Trijn van Leempun

Utrechters bezingen verzetsvrouw Trijn van Leemput in gloednieuwe stadsopera

Het plan om een stadsopera voor Utrecht te maken was al een aantal jaar in aantocht. Het duurde echter nog even voordat alles op zijn plek viel, maar dit jaar is het toch echt zo ver. In 2022 mag de stad 900 kaarsjes uitblazen: een mooi moment om ook stadsopera ‘Trijn’ op te voeren. Het stuk over de Utrechtse verzetsvrouw Trijn van Leemput is in juni te zien en te horen in TivoliVredenburg. Voor het zover is, moet er nog ink gerepeteerd worden. DUIC keek mee met één van de repetities.

Tekst: Charlie van Dijk / Fotogra e: Robert Oosterbroek

“Hulde, hulde, driewerf hulde”, klinkt het op maandagavond – deze ene keer in de aula van een middelbare school in Vianen, normaal gesproken in Utrecht. Het koor van stadsopera Trijn is aan het repeteren. Het begint even daarvoor met een ietwat rumoerige zaal; mensen komen net van de eettafel naar de repetitie en hebben zo te zien na het weekend wel wat met elkaar te bespreken. Nadat dirigent Roel Vogel enkele keren in zijn handen klapt, verstomt het gebabbel en komen de koorleden op het geïmproviseerde podium staan. De dirigent neemt zijn plaats op de verhoging en kijkt de koorleden aan. Een akkoord op de piano geeft het startschot voor het inzingen: “Ja-ja, ja-ja, ja-ja, ja-ja-jaaa.”

Zodra de stemmen zijn opgewarmd, gaat Vogel verder met het oefenen van de operastukken. Na een jaar repeteren zitten de tekst en melodie er al goed in bij het koor. Toch kan de voordracht nog bijgeschaafd worden. “Het moet straks overal in de Grote Zaal van TivoliVredenburg te horen zijn”, herinnert Vogel de koorleden. Jeroen Lopes Cardozo, de regisseur van stadsopera Trijn, neemt het moment om het koor een aanwijzing te geven. “Nu kan je het publiek verrassen. Die verrassing is belangrijk: Je krijgt publiek dat aandachtig naar je kijkt en dát wil je.” De daaropvolgende ‘hulde, hulde, driewerf hulde’ is luider, zuiverder en krachtiger dan die daarvoor.

De teksten zijn geschreven door Ruben van Gogh. Hij is de librettist van stadsopera Trijn. Al in 2015 komt hij in contact met het Klein OperaKoor uit Utrecht voor het maken van een Utrechtse opera. “Eerder deden we bewerkingen van bestaande verhalen, maar nu zouden we een echte opera gaan máken. Ik kreeg een verhaal aangeleverd waar ik niet zo veel mee kon. Ik kwam er niet uit. Ik heb het idee toen geopperd: Kunnen we niet een opera schrijven over Trijn van Leemput?” Utrechtse geschiedenis, vindt Van Gogh. In ieder geval iemand die zich goed leent voor de hoofdrol in een stadsopera. “Trijn is de afgelopen jaren wat bekender geworden, mede doordat burgemeester Sharon Dijksma tijdens de installatie als burgemeester van Utrecht naar Trijn verwees. Het is ook wel apart dat veel Utrechters zo’n speciaal verhaal nog niet kenden.” Vogel is het daarmee eens: “Utrecht heeft een nieuwe held nodig.”

Inmiddels zijn er dus wel wat Utrechters bekend met het verhaal van Trijn van Leemput. Hoe gaat het ook alweer? We gaan terug naar het jaar 1577. Min of meer op de plek waar je nu TivoliVredenburg vindt, staat Kasteel Vredenburg. Het is een ‘dwangburcht’ die is gebouwd in opdracht van keizer Karel V. Nederlandse rebellen weten in 1576 beslag te leggen op Kasteel Vredenburg en na lang onderhandelen verdwijnen de Spanjaarden uit de burcht.

De bezetters mochten dan verdwenen zijn, dat gold niet voor Kasteel Vredenburg – het vormde voor de bevolking van Utrecht een wrang aandenken aan de periode van onderdrukking. Weg ermee, was dan ook wat de Utrechtse burgers het liefst zagen gebeuren. De Staten van Utrecht gingen echter niet mee in de wensen van het volk. Dat leidde ertoe dat een groep Utrechters, onder leiding van Trijn van Leemput, zelf korte metten maken met Kasteel Vredenburg.

Na een aantal voorbereidende gesprekken gaat de librettist aan het werk met het schrijven van de teksten. “Ik heb gedurende een jaar aan de opera geschreven. Dat gaat niet in een paar dagen, ik moet er regelmatig aan werken. Eerst schrijf ik losse teksten, die zet ik later op volgorde.” Het resultaat zet de componist, Bob Zimmerman, vervolgens op muziek. Daarna begint de tekst van Van Gogh tot leven te komen: Het koor begint al vroeg met repeteren, de ensembles en solisten starten begin mei met het instuderen van de opera. “Natuurlijk ben ik benieuwd naar hoe het uitgevoerd gaat worden.”

Voor Roel Vogel is stadsopera Trijn evengoed een bijzondere productie. “Als dirigent werk je meestal met stukken die al af zijn. Deze opera hebben we geschreven, we zijn hier vanaf het begin samen bij geweest.” Trijn zou eigenlijk in 2020 al ten tonele verschijnen, maar vanwege de 900ste verjaardag van Utrecht werd besloten nog even te wachten – een uitstekende keuze, gezien de pandemie die de cultuurwereld de afgelopen twee jaar lamlegde. In die laatste twee jaar is de productie juist nog rijker geworden, vertelt Vogel.

“We werken met mensen uit heel verschillende achtergronden: leden van het Klein OperaKoor, professionele solisten zoals Karin Strobos in de titelrol van Trijn, musici van het Utrechtsch Studenten Concert. De groep is heel divers en dat vind ik mooi, want muziek werkt verbindend.” Volgens de dirigent zijn er zo’n 200 mensen actief op en rond het podium van stadsopera Trijn. Daarnaast schat hij dat er nog eens rond de 200 mensen met veel enthousiasme achter de schermen meewerken aan de organisatie van de opera. Vogel: “Voor mij is het project eigenlijk al geslaagd.”

Op 12 juni beginnen de artiesten met een try-out van de opera. Daarna volgt er een voorstelling op 18 juni. Op 19 juni zijn er nog twee uitvoeringen te bewonderen. De kaartverkoop is in maart van start gegaan. Meer informatie is te vinden op de website van stadsopera Trijn.