Termodinamik | Şubat-2019 | Sayı:318 by DSYG Digital

TERMODİNAMİK DERGİSİ

Ayda bir yayımlanır • Şubat 2019 • Yıl: 27 • Sayı: 318 • 14 TL.• ISSN:1302-8065 • www.termodinamik.info

DSYG Dergilik

dergilerinize her yerden ulaşın...

CMY

www.termodinamik.info

BSH-C FiLTRELi KANAL CiHAZI

Isı Eşanjörlerinin Soğutma Suyundaki Katılardan Korunması

7. İnşaat ve Konut Konferansı Santrifüjlü Kompresör Verimlilik İyileştirmeleri ve Çevresel Etkileri

YEŞİL HAVALİMANLARINDA

ŞUBAT 2019 SAYI 318

2019 .

Beraber Isı ve Güç Sistemleri TERMODİNAMİK DERGİSİ KAPAK 318 - DIS

✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Kapalı mekanlara %100 temiz hava sağlar. Tam sızdırmazdır, hafif oluşuyla kolay montaj imkanı sağlar. Düşük enerji maliyetiyle, yüksek kaliteli temiz hava üretir. Standardında G4 kaset, aktif karbon ve hepa filtre bulunur. Avantajlı fiyatıyla ekonomiktir.

www.bvnair.com

Konutlar, ticari yapılar, endüstri tesisleri, kapalı otoparklar ve sığınaklar için...

Yaşamın her alanında

İdeal Havalandırma Çözümleri

BVN F400/2h SERTiFiKASYONU iLE EN ZORLU ŞARTLARA HAZIR

! Konut Havalandırması

Endüstriyel Havalandırma

Ticari Yapı Havalandırması

AVenS Havalandırma Sistemleri A.Ş. Atatürk Mah. Marmara Küçük Sanayi Sitesi, C Blok No:4, 34307 Küçükçekmece İkitelli OSB Küçükçekmece / İstanbul Telefon: 0212 901 00 77 Email: info@avensair.com

www.bvnair.com

Türkiye Distribütörüdür

TERMODİNAMİK DERGİSİ KAPAK 318 - IC

www.avensair.com

BAYMAK ŞOFBEN

HIZLI ISITIR YILLARCA ISITIR! Uzun ömürlü Baymak şofbenlerle, sıcak suya hızlı ulaşır, kesintisiz kullanır, konforun tadını çıkarırsınız.

• Dayanıklı eşanjörü ile uzun ömürlü kullanım • Yeni nesil akış sensörü ile kesintisiz sıcak su konforu • 4 farklı emniyet sistemi ile güvenli tasarım • Donma koruma fonksiyonu ile soğuk hava şartlarına dayanıklı • Baca tıkanmasına karşı emniyet sistemi • Ekstra uzun baca mesafesi ile esnek kurulum imkanı • 11 ve 13 lt/dk ve doğalgaz/LPG seçenekleri ile her ihtiyaca uygun

3 YIL GARANTİ

ENERJİ SINIFI A

LCD GÖSTERGELİ

HERMETİK BACA

Çok yönlü uygulamalar için mükemmel yoğuşma teknolojisi: Vitocrossal 100 Vitocrossal 100 gaz yakıtlı yoğuşmalı kazan, kompakt ölçüleri sayesinde 80 ila 320 kW güç aralığında yer tasarrufu sağlayan ısıtma çözümleri sunmaktadır. Paslanmaz çelik Inox-Crossal ısıtma yüzeylerinde güçlü bir kendiliğinden temizlik etkisi oluşur ve sürekli yüksek verim elde edilir. Entegre MatriXsilindirik brülör ile özellikle sessiz ve çevre dostu işletme sağlanır. Akıllı Lambda Pro Control sistemi sayesinde, değişken gaz niteliklerine ve işletme şartlarına en uygun yanma koşullarını otomatik olarak ayarlar. www.viessmann.com.tr

Viessmann Isı Teknikleri Tic. A.Ş. / Merkez: Şerifali Mah. Söyleşi Sk. No. 39 34775 Ümraniye - İstanbul · Telefon: (0216) 528 46 00

Tek gövde içinde 640 kW’a kadar ikiz kazan çözümü

Isıtma sistemleri Endüstriyel sistemler Soğutma sistemleri

Editörden

Türk Tipi Z Kuşağı…

000’li yıllarda doğup internet ve teknoloji çağını en üst seviyede yaşayan Z kuşağını ele alan “Bugün ve Yarın: Hayalimdeki Gelecek Araştırması”nın sonuçları açıklandı. 12 ilde 45 farklı lise ve dengi okulda bin 200 lise öğrencisi ile gerçekleştirilen araştırma, Z kuşağının gelecek beklentisini ve iş dünyasına bakış açısını ortaya çıkardı. Araştırma kapsamında öğrencilere konu ile ilgili 20 farklı soru soruldu. “Gelecekteki meslek ve iş idealin nedir?” sorusuna öğrencilerin yalnızca yüzde 6’sı “kendi işini kurmak” yanıtını verdi. Yüzde 23'ü özel sektörde çalışmak istediğini, yüzde 18'i de aile mesleğini sürdürmeyi hedeflediğini belirten gençlerimizin yüzde 43’lük büyük çoğunluğu ise devlet memuru olmak istediğini belirtti. "Üniversite ve meslek seçiminde hangi seçenek senin için daha önemlidir?" sorusuna öğrencilerin çoğunluğu "üniversitenin itibarı" olarak cevap verdi. 306 katılımcı da geleceğinin en önemli kararlarından biri olan meslek seçiminde "taban puanımın yetmesi yeter" cevabını verirken bu soruya “istek ve yeteneklerimi dikkate alırım” yanıtını veren öğrenci sayısı 189'la en son sırada yer aldı. Araştırma sonuçlarına göre Türkiye’deki Z kuşağı, dünyadaki yaşıtlarının aksine rekabetçi, geliri sürekli olarak değişen, kendi kendilerini yönetecekleri işler yerine sabit gelirli bir devlet memurluğu istiyor. Araştırma sonuçları hakkında konuşan Altınbaş Üniversitesi Rehberlik Koordinatörü Murat Acet, “Meslek seçiminde kişisel kazanç ve ekonomik bağımsızlık ilk amaç olmakla beraber anket katılımcısı gençler bu ideale sabit bir iş ve gelirle ulaşmanın mümkün olduğu kanısı taşımaktadır. Bağımsız, rekabete dayalı bir

meslek ve sabit olmayan bir gelir, aileden özerklik, gelişim fırsatları gibi faktörlerin en düşük puanlara sahip olması oldukça dikkat çekici. Daha az sorumluluk alan düşünce, seçim ve eğilimleri; meslek seçimi ve kariyer planlamada aile ve yakın çevrenin hâlâ en belirleyici faktör olması en kırılgan alanlar olarak tespit edilmiştir. Bu haliyle kendinden önceki X ve Y kuşaklardan tamamen ayrılmaktan öte kısmen onların özelliklerini de barındıran 'Türk tipi Z Kuşağı'ndan söz edilebilir” diyor. Anket sonuçları, sizi de üzüyor mu? Ben kocaman bir umutsuzluk fotoğrafı gibi görüyorum bu sonuçları. Gençlerin bu kadar özgüvensiz olmasının elbette pek çok nedeni var. Ailenin yönlendirmesi ya da daha fenası umut kırıcı bir garanticiliği çocuklarına aşılamasından tutun, gençlerin popüler kültür pompalamasıyla tembelleşmesine ve hatta eğitim sistemimizin hangi noktalarında yanlışlık olduğuna kadar pek çok parametrenin masaya yatırılması gerek. Çocuklarımızı “sen yapamazsın” diye değil “bir dene bakalım” diye yetiştirmemiz gerçekten çok önemli. “İcat çıkarma!” “kirletme”, “dökme”, “kırma” diye sürekli engellemek yerine merakını gidermesine, araştırmasına, heveslenmesine vesile olmalıyız. Bir şeylerin yanlış gittiği aşikar… Teknolojiyle bu kadar iç içe bir dünyada devlet memurluğu hedefleyen bir gençlik kadar vahim ne olabilir ki?

Gökçen Parlar Ünal gokcenparlar@dogayayin.com

İçindekiler / Şubat 2019 AYLIK BİLİMSEL TEKNİK SEKTÖR DERGİSİ www.termodinamik.info

Sahibi Asrin Bakır Gerçek asrinbakir@dogayayin.com Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Dr. Oya Bakır oyabakir@dogayayin.com Genel Yayın Yönetmeni Gökçen Parlar Ünal gokcenparlar@dogayayin.com Teknik Danışman Mak. Müh. Coşkun Mançuhan Yazı İşleri Müdürü Nihan Kolçak nihankolcak@dogayayin.com Reklam Grup Başkanı Asrin Bakır Gerçek asrinbakir@dogayayin.com Reklam Müdürü Emin Deniz Demirek denizdemirek@dogayayin.com Reklam Servisi Bilgin Akcan bilginakcan@dogayayin.com Melih Büçge melihbucge@dogayayin.com

Haberler

Prestijli Projelerde

Özel Haber

Abone ve Okur Sorumlusu Diler Sunay abone@dogayayin.com

ISK Sektörü

7. İnşaat ve Konut Konferansı Düzenlendi

Grafik Altan Üren Elif Cankan Hicran Sopaoğlu Ulaştırma ve Dağıtım Yavuz Erdoğan Yayımlayan

Doğa Yayıncılık ve İletişim Hizmetleri San. ve Tic. Ltd. Şti. Yönetim Yeri Ali Nazım Sok. No: 30 Koşuyolu 34718 Kadıköy / İSTANBUL Tel: (0216) 327 80 10 pbx Faks: (0216) 327 79 25 www.dogayayin.com ISSN: 1302-8065 2019 © Doğa Yayıncılık Ltd. Şti. Bedeli: 14 TL. Yıllık Abone Bedeli: 160 TL. Baskı ve Cilt ŞAN OFSET MATBAACILIK SAN. TİC. LTD. ŞTİ. Adres: Hamidiye Mah. Anadolu Cad. No: 50 Kağıthane/İstanbul Tel: 0212 289 24 24 Tüm Türkiye’de dağıtılmaktadır. Basın Kanunu’na göre yerel süreli yayındır.

“KLAS, AFB’nin bir iştiraki haline geldi ve tamamen bir ürün geliştirme ve üretim merkezi kimliğine büründü”

Isı Sayaçlarına Damga ve Muayene Zorunluluğu Getirildi

28 REKLAM DİZİNİ

Çeviri Santrifüjlü Kompresör Verimlilik İyileştirmeleri ve Çevresel Etkileri Bölüm -2-

15 ALARKO CARRIER

19 ALDAĞ

13 ALP

AKİ AVENS

ÖK BAHÇIVAN

1 BAYMAK

59 BUILDEXPO NİJERYA

65 CCS

54 62

Makale Isı Eşanjörlerinin Soğutma Suyundaki Katılardan Korunması

Bilimsel Yeşil Havalimanlarında Beraber Isı ve Güç Sistemleri (Kojenerasyon/ Trijenerasyon)

Ürün Tanıtımları • Baymak Magnus Yer Tipi Premix Kazan • Systemair HSK’dan Yaşam Alanları için Sessiz ve Akıllı İklimlendirme Kontrolü: OPTIMA-RES-A

9 CIAT

49 ÇUKUROVA

80 DAIKIN

ÖKİ DOĞU

25 EBITT

73 FM EXPO

AK FORM

47 FRİTERM

21 ISH FRANKFURT

27 KARYER

29 MAKTEK

57 MEGA KLİMA IRAK

53 PITRE-SMITKA

31 PRAMİT

51 REFKAR

14 RESTERM

23 SENTEZ KLİMA

11 STANDART

33 TERMOKAR

69 TESKON-SODEX İZMİR

17 ÜNTES

39 VALFTEKNİK

2 VIESSMANN

7 WAVIN

Haberler

İklimlendirme İhracatının Yeni Yüzü: “www.isib.org.tr” klimlendirme Sanayi İhracatçıları Birliği (İSİB), sektörün yükselen ihracat potansiyeli, genişleyen pazarı, artan üye sayısı ve ihtiyaçlarını göz önüne alarak 2019 yılına yeni bir web sitesi tasarımı ile girdi. Üyelerine en iyi ve doğru hizmeti sunmayı hedef edinen İSİB, yeni kurumsal web sitesi ile üyelerinin ihracat faaliyetlerine yön verebilmesi için gerekli desteği sağlamayı amaçlıyor. isib.org.tr adresinden ziyaret edilebilecek olan sitede, İSİB’in önümüzdeki dönemde yapacağı faaliyetlere ilişkin bilgilere kolaylıkla ulaşılabiliyor. Bunun yanı sıra, ihracata yönelik destekler, ülke raporları, sektörel etkinlikler ile haberler ve duyurular da sitede yer alıyor. Ayrıca, ihra-

catını artırmak isteyen veya ilk kez ihracat yapacak firma ve girişimciler için yapılmış

olan www.ihracatpusulasi.org.tr web sitesi ile; Ticaret Bakanlığı tarafından verilen 14 farklı desteğin kolay ve anlaşılabilir olması amacıyla yapılan www.kolaydestek.gov.tr web sitelerine de ulaşımı sağlıyor. Yurtdışından ürün taleplerinde etkin kullanılacak olan ve ürünün piyasa ismi yazıldığında ihracatçı firmaların iletişim bilgilerini verecek çok yönlü bir arama motoru da kısa zaman içerisinde sitenin İngilizce versiyonunda faaliyete geçecek. Kullanıcı dostu dizaynı, mobil uyumluluk özelliği ile çağın gereklerine uygun bir şekilde tasarlanan web sitesi, işlevsel yapısı ile dünya iklimlendirme pazarlarına ulaşmak isteyen ziyaretçilerini bekliyor.

2019 AHR Expo, Küresel HVACR Pazar Gelişiminin Heyecanını Sergiledi 019 AHR Expo, 2001’den bu yana ilk kez yeniden Atlanta’ya döndü. Bu yıl AHR Expo, 497 uluslararası katılımcı da dahil olmak üzere, tüm sektörden teknoloji ve ürün geliştirmede en iyi bin 824 şirketi bir araya getirdi. 14-16 Ocak 2019 tarihleri arasında üç gün boyunca, katılımcılar ve ziyaretçiler arasında HVACR’ın geleceğine yön verecek pozitif enerji sağlandı. AHR Expo Fuar Müdürü Mark Stevens, “HVACR endüstrisi şu anda çok heyecan verici bir konumda ve bu yıl tüm fuar alanında bu enerji belirgindi. Katılımcılar, dünyanın her yerinden ve endüstrinin her köşesinden geldi. Hem katılımcılardan hem de ziyaretçilerden organizasyonun kalitesi hakkında mükemmel geri bildirimler aldık ve benzer reaksiyonları gelecek yıl Orlando’da da görmeyi dört gözle bekliyoruz” dedi. Bu yıl AHR Expo, kalabalık ziyaretçi gruplarını durdurmadan, uzun bekleme süreleri yaratmadan, her bir kişinin taramasına izin veren, katılım kaydı ve katılımın doğrulanmasını sağlayan radyo frekansı tanımlama (RFID) teknolojisini kullandı. Bu teknolojiyle fuar kapısından giriş yapan, eğitim oturumlarına katılan her ziyaretçinin gerçek tespiti yapıldı. Geçen yıllarda, fuar katılımlarını ölçmek için ön kayıt ve tesis içi kayıtlara

6 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

bakılıyordu. 2019 sayıları güçlü, toplam doğrulanmış bir katılım sayısını ortaya koydu. Buna göre AHR EXPO 2019 etkinliğine 45 bin 78 kişi katıldı. Mark Stevens, “Fuarın planlamasında, katılımcılarımız ve ziyaretçilerimiz için her zaman en iyi deneyimi yaratmaya odaklandık. Katılımcılarımızın ve ziyaretçilerimizin bir anını gereksiz yere harcamamak, zamanını potansiyel müşterileri ile tanışmak, eğitimlere katılarak gerekli gördüğü bilgilere ulaşmak için harcamasına gayret gösterdik. İşte bu yeni teknoloji bunu yapabilmemize olanak sağladı” dedi.

Eğitim programının önemli noktaları 2019 AHR Expo Eğitim Programı, tüm AHR paydaşlarına pazar trendleri, iş geliştirme konusunda ipuçları, enerji tasarrufu ve sektördeki en iyi uygulamalar hakkında bilgi sağlayan geniş bir konu yelpazesini kapsadı. Ele alınan önemli konu başlıkları; akıllı evler, siber güvenlik, mekanik uygulama, çevreci soğutma, binalar ve içinde çalışanlar, yeşil binalar ve enerji tasarrufu, bireylerin sağlığı ve iç hava kalitesi oldu. 2019 AHR EXPO Yenilik Ödüllerinde Yılın Ürünü ödülünü, enVerid Sistem-

lerine verdi. enVerid ayrıca HVAC Yük Azaltma® (HLR) Modülü 1000E-M için 2019 Yenilik Ödülleri Yeşil Bina kategorisinin birincisi olarak da tanındı. Her yıl, toplam 10 endüstri kategorisinde “en iyiler” seçiliyor. AHR Expo’da düzenlenen bir törenle, ödüller sahiplerine takdim edildi. EnVerid Systems kurucusu ve başkanı Dr. Udi Meirav, “Yılın Ürünü olmak büyük bir onur ve tüm ekibimize son derece memnuniyet verici. Fakat daha da önemlisi, HLR teknolojisinin tüm endüstri için dönüştürücü potansiyelinin tanıtmış olmaktı. Bunun, endüstrinin HVAC sistemlerinin HLR tabanlı tasarımların benimsenmesinin hızlandırmasını sağlayacağını ve olağanüstü faydalarının tüm dünyadaki binalara yansıyabilmesini teşvik edeceğini umuyoruz” dedi. Bir sonraki AHR Expo, 3-5 Şubat 2020 Orlando, Florida’da ASHRAE’nın Kış Konferansı ile aynı anda yapılacak.

CONNECT TO BETTER

Wavin Chemidro Komple sistem çözümü Tasarım desteği Taleplere göre farklı paket opsiyonları

Nerede olursanız olun Sentio akıllı telefon uygulaması ile konfor şartlarınızı siz belirleyin.

ile kontrol sende!

Haberler

Armatür Derneği Faaliyetlerine Başladı rmatür Valf Musluk Tesisat Ekipmanları ve Vana Sanayicileri Derneği, ilk Genel Kurulunu 10 Ocak 2019’da Beylikdüzü Skyport Residence Dernek Merkez Ofisi’nde gerçekleştirdi. Genel Kurul sonrası Yönetim Kurulu belirlendi ve Armatür Valf Musluk Tesisat Ekipmanları ve Vana Sanayicileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı olarak Gökhan Turhan seçildi. Yönetim Kurulu Başkanı Gökhan Turhan dergimize yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Sektörümüzün ilk derneği olan Armatür Derneği, ‘arması Türkiye’de üretilen ürünler’ demek. Ancak yalnızca armatür değil, içinden akışkan geçen valf, musluk, tesisat ekipmanları ve vanalar gibi ürünler de derneğimizi ilgilendiriyor. Derneğimizi esasen çok uzun yıllar önce kurmayı hayal ediyorduk ancak bazı sebeplerden dolayı kuruluşumuz biraz gecikti. Derneğimiz üyeleri, ikinci ve üçüncü nesil sanayiciler, sektörümüzün güçlü ve köklü kuruluşları. Şu an 28 üyemiz bulunuyor, bu sayıyı artıracağız ve sektörümüzün çoğunluğunu temsil etmek için çalışacağız. Derneğimizin ana amacı; sektörümüzün tüm sorunlarını tek çatı altında çözmeye çalışmak, hem sektörümüze hem ihracata katkı sağlamak. Sektörümüz gerek üretim gerek ihracat anlamında güçlü bir sektör, ancak bugüne kadar bizi temsil eden bir sektör derneğimiz yoktu. İstanbul Sanayi Odası’nda ben mecliste sektörümüzü temsil ediyorum

ancak ticaret odaları, ihracatçılar birlikleri gibi STK’larda sektörümüzün bir derneği olmaması bizim bir eksikliğimizdi. Şimdi ise sektörümüzü, derneğimizin çatısı altında temsil edeceğiz ve sektör olarak ortak karar alabileceğiz. Sektörümüz için bir çözüm platformu gibi çalışacağız. Aynı masada oturup, sorunlarımızı dile getirip, sektörümüz için çözüm sağlayacağız.”

“Sektörümüzün en önemli sorunlarından ve çalışılması gereken konulardan biri, sertifikalar ve standartlar” Armatür Derneği’nin haksız rekabetin önlenmesi, piyasa gözetimi ve denetimi ile ilgili gelecekte çalışmalarının olacağını söyleyen Turhan, “Yakın zamanda yuvarlak masa komiteleri oluşturduk ve komite liderlerini belirledik. Örneğin, sektörümüzün en önemli sorunlarından ve

çalışılması gereken konulardan biri; sertifikalar ve standartlar. Bu konuyu, komite liderlerimiz, Fevzeddin Kaya ve Adem Tekneci önderliğinde ele alacağız. İhracat ve İthalat Komitesini oluşturduk, Liderleri Erman Ayvaz ve Celal Günay olacak. Bir diğer önemli komitemiz, Piyasa Gözetimi ve Denetimi, Haksız Rekabetin Önlenmesi Komitesi. Bu komitenin liderlik görevini de ben yürüteceğim. Vergilendirme ve Tevkifat Komitesi liderliğini, Adem Meydancı, Hakan Şahin ve Ayhan Şensoy, Eğitim komitemizin liderliğini ise Mehmet Nalbantoğlu yürütecek. Sektörümüzle ilgili STK’lar çok faydalı eğitimler düzenliyor. Biz de Armatür Derneği olarak bu kuruluşlarla işbirliği yapıp sektörümüze özel eğitimlerin düzenlenmesi konusunda çalışmalarımıza başlayacağız. Değerli sanayicilerimizin çalışmaları ile kurulan derneğimizin, gelecekte eğitimli genç ekiplerle birlikte gelişmesini sürdüreceğine inanıyorum” dedi.

Aironn, Uluslararası Bölge Temsilcilerine Eğitim Semineri Düzenledi ironn Fan Mühendisliği kuruluşu, 22 Ocak 2019 Salı günü, İran, Katar ve Kazakistan’dan gelen mekanik proje

8 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

ve uygulama firma temsilcilerine “Avrupa ve İngiliz Normları ile İlgili Eğitim” verdi. Ataşehir Radisson Blu Otel’de düzenlenen, İngilizce ve Rusça simultane çeviri ile verilen tam günlük eğitim seminerinde sekiz oturum gerçekleşti. Gökhan Balık, “BS 9999 Mimari Tasarımda Yangın Güvenliği ve Yapıların Kullanımı”, Mustafa Aydoğmuş, “EN 12101 Doğal Duman ve Isı Egzoz Vantilatörleri, Atrium ve Koridor Duman Egzoz Sistemleri”, Alican Kabataş, “BS EN 12101-6 Diferansiyel Basınç Sistemleri için Şartname & BS 7346-7 Kapalı Otoparklar için Duman ve Isı Kontrol Sistemleri”,

Coşkun Yarar, “BS EN 12845 Otomatik Sprinkler Sistemleri - Sulu Söndürme Sistemleri”, Duhan Portakal, “BS 5839 Binalar için Yangın Algılama ve Yangın Alarm Sistemleri”, Efe Ünal, “CFD Analizi”, Gözde Akgül, “Otopark Jet Fan Seçimi ve Projelendirmesi”, Ahmed Kuruoğlu, “Yeni Fan Seçim Programı” başlıklı konularda detaylı bilgiler aktardı. Aironn’un bölge temsilcileri olan konukları, 23 Ocak Çarşamba günü keyifli bir Boğaz turunun ardından Anadolu Kavağı’nda verilen yemekle birlikte İstanbul’un tadını çıkardı.

Haberler

TÜYAK “Yangın Algılama ve Söndürme Sistemlerinde Yeni Teknolojiler” Semineri Yoğun İlgi Gördü ÜYAK Eğitim Seminerlerinin üçüncüsü; “Yangın Algılama ve Söndürme Sistemlerinde Yeni Teknolojiler” konusuyla 19 Ocak 2019 tarihinde, Hilton İstanbul (Kozyatağı) Oteli’nde gerçekleşti. Dr. Kazım Beceren’in oturum başkanlığını üstlendiği seminerde A. Haluk Yanık “Yangın Algılama ve Alarm Sistemlerinde Yenilikler”, İsmail Turanlı “Yangın Söndürme Sistemlerinde Yeni Teknolojiler” başlıklı sunumları gerçekleştirdi. Yangın Algılama ve Alarm Sistemlerinde Yenilikler başlıklı sunumunda A. Haluk Yanık özetle şunları söyledi: “Yangın algılama sistemlerinde; hatalı alarmları önlemek için yeni çözümler konusu öne çıkıyor. Hava çekmeli ve ışın tipi duman dedektörlerinin kullanım alanları genişliyor. Lineer sıcaklık dedektörleri çeşitleniyor ve yaygınlaşıyor.”

A. Haluk Yanık sunumunda; çok sensörlü, algoritma tabanlı dedektörler, CO, optik duman ve sıcaklık sensörleri, çift ışınlı lineer duman dedektörleri ile 2 ve 3 sensörlü alev dedektörleri, sesli ve ışıklı alarm cihazları, sesli tahliye sistemleri, kontrol paneli ile saha elemanları arasında yeni iletişim yöntemleri (Class N network) ve yangın algılama, alarm ve kontrol sistemlerini regüle eden standartlardaki değişiklikler hakkında detaylı bilgi verdi. İsmail Turanlı, Yangın Söndürme Sistemlerinde Yeni Teknolojiler başlıklı sunumunda özetle şunları söyledi: “Sektörümüz, muhafazakar bir sektördür, yenilikleri hızlıca içselleştirmez. Mekanik sistemlerdeki gelişmeler, elektronik ve IT sektöründeki kadar hızlı değildir. Temeldeki gelişmeleri mevcut uygulamaların yarattığı problemlerin çözümlerinde

görmekteyiz. Çarpıcı yenilikler arasında; attick sprinklerler, ses seviyesi düşürülmüş gazlı söndürme nozulları, performans tabanlı su sisi sistemleri sayılabilir.” İsmail Turanlı bahsettiği çarpıcı yenilikler hakkında detaylı bilgiler verdikten sonra, F-Gaz yönetmeliğinin yangın sektörüne nasıl yansıyacağını anlattı. Sunumların ardından konuşmacılar, katılımcıların sorularını yanıtladı. Etkinliğin sonunda ise konuşmacılara teşekkür plaketleri takdim edildi.

İmco Venco ile Birleşme Kararı Aldı

avalandırma sektöründe 1992 yılında İzmir’de faaliyete başlayan İmco, başta fanlar olmak üzere uzun yıllar Avrupalı üreticilerin Türkiye temsilcisi olarak satış hizmetini sürdürdü. İmalat konusunun gelecekte daha da önem kazanacağını öngören İmco, ısı geri kazanımlı havalandırma cihazları, fanlar, elektrikli kanal ve santral tipi ısıtıcılar konusunda imalatlar yapması için 2000 yılında Venco’nun kurulmasını sağladı. Venco kısa sürede imalat

serilerini genişletti, uluslararası standartların gerektirdiği sertifikalarını tamamladı ve bugün itibarıyla 4 kıtada 54 ülkeye ihracat yapan güçlü bir firmaya dönüştü. İthal edilen ürünlerin yerli olarak üretilme kapasitesine ulaşılmasıyla birlikte, iç pazar satışını yöneten İmco, daha verimli ve organize bir hizmet sunmak amacıyla Venco ile birleşme kararı aldı. Firma tarafından yapılan açıklamada şu ifadelere yer

verildi: “Tek ve daha güçlü bir yapı olarak, Venco bünyesinde çalışmaya devam edilerek, oluşacak verim artışıyla birlikte, hem iç hem de dış pazarda çok daha büyük hedeflere ulaşacağımıza inanıyoruz.”

TLC Klima GREE İş Ortakları Mersin’de Buluştu

T 10

LC Klima San. ve Tic. A.Ş.’nin 14 -16 Aralık 2018 tarihlerinde firma-

TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

nın doğuş yeri olan Mersin’de gerçekleştirdiği toplantıda, TLC Klima çalışanları ve iş ortakları bir araya geldi. “Büyük Düşünenlerle Büyüyeceğiz” sloganı ile gerçekleşen buluşmada TLC Klima Yönetim Kurulu Başkanı Akın Telci ve Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı/ Yönetici Ortak Sema Tunar, 2018 yılını değerlendirdi, TLC Klima iş ortakları ile gelecek yıl stratejilerini paylaştı. Pazarlama Müdürü Filiz Doğan, Bireysel ve Ticari Klimalar Satış Müdürü Hakan Dizlek ve VRF & Isı

Pompası Sistemleri Satış Müdürü Cahit Pektaş’ın da söz aldığı toplantı, 2018’in en başarılı ve atılım yapan iş ortaklarına plaket ve ödül sunumu ile sona erdi. Mersin buluşmasında tüm TLC Klima - GREE personeli ve iş ortakları, Tarsus’tan başlayan kültürel gezi ile Eski Tarsus Sokakları-Evleri, Hz. Danyal Mezarı, Aziz Pavlus Kilisesi, Mersin’de Kanlıdivane, Elaiussa - Sebaste Antik Kenti, Cennet-Cehennem obruklarını gezerek bölgenin tarihi dokusunu yaşama fırsatı yakaladı.

Haberler

Türk Müteahhitlerinin Efsane Pazarı Libya Geri Dönüyor nşaat sektöründe, “Arap Baharı” ve yaşanan sıcak gelişmeler nedeniyle kesintiye uğrayan Türkiye-Libya ilişkileri yeniden canlanıyor. Türkiye - Libya Ortak Çalışma Grubu Toplantısı’na katılmak üzere Türkiye’de bulunan Libya Planlama Bakanı Taher Jehaimi ve beraberindeki heyet, yaşanan sorunların çözüme kavuşturulması ve yeni projelerin hayata geçirilmesiyle ilgili olarak Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Genel Merkezi’nde bir toplantı gerçekleştirdi. TMB Yönetim Kurulu Başkanı Mithat Yenigün’ün ev sahipliği yaptığı toplantıda, Libya’da iş yapan ve sorun yaşayan Türk müteahhitlik firmalarının temsilcileri de hazır bulundu. Libya’nın Türk müteahhitlerinin 1972 yılında yurtdışına çıktıkları ilk ülke olduğunu vurgulayan TMB Başkanı Mithat Yenigün, “O tarihten bugüne kadar toplam 28.9 milyar ABD Doları proje bedeli ile müteahhitlerimizin en çok iş üstlendiği 3’üncü ülke Libya’dır. Yaşanan iç karışıklıklar öncesinde Libya’da firmalarımızca yıllık 4 milyar ABD Dolarına varan bir iş hacmi yakalanmıştır. Dolayısıyla Libya, geçmişte olduğu gibi bugün de gelecekte de bizler için önem taşımaktadır” dedi. Türk müteahhitlerinin son yıllarda yaşadıkları sorunlara rağmen Libya’ya dönmek ve kaldıkları yerden işlerine başlamak arzusu içinde olduklarını kaydeden Yenigün, “Libya’da firmalarımızın yarım kalmış projelerinin toplam tutarı 19 milyar ABD Doları’dır. Tahsil edilmemiş hakediş alacakları 1 milyar ABD Doları, teminat tutarı 1.7 milyar ABD Doları ve makine, ekipman gibi envanter ile diğer zararlar toplamı ise 1.3 milyar ABD Doları civarındadır. Halen firmalarımızca teminat mektupları için yılda 50 milyon ABD Doları komisyon ödenmektedir. Ticaret Bakanımız Sayın Ruhsar Pekcan ve Libya Planlama Bakanı Sayın Jehaimi başkanlığında gerçekleştirilen Ortak Çalışma Grubu Toplantısı’nda imzalanan Mutabakat Zaptı ile müteahhitlerimizin Libya’da yaşadığı sorunların çözümü için 3 ay içinde bir yol haritasının ortaya konacak olmasının karara bağlanması son derece önemlidir. Çalışmaların, uzun süredir askıda kalmış sorunlarımızın çözüme kavuşturulması yönünde önemli bir adım olacağına inanıyoruz” diye konuştu.

