Db 14(5)1992

::I:~ ;

uz: I

I z

loutCh

Birding

Adres Dutch Birding, Postbus 75611, 1070 AP Amsterd am, Nederland Redactiesecretariaat Arnoud va n den Berg (023-378024) en Gerald Oreel (02518-70992, fax 020-5803266) Redactie Arnoud van den Berg, Tom van der Have, Ferdy Hieselaar, Graham Holloway, André va n Loon, Gerald Oreel en Frank Rozendaal Fotografische redactie René Pop, Floris Burgwal 54, 2907 PH Capelle aan den Ijssel , Nederland (010-4508879) Redactieraad Christine Barthel, Peter Barthel, Enno Ebels, Klaas Eigenhui s, Dick Forsman, Ted Hoogendoorn, Ki lli an Mullarney, Hans Schekkerman, H adoram Shirihai en Peter Symens Redactiemedewerkers Ruud van Dongen, Gerald Driessens, Hans Gebuis, Hans van der Meulen en Peter de Rouw Productie en lay-out André van Loon (020-6997585) en René van Rossum Advertenties Peter Meijer (03480-31905, fax 03480-20394) Abonnementen 1992: NLG 52.50 (Nede rl and) of BEF 1000 (België); NLG 60.00 (over ige landen binnen Europa) en NLG 65.00 (landen buiten Europa). Girorekening (Nederland) 0 1 50697; girorekening (België) 000 1592468 19; bankrekening 54 93 30 348 van ABN-AMRO (A msterdam). Rekeningen tnv Dutch Birding Association , Postbus 7561 1, 1070 AP Amsterdam, Nederl and.

Voor abonnementen, inlichtingen en adreswijzigingen kan men zich richten tot: Dutch Birding, Postbus 75611, 1070 AP Amsterdam, Nederland.

Dutch Birding is een tweemaandelijks tijdschrift met nummers in februari , apri l, juni , augustus, oktober en december.

Het publiceert artikelen en mededelingen over de morfologie, systematiek, voorkomen en versp reidin g van voge ls in de Benelux, Europa en elders in het Palearctische gebied. Het publiceert tevens bijdragen over voge ls in het Azi atisch Pacifische gebied.

Manuscripten behoren te worden uitgevoerd in machineschrift met een dubbele regelafstand en een ruime marge aan beide zijden. Manuscripten kunnen ook op floppy-disk worden aangeleverd, in Macintosh of in MS-DOS fo rmat. Meer informatie hierover is verkr ij gbaar bij het redactiesecretariaat.

Een lijst met tarieven voor de betaling van auteurs, fotografen en tekenaars is ve rkrij gbaar bij het redactiesecretari aa t.

~

_D_u_t_c_h_B_i_rd_i_n--=g"---A_s_s_o_c_ia_t_io_n__________N_UT~,~~~~9N Adres Dutch Birding Assoc iation, Postbus 75611, 1070 AP Amsterdam , Nederland

Nuts-Aegon Ziektekosten NV is hoofdsponsor van de Dutch Birding Association

Bestuur Paul KnolIe (voorzitter), Enno Ebels (secretaris), Arnold Veen (penningmeester), Arnoud van den Berg, Roy de Haas, Peter Meijer en Gerald Oreel Bestuursmedewerkers Theo Admiraal , Gerald Driessens, Ron van den Enden, Hans Gebu is, Leo Heemskerk, Ger Meesters, Ferry Ossen dorp, Wim van der Schot, Kees Tiemstra, Dieuwke van der Veen en Peter van der Wolf Telefoonlijnen

ederland: 06-320 321 28 (vogellijn 50 cpm); 078-180935 (inspreeklijn) Belgie: 03-4880194 (vogel- en inspreeklijn)

Travel-reports service Dirk de Moes, Postbus 94, 3956 ZS Leersum, Nederland (03434-57501)

Commissie Dwaalgasten Nederlandse Avifauna Adres CDNA, Postbus 45, 2080 AA Santpoort-Zu id, Nederland leden Arnoud van den Berg (voorzitter), Pieter Bison (secretaris 020-6715783), Rolf de By (archivaris), Cock Reijnders, Kees Roselaar, Hans Schekkerman en Gerard Steinhaus

© 1992 Stichting Dutch Birding Assoc iation. Het copyright van de foto's en tekeningen blijft bij de fotografen en tekenaars. ISSN 0167-2878.

Drukkerij Albédon/ Klop BV, Postbus 32 11 , 2220 CE Katwijk, Nederland

U TWIJFELT OF U DIE OPERATIE WEL ECHT MOET ONDERGAAN.

GELUKKIG IS ER EEN SPECIALIST DIE VOOR 100% ACHTER EEN SECOND OPINION STAAT. Vraag uw assurantie-adviseur naar de Zeker Beter Polis.

ItNUTS-AEGON ~ Z IE K T E K 0 S TEN

I~

N. V.

Stadhoudersplantsoen 214, 2517 SK Den Haag. Telefoon 070 - 3100614.

NUTS-AEGON HOOFDSPONSOR DUTCH BIRDING ASSOCIATION

BAUSCH & lOMB EliTE LEVENSLANGE GARA TIE 10 x 42 (rubber) lederen etu i 8 x 42 (rubber) lederen etu i

NLG BEL VOOR PRIJSOPGAVE BEL VOOR PRIJSOPG AVE

lEICA 30 JAAR GARA TIE 10 x 42 BCA (rubber) + speciale tas

BEL VOOR PRIJSOPGAVE

ZEISS WEST. 30 JAAR GARA TIE 10 7 8 15 10 8

x x x x x x

40 42 56 60 25 20

BCAT (rubber) + speciale tas BCAT (rubber) BCAT (rubber) BCAT (rubber) komp leet B + spec iale tas B

BEL VOOR PRIJSOPGAVE BEL VOOR PRIJSOPGAVE BEL VOOR PRIJSOPGAVE BEL VOOR PRIJSOPG AVE BEL VOOR PRIJSOPGAVE BEL VOOR PRIJSOPGAVE

OPTOl YTH 30 JAAR GARA TIE A lp in 10 x 40 (rubber) + speciale etui A lp in 10 x 50 (rubber) + etui A lpin 12 x 50 (rubber) + etu i A lpin 8 x 40 (rubber) + specia le tas Touring 10 x 40 BCA (rubber) + specia le tas Touring 7 x 42 BCA (rubber) + speciale tas Royal 9 x 63 (rubber) Telescoop TBS 80 (groen rubber) body 20 x WA lens 30 x WA lens 22 x 60 zoom Te lescoop TBS 80 (groen rubber) fluorite

845 950 970 745 BEL VOOR PRIJSOPGAVE BEL VOOR PRIJSOPGAVE

1495 1626 425 485

577 BEL VOOR PRIJSOPGAVE

OPTICRON 5 JAAR GARA TIE UAPA S) 10 x 40 lWCF (rubber) WA 10 x 50 lWCF (rubber) WA 8 x 42 lCF Dioptron WA 10 x 42 lCF Dioptron WA 10 x 50 lCF Dioptron WA Te lescoop (45째, 60 mm) + 20-60 x zoomlens

355 365 595 595 625 1045

JAPANSE / RUSSISCHE VERREKIJKERS 8x 20 x 7-15 8x

30 Tento USSR + etui 70 lCF + etui x 35 lCF + kompas 21 mini (rubber) + kompas

110 625 335 315

STATIEVEN Slik SL 67 505 QF (3800 gram) Slik SEC 16 (met pistoolgreep, 2800 gram) Autoraamstatief

495 538 415 135

Prijzen miv. BTW en porto

Wijzigingen voorbehouden

INFORMATIE: ROY

DE HAAS

~

036 - 5362819

Bovenstaande artikelen kunnen besteld worden door het vereiste bedrag over te maken op giro 4148343 tnv Dutch Birding Association, Postbus 75611, 1070 AP Amsterdam, Nederland, ovv het/de gewenste artikel(en)_ De bestelling wordt binnen drie weken goed verpakt per post thuisbezorgd.

I1

Wij zijn uw agent voor alle vogels van deze aarde:

NATUUR U BOEK Als abonnee van DUTCH BIRDING ontving u enige tijd geleden een prachtig vouwblad over een veelbelovende reeks die niemand mag missen: HANDBOOK of the BIRDS of the WORLD te verschijnen in tien delen

eerste deel september 1992 In Spanje voorbereid, onder auspiciĂŤn van de ICBP en aanvankelijk alleen door de ICPB geannonceerd.

Overleg met de uitgever heeft er toe geleid dat wij nu kunnen optreden als agent: u bestelt bij ons tegen dezelfde condities en de IC PB ontvangt een aanzienlijk deel van de winst voor onderzoek en vogelbescherming. Meer informatie bij NATUUR en BOEK Bankastraat 10 NL 2585 EN - Den Haag

telefoon 070 - 350 56 48

VOGELEN IN ZOMPIGE WEIDEN of waar ook ter wereld In een Bever-uitrusting bl~fje er warm en droog b~: * Speciale steungevende rubberlaarzen * Waterdichte en toch ventilerende jacks en broeken * Behaaglijke, sterke fleecetruien * Rugzakken voor zware tochten of dagtourrugzakjes

* lichtgewicht tenten * Boeken, landkaarten, reisgidsen * Slaapzakken, bergschoenen, fototassen, fietstassen, etc, etc.

III

PRIBILOf ISLANDS AND SOUTH (AST ALASKA july 1993

Red-Iegged Kittiwakes , Least and Rhinoeeros Auklets , Horned and Tufted Puffins are just some of the speeialities of the Pribilof Islands , along with Blue Aretie Foxes and over a million Northern Fur Seals.

South East Alaska is home to the magnifieent Bald Eagle and we will hope to see huge rafts of Red-neeked Phalarope and Surf Seoters. Grizzly Bears feed on salmon and we also inelude whale-watehing.

Please write or telephone for full information to

Island Holldays, Ardross, Comrle, Perthshlre PH6 1)U, ScotIand Tel International + 44 764 70107 Fax International + 44 764 70958

SUPERPRIJZEN Door eigen importmet volledige garantie KOWA TELESCOPEN TNS 1 f 850,TNS 2 f 800 ,TNS 3 f 1697,50 TNS 4 f 1635 ,Okulair 20-60 x f 445,20 ww f 285 ,30 ww f 365 ,OPTOLYTH TBS 80 TBS 80 FLUORIT Okulair 20-60 x 20 ww f 369 ,-

Tweemaandelijks tijdschrift voor elke fervente vogelaar

f f f

1365 ,2065 ,505 ,-

30 ww

f

418 ,50

speciaalzaak sinds 1836

HES VAN ZWEDEN BV

Schrijf voor informatie naar: Dutch Birding, Postbus 75611, 1070 AP Amsterdam

Broerenstraat 17 6811 EA Arnhem, tel. 085 - 42 65 96

IV

Sierlijke Stern te Zeebrugge in juni-juli 1988 Peter Boesman

I

nde namiddag van 12 juni 1988 bezocht ik de Voorhaven va n Zeebrugge, Westvlaanderen, België. Tijdens het bestuderen va n enkele Visdieven Sterna hirundo in eerste en tweede zomerkl eed trok ook een groep Grote Sterns S sa ndvicensis ru ste nd op het si ikstrand de aa ndacht. Omdat hun talrijkheid voor deze periode vrij o ngewoon was, besloot ik het groepje, dat c 500 m va n mij was verw ijderd, aan ee n nader o nderzoek te onderwerpen. Tweemaa l slikken was nodig toen ik tu sse n de 52 Grote Sterns een 'o ranjesnave lstern ' ontdekte. Mij onmiddellijk bewust van het feit dat het hier om ee n eerste waa rn eming voor België ging, bestud eerde ik de voge l uitvoe ri g, hi erbij steed s wat dichterbij sluipend. Genaderd tot op c 100 m nam ik enkele foto's en verzekerde mij ervan dat ik elk detail va n het verenkleed door de telescoop had gez ien. Om de waarneming bevestigd te krij ge n, en ook om snel dete rminatieliteratuur ter beschikkin g te hebben, verwittigde ik telefonisch enkele voge laa rs, evenwe l met de boodschap dat voorz ic htigheid geboden was gezien de nabijh eid va n een koloni e Dwergstern s S albifrons . Patrick Beirens was snel ter plaatse en alga uw hadden we de vogel, di e ondertussen was opgevlogen , terug in beeld. De volgende dag was de stern verd wenen maa r groot was de verbazing toen precies 1 maa nd later, op 12 juli 1988, de voge l opnieuw opdook en door een groot aa ntal vogelaars kon worden bekeken. Een derde en laatste keer li et hij z ich z ien op 15 juli 1988.

Beschrijving Onderstaande beschrijving is gebaseerd op eigen notities en foto's gemaakt op 12 juni en 12 juli 1988 (cf fi guren 1-2).

GROOTIE & BOUW In z it grote r lijkend dan Grote Stern

maar grootteverschil niet alti jd duidelijk. Tijden s balts (cf GEDRAG) grootteversc hil opva llend. Indruk va n grootte mogelijk beïn v loed door iets lan gere poten (z ie onder). Iets zwaa rd er gebouwd dan Grote Stern, met zwaardere kop en bredere schouders. V leugels iets voo rbij staa rt stekend. In vlu cht duidelijk groter dan

[Outeh Birding 14: 161·169, oktober 1992[

Grote Stern (directe verge lijking mogelijk). Vleugelspa nw ijdte 10-1 5% meer dan bij Grote Stern. Buitenste staartpenn en lang, staart dieper gevorkt dan bij Grote Stern. Structuur va n snave l als bij Grote Stern ma ar c 5 mm langer en iets hoger. Lengte : hoogte ratio c 5.5 (berekend aan hand van foto's) . O p foto's z ic htbaar duidelijk meer gekromd culmen en iets naa r beneden gebogen snavelpunt. In vergelijking met Grote Stern groter deel va n tibia zichtbaar en tarsu s c 10% lan ger; tarsuslengte 28-30 mm (berekend aan hand va n foto's, cf tabel 1).

KOP & ONDERDE LE N Op 12 juni kopkap geheel zwa rt maa r op 12 juli voo rhoofd w it met zwa rte strepen. Verlengde kruinveren duidelijke kuif vormend, ongeveer even lan g als bij Grote Stern. Onderste deel va n teu gel, overige delen van kop en alle on derdelen w it. Op 12 juni keel en bovenborst met lichte wa rmroze gloed (ni et vastgesteld op 12 juli ).

BOVEN DELE N & STAART Mantel, sc houders en ru g lic htgrij s. Wellicht grij s iets lic hter dan bij Grote Stern (Geraid Dri essens en Gunter de Smet pers waa rn op 12 juni) en bruin er (Geraid Driessens pers waa rn op 12 juni). Stuit en staart w it, co ntrasterend met lichtgrij ze ru g (voo ral opvallend in v lucht) .

BOVENVLEUGEL Li chtgrij s (a ls op bovendelen). P9-10 en co rresponderen de grote hand dekveren grij s (p lO = buitenste handpen). P6-8 en co rresponderende grote handdekveren donker bruingrijs, duidelijke donkere w ig op handpennen vo rmend (p6-8 donkerst aan punt zoa ls op foto's te zien). P2-5 en correspo nderende grote handdekveren li chtgrij s. Pl ontbrekend (zoa ls op foto's te zien). Armpennen en middelste dekveren iets I ichter dan rest va n bovenvleugel, twee diffuse w itachti ge banden over bovenv leugel vo rm end (moeilijk waa rneembaar). A rmpennen en tertials met brede w itte toppen.

