Marokkaanse mode op het podium in
CROWDFUNDING
Bestel nu het boek ‘Zicht op de Domtoren’ en help mee om het ook daadwerkelijk gedrukt te krijgen!
Na ruim vijf jaar verscholen te zijn geweest achter een geraamte van steigerbuizen is de Domtoren van Utrecht weer te zien. De ingrijpende restauratie zit er bijna op. Het icoon van de stad straalt weer en is volop vanaf straten en pleinen te bewonderen.
De Domtoren steekt trotst boven de stad uit, en dat mag gezien worden. Het is dit zicht op de toren wat wij gefotografeerd hebben. Niet vanaf straten en pleinen, maar vanuit andere iconische gebouwen als TivoliVredenburg, de werkkamer van de burgemeester, de centrale bibliotheek, de Rabobank-torens aan de Croeselaan, maar ook vanuit de woonkamers, keukens en slaapkamers bij gewone Utrechters thuis.
Prijswinnend fotograaf Robert Oosterbroek is op vele tientallen locaties geweest, met de mooiste uitzichten – maar de foto’s geven ook een leuk inkijkje in al die plekken die uitzicht hebben op de Domtoren.
Al deze aanzichten worden gebundeld in het grote fotoboek ‘Zicht op de Domtoren’ dat in november klaar moet zijn.
KOM KENNISMAKEN MET WDK op een van onze chauffeursbijeenkomsten! DO. 3 OKTOBER van 19 tot 21 uur De Engel. Burg. Wallerweg 2, 3991 DM Houten.
“ Al die schoolverhalen achter in de bus, Daar geniet ik zo van ”
Om het boek compleet te maken is ook het fraaie uitzicht vanaf de Domtoren volledig 360 graden vastgelegd. Deze foto’s zijn ook in het boek te vinden en maken het een must voor iedere Utrechter.
Nu de Domtoren zijn metalen jasje heeft uitgedaan kan het gebouw er weer vijftig jaar tegenaan. De werkzaamheden zitten er zo goed als op en 9 november – tijdens Sint Maarten – viert de stad groots dat we weer van het aanzicht kunnen genieten.
OM DIT BOEK UIT TE BRENGEN HEBBEN WIJ JOUW HULP NODIG.
Bestel alvast een exemplaar via Voordekunst, https://www.voordekunst.nl/projecten/17644-fotoboekzicht-op-de-domtoren en draag zo bij aan dit prachtige tijdsbeeld van de Domtoren in Utrecht. Scan de QR-code
inleg
€ 100.000 ontvang
€ 25.000 rendement * *Looptijd 5 jaar
investeren.fl exxinvestments.nl/start
•
de QR-code voor een kopje koffi e in Bodegraven.
Uw geld krijgt bij ons een gezonde vlucht
Zo kennen we elkaar Het is een goed gevoel. Elkaar kennen. Optrekken als een groep. Samen dezelfde horizon voor ogen hebben en zo gewenste bestemmingen bereiken. Wind mee of wind tegen. Zó doen trek vogels dat. Wij zien hier in een mooie metafoor om onze manier van samenwerken te omschrijven, want dat is investeren bij FlexxInvestments. Samenwerken. Weten wat je aan elkaar hebt en zo op lange termijn de gewenste doelen bereiken. Als u samen met ons in vastgoed investeert, bouwt u mee aan een goed rendement voor uzelf. Een rendement wat stabiel is voor nu en de toekomst, terwijl u niet de risico’s loopt van speculatieve beleggers.
Hypotheekrecht (vastgoed als onderliggende waarde)
Vaste maandelijkse rente uitkering
5% vast rendement per jaar
Deelnemen vanaf €100.000
Geen bankfi nanciering
Noordstraat 7, Bodegraven
INHOUD
Nieuws
4 DUIC in Beeld
Buurtoren naar Domtoren
6 Column Koos Marsman
Bom
7 Mart van Schijndel
Wie was de wereldberoemde architect?
9 Utrecht Volgens...
Dorine Lustig van de Luisterlijn
Cultuur / Uit
9 Op bezoek bij
Miracle Quilts op de Oudegracht
10 Marrokaanse mode
Nieuwe tentoonstelling Centraal Museum
11 Uittips
Elke week de leukste tips
Stad / Leven
13 Verdwenen villa's
Directeurswoning Homeopathisch Ziekenhuis
Sport
14 Puzzel
Zoek de verschillen
15 SportUtrecht
Verduurzaming bij sportclubs
15 Pen en Frans over FC Utrecht
Ranglijst op de rug getatoeëerd
Mart van Schijndel is wellicht minder bekend dan die andere grote naam, Gerrit Rietveld, toch mag zijn werk zeker niet onderschat worden. Wie weleens op het Pieterskerkhof is geweest heeft een van zijn creaties zeker moeten zien, het Van Schijndelhuis. Een opvallend gestreept gebouw met ronde vormen en een fronton met een rond raam. Een ander bekend werk – opvallend, maar je loopt er ook zo voorbij – is de entree van Ganzenmarkt 6. Het stond
ooit op de nominatie om gesloopt te worden, de eigenaar van het gebouw meende dat dit nodig was om een nieuwe huurder te kunnen vinden. De smaken verschillen over de postmoderne pui uit 1986. Is het mooi? Daar kan iedereen een mening over vormen bij het bekijken van pagina 6 en 7
Robert Oosterbroek
DE VERANDERENDE STAD IN BEELD
JACOBSKERKHOF
Utrecht is constant in beweging. Er wordt gebouwd en gesloopt. Hierdoor ziet de stad er op sommige plekken heel anders uit dan vroeger, terwijl andere straten en pleinen juist al decennia hetzelfde blijven. In deze rubriek laten we dat zien.
Ga naar DUIC.nl voor meer oude en nieuwe foto’s van de stad.
REDACTIE Robert Oosterbroek
CONTACT REDACTIE redactie@duic.nl 06 86 80 32 22
VRAGEN OVER DISTRIBUTIE?
Pierre Schoonhoven via pierre@duic.nl, 06 - 14 41 56 56 AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE
Arjan den Boer, Bas van Setten, Bo Steehouwer, Emily Hengeveld, Ilana Noot, Kamiel Visser en Tamar Huijbregts
ART DIRECTION EN VORMGEVING
ddk.nl en redactie DUIC
UITGEVERS Joris Daalhuisen en Martijn Rademakers
ADVERTEREN
Helling 13, 3523 CB Utrecht, adverteren@duic.nl Dave Vorstenbosch dave@duic.nl 06 43 03 58 73
U bent altijd welkom voor een open gesprek.
Bel 0800 - 023 05 50 of ga naar monuta.nl/utrecht
Ook als u niet of elders verzekerd bent.
Advertentie
Johan Sienema
DUIC IN BEELD
Al bijna zeven jaar zit de Domtoren gedeeltelijk in de steigers, eerst alleen de top en sinds 2019 bijna het gehele bouwwerk. Wie de fotoarchieven in de gaten houdt over de Domtoren ziet bijna alleen maar de toren met steigers terugkomen, maar dat gaat de komende tijd vast veranderen. Het moment waarop de restauratie van de Domtoren afgerond is komt steeds dichterbij. Vorige
Fotografe:
Robert Oosterbroek
week werd al bekend dat Koningin Máxima op 9 november op het Domplein aanwezig is bij de oplevering van het icoon van de stad. DUIC is ondertussen druk bezig om tientallen uitzichten op de Domtoren te fotografen voor het boek Zicht op de Domtoren, maar het uitzicht vanaf de Buurtoren willen we Utrecht niet langer onthouden. a
ARCHITECT EN ONTWERPER
25 jaar na zijn dood: wie was de wereldberoemde
Zijn iconische Utrechtse woonhuis op het Pieterskerkhof werd bekroond met de Rietveldprijs. De beroemde Delta vaas leverde hem internationale prijzen op en werd opgenomen in de museumcollecties van het MoMA in New York, Die Neue Sammlung in München en het Stedelijk Museum in Amsterdam. Zijn ontwerpen werden bewonderd en prijzen volgden, maar zijn privéleven verdween naar de achtergrond. Terwijl zijn architectonische meesterwerken de wereld veroverden, realiseerde hij zich aan het einde van zijn leven dat hij nooit echt had gebouwd aan de fundamenten van zijn eigen leven. Het is 25 jaar geleden dat de wereldberoemde Utrechtse architect Mart van Schijndel is overleden. Wie was deze man?
