Db 10(1)1988 by DutchBirding

dutch birding redactieadres Dutch Birding, Postbus 5611,1007 AP Amsterdam (02518-52245) redactie Arnoud van den Berg, Tom van der Have, Edward van IJzendoorn, André van Loon, Dirk Moerbeek, Hans Schekkerman (eindredacteur), Rombout de Wijs fotografisch redacteur René Pop, Floris Burgwal 54, 2907 PH Capelle aan den Ijssel (010-4508879) medEWerkers Hans Gebuis, Guus Hak, Andreas Helbig, Anthony James, Arie de Knijff, Karel Mauer, Piet Munsterman, Gerald Oreel, René van Rossum, Fred Vogelzang laj-out Dirk Moerbeek advertenties Enno Ebels (015-141652) dba-telefoonfijn 01720-38100 abonnementen f 30 (Nederland) of BF 550 (België en Luxemburg) per jaar. Overige landen f 40. Postrekening 41 48 343 ten name van Dutch Birding Association, Postbus 5611, 1007 AP Amsterdam. Bankrekening 54 93 32 065 van de ABN bank (Amsterdam) ten name van Dutch Birding Association, Amsterdam. Voor inlichtingen, abonnementen, adreswijzigingen en klachten kan men zich schriftelijk wenden tot: Dutch Birding Association, Postbus 5611, 1007 AP Amsterdam. Dutch Birding is het driemaandelijks tijdschrift van de Dutch Birding Association. Het publiceert artikelen en mededelingen over de morfologie, verspreiding en verplaatsing van vogels in Nederland en België en elders in het Palearctisch gebied. Het publiceert ook mededelingen over het gedrag van vogels.

© Stichting Dutch Birding Association 1988. Het copyright van de foto's en tekeningen blijft bij de fotografen en tekenaars. ISSN 0167-2828. Drukkerij Rob Stolk BI/, Gerard Doustraat 16, 1072 VP Amsterdam

204 HIGH STREET Barnet, Herts. England EN5 5SZ

in focus

01-449-1445 BINOCULARS, TELESCOPES, TRIPOOS ANO BARBOUR OUTOOOR CLOTHING

ZEISS WEST Dialyt 8 x 20 B Dialyt 8 x 20 BGA Dialyt 10 x 25 B Dialyt 8 x 30 BGAT Dialyt 7 x 42 BGAT Dialyt 10 x 40 BT Dialyt 10 x 40 BGA T Dialyt 8 x 56 BGAT Dialyt 15 x 60 GA LEITZ Trinovid 8 x 20 BC Trinovid 8 x 20 BCA Trinovid 10 x 25 BC Trinovid 10 x 25 BCA Trinovid 8 x 32 BA Trinovid 8 x 40 BA Trinovid 10 x 40 BA Trinovid 7 x 42 BA Soft case & Rainguard Extra eARL ZEISS JENA Deltrintem 8 x 30 Dekarem 10 x 50 Binoctem 7 x 50 Notarem 8 x 32 B Notarem 10 x 40 B

!:.11 _

___ _ _1

I:: 165.00 205.00 179.00 330.00 385.00 400.00 408 .00 475 .00 685.00

195.00 205.00 205.00 215.00 370.00 408.00 408.00 408.00 20.00

48.00 78.00 69 .00 112.00 146.00

I::

KOWA TS路1 45 Body TS路2 Body 20 x WA 27 x WA TS-601 45 Body TS-602 Body 20 x WA 40 x TSN-1 45 Body TSN-2 Body TSN -3 45 Body TSN-4 Body 20 x WA 25 x WA 40 x 20 x - 60 x Zoom Photo Kit (TSN) Case (TSN )

134.00 115.00 35.00 35.00 160.00 145.00 41.00 35.00 205.00 195.00 378.00 369.00 61 .00 40.00 40.00 90.00 61 .00 17.00

BUSHNELl Spacemaster Body 15 x 45 x Zoom 20 x 60 x Zoom 22 x WA Case

125.00 45.00 50.00 28.00 13.00

NIKON Field Scope 20 x WA x 60 and case Fieldscope ed 20 x WA x 60 and case

230.00

OPTOLYTH Alpin 8 x 40 BGA Alpin 10 x 40 BGA Alpin 10 x 50 BGA New TBS 80 45 Body 20 x WA 30 x 40 x Case SLIK TRIPODS Slik Master D2 Slik Sl 67 Tripod Strap

I:: 155.00 160.00 175.00 225.00 75 .00 45.00 45.00 30.00

60.00 83.00 5.00

HOWTO ORDER By mail. Just list the items you require with the correct remittanee on a sterling draft or credit number (AccesslVisa) and we will despatch your goods by return insured post. Please add 1::5.00 to help cover post & packi ng cost ins. By phone. Just quote your credit card number and we will post direct. All goods on 14 days approval.

420.00

PLEASE NOTE ALL PRICES EXCLUDE U.K. V.A.T.r- VISA BUT WILL BE SUBJECT TO DUTCH V.A.T 1._ _

Var Fagelvärld Journalof the Swedish Ornithological Society • 8 issues a year, c. 500 pages • popular scientific papers and articles on ecology, conservation, field identification, breeding biology, migration etc. • around half of the articles carry English summaries • richly illustrated with drawings and photographs, both black and white and colour Subscription : SEK 120 :-, Swedish postgiro 199499-5 or bankgiro 3111994. Cheques payable to: Sveriges Ornitologiska Förening, Box 14219, 10440 Stockholm, Sweden. We welcome you as a new VF-reader!

Dansk Ornithologisk Forenings Tidsskrift (Jou rna I of the Danisl") Ornithological Society)

DOFT is the only scientific ornithological journal in Denmark. We publish papers on omithological research especially in Denmark and Greenland. At least two issues of at least 80 papers each are published annually. Several papers are in English, and all papers inciude English summaries. Europe (outside Scandinavia), surtace mail D.kr. 80.00 (approx, (5) Overseas air mail D.kr. 100.00 (approx. $10) Payment should be made on giro account no 7 00 08 39 to Dansk Omithologisk Forening, Vesterbrogade 140, DK-1620 Copenhagen V, Denmark.

Gespecialiseerd in ornithologie

Academische Boekhandel en Antiquariaat

WRISTERS Guldenstraat 20 (Grote Markt) 9712 CE Groningen . Tel. 050-185218

OPTOLYTH TBS 80 GA - robust und wetterfest mit Schrägeinblick und Wechselokularen

T8S 80 GA T8 80 GA

Seine Vielseitigkeit beweist es dureh : e auswechselbare Okulare 20 x, 3Ox, 40x und 20 xWW • lichtstarkes Objektiv mil 80 mm Durchmesser • hochwertige CERAUN· -Sreitbandvergütung auf allen Qptiken . stufenlos drehbaren Schrägeinblick • leichtgängige, griffige Scharfeinstellung • abriebfeste Gummiarmierung • ausziehbare Sonnenblende • Verwendung als Super-Teleobjektiv. Ein Spitzenprodukt . Made in Germany" mil 30 Jahren Garantie und dem Kundendienst in Ihrer Nähe.

1249,1 195 ,-

LIngo

UnMnanzahl

Prkmenanzahl Gewicht C8l Oämmerungs- Gesichtsleld- linsenzah l aul1.000 m anzahl

20xWW 20 X 30 X 40 X

56m

'0 '0 49

'Om

56,5

20 m

37m"

Gewicht ca.

170g 90, 90,

60,

20ww X 20 X 30 X 40 X

295 ,19 0,170 , 150 ,-

OPTOLYTH-OPTIK

J _A_J _8 0R GERl NK Al me lo se weg 13 5 76 15 NA HAR8RlNKHO EK Tel _0 5 4 9 0- 66985 P rij s e n mod e lwi jzigi n ge n v o o rbe ho u d e n ln c l_8TW e n a f Har b ri nkho e k _

PARRafS TO WOODPECKERS Edited by

The

~RDSof

FR/CA

C. HILARY FRY . STUART KEITH EMIL K . URBAN Colour Plates by Martin Woodcock Line Drawings by lan Willis Acoustic References by Claude Chappuis 1:71.50 Pre-publication price 1:60.00 P re-publication price is valid until / 5 ] une, 1988

c.600pp., 310 x 244mm, 32 colour plates, numerous line drawings and distribution maps. ISBN: 0.12.137303.7. Offer Price of H80.00 Volumes I - III for orders received before 15 June, 1988

Review of Volume I: " The qualily and scope of Ihe lexl and illuslralions in Ihis firsl volume augur weil fo r Ihe whole series. I wholeheartedly recommend ie la anyone wieh any inleresl in Ihe birds of Africa." Peter Olney in New Scientist

Review of Volume 11: " This second volume reinfo rces Ihe impression gained from Volume I Iha l Ihis handbaak is deslined la become Ihe standard work for Ihe continent, and as such is indispensable la anyone with an interest in African birds." !ain Robertson in British Birds

For further informaûon on this ûtJe please write to: Academic Press, Marketing Department, Harcourt Brace Jovanovich Ltd., 1 Vincent Square, London SWIP 2PN, UK. Pri", ,ubjw 10 ,hang, wi,hou' na/i"

Subscribers to Dutch Birdingca n claim 2 5% off a British 8 irds subscripti on.

The monthly journal for every birdwatcher

British Birds . .. tuil ot variety . . weil illustrated . always readab

Why not , give 'BB' a try?

NEDERLANDS GROOTSTE EN GOEDKOOPSTE FOTOFILM-EN VIDEO-POSTORDERBEDRIJF. Alle bekende merken leverbaar. Kijk en vergelijk! Postbus 15 Tel. 038• • 3000 AA Zwolle 211 080

WOlT B V

'RÇ

Ask tor a tree sample copy from Mrs. Erika Sharrock, Fountains, Park Lane, Blunh am, Bedford .

Pintail Snipe in Israel in November 1984 and its identification Hadoram Shirihai

n 1 November 19841 was watching birds in the fields nearthe ringing station operated by the International Birdwatching Center at Eilat, Israel, when I flushed a snipe Gallinago with an unfamiliar upperwing pattern. I immediately considered the possibility that the bird was a Pintail Snipe G stenura. The bird landed about 100 m away. I watched it for some minutes before it flew away again, and was then unable to relocate it. The following day, at dawn, the bird was trapped in amist-netand indeed provedto beaPintail Snipe.ltwas ringed, measured, photographed and released later in the morning. The bird stayed in the fields until10 November. This was the first record of Pintail Snipe for Israel and also the first for the western Palearctic outside its breeding area. The first part of this paper provides a description of the bird trapped at Eilat. The second part deals with the identification of Pintail and other medium-sized western Palearctic snipes. Comparisons have been made from captured birds, photographs, the literature and the examination of skins at the British Museum (Natural History) BMNH at Tring, UK, and the Zoological Museum ZMA at Amsterdam, Netherlands. Primarily differences between Pintail and Common Snipe G gallinago were studied, to illustrate the identification of the Eilat bird . A comparison is also made with Great G media and Swinhoe's Snipe G megala, though the discriminating characters of the latter species are by no means weil understood. description of Eilat bird Size similar to Common Snipe, but slightly smaller, dumpier, with head appearing bigger and squarer, and neck shorter. Bill slightly shorter and wider at base. Tail not projecting bevond tip ol wing at rest. Wing appearing shorter than Common's, general shape reminiscent ol sm all WoodcockScolopaxrusticola, with long innerwing and short rounded outer wing. Legs projecting bevond tail in flight. Tail short and lull; in SIZE & SHAPE

IOu/eh Birding 10: "'1 , maart 1988)

hand , 24 tail leathers apparent ol which outer seven pairs pin-shaped . HEAD & NECK Crown black with rulous-brown spots. Narrow white central crown-stripe Irom bill to nape. Upper lore and supercilium whitish-buff, wider and higher in Iront ol eye, and narrower behind eye. Eye-ring whitish . Narrow brown eye-stripe lrom bill through eye, merging onto nape. Cheek, ear-coverts, chin and throat whitish-buff with lew rulous-

Pintail Snipe in Israel in November 1984 brown spots and stripes; dark brown line through centre of ear-coverts. Nape and hindneck greybrown, mottled sandy and rufous. UPPERPARTsGompared with Gommon Snipe, generally darker with two narrow white lines along sides of mantie; feathers black with rusty spot in centre and white outer and sandy inner edge. Scapulars as mantle-feathers but both inner and outer edges narrow and sandy-white, and two bolder and more contrasting rufous spots in centre. Rump and uppertail-coverts rufous- to pale sandybrown with wide dark brown bar. UNDERPARTS Breast mottled brown, grey, rusty and white down to belly. Undertailcoverts, vent and flank whitish to sandy, densely barred brown and rusty. Gentre of belly, around legs, only area without barring. UPPERWING Remiges dark brown with very narrow (0.2-1 mm wide) greyish-sandy tips; narrow white trailing edge not usually visible in field . Primary coverts, alula and outer greater coverts blackish with white tips. Inner greater coverts blackish with sandy or rufous (mainly subterminal) bars. Marginal coverts blackish-brown with narrow white fringes, together with greater and primary coverts forming dark frame around paler median and lesser coverts; these grey-brown with rufous and black bars and very distinctivewhitish tips. In /light, these features gave impression of darker wing than Gommon Snipe's with no white trailing edge and pale centre surrounded by dark areas. UNDERWING Remiges pale greyish-brown. Govertsand axillaries greyish-whitewith uniform dark brown to grey barring. In flight, un-

derwing uniformly dark and barred . TAIL 24 rectrices, 12 each side. Seven outer pairs very narrow, almost identical in size, with very pointed tips and wider bases (4 mm); mainly grey with inner edges white at tips. Other feathers wider, black at base with rufous distal half. Both at rest and in /light tail mainly rufous with narrow white edges. BARE PARTS Iris dark brown; orbital ring black. Bill with brown base, more greenishtinged middle part and blackish-brown distal third . Leg pale greyish-olive, soles more yellowish or pinkish . Glaw black. MEASUREMENTS Wing 137 mm; wingspan 440 mmo Bill from feathers 58.0 mm, from skull 64.5mm, from nostriI51.5mm . Distancefrom rearofnostriltoeye 17.5mm. Tarsus33.0 mm; hindclaw 3.2 mm oPrimaries 11 , secondaries 11; outermost (11th) primary 14 mm shorter than longest primary covert. Wing formula: p10 = tip, p9 -2.5 mm shorterthan tip, p8 -5.0, p7 -15.5; p6 -22.0, p5 -27.5, p4 -35.0, p3 -42.5, p2 -50.0, p1 -55.0 mmo Innermost secondary = p6/7; longest tertial = p9/10. MOULT & WEAR Plumage quite fresh; remiges only slightly worn, mainly outer primaries. Partial body moult found only on lesser and median coverts. CALL Not heard. BEHAVIOUR On ground, behaviour like Gommon Snipe, but more reluctant to fly, flying only when disturbed at very close range. Take-olf marginally slower than Gommon 路 and usually only flying short distance. Flight heavy with shallow wing-beats reminiscent of Great Snipe. Found mostly in alfalfa field, but also in dry river bed with some bushes.

identification Apart from Pintail Snipe, the other medium-sized snipes that have occurred in the western Palearctic are Gommon, Great and Swinhoe's Snipe. Gommon Snipe is by far the commonest species in the area, and comparison will be made mostly with that species. Great Snipe breeds in the northwestern Palearctic and is a rare migrant in most of Europe; it presents few problems in identification. Swinhoe's Snipe is an eastern species that has occurred only once in the western Palearctic, in the northern Gaucasus in 1898 (Dement'ev & Gladkov 1969). It is very similarto Pintail Snipe, and unfortunately little is known of its field characters. separation from Common Snipe Differences between Pintail Snipe and Gommon Snipe have been commented upon by Madge (1977, 1986), Prater et al (1977), Gramp & Simmons (1983), Taylor 2

Pintail Snipe in Israel in November 1984

Pintail Snipe Gallinago stenura, Israel, November 1984 (Hadoram Shirihai)

(1984), Marchant et al (1986) and Olsson (1987). To summarize, the following are the main distinguishing characters of Pintail Snipe. Pintail often looks plumperthan Commonthough it is not larger.lts wing is slightly more rounded and it has on average a shorter bill . lts tail numbers more feathers (24-28, compared with 12-18 in Common) than any other snipe and it is the only species in which the outer seven to nine pairs of rectrices are pin-shaped. The tail is also shorterthan Common's (central feathers 42-55 mm compared with 52-63 mm; Marchant et al) which causes the toes to project further in flight. Pintail hardIy shows any white in the tail, which is usually visible in Common Snipe. Pintail Snipe lacks Common's distinctive white trailing edge to the wing. Some very worn Common Snipes may show only a very narrow white edge, but it is still clearer than on Pintail. In Pintail, the blackish greater and primary coverts contrast with a paler panel on the median and lesser coverts, formed by sandy or rufous bars and obvious whitish tips to these feathers. Common Snipe's wing looks more uniform and rufous and lacks the .contrastingly pale central area, the coverts being edged pale brown and lacking obvious paler bars (figure 1). In Pintail Snipe, the lower scapulars havecomparatively narrow clear pale brown to whitish edges on both sides of the feathers which normally do not difter much in width. In Common, the outer webs of these feathers show wide buft to whitish

Pintail Snipe in Israel in November 1984

2 Common Snipe Gallinago gallinago, Israel , November 1985 (Hadoram Shirihai) 3 Great Snipe Gallinago media, Israel, September 1985 (Hadoram Shirihai)

Pintail Snipe in Israel in November 1984

4 Pintail Snipe Gallinago stenura, Israel, November 1984 (Hadoram Shirihai) 5 Swinhoe's Snipe Gallinago megala, Japan , September 1983 (Kiyoaki Ozaki)

Pintail Snipe in Israel in November 1984

edges, the inner edges being more rufous and narrower (figure 1). There is also a tendency to have a more symmetrical pattern of rufous lines or spots in the dark centres of these feathers in Pintail , opposed to a less equal pattern in Gommon Snipe. The narrower pale scapular lines of Pintail may be noted in flight. Pintail Snipe's axillaries and underwing are uniformly barred dark whereas at least a paler bar is present on the underwing coverts of most Gommon Snipes (some, including the North American subspecies G 9 delicata, may show totally barred underwings). The underparts of Pintail are also more extensively barred, only a well-defined area around the legs being whitish . Pintail Snipe shows a wider supercilium in front of the eye than does Gommon, in which it tends to narrow markedly just before reaching the base of the bill; th is is caused by a widening of the lore-stripe which creates a dark spot at the base of the bill in Gommon Snipe. Pintail's bill is usually greyish-green with a dark tip. In Gommon, the bililacks the greenish tinge, being pale reddish-brown or yellowish at the base. Leg colour of Pintail is typically greenish-grey while Gommon often shows a yellowish tinge to the legs. Flight of Pintail is somewhat heavier than Gommon's. Pintail has a marginally slower take-oft, rarely zigzags and often flies only for a short distance. It may be more silent than Gommon butwhen disturbed often utters a call that is somewhat thinner in quality.

6 Great Snipe Gallinago media, Israel, September 1985 (Hadoram Shirihai)

Pintail Snipe in Israel in November 1984

separation trom Great Snipe In the hand, the tail structure makes identification quite easy. Great Snipe has 14-18 normally shaped rectrices. Besides, Great Snipe is clearly larger and heavierthan Pintail (wing length 139-151 mm compared with 126-143 mm; Marchant et al) which is also obvious in flight. G re at Sn ipe has to some extent a si m ilar wi ng pattern to that of Pi ntail but the pale area on the lesser and median coverts is less obvious. It has very wide white tips to the median, greater and primary coverts which form a complete white frame around the very dark greater and primary coverts. This pattern is less distinct on juveniles, however. Though Great Snipe shows a narrower white trailing edge to the wing than does Common, it is much clearer than in Pintail. Great Snipe also shows clear white tail corners, which are lacking in Pintail. The underparts are more intensively and heavily barred in Great Snipe. separation trom Swinhoe's Snipe In the hand, Swinhoe's Snipe can easily be separated from Pintail by its different tail structure: 18-26 (normally 20) tail-feathers becoming gradually narrower outwards but not as pin-like as in Pintail Snipe. Besides, it has on average a longer wing and slightly longertail (137-151 and 46-57 mm respectively; Marchant et al). Swinhoe's shares Pintail's upperwing pattern with pale central area and without obvious white trailing edge, and its heavily barred underwing and body. In the 7 Common Snipe Gallinago gallinago (bottom) and Swinhoe's Snipe G megala (top), Japan , September 1983 (Kiyoaki Ozaki)

Pintail Snipe in Israel in November 1984

field, identification of Swinhoe's Snipe is Iittle studied and probably quite difficult. The primaries seem to extend obviously beyond the tertials in Swinhoe's whereas they are almost entirely covered in Pintail (Marchant et a~. Also, the extension of the tail beyond the wing-tips may be longer in Swinhoe's, and its tail shows slightly more white. In flight, the toes tend to project less beyond the tail than in Pintail Snipe. Madge and Taylor pointed outthat Swinhoe's shows a blacker mantie and broader buff scapular stripes than Pintail, thus being c10ser to Common Snipe in this respect. When checking skins atthe BMNH, I found that Swinhoe's has a scapular pattern different from Pintail Snipe. The pattern of the edges of the lower scapulars issomewhere in between thatofCommon Snipe and that of Pintail, the outer edges being approximately the same colour as the inner ones but wider. This difference was confirmed by Hans Schekkerman on skins at the ZMA (figure 1). It accounts for the more contrasting scapular Iines of Swinhoe's Snipe. KĂśnigstedt (1986) pointed out that there is Ă lso a difference in call between the two species. He described Pintail's flight call as short and rasping and that of Swinhoe's as hoarser, more grating and reminiscent of Common Snipe. However, more field work is needed to assess the validity of these and other characters.