12 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

JEHAİMİ: “Güvenli bölgelerdeki tamamlanmaya yakın projelere öncelik vereceğiz” Libya Planlama Bakanı Taher Jehaimi de toplantıda yaptığı konuşmada, özellikle altyapı projelerine öncelik verilecek kapsamlı bir imar programına başlayacaklarını duyurdu. Bu programın finansmanı konusunda Dünya Bankası ve uluslararası kuruluşlardan destek sağlayacaklarını kaydeden Jehaimi, “Bizim için eskiden de ayrıcalıklı bir yeri olan Türk firmaları ile yeni program çerçevesinde tekrar çalışmak arzusundayız. Bu süreçte ciddiyiz ve iyi niyetliyiz” dedi. Libya’da sorun yaşamış Türk firmalarının zararlarının temini konusunda, iki ülke arasında oluşturulan Ortak Çalışma Grubu’nun Şubat ve Mart aylarında çalışarak bir yol haritası oluşturacağını kaydeden Bakan Jehaimi şöyle devam etti: “Geçtiğimiz dönem onların da bizim de çeşitli zararlarımız oldu ama yeni dönemde ortak çıkarlar doğrultusunda güzel işler çıkaracağımıza inanıyoruz. Bu aşamadan sonra somut yol haritası çerçevesinde, firmalar ve işveren Libya kuruluşları arasında kontrat bazında yapılacak görüşmelerle çözüm yoluna gitmek için çalışacağız. Libya’da özellikle güvenli bölgelerde bulunan tamamlanmaya yakın projelere öncelik vereceğiz. Özellikle alt yapı konusunda yeni projeler de gündemimizde olacak.” Libya’da yarım kalan projeler ve alacaklar konusuna çözüm getirilmesi amacıyla iki ülke arasında TMB’nin de içinde yer aldığı bir Ortak Çalışma Grubu oluşturuldu. Çalışma Grubu, ilk toplantısını T.C. Ticaret Bakanı Ruh-

sar PEKCAN ve Libya Planlama Bakanı Taher JEHAİMİ’nin katılımlarıyla 31 Ocak 2019 tarihinde Ankara’da gerçekleştirdi. Toplantı sonunda iki ülke bakanları arasında bir Mutabakat Zaptı imzalandı. Mutabakat Zaptı’nda, Çalışma Grubu’nun sorunların çözümü için bir yol haritası ortaya koymak üzere Şubat 2019 itibariyle çalışmalarına başlaması ve üç ay içinde de çalışmalarını tamamlamaları karara bağlandı. Ortak Çalışma Grubu, kısa süre içinde sırasıyla İstanbul ve Trablus’ta toplanacak. Yapılacak bu toplantılarla ilgili de TMB’den şu bilgiler aktarıldı: 1.Öncelikle Libya’da firmalarımız tarafından yürütülmekte olan yarım kalmış projelerden hangilerine devam edileceği, hangilerinin iptal edileceği hususlarına Libya makamlarınca açıklık getirilmesi gerekmektedir. 2.Libya tarafının ihtiyaç ve öncelikleri doğrultusunda sürmesi istenmeyen projelerin, sözleşme şartları ve uluslararası hukuk çerçevesinde firmalarımızın haklarının korunmasına özen gösterilerek sonlandırılması büyük önem taşımaktadır. 3.Birikmiş hak edişler, teminat mektubu komisyonları, makine, ekipman, araç zarar ve ziyanları, şantiyelerdeki güvenlik giderleri gibi yüksek rakamlara ulaşan ödemelerin tazmini ile fiyat farkı uygulaması konusunda atılacak adımlar işlere yeniden başlanabilmesi için önem arz etmektedir. 4.Yol haritası kapsamında atılacak adımların yakından takip edilmesi ve ortaya çıkabilecek sıkıntıların giderilmesi sürecin başarısını belirleyecek diğer önemli konuları oluşturmaktadır.

Foseptik ve Drenaj Pompaları

TS EN 12845 Normuna Uygun Yangın Pompaları

Komple Paslanmaz Çelik Pompalı Hidroforlar

Norm Pompalar

In-Line Kuru Rotorlu Sirkülasyon Pompaları

Bina Tekniğinde Çözüm Ortağınız 35 yıllık üretim tecrübesi I Geniş ve kaliteli ürün grubu Rekabetçi fiyat politikası I Hızlı teslimat Profesyonel satış sonrası hizmetler

Haberler

Tal Garih: “Endüstri 4.0 ve yapay zekaya odaklandık” luslararası projeleri ve global rekabet hedefi ile Türk iş dünyasında başarı sağlayan Alarko Holding, üçüncü kuşak yöneticileriyle hız kesmeden büyümeye devam ediyor. Alarko Holding Kurucu Eş Başkanı Merhum Dr. Üzeyir Garih’in torunu Alarko Stratejik Planlama Müdürü Tal Garih, dedesinden aldığı ilhamla şirketin geleceğe yönelik yapılanmasında Endüstri 4.0 ve yapay zeka üzerine odaklandığını belirtti. Enerji, müteahhitlik, turizm, iklimlendirme ve gayrimenkul sektörlerinde faaliyet gösteren Alarko, enerjide çeşitli kaynaklardan elektrik üretimi, ticareti ve dağıtımı, iklimlendirmede Carrier şirketi ile ortaklık, turizmde Hillside markası, GYO şirketi ve müteahhitlikte metro, otoyol ve arıtma tesisleri gibi alt ve üst yapı projelerinin inşası devam ediyor. 1320 MW kurulu güce sahip Karabiga Termik Santrali önemli projelerden biri olduğunu belirten Tal Garih, Batı Çin- Batı Avrupa Otoyol Projesi’nin parçası olan Büyük Almati Çevre Yolu Projesi Sözleşmesi gündemdeki bir diğer önemli konu olduğunu söyledi. Garih, Alarko Holding’teki yapılanmayla ilgili, “Tüm iş geliştirme süreçlerini stratejik planlama müdürlüğünün altında konsolide ettik. Böylelikle iş geliştirmeye sadece finansal açıdan değil stratejik açıdan da bakar hale geldik” diyor. Şirketin özellikle dijital dönüşüm projeleriyle ilgilenen Garih, gelecek dönem için stratejileri belirlerken yapay zeka, Endüstri 4.0 ve teknolojik altyapı konularına değinerek “Şirket olarak insan gücümüzü, bilgimizi ve yatırım felsefemizi endüstri 4.0 kavramlarına yönelik uyarlayarak bildiğimiz alanlarda geliştireceğiz. Örneğin güneş, hidro ve rüzgar gibi yenilenebilir enerji yatırımlarına odaklanıyoruz, fırsatları değerlendiriyoruz. Kurumsal hafıza ve değişim yönetimi anlayışlarını harmanlayıp bir karma içerisinde bütünleştiriyoruz. 2033 yılına kadar mevcut iş kollarının neredeyse yarısının tamamen yok olup yerlerine yenilerinin türeyeceği öngörülüyor. Bu doğrultuda ciddi planlamalar yapmak elzem. Yedi yıl sonra iş gücünün yüzde 76’sını milenyallerin, Y ve Z nesillerin oluşturması bekleniyor. Bu sebeple organizasyonların gençleri tanıma ve onlara göre şekillenmesinin önemi gün geçtikçe artacak. Gittikçe açık yetenek ekonomisine doğru gidiyoruz” dedi.

Haberler

F-GAZ Eğitimi İSMEK İklimlendirme Okulu’nda Yapıldı -Gazlar Konusunda Kapasite Oluşturma ve Aktarım için Kapasite Geliştirme Teknik Yardım Projesi Eğiticilerin Eğitimi Uygulama Çalışması; yetkililer ve eğitmenlerle İSMEK İklimlendirme Okulu F-Gaz atölyesinde gerçekleşti. 22 Ocak 2019 Salı günü yapılan programa Çevre ve Şehircilik Bakanlığı temsilcileri ve 60 eğitmen katılım sağladı. Uluslararası proje ekibi temsilcilerinden eğitimci Dennis Huehren verdiği ve iki gün süren eğitime; ISKAV mekân ve cihaz kullanımları konularında katkı sundu.

ISKAV Üst Düzey Yönetici Eğitiminde Ekonomi Konuşuldu

SKAV, iklimlendirme sektörünün üst düzey yöneticilerini Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu ve ekonomist Uğur Civelek’in anlatımıyla Makro Ekonomik Göstergeler seminerinde bir araya getirdi. 25 Ocak 2019 Cuma günü Hilton İstanbul Maslak Otel’de gerçekleştirilen eğitimde; makro ekonomik göstergeler ışığında Türkiye ve dünya ekonomisi konuşuldu. Eğitimin ilk bölümünde Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu 2019 yılındaki beklentileri ve olasılıkları paylaştı, rakamları yorumladı. Öğle yemeğinin ardından programın ikinci oturumunda bir araya gelen katılımcılar, ekonomist Uğur Civelek’ten bölgedeki ve dünyadaki son ekonomik ve siyasi gelişmeleri dinledi. Soru ve cevaplarla

zenginleşen oturumlar sonunda katılımcılar katılım belgelerini aldı. Bu başlıktaki prog-

ramların devamını dileyen üst düzey yöneticiler, yüksek memnuniyetlerini ISKAV’a iletti.

ESSİAD Yeni Yönetim Kurulu Başkanı Güray Korun Oldu orm Şirketler Grubu’nun üretim ayağını oluşturan Form Endüstri Tesisleri’nin Genel Müdürü Güray Korun, Ege Soğutma Sanayicileri ve İş Adamları Derneği ESSİAD tarafından Ocak ayında düzenlenen Olağan Genel Kurul Toplantısında alınan kararla Yönetim Kurulu Başkanı görevine getirildi. 1992 yılında Form Şirketler Grubu’nda İmalat Mühendisi olarak çalışma yaşamına başlayan Güray Korun, sırasıyla İmalat Mühendisi, Satış Mühendisi ve Fabrika Müdürü olarak görev yaptı. İklimlendirme sektörü alanında faaliyet gösteren birçok

16 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

tüzel kuruluşta sektörün gelişimine katkıda bulunmak için faaliyetlerde bulunan Güney Korun, şu anda Türk Tesisat Mühendisleri Derneği (TTMD), Isıtma Soğutma Klima İmalatçılar Derneği (İSKİD) ve Makine Mühendisleri Odası (MMO) kuruşlarında da aktif olarak üyeliğini yürütüyor. Güray Korun son 4 yıldır üyesi olduğu ESSİAD’da 2018 yılını başkan yardımcısı olarak geçirdi ve 12 Ocak 2019’da ESSİAD’ın yeni başkanı oldu. 1969 yılında Ankara’da doğan Güray Korun, Orta Doğu Teknik Üniversitesi

Mühendislik Fakültesi, Makine Mühendisliği bölümünden 1992 yılında mezun oldu. Korun, evli ve bir çocuk babasıdır.

büyük işletmeler için doğru çözümler...

Full DC Inverter

VRF Sistemi

Qingdao Hisense Hitachi Air-Conditioning System Co. Ltd. Hisense VRF Sistemleri yarım asırlık tecrübeye dayanan ÜNTES güvencesiyle

www.untesvrf.com.tr

Satış ve Pazarlama 53. Cadde 1450. Sokak Ulusoy Plaza No: 9/50 Çukurambar, Çankaya - Ankara T+90 (312) 287 91 00 F+90 (312) 284 91 00

İstanbul Bölge Müdürlüğü Atatürk Mah. Mustafa Kemal Cad. Üntes İş Merkezi No:11, 34758 Küçükbakkalköy - Ataşehir - İstanbul T+90 216 456 04 10 F+90 216 455 12 90

İzmir Bölge Müdürlüğü Anadolu Cad. No:40 K:7 D:707 Tepekule Kongre Merkezi Bayraklı - İzmir - Türkiye T+90 232 469 05 55 F+90 232 459 12 92

Adana Bölge Müdürlüğü Fuzuli Caddesi Galeria İş Merkezi 2.Kat No: 250 Adana T+90 322 459 00 40 F +90 322 459 01 80

Haberler

Türkiye HVAC Sektörünün En Çok Ziyaret Edilen Web Sitesi: www.termodinamik.info

ürkiye HVAC sektörünün buluşma noktası www.termodinamik.info, 2018 yılında Türkiye HVAC sektörünün en çok ziyaret edilen web sitesi oldu. Doğa Sektörel Yayın Grubu dergilerinden olan Termodinamik dergisinin web sitesi, Amazon Alexa verilerine göre dünyadaki 740 milyon aktif web sitesi arasında 898.366’ncı ve Türkiye’deki 10 milyon aktif web sitesi arasında ise 18.890’ncı sırada yer alıyor. www.termodinamik.info, Google Analytics verilerine bakıldığında ise geçen yıla göre yüzde 52 artışla 200 bin 738 toplam tekil ziyaretçi, yüzde 55 artışla 244 bin 592 toplam ziyaret sayısı ve yüzde 51 artışla 310 bin 345 toplam okunan sayfa sayısına ulaştı. Konuyla ilgili bilgi veren Doğa Sektörel Yayın Grubu Bilgi Teknolojileri Müdürü Cenk Gerçek, “1992 yılından bu yana daima yükselen bir kalite anlayışı ile sürdürdüğümüz sektörel yayıncılıkta ilklere imza attık. 1996 yılında ilk web sitesini açtıktan sonra teknolojik gelişmeleri hem yayınlarımızda hem internet ortamında kullanıp sektörün

18 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

hizmetine sunduk ve Türk HVAC sektörünün lider yayın kuruluşu olarak diğerlerine de örnek olduk. Dijital mecranın en büyük farkı; hem yayıncısı hem de hedef sektörü açısından gerçek zamanlı olarak veriminin ölçülebilir olmasıdır. Gerek web sitelerinizde olsun, gerek sosyal medya hesaplarınızda olsun ürettiğiniz içeriğin ne kadar geniş bir kitle tarafından takip edildiğini hem iyileştirici çalışmalar yapması gereken yayıncı olarak siz, hem de bunlardan faydalanması gereken sektör bağımsız araçlarla ölçebiliyor. Bu noktada ulaştığımız başarıda en önemli etkenler, ürettiğimiz özgün içerik ve bu içeriği sektöre 7/24 anında ulaştırabiliyor olmamızdır. Bugün geldiğimiz noktada, www. termodinamik.info, Türkiye HVAC&R sektörünün en çok takip edilen dijital mecrası. En yakın rakibimiz, Türkiye HVAC&R sektörünün en çok takip edilen ikinci sıradaki dijital mecrası da yine bir DSYG yayını olan Tesisat Market dergimizin web sitesidir (tesisatmarket.com). Bu alanda bir başka yayıncının 3 tane web

sitesiyle ulaştığı ziyaret rakamlarına bir tek sitemiz ile ulaşıyoruz. HVAC, Tesisat, Enerji ve Yerel Yönetimler sektörlerinde yılda 3.5 milyonu geçen e-bülten gönderimleriyle hizmet ettiği sektörlerin lider durumdaki haber ve bilgi kaynağı olmuş bir yayın kuruluşuyuz. Önümüzdeki dönemde en önemli amacımız, ulaştığımız bu kalitenin artırılarak sürdürülmesi olacaktır. Bu başarıya ulaşılmasında emeği geçen ve gelecekte de emeği geçecek tüm çalışanlarımıza, dijital bilgi paylaşım ortamlarımıza ilgi gösteren tüm ziyaretçilerimize teşekkür ederim” dedi.

Geçmişten gelen tecrübe, Geleceğe yürüyen güç.

Haberler

SOSİAD, 2018 Yılı Faaliyetleri ve 2019 Yılında Yapacağı Çalışmaları Basın Mensuplarıyla Paylaştı OSİAD (Soğutma Sanayii İş Adamları Derneği), 16 Ocak 2019 tarihinde Yıldız Teknik Üniversitesi MYO ISKAV toplantı salonunda düzenlediği basın toplantısında sektörel basın mensuplarıyla buluştu. Toplantıda SOSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Turgay Karakuş ve SOSİAD Yönetim Kurulu Üyesi Hayati Can, SOSİAD’ın 2018 yılı faaliyetleri ve 2019 yılında yapacağı çalışmaları hakkında bilgi verdi. SOSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Turgay Karakuş, Florlu Sera Gazlarına İlişkin Yönetmelik kapsamında iklimlendirme sektörünü bilgilendirmek amacıyla Çevre ve Şehircilik Bakanlığı işbirliğinde “Avrupa ve Türkiye’de Florlu Sera Gazlarına İlişkin Yönetmelik Uygulamaları’’ konulu seminer düzenlediklerini söyledi. SOSİAD üyesi firmaların sponsorluğunda T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Ozon Tabakasının Korunması Şubesi’nin de destek verdiği seminerlerin büyük ilgi gördüğünü, 2019 yılında Ankara, İzmir ve ISK-SODEX Fuarı’nda tekrar etmek için çalışmalar yaptıklarını belirtti. SOSİAD’ın sosyal ortak olarak yer aldığı Real Alternatives 4 LIFE projesi kapsamında 29 Kasım 2018 tarihinde Almanya IKKE eğitim merkezinde yapılan tutuşucu akışkanlar konusunda eğitime; SOSİAD üyesi Barış Uçaner ve Armen Hüsüman, 14 Aralık 2018 günü İtalya ATF eğitim merkezinde düzenlenen eğitime Kıvanç Aslantaş

ve Hüseyin Bahadır Yıldırım, 18-19 Aralık 2018 günü Belçika UC Limburg eğitim merkezinde düzenlenen karbondioksit eğitimine Kıvanç Aslantaş ve Ali Ekber Erdal’ın katılıp eğiticiler olarak eğitimlerini tamamladıkları ve sertifikalarını aldıkları bilgisini veren Karakuş, söz konusu eğitimcilerin sektöre eğitimler vereceğini söyledi. Eğitimcilerin Eğitimi kapsamında 12-13 Mart 2019 tarihinde Friterm Akademi’de AREA Yönetim Başkanı Marco Buoni, İngiltere IOR Derneğinden Raluca Sisiu ve SOSİAD adına eğitime katılan eğiticilerin eşlik edeceği karbondioksit konusunda 15 kişilik eğitim düzenleneceğini belirten Karakuş, bu başlangıç eğitiminin ardından sektörde oluşacak ihtiyaçlara bağlı olarak eğitimlerin devamının sağlanabileceğini söyledi. Karakuş, Real Alternatives web sitesinin ve AREA F-Gas uygulamasının SOSİAD tarafından Türkçe’ye çevrilerek sektöre kazandırıldığını, “İşinizi Geliştirin: Yanıcı Akışkanlara Hazırlıklı Olun’’ adlı yeni yayın çalışmasının

son aşamaya ulaştığını, 2019 yılı içerisinde sektöre kazandırılmasının hedeflendiğini söyledi. Karakuş, SOSİAD’ın, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, UNIDO işbirliğinde yüksek KIP (Küresel Isınma Potansiyeli) ile çalışan sistemlerin düşük KIP’li alternatif akışkanlarla çalışan sistemlere dönüştürüleceği örnek projelerin oluşturulması için çalışmalarını yürüttüğünü belirterek, “2019 yılı içerisinde UNIDO ile kontrat imzalanarak proje hayata geçirilecek. Proje tamamlandıktan sonra sektör basınımız için UNIDO ve Bakanlık yetkililerinin katılacağı tanıtım gezisi düzenlenecek” dedi. 2019 yılı içerisinde İstanbul’da Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme Alanı Soğutma Sistemleri bölümünde eğitim veren 6 meslek lisesinde 9. sınıf öğrencilerine ve velilere tanıtım seminerlerinin düzenleneceğini belirten Karakuş, “Milli Eğitim Bakanlığı ile görüşmelerimiz devam ediyor, 2019 yılında bir protokole kavuşturulması hedefleniyor. SOSİAD olarak meslek lisesi meselesini memleketimizin en önemli meselelerinden biri olarak görüyor, bu konudaki çalışmalarımızı 2019 yılında da artırarak sürdüreceğimizi ilan ediyoruz” diye konuştu. Karakuş ayrıca 17-20 Nisan 2019 tarihlerinde düzenlenecek Teskon+Sodex Fuarı ve 2-5 Ekim 2019 tarihlerinde düzenlenecek ISKSODEX Fuarında SOSİAD’ın stand açarak katılım sağlayacağını belirtti.

Doğu İklimlendirme, Ar-Ge Merkezi Oldu

oğu İklimlendirme bir süredir yürüttüğü Ar-Ge merkezi olma çalışmalarını tamamlayarak, 28 Aralık 2018 tarihi itibarıyla Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından Ar-Ge Merkezi olarak tescil edildi. İklimlendirme sektöründe birçok yeniliğe imza atan Doğu İklimlendirme, Ar-Ge merkezindeki çalışmalarına 6 proje ile başlıyor. Firma, bu projeler ile hem kanal ekipmanları hem de klima santralleri konusunda inovatif çalışmalarına hız verecek. İzmir Menderes fabrikasındaki

20 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

Ar-Ge Merkezi’nde şuan 18 Ar-Ge personeli görev yapıyor. Bugüne kadar TÜBİTAK işbirliği ile Türkiye’de ilk kendinden yıkamalı çift cidarlı davlumbaz, resirküle laminar akışlı tavan ve enerji geri kazanımlı mutfak ekoloji ünitesi gibi projeler hayata geçirildi. 2019 Mart sonunda ısı geri kazanım cihazlarının verim testlerinin yapılacağı EN 308 – EN 13141-7 test laboratuvarı da devreye alınarak Ar-Ge merkezi bünyesine katılacak. Doğu İklimlendirme Ar-Ge Merkezi, enerji verimliliği

ve çevreci çözümler odağında araştırmageliştirme faaliyetlerine devam edecek.

World’s leading trade fair

Viessmann Motivasyon Toplantısı Yapıldı

HVAC + Water Frankfurt, Almanya, 11. – 15. 3. 2019

Yeni tarih: Pazartesi – Cuma

Yeniliklerin gerisinde kalmayın. V

iessmann Türkiye’nin 25-26 Aralık tarihlerinde İstanbul’daki Hilton İstanbul Kozyatağı’nda düzenlediği motivasyon toplantısı, sayıları 120’yi aşan Viessmann çalışanlarının katılımıyla gerçekleşti. Viessmann Türkiye Genel Müdürü Dr. Celalettin Çelik yaptığı açılış konuşmasında 2018 sektörel değerlendirmelerini katılımcılarla paylaşırken, hem gösterdikleri performans için katılımcılara teşekkür etti, hem de 2019 yılı için planlanan projelerin müjdesini verdi. Programın devamında konuşan Export Müdürü Thorsten Dietze, “Viessmann çalışanları olarak her birimiz, içimizdeki en iyiyi bulup, ortaya koymalıyız. Kendimizi geleceği tasarlayan bireyler olarak konumlandırmalı, bunu yaparken de kaynakların verimli kullanımının ve tasarrufun önemini unutmamalıyız” dedi ve Viessmann Türkiye ekibine teşekkürlerini bildirdi. Açılış konuşmaları sonrasındaki satış toplantısını takiben, teknik ve ticari departman müdürleri, gerçekleşen ve planlanan projelerini tanıttılar. Yeni ürün tanıtımıyla devam eden toplantı sonrasında, Viessmann katılımcıları zorlu bir seneyi başarıyla kapatmış olmalarını birlikte kutladılar. Genel Müdür Dr. Celalettin Çelik, yeni yıl mesajında, tüm ekibe başarı dolu bir yeni yıl diledi. Gecede tüm ekip, dans gösterileriyle eğlenme fırsatı buldu. Toplantının 2. gününde katılımcılar, eğitmen Kaan Sonat moderatörlüğünde çalıştay, yarışma ve aktivitelerle dolu tam günlük bir programla keyifli ve verimli anlar yaşadılar.

ISH, dijitalleştirme, tasarım, verimlilik ve iklim koruma konularında fark yaratır.

Grundfos Akademi’de Dersler Başlıyor

rundfos Akademi, 15 Şubat 2019’da yeni dönem eğitimlerine başlıyor. 12 Ekim 2009 tarihinde kapılarını açan Grundfos Akademi’de bugüne kadar binlerce teknisyen, mühendis ve öğrenciye pompalar ve pompa sistemleri konusunda eğitim verildi. Eğitim takvimini yayımlayan Akademi’nin yeni eğitimleri hakkında detaylı bilgi için Grundfos’un web sitesini ziyaret edebilir veya akademi-tr@ grundfos.com mail adresine yazabilirsiniz.

www.ish.messefrankfurt.com info@turkey.messefrankfurt.com Tel.: +90-216-384 50 50

Haberler

Form Şirketler Grubu ile Mitsubishi Heavy Industries Ortaklık Anlaşması İmzaladı ürkiye’de iklimlendirme alanında öncü firmalardan Form Şirketler Grubu iştiraklerinden Form VRF Sistemleri A.Ş. bünyesinde ortak girişimin kurulması amacıyla, Japon sanayisinin önde gelen firmalarından Mitsubishi Heavy Industries’in iştiraki Mitsubishi Heavy Industries Air Conditioning Europe (MHIAE) ile ortaklık anlaşması imzaladı. Anlaşma kapsamında MHIAE, Form VRF Sistemleri A.Ş.’nin paylarının bir kısmını satın alacak. Bu yeni ortaklık kapsamında ev tipi klimadan, profesyonel ürünlere kadar tüm Mitsubishi Heavy Industries klima ürünlerinin pazar payının artırılması hedefleniyor. 2011 yılından bugüne kadar Mitsubishi Heavy Industries’in VRF cihazlarının Türkiye’deki tek yetkili temsilcisi konumunda olan Form VRF Sistemleri A.Ş. geçen yıl Mitsubishi Heavy’nin split ve ticari split klima ürünlerini de portföyüne ekleyerek bulunduğu pazardaki payını genişletti. İmzalanan ortaklık anlaşması kapsamında, Form VRF Sistemleri A.Ş.’deki pay devrinin ve şirketin yeni unvanının Form-MHI Klima Sistemleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. olarak değiştirilmesinin, yasal onayların alınmasını takiben 2019 Mart ayı sonrasında tamamlanması planlanıyor. Söz konusu ortalık hakkında konuşan Form Şirketler Grubu Yürütme Kurulu Başkanı Tunç Korun şunları söyledi: “Klima yaşam konforumuzu yükselten bir ürün ve her geçen gün bir lüks olmaktan çıkıyor. Diğer Akdeniz ülkeleriyle kıyaslandığında Türkiye’de klima pazarının potansiyelinin oldukça yüksek olduğunu söyleyebiliriz. Türkiye Avrupa’nın en büyük VRF klima pazarına sahip. Bu pazar içinde gerçekleştirdiğimiz satışlar ile Mitsubishi Heavy Industries markalı VRF ürün satışlarında birçok kez Avrupa birincisi olduk. Form olarak Türkiye’deki binlerce projede Mitsubishi Heavy ürünleri ile kaliteli çözümler sunduk. Dünyanın en büyük

TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

klima üreticilerinden biri olan Japon MHIAE firması ile gerçekleştirdiğimiz bu ortaklık anlaşmasını ülke ekonomimiz açısından da oldukça önemli bir katkı olarak görüyoruz. Ülkemize yabancı yatırım getirecek ve yeni istihdamlar sağlayacak bu ortaklığın ilerleyen günlerde daha çok büyüyeceğine olan güvenimiz tam. 2011’den beri süren işbirliğimiz bu anlaşmayla taçlandı. Bu ortaklık çerçevesinde Form MHI Klima Sistemleri olarak bu alanda oluşturacağımız konsept mağazalarda sadece Mitsubishi Heavy Industries markalı ürünler satacağız. Bu çerçevede satacağımız tüm split ürünlerimiz son teknoloji, çevre dostu ve yüksek verimli ürünler olacak. Halihazırda devam eden VRF proje satışlarımıza ek olarak, satışlarına geçen yıl başladığımız split klimalar alanında da 2019 sonuna kadar 40 adet konsept mağaza açmayı planlıyoruz. Bu sayıyı üç yıl içeresinde 100’e çıkarmayı amaçlıyoruz. Hedefimiz, 3 yıl içerisinde üst segment klima pazarının önde gelen firmalarından biri olmak. Ayrıca Form Şirketler Grubu olarak tüm ürün gruplarımız bazında 3 yıl içerisinde 100 milyon Euro’luk ciroya ulaşmayı da hedefliyoruz. Sektörün 55 yıllık dene-

yime sahip firmalarından biri olarak aynı zamanda ülke ekonomisine ve sektörümüze katma değer sağlayacak bu yatırımın aracısı olmaktan gurur duyuyoruz.” Ortaklıkla ilgili konuşan Mitsubishi Heavy Industries Air-Conditioning Europe Genel Müdürü Ryoichi Kariya ise, Türkiye ekonomisine ve gelecekteki büyüme potansiyeline inandıklarını ve Form’un kaliteli iş yapma gücüne güvenerek bu yatırıma karar verdiklerinin altını çizdi. Yeni kurulacak ortak girişim bünyesinde Form’un 55 yıllık mühendislik tecrübesi ve etkin satış gücü ile Mitsubishi Heavy’nin teknolojik kabiliyetlerinin bir araya geleceğini belirten Kariya, firma merkezinin İstanbul’da bulunacağını ancak, İstanbul dışında da İzmir, Ankara, Antalya, Adana ve Bursa bölge müdürlükleriyle tüm Türkiye’yi kapsayan geniş bir coğrafyada hizmet vereceğini söyledi. Kariya, Avrupa normlarını kabul eden yüksek standartlara sahip Türk klima pazarında Mitsubishi Heavy’nin sunduğu son teknoloji yüksek verimli ürünlerle daha rekabetçi bir ortam yaratmayı ve aynı zamanda küresel ısınmanın engellenmesine de katkı sağlamayı hedeflediklerini belirtti.

BİTZER ÜRÜNLERİ STANDARTLARI BELİRLER, VERDİĞİMİZ HİZMETLER GİBİ...

BITZER ULUSLARARASI KOMPRESÖR SERVİS MERKEZİ

Sentez Klima San. Tic. Ltd. Şti. ve BITZER iş ortaklığı ile Green Point Türkiye faaliyetlerine başlamış, ekonomik ve hızlı çözüm önerilerini siz değerli müşterilerimizin hizmetine sunmuştur. Orjinal yedek parçalar ve Quality Kit’ler (tamir takımı) kullanarak garantili ve sorunsuz onarım çözümleri üretiyoruz. Vidalı ve pistonlu soğutma kompresörlerinde hızlı, ekonomik, sorunsuz ve garantili bakım onarım çözümleri sunar Bitzer Uluslararası Servis Ağı “Green Point” Sentez Klima ile Türkiye’de...

bitzerservis

sentez klima

SENTEZ KLİMA SAN. TİC. LTD. ŞTİ. İOSB Pik Dökümcüler San. Sit. B6 Blok No: 2 İkitelli - Başakşehir / İST. Tel : + 90 212 613 71 92 Faks : + 90 212 567 63 91 www.greenpointturkiye.com • www.sentezklima.com • servis@greenpointturkiye.com

12850 12870

Haberler

Danfoss Fabrikası Dünyanın Akıllı Fabrikaları Arasında ünya Ekonomi Forumu’nda Endüstri 4.0 çerçevesinde belirlenen dünyanın en gelişmiş 16 fabrikası arasında Danfoss’un Wuqing/Çin’deki fabrikası da bulunuyor. Danfoss’un Wuqing/Çin’deki kompresör fabrikasında otonom araçlar koridorlarda yollarını bulup çalışanlara bileşen tedariki sağlıyor. Fabrikada çalışanlar, aynı zamanda bir montaj işleminin hatalı olduğunu otomatik olarak tespit eden akıllı, Bluetooth özellikli aletler kullanıyor, gün içinde fabrikanın değişik alanlarında adım adım elektronik çalışma açıklamalarına erişim sağlayabiliyor. 600 kişinin çalıştığı fabrikanın son yıllarda yatırım yaptığı akıllı teknolojiler sayesinde iki yıl öncesiyle kıyaslanacak olursa, çalışan veriminde yüzde 30 artış gözlenirken hurda maliyetinde yüzde 20, müşteri şikayetlerin de ise yüzde 57 düşüş tespit edildi. Dünya Ekonomi Forumu’nda akıllı fabrikaların sadece akıllı teknolojileri uygulama konusunda iyi olanlar değil

aynı zamanda yatırımları operasyonel ve finansal faydalara dönüştürenler olduğunun altı çizildi. Forum, Danfoss Wuqing fabrikasının da aralarında olduğu 16 fabrikanın yer aldığı listeyi oluştururken sayıları bini geçen bir fabrika listesinden seçim yaptı. Danfoss Wuqing Operasyonlar Kıdemli Direktörü Ruixing Zhang konuyla ilgili yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Dünya Ekonomi Forumu’ndan gelen temsilcilerin yaptığı denetlemelerin ardından bu listenin bir parçası olmaktan son derece gurur duyuyoruz. Listede yer almamız dijitalleşme çabalarımızın verim, kalite iyileştirmesi ve müşteri memnuniyeti özelinde de karşılığını verdiğini açık bir şekilde teyit ediyor. Bu alanlarda sürekli gelişme sağlayabilmek adına yeni teknolojiler eklemeye devam edeceğiz.” Danfoss Başkan ve Baş Yöneticisi Kim Fausing de konuyla ilgili şunları söyledi: “Danfoss bünyesinde her seviyede dijitalleşme ilkesiyle çalışıyoruz. Eğilimlerin

önünde kalıp müşterilerimizin beklenti ve taleplerini karşılayabilmek için bu konuya da yatırım yapıyoruz. Bunun karşılığını alabilmek son derece gurur verici.” Dünya Ekonomi Forumu, bu kapsamda endüstri şirketlerinin Endüstri 4.0 teknolojileri hakkındaki deneyimlerini paylaşabilecekleri ve birbirlerinden öğrenebilecekleri bir ağ da oluşturdu. Daha fazla bilgi için https://www.weforum.org/press/2019/01/from-steel-tosmartphones-meet-the-forum-s-newfactories-of-the-future

Danfoss, Sütün Çiflikten Son Tüketiciye Kadar Olan Serüvenini Bir Film ile Anlatıyor anfoss Soğutma Sistemleri; inovatif ve çevre dostu ürünleri, çözümleri ve sağladığı ekipmanlarla soğutma zincirinin tüm aşamalarında yer alıyor. Gıda bozulmalarının ve her yıl milyonlarca gıda atığının önüne geçilmesini sağlayan ürünlerle öne çıkan Danfoss, sütün çiftlikten son tüketiciye kadar geçirdiği aşamaları bir film ile ortaya koydu. Sağıldığı andan itibaren buzdolabına gelene kadar Danfoss ürün gurubu ve kalitesiyle korunan süt, soğutma zinciri için verilebilecek iyi bir örnek. Süt, sağıldığı andan itibaren Danfoss ürünlerinin yer aldığı ekipmanlarda, hassas sıcaklık kontrolü sağlanarak tazeliği ve kalitesi korunarak taşınıyor. Danfoss, paslanmaz çelik komponentler sayesinde korozyon oluşmasını önlerken yüksek hijyen standardı sağlıyor, ayrıca uzun ömürlü, düşük işletme ve bakım maliyeti ile sürdürülebilir ve güvenilir

24 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

çözümler sunuyor. Danfoss “Sütün Hikayesi” filminde, sütün yolculuğunun kilit noktalarında yer alan çiftlikten işleme tesislerine, işleme tesisinden lojistik tesise ve ardından son tüketiciyle ulaşacağı satış noktalarına ve evlerdeki buzdolaplarına kadar bütün süreçleri anlatıyor ve sütün tazeliğini ve kalitesini korumasında nasıl yardımcı olduğunun altını çiziyor. Süt

ve süt ürünlerinin yanı sıra soğutma sistemleri sayesinde tazeliğini koruyan diğer temel gıda maddeleri; et, meyve ve sebze olarak sıralanabilir. Toplandığı andan itibaren son tüketiciye ulaşana kadar meyve ve sebzelerle, kesimhanenin ardından market dolaplarına gelen et ve et ürünleri de Danfoss güvencesiyle muhafaza ediliyor.