Tekst: Emily Hengeveld
Met een warme glimlach tilt hij het kind net hoog genoeg op dat hun hoofden elkaar niet raken. Het kind lacht terug, zichtbaar vrolijk en vol plezier. Meike van Schijndel kijkt met liefde naar deze foto van haar en haar vader. Ze scrolt door een album op haar telefoon. Toch was deze huiselijke sfeer in haar jeugd eerder uitzondering dan regel. Ze koestert dierbare herinneringen aan haar vader, maar herinnert zich ook dat hij veel met zichzelf bezig was en altijd aan het werk.
Mart barstte van enthousiasme en passie voor zijn vak. Dat wist hij over te brengen. “In een week tijd heeft Mart ervoor gezorgd dat ik het helemaal zag zitten om iets in de architectuur te doen." Peter Versseput heeft inmiddels al 33 jaar zijn eigen architectenbureau, maar begon ooit aan de tekentafel bij Mart. “Datzelfde aanstekelijke enthousiasme gebruikte hij als docent voor de klas. Mart is daarom heel belangrijk geweest voor veel jonge architecten.”
Van Schijndel doceerde jarenlang aan verschillende kunstacademies en universiteiten in Nederland en was 15 jaar professor bij de vakgroep interieurarchitectuur aan de Fachochschule in Düsseldorf.
Mart van Schijndel werd geboren op 21 juni 1943 in Hengelo. Ruim twintig jaar later, in 1967, rondde hij zijn opleidingen tot meubelontwerper, bouwkundige en interieurarchitect aan de Gerrit Rietveld Academie af in Amsterdam. Een jaar later vestigde hij
zijn architectenbureau in Utrecht. Met zijn eerste vrouw, Jetta Ernst, kreeg hij Meike, die tegenwoordig in zijn voetsporen treedt als grafsch- en interieurontwerper. Later hertrouwde hij met architectuurhistoricus Natascha Drabbe. Met haar woonde hij tot zijn dood samen in het beroemde Van Schijndelhuis.
Het gestreepte poortgebouw
Het is misschien wel een van de meest opvallende gebouwen in Utrecht. Het roze-wit gestreepte pand dat scherp contrasteert met de historische gebouwen op het Pieterskerkhof. “Elk gebouw op het plein komt uit een andere tijd. Van de middeleeuwen tot de negentiende eeuw. Mart vond dat hij er ook iets uit zijn eigen tijd aan toe moest voegen”, vertelt Natascha. “Hij hield daarbij rekening met de omgeving. De lichte strepen hebben de zandkleur van de Pieterskerk en de donkere strepen zijn in de kleur van de klinkers op het plein.” Deze strepen komen overigens ook terug de pui van de Wilhelmina Apotheek op de hoek van de Nachtegaalstraat en de Maliebaan dat hij ontwierp, destijds bekend als de winkel Potten en Pannen.
Wie onder het Willy Wonka-achtige appartementengebouw op het Pieterskerkhof doorloopt, komt uit bij het woonhuis dat Van Schijndel in de zomer van 1992 voor zichzelf ontwierp. “Het is helemaal ingebouwd op een binnenterrein. Mart werkte met twee patio’s en hoge glazen puien om genoeg daglicht
'Dit is het minste wat ik kan doen om zijn ideeën levend te houden'
naar binnen te krijgen. Deze binnengevels maakte hij deels mat, zodat de buren niet naar binnen konden kijken. Omdat het huis op een onmogelijke plek is gebouwd en toch voldoende licht en privacy kreeg, is het al na zeven jaar een gemeentelijk monument geworden. Dat is bijzonder, meestal duurt het vijftig jaar voor zoiets wordt toegewezen”, zegt Natascha, die nog steeds in het huis woont.
“Mart was een heel getalenteerde architect”, vervolgt ze trots. Het Van Schijndelhuis won in 1995 de Rietveldprijs. Een prijs die tweejaarlijks wordt toegekend aan een architectonisch, stedenbouwkundig of landschappelijk project in Utrecht. Daarbij telt de kwaliteit van het ontwerp, maar ook de bijdrage die het project levert aan de stad. Vanwege de grote monumentale waarde stelt Natascha haar huis iedere eerste zondag van de maand (op afspraak) open voor mensen die er interesse in hebben. “Mart heeft zoveel mensen geïnspireerd. Dat is het minste wat ik kan doen om zijn ideeën levend te houden.”
Van Schijndel was een van de weinige Nederlandse architecten in zijn tijd die het postmodernisme omarmden. Een stroming die gebruikmaakt van historische referenties naar de klassieke oudheid. Het gebruik van zuilen, pilaren en driehoekige vormen zijn dan ook regelmatig terug te zien in zijn ontwerpen. Het appartementengebouw voor het Van Schijndelhuis is daar een goed voorbeeld van. Ook de gevel van het voormalige Landelijk Ondersteuningsinstituut voor Kunstzinnige Vorming (LOKV) uit 1984, nu onderdeel van Boon’s supermarkt aan de Ganzenmarkt, toont duidelijk deze kenmerken. Opvallend is dat zijn uitbundige exterieurs haaks staan op zijn minimalistische interieurs. Natascha vertelt daarover: "Mart was als architect niet in een hokje te plaatsen. Hij experimenteerde met alles, van referenties aan de klassieke oudheid tot hightech.”
Niet alleen is het veelvuldig gebruik van driehoekige vormen te danken aan zijn liefde voor het postmodernisme. “Mijn vader had een oogafwijking, waardoor zijn ene oog ‘afdreef’. Daardoor kon hij geen diepte zien. Platte vlakken aan elkaar plakken gaf hem het besef van ruimte. Daarom zie je de driehoek in veel van zijn ontwerpen terugkomen”, zegt Meike. Een goed voorbeeld daarvan is de inmiddels beroemde Delta vaas, die hij ontwierp in opdracht van de bevriende sieradenontwerper Hans Appenzeller. In de laatste week voor de vazententoonstelling moest Appenzeller hem herinneren aan deze opdracht. Voor glasblazen was toen geen tijd meer. Door de tijdsdruk moest hij anders te werk gaan. Met siliconenkit, een product dat hij veel gebruikte, lijmde hij drie identieke glasplaatjes aan elkaar tot een vaas. Het ontwerp verwierf internationale bekendheid en werd opgenomen in de collecties van gerenommeerde musea, waaronder het MoMA in New York, Die Neue Sammlung in München en het Stedelijk Museum in Amsterdam. Te-
wereldberoemde architect Mart van Schijndel?
genwoordig produceert Meike de vaas opnieuw.
De keerzijde van succes Het succes van Mart was onmiskenbaar. Iedereen kende zijn naam en zijn werk werd bewonderd. Maar achter die glans zat ook een andere kant. Mart was een man die zich moeilijk in andere mensen kon verplaatsen, confrontatie in het debat niet schuwde en zeker niet bij iedereen geliefd was. “Hij was veel met zichzelf bezig”, vertelt Meike. “Misschien is dat eigen aan mensen die succesvol worden. Je moet toch een soort narcisme hebben om dat allemaal te kunnen bereiken”, voegt ze toe. Vooral tijdens haar puberteit was dit zwaar voor zijn dochter. “Ik denk dat hij niet goed wist hoe hij de rol van vader moest vervullen. Later besefte hij dat zelf ook. Op zijn sterfbed zei hij dat hij meer had willen denken aan de mensen om hem heen.”
In de laatste zomer voor de eeuwwisseling werd Mart opgenomen in het ziekenhuis met een longontsteking. Dat bleek achteraf longkanker met uitzaaiingen naar zijn hersenen. Mart overleed op 30 september 1999 na een kort ziekbed op 56-jarige leeftijd thuis in Utrecht. De plek waar hij volgens Meike een groot hart voor droeg. “Hij wilde de stad beter en mooier maken, dat hield hem constant bezig.” Trots reed hij in zijn lange donkerblauwe jas en gleufhoed op zijn step door de straten. “Daar ging meneer de architect”, glimlacht Meike. a
Winkelpui Wilhelmina Apotheek, Nachtegaalstraat 94, 1991
Appartementengebouw aan de voorkant van het Van Schijndelhuis, Pieterskerkhof 8, 1992
Gevel van het Landelijk Ondersteuningsinstituut voor Kunstzinnige Vorming (LOKV), Ganzenmarkt 6, 1984
Ingang Van Schijndelhuis, Pieterskerkhof 8, 1992
Interieur Van Schijndelhuis, Pieterskerkhof 8, 1992
COLUMN
Paniek in Bunnik, d’r was ’n bom uit de oorlog gevonde en nou moste ze d’r ’n heule rits mense voor evakuere en de trein moch d’r ’n uur lâng nie meer rijje. Da was in 1956 heul and’res in Wijk C in Uterech. Da lag ook ’n oorlogbommetsjie (van 280 kg) onde de vloer van de Westerkerk (nu Bunk-hotel) en die wer verwijderd nada ’n bommeman de ontsteking onklaor ha gemaok. Niks evakuasie en na afoop stonde de manne die ‘m naor bove haolde er mee te posere voor ’n foto in de kerant.