8 Swinhoe's Snipe Gallinago megala, Japan, September 1983 (Kiyoaki Ozaki)

Pintail Snipe in Israel in November 1984

9 Swinhoe's Snipe Gallinago megala, Japan, September 1983 (Kiyoaki Ozaki) 10 Common Snipe Gallinago gallinago (top) and Swinhoe's Snipe G megala (bottom), Japan , September 1983 (Kiyoaki Ozaki)

The snipe trapped at Eilat in November 1984 showed all the classic features of Pintail Snipe mentioned above. It was a first-winter bird, judging from the sandy tips to the outer primaries, the presence of juvenile coverts between the moulted adult-type feathers and the remiges that were all of the same age (cf Prater et al).

occurrence Pintail Snipe breeds mainly in the USSR, from thefoothills of the Ural mountains just inside the western Palearctic, where a small population is known (Dement'ev & Gladkov 1969), to eastern Siberia, mainly at altitudes of 1200-2300 m. It is a long-distance migrant, wintering in India and southeastern Asia. The bird at Eilat constituted the first record of Pintail Snipe in the western Palearctic outside the species' breeding grounds. A few birds have been seen in eastern Africa between the end of September and late February and in parts of the Arabian PeninsuIa (Oman, Saudi Arabia, Socotra, Yemen)(Vaurie 1965, Backhurst 1966; Griffiths & Rogers 1975, Jennings 1981, Walker 1981, Cramp & Simmons 1983, Taylor 1984, Richard Porter pers comm, Geoffrey Brown pers comm). Taylor sug-

Pintail Snipe in Israel in November 1984

Inner median coverts (top) of Pintail Snipe Gallinago stenura (2x, left) and Common Snipe G gallinago (2x, right) , and lower scapulars of (top to bottom) Pintail Snipe (4x) , Swinhoe's Snipe G megala (3x) , Common Snipe (3x) and Great Snipe G media (2x) , after skins at the Zoological Museum, Amsterdam (outer webs to the right) (Hans Schekkerman)

FIGURE 1

Pintail Snipe in Israel in November 1984

gested that the species is probably a rare but regular visitor to Kenya rather than a vagrant. The small number of observations in the Middle East is probably caused by the scarcity of observers there; the species may however largely overfly this region on long migration journeys.

acknowledgements I wish to thank everyone who has helped to compile this paper, especially Kiyoaki Ozaki for his photographs of snipes, Geoffrey Brown for his editing, Hans Schekkerman for providing sketches and Merav Gellertfor assisting me in the field. Kodak Israel, the Society for the Preservation of Nature in Israel and the International Birdwatching Center Eilat, in the persons of Yossi Leshem and Shmulik Tagar, encouraged and sponsored the study project at the ringing station. The staff at BMNH and ZMA provided facilities to study skins. samenvatting STEKELSTAARTSNIP IN ISRAEL IN NOVEMBER 1984 EN ZIJN HERKENNING Van 1 tot 10 november 1984 werd te Eilat, Israël , een eerste winter Stekelstaartsnip Gallinago stenura waargenomen. De vogel werd ook gevangen en geringd. Een beschrijving van de vogel wordt gegeven en het onderscheid met Watersnip G gallinago, Poelsnip G media en Swinhoes Snip G megala wordt besproken en geïllustreerd . Stekelstaartsnip wordt gekenmerkt door de relatief plompe bouw, de vrij korte snavel, de staart met 24-28 pennen waarvan de buitenste zes tot negen paar zeer smal en spits zijn , het ontbreken van een lichte vleugelachterrand, het lichte veld op middelste en kleine vleugeldekveren, de geheel gebandeerde ondervleugel en zwaar gebandeerde onderdelen, devrij smalle schouderstrepen, dewenkbrauwstreep die bij de snavelbasis breder is dan de oogstreep en de groenachtige kleur van snavel en poten. De vangst te Eilat betekende het eerste geval van de Stekelstaartsnip voor Israël en tevens het eerste geval in het westelijk Palearctische gebied buiten de broedgebieden bij de Oeral. Het voorkomen in het MiddenOosten en Afrika wordt kort besproken .

references Backhurst, G C 1969. A record of Gallinago stenura from Kenya . Bull Br Om Club 89: 95-96. Cramp, S & Simmons, K E L 1983. The birds of the western Palearctic 3. Oxford, London & New Vork. Dement'ev, G P & Gladkov, N A 1969. Birds ofthe Soviet Union 3. Jerusalem . G riffiths, C I & Rogers, T D 1975. An interim list of the birds of Masirah Island, Oman. RAF Masi rah (cyclostyled) . Jennings, M C 1981. The birds of Saudi Arabia: a check-list. Cam bridge. Königstedt , D 1986. Über Feldkennzeichen und Balz der Waldbekassine (Gallinago megala). Mitt Zool Mus Berl62 Suppl: Ann Om 10: 127-136. Madge, SC 1977. Field identification of Pintail Snipe. Br Birds 70: 146-154. Madge, SC 1986. Mystery photograph 110: Pintail Snipe. Br Birds 79: 82-84. Marchant, J, Prater, T & Hayman, P 1986. Shorebirds: an identification guide to the waders ofthe world. London & Sydney. Olsson , U 1987. Separation of Pintail Snipe from Snipe. Br Birds 80: 284. Prater, A J, Marchant, J & Vuorinen, J 1977. Guide to the identification and ageing of Holarctic waders. Tring . Taylor, P B 1984. Field identification of Pintail Snipe and recent records in Kenya. Dutch Birding 6: 77-90. Vaurie, C 1965. The birds ofthe Palearctic fauna. Non-Passeriformes. London. Walker, F J 1981 . Notes on the birds of Dhofar, Oman. Sandgrouse 2: 56-85.

Hadoram Shirihai, PO Box 4168, Eilat 88102, Israel

Giervalk in Groningen in januari-april 1987 Tom M F Kompier

p 7 februari 1987 om 9:30 ontdekte Kees Koffijberg een juveniele Giervalk Fa/co rustico/us bij het schakelstation in de oostelijke Eemshaven Gr. De vogel baadde in een plasje langs de weg. Egge Boerma, Harm Jan Wight en Leni Groen zagen de vogel nadat zij door KK waren gewaarschuwd en konden de determinatie bevestigen. Rond 10:30 determineerden Loek Scholtens en Willem Nieuwenhuis onafhankelijk van de andere waarnemers de Giervalk in het westelijk deel van de Eemshaven. Om 12:20 zagen ze de vogel vliegen in de aangrenzende Emmapolder Gr en uit het zicht verdwijnen. Ondanks intensief zoeken werd de valk die dag niet meer teruggevonden. Later bleek dat Koert Scholten de Giervalk al op 27 januari in het westelijk Eemshavengebied had waargenomen. Hij was op dat moment echter niet geheel zeker van de determinatie. Op 11 februari zag Jan BergshoeffdeGiervalkom 11:00 inde Emmapolder, waarna HJW de vogel om 15:00 weer bij het schakelstation aantrof. Op 18 februari vonden Fokko Pad mos en Wim van der Schot de Giervalk om 14:30 in de Emmapolder. De valk zat op de grond en plukte een Wilde Eend Anas p/atyrhynchos. Enkele gewaarschuwde vogelaars konden de vogel waarnemen totdat hij om 17:00 in zuidoostelijke richting wegvloog. Hierna werd de vogel vrijwel dagelijks waargenomen tot en met 24 februari en daarna werd hij tot en met 14 maart nog enkele malen gezien . Tenslotte zagen KK en HJW de vogel nog op 5, 17,29 en 30 april toen algemeen werd aangenomen dat hij allang was vertrokken. Het gebied waarin de Giervalk zich meestal ophield omvatte globaal de Eemshaven, de Emmapolder en de aangrenzende Oostpolder Gr, een gebied van c 40 km 2 . Hij werd ook gezien in de Lauwerpolder, de Uithuizerpolder en de Polder Vierburen tot vlak bij Delfzijl Gr. De totale oppervlakte van dit gebied was minstens 80 km 2 . Hetvinden van de Giervalk was niet eenvoudig daar de vogel er geen vast patroon van verplaatsingen op na bleek te houden. Van 20 tot 24 februari zat de Giervalk 's avonds in hoogspanningsmasten bij Spijk Gr. De aankomsttijden varieerden: 15:30, 16:55, 17:15 en 17:50 (zonsondergang op 24 februari was om 18:10). Op 21 februari kon de vogel vanwege dichte mist niet worden waargenomen. Tegen donkerverdween de Giervalksteeds in oostelijke richting waarbij hij soms nog ging jagen. Een slaapplaats werd niet gevonden. De Giervalk werd niet lastig gevallen door kraaiachtigen. Wel werden interacties waargenomen met Buizerd Buteo buteo, Ruigpootbuizerd B /agopus, Torenvalk F tinnuncu/us, Smelleken F co/umbarius en Slechtvalk F peregrinus. De Giervalk was daarbij steeds dominant. Regelmatig joeg de vogel op Wilde Eenden en 12

[Duteh Birding 10: 12-15, maart 1988)

Giervalk in Groningen in januari-apri/1987

11 Giervalk Fa/co rustica/us, Eemshaven, Groningen , februari 1987 (Hans Gebuis)

soms op Fazanten Phasianuscolchicus. Eenmaal joeg hij een Torenvalk na. Viermaal kon een geslagen prooi worden gedetermineerd; het betrof een Wilde Eend, een Fazant, een Patrijs Perdix perdix en een Graspieper Anthus pratensis.

beschrijving Enorm grote valk; dik postuur met zware borst. In vlucht als Slechtvalk maar met bredere vleugels, rondere vleugeltop en langere staart . Spanwijdte iets kleiner dan van Buizerd , lichaamsgrootte ongeveer gelijk. In zit staart ruim voorbij vleugelpunt reikend. Buitenste hand pen p10 korter dan p8 (op dia zichtbaar). KOP & HALS Kop donkere indruk makend . Voorhoofd crèmekleurig met grauwbruine vlekjes, iets lichter dan rest bovenkop. Kruin grauwbruin , sterk crèmekleurig gestreept. Teugel met donker grauwbruine vlek, overGROOnE & BOUW

gaand in duidelijke sikkelvormige baardstreep. Wenkbrauwstreep alleen achter oog, crèmekleurig, sterk met bruin gevlekt. Oogstreep donker grauwbruin, direct achter oog smal, boven oorstreek verbredend . Oorstreek grauwbruin , fijn crème gestreept, schuin achter oog het lichtst. Kin en keel ongestreept crèmewit. Achterhals grauwbruin , zeer sterk crèmekleurig gestreept, lichte nekvlek vormend als bij juveniele Boomvalk F subbuteo. Zijhals donkerbruin . LICHAAM Bovendelen grauwbruin , mantelveren met smalle, alleen van nabij zichtbare,

Giervalk in Groningen in januari-apri/1987

12 Giervalk Fa/co rustica/us, Eemshaven , Groningen, februari 1987 (Hans Gebuis)

lichte zomen . Onderdelen crĂ¨mewit met zware grauwbruine lengtestrepen, op bovenborst losjes beginnend, naar onderen toe snel dichter wordend . Flank en buik zwaar gestreept; veren van zwaarst gestreepte gedeelte vrijwel geheel donker met smal roomwit randje. Anaalstreek roomwit met vage streepjes. BOVENVLEUGEL Hand- en armpennen egaal grauwbruin . Bovenvleugeldekveren als mantel, grauwbruin met smalle lichte zomen. ONDERVLEUGEL Slagpennen vaag gebandeerd ; handpennen vrij licht met groezelige toppen, donkerder wordend naar vleugelpunt, binnenste enigszins contrasterend met bruingrijze armpennen en dicht gestreepte onderdekveren; deze fijner van stre-

ping dan oksel en borst. Bovenzijde grauwbruin als mantel, met lichtbruine bandering; donkere en lichte banden van gelijke breedte. Onderzijde eveneens gebandeerd, doch even licht als onderzijde armpennen. NAAKTE DELEN Oog donker. Oogrand grijsblauw. Snavel blauwgrijs met donkergrijze of zwarte punt. Washuid blauwgrijs. Tarsus en tenen blauwgrijs met lichtgele zweem; nagels donkergrijs. GEDRAG Vlucht rustig en krachtig met ondiepe vleugelslagen . Ook tijdens jagen rustige indruk makend en behendig met snelle wendingen, af en toe staart spreidend . Tijdens glijvlucht vleugels horizontaal gehouden, herinnerend aan Havik Accipiter gentilis. STAART

determinatie Alle kenmerken van de Groninger valk pasten op een juveniele Giervalk van de donkere vorm . Behalve het enorme formaat waren er nog de volgende verschillen met Saker Valk F cherrug en Slechtvalk. Bij de Giervalk (en de Saker) steekt

Giervalk in Groningen in januari-apri/1987

de staart in zit duidelijk voorbij de vleugelpunten, bij de Slechtvalk weinig of niet. Bij de Slechtvalk zijn de vleugels spitser doordat p10 langer is dan p8. Een juveniele of onvolwassen Saker heeft voorts een grotere en minder getekende lichte wangvlek dan een Giervalk, een bredere en doorgaans opvallendere baardstreep, een lichter voorhoofd en warmer bruine bovendelen door geelbruine of rossige veerzomen. Ook is het ondervleugelpatroon bij de Saker zeer contrastrijk: de zeer zwaar gestreepte onderdekveren steken scherp af tegen de lichte slagpennen. Bovendien zijn de binnenste handpennen bij de Saker niet lichter dan de armpennen. De Giervalk van Groningen was een juveniel op grond van de blauwgrijze kleur van de naakte delen, de zware streping op de onderdelen en onderdekveren, de vrij egaal grauwbruine bovendelen en de duidelijke baardstreep.

voorkomen De Giervalk heeft een circumpolair verspreidingsgebied in de toendra- en noordelijke taigazönes. Hij is nergens algemeen. In Europa broedt hij in Finland (2-5 paar), Ijsland (300-400 paar), Noorwegen (200-500 paar) en Zweden (100 paar). Ook broedt hij nog in kleine aantallen in het Europese deel van de USSR (Gensb~11984).

De Giervalken van Groenland zijn trekvogels en worden regelmatig in GrootBrittannië en Ierland waargenomen. De populatie van Ijsland is standvogel. De Scandinavische broedvogels zwerven 's winters uit tot in midden-Noorwegen en -Zweden. Vooral jonge vogels van deze populatie dwalen zo nu en dan af tot in noordwestelijk en centraal Europa. Voor Nederland worden in de literatuur negen gevallen van de Giervalk vermeld waarvan drie in deze eeuw, alle in de periode oktober-februari. Alle vogels werden verzameld, maàrvan een aantal is het bewijsstuk niet bewaard gebleven. In alle gevallen waàrin de leeftijd werd bepaald betrof het juveniele vogels. Acht hadden betrekki ng op de donkere en één op de witte vorm. Het laatste geval vóór dat van Groningen dateert van 22 november 1923 te Hooghalen Dr.

dankzegging Ikdank Egge Boerma voorzijn informatie over de eerste waarnemingen en Klaas Eigenhuis voor zijn opmerkingen ten aanzien van de determinatie. summary GYRFALCON IN GRONINGEN IN JANUARY·ApRIL 1987 From 27 January to 30 April 1987, with a lew interruptions, ajuveniIe dark morph Gyrlalcon Fa/co rustico/us was present in an at least 80 km 2 large area surrounding the Eemshaven, Groningen. This was the lirst record ol Gyrlalcon forthe Netherlands since 1923.

verwijzing Gensb.0l, B 1984. Rovfug/ene i Europa, Nordafrika og Meflemosten. Kopenhagen .

Tom M F Kompier, Ruysdaelstraat 12, 2525 AE Den Haag

Renvogel in Noordholland in oktober 1986 Marc Argeloo & Leo Stegeman

P 3 oktober 1986, na een middag vogelen in de duinen bij Schoorl Nh besloten Marc Argeloo en Ploneke Scholtsz nog even naar de polders achter de Hondsbosse Zeewering bij Camperduin Nh te fietsen . Dit gebied had al eerder voor vogelverrassi ngen gezorgd. Om 15:50, in een weiland met enkele schapen c 300 m ten noordoosten van het natuurreservaat de Putten , viel een zeer lichte plevierachtige vogel op. De vogel zat enigszins ineengedoken op c 50 m afstand van de weg en was, mede door het gunstige licht, zeer goed waar te nemen. Toen wij stopten richtte hij zich iets op waardoor een zwartwitte koptekening zichtbaar werd. Determinatie was nu simpel: een Renvogel Cursorius cursor. Na een kwartier besloten we om bij de dichtstbijzijnde boerderij telefonisch andere vogelaars te waarschuwen . Nac 20 minuten verschenen Dook Vlugt en Kees Roobeek. De Renvogel was ondertussen aan het foerageren en kon tot het einde van de middag worden waargenomen . Tot en met 9 oktober verbleef de Renvogel achter de Hondsbosse Zeewering . Hij hield zich vooral op in groene grazige weilanden, soms ook op droger vergeeld grasland of op kaal omgeploegd land . Alleen al op de dag na zijn ontdekking 13-14 Renvogel Cursorius cursor, Camperduin , Noordholland , oktober 1987 (RenĂŠ Pop)

[DutchBirding 10: 16-19, maart 1988)

Renvogel in Noordholland in oktober 1986

kwamen enkele 100-en vogelaars naar de Renvogel kijken. Op 8 oktober haalde de vogel zelfs de televisie in het halfzes-journaal van de NOS. Op 10 oktober, de eerste dag van de door de Dutch Birding Association georganiseerde vogelweken op Texel Nh, werd de Renvogel tot ieders verrassing ontdekt nabij de vuurtoren van De Cocksdorp. De vogel kreeg hier af en toe gezelschap van een juveniele Rose Spreeuw Sturnus roseus en werd voor het laatst gezien op 21 oktober.

beschrijving Bij het maken van de beschrijving werd gebruik gemaakt van aantekeningen van Klaas Eigenhuis, Dirk Moerbeek en de auteurs. & BOUW Duidelijk kleiner dan aanwezige Kokmeeuwen Larus ridibundus en Kieviten Vanellus vanellus; formaat overeenkomend met dat van Goudplevier Pluvialis apricaria. Kop vaak enigszins afgeplat lijkend. Wanneer actief hals gestrekt waardoor opgerichte tapuit Oenantheachtige houding; compacte indruk wanneer hals ingetrokken. Vleugelpunt niet voorbij staart reikend ; in vlucht vleugels lang en spits lijkend . Tertials meestal handpennen bedekkend. Snavel ongeveer driekwart koplengte en duidelijk omlaaggebogen. Poot lang, vrij ver naar achteren geplaatst, vooral opvallend in opgerichte houding; in vlucht duidelijk voorbij staarteinde uitstekend . KOP & HALS Voorhoofd en teugel licht zandkleurig . Kruin iets bleker wordend en naar achteren overgaand in licht blauwgrijs gedeelte. Wenkbrauwstreep licht crèmekleurig, beginnend boven oog , naar achteren verbredend en duidelijker zichtbaar; op achterhoofd omlaagbuigend en samenkomend in ondiepe V; hierboven op achterhoofd kleine zwarte V. Zwarte oogstreep beginnend bij oog, naar achteren iets verbredend en omlaagbuigend als wenkbrauwstreep, echter niet samenkomend op achterhoofd . Wenkbrauwstreep direct achter oog breder dan oogstreep. Rest kop en hals licht zandkleurig ; kin en keel

GROOTTE

duidelijk lichter, licht crèmekleurig . LIC HAAM Bovendelen egaal zandkleurig bruin . Borst, flank en voorste deel buik licht zandkleurig, duidelijk lichter dan bovendelen; afhankelijk van lichtval donkerder borstband zichtbaar, zowel in zit als in vlucht. Onderdelen vanaf buik lichter wordend via crèmekleurig naar wit op onderstaartdekveren . VLEUGEL Handpennen zwart, in zit vaak als zwart randje onder tertials zichtbaar, enkele pennen met onopvallende maar wel duidelijk zichtbare lichte top. Handpendekveren zwart. Armpennen en dekveren als bovendelen; armpennen met naar handvleugel versmallende lichte achterrand . Vleugelboeg bruin , verbredend naar lichaam . Ondervleugel en oksel zwart. STAART Kleur als bovendelen. Staartpennen met witte toppen. Bovenstaart met donkere subterminale band doch precieze tekening niet zichtbaar. Op onderzijde eveneens donkere subterminale band , onderbroken in midden . NAAKTE DELEN Oog donker. Snavel zwart, aan basis lichter. Poot roomkleurig, afhankelijk van lichtval met gele zweem . GELUID Twee verschillende roepen waargenomen : luid praak-praak in vlucht en soms kortkwit.

gedrag De Renvogel foerageerde op een plevierachtige wijze afwisselend stilstaand en rennend (over een afstand variërend van een halve tot drie meter). Wanneer hij stilstond boog de vogel vaak iets voorover waarbij de kop schuin gehouden werd . In deze positie deed hij soms felle uithalen met flinke hakbewegingen naar mogelijke prooien waarbij hij soms iets door de poten zakte. Bij het foerageren was de vogel diverse malen succesvol en ving regenwormen maar ook kleinere niet geïdentificeerde prooien. 17

