คู่มือครูฝึก ช่างเชื่อมแม็ก ระดับ 3 โมดูล 6 by DSD

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

คูมือครูฝก 0920162070803 สาขาชางเชื่อมแม็กระดับ 3

ชุดการฝกตามความสามารถ (CBT)

โมดูลการฝกที่ 6 09207224 ขอกําหนดกรรมวิธีการเชื่อม

กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

คํา นํา

คูมือครูฝกสาขาชางเชื่อมแม็ก ระดับ 3 โมดูล 6 ขอกําหนดกรรมวิธีการเชื่อมฉบับนี้ เปนสวนหนึ่งของหลัก สู ต ร ฝ ก อบรมฝ มื อ แรงงานตามความสามารถ (Competency Based Training : CBT) ซึ่ ง พั ฒ นาขึ้ น เพื่ อ ใช เ ป น เอกสาร ประกอบการจัดการฝกอบรมกับชุดการฝกตามความสามารถ โดยไดดําเนินการภายใตโครงการพัฒนาระบบฝกและชุดการฝก ตามความสามารถเพื่อการพัฒนาฝมือแรงงาน ดวยระบบการฝกตามความสามารถ (Competency Based Workforce Skill Training System) พ.ศ. 2560 โดยมีวัตถุประสงคเพื่อใหครูฝกไดใชเปนเครื่องมือในการบริหารจัดการการฝกอบรมใหเปนไป ตามหลักสูตร กลาวคือ อบรมผูรับการฝกใหสามารถนําความรูเกี่ย วกับขอกําหนดกรรมวิธีการเชื่อมไปใชไดอยางถูกตอง และติดตามความกาวหนาของผูรับการฝกอบรม ในดานความสามารถหรือสมรรถนะใหเปนไปตามมาตรฐานที่กําหนด ระบบการฝกอบรมตามความสามารถเปนระบบการฝกอบรมที่สงเสริม ใหผูรับการฝกอบรมสามารถฝกฝนเรีย นรู ไดตามพื้นฐานความสามารถของตนในเวลาที่มีความสะดวก โดยเนนในเรื่องของการสงมอบการฝกอบรมที่หลากหลาย ไปใหแกผูรับการฝกอบรม และตองการใหผูรับการฝกอบรมเกิดการเรีย นรูดวยตนเอง การฝกปฏิบัติจะดําเนินการในรูปแบบ Learning by Doing และเนนผลลัพ ธการฝกอบรมในการที่ทําใหผูรับการฝกอบรมมีความสามารถในการปฏิบัติงานตามที่ ตลาดแรงงานตองการ โดยยึดความสามารถของผูรับการฝกเปนหลัก การฝกอบรมในระบบดังกลาว จึงเปนรูปแบบการฝกอบรม ที่ ส ามารถรองรั บ การพั ฒ นารายบุ ค คลได เ ป น อย า งดี นอกจากนี้ เนื้ อ หาวิ ช าในหลั ก สู ต รการฝ ก ตามความสามารถ (Competency Based Curriculum : CBC) ซึ่งไดจากการวิเคราะหงานอาชีพ (Job Analysis) ในแตละสาขาอาชีพ จะถูก กําหนดเปนรายการความสามารถหรือสมรรถนะ (Competency) ที่ผูรับการฝกอบรมจําเปนตองใชใ นการปฏิบัติงาน และ สอดคลองกับความตองการของสถานประกอบกิจการและภาคอุตสาหกรรม ซึ่งผูรับการฝกจะตองเรียนรูและฝกฝนจนกวาจะ สามารถปฏิบัติเองได ตามมาตรฐานที่กําหนดในแตละรายการความสามารถ ทั้งนี้ การสงมอบการฝก สามารถดําเนินการได ทั้งรูปแบบการเรียนรูผานสื่อสิ่งพิมพ (Paper Based) และผานสื่อคอมพิวเตอร (Computer Based) โดยผูรับการฝกสามารถ เรีย นรูไดดวยตนเอง (Self-Learning) ที่บานหรือที่ทํางาน และเขารับการฝกภาคปฏิบัติตามความพรอม ตามความสะดวก ของตน หรือตามแผนการฝก หรือตามตารางการนัดหมาย การฝกหรือทดสอบประเมินผลความรูความสามารถกับหนวยฝก โดยมีครูฝกหรือผูสอนคอยใหคําปรึกษา แนะนําและจัดเตรีย มการฝกภาคปฏิบัติ รวมถึงจัดเตรีย มและดําเนินการทดสอบ ประเมินผลในลักษณะตาง ๆ อันจะทําใหสามารถเพิ่มจํานวนผูรับการฝกไดม ากยิ่งขึ้น ชวยประหยัดเวลาในการเดินทาง และ ประหยัดงบประมาณคาใช จายในการพั ฒ นาฝมือแรงงานใหแ ก กําลังแรงงานในระยะยาว จึงถือเปนรูปแบบการฝ ก ที่ มี ความสําคัญตอการพัฒนาฝมือแรงงาน ทั้งในปจจุบันและอนาคต ซึ่งหากมีการนําระบบการฝกอบรมตามความสามารถมาใช ในการพัฒนาฝมือแรงงาน จะชวยทําใหประชาชน ผูใ ชแ รงงานผูวางงาน นักเรีย น นักศึกษา และผูประกอบอาชีพ อิสระ สามารถเขาถึงการฝกอบรมเพื่อพัฒนาตนเองไดอยางสะดวก และไดรับประโยชนอยางทั่วถึงมากยิ่งขึ้น กรมพัฒนาฝมือแรงงาน

ก กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

สารบัญ

เรื่อง

หนา

คํานํา

ก

สารบัญ

ข

ขอแนะนําสําหรับครูฝก

โมดูลการฝกที่ 6 09207224 ขอกําหนดกรรมวิธีการเชื่อม หัวขอวิชาที่ 1 0920722401 ขอกําหนดกรรมวิธีการเชื่อม

หัวขอวิชาที่ 2 0920722402 แนวตองานเชื่อม

คณะผูจัดทําโครงการ

ข กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

ขอแนะนําสําหรับครูฝก ขอแนะนําสําหรับครูฝก คือ คําอธิบายเกี่ยวกับรายละเอียดของคูมือ และขั้นตอนการเขารับการฝก ซึ่งมีอยูดวยกัน 6 ขอ ดังนี้

1. รายละเอียดของคูม ือ 1.1 โมดูลการฝก / หัวขอวิชา หมายถึง โมดูลการฝกที่ครูฝกตองจัดการฝกอบรม โดยภายในโมดูลจะประกอบไปด วย หัวขอวิชาที่ผูรับการฝกตองเรีย นรูแ ละฝกฝน ซึ่งมีรหัสโมดูลและรหัสหัวขอวิชาเป นตัว กําหนดความสามารถ ที่ตองเรีย นรู 1.2 ระยะเวลาการฝก หมายถึง จํานวนชั่วโมงในการฝกอบรม เพื่อใหบรรลุตามวัตถุประสงคของแตละโมดูล 1.3 ระบบการฝกตามความสามารถ (CBT) หมายถึง ระบบการฝกที่เกิดจากการนํา ความรู ทักษะ ความสามารถ (Competency) ที่จําเปนสําหรับการทํางานมาเปนฐาน (Based) ของการจัดฝกอบรม หรือนํามากําหนดเปนเนื้ อหา (Content) และเกณฑก ารประเมิน การฝก อบรม ทํา ใหผูรับ การฝก อบรมมีค วามสามารถ (Competency) ตามเกณฑมาตรฐานที่กําหนด และตามความสามารถในการเรียนรูของผูรับการฝกเปนหลัก 1.4 ชุดการฝก หมายถึง สื่อสิ่งพิมพ และสื่ออิเล็กทรอนิกส ใชสําหรับเปนอุปกรณชวยฝก โดยแตละโมดูลประกอบดวย คูมือครูฝก คูมือผูรับการฝก คูมือประเมิน สื่อวีดิทัศน 1.5 ระบบจัดการฝกดวยคอมพิวเตอร (Computer Managed Instruction : CMI) หมายถึง การนําระบบคอมพิวเตอร และเทคโนโลยีสารสนเทศ ซึ่งใชในการจัดการเรีย นรูและฝกอบรม เชน ระบบรับสมัครออนไลน ระบบลงทะเบีย น เขา รับ การฝก อบรมออนไลน ระบบการฝก อบรมภาคทฤษฎีผา นอุป กรณอิเล็กทรอนิก สหรือ อุป กรณสื่อสาร แบบพกพา การทดสอบออนไลน การบันทึกผลการฝกอัตโนมัติ และการออกใบวุฒิบัตรอิเล็กทรอนิกส เปนตน โดยการเขาใชง านระบบ แบง สว นการใชงานตามความรับผิด ชอบของผูม ีสวนไดสวนเสีย ดังภาพในหนาที่ 2 ซึ่งสามารถศึกษารายละเอียดการใชงานไดจากลิงคดังตอไปนี้ - ผูดูแลระบบ mlearning.dsd.go.th/download/files/admin.pdf - ผูพัฒนาบทเรียน mlearning.dsd.go.th/download/files/content.pdf - ครูฝก mlearning.dsd.go.th/download/files/teacher.pdf