Hoe die bom in Wijk C terech kwam? Da’s ’t biezondere verhaol van de anval van geallieerde vliegtuige op 13 oktober 1944. Da’s dus dit jaor pecies 80 jaor geleje. Twee keer die dag kwaome vliegtuige vanuit ’t noordooste richting Cetraol Stasion vliege wan daor stonde wagons mè materieel voor V2rakette die in De Haog werde afgeschote richting Londen. De pilote gooide hun bomme nie altijd eve nauwkeurig, ook omda ze beschote werde door afweergeschut op ’t pelišiebureau an ’t Paordeveld. Bomme kwame neer op da pelišiebureau en an de overkant op de Catherijnesingel en gebouwe an de Leidseweg en op ’t Stasionsplein. D’r kwamen zo’n 25 mense bij om ’t leve waoronder ’n pelišieagent. En ’t verhaol gaot da ’t celleblok van ’t pelišiebureau wer geraok en da vezetsmense die daor vastzaote konde vluchte. Of ’t waor is he’k nooi nie bevestig gekrege maor as ’t waor is, was da ’t enige mooie an die dag.
Zellef he’k ook ’n herinnering an die dag, nie da ik al over de tachtig ben, maor ’t gaot om me groatšie, me oma. Die raokte gewond wan ze liep over de Catherijnebrug toen de bomme viele en ze kreeg ’n scherref van zo’n granaot in d’r kuit.
Daor hield ze ’n heul groat litteke an over da me as kind altijd fascineerde.
De bom die op de Westerkerk viel onplofte nie en wer afgedek mè zand en ’n groate betonne plaot. In 1956 wer die bom geruimp en niemand in Wijk C heb d’r wa van gemerrek.
Koos Marsman is ambesedeur vollekstaol en commetator. Hij schrijf tweewekelijks voor DUIC, natuurlijk in de Uterechse vollekstaol
UTRECHT VOLGENS DORINE LUSTIG VAN DE LUISTERLIJN
‘Contact van hart tot hart’
Dag en nacht kan er worden gebeld naar de Luisterlijn. Aan de andere kant van de lijn zit er dan een getrainde vrijwilliger klaar met een luisterend oor. Iedereen die daar behoefte aan heeft, kan bij de Luisterlijn terecht voor een volledig anoniem gesprek per telefoon, chat of mail. Dat kan inmiddels al ruim 65 jaar. Dorine Lustig is zestien jaar trainer en begeleider van de tientallen vrijwilligers in Utrecht.
Wat voor training en begeleiding krijgen de vrijwilligers?
“Zij krijgen onder andere professionele trainingen over gespreks- en luistervaardigheden. Daarin oefenen we met elkaar, maar ook met acteurs. Luisteren is een vaardigheid die je in je hele leven toepast. Ik hoor vaak terug dat vrijwilligers ook echt wat hebben aan de trainingen in hun dagelijks leven. Luisteren vergt het en een ander. Het is bijvoorbeeld belangrijk om iemand te laten weten wat voor gevoel je hoort. Je nodigt iemand uit om verder te vertellen door te vragen: ‘Als ik je zo hoor, ben je heel verdrietig, klopt dat?’ Dan voelt iemand zich gezien. Ergens over praten helpt om dingen op een rijtje te zetten. Vrijwilligers leren ook hoe om te gaan met crisissituaties, mensen met suïcidale gedachten*, maar ook met iemand die zich verveelt en gewoon een praatje wil maken. Sommige mensen zouden wel de hele dag met je willen praten. Daarvoor moet je ook grenzen weten te stellen en de regie houden in een gesprek. Zolang je vrijwilliger bent, blijf je begeleiding krijgen en kom je regelmatig samen met jouw groep. Daar kan je jouw ervaringen delen over lastige gesprekken en van elkaar leren.”
Wat vind je nog meer belangrijk om de vrijwilligers mee te geven?
“Vooral dat ze niet moeten proberen om ie-
mands problemen op te lossen. Die neiging hebben we allemaal als iemand het zwaar heeft. Vaak ga je daarin te snel en dat roept weerstand op. Het zijn meestal emoties die er uit moeten. Als iemand erg emotioneel is, is er nog niet echt ruimte voor oplossingen. Wel kan je natuurlijk voorzichtig met iemand meedenken en aftastend suggesties doen. Je wil de ander prikkelen en aan het denken zetten. De meeste mensen bellen niet voor een oplossing, maar om hun hart te luchten en zich gehoord te voelen.”
Hebben de vrijwilligers er zelf ook wat aan?
“We zeggen altijd: als vrijwilliger kom je hier iets brengen, maar ook iets halen. Dat mag en hoort ook. Je voert hier bijzondere gesprekken en hebt contact met een ander van hart tot hart. Dat is voor de ander fjn, maar ook voor jou. Het feit je dat je iets voor een ander kan betekenen, is voor de vrijwilligers het belangrijkste. Zowel de anonimiteit van de vrijwilligers als van degene die contact zoekt, zorgt ervoor dat mensen vrijuit hun verhaal vertellen.”
Wat vind je zo leuk aan dit werk?
“Het mooie is onder andere dat we de verbinding aangaan met onze vrijwilligers. Het is vaak ook heel persoonlijk. Iedereen komt
In de rubriek Utrecht Volgens spreken we een bekende of onbekende Utrechter. Vaak met een actuele aanleiding en altijd met een paar standaardvragen over het leven in Utrecht.
lastige dingen tegen: dingen waar je in je dagelijks leven zelf ook tegenaan loopt. Vrijwilligers vertellen ons vaak heel veel, maar wij hun als trainers ook. We bouwen een vertrouwensband op. Mensen omschrijven het hier regelmatig als een warm bad. Ik vind het fjn om te horen dat ze zich hier veilig en ondersteund voelen.”
Waar kan je culinair genieten in Utrecht?
“Ik heb laatst een erg leuke Vegan Food Tour gedaan door de stad. We gingen langs een stuk of zeven zaken. Er mogen meer van zulk soort initiatieven komen. Het was een leuke manier om inspiratie op te doen. Zo aten we bij FLFL in de Servetstraat verrukkelijke falafel. Restaurant BROEI stond ook op de route. Dat kende ik al. Ook daar smaakte het eten heerlijk. Je hebt geen idee wat er precies op je bord ligt, maar het ziet er altijd prachtig uit.”
Wat is je lievelingsplek in Utrecht?
“Dat is sinds jaar en dag Springhaver. Ik ga daar graag naar de flm, maar kom er ook om alleen wat te drinken en eten.”
Wat is jouw mooiste herinnering aan Utrecht?
“Mijn vriend en ik kennen elkaar nu vier jaar.
Op onze eerste date, middenin coronatijd, hadden we uiteraard buiten afgesproken. Na
een tijdje op een terras op de Mariaplaats te hebben gezeten, waren we nog lang niet uitgepraat. Daarom gaf ik hem een rondleiding door de rest van het centrum. Hij komt niet uit Utrecht. Dat was een hilarische rondleiding, omdat ik toch van veel dingen niet meer wist hoe het precies zat. Was de Dom nou het middenschip kwijt door een storm of een brand? Ik probeerde een goede rondleiding te geven, maar hij vond het vooral erg grappig en ontwapenend dat ik het steeds net niet wist. We hebben het daar nog vaak over.”
Wat is je droomhuis in Utrecht?
“Ik woon heel fjn in Rivierenwijk: in een jaren 30-huis met een tuin. Mijn straat is erg rustig, maar vooral gezellig. Er wonen allemaal leuke mensen. Goede buren zijn belangrijk en fjn. Ik hou ook van de binnenstad. Gelukkig sta ik binnen vijf minuten fetsen op het Ledig Erf. Die combinatie vind ik fantastisch. Ik hoef nergens anders te wonen.”
Utrecht is… “…groot genoeg om dynamisch te zijn en klein genoeg om me er thuis te voelen.” a
* Denk je aan zelfdoding of maak je je zorgen om iemand? Erover praten helpt en kan anoniem via de chat op www.113.nl of telefonisch via 113 of 0800-0113.
Tekst: Bo Steehouwer / Fotografe: Bas van Setten
Nacht van de Utrechtse Geschiedenis
Zaterdag 12 oktober 2024
Dit jaar organiseert historische vereniging Oud-Utrecht de 7e editie van de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis. Het thema is ‘Echt Nep’. Deelnemers kunnen vanaf 18:30 uur op allerlei locaties rondom het Utrechtse Domplein genieten van exposities, rondleidingen, muziek, theater, mini-colleges en workshops.