Renvoge/ in Noordholland in oktober 1986

15 Renvogel Cursorius cursor, Camperduin, Noordholland, oktober 1987 (René Pop)

De Renvogel werd bij het foerageren regelmatig door Kieviten en Kokmeeuwen achterna gezeten en vloog dan vaak op. Bij het overvliegen van een Kievit en van een Knobbelzwaan Cygnus %rdrukte de vogel zich plat tegen de grond. Af en toe woelde hij met de borst en buik wat grond los alvorens te gaan zitten. Dit gedrag werd ook waargenomen toen hij 's avonds bij het donker worden ging slapen.

leeftijd Afhankelijk van de datum van uit het ei komen heeft de Renvogel een volledige of een gedeeltelijke postjuveniele rui. Laat geboren vogels onderbreken de slagpenrui en vernieuwen de buitenste juveniele handpennen , die lichte toppen hebben , tussen december en maart in het overwinteringsgebied (Cramp & Simmons 1983). De juveniele lichaamsveren , die donkere zomen hebben, worden al snel na het vliegvlug worden vervangen door egaal gekleurde veren. Bij de Renvogel van Noordholland werden de handpennen in zit meestal bedekt door de tertials. Bij één gelegenheid zag Klaas Eigenhuis echter lichte toppen aan de handpennen. Daarom en vanwege de egaal gekleurde lichaamsveren kan geconcludeerd worden dat de vogel zich in eerste winterkleed bevond. De Renvogel van Noordholland vertoonde een vagere grijze koptekening dan verwacht. Een balg van een eerste winter-vogel uit het Zoölogisch Museum ZMA te Amsterdam Nh vertoonde dit kenmerk eveneens. Hoewel niet vermeld in de literatuur zou de vage koptekening kenmerkend kunnen zijn voor het eerste winterkleed. 18

Renvogel in Noordholland in oktober 1986

voorkomen De waarneming te Camperduin en Texel betekende het tweede geval van de Renvogel voor Nederland. Het eerste geval betrof een op 18 oktober 1933 in het Elswoudsduin bij Zandvoort Nh geschoten vogel. De balg bevindt zich in het ZMA. Andere gevallen werden door de Commissie Dwaalgasten Nederlandse Avifauna herzien en niet langer aanvaardbaar geacht (van IJzendoorn in prep). De Renvogel broedt in halfwoestijnen. Marchant et al (1986) onderscheiden vier ondersoorten: C c cursor (Marokko tot zuidwestelijk Iran en Suqutra), C c bogolubovi (zuidwestelijk Azië), Cc bannermanni (Canarische Eilanden) en Cc exsul (Kaapverdische Eilanden). In het veld zijn de ondersoorten vrijwel niet te onderscheiden . Het voorkomen van Cc cursor is in westelijk Europa het meest waarschijnlijk vanwege het sterk migratoire karakter van deze ondersoort. De vogels trekken na het broedseizoen in juli en augustus aanvankelijk in noordelijke richting om pas in het najaar (vooral in oktober) naar het zuiden van de Sahara en het aangrenzende Sahelgebied te trekken om daar te overwinteren. Het merendeel van de gevallen in zuidelijk Europa komt uit de periode van terugtrek uit de overwinteringsgebieden in het voorjaar. In centraal Europa zijn daarentegen tot 1976 slechts vijf voorjaarsgevallen bekend tegen 27 gevallen uit zomer en herfst, terwijl de 38 gevallen uit noordwestelijk Europa alle uit de periode september-december (vooral oktober) dateren (Glutz von Blotzheim et al 1977). In bijna alle Europese landen is de Renvogel vastgesteld, ook in de Scandinavische landen. In de BRD zijn ten minste 18 gevallen bekend en in België één, op 30 augustus 1881 te Rutten BL. dankzegging Onze dank gaat uit naar Klaas Eigenhuis voor het beschikbaar stellen van zijn veldnotities en naar Kees Roselaar voor zijn assistentie bij het bestuderen van balgenmateriaal in het ZMA. summary CREAM-COLOURED COURSER IN NOORDHOLLAND IN OCTOBER 1986 From 3 to 9 October 1986, a Cream-coloured Courser Cursorius cursor stayed at the Hondsbosse Zeewering, Noordholland , and Irom 10 to 21 October near De Cocksdorp, Texel, Noordholland. Pale primary tips indicated that it was a lirst-winter bird. During most ol its stay, it Irequented short-grass meadowland. This was the second record olthe species lor the Netherlands. The lirst was ol a bird collected near Zandvoort, Noordholland , on 18 October 1933. Other previously accepted records have been rejected by the Dutch rarities committee alter review.

verwijzingen Cramp, S & Simmons, K EL 1983. The birds ofthe western Palearctic 3. Oxlord , Londen & New Vork. Glutz von Blotzheim, U N, Bauer, K M & Bezzel , E 1977. Handbuch der Vögel Mitteleuropas 7. Wiesbaden. Marchant, J, Prater, T & Hayman, P 1986. Shorebirds: an identification guide to the waders of the wor/doLonden & Sydney.

Marc Argeloo, Baansingel118, 1813 ZO Alkmaar Leo Stegeman, Volkerak 6, 1826 AE Alkmaar

Ringsnavelmeeuw te Europoort in juli 1986 Paul G Schrijvershof & Rob Schrijvershof

P 6 juli 1986 bezochten we de grote meeuwenkolonie bij de olietanks ten westen van de Dintelhaven, Europoort Zh. Omstreeks 17:15 reden we per auto stapvoets langs het Beerkanaal en stopten bij een kolonie Stormmeeuwen Laruscanus. Terwijl we de meeuwen bekeken werd de aandacht van PGS getrokken door een meeuw met een opvallende snavelband. De vogel stond op een afstand van c 60 m onbeweeglijk met zijn voorzijde naar ons toe, half verscholen achter een helmpol. Qua grootte kwam hij ongeveer overeen met de hem omringende Stormmeeuwen. Na een paar minuten draaide de meeuw zijn kop een kwartslag waarbij de lichte iris onmiddellijk opviel. De combinatie van snavelband, lichte iris en Stormmeeuw-formaat deden direct aan een Ringsnavelmeeuw L delawarensis denken. Toen we even later ook de andere kenmerken van het adulte zomerkleed van die soort in de kijker kregen waren we overtuigd van de determinatie en waarschuwden telefonisch andere vogelaars. De Ringsnavel liet zich tot 18:45 door een vijftal vogelaars waarnemen en werd ook gefotografeerd. Na die tijd werd hij uit het oog verloren . Pas in de avond van 9 juli werd de Ringsnavelmeeuw op nagenoeg dezelfde plek teruggevonden. De vogel zat langdurig op het hek van een terrein met olietanks. In de ochtend en avond van 10 juli en in de avond van 13 juli zag men de meeuw weer op zijn oude stek.

16 Ringsnavelmeeuw Larus delawarensis, Europoort, Zuidholland, juli 1986 (RenĂŠ Pop)

[Dutch Birding 10: 20-23. maart 1988)

Ringsnavelmeeuw te Europoort in juli 1986

Op alle waarnemingsdagen zag men dat de Ringsnavelmeeuw voor kortere of langere tijd in westelijke tot noordoostelijke richting verdween. Zo ook op 13 juli toen de vogel aan de andere kant van het Beerkanaallangs het hek van het gifgronddepot op de Maasvlakte Zh neerstreek. Daar werd hij nog 5-10 minuten waargenomen . Nadat hij door een Stormmeeuw was verjaagd verdween de Ringsnavelmeeuw omstreeks 21 :00 in het gifgronddepot. Nadien is de vogel niet meer gezien .

beschrijving De beschrijving werd gemaakt aan de hand van aantekeningen en foto's. Bouwen felle gezichtsuitdrukking herinnerend aan Zilvermeeuw Largentatus, maar duidelijk kleiner. In vergelijking met Stormmeeuw iets groter, vrij slanke en langgerekte indruk makend (mogelijk door iets langere poten), met zwaardere borst en platter voorhoofd en forsere en stompere snavel met meer ontwikkelde gonys. KOP & HALS Wit, zonder spoor van vlektekening. BOVENDELEN Mantel , schouder en rug grijs, bleker dan bij Stormmeeuw; onderste schouderveren met nauwelijks zichtbare lichtgrijze veertoppen . Stuit en bovenstaartdekveren wit. ONDERDELEN Wit. VLEUGEL Handpennen p1-2 (van buiten naar binnen genummerd) zwart, beide met opvallende witte handpenvlek; handpenvlek op p1 ongeveer tweemaal langer dan op p2; p1-6 met afnemend zwart; vrijwel alle handpennen met kleine witte top, alleen p1-2 vermoedelijk met zwarte top. Armpennen met witte top. Tertials grijs als bovendelen , met vrij smalle witte zomen, minder opvallend dan bij Stormmeeuw. Bovenvleugeldekveren grijs als bovendelen . STAART Wit.

GROOnE & BOUW

Iris geelwit. Oogrand rood . Snavel geel met lichte punt en opvallende, vrij brede, scherp gedefinieerde subterminale zwarte band . Mondhoek rood . Poot geelgroen . GELUID Niet goed onderscheidbaar temidden van koloniegeluiden. NAAKTE DELEN

17 Ringsnavelmeeuw Larus de/awarensis, Europoort, Zuidholland, juli 1986 (RenĂŠ Pop)

determinatie De Ringsnavelmeeuw kon zonder problemen worden herkend aan het formaat , de dikke stompe snavel met de duidelijke subterminale band, de lichte iris, de geelgroene poten , het vrijwel ontbreken van lichte uiteinden aan de schouderveren en de smalle onopvallende witte zomen aan de tertials. Een adulte Ringsnavelmeeuw kan worden verward met Storm- en Zilvermeeuw. Een Ringsnavelmeeuw is mogelijk iets groterdan een Stormmeeuw maarduidelijk kleiner dan een Zilvermeeuw. De hoekige kop, felle gezichtsuitdrukking (mede door de lichte iris) en iets zwaardere bouw geven de Ringsnavel meer het voorkomen van een Zilvermeeuw dan van een Stormmeeuw. De kleur van de bovendelen is lichter dan bij Stormmeeuwen Zilvermeeuw van de ondersoort L a 21

Ringsnavelmeeuw te Europoort in juli 1986 argenteus en komt ongeveer overeen met die van Kokmeeuw L ridibundus. Onvolwassen Zilvermeeuwen, vooral kleine exemplaren , kunnen door hun opvallende snavelband, lichte iris en lichte bovendelen soms aan een Ringsnavel doen denken. Meestal vertonen ze nog bruin en donkerof zwart in de bovenvleugeldekveren, tertials, alula en staart dat adulten missen. Ook kunnen ze door hun grotere formaat, opvallende witte toppen van tertials en schouderveren en vooral door de roze poten van een Ringsnavelmeeuw worden onderscheiden . Verwarring kan ook optreden met Stormmeeuw. Gewoonlijk onderscheidt de Stormmeeuw zich door zijn kleinere formaat , rondere kop, slankere snavel met minderontwikkelde gonys, iets kortere poten, opvallende witte uiteinden aan tertials en schouderveren en donkere iris. Ringsnavelmeeuwen met bijna even witte tertials als een Stormmeeuw kunnen echter voorkomen. Voor de herkenning van onvolwassen Ringsnavelmeeuwen zij verwezen naar Mullarney (1982) en Grant (1986).

gedrag De Ringsnavelmeeuw van de Europoort vertoonde een opvallend baltsgedrag ten opzichte van Stormmeeuwen . Hierbij vloog de vogel de kolonie rond en streek neer bij een paartje Stormmeeuwen waarna het hieronder beschreven baltsgedrag plaatsvond . Soms leidde dit tot het wegjagen van een der partners. Ook verjoeg de Ringsnavel Stormmeeuwen van het hek door boven hen te gaan vliegen met boven het lichaam fladderende vleugels en afhangende poten waarna met naar beneden gerichte snavelhouwen de Stormmeeuw verdreven werd.

FIGUUR 1 Balts van Ringsnavelmeeuw Larus delawarensis te Europoort, Zuidholland, in juli 1986 (Peter de Knijff). A Loopt met iets van lichaam gehouden en afhangende vleugels naar Stormmeeuw, kop hierbij in normale stand; hierna recht overeind staand met vleugels tegen lichaam. B Kop naar beneden tot snavel tussen poten bijna grond raakt ; roept. C Kop in vloeiende beweging naar achteren geworpen tot bijna op rug; roept. D Kop zeer snel naar beneden en iets naar voren gebogen tot ongeveer borsthoogte. E Kop weer naar achteren geworpen , iets minder ver dan C ; roept. Vervolgens D en E nog twee- of driemaal herhaald. Bewegingen D en E volgen elkaar zeer snel op, duidelijk sneller dan Ben C.

DEZE SCHOONHEID KAN NIET ZONDER KLEEDKAMER

.Jaarlijks onderbreken duizenden vogels

hun tre k om in het voedsel rijke waddengeh ied hun veren te verwisselen. Ru stverstoring in die 'kleedkamer '

hetekent ve rsto ring in het ruiproc es. Hie rdoor ve rliest de vogel z'n weerstand en wordt een gewillig slachtoffer van kou en infel-..'ties.

Noll'er mij als lid van de Verenigin g lol Be houd van de Waddenzet>. Naam:

Adres:

De Wadd e nve re niging doel alles om ru stve rsto ring tijd e ns die kwetsbare

Postkod el plaats:

perioden te voorkomen en houdt

Giro lhank: _______. __

daarom het wadd engebierl nauwlettend in hel oog. Wij signaleren elke ve rande r ing, zoeken de oorzaken en kom en in aktie wanneer dat nodig is.

Met uw hulp

'Voo r st ud enten ~ n 65

bed raagt het

lidmaatschap./ "17,f)O Landelijke Ven路 niging - tol Rehoud van dt' Waddf'nzet'. ~. HI' t Waddt'nhuis, Antwoordnummpr90,

I I I II

___ ~.J

kunn en we o ns werk voortzetten . En

LH:::l~l卯::,

krijge n miljoenen pla nten en diere n de kans om te overlf've n.

DOE OOK WAT VOOR HET WAD!

Advertentieruimte aangeboden door Dutch Birding

Ornithologische reis Bosporus De kleine Cam lica-heuvels met vele duizenden overtrekkende arende n.

Ornithologische reis Thailand Bezoeken aan o.a. Kai Yai National Park , Chiang Mai en de zeeku st. 350 soorten vogels

3"daagse natuurreis naar Argonne (noord"Frankrijk) U bezoekt lac de Bairon en Ie Vieil Etang met vele bijzond ere en zeldzame vogels en duizenden orchideeë n.

Begeleid door de heer Ad Wittgen , roofvogel onderzoeker en directeur van het bekendste Natuurmuseum Natura Docet te Denekamp. Reisd atum : 19 - 26 septem ber Reissom ± f 1.985,- p .p . Onder gezamenlijke leiding van veldornith ologen C.J. Coldewey, en Ad Wittgen, roofvogel onderzoeker en directeur van het Natuurmuseum Na· tura Docet te Denekamp en de uitstekende En gel se ornithol oog Ph il Round , die al jaren de avifauna van Thail and bestudeert en deze volledi g behee rst. Reisdatum : 14 januari· 3 feb ruari 1989 Reissom: ±f 5.900,- p.p.

Begeleid doo r Hubert l ehaen Reisdatum : 21 - 23 mei Reissom : f 295,- p.p.

tg"daagse tuinenreis door China U bezoekt behalve een groot aantal tuinen in Beiling ook de Muur, het Zomerpaleis, en de Ve rb oden Stad. Vervolgens naar de beroemde tuinen in Suzhou en Hangzhou; u reist naar Wuxi, Shanghai en Ouilin . En tenslotte gaat u naar Chengde.

a"daagse tuinenreis West"Frankrijk In deze tu inen van West-Frankril k droom je weg , als in een impressionisti sch sc hilde rij . Eeuwen van tuinkun st zijn hier gevangen in de fraaiste creaties , met planten als verf en een glooiend landschap als palèt. Grasduinen nodigt u uit voo r een reis naar de tuinparadijzen van Norm andi ë en Bretagne.

g"daagse cultuur/tuinreis naar Groot"Brittannië Willem en Mary herdenking

Onde r leidi ng van tuinarchi tect Arend Jan van der Horst en Ma ri eke Reichwei n sinologe Reisdatum : 23 september - 11 oktobe r Reisso m: f 7.235,- p.p . Onder auspiciën van

G rasduinen, m aandblad met hart voor de natuur. Begeleid door Chris van Orden, beleidsbioloog en Arend Jan van der Horst, tu inarchi tect. Reisdat um: 21 ·28 mei , 10 - 17 september Reissom : f 1.254,- p.p. Beg eleid door Arend Jan van der Horst, tu inarchi tec t te Amsterd am Reisdata: 23 jun i en 22 september Reissom: f 1.395,- p.p.

-r-~"""

..............& . . . . . . . . . . . .& .....

. . . . . . .&

Parijs en Fontainebleau Bezocht zutlen worden de watertuinen van Iie de France , de tuinen van Chantill y. Apart in te voegen een culinai r programma.

3 .. daagse natuurreis naar Cap Griz Nez (bij Boulogne) U ziet de vogeltrek bij Cap Griz Nez met een fantastisch uitzicht en de Marquenterre, een voge lreservaat ten zuide van Boulogne.

U ..daagse natuurreis Nepal/India Na een 10-daagse trekking door Nepal volg t een bezoek aan Chitwan National Park en aan o.a. Bharatphur vogel park en Agra in India.

1.6.. daagse natuurreis New zeeland Rondreis over de 2 eil anden, die samen Nieuw Zeeland vorm en; u bezoekt o.a. Auckland , Bayof Islands, Roturua, Milford Sound en Te Anua .

Vaartocht door de Galapagos Archipel u vaart op de "Cachalote" en de "Orca" 2 weken langs de eilanden van de Galapagos en maakt u een 3-daagse tocht door het hooggebergte van Ecuador.

aViJlt

ST.CH1.NG

ter bevordering van

~UU~ CUl.fUU~ A~.Z~f4

Wilt U nadere informatie over deze reizen , zendt dan deze coupon in een ongefrankeerde envelop naar;

Holland Travel Service Antwoordnummer 1153, 3000 WB Rotterdam

Begeleid door Arend Jan van der Horst , tuinarchitect te Amsterdam en Pat van de Wall Bake , oprichtster La Cuisine Française Amsterdam Reisdatum : 25 - 28 augustus Reissom : f 845,- p.p.

Begeleid door Kees Wagtmans Reisdatum : 7 - 9 oktober Reissom: f 295,-

Begeleid door Hubert Lehaen en Kees Wagtmans Reisdatu m: 18 oktober - 7 november Reissom : ±f 8.300,- p.p. Begeleid door Wim Dussel, reisjournalist uit Groningen . Reisdatum : 27 januari - 21 februari 1989 Reissom : f 9.300,- p.p . Begeleid door Viv van der Krieken , Educa tieve Dienst Wereld Natuur Fonds te Antwerpen Reisdatum : 25 febru ari - 19 maart 1989 Reissom: f 9.800,- p.p.

r-------------------------ï

I Gaarne wens ik informatie over:

I ' naar: I Reis

I Onder leiding van : I I Naam : I

I I

I Adres : Tel. inlichtingen: R. J. E. Schaab Telefoon (010) 4252388/4252331 I Postcode: St. Jobsweg 30, 3024 EJ Rotterdam I Verantwoordeliik voor de uitvoering en organisati e Blue Air B.V. handelende als Holland Travel Service

I I

I":t I~ F

IL Woonplaats: _________________________ I ~ ~ ~

SOVJET BJRD SONGS

KRISTER MILD bioacustics Two high-quality cassettes and an explanatory booklet (in English) in a specially designed box, including excellent recordings of the songs and calls of a total of 120 species of Soviet birds. Most of them are not 10 be found on other discs and cassettes. If You are interested in the songs and calls of such species as Himalayan Snowcock, Lesser Golden Plo ver, Swinhoe's Snipe, Rufous Turtle Dove, Oriental Cuckoo, Pacific Swift, Black Lark, White-winged Lark, Richard's Piplt, Olive-backed Pipit, Citrine Wagtail, Brown Shrike, White's Thrush, Black-throated Thrush, Eye-browed Thrush, Blue Whistling Thrush, Pied Wheatear, Red-flanked Bluetail, Eversmann 's Redstart, Oaurian Redstart, Blue-headed Redstart, Siberian Rubythroat, Himalayan Rubythroat, Rufous-tailed Robin, Siberian Blue Robin, Yellow-browed Warbier, Hume's Yellow-browed Warbier, Pallas's WarbIer, Dusky WarbIer, Radde's War bier, Spotted Bush Warbier, Chinese Bush WarbIer, Gray's Grasshopper Warbier, Sav/'s WarbIer, Palla1!:S Grasshopper Warbier, Lanceolated War bier, Paddyfield WarbIer, Thick-billed Warbier, Booted Warbier. Severtozov's Tit WarbIer, Brown Flycatcher, Black-throated Accentor, Brown AccIintor, Red-headed Bunting, Chestnut Bunting, Yellow-browed Bunting, Black-faced Bunting, Rock Bunting, Yellow-breasted Bunting, White-winged Grosbeak, Red-fronted Serin, Long-tailed Rosefinch, Redmantled Rosefinch, Hodgson's Rosy Finch, and a lot of other Soviet Birdsthese are the cassettes for You. If You wish to learn the calls of the Soviet birds You think of solely as migrant rarities or if You merely want to enjoy some very good recordings of bird songs - order it from:

KR IS TER MILD, Kopparv채gen 23,5-175 72 j채rf채lla, Sweden. Price: 185:- 5wedish kronor (5EK), or equivalent in other currencies (including postage). Payment Is easlest made directly into 5wedish Post Office GIRO account number 463 93 22 - 9/ Krister Mild. If paying with the Post Office GIRO account is not possible, make payment in an international money order or bya cheque drawn on a bank. Do not use personal cheques. Add 15 SEK if sending a cheque or using an international money order. Make a/l cheques payable to Krister Mild.

