naar Groenland, ze trokken met sleden over de machtige gletsjers en beklommen er een granietwand om u tegen te zeggen. Bij een val brak één van hen een been en bij de afdaling gebeurde er een drama.’ Hij besluit zijn boodschap met: ‘Niets is zonder enig gevaar. Het doet ons even nederig zijn.’

Het mag duidelijk zijn: Raymond De Maeyer, André Beuckelaers en Oscar D’Hollander, de drie leden die het leven lieten tijdens de expeditie van 1978, zijn nog zeker niet vergeten.

Naast de drie omgekomen leden, maakten ook Luc Beccu, Leon Gijsbrechts en Dirk Verschueren deel uit van de groep.

Aan de hand van interviews en documentatie probeert De Natuurvriend deze noodlottige zomerdagen te reconstrueren.

Eind juli 1978 vertrekken de zes Natuurvrienden in het gezelschap van Louis Beyens, destijds een medewerker bij de Dienst Plantkunde van Rijksuniversitair Centrum Antwerpen, per vliegtuig via Denemarken naar Groenland. De expeditie

had het orgelpunt moeten worden van het vijftigjarige jubileum van de vereniging. Beyens is van plan om in de regio botanisch onderzoek te verrichten. Zijn werk zal zich toespitsen op de problematiek van de vegetatie-evolutie vanaf het Laatglaciaal, zeg maar: de “laatste ijstijd”.

Om de financiering van de reis rond te krijgen, wenden ze zich tot het bedrijfsleven. In een brief naar een potentiële sponsor schrijven ze hun motief neer: ‘Het verlangen om weinig gekende, eenzame en haast nooit betreden streken te verkennen.’

De voorbereiding van de reis neemt verschillende jaren in beslag. Veel tijd wordt besteed aan het uitzoeken van de juiste materialen, uiteraard om te klimmen en te kamperen, maar ook voor het wetenschappelijk onderzoek. Het is niet moeilijk om zich de opwinding en het enthousiasme van de mannen in te beelden wanneer zij in kleine bootjes door de fjorden richting kustgebergte varen. Als het materiaal ontscheept is, en de vaartuigen hun terugtocht richting haven aanvatten, weten ze dat ze vijf weken lang alleen op zichzelf zijn aangewezen.

Het basiskamp wordt opgeslagen in de Tasîlag-fjord, in de nabijheid van de noordpas van de Kârale-gletsjer. Meteen volgt een eerste grote test: al het materiaal moet over een pas van meer dan 1000 meter naar het basiskamp worden gedragen. Daarna volgt een acclimatisatie van een week. Tijdens deze periode worden er beklimmingen uitgevoerd in het gebied ten noorden van Kârale-gletsjer en ten westen van het basiskamp. De eerste twee weken van hun verblijf heerst de middernachtzon. Vanaf begin augustus is er een schemerige periode rond 23-24 uur. De tweede helft van augustus kunnen ze genieten van enkele uren duisternis. De mannen richten, eenmaal gewend aan de vreemde omgeving, een kamp in op de Midgardgletsjer. De bedoeling is om van hieruit verschillende nog onbeklommen bergtoppen te verkennen.

Ondanks de slechte weersomstandigheden lukt het toch om een vijftal toppen te beklimmen. Het noodlot slaat echter toe tijdens de laatste piek op het programma. Op 11 augustus rond middernacht begint men aan de beklimming van de Storebror, een berg van 1.202 meter. De eerste van de drie cordées staat reeds op de top wanneer er zich in de tweede cordée, nauwelijk 50 meter lager, een ongeval voordoet. André Beuckelaers breekt een been. Het wordt gespalkt met twee ijspikkels. Raymond De Maeyer en Oscar D’Hollander beginnen, met André op een geïmproviseerde draagberrie, aan de afdaling.

Op 12 augustus bevindt de groep zich omstreeks 4 uur ‘s nachts bovenaan een gletsjer. Wat er dan gebeurt, zal voor altijd in nevelen gehuld zijn. Enkel de tragische afloop staat vast: André, Raymond en Oscar storten de diepte in en verdwijnen in de gletsjerkloof.

Jan Flips, stichter van de Bergstijgers, bleef gedurende zijn leven refereren naar de zomer van 1978 als de zwartste zomer.

Er was niet alleen het drama in Groenland, eerder was Jean Puttemans verongelukt tijdens de beklimming van de Zimba in Oostenrijk. Jean ging normaal gezien mee naar Groenland, maar haakte af omdat hij bezig was met de bouw van zijn huis.

Anita De Keyzer, weduwe van Jean, wil de herinnering aan haar man en de drie kameraden levend houden. In 2017 trok ze naar Groenland: ‘Het was mijn bedoeling zo dicht mogelijk bij de plaats van het ongeluk te komen. Ik wilde André, Mon en Oscar eer bewijzen door bloemen in het water te gooien of een groet uit te spreken. Iedereen moet weten dat we hen niet zijn vergeten!’

Het verlangen om zo dicht mogelijk bij de plaats van het onheil te komen, is ook Jeanine Jonckheere, weduwe van Oscar D’Hollander, niet onbekend. Zij trok kort na de feiten naar Groenland en vloog met een helikopter langs de flank. Vanuit het raam zag zij een achtergebleven mutsje liggen, een detail dat haar nog zeer helder voor de geest staat en dat ze enkele keren zal herhalen tijdens het gesprek; dat mutsje van één van onze mannen. Jeanine spreekt van een zeer moeilijke tijd, maar zegt ook dat ze veel steun heeft gekregen vanuit de vereniging.

Het expeditiegebied (uit De Vlaamse Groenland-expeditie 1978, L. Beyens)

Het is een echo van de woorden van Bob Gevers. Hij schreef het treffend neer in de herfsteditie van De Natuurvriend uit 1978: ‘Ik heb ooit meegemaakt, dat enkele maanden na een verschrikkelijke brand, die een eikenwoud tot maanlandschap herschiep, weer orchideeën bloeiden… Wij, Natuurvrienden, willen voor de familieleden van de slachtoffers orchideeën zijn: symbolen van troost, medeleven, steun.’