Er zijn verschillende bijzondere gasten. Zo vertelt de bekende auteur Arthur Japin over feiten en fctie in zijn historische romans en treedt Spinvis met Saartje van Camp op in de Domkerk. Net als vorig jaar is gekozen voor een festival-achtige setting. Na het ophalen van een polsbandje kunnen deelnemers een persoonlijk programma samenstellen. Een regulier ticket kost €17,50. Er zijn gereduceerde tarieven voor leden van Oud-Utrecht, studenten/scholieren en U-pashouders.
Koop je ticket op www.nachtvandeutrechtsegeschiedenis.nl
Voorstelling Erasmus hier en nu in de Domkerk Erasmus heeft zijn sporen in Utrecht nagelaten: in de Domkerk is hij tot priester gewijd. De voorstelling ‘Erasmus Hier en Nu’ gaat over het leven van deze boeiende man. Dat was vol drama, hij leefde in roerige tijden en ontwikkelde zich tot een van de bekendste en meest invloedrijke personen van die tijd. Een ‘mega-infuencer’ zouden we nu zeggen. Zijn ideeën en denkbeelden zijn na vijf eeuwen nog steeds verrassend actueel!
Deze meeslepende muziektheatervoorstelling wordt opgevoerd door jeugdige en oude acteurs, musici, dansers en een verteller. Met de Domkerk als prachtige en authentieke setting.
Middagprogramma
Het middagprogramma bij de voorstelling vindt plaats in de Pandhof en in de Michaëlskapel in de Domtoren. Met presentaties, muziek, hofdans en een lezing, die geheel past in het thema van de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis ‘Echt Nep’. De lezing wordt verzorgd door Sanne Steen, promovenda aan de Erasmusuniversiteit, waar zij onderzoek doet naar de beeldvorming over Erasmus door de eeuwen heen. "Die wisselde nogal, zodat je je regelmatig afvroeg: ‘wie is nu die Erasmus echt?’ Hij was zelf ook actief bezig met (het sturen van de) beeldvorming rond zijn persoon. Zo liet hij zich afbeelden door beroemde schilders.
Ook liet hij bronzen penningen maken als aandenken aan zichzelf en om deze weg te geven als relatiegeschenk."
LET OP: Koop het juiste kaartje! Als deelnemer aan de Nacht kun je ervoor kiezen om kort binnen te lopen voor een kleine impressie. Wil je de complete theatervoorstelling zien? Koop dan geen ticket voor de Nacht, maar ga naar www.erasmusvoorstelling.nl om een ticket voor de voorstelling Erasmus Hier en Nu te kopen. Daarmee heb je – na de voorstelling – ook toegang tot de activiteiten van de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis.
Bekijk het blokkenschema van de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis op de volgende pagina.
Pop- u p performances ‘Stad in de storm’
De groep creatieve makers ‘Thea T(r)aal’ ontwikkelde speciaal voor de Nacht een driedelige performance met theater, muziek, spoken word en dans, losjes gebaseerd op het werk van oud-inwoonster Thea Beckman. Dit drieluik wordt een bijzondere belevenis, je kunt een losse performance bezoeken of ze alle drie meemaken.
Deel 1 vindt plaats in Het Utrechts Archief (20:40 uur), Deel 2 is in de Pandhof (21:15 uur) Deel 3 kun je beleven in de Domtoren (21:45 uur).
De waarheid verzinnen
Auteur Arthur Japin gaat tijdens zijn lezing in op het thema Echt Nep. Hoe zit het met feiten en fctie in zijn historische romans? Hij vertelt over dingen die hij verzonnen heeft, die waar bleken te zijn. En legt uit waarom fctie kan helpen de waarheid over te brengen.
Sterke verhalen
Utrechtse stadsarcheologen presenteren nieuwe verhalen uit Utrechtse bodem en Landschap Erfgoed Utrecht komt met sterke verhalen over het erfgoed van de provincie Utrecht. Laat je verrassen door de verhalen bij bijzondere voorwerpen en over gebeurtenissen. Essayist van de Maand van de Geschiedenis Hans Schnitzler neemt je mee in een boeiend relaas over zijn essay ‘De mens, de machine en de therapeut’. En we gaan in gesprek met de architect/restaurateur van de Domtoren, want hoe echt is deze nog na de restauratie?
BLOKKENSCHEMA NACHT VAN DE UTRECHTSE GESCHIEDENIS
Sterke Verhalen Landschap Erfgoed Utrecht 19:15 - 19:45
Arthur Japin
19:45 - 20:15
Vers Uit Utrechtse Bodem Stadsarcheologen vertellen 20:30 - 21:15
Arthur Japin 21:45 - 22:15
Groate Utreg Kwis met kwisli er Koos Marsman 22:30 - 23:30
Sterke Verhalen Landschap Erfgoed Utrecht 20:00 - 20:30
Hans Schnitzler 21:00 - 21:30
Laat een historische portretfoto maken 19:00 - 22:00
Wandeling Gilde 19:45 - 20:45
Wandeling Gilde
20:15 - 21:15
Wandeling Gilde 20:45 - 21:45
Stad In de StormDeel 2 - Pandhof 21:15 - 21:35
Rondleiding Feiten En Fabels
19:00 - 20:00
Rondleiding Feiten En Fabels
20:00 - 21:00
Rondleiding Feiten En Fabels 21:00 - 22:00
Hoe echt is onze Dom? 21:45 - 22:30
De Groate Utreg Kwis
Kwislijer Koos Marsman stelt je kennis van de Utrechtse geschiedenis op de proef. Is wat hij vertelt echt of nep?
Stadstours met gids
Met de gidsen van Gilde Utrecht ontdek je al wandelend authentieke, historische bezienswaardigheden én neppers.
www.nachtvandeutrechtsegeschiedenis.nl/blokkenschema
Workshop Nét Echt Door de Inktpot 19:00 - 23:00 T
Rondleiding Kunst En Kunde Van Het Klokkenluiden
19:30 - 20:00
Rondleiding Kunst En Kunde Van Het Klokkenluiden
20:30 - 21:00
Muziektheater Erasmus Hier En Nu 19:30 - 21:30
Stad In de Storm - Deel 3 21:45 - 22:30
Feiten en fabels in de Domtoren
In de Domtoren kun je mee met de rondleiding ‘Feiten en Fabels’. Ook kun je een kijkje nemen bij de klokken in de Egmondkapel. Dit zijn niet de echte, maar de oefenklokken. Leer de techniek van het luiden en geniet van het uitzicht!
Spinvis En Saartje 22:45 - 23:30
Spinvis en Saartje van Camp
Spinvis en Saartje Van Camp wekken de mythologische neveldieren tot leven in de wereld van nu. Ergens tussen waan en werkelijkheid fuisteren en zingen deze wezens ons toe. Eeuwenoud zijn ze. Soms mens, soms dier, soms man, soms vrouw, soms geen van beiden of allebei. Wat drijft hen? Waarom zijn ze nog altijd hier?
Flitsrondleiding 19:30 - 19:45
Flitsrondleiding 20:00 - 20:15
Flitsrondleiding Stad In de Storm - Deel 1
Flitsrondleiding 21:00 - 21:15
Flitsrondleiding 21:30 - 21:45
Birdpack Zingt Echt Nep 19:45 - 20:15 Pierre Et Les Optimistes 21:00 - 22:00 Birdpack Zingt Echt Nep 22:00 - 22:30
Escape Room
In Het Utrechts Archief ga je op zoek naar de waarheid tijdens een Escape Room die draait om Joanna die van hekserij wordt beschuldigd. Weet jij op tijd haar onschuld te bewijzen? Daarna kun je even bijkomen in het museumcafé met live muziek en een workshop gegeven door tekenaars van de Inktpot.
- 22:30
fotograaf Corbino
Word meestervervalser
Wil je een meestervervalser worden of juist vervalsingen opsporen met de nieuwste digitale technieken? Dan ben je bij het Universiteitsmuseum aan het juiste adres voor workshops en mini-colleges.
In de ban van de middeleeuwen
Conservator Middeleeuwen René de Kam geeft je vast een doorkijkje naar de nieuwe tentoonstelling van Museum Catharijneconvent. Hij doet een boekje open over drie verzamelaars uit de 19e eeuw die kastelen in Middeleeuwse stijl inrichtten.
Magazijn De Zon Theatergezelschap Stadsavonturen verzorgt tijdens de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis drie theaterwandelingen door Magazijn De Zon. In de Middeleeuwen was dit al een bruisende handelsplek met werfkelders als magazijn. Veel Utrechters kennen dit gebouw als de voormalige vestiging van de bibliotheek en boekhandel Broese, maar van omstreeks 1900 tot 1973 was het een warenhuis van V&D. Deze sfeer kun je opsnuiven tijdens StoryTrail Magazijn De Zon.