Ringsnave/meeuw te Europoort in juli 1986

Vrijwel altijd werd de baltsende Ringsnavel door Stormmeeuwen getolereerd en niet verjaagd. Ze reageerden echter niet op de Ringsnavel. Deze werd wel een aantal malen door Zilvermeeuwen verdreven . Figuur 1 toont het verloop van de baltshandelingen van de Ringsnavelmeeuw. In de figuur wordt telkens het eindstadium van een handeling weergegeven . De balts laat zich als volgt samenvatten: A-B-C-D-E-D-E-D-E-A. Dit gedrag lijkt enigszins op de balts van de Stormmeeuw. Deze gooit echter de kop niet zo ver naar achteren als de Ringsnavel en herhaalt de beweging D-E slechts éénmaal. Door het uitbundige gedrag kon de Ringsnavelmeeuw op een afstand van c 500 m van de Stormmeeuwen worden onderscheiden .

voorkomen Dit was het eerste geval van de Ringsnavelmeeuw voor Nederland . De soort broedt in Canada en het noorden van de Verenigde Staten . Het broedgebied heeft zich de laatste decennia uitgebreid en de aantallen zijn sterk toegenomen. Het grootste gedeelte van de in oostelijk Noordamerika broedende vogels overwintert langs de oostkust van de Verenigde Staten zuidelijk tot in Mexico, vooral van North Carolina tot in Florida (Cramp & Simmons 1983). Het eerste geval van de Ringsnavelmeeuw in Groot-Brittannië was in 1973. Tot en met 1985 zijn daar sindsdien c 275 Ringsnavels vastgesteld, alsmede c 175 in Ierland. Van IJsland zijn c 13 waarnemingen bekend. Van het vasteland van Europa zijn gevallen bekend uit de BRD (1), Frankrijk (16), Gibraltar (1), Noorwegen (1), Polen (2), Portugal (1), Spanje (4), Zweden (2) en Zwitserland (1). Het seizoenspatroon in Groot-Brittannië en Ierland wijst op seizoensgebonden trekbewegingen van afgedwaalde Ringsnavelmeeuwen in Europa (Vinicombe 1985). dankzegging Hierbij danken we Peter de Knijff voor het beschikbaar stellen van zijn aantekeningen over het gedrag. Ook zijn we dank verschuldigd aan Eugène van der Burg, Enno Ebels, Ted Hoogendoorn, Jan Regeer en Gerard Steinhaus voor het beschikbaar stellen van gegevens. summary RING·BILLED GULLAT EUROPOORT IN JULY 1986 From 6 to 13 July 1986, a Ring-billed Gull Larus delawarensis in adult summer plumage was present in a colony ol Gommon Gulls L canus at Europoort, Zuid holland . On several occasions it was seen displaying to Gommon Gulls. This was the lirst record ol Ring-billed Gull lor the Netherlands. In continental Europe, up to and including 1985, Ring-billeds have been recorded in France (16), FRG (1), Gibraltar (1), Norway (1), Poland (2), Portugal (1), Spain (4), Sweden (2) and Switzerland (1) .

verwijzingen Gramp, S & Simmons, K E L 1983. The birds of the western Palearctic 3. Oxlord, Londen & New Vork. Grant, P J 1986. Gul/s: a guide to identification. Tweede druk . Galton . Mullarney, K 1982. Mystery photograph 6: Ring-billed Gull. Dutch Birding 4: 20-22 . Vinicombe, K E 1985. Ring-billed Gulls in Britain and Ireland. Br Birds 78: 327-337.

Pau/ G Schrijvershof, Dordtse/aan 172a, 3073 GN Rotterdam Rob Schrijvershof, Mo/enstraat 11, 3201 AJ Spijkenisse

mystery photographs

The bird shown in mystery photograph 26 is clearly a falcon Fa/co and belongs to one of the larger species, as can be judged from its fierce expression and its head pattern. Once we have reached th is conclusion, the trouble only begins. The larger falcons are very similar in their juvenile plumages and some species (Gyrfalcon F rustica/us and especially Saker F cherrug) can show adult plumages very much like their juveniles. When we take a closer look at the depicted bird, the following things can be noted . Firstly, we examinethe head pattern. Our bird shows a ratherwell-defined but narrow moustachial stripe, very pale ear-coverts, a narrow dark eye-stripe contrasting with a broad pale supercilium and a pale forehead. Then we notice thevery uniform mantie and the breast markings, beginning small but becoming larger downwards and on the sides of the breast. Only a small amount of underwing is visible, but just enough to show that the underwing coverts are pale and not very heavily streaked. 18 Saker Fa/co cherrug, Afghanistan , June 1978 (Arnoud B van den Berg)

[Duteh Birding 10: 24路25. maart 1988J

mystery photographs

Peregrine F peregrinus of the nominate race and Barbary Falcon F pelegrinoides show a darker head pattern than the mystery bird with a wider moustachial stripe and hardly any pale supercilium . The tundra subspecies of the Peregrine F p calidus may show a narrow moustachial stripe like our bird, but differs,' among other things, in having a dark area between the eye and the pale ear-coverts. Lanner F biarmicus in juvenile plumage shows a more striking facial pattern, created by a wider dark eye-stripe which contrasts sharply with the pale earcoverts. Also it has a less clear supercilium, especially to the front, and more extensive breast markings. Gyrfalcons with a uniformly dark mantie and heavily streaked underparts can only be juveniles ofthe dark morph, which should have a darker forehead and earcoverts. A juvenile Saker does show our bird's facial pattern, but is more heavily marked on the chest and has heavily dark-streaked underwing coverts, and not so uniform amantle. This leaves us with adult Saker, which indeed it is. After we have reached this conclusion, we note one more character, which is hard to discern in the field but is weil displayed in the photograph: the feathering on the tarsus leaves about one half to be seen . In Lannerthis should be two thirds and in Gyrfalcon only one third . This Saker was photographed by Arnoud B van den Berg in Afghanistan, in June 1978. Tom M F Kompier, Ruysdaelstraat 12, 2525 AE Den Haag Mystery photograph 27. Solution in next issue.

mededelingen Palearctic Cream-coloured Coursers in Kenya in January-February 1987 The northern African and Middle East subspecies of Cream-coloured Courser Cursorius cursor cursor is known to winter mainly on the southern edge of the Sahara and in the Sahel zone from Mauritania and Mali to northern Ethiopia and rarely Somalia (Cramp & Simmons 1983, Urban et al 1986). In eastern Africa, it is replaced as a breeding bird by the races Cc littoralis and Cc somalensis, which are treated as subspecies of the southern African Burchell's Courser C rufus by Marchanteta/(1986). Cclittoralis is theonly racethat is knownto occur in Kenya, breeding in the northern part of the country, west to Lake Turkana (Britton 1980). We observed some birdsofthis race on sandy roads in thornbush country in Sibiloi National Park, c 10 kms inland east of Lake Turkana, on 9 February 1987. A total of 30 coursers encountered along a 165 km long stretch of eastern shore of Lake Turkana between Loiyengalani (2:46N 36:43E) and Allia Bay (3:40N 37:17E) in January-February 1987, however, belonged to the Palearctic race. Details of our observations are as follows: 22January, 3 in stony desert 500 m away from the lake at Loiyengalani; 28 January, 3 in semi-desert 400 m away from the lake near Porr Mountain; 2 February, groupsof 13, 6 and 4 along the shore near Moiti Mountain; and 18 February, 1 flying at Sandy Bay. All these birds showed astriking underwing pattern with black axillaries and underwing except for a brownish leading edge and narrow clear white trailing edge. This pattern is characteristic of Palearctic Cream-coloured Coursers, the eastern African birds having a much broader but less clear-cut white trailing edge to the underwing and pale greyishbrown underwing coverts and axillaries, contrasting markedly with the blackish primaries (cf Marchant et al). The plumage colour of the birds along the lake was pale buff, whereas that of Cc littoralis is somewhat browner and less sandy. These observations constituted the first records of Palearctic Cream-coloured Coursers in Kenya. In view ofthe situation of Lake Turkana in a desert reg ion bordering Ethiopia, and the large number of birds observed, it seems likely that the absence of earl ier records of th is subspecies is due to the very low observer activity in th is region, and that it is in fact a scarce but regular wintering bird. It was striking that Cc littoralis were only observed in路well-vegetated thornbush savanna, whereas the Palearctic coursers we re found in sparsely vegetated or almost completely bare desert along the open shore. references Britton, P L 1980. Birds of East Africa. Nairobi. Cramp, S & Simmons, K EL 1983. The birds of the western Pa/earctic 3. Oxford, London & New Vork. Marchant, J, Prater, T & Hayman, P 1986. Shorebirds: an identification guide to the waders of the wor/do London & Sydney. Urban, EK, Fry, C H & Keith, S 1986. The birds of Africa 2. London.

Hans Schekkerman, Mr Ludwigstraat 1, 1901 PS Castricum Jeroen C J van Wetten, Hembrugstraat 247, 1013 XD Amsterdam 26

[Outeh Birding 10: 26路30, maart 1988]

mededelingen Blonde Ruiters in BelgiĂŤ en Nederland in zomer van 1986 Op 4 juli 1986 om 13:45 ontdekte Gerald Driessens te Kallo Ovl een adulte Blonde Ruiter Tryngites subruficollis die foerageerde op een slikterreintje in het havenuitbreidingsgebied van Antwerpen A. Later in de middag konden enkele andere vogelaars de vogel nog waarnemen , tot hij om 18:45 samen met enkele Kemphanen Phi/omachus pugnax hoog in noordoostelijke richting verdween. Op 16augustus 19860ntdekte RenĂŠvan Rossum een adulte Blonde Ruiter langs de Loosderweg te Lisse Zh. De vogel foerageerde in gezelschap van Kemphanen op een onder water gezet bollenland. Met enige onderbrekingen kon de vogel tot en met 19 augustus door 100-en belangstellenden worden bekeken. Te Kallo trok aanvankelijk de behoedzame manier van voedselzoeken de aandacht, te Lisse het grootteverschil met de Kemphanen en de heldergele pootkleur. In beide gevallen werd geen moment gedacht aan een afwijkende Kemphen en werd de vogel zonder problemen gedetermineerd als een Blonde Ruiter. Hoewel Blonde Ruiters doorgaans kleiner zijn dan Kemphennen (ongeveer zo groot als een Drieteenstrandloper Ca/idris a/ba), kunnen de kleinste Kemphennen toch net zo klein zijn als de grootste Blonde Ruiters. Belangrijkere kenmerken dan het formaat waren dan ook het okerkleurige gezicht met lichte partij rond het oog, de okerkleurige onderdelen met fijne donkere vlekjes op de zij-

19 Blonde Ruiter Tryngites subruficollis, Lisse, Zuidholland , augustus 1986 (Arie de Knijff)

mededelingen

borst, de heldergele poten, het vrijwel ontbreken van een lichte vleugelstreep en witte staartzijden en het zwarte halvemaantje op de onderhandvleugel. Beide Blonde Ruiters waren adulte vogels. Bij juvenielen vertonen de dekveren smalle ankervormige patronen en zijn de zomen van mantel-, schouder- en dekveren witachtig in plaats van bruingeel. Deze kenmerken waren bij geen van beide vogels aanwezig. De Blonde Ru iter van Kallo was i n zomerkleed, d ie van Lisse in vergevorderde rui naar winterkleed. De zijborstvlekken van de vogel te Lisse waren minder opvallend dan bij die te Kallo en de nieuwe veren van de bovenzijde waren anders getekend en gekleurd. De oude zomerkleedveren waren zeer donker met een smalle scherp begrensde lichte zoom, de nieuwe winterkleedveren vertoonden een zeer donker centrum dat vrij geleidelijk overging in een brede geelbruine zoom. Het verschil tussen zomer- en winterkleedveren komt overeen met hetgeen wordt vermeld in Marchant et al (1986), zij het dat er naast een kleurverschil ook sprake was van een verschillend patroon . De Blonde Ruiter van Kallo foerageerde zeer behoedzaam waarbij hij na een reeks snelle pasjes even aarzelde om de voet op de grond te zetten. Slechts een enkele keer liep hij tot de knieĂŤn het water in. De vogel van Lisse foerageerde vrijwel steeds in drie tot zes centimeter diep water, vrij snellopend en om zich heen pikkend . Tijdens snel lopen vertoonden beide Blonde Ruiters een kenmerkende opgerichte houding. De Blonde Ruiters waren veel minder schuw dan de andere aanwezige steltlopers. Te Lisse werden de waarnemers soms tot slechts anderhalve meter benaderd. De Kemphanen bleven steeds op grotere afstand van de weg. Opmerkelijk was dat een Kemphaan voor de Blonde Ruiterte Kallo ging 'baltsen' door de kop op en neer te buigen. De Blonde Ruiter negeerde dit gedrag en zo kwam het afen toe tot een achtervolging, ingezet door de Kemphaan. In het laatste halfu ur van zij n verblijf werd de vogel opvallend ag ressief ten opzichte van de Kemphanen. De Blonde Ruiter van Lisse was ook agressief ten opzichte van andere steltlopers, waaronder Oeverloper Actitis hypoleucos. Mogelijk hield dit verband met het verdedigen van een voedselterritorium (cf Marchant et al). De waarneming te Kallo betekende het tweede geval voor BelgiĂŤ. De eerste Blonde Ruiter, ook een adult, werd van 27 augustus tot 11 september 1984 waargenomen te Zeebrugge Wvl. Het derde geval volgde kort na dat van Kallo en betrof een vogel die van 27 tot 31 juli 1986 in Het Zwin bij Knokke Wvl vertoefde. De waarneming te Lisse betekende het vijfde geval voor Nederland. De voorgaande vier dateren van 18 september 1955 op De Beer Zh, 12 november 1955 te Amsterdam Nh, 18 september 1960 te Vlaardingen Zh en 18 september 1985 op Texel Nh (Beser 1986). De waarnemingsdata en leeftijd van de Blonde Ruiters uit 1986 suggereren dat zij reeds langere tijd aan de oostkant van de Atlantische Oceaan verbleven. Naar aanleiding van het frequente voorkomen in Europa van adulte Nearctische steltlopers en het groeiend aantal winterwaarnemingen in Afrika wordt aangenomen dat deze dwaalgasten in de Oude Wereld een aan de normale trekrichting parallelle beweging uitvoeren. In BelgiĂŤ en Nederland komen waarschijnlijk vooral deze 'genaturaliseerde' dwaalgasten, wat de frequentie van vroege najaars- (juli-begin september) en zelfs voorjaarswaarnemingen (mei-juni) zou kunnen verklaren aangezien adulten bij veel steltlopersoorten eerder uit de 28

mededelingen broedgebieden wegtrekken dan juvenielen. Doordat de Britse Eilanden gunstiger zijn gelegen voor het ontvangen van verse dwaalgasten uit Noordamerika worden daar vooral juveniele vogels gezien . De meeste waarnemingen vallen daar in de periode van eind september tot begin november. Onze dank gaat uit naar Klaas Eigenhuis, Leo Jansen, Piet Schaap en Chris Steeman voor het ter beschikking stellen van informatie en fotomateriaal.

summary BUFF·BREASTED SANDPIPERS IN BELGIUM ANDTHE NETHERLANDS IN SUMMER OF 1986 On 4 July 1987 at Kallo, Oostvlaanderen , Belgium, and from 16 to 19 August 1986 at Lisse, Zuid holland , Netherlands, single adult Buff-breasted Sandpipers Tryngites subruficallis were seen . They constituted the second record for Belgium and the fifth for the Netherlands. The third Belgian record followed soon afterthesecond and also involved an adult bird , at Knokke, Westvlaanderen , from 27 to 31 July 1986. The bird at Kallo was in summer plumage, the one at Lisse in advanced moult towinter plumage. It is suggested that both individuals may have been on the eastern side ofthe Atlantic for some time, rather than being newly arrived vagrants from North America .

verwijzingen Beser, M 1986. Blonde Ruiter op Texel in september 1985. Dutch Birding 8: 101-102. I Marchant, J, Prater, T &Hayman, P 1986. Sharebirds: an identificatian guide ta the waders of the war/d. Londen & Sydney.

Gerald Oriessens, Bosstraat 44, 2500 Lier, België René van Rossum, Vlierstraat 16, 2225 SM Katwijk aan Zee

Graceful Warbier in Cyprus in October 1987 On 12 October 1987, at 15:30, along the beach below the cliffs south of Episkopi, Cyprus, I flushed a small pale brown warbier with a remarkably long tail from some clumps of grass and reed. It settled on a reed stem for a few seconds before dropping into cover. After some time, I found it foraging in the grass where I could watch it for 20 minutes from a distance of c 10 m with 10x50 binoculars. Very small warbier with smalI, fine insectivorous bill and long tail. Crown , neck, upperparts and wing greyish-brown with dark brown streaks. Chin, throat and underparts

uniform pale brown. Tail with some dark bands. Leg pale brownish-yellow. Long tail often cocked .

I identified the bird as a Graceful Warbier Prinia gracilis because of thEl streaked upperparts and banded undertail which excluded Scrub Warbier Scotocerca in' quieta and Desert Warbier Sylvia nana. This observation has been accepted as the first record of Graceful Warbier for Cyprus by the Cyprus Ornithological Society (C Bennett in litt). The species is a rather common, mainly resident bird on the adjacent mainland of southern Turkey, Syria, Lebanon, Israel and Egypt. Willem Pompert, Catswende 168, 2182 PO Hillegom 29

mededelingen

Pallas's Warbier in Spain in April 1987 On 17 April 1987, at 11:00, in a predominantly coniferous forest near the Parador EI Adelantado, Sierra de Cazorla, Coto naรงional de Cazorla, Jรกen, Spain, at an altitude of c 1400 m, we discovered a Goldcrest Regulus regulus-sized Phylloscopus whilst watching a mixed feeding flockof Long-tailed TitsAegithaloscaudatus and tits Parus (including Coal Tits Pater). The warbier was moving through the bushes and could freeIy be observed at very close range down to three metres. Thanks to excellent views (using 8.5x44 binoculars), we had no difficulty in identifying it as a Pallas's Warbier P proregulus. During an observation period of c 20 minutes, we noted, apart from the very small size already mentioned , a dark upperhead with a distinct pale yellow median crown-stripe and supercilium and an obvious dark eyestripe, green upperparts with a pale yell ow rump, whitish underparts, pale yellow double wing-bar, and a darkish bill and leg. The bird was silent but occasionally a soft sweet was heard. This constituted the first record of Pallas's Warblerforthe Iberian Peninsuia, and was accepted as such by the Spanish rarities committee (E deJuanain litt). The bird may have wintered in the area. So far, very few wintering Pallas's have been recorded in Europe.ln the mildwinterof 1974/75, an individual wintered inthe Netherlands (Scharringa 1976) while a Pallas's observed in France on 18 March 1976 was supposed to have arrived there during the preceding autumn (Olioso 1987). On 7 December 1985 the first record of Pallas's Warbier for Morocco was claimed (Br Birds 80: 328, 1987). references Olioso, G 1987. Les pouillots orientaux en France. Alauda 55: 122-139. Scharringa, C J G 1976. Pallas' Boszanger Phylloscopus proregulus (Pallas) overwinterde in 1975 bij Wageningen . Limosa 49: 220-222.

Tom A Klinkhamer & Sonja van der Maat, Sloepstraat 1, 1503 KH Zaandam

varia Cape Verde Islands Courser The westernmost subspecies of the Creamcoloured Courser Cursorius cursor, the Cape Verde Islands Courser C c exsul, can be distinguished from other subspecies by itsdarker, reddish sand-coloured upperparts and breast. lts wing length is the smallest in the cline from west to 30

IOuteh Bi,ding 10: 30-32, maart 1988J

varia

20 Cape Verde Islands Courser Cursorius cursor exsul, Santiago, Cape Verde Islands, February 1986 (RenĂŠ Pop)

east, averaging 156 mmo In view of the resident character of the Cape Verde population, it seems reasonable to warrant subspecific rank, although it has been argued that inclusion of the Canary Islands and western Maghreb populations in Cc exsul could be weil advocated. In the Cape Verdes, the cou rser was ti rst d iscovered by Boyd Alexander who reported that they were by no means bad eating. However, to quote 0 A Bannerman, 'he was unaware at the time that he was enjoying an interesting new subspecies for his dinner, for it took another 23 years before it was described as such by Hartert'. De Naurois (Cyanopica 3: 5-15, 1983) estimated the total population size to be 120-150 pairs, but numbers might be somewhat higher. Recent observations show that it is present in fair numbers on all but two (Fogo and Brava) of the nine inhabited islands. It has not been reported lately from the uninhabited islets of Santa Luzia and Razo. It is likely that these are too small to support a permanent population. In view of the periodic presence and absence of the coursers on some islands, erratic interinsular movements seem to occur. In October 1970, a male and a female were collected on Sao Nicolau (Garcia de Orta, SĂŠr Zoo/5: 47-58, 1976), adding a new location to the subspecies' known distribution. In December 1986, three coursers were observed on Santo Antao, another new location, and itwas seen again on Sao Nicolau (Deirdre de Bruijn in litt). In February-March 1986, I encountered parties of six to seven Cape Verde Islands Coursers in the stony hills around Praia on the island of Sao Tiago.ln December 1987, groups of five to 11 coursers were seen by me along the road from 31

varia Rabil to Curral Velho on Boa Vista. For the moment, the statement in Cramp & Simmons (BWP3) that the subspecies may face extinction seems rather pessimistic. Uttle is known about the breeding seasons of the Cape Verde Islands Courser. A nest has never been found . De Naurois suggested that there are two distinct breeding seasons, one during the rainy season in August-October and another during January-April. He also thought that the same pair may raise two broods during one year, as has been observed in the Sahara. All birds I observed in 1986-87 were adults, suggesting that breeding had not vet commenced. Juveniles have been seen in January-March and display has been reported in September. C J HAZEVOET

dba-nieuws DBA-vogeldag op 6 februari 1988 te Utrecht Op 6 februari 1988 werd door de Dutch Birding Association een vogeldag gehouden te Utrecht, die door c 200 vogelaars werd bezocht. Zij konden genieten van een zeer tot de verbeelding sprekend relaas van David Cottridge over vogels en vogelaars op de Isles of Scilly in Groot-Brittannië, geïllustreerd met fraaie dia's van zeldzaamheden . Daarna verhelderde Tom van der Have de determinatie van enkele soorten strandlopers Calidris, waarbij de aandacht vooral uitging naar de kenmerken van Bonapartes Strandloper C fuscicollis en Bairds Strandloper C bairdii. Vervolgens konden de aanwezigen hun vogelkennis beproeven aan de hand van een uit 50 door Lasse Laine gemaakte dia's bestaande serie mystery photographs. Hierbij behaalde Gerald Driessens van alle deelnemers het hoogste aantal punten. De determinatie van de getoonde vogels werd toegelicht door Hans Schekkerman. De vogeldag werd besloten met een door Tom Kompier gepresenteerd overzicht van zeldzame en interessante vogels in Nederland en België in 1987.