1 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

2 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

2. ผังการฝกอบรม

3 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

3. วิธีการฝกอบรม 3.1 ครูฝก ทําความเขาใจการฝกอบรมในระบบ CBT ซึ่งสามารถสงมอบการฝกอบรมใหแกผูรับการฝกได 3 รูปแบบ คือ 3.1.1 การฝกอบรมดวยการสงมอบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) 3.1.2 การฝกอบรมที่ศูนยฝกอบรม (Offline) 3.1.3 การฝกอบรมดวยสื่อในระบบออนไลน (Online) โดยในแตละรูปแบบจะมีรายละเอียดแตกตางกัน ดังนี้ 3.1.1 การฝกอบรมดวยการสงมอบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) คือ การฝก อบรมที่ผูรับการฝกเรีย นรูภาคทฤษฎี (ดา นความรู) ดว ยตนเอง โดยครูฝก เปนผูสงมอบ คูมือผูรับการฝกที่พิม พจากสื่ออิเล็กทรอนิกส (.pdf) และวีดิทัศน (DVD) แกผูรับการฝก และฝกภาคปฏิบัติ (ดานทักษะ) ที่ศูนยฝกอบรม การฝกภาคทฤษฎี - ผูรับการฝกเรีย นรูภาคทฤษฎีดวยตนเอง โดยใชคูมือผูรับการฝกที่พิมพจากสื่อ อิเ ล็ก ทรอนิ กส (.pdf) และวีดิทัศน (DVD) ที่ครูฝกสงมอบให การประเมินผลภาคทฤษฎี 1) ครูฝก มอบหมายใหผูรับการฝก ทําแบบทดสอบกอนฝก (Pre-Test) ลงในกระดาษคําตอบ ของคูมือการประเมินที่พิม พจากสื่ออิเล็กทรอนิกส (.pdf) 2) ผูรับการฝกทําแบบทดสอบกอนฝก (Pre-Test) ลงในกระดาษคําตอบ แลวสงกระดาษคํ า ตอบ ใหครูฝก เพื่อตรวจและประเมินผล 3) ครูฝกประเมินแบบทดสอบกอนฝก - ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิท ธิ์ข อเขา รับ การฝก ภาคปฏิบัติ (ถา มี) หรือ เขา รับ การฝก ในโมดูล ถัด ไป หรือเขารับการฝกในโมดูลที่ครูฝกกําหนดได - ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหครูฝกมอบหมายใหผูรับการฝกศึกษาเนื้อหา จากสื่อดวยตนเองจนเขาใจ จึงทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) 4) ครูฝกประเมินแบบทดสอบหลังฝก โดยใชหลักเกณฑเดียวกับการประเมินแบบทดสอบกอนฝก 3.1.2 การฝกอบรมที่ศูนยฝกอบรม (Offline) คือ การฝกอบรมที่ผูรับการฝกเรียนรูภาคทฤษฎีจากครูฝก และฝกภาคปฏิบัติที่ศูนยฝกอบรม การฝกภาคทฤษฎี ครูฝกใชคูมือครูฝกที่พิมพจากสื่ออิเล็กทรอนิกส (.pdf) และวีดิทัศน (DVD) เปนสื่อชวยในการฝก ภาคทฤษฎี โดยสงมอบคูมือผูรับการฝกแกผู รับ การฝก ที่ศู นยฝก อบรม และฝกภาคปฏิบัติ ที่ศูนยฝกอบรม 4 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 การประเมินผลภาคทฤษฎี 1) ครูฝก มอบหมายใหผูรับการฝก ทําแบบทดสอบกอนฝก (Pre-Test) ลงในกระดาษคําตอบ ของคูมือการประเมินที่พิม พจากสื่ออิเล็กทรอนิกส (.pdf) 2) ผูรับการฝกทําแบบทดสอบกอนฝก (Pre-Test) ลงในกระดาษคําตอบ แลวสงกระดาษคํ า ตอบ ใหครูฝก เพื่อตรวจและประเมินผล 3) ครูฝกประเมินแบบทดสอบกอนฝก - ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝกภาคปฏิบัติ (ดานทักษะ) (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไป หรือเขารับการฝกในโมดูลที่ครูฝกกําหนดได - ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหครูฝกมอบหมายใหผูรับการฝกศึกษาเนื้อหา จากสื่อดวยตนเองจนเขาใจ จึงทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) 4) ครูฝกประเมินแบบทดสอบหลังฝก โดยใชหลักเกณฑเดียวกับการประเมินแบบทดสอบกอนฝก 3.1.3 การฝกอบรมดวยสื่อในระบบออนไลน (Online) คือ การฝกอบรมที่ผูรับการฝกเรียนรูภาคทฤษฎีดวยตนเองผานระบบจัดการฝกดวยคอมพิวเตอร หรือ CMI โดยใชคูมือผูรับการฝกที่เปนสื่อออนไลนในแอปพลิเคชัน DSD m-Learning และฝกภาคปฏิบัติที่ศูนยฝกอบรม วิธีดาวนโหลดแอปพลิเคชัน DSD m-Learning ครูฝกอธิบายวิธีการดาวนโหลดแอปพลิเคชัน DSD m-Learning ใหแ กผูรับการฝก ซึ่งวิธีการ ดาวนโหลดแอปพลิเคชัน สามารถแบงออกเปน 3 ชองทางตามแตละระบบปฏิบัติการ คือ 1) ผูรับการฝกที่ใชเครื่องมือสื่อสารอิเล็กทรอนิกส ระบบปฏิบัติการ iOS คนหา แอปพลิเคชัน DSD m-Learning ใน App Store จากนั้นกดดาวนโหลด เพื่อติดตั้งบนเครื่องมือสื่อสาร และเขาใชงานโดยกรอก Username และ Password ตามที่เคยลงทะเบียนไว 2) ผูรับการฝกที่ใ ชเครื่องมือสื่อสารอิเล็กทรอนิกส ระบบปฏิบัติการ Android คนหา แอปพลิเคชัน DSD m-Learning ใน Google Play จากนั้นกดดาวนโหลด เพื่อติดตั้ง บนเครื่องมือสื่อสาร และเขาใชงานโดยกรอก Username และ Password ตามที่เคย ลงทะเบียนไว 3) ผูรับ การฝก ที่ใ ชค อมพิว เตอร ระบบปฏิบัติก าร Windows สามารถดาวนโ หลด แอปพลิเคชัน DSD m-Learning โดยเขาเว็บไซต mlearning.dsd.go.th แลวเขาใชงาน โดยกรอก Username และ Password ตามที่เคยลงทะเบียนไว ใหกดปุม Download DSD m-learning เพื่อดาวนโหลดแอปพลิเคชันลงบนคอมพิวเตอร

5 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 การฝกภาคทฤษฎี ผูรับการฝกเรียนรูภาคทฤษฎีดวยตนเอง จากคูมือผูรับการฝก ซึ่งเปนสื่อออนไลนบนแอปพลิ เคชั น DSD m-Learning การประเมินผลภาคทฤษฎี 1) ผูรับการฝกทําแบบทดสอบกอนฝก (Pre-Test) ลงในแอปพลิเคชัน โดยระบบจะตรวจและประเมินผล อัตโนมัติ - ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร ผูรับการฝกจะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝกภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถั ดไป หรือเขารับการฝกในโมดูลที่ครูฝกกําหนดได - ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหผูรับการฝกศึกษาเนื้อหาจากสื่อด วยตนเอง จนเขาใจแลวจึงทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) 2) ผูรับการฝกทําแบบทดสอบหลังฝก โดยใชหลักเกณฑเดียวกับการประเมินแบบทดสอบกอนฝก 3.2 ครูฝกชี้แจงรูปแบบการฝกอบรมทั้ง 3 รูปแบบแกผูรับการฝก เพื่อทําการตกลงรูปแบบการฝกอบรมรวมกับผูรับการฝก โดยใหผูรับการฝกเลือกวิธีที่สะดวก 3.3 ครูฝกวางแผนการฝกตลอดหลักสูตรรวมกันกับผูรับการฝก

4. อุปกรณชวยฝกและชองทางการเขาถึงอุปกรณชวยฝก ครูฝก สามารถเลือกใชอุป กรณชวยฝกได 2 รูป แบบ คือ รูป แบบสื่อสิ่งพิม พ (Offline) และรูปแบบระบบจัดการฝก ดวยคอมพิวเตอร หรือ CMI (Online) โดยมีชองทางการเขาถึงอุปกรณชวยฝกแตละรูปแบบแตกตางกัน ดังนี้ 4.1 รูปแบบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) ประกอบดวย - คูมือครูฝก เพื่อประกอบการจัดการฝกอบรม - คูมือการประเมิน เพื่อบันทึกผลการประเมินการทดสอบของผูรับการฝก - สื่อวีดิทัศน (DVD) เพื่อประกอบการจัดการฝกอบรม 4.2 รูปแบบระบบจัดการฝกดวยคอมพิวเตอร หรือ CMI (Online) ดังนี้ - คูมือครูฝกรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อประกอบการจัดการฝกอบรม - คูมือการประเมินรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อบันทึกผลการประเมินการทดสอบของผูรับการฝก - สื่อวีดิทัศนรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (Online) เพื่อประกอบการจัดการฝกอบรม

6 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

5. การวัดและประเมินผล ครูฝกมีหนาที่ม อบหมายใหผูรับการฝกทดสอบความรูภาคทฤษฎี (ดานความรู) และภาคปฏิบัติ (ดานทักษะ) โดยใช คูมือการประเมินบันทึกผลการประเมินของผูรับการฝก โดยแบงการประเมินผลไดดังนี้ 5.1 การประเมินผลภาคทฤษฎี (ดานความรู) ประเมินผลจากแบบทดสอบภาคทฤษฎีกอนฝก และแบบทดสอบภาคทฤษฎีหลังฝก โดยกําหนดเกณฑการให คะแนนและการระบุความสามารถดานความรู ดังนี้ เกณฑการใหคะแนน ภาคทฤษฎี ตั้งแตรอยละ 70 ขึ้นไป ต่ํากวารอยละ 70

เกณฑการประเมิน ความสามารถ ผาน (C) ไมผาน (NYC)