Dries Everaerts Dit artikel kwam tot stand dankzij de hulp van afdeling Oostende, Jenny Cuvelier, Dolf Claes & Désiré Van Roy.

Zicht op de Midgardgletsjer.

Fotomuur De Natuurvrienden uit Oostende maakten een fietstocht met John Crombez en hij was er zeer over te spreken: “Het was een geweldige, zonovergoten fietsdag met de nodige tussenstops én dit onder deskundige begeleiding van de Natuurvrienden. De stijve beentjes nemen we er vandaag gewoon bij. We fietsten met een 30-tal enthousiastelingen zo’n 60 km én dit zonder fietspech. Het is duidelijk voor herhaling vatbaar.”

Jonge activisten aan de slag in Praag.

International Young Naturefriends leerde een groep kinderen op een speelse manier om zorg te dragen voor onze planeet.

Lees meer op www.iynf.org/2021/06/littleeco-activists.

Eind mei kropen de Gentse Bergstijgers op de fiets om een plantenruilbeurs in Belzele te bezoeken.

Begin juli arriveerden 1.000 fruitbomen in Gambia en Senegal, dit in het kader van een klimaatproject van Naturefriends International. Wie ook wil bijdragen aan het project, kan een donatie doen via www.climatefund.nf-int.org.

***wedstrijd***

Bergstijgers Gent hielden een fotowedstrijd. Deze werd gewonnen door Lennart Hoengenaert met de foto ‘De Alpenroosjes’.

Zilver ging naar Christiane Loontjens met haar foto van het Meuleken ‘t Dal van Zingem.

Ereschuld en börek in Bosnië: Natuurvrienden bouwen aan een nieuw begin voor Srebrenica.

In de winter van dit jaar trok Fonger Huisman als afgezant van Nivon, de Nederlandse Natuurvrienden, naar Srebrenica om het City of Hope-project van Prijatelji Prirode Oaza Mira, de Bosnische Natuurvrienden, in ogenschouw te nemen. Een niet geheel onbeladen bezoek, daar de dubieuze rol van het Nederlandse bataljon Dutchbat 3 in de Val van Srebrenica een trauma heeft achtergelaten. In juli 1995 werden duizenden moslims vermoord door de troepen van Ratko Mladić. Dutchbat stond erbij en keek ernaar. Fonger mocht aan den lijve ondervinden dat deze wonde nog lang niet geheeld is.

De Natuurvriend: Wat was het doel van jouw reis naar Bosnië?

Fonger Huisman: Nivon overweegt om het City of Hope-project financieel te ondersteunen, mijn primaire taak was dan ook om uit te zoeken of het levensvatbaar is. Ik heb een vrij losse opdracht gekregen: een fotoreportage maken en verslag doen van mijn bevindingen.

Je maakte de reis tijdens een pandemie. Ben je er gemakkelijk geraakt?

Alles werd er een stuk onzekerder door. Ik heb op de heen- en terugreis een PCR-test moeten afnemen, bij een positief resultaat had ik niet kunnen reizen. Gedurende de reis waren er ook enkele controles. Normaal duurt de trip Sarajevo-Srebrenica iets minder dan drie uur, dat heeft nu wat langer geduurd omdat er minder vluchten en bussen zijn. Ik kon niet meteen doorreizen naar Srebrenica omdat er maar één bus per dag reed, tenminste: de officiële bus. Ik had die dag misschien nog kunnen reizen met een informele bus. Die is iets goedkoper en rijdt vaker.

De bezieler van het City of Hope-project is Irvin Mujčić. Heeft hij jou op sleeptouw genomen?

Ik heb een week bij hem gelogeerd. Het was een kans om het project van dichtbij mee te maken. Toen ik er was, werd het kanaal voor de watermolen uitgegraven.

Irvin heeft me onderdelen van wandeltochten laten zien, met gastfamilies in contact gebracht en de toeristische mogelijkheden van de streek leren kennen.

Wat voor iemand is hij?

Hij is de voorzitter van de Bosnische Natuurvrienden en

alles draait rond zijn inzet. Hij leeft helemaal voor het project. Hij heeft zijn leven dermate met het project verbonden dat de twee bijna in elkaar zijn opgegaan. Het project zou misschien op losse schroeven komen te staan als hij zou stoppen, maar dat zie ik niet op korte termijn gebeuren. Hij heeft zijn plaats gevonden.

Hij heeft ook een sterke voorgeschiedenis: als kind ontvluchtte hij samen met zijn moeder de Bosnische Burgeroorlog, naar Italië...

En hij keerde pas terug als twintiger. Zijn vader bleef achter in Bosnië en werd vermoedelijk, net als zijn oom en verschillende neven, omgebracht. Het lichaam van zijn vader is nog steeds niet gevonden.

In Italië kwam hij in contact met De Natuurvrienden. Hij heeft zich door hen laten inspireren. In de toekomst wil hij berghutten voor wandelaars neerpoten. Hij kent de omgeving op zijn duimpje. Zo liepen we tijdens een wandeling langs een riviertje toen hij me op een hoop stenen wees. Bleek dat het een stelling was geweest uit de oorlog. Iemand had zich daar ingegraven om dekking te zoeken. Dat zijn dingen die je niet op bordjes ziet staan...

In welke fase zit het project momenteel?

De hoofdmoot is de bouw van een vakantiedorp dat bestaat uit meerdere kleine huisjes die op traditionele wijze worden gebouwd. De pandemie was een streep door de rekening: 2020 had een financieel succesjaar moeten worden, hij was volgeboekt, maar het virus stak er een stokje voor. De inkomsten bleven uit waardoor de bouw vertraging heeft opgelopen.