Lijstjes en getallen In Nederland zijn tot en met 1987 zo'n 414 verschillende vogelsoorten vastgesteld. In elk van de laatste drie jaar zijn er vijf nieuwe bijgekomen . Ongeveer vijf vogelaars hebben in Nederland 340 of meer soorten waargenomen. Vijf hebben er zelfs meer dan 350 en

IDuteh Birding 10: 32-33, maart 1988]

dba-nieuws de nummer één , al enkele jaren Gerard Steinhaus, heeft er 356. Sedert 1980 heeft Gerard er jaarlijks zo'n acht à negen nieuwe soorten bijgekregen en dit tempo lijkt voorlopig niet te minderen . Er wordt al niet meer aan getwijfeld dat Nederlandsevogelaars de 400 gaan halen ; de vraag is alleen hoe lang het nog duurt voordat de eerste dat feestje gaat vieren . Intussen verbeterde Aart Vink in 1987 het jaarlijstrecord met niet minder dan 10 soorten en bracht het van 281 op 291 . Mogelijk komen er zelfs nog een of twee bij als de CD NA een beetje meewerkt; een paar gevallen zijn nog in behandeling. De meest gewone soorten die Aart miste waren Zwarte Wouw Milvus migrans en Bladkoninkje Phyllascapus inarnatus. Deanimovoorhethouden van bigdays lijktwattezijn geluwd. Het record van 159soorten op een dag dateert nog altijd van 21 mei 1982 (Dutch Birding 8: 16, 1986). De 24-uurs regel voor het al of niet tellen van vogels die zijn gevangen voor ringonderzoek en weer losgelaten (Dutch Birding 2: 104-105, 1980) is intussen stilzwijgend wat versoepeld. Men telt nu volgens de geest van de vroegere regel : het zien van een wilde vogel mag niet het directe gevolg zijn van het feit dat deze tijdelijk in gevangenschap is geweest.

Vogelen op Texel in oktober 1988 De Dutch Birding Association roept vogelaars op om in de week van 15 tot en met 22 oktober 1988 te komen vogelen op Texel Nh. Evenals vorig jaar zullen 10-tallen vogelaars weer huisjes huren of kamperen in De Cocksdorp en omgeving . Omdat de week weer samenvalt met de herfstvakantie is het zaak tijdig een onderkomen te reserveren. Voor informatie kan men zich wenden tot de VVV Texel (Groenplaats 9, 1791 CC Den Burg, 02220-4741). In voorgaande jaren verbleven nogal wat vogelaars in het vakantiepark Sluftervallei (Krimweg 102, 1795 SL De Cocksdorp, 02222-214), waar men ook met de tent terecht kan en dat vorig jaar goed was voor Brubo, Pallas en Kleine Vlieg .

verzoeken Birds of Japan Following publication of A birdwatcher's guide ta Japan the author (Dr M A Brazil , 28 St John's Weil Ct, Berkhamsted , Hertfordshire HP4 1JQ, UK) is now working on a new book on the status and distribution of the birds of Japan, and is interested in unusual records from that country. Details of observations of interesting species, orcommon species in unusual localities, or exhibiting interesting behaviour are requested. Trip reports or records would be welcomed , all of which will be acknowledged.

Winterwaarnemingen van Grote Stern in Nederland In verband met een voortgezet onderzoek naar hetwintervoorkomen van de Grote Stern Sterna sandvicensis in Nederland, verzoekt G L Ouweneel (Lijster 17, 3299 BT Maasdam , 01856-2198) om toezendingvan winterwaarnemingen van Grote Sterns langs de Nederlandse kust vanaf de winter 1981/82. Het gaat daarbij om waarnemingen uit de periode 15 november tot 1 maart. De bedoeling is na afloop van de winter 1987/88 het resultaat te publiceren . [Outeh Birding 10: 33, maart 1988]

recent western Palearctic reports 'Recent western Palearctic reports' is a new feature that aims to present a regular review of recent records of rarities in the western Palearctic WP. The summary given is not meant to be complete, and only the most interesting reports that have become known are mentioned. The reports in th is first account mainly refer to October, November and December 1987. They are largely unchecked reports, not authenticated records. From 16 October to at least 5 November, a first-winter Black-headed Heron Ardea me/anocepha/a was present at Eilat, Israel. This was the first substantiated record of this Afrotropical species in the WP. No less than 10 Glossy Ibises P/egadis fa/cinellus were resting near Wangen im AlIgäu , BadenWürttemberg, FRG , on 31 August. Probably, the same flock (now consisting of ni ne birds) stayed at Altmühlsee in Franken, Bayern, FRG . From 20 October, the second British Harlequin Duck Histrionicus histrionicus of 1987 (a female th is time) resided on Islay, Strathclyde. A first-winter Bald Eagle Haliaeetus /eucocepha/us in County Kerry, Ireland, on 18 November was an exciting find . Unfortunately, it was not identified until later when taken into captivity (for details on its identification, see Peter Grant's note in the December 1987 issue of Twitching). If accepted, this would constitute the first WP record of th is American eagle. From 19 to 22 December, a Little Bustard Tetrax tetrax showed itself weil at Urk, Flevoland, Netherlands. One may wonder whether it was the same individu al that stayed near Christchurch, Dorset, from 30Decembert05 January, constituting the first British record since 1975. Both were first-winter birds. A dowitcher Limnodromus wintering at the Oued Sous estuary, Morocco, from 17 November to at least 4 January might have been a Short-billed L grise us. Despite an extensive search, only one to four wintering Slender-billed Curlews Numenius ten uirostriswerefound in Morocco, at MerjaZerga from 10 December to at least 8 February. Without doubt, Slender-billed has become one of the world's most endangered bird species. Reports of South Polar Skua Stercorarius maccormickii in British waters during August-October support the hypothesis that th is species is a regular

visitor to the eastern Atlantic, especially during late summer and early autumn . According to a note by Peter Grant in the January 1988 issue of Birding Wor/d, however, its separation from Great Skua S skua could be much more complicated than generally believed. The occurrence of no less than five Siberian Accentors Prunella montanella in Sweden (four on Öland and one off Stockholm) during the period of 18 to 28 October was unprecedented . How many were missed? Possibly linked with th is invasion was Finland 's first Black-throated Accentor P atrogu/aris, trapped at Helsinki on 19 October. Both accentors breed as far west as the Ural mountains. On 13 October, the first Swedish Siberian Blue Robin Luscinia cyane was discovered on Öland. On 7 October, on St Agnes, Isles of Scilly, onlya handful of twitchers managed to see Britain's first Wood Thrush Hy/ocich/a mustelina. More cooperative, however, were a Hermit Thrush Catharus guttatus on St Agnes on 15 and 16 October and , particularly, a Veery C fuscatus on Lundy, Devon, from 13 October to 8 November (constituting the third and second British record respectively). The record of a male Red-throated Thrush Turdus ruficollis ruficollis at South Staek, Anglesey, on 15 October could result in another addition to the British list. During the Siberian Accentor week, also the unprecedented number of four Desert V,larblers Sy/via nana was recorded on Oland. After the first Twobarred Greenish Warbier Phylloscopus p/u,!!beitarsus for the WP had been trapped on Oland in June 1987, surprisingly, another individual of th is far eastern member of the P trochiloides-group could be studied on Gugh, Scilly, from 21 to 27 October (cf Dutch Birding 9: plate 104, 1987). From 10 to 13 October, Tresco, Scilly, was the host of [D utch Birding 10: 34·35, maart 19881

recent western Pafearctic reports

. 21-22 Bald Eagle Haliaeetus leucocephalus, Ireland, November 1987 (Richard T Mil/s) Britain's first Philadelphia Vireo Vireo philadelphicus. The only WP record 50 far was in Ireland in October 1985. A Pallas's Rosefinch Carpodacus roseus trapped at Blavand, Jutland, on 13 October was atotally unexpected addition to the Danish list. Fair Isle, Shetland, enjoyed the presence of Britain's second Savannah Sparrow Ammodramus sandwichensis from 30 September to 1 October. As few continental records of American landbirds have been

documented, the following (all in October) areworth mentioning: a Northern Paruia Parula americana on Ouessant, France, a Rose-breasted Grosbeak Pheucticus ludovicianus on Guernsey, Channel Islands, a Bobolink Dolichonyx oryzivorus on Ouessant, and ajuvenile female Northern Oriole Icterus galbula on Vlieland , Friesland (trapped on 18 and 20 October, a first for the Netherlands if accepted).

Arnoud B van den Berg, Duinfustparkweg 98, 2082 EG Santpoort-Zuid Gerafd J Oreef, Postbus 51273, 1007 EG Amsterdam

recente meldingen Dit overzicht van recente meldingen van zeldzame en interessante vogels in Nederland en Belgi毛 beslaat hoofdzakelijk de maanden oktober, november en december 1987. De vermelde gevallen zijn merendeels niet geverifieerd en het overzicht is niet volledig. Alle vogelaars die de moeite namen hun waarnemingen en die van anderen aan ons te melden worden hierbij hartelijk bedankt. Zonder hun hulp was het overzicht minder volledig geweest. Waarnemers van soorten die beoordeeld worden door de Commissie Dwaalgasten Nederlandse Avifauna CDNA, wordt verzocht hun waarnemingen zo spoedig mogelijk toe te zenden aan de CDNA-archivaris, Rolfde By, Molenstraat 96,7514 DL Enschede. Hiertoe gelieve men uitsluitend gebruik te maken van CDNA-waarnemingsformulieren. Deze zijn verkrijgbaar bij Han Blankert, Staalwijkstraat 17, 2313 XP Leiden. DUIKERS IDT VALKEN IJsduikers Gavia immer werden waargenomen op 14 oktober bij Westkapelle Z, op 5 november en 9 en 12 december bij IJmuiden Nh , op 14 november en 6 december bij Vlissingen Z, op 21 november bij Oostende Wvl , op 22 november bij Zeebrugge Wvl (twee) en van 29 november tot in januari bij Zevergem Ovl. Van de Grauwe Pijlstormvogel Puffinus griseus en de Noordse Pijl stormvogel P puffinus werden respectievelijk c 210 en 18 exemplaren gemeld van de Noordzeekust. Grauwe Pijlstormvogels werden voornamelijk gezien tussen 3 en 11 oktober en tussen 14 en 20

23 Rose Pelikaan Pe/ecanus onocrota/us, Havelte, Drenthe, november 1987 (Leo Boon)

november. De topdag was 8 oktober met

c 180 exemplaren . Een late Grauwe Pijl passeerde op 28 december bij Westkapelle. Vrijwel' alle Noordse Pijlen werden tussen 8 i en 11 oktober waargenomen. Een klein aantal Vale Stormvogeltjes Oceanodroma /eucorhoa werd gemeld tussen 16 oktober en 21 november. Voor het eerst sinds lange tijd was er weer eens een groepje pleisterende Kuifaalscholvers Pha/acrocorax aristotelis aanwezig. Van 5 december tot in januari verbleven maximaal vijf onvolwassen vogels in het gebied tussen Vlissingen en de Sloehaven Z. Veel bezoek kreeg een Rose Pelikaan Pe/ecanus onocrota/us die van 19 oktober tot 13 november bij Havelte D verbleef. Dezelfde vogel dook eind november op bij Elden Gld en bleefdaartotver in het nieuwe jaar. Waarnemingen elders in Europa doen vermoeden dat deze vogel al een lange reis achter de rug had . Kwakken Nycticorax nycticorax werden opgemerkt op 3 oktober bij Eijsden L en op 4 november op Terschelling Fr (drie). Van 14 oktober tot 2 november verbleef een Koereiger Bubu/cus ibis in de Wijde Wormer bij Zaandam Nh. In de maand december doken er Grote Zilverreigers Egretta a/ba op in de Harderbroek FI en , net als vorig jaar, in de polders tussen Oss Nb en Nuland Nb. De Zwarte Ooievaar Ciconia nigra die in september in het Markiezaatsmeer Nb verbleef, was aanwezig tot 18 oktober. Trekkende exemplaren werden gezien op 11 oktober bij Schelle A en op 18 oktober bij Tienen B. Op 2 november werd een Zwarte Ibis P/egadis fa/cinellus ontdekt nabij de rioolwaterzuivering van Heythuysen L. Van 18 tot 21 november verIOuteh Birding 10: 36路44, maart 19BB]

recente meldingen

24 Zwarte Rotgans Branta bernicla nigricans, Grevelingendam , Zeeland, december 1987 (Hans Gebuis) bleef er een in de Kievitslanden FI. Flamingo's Phoenicopterus ruber roseus werden gezien tussen het Dijkwater Z en de Grevelingendam Z(twee) en in de Flaauwers Inlagen Z (drie), vergezeld door Chileense Flamingo's P chilensis. De eerste Dwerggans Anser erythropus van het winterseizoen werd op 14 november opgemerkt bij Anjum Fr. Andere exemplaren volgden op 5 december bij Zandvliet A, op 6 en 28 december aan de Strandgaperweg FI , op 17 december bij Zuid-Beijerland Zh , op 19 en 30 december bij Damme Wvl en op 20 december bij Doel A. Twee Ross' Ganzen A rossii die van 25 tot 27 oktober in de achterhaven bij Zeebrugge verbleven , werden op 19 december herontdekt bij Damme. Witbuikrotganzen Branta bernicla hrota waren present op Wieringen Nh van 18 tot 21 november, in het Veerse Meer Z op 14 en 15 december (drie) en bij Scheveningen Zh op 15 december. Op 9 november werd een Zwarte Rotgans B b nigricans gezien op Ameland Fr, op 15 november zat er een bij Bruinisse Z, van

1 tot 5 december een langs de Grevelingendam , op6en 12decembereen bijOuwerkerk Z en van 24 tot 27 december een op Schiermonnikoog Fr. Op 14 november vloog een Roodhalsgans B ruficollis over de Eemshaven Gr. Verder waren er exemplaren bij Damme tussen 21 november en 24 december, bij Ezumazijl Fr op 5 december, bij Zandvliet A op 8 december, op Schiermonnikoog van 20 tot 27 december, bij Hippolytushoef Nh op 22 december, bij MirnsFrop28decemberen bij Laaxum Frop 30 december. In het Ooypoldergebied Gld verbleef er een op 26 december bij Leuth en op 27 en 28 december zelfs vier bij Persingen . Op 4 oktober zou in het Jaap Deensgat Gr een mannetje Amerikaanse Smient Anas americana in eclipskleed zijn gezien. Het vermeende exemplaar dat vanaf begin december bij Merkem Wvl werd gezien bleek een hybride Krakeend x Smient A strepera x A penelope te zijn. Witoogeenden Aythya nyroca werden waargenomen van eind september tot 14

recente meldingen oktober te Zevenhuizen Zh, op 1 oktober bij Dendermonde Ovl (twee) en van 25 oktober tot 2 november te Zeebrugge. Vanaf 7 november verbleef er voor het derde achtereenvolgende jaar een bij Overveen Nh . Op 30 december zat dit exemplaar in de Kennemerduinen Nh. Verder waren er Witoogeenden bij Eijsden op 13 en 14 december, bij de Hollandse Brug Flop 18 december, bij Wessem L op 20 december en bij Meer A vanaf 27 december. Op 27 november werd een langsvliegend vrouwtje Brilzee毛end Me/anitta perspicillata geclaimd bij Ijmuiden. In oktober werden Rosse Stekelstaarten Oxyura jamaicensis waargenomen bij Zevenhuizen , in de Ooypolder en bij Castricum Nh . Vanaf de tweede week van november nam het aantal meldingen toe. In totaal een 10-tal vogels verbleven, sommige voor langere tijd, bij Zevenhuizen , Petten Nh, in de AW-duinen N h en Meijendel Zh, langs de Brouwersdam Zh, in . de Pampushaven FI, en in de Ooypolder bij Linne L. Op 7 november werd bij het Kornwerderzand Fr een Witkopeend o /eucocepha/a opgemerkt. Ook de herkomst van de Witkopeend die van 18 november tot 9 december op de Abtskolk bij Petten verbleef is onduidelijk . Een Zwarte Wouw Milvus migrans vloog op 1 november over Rijswijk Zh . In oktober werden c 25 trekkende Rode Wouwen M mi/vus gemeld. De piekperiode was 1 tot 4 oktober. Pleisterende Rode Wouwen waren er op 10 en 11 oktober op Schiermonnikoog , van 28 oktober tot 1 november bij Castricum en vanaf 11 november op de hoek van de Waterlandseweg en de Vogelweg FI . AI op 28 oktober werd een onvolwassen Zeearend Ha/iaeetus a/bicilla waargenomen langs de Praamweg FI. Deze vogel kreeg gezelschap van een tweede exemplaar vanaf 12 december. Verder werd er op 17 november een gezien in het Lauwersmeergebied Gr. Op 18 oktober zou bij de Engbertsdijksvenen o een Schreeuwarend Aquila pomarina zijn waargenomen . Eveneens op 18 oktober zou bij Kijkduin Z een overvliegende Steenarend Aquila chrysaetos zijn gezien . Dat de meeste Visarenden Pandion ha/iaetus v贸贸r oktober vertrokken waren blijkt uit het geringe aantal meldingen dat binnenkwam. Late exemplaren waren er op 2 november in de Brabantse Biesbosch Nb en op 12december langs de Oostvaardersdijk FI. Roodpootvalken Fa/co vespertinus werden ge-

25 Kleine Trap Tetrax tetrax, Urk, Flevoland, december 1987 (Erwin Booij)

zien op 4 oktober bij het Jaap Deensgat, op 17 oktober bij Leuven B en op 26 oktober in de AW-duinen . Doortrekkende Slechtvalken F peregrinus werden voornamelijk begin oktober gezien. Voorts werden minstens 15 pleisterende exemplaren gemeld . RALLEN roT ALKEN Bij Lier A werd op 10 oktober en 10 en 13 november een Klein Waterhoen Porzana parva geobserveerd. Uit de vele meldingen van groepen Kraanvogels Grus grus komt naar voren dat de trek zich afspeelde tussen 17 oktober en 9 november. Topdagen waren 27 en 28 oktober en er waren opvallend veel waarnemingen uit de kustprovincies. Niet geheel verrassend was het verschijnen van een Kleine Trap Tetrax tetra x in de winter, ditmaal van 19 tot 22 december ten noorden van Urk FI. Nieuw voor de meesten was de Vorkstaartplevier G/areo/a pratinco/a die van 30 oktober tot 7 november foerageerde tussen de aanwezige vogelaars bij de Braakman Z. Op Texel werd op 3 november een late Morinelplevier Charadrius morinellus waargenomen. Een Steppekievit Chettusia gregaria werd op 7 oktober gemeld bij Soest U. Een van de inmiddels beruchte Sporenkieviten Hop/opterus spinosus werd in september bij Bergen Nh, in oktober op Terschelling en begin november op Ameland gezien . Een kortsnavelige strandloper Calidris die van 29 oktober tot 5 november in de Putten bij Cam-

recente meldingen

26 Grote Jager Stercorarius skua en Zilvermeeuw Larus argentatus, Texel, Noordholland, oktober 1987 (Rob G Bouwman)

perduin Nh rondstapte bracht twitchend Nederland kortstondig in vervoering . Na aanvankelijk als een Bonapartes Strandloper C fuscicollis te zijn geboekt, moest toch het vlakgom weer te voorschijn gehaald worden toen bleek dat het om een Krombekstrandloper C ferruginea met een afgebroken snavel ging . Op 25 oktober was er een claim van een Poelsnip Gallinago media bij Deventer O. Van 5 tot 11 oktober zat een Grauwe Franjepoot Pha/aropus lobatus bij Zeebrugge. Rosse Franjepoten P fulicarius verschenen op 23 oktober op Texel, op 15 november bij Scheveningen en op 28 november bij IJmuiden. In oktober werd op Texel een Grote Jager Stercorarius skua gefotografeerd die een Zilvermeeuw Larus argentatus molesteerde. Zowel op 16 als 22 oktober werden er nog Kleinste Jagers Stercorarius longicaudus gezien bij Westkapelle. Zwartkopmeeuwen Larus melanocephalus waren er bij IJmuiden van 40ktober tot eind december (maximaal drie), bij KatwijkZhop6en 10 oktober, bij Liervan 12tot 14 oktober, bij Westkapelle tussen 17 oktober

en 29 november (ten minste drie), op Texel van 19 tot 25 oktober en te Scheveningen op 21 november. Onvolwassen Vorkstaartmeeuwen L sabini werden gezien bij Oostende op 7 oktober (zeven), en 8 oktober, bij Zeebrugge op 9 en 17 oktober, bij Texel op 9 en 11 oktober, bij Bloemendaal Nh op 16 oktober en 21 november, bij IJmuiden op 18 oktober, tussen Vlissingen en Breskens Z op 26 november en bij Westkapelle op 28 rio: vember. De grootste concentratie van Geelpootmeeuwen L cachinnans in Nederland en BelgiĂŤwerd vastgesteld bij De Panne Wvl: op 10 oktober werden er c 370 geteld. Een onvolwassen Kleine Burgemeester L glaucoides bezocht op 19 en 30 december de markthallen in Amsterdam-West Nh. Tot ve'r in december verbleven een adulte en een onvolwassen Grote Burgemeester L hyperboreus bij Oostende en vanaf 5 november was ook de adulte vogel van de Brouwersdam weer present. Verder waren er exemplaren bij Katwijk aan Zee op 9 oktober en bij Egmond aan Zee Nh op 19 december. Op 30 en 31 oktober verbleef nog een late

recente meldingen

27 Vorkstaartplevier G/areola pratincola, De Braakman, Zeeland , november 1987 (RenĂŠ Pop) 28 Witkopgors Emberiza leucocephalos, Kennemerduinen , Noordholland , november 1987 (Arnoud B van den Berg)

recente meldingen

29 Grote Pieper Anthus richardi, Maasvlakte, Zuidholland , oktober 1987 (RenĂŠ van Rossum) 30 Siberische Boompieper Anthus hodgsoni, Texel, Noordholland, oktober 1987 (Guus Hak)

recente meldingen

31 Zwartkopmeeuw Larus me/anocepha/us, Texel, Noordholland, oktober 1987 (Arnoud B van den Berg) Lachstern Ge/ochelidon ni/otica bij Koksijde Wvl. Kleine Alken Alle alle werden vooral gezien tussen Sen 11 november en van 21 tot 28 november, met een recordaantal van 63 exemplaren bij Camperduin op 26 november. In deze laatste periode werden ook verschillende Papegaaiduikers Fratercu/a arctica opgemerkt.