INNOVATION

QUALITY

FLEXIBILITY

RELIABILITY

PUNCTUALITY

GROUP OF COMPANIES

Pump Expert

ENDÜSTRİ

ALT YAPI

SU TEMİNİ

HVAC

YANGINLA MÜCADELE

DALGIÇ POMPALAR

• Kimyasal Proses Pompaları • API 610’a Uygun Pompalar • Acil Durum Pompaları • Dizel Motorlu Pompalar • Yüksek Sıcaklık ve Basınç Pompaları • Ters Ozmoz Cihazları • Su Arıtma Sistemleri

• Santrifüj Pompalar • Kelebek Vanalar • Sürgülü Vanalar • Küresel Vanalar • Çek Valfler • Sökme Aparatları • Kontrol Panoları

• Hidroforlar • Transfer Pompaları • Temiz Su Dalgıç Pompaları • Genleşme Depoları • Emniyet Ventilleri • Aksesuarlar

• Sirkülasyon Pompaları • Santrifüj Pompalar • Kontrol Panoları • Vanalar ve Bağlantı Elemanları • Genleşme Depoları • Sıcak Su Depolama Tankları • Plakalı Eşanjörler • Aksesuarlar

• Yangın Pompa İstasyonları • Yangın Pompası Kontrol Panoları • Jokey Pompa Sistemleri • Köpük Sistemleri • Yangın Vanaları • Alarm Vanaları • Sprinkler, Akış Sensörleri, Akış Ölçerler

• Dalgıç Pompalar • Atık Su Pompaları • Drenaj Pompaları • Mikserler • Kontrol Panoları • Aksesuarlar

Ecologic Design & Operation

Energy Saving

High Flow

Competitive

HVAC

International Certifications

Energy

Fire Safety

Industrial Process

Plumbing

Irrigation

EBITT EUROPE KFT H-6782 Mórahalom, Szegedi út 108. Hungary Tel: +3662-280-926 Fax: +3662-280-927 export@ebitteurope.com www.ebitteurope.com

Each of Them One-By-One Tested

EBITT ASIA PACIFIC PTE LTD (EAP Singapore) 48 Toh Guan Road East #06-147 Entreprise Hub Singapore 608586 Tel: (65) 6898 4111 Fax: (65) 6898 4222 info@ebitt-asiapac.com

EBITT ITALIA Via XXI Luglio 20 41037 Mirandola (Mo) - Italy export@wtwatertechnologies.it www.wtwatertechnologies.it

EBITT TÜRKİYE Koçullu Mah. Doğru Sok. No:6 34799 Çekmeköy / İstanbul info@ebitt.com.tr www.ebitt.com.tr

Haberler

Danfoss, HVAC Paneli’nde Sektöre Işık Tuttu anfoss, 22 Ocak 2019 Salı günü Kozyatağı Hilton Otel’de düzenlediği “Dijital Dünyada HVAC Tasarım Trendleri ve Yeni İş Modellerinde Finansman Kaynaklarına Erişim Yöntemleri” panelinde sektörün öne çıkan konularını, merak edilen soru ve sorunlarını ele aldı. Sektörün önde gelen isimlerinin katıldığı panelin açılış konuşmalarını Danimarka Başkonsolosu Anette Galskjøt ve Danfoss Isıtma Çözümleri Türkiye Ortadoğu ve Afrika Direktörü Serhan Günel gerçekleştirdi. Açılış konuşmalarının ardından gerçekleştirilen ilk oturumda Finansman Kaynağı Erişiminde Danimarka Kredi-

lendirme Yöntemi ile ilgili detayları Denmark’s Export Credit Agency’den Michael Hemmingsen aktardı. Panelin ikinci oturumunda ise dijital aktüatörlerle terminal ünitelerin kontrol, entegrasyon ve izlenebilirliği konusu ele alınırken üçüncü oturumda çevre duyarlılığı ve enerji tasarrufu açısından bölgesel sistem çözümleri ve uygulamaları konuları hakkında bilgi alışverişi gerçekleşti. Mekanik Tesisat Müteahhitleri Derneği ve Türk Tesisat Mühendisleri Derneği ile proje tasarımcıları ve Danfoss bayilerinin katılım gösterdiği panel oturumlarında özellikle Türkiye açısından mevcut bölgesel enerji-

nin kullanımı, önemi ve gelecekte talebin artacağının altı çizildi.

Danfoss’ta Üst Düzey Atama anfoss, üst yönetiminde yeni bir atama gerçekleştirdi. Danfoss Türkiye Isıtma Çözümleri Satış Direktörü Serhan Günel, 1 Şubat itibarıyla Danfoss TMA Bölgesi Isıtma Çözümleri Satış Direktörü pozisyonuna atandı. 1977 Adana doğumlu Serhan Günel Makine Mühendisliği lisans eğitimini Gaziantep Üniversitesi’nde tamamladı. İş hayatına Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı’nda saha mühendisi olarak başlayan Günel, Danfoss’ta 2006 yılında Isıtma Servis Müdürü olarak göreve başladı. En son Danfoss Türkiye Isıtma Çözümleri Satış Direktörü görevini üstlenen Serhan Günel, 1 Şubat itibarıyla Danfoss TMA Bölgesi Isıtma Çözümleri Satış Direktörü pozisyonuna atandı. 2019

yılı için hedeflerini paylaşan Günel, konuyla ilgili, “Danfoss olarak faaliyet gösterdiğimiz alanlardaki konumumuzu güçlendirmek için ‘Going Great’ olarak tabir ettiğimiz bir yolculuktayız. Bu yolculukta iş ortaklarımıza en iyi hizmeti sunmak önemli hedefimiz. Yeni sorumluluklarımızla, potansiyelin tamamını ortaya çıkarabileceğimiz Türkiye, Ortadoğu ve Afrika Bölgesi arasındaki tecrübeleri paylaşan, iletişim olarak birbirine daha fazla bağlı bir isıtma organizasyonu hedefliyoruz. Global stratejimize paralel olarak önümüzdeki yıllardaki asıl hedefimiz ise HVAC uygulamalarında dijital zenginliği artırmak, hem bölgesel ısıtma hem de soğutma pazarındaki payımızı artırmak ve yenilikçi çözümlerimiz

ile pazara liderlik etmek için öncü rolümüzü sürdürmektir. Bunu yapabilmeleri için ekibime güven duyuyor ve başarılar diliyorum” dedi.

Acrefine ve Gripple, MENA ve Kafkasya Bölgelerinin Tamamını Ulus Yapı’ya Emanet Etti

5 yıla yakın bir süredir Türkiye’de İngiliz Gripple ve Acrefine markalarının temsilciliklerini yürüten Ulus Yapı, bu firmalar ile tek yetkili satıcı olarak çok daha geniş bir coğrafya için anlaşma yaptı. Anlaşma kapsamında Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Kafkasya ülkelerinin tamamı Ulus Yapı’nın bölgesine dahil edildi. Acrefine ve Gripple markalı ürünleri Türkiye’de imal etme yetkisine de sahip olan Ulus

26 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

Yapı, yerli üretim ile sağladığı bu avantajı Türkiye’den çok daha ötelere taşıyarak ülkemizin cari açığının kapatılmasına da büyük katkıda bulunuyor. Özellikle Türk yüklenicilerin dünya çapında çok geniş bir alanda büyük projelere imza atıyor olmaları ve bu projelerde yine Türk tedarikçilerle çalışmayı tercih etmeleri, Ulus Yapı’nın küresel pazarlardaki etkinliğini giderek artırıyor.

Haberler

TMB: “Rusya liderlik koltuğuna yeniden oturdu yurtdışı müteahhitlik güçlü tırmanışa geçti” ürkiye Müteahhitler Birliği (TMB), tüm ekonomi çevreleri ve sektör tarafından ilgiyle takip edilen analizini yayınladı. “2019’a Girerken Dünya Yeniden mi Şekilleniyor?” başlıklı analizde, küresel ve ulusal ekonominin yanı sıra inşaat sektörüne ilişkin tüm veriler değerlendirildi. Son günlerde özellikle ABD Merkez Bankası’nın (FED) faizleri sanıldığı hızla artırmayacağı algısının büyük etkisiyle, yabancı fonların artan ilgisinden Türkiye’nin de olumlu biçimde yararlanmaya başladığına işaret edilen analizde, kriz yönetimi konusunda deneyimi ve esnek özel sektörü ile Türkiye ekonomisinin bu zorlu süreci de atlatmasının beklendiği belirtildi. Yaşanan tüm jeopolitik risklere ve ticaret savaşlarına rağmen Türk firmaları, 2018 yılında yurtdışında 19.9 milyar ABD Doları tutarında taahhüt projesi üstlendiği açıklanan analizde, bugüne kadar 123 ülkede üstlenilen 9.600 projenin toplam tutarının 380 milyar ABD Doları’na ulaştığı kaydedildi. 2018 yılında en fazla iş üstlenilen ilk 3 ülkenin Rusya (%20), Suudi Arabistan (%15.5) ve Katar (%10.4) olduğu belirtilen raporda, “İlişkilerin normalleşmesinin ardından Rusya, bu yıl yurtdışı müteahhitlik hizmetlerimizde pazar sıralamasında lider konumuna geri dönmüştür. Rusya'da kısa sürede 2012- 2015 yıllarındaki ortalama 5 - 6 milyar ABD Doları/yıl potansiyel proje tutarına yaklaşılmasının mümkün olacağı öngörülmektedir” yorumu paylaşıldı. Analizde yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinde son yıllardaki performans şöyle özetlendi: “Yurtdışı müteahhitlik hizmetleri 2012 - 2015 döneminde yıllık 30 milyar ABD Doları ile en yüksek seviyelere ulaşıldığı görülmektedir. Ancak dünyadaki siyasi ve ekonomik gelişmeler, petrol fiyatlarındaki gerileme ve Rusya ile yaşanan krizin etkisi ile bu rakam, 2016 - 2017 döneminde 14 - 15 milyar ABD Doları/yıl mertebesine inmiştir. Yurtdışında yeniden yıllık proje tutarında 20 - 30 milyar ABD

28 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

Doları bandına doğru hareket ettiği gözlenmektedir.” Türkiye Müteahhitler Birliği İnşaat Sektörü Raporu’nda genel ekonomi ve sektöre ilişkin özetle şu tespitler yapıldı:

Dünya inşaat sektörü 700 Milyar dolara çıkacak Dünyada referans kabul edilen ENR'ın (Engineering News Record) verilerine göre; geçtiğimiz dönemde ekonomik belirsizlikten en çok etkilenen sektörlerden biri olarak durgun seyreden küresel inşaat pazarı 2017 yılında yeniden ivmeyi yukarı çevirerek yüzde 3.1 artışla 482 milyar ABD Doları olmuştur. Uluslararası müteahhitlik pazarının büyüklüğünün 2030'larda 700 milyar ABD Doları seviyelerine çıkması öngörülmektedir.

Türk müteahhitlerin büyük hedefi küresel pazardan yüzde 7 pay almak Sektörün Cumhuriyetimizin 100’üncü yılında küresel pazarda ağırlığı olan ve bölgesinde lider “Türk Müteahhitliği” markası oluşturarak yurtdışında 35 milyar ABD Doları seviyelerinde proje üstlenmesi öncelikli hedeftir. 2030’larda ise uluslararası pazardan firmalarımızın aldığı payın %7’lere, diğer bir ifadeyle yılda 50 milyar ABD Doları seviyesine yükseltilmesi amaçlanmaktadır.

Irak’tan olumlu sinyaller geliyor Önümüzdeki dönemde yurtdışı inşaat pazarını etkileyecek çok çeşitli unsurlar mevcuttur. Bunların başında enerji fiyatlarının seyri ile Suudi Arabistan, Cezayir gibi Türk firmaların referanslarının güçlü olduğu pazarlardaki yatırım ortamı ve finansman koşulları gelmektedir. Rusya Federasyonu ve Irak da 2019’da sektör için önemini koruyacaktır. Irak’ta geçen yılın sonunda kurulmuş olan Hükümet,

bazı Bakanlıklara henüz atama yapılmamış olmasına karşın, ülkenin yeniden imarı ve yaşam kalitesinin yükseltilmesine verdiği önem nedeniyle olumlu bir dönemin başlangıcının sinyallerini vermektedir. Bu yöndeki gelişmeler ve mevcut güvenlik sorunlarının aşılması, firmalarımıza Bağdat ve çevresi ile Basra başta olmak üzere Irak’ta yeniden iş üstlenilebilmesi imkânı sağlayacaktır. Bu durum aynı zamanda, Irak tarafının müteahhitlik firmalarımıza birikmiş alacaklarını ödemeleri ve firmalarımızın mevcut projelerini tamamlamaları sonucunu doğurabilecektir. Dolayısıyla Irak ve Suriye’de, barış ve istikrar ortamının yeniden sağlanması bölgede “barış ekonomisi”nin devreye girecek olması açısından da son derece önem taşımaktadır.

Sahra Altı, Hindistan ve Latin Amerika’da yeni fırsatlar Müteahhitlerimiz yurtdışında yeni fırsatlar için bir süredir Sahra Altı Afrika, Hindistan, ASEAN Bölgesi ve Latin Amerika gibi potansiyeli olan pazarları yakından takip etmektedir. Pek çok ülkenin ilgi odağında olan Afrika’da çok çeşitli proje imkânları mevcut olup, bölge ülkelerindeki firmalarımıza yönelik olumlu bakış Türk müteahhitlik firmalarını avantajlı kılmaktadır.

Teminat mektubu sorunu çözülmeli, Eximbank desteği Diğer yandan yurtdışında firmaların son

Haberler dönemde çok sayıda pazarda teminat mektubu ve kontr-garanti sorununun arttığı gözlenmekte olup; bir an önce Türk bankacılık sistemi ve Türk bankalarının etkin tanıtımının yapılarak, bankalarımızdan alınacak teminat mektuplarının bu pazarlarda direkt kabul edilmesini sağlayacak adımlar atılması ve konunun resmi temaslarda gündeme getirilmesi önemlidir. Ayrıca mevcut Eximbank desteklerinin, müteahhitlerin finansman ihtiyacını gidermeye yönelik geliştirilmesi beklentisi sürmektedir.

İnşaat sektöründe keskin daralma başladı Son yıllarda büyümenin lokomotifi olmuş inşaat sektörü, 2018 yılı 3’üncü çeyreğinde %5.3 oranında daralmıştır. 2017’nin ilk 9 ayında ekonomi %7.3, inşaat sektörü %9.6 büyümüştür. 2018’in aynı döneminde ise ekonomi %4.7 büyürken, inşaat sektöründeki büyüme %0.8

düzeyinde kalmıştır. Söz konusu tablo, inşaat sektöründe keskin bir daralmanın başladığını ortaya koymuştur.

Güven endeksindeki gerileme sürüyor TÜİK tarafından açıklanan ve sektörel güvendeki seyri göstermesi açısından önem taşımakta olan İnşaat Sektörü Güven Endeksi’nde 2018 yılı Ağustos ve Eylül aylarındaki sert düşüşün ardından gerilemenin yılsonuna kadar sürdüğü gözlenmektedir. Aralık 2018 tarihinde İnşaat Sektörü Güven Endeksi 56.6’dan 55.4’e gerilemiştir. İnşaat sektöründe bir önceki aya göre toplam çalışan sayısı beklentisi endeksi ise %5.5 artarak 71.5 olmuştur.

Konut segmentinde desteğe rağmen satışlar geriledi Gayrimenkul sektörü, 2018 yılının 3’üncü

çeyreğinde önceki yılın aynı dönemine oranla %2.3 büyümüştür. Yılın ilk ve 2’nci çeyreğinde büyüme oranları da %3.4 ve %0.2 olarak revize edilmiştir. Böylece yılın ilk 9 ayında gayrimenkul sektöründeki toplam büyüme, %2 olmuştur. TÜİK’in Konut Satış İstatistikleri’ne bakıldığında; 2018 yılında Türkiye genelinde toplam 1.375.398 konut el değiştirmiştir. Konut satışlarında Mayıs-Haziran döneminde yakalanan olumlu eğilim, faiz ve fiyat indirim kampanyalarının sona ermesinin ardından terse dönmüş; toplam satışlarda Ağustos ve Eylül aylarında düşüş gerçekleşmiştir. Ekim ayında ise tapu harcı indiriminin etkisiyle satışlarda %19 artış gözlenmiştir. Harç indirimi ile konutta (%18’den 8’e çekilen) KDV indiriminin süresi, daha sonra 2018 yılı sonuna kadar uzatılmıştır. Konut satışları Kasım ayında %27 düşüş ve Aralık’ta %3 artışla 2018 yılını bir önceki yıla kıyasla %2.4 gerilemeyle kapatmıştır.

KIŞ SICAKLARI BAŞLIYOR!

Maktek Borulu Radyant Isıtıcı Sistemleri, kafeler, spor salonları ve bir çok endüstriyel alanlarda işletmelerin havasını değiştirecek çözümler sunar. Krom / Alüminize Boru Seçeneği

Fabrika Teknik Destek Hizmeti

Geniş ve yüksek tavanlı mekanlar için “I tipi”

Cafe ve Restoranlar için “U tipi”

Uzun Kullanım Ömrü

0850 441 42 00

www.maktek.com.tr

TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

Haberler

Belimo Türkiye, 2019 Yılı için Eğitim Takvimini Yayımladı 016 yılından bu yana alanındaki uzmanlığını sektör paydaşlarının faydasına sunan Belimo Türkiye, 2019 yılı için eğitim takvimini yayımladı. Karşılıklı bilgi, tecrübe ve fikir alışverişinin hedeflendiği Belimo Akademi eğitimlerinde; mekanik tesisat ve otomasyon sektöründe ürün ve sistemler ile ilgili bilgi birikimini artırmak, yenilikçi ve enerji verimli çözümler konusunda fikir alışverişi hedefleniyor. Belimo Çözüm Ortakları, Mekanik Tesisat Proje Tasarım Firmaları, Mekanik Otomasyon Firmaları, Mekanik Tesisat Taahhüt Firmaları ve Mekanik Tesisat Ekipman Üreticilerine yönelik düzenlenen eğitimler, Belimo’nun İstanbul Ümraniye’de bulunan ofisinde ücretsiz olarak gerçekleştiriliyor. 2019 Belimo Akademi programı aşağıdaki gibidir:

06.02.2019 Tasarımcılar için Otomasyonun Temelleri 20.02.2019 Kontrol Vanaları ve Balanslama 06.03.2019 Sensörler 20.03.2019 Klima Santrallerinin Otomatik Kontrolü 11.04.2019 Yangından Korunma ve Duman Kontrol Uygulamaları 25.04.2019 VAV/CAV ve Hava Kontrol Uygulamaları 03.05.2019 Belimo Projelendirme ve Devreye Alma Programları 04.09.2019 Tasarımcılar için Otomasyonun Temelleri 25.09.2019 Kontrol Vanaları ve Balanslama 23.10.2019 Sensörler 06.11.2019 Klima Santrallerinin Otomatik Kontrolü

20.11.2019 Yangından Korunma ve Duman Kontrol Uygulamaları 04.12.2019 VAV/CAV ve Hava Kontrol Uygulamaları 18.12.2019 Belimo Projelendirme ve Devreye Alma Programları Eğitim kayıt formuna ulaşmak için: http://p7tre. emv3.com/HLP?b=kkZ9pdXKsM6jHvCQtGpugCNSA2Fpdh7KU6hC1Ym_tYuHL0yE O82yWGVo7dAatbv&c=tuuBUaQ3fx71z2 IKl4l_DA

Eurovent Market Intelligence, Yeni Yıllık Verilerini Açıkladı urovent Market Intelligence (EMI), 4 Ocak 2019 tarihinde, 1994 yılından bu yana ısıtma, havalandırma ve klima sistemleri (HVAC) sektörünün Avrupa piyasasına ilişkin bilgilerini sanayicilerle paylaşmak üzere, yeni yıllık verilerini açıkladı. 15 farklı ürüne dağılmış 300’ü aşkın imalatçı ve sıkça yüzde 80 üzerine çıkan piyasa temsil oranıyla, Eurovent’in istatistik departmanı, ısıtma, havalandırma ve klima sistemleri piyasasına yönelik verilerin toplanmasında vazgeçilmez bir referans isim halini aldı. 2019 yılı için müjdelenen yenilikler arasında, öncelikle, buzlu sulu soğutma grupları üzerine daha sofistike yeni bir segment ile tanışıyoruz. Böylece, veri toplama formatı, F-Gas düzenlemesini takiben piyasanın yönelimlerinin daha iyi ölçülmesi amacıyla, yeni soğutucu tiplerine uyarlandı. EMI, ayrıca yerleşik kompresör tipi ve popüler teknolojiler (free cooling, multipipe sistemleri vb.) hakkında ayrıntılı bilgiler de sunuyor. Akışkan tipine göre ürün segmentlerinin daha ayrıntılı bir hal aldığı, ısı eşanjörleri (“cooler” tipi) için de aynı durum geçerli. Hava perdelerine gelince, yine daha fazla ayrıntı olacak, ancak bu defa, 2018 Eylül ayında Sevilla’daki Eurovent Zirvesinde imalatçıların talep ettiği

30 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

şekilde, coğrafik bölgelere göre bir detaylı sunum gerçekleştirilecek. Başka bir yenilik; EMI, iç ve dış üniteler için veri toplayarak, küresel talebi sürekli olarak artmakta olan split ve VRF klimalar için kapsamını genişletiyor. Çinli, Koreli ve Japon üreticilerin çoğu, yüzde 90’ın üzerinde bir piyasa kapsama oranı vaat ederek konuya olan ilgilerini halihazırda ifade etti. Son olarak, 2019 Mart ayında, EMI’nin verilerin analizinde bir adım daha atması bekleniyor; katılımcılar artık veri toplama sonuçlarını doğrudan, interaktif haritalar ve grafiklerle, özel bir erişim yoluyla, çevrimiçi inceleyebilecek. Böylelikle, bir şirketin çalışanı olan katılımcı, nerede olursa olsun, birkaç tıkla kendi bilgisayarı veya tableti üzerinden, ilgili Avrupa haritasını görüntüleyebilir ve üzerine tıklayarak bir ülkeye ilişkin ayrıntılı bilgilere erişim sağlayabilir. Konuyla ilgili EMI’nin yöneticisi Yannick Cotrelle şöyle diyor: “Eskiden, hiyerarşisine bir piyasa raporu sunması gereken bir çalışan, bu görevi yerine getirmek için çok zaman kaybediyor, nihayetinde istenene uygun olmayan sabit bir model ile karşı karşıya kalıyordu. Artık, tek yapması gereken sitemize bağlanmak ve sunmak istediği bilgilere uygun bir araştırma yapmak.

Yıllık veri - Adyabatik soğutucular - Hava perdeleri - Hava filtreleri - Klima santralleri - Soğuk kirişler - Chiller ve ısı pompaları - Soğutma kuleleri - Fan coil üniteleri - Isı eşanjörleri - IT soğutma - Havuz nem alma cihazları - Konut ısı geri kazanımlı havalandırma - Çatı tipi klimalar - Split sistemler - VRF sistemler Dünya haritaları ve grafikler otomatik olarak güncellendiği gibi, tek bir tıklama ile ülkeler veya ürünler arasında geçiş yapmak ve bilgileri rahatlıkla görüntülemek mümkün.” İstatistik bürosunun büyümesinden faydalanmaya devam edecek üreticiler tarafından heyecanla beklenen yenilikler. 2018’deki katılımcı sayısındaki yüzde 7’lik artışa paralel olarak, 2019 yılı da, bugün itibarı giderek artmakta olan EMI için umut vaat ediyor.

Antibacterial Filtre EN 779

Antibacterial % 99 Tutuculuk Estetik Tasarım

Tüm Ölçülere Uyarlanabilir Kolay Temizlenebilir Uygun Fiyat Erken Teslimat

Tpe Tarafindan Güvence Altına Alınmıştır

Antibacterial Pramit Filtrenin Kullanım Alanları:

• Fancoil cihazları • Roof Top cihazları • Hava Perdeleri • Soğutuculu Araç Klimaları (Frigofirik) • Havalandırma kanalları • Otobüs / Tren / Metro / Troleybüs havalandırmaları • Askeri Araç havalandırmaları • Yat / Gemi havalandırmaları Patentli ürün / bayimiz yoktur

Pramit Filtre ve Klima Aksesuarları San.Tic.Ltd. Yayalar Mahallesi Seyyar Sok. No: 3/A Pendik/İSTANBUL Telefon: +90 216 627 06 31 Faks: +90 216 627 06 32 info@pramitfiltre.com • www.pramitfiltre.com

Haberler

ODE Yalıtım, Paylaşım Toplantısında Çalışanlarıyla Buluştu

DE Yalıtım, çalışanlarıyla buluştuğu Paylaşım Toplantısı’nda 2018 yılını değerlendirerek 2019 hedeflerini masaya yatırdı. Satış-pazarlama, finans, insan kaynakları ve üretim bölümlerinin yöneticilerinin de katılımıyla gerçekleştirilen toplantıda ODE Yalıtım Satış ve Pazarlama Genel Müdür Yardımcısı Erhan Özdemir, ODE Yalıtım Mali İşler Genel Müdür Yardımcısı Kemal Direk ve ODE Yalıtım Teknik Genel Müdür Yardımcısı Tarık Uslu birer konuşma yaptı. ODE olarak 5 kıtada 70’in üzerinde ülkeye ihracat yaptıklarını hatırlatan Özdemir, “İhracat, ODE’nin büyümesi içindeki itici gücünü koruyor. 2018’de ihracatımızı bir önceki yıla oranla dolar bazında yüzde 30’un üzerinde artırdık. Bu da büyüme hedeflerimizi yakalamamızda büyük bir rol oynadı. 2019 yılı için ise, pazarlarımızı çeşitlendirmeye devam ederek, mevcut pazarlarımızda ise daha da derinleşerek, yurtdışı gelirlerimizin toplam ciromuz içindeki payını yüzde 40’a çıkarmayı planlıyoruz” dedi.

Özdemir: “Katma değerli hizmetlerle ayrışacağız” Bu yıl izleyecekleri yol haritasını yeni bir anlayışla hazırladıklarına işaret eden Özde-

mir, şöyle konuştu: “Bugün artık rekabet geçmişe nazaran çok daha zor. Buna ek olarak hızlı olmak ise, eskisinden çok daha hayati. Artık şirketler eskiden yaptıklarını yapmaya devam ederek çağın ve rekabetin gerektirdiği dinamiklere uyum sağlayamaz, ayakta kalamazlar. Rakiplerinden farklarını ortaya koymak durumundalar. Biz de ODE olarak bu vizyonla, 2019’da katma değerli hizmetlerimizle ayrışacağız. Bizleri rekabette bir adım öne çıkaracak bu hizmetlerle, paydaşlarımıza yarattığımız ‘katma değer’i artıracağız. Önümüzdeki süreç için ODE’nin küresel marka yolculuğunun sacayaklarını Ar-Ge, ihracat ve katma değer oluşturuyor. Sizlere önümüz-

deki süreçte, bayilerimiz, uygulamacılar ve tüketicilerimiz için maksimum fayda sağlamak odaklı olarak hayata geçireceğimiz katma değerli hizmetlerimizi müjdelemek konusunda sabırsızlanıyorum.”

Caleffi, “Hidrolik Sistemlerde Balanslama” Eğitimi Gerçekleştirdi

ASHRAE Güncel Legionella Standardını Yayımladı SHRAE, Lejyonella’nın artamasını ve yayılmasını önlemek için daha kapsamlı bir yaklaşım sunan standardının gözden geçirilmiş yeni bir baskısını yayımladı. ANSI / ASHRAE Standart 188-2018, “Legionellosis: Bina Suyu Sistemleri için Risk Yönetimi Standardı”, bina su sistemleri için minimum lejyonella riski yönetimi gereksinimlerini belirler. Standardın 2018 edisyonu, uyumluluk gerekliliklerinin açıklığa kavuşturulmasının yanı sıra, standardın benimsenmesini kolaylaştırmak için uygulanabilir, kod-amaçlı bir dilin anlaşılabilirliğini artırarak güncellemesini sağlıyor.

32 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

Standart 188’in 2018 edisyonu şunları içeriyor: • Legionella’nın gelişmesini destekleyen çevresel koşulların tanımlanması • Bilgi veren ekler ve kaynakça, rehberlik edecek ilave öneriler, tavsiyeler ve başvuru kaynakları • Binalar ve ilgili içilebilir ve içilemez su sistemleri için minimum Legionellosis risk yönetimi gereklilikleri • Legionellosis kontrol stratejileri ve dokümantasyonu için gerekenler

aleffi, Ocak ayında Makina Mühendisleri Odası Gaziantep Şubesi’nin ev sahipliğinde “Hidrolik Sistemlerde Balanslama” eğitimini gerçekleştirdi. Kısa bir marka tanıtımının ardından Caleffi İş Geliştirme Müdürü Ceren Ercan, hidrolik sistemlerde balanslamanın önemini ve sistem farklılığına göre hangi cihazların kullanılması gerektiğini anlattı. 2019 senesine katılımın yüksek olduğu bu eğitim ile başlayan Caleffi, yıl içerisinde birçok farklı şehirde HVAC profesyonelleri ile buluşmayı planlıyor.

DOĞU İKLİMLENDİRME

Playmobil Malta Eğlence Parkı

Prestijli Projelerde ISK Sektörü

ULUS YAPI

Bursa Şehir Hastanesi ilüfer ilçesi Doğanköy mevkiinde 745 bin 365 m² arsa üzerine yapımı devam eden bin 355 yatak kapasiteli Bursa Şehir Hastanesi, Türkiye’nin en büyük 10 yatırımı arasında bulunuyor. Sağlık Bakanlığı tarafından Kamu-Özel İşbirliği modeli ile gerçekleştirilen, yüklenicisi Rönesans Holding olan hastane projesinin bu yaz tamamlanması ve bu tarihten itibaren Bursa ve çevre illere hizmet vermesi planlanıyor. Bursa Şehir Hastanesi ile mevcut Yüksek İhtisas Hastanesi’nin yükü azaltılacak. Toplam bin 355 yatak kapasiteli üç farklı hastaneyi kapsayan proje bünyesinde, bin 55 yatak kapasiteli Ana Hastane, 200 yatak kapasiteli Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi ile 100 yatak kapasiteli Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri Hastanesi yer alacak. Bursa Şehir Hastanesi, tüm dünya pazarlarında güvenle tercih edilen Acrefine Sismik Koruma ve Titreşim Yalıtımı ürünlerini kullanacak. Bursa Şehir Hastanesi, dünyanın en ileri teknolojisine sahip deprem izolatörleri sayesinde, olası en şiddetli deprem sırasında ve sonrasında bile tüm operasyonel faaliyetlerini, hiçbir aksama yaşanmadan yerine getirmeye devam edecek.

TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

lmanya merkezli Playmobil FunParks International firmasının farklı ülkelerdeki eğlence parklarından biri olan Playmobil Malta, toplam beş adadan oluşan Malta’nın en büyük adasında yer alıyor. Tüm yıl açık olan ve dünyanın her köşesinden misafir ağırlayan eğlence ve su parkında, bütün kapalı mekânların iklimlendirmesi için Doğu İklimlendirme tercih edildi. Birçok farklı eğlence ve aktivite merkezinin bir arada olduğu tesiste kullanılacak tüm klima santralleri ve ısı geri kazanım cihazları Doğu iklimlendirme tarafından üretilerek devreye alınacak. FOUR SEASONS marka 36.000 m3/h ile 54.000 m3/h debi aralığındaki 10 klima santrali sorption tip rotora sahip ısı geri kazanımlı ve sulu bataryalı olarak seçildi. FOUR BGK serisi tavan tipi ısı geri kazanım cihazları da projede yer aldı. Ayrıca kullanılacak tüm difüzör ve dış hava panjurları da Playmobil Malta projesi kapsamında üretilecek. Üç parti halinde sevk edilecek cihazlar Mart, Nisan ve Mayıs aylarında devreye alınarak teslim edilecek.

İMBAT

Atyrau Havalimanı, Kazakistan endi özgün ürünlerini tasarlayan ve üretimini gerçekleştiren İmbat İklimlendirme ve Soğutma Sistemleri, yüzde 100 yerli tasarımlarıyla hem Türkiye’de hem de dünyada tercih ediliyor. Yüksek verimli ve çevre dostu ürünleriyle projelere ve dünyaya kazanç sunuyor. Kazakistan, Atyrau Havalimanı’nın iklimlendirmesini sağlamak için İmbat çatı tipi paket klima cihazları tercih edildi. Projede sağlıklı ve ideal iklimi sağlamak için iki adet 72 kW soğutma kapasitesinde 142 kW doğalgazlı 16.500 m3/h debide; bir adet 116,1 kW soğutma kapasitesinde 184 kW doğalgazlı 20.000 m3/h debide AC plug fanlı toplam üç adet çatı tipi paket klima cihazı yer aldı.

ETNA

ALDAĞ A.Ş.

Cezayir EPF

İstMarina Jolly Joker

ezayir’de petrol ve doğalgaz yatakları bölgesinde kurulu EPF’lerde (erken üretim petrol tesisleri) acil yangın söndürme aracı olarak Hızır Mobil yangın söndürme ve su baskını boşaltma pompaları tercih edildi. ETNA Hızır; iki lastikli treyler üzerine monte edilmiş, uygun kapasitede dizel motora monoblok olarak bağlanmış, bronz çarka sahip yüksek performanslı pompası ile yangın söndürme ve su baskınlarını tahliye amaçlı olarak kullanılır. Ürün, üzerine entegre ventüri mekanizması ile negatif kottan (4,5 metre) pompa içine haricen su koymadan 30 saniyede emiş yapabilir. ETNA Hızır 90/65; 65 kW 2900d/dk iki zamanlı dört silindirli dizel motoru ile birlikte maksimum 9 bar basınç sağlamakla beraber, saatte maksimum 90 ton debi ile çalışabilir. Cezayir’e ilk parti üretimin siparişini tamamlayıp sevk eden Etna, Hızır modelini ve Etna markasını bu coğrafyada yaygınlaştırmayı hedefliyor.