Je had het eerder over een watermolen. Wat is daarmee het plan?

Die moet het project van schone energie voorzien. Watermolens hebben tijdens de oorlog een belangrijke rol gespeeld in de stroomvoorziening van de burgerbevolking. Maar het is voor Irvin ook een soort van eerbetoon.

De vader van een vriend van hem werd namelijk neergeschoten aan een watermolen. In Bosnië zijn vele dingen nog verbonden met de oorlog.

Hoe reageerde de lokale bevolking op jouw nationaliteit?

Meestal neutraal, maar er was één confrontatie die best wel heftig was. Ik zat met Irvin op een terrasje in een buurstadje van Srebrenica toen een kennis van hem bij ons aan tafel schoof. Hij was heel opgewekt, sprak met Irvin in het Italiaans met veel gesticuleren erbij. Schertsend vroeg hij mij of ik soms ook een Italiaan was. Daar moest ik natuurlijk negatief op antwoorden. Toen ik hem vertelde dat ik uit Nederland kwam, betrok zijn gezicht.

Hij werd zichtbaar geraakt door mijn nationaliteit en begon heftiger te praten. Hij vertelde dat hij een hekel had aan Nederlanders. Zijn hele familie was tijdens de oorlog uitgemoord. Hij is in armoede opgegroeid en heeft alleen maar slechte herinneringen aan de Nederlandse inzet.

Mijn nationaliteit riep al dat leed weer op.

Hoe is dat gesprek verlopen?

Niet gemakkelijk, maar we zijn als vrienden uit elkaar gegaan. Ik denk dat het voor hem heel belangrijk was om met een Nederlander te kunnen spreken, om zijn relaas te kunnen doen bij iemand die verbonden was met zijn leed. Hij stond erop dat hij onze maaltijd zou betalen en heeft ons nog een lift gegeven naar het herdenkingscentrum.

De oorlog is recente geschiedenis. Ik neem aan dat die nog tastbaar aanwezig is?

De oorlog is nog overal aanwezig. In eerste instantie fysiek: kapotte gebouwen, kogelgaten in de huizen. Als je het stadje verlaat in het noorden heb je die enorme begraafplaats. Er is heel veel leegstand. Veel burgers zijn nooit teruggekeerd. Er is immers weinig toekomst aangezien er geen werk is.

De mensen hebben het er nog vaak over. Je merkt dat er nog een etnische scheiding is met veel vooroordelen. Ik heb alleen met Bosniakken te maken gehad dus ik weet niet of dat ook geldt voor de Servische zijde. Bosniakken zijn ontevreden over de politiek die grotendeel door Serven bestuurd wordt. Toch zijn er ook pogingen om over de verschillen heen te stappen.

Hoe wordt er in Nederland teruggekeken op de genocide van 1995?

Het behoort tot het collectieve geheugen, maar er kunnen nog meer inspanningen worden geleverd. Er is tamelijk wat aandacht, vooral dan voor de Nederlandse rol en de trauma’s van de Dutchbat. Die zijn niet te verwaarlozen: de soldaten hebben een verschrikkelijke tijd gehad, ze voelen zich in de steek gelaten, maar ze hebben het tenminste overleefd. De Bosniakken werden nog veel erger in de steek gelaten, en daar hebben we misschien iets te weinig oog voor. Nederland kan een rol spelen om de fout, of de schuld, van de internationale gemeenschap goed te maken. De Nederlandse staat heeft sinds het

Fonger Huisman trok deze winter als afgezant van Nivon naar Bosnië om de leefbaarheid van het City of Hope-project te bestuderen.

einde van de oorlog driecijferige miljoenenbedragen aan financiële ondersteuning naar Bosnië overgemaakt en ook hebben de Verenigde Naties een tientallen miljoenen wegend ontwikkelingsprogramma opgezet, maar de bevolking, voornamelijk die van Bosniakse komaf, geeft aan hier niets van te hebben gezien.

Han Verschuur (Internationalisering, Nivon) maakt gewag van een ereschuld.

Ik kan me daarin vinden. Nederland heeft zich achter de regels verscholen en had meer kunnen doen. Als je het volgens de regels bekijkt, heeft Nederland vrijwel geen fouten gemaakt, maar daar gaat het niet om. Het gaat om mensenlevens en daar moet Nederland verantwoordelijkheid voor nemen, iets wat de staat nalaat. De vrees is dat er dan een cascade van rechtszaken en eisen tot compensatieregelingen zou volgen.

Ik hoop dat Nivon en andere Natuurvriendenorganisaties een bijdrage willen leveren. De Italianen sturen al jaarlijks een bedrag, en Zwitserland heeft vorig jaar gesteund.

Maar het allermooiste is wanneer mensen er op bezoek gaan. Zo kan er een duurzame economie groeien.

Dat is inderdaad ook een doel van Irvin: de hele regio doen heropleven.

Je mag niet vergeten dat de regio voor de oorlog een bekende toeristische trekpleister was. In 1991 kwamen er nog 60.000 bezoekers. Veel hotels en restaurants staan nu leeg. Irvin wil een andere herdenkingscultuur scheppen dan in Auschwitz: die plek heeft volgens hem geen toekomst gekregen. Hij wil het verleden als toeristenoord weer veroveren voor de toekomst. De hoop is dat zijn project een aanzwengelend effect heeft. Hij zorgt nu al voor meer overnachtingen in de stad, dat is een enorme winst voor de regio. Als hij anderen kan inspireren, zijn er zeker mogelijkheden.

Hoe kunnen Natuurvrienden het City of Hope bezoeken?

Een reis boeken verloopt meestal informeel via Facebook. Er is een website maar die is niet up to date en ook

Fonger Tipt!

De

meeste mensen die Srebrenica bezoeken, komen voor het herdenkingscentrum, waar de gedenkplaats en begraafplaats van de duizenden slachtoffers van de genocide liggen. Vóór de oorlog genoot de plek bekendheid als kuuroord, vanwege de heilzame waterbronnen.