ผูรับการฝกจะไดรับการประเมินผลการฝกจากครูฝก โดยจะตองสามารถปฏิบัติตามความสามารถในแตละโมดูลนั้ น ๆ ไดตามเกณฑที่กําหนด จึงจะถือวาผานการฝกโมดูลนั้น และเมื่อผานการฝกครบทุกโมดูล จึงจะถือวาฝกครบชุดการฝกนั้น ๆ แลว

6. เงื่อนไขการผานการฝก ผูรับการฝกที่จะผานโมดูลการฝก ตองไดรับคารอยละของคะแนนการทดสอบภาคทฤษฎี คะแนนรวมไมต่ํากวารอยละ 70 จึงจะผานโมดูลการฝก

7 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

รายละเอียดหลักสูตร หลักสูตรฝกอบรมฝมือแรงงานตามความสามารถ สาขาชางเชื่อมแม็ก ระดับ 3 กรมพัฒนาฝมือแรงงาน กระทรวงแรงงาน

รหัสหลักสูตร 0920162070803

1. ขอบเขตของหลักสูตร หลักสูตรนี้พัฒนาขึ้นใหครอบคลุมดานความรู ทักษะ และเจตคติแกผูรับการฝกในสาขาชางเชื่อมแม็ก เพื่อใหมีความรู ความสามารถและทัศนคติตามมาตรฐานฝมือแรงงานแหงชาติ สาขาชางเชื่อมแม็ก ระดับ 3 ดังนี้ 1.1 มีความรูเกี่ยวกับความปลอดภัยทั่วไปในพื้นที่ปฏิบัติงานและความปลอดภัยในการเชื่อมและตัด 1.2 มีความรูและสามารถใชเครื่องมือวัด เครื่องมือทั่วไป และเครื่องมือกล 1.3 มีความรูเกี่ยวกับการใชเครื่องเชื่อม วงจรไฟฟา และเทคนิคการเชื่อม 1.4 มีความรูเกี่ยวกับสมบัติและความสามารถเชื่อมไดของโลหะ 1.5 มีความรูเกี่ยวกับการเลือกใชลวดเชื่อมและแกสปกปอง 1.6 มีความรูเกี่ยวกับขอกําหนดกรรมวิธีการเชื่อม 1.7 มีความรูเกี่ยวกับคณิตศาสตรประยุกตและวิทยาศาสตรเบื้องตนที่สัมพันธกับงานเชื่อม 1.8 มีความรูและสามารถตรวจสอบและคุณภาพของงานเชื่อม 1.9 มีความรูเกี่ยวกับทอและอุปกรณประกอบทอ 1.10 มีความรูเกี่ยวกับทัศนคติใ นการประกอบอาชีพชางเชื่อมแม็ก ระดับ 3 1.11 สามารถปฏิบัติการเชื่อมแม็กเหล็กกลาคารบอนรอยเชื่อมตอชนทอ ตําแหนงทาเชื่อม D150PF และ H-L045 2. ระยะเวลาการฝก ผูรับการฝกจะไดรับการฝกในภาคทฤษฎีแ ละภาคปฏิบัติ โดยสถาบันพัฒ นาฝมือแรงงาน หรือสํานักงานพัฒนาฝมื อ แรงงานที่เปนหนวยฝกตามความสามารถใชระยะเวลาในการฝก 70 ชั่วโมง เนื่องจากเปนการฝกที่ขึ้นอยูกับพื้นฐานความรู ทักษะ ความสามารถและความพรอมของผูรับการฝกแตละคน มีผลให ผูรับการฝกจบการฝกไมพ รอมกัน สามารถจบกอนหรือเกินระยะเวลาที่กําหนดไวใ นหลักสูตรได หนวยฝกจึงตองบริห าร ระยะเวลาในการฝกใหเหมาะสมตามความจําเปน ทั้งนี้ใ หอยูใ นดุลยพินิจของผูอํานวยการสภาบันพัฒนาฝมือแรงงาน หรือผูอํานวยการสํานักงานฝมือแรงงานที่เปนหนวยฝกตามความสามารถจะเห็นสมควร

8 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 3. หนวยความสามารถและโมดูลการฝก จํานวนหนวยความสามารถ 11 หนวย จํานวนโมดูลการฝก 11 โมดูล 4. วุฒิบัตร 4.1 ชื่อเต็ม : วุฒิบัตรพัฒนาฝมือแรงงาน สาขาชางเชื่อมแม็ก ระดับ 3 4.2 ชื่อยอ : วพร. ชางเชื่อมแม็ก ระดับ 3 4.3 ผูรับการฝกที่ผานการประเมินผลหรือผานการฝกครบทุกหนวยความสามารถ จะไดรับวุฒิบัตร วพร. ชางเชื่อมแม็ก ระดับ 3

9 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

รายละเอียดโมดูลการฝกที่ 6 1. ชื่อหลักสูตร

รหัสหลักสูตร 0920162070803 2. ชื่อโมดูลการฝก ขอกําหนดกรรมวิธีการเชื่อม รหัสโมดูลการฝก 09207224 3. ระยะเวลาการฝก รวม 2 ชั่วโมง ทฤษฎี 2 ชั่วโมง ปฏิบัติ - ชั่วโมง 4. ขอบเขตของหนวย หนวยการฝกนี้ พัฒนาขึ้นใหครอบคลุมดานความรู ทักษะ และเจตคติแกผูรับการฝก การฝก เพื่อใหมีความสามารถ ดังนี้ 1. นําจุดมุงหมายตามขอกําหนดกรรมวิธีการเชื่อมไปใชไดอยางถูกตอง 2. นําการกําหนดคาพารามิเตอรของการเชื่อมไปใชไดอยางถูกตอง 3. จําแนกลวดเชื่อมใหเหมาะกับโลหะชิ้นงานไดอยางถูกตอง 4. นําสัญลักษณงานเชื่อมไปใชไดอยางถูกตอง 5. จําแนกลักษณะเฉพาะของแนวตองานเชื่อม รวมทั้งชนิดแนวตอ รูปทรงเรขาคณิต ขนาดที่สัมพันธกับสัญลักษณงานเชื่อมไดอยางถูกตอง 5. พื้นฐาน ผูสมัครเขารับการฝกตองมีคุณสมบัติ ดังตอไปนี้ ความสามารถของ 1. มีความรูพื้นฐานในสาขาชางเชื่อมแม็ก ผูรับการฝก 2. ผูรับการฝกผานระดับ 2 มาแลว 3. ผูรับการฝกผานโมดูลที่ 5 มาแลว 6. ผลลัพธการเรียนรู : เมื่อสําเร็จการฝกในโมดูลนี้แลวผูรับการฝกสามารถปฏิบัติงานโดยมีความรูความสามารถและใช ระยะเวลาฝก ดังนี้ ระยะเวลาฝก (ชั่วโมง : นาที) ผลลัพธการเรียนรู ชื่อหัว ขอวิชา ทฤษฎี ปฏิบัติ รวม 1. นําจุดมุงหมายตามขอกําหนด หัวขอที่ 1 : ขอกําหนดกรรมวิธีการเชื่อม 1:45 1:45 กรรมวิธีการเชื่อมไปใช ไดอยางถูกตอง 2. นําการกําหนดคาพารามิเตอร ของการเชื่อมไปใช ไดอยางถูกตอง 3. จําแนกลวดเชื่อมใหเหมาะกับ โลหะชิ้นงานไดอยางถูกตอง สาขาชางเชื่อมแม็ก ระดับ 3

10 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 4. นําสัญลักษณงานเชื่อมไปใช ไดอยางถูกตอง 5. จําแนกลักษณะเฉพาะของแนว หัวขอที่ 2 : แนวตองานเชื่อม ตองานเชื่อม รวมทั้ง ชนิดแนวตอ รูปทรงเรขาคณิ ต ขนาดที่สัม พันธกับสัญลั ก ษณ งานเชื่อมไดอยางถูกตอง รวมทั้งสิ้น

11 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

0:15

2:00

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

รายละเอียดหัวขอวิชาที่ 1

0920722401 ขอกําหนดกรรมวิธีการเชื่อม (ใบเตรียมการสอน) 1. ผลลัพธการเรียนรู 1. 2. 3. 4.

นําจุดมุงหมายตามขอกําหนดกรรมวิธีการเชื่อมไปใชไดอยางถูกตอง นําการกําหนดคาพารามิเตอรของการเชื่อมไปใชไดอยางถูกตอง จําแนกการเลือกลวดเชื่อมใหเหมาะกับโลหะชิ้นงานไดอยางถูกตอง นําสัญลักษณงานเชื่อมไปใชไดอยางถูกตอง

2. หัวขอสําคัญ 1. 2. 3. 4.