ON D ERV LEUGE L Wit, met contrasterende donkere achterrand aan p5/6 -10.

NAAKTE DEL EN Oog donker. Snavel worte lachti g oranje, naa r punt toe iets lichter wo rdend. Poot donker dof roodbruin , op achterz ijde va n tarsus sporen va n oranjerood.

ROEP Als va n Grote Stern maar zwaarder klinkend (Patrick Buys en Joachim Tafforeau pers waarn op 12 juni).

VLUC HT V leugelslag so ms lan gzamer lijkend dan bij Grote Stern. Soms zweve nd, v lucht (waa rschijnlijk baltsvlucht) dan herinnerend aan die va n sc haarbek Ryn chops (Geraid Driessens pers waa rn op 12 juli).

GEDRAG Op 12 juli baltsend tegen Grote Sterns. ' High erect-posture' di ve rse malen waa rgenomen.

161

Sierlijke Stern te Zeebrugge in juni-juli 7988 TABEL 1 Tarsuslengte va n Grote Stern Sterna sa ndvicensis sandvicensis, V isd ief S hirundo en Sierlijke Stern S elegans te Zeebrugge, Westvlaanderen, BelgiĂŤ, op 12 juni en 12 juli 1988. Van aanta l door mij gemaakte dia's wer-

den onder microscoop (met behu lp van ocu lair-mi cromete r) tarsus lengtes va n ve rsc hil lend e, even ve r staa nde stern s gemeten en omgerekend in mi llimeter (13.5 eenheden = 26 mm, dwz gem iddelde tarsuslengte va n Grote Stern)

Grote Stern V isd ief Sierlijke Stern

Eenheden

Meetfout

Om rekenin g (mm)

13 -14 9- 11 15

0.5 0.5 0.5

24-28 16.5-22 28-30

Kenmerken va n Kon in gsstern Sterna maxima albididorsa lis, Bengaa lse Stern S benga lensis torresii, Sierlijke Stern S elegans en Cayennestem S sandvicensis eurygnatha in ve rgelijking met G rote Stern S sa ndvicensis sa ndvicensis; maten (mm) vo lgens Gantlett & Harri s (1987, 1988), overige ken merken gebasee rd op Farran d (1983), Cramp (1985) en Gantlett & H arri s (1987, 1988)

TABE L 2

Konin gsstern

Bengaa lse Stern

Sierlijke Stern

Cayen nestem

Grote Stern

c 25% groter dan G rote Stern 346-366 61-69 14.8- 15.7 31-35

Even groot of iets groter dan Grote Stern 305-325 51-6 1 11.4-1 2.9 26-27

Even groot of iets groter dan G rote Stern 300-330 56-69 10.1-1 2.4 27-3 1

lets klei ner dan Grote Stern 278 -303 47-61 9.8- 11 .8 24-29

294-320 49 -5 8 9.5- 12.0 24-28

Kon i ngsstern

Bengaa lse Stern

Sierlijke Stern

Cayen nestem

Vo ll edi g zwarte kopkap voor zee r korte periode Verl engde st ij ve kruinyeren Li chtgrij s, so ms iets li chter dan bij Grote Stern Wit, soms met zeer lichtgrij s W it

Vo ll ed ig zwarte kopkap voor langere periode Verlengde stij ve kruinveren Blauwg rij s, iets donkerder dan bij Grote Stern Blauwgrij s

Vo lledi g zwa rte kopkap

Snavel

Lang, dolkvorm ig, bijn a even lang als kop, bovensnave l li cht gekromd

Dolkvormig, mind er lang en hoog dan bij Kon in gsstern , bovensnave l li cht gekromd

Vo ll edi g zwarte kopkap voo r langere periode Verl engde losse kruinve ren Lichtgrijs, nauwelijks donkerder d an bij G rote Stern W it, so ms met zeer li chtgrij s W it, in zomerkl eed met li cht roze gloed op kee l en bovenborst Lan g, fijn, duidelij k naar beneden gebogen bovensnavel, soms ondersnave l

Poot

Zwa rt va naf eerste zo merk leed

Zwa rt na c 1 jaa r

Grootte Vleu gellengte Snavel lengte Snavel hoogte Tarsuslengte

Kop

Bovendelen

Stuit en staa rt O nderdelen

Wit

Determinatie Voor de determinatie kom en met name de Koningsstern S m axima, Bengaa lse Stern S benga lensis, Cayennestern S sandvicensis eurygnatha en Sierlijke Ste rn S elega ns in aa nmerkin g. De Reuzenstern S caspia kan uitges loten w orden op grond van snavel kl eur, grootte, v leuge ltekening en ge luid . De Kuifstern S bergii versch ilt in snave lkleur, kopteken ing en mantel162

Donkerbruin tot zwa rt, so ms roodachti g

Blauwgrijs, steeds donkerde r dan bij Grote Stern Wit, so ms met zeer lichtgrij s Wit

lets langer en bove nsnave l iets sterker gekromd dan bij Grote Stern Zwart, so ms dofgeel tot felgeel

kleur. De soorten worde n besproken aa n de hand va n de gegevens in tabe l 2. Teve ns word en verge lijkinge n gemaakt met foto's va n de Sierli jke Stern, onder andere in Farrand (1983), Burton (1985), Gantlett & H arris (1987, 1988) en Harrison (1987).

Aa nvanke lijk werd de vogel als Koningsstern gedetermineerd (Birding World 1: 299, 1988; Dutch Birding 10 : 148, 1988; Orio lus 54: l31-

Sierlijke Stern te Zeebrugge in juni-juli 7988 132, 1988; cf Wille 1989) maar uiteindelijk bleek dit onmoge lijk vanwege grootte, snave lhoogte en -vorm en pootkleur. De eerste drie cri teria werden in eerste instantie als minder belangrijk beschouwd omdat men ervan uitging dat ze bij deze soort, met name in Noordwestafrika, varieerden . De grote snavelhoogte bij de Koningsstern is echter een constant kenmerk en de snave l maakt altijd een zware en massieve indruk (snavel lengte : snave l hoogte ratio steeds kleiner dan 5; vo lgens metingen aan balgen in de col lectie van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen, Brussel, Brabant, BelgiĂŤ; cf tabel 2) . De totale lichaamsgrootte is wel iswaar variabel maar in een groep Grote Sterns maakt een Koningsstern alti jd een duidelijk grote indruk, ze lfs bij verge lijking tussen de kleinere S m albididorsalis en de grotere S 5 sandvicensis, door de combinatie van lange tarsus, groot lichaam en massieve kop. Bovendien verli est de Koningsstern vroeg in het voorjaar de vo ll ed ig zwarte kopkap: de rui begint vanaf eind mei en het vo ll edige winterkleed wordt bereikt vanaf eind juni tot begin juli (Cramp 1985). Ook passen de roze gloed op de keel en bovenborst en de pootkleur niet op een Koningsstern die gewoon lijk een roze gloed mist en zwarte poten heeft. Tenslotte is het waa rgenomen baltsgedrag heel anders: de ' high erect-posture' is onbekend voo r de Koningsstern (Cramp 1985).

De Bengaalse Stern kan uitgesloten worden op grond van de duidelijk met de grij ze rug contrasterende witte stu it en staart (onder al le li chtomstandigheden zichtbaar) . Tevens pleiten mantel- en pootkleur, tarsuslengte en snave lvorm tegen de Bengaalse Stern. Ook heeft deze soort geen roze gloed op de keel en bovenborst. De kenmerken in tabel 2 hebben gedeelte lijk betrekking op de ondersoort S b bengalensis die in Indi a en Oostafrika broedt. De Bengaa lse Sterns in het Middellandse Zeegeb ied behoren tot de ondersoort S b torresii (Cramp 1985) en zijn op de bovendelen iets li chter grijs en hebben gemiddeld iets grotere afmetingen dan S b bengalensis. De stu it- en staartkleur zijn echter ook bij Sb torresii duidel ijk grij s (zie plaat 149).

De Cayennestern, die broedt aan de oostkust van Zuidamerika, kan uitgesloten worden op grond van de kleur van mantel en poten, grootte, v leuge ll engte en tarsuslengte. Bovendien var ieert de snave l kleur bij deze ondersoort van geel (met var iabe le hoeveelheid zwa rt) tot oranje. Vogels die op het Zu idel ijk Halfrond broeden zijn in juni-juli echter in winterkleed . Een Cayennestern in zomerkl eed zou dan afkomstig moeten z ijn uit

het ZuidcaraĂŻbische of Noordoost-Zuidamerikaanse gebied; in deze populaties is het percentage voge ls met een oranje snavel echter zeer laag. De roze gloed op de keel en boven borst is ook hier een bijkomend negatief punt.

Hoewel de kans op het voorkomen van de Sierlijke Stern in Westeuropa bijzonder gering lijkt, bl ijken de witte stuit en staart, de roze gloed op de keel en boven borst, de pootk leur, de snave ll engte en -hoogte en de tarsuslengte op deze soort te wijzen. De pootkleur is over igens een kenmerk dat verdere studie verdient. Gantlett & Harris (1987, 1988) verme ldden voo r de pootkleur zwart en gebruikten dit daarom niet als onderscheid ten opzichte van andere sterns.

Harrison (1985) en National Geographic Society (1985) vermelden eveneens zwarte poten. Kimbali Garrett (in Farrand 1983) noemt als pootkleur donkerbruin ('dusky-colored ') tot zwart, soms roodachtig. Een foto in Farrand (1983, p 89) en verschillende andere foto's illustreren eveneens dit belangrijke versch il in pootkleur dat bi ijkbaar tot op heden over het hoofd is gezien (we lli cht omdat de pootkleur bij museumbalgen niet meer bru ikbaar is). De uit de foto's van de vogel van Zeebrugge berekende tarsus lengte past goed op de Sierlijke Stern; andere foto's tonen ook de lange tibia waardoor de voge l duidelijk hoog op de poten staat.

Kenmerken die niet geheel met de Sierlijke Stern overeen lijken te komen zijn grootte, snavelvorm, koptekening en vleuge l lengte. Wat grootte en vleugel lengte betreft, zou de voge l va n Zeebrugge - op basis van de schaarse I iteratuurgegevens - een tamel ijk, maar niet abnormaal, grote Sierlijke Stern zijn. Bovendien past geen enkele andere oranjesnavelstern beter qua grootte. De snavel van een typische Sierl ijke Stern maakt een naar beneden gebogen indruk.

Dit vie l in het ve ld niet op maar bepaalde foto's vertonen duidelijk een iets naar beneden gebogen snave lpu nt (cf plaat 142). Uit andere foto's blijkt dat Sierlijke Sterns vaak een snavel hebben met een sterk gekromd cu lmen maar zonder een naar beneden gebogen indruk, hetgeen goed overeenkomt met de voge l van Zeebrugge. De koptekening wijkt af van die van een typische Sierlijke Stern in zomerkleed die een lange afhangende kuif heeft maar het percentage vogels met een minder lange kuif is groot.

De rui van sterns is complex en de ruiscore van de handpennen wordt niet als een betrouwbaar kenmerk beschouwd. De voge l van Zeebrugge vertoonde niettemin een ve rm eldenswaardig patroon van de handpenrui. De 163

Sierlijke Stern te Zeebrugge in juni-juli 7988 handpenrui vindt plaats van binn en naar buiten en de handpennen worden na verloop van tijd donkerder als gevo lg van sleet. De twee buitenste handpennen (p9-10) waren grijs, de drie vo lgende (p6-8) donker bru ingrijs en de binnenste (p2 -5) lic htgrij s (p1 ontbrak) . Dit patroon is kenmerkend voor onderb roken rui. In dit geval werden pl-8 tijdens het vorige najaar geru id waarna de rui voor de najaarstrek werd onderbroken.

Vervolgens werd de rui vo ltooid met p9-10, waarschijnlijk na aankomst in het winterkwartier. Tijdens de rui naar het zomerkleed (januari tot apr il ) werden pl-5 geru id ; p6-8, op dat moment al c 5 maanden ouder dan pl-5 , zi jn als gevolg van sleet donkerder van kleur.

Ove r de rui bij Sierlijke Stern konden in de literatuur geen gegevens gevonden word en. Bij het bestuderen van foto's bleek ec hter dat van 10 foto's va n ad ulte voge ls in zomerkleed waarop de handpennen (in zit of in vlu cht) vo ldoende z ichtbaa r waren er zeven een dergelijk handpen patroon vertoond en (eg, Farrand 1983, p 89).

Bij de Koningsstern kon geen overh eersend ruipatroon gevonden worden. Slechts in het vroege voorjaa r vertonen sommige voge ls een overeenkomstig patroon .

Alle kenmerken komen dus overeen met wat bekend is va n de Sierlijke Stern en de determinatie van de voge l va n Zeebrugge als Sierlijke Stern is derhalve gerechtvaard igd.

Volledigheidshalve dienen ook hybriden in overweging te word en genomen. De enige in aanmerking komende hybride in Europa lijkt die tussen de Grote en Bengaalse Stern. Er zijn toevallige broedgevallen va n de Bengaalse Stern in kolonies Grote Sterns in Brittannië, Italië en Spanje maar tot op heden zijn echter nog geen ad ulte hybriden beschreven.

Leeftijdsbepaling Op het eerste gezicht wijzen de gehee l zwarte kopkap en de lichte armpennen op een adulte voge l. Zoa ls bij vee l sterns is de variatie in snavel kleur en koptekening va n vee l onvo lwassen voge ls zo groot dat deze op bas is daarvan niet van adu lte exempl aren zijn te ondersc heiden.

De staat van het verenk leed en de rui vorme n ec hter belangrijke aa nvu llingen.

Eerstejaars Sierlijke Sterns hebben een gelere snavel en donkerdere amipennen, hand pennen en handdekveren dan ad ulte vogels. Deze kenmerke n z ijn in het eerste zomerkleed nog gedeeltelijk aa nwez ig. De voge l van Zeebrugge was dus niet in het eerste zomerkleed. De donkere met p6-8 correspo nderende grote handdek164

veren (p laat 142, 144) zouden restanten van het

onvolwassen kleed kunnen doen vermoeden. De buitenste met p9 -1 0 corresponderende grote handdekveren waren echter weer grijs. Dit kan alleen verklaard worden doordat de grote handdekveren hetzelfde onderbroken ruipatroon als de handpennen vertonen waarbij de met p6-8 corresponderende grote handdekveren als gevo lg van sleet donkerder zijn dan de andere. Op grond hiervan was de Sier lijke Stern van Zeebrugge ee n adulte vogel.

Verspreiding en voorkomen De Sierlijke Stern broedt in Zu id-Ca liforn ië en West-Mexico. Na de broedtijd zwerven de voge ls, zowe l in zuide lijke als in noordelijke ri chtin g (tot Centraal-Californ ië). De overw interi ngsgebieden I iggen aan de westkust van Zuidamerika, van Ecuador tot Chili. Er zi jn waarnemingen in het Caraïb isc he gebied: één in Costa Rica en drie in de VS (Texas tot Florid a).