Bekik de meest recente versie van het blokkenschema online. Klik op een activiteit voor meer informatie.
Expo Kik, wi dieren
19:00 - 23:00
Mini-College Is het echt echt?
20:00 - 20:20
Mini-College Is het echt echt?
21:00 - 21:20
Mini-College Is het echt echt?
22:00 - 22:20
Workshop Meestervervalser
Doorlopend tussen 19:00 - 23:00
Mini-College Meestervervalser
20:30 - 20:50
Workshop en expo Optische illusies
Doorlopend tussen 19:00 - 23:00 DOMunder bij nacht Minitours van 20 minuten
Mini-College René de Kam 19:45 - 20:15
Mini-college middeleeuwen 20:30 - 21:00
Mini-College Meestervervalser
21:30 - 21:50
Toekomstmuziek
Jong Utrechts talent speelt toekomstmuziek. De bands zijn geselecteerd door 3voor12 en we verwachten zeker dat zij geschiedenis gaan schrijven!
Utrechtse queer historie
20:30 - 21:00
Mini-College René de Kam 21:15 - 21:45
Mini-college middeleeuwen
22:00 - 22:30
Minitours DOMunder en Paleis Lofen
Utrechtse queer historie
22:00 - 22:30
In DOMunder en Paleis Lofen zijn doorlopend boeiende minitours van twintig minuten.
Theaterwandeling 19:30 -20:30
Loema 19:30 - 20:00
David Rooker 20:15 - 20:45
Theaterwandeling 21:00 - 22:00
Neef. 21:15 - 21:45
Coos 22:00 - 22:30
Theaterwandeling
22:30 - 23:30
Doorlopend tussen 19:00 - 22:30
Lofen bij nacht minitours van 20 minuten Doorlopend tussen 19:0022:30
Horeca
Even uitrusten met een lekker drankje erbij? Dat kan tijdens de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis op de volgende locaties.
Museum Catharijneconvent
Het museumcafé is open van 18:30 tot 23:00 uur
Het Utrechts Archief Café met live muziek, open van 18:30 tot 23.00 uur
Academiegebouw Open van 18:30 tot 00:00 uur
In het Academiegebouw betaal je met betaalmunten. Deze zijn te koop bij de info & muntverkoop-balie in het Academiegebouw.
De Nacht van de Utrechtse Geschiedenis wordt georganiseerd door de historische vereniging Oud-Utrecht. Oud-Utrecht wil ‘de kennis en belangstelling bevorderen van de geschiedenis, archeologie en monumentenzorg van stad en omgeving Utrecht en waken over het behoud van het cultureel erfgoed'. De vereniging is opgericht in 1923 en in de loop der jaren uitgegroeid tot een grote club met zo’n 2500 leden. Voor leden en andere belangstellenden organiseert de vereniging allerlei activiteiten en geeft ze een tijdschrift, een podcast en een jaarboek uit. Ook maakt Oud-Utrecht voor DUIC wandelingen door de stad, op zoek naar bijzonder erfgoed.
Voor alle Utrechters
Wie aan de geschiedenis van Utrecht denkt, denkt waarschijnlijk eerst aan de Dom, de Middeleeuwse kerken, de grachten met de werven en de historische singels. Natuurlijk zijn we daar trots op. Maar Utrecht is veel meer dan dat. Utrecht is ook het verkeersknooppunt van Nederland, een fabrieksstad, een muziekstad, een winkelstad en had van oudsher nauwe relaties met de landbouwgebieden om de stad heen. Oud-Utrecht besteedt dan ook uitgebreid aandacht aan industrieel erfgoed als de Demka fabrieken en fabrieken rond de Vaartse Rijn, de nieuwe en oude uitbreidingswijken van Wittevrouwen en Lombok tot Voordorp en Leidsche Rijn, oude winkelpanden, stations, Tivoli, Vredenburg, het leven in de oude wijken en bijvoorbeeld dat van de hoveniers. Zo wil Oud-Utrecht er zijn voor álle Utrechters
Activiteiten
• Elke tweede maandag van de maand historisch café in Bibliotheek Neude.
• Zes keer per jaar een lezing in het Bartholomeus Gasthuis.
• Jaarlijks een grote lezing in de Pieterskerk.
• Dit jaar tours naar de wijken van Utrecht.
Publicaties
• Elke twee maanden het rijk geïllustreerde Tijdschrift Oud-Utrecht.
• Elke twee maanden een nieuwsbrief met geschiedenisweetjes.
• Eens per jaar een diepgravend Jaarboek Oud-Utrecht.
• Regelmatig een podcast waarin gesproken wordt met een Utrechter die iets gedaan heeft met geschiedenis.
Vrijwel alle activiteiten zijn gratis voor leden. Sommige zijn ook opengesteld voor niet-leden. Leden krijgen ook korting op de webshop en vanzelfsprekend op de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis.
Meer weten over onze activiteiten en publicaties? Kijk dan op www.oud-utrecht.nl.
Word lid van Oud-Utrecht en krijg de eerste drie maanden cadeau
Interesse in de geschiedenis van stad en regio Utrecht? Word dan lid van Oud-Utrecht. Wie zich nu aanmeldt als lid betaalt tot 1 januari 2026 slechts €42,50 (jongeren tot 26 jaar en U-pashouders €20,-). Als extra's krijg je dan in 2024 nog twee nummers van het Tijdschrift Oud-Utrecht, het Jaarboek 2024 en Het stegenboek van Utrecht. Met je lidmaatschap steun je het werk van Oud-Utrecht.
OP BEZOEK BIJ MIRACLE QUILTS OP DE OUDEGRACHT
‘Het is een goede manier om mensen te ontmoeten’
De kleurrijke etalage van Miracle Quilts trekt de aandacht van menig voorbijganger. Je hoort het ze soms denken terwijl ze door het raam naar binnen turen: wat voor winkel is dit precies? Ze zien onder andere een groot groen kleed met daarop bloemen in allerlei kleuren en een grote verscheidenheid aan stofen. DUIC stapte de rode deur van het monumentale pand op de Oudegracht eens binnen.
Tekst: Bo Steehouwer / Fotografe: Bas van Setten
"D
e winkel zit hier al 27 jaar”, vertelt Diana During. Sinds begin januari is zij de nieuwe eigenaar van de quiltwinkel, die eerder Carol Cox heette. Diana werkte hiervoor veertien jaar bij hobbywinkel Pipoos. Ze was al wel vrijwilliger bij Carol Cox en volgde cursussen bij Maria, de vorige eigenaar. “Op een gegeven moment werd het te veel voor haar om de winkel te runnen. Toen ik dat hoorde, dacht ik alleen maar: ik moet er niet aan denken dat die verdwijnt. Dat vond ik zo’n verschrikkelijk idee.” Quilten is een eeuwenoude handwerktechniek. Het woord komt oorspronkelijk van het Latijnse 'culcita'. Dat betekent ‘gevulde zak’, wat een quilt in feite ook is. In de loop der tijd is dat woord verbasterd. Quilten is eigenlijk het vastnaaien van meerdere lagen stof op elkaar. Vaak bestaat een quilt uit een bovenlaag, een vulling van bijvoorbeeld van katoen, polyester of wol en vervolgens een stoffen achterkant.
Out of the box
Aan de muren hangen quilts van cursisten en van Diana zelf. Ze loopt naar een oceaan-
blauw kleed naast de kassa. Om die te maken, gebruikte ze verschillende techniek door elkaar. “Dat vind ik het allerleukst om te doen.” Zo gebruikte ze onder meer houtstempels om zeeplanten op de stof te drukken. “Ik vind het leuk om een beetje out of the box te werken.”
De toplaag bestaat meestal uit kleurrijke patronen, samengesteld uit allerlei verschillende stukjes stof. Dat wordt ook wel patchwork genoemd. Met quilten kan je van alles maken: een bedsprei of kleed voor op de bank, maar ook een kleiner exemplaar voor aan de muur of een toilettasje.
De textiellagen worden door middel van quilten, ofwel doorstikken, aan elkaar gemaakt. Volgens de traditionele techniek gebeurt dat met de hand, vertelt Diana. Het is dan ook een intensief werkje. Ze wijst naar een van de quilts aan de muur vooraan in de winkel. Daar was een redelijk ervaren quilter ongeveer een half jaar mee bezig.
100 cursisten
Miracle Quilts is een winkel, maar ook een
plek waar allerlei cursussen worden gegeven over quilten en patchwork, maar ook over Sashiko. Dat is een eeuwenoude Japanse borduurmethode. Maria is nog steeds een van de docenten. In totaal zijn er 100 cursisten die om de week langskomen en aan de slag gaan in de ruimte achter in de winkel.