Nadat op 20 oktober boven hetWestduinparkZh en op 23 oktober bij Utrecht U al een Alpengierzwaluw Apus me/ba werd gezien verscheen het eerste voorvelen tikbare exemplaar op 28 en 29 oktober bij Wormerveer. Tussen 6 november en 10 december wist een Hop Upupa epops zich in leven te houden in de omgeGIERZWALUWEN TOT TROEPIALEN

32 Kleine Alk Alle alle, IJmuiden, Noordholland, november 1987 (Arnoud B van den Berg)

recente meldingen ving van Petten . Bij Sinaai Ovl werd op 3 november een Kortteenleeuwerik Ca/andrella brachydacty/a gevangen . Tot eind oktober, en vooral in de tweede week van die maand, trokken enkele 10-tallen Grote Piepers Anthus richardi door. Van 9 tot 14 november zaten er twee bij Zeebrugge en op 13 december werd er nog een gezien bij Maarssenbroek U. Beduidend lagere aantallen Duinpiepers A campestris werden eveneens in de eerste twee weken van oktober gemeld. De DBA-vogelweek op Texel leverde dit jaar weer een nieuwe soort voor Nederland op in de vorm van een Siberische Boompieper A hodgsoni die daar van 21 tot 28 oktober verbleef. In oktober werden tevens in totaal 22 RoodkeelpiepersA cervinus gemeld. Een vroege Pestvogel Bombycilla garru/us werd op 26 en 27 oktober gezien bij Zandvoort Nh. In Enkhuizen Nh zat er minstens een van 29 november tot 2 december en in Wieringerwerf Nh een van 3 tot 10 december. Op 27 oktober vloog een Waterspreeuw Cinc/us

cinc/us over de Kennemerduinen. Op 7 november zat er een bij Elburg, van 10 tot 13 november een op Terschelling en vanaf 12 december een langs de Geul bij Gulpen L. De laatste behoorde tot de Middeneuropese ondersoort C c aquaticus. Op 19 oktober werd bij Nieuwpoort Wvl een Roodgesterde Blauwborst Luscinia svecica svecica gevangen. Een Aziatische Roodborsttapuit Saxico/a torquata maura werd op 19 oktober opgemerkt bij Castricum . Van 2 tot 9 november verbleef bij Zeebrugge een vogel die werd gedetermineerd als Blyths Rietzanger Acrocepha/us dumetorum. De eerste Kleine Spotvogel Hippo/ais caligata voor BelgiĂŤ werd op 3 en 4 oktober waargenomen bij Zeebrugge. Op 9 oktober bevond zich nog een Sperwergrasmus Sy/via nisoria in de Midden-Herenduinen Nh. Een kleine influx van Pallas' Boszangers Phylloscopus proregu/us op 24 oktober leverde exemplaren op bij Westkapelle en op Texel (maximaal drie tot 26 oktober), op 31 oktober bij Heerenveen Fr, van 6 tot 10 november bij

33 Pallas' Boszanger Phylloscopus proregu/us, Texel, Noordholland, oktober 1987 (Arnoud B van den Berg)

recente meldingen

34 Raddes Boszanger Phylloscopus schwarzi, Blankenberge, Westvlaanderen , november 1987 (Luc Verroken)

Zeebrugge en op 7 november langs de Oostvaardersdijk. Vooral in de eerste en de vierde week van oktober kwamen Bladkoninkjes P inornatus in de Lage Landen aan. Er werden c 35 exemplaren gemeld. Op 8 november was er nog een vangst bij Castricum en van 11 tot 14 november verbleef een exemplaar met kenmerken van de ondersoort Pi humei bij Blankenberge Wvl. De waarneming van een Raddes Boszanger P schwarzi van 31 oktober tC?t 2 november, eveneens bij Blankenberge, was het tweede geval voor België. Op 1 november werd de vogel geringd . Ongekend waren het aantal Bruine Boszangers P fuscatus dat werd aangetroffen en het relatieve gemak waarmee deze skulkers zich lieten observeren. Op 13 oktober werd er een gevangen bij Kampen O. Van 17 tot 19 oktober en op 24 oktober zat er een op Texel , op 18 oktober een bij Zeebrugge, van 31 oktober tot 2 november zeker twee op de Maasvlakte Zh , op 31 oktober was er een vangst te Stabroek A, op 7 november werd er een gezien bij Egmond-Binnen Nh , van 6 tot 10 november een bij Zeebrugge (geringd op 9 november) en op 10 en 11 november een bij

Kijkduin. Kleine Vliegenvangers Ficedula parva waren er op 3 oktober (twee) en op 20 oktober op de Maasvlakte, op 11 oktober bij Groet Nh, op 12 oktober op Schiermonnikoog, op 17 oktober in Meijendel , van 18 tot 21 oktober op Texel en op 27 en 31 oktober bij Zeebrugge. Bij de ingang van de burcht van La Roche-en-Ardenne Lux zat op 19 december een Rotskruiper Trichodroma muraria. De Rotskruiper van Poulseur Lk was vanaf 30 december weer te zien op dezelfde plek als voorgaande jaren. Taigaboomkruipers Certhia familiaris werden gemeld op 20 oktober bij Egmond , op 25 oktober bij De Haan Wvl , op 4 november op Terschelling (twee) en op 12 en 13 december bij Duffel A. Nadat de Buidelmezen Remiz pendulinus van Zu idelijk Flevoland en Eijsden niet meer werden gemeld begonnen de aantallen bij Lier op te lopen . Vanaf 20 september werden daar 37 exemplaren waargenomen , de laatste op 15 en 21 november. Op 23 november werd er nog een gezien bij Steenbergen Nb. Notekrakers Nucifraga caryocatactes werden waargenomen op Terschelling van 22 tot 25 oktober, tussen Heemstede Nh en Hoofddorp Nh op 27 oktober, bij Middelburg Z op 5 november, in de AW-duinen op 14 november en tussen Leersum U en Maarsbergen U op 10 december. Het staartje van de invasie van Roodmussen Carpodacus erythrinus van het afgelopen jaar werd gevormd door waarnemingen op 11 oktober bij Rijswijk Zh , op 16 oktober bij Zeebrugge en van 12 tot 27 oktober bij Harelbeke Wvl. Op 19 oktober werd een Witkopgors Emberiza leucocephalos geringd te Westenschouwen Z. Op 30 oktober foerageerde er een kortstondig bij Westkapelle en op 4 november wasereenvangst in de Kennemerduinen . Er waren vangsten van Dwerggorzen E pusilla op 4 november bij Castricum en op 27 oktober bij Zele Ovl. Van 15 tot 17 november zat er een op Terschelling en van 28 december tot na de jaarwisseling verbleef er een bij Kallo-Doel A. Zeer opmerkelijk was de vangst van een juveniel vrouwtje Baltimoretroepiaal/cterus galbula op 18 en 20 oktober op Vlieland Fr.

Eugène van der Burg, Vliestroom 147, 2401 VD Alphen aan den Rijn Ruud M van Dongen, Leeuwerikstraat 5bis, 3514 CP Utrecht Gerald Driessens, Bosstraat 44, 2500 Lier, België Peter WW de Rouw, Warande 23, 3705 ZB Zeist

archltectura+natura international booksellers Leliegracht 44

1015 DH Amsterdam-C

Telefoon 020-236186

Holland ZEEAREND/KORHOEN/OOIEVAARS IN SLEESWIJK -HOLSTE! N 22 april-25 april HASBRUCH EN NEU ENBURGERURWALD 29 april-Ol mei

NIEUW: Wildf owl : an identificat ion guide t o the ducks, geese and swans of the world door Steve Madge en Hilary Burn f 78,40 Birds of the western Palearctic, deelS, leeuweriken tot lijsters redactie Stanley Cramp f 274,50

DONAUDEL T A- ROEMENIE VLI EG (BUS /BOOTREI S 11 mei -25 mei SCHOTSE-EILANDEN MET DE " PLANCIUS " 18 mei -2R mei HELGOLAND-BROED VOGE LR EI S 03 juni -06 juni SPITSBERGEN-NATUUR EN FOTO REIS 28 juni -14 juli PYRENEEEN - ORN ITHOLOG I SC HE BOS REIS Ol juli -10 juli ZWEDEN-NATUUR RONDR EI S 11 juli -25 juli EVERGLADES-FLORIDA RONDRE I S 23 aug. -06 sept . MALLORCA 31 aug -07 sept - 14 s e pt

WEST GIBRALTAR RONDREIS IA sept.-24 sept . ISRAEL RONDREIS 25 sept -09 okt

f 475 , f

f2945 , -

f 395,f3600 , fj400 , f2150,f3300 , f1250 , fj35 0, fI670 . -

f2595 , -

INFORMATIE :

rfwolftrat!

THE QUARTERLY ORNITHOLOGICAL JOURNAL

tel. 070 -80 84 64

AMERICAN BIRDS Published by the National Audubon Society

ALAUDA Th e Fre nc h or nit ho log ica l Jo urnal A lauda co nt a ln s sc ie ntif ic pape r s o n th e s tud y of w il d bl rd s co ncerned w ith t he ir a natomy, et ho logy, feed in g, mo ult, rep rodu c ti o n , ml g r atl o n , popu lat lo n dy n a ml cs, voc al be h a vio u r e tc . Cove r age is wo rl dw ide b u t m a inl y weste rn Pa laea rt ic a nd part icu la rl y Fre n c h a nd W est Af r ica n . Pape r s have a n En g li s h summ ary . Th ere I S a se lec ted rev iew o f rece nt o rn ith o logl ca l lit erat ur e . Co pi es of most bac k n umbe rs a r e in s tock a nd can be s u pp ll e d o n re qu e st. A N A NNUA L SUB SC RIPTI O N o f 250 FF, e nti t les a pri vate m e mb e r t o fo u r copies of A LA UDA. In st itu t io n a l s u bsc ri pt io n 280 FF . A LS O AVA ILA BLE So un d reco rding s of so m e o f the m o re d iff ic ul t Wes t A fri ca n birds - A se t of 10 LP reco rd s (spec ia ll y pr odu ced by A LA UDAI a nd acco mp a n y ing n ot es - 500 FF . If int e res ted pl eas e co n tac t: The Sec r eta ry, A la ud a, Eco le No rm a le Supé ri e u re, 4 6 ru e d 'Ulm , F- 7 5 230 PARIS Cedex 0 5 .

A yearly subscription to America 's foremost birding journal includes: Four seasonal issues plus the mammoth Christmas Bird Count Issue, featuring the world 's largest and longest-running bird census . Each issue features : •

Quarterly reports on bird distribution throughoutthe U.s., Canada, the West Indies, and the Mexican border area.

•

Detailed artieles on identification , rare occurrences, behavior. ecology. birding sites. distribution. centers of learning. and other important birding topics.

•

FuJl-color photographs and iJlustrations. book reviews. announcements. and advertisements.

Vearly subscriptions: $30. (US $ only) Write t~ :

3 10 , -

f2450 , -

AMERICAN BIRDS 950 Third Avenue New Vork, NV 10022

lATIlIl &BCEIG

specialist voor bioloog en natuurliefhebber

S TOP

een stopper is beter

voor een pietje dat je al tienmaal hebt gezien stop je niet altijd meer - maar als de deelnemers aan een vogeltour iets onbekends zien, roept heel de meute STOP. tja, een stopper is beter, want elke onbekende vogel is een stopper. NATUUR & BOEK is voor u een stopper daarom in DUTCH BIRDING een stopper voor u veel veldgidsen en steeds de nieuwste titels aan vogelboeken voorradig NATUUR & BOEK is voor u toch geen onbekende meer! Bankastraat 10, Den Haag, tel. 070 - 505648

ANNOUNCING:

RAPTOURS Join Bill Clark, au thor of NAm. raptor guide on a raptor watehing tour.

* Aug 88 Trinidad. Intro to Neotropieal Raptors. * Sept 88 Cape May Raptor Workshop. * Oet 88 Israel (& Cyprus). Eleonora's & Sooty Falcons + raptor migration. and many other exeiting tours, workshops, & 3-day weekends.

RAPTOURS Box 8008, Silver Spring, MD 20907, USA

Ornithological Society of the Middle East

OSME • promotes the study and conservation orbirds throughout the Middle East • publishes Sandgrouse and lwo Bulletins annually • maintains a conser\'a tion fund

to support small-scale projects by members • keeps a register " r important bird sites in the Middle East • publishes the T urkey Bird Report • has run a major expedition to North Vemen Tojoin (U K ree f7 a year) , write to Membership Secretary, OSME c/o The Lodge, Sandy , Bedrords hire, England , SC 19 2DL

lEVER ZWERF SPORT lich~ewic.ht ~ampeer-, ~Clno-, berqsporb-,

Wlnl:er-

sport - en expeditie - specialist.. Enorme sortenng:

Uchegewicht.. tenten - BOD m1. permanente

OOnCer!show 'ln Den Haaq- 51aapzal.<ken met. hoge donskwaliteit ei synl:l1ebsche vulling. Windjacks , broeken, regen- warmtekleding ski/longlouFkleding -de grootste Tenson-kollektie van Nederl .Ski's en s\.qverhuur "I:>ergLwandel)schoenen, Fiet.sros:.en , etc . etc.

Den Haaq ol:-terdam

t'f

Calondplein 4, 0.0-9&3100 Adm. de Ruyterweq 35

Utrecht Rrn hem

WOLF TRAIL

BalUeiaanl2 Il.(搂~v;,,~ lltrechl.5estr5 'f-,o'<{;<;> o(J

Avon\:.uurlijke rellen

Aktieve vaKanue.s, Natuurrei~e.n o-a nClOr Sp路lt.sberqen , Cor5i=, Rrdennen, Canada, ;.lsiond, Kreta. etc . Tours\.c.i/lanq . l::ochbzn Progr IgSB op ClOnvr. Den Haag ColandpL 4, 010- 808~6~ cf AHVR rei5bur

IEYER 10EIC Ic ICAART Landkaarten reisgidsen, klimgidsen , reisboeken, tijdschriFten, etc.

Den Haag

Calandpl. 4,

0.10-

g85B~g.

(boekenhook 'In filialen)

DIE VOGELWELT Ornithologicol Scientific Journal Papers on population ecology, dlsperslon, blology of reproductton and feeding, faunlsttcs, dlstrlbution, rin ging and other items of fleld ornlthology, blrd preservation ; also observation reports, ecological news, bookreviews, photos. Hlghly qualified and recognized experts ln thelr field make up our editorial board, German language articles summarized in English. Indispensable for se rio us researchers and ecologists. Six lssues p. a. Subscr. DM 36,plus postage. students entitled to 20 '1. rebate on proof of college enrolment. - -

Advertentieru imie aangeboden door Ou/eh Birding

Enquirles to:

Neem een abonnement voor f 20,- per jaar op ons uiterst informatieve blad

Duncker & Humblot, Publishers Post Box 410329, D-1000 Berlin 41

Argus. Stichting Kritisch Faunabeheer Postbus 76, 1243 ZB 's-Graveland

14 Cogshall Lane, Comberbach , Northwich , Cheshire, England CW9 6BS

LEITZ ~ stg. 10x40BAN 460 7x42 BA 434 8x40 BA 434 8x32 BA 399 10x25 BCA 234 8x20 BCA 215 all include leather pouch l NIKON Fieldscope ED Fieldscope (incl. 20x + case)

KOWA TSN-l (45°) TSN-2 TSN-3 (45°) TSN-4 eyepieces 20xWA 20x - 60x zoom 25x 40x case 425 10x50BWC F 234 SLIK D2 or 88 B Diamond

stg. 205 199 390 382 60 89 39 41 17 130

OPTOLYTH TB80 body+ 20x or 30x or 40x lens+ case TBS80 (45°) +20x or 30x or 40x lens + case wi th 20x WWA elp add BUSHNELL Spacemaster zoom + case spacemaster 22xWA+ case

stg. 327 337 28

169 150

Dit ziln onze lage exclusief BTW Exportprijzen. U bent zelf voor de ter plaatse geldende BTW (VAT) aansprakelijk. Voor advies van ervaren vogelwaarnemers, die uw behoeften begrijpen, bel vanuit Nederland direct nu mmer 09 44 606 89 1098 Wanneer u uw Mastercard, Access of Visa kaart nummer doorbelt, volgt onm iddellijke verzending. Of stuur ons een wissel in pounds sterling verhoogd met ~ 5.voor porti, verpakking en verzekering. Doe zaken met Engelands verrekiJker- en telescoopspecialisten. (Alle prijzen juist tot 15.08 1987)

Birdquest offer the discerning birdwatcher exciting , friendly, small-group holidays arranged and guided by professionals. Come with us and see why Birdquest are 'First in the Field '. BIRDWATCHING HOLIDA YS 1988 AUSTRALIA • CAUCASUS • CENTRAL ASlA. CHINA COSTA RICA. ETHIOPIA. GAMBIA • INDIA • ISRAEL. KENYA LAPLAND. MEXICO. MOROCCO. NEPAL. OKAVANGO DELTA PERU. RWANDA. SENEGAL. SIBERIA. TANZANIA. THAILAND TIBET. TURKEY. VENEZUELA. YEMEN • ZIMBABWE

For our brochure please contact: BIROQUEST Ltd" 8 Albert Road East, Hale, Altrincham, Cheshire WA15 9AL, England, Tel : 061-928 5945.

dutch birding editorial address Dutch Birding, Postbus 5611 , 1007 AP Amsterdam (02518-52245) editors Arnoud van den Berg, Tom van der Have, Edward van IJzendoorn , Dirk Moerbeek, André van Loon, Hans Schekkerman (managing editor), Rombout de Wijs photographic editor René Pop, Floris Burgwal 54, 2907 PH Capelle aan den IJssel (010-4508879) contributors Hans Gebuis, Guus Hak, Andreas Helbig , Anthony James, Arie de Knijff, Karel Mauer, Piet Munsterman, Gerald Oreel , René van Rossum , Fred Vogelzang lay-out Dirk Moerbeek advertising Enno Ebels (015-141652) dba-birdline 01720-38100 subscriptions DFL 30 (Netherlands) or BF 550 .ÇBeigium and Luxembourg) annually. Other countries DFL 40. Postal giro account 4148343 in the name of Dutch Birding Association , Postbus 5611, 1007 AP Amsterdam, Netherlands. Bank account 54 93 32 065 of the ABN Bank (Amsterdam) in the name of Dutch Birding Association . Belgium postal giro account 000-1592468-19 in the name of Dutch Birding Association , Postbus 5611,1007 AP Amsterdam . For information, subscriptions, changes of address, and complaints, write to: Dutch Bir-

ding Association, Postbus 5611,1007 AP Amsterdam, Netherlands. Dutch Birding is the quarterly journalof the Dutch Birding Association . It publishes notes on morphology, distribution and movements of birds in the Netherlands and Belgium and elsewhere in the Palearctic region . lt also publ ishes notes on behaviour of birds.