Tot nu toe is de Sierlijke Ste rn één keer vastgeste ld aan de Atlantische kust van de VS: op 20 juni 1985 werd een adulte voge l waargenomen (en gefotografeerd ) i n het Ch i ncoteague NWR, Virginia (Armistead 1985).

Tot op heden z ijn voor het Westpalearctische gebied twee geval len aanvaard. Vanaf 1974 overzomert elk jaar een Sierl ijke Stern op de Banc d'Arguin/ Arcachon, G iro nde, Frankrijk (Dubois & Com ité d' Homologation Nationa l 1989, Philippe Dubois in litt aan redactie van Dutch Birding). In 1984 was er ze lfs een tweede exemp laar aanwez ig. De vogel werd op 10 juni 1987 gevangen, ger ingd en uitvoerig besc hreven en gefotografeerd (p laat 148, zie ook foto in Dubois & Duquet 1991). Vermeldenswaard is dat de vogel op 22 augustus 1991 te Sa intNaza ire, Loire-Atlantique, Frankrijk, werd waargenomen, c 300 km ten noorden van zijn overzomeringsgebied (Anonymus 1992).

In 1982 verb leef een Sierlijke Stern van 22 juni tot 3 juli te Greencastie Point, Ca rlin gford Lough , Down, Noord-Ie rl and, en op 1 augustus te Ballymacoda, Cork, Ierland (O'Sui iivan & Sm idd y 1988). De beschrijving van de Ierse voge l stemt in grote mate overeen met d ie van de voge l van Zeebrugge. De Ierse voge l verschil de van de Belgische doordat p7 iets li chter was dan p6 en p8, pl-2 (in plaats van all een p1) ontbraken en de arm pennen enige donkere plekjes vertoonden. De tarsus lengte kon bij de Ierse vogel niet worden vastgesteld.

Sierlijke Stern te Zeebrugge in juni-juli 7988

142-143 Sierlij ke Stern Sterna elega ns, Zeebru gge, W estvlaanderen, België, 12 juni 1988 (Peter Boesman) 144 Si erlijke Stern Sterna elegans, Zeebrugge, W estvlaanderen, België, 12 juni 1988 (patriek Beirens) 145 Si erlijke Stern Sterna elega ns, Zeebrugge, W estvlaanderen, België, 12 juli 1988 (A rnoud B van den Berg) 146 Si erlijke Stern Sterna elegans en Grote Sterns S sandvicensis, Zeebru gge, W estvlaa nderen, België, 12 juni 1988 (Peter Boesman)

165

Sierlijke Stern te Zeebrugge in juni-juli 1988

FIGUUR 1 Sierlijke Stern S e/egans (rechts) en Grote Stern Sterna sandvicens is, Zeebrugge, Westvlaanderen, BelgiĂŤ, 12 juni 1988 (Peter Boesman) 147 Sierlijke Stern Sterna elegans en Grote Sterns S sandvicensis, Zeebrugge, Westvlaanderen, BelgiĂŤ, 12 juni 1988 (Peter Boesman)

166

Sierlijke Stern te Zeebrugge in juni-juli 7988

FI GUU R 2 Si erlijke Stem Sterna elegans, Zee bru gge, W estv laanderen, België, 12 juni (bovenste twee afbeeldin gen) en 12 juli 198 8 (o nderste afbeelding), gebaseerd op ve ldschetsen en foto' s (Ceraid Driessens)

Dankzegging De ra adgevingen en opmerkin gen van Kl aas Eigenhuis waren va n vitaal belang bij de voorbereiding van dit artikel. Philippe Dubois en Killian Mullarney stelden bereidwilli g de documenten over respecti evelijk het Franse en Ierse geval van de Si erlijke Stern ter beschikkin g. Geraid Dri essens en Gunter de Smet bezorgden mij hun veld notities. De toegang tot de balgencollecti e van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen, Brussel , Brabant, België, w as mogelijk dankz ij René-Marie Lafontaine en W alter Roggeman. Patri ck Beirens, Arnoud va n den Berg, Philippe Dubo is, Guy Robbrec ht en Filip Verbeien stelden mij bereidwilli g foto 's ter beschikkin g.

Summary ELEGANT TERN AT ZEEBRUGGE IN JUNE-j UL Y 1988 O n 12 June 1988, an El egant Tem Sterna elegans in ad ult summer plum age was present at Zeebrugge, W estv laanderen, Belgium. Surpri singly, it reappeared on 12 and 15 Jul y 1988. It was seen by a large number of obse rve rs. Th e fo ll owing desc ripti on is based on the autho r's fi eld-n otes and photograph s taken on 12 June and 12 Jul y 1988 (cf figures 1-2).

SIZE & BUILD At rest, appearin g larger th an Sand w ich Tem S sandvicensis but size difference not always ap-

parent from di stance . When di spl ay ing (cf BEHAVIOUR), size difference obvious. Size impress io n poss ibl y in fluenced by sli ghtl y longer legs (see below) .

Somewhat heavier build than Sandw ich Tem , w ith heav ier head and broader shoulders. Wing-tips proj ectin g sli ghtl y bevond tail. In fli ght, di stin ctl y larger th an Sandw ich Tem (es pec iall y obv ious in direct compari so n). Wing-span 10-1 5% more th an in Sand w ich Tem . O uter rectri ces long, tail deeper-forked th an in Sand w ich Tem. Bill shape simil ar to th at of Sand w ich Tem but c 5 mm longer and somewhat deeper. Length: depth rati o c 5.5 (ca lcul ated fro m photograph s) . O n ph otog raph s, culmen cl ea rl y more decurved than in Sand w ich Tem and bill-tip sli ghtl y droopin g. Compared w ith Sand w ich Tem , larger part of tibi a v i si bi e and tarsus c 10% longer; tarsus length 28 -30 mm long (ca lculated from photograp hs, cf tabl e 1) .

HEAD & UN DERPARTS O n 12 June, ca p entirely bl ack but, on 12 Jul y, fo rehead w hite w ith bl ack stripes .

El ongated crown-feath ers form ed di stin ct crest, approx im ately similar in length to th at of Sand w ich Tern .

Lowest part of lore, remaining parts of head and all underparts w hite. O n 12 June, throat and upperbreast w ith sli ght wa rm pin k hue not establi shed on 12 Jul y) .

UPPERPARTS & TAIL M antie, shoulders and back pale grey. Perh aps grey sli ghtl y paler th an in Sand w ich Tern (Ge raid D riessens and G unter de Smet pe rs obs on 12 June) and more brow n tin ged (Geraid Dri essens pe rs obs on 12 June) . Rump and ta il w hite, co ntrasting w ith pale grey back (espec iall y obv ious in fli ght).

UPPERWING Pale grey (sa me as upperparts) . P9-10 and

167

Sierlijke Stern te Zeebrugge in juni-juli 1988

148 Sierlijke Stern Sterna elegans en Grote Stern S sandvicensis, Banc d'Arguin/ Arcachon, G ironde, Frankrijk, 10 juni 1987 (Philippe) Oubois} 149 Bengaalse Sterns Sterna benga lensis torresii, Karan, Arab ische Golf, SaudiarabiĂŤ, 4 juni 1991 (Arnoud B van den Berg)

168

Sierlijke Ste rn te Zeebrugge in juni-juli 1988 co rrespo ndin g greater prim ary-cove rts grey (pl0= o uterm ost prim ary). P6-8 and co rres ponding grea ter primary-cove rts dark brow n-grey, fo rmin g di stinct d ark wedge on prim ari es (p6-8 darkest at tip as visibl e o n photograph s) . P2-5 and carrespondin g greater prim arycove rts pale grey. Pl mi ss in g (as v i si bie o n ph otograp hs) . Secondari es and median w in g-cove rts so mew hat paler than rest of upperw in g, forming two diffu se w hiti sh band s (di fficult to see) . Second ari es and terti als w ith broad w hite tips.

UN DERWING W hite, w ith co ntrasting dark trailin g edge to p5/6 -1 O. BA RE PA RTS Eye dark . Bill ca rrot-like orange, becomin g sli ghtl y paler toward s tip. Leg dark dull red-brown, o n rear si de o f ta rsus traces of o range-red.

CALL Like that of Sandw ich Tern but so unding deeper (patri ck Bu ys and Joac him Tafforea u pers obs o n 12 Jun e) .

FLi G HT At tim es, w in g-beats seemingly slowe r th an in Sand w ich Tern . Som etim es soa ring, w hen fli ght-acti o n reca lling th at of skimmer Rynchops (Ge raid Dri essens pers obs on 12 Jul y) .

BEHAVIOU R On 12 Jul y, see n di spl ay in g to Sandw ich Terns. ' High erect-posture' observed several times .

At fi rst, identifi cation co nce ntrated on Royal S maxima and Lesse r Crested Tern s S benga lensis. Th e latter co uld be qui ckl y rul ed out by th e bird 's w hite rump and tail (Lesse r Crested Tern shows a pale grey rump and tail, hardl y co ntrasting w ith th e rest of th e upperside) . Therefo re, it was o ri gin all y identifi ed as a Roya l Tern. Howeve r, after a th o ro ugh examination, it was re-i dentifi ed as an El ega nt Tern S elega ns.

Th e fo ll ow ing po ints are th o ught to be di agnosti c of Elegant Tern: bill length: depth rati o of c 5.5 (in Roya l Tern c 4-4 .5), ta rsus length of 28-30 m m (range fo r El ega nt Tern 27-31 mm and fo r Roya l Tern 30- 36 mm), leg co lo ur red-brow n (no rm all y bl ac k in adul t Roya l Tern ) and sli ght wa rm pink hu e to throat and upperbreast (no rmall y lackin g in Roya l Tern). Si ze and w in g length seem also in favo ur of El egant Tern but the diagnosti c va lu e of th ese characters is unc lea r. Bill stru cture and crest length see m less supporti ve but th ey are still w ithin th e species' range. Th e co nspi cuo us da rk wedge o n th e prim ari es is pres umabl y th e res ult of the mo ult hav in g been suspend ed after p8 durin g the pre-

vio us (a utu m n) mo ul t cycl e. A n exa min ati o n of ph otograph s revea led th at most El ega nt Tern s in adult summer p lum age may have a simil ar prim ary pattern, ra isin g th e poss ibility th at autumn prim ary m o ult is suspended in most adults.

U p to present, two reco rd s of El ega nt Te rn have bee n accepted for th e WP: in G iro nd e, France, fro m 1974 on wa rd s (w ith a seco nd bird in 1984); and in Dow n, North ern Ireland, and Cark, Ireland, du ring Jun e-August 198 2.

Verwijzingen Anon ymu s 199 2. Europea n news . Br Bird s 85 : 44 3463 .

Armi stea d, H T 1985 . The changing seaso ns: middl e Atl anti c coast reg io n. Am Bird s 39 : 895-898.

Burton, R 1985 . Bird behav iour. Lond en.

Cramp, S 1985. The bird s of th e W estern Palea rcti c 4.

O xford.

Duboi s, P J & Ie Co mité d' Homo logati o n Nati onal 1989 . Les obse rva tion s d'espèces soumi ses à homologation nati onale en France en 19 88. Al aud a 57: 263-294.

Dubo is, P J & Duqu et, M 199 1. El ega nt Tern in Fran ce .

Birdin g W o rld 4: 125 -1 26 .

Farrand, Jr, J 1983 . Th e Audubon Society m aster guide to birdin g 2. New Vo rk.

Gantl ett, S J M & Harri s, A 198 7, 1988. Identifi ca tion of large terns . Br Bird s 80: 25 7-2 75 ; 81: 211-222 .

Harri son, P 1985 . Seabird s: an identifi cation guide.

Tweede druk. Londen.

Harri son, P 198 7. Seabird s of the w orld : a ph otographi c guide. Lond en.

Nati o nal Geographi c Soc iety 1985. Fi eld guid e to th e bird s of Narth America. Was hin gton. va n Sand en, P, va n den Steen, J & BA HC 199 1. Ze ldzame vogels in Vlaa nd eren in 1988. Oriolus 57 : 9097.

O'Suiii va n, 0 & Smidd y, P 1988 . Thirty-fi fth Irish bird repo rt, 1987 . Ir Bird s 3 : 60 9-648.

Ve rro ken, L 1990 . Pres umed hybrid Sand w ic h x Lesse r Crested Tern. Birdin g World 3 : 418-41 9.

Will e, H 1989 . De Kl ein e Ko nin gsstern (Sterna elega ns) te Zee bru gge, juni-juli 1988 . M ergus 3 : 53 -59 .

Pe ter Boesm an, VICSON SA, Apartado Postal 555, Valencia, Ve nezuela

Het Belgisc h Av ifa uni sti sc h Homologa ti eco mité BA HC heeft het geva l va n de Sierlijke Stern te Zee bru gge in junijuli 1988 ni et aa nvaa rd (va n Sa nd en et al 199 1, cf Verro ken 1990). Alh oewe l we de bes li ss in g va n het BAHC respecteren, v ind en we het artikel zo belangrijk dat we toch bes loten hebben het te publiceren. Dit lijkt des te meer va n be lang aa ngez ien va n de Franse en Ierse geva ll en tot o p hed en geen gedetaill eerde besc hrij v ingen z ijn gepubli ceerd. REDACTI E Th e Belgian rari ties committee has not accepted th e reco rd of El egant Tern at Zeebru gge in June-Jul y 1988 (va n Sand en et al 199 1, cf Ve rro ken 1990) . A lth o ugh we res pect th e committee's dec isio n, we find the arti c le so impo rtant th at we have dec id ed to publi sh it. Thi s seems th e mo re impo rtant as no detail ed description s of th e French and Iris h records have bee n publi shed to d ate. EDITO RS

169

Mededelingen _ _ __ _ _ _ __ Search for Ivory-billed Woodpecker in Cuba Ivory-billed Woodpecker Campephilus principalis is one of the rarest birds in the world. The North American subspecies C p principalis is considered extinct since the 1950s and, until 1986, for many years nothing was heard of the Cuban subspecies Cp bairdii. In 1986, an international team of ornithologists rediscovered at least two Ivory-billed Woodpeckers in Ojito de Agua, a hilly pine forest in eastern Cuba (Short &

Horne 1986). As a result, a plan was presented to stop logging activities in this area, to appoint a warden for monitoring the woodpeckers, to establish a field-station for studying the birds and, for an increase of the birds' food supplies, to kill some pines by bark-ringing.

In an attempt to assess the status of Ivory-billed Woodpecker 5 years after its rediscovery, I stayed in the area during j anu ary-May 1991 . Interviews with Cuban ornithologists who had studied the Ivory-billed Woodpecker revealed that, apart from the stopping of aillogging activities,

/

/

I

~-~ Cupeyal I

' ~serve , \

/

/ (

/ (

I

La Municion

Reserve

10 km

FIGURE 1 Location of study areas in easte rn Cuba

170

IOuteh Birding 14: 770路177, oktober 19921

Mededelingen

\I

I

i

II1

II

Ijl,

,I

:: lily il FIGURE 2 Cuban Ivo ry-b illed Woodpeckers

\

\U

Campephilus principalis bairdii, mal e Oeft) and fema le (Dirk) Moerbeek)

1 71

Mededelingen none of th e protective measures suggested in the plan had been initi ated. Moreover, in each of the 3 years following 1986, there were exped ition s (ma inl y by Cubans) to Oj ito de Agua but na positive sightings were made after March 1987.