จุดมุงหมายตามขอกําหนดกรรมวิธีการเชื่อม พารามิเตอรของการเชื่อม การเลือกลวดเชื่อมใหเหมาะกับโลหะชิ้นงาน สัญลักษณงานเชื่อม

3. วิธีการฝกอบรม การฝกอบรมสามารถเลือกได 3 รูปแบบ คือ 1) การฝกอบรมดวยการสงมอบสื่อสิ่งพิมพ 2) การฝกอบรมที่ศูนยฝกอบรม 3) การฝกอบรมดวยสื่อในระบบออนไลน ดังรายละเอียดในขอแนะนําสําหรับครูฝก

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 1.2 รูปแบบอิเล็กทรอนิกส (Online) ประกอบดวย - คูมือครูฝกรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อประกอบการจัดการฝกอบรม - คูมือการประเมินรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อบันทึกผลการประเมินการทดสอบของผูรับการฝก - สื่อวีดิทัศน (Online) เพื่อประกอบการจัดการฝกอบรม

5. ขั้นตอนการฝกอบรม 1. ครูฝกมอบหมายใหผูรับการฝกทําแบบทดสอบกอนฝก (Post-Test) และประเมินผล 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไป หรือเขารับการฝกในโมดูลที่ครูฝกกําหนดได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหครูฝกมอบหมายผูรับการฝกใหฝกอบรมภาคทฤษฎี 2. การฝกอบรมภาคทฤษฎี ใหผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝก และฝกหัดทําใบทดสอบทายหัวขอวิชา 3. เมื่อผูรับการฝกศึกษาคูมือผูรับการฝกประจําโมดูลนั้นเขาใจแลว ใหครูฝกมอบหมายผูรับการฝกใหทําแบบทดสอบ หลังฝก (Post-Test) และประเมินผลเชนเดียวกับแบบทดสอบกอนฝก

6. การวัดผล 1. ครูฝกประเมินผลภาคทฤษฎีจากแบบทดสอบกอนฝก 1.1 ถาผลการประเมินผานเกณฑรอยละ 70 ตามที่กําหนดในเอกสารโครงรางหลักสูตร จะมีสิทธิ์ขอเขารับการฝก ภาคปฏิบัติ (ถามี) หรือเขารับการฝกในโมดูลถัดไปได 1.2 ถาผลการประเมินต่ํากวารอยละ 70 ใหครูฝกมอบหมายใหผูรับการฝกศึกษาเนื้อหาจากสื่อดวยตนเองจนเขาใจ จึงทําแบบทดสอบหลังฝก (Post-Test) 2. ครูฝกประเมินแบบทดสอบหลังฝก โดยใชหลักเกณฑเดียวกับการประเมินแบบทดสอบกอนฝก

7. บรรณานุกรม มนูญ วินทะไชย. 2560. การเขียนและอานสัญลักษณงานเชื่อม. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://www. pattayatech.ac.th/files/150511088525213_15051211111542.pdf มานะศิษฎ พิมพสาร. ม.ป.ป. คูมือการเชื่อม มิก-แม็ก. : ม.ป.ท. ศิริบงกช สมศักดิ์. 2560. การอานและเขียนแบบสัญลักษณงานเชื่อมแบบ AWS : การใชสัญลักษณงานเชื่อมแบบ AWS. [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก : http://rlms.vec.go.th/i/1337/4977

13 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

ใบขอมูล หัวขอวิชาที่ 1 ขอกําหนดกรรมวิธีการเชื่อม 1. จุดมุงหมายตามขอกําหนดกรรมวิธีการเชื่อม ขอกําหนดกรรมวิธีการเชื่อม มีจุดมุงหมายเพื่อกําหนดพารามิเตอรตาง ๆ ในกระบวนการเชื่อม (Welding Process) ถูกกําหนดเปนรหัสตามมาตรฐานสากล ISO4063 เชน 111 การเชื่อมอารกโลหะดวยมือ (Manual Metal Arc Welding) 12 การเชื่อมซับเมอรจ (Submerge Arc Welding) 131 การเชื่อมที่ใชแกสเฉื่อยเปนแกสปกปอง (Meteal Inert Gas) 135 การเชื่อมที่ใชแอคทีพแกสเปนแกสปกปอง (Metal Active Gas) 136 การเชื่อมฟลักซคอร (Flux Cored Arc Welding) 141 การเชื่อมโลหะโดยใชทังสเตน (Tungsten) เปนตัวอารก และใชแกสเฉื่อยเปนแกสปกปอง (Tungsten Inert Gas) 2. พารามิเตอรของการเชื่อม การกําหนดพารามิเตอรใ นการเชื่อมมีสวนเกี่ยวของในการควบคุม กระบวนการเชื่อม และคุณภาพงานเชื่อม ซึ่งตัวแปร ที่เกี่ยวของมี 3 ประเภท คือ 2.1 ตัวแปรสําคัญ (Essential Variable) ตัวแปรนี้จะถูกกําหนดขึ้นกอนการเชื่อม ประกอบไปดวย 1) ชนิดลวดเชื่อม โดยเลือกใชลวดเชื่อมเพื่อเชื่อมรอยตอใหมีสวนผสมทางเคมีเหมือนกับโลหะชิ้นงาน 2) ขนาดลวดเชื่อม ขนาดเสนผานศูนยกลางของลวดเชื่อมมีตั้งแต 0.6 มิลลิเมตร 0.8 มิลลิเมตร 0.9 มิลลิเมตร 1.0 มิลลิเมตร 1.2 มิลลิเมตร 1.6 มิลลิเมตร และ 3.2 มิลลิเมตร ซึ่งขนาดของลวดเชื่อมนั้นสงผลตอ ความกวางของรอยเชื่อม ระยะซึมลึก และอัตราเร็วในการเชื่อม ซึ่งลวดเชื่อมที่มีขนาดใหญจะใชกระแสสูง และใหอัตราเติม เนื้อโลหะมากกวา แตอัตราการหลอมเหลวของลวดเชื่อมจะแปรผันกับความหนาแนน กระแส ถาลวดเชื่อมขนาดใหญ และลวดเชื่อมขนาดเล็กใชกระแสเชื่อมเดียวกัน ลวดเชื่อมขนาดเล็กจะมี อัตราการเติม เนื้อโลหะมากกวา เพราะมีความหนาแนนกระแสสูงกวาจึงเกิดความรอนเขม ขนมากกวา และระยะซึม ลึกจะแปรผันกับความหนาแนนกระแสเช นกั น ลวดเชื่อมขนาดเล็กจึงมีความหนาแน น มากกวาทําใหมีการซึม ลึกไดม าก เพราะฉะนั้นการเลือกขนาดลวดเชื่อมจึงขึ้นอยูกับความหนาโลหะ ชิ้นงาน ระยะซึมลึกที่ตองการ อัตราการเติม โลหะ ตําแหนงแนวเชื่อม ลักษณะของรอยเชื่อม และราคา ลวดเชื่อม ซึ่ง ลวดเชื่อมขนาดเล็กจะมีราคาสูงกวาเมื่อ คิด ตอ น้ําหนัก ลวดเชื่อม สํา หรับลวดเชือ่ มที่มี 14 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ขนาดเสนผานศูนยกลางขนาดเล็กคือ 0.6 มิลลิเมตร 0.8 มิลลิเมตร และ 0.9 มิลลิเมตร มีชื่อเรียกเฉพาะวา ไมโครไวร ใชไดผลดีที่สุดเมื่อเชื่อมโลหะบาง เพราะมีแนวโนมตอการซึมลึกไดมาก เนื่องจากมีความหนาแน น ของกระแสสูง เพิ่ม อัตราความเร็วการเชื่อมไดสูง สําหรับวัสดุงานหนาปานกลางจะใชลวดเชื่อมขนาด 1.0 มิลลิเมตร หรือ 1.6 มิลลิเมตร สวนโลหะชิ้นงานที่หนาควรเลือกใชข นาด 3.2 มิลลิเมตร นอกจากนี้ สิ่งที่ตองพิจารณาเพิ่มเติมคือ ตําแหนงแนวเชื่อม เชน แนวเชื่อมเหนือศีรษะหรือแนวตั้ง ควรเชื่อมดวย ลวดเชื่อมขนาดเล็กจะไดผลดีกวาลวดเชื่อมขนาดใหญ 3) ชนิดของแกสปกปอง มีผลตอระยะซึมลึก ลักษณะรอยเชื่อม อัตราการเติม โลหะ ปริม าณการเกิดควัน และไอ สะเก็ดโลหะ อัตราเร็วการเชื่อม คุณสมบัติทางกลที่จะไดรับ และชนิดการถายโลหะ การเชื่อมโลหะที่เปนเหล็กนิยมใชคารบอนไดออกไซด อารกอน-คารบอนไดออกไซด อารกอน-ออกซิเจน เนื่องจากการใชคารบอนไดออกไซดคลุมอยางเดียวไมผสมแกสอื่น ทําใหลวดเชื่อมมีอัตราสิ้นเปลืองสูง ระยะซึ ม ลึ ก มาก รอยเชื่ อ มกว า งและนู น สํ า หรั บ แก ส คาร บ อนไดออกไซด นั้ น มี ข อ ดี คื อ ราคาถู ก อัตราเร็วในการเคลื่อนที่หัวเชื่อมสูง แตกอใหเกิดควันและสะเก็ดโลหะกระเด็นมากเพราะความรอ น เขาสูงานสูง สวนแกสอารกอน หรืออารกอน-ออกซิเจน ตรงขามกับคารบอนไดออกไซดเพราะอั ต รา สิ้นเปลืองต่ํา ระยะซึม ลึกตื้น รอยเชื่อมแคบและแบนราบ ปริม าณควันและสะเก็ดโลหะกระเด็นนอย สวนแกสอารกอน-คารบอนไดออกไซดจะมีสมบัติผสมระหวางคารบอนไดออกไซดกับแกสผสมอารก อนออกซิเจน สําหรับการเชื่อมโลหะที่ไมใชเหล็กจะใชแกสอารกอน อารกอน-ฮีเลียม และฮีเลียม อารกอนจะให ระยะซึม ลึก ตื้น และอัต ราสิ้น เปลือ งต่ํา รอยเชื่อ มแคบและแบนราบ แตอ ารก อนจะมีร าคาถูกกวา และเกิดสะเก็ดโลหะกระเด็นในปริมาณที่นอย สวนฮีเลียมใหระยะซึมลึกมาก อัตราสิ้นเปลืองลวดเชื่ อมสูง รอยเชื่อ มกวา งและนูน โคง เพราะมีแ รงดัน อารก สูง ราคาแพง และอัต ราการไหลสูง กวา อารกอน สวนแกสอารกอน-คารบอนไดออกไซดจะมีสมบัติผสมระหวางอารกอนกับฮีเลียม

