Onderzoek Kanaalstraat

‘De Kanaalstraat is een boulevard: Scheveningen zonder water’

Iedereen die vaak in de omgeving van de Kanaalstraat en Damstraat komt, kan beamen dat het er in ieder geval altijd levendig is. De straten hebben een grote aantrekkingskracht op mensen, vanwege de unieke winkeltjes die er te vinden zijn, maar ook door de ‘boulevardfunctie’. Het gebied trekt mensen uit Utrecht zelf, maar ook van ver daarbuiten en soms zelfs uit het buitenland. Dat zorgt voor reuring en gezelligheid, maar er is ook regelmatig overlast en sprake van problemen met de openbare orde. De gemeente liet het Verwey-Jonker Instituut onderzoek doen naar wat het probleem precies is en hoe dit moet worden opgelost.

Tekst: Ilana Noot

De problemen in de wijk zijn bekend. Klachten over te hard rijden, geluidsoverlast, ophouden van verkeer, afval op straat, rondhangen in groepen en overlast door drugsdealen komen vaak voor. Het is dan ook niet de eerste keer dat de situatie in Lombok onderzocht wordt, maar de gemeente wil duidelijk voor ogen krijgen wat ‘het kernprobleem’ is. Verwey-Jonker organiseerde voor dit onderzoek gesprekstafels, waaraan betrokkenen met verschillende achtergronden en perspectieven met elkaar in gesprek gingen over de problemen in de wijk en mogelijke oplossingen daarvoor. Het gaat dan onder meer om bewoners, ondernemers, jongerenwerkers, de straatconciërge Kanaalstraat, de politie en boa’s.

Nuances

De bewoners aan de gesprekstafels herkennen de problemen, maar brengen ook nuances aan. Zo is het volgens hen belangrijk om niet alle jongeren of jongvolwassenen die op straat zijn over één kam te scheren. Ook is duidelijk dat het ervaren van sociale onveiligheid en overlast deels subjectief is; niet alle bewoners ervaren het op dezelfde manier. De gesprekdeelnemers benadrukten tegenover de onderzoekers juist ook de positieve kanten van Lombok, zoals de unieke sfeer en de potentie van de wijk.

De magneetfunctie van de straten is een kracht, maar tegelijkertijd ook een zwakte: het trekt criminaliteit aan en ongewenst gedrag is moeilijk op te lossen omdat er steeds ander publiek is dat ook nog van buiten de wijk komt. “Mensen komen naar de wijk, op vrijdagavond met een dikke auto. Het zijn niet altijd reguliere hufters, ze komen gewoon ook om te showen, aan de vrouwen te laten zien ‘kijk een wat ik heb’. Ze noemen de Kanaalstraat ook wel de ‘boulevard’. Groepen meiden gaan erheen om gezien te worden. Het is ‘Scheveningen zonder water’”, zegt een van de bewoners tegen de onderzoekers.

Het gebied is volgens het rapport ‘gevoelig voor samenlevings- en openbare-ordeproblemen’. Verwey-Jonker ziet een aantal factoren die ten grondslag liggen aan die problemen. Bepaalde jongeren in de Kanaalstraat en Damstraat vertonen volgens de onderzoekers een zogenaamde straatcultuur. Ze hebben een eigen jargon, vertrouwen de overheid niet en je juist afzetten tegen de overheid is ‘stoer’ in deze kringen. Daar komt bij dat ze onderling veel contact hebben via sociale media. “Appgroepen maken snelle opkomst bij mogelijke problemen of opstootjes eenvoudig”, stellen de onderzoekers. Dat, in combinatie met een laag vertrouwen in de overheid, kan volgens de onderzoekers bijdragen aan ‘snelle opschalingen van incidenten’. Ook zouden bewoners, bezoekers en ondernemers vaak ‘kijkgedrag’ vertonen als er iets gebeurt, waardoor heel snel veel mensen aanwezig zijn bij een incident.

De onderzoekers denken verder dat de overheid, jongerenwerk en vooral politie en boa’s te weinig in het gebied aanwezig zijn. Het ontbreken van sluitingstijden zorgt er tot slot voor dat veel horeca ’s avonds en deels ook ’s nachts open is. Daardoor is er bijna altijd relatief veel publiek in het gebied. Doordat dat vaak ook nog mensen van buiten de wijk zijn, is er weinig sociale controle. Dat maakt het oplossen van de problemen lastig.

Puzzelstukjes

De problemen zijn dus complex en hangen samen met veel factoren. Volgens de onderzoekers is er dan ook niet één oplossing voor. De oplossing bestaat uit een heleboel verschillende puzzelstukjes die op de lange termijn in elkaar moeten worden gepast. De onderzoekers adviseren de gemeente dan ook om met een meerjarige integrale aanpak van de problematiek te komen. “De energie en het potentieel van Lombok dienen te worden benut én gefaciliteerd, waaronder de kracht van jongeren, bewoners en ondernemers om zelf het gedrag en de sfeer in de buurt te verbeteren. Bewoners en ondernemers moeten het gaan doen met ruggensteun van overheid en wijkprofessionals, op basis van een inte de onderzoekers.

‘Het unieke Lombok’

Het college van burgemeester en wethouders heeft het onderzoek ingezien en herkent naar eigen zeggen de aanbevelingen. “Een aantal kunnen we dit jaar nog oppakken of verlengen”, stelt het college in een brief aan de gemeenteraad. “Zo continueren we de aanwezigheid van de straatconciërge en de twee extra boa’s voor Lombok Oost (en de Amsterdamsestraatweg), die naast de handhaving een belangrijke rol spelen als verbinder tussen ondernemers, bewoners en gemeente.” Twee maatregelen die verlengd worden dus, maar daar blijft het niet bij. In de wijk komt een extra jongerenwerker en wijkbureau West krijgt vanaf april dit jaar weer een plek in de wijk. Die plek kan dan ook als een soort uitvalsbasis gaan dienen voor mensen die in het gebied werken, zoals de politie, boa’s, de straatconciërge en jongerenwerkers.

Volgens het college van B&W kunnen niet alle aanbevelingen nu worden opgevolgd. “Voorop staat dat we bij het oplossen van de problematiek wel het unieke Lombok, de aantrekkingskracht en de cultuur willen behouden”, schrijft het college. “We zien de noodzaak om de bestaande programmatische aanpak langdurig en stevig voort te zetten, mét bewoners, ondernemers en diverse stakeholders uit de wijk.”