“Sommigen komen hier al tientallen jaren”, zegt Diana. “Zowel jongeren als ouderen volgen hier cursussen.” Zo zit er al een paar jaar een man van 26 op les, die volgens Diana veel talent heeft. Ook een moeder en dochter die pas in Utrecht zijn komen wonen, waren van de partij. “Het is hier ook een sociale aangelegenheid. Cursisten worden vrienden. Het is een goede manier om mensen te ontmoeten. Ik doe het vooral voor al die blije cursisten.”
‘Van toen en nu’ Maria nam de winkel ongeveer zestien jaar geleden over van Carol, de eerste eigenaar. Verschillende meubels van haar staan nog steeds in de zaak. Diana wijst onder andere naar de houten kast bij de deur staat en een houten tafeltje. “Die hebben hier altijd
gestaan en ik mocht ze overnemen van haar kinderen. Ze zijn nog steeds geweldig.” Carol verkocht in het begin alleen een paar effen stoffen, legt Diana uit. Ook verkocht ze later meubels. “Quilten werd steeds moderner en populairder in Nederland. De vraag naar stoffen met bloemetjes, strepen en andere patronen groeide. Carol is bloemenstoffen gaan verkopen toen Colletta, die verderop in de straat ook een quiltwinkel had, ermee stopte. Ze breidde het assortiment steeds meer uit en iedere keer kwam er een kast vol met stoffen bij. ”
“Carol leeft helaas niet meer. Haar partner is nu 92 en woont vlakbij: in het Bartholomeus Gasthuis. Hij wandelt regelmatig langs. ‘Ik kom eventjes een beetje Carol snuiven’, zegt hij dan. Dat is zo lief. De eerste keer dat hij hier binnenkwam, was hij in tranen. Hij heeft hier zoveel geschiedenis liggen met Carol. Inmiddels komt hij blij binnen en vertelt allerlei verhalen. Dit is een plek van toen en nu. Ik heb het gevoel dat ik op de schouders sta van een paar grote vrouwen.”a
CENTRAAL MUSEUM
Marrokaanse mode op het podium
Utrecht kent een grote Marokkaanse gemeenschap en mede daarom is nu in het Centraal Museum de tentoonstelling MODA te zien. In deze expositie staan werken centraal van makers, waarvan de roots zijn terug te brengen naar het Noord-Afrikaanse land. Mode voert de boventoon, maar er is ook plek voor fotografe en haarvlechttechnieken. De tentoonstelling beslaat maar liefst duizend vierkante meter en dat is volgens co-curator Ninke Bloemberg al een statement op zichzelf.
MODA is spreektaal voor mode in het Marokkaans en Tamazight. De expositie, die tot stand is gekomen door een samenwerking van het Centraal Museum en DAR Cultural Agency, werd dinsdag feestelijk geopend met een modeshow waar onder meer Koningin Máxima en burgemeester Sharon Dijksma bij aanwezig waren. Bart Rutten, artistiek directeur van het Centraal Museum, vertelde eerder op de dag dat in Nederland momenteel een coalitie aan de macht is, waarvan de grootste partij bepaalde
bevolkingsgroepen stelselmatig uitsluit. “In dit tijdsgewricht is zo’n tentoonstelling dus belangrijk.”
In MODA zijn werken te zien van grote internationale namen en van lokale talenten uit Utrecht. De samenstellers van de tentoonstelling willen de bezoekers kennis laten maken met de, zoals zij het omschrijven, ‘immense veelzijdigheid’ van Marokkaanse modes. Zo zijn er creaties te zien van modehuizen als Maison Sara Chraïbi, BENCHELLAL en New Tangier. Ook is er een vintage
silham (een kledingstuk dat lijkt op een cape) te zien van Maison ARTC, dat is geverfd met natuurlijk hennapoeder en met de hand geborduurd. Dit kledingstuk is ‘gecreëerd met liefde en respect om ons erfgoed, cultuur en ambacht te eren’. "Moroccanness fascineert me: het is onvangbaar, continu in ontwikkeling en geworteld in rijk erfgoed”, zegt Zineb Seghrouchni, co-curator MODA en oprichter van DAR Cultural Agency. “MODA is een manifestatie van Moroccanness, gecreëerd voor en door de-
Advertentie
genen die dit belichamen." Ninke Bloemberg, conservator mode bij het Centraal Museum, zegt met MODA de energie van hedendaagse makers met een relatie tot Marokko te willen overbrengen. “Voorbij de stereotypering, van high fashion tot streetwear en van hyperlokaal tot internationaal; MOḌA bruist." De tentoonstelling in het Centraal Museum is tot en met 2 maart 2025 te zien in het Centraal Museum. a
Tekst en fotografe: Bas van Setten
Charlotte Wessels
Waar: TivoliVredenburg
Wanneer: vrijdag 4 oktober, 20:30 uur Prijs: 28,85
Charlotte Wessels presenteert haar derde album in Utrecht, waarop ze een heavy en catchy sound laat horen. Als voormalig frontvrouw van de Nederlandse symfonische metalband Delain kennen we haar al goed, maar sinds de splitsing van de band in 2021 is ze solo verdergegaan. Ze stond al eerder met groot succes in Ronda. Nu komt ze terug naar TivoliVredenburg!
De Jacht op Meral Ö.
Waar: Hoogt in Bieb Neude
Wanneer: dinsdag 8 oktober, 18:45 uur Prijs: 11 euro
De Jacht op Meral Ö. is gebaseerd op waargebeurde gebeurtenissen rondom het Toeslagenschandaal, waarin Meral Öztürk wanhopig wordt wanneer de Belastingdienst onterecht 34 duizend euro aan kinderopvangtoeslag terugvordert. Ondanks haar verzet wordt haar volledige salaris in beslag genomen, en een sociaal rechercheur infltreert haar leven. Terwijl ze probeert een normaal leven voor haar dochters te behouden, neemt de druk toe, en wordt ze gedwongen tot radicale keuzes om haar gezin te beschermen tegen de dreiging van uithuisplaatsing.
Science Café: Dementie
Waar: TivoliVredenburg
Wanneer: maandag 7 oktober, 20:00 uur
Prijs: gratis
Ongeveer 300 duizend Nederlanders hebben een vorm van dementie. De verwachting is dat dit aantal zal blijven groeien. Wat gebeurt er precies in hun brein? En hoe beïnvloedt de manier waarop we dementie zien onze omgang ermee? Dit wordt besproken door onder meer antropoloog Anne-Mei The en neurowetenschapper Elly Hol.
Waar: Stadsschouwburg Utrecht
Wanneer: Vanaf vrijdag 4 oktober, 20:00 uur Prijs: 13 tot 29 euro
Laat de talkshows, ‘Amerika-kenners’ en complottheorieën achter je en geniet van het meeslepende koningsdrama Koning Krump. Tegen alle verwachtingen in wordt Krump tot koning gekozen. Hij voelt zich onoverwinnelijk en wil zijn macht ten koste van alles behouden, terwijl zijn vrouw Melania het naderende onheil al voelt aankomen.
Lichtjesvaart met een Romeins schip
Waar: Oosterkade
Wanneer: donderdag 3 t/m vrijdag 18 oktober
Prijs: 15 euro
Met de replica van het originele opgegraven schip ‘De Meern 1′, dat tentoongesteld ligt in het museum Castellum Hoge Woerd, vaar je fuisterstil over de Singels en de Oude Gracht. Beleef Utrecht op z’n mooist met deze unieke vaartocht duurt ca 1,5 uur. Het maximaal aantal personen is 35. Vooraf reserveren is noodzakelijk.
Sterrenkijkavonden
Waar: Sonnenborgh Museum en Sterrenwacht
Wanneer: vrijdag 4 oktober t/m vrijdag 22 november Prijs: 15 euro Elke vrijdagavond (voor volwassenen en 12+) en zaterdagavond (voor kinderen van 6-12 jaar) kun je op Sonnenborgh door telescopen naar de sterren kijken en deelnemen aan een interactieve kinderlezing over de maan of sterren. Bij helder weer richt je de telescopen op de hemel en kun je zelf de maan, planeten en sterren waarnemen. Is het bewolkt? Dan kun je in het planetarium alsnog de sterrenhemel bewonderen!
Dalton Jansen en Theater Rotterdam: JAH!
Waar: Theater Kikker
Wanneer: donderdag 3 t/m vrijdag 4 oktober
Prijs: 13 tot 21 euro
JAH! van choreograaf Dalton Jansen is een ode aan de zwarte man in een westerse wereld en een viering van vaderschap. Vijf performers zoeken naar hun identiteit en verhoudingen tot elkaar. Hoe blijf je hoopvol in een omgeving die niet accepteert dat mensen van kleur dezelfde rechten hebben? Wat betekent het om vader en zoon te zijn? Welke trauma’s geef je door en welke laat je los?