15 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 1.1 ลักษณะหนาตัดรอยเชื่อมและคุณสมบัติของการซึมลึกเมื่อใชแกสปกปองชนิดตาง ๆ 4) อัต ราการไหลของแกส ปกปอง เพื่อ ใหแ กสที่อ อกมาคลุม รอยเชื่อมไดผลดี แกส ที่อ อกมาจากหัวฉีด ควรมีการไหลแบบราบเรียบ คือ แนวการไหลเปนเสนตรง หากอัตราการไหลสูงเกินไปจะเกิดการปนปวน คือ มีการหมุนวนของแกส เมื่อแกสมีการหมุนวนผสมกับอากาศแลวรวมตัวเขากับเนื้อโลหะชิ้นงานจะทํ าให รอยเชื่อมสกปรกและเสียสมบัติที่ดีไป แตถาแกสเกิดการคลุมนอยเกินไปก็จะเกิดโพรงอากาศและความพรุ น ในเนื้อโลหะชิ้นงาน ดังนั้น ในการเชื่อมจึงควรเลือกอัตราการไหลของแกสปกปองใหเหมาะสม 2.2 ตัวแปรปรับปฐมภูมิ เปนตัวแปรที่ใชควบคุมกระบวนการเชื่อมหลังจากเลือกตัวแปรขั้นตนไดแลว ตัวแปรนี้จะควบคุมระยะซึมลึก ความกวาง รอยเชื่อม ความสูงรอยเชื่อม ความเสถียรของอารก อัตราการเติมเนื้อโลหะ ความเรียบของรอยเชื่อม และการเกิดสะเก็ดโลหะ ซึ่งเปนคาเฉพาะที่ตองปรับกอนปฏิบัติการเชื่อม และสามารถปรับแตงคาตอเนื่องเพื่อใหไดคาที่ดีที่สุดในขณะทํางานเชื่อมอยู ซึ่งตัวแปรปฐมภูมิประกอบดวย 1) อัตราเร็วปอนลวดเชื่อม มีผลกระทบตออัตราการเติมเนื้อโลหะ ขนาดและรูปทรงของรอยเชื่อม ระยะซึมลึก ในระบบแรงดันคงที่กระแสเชื่อมจะถูกควบคุมดวยปุมปรับอัตราปอนลวดเชื่อมบนชุดควบคุมการปอนลวด เมื่ออัตราเร็วปอนลวดเพิ่มขึ้น กระแสเชื่อมก็จะเพิ่มขึ้นเชนกัน การเพิ่ม ปริม าณกระแสเชื่อมจะทําใหอัตราการหลอมของลวดเชื่อมเพิ่ม ขึ้น และอัตราการเติม เนื้อโลหะรอยเชื่อมเพิ่มดวยเชนกัน ถาปริม าณกระแสเชื่อมที่ใชกับลวดเชื่อมมีคานอยเกินไปเปนผลให การถายโอนโลหะจากลวดเชื่อมสูรอยเชื่อมชา ทําใหระยะซึมลึกของรอยเชื่อมและการหลอมโลหะชิ้นงานไมดี รอยเชื่อ มขรุข ระและแข็งมาก ถา ใชก ระแสสูง เกิน ไประยะซึม ลึกของรอยเชื่อ มจะลึก มากอาจเกิด

16 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 รอยหลอมทะลุไปยังอีกดานหนึ่งของชิ้นงานและรอยกินลึกที่ขางรอยเชื่อมทําใหไมสวยงาม นอกจากนั้น กระแสเชื่อมยังเกี่ยวของกับความหนาแนนกระแสตอพื้นที่หนาตัดลวดเชื่อม ดังสูตรตอไปนี้ ความหนาแนนกระแส = จํานวนแอมแปร / พื้นที่หนาตัด

ภาพที่ 1.2 เปรียบเทียบระยะซึมลึกระหวางลวดเชื่อมขนาดตางกันเมื่อใชกระแสเชื่อมเทากัน การเลือกคากระแสเชื่อมตองเหมาะสมกับขนาดลวดเชื่อมดังแสดงในตารางตอไปนี้ ตารางที่ 1.1 ปริมาณกระแสเชื่อมที่ควรใชกับกระบวนการเชื่อมแม็ก ขนาดเสนผานศูนยกลางลวดเชื่อม

ชวงปริมาณกระแสที่ควรใชในการเชื่อม

(มิลลิเมตร)

(แอมแปร)

0.8

50 - 140

0.9

65 - 160

1.0

100 - 220

1.2

105 - 375

2.4

210 - 550

3.2

375 - 600

ถาปริมาณกระแสสูงเกินไป ลวดเชื่อมที่อยูภายในทอนํากระแสอาจจะหลอมกับทอนํากระแส การอารก ไมเสถียรและการคลุมของแกสจะถูกรบกวนสงผลใหเกิดสะเก็ดโลหะมาก ลักษณะรอยเชื่อมนูนและกวาง ถาปริมาณกระแสต่ําเกินไปลวดเชื่อมอาจกลายเปนเพียงชิ้นสวนที่ทําหนาที่แ คตัวลัดวงจรจากเครื่องเชื่อม ไปยังชิ้นงานเทานั้น ลวดเชื่อมจะรอนแดงและการอารกจะดับลง แตก็ไมเสถีย รทําใหการหลอมของ เนื้อโลหะเชื่อมไมดี จะมีรอยเชื่อมเฉพาะผิวหนางานเชื่อมเทานั้น ไมซึมลึกลงไปหรือซึม ลึก ได น อยมาก และการใชปริม าณกระแสต่ําหรือ สูงเกิน ไปยัง สงผลกระทบตอสมบัติ ทางกายภาพของโลหะชิ้ น งาน 17 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ในสว นที่เ ปน เนื้อโลหะเชื่อมดวย โดยคา ความตานแรงดึงสูงสุด และความออ นตัวจะลดลง อาจเกิด ความพรุนในเนื้อโลหะชิ้นงาน มีออกไซดสวนเกิน และสารมลทินอื่นรวมเขากับเนื้อโลหะชิ้นงาน 2) แรงดั นอาร ก หาได จากความยาวอาร กระหว างปลายลวดเชื่ อมกั บโลหะชิ้ นงาน ในระบบแรงดั นคงที่ จะปรับแรงดันอารกที่ปุมดานหนาเครื่องเชื่อม และเครื่องเชื่อมจะรักษาแรงดันใหคงที่ตามจํานวนที่ตั้ง ไว การตั้งแรงดันอารกขึ้นอยูกับขนาดลวดเชื่อม ชนิดแกสปกปอง ตําแหนงแนวเชื่อม ชนิดรอยตอและ ความหนาโลหะชิ้นงาน การตั้งแรงดันอารกสูงจะทําใหไดรอยเชื่อมที่กวางและแบนราบ แตถาสูงเกินไป จะทําใหเกิดสะเก็ดโลหะ ความพรุน และรอยกินลึก ถาตั้งแรงดันอารกต่ําจะไดรอยเชื่อมที่แ คบและนูน แตถาต่ําเกินไปลวดเชื่อมจะหลอมติดชิ้นงาน เกิดความพรุนและรอยเกยที่ขอบรอยเชื่อม 3) อัตราเร็วเคลื่อนที่หัวเชื่อม คือ อัตราการเคลื่อนที่ของหัวเชื่อมตอ 1 หนวยเวลา กรณีการเชื่อมกึ่งอัตโนมัติ จะควบคุมโดยผูปฏิบัติงาน แตถาเปนกรณีเชื่อมอัตโนมัติจะถูกควบคุมดวยกลไกจักรกล อัตราเร็วเคลื่ อ นที่ หัวเชื่อมมีผลกระทบตอระยะซึมลึกของรอยเชื่อม ขนาดรอยเชื่อม และลักษณะรอยเชื่อม การเพิ่ม หรือลดอัต ราเร็วเคลื่ อ นที่หัว เชื่อมมีผลกระทบต อระยะซึม ลึก เมื่ออัตราการเคลื่อ นที่ หัวเชื่อมลดลง อัตราการเติม เนื้อโลหะตอหนวยความยาวจะเพิ่มขึ้น ทําใหบอหลอมเหลวมี ข นาดใหญ และตื้น เนื้อโลหะเชื่อมจะล้ําหนาลวดเชื่อมไปเล็กนอยขณะเชื่อมสงผลใหระยะซึมลึกตื้น รอยเชื่อมกวาง และนูนมาก แตถาอัตราเร็วเคลื่อนที่หัวเชื่อมชาเกินไปจะเกิดรอยเกยของเนื้อโลหะที่ข อบรอยเชื่ อ ม การหลอมตัวของโลหะชิ้นงานไมดี มีระยะซึมลึกมากเกินไป ความพรุนในเนื้อโลหะชิ้นงานมาก และรอยเชื่อม ขรุขระ ถาอัตราเร็วเคลื่อนที่หัวเชื่อมมากเกินไป การถายโอนความรอนเขาสูโลหะชิ้นงานลดลง ทําให การหลอมของโลหะชิ้นงานไดไมดี ระยะซึมลึกตื้น รอยเชื่อมกวางและนูน ถาใชอัตราเร็วเคลื่อนที่หัวเชื่อม เร็ว เกิน ไป จะเกิด รอยกิน ลึก ที่ข อบรอยเชื่อ มเพราะการเติม เนื้อโลหะหลอมเหลวไมเ ต็ม รองรอยตอ เกิดสะเก็ดโลหะมาก รอยเชื่อมไมสม่ําเสมอเพราะโลหะชิ้นงานหลอมไดนอยเกินไป 2.3 ตัวแปรปรับทุติยภูมิ เปนตัวแปรรองจากตัวแปรปรับปฐมภูมิ สามารถปรับเปลี่ย นไดอยางตอเนื่ องขณะปฏิบัติง านเชื่อม ตัวแปรนี้ ไมมีผลกระทบโดยตรงตอการเกิดรอยเชื่อม แตสงผลใหตัวแปรปรับทุติยภูมิเกิดการเปลี่ย นแปลง และมีผลใหรอยเชื่อม เปลี่ยนแปลงอีกทอดหนึ่ง ซึ่งตัวแปรเหลานี้ประกอบดวย 1) ระยะยื่นลวด คือ ระยะหางระหวางขอบลางของทอสัมผัสนํากระแสถึงปลายสุดของลวดเชื่อม