At present, yet another threat on the area has been revea led by a Cuban-Ameri ca n exped ition in 1992 led by john W McNeely. A prospectors camp was found ju st a few hundred metres from th e site of the 1986 sighti ngs. By order of the Cuba n Academy of Sciences, the miners' acti vi ti es we re stopped immed iate ly but th ei r prospecting for chromium had already ca used exte nsive disturbance.

Ojito de Agua Guided by a loca l wild-boar hunter, I spent a total of 44 days right in the precise area w here the Ivory-billed Woodpeckers were seen in 1986.

Unfortunately, we never saw or hea rd any Ivorybilled Woodpeckers and, moreover, we did not discove r any evidence of recentl y foraging birds (the birds' presence shou ld be easi ly given away by their bark strippings). Besides, it appears that th e forest of Ojito de Agua is not at all optimal habitat for Ivory-bill ed Woodpeckers sin ce the area is cove red mainl y by thin secondary-growth pi ne trees and poor shrub forest.

Nuevo Mundo Cuban ornithologists drew my attention to an area ca ll ed 'N ueva Mundo', 8 km north-east of O jito de Agua, w hi ch they considered a very likely and favourable place for Ivory-bill ed Woodpec ker. Wh en enterin g Nuevo Mundo, I found out that, until recentl y, it must indeed have been a perfect place for th e species. The forest consisted of a mi x of hardwood and pine trees w ith numerous very large trees. Unfortunately, the forest was logged durin g the 19805.

What remain s are small trees and a tight network of logg ing roads made by bulldozers.

In my opinion, it is most likely that Nuevo Mundo was th e place where, for the past few decades, the last healthy population of Ivorybill ed Woodpeckers surv ived . Wh en loggi ng reac hed its peak in the mid-1980s, th e b irds may have fled from here to Ojito de Agua where th ey were seen in 1986. Although the woodpeckers may have been ab le to survi ve in these surroundings fo r same yea rs, th e poor pine forest of O jito de Agua may not have been suitab le for settlement or reproduction. It is quite possible th at in 1986 Ojito de Agua was not th e ri ght area for a full protection plan, and that logging activi172

ties shou ld have stopped immediately in Nuevo Mundo in stead .

jaguanf and Cupeya l Reserves The j aguanf Reserve, located 26 km east of Ojito de Agua, was believed to hold four or five pa irs of Ivo ry-b ill ed Woodpeckers in 1987 (Reynard 1987). The reserve has recently been vis ited by two Cuban teams and by myself. No evidence of the birds' presence was found. O lder inhabitants of la Melba, a sma ll v ill age just ou tside the reserve, remembered the bird but were conv inced that it d id not li ve there any more.

The Cupeyal Reserve west of Oj ito de Agua was not v isited. Th is area was logged in the late 19505 . According to Cuba n sc ientists, the present secondary-growth vegetation cou ld serve Ivory-bi ll ed Woodpeckers o nl y as an extens ive foraging area, not hav ing suffic ient potential for breeding .

Two possible refuges On ou r last hike into the mountains, we penetrated th e hardl y access ibl e area between Cupeyal and Ojito de Agua . It is the only place I have seen where many (hardwood) trees still stand that are big enough for Ivo ry-bill ed Woodpeckers to excavate roost- or nest-ho les.

East of Oj ito de Agua, another area genera ll y believed to be potential Ivory-billed Woodpecker habitat is the southern side of the Cuch ill as de Moa mountain range. Although most of thi s side of the mountain range appeared to be covered with stunted shrub forest, a pre limin ary survey of the upper reaches of the j aguanf river revealed that same good hab itat for Ivory-bill ed Woodpecker mi ght be found here. In 1992, jWM and hi s team found same patches of pine and hardwood aid growth at this site. Moreover, two long-dead pines heavily hacked at were found here. They beli eve this to be the work of an Ivory-bill ed Woodpecker.

Prospeets For 1993, a simultaneous search in th e jaguanf area by jWM and betwee n Cupeya l and Oj ito de Agua by myself is being planned . An important indicator of the presence of Ivory-b ill ed Woodpeckers in Oj ito de Agua and its w ide surro undings w ill be a part of th e forest that burned down in the su mmer of 1990. The fire ki ll ed same dozens of pine trees w hi c h w ithin 1-2 yea rs will be infested by wood-borin g in sects and thus might attract Ivory-bill ed Woodpeckers.

If thi s happens, measures should be taken to

Mededelingen guarantee and increase th e birds' food supplies.

Furthermore, it might be worth while looking for these birds in remote parts of other mountain ranges in eastern Cuba.

Concluding, th ere is no reason for optimism about the fate of Ivory-billed Woodpecker. AIthough Ojito de Agua is now protected from further forest destruction, none of the many other plans to protect and study the bird were implemented . The few - if any - surviving individuals live in an area with, in ge neral , poor habitat.

Therefore, the chances for saving this magnificent species seem bleaker th an ever.

Samenvatting ZOEKTOCHT NAAR IVOORSNAVELSPECHT OP CUBA De Ivoorsnavelspecht Campephilus principalis is een va n de zeldzaamste voge lsoorten ter we reld. De Noordamerikaanse ondersoort Cp principalis wo rdt sinds de 50er jaren als uitgestorven beschouwd en tot 1986 was jarenl ang ni ets vernomen van de Cubaanse ondersoort Cp bairdii. De soort we rd echter in 1986 herontdekt in Ojito de Agua, een naaldbos in de bergen va n OostCuba, waa rn a een plan werd opgesteld om dit bos te beschermen. In janu ari-mei 1991 bezocht de auteur dit gebied maar gedurende 44 in het ve ld doorgebrachte dagen kon geen enkele aanwijzing wo rd en gevonden dat de spechten er nog voo rkwa men. Bovendien bl eek de secundaire vegetatie va n Ojito de Agua bes li st geen optimaal habitat voor Ivoo rsnave lspechten te z ijn. Het

is goed mogelijk dat de spec hten in voo rgaande jaren nestelden in het nabij gelegen N uevo Mundo. Hier was het bos wel gesc hikt maar het werd in de 80er j aren gekapt; Ojito de Agua werd in deze periode door de spechten mogelijk slec hts als tijdelijk foerageergeb ied gebruikt. In dat geval zou in 1986 het ve rkeerde bos bescherming tegen houtw innin g hebben gekregen.

Ook het merendeel van de overige gebieden rond Ojito de Ag ua bleek ongeschikt voor Ivoorsna ve lspechten en de auteur vo nd slechts twee plekken met geschikte bomen voo r slaap- of nestholen. Deze plekken wo rden in 1993 verder onderzocht door John W McNeely en de auteur. JWM heeft in 1992 moge lijk ve rse foerageersporen van een Ivoorsnavelspecht gevonden bij de bovenloop van de JaguanÎ rivier. Een groep dode dennen in een in 1990 afgebrand deel va n Ojito de Agua za l binnen 1-2 jaar vo l zitten met in het hout borende in secten en daa rdoor grote aantrekkingskracht op de Ivoorsnavelspechten uitoefenen zodat ze een bel angrijke indicator za l zijn voo r de aanwezigheid va n de soo rt in dit geb ied en de wijde omtrek erva n. Het ontbreken va n grote stukken goed biotoop voor de Ivoorsnavelspecht stemt echter niet optimisti sc h en de kans dat de soort zal blijven voortbestaan lijkt th ans kl einer dan ooit.

References Rey nard, G B 1987. The Ivory-billed Woodpecker in Cuba. Proc Third Southeast Nongame Endan ger Wildl Symp, pp 8-10.

Short, L & Home, J F M 1986 . The Ivoryb ill still lives .

Nat Hi st 95: 26, 28.

J M (Martjan) Lammertink, Oude Haarlemmerweg 57, 1901 NO Castricum, Netherlands

Zeldzame vogels op de Azoren in oktober 1991 Van 7 tot 27 oktober 1991 bezocht ik de Azoren.

Deze eilandengroep, 1500 km voor de Portugese kust gelegen, wordt nog steeds nauwelijks door vogelaars bezocht. Toch zijn de eilanden eenvoudig per vliegtl!ig te bereiken en alleszins de moeite waard voor hen die landschappelijke pracht willen koppelen aan een rustige, vriendelijke sfeer èn onverwachte vogelsoorten. Een uitgebreide soortenlijst moet men niet verwachten: 3 weken behoorlijk intensief vogelen leve rde mij 46 soorten op. Maar een aantal daarvan was zonder twijfel aardig genoeg.

In de middag van 24 oktober 1991 zag ik bij Mosteiros, Säo Miguel, met tegenlicht een mogelijke Aalscholver Phalacrocorax ca rbo vrij ver op een rots in zee staan. Aan gezien deze soort een dwaalgast is op de Azoren en er bovendien een zeldzame Lepelaar Platalea leucorodia stond,

ging ik de volgende ochtend terug. De aalscholver vloog toen van de kust op en streek neer op

dezelfde rots. Opvallend - nu met perfect licht waren de fel oranjerode naakte huid op de kop en het geheel ontbreken van wit op lichaam en kop. Door de telescoop (20x60) viel de tekening van de naakte huid op: deze liep vanaf het oog schuin naar ac hteren weg, om vervolgens scherp afgegrensd van de rest van de bruine kop in enigszins voorwaartse richting naar de keel te lopen . Er liep geen bevedering onder de naakte huid door (cf Lewington et al 1991). Ik determineerde de vogel als Geoorde Aalscholver P auritus. De Grote Aalscholver P c carbo sloot ik uit op grond van de tekening en de kleur van de naa kte huid op de kop en het ontbreken van elk spoortje wit in het kleed. Op grond van de voornamelijk bruine kleur was het een eerste- of tweedejaars vogel. De Kuifaalscholver P aristotelis kon ik bovendien uitsluiten op grond van het kopprofiel : de snavel Iiep vloeiend, zonder 173

Medede/ i ngen sc herpe hoe k, in de kop ove r. Op enkele van de va n grote afsta nd gemaa kte dia's is nog duidelijk de oranjerode kl eur va n de naakte huid op de kop te zien. O p 26 oktober was de voge l nog op de rots aa nwez ig. Indi en aa nvaa rd, zou dit de derde waarneming va n de Geoorde Aalscholver voo r de WP z ijn . Eerdere waarn emin gen wa ren in Groot-Brittannië: van zeke r 11 januari tot 29 april 1989 in Cleveland; en va n 1 tot 4 november 1990 op de Isl es of Scilly (Lew ington et al 1991).

Op 18 en 20 oktober zag ik bij Lajes do Pico, Pico, twee juve niel e Kwakken Nycticorax nycticorax. Deze soort is op de Azoren een zeld zame doortrekker (Ie Grand 1983, cf Dennis 1990).

Nieuw voor de Azoren (cf Ie Grand 1983) waren de 10 Krakeenden Anas strepera die op 26 oktober in weste lijke ri c hting over Ribeira Grande, Sào Mi guel, vlogen. In de groep vlogen zeker drie adulte mannetjes mee.

Eveneens op 18 en 20 oktober bij Lajes do Pi co, Pico, zag ik een Blauwvleugeltaling A discorso W aarschijnlijk ging het o m een eersteja ars mannetje. De typ ische grondeleend had een lange, zeer donkergrijze snave l. Bij het poetsen waren de groe ne armpenn en, hel-li chtblauwe dekveren en w itte plekken op de grote dekve ren te zien. Opvallend waren het langgerekte li chaam (in directe ve rge lijkin g met een duidelijk kleinere Wintertal in g A crecca) en de donkere oogstreep . Aan de snavel basis bevond z ich een li chte, vrijwel rond e vlek. De eend was ge hee l bruincrème gev lekt; de grondkleur va n de borst vertoonde eni g roestbruin. Zomertaling A querquedu/a en Kaneeltaling A cyanopte ra konden worden uitges loten op grond va n het postuur en de kop- en v leuge ltekening. De Blauwvleugeltal ing is op de Azoren een ze ldza me wi ntergast (Ie Grand 1983, cf Dennis 1990) .

Altijd aa rdi g voor W esteuropeanen is de schok die door je heengaat als je een vogel ziet die 'thui s' vrij we l geen aand ac ht krijgt en die opeens zeldzaam is of ze lfs een dwaa lgast. Dat gebeurde mij met ee n Scholekster Haem atopus ostra/egus (op 22 en 23 oktober één bij Praia da Vitória, Terce ira) en een Kievit Vanel/us va ne l/us (op 14 oktober één bij Santa Cruz das Flores, Flores). De Scholekster is op de Azoren ee n ze ldzame w intergast en de Kievit een ze ldzame doortrekker (Ie Grand 1983).

Ook interessant was de waarneming van een Amerikaanse Bontbekplevier Charadrius semipa/m atus. Aardig detail is dat ik de voge l op 15 oktober ontdekte op het meest westelijke stukj e strand va n de WP bij Fajà Grande, Flores.

174

Belangrijke kenmerken (na 1 dag observeren en voora l fotograferen) waren de vliesj es tussen de buitenste en middelste teen en tussen de middelste en binnenste teen. Verder waren ter o nderscheiding va n de Bontbekplevier C hiaticu/a doorslaggevend de roep (een zac ht Zwarte Ruiter Tringa erythropus-ac hti g tsjewfet en een snel td/it, beide slec hts geu it indien de voge l werd opgepest) en vooral de koptekening. Mullarney (199 1) heeft erop gewezen dat de inpl ant van de donkere tekening va n de teugel bij de Bontbekplevier zic h bij de onderkant va n de basis va n de ondersnavel bevindt. Bij de Amerikaanse Bontbekplevier grijpt die tekening nog bóven de snijlijn van onde r- en bove nsnave l aa n. De waa rgenomen p levier vertoonde dit laatste kenmerk. Op grond va n de ge hee l donkere snave l was de voge l in z ijn eerste kalenderjaar. Het betreft hier de vierd e waarneming va n de Amerikaanse Bontbekpl ev ier voor de WP. Eerdere waarnemingen wa ren op de Azoren op 25 september 19 72 en 8 oktober 1988, en in Groot-Brittannië va n 9 oktober tot 9 november 1978 (Lew ingto n et al 199 1, cf Dennis et al 1990).

De Bonapartes Strandloper Ca/idris fuscicol/is komt waa rsc hijnlijk rege lm atig voor op de Azoren (cf Ie Grand 1983), soms ze lfs met 10-tallen (Moore 1991). Ik zag een vogel op 25 en 26 oktober bij Ribeira Grande, Sào Miguel, ee nvoudi g te determineren op grond van de witte bovenstaa rt en de gerin ge grootte in verge lijking met Bonte Strandloper C a/pin a en Drieteenstrandloper Ca/ba.

Tensl otte zag ik op 18 en 19 oktober bij Lajes do Pico, Pico, een Amerikaanse Oeverloper Actitis m acu/aria. De eerstej aars voge l was vr ij eenvou di g te herkennen door de gele poten, de tweek leuri ge snavel (donker met een I ichte vleeskleurige basis van de ondersnave l), de roep (een zacht ti di, het tweede dee l lager dan het eerste; gehee l afw ijkend va n de roep van de Oeverloper A h ypo/e ucos) en door het effen li c ht-gee lbruine uiterlijk, met uitzond erin g va n de gestreepte dekveerpartij. De staa rt stak slec hts c 1 cm buiten de vleuge ls uit; bij een Oeverloper is dat aanz ienlijk mee r. De A merikaanse Oeverloper is op de Azoren een (zeer) ze ldzame gast (Ie Grand 1983).