Bezieler van het City of Hope-project is Irvin Mujčić: hij ontvluchtte als kind de oorlog en kwam terecht in Italië, waar hij geïnspireerd werd door De Natuurvrienden.

niet overzichtelijk. Irvin bespreekt het concept van de trip en stelt dan vrij spontaan een programma samen. Dat kan toeristisch zijn, maar ook vrijwilligerswerk behoort tot de mogelijkheden. Er zijn gastgezinnen die ruimtes beschikbaar stellen en maaltijden verzorgen. Je kan er paardrijden of traditionele muzikanten aan het werk horen. Bosniërs zijn erg open en geïnteresseerd. Een minpuntje is de talenkennis: niet iedereen spreekt Engels, de jongeren wel, sommigen spreken ook Duits.

Het land is in vergelijking met Kroatië en Servië relatief achtergesteld. De oorlog heeft zich voornamelijk op Bosnisch grondgebied afgespeeld en de infrastructuur is daardoor eerder gebrekkig. Dat maakt het niet gemakkelijk een reis te organiseren, maar het komt de avontuurlijke sfeer wel ten goede.

Hoe heb je die week op het project beleefd?

Heerlijk, ook al was het af en toe wat afzien. De houtkachels doofden ‘s nachts waardoor het heel koud werd.

Voor de rest heb ik een geweldige tijd gehad. Het is een heel mooie omgeving, de zon scheen elke dag, er zijn prachtige bergen, de mensen zijn vriendelijk en ik ben dol op de börek die ze er maken.

Börek?

Dat is een gerecht van bladerdeeg, gevuld met vlees, kaas, spinazie of kool. Het werd meegebracht door de Ottomaanse overheersers. Je kan het als tussendoortje eten of als maaltijd.

En met deze culinaire tip sluiten we het interview af, bedankt!

Dries Everaerts Met dank aan Han Verschuur van Nivon. website: www.srebrenicahope.wordpress.com contact: srebrenicahope@gmail.com of irvinmujcic14@gmail.com

Er vallen veel culturele restanten te bezichtigen.

In de buurt van het project liggen er vijf ruïnes van oude burchten. Ze zijn onontgonnen en grotendeels overwoekerd, erg leuk voor avonturiers. Irvin wil ze op termijn toegankelijk maken.

Ook talrijk aanwezig: de middeleeuwse stećcigrafstenen. Een stećak is een enorme steen die wat aan een hunebed doet denken. Sommige zijn voorzien van fraaie versieringen. Er zijn ook grotten. Het is geen makkelijke beklimming om er te geraken, maar ze zijn de moeite. Sommige binnenruimtes meten 30 meter hoog.

Naturfreundehaus Feldberg: leven in volle natuur Wie op vakantie trekt richting het Zwarte Woud, moet zeker een verblijf in het Naturfreundehaus Feldberg overwegen. Sinds enkele jaren is het huis gemoderniseerd en met enkele dakkamers uitgebreid van waaruit je een prachtig zicht hebt op de natuur rond de hoogste berg van het Zwarte Woud. Het huis is gelegen in een beschermd natuurgebied op de flank van de Feldberg langs de zuiderflank en van daaruit kan je prachtige wandelingen maken en de verschillende vegetaties doorkruisen die de flank van de Feldberg herbergen.

De mooiste wandeling is een lus van ongeveer 20 km die rondom de berg trekt en via het skiresort aan de Noordflank en een klim naar het hoogste punt (monument Von Bismarck en meteostation) en dan terug naar het Natuurvriendenhuis leidt. Onderweg geniet je van een mooie vallei met een natuurlijk meertje (Feldsee)

De gehele bio-sector komt opnieuw samen!

en enkele stevige bergstijg-passen maar ook een paar Bergstüblen waar je lekker kan eten en genieten van de plaatselijke geneugten. Ook de onmiddellijke buurt van de Feldberg biedt vele mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld de Titisee (campings) en de Schluchsee en de prachtige Ravennaschlucht een wandeling door een bergkloof, kortom, te veel om op te noemen.

Het Naturfreundehaus Feldberg kan je enkel met de wagen bereiken via het skidorpje Hinterzarten. Het huis wordt door vrijwilligers gerund en ontbijt en plaatselijke gerechten zijn echte aanraders!

Voor meer info, bezoek de website: www.naturfreundehaus-feldberg.de Johan (Afd. Geraardsbergen)

zondag 7 november 2021 maandag 8 november 2021 Brussels Expo | Paleis 11

Voor ondernemers met een duurzame visie

U toch ook!

Bezoek de beurs GRATIS met de code BXP21DNV Dé vakbeurs voor bio-, eco-, natuurlijke en duurzame producten. Voor en door de sector.

www.bio-xpo.be

augustus

kalender

31 juli – 3 augustus Zomertrektocht - De Natuurvrienden Aarschot Wandelen in Sankt-Vith, Burg-Reuland, Logbiermé, Coo met overnachting in Natuurvriendenhuis.

14 augustus - 15 augustus Clubweekend te Hotton Bergstijgers Kempen Afspraak om 10u aan de rotsen. We kamperen op Camping Eau-Zone,Rue de Fonzays 10, Hotton. campingeauzone@hotmail.be www.campingeauzone.be 20 – 23 augustus 2021 Fiets- en wandelweekend Natuurvrienden Willebroek De vertrouwde fietstweedaagse met nu ook wandelmogelijkheden.

21 augustus - 22 augustus De Natuurvrienden Aarschot Bivakweekend Meetshovenbos & kattenogenwandeling.

september

5 september De Natuurvrienden Aarschot Heimolenfeesten te Langdorp 18 september - 19 september Clubweekend Bergstijgers nationaal Klimmen: zaterdag Beez en zondag Corphalie.