18 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

ภาพที่ 1.3 ระยะยื่นลวด ถา ระยะยื่น ยาวขึ้น จะทํา ใหเ กิด ความตา นทานที่ล วดเชื่อ มสูง ตาม สง ผลใหล วดเชื่อ มถูกอุน กอนที่จะหลอมเหลว และมีผลตอระยะซึม ลึกนอยลง แตถาหากระยะยื่นลวดลดลงการอุนลวดเชื่อม กอนหลอมเหลวก็ลดลงดวย เครื่องเชื่อมจายกระแสเชื่อมออกมาในปริมาณมาก รวมทั้งระยะซึมลึกก็จะมาก เชนกัน ตารางที่ 1.2 แสดงการเปรียบเทียบระยะยื่นหรือระยะทางจากทอสัมผัสนํากระแสถึงผิว หนาชิ้นงาน ที่มีขนาดความสั้นยาวตางกัน จะใหผลตอสมบัติของการเชื่อมที่แตกตางกัน

ระยะยื่นลวด

สั้นกวา

ปานกลางประมาณ 10 มม.

ยาวกวา

ตานทานความรอน

นอย

ปานกลาง

มาก

พลังงานการอารก

มาก

ปานกลาง

นอย

การหลอมลึก

ลึกกวา

ปานกลาง

ตื้นมาก

สะเก็ดเชื่อม

เล็กนอย

ปานกลาง

จํานวนมาก

19 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 2) อัต ราการไหลของแกสปกปอง และระยะหางของหัวฉีด ควรเลือกใชใ หเหมาะสมโดยพิจารณาจาก คาตัวแปรตาง ๆ ที่ใ ชใ นการเชื่อม เนื่องจากมีผลตอการเกิดโพรงอากาศ และปริม าณไนโตรเจนในเนื้อ โลหะชิ้นงาน ดังแสดงในตาราง ตารางที่ 1.3 อิทธิพลของระยะหางหัวฉีดตอการเกิดโพรงอากาศและปริมาณไนโตรเจน ขนาดหัวฉีดและ

ระยะหางของ

อัตราการไหล

หัวฉีด (มิลลิเมตร)

เส น ผ า นศู น ย ก ลาง ภายนอก 20 มิลลิเมตร CO 2 25 ลิตรตอนาที

การเกิดโพรงอากาศ

ปริมาณ ไนโตรเจน 0.0034

0.0036 0.0045

0.0049 0.0086

0.0081 0.011

0.0099 0.019

0.023 0.024

0.031

3) มุมหัวเชื่อม ในการเชื่อมนั้นมุมเอียงหัวเชื่อมที่ใหระยะซึมลึกมากที่สุดคือ 15 - 20 องศา เมื่อใชการเคลื่ อนที่ หัวเชื่อมแบบถอยหลัง ถามุมเคลื่อนที่หัวเชื่อมตางไปจากนี้ ระยะซึมลึกก็จะลดลง สําหรับมุมเชื่อมแบบ ถอยหลัง 15 องศา และมุม แบบเดินหนา 30 องศา ความสัม พันธระหวางระยะซึม ลึกกับมุม เคลื่อนที่ หัวเชื่อมเกือบจะเป นเส น ตรง ดังนั้น ถาจะควบคุม ระยะซึม ลึก จึง ควรให อยูใ นพิสัย นั้ น มุม เคลื่อ นที่ หัวเชื่อมที่เลือกใชจะมีผลตอการเปลี่ยนแปลงความสูงและความกวางรอยเชื่อม นอกจากนี้ยังมีผลกระทบ กับลักษณะรอยเชื่อมดวย เมื่อมุมเชื่อมแบบถอยหลังลดลง ความสูงของรอยเชื่อมจะลดลงแตความกวาง จะเพิ่มขึ้น สําหรับมุมเคลื่อนที่หัวเชื่อมแบบเดินหนา จะใชเมื่อมีอัตราเร็วเคลื่อนที่หัวเชื่อมสูง

20 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ในการเชื่อมรอยตอชน หากชิ้นงานหนาเทากันจะเชื่อมโดยใหลวดเชื่อมอยูบนเสนศูนยกลางรอยตอ แตถาชิ้นงานหนาไมเทากันมุมลวดควรเคลื่อนไปทางแผนหนา ในการเคลื่อนที่หัวเชื่อมอาจมีการสายลวด หรือไมมีก็ได

ภาพที่ 1.4 มุมหัวเชื่อมที่ถูกตองสําหรับการเชื่อมตอฉากและตอชน 3. การเลือกลวดเชื่อมใหเหมาะกับโลหะชิ้นงาน ลวดเชื่อมที่ใ ชกับกระบวนการเชื่อมแม็กมีทั้ งชนิด ลวดตั นและลวดไสฟ ลั กซ ในที่นี้จะอธิบายเฉพาะลวดตั นเทา นั้น ซึ่ง AWS (American Welding Society) ไดกําหนดมาตรฐานของลวดเชื่อมไวเพื่อใหสะดวกในการใชงาน โดยแบงเป น กลุมรหัสดังนี้ AWS Spec. A 5.7 A 5.9 A 5.10 A 5.14 A 5.16 A 5.18 A 5.19 A 5.24 A 5.28

โลหะ ทองแดงและทองแดงผสม เหล็กกลาไรสนิม อะลูมิเนียมและอะลูมิเนียมผสม นิกเกิลและนิกเกิลผสม ไทเทเนียมและไทเทเนียมผสม เหล็กกลาคารบอน แมกนีเซียมผสม เซอรโครเนียมและเซอรโครเนียมผสม เหล็กกลาผสมต่ํา 21 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 สําหรับลวดเชื่อมตามมาตรฐาน AWS A5.18 สามารถจําแนกตามการใชงานไดดังนี้ ER70S-1

ใชสําหรับเหล็กกลาคารบอนต่ํา

ER70S-2

ใชสําหรับเหล็กกลาคารบอนทุกเกรดกับเหล็กกลาผสมต่ําบางตัว

ER70S-3

ใชสําหรับเหล็กกลาคารบอน และเหล็กกลาละมุน

ER70S-4

ใชสําหรับเชื่อมเหล็กกลาละมุน

ER70S-5

ใชสําหรับเหล็กกลาคารบอนทุกเกรดกั บเหล็ กกล าผสมต่ําบางตัว และสามารถใชกับการเชื่ อมบน เหล็กกลาที่ผิวเปนสนิม หรือผิวที่เปอนน้ํามันไดดี

ER70S-6

ใชสําหรับเหล็กที่มีออกซิเจนเจือปนสูง

ER70S-7

คุณสมบัติเหมือนกับ ER70S-6 แตมีแมงกานีสผสมอยู จึงใหรอยเชื่อมที่ดี

ER70S-G

เปนลวดเชื่อมที่ไมกําหนดรายละเอียดของสวนผสมทางเคมี ขึ้นอยูกับการตกลงของผูซื้อและผูผลิต

สวนลวดเชื่อมที่เปนเหล็กกลาผสมต่ําจะเปนไปตามมาตรฐาน A5.28 โดยการกําหนดรหัสมาตรฐานเหมือนกับ AWS A5.18 แตตางที่รหัสตัวเลขจะเปน 80 90 หรือ 100 ซึ่งอักษรยอและตัวเลขทายสุดจะเปนสวนผสมทางเคมี โดยยกตัวอยาง ไดดังนี้ ER80S-B2

ใชสําหรับเหล็กกลาโครเมียม-โมลิบดินัม (Cr-Mo)

ER80S-Ni1 ใชสําหรับเหล็กกลาผสมนิกเกิล ER80S-D2 ใชสําหรับเหล็กกลาผสมแมงกานีส-โมลิบดินัม 4. สัญลักษณงานเชื่อม สัญลักษณงานเชื่อมตามมาตรฐานสากลแบงออกเปน 2 แบบ ดังตอไปนี้ 4.1 สัญลักษณงานเชื่อมแบบ AWS มาตรฐานของสมาคมการเชื่อ มแหง อเมริ กา (AWS) เปนเครื่องหมายที่ใ ช เขีย นแทนข อ ความเพื่ อบอกข อ มู ล รายละเอียดและขอกําหนดตาง ๆ ของชิ้นงานเชื่อมแกผูปฏิบัติงานที่เกี่ยวของ เพื่อใหชิ้นงานนั้น มีลักษณะเปนไปตามที่ ผูออกแบบตองการ รวมทั้งเปนการกําหนดมาตรฐานที่ทุกคนสามารถนําไปใชและเขาใจรวมกัน สัญลักษณใ นการเชื่อมของ AWS นี้ กําหนดขึ้นโดยใชลักษณะของรอยเชื่อมเพื่อเปนตัวอางอิงสําหรับการเขียน สัญลักษณซึ่งจะประกอบดวย เสนแสดงบริเวณเชื่อมที่ใ หรายละเอีย ดวา การเชื่อมกระทําอยูดานใดที่ลูกศรชี้ หรืออาจ ทั้งสองดาน ซึ่งหัวลูกศรจะชี้ไปยังจุดที่เชื่อมหรือแนวเชื่อม