AP Yapı’nın İstMarina projesi, denize 700 metre cephesi olan 4. nesil bir AVM. İçerisinde yaklaşık 200 mağaza bulunan İstMarina AVM, “Deniz üstü Alışveriş” temasıyla perakende sektörüne yeni bir soluk getirirken, Türkiye’nin eğlence sektöründeki en güçlü markası olan Jolly Joker’i de bünyesine kazandırdı. Dev konserlerin verildiği bu mekanda ısıtma ve soğutma, Aldağ A.Ş.’nin plakalı ısı geri kazanımlı klima santralleri ve fan coilleriyle yapılacak. Aldağ A.Ş.’nin; 24.250 - 19.750 m3/h kapasite aralığındaki 2 klima santrali ve dört yöne üflemeli, dört borulu 30 adet fan coil ürünü, bu büyük konser mekanına sağlıklı hava ile ısıtma-soğutma hizmeti verecek.

HTK KLİMA

TANAP ANAP yani Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı ProT jesi Azerbaycan doğalgazını boru hatlarıyla birlikte AVenS

Major Kurtköy VenS, Kurtköy’de inşa edilen Major Kurtköy’ün otopark jet fanları, duman egzoz fanları, havuz nem alma santrali ve havalandırma fanları çözüm ortağı oldu. Anayapı yapı tarafından 16 bin 400 m2’lik bir alan üzerinde 224 daire, yüksek kalite standartlarının, estetik yatay mimari ile birleştiği modern ve benzersiz bir yaşam alanı olarak tasarlanan Major Kurtköy, civarın en gözde yerleri arasında yer alıyor. Yüksek kalite standardı ilkesiyle yola çıkılan projede otopark fanları, F300 – 2 saat dayanıklı çift yönlü aksiyal ve radyal jet fanlar, ayrıca basınçlandırma ve duman egzoz fanlarına entegre otomasyon panosu ile birlikte teslim edildi.

Türkiye üzerinden Avrupa’ya transfer edilmesini kapsayan dünyanın sayılı önemli projelerinden biridir. Avrupa’nın doğalgaz ihtiyacını karşılayacak olan bu yüzyılın projesinde HTK Klima’nın ürünleri kullanıldı. Konu ile ilgili HTK Klima tarafından yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Türkiye ayağında tek onaylı türk havalandırma ekipmanları firması HTK Klima olarak tüm istasyonlarda (Posof-Damal-EskişehirÇanakkale-Edirne) tek sıra kanatlı menfezler, çift sıra kanatlı menfezler, kapı transfer menfezleri, kare tavan anemostadları, kare petek menfezler, lineer menfezler, slot difüzörler, basınç dayanım belgeli hava damperleri, back draft damperler, paslanmaz kum tutucu panjurlar, paslanmaz panjurlar, susturucular, tel kafesler vb. tüm ürünleri verdik.”

TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

Özel Haber

7. İnşaat ve Konut Konferansı Düzenlendi

Türk inşaat ve gayrimenkul sektörünün en seçkin buluşması sayılan bu yıl yedincisi düzenlenen İnşaat ve Konut Konferansı’nda geleceğin konut trendleri belirlendi. 2012 yılından beri Eventuum’un organize ettiği ve bu yıl Fıratpen ana sponsorluğunda gerçekleşen konferans İNDER Yönetim Kurulu Başkanı Nazmi Durbakayım’ın açılış konuşmasıyla başladı. Durbakayım, konuşmasında inşaat sektöründe mağduriyetlerin giderilmesi için yasal düzenlemelere yönelik rapor hazırladıklarını belirtti. Sinpaş GYO Yönetim Kurulu Üyesi Mahmut Sefa Çelik ise geleceğin konut trendlerini yapay zekanın belirleyeceğini vurguladı.

nşaat sektörünün en gözde buluşmalarından sayılan Eventuum’un düzenlendiği her yıl geniş katılıma sahne olan 7. İnşaat ve Konut Konferansı, 15 Ocak 2019 Salı günü Sheraton Grand Hotel Ataşehir İstanbul’da Fıratpen ana sponsorluğunda düzenlendi. Konferansın inşaat sektöründe çok önemli bir buluşma noktası olduğunu vurgulayan Eventuum Genel Müdürü Pınar Kopuz, “Bu yıl yedincisini düzenlediğimiz konferansta ekonomimize yöne veren kurumlardan yine çok değerli katılımcıları ağırladık. Her yıl olduğu gibi bu yıl da konferansımızın özellikle sektörün ve ekonomimizin içinden geçtiği bu sıkıntılı süreçte yatırımcı, uygulamacı ve tüm karar vericileri bir araya getirerek bilgi paylaşımı ve bu dönemde en 36 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

çok ihtiyaç duyulan işbirliği fırsatlarına zemin oluşturduğuna inanıyoruz” dedi. İnşaatçılar Derneği (İNDER) Yönetim Kurulu Başkanı Nazmi Durbakayım, yaptığı açılış konuşmasında sektöre yeni bir açılım getirilmesinin gerekliliğine vurgu yaptı. 2018’in ikinci yarısında yaşanan ekonomik olumsuzlukların sonucunda tüm risklerin yapı müteahhitleri tarafından üstlenildiğine dikkat çeken Nazmi Durbakayım, “İNDER olarak son iki yıldan bu yana proje risklerinin sadece müteahhitler tarafından taşınmasının istenmeyen mağduriyetlere sebep olabileceğini ifade ettik. Geçen 6 aylık sürede maalesef bunun gerçekleştiğini izlerken, uyarılarımızda haklı olduğumuzu da gördük. Bu nedenle önümüzdeki dönemlerde tüketici mağduriyeti

yaşanmaması için yeni bir sistemin şart olduğunun altını bir kez daha çiziyorum” dedi. Durbakayım, İNDER olarak 2019’da yeni bir proje üretim sisteminin hayata geçmesi için çalışmalar yapılacağını kaydetti. Yeni hayata geçecek projelerin devamlılığını garantiye alacak ve son tüketici açısından mağduriyetleri ortadan kaldıracak yeni bir sistemin çatısını oluşturmak için yasal düzenlemeler için ilgili kurumlara rapor hazırlandığını ifade eden Nazmi Durbakayım, “Bu kapsamda projelerin uluslararası piyasalarda SPV (Special Purpose Vehicle) adı verilen iş ortaklığı veya ortak girişim benzeri ‘işe özel geçici şirketler’ altında geliştirilmesini öneriyoruz. Bu sistemde arsa sahipleri de bu şirketlere hissedar

Özel Haber olacak ve proje finansmanının teminatı olarak da SPV şirketinin hisseleri finans şirketlerine (bankalara) rehin edilecek” açıklamasında bulundu. Sinpaş GYO Yönetim Kurulu Üyesi Mahmut Sefa Çelik, konferansta yaptığı konuşmada, “2050’de 9,8 milyarlık dünya nüfusunun üçte ikisi kentlerde yaşayacak. 11 yıl sonra İstanbul 43 dünya mega kentinden biri olacak. Konut sektörü Türkiye’de büyümeye ve ekonominin kaldıracı olmaya devam edecek. Bu noktada sektörde işbirliğine ihtiyaç var. Gayrimenkul sertifikaları iş hacmiyle doğru orantılı olmalıdır. Fonların aktif hale gelmesi ve sektör oyuncularının işbirlikleri ile yatırım fonlarının oluşturulması gerekir. İnşaat sektöründe geleceğin trendlerini akıllı bina ve yapay zeka belirleyecek” dedi. Ağaoğlu Şirketler Grubu Murahhas Azası ve Yönetim Kurulu Üyesi Hasan Rahvalı, “Sektörün en büyük sorunu konut stokudur. Diğer problemler de stok probleminden kaynaklanmaktadır” dedi. Faizlerin yüksek olması sebebiyle konut satışlarında 2018 yılında bir önceki yıla göre İstanbul için yüzde 40, Türkiye için yüzde 38 düşüş yaşandığını ifade eden Rahvalı, “Aslında toplam satışlarda düşüş sadece yüzde 4,2’dir. Geliştiriciler, müşterisi için farklı vadeli satış kampanyalarına yönelmiş ve sonucunda da likidite problemi oluşmuştur. Aynı zamanda bu likidite eksikliğinden yüksek maliyetli kurumsal krediler kullanmak zorunda kalmışlardır. Bunun yanı sıra üretimden kaynaklanan fiyat artışları satış fiyatlarına yansıtılamamıştır. Geliştiricilerin, stok problemi nedeniyle yaptıkları artış miktarı, üretim maliyetlerinin altında kalmıştır” şeklinde konuştu. Nef Global ile gayrimenkulde bir dünya markası olma hedefine adım adım yaklaştıklarını ifade eden Nef Yönetim Kurulu Başkanı Erden Timur, “Nef ismini koyarken global bir marka olmayı düşünerek her dilde kolay telaffuz edilecek bir isim seçtik. Gayemiz bu sektörün uluslararası bir markası yok, biz buna talip olabilir miyiz idi. Bürokratik süreçlerin uzunluğu ve zorluğu nedeniyle yurtdışında

tek başına proje geliştirebilmek zor bunu biliyorduk. Baktığınızda dünyada proje geliştiriciler hep yerel firmalar. Amerika’nın en büyük markası sadece 4 ya da 5 eyalette proje geliştiriyor. Sektörümüz sanayi devrimi yaşamadığı için ölçeklendirilemiyor. Ama biz bir ilki gerçekleştirelim istedik. Hedefimiz 2023’te 10 ayrı dünya metropolünde olmak” açıklamasında bulundu. Konferansın ana sponsoru olarak bir sunum gerçekleştiren Fıratpen Profil Pazarlama Müdürü Dr. Mehtap Uluceviz, 7. İnşaat ve Konut Konferansı’nın gelecekteki işbirliklerine zemin hazırlayacağına inandığını vurgulayarak başladığı sözlerine şöyle devam etti: “İnşaat sektöründeki gelişmeleri yakından izleyerek çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Artık daha yüksek yalıtımlı, daha geniş açıklıklarda fonksiyon üreten ürünler talep görüyor. Mimari çizimler bu yönde gelişiyor. Evdeki yaşam alanları her türlü projede dış mekânla daha entegre. Biz de bunun bilinciyle yüksek katlı yapılarda dahi rüzgar yüküne karşı gerekli atalet değerlerini sağlayabilecek, enerji tasarrufu yüksek, geniş açıklıkları rahatlıkla geçmemizi sağlayacak tasarıma sahip seriler üretiyoruz. Bu sebeple de projelerde tercih sebebi oluyoruz. Proje teknik ekibimizde yer alan mühendis kadromuzla, her şartnameye uygun serilerimizle, pencere laboratuvarımızla, pencere üretim kalitesi yüksek bayilerimizle ve satış sonrası hizmetlerimizle sektörümüzün çözüm ortağı olmaya devam edeceğiz.” FuzulEV Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Akbal, gayrimenkul sektörünün halen devam eden yüksek potansiyelini, 2019 yılında inşaat ve gayrimenkul sektöründeki beklentileri değerlendirdiği konuşmasında Türkiye’de yüksek seviyedeki sosyal konut açığı ve finansal açıdan konut fiyatlarının mevcut kredi, faiz, peşinat üçgeninde ulaşılamaz seviyede olması ve alternatif konut finansman modeli olan FPK’nın sosyal konut açığını kapatmadaki rolüne dikkat çekti. FPK sisteminin ekonomiye yarattığı katma değer ve sosyal sorumluluk yönü Akbal’ın

değerlendirdiği bir diğer başlık oldu. 24 Gayrimenkul Yönetim Kurulu Başkan Aziz Yeniay, “Gayrimenkulde Yabancı Yatırımlar, Vatandaşlık Hakkı ve Sektörün Finans Teminindeki Gayrimenkul Yatırım Fonunun Rolü ve Önemi” konusunda açıklamalarda bulundu. Thyssenkrupp Asansör Satış Direktörü Burak Polatoğlu, konferansta yaptığı açıklamada, Thyssenkrupp Asansör’ün 1800’lü yılların ikinci yarısına dayanan tarihi ile inşaat sektörünün dünya çapındaki en önemli paydaşları arasında bulunduğunu, kentsel yaşam alanlarının planlamasına yönelik sundukları yeniliklerinin ve ödüllü çözümlerinin her gün milyonlarca insanın hayatına dokunduğunu belirtti. Polatoğlu, “İhtiyaçlara göre özelleştirilebilen esnek çözümler, binalardaki kullanılabilir alanların artırılmasına yardımcı olurken, yaşanabilirliği de üst seviyeye taşıyor. Tümü sürdürülebilirlik ilkesi doğrultusunda geliştirilen yürüyen merdiven ve asansörler, şehirlerimizde güvenli ve konforlu bir geleceğin inşa edilmesinde çok önemli bir role sahip” açıklamasında bulundu. Marmara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ercan Öztemel, öncelikli olarak toplumsal dönüşüm, Endüstri 4.0 ve Toplum 5.0 gibi kavramların neler ifade ettiğini ve toplumsal dönüşümü tetikleyecek ne tür unsurlara odaklandığını anlattı, daha sonra bu dönüşümün toplum üzerindeki etkileri ve özellikle şehirlerde ve yaşam alanlarında ne tür değişimleri tetiklediklerine yönelik bilgiler verdi. Akıllı şehirler konusunda ve bu kapsamda nasıl bir yol haritası izlenmesi gerektiğine yönelik bilgileri katılımcılar ile paylaştı. Şehirlerin zekileştirilmesinin doğuracağı pozitif etkilere işaret edilerek bu konuda azami fayda temin etmenin yolları üzerine bir değerlendirmede bulundu. Gayrimenkul sektöründe uzun yıllar müfettişlik ve bölge müdürlüğü yapan, gayrimenkul mevzuatı ve elektronik uygulamalarda birçok çalışması ve yayını olan Dr. Nihat Kandaloğlu, konferansta “3D Coğrafi Bilgi Sistemi Tabanlı TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019 37

Özel Haber İstanbul Projeleri” konulu konuşmasında, “Gayrimenkul fuarcılığı dünyada yıllardan beri uygulanan bir pazarlama yöntemi. Yaşadığımız dünyaya ise dijital dönüşüm damgasını vuruyor. Dijital dönüşümde elektronik ortama geçmesi gereken ilk sektör gayrimenkul fuarcılığıdır. Çünkü fuarlarda gerçek bina ve gerçek şehirle ilgili kısıtlı bilgi algılanıyor ve gerek müşteriler ve gerekse satıcılar birçok masraf yaparak ürünlerini tanıtmak için sadece tek bir mekanda buluşuyor” dedi. Guangdong Eyaleti İnşaat ve Dekorasyon Malzemeleri Sektörü Derneği bünyesindeki 3 bin fabrikayı ve Guangdong Eyaleti İnşaat ve Dekorasyon Malzemeleri Sektörü Derneği bünyesindeki 30 bin mimarı temsilen konferansa katılan Lan Fang, “2017 yılında, Guangdong ve Türkiye arasındaki ithalat ve ihracat toplam hacmi Çin ve Türkiye arasındaki hacmin yüzde 51’ine tekabül ediyor, geçen yıla nazaran yüzde 21 artış göstermiştir. Türk Çin ikili ilişkileri hep dostluk temeli üzerine kurulmuştur. Türkiye ‘Tek Yol Tek Kuşak’ inisiyatifine en erken destek veren ve katılan ülkeler arasındadır. Türk ve Çinli işadamları için çok büyük iş fırsatları bulunmaktadır. Mesela beraber Türkiye’de fabrika ve pazarlama merkezleri kurabiliriz. Çin’de de yatırım yapmak üzere şirketlerimizle işbirlikleri kurulmasına yardımcı olabiliriz. İletişimimizi güçlendirip birbirimizden yararlanabiliriz. Asya ve Avrupa bölgelerinde ticaret yapabiliriz. Global ticaret yapabiliriz” açıklamasında bulundu. İZODER Isı Su Ses ve Yangın Yalıtımcıları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Levent Pelesen, konferansta yaptığı konuşmasında “Yazar Yuval Noah Harari ‘Sapiens’ kitabında insanlığın kısa tarihini anlatıyor ve insanın medeniyet yolculuğunu ‘hayvanlardan tanrılara’ ifadesi ile aktardı. İnsan toplulukları yaklaşık 11.500 yıl önce kültürel gelişimlerinin artması ve tarımın da etkisi sonucu yerleşik düzene geçti böylece konut kavramı sadece barınma ihtiyacından çıkarak günlük yaşam alanı ve insan hayatının

38 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

geçtiği en önemli mekan haline geldi. Binaların, özellikle de konutların medeniyetin çok önemli parçaları olduğunu düşünürsek, konfor nedir, konfor şartları nelerdir? Türk Dil Kurumu sözlüğünde konfor kelimesi, ‘Günlük hayatı kolaylaştıran maddi rahatlık’ olarak tanımlanıyor. Yaşadığımız mekanlardaki konforu sağlamak o mekanlardaki iklimsel şartlar ile ilgili. Yani mekanın sıcaklığı, ortamdaki nem ve havanın hızı gibi önemli etmenlerden bahsediyoruz. İlave olarak gürültü, ortamdaki havanın ve ışığın kalitesi konforumuzu artıracak diğer önemli maddeler. Bunun yanı sıra bina güvenliği, binanın deprem dayanımı, yangın anında tahliye süresini uzatacak önlemlerin alınması başlı başına hayati konular. Binamızın konfor, sağlık ve güvenlik şartlarını sağlaması ancak ve ancak yalıtım koşullarının iyileştirilmesi ile mümkün olabilir” dedi. Mekanik Tesisat Müteahhitleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı İrfan Çelimli, “Yapı Sektöründe Disiplinler Arası Eşgüdüm ve Önemli Konular” hakkında önemli açıklamalarda bulundu. Çelimli, “Yapı uygulamalarında Mimari, Statik, Elektrik, Mekanik disiplinler arasındaki eşgüdüm sorunları ve olması gereken temel esaslar nelerdir? Tesisat mühendisliğinin inşaat ve konut uygulamalarındaki önemi ve yaşam konforuna doğrudan etkileri ele alınmalıdır. Yapı uygulamaları sırasında çalışan işgücünün çağdaş ve güvenli koşullarda çalışma gerekliliği ve yapı kalitesine doğrudan etkileri paylaşılmalıdır. Tasarım ve uygulamadaki bütünselliğin önemi ve uygulama öncesi tasarım hizmetlerinin tamamen bitmiş olmasının gerekliliği ve bunun sağlanmasıyla yatırım maliyetine olumlu yansımaları mümkün olacaktır” dedi. Elektrik Tesisat Mühendisleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Cemaloğlu, konferansta “Elektrik Tesisat Sektörü Güncel Gelişmeleri, Sorunları ve Çözüm Önerileri” oturumunda konuşmacı olarak yer aldı. “Değişimlerin oldukça hız kazandığı dünyamızda ülkemizin elektrik sektörünün sürdürülebilir

şekilde etkili kılmak için hedeflerimize uygun insan kaynağımızı, uluslararasında da kabul görmüş güncel standartlarımızın ve buna uygun şekilde üretilen ürün ve hizmetlerin kontrolünü tam ve doğru şekilde sağlamamız ve yönlendirmemiz gerekmektedir. Ülkemizin kaynakları bunu başarmak için yeterlidir” dedi. Hasanoğlu Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Haluk Hasanoğlu, gerçekleştirdiği konuşmasında Türkiye’nin lokomotif sektörü olan inşaat sektörünün, 2019 yılından beklentilerine yer verdi. MÜSİAD İnşaat Sektör Kurulu Başkanı Reha Yeltekin, konferansta “İnşaat ve Konut Sektöründe Yurtdışı Açılımı Yol Haritası” konulu oturumda yer alarak sektörel değerlendirmede bulundu. Türk Tesisat Mühendisleri Derneği Genel Sekreteri Dr. Kemal Gani Bayraktar, Türkiye’de toplam enerjinin yüzde 70’inin binalarda ve sanayide tüketildiğini, küresel ve bölgesel gelecek ihtiyaçlarını da öngören bütünleşik tasarım ve mekanik tesisat çözümlemelerinin yüzde 50’nin üzerinde enerji tüketimini azaltacağını, özellikle güneş enerjisiyle ısıtma, soğutma, sıcak su elde edilmesi gibi sıfır karbon ve yerli yenilenebilir enerji kaynakları destekli teknolojilere ağırlık verilmesi gerektiğini belirtti. Bayraktar, “Çarpık yapılaşma ve niteliksiz konutların hızla yenilenmesini amaçlayan kentsel dönüşüm ve yeni bina projelerinde; sıfıra yakın enerjili çevre dostu binaların hayata geçirilmesi, etkin enerji verimliliğini sağlamada, sağlıklı çevre ve yaşam alanlarına kavuşmada önemli bir fırsat. Bu dönüşüm sağlanırken, geleceğin ihtiyaçları dikkate alınıp enerji tasarrufuna yönelik bütünleşik tasarlanmış yüksek enerji korunumlu yerleşimlerde güneş, biyogaz, jeotermal kaynaklı yenilenebilir enerjilerle destekli hibrit bölgesel ısıtma ve soğutma çözümleri de ele alınmalıdır. Ekonomide yüksek büyüme fırsatlarını da sunan düşük karbonlu sürdürülebilir gelecek için inisiyatif alarak değişimi yönetmek, hepimizin sorumluluğudur” açıklamasında bulundu.

Özel Haber

“KLAS, AFB’nin bir iştiraki haline geldi ve tamamen bir ürün geliştirme ve üretim merkezi kimliğine büründü”

LAS, 2018 yılı Ağustos ayında Türkiye ısıtma soğutma ve havalandırma sektörünün önde gelen firmalarından AFB Bina Konfor Verim ve Güvenlik Sistemleri A.Ş.’nin bir iştiraki haline geldi ve tamamen bir ürün geliştirme ve üretim merkezi kimliğine büründü. Bu ortaklık sayesinde üretim gücü elde eden AFB ise bugün 160 kişilik üretici bir firma konumunda. Sektörde ses getiren bu ortaklık hakkında KLAS Isıtma Soğutma Klima Sanayi ve Ticaret A.Ş. Genel Müdürü Nurullah Güzeler şu bilgileri aktardı: “AFB, Nisan 2012’de HVAC iş dünyasına girdi ve en önemli hedefi üretim yapmaktı. Ancak önce firmaya ve markalarımıza talep yaratarak, piyasanın AFB’yi tanımasını istedik. Bu süreç tamamlandıktan sonra, piyasada yerimizi bulduysak, talep yarattıysak ve bir ekonomik skalaya ulaştıysak üretim yapabileceğimizi düşündük. Yani üretim yapma fikri, aklımızın bir köşesinde hep vardı. Birçok firmanın distribütörlüğünü gerçekleştirdik ve çözüm ortağı olduk. Çözüm ortağı olduğumuz firmalardan biri de, KLAS’tı. Kurulduktan birkaç ay sonra Temmuz

40 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

2012’de KLAS’ın OEM müşterisi olarak çalışmalara başladık. Klima santrali, FCU ve diğer ürünleri almak istiyorduk ve AFB Genel Müdürü Harun İz ile birlikte ilk durağımız KLAS oldu. Çünkü KLAS, bünyesinde iyi mühendisler barındıran, kaliteli ürünler üretebilen bir firmaydı. Ayrıca software verebiliyordu. Dolayısıyla ikinci bir firmaya gitmeden, KLAS ile anlaştık ve çok güzel bir işbirliğimiz oldu. Yılda 3-3.5 milyon euroya yakın

alımlar yaptığımız zamanlar oldu. AFB, KLAS’ın ilk OEM müşterisi olmuştu. Bu şekilde 6 yıl geçirdik. KLAS, satış kanalları olan bir firmadan ziyade bir üreticiydi, her zaman üretim tarafı daha ağır basıyordu ve satış tarafındaki personel sayısı azdı. AFB ise satış yönü kuvvetli bir firma. KLAS da bu yüzden OEM fikrine sıcak bakmıştı. Bu sırada da 2016 yılının başlarında AFB olarak üretici kimliğine bürünmek istedik. Çünkü KLAS, AFB’nin üretim tarafındaki eksiğini, AFB de KLAS’ın satış tarafındaki eksiğini kapatacaktı. İstediğiniz kadar rekabetçi olun, ticaret ağınız güçlü olsun, en düşük fiyatları sunun, en yüksek verimli makineleri satın, bütün büyük üreticilerin artık doğrudan kendini sunduğu bir pazarda distribütör olmaya devam etmek gittikçe zorlaşacaktı. Distribütörlükle bir yere kadar büyüyebileceğimizi biliyorduk. KLAS ile anlaşmamızın ana sebebi budur. KLAS ile zaten çalışıyorduk, firmayı iyi biliyorduk, sürekli iletişim halindeydik, üretim kapasitesini, makinelerini, ürün çeşitliliğini biliyorduk. 2016 yılında bu

Özel Haber konular üzerine hep konuştuk ama çeşitli nedenlerden dolayı 2016 yılının sonbaharında bu konuyu biraz bekletmeye karar verdik. KLAS’ın da çok acelesi yoktu. AFB için iki yol vardı; ya kendimiz üretim yapacaktık ya da kurulu bir organizasyonla üretime adım atacaktık. Gördük ki KLAS ile bu işe adım atmak çok daha mantıklı ve zaman açısından çok kârlı olacaktı. AFB’nin satış ve servis geçmişi, Harun İz’in satış, teknik ve yöneticilik geçmişi, benimse hem satış hem üretim geçmişim var. Ancak AFB’nin kültüründe üretimle yoğurulmuş bir anlayış yok. Dolayısıyla AFB’nin kurulu bir düzene entegre olmasının daha doğru olacağını düşündük. KLAS da AFB ile ortaklık kurarsa hem satış gücü gelir hem sermaye büyür hem de daha güçlenir diye düşündü. En nihayetinde KLAS, 2018 yılı Ağustos ayından itibaren, AFB’nin bir iştiraki haline geldi. Diğer yandan KLAS’ın içindeki bütün satış personeli haklarıyla birlikte AFB’ye transfer oldu. AFB, satış ve servis şirketi, KLAS ise ürün geliştirme ve üretim merkezi kimliğine büründü. AFB’den de ben ve Barış Bey, KLAS’ın kadrosuna geçtik. Bu şekilde satış-servis ve üretim olarak çok güçlü bir organizasyon kuruldu.”

sayesinde ortaya çıkacak. KLAS, sektörde sadece ‘iyi bir klima santral üreticisi’ olarak biliniyor, başka ürünlerinin de olduğunu bilen çok az. KLAS’ın imajını buradan alıp HVAC sektöründe sanayici kimliğine yakışır bir ürün gamı olan, soğutma devrelerini de barındıran makineleri üretebilen, rekabetçi bir KLAS’a dönüştürmek için çalışacağız. Bunu da soğutma grupları ve roof top cihazlar ile yapacağız. Vitesi artırarak yeni ürünlerimizi piyasaya sunmak için var gücümüzle çalışmalarımıza başladık. Şunu da vurgulamak isterim; KLAS, AFB markasıyla ürün üretmeyecek, KLAS’ın KLS markasıyla üretimi devam edecek. AFB markasını kaldırdık, AFB şirketi, KLAS’ın fabrikasında üretilen KLS markalı ürünlerin, Dunham Bush ve diğer markaları ile birlikte satışına devam edecek. AFB’nin KLAS ile üretici kimliği kazanması, müşterilerimizin bakış açısını olumlu yönde değiştirdi. KLAS’ın da motivasyonu tamamen değişti. AFB, KLAS ile anlaşmadan önce 20 kişilik distribütör bir firmaydı, bugün ise KLAS ile olan işbirliği sonucunda 160 kişilik üretici bir firmaya dönüştü. Bu sebeple başarılı olmamız kaçınılmaz. Önümüzdeki süreçte yeni ürettiğimiz ürünlerle piyasada çok daha iyi yerlere geleceğiz.”

“AFB, KLAS ile olan işbirliği sonucunda 160 kişilik üretici bir firmaya dönüştü”

“Nihai hedefimiz; Türkiye HVAC sektöründe beş yıl içerisinde ilk beş firma içinde olmak”

“Mevcuttaki bütün ürünlerimizi modernize edeceğiz, daha rekabetçi ve teknolojik hale getireceğiz. Ancak sadece bunu yapmak yetmez. KLAS, sadece bir klima santrali üreticisi olarak biliniyor. Bunu değiştirmek için çalışacağız çünkü KLAS’ın klima santrali dışında fan coil, apareyler, ısı geri kazanım cihazları, condensing unitler, soğutma kuleleri gibi başka ürünleri de var ve bu ürünlerin tümü rekabetçi. KLAS son birkaç yılda, ağırlıklı olarak klima santrali üretimine yönelmiş. İşte bu birliktelik bu noktada çok iyi sonuçlar getirecek çünkü KLAS’ın uzun zamandır sektöre göstermediği tüm hünerleri, bu ortaklık

“Fan coil ürününde yeni dizayn çalışmalarını tamamladık, testlerimizi yaptık ve

başarılı sonuçlar aldık. Kataloglarımızı ve fiyat listelerimizi yayımladık. Roof top cihazımızı tamamladık ve satış tarafına fiyatlarını yayımladık. Chiller ürününde de yeni dizayn çalışmalarını yaptık, 3.2 A sınıfında bir chiller ürettik, fiyat listesini yakın zamanda satış mühendisi arkadaşlarımıza yayımlayacağız. Klima santrallerinde de yeni dizayn çalışmalarımız devam ediyor. Tüm bu ürünlerimizi COP sınıflarını düşünerek, Eurovent standartlarında ürettik. Çok kısa zamanda çok iyi yol aldık, ürünlerimizin dizayn çalışmalarına Eylül ayında başlamıştık, çok kısa bir sürede tamamladık. Çünkü Ar-Ge ekibimiz tabiri caizse harıl harıl çalışıyor. Buradan onlara teşekkür ediyorum. 2019 bizim için bir geçiş süreci niteliğinde olacak. Nihai hedefimiz; Türkiye HVAC sektöründe beş yıl içerisinde ilk beş firma içinde olmak.”

TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019 41

Özel Haber

Isı Sayaçlarına Damga ve Muayene Zorunluluğu Getirildi

yaşını doldurmuş ısı sayaçlarının periyodik muayenesi için son başvuru tarihi 28 Şubat olarak belirlendi. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın 30470 sayılı Isı Sayaçları Muayene Yönetmeliği, 6 Temmuz 2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu yönetmelikle merkezi sistemle ısıtılan binalarda, enerji maliyetlerinin paylaştırılmasında kullanılan ısı sayaçlarına muayene şartı getirildi. Muayene şartı bilindiği üzere elektrik, gaz, su, taksimetre vb. sayaçlar için de uygulamada olan bir şarttır. Üretildiği tarih itibarıyla 5 yılını doldurmuş ısı sayaçlarının, yetkilendirilmiş akredite kuruluşlar tarafından, cihaz performansının ve doğru ölçümleme yapabilirliğinin, Isı Sayacı Standardı EN 1434’e uygunluğunun test edilerek onaylanması gerekiyor. 5 yaşını doldurmuş ısı sayaçla42 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

rının periyodik muayenesi için akredite test laboratuvarına başvuruda bulunma ve muayene işlemini yaptırma sorumluluğu; bina yönetim kurulu, bina yönetimi ve bina sahibine ait olacak. Başvuru süresi 1 Ocak 2019 itibarıyla başladı ve 28 Şubat 2019 tarihinde son bulacak. Bu tarihten sonra periyodik muayene için başvuru kabul edilmeyecek. Başvurusu alınan cihaz için testi yapacak kuruluş, başvuru alındı belgesi verecek ve başvurusunu aldığı cihazların testini 2019 yılı sonuna kadar tamamlayacak. Isı sayacı için periyodik muayene başvurusunu yapan mükellef, Bakanlığın Metroloji ve Standardizasyon birimi tarafından yapılacak denetimde, başvuru alındı belgesini ibraz ederek herhangi cezai müeyyideye maruz kalmayacak. Başvuruda bulunmayan mükellefler ise her bir ısı sayacı için 2.598 TL ceza ödeyecek

ve ısı sayaçlarına Bakanlık tarafından el konacak (3516 Ölçüler ve Ayar Kanunu 15c bendi). “Test sonuçlarının güvenilirliği, testi yapan kuruluşun tarafsız ve bağımsız oluşuna bağlı” Isı sayaçlarının periyodik muayene başvurusu için son bir aylık sürenin kaldığına dikkat çeken QLAB Isı Sayaçları Akredite Test Laboratuvarı Yöneticisi Ergun V. Taşdemiroğlu, testi yapacak laboratuvarın tarafsız ve bağımsız olması gerektiğinin altını çiziyor. Taşdemiroğlu, Isı Sayaçları Muayene Yönetmeliği’nin gecikmiş ama mutlaka olması gereken bir yönetmelik olduğunu, konuya ilişkin titiz çalışmaları için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve TSE’yi takdir ve teşekkürle anmak gerektiğini söylüyor ve yönetme-

Özel Haber liğin Türkiye’ye kazandıracağı faydaları şöyle özetliyor: “Türkiye’de satılan ısı sayaçlarının önemli bir kısmı ithalat yoluyla tedarik ediliyor. Yerli üreticiler de cihazlarında kullanmak üzere önemli ölçüde komponenti ithal ediyor. Yani bu cihazlar için göz ardı edilemez miktarda döviz ödemesi yapılıyor. Periyodik bakımla cihazın sağlıklı biçimde uzun yıllar hizmet vermesi ve böylelikle döviz tasarrufu sağlanacak. Bunun yanı sıra yerli üreticiler, marka değerini ve pazar paylarını korumak için ithal ettikleri komponentlerin kalitesini yükseltecek, toplam cihaz kalitesi artacak, cihaz ömürleri uzayacak. Düşük teknolojili, kısa ömürlü, cihaz ve komponent ithalatı azalmış olacak. Isı sayaçları için yapılacak Ar-Ge çalışmaları artacak. Doğru ölçüm yapan ısı sayaçları, son kullanıcı tarafında hakkaniyet sağlanmasına yardımcı olacak. Bu cihazları satın alacak kişilerin de cihazın üretim tarihine dikkat etmeleri gerekiyor. Muayene periyodu 5 yıl olduğu, üretildiği tarih üzerinden ne kadar zaman geçmişse, bu süre beş yıllık periyottan düşeceği için, cihaz fiyatında iskonto yapılmasını isteyebilecek.” Isı sayaçlarının testi için 2019 yılı birim fiyat; KDV dahil 61.90 TL. Ergun V. Taşdemiroğlu, QLAB çalışma koşulları ve sürecin işleyişi hakkında şunları söylüyor: “Türkiye’de ısı sayacı testlerini yapabilecek, bugün için Isılab Ölçüm ve Kontrol Sistemleri Anonim Şirketimizin laboratuvarı QLAB dahil, dört akredite kuruluş bulunuyor. Bu kuruluşlar Bakanlığımızın web sitesinde listeleniyor. Bu kontrolleri yapacak olan kuruluş, tarafsız ve bağımsız olmalı. Zira testleri yapmak için, üreticisinden cihazlara ait iletişim protokolünü, test yazılımını vb. almak gerekebiliyor. Tabiidir ki hiçbir üretici, aynı zamanda bir diğer kuruluşu ile ısı sayacı üreten, ithal eden, satan bir test kuruluşuna bu

datalarını vermek istemeyecek. Ayrıca test sonuçlarına güven duyulabilmesi için de tarafsızlık ve bağımsızlık şart. QLAB’a test edilmesi için teslim edilen ısı sayaçlarının MID direktiflerine uygunluğunu, Isı Sayacı Standardı EN 1434’e uygunluğunu test ediyoruz. Test değerleri sahada beş yıl daha sorunsuz çalışabileceği doğrultusunda ise cihaza ‘damga’ dediğimiz hologram etiketlerimiz monte ediliyor. Bu etiketlerde testi yapan kuruluş, testin yapıldığı yer, zaman, hatta kişi bilgileri yer alıyor. Cihazın pilinin değişmesi gerekiyorsa, talep doğrultusunda gerçekleştirebiliyoruz, kalibre edilmeye uygun bir cihaz ise kalibre edebiliyoruz. Cihazların sökülme ve yeniden montajı yetkin bir kuruluşa yaptırılması gereği konu-

sunda cihaz sahiplerini uyarıyoruz. Test sonucunda kullanımı uygun olmayan cihazlar için üç nüsha ‘Uygunsuzluk Tutanağı’ düzenliyoruz. Söz konusu tutanağın; bir nüshasını ilgili il müdürlüğüne, bir nüshasını posta yoluyla iadeli taahhütlü olarak müracaat sahibine gönderiyoruz. Bakanlık tarafından açıklanan test ücreti her bir cihaz başına KDV dahil 61.90 TL’dir. Bakanlık her yıl yeniden değerlendirme oranı ile yıl boyunca geçerli olacak fiyatı belirler. QLAB olarak ısı sayaçları konusunda bir ihtisas üssü olarak çalışıyoruz. 6 aylık periyodla kullandığımız tüm test düzeneği ve cihazlarımızın kalibrasyonlarını kontrol ediyoruz. Yaptığımız işin tüm ülkemiz için değer yarattığına inanıyoruz.” TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019 43

Çeviri

Santrifüjlü Kompresör Verimlilik İyileştirmeleri ve Çevresel Etkileri Bölüm -2 Yazarlar: Juha Viholainen, Dr. Kaisa Grönman, Ahti Jaatinen-Värri, Aki Grönman, Dr. Mika Luoranen, Department of Energy, Lappeenranta University of Technology, Lappeenranta, Finlandiya. Yardımcı Yazar: Petri Ukkonen, Sulzer Pumps Finland Oy, Kotka, Finlandiya. Çeviren: Meriç Noyan Karataş

Üzerinde çalışılan kompresör görevleri ve iyileştirme senaryoları sonucunda elde edilen enerji kullanımları

eçilen kompresör senaryolarının enerji kullanımlarını gerçek bir son kullanım prosesinde gösterebilmek için, senaryoların karakteristikleri Lappeenranta, Finlandiya’da bulunan bir atık su arıtma santralindeki kompresörlere uygulanmıştır. Tesiste son senelerde işlem gören atık su miktarı 5.400.000 m3/a ile 6.800.000 m3/a arasında gerçekleşmiştir. Örnek tesiste, iki aktif çamur tankına basınçlı hava gereklidir ve bu tanklardaki proeses 44 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

Ana proses Ana üniteler Kompresör 1

Kompresör 2 Destek üniteleri

Havalandırma tankları Destek prosesleri

Kompresör 3

Kompresör 4

Kum ayıracı Kum ayıracı Septik Tank Karıştırma Küvetleri Dengeleme Küvetleri Dengeleme Küvetleri

Şekil 4. Atık su arıtma tesisindeki basınçlı hava sistemi

Çeviri

Basınç oranı

çalıştığı varsayımı yapılabilir. Bu yüzden, üç senaryodaki kompresör verimliliklerinin arttığı kabulu Şekil 3’ten yorumlanabilir ve bu vaka analizi için kabul edilebilir olarak değerlendirilebilir. Gereken çıktı baz alındığındaki enerji hesaplamaları

Akış debisi Aylık ortalama çıktı Şekil 5. Havalandırma prosesine çalışan kompresörün aylık ortalama çıktısı

Havalandırma kompresörü çalışma aralığı Kompresör performans iyileştirme senaryolarını baz alan enerji hesaplamaları; Şekil 4’te gösterilen birincil proses için basınçlı hava üreten santrifüjlü kompresörleri odak olarak almaktadır. Bu örnek vakada, kompresörün çalışma aralığı 1,42 – 1,62 kg/s olup basınç oranı 1,47’dir. Çalışma aralığı, sisteme giren atık su miktarı ve proses şartlarına bağlı olarak değişim gösterir. 2013 ve 2014 yılı baz alındığında, bir komp-

resörün aylık çıktısı 1,52 kg/s olduğu görülmektedir. Basınç oranı pratik olarak sabit kalmaktadır çünkü bu değeri genellikle havalandırma tanklarındaki sabit su seviyesi belirlemektedir. Atık su tesisinde, ana proses kompresörünün çalışma saati yaklaşık olarak 8.760 h/a’dır çünkü çalışma süresi sadece muhtemel elektrik kesintileri veya bakım gereksinimleri ile limitlidir. Bu vakada, her bir senaryodaki enerji kesintileri ve bakım gereksinimleri eşit olarak kabul edilebilir, yani ihmal edilebilirler. Şekil 5, 2013 ve 2014 yıllarındaki 10 aylık çalışma süresi boyunca, aylık ortalama kompresör çalışma şartlarını göstermektedir. Nispeten dar çalışma aralığı sebebiyle, kompresör çıktısındaki küçük değişikliklere karşın, kompresörün maksimum verimlilik değerinde

Yıllık enerji tasarrufları

birincil proses olarak adlandırılabilir. Birincil prosesten başka, kum ayrılması, septik tankı ve karışım ve stabilizasyon küvetleri için de basınçlı hava gereklidir ve bu prosesler de destek prosesi olarak adlandırılabilirler. Tesisteki basınçlı hava sisteminin yerleşim planı Şekil 4’te gösterildiği gibidir. Basınçlı hava sistemi, havalandırma tanklarına ve destek proseslerine vasınçlı hava üreten dört kompresör ünitesinden oluşmaktadır (Şekil 4). Gerekli olan basınçlı hava miktarı, paralel olarak bağlanmış iki veya üç kompresör vasıtasıyla üretilebilirken, kalan ünitelerde yedek olarak kullanılabilirler. Genellikle tesis ayda 5.700.000 – 7.000.000 N m3 hava kullanırken bu miktarın %60-65 kadarı havalandırma tanklarında kullanılmaktadır.

Senaryo 0

Her bir senaryo için, gerekli olan ortalama çıktı ve kompresör karakteristikleri baz alınarak hesaplanan yıllık enerji tüketim miktarları Tablo 1’de gösterilmiştir. Farklı senaryoların yıllık enerji tasarruf miktarıları Şekil 6’da gösterilmiştir. Tablo 1’e bakıldığında, bir kompresördeki enerji verimlilik iyileştirmelerinin, örnekteki son kullanım prosesinin yıllık enerji tüketiminde gözle görülür miktarda etkisi olduğu açıkça görülmektedir. Şekil 6’daki üç senaryo da (1-3) göstermektedir ki (elektrik maliyeti 0, 10 €/kW h alındığında) bir kompresörden elde edilecek enerji tasarruf potansiyeli 1.400 €/a ile 2.700 €/a arasındadır. Ek malzeme ve imalat maliyeti 3 numaralı senaryoda en yüksek olacağından (1000 €’dan biraz yüksek), yatırımın geri dönüş süresi bir yıldan az olacaktır. Bilhassa hesaplanan tasarruf miktarları, Avrupa Birliği bölgesindeki kompresör tasarımlarının geçerliliği kabul edilmiş enerji verimlilik değerleri ile bağdaştığı görülmüştür [33, 36].

Senaryo 1

Senaryo 2

Senaryo 3

Şekil 6. Senaryo 0’a göre farklı senaryoların yıllık enerji tasarrufları

TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

Çeviri Tablo 1. Gerekli olan çıktı ve birincil proses kompresörünün yıllık enerji tüketimi. π Senaryo O Senaryo 1, PND Senaryo 2, LSD Senaryo 3, VND

1.47 1.47 1.47 1.47

Akış debisi (kg/s) 1.52 1.52 1.52 1.52

Avrupa Birliği’ndeki atık su arıtma tesislerindeki, arıtılan metreküp başına düşen ortalama enerji tüketim miktarı; farklı teknikler, tesis karakteristiklerine ve boyutuna bağlı olarak 0,3 kW h/ m3 ile 0,6 kW h/m3 arasında değişmektedir [44, 20, 32, 13]. Atık su arıtma tesisinde enerji; havalandırmanın yanı sıra enerji pompalama, karıştırma, atık işleme, mahal ısıtma, ışıklandırma ve bakım için de kullanılır. Bahsi geçen kompresör senaryoları ile AB’deki kentsel atık su arıtma proseslerinde yapılabilecek bölgesel enerji verimliliği iyileştirme potansiyeli kabaca şu şekilde hesaplanır. Öncelikle havalandırma aşamasında tüketilen enerjinin, atık su arıtma tesisinin toplam enerji tüketiminin %50 ile %60 arasında olduğu kabulü yapılır (Hernandez-Sancho ve çalışma arkadaşları) [20]. Bu vakada, atık su arıtma için gereken ortalama spesifik enerji tüketimi yaklaşık olarak 0,45 kW h/m3’tür. Son olarak, atık su arıtma tesisine gelecek olan atık su miktarı istatistikler baz alınarak kabaca bir tahmin yapılır: her yıl AB’de 30.000 milyon metreküp atık su arıtılmaktadır [11,10]. Yapılan bu kabullerin sonucu olarak, atık su arıtma için gerekli olan enerji tüketimi 13.500 GW h/a’ten daha az olamaz. Bu değer içerisinde havalandırmanın payı 6.750 – 8100 GW h/a olacaktır. Sunulan senaryolardaki enerji tasarruf oranları %2,5 ile %4,9 arasında değişmektedir. Sonuç olarak AB bölgesindeki atık su arıtma tesislerinde elde edi-

46 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

μ/μVNLD 1.00 1.03 1.04 1.05

Çalışma Enerji Enerji süresi Tüketimi tasarrufu (%) (h/a) (MW h/a) 8'760 562 8'760 548 2.5 8'760 541 3.7 8'760 535 4.9

len enerji tasarrufu kabaca 170.400 GW h/a olur. AB bölgesinde bulunan atık su arıtma tesisleri için sunulan senaryolardaki hesaplanan enerji tasarruf potansiyeli spekülatif bulunabilir. Atık su arıtma tesislerindeki kompresörlerden elde edilebilecek potansiyel enerji tasarrufları için karamsar miktarlar tahmin edilmesine karşın; tahminlenen enerji verimlilik kazançları, gözlemlenen proses dalının ölçeği göz önüne alındığında oldukça dikkate değer miktarda olduğu görülmektedir. Farklı difüzör senaryoları için ömür çevrim değerlendirmesi Bu bölümde, sunulan kompresör senaryolarının çevresel etkileri üzerine çalışılacaktır. Ömür Çevrim Değerlendirmesi (LCA) çalışması, bir önceki bölümde örnek olarak verilen atık su arıtma tesisinde son kullanım prosesini destekleyen tekil kompresör için yapılmış olan enerji hesaplamalarını baz alır. LCA çalışması için GaBi 6 isimli

ömür çevrimi modelleme aracı kullanılmıştır. Yapılan çalışma ISO 14044 Standardı’na uygun olarak yapılmıştır [39]. LCA çalışmasının metodolojisi LCA çalışmasının fonksiyonel kısmı bir önceki bölümde tartışılan tekil santrifüjlü kompresördür. Bu kompresör atık su arıtma tesisinde kullanılmaktadır ve hizmet süresi bir yıldır. LCA çalışmasının sistem sınırları Şekil 7’de gösterilmiştir. Küresel ısınma potansiyeli üzerinde çalışılan çevresel etki kategorisidir ve bu çalışma için CML yönteminin November 2010’daki karakterizasyon faktörleri kullanılmıştır [17]. Ortaya çıkan sera gazı miktarları, her bir gazın ilgili küresel ısınma çarpanı ile çarpılarak, bu gazların küresel ısınmaya toplam katkısı karbondioksit eşdeğerleri olarak bulunur (CO2-eq.). LCA çalışması için aşağıdaki kabuller yapılmıştır: • Küresel Isınma Potansiyeli (GWP) 100 yıllık zaman süreci üzerinde değerlendirilmiştir. • LCA çalışması sadece farklı difüzör tasarım senaryoları arasında değişiklik gösteren değerlere konsantre olmuştur. Yani, asıl

Çıkan Sera gazı

Girdi olarak malzeme ve elektrik

Ham madde alımı ve malzeme üretimi (alüminyum sac)

Difüzörün işlenmesi

Atık su arıtma tesisindeki bir yıllık kompresör kullanımı

Hariç tutulan: Kompresör ile ilişkili transportasyon, kompresör atık geridönüşümü Şekil 7. LCA çalışmasının sistem sınırları

Kuru Soğutucuları Sertifikalı Sertifikalı Aksiyel Fanlı Dik Tip Kuru Soğutucular

V Tipi Kuru Soğutucu

Aksiyel Fanlı Yatık Tip Kuru Soğutucular

Güvenilir Çözüm Ortağınız

twitter.com/friterm

facebook.com/friterm

linkedin.com/company/friterm

Merkez/ Fabrika 1: İstanbul Deri Organize Sanayi Bölgesi Dilek Sokak No:10 X-12 Özel Parsel Tuzla 34957 İstanbul / TÜRKİYE Fabrika 2: Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi 6.Cadde 17. Sokak No:1 Demirciler Köyü Dilovası 41455 Kocaeli / TÜRKİYE Tel: +90 216 394 12 82 (pbx) Faks: +90 216 394 12 87 info@friterm.com www.friterm.com

Çeviri Tablo 2’de verilmiştir. Aluminyum sac dışında, difüzör üretimi için başka malzemenin kullanımına gerek olmamıştır. Difüzör imalatı için tüketilecek olan enerji miktarı, uygun bir freze makinasının elektrik tüketiminden türetilmiştir. Farklı senaryolardaki kompresör kullanım fazı sırasında tüketilen yıllık elektrik tüketimleri bir önceki bölümde hesaplanmıştır [14].

Tablo 2. Farklı senaryolar için kullanılan alumünyum ve işlemek için gerekli enerji miktarları Ham madde (kg) 4.08 6.35 16.34 16.34

Senaryo O Senaryo 1, PND Senaryo 2, LSD Senaryo 3, VND

Senaryo 1

İmalat (kWh)

2.06 3.66 13.54 13.24

10 10 50 50

Senaryo 2

Senaryo 3

LCA Sonuçları

Küresel Isınma Potansiyeli (kg CO2- eşleniği)

Senaryo 0 (Referans)

Kayıp (kg)

Şekil 8. Sera gazı emisyonlarında farklı difüzör senaryolarında iyileştirilmiş enerji verimliliği sayesinde elde edilen tasarruflar. Senaryo 1-3 referans senaryo ile karşılaştırılmıştır (Senaryo 0).

• •

•

farklılık dört farklı senaryoda da kullanılan difüzörlerin imalatı için kullanılan alüminyum sac miktarı ile beraber kompresör’ün kullanım fazı boyunca tüketilen yıllık elektrik miktarı olarak görülmektedir. Difüzörlerin imalatı sırasında tüketilen elektrik miktarlarının farkı da hesaba katılmıştır. Çalışmaya konu olan kompresörlerin diğer parçaları aynı olarak kabul edilmiş olup, çalışma kapsamı dışında bırakılmıştır. Dört senaryodaki kompresörler arasındaki hizmet ömrü ve bakım gereklilikleri arasında fark olmadığı kabulü yapılarak bu etkenler de hesaplama dışında bırakılmıştır. Difüzör için yapılan atık arıtma hesaplama dışında bırakılmıştır, çünkü bu çalışmanın odağı üretim ve kullanım fazlarıdır. Alüminyum sacın difüzör üretim alanına ve üretilmiş olan difüzörün TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

kullanım alanına transportasyonu hesaplama dışında bırakılmıştır çünkü bir difüzörün nakliyesi büyük miktarlarda yapıldığından ihmal edilebilir derecededir. Alüminyum sac (AlMg3) üretimi için gerekl olan veriler Avrupa aluminyum endüstrisinden ortalama olarak alınmıştır [14]. Farklı difüzör senaryoları için gerekli olan alüminyum miktarları

Şekil 8’de dört farklı difüzör senaryosunun küresel ısınma potansiyeli sonuçlarını gösterilmektedir. Görüldüğü üzere, kompresör kullanımı süresinde elektrik tüketimini azaltan difüzör tipleri, küresel ısınma potansiyelini de azaltmaktadır. En çok enerji tasarrufunun yapıldığı ve dolayısıyla en az sera gazı emisyonunun olduğu senaryo, kanatlı difüzörün kullanıldığı 3 numaralı senaryodur. Bu tasarruf miktarı, referans olarak kabul edilen ve kanatsız difüzörün kullanıldığı Senaryo 0’ın toplam sera gazı salınımının %5 kadarıdır. Daha büyük ölçekte, 9,6 t CO2-eşlenik sera gazı miktarı aynı zamanda EU-15 ülkelerinin 2010 yılında kişi başına düşen sera gazı emisyonu değerine eşdeğerdir [7]. Tablo 3 farklı senaryoların küresel ısınma potansiyellerini; difüzörün alüminyumdan imal edilmesi ile kompresörün bir atık su arıtma tesisinde bir yıl kullanımı olarak iki kategoriye ayrılmıştır. Senaryo 1-2-3’te kullanılan alümin-

Tablo 3. Alüminyum sac üretiminin ve difüzör talaşlı imalatının ve kompresörün yıllık enerji tüketiminin (kullanım fazı) küresel ısınma potansiyeli üzerindeki payları. Küresel Isınma Potansiyeli Difüzör üretimi (%)

Kullanım fazı (%)

Senaryo O

0.024

99.976

Senaryo 1, PND

0.039

99.961

Senaryo 2, LSD

0.103

99.897

Senaryo 3, VND

0.104

99.896

Çeviri yum miktarı, referans senaryoya göre artmış olsa da, toplam küresel ısınma potansiyelindeki payı oldukça azdır. Aluminyum’un küresel ısınma potansiyelindeki payı, kompresörün bir yıllık çalışması yerine, gerçek çalışma ömrü boyunca yaydığı sera gazı miktarı ile karşılaştırıldığında daha da düşecektir. Bu verilere göre, bir kompresörün enerji verimliliğinin iyileştirilmesi, enerji verimli difüzörler daha fazla aluminyum tüketse bile daha mantıklıdır sonucuına varılabilir. Sonuçlar Bu çalışmada, atık su arıtma tesisi havalandırma prosesi için çalışan santrifüjlü kompresörde üç farklı difüzör kullanılması ile ortaya çıkan senaryolar enerji tüketimi ve sera gazı azaltımı açılarından karşılaştırılmıştır. Sonuçlar, kompresör enerji verimliliği üzerine iyileştirmelerin havalandırma prosesindeki toplam enerji kullanımına önemli bir etkisi olduğunu açık bir şekilde göstermektedir. Gösterilen örnek proseste, enerji tasarrufları yıllık kullanımda %2.5 ve %4.9 arasında değişmektedir. Her ne kadar sisteme özgü bir durumda sadece enerji tasarrufu potansiyelini temsil ediyor da olsa, hedeflenen örnek santrifüjlü kompresörler için tipik bir son kullanım prosesini açıklamaktadır. Yapılan LCA çalışmasına göre, sonuçlar havalandırma kompresöründe difüzör üretimi için gereken ek malzemelerin toplam sera gazı emisyonlarına çok az bir etkisi olduğuna güçlü bir şekilde işaret etmektedir. Ayrıca, incelenen durumda difüzör tasarımı seçiminin sera gazı emisyonlarına büyük bir etkisi olduğu görülmektedir. Fakat, havalandırma kompresörü seçerken, gereken çalışma aralığını değerlendirmek ve tıkanma ve dalgalanma limitlerine yakın çalıştırmanın riskli olup olmadığını araştırmak önem taşımaktadır. Her ne kadar bu bazı durumlarda özellikle 50 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

kanatlı difüzör kullanımını hariç tutsa da, PND veya LSD kullanımı geniş çalışma aralıkları sayesinde çoğu atık su arıtma tesisinde yerini alacaktır. Makinenin sürekli olarak çalıştırıldığı proseslerde, enerji tasarrufu yaşam çevrim maliyetlerinde açık arayla en önemli faktördür. Bu yüzden, görünüşte ufak bir verimlilik iyileştirmesinin bile makine operasyonunun çevresel etkilerine önemli bir katkısı olabilmektedir. Bu çalışmada, tek bir kompresör için sera gaza emisyonlarındaki yıllık düşüş 5 ve 9.5 t CO2-eq arası seyretmiştir. En yüksek enerji tasarrufu potansiyeli olan 3.senaryoda (VNLD), tasarruf edilen CO2 emisyonları için fiyat yaklaşık olarak 0.10 €/kgCO2’dur. Örnek atık su arıtma tesisinin eş zamanlı çalışan iki veya üç kompresörü vardır, bu yüzden tasarruflar aslında iki veya üç katı şeklindedir. Fakat enerji tasarruflarının her zaman sisteme özgü ve gereken çıktıya bağlı olduklarını hatırlamakta fayda vardır. Bu çalışmanın odağı difüzör senaryolarının gerçek prosese etkisinin araştırılması ile sınırlı olduğundan, atık su arıtma tesislerinde enerji tüketimi ve sera gazı emisyonlarının azaltılması için en yüksek veya en uygun maliyet potansiyeli olan çözümleri belirlemeyi hedeflememektedir. Bu, teknik çözümlere ve her bir arıtma aşamasındaki enerji kullanımına proses boyutlandırması ve kontrol opsiyonları dahil sistematik bir yaklaşım gerektirmektedir. Buna ek olarak, atık su arıtma prosesindeki enerji verimliliği, havalandırma tanklarındaki hava dağıtımı ve havalandırma verimliliği hesaba katılarak ve sıkıştırılmış hava sisteminin diğer proses aşamalarına hava iletip iletmediği de gözetilerek değerlendirilmelidir. Bu çalışmayla birlikte yazarlar havalandırma prosesi için çalışan parçalar seçilirken tüm kullanım ömrü boyunca bir kompresörün çalışma maliyetlerinin

araştırılmasının önemi üzerine sağlam bir argüman sunmaktadır. Diğer bir deyişle, sunulan örnek durum, enerji verimliliğindeki iyileştirmenin ekstra malzeme, makine ve diğer kaynakların kullanımından dolayı yatırım için ekstra maliyet doğurmasına rağmen, çalışma ömrüne dayalı işletim maliyetleri ve çevresel etkilerle kıyaslandığında önemsiz olabilmektedir. Referanslar: [1] Abdelaziz EA, Saidur R, Mekhilef S. A review on energy saving strategies in industrial sector. Renew Sustain Energy Rev 2011;15:150–68.

[2] Amineni NK, Engeda A, Hohlweg WC, Direnzi GL. Performance of low solidity and conventional diffuser systems for centrifugal compressors. 96-GT-155. In: Proceedings of

ASME international gas turbine and aeroengine congress and exhibition, June 10–13. UK: Birmingham; 1996. [3] Chew K-J, Kang J. Estimating the energy independence of a municipal wastewater treatment plant incorporating green energy resources. Energy Convers Manage 2013;75:664–72.

[4] Dai Y, Engeda A, Cave M, Di Liberti J-L. Numerical study and experimental validation of the performance of two different volutes with the same compressor impeller. Proc IMechE, Part A: J Power Energy 2009;223:157–66. [5] de Almeida AT, Fonseca P, Falkner H, Bertoldi P. Market transformation of energy-efﬁcient motor technologies in the EU. Energy Policy 2003;31(6):563– 75.

[6] Descoins N et al. Energy efﬁciency in waste water treatments plants: optimization of activated sludge process coupled with anaerobic digestion. Energy 2012;41:153–64. [7] EAA. Greenhouse gas emission trends and projections in Europe 2012. Tracking progress towards Kyoto and

ISI TRANSFER CİHAZLARI COOLING & HEAT TRANSFER EQUIPMENT

Evaporatörler

Kondenserler

Deniz Suyu Soğutmalı Kondenserler

Yağ Soğutma Eşanjörleri

Müşteri Odaklı Çözümler

instagram.com/refkar facebook.com/refkarheattransfer facebook.com/

www.refkar.com

REFKAR Soğutma ve Isı Transfer Cihazları San. Tic. Ltd. Şti. Hadımköy Mevkii, Koskoop Org. San. Böl. Ömerli Mah. Seciye Sk. No:9 34555, Arnavutköy - İstanbul / TÜRKİYE Phone: +90 212 671 95 99 / Fax: +90 212 671 91 44 E-Mail: info@refkar.com

instagram.com/refkar facebook.com/refkarheattransfer

www.refkar.com

Çeviri 2020 targets; 2012 [s.l.:s.n.].

[8] Eishenlohr G, Chadlek H. Thermal tip clearance control for centrifugal compressor of an APU engine. J Turbomach 1994;116:629–34.

[9] Engeda A. The design and performance results of simple ﬂat plate low solidity vaned diffusers. Proc IMechE, Part A: J Power Energy 2001;215:109– 18. [10] EUROSTAT. Environmental statistics and accounts in Europe. Luxembourg: Publications Ofﬁce of the European Union; 2010. [11] FAO. AQUASTAT database. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO); 2014 [accessed 31.10.14].

[12] Ferreira FJTE, Fong C, de Almeida T. Eco-analysis of variable-speed drives for ﬂow regulation in pumping systems. IEEE Trans Industr Electron 2011;58(6). [13] Frijns J, Hofman J, Nederlof M. The potential of (waste)water as energy carrier. Energy Convers Manage 2013;65:357–63.

[14] GaBi. PE international: GaBi 6 software-system and databases. In: s.l.:s.n.; 2012.

a centrifugal compressor volute. J Turbomach 2000;122:22–31.

[19] Hayami H, Senoo Y, Utsunomiya [15] Giachi M, Ramalingam V, Belar- K. Application of low-solidity cascade ISKF.sektörü ilgili to transonic centrifugal compdini E, De Bellis F, Reddy Parametric ilediffuser performance of a classen of standard discressor. J Turbomach 1990;112:25–9. güncel haberlere hızla ulaşın harge scrolls for industrial centrifugal [20] Hernández-Sancho F, Molinoscompressors. GT2014-26831. In: haberleri Pro- www.termodinamik.info’da. En güncel sektör Senante M, Sala-Garrido R. Energy Dilerseniz haber başlıklarını ISK Haber Bülteni ile e-postanıza ceedings of ASME Turbo, June 16–20. efﬁciency in Spanish wastewater treathabere bir tıklama ile ulaşıyorsunuz. Germany: Düsseldorf;gönderiyoruz. 2014. İlgilendiğiniz ment plants: a non-radial DEA approBunun için bülten isteğinizi bize iletmeniz yeterli.

[16] Grönman A, Dietmann F, Casey M, Backman J. Review and collection of preliminary design rules for low solidity diffusers. In: Proceedings of 10th european conference on turbomachinery, April 15–19. Finland: Lappeenranta University of Technology; Derginiz2013. heryerde yanınızda!

[17] Guinée JB et al. Handbook on life cycle assessment. Operational guide to the ISO standards. I:LCA in perspective. IIa: Guide. IIb: Operational annex. III: Scientiﬁc background. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers; 2002. [18] Hagelstein D, Hillewaert K, Van den Braembussche R, Engeda A, Keiper R, Rautenberg M. Experimental and numerical investigation of the ﬂow in

ach. Sci Total Environ 2011;409:2693– 9.

[21] Hohlweg C, Direnzi GL, Aungier RH. Comparison of conventional and low solidity vaned diffusers. 93-GT098. In: Proceedings of ASME international gas turbine and aeroengine congress and exhibition, May 24–27. USA: Cincinnati; 1993.

Sektörel Yayın Grubu [22] IEA.Doğa World energy outlook 2012. www.dogayayin.com Paris (France):0 216 IEA 2012. 327 Publications; 80 10

[23] IPCC. Climate change 2007: synthesis report. Geneva (Switzerland): Intergovernmental Panel of Climatic Change; 2007. Kaynak: Sulzer White Paper 5/2018

En yeni tesisat ürünleri tanıtımlarına ve sektör haberlerine hızla ulaşın En yeni tesisat ürünlerinin tanıtımları ve sektör haberleri www.tesisatmarket.com’da. Dilerseniz haber başlıklarını ISK Haber Bülteni ile e-postanıza gönderiyoruz. İlgilendiğiniz habere bir tıklama ile ulaşıyorsunuz. Bunun için bülten isteğinizi bize iletmeniz yeterli.

AYDA BİR YAYIMLANIR • EKİM 2018 • YIL: 22 • SAYI: 237 • 13 TL. • ISSN: 1302-8073 • www.tesisatmarket.com

DSYG Dergilik

MERHABA TÜRKİYE

dergilerinize her yerden ulaşın...

Klimalı Ayakkabı “Sevim” Seri Üretim için Destek Bekliyor

AYDA BİR YAYIMLANIR • EKİM 2018 • YIL: 22 • SAYI: 237 • 13 TL. • ISSN: 1302-8073 • www.tesisatmarket.com

DSYG Dergilik

MERHABA TÜRKİYE

dergilerinize her yerden ulaşın...

Klimalı Ayakkabı “Sevim” Seri Üretim için Destek Bekliyor

edya takip ve raporlama ajansı PRNet’in UNESCO İstatistik Enstitüsü verilerinden ve medya yansımalarından derlediği bilgilere göre, Türkiye’nin Ar-Ge’ye sadece 15,3 milyar dolar harcama yaptığı görüldü. Ülkelerin satın alma gücüne göre derlendiği araştırmada Türkiye, 15’inci sırada yer aldı. İlk 10’a girerek Ar-Ge’ye yaptığı yatırım ile dikkat çeken ülkeler ise şu şekilde sıralandı: • Amerika Birleşik Devletleri 476,5 milyar dolar, • Çin 370,6 milyar dolar, • Japonya 170,6 milyar dolar, • Almanya 109 milyar dolar, • Güney Kore 73,2 milyar dolar, • Fransa 60,8 milyar dolar, • Hindistan 48,1 milyar dolar, • Birleşik Krallık 44,2 milyar dolar, • Brezilya 42,1 milyar dolar, • Rusya 39,8 milyar dolar. Ülkemizde ar-ge harcamalarının neticeleri ne oldu, bu harcamalar patentli birer ürüne/hizmete dönüştü mü, kimler hangi konularda ar-ge yatırımları yaptı, bu yatırımlar ülkemize hangi katma değeri sağladı, bilmiyorum. Ama işte size o ar-ge

harcamalarına dahil olmayan ve bireysel bir çabanın çıktısı olan enteresan bir ürün haberi: “Malatya’da yaşayan ve boş zamanlarında babasının ayakkabı dükkanında çalışan 25 yaşındaki üniversite öğrencisi Furkan Bozdağ, klimalı bir ayakkabı tasarladı. Yazın soğutan kışın ısıtan ayakkabı, yaklaşık 3 ayda tamamlanan bir proje. Ayakkabının içine konulan bataryalı devre sayesinde soğutma ve ısıtma sağlanıyor. Bozdağ ürününü şöyle anlatıyor: “Ayakkabının içindeki devre peltier ve bataryadan oluşuyor. Devreyi ters veya düz bağladığımız zaman peltier soğutma ya da ısıtma işi yapıyor. Yazın sıcaklarında peltier düz devre olduğu için dışarıdaki soğuğu alarak ayakkabının içine atıyor. Ayakkabının içindeki sıcağı da alarak dışarıya atıyor, eksi 9 dereceye kadar soğutabiliyor. Devreyi ters bağladığımızda da ayakkabının içini bu sefer 60 dereceye kadar ısıtıyor. Ayakkabının içinde hava akımı sürekli var, içinde bakteri üremesi imkansız”.

Acrefine Fixing Askı Elemanları Türkiye Pazarında... Çarpıcı Tanışma Fiyatlarımız ve Benzersiz Ödeme Seçeneklerimizden Faydalanmak İçin Bizi Hemen Arayın

KLİPSLİ DÜBEL AFX-T

SİSMİK HALAT ASB-CBL (UL Listeli)

Bozdağ ürününü şöyle anlatıyor: “Ayakkabının içindeki devre peltier ve bataryadan oluşuyor. Devreyi ters veya düz bağladığımız zaman peltier soğutma ya da ısıtma işi yapıyor. Yazın sıcaklarında peltier düz devre olduğu için dışarıdaki soğuğu alarak ayakkabının içine atıyor. AyakMERHABA TÜRKİYE kabının içindeki sıcağı da alarak dışarıya atıyor, Ülkemizde ar-ge harcamalarının neticeleri ne eksi 9 dereceye kadar soğutabiliyor. Devreyi ters Klimalı Ayakkabı oldu, bu harcamalar patentli birer ürüne/hizmete bağladığımızda da ayakkabının içini bu sefer dönüştü mü, kimler hangi konularda ar-ge yatı60 dereceye kadar ısıtıyor. Ayakkabının içinde “Sevim” Seri Üretim rımları yaptı, bu yatırımlar ülkemize hangi katma hava akımı sürekli var, içinde bakteri üremesi için Destek Bekliyor değeri sağladı, bilmiyorum. Ama işte size o ar-ge imkansız”.