Telkens vanaf 10u aan de rotsen. Overnachting: de camping in Faulx les Tombes is voorlopig gesloten.Waarschijnlijk overnachten we op camping Du Bocq. Prijs: 10€. Meld je ‘ s avonds aan bij de weekendcoördinator en reken meteen af. Die vind je in de buurt van de Climb-bar. Zorg voor gepast geld. Drink meteen een drankje van de Climb-bar.

Zo ondersteun je direct ook onze jeugdwerking.

Jongeren t.e.m 21 jaar? Dan ben je een Climb-er en kan je voor slechts 5 euro slapen en mee-eten, mail hiervoor naar climb@bergstijgers.org om je in te schrijven. Trainingstocht La Roche: enkel zondag. We vertrekken om 9u30 op de parking van het atheneum.

21 september De Natuurvrienden Aalst Voordracht door Claudine en Jean-Paul D’Haene.

26 september Dag van de sportclub We wandelen een kleine 20 km door de “Groene recreatieve corridor” (GruunRant) via trage wegen van natuurgebied naar natuurgebied: Rivierenhof, Park Groot Schijn, Beemdkant, Park Wijnegem, Wijtschot, Park van Schoten, Bremweide, Ertbrugge... Vertrek aan kasteel Rivierenhof. Deze activiteit staat open voor iedereen, ook niet-leden zijn welkom!

oktober

3 oktober De Natuurvrienden Aarschot Culturele uitstap museum de Hallepoort Brussel

3 oktober - 5 oktober De Natuurvrienden Deurne Weekend in Natuurvriendenhuis De Berk in Essen 4 oktober - 8 oktober De Natuurvrienden Kapellen Wandelmidweek in Genk Naast genieten van Limburg en wandelen (tuinwijkwandeling Winterslag + bezoek C-mine, wandelingen Katteven, Kelchterhoef, De Maten en domein Kiewit is er nog een dagje Hasselt voorzien (Japanse tuin, modemuseum of jenevermuseum).

We verblijven in Hotel De Venne. De prijzen zijn dezelfde als verleden jaar. eenpersoonskamer: 89 euro in half pension x 4 = 356 euro + 15 euro, middagmaal bij aankomst = 371 euro tweepersoonskamer: 136 euro in half pension x 4 = 544 euro + 30 euro, middagmaal = 574 euro 4 oktober - 8 oktober De Natuurvrienden Willebroek 55+ najaarsreis Bezoek Waals parlement, boottocht, forellenkwekerij, verkenning Luik, abdij- en brouwerijbezoek, Kasteel van Vêves. Verblijf: Hotel Van der Valk te Verviers Prijs: € 695 voor een tweepersoonskamer / € 820 voor een eenpersoonskamer 12 oktober De Natuurvrienden Aalst CUL-CULdag te Menen

9 oktober - 15 oktober De Natuurvrienden Rotselaar Busreis Hotel Post **** Kaltenbach Het authentieke Tiroolse hotel met houten balkons ligt centraal in het kleine dorpje Kaltenbach in het mooie Zillertal. De warme familiale sfeer, de fantastische keuken en de uitgebreide accommodatie maken van dit hotel de ideale plek om te verblijven. De kamers beschikken over een badkamer (wastafel, douche en toilet) FlatscreenTV, Suitepad, gratis WIFI, kamerkluisje en Balkon. Er worden badjassen, handdoeken, saunamateriaal ter beschikking gesteld tijdens ons verblijf.

Er is een gezellige bar, twee liften, fitnessruimte (24/24uur open), gratis fietsverhuur (E-bikes tegen betaling) en een gratis ochtendkrantje bij het ontbijt met tips en het weerbericht. De meer dan 1000m² grote Wellnessoase bestaat uit een binnen- en buitenzwembad, zonneterras, rustruimten, Finse sauna, Bio-Sauna, Turks stoombad en Infroodsauna. Massages kunnen tegen betaling worden gereserveerd. Het restaurant werd onlangs helemaal vernieuwd en we bieden jullie iedere ochtend een rijkelijk ontbijtbuffet aan met diverse verse producten. ’s Avonds worden we verwend met een fantastisch vijfgangendiner van chef Thomas bestaande uit een saladebuffet, soep/voorgerecht, keuze uit 4 hoofdgerechten, dessert en kaasbuffet als afsluiter.

Prijs: • 5 nachten in Hotel Post **** • Half pension met uitgebreid ontbijtbuffet en vijfgangen keuzediner (excl. dranken) • Binnen- en buitenzwembad • Gratis gebruik van spa-Welness met Finse sauna, bio sauna, Turks bad, infraroodcabine & rustruimte • Gratis beschikbare fietsen (e-bikes beschikbaar tegen betaling) • Gratis wifi • Busvervoer met luxetouringcar vanuit Rotselaar Leden ATB Rotselaar of onze partners van S’plus Rotselaar/Werchter-Wezemaal: 595 euro (op basis van een tweepersoonskamer) Niet-Leden: 650 € (op basis van een 2persoonskamer) Toeslag éénpersoonskamer + 150 euro Inschrijven en meer informatie te verkrijgen via info@ atb-rotselaar.be of via spluswezemaal@gmail.com Praktische en corona informatie • Deze reis zal plaatsvinden vanaf 30 deelnemers • We zullen een aantal vrijblijvende daguitstappen uitstippelen (mogelijkheden Innsbruck, Glasblazerijen van Rattenberg, Bezoek berghut, Golfterrein Uderns, Achensee, …)

De mogelijke Oostenrijkse en Belgische covidmaatregelen die van toepassing zullen zijn worden toegepast (indien van toepassing Meer info: www.atb-rotselaar.be/448251452

16 oktober - 17 oktober Bergstijgers Antwerpen Clubweekend te Monschau Bijeenkomst aan de jeugdherberg Monschau-Hargard om 11u. Training bergtrekkers: we vertrekken zaterdag om 12u aan de jeugdherberg, zondag om 9u. Kaarten: Wanderkarte des Eifelvereins nr 3. We overnachten in de jeugdherberg van MonschauHargard. Prijs: 36,- p/p op 4 pers. kamer, inclusief lakens, ontbijt, avondmaal en verblijfstaks.Reserveer voor 15 september door te storten op rekening BE69 9799 8644 8878, Natuurvrienden Bergstijgers en vermeld “Monschau + aantal personen”Opgelet: er is een beperkt aantal plaatsen gereserveerd in de JH. Hoe vroeger je inschrijft, hoe meer kans dat je erbij bent of hoe meer kans dat we nog kunnen bij reserveren.