Alle waa rn emin gen zijn ter beoordeling opgestuurd naar de Iberi sc he dwaa lgastencommi ss ie.

De geva llen va n de Geoorde Aalscholver, Kwak, Blauwvleugeltaling, Scholekster, Amerikaanse Bontbekplevier, Bonapartes Strandloper en Amerikaa nse Oeverloper zijn fotografisch gedocumenteerd.

Mededel ingen Summary RARE BIRDS IN AZORES IN OCTOBER 199 1 From 7 to 27 October 1991, th e fol lowin g rare birds were reported from the Azores: a first- or second -year Double-crested Cormorant Pha/acrocorax auritus at Mosteiros, Säo Miguel, from 24 to 26 October (p hotograp hed; the first record for the Azores and the th ird for the WP); two juvenile N ight Herons Nycticorax n ycticorax at Lajes do Pico, Pico, on 18 and 20 October (p hotographed); 10 Gadwall s Anas strepera (including three ad ult ma les) at Ribeira Grande, Säo M iguel, on 26 October (the first record for th e Azores); a first-year male Bluew inged Tea l A discors at Lajes do Pico, Pico, on 18 and 20 October (p hotographed); an Oystercatc her Haematopus ostra/egus at Praia da V itória, Terceira, on 22 and 23 October (photograp hed); a Lapwin g Vane /lus vanel/us at Santa Cruz das Fl ores, Flores, on 14 October; a fi rst-year Sem ipa lm ated Plover Charadrius sem ipa/matus at Fajä G rande, Fl ores, on 15 October (p hotographed; the third record for the Azores and the fourth for the W P); a White-rumped Sandpiper Ca lidris fuscicol/is at Ribe ira Gra nde, Säo Miguel, on 25 and 26 October (p hotog raph ed); and a first-year Spotted Sand piper Actitis macu/aria at Lajes do Pi co, Pi co, on 18 and 19 October (p hotograp hed) . A ll records have been submitted to the Iberi an rarities comm ittee.

150 Ilhéu de Monchique, meest weste li jke rots (32 m) van WP, Fl ores, Azores (Gu us van Duin) 151 Ame rikaanse Bontbekp levier Charadrius semipa/matus, eerste w inter, Fajä Grande, Fl ores, Azo ren, 15 oktober 1991 (G uus va n Duin) 152 Amer ikaanse Oeverloper Actitis macu/aria, Lajes do Pi co, Pi co, Azoren, oktober 1991 (Gu us van Duin)

175

Medede/ ingen Verwijzingen Dennis, J V 1990. Banded North Ame ri ca n bird s enco untered in Europe: an update. N Am Bird Band 15 : 130-133 .

Ie Grand, G 1983. Check l ist of the bird s of the Azores.

Rev Uni v Açóres Ser Ciênc Nat 4: 49-58 .

Lew ington, I, A iström, P & Co lston, P 1991. A field

gu ide to the rare birds of Britain and Europe. Lon den.

Moore, C C 199 1. Transatlantic vag rancy of adult W hite-rum ped Sandpipers in ea rl y autumn . Dutc h Birding 13: 139 -140.

M ull arney, K 1991. Identificatio n of Semipalmated Plover: a new feature. Birding World 4: 254-257.

Guus va n Duin, Lap/acestraat 20, 1098 HW Amsterdam, Neder/and

Booted Warbier m Egypt m September 1991 While check ing th e day's catc h of passerin es o n 23 September 1991 at th e Rosetta bird market, northern Nile delta, Egypt, we discovered a Booted Warbier Hippo/ais ca liga ta amo ngst a group of c 500 Willow Warblers Phyl/oscopus trochi/us offered for sa le. We were told th at the bird was ca ught ea rl ier that day, just east of Rosetta on th e eastern side of the Rosetta branch of the Nile, north of Lake Burullus.

The bird was barely alive w hen we found it and di ed soon after. All prim ari es (except the smalloutermost) and most of the secondari es were missing in the right w ing; in th e left wing, o nl y the first four primaries and most of the seco ndari es were left. Only th e ri ght fo ur outermost rectrices were present. The ri ght tarsus was broken . The bird was purchased, skinned and is retained by th e authors. The following description was taken soon after th e bird had died .

SIZE & STRUCTUR E Phylloscopus-like w ith round ed head ; slightl y sma ll er tha'n Willow W arbier.

HEAD Forehead, crown and hindn eck pa le grey-buff.

Pal e buff supe rcilium, moderately marked, endin g rather abruptly ju st behind eye.

UPPERPARTS Pal e grey-buff w ith paler uppertail-coverts, co ntrasting w ith ta i!.

UNDERPARTS Off-wh ite w ith buff was h on lower throat and breast.

WING Dark brown, seconda ri es and tertia ls edged rather diffusely buffi sh-w hite.

TA IL Dark brown-grey, tipped w hiti sh. Outermost rectrix also distinctl y edged buffish -w hite.

BARE PARTS Bill dark brown, basa l half of lower mandib ie ye ll ow- horn. Leg b icolou red : tarsus grey ish-pink, foot brown; th is d ifference o nl y visib le on li ve bird, graduall y disappearin g after b ird d ied.

BIOMETRY Tota l body length (bill to ta il) 11 2 mm, w ing 61 mm, tail (not fu ll y grown) 41 mm, b ill (exposed cul-

176

men) 11 mm, tarsu s 21 mmo Win g-ti p p3 (n umbered from oute r in wa rds), p4 on ly sli ghtl y sho rter. P3-4 emarginated on outer web; note th at remainder of primari es missing. We ight 6.5 g.

The bird , w ith its grey-buff co lo urs (' milky tea' as Harrap 1990 descr ibed it), stood out di stin cti vely amon gst th e mass of green and yellow of the Willow Warblers. We initi all y thought it was a Ph yl/oscopus. However, closer i nspection proved it to be a Hippo /ais.

The combin atio n of small size, general co loration and bicoloured legs (cf Hollom et al 1988) distinguishes th e bird from other Hippo /ais spec ies. The ta il was not fully (more than 3/4) grow n which exp lain s its shortness (cf range of 43-52 mm given by Williamson 1968). There is some overlap in size with Olivaceous Warbier H pal/ida pal/ida which is a common breeding bird in Egypt; this, however, is a much greyer bird.

Thi s is the first record of Booted W arbi er for Egypt; both Meinertzhage n (1930) and Goodman & Meininger (1989) reject previous reports and claims of the spec ies fro m th e cou ntry. The species has been record ed at Eilat, Israel, o n 3 May 1983 (Paz 1987).

Our observations w ere made during a stud y conducted for and suppo rted by the Royal Society for the Protection of Birds, investigatin g the autumn bird-catching activiti es alon g the northern coasts of Egypt, focus in g in particular o n the impact of these activities on Corncrake Crex

crex.

References Goodman, S M & Meinin ger, P L 1989. Th e birds of Egypt. Oxford .

H arrap , S 1990. Identifi cation of Hipp o/ais wa rbl ers .

Birding World 3: 268-272.

Ho ll o m, P AD, Porte r, R F, Chri stense n, S & Wi lli s, 1 1988. Birds of th e M iddl e East and North Afri ca . Ca lton.

Mededel i ngen

153 Booted Warbier Hippo/ais ca/igata (upper) and Willow Warbier Phy//oscopus trochi/us, Rosetta , Egypt, September 1991 (Sherif 8aha e/ Din) Meinertzhagen, R 1930. Nicoll's birds of Egypt 1. London.

Paz, U 1987. The birds of Israel. London.

Williamson , K 1968. Identification for ringers 1. The genera Cettia, Locuste//a, Acrocepha/us and Hippo/ais. Third edition. Trin g.

Sherif Baha el Din, Executive Business Services, Marriott Hotel, PO Box 33, Zamalek, Cairo, Egypt Ahmed Riad, 2 Granada Street, Roxy, Heliopolis, Cairo, Egypt

8rieven _____________ Steppe B~zzard morphs at migration The paper by Hadoram Shirihai and Dick Forsman on Steppe Buzzard Buteo buteo vulpinus morphs at migration and their separation from Long-Iegged Buzzard B rufinus (Shirihai & Forsman 1991 ) contained much interesting information though it was a pity th at the striking similarity between parts of it and paragraphs I wrote for another paper on Steppe Buzzard plumages (Shirihai & Doherty 1990) was not acknowledged.

IDuteh Birding 74: 777-780, oktober 79921

Also, the treatment of adult Steppe Buzzards with uniform rufous underparts is somewhat confusing . A heading on p 197 indicates that the typical adult of the rufous morph is uniformly rufous whilst the caption to plate 184 says the typical adult has barred body-feathers (and the text on p 197 states that many rufous-morph birds have barred plumage) . In my experience, birds with uniform rufous underparts are not typical and farm a minority of the rufous morph. I have photographs of c 43 rufous-morph birds in the field and six of them (16%) have uniformly rufous underparts . However, there is probably

177

Brieven same bias to these figures as I find the uniformly rufous birds very eye-catching and make a spec ial effort to photograph them. The true figure is probab ly less than 16% and the percentage w ill na doubt va ry with the timing and geog raphical location of the observations (my comments refer to Eil at, Israe l, in late Ma rch and ea rly Apri l).

References Sh irihai, H & Doherty, P 1990. Steppe Buzzard pIumages . Birding World 3 : 10-14.

Sh irih ai, H & Forsman, D 1991. Steppe Buzzard morphs at migration and th eir sepa ration from Longlegged Buzzard. Dutch Birding 13: 197-209 .

Paul Ooherty, 28 Carousel Wa lk, Sherburn in Elmet, North Yorkshire LS25 6LP, UK

Dark-morph Montagu's Harrier Van den Berg & de Roever (1983) suggested that the melanism of a second ca lendar-year Montagu' s Harrier Circus pygargus became apparent durin g th e acqu isiti on of the post-ju ven il e plumage. If they were suggestin g that there is na juvenile da rk-m orph plumage, then I think th at idea is incorrect. I observed a flyin g dark-morph juvenile Montagu's Harri er 100 km west of Madrid , Spa in , o n 30 May 1989 and looked at

many spec imens in this plumage. The bird illustrated in Porter et al (1981: figure 39 D) is a typica l juvenile male (not adu lt fema le as labe l led) .

An adu lt female would have stro ng barring on the prim aries and a pa le band through the dark secondar ies like th e norma l-morph ad ult female .

Plate 154 shows a typical juvenil e male darkmorph specimen show ing pale unbanded undersides of the outer primaries. In my exper ience, dark-morph indiv idu als of most raptor spec ies have remi ges simi lar to th ase of pale-

154 Montagu's H arrier Circus pygargus, ju venile male, dark morph, Cuerve do Pancos, presumab ly Va ll adolia, Spa in, date unknown (Coto Doi誰 ana Museum, Sevill a, Spai n) (Wil/iam 5 Clark) 155 Montagu's Harri er Circus pygargus, second ca lendar-yea r male, dark morph, Crau, Bouches-du-Rh6ne, France, 18 Jul y 1982 (Arno ud B van den Berg)

178

Brieven morph indi viduals. (I n thi s respect, the darkmorph adult male Montagu's Harri er in pl ate 159 in Cramp & Simmo ns (1980) is w ro ngly depicted. The prim ari es sho ul d be simil ar to those of th e pa le-morph adul t male. The seco ndari es, howeve r, are most often da rk. A da rk-mo rph adult male fro m Senega l showed o nl y two small w hite wedges on the inner prim ari es of the underw in g.)

References va n den Berg, A B & de Roever, J W 1983. Melani sti c Montagu's Harri er. Du tc h Birdin g 5: 88-89 .

Cramp, S & Simmo ns, K E L 1980. Th e bird s of th e Western Pa lea rct ic 2. Oxford.

Porter, R F, W illi s, I, Ch ristensen, S & N ielse n, B P 198 1. Fli ght id en ti f icati o n of Euro pea n raptors. Third edi t io n. Ca lto n.

W illiam S Clark, 4554 Shetland Green Road, Alexa ndria, Virginia 223 72, USA

Spotlijster op Schiermonnikoog in oktober 1988 De aa nvaa rd in g va n de Spotlij ster M imus polyglottos als ni euwe soo rt voo r Nederl and doo r de CDNA (cf Ebe ls 199 1) v ind ik voo rba ri g o mdat ik ontsnappin g ui t een vo li ère waa rschijnlij k acht.

De soort w ordt al meer dan 100 j aa r in geva nge nsch ap geho uden, o nde r andere in Enge land , waa r het ee rste ges laagde broedgeva l pl aatsgreep in 18 73 in de Londo n Zoo (Lo ndon Zoo A nnu Rep 1873, p 24 ; gec iteerd doo r Co les 1986).

Het is moge l ijk dat Spotl ij ste rs in Nederl and we inig algemene kooi voge ls zijn , moe ilijk te houden en te kweken. Di e situati e li gt ande rs in België en Duitsland. Vo lge ns W itters (1982) werden Spotlijsters al in 1856 gekw eekt in Dui tsland. In z ijn bijdrage heeft Witters het uitvoe ri g ove r het houden en de ve rzorg ing va n deze soort en sc hrijft hij woo rd el ijk : ' De kweek erm ee is reeds dikwijl s geslaagd'. Deze va ststellin g w ordt nog versterkt door het feit dat de Ko ninklijke Belgische O rnith o logisc he Federati e de rin gmaat (4 .4 mm) voor j o nge Spotlij sters in het nest en de afmetingen va n de sta ndaa rd koo i voo r tentoo nstellingen (model D : 50 x 25 x 40 cm) in haar tijd schrift aa nduidt (Depl ae 1988). De kans op o nts napping in W este uropa is naa r mijn gevoe l groter dan alge mee n ve rm oed w ordt.

Bovendien zijn het schuwe ged rag en de con-

ditie va n de waarge no men voge l geen pos iti eve argumenten voo r ee n 'w ilde' herko mst (cf England 197 4).

W at betreft de verw ij zing in Ebels (199 1) naa r Dav id et al (1990), di ent ve rmeld dat deze auteur i n een andere publ icati e (David 199 0) heeft aangetoond dat de ve rm eerd erin g va n het aa nta l Spotlijsters in Q uébec, Ca nada, voor de peri ode 1973-84 grotendee ls te w ijten is aa n een groter aa ntal vogel aa rs en dat de toename va n broedvoge ls in de peri ode 1960-84 zeer langzaa m gebeurde.

Verwijzingen Co les, D 1986 . First breedin g reco rds fo r bird s reared to independ ence und er co ntroll ed co ndi t io ns in the U nited Kin gdo m. Lo nd en.

Dav id, N 199 0. Le Moqu eur po lyg lotte au Q uébec: un co lo ni sateur perpétuel ? Q ué Oi sea ux 1 (1): 11-1 5.

Dav id , N, Gosselin, M & Se utin, G 1990 . Pattern of co lon izati o n by the Northern Mockingbird in Q uebec. J Fi eld O rni tho l 61: 1-8.

Dep lae, P 1988 . Kwee kringen K.B .O .F. 1989 . W itte Spree uwe n 38 : 468 -4 77.

Ebe ls, E B 199 1. Spotlij ster op Schi ermonnikoog in o ktobe r 1988. D utc h Bird in g 13 : 86-89 .