Acrefine Fixing Askı Elemanları Türkiye Pazarında... Çarpıcı Tanışma Fiyatlarımız ve Benzersiz Ödeme Seçeneklerimizden Faydalanmak İçin Bizi Hemen Arayın

KLİPSLİ DÜBEL AFX-T

SİSMİK HALAT ASB-CBL (UL Listeli)

ROT AFX-TR

PROFİL MENGENESİ ABC-F (UL Listeli / FM Onaylı)

SPRINKLER KELEPÇESİ APC-SH (UL Listeli / FM Onaylı)

AĞIR YÜK KELEPÇESİ APC-H

AYDA BİR YAYIMLANIR • EKİM 2018 • YIL: 22 • SAYI: 237 • 13 TL. • ISSN: 1302-8073 • www.tesisatmarket.com

ROT AFX-TR

dergilerinize her yerden ulaşın...

PROFİL MENGENESİ ABC-F (UL Listeli / FM Onaylı)

Acrefine Fixing Askı Elemanları Türkiye Pazarında...

Çarpıcı Tanışma Fiyatlarımız ve Benzersiz Ödeme Seçeneklerimizden Faydalanmak İçin Bizi Hemen Arayın

SPRINKLER KELEPÇESİ APC-SH (UL Listeli / FM Onaylı)

AĞIR YÜK KELEPÇESİ APC-H

Tasarladığı ayakkabıya annesinin ismi olan ‘Sevim’ adını veren Furkan Bozdağ, şarj edilebilen ayakkabıyı daha da geliştirerek seri üretime geçmek istediğini söylüyor...”

Ülkemizde ar-ge harcamalarının neticeleri ne oldu, bu harcamalar patentli birer ürüne/hizmete dönüştü mü, kimler hangi konularda ar-ge yatırımları yaptı, bu yatırımlar ülkemize hangi katma değeri sağladı, bilmiyorum. Ama işte size o ar-ge

Ne dersiniz? Tutar bence... TM Gökçen Parlar Ünal Genel Yayın Yönetmeni gokcenparlar@dogayayin.com

KLİPSLİ DÜBEL AFX-T

Tasarladığı ayakkabıya annesinin ismi olan ‘Sevim’ adını veren Furkan Bozdağ, şarj edilebilen ayakkabıyı daha da geliştirerek seri üretime geçmek istediğini söylüyor...”

SİSMİK HALAT ASB-CBL (UL Listeli)

ROT AFX-TR

PROFİL MENGENESİ ABC-F (UL Listeli / FM Onaylı)

SPRINKLER KELEPÇESİ APC-SH (UL Listeli / FM Onaylı)

AĞIR YÜK KELEPÇESİ APC-H

Ne dersiniz? Tutar bence... TM Gökçen Parlar Ünal Genel Yayın Yönetmeni gokcenparlar@dogayayin.com

Tasarladığı ayakkabıya annesinin ismi olan ‘Sevim’ adını veren Furkan Bozdağ, şarj edilebilen ayakkabıyı daha da geliştirerek seri üretime geçmek istediğini söylüyor...”

www.acrefine.com

Ne dersiniz? Tutar bence... TM Gökçen Parlar Ünal Genel Yayın Yönetmeni gokcenparlar@dogayayin.com

www.acrefine.com

Derginiz heryerde yanınızda!

Doğa Sektörel Yayın Grubu www.dogayayin.com 0 216 327 80 10

TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

Nano teknoloji ile kendi kendini temizleyebilme özelliğine sahip PİTRE Ductal® Panelleri, Anti-bakteriyel özellikleri sayesinde hijyen uygulamalarına uygundur. Sert poliüretanın (PUR) genleştirilmesinde kullanılan HYDROTEC su bazlı bir teknolojidir ve tüm Avrupa Standartları ile uyumludur.

daha sızdırmaz daha mukavim daha güvenilir daha estetik

SMITKA & PİTRE İkitelli OSB Çevre San. Sitesi 10. Blok No: 2 Başakşehir / İSTANBUL Tel: +90.212.485 25 82 (pbx) www.smitkaprofex.com www.pitre.com.tr

Makale

Isı Eşanjörlerinin Soğutma Suyundaki Katılardan Korunması Yazan: Yük. Müh. Enis BURKUT Burkut Su Tekniği A.Ş.

Özet

anayi işletmelerinde, ısı eşanjörlerinin su ile soğutulması sürecinde, ısı eşanjörü tarafından ısınan su soğutma kulesine gider ve burada milyonlarca metreküp tabii hava ile karşılaşır. Tabii hava, mevsim şartlarına göre çok çeşitli katılar içerir. Hava içindeki bu katılar, soğutma suyunun devridaimi sırasında soğutma suyuna geçer. Soğutma suyu sisteminde görevini iyi yapan bir su filtresi yoksa, hava kaynaklı bu katılar soğutma suyu ile soğutulan ısı eşanjörlerini tıkar. Genelde soğutma suyu debisi, soğutma suyu toplam hacmine göre çok yüksek54

TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

tir. Bu sebeple ana hat üzerinde toplam su debisine göre filtre kullanmak yerine “böbrek filtre” de tabir edilen servis hattı filtresi kullanılır. Ülkemizin Ege Bölgesi’nde bazı soğutma kuleleri tarımsal bölgelerde yer alır ve yaklaşık sekiz ay Ege’de yağış olmaz. Tarımsal işlemler sırasında ortaya çıkan ve ortam havasına karışan her tür katılar ve “lifli” malzeme, bölgesel rüzgarlar ile soğutma kulesine taşınır. Yuvarlağımsı katıların su filtreleri tarafından soğutma suyundan ayrılması kolaydır, ancak, “lifli” katıların sudan ayrılması için özel filtreler kullanılmalıdır, aksi durumda su filtreleri ısı eşanjörlerinden daha önce tıkanır.

Anahtar Kelimeler: Filtre, katı, lif, ısı eşanjörü, soğutma suyu. 1. Enerji Tesislerinde Isı Eşanjörlerinin Görevi ve Yaşanan Tıkanma Sorunu Enerji tesislerinde “Atık Isı” oluşur ve bu atık ısıyı tabiata atmak için “ısı eşanjörü” olarak adlandırılan bir cihaz vasıtası ile atık enerji “Soğutma Suyu”na verilir ve soğutma suyu soğutma kulesine veya havalı soğutma sistemine gider ve atık ısı bu sistemler aracılığı ile tabiata atılır. Atık enerjinin tabiata atılması yalnızca hava ile soğutulan “havalı” sistem ile yapılıyorsa, burada işletme sorunu pek

Makale yaşanmaz. Fakat atık enerjiyi atmak için “sulu” soğutma sistemi kullanılıyorsa, bu sistemde bulunan “Soğutma Kulesi” soğutma suyundaki ısıyı atmak için soğutma suyu ile yüksek debide ortam havasını karşılaştırır. Soğutma kulesi fanının ortamdan emdiği hava içindeki katıların büyük bir oranı soğutma suyuna geçer, böylece ortam havasındaki katıları da içeren soğutma suyu, ısı eşanjöründen geçerken bir miktar katıyı ısı eşanjörü içinde bırakır, bu da ısı eşanjörünün tıkanmasına sebep olur. Tıkanan ısı eşanjörü sebebi ile, bir süre sonra enerji tesisinde “planlanmayan” duruşlar oluşur, bu da işletme ekonomi-

sini çok etkiler. Resim 1: Tıkanmış ısı eşanjörünün temizliği

2. Enerji Tesislerinde Soğutma Suyu Ne İşe Yarar? Birinci paragrafta anlatıldığı gibi, enerji tesisinde oluşan “Atık Isı”yı tabiata atmak için “Soğutma Suyu” sistemi

Şekil 1. Soğutma Suyu Sistemi

kurulur. Soğutma suyu, ısıyı atmak için soğutma kulesine gelir, burada küçük zerreciklere bölünen su üzerinden yüksek debide ortam havası geçirilir. Su/ hava karşımı sırasında su zerreciklerinin bir oranı buharlaşırken sıvı olarak kalan suyun ısısını alır ve böylece kalan suyun sıcaklığı düşer. Bildirimizde yalnızca soğutma kulesindeki yüksek hava miktarı içinde bulunan ve su / hava karşımı sırasında suya geçen katıların yarattığı işletme sorunları ve soğutma suyundaki katıları sudan ayırmak üzere kullanılan su filtreleri konularına değinildi. 3. Su Soğutma Kulesine Yakından Bakalım Su soğutma kulesi genelde işletmecileri çok yoran ve işletilmesinde çok sorun yaşanan cihazlardan biridir. Şekil 1’de gördüğümüz su soğutma sistemi şeması üzerinde, işleticinin sürekli olarak kontrol altında tutması gereken birçok noktayı işaretledik: A-Besi suyu kalitesi: Soğutma sistemine herhangi bir su ile beslenemez. Besi suyu çoğu zaman belli bir hazırlıktan geçtikten sonra soğutma sistemine verilebilir. B-Korozyon: Soğutma sisteminde dolaşan suyun kalitesi kontrol altında

tutulmadığında, sistemde suyun yüksek iletkenliğinden kaynaklanan elektrokorozyon ve sudaki Klorür (Cl) iyonundan kaynaklanan metal korozyonları yaşanır. C-Katılar: Bildirimizin ana konusunu oluşturan sudaki katıların büyük bir oranı havadan suya geçer. Bununla beraber, soğutma suyunda birçok mineral kristali de oluşur ve soğutma suyundaki katılar ve mineral kristalleri filtreler ile alınmadığı taktirde zaman içinde bunların miktarı artar ve bu katılar soğutma sisteminin ısı eşanjörlerini ve borularını tıkar. D-Biyolojik Üreme: Soğutma sistemi “Biyolojik Üreme” için mükemmel bir ortamdır. Havadan gelen mikrobiyolojik canlılar, kuledeki ılık ve rutubetli ortam içinde yaşarken, havadan gelen bazı maddeleri gıda olarak kullandıkları için hızlıca ürerler. Soğutma sistemi içinde de çoğalan biyolojik maddeler, ısı geçirgenliğinin yüksek olmasını arzu ettiğimiz yüzeylerde biyofilm oluştururlar. Biyofilm sudaki katıların birbirine yapışmasını sağlayarak kalın katmanların oluşmasına sebep olur. Bunun sonucunda ısı geçirimi çok azalır. Ayrıca, “Biyofilm” içinde “Legionella” bakterisi üreme riski bulunur. Legonella bakterisi, soğutma kulesinden çevreye yayılan su zerrrecikleri içinde insanın akciğerine girdiğinde, ölümcül “Lejyoner hastalığı” yaratabilir. E-Kireçlenme: İşletmelerde “Kireçlenme” olarak bilinen katı katmanları yakından incelediğimizde, bunların çok az miktarının besi suyundaki kireç mineralinden kaynaklandığını görürüz. Soğutma kulesi içinde ve soğutma sisteminin başkaca yerlerinde oluşan bu katı katmanların ana maddesi hava ile soğutma suyuna gelen katılardır. F-Deşarj Suyu: İşletmeler genelde soğutma sisteminden su atmak istemez. Fakat, soğutma kulesi, besi suyu olarak yalnızca “H2O” molekülüne ihtiyacı vardır. Oysa kule besi suyunda “H2O” molekülünden başkaca maddeler bulunur ve bunlar da besi suyu ile kuleye girerler. Kuleden buharlaşıp giden yalnızca TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019 55

Makale saf sudur (H2O molekülü), suda çözünmüş maddeler kule suyu içinde çoğaldığında suyun iletkenliği artar ve metal korozyonu yaratır. Bu sebeple soğutma suyundan zaman zaman su atmak (deşarj yapmak) işletme kurallarından biridir. 4. Soğutma Kulesine Hava ile Gelen ve Soğutma Suyuna Giren Katıların Miktarı Soğutma kulesinin çalışma prensibine göre, sistemden dışarı atılmak istenen ısı, kuleye su ile gelir ve kule içinde suyun kısmen buharlaştırılması ile istenmeyen ısı tabiata atılır. Bu maksat ile soğutma kulesine çok miktarda hava girmesi istenir. Havanın kuleye gelişi çoğu zaman cebri olarak yapılır, ancak çok yüksek kapasiteli soğutma kulelerinde inşai teknikler ile havanın tabii olarak kuleye gelmesi sağlanır. Coğrafi bölgenin özelliklerine, mevsime ve çevre kirliliği durumuna göre soğutma kulesine gelen hava içinde az veya çok miktarda katı madde bulunur. Soğutma kulesi içinde hava ile su temas içinde olduğundan ve soğutma kulesi bir bakıma “havayı temizleyen cihaz” gibi görev yaptığından, tabii hava içindeki katıların yüksek bir oranı soğutma suyu içine geçer. Soğutma kulesine gelen ortam havasından soğutma suyuna ne miktarda katı girebilir sorusu ile ilgili bir fikir edinmek için bazı kabuller oluşturup bir örnek hesap yapılabilir. Bu örnek hesapta havadan gelen ve soğutma suyuna giren katıların miktarı hesaplanabilir. Örnek hesap: Bir soğutma kulesi imalatçısının kataloğundan şu değerleri aldık: 300.000 kcal/saat kapasiteli bir soğutma kulesinin fan debisi: 27.000 m3/h. Kuru ve rüzgarlı bir yaz günü, her bir metreküp hava ile soğutma suyuna yalnızca 0,1 gram (onda bir gram) katı madde girdiği kabulü ile soğutma suyu içine her saat 2700 gram, yani 2,7 kg/ saat katı madde girer, bu da günde 64,8 kg katı madde yapar. Su soğutma kuleleri en çok yaz aylarında kullanıldığına 56 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

göre, 300.000 kcal/saat kapasiteli bir soğutma kulesinin görev yaptığı bir sistemin soğutma suyu içine her gün 64,8 kg katı girerek soğutma suyu içindeki katı oranını artırır. Bu katılar muhakkak işletmelerde birçok sorunların oluşmasına sebep olur. Çünkü soğutma suyu tesisatı ‘Temiz Su’ için tasarlanır. 5. Soğutma Suyu Filtrasyonu Neden Gereklidir? Yukarıdaki ve bu paragraftaki bilgiler soğutma suyunun neden filtrelenmesi gerektiğinin cevaplarını içeriyor. Su soğutma kulesinin esas görevi bir miktar H2O molekülünü buharlaştırmak ve geri kalan H2O moleküllerinin birkaç derece soğumasını sağlamaktır. Oysa soğutma sistemi içinde H2O molekülü olmayan birçok madde de bulunur. H2O molekülü olmayan ve su filtresi ile tutulabilen maddeleri filtrelemek ile işletmeler şu avantajları elde ederler: • Sudaki katıların oluşturduğu su kirliliği ve eşanjör, boru temizliği en aza iner, • Sistemde korozyon ve aşınma azalır, • Soğutma sistemde ısı geçişleri tasarlandığı gibi olur, • Su şartlandırma kimyasalı tüketimi azalır,

• Sistemin ve soğutma kulesinin ömrü uzar, • İşletme randımanı çok yükselir, • İşletmenin üretim maliyeti düşer. Bir işletmenin ekonomisini doğrudan etkileyen saydığımız sebeplerden dolayı soğutma suyunun filtrasyonu gereklidir. 6. Soğutma Suyunun Tamamının Filtrasyonu: Ana Hat Üzerinde Filtrasyon Yukarıda sözünü ettiğimiz ve soğutma suyundan alınmasını uygun gördüğümüz katıların filtrasyonu için ilk akla gelen yöntem, Şekil 2’de görüldüğü gibi, soğutma suyu pompasından sonra, soğutma suyu ana hattı üzerine bir su filtresi monte etmektir. Böylece, soğutulmasını istediğimiz ısı eşanjörü gibi atık ısı üreten noktalar katılardan tamamen korunmuş olur. Örneğin, PVC profil üretiminde, PVC profil kalıptan çıkınca doğrudan soğutma suyu içine girer, o sırada yumuşak olan profilin katı bir maddeye dokunması ürünün yüzeyinde istenmeyen bir çizgi oluşturabilir. Bu sebeple PVC profil üretiminde kullanılan soğutma suyu filtresinin ana hat üzerine konması doğru bir yöntemdir.

Şekil 2. Soğutma Suyu Ana Hat Filtrasyonu Sistemi

Makale

Şekil 3. Soğutma Suyu Servis Hattı Filtrasyonu (Böbrek Filtre) Sistemi

7. Soğutma Suyunun Bir Bölü- lizce kaynaklarda bu filtre “Side stream münün Filtrasyonu: Servis Hattı filtration” olarak adlandırılır. Filtrasyonu 8. Soğutma Suyu için Filtre Yukarıda anlattığımız “Ana Hat Filtras- Seçimi yonu” yöntemi birçok soğutma sistemi için “lüks” sayılabilir. Çünkü genelde Ülkemize kıyasla sanayide çok tecrübeli soğutma suyu pompalarının debileri 500 olan ülkelerde soğutma suyu filtrasyonu m3/h, 1000 m3/h civarında olduğunda, uzun yıllardır hiç ihmal edilmeden kullasoğutma sistemi içinde bulunan toplam nılan bir sistemdir. Ülkemiz sanayicilikte su miktarı 30 m3, 50 m3 gibi çok az mik- yeni olduğu için, soğutma suyu filtresi tarlardır. Soğutulacak yüzeyler borulu genelde bir işletmenin ilk kuruluşunda eşanjör gibi katıların kolayca geçebileceği yer almaz, işletme çalışmaya başladıktan yerler ise, soğutma suyunun filtrasyo- sonra yaşanan ısı eşanjörü tıkanmaları nunu ana hat üzerinde yapmak yerine, gibi sorunlar sebebi ile soğutma suyu filtkule yanına konan ve düşük debili bir resi satın alınır ve kurulur. Her su filtresi pompa ile beslenen bir filtre ile yapmak soğutma suyu için uygun değildir, çünkü çok ekonomik olur. Şekil 3’te görüldüğü tabii ortamdan soğutma kulesine gelen gibi, soğutma suyu sirkülasyonu ile hiç hava içinde ot, saman gibi bitkisel kökenli ilgisi olmayan, kendi pompası ve oto- ve kıl, kuş tüyü gibi hayvansal kökenli masyonu ile mustakil görev yapan bir “Lifli” maddeler bulunur. Soğutma filtrasyon sistemi kurmak ekonomik suyuna geçen bu “Lifli” maddeleri sudan olduğu gibi, birçok işletme kolaylıkları da ayırmak için uygun filtreyi seçmek şarttır, getirir. Soğutma suyu ana hattı üzerinde çünkü birçok filtre türü, su içindeki lifli olmadığı için bu filtrasyon sistemindeki maddeleri tutabilir fakat ters yıkama sıraarızalar ve bakımlar ana prosese zarar sında lifli maddeleri atamaz ve filtrenin vermez ve sistemi durdurmaz. “Servis kendisi tıkanır. hattı filtresi” olarak adlandırdığımız bu Enerji sistemindeki ısı eşanjörlerini müstakil filtreye bazı sanayi kuruluşla- tıkanmadan kurtarmak için satın alınan rında “Böbrek filtre” adı veriliyor. İngi- filtre, lifleri kolayca atan bir filtre değilse 58 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

bu sefer filtrenin kendisi tıkanır. Bu durumda ısı eşanjörü bakımı yerine filtre bakımları ile uğraşılır. Bu sorunun enerji işletmelerinde yaşanmaması için bu bildiride soğutma suyu filtreleri konusuna da değineceğiz. 1984 yılından bu yana elde ettiğimiz tecrübeler sonucunda her su filtresinin soğutma suyunda kullanılamayacağına şahit olduk. Soğutma sistemine havadan gelen katılar içinde lifli katılar, hatta naylon torbalar dahi bulunur. Ayrıca, önceki paragraflarda sözünü ettiğimiz gibi, soğutma suyu içinde yalnızca katılar değil, soğutma sisteminde oluşan kristaller ve üreyen biyolojik maddeler de vardır. Bu nedenlerden dolayı normal kuyu sularında kullanılan filtre türleri soğutma sularında işletme sorunları yaratır. Bir işletme, prosesindeki ısı eşanjörlerinin bakımlarını azaltmak için soğutma suyu filtresi yatırımı yaptıktan sonra, bu filtrelerin haftada bir kaç kez tıkanıp filtre bakımı gerektirmesini istemez. Bu sebeple, işletmeler soğutma sularında başarı gösteren filtreleri bulup satın almalıdır. Genelde soğutma sularında üç tür filtre kullanılır: • Kum filtresi gibi içinde dolgu malzemesi olan Dolgu Filtreler; • Katıları diskler vasıtası ile tutan Diskli Filtreler;

Makale • Katıları “Filtre Teli” ile tutan Elek Filtreler. Teknolojik ilerlemeler sayesinde yukarıda tarif ettiğimiz filtrelerden farklı filtrelerin de yakında icat edileceğini ümit ediyoruz. Yukarıda kısaca tarif ettiğimiz üç filtre türü hakkında kısaca bilgi verelim: Dolgu Filtreler:

Bir basınçlı kap içine konan kuvars kumu, antrasit, garnet ve başkaca suda çözünmeyen katı maddelerin oluşturduğu filtrelerdir (Kum filtresi gibi). Filtre kabı içindeki dolgudan geçemeyen irilikteki katıları dolgu mazemesi tutar. Filtre ters yıkaması sırasında, ters yıkama suyu yardımıyla dolgu birimleri birbirinden ayrılır, böylece gerek lifli katılar ve gerekse naylon torba gibi iri katılar kolayca filtreyi terk eder. Dolgu filtrenin tutmuş olduğu katıları dışarı atabilmesi için yeterli ters yıkama suyu debisi (ters yıkama suyu hızı) çok önemlidir. Modern filtrelere kıyasla “eskimiş” teknoloji gibi görünen dolgu filtreler, tutmuş olduğu katıları ters yıkama sırasında kolayca bıraktığı için, bugün dahi dolgu filtre başarılı bir filtredir ve doğru tasarım yapıldığı taktirde soğutma suyu filtresi olarak kullanılabilir. Dolgu filtrenin soğutma suyu filtresi olarak beğenilen tarafları: İyi tasarlanan bir dolgu filtre 10 – 15 mikron seviyesine kadar katıları ayırdığı için, uzun mesafeli boruları olan soğutma suyu sistemlerinde “AKM” Askıda Katı Madde miktarını 60

TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

çok düşürdüğü için tercih edilir. Modern filtrelere kıyasla kum filtresinin beğenilmeyen özellikleri olarak şunları sıralayabiliriz: Ters yıkamada çok su sarf etmek, büyük bir alan işgal etmek, dolgu malzemesi içinde mikrobiyolojik üremeye müsaade etmek. Bu olumsuz taraflarına rağmen, kendisinin tıkanmaması avantajı ağırbastığı için, özel tasarımlar yapılarak dolgu filtre bugün de soğutma suyu filtresi olarak kullanılır. Diskli Filtreler: Diskli filtrelerde, istenen mikron seviyesine göre disk modeli seçilir. Diskli filtreler de, dolgu filtreler gibi, soğutma suyundan ayırdıkları katıları ters yıkama sırasında çok kolay bırakır, çünkü, ters yıkama sırasında filtre görevi yapan diskler birbirinden ayrılır ve tutulmuş katılar serbest kaldığı için ters yıkama suyu ile dışarı atılır. Diskli filtrelerin en küçük modelinin dahi su giriş ve ters yıkama atık çapı 50 mm olduğundan, soğutma suyundaki iri katılar da ters yıkama sırasında 50 mm çapındaki hattan kolayca dışarı çıkar. Diskli filtrenin avantajları: Dolgu filtreye kıyasla ters yıkama sırasında az su kullanır, mikrobiyolojik üremeye dirençlidir, az yer işgal eder. Bu filtrelerin ters yıkaması sırasında dışardan su gerekmez, filtre kendi filtrelediği su ile ters yıkama yapar. Diskli filtrenin beğenilmeyen tarafı, mikron seviyesine göre filtrasyon yaptığı için suyun bulanıklığını gidermez. Diskli filtrenin bu dezavantajı, kısa mesafeli boruları olan soğutma suyu sistemlerinde sorun yaratmaz. Elek Filtreler:

telleri kullanılarak imal edilir. Bu filtrelerin ters yıkaması sırasında dışardan su gerekmez, filtre kendi filtrelediği su ile ters yıkama yapar. Filtre telleri tarafından tutulmuş olan lifli katıları filtre tellerinden ayırmak için değişik yöntemler icat edilmiştir. Elek filtrenin avantajları: Dolgu filtreye kıyasla ters yıkama sırasında az su kullanır, ters yıkama sırasında filtrelenmiş su hattını tamamen kesmez, mikrobiyolojik üremeye dirençlidir, az yer işgal eder. Elek filtrenin beğenilmeyen tarafı, mikron seviyesine göre filtrasyon yaptığı için suyun bulanıklığını gidermez. Elek filtrenin bu dezavantajı, kısa mesafeli boruları olan soğutma suyu sistemlerinde sorun yaratmaz. 9. Sonuç Su soğutma kulesinin yapmasını istediğimiz işlem bir miktar H2O molekülünü buharlaştırarak geri kalan H2O moleküllerinin soğumasını sağlamaktır. Soğutma suyu içinde bulunan katıların soğutma işlemi ile hiç bir ilgisi olmadığı gibi, bu katılar işletmeye ekonomik zarar verir. Bu sebeple, soğutma suyu içindeki katıların, tabiata açık olarak görev yapan soğutma suyu sistemine uygun bir filtrasyon tekniği ile soğutma suyundan alınması gereklidir görüşündeyiz. Kaynaklar [1] - Burkut Su Tekniği A.Ş. - Enis Burkut’un 1984 – 2018 yıllarında oluşturduğu şahsi notları. [2] - Enis Burkut’un makalesi: Su ve Çevre Dergisi Temmuz 2007 sayısı, ‘Filtre Edilmeyen Soğutma Suyu İşletmeye Zarar Verir.

*Bu makale, 6-7 Şubat 2019 tarihlerinde düzen-

Elek filtreler, seçilen mikron seviyesini sağlamak için tek veya çok katmanlı filtre

lenen “GT 2019 Türkiye Jeotermal Kongresi”nde bildiri olarak sunulmuş ve kongrenin Bildiriler Kitabı’nda yer almıştır.

TEŞEKKÜR EDERİZ 2018 yılında da Türkiye HVAC Sektörünün en çok ziyaret edilen web sitesi olduk

%52 %55 %51

artış oranı ile toplam tekil ziyaretçi artış oranı ile toplam ziyaret sayısı artış oranı ile okunan toplam sayfa

200.738 244.592 310.345

Amazon Alexa verilerine göre dünyadaki 740 milyon aktif web sitesi arasında 898.366’ncı ve Türkiye’deki 10 milyon aktif web sitesi arasında ise 18.890’ıncı sıradayız. En yakın rakibimiz ise 61.394’üncü sırada.

www.termodinamik.info “Türkiye HVAC Sektörünün Buluşma Noktası”

Bilimsel

Yeşil Havalimanlarında Beraber Isı ve Güç Sistemleri (Kojenerasyon/Trijenerasyon) İstanbul Üçüncü Havalimanı (IGA): İlk Fazda Kaçan Fırsatlar ve Çevre Yazan: Prof. Dr. Birol Kılkış Fellow ASHRAE

Özet

005 yılında ABD Texas Eyaletinde meydana gelen tarihin en güçlü kasırgalarından biri olan Katrina kasırgasında sadece bir hastane işlevini sürdürebildi, hatta tamamen duran diğer hastanelerden kritik hastaları kabul edebildi. Zira bu hastanede üçlü üretim (trijenerasyon) sistemi vardı ve yedek yakıtları ile birlikte kendi enerji adacığını kurabilmişti. Özellikle bu olaydan sonra tüm dünya beraber üretim (kojenerasyon) ve üçlü üretim sistemlerinin sadece ekonomik yönden değil daha da önemlisi barışta ve savaşta, acil durumlarda ve doğal felaketlerde ne denli bir emniyet ve tedbir plat62 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

formu oluşturduğunu iyice kavradı ve büyük ölçekli uygulamalar -hava limanları dahil olmak üzere- hız kazandı [1]. Ülkemizde de bu sistemler Atatürk, Adnan Menderes, Ankara, Antalya, Sabiha Gökçen gibi hava limanlarında başarılı biçimde hizmet vermektedir. Kısaca özetlemek gerekirse bu sistemler öncelikle bölgesel ve ulusal güvenliği güçlendirme ve kendi enerji adacığını kurabilme fırsatı tanımakta, şebeke arızalarından ve ulusal elektrik kesintilerinden ve yakıt darlığından etkilenmemekte ve çevreye gerektiğinde acil enerji sağlayabilmektedir. Ayrıca LEED gibi yeşil bina sertifikasyonlarında sürdürülebilir ve yenilikçi tekno-

lojiler sınıfında önemli puan kazanımları sağlamaktadır [2]. Enerji verimliliğinde ve bölge ısıtma soğutma sistemlerinde de önemli görevler üstlenmektedirler. Tüm bu avantajlar çerçevesinde 20142018 Onuncu Kalkınma Planında ve 2017-2023 Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planında önemli stratejiler oluşturulmuştur, 5 eylem noktasında kojenerasyon ve kojenerasyonla ilgili sistemlere yer verilmiştir. (Şekil 1). Sürdürülebilir Havacılık Sürdürülebilir havacılık kavramı sadece uçakları ve hava trafiğini kapsamaz. Bu kavram içerisinde üç ana öge

Bilimsel

Şekil 1. Kojenerasyon Teknolojisinin Ulusal Stratejilerimizdeki Yeri [3].

bulunur [4, 5]. Bunlar: Hava Tarafı: Uçakların uçuş, taksi, kalkış, piste yaklaşım, iniş, park, yakıt temini ve hava trafiğinin eniyilemesi (optimizasyon) evrelerini kapsar. Yer Tarafı: Terminal binaları, hizmet binaları, depolar, kargo merkezleri, enerji merkezleri, yer hizmetleri, bakım onarım merkezleri, yer ulaşımı, çevre ile ulaşım, kargo binaları, idari binalar, havalimanı dâhilindeki oteller, konferans salonları, ısıtma, havalandırma ve klima (HVAC), merkezleri, tüm sosyal donatılar, bölge enerji dağıtım sistemi, kontrol kuleleri, enerji alt yapısı, yakıt depoları ve bağlantıları, bagaj taşımacılığı, uçak PCA hizmetleri gibi birçok birimi kapsar. Hava trafiğine uygunluk, seyrüsefer emniyeti, yakın havalimanları ile etkileşim, havalimanına ulaşım altyapısındaki kısıtlar, uçakların yaklaşım ve rotaya giriş kolaylıkları veya zorlukları, doğa ile uyum gibi plansal gerekler ve hizmet kalitesi de bu kapsamdadır. Yılda yüzbinlerin hatta milyonların gelip geçtiği ve on binlerin çalıştığı Mega havalimanlarında hijyen ve salgın hastalıkların kontrolü de giderek ciddiyet kazanmaktadır. Kısaca, • İnşaat sahasını sürdürülebilir şekilde hazırlama, yer hazırlama, çevre düzeni ve inşaat, • Su tasarrufu,

• Enerji verimliliği, • Enerjinin akılcı kullanımı, Ekserji akılcılığı, • Malzeme seçimi, • İç hava kalitesi ve konfor, • Güvenlik, • Hijyen, • Atık Yönetimi, • Biyogaz üretimi ve artık ısının (soğuğun) akılcı değerlendirmesi, • Çevre ile olan ilişkiler ve çevresel etki, • Tümleşik tasarım ve ekserji tabanlı işletim ve akılcı otomasyon, • Düşük ekserjili binalar ve kapalı alanlar, • Bölge enerji ağı gibi birçok tümleşik konu havalimanlarını sürdürülebilir havacılık kapsamında en ön plana çıkarmaktadır. Çevre: Çevre etkisi, CO2 salımları, ozon tabakasını seyreltici zararlı salımlar, inşaat öncesi, inşaat sırası ve sonrasında orman örtüsünün korunması, atık yönetimi, atıkların değerlendirilmesi, ekosisteme olan etkiler ve varsa kazançlar da bu kapsamın önemli öğeleridir. Karbon Dioksit ve Ozon Tabakası Sorunlarına Çözüm: Üçlü Üretim ve CO2 Kullanımı Alışılmış klima ve havalandırma uygulamalarında elektrik gücü ulusal şebekeden

temin edilmekte ve bu güçle soğutucu akışkan içeren, gaz sıkıştırmalı soğutma üniteleri (Çiller) kullanılmaktadır. Elektrik üretiminde ise ağırlıklı olarak termik santraller devrededir ve doğal gazın payı da %40 a yakındır. Bu süreçte önemli CO2 salımları oluşmakta olup Ülkemiz CO2 salımlarını azaltma girişimlerinde Dünyada en sondan üçüncüdür. Soğutucu akışkanlar ise CFC ve benzeri ozon tabakasını seyreltici etki göstermektedirler. Her ne kadar Ülkemiz ozon-zararlı akışkanlar konusunda oldukça başarılı ise de [6, 7] sonuç itibarıyla bir yandan karbon salımları öte yandan eş-zamanlı olarak ozon-zararlı maddeler açılarından alışılmış ısıtma soğutma, klima ve havalandırma sistemleri hem verimsiz hem atmosferi kirletici hem de enerjinin akılcı kullanımında yetersiz bir döngü içerisindedirler. Bu döngü. Şekil 2'de gösterilmiştir. Elektrik gücü bir termik santralde üretildikten sonra enerji tüketim alanına gelene değin -yakıttan kullanıma-verimi Ülkemizde %27 olarak gerçekleşmektedir. Buna karşın elektrik gücü dağıtık bir sistemde ve kullanım alanında üretilse bu verim %60'a kadar yükselebilmektedir. Aydınlatma ve diğer işlevler dışındaki enerji tüketim noktalarında elektrik enerjisi önemli ölçüde soğutma gruplarının tahrikinde ve bunların artık ısılarının cebri çekişli ıslak veya kuru tip soğutma kulelerinde havaya atımında da tüketilmektedir. Dolayısı ile soğutma işlevi özelinde sistem önemli CO2 salımlarından sorumlu olduğu gibi artık ısının havaya atımında da elektrik enerjisi tüketilmektedir. Halbuki artık ısı uygun taleplerle değerlendirilebilir. Soğutma grupları eşzamanlı olarak Ozon-zararlı kimyasalları da atmosfere salmaktadır. Bu döngü sonucu küresel ısınma (Son günlerde Küresel Dengesizleşme-Global Destabilization da denmekte) hızla artmakta ve soğutma ihtiyacı artarken salımlar da artarak kısır bir döngü oluşmaktadır. Gün geçtikçe satılabilir ve ülkeye katma değer yaratabilir bir ürün haline gelen CO2 gazı kaynağında tutulup ticari olarak soğutma TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019 63

Bilimsel değişikliklere göre yıl boyunca yapılacak enerji türüne göre kırılımlı enerji talep analizleri tabanındaki hassas hesaplara dayandırılmalıdır [8, 9]. San Diego (Lindbergh) Havalimanı

Şekil 2. Alışılmış bir Havalimanı Uygulamasındaki (IGA) Soğutmada CO2 ve Ozon Tabakasını Seyrelten Soğutucu Akışkan Sızıntılarının Küresel Isınma ile Kısır Döngüsü [6, 7].

akışkanı olarak değerlendirildiğinde CO2nötr bir uygulamaya geçilebilir.