22 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 สวนประกอบตาง ๆ ที่สําคัญของสัญลักษณงานเชื่อมแบบ AWS มี 3 สวน ไดแก 1) สวนหาง แสดงขอมูลของกระบวนการเชื่อมหรือลวดเชื่อม 2) เสนฐาน มีลักษณะเปนเสนตรงอยูแนวนอนเทานั้น การเขียนจะเขียนตอกับหัวลูกศรตอดวยหาง หรือไมก็ได ใชสําหรับตั้งสัญลักษณแสดงความหมายตาง ๆ 3) หัวลูกศร อยูหัวสุด ใชสําหรับบอกตําแหนงแนวเชื่อมหรือจุดที่จะเชื่อม อาจจะชี้ขึ้น ลง ซาย หรือขวาได

ภาพที่ 1.5 สัญลักษณงานเชื่อมตามมาตรฐาน AWS รายละเอียดสัญลักษณตาง ๆ จะเขียนแสดง ดังภาพ

ภาพที่ 1.6 รายละเอียดบนสัญลักษณงานเชื่อม

23 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ความหมายของสัญลักษณตาง ๆ ในงานเชื่อมแบบ AWS ไดแก 1) ความหมายสัญลักษณชนิดรอยตอ รอยตอชนแบบตาง ๆ ต อ ชนไม ตัววี

ครึ่งวี

ตัวยู

ตัวเจ

ปากผายตัววี

ปากผาย

บากงาน

ครึ่งวี

2) ความหมายสัญลักษณชนิดแนวเชื่อม ฟลเลท

เชื่อม

เชื่อมจุด

เชื่อมตะเข็บ

อุดรอง

เชื่อม

หนาแปลน

ดานหลัง พอกผิว

เชื่อม

และ

หรือแผน

ขอบ

อุดรู

รองหลัง

เชื่อมมุม

3) ความหมายสัญลักษณแสดงลักษณะการเชื่อมและผิวแนวเชื่อม เชื่อมรอบชิ้นงาน เชื่อมในสนาม

เชื่อมซึมลึก ดานหลัง

24 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ลักษณะผิวรอยเชื่อม เรียบ

นูน

เวา

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 4) ความหมายของสัญลักษณการตกแตงรอยเชื่อม สัญลักษณ

ความหมาย

ใชสกัด

ใชเจีย

ใชเครื่องมือกล

ใชเครื่องมวน

ใชคอนเคาะ

การใชสัญลักษณงานเชื่อมแบบ AWS 1) สัญลักษณของแนวเชื่อมแบบตาง ๆ แนวเชื่อม

สัญลักษณ

แนวเชื่อมตอฉาก (Fillet Welding)

แนวเชื่อมตอชนตัววี แนวเชื่อมตอชนตัวยู แนวเชื่อมตอขอบ

แนวเชื่อมตอชนตัวเจ

25 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

แนวเชื่อมที่ตองการ

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 แนวเชื่อม

สัญลักษณ

แนวเชื่อมที่ตองการ

แนวเชื่อมตอขอบโดยมี การซึมลึก แนวเชื่อมรอยตอชน ตัววีโดยมีการซึมลึก แนวเชื่อมรอยตอชน ตัววี เชื่อมทับดานหลัง โดยเชื่อมทับดานหนา กอน แนวเชื่อมตอฉากรอยตอ ตัวเจ เชื่อมทับดานหลัง

2) การบอกขนาดรอยเชื่อมในลักษณะตาง ๆ ขนาดแนวเชื่อม

สัญลักษณ

แนวเชื่อมที่ตองการ

แนวเชื่อมตอฉาก ขนาดขาทั้ง 2 เทากัน แนวเชื่อมตอฉาก ขนาดขาทั้ง 2 ไมเทากัน แนวเชื่อมตอฉาก ขนาดแนวเชื่อมทั้ง 2 แนวไมเทากัน ขนาดความลึ ก ของ แนวเชื่อมตอตัววี 26 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 ขนาดแนวเชื่อม

สัญลักษณ

แนวเชื่อมที่ตองการ

ขนาดความลึกของ แนวเชื่อมตอตัววี ขนาดระยะหางรอยตอ แ ล ะ มุ ม บ า ก ข อ ง แนวเชื่อม 2 ดาน ขนาดความยาวรอย เชื่อมตอฉาก และขนาดระยะฟตซ 2 ดานตรงกัน ขนาดความยาวแนว เชื่อมตอฉาก และขนาดระยะเวน ของ 2 ดานสลับกัน 3) การแสดงลักษณะผิวงานแนวเชื่อมและการเชื่อม - การแสดงลักษณะผิวหนาแนวเชื่อมและวิธีการแตงรอยเชื่อม

- การแสดงการเชื่อมรอบชิ้นงาน

27 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 4.2 สัญลักษณงานเชื่อมแบบ ISO 2553 สวนประกอบของสัญลักษณงานเชื่อมในระบบ ISO 2553 มีดังนี้ 1) หัวลูกศร (Arrow Line) ชี้บอกตําแหนงรอยตอที่จะทําการเชื่อม 2) เสนอางอิงหลัก (Reference Line) เสนลําตัวของหัวลูกศรมีลักษณะเปนเสนตรงอยูในแนวระดับ เปนที่สําหรับ ตั้งสัญลักษณงานเชื่อม 3) เสนอางอิงยอย (Indentification Line) มีลักษณะเปนเสนประอยูดานบนหรือดานลางของเสนอางอิง หลักใชประกอบกับสัญลักษณรอยตอของงานเชื่อม การบอกตําแหนงของรอยบากชิ้นงาน และการตกแตง ชิ้นงานเชื่อม - การเชื่อมดานตรงขามลูกศรชี้ (Other Side) เสนอางอิงยอยอยูดานเดียวกับสัญลักษณงานเชื่อม - การเชื่อมดานลูกศรชี้ (Arrow Side) เสนอางอิงยอยอยูคนละดานกับสัญลักษณงานเชื่อม 4) หาง (Tail) สวนทายของลูกศรที่ใชแสดงขอมูลตาง ๆ เกี่ยวกับกระบวนการเชื่อม ชนิดของลวดเชื่อม กระแสไฟ หรือขอมูลอื่น ๆ ที่เกี่ยวกับกระบวนการเชื่อม 5) สัญลักษณการเชื่อม (Symbol) แสดงชนิดของรอยตอ ชนิดของแนวเชื่อม ลักษณะการเชื่อม และผิวหนา ของแนวเชื่อม

ภาพที่ 1.7 สัญลักษณงานเชื่อมตามมาตรฐาน ISO

28 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 สัญลักษณงานเชื่อมตามมาตรฐาน ISO กับ AWS จะแตกตางกันตรงที่วางตําแหนงสัญลักษณ ซึ่งสามารถแสดงเปรียบเทียบไดดังนี้ แนวเชื่อม

สัญลักษณ AWS

สัญลักษณ ISO

แนวเชื่อมตอฉาก (Fillet Welding)

แนวเชื่อมตอชนตัววี

แนวเชื่อมตอขอบ

แนวเชื่อมตอขอบ โดยมีการซึมลึก แนวเชื่อมรอยต อชน ตัววีโดยมีการซึมลึก แนวเชื่อมรอยตอชน ตัววี เชื่อมทับ ดานหลัง โดยเชื่อม ทับดานหนากอน

29 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

แนวเชื่อมที่ตองการ

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

ใบทดสอบ คําชี้แจง ใหผูรับการฝกทําเครื่องหมาย x หนาตัวเลือกที่ถูกตองที่สุดเพียงตัวเลือกเดียว 1. ขอใดกลาวถึงคุณสมบัติของแกสอารกอนไดถูกตอง ก. ใหระยะซึมลึกตื้นและอัตราสิ้นเปลืองต่ํา ข. ใหระยะซึมลึกมากและอัตราสิ้นเปลืองต่ํา ค. กอใหเกิดควันและสะเก็ดโลหะกระเด็นมาก ง. กอใหเกิดควันและสะเก็ดโลหะกระเด็นนอย 2. ตําแหนงใดระบุถึงกระบวนการเชื่อมของสัญลักษณงานเชื่อม ก. ตําแหนงเสนฐาน ข. ตําแหนงเสนอางอิง ค. ตําแหนงหัวลูกศร ง. ตําแหนงหางลูกศร 3. เพราะเหตุใ ด ลวดเชื่อมขนาดตางกันจึงใชกระแสเชื่อมเดียวกัน แตลวดเชื่อมที่มีขนาดเล็กจะมีอัตราการเติม เนื้อโลหะ มากกวา ก. เพราะลวดเชื่อมขนาดเล็กจุดเดือดต่ํากวา ข. เพราะลวดเชื่อมขนาดใหญใหระยะซึมลึกมากกวา ค. เพราะลวดเชื่อมขนาดเล็กมีความหนาแนนของกระแสสูงกวา ง. เพราะลวดเชื่อมขนาดใหญใหอัตราเร็วในการเชื่อมเร็วกวา 4. หากชางเชื่อมไมปฏิบัติงานตามขอกําหนดกรรมวิธีการเชื่อมจะเกิดผลอยางไร ก. งานเชื่อมไมไดคุณภาพ ข. งานเชื่อมไมสวยงาม จึงไมเหมาะสมในการไปใชงานจริง ค. ทําใหพบกรรมวิธีการเชื่อมใหมที่สามารถนํามาใชทดแทนกันได ง. ตองเชื่อมซ้ํา ทําใหไดฝกฝนความชํานาญมากขึ้น