England, M D 1974 . A further rev iew of the prob lem of 'escapes'. Br Bird s 67 : 177 -1 97 .

Witters, R 1982 . De A meri kaa nse Spotlij ster (M imus polyglottos). W itte Spreeuwen 32 : 352 -353 .

Paul H erroe len, Leuvensesteenweg 3 47, 3370 Boutersem, België

De reactie va n A rno ud B van den Berg, voorz itter va n de CDNA, is als vo lgt : ' De Com mi ss ie Dwaa lgasten Nederl and se Av ifa un a CDNA probee rt op een verantwoo rde w ij ze met het pro bl eem va n 'escapes' o m te gaa n, erva n ui tgaande dat iedere soo rt in geva ngensc hap kan wo rden aa ngetroffe n. Een geva l wordt ni et doo r de CDNA aa nvaa rd wa nn ee r ee n mee rderheid

va n de commi ss ie va n oo rdeel is dat de voge l uit geva ngensc hap afko msti g is. Er zijn bij de vo rmin g va n d it oordee l versc hill ende stappen te o nd ersc heiden.

A ll eree rst wordt uiteraard bekeke n of de betreffend e voge l teke nen vertoont di e op een verblijf in gevangensc hap w ij ze n. Di t kunn en di recte aa nw ij z in gen z ijn zoa ls b ij voorbee ld verd achte ringen, ri empj es, ove rma-

179

Brieven ti g gesleten naakte delen, ongewone ru i of een voor de soort ongewoon gedrag. Ook tamelijk subjectief beoordeelde factoren als plaats en tijd wo rden door vee l com mi ssie leden bij hun overweging betrokken. Wat betreft plaats za l duidelijk z ijn dat een waarneming va n een mogelijke dwaalgast nabij een intern ationaal vliegve ld of in een buurt met vee l vo li ères we ini g kans zal maken, voo ral als de soort vee l wo rdt ve rh andeld. En als de waa rneming plaatsvond ged urende een voo r een dergelijke soort ongewoon se izoen za l de kans op aanvaard in g eveneens ve rmind eren . De commiss ieleden laten in het algemeen bij soorten die vee lvuldi g in geva ngensc hap wo rd en gehouden dergelijke aanwijzingen zwaarder wegen dan bij andere soorten. Voor

de Spotlijster geldt dat zowe l op de p laats (Schiermonnikoog) als op de tijd (o ktober) wei ni g was aan te merken. Bovendien konden er geen negatieve argumenten wo rden gevonden in ged rag en condit ie va n de voge l.

De di scuss ie sp itste z ich dan ook toe op de ultieme vraag of de betreffende :soort in prin cipe 'op eigen kracht' Nederl and kan bereiken. Om deze vraag te beantwoorden, dienen lastig te eva lueren factoren in ogenschouw te wo rd en genomen zoa ls klimaat en trekged rag. Uiteindelijk vond na lang beraad een meerderheid van de commiss ieleden dat niet geheel kan worden uitgesloten dat de soo rt op eigen kracht de oversteek kan maken.' REDACT IE

Mystery photographs _ _ _ _ __ 48

Last issue's mystery bird can be recogni zed as a gullor tern due to pale grey upperparts, whitish underparts and dusky wingtip. Colour and shape of bill, important id entification features in gulls and terns, can not be seen. Large appea ran ce and rather long legs may suggest a gu ll: th e tail is spread which makes it difficult to see whether it is forked or not. Therefore, it is perhaps not surprising that 39% of the participants of the Dutch Birding mystery-bird competition in October 1989 on Texe l, Noordholland , identified this bird as a Larus gull (with no less than 11 species being mentioned).

However, the bird has narrower pointed wings and slightly shorter tail than a gull. The underwing shows extensive dusky tips to five outer primari es which appears a clue to identification since, apart from Caspian Tern Sterna caspia, all large pale tern species shoLild show less contrast in underwing with more whitish at base of outer primaries. The photograph shows dark tips on rectrices and coverts which identify it as a firstyear bird. This Caspian Tern was photographed on 26 February 1982 in Texas, USA.

Mystery photograph 49 appears on p 190.

156 Caspian Tern Sterna caspia, Texas, USA, 26 February 1982 (A rnoud B van den Berg)

Arnoud B van den Berg, Ouinlustparkweg 98, 2082 EG Santpoort-Zuid, Netherlands 180

[Outeh Birding 14: 180, oktober 1992[

Recensies ________________________ L LAYTON 1991. Songbirds in Singapore. Oxford University Press, Singapore. 89 pp. 24 co lour and 24 black-and -white illustrations. ISB N 0-19-588999-1.

GBP 8.95.

Subtitled 'The growth of apastime', thi s attractive little volume in the series ' Images of As ia' objective ly portrays an immensely popular hobby in As ia: th e keeping of songbi rd s (sensu lato). Any bi rder vis itin g Asia can not fail to be impressed by the w idespread bird markets and ubiquitous, often very ornate cages housing a large variety of (song)birds, sometim es even those species looked for in va in in nature. Following a brief historical introduction on th e role of capt ive birds in Asia in genera l, the author zooms in on the growth of the hobby in Sin gapore and on the choice of songbirds in particular, focus in g on the six most popular species in Singapore: Orienta l White-eye Zosterops pa/pebrosa, Hwamei Carru /ax canorus (known to most Sin gaporeans as 'C hina Thrush'), Red-whiskered Bulbul Pycnonotus jocosus, Wh ite-rumped Shama Copsychus ma/abaricus, Magpie Robin C sau/aris and Zeb ra Dove Ceopelia striata. The author describes bird-trapping tec hniqu es and reviews cons ideration s for choos in g a particular songb ird, songbird ca re and training, birdsing in g competiti ons, cages and accessories and a co ncluding chapter on the future of the songbird tradition.

The different attitudes to birds of bird-keepers (w ho often consider birds to be 'better oW in cages than in the w ild) and birders is exempli fied by the omissio n in the select bibliography of any of the popular field gu ides to the birds of the region. The book's main attraction for the reviewer, however, we re its illustration s, particularly those portraying the va ri ety of designs of the bird cages. FRANK ROZENDAAL

J N DYMOND 1991. The birds of Fair Is/e . Levenwick, Shetland. 148 pp. ISBN 0-9518414-0-8. GBP 11 .95.

Fair Isle is een klein (c 5 km lang en 2 km breed) en dunbevolkt (c 100 bewoners) eil and dat tussen en op vrij grote afstand van de Orkney- en de Shetland-eil anden li gt. Vanaf 1905 werde n jaarlijks voge lwaa rnem ingen op het ei land verricht en in 1948 is er een voge lstation gesticht waarover ac htereenvo lgens Kenneth W illi amson, Peter Davis, Roy Dennis, Roger Broad, lain Robertson, N ick Riddiford en (tot op heden) Paul Harvey de scepter zwaaiden. Onder leidin g van deze wardens is vee l inform atie ve rzame ld over status en voorkomen va n alle 347 tot en met 1989 op het eil and vastgestelde vogelsoo rten. Dit boek geeft daarvan op nauwkeurige en uitvoerige w ij ze ve rslag met tall oze histogrammen en een aanta l pentekeningen. Het geeft vee l meer informatie dan het boekje met dezelfde titel dat in 1981 door J F Holloway en R H F Thorne werd gepubli ceerd en vormt een goede samenvatting va n de

IOuteh Birding 14: 181-184, oktober 19921

sinds 1949 ieder jaar gepub li ceerde Fair Is/e Bird

Observatory Reports.

Hoewel er ook veel zeevoge ls broeden, heeft het eiland zi jn faam voora l te danken aan het grote aanta l dwaa lgasten. Niet minder dan 25 op Fair Isle ontdekte soorten wa ren nieuwe aanwinsten voor de Britse lij st en enkele van deze soorten z ijn nog altijd alleen op Fair Isle en nergens anders op de Britse Eilanden gezien, zoa ls Roodkeelnachtegaal Luscinia ca /liope (oktober 1975), Daurische Spreeuw Sturnus sturninus (mei 1985), Bruinkeelortolaan Emberiza caesia (1967 en 1979, beide keren op 10 juni) en Pallas' Rietgors E pallasi (1976 en 1981). Er z ijn vergeleken met de Sci lIy-eilanden vrij we ini g Nearctische zangvoge ls vastgesteld : tot en met 1990 vier Catharus- lij sters (d ri e soorten), v ijf Oendroica-zangers (v ier soorten inclusief de op 30 september 1990 voor het eerst vastgestelde Witwangzanger Oendroica striata), zeven Nearctisc he gorzen Emberizidae (vier soorten) en verder nog een Pacifische Waterpieper Anthus rubescens, een Bobolink Oo/ichonyx oryzivorus en een Noorde lijke Troepiaa l Icterus ga /bu/a (en dus geen Roodoogvireo Vireo o /i vaceus waarvan er in Nederland tot en met 199 1 vie r z ijn gevangen). Het eiland is dan ook voo ral beroemd door zijn 'S iberisc he' dwaa lgasten. Va n 19 Pallas' Boszangers Phylloscopus proregu/us, drie Raddes Boszangers P schwarzi en zeven Bruine Bosza ngers P fuscatus gedu rende 1905-90 za l niemand opkijken. Daarmee verge leken z ijn de aanta llen in dezelfde periode van andere dwaalgasten buitengewoon hoog: Siberische Boompieper A hodgson i 37 (a ll e sind s 1964), Petsjorapieper A gustavi 29 (waarvan v ier gedu rende 12-24 september 1990), Ci troenkwikstaart Motacilla c itreo/a 25 (a ll e in het najaar si nd s 1954), Siberische Snor Locustella certh io /a acht (waarvan drie in oktober 1988), Kleine Sprinkhaanzanger L /anceo/ata 43 (behalve één mei-geval all e in het najaar), Grauwe Fitis P trochi/oides 19 (waarvan vij f in juni-juli en 14 in augustus-september), Noordse Boszanger Pborealis 55 (be halve één juli-geva l alle in het najaar) en Wilgegors E aureo/a 86 (72 sind s 1970; behalve twee juli-geva llen alle tussen 27 augustus en 7 oktober). Ook bepaalde soorten uit andere w ind streken z ijn ve rrassend vaak gezien, zoa ls Baardgrasmus Sy/via cantillans 34 (waarva n 32 in het voorjaar) en Zwartkopgors E me/anocepha/us 16 (waa rvan 10 in mei-juli).

Er is nog vee l meer interessante avifaunistisc he informatie in het boek te vi nd en . Zo blijkt de Parelduiker Cavia arctica er niet alleen dwaalgast te z ijn maar ook de ze ld zaamste va n de vier duikersoorten met slechts drie geva llen. Kuhls Pijl stormvoge l Ca /onectris diomedea werd ooit alleen in september 1965 vanaf het ei land gezien (we l werden er toe n 88 exemplaren geteld). Ook is het opmerke lijk dat bepaalde soorten het eiland noo it of ze ld en blijken te bereiken. Mezen zijn daarvan een voo rbeeld met tot en met 1990 slechts één (n iet gedocumenteerd) geva l van de Staart-

181

Recensies mees Aegithalos caudatus, een van de Matkop Parus montanus, drie va n de Zwarte Mees Pater, acht van de Pimpelmees P caeruleus en 19 va n de Koo lm ees P major.

Dit boek is voora l interessant voor voge laars die de gegevens w ill en vergelijken met die over het voorkomen van trekvogels (en dwaalgasten) in de Benelux (en andere Noordeuropese gebieden). Men kan het boek behalve in de boekhandel ook verkrij gen bij de auteur: J N Dymond, Burgadies, South Punds, Levenw ick, Shetland ZE2 9H X, UK (G BP 2.00 toevoegen voor portokosten). ARNOUD B VAN DEN BERG

NATUREBASE 199 1. BirdBAsE: the information centre of Western Palaearctic birds. NatureBAsE, Holbrook Ho use, Oxford. 3.5- and 5.2 5- in ch compu ter disk (MSDOS) and reference manua l. GBP 49.95.

To obtai n quick and easy access to information on lOO s of bird spec ies, the choice of a computeri zed database is obvious. BirdBASE is suc h a database combin ed w ith an easy-to-u se computer progra m. The program presents data o n each Western Palearctic spec ies by way of three different screens: the Core Data w indow, the Super Index w ind ow and the Personal Data w indow . On all three w ind ows, English and scie nti fic names and the world number (fam il y number and species w ithin thi s fami ly number) are indi cated. Th e species orde r ca n be ad ju sted to world number, Eng li sh or Latin ; a searc h option is provided in both languages .

The first w indow shows 18 codes and num bers, primarily aimed at the British situ atio n, such as the status accord in g to the BOU Records Com mittee, the presence on lists of the British Birds Rarities Comm ittee and the Rare Breeding Birds Panel. Furthermore, seasona l population indi ces, w inter co unts and estimates of breeding population size are given. Fo r rare species, the number of records up to 1958, up to 1980 and between 1958 and 1985 are shown . The on ly spec ies information of international interest are the indi cat io n of presence on the ICPB World checklist of threatened birds and the li sti ng of an nexes of the EC Birds Directive on w hi ch it occurs. A disadvantage is th at the meanin g of the codes mu st be looked up in the eight page reference manual. In futu re releases, it shou ld be made possible to extract this informat ion by way of a 'pop up' w indow .

The Super Index window presents page numbers from 19 we ll-known id entifi cation and field guides, handbooks, atl ases and 20 more specia li zed books th at refer to the spec ies. These references are, of course, of little use w ith translated add ition s. A lso includ ed are ind exes to id entifi cation items in British Birds sin ce 1965 and Birding World. The originally planned ind exes from Dutch Birding were unfortunately left out due to limited diskette space.

The above-mentioned windows provide some detailed informati on on 867 Western Palearctic species.

Some spec ies are indicated as subspec ies, eg, Barbary Falcon Falco pelegrinoides but most (rea I) subspec ies

182

are lack in g. The absence of Ye lkouan Shearwater, Puffinus yelkouan, Ye ll ow-Iegged Gu ll Larus cach innans and Hume's Yellow-browed Warb ie r Phylloscopus humei must be considered as seriou s omiss ions, particularly since species cannot be added by way of the program. Th is is a drawback for the third window in wh ich personal data can be added to create checkli sts. These in clude year li sts and two holiday li sts per year from 1980 to 1996 and, furthermore, a garden, county, national , Western Palearctic, wo rl d and ringing li st. On ly th ree data fie ld can be fi ll ed in: your first, ea rli est and latest observation dates. 10 fields can be used to store some se lf-d efined li sts. The definition description, however, cannot be sto red and shou ld be written in the reference man ua I. Editing the li sts can be quite laborio us; bes id es movin g the cursor to th e required field on the screen, one must press fou r keys to store one record. From the stored information, li sts of species matching the se lection criteria ca n be extracted and printed. Thus it is possible, for examp le, to gain information on the num ber of endangered species that have occurred in your garden!

In general, the design of the program is satisfactory.

Se lect and search features are fast and simpl e alth ough ed itin g is too restricted. The contents of the database shou ld be extended to make it more interesting for all countries in the Western Pal earctic. ERIK VAN WINDEN

T PARMENTER & C BVERS 1991. A gu ide to the warblers of the Western Palearctic. Bruce Co leman Books, Uxbridge. 143 pp. ISBN 1-872842-01-1. GB P 2 1.00.