16 oktober - 17 oktober Bergstijgers Gent Clubweekend te Pont à Lesse Klimmen: zaterdag Anhée en zondag in Freyr, telkens om 10 u aan de rotsen. Overnachting: camping Villatoile in Pont à Lesse, Prijs : 12.- Meld je ‘ s avonds aan bij de weekendcoördinator en reken meteen af. Die vind je in de buurt van de climb-bar.

Zorg zo veel mogelijk voor gepast geld. Drink meteen een drankje van de climb-bar. Zo ondersteun je direct ook onze jeugdwerking. Ben je jonger dan 21 jaar? Dan ben je een CLIMB-er en kan je voor slechts 5 euro slapen, mail hiervoor naar climb@ bergstijgers.org om je in te schrijven.

20 oktober De Natuurvrienden Aalst Voordracht “Speleologie, een zoektocht in het donker” door P. Meert, coördinator van speleo 3W. 25 oktober - 26 oktober De Natuurvrienden Aalst Wandelweekend in La Reid.

29 oktober - 2 november Bergstijgers Vogezentocht Training Bergtrekkers: haal het laatste uit je zomerconditie. Meer info: www.bergstijgers.org/nationaal/activiteiten/vogezen-tocht-vier-daagse-training-bergtrekkers Fietstochten 08 augustus, afd. Oostende 22 augustus, afd. Oostende 05 september, afd. Oostende Vrijdag 11 september, Dagfietstocht rond de Dender, afd. Kapellen 19 september, afd. Oostende Vrijdag 25 september, Dagfietstocht, afd. Kapellen

Onderzoekers koppelen funerair erfgoed aan toenemende vraag naar natuurbegraafplaatsen:

Wie wil er een laatste rustplaats naast Marcus Probius Burrus?

In een artikel¹ voor International Young Naturefriends plaatste Ayan Shamchiyeva (De Natuurvrienden Azerbeidzjan) vraagtekens bij de ecologische kost van begraafplaatsen. De Natuurvriend boort voort op haar werk en gaat op zoek naar funeraire praktijken die in balans zijn met de ecologische kringloop. Kan het verleden ons de weg wijzen en ligt de oplossing misschien in millennia-oude tradities?

Op een prille lentedag in 2018 banjert Vlaams minister Joke Schauvliege met een schop door een bos in Zoersel, in het zog gevolgd door enkele leden van het lokale schepencollege, ook allen met een schop in de hand. Het zou nog een paar dagen wachten zijn tot een anticycloon droge lucht uit het zuiden zou aanvoeren, de dag was dan ook kouwelijk begonnen en de minister had een warme winterjas aangetrokken.

Achter de stoet van notabelen loopt een medewerker die een jonge eik draagt. Deze boom krijgt de symbolische functie van herdenkingsboom toegewezen en zal door de minister en haar gevolg worden aangeplant tussen de hoog opgeschoten berken en naaldbomen. Zoersel had dan ook een primeur te pakken. Hier, in de achtertuin van de villa die ooit had toebehoord aan actrice Yolande Markey, werd de allereerste natuurbegraafplaats van Vlaanderen in gebruik genomen.

In België is het sinds 2016 wettelijk mogelijk om crematieassen op een openbaar terrein uit te strooien of in biologisch afbreekbare urnen te begraven. In Nederland is de praktijk al langer gemeengoed. Midden in de bossen op de Veluwe, worden er al sinds 1955 mensen begraven op Natuurbegraafplaats Westerwolde. Bij de noorderburen kunnen ook particulieren een begraafplaats beheren, in ons land ligt die bevoegdheid geheel bij de gemeenten.

Een natuurplaats inrichten kan enkel binnen het openbaar domein, met toestemming van de betrokken gemeente en van Agentschap voor Natuur en Bos. De primaire functie van het gebied blijft het in stand houden, ontwikkelen en beheren van de natuur. Het begraven van een lichaam is vooralsnog niet mogelijk en er mag geen individuele grafmarkering worden aangebracht. Wel is er ruimte voor een gedenkzuil met naamplaatjes.

In Zoersel was de tijd aangebroken voor een fotomoment: de notabelen gebruiken hun schop om het wortelgestel van de jonge eik met aarde toe te dekken, hiermee wordt doorgaans het aanbreken van een nieuw begin verbeeld.

Op vijftig kilometer afstand van Zoersel en gescheiden door twee millennia geschiedenis, blaast de Gallo-Romeinse aristocraat Marcus Probius Burrus zijn laatste adem uit. Probius krijgt geheel volgens de funeraire mode van zijn tijd een grafmonument naast de heirbaan. De drie grafheuvels ten oosten van de stad Tienen zijn vandaag nog steeds zichtbaar. Historicus Robert Nouwen, auteur van het recente boek De Romeinse heerbaan², schetst hoe de site er destijds mogelijk heeft uitgezien: “Rond de tumuli had Marcus Probius Burrus een grafpark laten aanleggen, omgeven door een muur in mooi gekapte steen van Gobertange. Een poortje dat uitgaf op de heerbaan gaf toegang tot het grafpark. Prachtig aangelegde tuinen en grafparken die erg contrasteerden met de wilde natuur waren een typisch Romeins concept. De graftuin rond de tumuli van Grimde zelf was mooi verzorgd. Tuiniers hadden er afwisselend pruimenbomen en perelaars aangeplant. De bezoekers van het grafpark konden de vruchten van deze bomen vrij plukken en ze op het altaar voor de middelste heuvel offeren aan Manes, de goden van de onderwereld, en aan de overledene. Op de heuvels waren in concentrische cirkels afwisselend rozen- en jeneverbesstruiken aangeplant. Deze struiken moesten de grafheuvels beschermen tegen erosie en tegelijk het geheel verfraaien. Links en rechts van het altaar waren prachtige bloemperken met rozenstruiken en viooltjes aangelegd. De reizigers en voorbijgangers die het grafpark binnentraden konden op de zitbanken bij het altaar even verpozen en misschien mijmeren over de eindigheid van het leven.”