© Stichting Dutch Birding Association 1988. The copyright ofthe photographs and drawings remains with the photographers and artists. ISSN 0617-2828. Printed by Rob Stolk BV, Gerard Doustraat 16. 1072 VP Amsterdam

dutch birding jaargang 10 nummer 1 maart 1988 volume 10 number 1 March 1988

artikelen 1 13 16 20

Pintail Snipe in Israel in November 1984 and its identification Hadoram Shirihai Giervalk in Groningen in januari-april 1987 Tom M F Kompier Renvogel in Noordholland in oktober 1986 Marc Argeloo & Leo Stegeman Ringsnavelmeeuw te Europoort in juli 1986 Paul G Schrijvershof & Rob Schrijvershof

mystery photographs 24 Mystery photograph 26: Saker Tom M F Kompier

mededelingen 26 Palearctic Cream-coloured Coursers in Kenya in January-February 1987 Hans Schekkerman & Jeroen C J van Wetten 27 Blonde Ruiters in België en Nederland in zomer van 1986 Gerald Driessens & René van Rossum 29 Graceful Warbier in Cyprus in October 1987 Wil/em Pompert 30 Pallas's Warbier in Spain in April 1987 Tom A Klinkhamer & Sonja van der Maat

varia 30 Cape Verde Islands Courser C J Hazevoet

dba-nieuws 32 DBA-vogeldag op 6 februari 1988 te Utrecht 32 Lijstjes en getallen 33 Vogelen op Texel in oktober 1988

verzoeken 33 Birds of Japan 33 Winterwaarnemingen van Grote Stern in Nederland

recent western Palearctic reports 34 Recent western Palearctic reports: October, November and December 1987 Arnoud B van den Berg & Gerald J Oreel

recente meldingen 36 Recente meldingen : oktober, november en december 1987 Eugène van der Burg, Ruud M van Dongen, Gerald Driessens & Peter W W de Rouw

1 988

redactie/editors Arnoud van den Berg, Tom van der Have, Edward van IJzendoorn, André van Loon , Dirk Moerbeek, Gerald Oreel, Hans Schekkerman fotografisch redacteur/photographic editor René Pop

inhoud jaargang 10 samengesteld door André J van Loon index to volume 10 compiled by André J van Loon

tijdschrift van de Dutch Birding Association journalof the Dutch Birding Association

ARTIKELEN / PAPERS Aankondigingen: Deutsche Ornithologen-Gesellschaft ; International Neotropical Bird Society; Wader Study Group Aankondigingen: Ornithological Society of the Middle East Argeloo, M & Stegeman , L. Renvogel in Noordholland in oktober 1986 Argeloo , M & van IJzendoorn , E J. Alpengierzwaluw te Zaanstad in oktober 1987

96-97 144 16-19 142-143

van den Berg , A B. Identification of Slender-billed Curiewand its occurrence in Morocco in winter of 1987/ 1988 45-63 van den Berg, A B. Invasie van Notekraker in Nederland in 1985-86 92-93 van den Berg , A B. Voorkomen van Grote Aalscholver in Nederland 186 van den Berg , A B, Bison , P & Kasparek, M. Striated Scops Owl 161-166 in Turkey van den Berg , A B & Oreel, G J. Recent western Palearctic reports : October, November and December 1987 34-35 Berlijn, M & Eerdmans, J J D. Krombekstrandloper met half afgebroken 86-88 snavel 82-85 Berrevoets , C. Witbuikrotganzen in Deltagebied in winter van 1986/87 Bijersbergen , R. Dougalls Stern hybridiserend met Visdief op de Hooge 121-123 Platen in 1982-85 Bison , P, zie onder van den Berg , A B 161-166 Blankert, J J , de By, RA & CDNA. Rare birds in the Netherlands in 1987167-177 de Bruin , B & Ebels E B. Grote Grijze Snip in Lauwersmeer in juli 1987 140-142 van der Bu rg, E, van Dongen , R M, Driessens , G & de Rouw, P W W. 36-44 Recente meldingen: oktober, november en december 1987 van der Burg, E, van Dongen , R M, Driessens , G & de Rouw, P WW. Recente meldingen: januari , februari en maart 1988 102-108 van der Burg , E, van Dongen , R M, Driessens, G & de Rouw, P W W . Recente meldingen : april , mei en juni 1988 150-160 van der Burg , E, van Dongen , R M, Driessens, G & de Rouw, P W W. Recente meldingen: juli , augustus en september 1988 193-204 de By, R A, zie onder Blankert, J J 167-177 131-132 de By, RA. Mystery photograph 28: Buzzard Camphuysen , C J & van IJzendoorn , E J. Invasie van Middelste Jager in Nederland in november 1985 Camphuysen , C J & van IJzendoorn, E J. Influx of Pomarine Skua in northwestern Europe in autumn 1985 CDNA, zie onder Blankert, J J Cottaar, F & Terpstra, K. Twee Bruine Boszangers in Nederland in najaar van 1986 DBA-nieuws: DBA-vogeldag op 6 februari 1988 te Utrecht; Lijstjes en getallen ; Vogelen op Texel in oktober 1988 2

54-66 66-70 167-177 189-191

32-33

Dutch Birding - Inhoud jaargang 10

DBA-nieuws: Dutch Birding-telefoonlijst DBA-nieuws: Address of Dutch Birding ; Korting op British Birds DBA-nieuws: Notice of price increase; Betaling abonnement 1989; DB Nieuwsbrief; DBA-vogeldag op 4 maart 1989 te Utrecht van Dongen , R M, zie onder van der Burg , E van Dongen, R M, zie onder van der Burg , E van Dongen , R M, zie onder van der Burg , E van Dongen , R M, zie onder van der Burg, E Driessens, G, zie onder van der Burg, E Driessens, G, zie onder van der Burg, E Driessens , G, zie onder van der Burg, E Driessens, G, zie onder van der Burg, E Driessens, G & van Rossum, R. Blonde Ruiters in BelgiĂŤ en Nederland in zomer van 1986 Ebels , E B, zie onder de Bruin , A Eerdmans , J J D, zie onder Berlijn, M Eigenhuis, KJ. Herkenning van onvolwassen mannetje Witkopeend Eigenhuis, KJ. Varia: Giervalk Grant, P J. Citrine Wagtail on Mallorca in April 1987

101 144 191-192 36-44 102-108 150-160 193-204 36-44 102-108 150-160 193-204 27-29 140-142 86-88 94 95-96 90

Harmsen , H H & Schekkerman , H. Aberrant White Wagtail resembling Citrine Wagtail 88-89 van der Have, T M. Mystery photograph 27 : White-rumped Sandpiper 81-82 30-32 Hazevoet, C J. Varia: Cape Verde Islands Courser Hirschfeld, E & Oreel , G J. Recent WP reports: April , May and June1988147-149 Hirschfeld, E & Oreel, G J. Recent western Palearctic reports: July, August and September 1988 192-194 Hoogendoorn, W. Franklins Meeuw in Nederlands-Belgisch grensgebied in juni-juli 1987 71-78 54-66 IJzendoorn, E J, zie onder Camphuysen , C J 66-70 IJzendoorn, E J, zie onder Camphuysen , C J 127-130 IJzendoorn, E J, zie onder Vonk, H 142-143 IJzendoorn, E J, zie onder Argeloo , M 178-182 IJzendoorn, E J, zie onder van Ommen, E G C IJzendoorn, E J. Recensie : Atlas van de Nederlandse Vogels 98-99 door SOVON van IJzendoorn, E J. Recensie: The atlas of wintering birds in Britain 99-100 and Ireland door Peter Lack van IJzendoorn , E J. Grote Grijze Snippen op Ameland en bij Zierikzee in mei en augustus 1986 137-139 vanijzendoorn , E J . Recensie : Wildfowl: an identification guide to the 146 ducks, geese and swans of the world door Steve Madge & Hilary Burn Kasparek, M, zie onder van den Berg , A B 161-166 Klinkhamer, TA & van der Maat, S. Pallas's Warbier in Spain in April 1987 30 Kompier, T M F. Giervalk in Groningen in januari-april 1987 13-1 5

van van van van van van

Dutch Birding - Index to volume 10

24-25 30

Kompier, T M F. Mystery photograph 26: Saker

van der Maat, S, zie onder Klinkhamer, T A Meijer, D. Recensie: Eilat, an international highway for migrating birds door International Birdwatching Center Eilat Meininger, P L. Citrine Wagtail in Greece in April 1987 Moerbeek, DJ. Recensie : Les voix des rapaces door Claude Chappuis Mullarney, K. Identification of Roseate Tern in juvenile plumage Mullarney, K. Identification of a Roseate x Common Tern hybrid Mullarney, K. Identification of adult Roseate Tern

145-146 90 100 109-120 133-135 136-137

van Ommen, E G C & van IJzendoorn , E J. Roodkeelstrandloper in Lauwersmeer in mei 1987 178-182 Oreel, G J, zie onder van den Berg , A B 34-35 Oreel, G J, zie onder Hirschfeld , E 147-149 Oreel, G J, zie onder Hirschfeld, E 192-194 Oreel, G J. Griffon Vulture in northwestern Europe in June-November 1986 86 Oreel, G J. Recent WP reports : January, February and March 1988 101 Pompert, W. Graceful Warbier in Cyprus in October 1987 29

van Rossum , R, zie onder Driessens, G Rouw, P W W, zie onder van der Burg , E Rouw, P W W, zie onder van der Burg , E Rouw, P W W, zie onder van der Burg, E Rouw, P W W, zie onder van der Burg , E

de de de de

27-29 36-44 102-108 150-160 193-204

Schekkerman, H, zie onder Harmsen , H H 88-89 Schekkerman , H. Mystery photograph 29: Eastern Stonechat 182-184 Schekkerman, H & van Wetten , J C J. Palearctic Cream-coloured Courser in Kenya in January-February 1987 26 Schrijvers hof, P G & Schrijvershof, R. Ringsnavelmeeuw te Europoort in juli 1986 20-23 Schrijvershof, R, zie onder Schrijvershof, P G 20-23 1-11 Shirihai, H. Pintail Snipe in Israel in November 1984 and its identification de Smet, G, Verroken , D & Verroken , L. Hume's Yellow-browed Warbier at Blankenberge in November 1987 188-189 16-19 Stegeman , L, zie onder Argeloo , M Terpstra, K, zie onder Cottaar, F 189-191 Terpstra, K. Veldrietzanger op Vlieland in september 1986 91 Verroken , D, zie onder Verroken , L 78-80 Verroken, D, zie onder de Smet, G 188-189 Verroken , L & Verroken , D. Citroenkwikstaart te Harchies in april 1987 78-80 Verzoeken: Birds of Japan ; Winterwaarnemingen van Grote Stern in Nederland 33 Verzoeken: Birds of prey ; Raptor migration survey in Israel in 1988 97 Verzoeken : EuroBirdnet; Slender-billed Curlew surveys ; The birds of Israel 144-145 Verzoeken : Kleinste Jagers in najaar van 1988; Voorkomen van pelikanen in West-Europa 192 4

Dutch Birding 路 Inho ud joargang 10

Vonk, H & van IJzendoorn, E J. Geelbrauwgors op Schiermonnikoog in oktober 1982 Vossen, P. Oehoe in Zuid-Limburg in februari-april 1988 Walhout, J. Dougalis Stern met hybride juveniel te Vlissingen in september-oktober 1984 van Wetten, J C J, zie onder Schekkerman, H

127-130 187-188 124-127

TEKENINGEN/DRAWINGS Dougalls Stem/ Roseate Tem Sterna dougallii p110-111 (Kil/ian Mul/arney) Franklins Meeuw/Franklin 's Gull Larus pipixcan p 75 (Michal Skakuj) Grote Grijze Snip/Long-bi lied Dowitcher Limnodromus scolopaceus

p 167 (Erik G C van Ommen) Noordse Stern/Arctic Tern Sterna paradisaea p110-111 (Killian Mul/arney) Poelsnip/Great Snipe Gallinago media p 10 (Hans Schekkerman) Ringsnavelmeeuw/ Ring-billed Gull Larus delawarensis p 22 (Peter de Knijff) Roodkeelstrandloper/Red-necked stint Calidris ruficollis

p 178 (Erik G C van Ommen) Stekelstaartsnip/Pintail Snipe Gallinago stenura p 10 (Hans Schekkerman) Swinhoes Snip/Swinhoe's Snipe Gallinago megala p 10 (Hans Schekkerman) Visdief/Common Tern Sterna hirundo p 110-111 (Kil/ian Mul/arney) Watersnip/Common Snipe Gallinago gallinago p 10 (Hans Schekkerman) Dutch Bird ing - Index to volume 10

PLATEN / PLATES

Alpengierzwaluw/Alpine Swift Apus melba 101 (René van Rossum) Amerikaanse Kleine Zilverreigerl Snowy Egret Egretta thula 138 (PauldeHee0 Amerikaanse Zeearend/Bald Eagle Haliaeetus leucocephalus 21-22 (Richard T Mil/s) Aziatische RoodborsttapuitiStonechat Saxicola torquata maura/stejnegeri 132-133 (Hans Gebuis) Bastaardarend/Spotted Eagle Aquila clanga 71 (Hans Gebuis) 72 (Arnoud B van den Berg) 73 (Hans Gebuis) Bergfluiter/Bonelli's Warbier Phylloscopus bonelli 118 (Leo Boon) BladkoningNeliow-browed Warbier Phylloscopus inornatus 153 (René Pop) Blonde Ruiter/Buff-breasted Sandpiper Tryngites subruficollis 19 (Arie de Knijff) Bonapartes StrandloperlWhite-rumped Sandpiper Calidris fuscicollis 59 (Arnoud B van den Berg) Bonte TapuitiPied Wheatear Oenanthe pleschanka 112 (Arnoud B van den Berg) Breedbekstrandloper/Broad-bilied Sandpiper Limicola falcinellus 126 (Peter de Knijff) Bruine Boszanger/ Dusky Warbier Phylloscopus fuscatus 137 (Fred Cottaar) Buidelmees/Penduline Tit Remiz pendulinus 75 (Luc Verroken) 117 (René Pop) Buizerd/Buzzard Buteo buteo 92 (H Koks) CitroenkwikstaartiCitrine Wagtail Motacilla citreola 58 (Filip VerbeIen) 63 (W H TruckIe) Dougalls Stem/Roseate Tem Sterna dougallii 77-79 (Killian Mullarney) 6

Dutch Birding - Inhoud jaargang 10

83-85 87-88 89-90 96 127

(Kil/ian Mul/arney) (René Bijersbergen) (René Pop) (René Pop) (Arnoud B van den Berg)

Dougalls Stern x Visdief hybride/Roseate x Common Tern hybrid Sterna dougallii x hirundo 90 (René Pop) 94 (René Pop) 95 (Arie de Knijff) Duinpieper/Tawny Pipit Anthus campestris 149 (Hans Gebuis) Dunbekwulp/Slender-billed Curlew Numenius tenuirostris 35-41 (Arnoud B van den Berg) Dwergarend/Booted Eagle Hieraaetus pennatus 142 (Luc Verroken) Dwerggans/Lesser White-fronted Goose Anser erythropus 67 (Hans Gebuis) Dwerggors/Little Bunting Emberiza pusil/a 76 (Luc Verroken) Franklins Meeuw/Franklin's Gull Larus pipixcan 53 (René Pop) 54-55 (Hans Gebuis) 56-57 (Guus Hak) Geelbrauwgors/Yellow-browed Bunting Emberiza chrysophrys 91 (Jan van der Straaten) Gestreepte Dwergooruil/Striated Scops Owl Otus brucei 120-122 (Arnoud B van den Berg) 123 (Pave/ Ctyroky) Gestreepte Strandloper/Pectoral Sandpiper Ca/idris me/anotos 108 (Leo Boon) GiervalklGyrfalcon Fa/co rustico/us 11-12 (Hans Gebuis) 66 (Kare/ Beij/eve/t) 124 (Arnoud B van den Berg) Grijze Strandloper/Semi-palmated Sandpiper Ca/idris pusil/a 139 (Pau/deHee0 Grote Grijze Snip/Long-billed Dowitcher Limnodromus sc%paceus 97-98 (Nico van der Wijst) 99-100 (A/an Wil/iams) 109 (Pau/ Knol/e) Dutch Birding - Index t o vo lume 10

Grote Jager/Great Skua Stercorarius skua 26 (Rob G Bouwman) Grote Pieper/Richard's Pipit Anthus richardi 29 (René van Rossum) 111 (Paul Knol/e) Grote Stern/Sandwich Tern Sterna sandvicensis 86 (Arnoud B van den Berg) Grulto/Black-tailed Godwit Limosa limosa 41 (Arnoud B van den Berg) Kaapverdische Renvogel/Cape Verde Islands Courser Cursorius cursor exsul 20 (René Pop) Kleine Alk/Little Auk AI/e al/e 32 (Arnoud B van den Berg) Kleine Jager/Arctic Skua Stercorarius parasiticus 143 (Arie de Knijff) Kleine Kokmeeuw/Bonaparte's Gul! Larus philadelphia 114 (Hans Gebuis) 145 (Karel Mauer) Kleine Spotvogel/Booted Warbier Hippolais caligata 152 (Arnoud B van den Berg) Kleine Strandloper/Liltle Stint Calidris minuta 131 (Arnoud B van den Berg) Kleine Trap/Liltle Bustard Tetrax tetrax 25 (Erwin Booij) 125 (Erwin Booij) Kleine Vliegenvanger/Red-breasted Flycatcher Ficedula parva 116 (René Pop) Kleinste Jager/Long-tailed Skua Stercorarius longicaudus 144 (Karel Hoogteyling) Kokmeeuw/Black-headed Gul! Larus ridibundus 145 (Karel Mauer) Kortleenleeuwerik/Short-toed Lark Calandrel/a brachydactyla 110 (Marianne Wil/ems) Krekelzanger/River Warbier Locustel/a fluviatilis 115 (Hans Gebuis) Krombekstrandloper/Curlew Sandpiper Calidris ferruginea 60 (René Pop) 61 (Peter de Knijff)

Dutc h Bird ing - Inhoud jaargang 10

Kwak/Night Heron Nycticorax nycticorax 140 (Johan Apperloo) Lachstern/Gull-billed Tern Gelochelidon nilotica 146 (René Pop) 147 (Do van Dijck) Middelste Jager/Pomarine Skua Stercorarius pomarinus 42 (Arie de Knijff) 43-44 (René Pop) 45 (René van Rossum) 46-49 (Arie de Knijff) 50 (Peter Scova Righini) 51 (René Pop) 52 (Arie de Knijff) Noordse Stern/Arctic Tern Sterna paradisaea 80 (René Pop) Notekraker/Nutcracker Nucifraga caryocatactes 64 (René Pop) Oehoe/Eagle Owl Bubo bubo 136 (Jaap van 't Hof) Pallas' Boszanger/Pallas's Warbier Phylloscopus proregulus 33 (Arnoud B van den Berg) 129 (Arnoud B van den Berg) Poelsnip/Great Snipe Gallinago media 3 (Hadoram Shirihai) 6 (Hadoram Shirihai) Raddes Boszanger/Radde's Warbier Phylloscopus schwarzi 34 (Luc Verroken) Renvogel/Cream-coloured Courser Cursorius cursor 13-15 (René Pop) Ringsnavelmeeuw/Ring-billed Gull Larus delawarensis 16-17 (René Pop) Rode Wouw/Red Kite Mi/vus mi/vus 70 (Arie de Knijff) RoodborsttapuitiStonechat Saxicola torquata rubicola 134 (Hans Schekkerman) RoodborsttapuitiStonechat Saxicola torquata variegata 135 (Hans Schekkerman) Roodkeelstrandloper/Red-necked stint Calidris ruficollis 130-131 (Arnoud B van den Berg)

Dulch Birding - Index la volume 10

Roodmus/Scarlet Rosefinch Carpodacus erythrinus 119 (Hans Gebuis) 154 (Ka re/ Mauer) RoodpootvalkiRed-footed Falcon Fa/co vespertinus 105-106 (Norman van Swe/m) 113 (Arnoud B van den Berg) Ross' Gans/ Ross's Goose Anser rossii 68 (Arno/d Meijer) Ross ' Meeuw/Ross's Gull Rhodostethia rosea 102 (Chris Steeman) Roze Pelikaan/White Pelican Pe/ecanus onocrota/us 23 (Leo Boon) Saker/Saker Fa/co cherrug 18 (Arnoud B van den Berg) Siberische Boompieper/Olive-backed Pipit Anthus hodgsoni 30 (Guus Hak) 128 (René Pop) Smelleken/Merlin Fa/co co/umbarius 150 (René Pop) SporenkievitiSpur-winged Plover Hop/opterus spinosus 107 (patriek Beirens) Stekelstaartsnip/ Pintail Snipe Gal/inago stenura 1 (Hadoram Shirihai) 4 (Hadoram Shirihai) Swinhoes Snip/Swinhoe's Snipe Gal/inago mega/a 5 (Kiyoaki Ozaki) 7 -10 (Kiyoaki Ozaki) Vale Lijster/ Eye-browed Thrush Turdus obscurus 151 (Pau/ Knol/e) Visdief/Common Tern Sterna hirundo 81-82 (Kil/ian Mul/arney) 88 (René Bijersbergen) 148 (Martin Budding) Vorkstaartplevier/Collared Pratincole G/areo/a pratinco/a 27 (René Pop) Watersnip/Common Snipe Gallinago gallinago 2 (Hadoram Shirihai) 7 (Kiyoaki Ozaki) 10 (Kiyoaki Ozaki)