When the amateur birdwatcher, after some years of hard labour, attempts to advance from the backyard feedin g tab le league to the realm of recogn ized experts, there are ce rtain groups of spec ies that cause pain and troub le. In o ur part of the world, the Sylviidae or O ld World warb lers are among these troub lemakers. Not on ly do most of these spec ies have the habit of fru strating the observer by hiding in visib ly in den se vegetati on; in th e short moments they can be observed, many appear to be greenish, brownish, greyish or w hatever other dull colours you have. In lu cky cases, you may observe a glimpse of a faint eye-stripe or a wing-bar. The next m inute you wonder w hether that wing-ba r was rea l or just the im ag in ation of yo ur strain ed eyes.

For these reasons, I was pleasantly surp ri sed w ith Parmenter and Byers' gu id e on wa rbl ers. With a group as difficult as the warb lers, a genera l field guide does not give all in formation and illustrations desired to fee I confident abou t the id entification of astrange bird based on short views from less than id ea l ang les. A spec ial ized gu ide may give the observe r a better fee ling of w hat a spec ies looks like by show in g th e birds in as many stances and plumages as possible. A gu ide to the warb lers of the Western Palaearctic attempts to give this extra information, and has succeeded qu ite we il. The strength of the book is its cove rage of 62 species of warb lers w ith many of their subspec ies.

Recensies The illu strations by C li ve Byers are nice and their sty le is fairl y co nstant, an im portant featu re in the interpretation of illu strati ons of unfam iliar species.

Among th e exceptions are the p lates of th e Acrocephalus warb lers, w hi ch look either warm-co loured, woo ll y and large (p late 4) or pa le and sma lli sh (p lates 5 and 6). In genera I, however, the illu strations are excellent and they cover severa l plu mages and subspecies w here relevant. As far as I kn ow them from the fi eld, the rariti es are dep icted as characterist ica ll y as the more common spec ies.

Th e text is more co mprehensive than in the general fi eld guides, again giv ing ampl e attention to geographica l va riation. Notwithstand in g the usefuln ess of thi s kin d of information, one may question the ce rtainty w ith w hich geographi ca l ra ces ca n be identified in the field. The standard format of the text eases co mpariso ns between species . Th e sets of species th at are most d iffjcult to di stin gui sh are treated not on ly in th e standard form at but also side by side and character by character in clear tabl es.

Howeve r, wa rbl ers are not identified by their looks alone. I wo uld have liked to see two other aspects of wa rbi er identification treated more exten sive ly th an they are. Th e w in g formul a in the text is rudimen tary, giv in g only w ing size and the prim ary th at form s the point of the w in g. A lthough thi s book may not be intended for the identification of bird s in th e hand, it is di sa ppointin g th at on thi s point the information prov ided does not exten d beyond th at of general guides, and is inferi or in so me cases .

Song is the other subject w here thi s guide fa il s to outperform its generalist competito rs. Song and ot her voca li zations are used by experi enced b irdwatc hers to identify the vast majority of the wa rblers th ey enco unter, often quicker and w ith far more certainty than w ith v isu al observations. I do not agree w ith the statement in the introduction of the guide th at 'song is d ifficult to describe phonetica ll y but, on paper at least, th ere is no other practica l alternati ve' . Sonagrams are a practica l alternative, as was first proven by Robbin s et al in their f ield guide 8irds of North America. Sonagrams ma y req uire some experience fo r th eir interpretati on but stud yin g the so nagra ms of fa mili ar songs gives th at experience . Perso nall y I feel that th e importanee of voca li zati ons in th e identificat ion of warb lers wa rrants the additio n of so nagrams to a book like thi s one.

A lot of effort has been put in providing distributiona l information , both in the text and by means of maps . It is regrettable th at th e maps are in bla ck and w hite, using a variety of non-intuiti ve patterns and symbols to indi cate seaso nal and acc idental occ urrences. The use of appropriate co lours wo uld have made these maps mu ch more readabie.

In conc lu sion, A gu ide to the warb lers of the Western Palaearctic is a useful guide coverin g a diffjcult group of spec ies. Th e illu strations and the text are good and the quantity of both exceeds th at of most general fie ld guid es. H owever, there is a sizeable ove rl ap w ith those general gu ides w hich have hi gh standards these

days . Since the ma in use of Parmenter and Byers' book w ill be in th e rar ity section, I have to ment ion here th e new and trul y sp lendid A field guide to the rare birds of 8ritain and Europe by Lewington et al, w hich offers all ra ri ties from Di ve rs to Passerines at roughl y two-thirds of the price (in GBP) of th e warb ier book. Th e combination of the rare-b ird guide and a generaI fie ld guide such as Fitter et al leaves on ly four spec ies of th e wa rbIer guide untreated . A ll fou r are rarities at the far edges of th e Western Pa laearctic. Nevertheless, the wa rbi er guide is a recommended ad dition to the li brary of those w ho want to have a generous co llection of referen ce material at th eir d isposal w hen a mystery bird is spotted. JAN G SEVENSTER

Vogelaars en fotoapparatuur: Sigma 500 mm APO f7,2 AF en Sigma 400 mm APO f5,6 AF

Sommi ge voge laars bez itten geen camera omdat z ij het te in gewikkeld v ind en z ich te ve rdi epen in de bas istec hnieken va n vogelfotografi e of omdat z ij de prijs va n fotoapparatuu r te hoog ac hten. Anderen laten hun fotosp ullen stelse lm atig thu is omd at zij de lenze n, zoa ls de nog altijd popul aire Novoflex 600 mm, te onh andi g lang en te zwaa r v inden. Inderd aad za l voo r een wa ndelin g of fietstocht vaa k moeten word en gekozen tu ssen het op statief meedragen va n een telescoop of een camera met te lelens. A ll een met de auto kan men zo nder overmati ge in spa nningen met be ide op stap gaan. Er sc hijnen oo k vogelaars te z ijn die met fotograferen zi jn gestopt omd at hun foto's ze lden goed genoeg werden bevonden om in Dutch Birdin g te wo rden gepl aatst. Publ icati ed rang is derhal ve een slechte drijfveer om met voge l fotografie te beg innen. Toch kan iedereen zic h ooit als eni ge met een came ra op het jui ste moment op de jui ste plaats bevinden om een hi storische foto va n een dwaa lgast te maken.

Waarom is fotog rafie belangrij k voo r voge laa rs?

Foto's z ijn niet all een va n be lang om anderen te ove rtui gen dat men een ze ldzame voge l heeft gez ien. Men kan ook z ijn voge l kenni s ve rgroten door onbekende of afw ijkende verenkleden of rui patronen fotog rafi sc h vas t te leggen . In het ve ld is het bij bewegen de voge ls immers moeilijk zonder goede foto prec ies de veerteken ing en sleet te bepa len. Foto's z ijn boven dien het aangewezen hul pm iddel om de vo rm en houdingen va n een voge l te registreren.

Sommi ge voge laa rs gebruiken hun telescoop als fotol ens door hun camera v ia een verbind in gsbui s op het oc ul air va n hun telescoop te monte ren. Dit systeem heeft als voordelen dat men aa n fotoappa ratuur all een de bu is en een camerabody hoeft mee te nemen en ve rzekerd is van een sterke vergroting. Helaas blijkt voo ra l met zee r snell e film s de fotokwa liteit vaak zo slecht dat men de gewenste kenmerken niet meer op de fo to kan terugvinden. Bovendien mist men met een te lescoop all erl ei mogelijkheden di e moderne foto lenze n we l bieden, zoa ls een autofocus-fun cti e.

A utofoc us (AF) is voora l nuttig b ij het fotog raferen va n v liegende voge ls maar ve reist eni ge oefe ning en

183

Recensies

157 Zwartkop meeuw Larus melanocepha/us, ruiend van eerste zomer- naar tweede w interkleed, Le Portel , Pas-deCa lais, Frankrijk, 25 juli 1992 (N ikon F-801 S, in de hand gehouden; Sigma 500 mm APO f7,2 AF; Kodachrome 64; 1/25 0, f8) (A rnoud B van den Berg)

ervaring. Uiteindelijk za l men tot dezelfde positieve conclus ie komen als Paul Doherty die bij het fotog raferen van foeragerende ste rn s met een N ikon 300 mm f4 AF met handinstelling 20% scherpe foto's maakte en met autofocus 40% (Bi rdin g World 3 : 324-325,1990).

Er z ijn maar wein ig lenzen langer dan 300 mm die een autofoc us-fun ctie hebben. Wel kan men lenzen (ook niet-AF) van kwaliteitsmerken combineren met een AFco nve rter om zo een autofocus-telelens te verkri jgen.

Nadelig is dat daarbij in de regel meer dan een stop licht verloren gaat en dat de autofocus over een beperkt traject werkzaam is hetgeen met hand in stelling moet worden gecompenseerd. Een voo rbeeld va n een goede N ikon-comb in atie is de 300 mm AF lens met een 1,6 AF-converter resu lterend in een 480 mm AF. Twee nieuwe te lelenzen van Sigma comb ineren wĂŠl lange brandpuntsafstanden van 400 mm en ze lfs 500 mm met een (facultatief) autofocus-systeem. De identiek uitgevoerde Sigma 500 mm APO f7 ,2 AF en Sigma 400 mm APO f5 ,6 AF lijken vee l redenen weg te nemen om geen fotospullen mee het ve ld in te nemen.

Ze z ijn beide zeer compact gebouwd en gemakke lijk te hanteren, kort (de 500 mm is 23 .5 cm en de 400 mm 21.3 cm lang), niet zwaar (1100 g), zowel mechanisch als optisc h va n goede kwaliteit ĂŠn betaalbaar (tussen NLG 1300 en 1600). De lenzen z ijn leverbaar

184

met bajonetvattingen voor drie kwaliteitsmerken: Canon (iets duurder), Minolta en Nikon . Mijn eigen ervaringen b ij het fotograferen van vi iegende meeuwen met de autofocus van de 500 mm lens ware n uitstekend met een N ikon F-801 S en matig met de te langzaam werkende N ikon F-801 als camera . Van de beide lenzen lijkt voora l de 500 mm zeer geschikt voor vogelaars omdat zij niet alleen sterker vergroot dan de 400 mm maar ook 0.5 m dichterbij in stelbaar is, tot 3.5 m.

Daarentegen blijkt uit testrapporten van de fotobladen Foto in 1990 en Focus in 1992 dat de optische prestaties van de iets goedkopere (e n lichtsterkere) 400 mm iets hoger worden beoordeeld dan die van de 500 mmo Bij de laatstgenoemde wo rdt aangeraden een stop te diafragmeren om een optim ale co ntrastweergave te bereiken en een statief te gebruiken. De be ide objectieven hebben inwendige scherpstellin g en zijn fraai afgewerkt met een uitschuifbare zo nnekap, een 360 0 draa ibaar (ietwat klein ) statiefplateau en een matzwarte, krasbestendige, anti reflecterende antislip-laag. Ook als van dure ca me ra merken lange autofoc us-teleobjectieven op de markt worden gebracht (zowe l Canon als Nikon hebben er inmi dde ls enkele), blijven de genoemde Sigma-l enzen interessant vanwege de comb inatie va n een lage prijs, licht gewicht en goede kwaliteit. ARNOUD B VAN DEN BERG

Recent WP reports _ _ _ _ _ __ Thi s review of recent reports of rare and interesting birds in the Western Palearctic refers mainl y to JulyAugust 1992 and focu ses on north-western Europe.

Additional information about not-so-recent records is i nel uded as weil. Some i nteresti ng records of WP spec ies outside th e WP are also mentioned. The records are largely unc hecked and their publication here does not impl y acceptan ce by th e records comm ittee of the relevant co untry.

In Cork, Ireland, sin gle Soft-plumaged Petreis Pterodroma mol/is we re see n off the Old Head of Kinsale on 4 August and off Galley Head on 21 A ugust. The first Cory's Shearwater Ca/onectris diomedea for the Arabian Gulf (a nd th e second for Saudi Arabia) was found dead on Karan, Northwestern Provin ce, on 17 Jul y. A Balearic Shearwater Puffinus ye/kouan mauretanicus see n off Helgoland, Schieswig-Hoistein, on 13 August was (on ly) the first for Germany; another was seen here later in th e month. Surprisingly, at Tynemouth, Tyne and Wear, En gland, a dark-rumped petrel Oceanodroma trapped on 30 jul y was th e same indi v idu al as first caught there on 7 jul y 1990 and retrapped on 31 jul y 1991 (cf Dutch Birding 13: 224, 1991). Durin g May-june, eight Pygmy Cormorants Pha/acrocorax pygmaeus bred at fish ponds in the Hortobagy, Hungary, and three nests we re found. Also in the Hortobagy, two adult Oalmatian PelicansPe/ecanus crisp us we re see n on 22 May. At La Capelière, Camargue, Bouch esdu-Rhóne, Fran ce, a dark-morph Western Reef Heron Egretta gu /aris was present fro m 7 jul y into A ugust. In the eastern USA, multiple repo rts of Little Egrets E garzetta this spring and summ er inelude an indi v idu al

w hi ch rema ined at Nantucket Isl and, Massachusetts, from 14 May to late june and one at Chincoteague NWR, Virginia, from 17 May to 16 jul y. In north-western Europe, flocks appeared during july-August: in England, the largest res ident groups were 11 at Poole Harbour, Dorset, and 10 at Kingsbridge Estuary, Devon; in the Channel Isl and s, 12 we re reported from Le H ocq, jersey, on 25 August; in the Netherland s, a flock of 12 stayed nea r Bergen op Zoom, Noordbrabant; an d in Belgium, 10 we re present at Zeeb ru gge, W estv laanderen. Th e breeding pop ulation of Great White Egrets E a/ba at Neusied ler See, Burgenland, Austria, increased to 249 pairs. In Hungary, it was suspected th at six Glossy Ibises P/egadis fa/cinel/us present in the H ortobagy during May-june we re actuall y breeding. In the Camargue, this yea r no breeding was reco rded alth ough one or two indi v idu als were present during summer (cf Dutch Birding 14: 149, 1992) . After the spec ies' absence in 1990-91 , 13 pairs of SpoonbilIs P/ata /ea /eucorodia we re breeding at Neusiedler See. For the first time ever, after summering in Ireland fo r several yea rs, Whooper Swans Cygnus cygnus successfull y raised one yo un g in th e northern half of the co untry this summer. A Black-shouldered Kite E/anus caeru /eus was see n in Aisne, north-east of Pari s, France, on 21 jul y. Even further to the north , in Belgium, an indi v idu al was reportedl y photograph ed in Hain aut thi s sprin g. Th ese reco rd s are of spec ial interest to evaluate the likelihood of w ild origin of the Dutch reco rd ph otographed in Flevo land, the Netherlands, on 3 1 Ma y 197 1 (L imosa 4 6: 93 -94, 1973). In Norway, a Griffon Vulture Gyps fu/vus was reported from j eloya, Moss, 0stfold , on 22 April and at Hudae, Vestfold , on 31

158 Roya l Tern s Sterna maxima, Lesser Crested Tern s S benga/ensis, Sandwich Tern s S sa ndvicensis, Roseate Tern S dougal/ii and Common Terns S hirundo, O ued Massa, Morocco, 7 jul y 1992 (Stefan Pfützke)

IDutch Birding 74: 785-789, oktober 79921

185

Recent WP reports

159 Kumlien 's Gu ll Larus kumlieni kumlieni, secand-winter, Le Portel, Pas-de-Ca lais, France, 12 September 1992 (Arnoud B van den Berg) 160 Ring-billed Gu ll Larus delawarensis, moulting ta secand-winter, Le Portel, Pas-deCalais, France, 25 July 1992 (Arnoud B van den Berg)

186

Recent WP rep orts M ay. From 18 Jul y to at least 3 A ugust, an imm ature Steppe Eagle Aqui/a nipa/ensis remained nea r Dolistowo Stare, Bi alystok, Po land . A male Lesser Kestrel Fa/co naumanni w as reported from Magadino, Ticino, Sw itzerland , on 29 M ay. In th e Cévennes, north-west of A lès, Gard , Fran ce, one dark- and three pale-morph Eleonora's Falcons Fa/co e/eono rae were present on 5 jul y (in addition, about four reco rds we re reported from the Camargue in June and ea rl y Jul y) . If accepted, a tame indi vidu al at Falsterbo, Skane, on 19-24 August wa s th e sixth for Sweden. The fourth reco rd for Poland was of a bird at Sas in o on 12 A ugust. From 15 August, a Saker F cherrug stayed at M urn auer M oos, Baye rn , Germany . A Little Crake Porza na parva was present at M andal, Vest-Agder, Norway, on 17-1 9 M ay, and fi ve we re reported from different locations in Sweden, on 7-27 June (most indi v idu als onl y hea rd at ni ght). A femal e was see n near Gardby harbour, Öl and, on 15 Au gust. Th e first fledglin g Purple Gallinules Porph yrio porph yrio from th e reintroducti on programm e at A lbufera, Mallorca, Spain , we re observed in mid-A ugust.