Havalimanlarında Kojenerasyon Uygulamaları

Şekil 3'te ise yerinde üretime yönelik bir üçlü üretim sisteminin temel şeması gösterilmektedir. Absorpsiyon ve/veya adsorpsiyonlu sistemler soğutma gruplarının yerini almıştır ve daha verimli ve çevreci bir biçimde yerinde üretilen elektrik gücü ile çalışmaktadır. Bu sistemler CO2 gazı ve karışımları ile teçhiz edilmişlerdir. Enerji depolama sistemi pik (Tepe) yükleri törpülediğinden daha küçük seçilebilen cihazlar sürekli tam kapasitede çalışabilir ve verimleri kısmi kapasitelere oranla yüksek sürer. Sonuç itibarıyla, Şekil 3'te gösterilen temel şemaya uygun ve daha kapsamlı bir küçük ölçekli uygulama Ülkemizde ilk LEED Platin sertifikası alan Eser binasında gerçekleştirilmiştir [2]. IGA'da kazan, soğutma grubu ve şebeke elektriği yerine üçlü üretim (Trijenerasyon) sistemi kullanılsa ve bu sistem atıklardan elde edilen biyogazla desteklense idi CO2 salımları ve ozon-zararlı salımlar büyük ölçüde önlenebilecek ve yakıt tasarrufu sağlanacaktı. Isı pompalarında ve absorpsiyonlu soğutma gruplarında iyonik sıvı-CO2 karışımı kullanıldığında ozonzararlı salımlar tamamen önlenebilecekti.

Ülkemiz dâhil olmak üzere birçok ülke havalimanlarında bu sistemler yaygın biçimde kullanılmakta, mevcut kazançiller birimleri kojenerasyon ve ısı pompası gibi cihazlarla değiştirilmektedir. Çizelge 1'de özet bir derleme verilmiştir. Günümüzde -büyük olsun, küçük olsun, Mega olsun- havalimanı idareleri ve tasarımcıları kojenerasyon ve trijenerasyon sistemlerini vazgeçilmez birer yerinde enerji sağlayıcı ve sürdürülebilirliğin olmazsa olmazı olarak görmektedirler. Ancak bu sistemlerin en uygun seçimleri ve diğer yenilenebilir enerji sistemleri ile harmanlanması saatlik

64 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

Şekil 3. Üçlü Üretimin Temel Şeması.

2014 yılında San Diego Havalimanı LEED Sertifikasyon sisteminde en yüksek değere sahip LEED Platin derecesini alan ilk havalimanıdır. 1 MW güneş enerji sistemi, su ve enerji tasarruf sistemleri, çok kapsamlı ve akıllı iç mekân iklim ve enerji kontrol sistemleri, yansıtıcı çatı, gelişmiş iç hava kalitesi, düşük uçucu organik madde içeren malzeme boya ve eşya kullanımı ön plana çıkmıştır. LEED sertifikası sadece terminal binası için alınmış olup sürdürülebilir enerji sistemlerinin temel altyapısında, örneğin kojenerasyon sistemlerinin kullanımında ve sürdürülebilir havaalanı kavramında yeterli puana sahip olamamıştır. Dolayısıyla sürdürülebilir havalimanı (Sürdürülebilir havacılığın tüm kara tarafı) başka bir şey sürdürülebilir terminal binası başka bir şeydir. Schiphol, Amsterdam Havalimanı Bu havalimanı kapsamlı bir yenileme ve genişletme çalışması geçirmiş olup kojenerasyon, absorpsiyon, adsorpsiyon sistemleri, güneş ve rüzgâr enerjisi, enerji depolaması, biyogaz, atık yönetimi, atık ve ısı kazanımı, şehrin çöp yakma sistemi ile bağlantı, bölge enerji sistemi, kapsamlı yer ulaşımı ve bagaj taşıma sis-

Bilimsel temi bulunmaktadır. Kıyı ötesi rüzgâr türbinlerinden yararlanılmaktadır. Yüksek enerji ve ekserji verimliliği ile uçak şirketlerine ucuz hizmet verebilmekte ve hava taşımacılığının Avrupa merkezi (Hub) olma yönündeki iddiasını artırmaktadır. Şekil 4'te gösterilen ideal kara tarafı özelliklerinin tamamına sahiptir.

Çizelge 1. Kojenerasyon/Trijenerasyon Sistemi Bulunan Önemli Hava Alanlarından Örnekler (Proje ve inşa halinde olanlar dahil)

BÖLGE Kuzey Amerika

Kojenerasyon/Trijenerasyon Sistemi Olan Hava Alanları Ülke ABD

Kopenhag (CPH) Havalimanı Bu havaalanı kentin 4. nesil bölge enerji sisteminden yararlanmaktadır. Amaç artan yolcu kapasitesine karşın enerji tüketimini sabit tutmak ve yenilenebilir enerji kullanım oranını (AER: Çizelge 2) arttırmaktır. Yeraltı suyu ile soğutma teknolojisine ve depolama sistemine sahiptir. 2014 yılında ise tüm havalandırma sistemini yüksek verimli fan ve motorlarla ve ısı değişim sistemleri ile değiştirerek dışarı atılan kirli (egzoz) havasının ısısı kullanılarak içeri alınan taze dış havanın ön ısıtmasını (Kışın) ve ön soğutmasını (Yazın) yapmaktadır. Amaç, aşağıdaki eşitlikte görüldüğü üzere COPEX (Çizelge 2) değerini ideal Karno Çevrimi tabanında (1) değerine olduğunca yaklaştırmaktadır. Aksi takdirde ön ısıtma ve soğutma işlemlerinde tüketilen elektrik enerjisinin kalitesi geri kazanılan hissedilir ısının kalitesini aşmakta ve ulusal katma değer eksi çıkmaktadır. COPEX ü +1 koşulunu sağlamak üzere hava debileri iç hava kalitesinden ödün vermeksizin sürekli (anlık) kontrol edilmelidir. COP bilinen ısı tesir katsayısı olup, COPEX bu değerin akılcı ekserji yönetimi modeli ile düzeltilmişidir. (0.95 W/W) terimi elektrik gücünün birim ekserjisi, Q geri kazanılan ısıl (soğuk) güç, PF fan motorlarının gücü, To anlık dış hava sıcaklığı, TR içeri alınan havanın ön ısıtma/soğutmadan sonraki sıcaklığıdır.

66 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

Havaalanları Atlanta, JFK, Chicago-O Hare, LAX, Rochester, Washington-Dulles, Houston, San Fransisco, Pittsburg, John Wayne, Seattle, Sacramento, Connecticut-Bradley

Kanada

Toronto, Edmonton

Madrid

Barajas

Hollanda

Amsterdam-Schiphol

Almanya

Frankfurt, Münih, Düsseldorf, Köln/Bonn

İtalya

Milano, Roma Fiomicio, Malpensa, Bari (Biyoyakıtlı)

İngiltere

Heathhow

İskoçya

Dublin

İspanya

Madrid-Barajas

İsveç

Arlanda

Türkiye

Atatürk, Sabiha Gökçen, Antalya, Esenboğa

Avusturya

Salzburg

Belçika

Brüksel

Yugoslavya

Belgrat

Yunanistan

Atina

İzlanda

Kevflavik

Danimarka

Copenhagen

Çin

Şangay-Pudong, Pekin-Daxing, GansuLanzhou

Japonya

Tokyo-TIAT, Narita

Güney Kore

Incheon

Tayland

Suvarnabhumi

Hong Kong

Hong Kong International

İsrail

Ben Gurion

BAE

Dubai

Malezya

Kuala Lumpur

Avustralya

Adeladia, Sydney, Perth

Afrika

Kenya

Jomo Kenyatta

Güney Amerika

Avrupa

Asya

Bilimsel Sürdürülebilir Havalimanı İdeal Modeli ve Yeni Ölçütler Şekil 4'te yenilikçi ve sürdürülebilir uygulamaları en uygun biçimde bir araya getirip harmanlayan bir ideal model gösterilmiştir [4]. Sistemin omurgasını Beraber Isı ve Güç Sistemi (BIG: Cogeneration) ve düşük ekserjili (LOWEX) yani düşük enerji yükleri yanı sıra düşük sıcaklıkla ısıtılabilen yüksek sıcaklıkla soğutulabilen ışınımsal sistemler içeren binalar oluşturmaktadır. Hong Kong ve Bangkok havalimanları bu türdedir. BIG sistemi birçok sürdürülebilir ve yenilenebilir enerji kaynaklarından daha etkin yararlanma imkanlarını da getirmektedir. Yakıt olarak her ne kadar doğal gaz kullanıyor olsa da yakıt girdilerinde seçenek sunmaktadır. Ülke ekonomisi çerçevesinde %50'ye varan yakıt tasarrufu sağlamanın yanı sıra yerinde ve çevrede üretilen biyogazı da kullanabilmektedir. Yeraltı yakıt depoları ile doğal gaz kesilse bile belirli bir yakıt çeşitliliği içerisinde LPG, dökme gaz, biyogaz, dizel yakıtları ile bağımsız enerji adacığını oluşturabilmektedir. Enerji

adacığı oluşturabilme imkânı özellikle havaalanlarında stratejik öneme ve avantaja sahiptir. Havalimanı belli bir süre işlevine devam edebilecek ayrıca bu süre zarfında kesintilerin giderilmesi için gerekli zamanı teknik anlamda sunacaktır. Bataryalar ise bu işleve destek olacak en azından hava trafiğinin emniyetli idamesini sağlayacaktır. Enerji depolaması da çok mühim ve gerekli olup Şekil 4'te 3 adet değişik sıcaklıklarda (Ekserji Düzeyi) sıcak su tankları, soğuk su tankları ve buz tankları yanı sıra elektrik bataryaları (minimum düzeyde) kullanılmaktadır. Enerji sisteminde yenilenebilir enerji kaynaklarına da FAA (Federal Aviation Administration) tarafından konulmuş katı kurallara bağlı kalmak kaydı ile yer verilmektedir. Bu kuralların amacı yanlış yön ve açıda kurulacak güneş PV sistemlerinin pilotların göz kamaşması (glare) ve rüzgâr türbinlerinde de geçerli olan seyrüsefere ve uçak elektroniğine olası elektromanyetik etki olasılıklarını azaltmak içindir. IGA bu bakımdan şanslıdır. En çok

rüzgâr alan Karadeniz Bölgesinin kıyısında kuruludur (Şekil 5). Bu hava trafiği için potansiyel risk ve zorluk anlamına gelse de yenilenebilir enerji kaynaklarının etkin ve akılcı kullanımı için çok önemli bir şanstır. FAA kısıtlarına tabi olmayacak şekilde kurulacak kıyı ötesi rüzgâr türbinleri çok yararlı olacaktır. Kıyıdaş Romanya kıyı ötesi rüzgâr türbin santrallerini uygulamaktadır (Şekil 6). Değişik bir kojenerasyon sistemi de güneş enerjisinden elektrik üretirken ısı da üretilmesidir (Photo-Voltaic Thermal, PVT). Benzer bir uygulama da aynı zamanda soğutma yapılabilmektedir (Photo-Voltaic-Thermal and Cooling, PVTC). Körükteki uçaklara ısı ve güç hizmeti her körüğün altındaki klima birimleri yerine merkezi PCA sistemi (Pre-Conditioned Air System) ile park halindeki uçaklara daha verimli, emniyetli ve enerji tasarruflu hizmet verilmesi de önemli bir seçenektir ve Şekil 4'ün yan kenarında resmedilmiştir. Bu sistem Atina Havalimanında uygulanmaktadır [10].

Şekil 4. Sürdürülebilir bir Havalimanında İdeal Çözüm [4].

TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019 67

Bilimsel Çizelge 2'de ise bir yeşil havalimanında Çizelge 2. Yeşil Havalimanı Değerlendirme Ölçütleri. olması gerekenleri denetleyecek değerlendirme ölçütleri verilmiştir. Tüm bu Ölçüt Tanımı ölçütlere bakıldığında ve diğer iddialı Akılcı Ekserji Yönetim Verimi ψR havalimanları ile mukayese edildiğinde Genel Birinci Yasa Verimi ηI IGA'nın LEED sertifikasyonuna ve Genel İkinci Yasa Verimi ηII gerçek bir yeşil havalimanı düzeyine yönelik çalışmaların zayıf kaldığı anlaşılCOPEX Ekserji Tabanlı Yıllık Tesir Katsayısı maktadır. Sistemin bir sürdürülebilirlik Ekserji Tabanlı Birincil Enerji Tasarruf Yüzdesi PESR parçası olan ve IGA'yı şehre bağlayan PER Birincil Enerji Oranı metro sistemi sürdürülebilirlik ve çevre SF Isıtmada Tepe Yük Düzleme Oranı (Load Shaving Factor) koruması bakımından iyi bir uygulama Soğutmada olmakla birlikte ısı ve veya soğutma yükCO2 salımında azaltma oranı [4] ΔCO2 yüzdesi lerine oranla yerinde üretilen elektrik gücünün fazla geldiği anlarda elektrikle Yerinde Üretilen Ekserji/Hariçten Alınan Ekserji. EXs/EXr (Yakıt dahil) çalışan metro tarafından kullanılması ve hatta (enerji adacığı süreleri dışında) AER Yenilenebilir Enerji Kullanım Oranı şebekeye satılması da düşünülmelidir. DFR Ağaç Kesim Oranı (Deforestatin Ratio) [4] Örneğin Atatürk Havalimanı şebekeden NZEXAP Sıfıra-Yakın Ekserji Havalimanı Endeksi aldığı elektrik enerjisinden daha fazlasını (Net-Zero Exergy Airport Index) [4] şebekeye satmıştır (TAV Airports Holİç Hava Kalitesi Endeksi [4] IAQ/IAQref ding, 2014). εH

Ekserji Tabanlı Konfor Endeksi [4]

Böylelikle havalimanının ulusal enerji 1 Enerji Depolaması ile. bilançosuna katkısı daha fazla olacaktır. CO2 gazı ile çalışacak ısı pompaları, absorpsiyon ve adsorpsiyon soğutma sistemin ülkeye sağlayacağı katkıyı daha makineleri ozon tabakasının seyreltil- da arttıracaktır. Hazarda seferde emnimesine karşı önemli işleve sahiptir. Ozon yet ve hizmet devamında BIG kadar tabakası medyadaki haberlere karşın tüm diğer sistemler ve ulaşım da önemli NASA'ya göre henüz yeterince tamir olup terminal içi yolcu ve hizmet taşıedilememiştir. Terminal binalarının da macılığında da sürdürülebilirlik ön plana düşük ekserji sistemleri ile donatılması çıkmalıdır. Otobüsler yerine terminaller

Şekil 5. Karadeniz Rüzgâr Enerjisi Yoğunluk Atlası [11].

68 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

Koşulu > 0,70 > 0,75 > 0,50 à1 % 50 > 1,2 0,3 0,4 > 0,70 > 0,50 > 0, 20 < 0,05 ≥ 0.70 yazın ≥ 60 kışın ≥ 90/100 ≤ 2.5 W/m2

arası hava treni, istasyonlar, sürdürülebilir enerji kaynakları ile beslenen elektrikli ve melez araçlar, yerinde üretilen biyoyakıtla çalışan araçlar gibi uygulamalar düşünülmelidir. İstanbul Üçüncü Havalimanı (IGA) Bu havalimanının ilk proje tasarım sıralarından itibaren teknik görüşlerin belirlendiği bir çalışma yapılmış ve değişik tespitlerde bulunularak bazı ön önerilerde bulunulmuştu [13]. Isı üreten kazanlar, şebeke elektriği ile çalışan soğutma grupları, jeneratörler ve trafo dışında şu anda da enerji ve çevre açılarından su arıtma ve havalandırmada ısı geri kazanımı dışında herhangi bir uygulama görülmemektedir. Medyada enerji merkezi diye tanımlanan birim ise bilinen elektrik trafolarından ibaret olup yerinde enerji üretimi ile bir alakası yoktur [14]. Mevcut tasarımı ve uygulanmış hali ile IGA Havalimanında yukarıda sözü edilen sürdürülebilir sistemlerin

teskon+SODEX 2019 Isıtma, Soğutma, Havalandırma, Yalıtım, Pompa ve Vana Fuarı 14. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi

17 - 20 Nisan 2019

MMO Tepekule Kongre ve Sergi Merkezi İzmir Türkiye •

teskonsodex.com

#teskonsodex

Online İçin Kayıt ex.com sod

teskon

Hannover Messe Sodeks Fuarcılık A.Ş.

Destekleyenler

Tel. +90 212 334 69 00 Faks +90 212 347 10 96 info@hmsf.com www.hmsf.com

BU FUAR 5174 SAYILI KANUN GEREĞİNCE TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ (TOBB) DENETİMİNDE DÜZENLENMEKTEDİR.

Bilimsel

Şekil 7. Alışılmış Yoğuşmalı Kazan Teknolojisinin Akılcı Ekserji Yönetim Verimi.

Şekil 6. Romanya da Kıyı Ötesi Rüzgâr Türbini Örneği [12].

olmadığı görülmektedir [4]. Halbuki Çizelge 1'de özetlendiği üzere ülkemiz de dahil olmak üzere bu sistemlerin çoğu birçok havalimanında bulunmaktadır. IGA Havalimanında olmayan sürdürülebilir ve çevre dostu teknolojiler aşağıda özetlenmiştir: • Kojenerasyon veya Trijenerasyon sistemi (Absorpsiyon ve Adsorpsiyon ile soğutma) • Isı Pompası Teknolojisi (COPEX ü +1 koşu ile) • Rüzgâr enerjisi (Kıyı ötesi ve FAA kaidelerine uyulmak kaydı ile) • Güneş (Kıyı ötesi ve FAA kaidelerine uyulmak kaydı ile) • Düşük Entalpili Jeotermal Enerji ile Doğrudan LOWEX ısıtma için • Isı depolama (Sıcak ve soğuk) • Atıklardan biyogaz eldesi • Bölge Enerji Sistemi • LOWEX binası, ısıtma, soğutma ve klima cihazları • Taşımada sürdürülebilir enerji • Ekserji akılcı ısıtma ve soğutma üniteleri • Ekserji akılcı havalandırma sistemi • Havalimanı içi ve bağlantılarında sürdürülebilir ve yüksek verimli ulaşım • Körükteki uçaklara merkezi sistemden klima, güç ve havalandırma hizmeti • 4. Nesil bölge enerji Sistemi (4DE) Şekil 7'de yoğuşmalı bir kazanın doğal70 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

gaz yakıtını ne denli akılcı kullandığına ilişkin bir çalışma yer almaktadır. Bu şekilde görüldüğü üzere doğalgazın serbest yanma sıcaklığı 2200 K olarak belirlenmiş ve yakıtın ulusal katma değeri için ortalama hava sıcaklığı (Referans Sıcaklığı) 278 K alınmıştır. Bu sıcaklık aralığında doğal gazın ulusal çaptaki katma değer potansiyelinin çok az bir bölümü kazanların ısı üretiminde değerlendirilmekte ve bu nedenle de katma değer potansiyelinin çok önemli bir bölümü geri kazanma imkânı da olmaksızın kaybedilmektedir (Ekserji Yıkımı). Akılcı ekserji yönetim verimi, ψR şekilde yer alan eşitlikten ve sonucundan görüldüğü üzere sadece %6.7'dir (Kazan verimi %95 olmasına karşın). Kojenerasyon sisteminin akılcı ekserji yönetim veriminin hesabı Şekil 8'de gösterilmektedir. Doğalgazın değerlendirmesinde bu kez ilkin elektrik üretildiğinden eşitlik biraz değişik olup sonuç %49.7'dir. Burada elektrik üretiminde bottoming cycle diye adlandırılan organik çevrimli sistem de hesaplara dahil edilmiştir (Şekil 9). Soğutma da yapıldığından ekserji yıkımları büyük ölçüde azaltılmıştır. Aslında, yoğuşmalı kazanların doğalgazın üst ısıl değerini kullanmaları nedeni ile bu avantaj kojenerasyon sistemine oranla göz önünde tutulması gerekir. Bu avantaj kazan sisteminin ψR değerine yüzde 3 dolayında bir artış şeklinde yansır. Bu etki takip eden hesaplarda

Şekil 8. Trijenerasyon Teknolojisinin Akılcı Ekserji Yönetim Verimi.

Şekil 9. AB FP6 HEGEL Projesindeki Poli-Jenerasyon Sisteminin Genel Görünümü [8, 9].

göz önüne alınmıştır. Konunun kolay anlaşılması için yaklaşık ve basitleştirilmiş eşitlikler kullanıldığında aşağıdaki sonuçlar elde edilir. Ancak, [4, 8, 9] sayılı referanslara göre bina benzetimleri ile yıl boyu saatlik tabanda daha kapsamlı hesaplamalar gerekli olabilir. Çevresel ve Ekonomik HesaplarIGA Havalimanı Yıllık 250 MW-saat/8000 saat = 31.35 MWe trafo yükünden (soğutma çiller yükleri dahil) yaklaşık bir tahminle 6 MWe diğer amaçlar için çıkarılırsa terminal kompleksindeki pik güç talebi yuvarlatılmış hali ile 25 MWe olarak kabul edilebilir. Bu durumda 25

Bilimsel

Burada: ΔCO2 c ηB ηT

ψRB Birim ısı için mevcut sisteme oranla COP kojenerasyon sisteminin CO2 salımını Y azaltma potansiyeli, kg CO2/1kW-saat, Doğal gazın birim CO2 içeriği, kgCO2/ Z kW-saat (0.2 kg CO2/kW-saat), CHPHη Yoğuşmalı kazanın yıllık ortalama verimi ψRCHP (İyimser senaryo), Santrallerin tüketim noktasına kadarki toplam verimi (Türkiye genelinde),

MWe/54 MWh kurulu ısıl güç hesabı ile tahmini güç ısı oranı, Y 0.46 olarak bulunur. Ancak pik ısı ve elektrik değerleri zaman içerisinde çakışmaz ve yük profilleri sürekli değişir ve oranlar da devamlı değişir. Bunun dikkate alınması gerekir. Terminal kompleksinde soğutmadan arındırılmış, birim ısı (1 kW-saat) ve doğal gaz eş bazında olmak üzere aşağıdaki eşitlik geliştirilmiştir. Yukarıdaki eşitliğin iki parantezi içerisindeki son terimler birbirini götürmektedir, çünkü bu örnek eş taban çalışmasında ısı ve elektrik talepleri ele alındığından kojenerasyon sisteminde soğutma yükleri gene soğutma gruplarına atanmış bulunmaktadır. Ancak ısı yüklerinin az elektrik güç yüklerinin fazla olduğu sürelerde üretilen fazla ısının absorpsiyonlu ve/veya adsorpsiyonlu sistemler kullanılarak soğutma amaçlı değerlendirmesi yapılabilir. Bu amaçla soğutma yüklerini de aşmayacak bir kapasitede bu sistemler de seçilebilir. Ancak ek ithal kalemi olan bu sistemlerin döviz maliyetleri göz önünde tutulmak ve kendi içlerinde bir döviz geri dönüşü hesaplanmak kaydı ile ek CO2 salım azaltımı ve parasal getiri mümkün olacaktır.

Kazan sisteminin Akılcı Ekserji Yönetim Verimi, Soğutma tesir katsayısı (Soğutma grupları için), Terminal kompleksinin ortalama elektrik-ısı yükleri oranı, Terminal kompleksinin ortalama soğutma-ısı yükleri oranı, Kojenerasyon sisteminin kısmi ısıl verimi, Kojenerasyon sisteminin Akılcı Ekserji Yönetim Verimi dir.

Yukarıdaki eşitlikte tahmini ve ortalama değerler yerlerine konulduğunda ısı üretimi (kazanlar), şebeke elektrik talepleri ayrı ayrı karşılanması durumuna (Mevcut durum) oranla kojenerasyon fırsatının ne kadar CO2 salımında azaltma yapabileceği şu şekilde hesaplanabilir: Toplam 54 MW kurulu ısıl güç tabanında %70 yıllık ortalama baz yük ve 8000 saat çalışma/ yıl hesabı ile ve ülkemizdeki elektrik üretiminde ortalama doğalgaz payı 0.36 ve 0.46 kurulu güç elektrik ısı oranı, Y, 0.46 alındığında, CO2 salımlarındaki azaltma potansiyeli ΔCO2 bulunur:

Yılda 8000 saat çalışma koşulunda, 54 MW kurulu ısıl güç için ve %70 ısıl taban (baz) yük kabulü ile, ayrıca Türkiye genelinde enerji üretiminde kurulu güç hesabı ile doğalgazın ortalama payı 0.36 alınarak-ki bu anlık olarak uygulamada değişmektedir- bir yıl sonunda toplam CO2 salım miktarındaki azaltım potansiyeli IGA'da kurulu doğalgazlı, yoğuşmalı kazan sistemi ve şebeke elektriği kullanım senaryosuna oranla şu şeklinde ortaya çıkmaktadır: 54000 kW x 0.7 x 8000 saat x 0.36 x 0.559 kg CO2/kW-saat/(1000 kg/ton) = 60855 ton CO2

Böylelikle de CO2 salımında azaltma oranının da

Sadece doğalgaz tasarrufundan kaynaklanan milli ekonomimize (Havalimanı ve ulusal elektrik üretim, dağıtım sistemi) (termik santraller dahil) parasal katkı,

= 0.559/0.748 = %74.7 olduğu görülür.

TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019 71

Bilimsel Bu hesapta iyimser bir kestirimle ithal doğalgazın gelecek on yıl içerisindeki ortalama maliyeti 0.03 EUR/kW-saat ve yoğuşmalı kazanların Birinci Yasa verimi de yıllık tabanda 0.95 alınmıştır. Bu hesap ulusal şebekedeki tüm kayıplarını doğrudan göz önünde bulundurmaktadır (% 27 toplam verim). (1-0.11) = 0.89 katsayısı ise doğalgazın üst ve alt ısıl değerleri oranına bağlı olup (yaklaşık %11) kojenerasyon sisteminin alt ısıl değerde (yoğuşmasız), kazan sisteminin (yoğuşmalı) üst ısıl değerde çalıştığını göz önünde tutar. Günümüzdeki fizibilite hesapları sadece bölgesel avantajlarla sınırlı kalmakta ve ulusal şebeke verimsizliğini göz ardı etmektedir. Dolayısıyla ulusal çerçevede kârlılık az gözükmektedir. Bir örnek vermek gerekirse: [(54000 kW x 0.7 x 8000 saat/yıl x 0.03 EUR/kW-saat)/0.95] x 0.747 = 7.53 Milyon EUR/yıl. Bu önemli fark konuya dar bir çerçeveden bakılıyor olmasından kaynaklanmaktadır ve ülkemizin IGA'da olduğu gibi alternatiflerin yeterince değerlendirilmemesine yol açmaktadır. Yatırımın başında dipsel çevrimli ve yüksek verimli (High-Efficiency, Bottoming Cycle) polijenerasyon sistem kurulumu senaryosu ile mevcut doğalgazlı yoğuşmalı kazan grubu kurulumu senaryosu arasındaki ve sadece cihazlara yönelik döviz maliyet makası kW kurulu ısı kapasitesi başına -iki adet yedek kojenerasyon ünitesi dahil olmak üzere (Dönüşümlü ve kademeli çalıştırılarak kojenerasyon ünitelerinin 10 yıl sonundaki ağır bakımlarına değişik zamanlarda girebilmeleri için) biraz abartılı bir tahminle 1200 EUR/kW alınırsa, buna mukabil sistemin en az %15 daha küçük seçilebileceği varsayıldığında (Enerji Depolaması ile) 1200 EUR x (1-0.15) = 1020 EUR/ kW ısıl güç kurulumu için cihazlara ödenecek dövizdeki fazlalık makası olacaktır (Yerinde kurulumlarının ve işletmeye alma işlemlerinin yerli ve milli gerçekleşeceği varsayılmıştır). Toplam döviz makası 1020 EUR x 54000 kW = 48.96 milyon EUR. 72

TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

Şekil 10. İlk Yatırım Döviz Makasının Doğal Gaza Ödenen Dövizdeki Tasarruf ile Yıllara Yayılı Basit Geri Ödemesi.

Bu dövizle ödemedeki fazlalık başlangıçta önemli gözükse de bu miktarın kaç yılda doğalgazdaki tasarrufla geri ödeneceği çok daha önemlidir. Bu olgu Şekil 10'da incelenmiş, basit geri ödeme yıllara yayılı biçimde gösterilmiştir. Şekil 10 hazırlanırken, ilk onuncu yıl sonunda ilk yatırımın %50 si bir masrafla kojenerasyon sistemlerinin ağır bakımdan geçirileceği ve her yıl tasarruf miktarının %15'inin ek işletme, bakım ve onarıma harcanacağı göz önünde tutulmuştur. Bu koşullarda ilk 2.5 yılda döviz yatırımını geri ödeyen sistem ilk on yılın sonunda da 148.9 milyon EUR hazineye kâr getirmektedir. Bu meblağ ilk döviz yatırımının tam üç katıdır. Bu getiri ulusal döviz dengesinde IGA enerji sisteminin mevcut durumuna kıyasla dış ticaret zararı olarak dolayısıyla kaçırılan maddi bir fırsat şeklinde de yorumlanabilir. Konuya sadece parasal açıdan bakılsa bile bu geri ödeme süresi kojenerasyon sisteminin bugünkü ithalat mecburiyetinde bile çok makul bir seçenek olduğunu göstermektedir. Makas azaltıldıkça yani kojenerasyon üretiminin yerli ve milli pay yüzdesi sıfırdan yukarı doğru çıktıkça döviz geri ödeme süresi ve on yıl sonundaki döviz tasarrufu artmaktadır. Örneğin yerlilik oranı %35 olduğunda döviz geri ödeme süresi 2.5

yıldan 2 yıla inmekte döviz getirisi de 167.7 milyon EUR'a çıkmaktadır. Dolayısıyla yerli üretimin önemi somut bir biçimde ortaya çıkmaktadır. Kazanlar ise kendilerini hiçbir zaman ödemez ve kâr etmez (Şekil 10'da kesikli yatay çizgi). Makas sıfırdır ama getirisi de sıfırdır. Teknik kullanım süresi sonunda sadece hurda olarak satılır.

Bu hesaplarda kazanların tamamen kojenerasyon sistemi ile ikame edildiği varsayılmaktadır. Uygulamada ise kojenerasyon sistemleri tam kapasitelerine yakın biçimde daha sürekli, ekonomik ve verimli çalışabilmeleri için taban (Baz) yüke göre seçilir. Pik yüklerde ise kazanlar devreye sokulur. Bu koşulda kojenerasyon sisteminin ekonomik ve çevresel katkıları yeniden hesaplamalıdır. Doğalgaz tasarruf yüzdesi AB 2004/8/ EC yönergesi kullanılarak, ekserji yıkımları dahil olmak üzere PESR eşitliği kullanılarak da hesaplanabilir [8]: CHPHη beraber ısı üretimindeki kısmi ısıl verim, CHPEη kısmi elektrik üretim verimi, ψRCHP ise beraber ısı ve

GELECEKTEKİ YERİNİZİ

ŞiMDiDEN ALIN!

ŞiMDiDEN ALI BİNA BİNA VE VE TESİS TESİS YÖNETİM YÖNETİM Çözümleri, Çözümleri, Hizmetleri, Hizmetleri, Ekipmanları Ekipmanları

FUARI FUARI & & KONFERANSI KONFERANSI Yeni Müşteriler Yeni Müşteriler ile tanışmak ile tanışmak

Prestij Sağlamak Prestij Sağlamak

Firmanızı , hizmet veya Firmanızı , tanıtmak hizmet veya ürünlerinizi için ürünlerinizi tanıtmak için

SiZi SiZi DE DE FUARIMIZA FUARIMIZA

BEKLiYORUZ! BU FUAR 5174 SAYILI KANUN GEREĞİNCE BU FUAR 5174 SAYILI KANUN GEREĞİNCE TOBB (TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ) TOBB (TÜRKİYEDÜZENLENMEKTEDİR ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ) DENETİMİNDE DENETİMİNDE DÜZENLENMEKTEDİR

3-6

NiSAN NiSAN 2 20 01 19 9

Avrasya Avrasya Gösteri Gösteri Merkezi Merkezi Yenikapı / İstanbul Yenikapı / İstanbul www.demosfuar.com.tr www.demosfuar.com.tr www.fmexpo.com www.fmexpo.com

BU FUAR BU FUARTARAFINDAN KOSGEB KOSGEB TARAFINDAN DESTEKLENMEKTEDiR. DESTEKLENMEKTEDiR.