Koning Krump
Maak gebruik van
TOILETRECLAME
VOOR REGIONALE MARKETING
Veiligheid
Mobiliteit
Duurzaamheid
1-OP-1 COMMUNICEREN MET DE INWONERS VAN JOUW GEMEENTE!
Als (city)marketeer, beleidsmedewerker of communicatieadviseur ben je continu op zoek naar manieren om in contact te komen met inwoners van jouw gemeente. Met ons netwerk van ruim 5500 vlakken in verschillende horecagelegenheden kunnen wij elke regio bedienen
Toiletreclame is een bewezen effectief medium die jouw campagne herkenning oplevert! Wij helpen je graag bij het kostenefficiënt realiseren van jouw communicatiedoelstellingen
VERDWENEN VILLA'S IN UTRECHT
Buitenplaats Jaf a aan de Vleutenseweg
De naam Jafa leeft nog voort in het kantoorgebouw en de directeurswoning van de voormalige Machinefabriek Jafa aan de Vleutenseweg. Dat bedrijf en de dakpannenfabriek die daar eerst stond, waren op hun beurt genoemd naar de herberg annex buitenplaats Jafa. Die lag echter aan de overkant van de Vleutenseweg, waarlangs destijds nog het water van de Vleutensewetering stroomde. Op de plek van deze buitenplaats is in 1935 het Majellapark aangelegd, waar nog altijd enkele oude bomen uit de tuin van Jafa stammen.
Tekst: Arjan den Boer / Beeld: Het Utrechts Archief
De oudste vermelding van een ‘herberchje genaemt Jaffa’ dateert uit 1651. Waar de naam vandaan kwam is onduidelijk, maar de herberg stond bij het sluisje in de Vleutensewetering, zodat schippers zich tijdens het schutten konden verpozen. Het rechthoekige pand kreeg er in de loop van de achttiende eeuw een kolfbaan, theekoepel en wandeltuin bij. In 1795 kocht Cornelis van Rossum de herberg en maakte er een herenhuis van. Het bezit werd uitgebreid met omliggende landerijen. 'Het vrolijk gesitueerde Buitengoed en de Hofstede, genaamd Jaffa' werd in 1834 geveild 'met deszelfs Heeren-Huizinge, Bouwmans-Woning, Schuur, Hooiberg, Koepel, Moestuin, Boomgaard, Tuin en Lanen'. Nieuwe eigenaar werd Johannes Cornelis van Stenis (1786-1843) van logement Het Wapen van Holland op het Vredenburg. Hij maakte van Jaffa niet alleen een zomeruitspanning, maar liet er in 1837 ook een badhuis bouwen door architect Karel George Zocher (tevens ontwerper van de Augustinuskerk aan de Oudegracht).
Badhuis en boerderij
'Het bedoelde Bad-Lokaal bevat, behalve de bijzondere receptie-kamers, een veertiental Badkamers, met gemetselde kuipen voorzien.' De baden waren volgens Van Stenis geneeskrachtig dankzij de aanwezigheid van 'genoegzaam frisch en loopend water, en
de bijzondere aangename en vrolijke legging van het Goed Jaffa zelve'. Elke morgen reed er een koets met badgasten vanaf het Vredenburg, maar ze konden ook op Jaffa overnachten. Om alles te bekostigen had Van Stenis een hypotheek van 20.000 gulden genomen, maar de inkomsten vielen tegen. Toen hij steeds dieper in schulden raakte, vergiftigde hij de oom van zijn vrouw met een pastei vol rattengif, om zo diens erfenis te krijgen. Van Stenis kreeg hiervoor de doodstraf en werd in 1843 opgehangen op de Markt in Den Haag. Rond 1845 kwam Jaffa in handen van Jan Adam Meelboom (1794-1878), die zijn fortuin had gemaakt met een lijnbaan (touwslagerij) en vervolgens landerijen verwierf. Zo werd hij ook ambachtsheer van Kockengen. Via zijn grondbezit wijdde hij zich aan de landbouw en de verbetering daarvan. Waar hij elders land verpachtte aan boeren, begon hij op Jaffa een herenboerderij (met knechts die het werk deden). Hij liet de oude gebouwen 'opruimen' en een nieuw huis bouwen met daarachter een stal. 'Een merkwaardige combinatie van heerenhuis aan de vóór- en boerderij aan de achterzijde was in dit landhuis te zamen gebracht.' Het pand kreeg een opvallende voorkant met links en rechts houten veranda's en een overkoepelend rieten wolfsdak.
Jaffa was een soort modelboerderij. In 1849 won Meelboom een gouden medaille 'voor de schoonste en best melkgevende koe'.
Een jaar later stond in de krant 'dat de heer J.A. Meelboom op Jaffa, bij Utrecht, uit Engeland heeft ontvangen een Durhamschen 2½ jarigen Stier, zuiver ras, waarmede hij zich ten doel schijnt te stellen de veredeling van ons rundvee.' De provinciale Commissie van Landbouw riep boeren op 'om zich daarvan tot het doen dekken hunner koeijen te bedienen'.
Huis met de beelden
Naast het huis stond een kwartronde theekoepel met gepleisterde muren en hoge boogramen in Empire-stijl, net als de dubbele pilasters (schijnzuilen). Het is onduidelijk of Meelboom dit tuinhuis liet bouwen of dat het de oude 'koepel' was. Wat stijl betreft zou het ook een ontwerp kunnen zijn van Karel George Zocher in 1837. Dit tuinhuis kreeg later met uitbouwen een functie als 'timmerhuis' en uiteindelijk als oranjerie. In 1880 werd Jaffa gekocht door Willem Jan de Wit (1825-1886), eigenaar van houtzaagmolen De Ster. Enkele jaren later kwam de buitenplaats in handen van Hendrik Adriaan van Beuningen (1841-1908), de succesvolle steenkolenhandelaar en SHV-oprichter, tevens raadslid, statenlid en kamerlid. Vanaf zijn grote huis annex kantoor aan de Rijnkade gebruikte hij Jaffa als buitenplaats op wandel- en roeiafstand (met de luxe wherry 'Mayfower'). Zijn Engelse echtgenote en tien kinderen vermaakten zich er met velo-
cipède-rijden, tennissen en de vele dieren. Van Beuningen was namelijk een hobbyboer (met personeel uiteraard) en hield op Jaffa vijf paarden, vier koeien, twaalf eenden, zeven parelhoenders, vele kippen en een jachthond. Verspreid door de boomrijke tuin stonden antieke tuinbeelden van zandsteen, waaronder een jongeman met kruik, een man met veldfes en een vrouw met beurs. Jaffa stond daarom bekend als 'het Huis met de beelden, of juister gezegd, het Huis en tuin met de beelden', zo schreef in 1934 het Jaarboekje Oud-Utrecht. Aanleiding was de verkoop van Jaffa door de familie Van Beuningen aan de gemeente Utrecht voor woningbouw volgens het 'Stratenplan Jaffa'. Oud-Utrecht omschreef het te slopen huis als 'door de natuurkrachten reeds gedeeltelijk tot ruïne gedegradeerd, met gesloten vensters'.
Ter plekke van de buitenplaats kwam het Majellapark. 'Bij den aanleg van dit park is handig partij getrokken van eenig hoog geboomte, nog intact gebleven na het verdwijnen van het buiten Jaffa', aldus een krant in 1935. Ondertussen was de Gerardus Majellakerk gereed gekomen en verrezen de eerste woonhuizen aan de Jaffastraat en zijstraten. Drie van de tuinbeelden werden overgedragen aan het Centraal Museum, die ze nog altijd bezit. Wel had het vrouwenbeeld inmiddels haar hoofd verloren. a
Jafa kort voor sloop; links de koepel, rechts het huis.
Familie Van Beuningen in de tuin van Jafa, circa 1895.
De tuinbeelden, omstreeks 1906 vastgelegd door Anthony Grolman.
“ Al die schoolverhalen achter in de bus. daar geniet ik zo van.”