30 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 5. หากตองการลวดเชื่อมที่สามารถใชเชื่อมบนเหล็กกลาที่ผิวเปนสนิม หรือผิวเปอนน้ํามัน ควรเลือกใชลวดเชื่ อ มชนิ ด ใด ตามมาตรฐาน AWS A5.18 ก. ER70S-4 ข. ER70S-5 ค. ER70S-6 ง. ER70S-7

31 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

เฉลยใบทดสอบ ขอ

ก

ข

ค

1 2 3 4 5

32 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ง

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

รายละเอียดหัวขอวิชาที่ 2

0920722402 แนวตองานเชื่อม (ใบเตรียมการสอน) 1. ผลลัพธการเรียนรู - จําแนกลักษณะเฉพาะของแนวตองานเชื่อม รวมทั้งชนิดแนวตอ รูปทรงเรขาคณิต ขนาดที่สัมพันธกับสัญลักษณงานเชื่อม ไดอยางถูกตอง

2. หัวขอสําคัญ

- แนวตองานเชื่อม

4. อุปกรณชวยฝก 1. สื่อการฝกอบรม ครูฝกสามารถเลือกใชงานสื่อได 2 รูปแบบ คือ 1.1 รูปแบบสื่อสิ่งพิมพ (Offline) ประกอบดวย - คูมือครูฝก เพื่อประกอบการจัดการฝกอบรม - คูมือการประเมิน เพื่อบันทึกผลการประเมินการทดสอบของผูรับการฝก - สื่อวีดิทัศน (DVD) เพื่อประกอบการจัดการฝกอบรม 1.2 รูปแบบอิเล็กทรอนิกส (Online) ประกอบดวย - คูมือครูฝกรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อประกอบการจัดการฝกอบรม - คูมือการประเมินรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส (.pdf) เพื่อบันทึกผลการประเมินการทดสอบของผูรับการฝก - สื่อวีดิทัศน (Online) เพื่อประกอบการจัดการฝกอบรม

33 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

34 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

ใบขอมูล หัวขอวิชาที่ 2 แนวตองานเชื่อม 1. แนวตองานเชื่อมแบบพื้นฐาน แนวตองานเชื่อมจะมีลักษณะเฉพาะตามชิ้นสวนที่นํามาตอเขาดวยกัน ซึ่งโดยพื้นฐานมีดังนี้ 1.1 รอยตอชน เปนการนําขอบของชิ้นงานสองชิ้นมาวางใหข อบชนกัน โดยผิวของชิ้นงานทั้งสองอยูใ นระนาบเดีย วกัน ซึ่งลักษณะการตอแบงออกเปนหลายแบบขึ้นอยูกับความหนาของชิ้นงาน

ภาพที่ 2.1 รอยตอชน 1.2 รอยตอเกย เปนการนําชิ้นงานสองชิ้นมาวางซอนหรือเกยกัน ซึ่งใชกับการเชื่อมความตานทานแบบเชื่อมจุด แนวเชื่อมมุม และแนวเชื่อมอุด

ภาพที่ 2.2 รอยตอเกย 1.3 รอยตอขอบ เปนการนําขอบชิ้นงานสองชิ้ นมาชนกั น โดยผิวงานทั้งสองทาบแนบชิ ดและขนานกั นตลอดแนว แลวเชื่อมที่ขอบใหติดกัน

ภาพที่ 2.3 รอยตอขอบ

35 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 1.4 รอยตอมุม เปนการนําขอบของชิ้นงานสองชิ้นมาชนกันโดยผิวของชิ้นงานทํามุมประมาณ 90 องศา ซึ่งการนําขอบ มาชนกันมีหลายลักษณะขึ้นอยูกับความหนาของชิ้นงานและการออกแบบ

ภาพที่ 2.4 รอยตอมุม 1.5 รอยตอรูปตัวที เปนการนําขอบของชิ้นงานชิ้นหนึ่งตั้งบนผิวงานอีกชิ้นหนึ่งในลักษณะรูปตัวที ซึ่งการตอลักษณะนี้ จะตอ งมีก ารเติม ลวดเชื่อมเพื่อใหชิ้น งานเกิดความแข็งแรง จึง นิย มใชกนั มากในการเชื่อ มประกอบโครงสราง ของการสรางอาคาร

ภาพที่ 2.5 รอยตอฉาก 1.6 รอยตอ งานเชื่อ มและสัญลัก ษณ ในการเขีย นแบบงานเชื่อ ม รอยตอ อาจถูก ออกแบบใหแ ตกตางกันไปตาม ความเหมาะสมของตัวแปรตาง ๆ สัญลักษณที่ใชแสดงรอยตอในงานเชื่อมเพื่อเขียนแสดงในแบบจึงมีความแตกตางกั น ดังตอไปนี้ สัญลักษณ

ชื่อรอยตอ

ชิ้นงานหลังเชื่อม

ตอชนหนาฉาก

ตอชนรูปวีดานเดียว

36 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 สัญลักษณ

ชื่อรอยตอ

ชิ้นงานหลังเชื่อม

ตอชนรูปวีสองดาน ตอชนหนาเฉียงดาน เดียว ตอชนหนาเฉียงสอง ดาน ตอชนรูปยูดานเดียว

ตอชนรูปยูสองดาน

ตอชนรูปเจดานเดียว

ตอชนรูปเจสองดาน

รอยเชื่อมฉากดานเดียว

รอยเชื่อมฉากสองดาน

37 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 สัญลักษณ

ชื่อรอยตอ

ชิ้นงานหลังเชื่อม

รอยเชื่อมผายวี

รอยเชื่อมขอบหนา แปลน รอยเชื่อมตะเข็บ รอยเชื่อมอุด

38 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

ใบทดสอบ คําชี้แจง ใหผูรับการฝกทําเครื่องหมาย x หนาตัวเลือกที่ถูกตองที่สุดเพียงตัวเลือกเดียว 1. ขอใดคือมาตรฐานที่นิยมใชในการแสดงสัญลักษณงานเชื่อม ก. ISO และ DIN ข. ISO และ JIS ค. AWS และ JIS ง. AWS และ ISO 2. รหัส 131 ตามมาตรฐาน ISO 4063 หมายถึงขอใด ก. กระบวนการเชื่อมทิก ข. กระบวนการเชื่อมแม็ก ค. กระบวนการเชื่อมมิก ง. การเชื่อมอารกโลหะดวยลวดเชื่อมหุมฟลักซ 3. ถากําหนดสัญลักษณงานเชื่อม

ดังภาพ จะไดชิ้นงานหลังเชื่อมเปนอยางไร

ก.

ข.

ค.

ง. 39 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

เฉลยใบทดสอบ ขอ

ก

ข

ค

1 2 3

40 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

ง

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6

คณะผูจ ดั ทําโครงการ คณะผูบริหาร 1. นายสุทธิ

สุโกศล

อธิบดีกรมพัฒนาฝมือแรงงาน

2. นางถวิล

เพิ่มเพียรสิน

รองอธิบดีกรมพัฒนาฝมือแรงงาน

3. นายธวัช 4. นายสุรพล

เบญจาทิกุล พลอยสุข

รองอธิบดีกรมพัฒนาฝมือแรงงาน รองอธิบดีกรมพัฒนาฝมือแรงงาน

5. วาที่รอยตรี สมศักดิ์ พรหมดํา

ผูอํานวยการสํานักพัฒนาผูฝกและเทคโนโลยีการฝก

6. นางเพ็ญประภา

ศิริรัตน

ผูอํานวยการกลุมงานพัฒนาระบบการฝก

7. นายวัชรพงษ

มุขเชิด

ผูอํานวยการสํานักงานรับรองความรูความสามารถ

คําเงิน

ภาควิชาวิศวกรรมโทรคมนาคม คณะวิศวกรรมศาสตร

คณะที่ปรึกษาโครงการ 1. ผศ. ดร. มนตรี

สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณทหารลาดกระบัง 2. รศ. ดร. วิสุทธิ์

สุนทรกนกพงศ

ภาควิชาวิศวกรรมไฟฟาสื่อสาร คณะครุศาสตรอุตสาหกรรม สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณทหารลาดกระบัง

3. ผศ. สันติ

ตันตระกูล

ภาควิชาครุศาสตรวิศวกรรม คณะครุศาสตรอุตสาหกรรม สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณทหารลาดกระบัง

4. นายสุระชัย

พิมพสาลี

5. นายวินัย

ใจกลา

6. นายวราวิช

กําภู ณ อยุธยา

สํานักบริหารงานวิจัยและนวัตกรรมพระจอมเกลาลาดกระบัง สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณทหารลาดกระบัง

7. นายมนตรี

ประชารัตน

แผนกวิชาชางไฟฟา วิทยาลัยเทคนิคมีนบุรี

8. นายธเนศ

วงควัฒนานุรักษ

แผนกวิชาชางไฟฟา วิทยาลัยเทคนิคมีนบุรี

9. นายณัฐวุฒิ

เสรีธรรม

แผนกวิชาชางไฟฟา วิทยาลัยเทคนิคมีนบุรี

10. นายหาญยงค

หอสุขสิริ

แผนกวิชาโลหะการ วิทยาลัยเทคนิคกาญจนาภิเษก มหานคร

11. นายสวัสดิ์

บุญเถื่อน

แผนกวิชาชางยนต วิทยาลัยเทคนิคกาญจนาภิเษก มหานคร 41 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน

คู มื อ ครู ฝ ก สาขาช า งเชื่ อ มแม็ ก ระดั บ 3 โมดู ลการฝ ก ที่ 6 พระจอมเกลาลาดกระบัง สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณทหารลาดกระบัง

42 กรมพั ฒ นาฝ มื อ แรงงาน