Dutch Bird ing - Inhoud jaarg a ng 10

Waterspreeuw/Dipper Ginclus cinclus 74 (Oscar Endtz) Wespendief/Honey Buzzard Pernis apivorus 93 (H Koks) Witbuikrotgans/Pale-bellied Brent Goose Branta bernicla hrota 69 (Hans Gebuis) Witkopeend/White-headed Duck Oxyura leucocephala 65 (Arnoud B van den Berg) Witkopgors/Pine Bunting Emberiza leucocephalos 28 (Arnoud B van den Berg) Witte KwikstaartlWhite Wagtail Motacilla alba 62 (Henk H Harmsen) Zilvermeeuw/Herring Gull Larus argentatus 26 (Rob G Bouwman) Zwarte Ooievaar/Black Stork Giconia nigra 141 (Karel Mauer) Zwarte Rotgans/Black Brent Branta bernicla nigricans 24 (Hans Gebuis) Zwarte Wouw/Black Kite Milvus migrans 104 (Paul van Tuil) Zwartkeelheggemus/Black-throated Accentor Prunella atrogularis 103 (Lars Edenius) Zwartkopmeeuw/Mediterranean Gull Larus melanocephalus 31 (Arnoud B van den Berg)

ER RAT U M

P 186:

TABEL 1 Grote Aalscholvers Phalacrocorax carbo carbo geringd als pulius in Groot-BrittanniĂŤ GB, Ierland IE en Noorwegen NO en teruggemeld in Nederland tot en met 1986. ringdatum

coĂśrdinaten

land

vinddatum

provincie

30jun 25 jun 26 jun 23 mei 3jul 29 jun 1 jul 29 mei

5319 N 5606 N 6009 N 5207 N 6717N 6717 N 5319 N 5329 N

GB GB GB IE NO NO GB IE

9 maa 9 dec 15 mei 30 sep 30 dec 9 feb 27 nov 11 jun

Zuid holland Zeeland Noordbrabant Flevoland Flevoland Noordholland Flevoland Gelderland

1962 1972 1977 1976 1980 1983 1984 1985

Dutch Birding - Index to volume 10

0401 W 0148 W 0128 W 0637 W 14010 13590 0401 W 0602 W

1963 1972 1978 1979 1980 1984 1984 1986

IN 0 EX (Cursieve bladzijnummers verwijzen naar platen en/of illustraties; Pagenumbers in italics refer to plates and/or illustrations) Accipiter bic%r 97 Accipiter cooperii 97 Accipiter gentilis 14,97 Accipiter novaehollandiae 97 Accipiter novaehollandiae novaeho//andiae 97 Accipiter nisus 97 Accipiter rufiventris 97 Accipiter striatus 97 Accipiter tachiro 97 Acrocepha/us agrico/a 91 ,149,173,194 Acrocepha/us dumetorum 43 ,175,194,201 Acrocepha/us pa/udico/a 157 ,177,201 Acrocepha/us pa/ustris 91 Acrocepha/us scirpaceus 91 Actitis hypo/eucos 28 ,50 ,179 Actitis macu/aria 194 Aegitha/os caudatus 30 Aegolius funereus 100,172 Aegypius monachus 146 A/auda gu/gu/a 101 Alle alle 42,42,108,177 Ammodramus sandwichensis 35 Anas americana 37 ,168,175 Anas crecca 197 Anas crecca carolinensis 151 Anas discors 151 ,169,197 Anas pene/ope 37 Anas p/atyrhynchos 12 Anas rubripes 193 Anas strepera 37 Anser a/bifrons flavirostris 104,168 Anser caeru/escens 104,147,177 Anser canagicus 176 Anser erythropus 37 , 102,104,151 ,177 Anser fabalis rossicus 106 Anser rossii 37, 103,104 Anthropoides virgo 101 Anthus campestris 43 ,157 ,200,201 Anthus cervinus 43 ,157,172,175,200 Anthus hodgsoni 4/ ,43 ,148 ,157,172 , 172,200 Anthus pratensis 13 Anthus richardi 41,43,154,157,177 ,200 Anthus trivialis 108 Apus apus 108 ,142 ,157 Apus me/ba 42 ,142,143, 143,157,172,200 Aqui/a chrysaetos 38 ,99 Aqui/a c/anga 105,107 Aqui/a gurneyi 97 Aqui/a heliaca 175 12

Aqui/a pomarina 38,152 ,175 Aquila rapax belisarius 193 Aquila wah/bergi 97 Ardea me/anocepha/a 34 Ardea purpurea 104 Ardeo/a ralloides 151 Arenaria interpres 141 Asio flammeus 100 Asio otus 100 Aviceda cucu/oides 97 Aviceda madagascariensis 97 Aythya sp. 146 Aythya affinis 101 Aythya collaris 106,151 ,169 Aythya nyroca 37 ,106 ,151 ,177,197 Bombycil/a garru/us 43 Bostrychia hagedash 151 ,197 Branta bernic/a bern ic/a 84 Branta bernicla hrota 37 ,82 ,83,84,85, 103,106 Branta bern ic/a nigricans 37,37,106,151,168,175 Branta canadensis 104 Branta canadensis minima 104 Branta rufico/lis 37 ,106,151 ,177 Bubo bubo 100,108,187, 187,188 Bubu/cus ibis 36,151 ,177 Bucepha/a a/beo/a 176,197 Burhinus oedicnemus 155,175 Butastur sp. 97 Buteo auguralis 97 Buteo brachypterus 97 Buteo buteo 12,100,131 ,187 Buteo exsu/97 Buteo /agopus 12,131 Buteo oreophilus 97 Buteo regalis 97 Buteo ridgwayi 97 Buteo rufinus 131 Buteo solitarius 97 Buteo ventra/is 97 Buteogallus subtilis 97 Ca/andrella brachydacty/a 43 , 153,157 Ca/andrella rufescens 176 Ca/idris a/ba 27, 180 Calidris a/pina 48 ,86 ,178 Calidris bairdii 32 ,81 Calidris ferruginea 39 ,81 ,86 ,87,88,178 Calidris fuscico/lis 32 ,39 ,81 ,81 ,86 ,88 Calidris mauri 194 Calidris me/anotos 153,155,170,198 Dul ch Bird ing - Inhoud jaargang 10

Calidris minuta 178,180,181,198 Calidris pusilla 155,194, 194 Calidris ruficollis 170,178,180,181,194,198 Calidris temminckii 155,178 Ca/onectris diomedea 168,195 Carduelis flammea is/andica/rostra 175 Carduelis homemanni 174,176 Carpodacus erythrinus 44,160, 160,174 , 176 ,204 ,204 Carpodacus roseus 35,149,194 Catharus fuscatus 34 Catharus guttatus 34,149 Cepphus grylle 108,155,172,175,200 Certhia familiaris 44,99 ,108,177 Cettia cetti 100,108,177,201 Charadrius asiaticus 148 Charadrius hiaticu/a 178 Charadrius /eschenau/tii 147,198 Charadrius mango/us 147 Charadrius marinellus 38 ,155,198 Charadrius semipa/matus 194 Chersophi/us duponti 148 Chettusia gregaria 38,194 Chlidonias hybridus 155,177 Chlidonias /eucopterus 155 ,177,200 Chlidonias niger 108 Ch/oephaga picta 146 Ciconia ciconia 104,151 ,196 Ciconia nigra 36 ,151,177,196, 196 Cinclus cinclus 43 , 106,108 ,177 Cinclus cinclus aquaticus 43 ,108,157 Circaetus cinerascens 97 Circaetus fascio/atus 97 Circaetus ga/licus 176,197 Circus sp . 131 Circus macrourus 197 Circus pygargus 107,152,197 Cistico/a juncidis 91 ,157,177,201 C/amator g/andarius 175 C/angu/a hyemalis 106,151 Co/umba oenas 162 Caracias garru/us 157 ,200 Corvus corax 160 Corvus frugi/egus 107 Coturnix coturnix 197 Coturnix coturnix japonica 197 Cucu/us saturatus 145 Cursorius cursor 16, 16, 18,19,30,193 Cursorius cursor bannermanni 19 Cursorius cursor bogo/ubovi 19 Cursorius cursor cursor 19 ,26 Cursorius cursor exsu/19 ,30,31 ,31 Cursorius cursor /ittoralis 26 Cursorius cursor soma/ensis 26 Cursorius rufus 26 Cyanopica cyanus 160 Cygnus co/umbianus co/umbianus 168 Cygnus a/or 18

Dul c h Bird ing - Index 10 volume 10

Dendrocopos medius 175 Dendroica caeru/escens 194 Diomedea sp. 192 Do/ichonyx oryzivorus 35 Dryotriorchis sp. 97 Egretta a/ba 36 ,103 ,151 ,177,196 Egretta garzetta 151 ,177,1 96 Egretta gu/aris 193 Egretta thu/a 193,193 E/anus caeru/eus 175 Emberiza aureo/a 175 Emberiza chrysophrys 128, 129,130 Emberiza cir/us 176 Emberiza hortu/ana 160 Emberiza /eucocepha/os 40,44,175 Emberiza pusilla 44,108 , 108,128,175,176 , 204 Emberiza rustica 108,129,160,175,176 Emberiza tristrami 129 Erythrotriorchis sp. 97 Estri/da trog/odytes 149 Eutriorchis sp. 97 Fa/co biarmicus 25 Fa/co cherrug 24 ,24,193,197 Fa/co co/umbarius 12,197,202 Fa/co e/eonorae 193 Fa/co 'hierofa/co ' 95 Fa/co 'hierofa/co ' a/taicus 95 Fa/co 'hierofa/co ' biarmicus 96 Fa/co 'hierofa/co' gyrta/co 95 Fa/co 'hierofa/co' jugger 96 Fa/co 'hierofa/co' mexicanus 96 Fa/co pe/egrinoides 25 Fa/co peregrinus 12,25 ,38,95 ,107,153,197 Fa/co peregrinus calidus 25 Fa/co rustico/us12 , 13, 14,15,24 ,95,95,96,107,169, 69,175 Fa/co subbuteo 13,197 Fa/co tinnuncu/us 12 Fa/co vespertinus 38 ,147, 151,152, 156,177, 197 Ficedu/a parva 44,157, 159,177,204 Fratercu/a arctica 42 ,108,155,200 Fregata sp. 147 Fulica americana 193 Fulmarus glacialis 102,195 Gallinago gallinago 1,4,7, 9, 10,11,48 ,194 Gallinago gallinago de/icata 6,194 Gallinago media 1,4,6, 10,11 ,39 ,170 ,175 , 198 Gallinago mega/a 1,5,7,8,9, 10,11 Gallinago stenura 1,3,5, 10,11 Garru/us g/andarius 100 Gavia arctica 102 Gavia immer 36 ,102,150 Ge/oche/idon ni/otica 42 ,148,155,177,199, 200 G/areo/a nordmanni 107,169,179,197 G/areo/a pratinco/a 38 ,40,169 Grus grus 38 ,107,153,197

Gyps fu/vus 86 Haliaeetus a/bicilla 38,100,107,177 Haliaeetus /eucocepha/us 34 ,35 Haliaeetus vocifer 100 Harpia harpyja 97 Harpyhaliaetus sp. 97 Harpyopsis novaeguineae 97 Henicopernis infuscata 97 Henicopernis /ongicauda 97 Hieraaetus dubius 97 Hieraaetus kienerii 97 Hieraaetus pennatus 131,152,197, 197 Himantopus himantopus 153,177,197 Hippo/ais caligata 43,194,201,203 Hippo/ais po/yg/otta 157,173 ,201 Hirundapus caudacutus 148 Hirundo daurica 157,200 Hirundo rustica 108 Histrionicus histrionicus 34 Hop/opterus spinosus 38, 152,155 Hydrobates pe/agicus 99,168,175,193 Hy/ocich/a mustelina 34 Icterus ga/bu/a 35,44 /ctinaetus ma/ayensis 97 /xobrychus minutus 150,195 Jynx torquilla 200 Lagopus /agopus 146,176 Lanius collurio 204 Lanius minor 174,204 Lanius senator 160,174 Larus argentatus 39,39,57,72 Larus argentatus argenteus 22 Larus atricilla 74,194 Larus cachinnans 39,177 Larus canus 20,23,60,72 Larus canus heinei 175 Larus de/awarensis 20 ,20,21 ,22,23,74,107 Larus fuscus 72,73 Larus fuscus graellsii 73 Larus fuscus grae/sii x Larus fuscus heuglini 175 Larus g/aucoides 39,101 ,107,155,171,199 Larus g/aucoides kumlieni 101 Larus hyperboreus 39,108,155,177,199 Larus marinus 57 Larus me/anocepha/us 39,42,72 ,107,155, 177,199 Larus minutus 74,136 Larus phi/ade/phia 148,155,158,194,199, 199 Larus pipixcan 71 ,71,73,75,76,77 ,148,155, 171 Larus ridibundus 17,22,72,122,148, 199 Larus sabini 39,148,177,199 Larus thayeri 101 Leucopternis sp. 97 Limico/a fa/cinellus 155,170,170,178 Limnodromus griseus 34,137,141 Limnodromus griseus caurinus 138 14

Limnodromus griseus griseus 138 Limnodromus griseus hendersoni 138,141 Limnodromus sc%paceus 137, 138,139, 139,140,141,153,155,170 Limnodromus semipa/matus 141 Limosa haemastica 141 Limosa /apponica 52,140 Limosa limosa 47,137,141 Locustella fluviatilis 157, 158,173 Locustella /anceo/ata 194,201 Locustella /uscinioides 189 Loxia /eucoptera 99,174 Loxia pytyopsittacus 174,175 Luscinia cyane 34 Luscinia /uscinia 157,172 Luscinia svecica svecica 43 ,108,157,173 Megatriorchis sp. 97 Me/anitta perspicillata 38,152,175 Me/anocorypha ca/andra 157 Me/anocorypha /eucoptera 148 Melierax metabates 100 Mergus cucullatus 152 Mergus merganser 100 Merops apiaster 157,177,200 Mi/vus sp. 131 Milvus migrans 33 ,38 ,106,150,152,197 Milvus mi/vus 38 , 104,107,152 ,197 Montico/a saxatilis 149 Morphnus guianensis 97 Motacilla a/ba 88,89,90 Motacilla a/ba a/ba 90 Motacilla citreo/a 78,79,80,89,89,90,90, 148,194 Motacilla citreo/a citreo/a 79 Motacilla citreo/a werae 79 Motacilla flava 78 ,90,148,194 Motacilla flava fe/degg 90,148 ,194 Motacilla flava flava 79 Motacilla flava flavissima 79 Neophron percnopterus 100,152 Netta rufina 197 Nucifraga caryocatactes 44,92 ,92,93,93,177,204 Numenius arquata 46,53 Numenius arquata orienta/is 52 Numenius phaeopus 46,53 Numenius tenuirostris 34,45,45,46,46,47, 49,50, 51,53,145 Nyctea scandiaca 99 Nycticorax nycticorax 36,103,150,195,195 Oceanites oceanicus 193 Oceanodroma /eucorhoa 36,102,150 ,193, 195 Oceanodroma matsudairae 193 Oenanthe sp. 1 7 Oenanthe deserti 148 Oenanthe hispanica 149 Oenanthe isabellina 149,194 Oenanthe p/eschanka 149,154,157 Oroaetus isidori 97 Otis arabs 101 Dulch Birding - Inho ud jaargang 10

Otis tarda 107,153,177 Otus brucei 161,161,163,165,166 Otus brucei pamelae 161 Otus scops 164 Otus scops cycladum 165 Otus scops turanicus 165 Otus senegalensis 161 Oxyura jamaicensis 38,94,106 Oxyura leucocephala 38,94,94,106,169,175 Pagophila ebumea 171 Pandion haliaetus 38,107,152,197 Paruia americana 35 Parus sp. 30 Parus ater 30,188 Parus montanus 100 Parus palustris 100 Passer hispaniolensis 149 Passer moabiticus 162 Passerina amoena 204 Pelagodroma marina 193 Pelecanus crispus 103,192 Pelecanus onocrotalus 36,36,102,168,192 Perdix perdix 13 Pemis apivorus 131,131,146,152 Pemis celebensis 97 Phalacrocorax aristotelis 36,102,150, 195 Phalacrocorax carbo carbo 186, 186 Phalacrocorax carbo sinensis 186 Phalaropus fulicarius 39,107,177 Phalaropus lobatus 39,155,198 Phalaropus tricolor 155,171,198 Phasianus colchicus 13 Pheucticus ludovicianus 35 Philomachus pugnax 27,47,140,178 Phoeniconaias minor 197 Phoenicopterus chilensis 37,104,197 Phoenicopterus ruber roseus 37 ,104,151, 168,175,197 Phoenicurus auroreus 148 Phoenicurus moussieri 148 Phoenicurus phoenicurus 108 Phoenicurus phoenicurus samamisicus 194 Phylloscopus sp. 30 Phylloscopus bonelli 99 ,157, 160 Phylloscopus bonelli orientalis 174 Phylloscopus borealis 149,201 Phylloscopus collybita 108,188,189 Phylloscopus collybita fulvescens 175 Phylloscopus collybita ibericus 157,174,175 Phylloscopus collybita tristis 108,157,175 Phylloscopus fuscatus 44,149,173,175, 189,190,191 Phylloscopus inomatus 33,44,149,157,177, 188 ,203,204 Phylloscopus (inomatus) humei 44,188,194 Phylloscopus plumbeitarsus 34 Phylloscopus proregulus 30,43 ,43,149,157, 173,173,175 Phylloscopus schwarzi 44,44 Phylloscopus trochiloides 34,149 ,157,173, 175,201 Dutch Birding - Index to volume 10

Phylloscopus trochilus yakutensis 175 Platalea alba 147,193 Platalea leucorodia 104 Plegadis falcinellus 34,36,151,168,175,197 Plegadis ridgwayi 197 Pluvialis apricaria 17,47 Pluvialis squatarola 47 Podiceps auritus 150 Podiceps nigricollis 150 Polysticta stelleri 169 Porzana parva 38,99,175 Porzana pusilla 99,153,169 Prinia gracilis 29 Prunella atrogularis 34,148,149 Prunella montanella 34,148 Psiffacula krameri 200 Pterodroma sp. 192 Pterodroma arminjoniana 192 Ptyonoprogne rupestris 148 Puffinus gravis 168 Puffinus griseus 36,195 Puffinus pacificus 147 Puffinus puffinus 36,102 ,195 Puffinus yelkouan mauretanicus 168,175, 195 Regulus regulus 30 ,188 Remiz pendulinus 44, 107,108,157,159, 177,204 Rhodostethia rosea 147,148,199 Riparia paludicola 145 Rissa tridactyla 60 ,74 Saxicola caprata 182 Saxicola dacotiae 182 Saxicola rubetra 182 Saxicola torquata 182 Saxicola torquata armenica 184,185 Saxicola torquata hibemans 182 Saxicola torquata maura 43 ,176,183, 184,185 Saxicola torquata rubicola 182,184 Saxicola torquata stejnegeri 183,184,185 Saxicola torquata variegata 184, 184,185 Scolopax rusticola 1 Scotocerca inquieta 29 Serinus serinus 160 Somateria spectabilis 175 Spilomis sp. 97 Spizaetus africanus 97 Spizaetus bartelsi 97 Spizaetus cirrhatus 97 Spizaetus cirrhatus floris 97 Spizaetus nanus 97 Spizaetus nanus stresemanni 97 Spizaetus philippensis 97 Spizaetus tyrannus 97 Spizastur melanoleucus 97 Stercorarius longicaudus 39,155,177,192, 198,198 Stercorarius maccormickii 34 Stercorarius parasiticus 198 Stercorarius pomarinus 54 ,54,55,57,58,59, 61 , 62,63,65,66,68,69,70,107,198

Stercorarius skua 34,39 ,39,199 Sterna a/bifrons 121,136 Sterna anaethetus 194 Sterna caspia 155,177,199 Sterna dougal/ii 109, 110, 111, 113,114,116, 117,120,121,121,122,123,124, 125, 126,127,133,136, 137,155,171 , 171,175 Sterna dougal/ii x hirundo 125,126,127, 133, 135,135 Sterna fuscata 200 Sterna hirundo 109,110, 111,115,120,121 , 122,123 ,124 ,127,133,136,200 Sterna hirundo /ongipennis 176 Sterna maxima 148,155,200 Sterna paradisaea 109, 110,111, 114,120, 133,136 Sterna sandvicensis 33 ,118, 119,120,122, 136 Strix a/uco 100 Sturnus roseus 17,1 74 Sturnus sinensis 176 Su/a capensis 193 Sy/via cantillans 157,173,175 Sy/via conspicillata 175 Sy/via me/anocepha/a 175 Sy/via nana 29,34 Sy/via nisoria 43,157,177,201 Sy/via undata 149,157 Terathopius ecaudatus 101

Tetrax tetrax 34 ,38 ,38,153 ,169, 169 Tichodroma muraria 44,108 Tringa erythropus 122,125,137,140 Tringa nebu/aria 48 Tringa stagnatilis 155,177,198 Tringa totanus 47,178 Tryngites subruficollis 27,27,29,148,155, 170,175,198 Turdus migratorius 149 Turdus obscurus 108,200,202 Turdus ruficollis ruficollis 34 Turdus torquatus 108,157,200 Upupa epops 42 ,157,177,200 Uria /omvia 175 Urocissa erythrorhyncha 160 Urotriorchis macrourus 97 Vanellus vanellus 17,47 Vireo philade/phicus 35 Xenus cinereus 155,171 ,175 Zonotrichia a/bicollis 129 Zonotrichia capensis 160 Zonotrichia /eucophrys 129 Zoothera dauma 108

Dutch Birding - Inhoud jaargang 10