ZOEKPLAAT
Zoek de zeven verschillen
OPLOSSING ZOEK DE VERSCHILLEN LOCATIE
Vacature Begeleider Touringcar leerlingenvervoer Utrecht 15 - 20 uur per week
• 5 dagen per week beschikbaar is een pré
• Werktijden tussen 6:30 - 9:15 en 14:00 - 16:30 uur
• Mail naar: vacature@wdkgroep.nl
• Of bel: 026 - 365 31 53
Wil jij ook jouw kennis inzetten om mensen met dementie en hun naasten te ondersteunen? Ga voor de mogelijkheden bij jou in de buurt naar alzheimer-nederland.nl/gemeente-utrecht
Natte droom voor Pep en Frans: 'Ranglijst op de rug getatoeëerd'
FC Utrecht weet van geen ophouden. Na zes competitiewedstrijden is de ploeg van trainer Ron Jans nog altijd ongeslagen. Afgelopen weekend werd AZ met 1-2 verslagen en inmiddels hebben de Domstedelingen een Champions League-ticket in handen. Het seizoen is misschien pas net begonnen, toch kunnen Pep en Frans voorlopig hun geluk niet op.
“Zondagavond 20.00 uur is normaal gesproken een vreselijk tijdstip voor een voetbalwedstrijd. Toch boeit dat helemaal niemand meer als de club op deze manier wint. Wat hebben FC Utrecht-supporters toch een geweldig leven”, zo analyseert Frans glunderend. “In het eerste kwartier tikte AZ ons helemaal scheel en ook in de tweede helft hadden hartverzakkingen en samengeknepen bilwangen de overhand. Toch winnen we op strijdende wijze de wedstrijd. Dat is precies wat dit team typeert.”
In de wedstrijd tegen AZ zag Frans wat precies het geheime wapen van dit team is. “De samenwerking tussen Yoann Cathline en Souffan El Karouani verliep als een geoliede machine. In de voorgaande wedstrijd liepen
SPORTUTRECHT
deze twee jongens elkaar nog in de weg, maar tegen AZ was de afstemming indrukwekkend. Allebei de doelpunten kwamen tot stand via de linkerfank. Dat is echt geen toeval, want vooral El Karouani is dit seizoen ontketend. Zijn voorzetten zijn van betere kwaliteit en de afronding van zijn passes, is sinds het vertrek van de blinde Isac Lidberg, ook exponentieel toegenomen.”
De string van El Karouani Volgens Frans is El Karouani de volgende die miljoenen gaat opleveren. Pep wil wel een opmerking plaatsen over het uiterlijk van de linksback. “El Karouani is goed bezig, maar moet zich niet te gek gaan kleden. Iedere week propt hij de pijpen van zijn broek-
‘Er kan nog meer, alleen
LED
Er zijn in Utrecht 70 sportverenigingen met een eigen clubhuis. De afgelopen 10 jaar hebben 45 van hen ruim 4 miljoen euro geïnvesteerd in het verduurzamen van hun kantines, veldverlichting en warmwatervoorzieningen. Gezien de hoge energiekosten en de wens om te verduurzamen, is dat een verstandige investering geweest. ‘’Maar we zijn nog niet klaar,’’ zegt Irene Mobach van SportUtrecht, die duurzaamheid in haar portefeuille heeft. Tekst: Marina van Huissteden-Kaspers
"Fossiele energie, en met name aardgas, willen we op termijn helemaal vervangen door duurzame energie. Gasgestookte installaties ten behoeve van de verwarming, luchtbehandeling en warmwater willen we stap voor stap vervangen door elektrische apparaten, op duurzame elektriciteit, bij voorkeur deels zelf opgewekt. Maar zoals inmiddels bekend, loopt het elektriciteitsnetwerk in Nederland achter op de huidige ontwikkelingen. Netcongestie, oftewel fle op het net, is het gevolg. Sportclubs die hun gasgestookte apparaten willen vervangen door een elektrische warmtepomp, krijgen geen extra ruimte op het elektriciteitsnet. Grote clubs die nu zonnepanelen willen aanleggen, mogen de opgewekte stroom niet meer terugleveren aan het net. Kleine clubs kunnen hun opgewekte stroom niet meer wegstrepen tegen het werkelijke gebruik, oftewel salderen,’’ aldus Mobach.
Binnen de duurzaamheidcommissie van MHC Fletiomare was dit een goede reden om de koppen maar weer eens bij elkaar te steken en te zoeken naar slimme oplossingen. De veldverlichting is al verduurzaamd.
Pep en Frans, twee broers die al sinds jaar en dag iedere wedstrijd van FC Utrecht in het stadion volgen, maken een column voor DUIC. In de column wordt de week van FC Utrecht doorgenomen. Martijn Kramer schrijft het verhaal vervolgens op.
je tussen zijn liezen en wil hij met zijn korte scheenbeschermers de Italiaanse glamourboy uithangen. Dat is imposant als je Fabio Cannavaro bent en bij Parma speelt, maar een beetje overdreven als je El Karouani heet en de linksachter van FC Utrecht bent. Als het aan hem ligt staat hij volgende week in een stringetje op het veld.”
Fraser kan vertrekken FC Utrecht pakte wederom drie punten. Dat betekent dat de club nog altijd ongeslagen is. Vooral Pep kan zijn geluk niet op. “Inmiddels heb ik de ranglijst getatoeëerd op mijn rug. Het is tot nu toe een geweldig seizoen. Alles valt op zijn plek en de onverbiddelijke strijd die dit team in zich heeft is indrukwekkend.
Toch is er binnen het veldspel nog verbetering mogelijk. Er worden wekelijks persoonlijke fouten gemaakt die leiden tot onnodige tegentreffers. Vorige week gingen Nick Viergever en Ole Romeny in de fout. Deze week vonden Mike van der Hoorn en Vasilios Barkas het nodig om een doelpunt cadeau te geven. Het loopt nu elke keer goed af, maar gaat een keer fout. Als die cruciale fouten eruit worden geslepen dan kan FC Utrecht dit weekend moeiteloos RKC-trainer Henk Fraser de genadeklap geven. Als hij er niet nog uitgetrapt is, zullen we de puntloze Waalwijkers oprollen en kan keelgrijper Henkie zijn koffers pakken.” a
maakt nog geen duurzame
club’
De zonnepanelen liggen al op het dak. Deze maand wordt er nog een grote stap gezet: de gasgestookte warmwatervoorziening wordt vervangen door een innovatieve warmtebatterij, die voor een belangrijk deel op de zelf opgewekte zonnestroom draait.
Commissielid Marcel Leicher staat binnen de club bekend als een bevlogen speurneus, en aanjager van de diverse initiatieven die er op het gebied van duurzaamheid worden genomen. ‘’Ik doe dat uiteraard niet alleen. Samen met de andere commissieleden, penningmeester Martijn Touw en voorzitter Freek Hermkens, kijken we iedere keer wat we kunnen verbeteren en wat we nog meer kunnen doen. Niet alleen op het gebied van energie, maar ook qua afvalverwerking. Er kan echt nog veel meer; alleen LED-verlichting maakt nog geen duurzame club.’’
In het geval van de nieuwe warmtebatterijen is er samen met de producent gekeken hoe meerdere teams kunnen douchen. En hoe de installatie kan worden ingezet op de tijdstippen dat het nodig is en weer worden opgeladen op de tijdstippen dat ze niet gebruikt hoeven te worden en de zonnepanelen het meeste leveren. ‘’We zitten nu op zo’n
Marcel Leicher, commissielid en hockeycoach tussen de zonnepanelen op het dak van het clubhuis. Op de achtergrond is de veldverlichting te zien. ‘’De duurzame club is de paraplu waaronder we dit alles uitvoeren.’’
1.200 liter warm water, per twee batterijen. In theorie ruim voldoende voor onze drukke zaterdag- en zondagen."
Zo ontsnapt er niemand aan zijn aandacht, niet om te zeuren maar om iedereen bewust te maken van de ecologische footprint die de club achter wil laten. Een ander, zeker niet onbelangrijk, punt is het fnanciële voordeel. Natuurlijk moet de club altijd eerst zelf investeren voordat er terugverdiend kan worden. ‘’We willen onze leden er bewust van maken hoe eenvoudig we deze doelstellingen kunnen behalen. Door goed te communiceren en het dus ook goed uit te leggen. En de gezamenlijke maatregelen zorgen voor reductie. Veldverlichting, verwarming, het aanen uitzetten van koelingen, bijvoorbeeld die van de biercirculatieleidingen. Maar zeker ook de kleine dingen, zoals een koelkast die aanstaat, maar eigenlijk niet gebruikt wordt, worden niet over het hoofd gezien. Overigens zijn we bij de warmtebatterijen geholpen door de provincie Utrecht, die een potje heeft om energietransities te stimuleren. Zij hebben de helft van deze investering voor hun rekening genomen.’’ Wie meer wil weten of hulp nodig heeft kan contact opnemen met Leicher via de mail duurzaamheid@fetiomare.nl ‘’Zo was ik eerder actief als energie coach bij de Utrechtse Rugby Club en hebben we onze buren VV de Meern op bezoek gehad voor tips en tricks op dit gebied’’, aldus Leicher. a