“De overledenen werden gezien als de eigenaar van de begraafplaats, niet de levenden. De overledenen kwam binnen in de club van de voorouders en zorgden voor de continuïteit van de familie.”

Er zijn aanwijzingen dat Marcus Probius Burrus een laatste rustplaats kreeg op een site die al heel lang in gebruik was, daterende uit de overgangsperiode tussen de late bronstijd en de vroege ijzertijd. Dat is niet ongewoon. Jasper Deconynck stelde zich in zijn dissertatie³ de vraag waarom Romeinse graven, al dan niet geïsoleerd, veelal gevonden worden op oudere prehistorische begraafplaatsen?

ven toe. Een generatie geleden was het nog de norm om het lichaam in een kist onder een zerk te begraven, met naam en toenaam, op het gemeentelijk kerkhof, het was als het ware een gemeenschap van al wat ooit geweest was. Hier lagen alle lagen van de bevolking samen in een dikwijls ommuurde en gecontroleerde omgeving met paden van rode kiezels waarlangs een getrimde haag liep.

Er was hier sprake van een traditie waarbij het gebruik van begraafplaatsen van de late prehistorie werd verdergezet door de Romeinen. Deconynck stelt vast dat graven en begraafplaatsen vaste waarden in het landschap waren en dat deze niet zomaar konden worden vernietigd: “De begraafplaatsen vervulden een belangrijke rol in het culturele landschap van deze periode dankzij herkenningsmiddelen maar vooral door hun specifieke plaats in het collectieve geheugen.” Hij vermoedt dat ook de vooroudercultus een rol heeft gespeeld en dat de vereringsplaats “speciale, heilige krachten” kreeg toegedicht: “De overledenen werden gezien als de eigenaar van de begraafplaats, niet de levenden. De overledenen kwam binnen in de club van de voorouders en zorgden voor de continuïteit van de familie. Zij waren de vaders en moeders van de levenden.”

Het gebruik van de begraafplaats in Tienen stopte niet bij de Gallo-Romeinse edelman. In de resten van de omheiningsgracht werd een graf ontdekt dat wordt gesitueerd in de laat Merovingische en de vroege Karolingische periode.

Een natuurbegraafplaats is geheel anders. Ken West, zeg maar de ideologische vader van het natuurlijk begraven, definieerde het begrip in zijn boek A Guide to Natural Burial⁵ als volgt: “Natuurlijk begraven is een term die wordt gebruikt om het begraven van menselijke resten te beschrijven, waarbij de begraafplaats een habitat creëert voor wilde dieren of een bestaande habitat die rijk is aan flora en fauna in stand houdt”. De mens, of de herinnering aan die mens is secundair: het graf is anoniem en gaat op in de natuur.

Prehistorische traditie

Archeologe Nandy Dolman en professor Marc De Bie van de Vrije Universiteit Brussel pleiten in een bijdrage voor het boek MementoMori II: de begraafplaats in gesprek⁴ voor het reactiveren van de historische funeraire landschappen. Zij zien het als een kans om tot verbinding te komen met de lokale geschiedenis. De prehistorische traditie van urnenbegraving en asverstrooiing ligt in de lijn van het stijgend aantal crematies in Vlaanderen: in 2020 werd er bij 74 procent van de overlijdens gekozen voor deze vorm van lijkbezorging. Daarnaast is er ook de groeiende belangstelling voor natuurbegraafplaatsen, waarbij het voorstel van Dolman en De Bie een interessante aanvulling kan bieden. De huidige regelgeving rond natuurbegraafplaatsen laat enkel geanonimiseerde gra-

Wildgroei van grafheuvels

Dolman en De Bie bieden de overledene de kans om in een natuurlijke omgeving een laatste rustplaats te vinden, waarbij de mens zich tegelijkertijd in de lange lijn van bewoners en gebruikers van een bepaald landschap schaart. Op die manier verbinden de onderzoekers het menselijke verlangen om tot een gemeenschap of een streek te behoren met de groeiende vraag om na de dood op te gaan in de ecologische kringloop der dingen.

“Het is niet de bedoeling dat nog intacte grafheuvels gebruikt worden voor hedendaagse urnenbegraving,” antwoordt Nandy Dolman op de vraag of ik een plaatsje naast Marcus Probius Burrus kan reserveren, “Het heuvellichaam en mogelijk bewaarde prehistorische begravingen in of onder de grafheuvel kunnen daardoor onherroepelijk beschadigd worden.”

Het zal wél mogelijk zijn om bijgeplaatst te worden in een gereconstrueerde grafheuvel. De archeologe geeft als voorbeeld de toekomstige natuurbegraafplaats in Drongen, waar de stad Gent een natuurbegraafplaats zal inrichten, aansluitend op de huidige begraafplaats: “Archeologisch onderzoek heeft uitgewezen dat daar een grafheuvel heeft gelegen. Deze werd ondertussen gereconstrueerd en zal worden hergebruikt voor hedendaagse urnenbegraving.”

In Beersel wordt een tweede natuurlijke begraafplaats ingericht.