Bilimsel güç sisteminin Akılcı Ekserji Yönetim verimidir. (CHP) alt simgesi Combined Heat and Power terimini betimler. 0.75 ve 0.52 değerleri ise AB 2004/8/ EC Yönergesine göre sırası ile kısmi ısı verimi ve kısmi (Kombine) elektrik üretim referans verimleridir. 0.25 değeri ise uluslararası enerji sistemleri sektörünün referans akılcılığıdır. Örnek değerlerimiz kullanıldığında

dan ve tabandan ısıtma/soğutma panelleri (Şekil 4), soğutulmuş kirişler gibi cihazlar daha düşük sıcaklıkta (ısıtmada) ve daha yüksek sıcaklıklarda (soğutmada) işletilebildiklerinden ısı pompalarının tesir katsayıları yükselmekte ve daha az elektrik gücüne gerek duymaktadırlar. Öte yandan, ısı ve soğuk depolamasında pik yükler törpülendiğinden cihazlarda %20 kadar küçültme ve ucuzlama söz konusudur. Sonuç

Bu örnekten görüldüğü üzere Havalimanında yerel olarak %40'ın üzerinde bir yakıt tasarrufu söz konusudur. Doğal gaz tabanındaki bu yakıt tasarrufu CO2 salımlarına doğrudan ilişkilendirilebilir. Bu durumda CO2 salımlarında da %42 azaltım söz konusudur. Aynı örnek için daha önce bulunan tasarruf oranı (%74.7) ile bu oran arasındaki fark ise ilk formülün ülke bazında enerji bilançomuzu daha kapsamlı ve gerçekçi biçimde modellendirmesinden, örneğin toplam hat kayıplarından ve enerji karışımı içerisindeki diğer termik santral verimlerinin daha düşük olmasından kaynaklanmaktadır. IGA projesinde ayrıca havalimanının ve çevrenin atıklarından biyogaz eldesi de düşünülmeliydi. Birçok yabancı havalimanlarında uygulanan bu yöntemle ek enerji tasarrufu sağlanmakta ve çevre korunmaktadır [1, 4]. Biyogazın kojenerasyon sisteminde kullanımı karbon nötr olarak kabul edildiğinden CO2 salımlarından da doğalgaza karıştırılan biyogaz oranı kadar ek azaltım söz konusudur. Örneğin, bu karışım oranı sadece %15 bile olsa doğalgaz için c değeri 0.2 kgCO2/kW-h değeri 0.17 kgCO2/kW-saat değerine ineceğinden CO2 salım azaltım potansiyeli %83 e ulaşacaktır. Doğalgaz tasarrufu da aynı oranda artacaktır. Sistemde ısı pompaları da kullanılsa ve düşük ekserjili (LOWEX) terminal binaları uygulansaydı elektrik tüketimi daha da azaltılabilecekti. Zira ışınımsal (Radyant) tavan74 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

Kabul edilmeli ki bugünkü koşullarda kazan yapımı en az %80 yerli, buna mukabil kojenerasyon sistemleri ve bağlı sistemler ise tamamen ithal kalemidir. Ayrıca kW ısı (Soğuk) başına daha pahalıdırlar. IGA Havalimanında yerli kaynak kullanım oranının da yüzde 80'e ulaştığı belirtilmektedir. Böylelikle dövizle yapılan yatırımlar azaltılmaya çalışılmıştır. Bu önemli ve zamanında alınmış güzel bir tedbir ve etkin bir yöntemdir. Ancak, bu yerlilik daha ziyade yapı malzemelerinde ve kazanlarda görülmektedir. Buna karşın kojenerasyon gibi daha sürdürülebilir sistemlerle çevresel bağlamda CO2 salımının ve atmosferdeki Ozon tabakasını seyreltici gazların büyük oranda azaltılabileceği ve büyük oranda dövize dayalı doğalgazda ise %50'den fazla yakıt tasarrufu sağlanacağı göz önünde tutulmalıdır. Bu nedenlerle bu sistemler şimdiden yani Faz 1 de bile makul bir döviz geri ödemesine sahip olarak uygulanabilirdi. Nitekim Şekil 10'da görüldüğü gibi döviz geri ödeme süreleri çok makuldür. Yerli ve milli hedefler doğrultusunda hiç olmazsa bundan sonraki fazlarda bu sistemlere yer verilerek bu ürünlerde de yerlileşme ve millileşmenin yolu açılmalıdır. Özellikle büyük kapasiteli motor ve türbin sanayiinde buna ihtiyaç vardır. Havalimanı projesi bunlar için çok önemli ve teşvik edici bir fırsattır. Ayrıca eğitimler de önemli olup kalifiye teknik eleman ve mühendis kadroları da gerekmektedir. Bu bağlamda Sanayi ve Teknoloji Bakan-

lığı, Kalkınma Bankası, TÜBİTAK ve değişik üniversiteler ve motor sanayimiz, tekno kentler ve KOSGEB işletmeleri yanı sıra sektör dernekleri tarafından ortak ve eşgüdümlü bir ortamda milli kojenerasyon teknolojisi geliştirilmeli ve mevcut çalışmalar çok hızlandırılmalıdır. Bu çalışmalara Eskişehir Uçak Motor TEI ve TUSAŞ, altyapıları ve mevcut ürün teknolojileri tabanlarında dahil edilerek, üretimde olan uçak motor teknolojileri çerçevesinde yerleşiğe dönüştürülmüş (Stasyoner) uçak motorları da kısa vadede çözüm olarak düşünülmelidir. Kaçırılan bu önemli fırsatlar nedeni ile havalimanı işletmesinde önemli yakıt maliyetleri ve CO2 salımları söz konusudur. Bu durumda işletme maliyetleri açısından sürdürülebilir havaalanları teknolojisinde önde gelen Amsterdam Schiphol ve Dubai havaalanları (Her iki havalimanında da kojenerasyon sistemi bulunmaktadır) ile rekabeti imkânsız olmasa bile çok zor olacaktır. Bu bağlamda the Turkish Perspective dergisinin son yayınında söz konusu edilen IGA nın ülke ekonomisine doğrudan/dolaylı yararlarının tekrar değerlendirilmesi ve bu değerlendirmelere çevresel etkilerin de eklenmesi yararlı olacaktır [15]. AB ülkeleri strateji raporlarında [16] 20130 yılına kadar yeni yapılarda kazan kullanımını yasaklamayı ve eski binalardakilerin de kademeli olarak kaldırılmalarını öngörmekte iken kazan sisteminin tercih edilmesinin gerekçelerinin bilinmesinde sektör olarak yarar vardır. Havalimanlarında (taban yük/tepe yük) oranı %70 gibi yüksek ve gün boyunca oldukça sabittir. Diğer bir deyişle havalimanlarında kojenerasyon kapasitesi taban ısı yükünün %70’i kadar seçilir ve geri kalan yük zaten kazanlarla karşılanır. Büyük oranda milli kaynaklar kullanılarak tesis edilen ve şu an çalışmakta olan yerli ve milli kazanların hiçbir işlevsel ve ekonomik değer kaybı olmaksızın işletilmesine akılcı biçimde devamı bu kazanların tedricen pikleme yüklerine kaydırılması ile mümkündür. Bu bağlamda Faz 1 ve diğer iki faz toplamında 3 x %30’ar pikleme

Bilimsel yükleri mevcut kazanlarla karşılanırken taban yükler için kojenerasyon teknolojisi de giderek artan yerli ve milli oranlarda zamana yayılı yumuşak bir geçişle devreye sokulmuş olacaktır [1]. Kaynakça [1] Taşeli, B., Kılkış, B. 2016. Ecological Sanitation, Organic Animal Farm, and Cogeneration: Closing the Loop in Achieving Sustainable Development-A Concept Study with On-site Biogas Fueled Trigeneration Retrofit in a 900 Bed University Hospital, Energy and Buildings, 2016, 129, pp: 102-119. [2] Çakmanus, I, Künar, A., Kilkis, B., Torak, G. A., Gülbeden, A. 2010. A Case Study in Ankara for Sustainable Office Buildings, CLIMA 2010 International Conference, Proceedings on CD, No: R3-TS27-OP02, p.106. ISBN: 978-975-6907-14-6, 9-14 May, Antalya, 2010. [3] Kılkış, B. 2018. Yapılı Çevrede Yenilenebilir Enerji Kaynakları ile Beraber Isı ve Güç Üretiminin Akılcılığı, 9. Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı, T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Verimli Kojenerasyon/ YerindeÜret Yerinde Tüket Özel Oturumu 30 Mart 2018 İstanbul. [4] Kilkis, B. 2019. A Holistic View of Sustainable Aviation, Chapter 2.4, Sustainable Aviation- Fundamentals, Springer, 2019. [5] Kilkis, B. 2015. Constraints and Oppor-

tunities of Green and Sustainable Airport Design, Construction, and Operation Phases, ISSA 2015-000, International Symposium on Sustainable Aviation May 31- June 3, 2015, İstanbul.

tion of the Wind Energy Resources in the Black Sea Area, Conference: 8th International Conference on Energy, Environment, Ecosystems and Sustainable Development (EEESD '12).

[6] Kılkış, B. 2019. Enerjinin Akılcı Kullanımı ve Paylaşımı, V. Enerji Verimliliği Günleri, 18-19 Ocak, EMO İzmir Şubesi.

<https://www.researchgate.net/publication/236210841_Evaluation_of_the_ Wind_Energy_Resources_in_the_Black_ Sea_Area>

[7] Kılkış, B. 2019. Ozon Tabakasının Korunmasında CO2 Salımları Tehdit mi Potansiyel Çözüm mü? T. C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 19 Ozon Paneli ve Ozon Tabakasının Korunması Etkinliği, 18 Aralık 2018, İstanbul. [8] Bingöl, E., Kilkis, B. and Eralp, C. 2011. Exergy Based Performance Analysis of High Efficiency Poly-Generation Systems for Sustainable Building Applications, Energy and Buildings, Vol. 43, Issue: 11, pp. 3074-3081. [9] Bingöl, E., Kaya, O., Eralp, C., Kılkış, B. 2010. Different Exergy Analysis Techniques for High Efficiency Poly/ Co- Generation- Systems in a Variable Range of Operating Loads, CLIMA 2010 International Conference, Proceedings on CD, ISBN: 978-975- 6907-14-6, 9-14 May, Antalya, 2010. [10] Sikorski, E. 2010. Air-Conditioning of Parked Aircraft by Ground-Based Equipment, International Refrigeration and Air Conditioning Conference. Paper 1086. <http://docs.lib.purdue.edu/iracc/1086>

[12] Nikolae, C. 2009. Romanian Offshore Wind Energy Possibilities, Analele Universităţii din Oradea Fascicula de Energetică, Vol. 15. [13] Kılkış, B. 2014. Energy Consumption and CO2 Emissions Responsibility of Airport Terminal Buildings: A Case Study for the Future Istanbul Airport, Energy and Buildings, 76, pp: 109-118, 2014. [14] Enerji Günlüğü, İstanbul 3. Havalimanı için ‘enerji merkezi’ kurulacak, 24.03.2017 <https://enerjigunlugu.net/icerik/22279/ istanbul-3-havalimani-icin-enerji-merkezikurulacak.htm> [15] Ülgen, S. 2018. The New Airport is Set to Contribute Significantly to the Development of the Turkish Economy, the Turkish Perspective, Issue 65, December 218. [16] Daniel, T. ve diğerleri. Heat Roadmap Europe 4 - Guidelines for the Energy System Transition The Energy Union Perspective, Aalborg University, 2018

[11] Onea, F. and Rusu, E. 2012. Evalua-

Konvansiyonel B2B pazarlama iletişimi yönetiminde olduğu gibi “yeni nesil dijital pazarlama iletişimi”nde de fark yaratan “faydalı iletişim” ortamları yine DSYG’de…

DİJİTAL HİZMETLERİMİZ

E-Posta Pazarlama Haber Bültenleri Haber Portalları FlipAd Uygulaması Mobil ve Tablet Uygulamaları Sosyal Medya

DİJİTAL REKLAM ÇÖZÜMLERİ

TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

Ürün Tanıtımı

Baymak Magnus Yer Tipi Premix Kazan

rP-Enerji Verimliliği Direktifi’nin yürürlüğe girmesiyle yoğuşma teknolojisi, sağladığı tasarrufla ile sadece bireysel kullanıcıların değil hastane, okul, otel, yüksek katlı konut, ticari işletme ve endüstriyel tesislerde de öncelikli tasarruf politikaları içerisinde yerini aldı. Yenilenebilir enerjili binalarda ve LEED projelerinde de kullanılabilir özelliklere sahip Baymak Magnus Yer Tipi Premix Brülörlü yoğuşmalı kazanlar tek cihazla 285 kW-650 kW, Magnus 2 serisiyle 570 kW-1300 kW aralığında 12 farklı kapasitede ve tek kaskad kontrol paneli ile 15 kazan kontörlüne kadar binanın ısı ihtiyacına cevap verebiliyor. Kazanın verimi artıran alüminyum magnezyum silisyum eşanjör Kazanlarda verimin yükseltilmesine doğrudan etkili olan eşanjör, aynı zamanda kazanla ısı tüketiminin yapıldığı alana kadar olan tesisatta da ısı kayıplarının düşürülmesini sağlıyor. %109,6’lara varan yüksek enerji verimine sahip Baymak Magnus yer tipi premix brülörlü yoğuşmalı kazanlarda kullanılan alüminyum magnezyum silisyum eşanjör, hem yüksek verim hem de hafiflik sağlıyor. Maksimum 7 bar çalışma basıncıyla özellikle yüksek katlı binalarda kullanım kolaylığı 76 TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019

sağlayan Magnus’ta kullanılan alüminyum magnezyum silisyum eşanjör, daha geniş yüzey alanı ile ısı iletiminin daha hızlı olmasına ve verimin yükselmesine olanak veriyor. Bunun yanı sıra Baymak Magnus kazanda kullanılan alüminyum magnezyum silisyum eşanjör, yoğuşma işleminde ortaya çıkan asitik suya karşı da daha dayanıklı. Silindirik paslanmaz fiber kaplı oransal brülörü ve modülasyonlu fan kontrol sistemi ile enerji tasarruflu sağlayan Baymak Magnus, ısı gücü kapasitesine bağlı olarak %20-100 oranlarına varan değerlerde modülasyon yaparak yakıt tasarrufu sağlıyor.

Uzaktan erişim imkânı Binalarda farklı ısıtma ihtiyaçlarına komple çözüm sunan Baymak, RVS 283 ile tek kontrol paneline bağlı 15 Magnus kazanın kaskad çalışmasına olanak veriyor. RVS 283 beraberinde kurulumu gerçekleşen web server ile sistemin uzaktan kontrolünü ve izlenmesini sadece bilgisayarlarda değil tablet ve akılı telefonlardan da rahatlıkla yapılmasını sağlarken, Kaskad sistem RVS paneli, ısı üretimini ve dağıtımını kontrol edebilen zaman programının yapılmasını sağlıyor. Kolay kurulum ve taşıma Baymak Magnus yer tipi yoğuşmalı kazanlar, yüksek kapasite ve verimin yanında, kompakt boyutlarıyla da her kazan dairesine uygun hale geliyor. Baymak Magnus gövdesine monteli tekerlekler sayesinde kolayca kazan dairesine taşınır ve sabitleme ayakları üzerine sabitlenip monte edilir. Kazanların dar alanlardan geçmesi gerektiği durumlarda kazan üzerine monteli kazan kaplamaları ve gaz-hava ünitesi sökülerek kazanın rahat taşınabilmesi sağlanır. Magnus kazanların kaskad uygulamalarında sağ ve sol versiyonlar bitişik şekilde montaj yapılabildiğinden kazan dairesinde ciddi yer avantajı sunar.

Kazan aksesuarları Baymak dış hava sensörü (QAC 34), Baymak boyler sensörü (QAZ 36), tesisat gidiş-dönüş sensürü (QAD 36), web server uzaktan erişim kiti, Baymak programlanabilir, kablolu ve kablosuz oda termostatları, hava emiş filtresi, servis temizlik ekipmanları, nötralizasyon kabı, PC bağlantısı için RECOM bağlantı kiti, eşanjör izolasyon kiti, baca gazı termostadı, ikinci dönüş bağlantısı, atık gaz sıcaklık anahtarı, atık gaz sızıntı kontrol (VPS), su basınç sensörü, atık gaz baca kiti Magnus kazan teknik özellikleri • Kapasite: 285 kW ile 1300 kW arası 12 farklı model • Tek kaskad kontrol paneli ile 15 adet kazana kadar kaskad çalışma imkânı • Tekerlekleri sayesinde taşıma kolaylığı • TSE ve CE belgeli • Kazana entegre geri akım klapesi ile yüksek güvenlik • Al-Mg-Si alaşımlı döküm eşanjör ile yüksek ısıl iletkenlik • Paslanmaz çelik fiber kaplı premix brülörlü • Yakıt & hava uygun oranda karışımı için modülasyonlu fan • %109,6’a varan yüksek verim • %20-%100 aralığında yüksek modülasyon aralığı • Kazan çalışma sıcaklık aralığı 20 °C-90 °C • Donma koruma sistemi • Çevre dostu-düşük emisyon değerlerine sahip • 0,8-7 Bar arası kazan çalışma basıncı • Yüksek güç ve kapasite değerlerine sahip • Sessiz çalışma özelliği-65 dBA (Magnus I için) • Kompakt boyutlar (72 cm genişliğinde)

Ürün Tanıtımı

Systemair HSK’dan Yaşam Alanları için Sessiz ve Akıllı İklimlendirme Kontrolü: OPTIMA-RES-A

PTIMA-RES-A, konutların merkezi havalandırma kontrolü için tasarlanmış kompakt bir besleme ve egzoz VAV kontrol sistemidir. Temel işlevi, sürekli besleme ve master/slave işletim modunda debi kontrolü sağlamaktır. Ek olarak, açık veya kapalı damper veya minimum ya da maksimum hava debisi kontrolü gibi override çalışma modlarına çevrilebilir. Merkezi taze hava sistemi (apartman ve rezidanslarda) olan projelerde her dairenin ayrı havalandırılması için kullanılır. Özellikler • Taze hava besleme ve egzoz VAV kontrolleri. • Merkezi olmayan debi yönetimini kolaylaştırır, bütün gerekli komponentler halihazırda kutunun içinde kompakt halde bulunmaktadır. • Minimum montaj süresi, kusursuz operasyon ve kolay bakım sağlar. • Güç kaynağı, elektrik güvenliği

• • • •

elemanları ve master/slave kontrol devreleri panel üzerindedir. Debi besleme ve egzoz için tek ayar noktası sinyali Entegre susturucular Ø 100, 125, 160 mm boyutlarında sızdırmaz contalı, sıkı hava bağlantıları EN1751 4C’ye göre hava sızdırmazlık sınıfına uygunluk

• Kolayca sökülebilir VAV kontrolleri – besleme ve egzoz yer değiştirebilir • 5 Pa’dan 1000 Pa’a kadar kanal hava basıncı aralığı • Asma tavan ya da duvarlarda kolay montaj imkanı • Duvar veya tavan yüzey malzemesinin tutturulması için tercihe göre özelleştirilebilir açılan kapak. TERMODİNAMİK • ŞUBAT 2019 77

Abone formu

mutlu yıllar

ISSN 1306-9721 FİYATI: 10 TL YIL: 10 SAYI: 66 www.iskteknik.com

İKİ AYDA BİR YAYINLANIR • KASIM-ARALIK 2017 • YIL: 10 • SAYI: 72 • 14 TL • ISSN 1306-5343 • www.ebelediye.info

YENİ ENERJİ DERGİSİ

Isıtma, Soğutma, Klima ve Havalandırma Ekipmanlarının Montaj, Servis ve Uygulama Tekniği Dergisi

DSYG Dergilik

dergilerinize her yerden ulaşın...

HEATING, VENTILATING, AIR-CONDITIONING AND REFRIGERATION IN TURKEY • ONE ISSUE PER YEAR • 2017

ISSN 2147-5423

KASIM-ARALIK 2017

Röportaj

“Hilti Türkiye yüzde 25 büyüme hedefliyor”

İki ayda bir yayınlanır • Kasım - Aralık 2017 • Yıl: 10 • Sayı: 61 • 14 TL • ISSN 1307-9212 • www.yenienerji.info

Makale

RÖPORTAJ

güçlü Ar-Ge

Kent, Elektrik ve Aydınlatma

Arda Kristaporyan

Püf Noktası

Ayda bir yayımlanır • Aralık 2017 • Yıl: 26 • Sayı: 304 • 12 TL.• ISSN:1302-8065 • www.termodinamik.info

Soğutma Sistem Verimliliğinin Artırılması

DSYG Dergilik

EIF 2017 enerjinin tüm taraflarını 10. kez bir araya getirdi

Mutlu Yıllar

Elektrik Motorları ve Çeşitleri

DSYG Dergilik dergilerinize her yerden ulaşın...

RÖPORTAJ RÖPORTAJ BELSİS

İmbat Yönetim Kurulu “BELEDİYENİN İHTİYACI OLAN Başkanı ANAHTAR TESLİM SUNUYORUZ” Kerim Gümrükçüler

TEKNOLOJİLERİ EN EKONOMİK ŞEKİLDE

dergilerinize her yerden ulaşın...

4/4’lük bir seçim

Kasım-Aralık 2017 Sayı: 61

Enerji Tasarrufu ARALIK 2017 SAYI 304

2017 .

uş alacaksınız, musluğu açıyorsunuz birkaç dakika suyu akıtarak sıcak suyun gelmesini bekliyorsunuz, biraz da istediğiniz sıcaklığa getirene kadar kullanmadığınız bir su sarfiyatı yapıyorsunuz. Evet, bir yandan gelecekteki su savaşları kâbusunu

tanıklı testötesüreci konuşuyor, yandan yılda milyonlarca ton suyu kullanmadan kanalizasyon sistemine gönderiyove sertifikasyon ruz. Sıcak su hazırlayıcı cihaz ile duş arasındaki

Yapmanın Düşük Maliyetli Yolları

mesafe arttıkça israf da artıyor. Çare olarak en çok önerilen şey ise plastik kova. Sosyal medyada pek çokları tasarruf tedbirlerini gururla paylaşıyor ve plastik kovaların faziletlerini sayıp döküyor. Birkaç dakikalığına boşa akıtılan suyu bu kovalarda toplayıp sebze yıkamada, çiçek sulamada kullandıklarını, değerlendirdiklerini anlatıyor. Hatta bu konuda bir İspanyol firması çıkmış, sırf bu iş için bir ürün geliştirmiş: “WaterDrop torbaları”. Firma, her bireyin banyo esnasında ortalama 4.5 litre su heba ettiğinden ve her gün banyo yapması halinde yılda 1000 litre su israf ettiğinden yola çıkarak taşıması, doldurması ve boşaltması kolay bu su torbalarını geliştirmiş. Torbalar banyo musluğuna asılarak ya da direkt

Organizations Calendar 2017

Turkey-Stirred But Not Shaken “More domestic and more renewable energy” era started in Turkey

Turkey is a World Leader in Mega Projects

Uluslararası Yangın ve Güvenlik Sempozyumu

Binalarda

“ We’ll be reaching products that work with

DSYG Dergilik graphene, in 2023.” Su israfının dostu banyolar, her yıl milyonlarca ton suyu heba ediyor

SEMPOZYUM İSTANBUL, 5. YAŞANABİLİR ŞEHİRLER SEMPOZYUMU’NA EV SAHİPLİĞİ YAPTI

TÜYAK 2017

Baca Sektörünün Dünü, Bugünü ve Yarını

Doç. Dr. Selmiye Alkan Gürsel Sabancı University:

Makale

dergilerinize her yerden ulaşın...

RÖPORTAJ FIA FOUNDATION “OKULA GÜVENLİ ERİŞİM HER ÇOCUĞUN EN TEMEL HAKKI”

VOLUME 16 www.hvac-turkey.com

Eurasia Tunnel Selected as World’s “2016 Best Tunnel Project”

İpucu

AYDA BİR YAYIMLANIR • ARALIK 2016 • YIL: 21 • SAYI: 215 • 9 TL. • ISSN: 1302-8073 • www.tesisatmarket.com

MAKALE

Jeotermal Enerjimiz, CO2 Salımları ve Organik Rankin Çevrimli Santraller

güçlü üretim altyapısı

Yangın Hidrantları Denetim, Test ve Bakımı

Mutlu yıllar...

içine duş başlığı daldırılarak kullanılabiliyor. Sonrasında bu torbaları zamanı geldiğinde boşaltmak üzere bir yere asabiliyor, bir yerde bekletebiliyorsunuz. İhtiyacınız olduğunda sifonu çekmek yerine klozete dökebiliyor, çiçeklerinizi sulayabiliyor; temizlik için, evcil hayvanınızı beslemek için kullanabiliyorsunuz. Kimisi de elektrikle şok ısıtma sağlayan musluk geliştirmiş, elektriğin olduğu her yerde suyu israf etmeyin diyor. Buna karşın farklı yerlerde ve tarihlerde, öğrenciler arası yarışmalarda şaşırtıcı sayılabilecek buluşlar yapılmış: Trabzon’da 3 lise öğrencisi, şofben ve diğer ısıtıcılardan sıcak su elde edilinceye kadar geçen sürede boşuna akan soğuk sudan tasarruf edilmesi için proje hazırlamış. Projenin danışman öğretmeni Ahmet Kılıç, FAN SEÇİM YAZILIMLARI projeyi şöyle anlatmış: “Bekleme süresinde en az 3-4 litre su boşa akıyor. 4 kişilik bir ailenin haftada bir banyo yaptığını düşünürsek her hafta 30 litre su boşa gidiyor. Bu, yılda yaklaşık bin 600 litreye ulaşmaktadır. Bunu ülkemize oranladığımızda, 27 milyon ton su boşa akıyor. Biz de boşa akan suyu değerlendirmek için öğrencilerimizle kafa yorup böyle bir proje geliştirdik.

Mutfakta musluk açıldığında su tesisatındaki soğuk suyun dışarı akması yerine, tekrar geri dönmesini sağladık. Bunun için musluğun üzerine termostat koyduk. Termostattaki sıcaklık istenilen dereceye ulaşıncaya kadar sistem suyu dışarıya değil, tesisata geri veriyor. İstediğimiz sıcaklığa gelindiğinde termostat devreye giriyor ve musluktan sıcak su akıyor. Bu sayede soğuk su israfı önlenmiş oluyor.” Bu da üniversite öğrencisinden gelen bir diğer fayda üretimi: Kütahya’da bir üniversite öğrencisi, soğuk suyun ısınmasına kadar geçen sürede israf edilen suyu depolayarak Türkiye’deki tüm binalarda kullanılması halinde her yıl 431 milyon metreküplük Porsuk Barajı’nın kapasitesi kadar su tasarrufu sağlayan sistem geliştirmiş. “İsraf Edilen Suları Geri Kazanım Sistemi” projesinde Mehmet Demir, geliştirdiği sistemin üç yollu vana, su deposu ve depoda otomatik çalışan şamandıradan oluştuğunu söylemiş. Deponun hem şebekeye hem de israf edilen suyun geldiği sisteme bağlı olduğuna dikkat çeken Demir: “Depoyu normalde israf edilen temiz su beslemekte, depodaki su miktarı belli seviyenin altına düşerse doğrudan şebekeden gelen su depoyu beslemektedir. Bu sayede su kesintisi olmamaktadır. Depodaki su, klozetin rezervuar suyunu beslemektedir” demiş. Sistem 150 TL’ye mal olmuş ama üzerinde çalışılırsa düşermiş. Lastik contası eskimiş ve su damlatan musluklardan kaçan su miktarı da yılda 24 tona kadar çıkabiliyor. Suyun debisinin de ihtiyacın üzerinde ayarlı olması da başka bir israf konusu. Building Research Establishment kuruluşunca yapılan bir araştırmaya göre, insanlar su akışının dakikada 3-10 litre asında olmasından rahatsızlık duymuyormuş. Yani ana su vanasından, her musluğa bağlı ara vanadan suyun debisini tasarruf sağlayacak şekilde düzenlemek mümkün. Tabii su tasarruflu muslukların kullanımını yaygınlaştırmak için devletin bazı teşvikleri, vergi indirimleri de işe AKILLI JETFAN OTOMASYONU yarayacak gibi. Bu tür destekler sadece musluklar için değil, klozet, pisuarlar, duş başlıkları için de geçerli. Çünkü bu ürünler de diğerleri gibi ne kadar enerji, su verimli çevre dostu ise o denli pahalı. Öyle olunca da tasarruf yine zengin işi olmaktan öteye gidemiyor. TM

The Second Oldest Subway of the World

TÜNEL

Yenilenebilir enerjiden ilham alan mimari tasarımlar

KONGRE

% 50

İndirimlidir

Jinko Solar Türkiye

www.termodinamik.info

Dergi Aboneliği Öğrencilere

w w w.yenienerji.info

DOSYA

TERMODİNAMİK DERGİSİ

YEN‹LENEB‹L‹R ENERJ‹ TEKNOLOJ‹LER‹

kolaylaştıran yazılımlar

Gökçen Parlar Ünal Yazı İşleri Müdürü gokcenparlar@dogayayin.com

TERMODİNAMİK (12 Sayı)

ISK TEKNİK (6 Sayı)

E-BELEDİYE (6 Sayı)

ISK sektörünün en çok okunan dergisi

Montaj, servis ve uygulama tekniği dergisi

Yerel yönetimlerde yeni yaklaşımların dergisi

Basılı Dergi / 160 TL Dijital Dergi / 80 TL Basılı + Dijital Dergi / 200 TL

Basılı Dergi / 70 TL Dijital Dergi / 35 TL Basılı + Dijital Dergi / 85 TL

Basılı Dergi / 90 TL Dijital Dergi / 45 TL Basılı + Dijital Dergi / 120 TL

TESİSAT MARKET (12 Sayı)

YENİ ENERJİ (6 Sayı)

HVAC&r TURKEY

Tesisat sektörünün ürün pazarlama dergisi

Yenilenebilir enerji teknolojileri dergisi

ISK sektörünün yurtdışına yönelik tek dergisi

Basılı Dergi / 150 TL Dijital Dergi / 75 TL Basılı + Dijital Dergi / 185 TL

Basılı Dergi / 90 TL Dijital Dergi / 45 TL Basılı + Dijital Dergi / 120 TL

Yılda bir kez çıkar Yayın dili: İngilizce Örnek Sayı İstiyorum

Yukarıda işaretlediğim dergiye/dergilere abone olmak istiyorum. Kişinin/Kuruluşun adı İş ünvanı Sektör

Kamu

Özel

Faaliyet alanı

Adresi Posta kodu

Telefon

Faks

TL. Toplam abone bedelini aşağıda işaretlediğim banka hesabınıza havale ettim. Havale fotokopisini adresinize gönderiyorum. Yapı Kredi Bankası Acıbadem Şubesi - İST. 60430526 nolu Doğa Yayıncılık Ltd. Şti. hesabı IBAN No: TR 21 0006 7010 0000 0060 4305 26 Türkiye İş Bankası Koşuyolu Şubesi - İST. 311301 nolu Doğa Yayıncılık Ltd. Şti. hesabı IBAN No: TR 41 0006 4000 0011 1700 3113 01 Garanti Bankası Acıbadem Şubesi - İST. 6299978 nolu Doğa Yayıncılık Ltd. Şti. hesabı IBAN No: TR 29 0006 2000 4040 0006 2999 78 TL. Toplam abone bedelini aşağıda işaretlediğim kredi kartından çekiniz. Visa

Eurocard/Mastercard

Kart no:

Son kullanma tarihi:

Lütfen faturayı

V.D.

Tarih:

İmza:

Güvenlik no: no’lu hesaba kesiniz.

ABONE SERVİSİ

Dergilerimizin aboneliğini herhangi bir nedenden dolayı sürdürmek istemeyen okurların 4077 sayılı Tüketiciyi Koruma Kanunu’nun 11/A maddesinde tanımlanan koşullar doğrultusunda cayma hakkı bulunmaktadır. Gecikmelerde dergimizi arayınız.

Tel. : (0216) 327 80 10 Faks : (0216) 327 79 25 abone@dogayayin.com

ISK sektörünün uygulama tekniği dergisi

ISK sektörümüzü yurtdışında tanıtan dergi

Yerel yönetimlerde yeni yaklaşımlar

Tesisat ürünleri pazarlama dergisi

ISK sektörünün en çok okunan dergisi

Yenilenebilir enerji teknolojileri dergisi

DSYG Dergilik

dergilerinize her yerden ulaşın...

Sektörünüzle ilgili en taze haberler burada! www.termodinamik.info www.tesisatmarket.com www.iskteknik.com.tr www.yenienerji.com www.ebelediye.info www.hvac-turkey.com

Doğa Sektörel Yayın Grubu Ali Nazım Sok. No: 30 Koşuyolu 34718 Kadıköy, İstanbul Tel: (0216) 327 80 10 Faks: (0216) 327 79 25 www.dogayayin.com

Konutlar, ticari yapılar, endüstri tesisleri, kapalı otoparklar ve sığınaklar için...

Yaşamın her alanında

İdeal Havalandırma Çözümleri

BVN F400/2h SERTiFiKASYONU iLE EN ZORLU ŞARTLARA HAZIR

! Konut Havalandırması

Endüstriyel Havalandırma

Ticari Yapı Havalandırması

www.bvnair.com

Türkiye Distribütörüdür

TERMODİNAMİK DERGİSİ KAPAK 318 - IC

www.avensair.com

TERMODİNAMİK DERGİSİ

Ayda bir yayımlanır • Şubat 2019 • Yıl: 27 • Sayı: 318 • 14 TL.• ISSN:1302-8065 • www.termodinamik.info

DSYG Dergilik

dergilerinize her yerden ulaşın...

CMY

www.termodinamik.info

BSH-C FiLTRELi KANAL CiHAZI

Isı Eşanjörlerinin Soğutma Suyundaki Katılardan Korunması

7. İnşaat ve Konut Konferansı Santrifüjlü Kompresör Verimlilik İyileştirmeleri ve Çevresel Etkileri

YEŞİL HAVALİMANLARINDA

ŞUBAT 2019 SAYI 318

2019 .

Beraber Isı ve Güç Sistemleri TERMODİNAMİK DERGİSİ KAPAK 318 - DIS

✔ ✔ ✔ ✔ ✔