Er zullen 2.000 bomen worden aangeplant.

Het urnenbos in Roeselare biedt de mogelijkheid om biologisch afbreekbaar urnen te begraven.

In Rekem bevindt de natuurbegraafplaats zich aan het historisch kerkhof van het Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum.

Het urnenveld Anloo (Nederland) werd bewust ingericht in de buurt van een prehistorische funeraire site.

Dolman vreest een wildgroei van grafheuvels die lukraak worden opgericht: “Als je funerair erfgoed weer in de picture wilt zetten, moet dat gebeuren daar waar het funerair erfgoed ook daadwerkelijk heeft plaatsgevonden.

Archeologisch onderzoek kan perfect grafheuvels terug lokaliseren.” Ze benadrukt dat de bewaring en het onderhoud van authentieke grafheuvels van cruciaal belang is om deze te incorporeren in een natuurbegraafplaats: “Rechtstreeks hergebruik van de grafheuvel voor hedendaagse urnenbegraving is niet mogelijk, maar men kan bijvoorbeeld wel in de buurt van de site een zone afbakenen waar biodegradeerbare urnen kunnen worden begraven. Door het ontsluiten van de site wordt er een link gemaakt met het funerair erfgoed. We zijn onder andere in het Heverleebos aan het kijken of dat mogelijk is. Sinds enige tijd zijn daar het prachtige Monarkengraf en een ringwalheuvel ontsloten. Het vinden van een archeologievrije zone is daarbij wel een uitdaging, aangezien er naast grafheuvels ook ander funerair erfgoed kan worden aangetroffen, zoals urnenvelden, en moet er rekening gehouden worden met ander erfgoed dat niet per se een funeraire context kent, zoals vroegere of latere nederzettingen en historische wegennetwerken.”

Het inrichten van een archeologische natuurbegraafplaats is steeds erg situatieafhankelijk, aldus Dolman,

en bijkomend onderzoek is een must: “Wanneer dat correct en met een authentieke visie op ons funerair erfgoed verloopt, betekent dit zowel een opwaardering voor het funerair erfgoed als voor de hedendaagse natuurbegraafplaats die daarop aansluit.”

In Zoersel schudt minister Schauvliege nog snel enkele handen alvorens ze zich naar haar dienstwagen rept.

Ze vraagt haar chauffeur om de verwarming op volle kracht te zetten omdat haar voeten “stijf bevroren” zijn.

Wanneer de wagen zijn tocht richting hoofdstad aanvat, wordt ze even bevangen door het gevoel dat ze vastzit in een doodskist van metaal. Ze grijpt naar de tas die naast haar op de achterbank ligt en trekt er een kartonnen map uit. Een dossier voor onderweg.

Dries Everaerts ¹ Do we really need cemeteries?, www.iynf.org/2021/01/do-we-really-needcemeteries, januari 2021 ² De Romeinse heerbaan: De oudste weg door de Lage Landen, Robert Nouwen, 2021, uitgeverij Sterck & de Vreese. Citaat afkomstig van de website www.robertnouwen.be, met toestemming van de auteur. ³ Deconynck Jasper, 2008, Het Gallo-Romeins brandrestengraf in het zandige deel van Civitas Menapiorum: een vergelijkend onderzoek naar 13 grafvelden, Universiteit Gent ⁴ Memento Mori II. De begraafplaats in gesprek, onder redactie van Tamara Ingels en Lieve Destoop, 2021, uitgeverij ASP ⁵ A Guide to Natural Burial, Ken West, 2010, uitgeverij Sweet & Maxwell

TELEX

In de bres voor slachtoffers overstromingen

Niels Jespers op K2 zonder extra zuurstof

Midden juli werd ons land zwaar getroffen door overstromingen. Ook de gemeente Gesves, waar de rotsen van Goyet gelegen zijn, werd zwaar getroffen.

Lars Meulenbergs nam contact op met het gemeentebestuur en hoorde van hen dat de rivier Samson een kolkende, alles verslindende modderstroom was geworden. Met veel schade tot gevolg.

He did it! Niels Jespers haalde de top van de K2 zonder gebruik van extra zuurstof. Een droom die hij twee jaar eerder al eens probeerde te realiseren, toen gooide een bevroren teen op 700 meter van de top roet in het eten.

Lars lanceerde meteen een oproep en verzamelde een groep vrijwilligers om ter plekke de handen uit de mouwen te steken. Ze hielpen de getroffen bewoners met opruimen en schoonmaken.

Dit jaar was het wel prijs. Hij is meteen ook de eerste Belg die erin geslaagd is om de berg zonder extra zuurstof te beklimmen. Niels en zijn klimpartner Hugo Ayaviri konden veilig terugkeren naar het basiskamp. In een eerste reactie liet hij het volgende optekenen: “Ik heb af en toe getwijfeld dat ik het zou kunnen, maar door alle vrienden en familie die erin geloofden, heb ik doorgezet. Het was heel zwaar en heftig, niet iets om zomaar opnieuw te doen.”

Natuurvrienden(wandel)dag zaterdag 18 september Wat: Natuurvrienden(wandel)dag in kader van de Global Naturefriends Day 2021 van Naturfriends International Wandeling van 10km Wandeling van 15km Iedereen zorgt voor eigen lunchpakket.

Drankje zal worden voorzien.

Waar: Rotsen van Goyet Rue de Strouvia 2, 5340 Gesves Hoe er geraken?

Eigen vervoer Er zal géén bus of gemeenschappelijk transport worden ingelegd vanuit de organisatie. Deelnemers mogen zich wel uiteraard zelf organiseren.

Start beide wandelingen om 10u op de parking Hoe inschrijven?

Inschrijven is verplicht door de coronamaatregelen.

Geef aan welke wandeling (10 of 15 km) u wenst mee te doen en met hoeveel personen u zal deelnemen. dries@denatuurvrienden.be