Rob Bou w man rece ntl y showed th at th e two DemoiselIe Cranes Anthropo ides virgo, see n in eastern Noordbrabant, the Neth erland s, during Jul y-September 198 9 (cf Dutch Birding 13: 44-45, 81-82, 199 1) and infrequentl y since (o nl y one in 199 1 and 1992), should be regarded as escapes. He di scovered th at tw o unrin ged bird s had been escaped from the pri vate zoo, Anim ali , at Eindhoven, Noordbrabant, in the spring of 1989 . If the Dutch rariti es committee conclud es th at place and timin g of latter inc ident render a w ild ori gin of the Noordbrabant birds un acceptabl e, the spec ies w ill be removed from the Dutch list (th ere are no oth er accepted record s) . In Norway, no less th an 10 8lack-winged Stilts Himantopus himantopus we re seen at M o len, Vestfold , on 16 M ay. First breeding since 1981 for Neusiedler See was recorded at Lange Lacke (the last breeding for Au stri a occ urred near Lin z in 1989). On 21 Au gust, 139 Crab Plovers Dromas ardeo/a we re counted at Abu A li, Northwestern Prov ince, Saudi A rabi a; on 18 September, c 150 we re still present at thi s loca lity. A n adult 8lack-winged Pratincole C/areo /a nordmanni at Idena fi sh-pond s on 3 A ugust was a first record for Latvia . Th e first breeding reco rd of Kentish Plover Charadrius a/exandrinus fo r Poland was sa id to have occurred at th e mouth of the V istui a. The first Greater Sand Plover C /eschena u/tii fo r Hungary was seen near Lake Fertö on 7 Jul y. In England, on e turn ed up at Cley, Norfolk, on 5 A ugust and was see n subsequentl y in Essex and Kent until 14 A ugust. On 10-14 Jul y, the eighth American Golden Plover P/uvialis dominica for Sweden was seen at Ramn äs, Västmanl and, and poss ibl y the sa me bird was at Getterön, Hall and, on 15 Jul y. An adult summer bird was recorded at Dungeness, Kent, England, on 8-11 Jul y . O n 2-1 3 Au gust, an adult summer in Dow n was th e fi rst fo r North ern Ireland . O n 10-11 Jul y, a Pacific Golden Plover P fu/ va was at Jaeren, Roga land, Norway. No less th an fi ve indi v idu als were reported from Sweden between 19 Jul y and 15 August. There we re also records of thi s spec ies in Hampshire, En gland, on 17-

27 June, in Finl and, on 26 June and from 14 Jul y, on Fair Isle, Shetl and, Scotland, on 2-3 Jul y, in Devon, England, from 29 Jul y to 4 Au gust, and on North Ron aldsay, Orkn ey, Scotl and, on 1-3 A ugust. O n 17 September, a ju venil e Great Knot Ca/idris tenuirostris was seen in Bahrain . A ju venile Western Sandpiper C mauri at W exford on 3 September was a new spec ies for Ireland . On 24 Jul y, th e si xth Red-necked Stint C ruficollis for Sweden w as present near Hargsv iken, Uppl and. An adult summer bird at Cl ey on 2-3 Au gust was the second fo r En gland. O n 21-26 A ugust, a juve nil e Long-toed Stint C subminuta was present at Jubay l, North w estern Province, Saudi Arabi a. Th e seventh White-rumped Sandpiper C fu scicollis for Sweden was trapped and rin ged near O ttenby, Öl and, on 18 Jul y and remained on the island until 8 Au gust.

An other was seen at M akl äppen, Skane, Sweden, on 27 Jul y . In Ireland, o ne was reported from Kerry on 1720 A ugust and in En gland, o ne was in Cheshire, on 31 A ugust. An adult 8aird's Sandpiper C bairdii was in Norfolk, En gland, on 18-20 A ugust. A Sharp-tailed Sandpiper C acuminata reported from Hull sjön, Västergötl and, on 20 Jul y and a Lesser Yellowlegs Tringa f/avipes at Vi sin gsö, Sm aland, on 9-14 June we re fifth reco rd s for Sweden. In En gland, an adult Franklin's Gull L pipixca n was briefl y see n at Titchwe ll, Norfolk, on 21 Jul y and anoth er adult was at Camelford, Corn w all , on 2 Au gust. The most extraordin ary feature in Ireland during Jul y was th e number of adult Sabine's Gulls L sa bini recorded off the south and west coasts startin g w ith 15 bird s off Cape Cl ea r, Cork, on 14-1 5 jul y foll owed a few days later by a simil ar number off th e O ld Head of Kin sa le; a few sin gles have been see n since then inc luding at least six off Brid ges of Ross, Clare, on 3 A ugust (none of these bird s wa s a ju ve nil e) .

In Norway, Ring-billed Gulls L de/awarénsis we re reported from Byparken, Bergen, Hordaland, on 29- 30 March and on Utsira, Rogaland, on 25 M ay. On 12-1 3 Jul y, a first- summer bird was ph otograph ed at Ou ed Sous, Morocco . From 25 Jul y to at least 8 Au gust, one moulting to second-w inter plum age at Le Portel, near Boulogne-sur-Mer, was the first fo r Pas-d e-C alais and the third for north-western France; on 15 A ugust, po ss ibl y the sa me bird w as seen at Dunkerqu e, Nord, France . The first for Fair Isle was a second-summer bird on 12 A ugust. The second-w inter 'white-w in ged' gull at Le Portel on 12 and 26 September (a pparentl y present since 16 August) superfi ciall y looked like a largish Iceland Gull L g/aucoides but fits Kumlien's Gull L kum/ieni kumlieni better. A Ross's Gull Rhodostethia rosea was at Grand Forks, North Dakota, USA, on 5-6 June.

A n immatu re was a June hi ghli ght in the Pribil of Island s, Al as ka, USA . On 7 Jul y, a first-summer and an adult we re see n at sea north off Svalbard , Norway. In M o rocco, th e usual jul y presence of Royal Terns Sterna maxima and Lesser Crested Terns S bengafensis was reported fro m, eg, O ued M assa and Ou ed Sous (two at each loca li ty on 7 and 12-1 3 Jul y, respecti ve ly) . Nea r Sa lin de Giraud, Camargue, one adult Lesser Crested Tern was see n on 17-1 8 Jul y . Roseate Terns Stern a dougallii co ntinued to declin e in Europe to less th an

187

Recent WP reports

161 Lesser Crested Tern Sterna benga /ensis, Oued Massa, Morocco, 7 Jul y 1992 (Stefa n Pfützke)

1400 breeding pa irs in 1992. In Birdwatchin g's September issue, Andy Butler reported th at in Northumberland, En gland, 29 pa irs raising 36 yo ung on Coquet Island and a furth er three pairs on the Farne Is land s are alm ost all th at rema in s of the Briti sh population. Th ere are less than five pairs in Northern Ireland and on Anglesey, Gwynedd, W ales, and one or two pairs in the Firth of Forth, Scotland, and in Kent, England. In Ireland, 380 pairs nested on RockabilI , Dublin, and up to 70 at Lady's Island Lake, W exford. In Bretagne, France, 75 pairs we re recorded. The European stron ghold is the Azores w here 750 pairs nested. In Ireland, a Forster's Tern S forsteri was at Wexford Harbour from 5 Septembe r. A Bridled Tern S anaethetus was see n at Coquet Island on 14 August and off Flamborou gh Head, Humbers ide, England, on 18 Aug ust. In M ay-Jun e, five pairs of Whiskered Tern Ch /idonias hyb ridus we re breedin g at Idena fish-ponds, co nstituting the second reco rd and the first breed ing record for Latvia. A nesting fema le White-winged Black Tern C /eucopterus at Perch RWA, Watertown, New Vo rk, USA, was pa ired w ith a Black Tern C niger, from 27 June to 15 Jul y (cf Dutch Birding 2 : 17-18, 1980, for a simil ar breeding record in the Netherl and s in 1979) . Durin g Jul y-A ugust, an unusual number of Snowy Owls Nyctea scandiaca was present on Franz Josef Land, Russ ia, and Svalbard, w here this spec ies is normall y absent beca use of the lack of rodents. On 5-16 Jul y, four so li tary indi vidu als

188

we re in northern Sva lba rd of w hic h two at sea on pack-ice, trying to feed on Littl e Auks Alle alle. On 18 Jul y, a ma le was seen in a seab ird co lony near Amsterdamoya. On 13 August, one was di scovered on packice so uth-east off Sva lba rd. On 15 A ugust, one was see n in a Little A uk co lony on North brook Island, Franz Josef Land and, additionall y, feathers of two other bird s we re found elsewhere. At sea off Northbrook Island, three imm atures or fema les were stand in g 100-150 m apart on pack-ice on 20 August. These pecu li ar extreme north ern reco rd s might perhaps be corre lated w ith the unu sual occ urrence in north-western Europe during February-June (cf Dutch Birding 14: 11 2, 151, 1992) . On 15-1 7 Jul y, one un seasonal individual was at H arbor Tange, Rin gko bin g, Denmark.

Peter Symens repo rted th at the ni ghtjars w hi ch, fo r the first tim e in 1986, were found singin g o n densely vegetated steep rocky slopes in Asir, sou th-western Sa udi Arab ia, turn out to be (poss ibl y a new subspec ies of) Mountain Nightjar Caprimu/gus poliocepha/us (a lso known as Abyss ini an N ightjar). A PaIlid Swift Apus pa llidus off Flamborou gh Head on 19-22 Jul y was th e first Briti sh record since November 1984. In Morocco, the usual White-rumped Swifts A caffer were reported from Asn i this summer (four on 10 Jul y). A ma le Redflanked Bluetail Tarsiger cya nurus nea r V ilhelmina, Lappland, on 23 June was the 10th fo r Sweden . A Stonechat Saxico /a torquata was reported from Gambe ll , St Lawrence Island, A las ka, on 4 June. A pair of Pied Wheatear Oenanthe p /eschanka w ith yo un g was close to the Armen ian borde r in a gorge 25 km northwest of Igdir, Aras, Turkey, in mid-Au gust. There is a number of other recent breeding reco rd s from the extreme east of Turkey. In June, 40 River Warblers Locustella f/uviatilis we re singin g in Sweden, mostl y in Uppland . In Fin land, at least three sin gle Paddyfield Warblers Acrocepha /us agrico /a we re ringed on 6- 15 Jul y . The 13th for Sweden was a ju ve nile ringed at Falsterbo on 19 August. In Bri ta in, in addition to three indi vidua ls in May (cf Dutch Birding 14: 151, 1992), a fema le Sardinian Warbier Sy/via me /anocepha/a was trapped at Surbiton, Greater London, on 2 June and a ma le was staving at Cunningsborough, Shetland, from 24 Jul y to late September. Brita in's fourth (a nd England's second) Rüppell's Warbier S ru eppelli was a female at Holme, Norfolk, from 31 A ugust to 4 September. In Ireland, a survey showed th at the number of Choughs Pyrrho corax pyrrh ocorax increased from c 2000 in 1982 to c 2400 in 1992, mainl y in the tips of Cork and Kerry. In Lew isburg, Penn sy lva nia, USA, a pa ir of long-res ident Jackdaws Corvus monedu/a was st ill present in Jul y at the Federal Pen itentiary (apparently, not being regarded as escapes). Th ere are at least th ree ad ditional records of Mongolian Trumpeter Finehes Bucanetes mongolicus from extreme eastern Turkey during Jul y-Aug ust (cf Dutch Birding 14: 151, 1992) . On 3 Jul y, c 12 were reported ly see n on the paths around the Ishak Pasa Pa lace at Dogubayazit, Upper Aras. All records for Turkey are in an area fro m Öza lp east of Erçek in the south to the Aras va ll ey in the north . For the first time since the on ly co nfirm ed

Recent WP reports British breeding record in th e Scottish Highl and s in 1982, Scarlet Rosefinches Carpodacus erythrinus were nestin g at Flamborou gh Head . From 31 May, the area was co loni zed by no less than five breeding pairs and two nests cou ld be viewed from public paths. Breeding was at least attempted at several other English east coast loca lities. This spec ies was also discovered as a new breed in g b ird for Tirol , Austri a. In Alaska, no less than five mal es and one female Bullfinehes Pyrrhu/a pyrrhula were present at Gambell on 29-31 May. A juven ile Yellow Warbier Oendroica petechia trapped and rin ged o n North Ronaldsay on 24 August was th e third for Britain ; it was also the earli est autumn date for any Amer ican warb ier in Britain. Th e previous two records were on Bard sey, Gwynedd, Wa les, on 29 August 1964 and at Lerw ick, Shetland , on 3-4 November 1990. A male Black-headed Bunting Emberiza

melanocephala stayed on North Rona ld say during 1528 Jul y. O n 27 June, a male was photographed at W ielenbach, Bayern. On 13-22 August, a male was present on South U ist, Western Isles, Scotland.

For a number of reports, publicati ons in Birding W orld , Birdwatc hin g, British Birds, Limicol a, Var Fagelvärld, Va r Fuglefauna and Winging It we re co nsulted. I th ank Jan Joost Bakhuizen, Peter Barthel, Rob Bouw man, Agri s Celmins, Enno Ebels, Klaas Ei genhui s, Steve Ga nt lett, Ted Hoogendoorn, G uido Ke ijl , Guy Kirwa n/ OSME, Eduard Koopm an, Ja cques-André Leclercq, A nthony McGeehan, Rin ie va n Meurs, Killi an Mu ll arney, Chris Murphy, Di eter Oei kers, Stefan Pfü tz ke, Peter va n Scheepen, Gunter de Smet and Peter Symens for their help in comp ili ng thi s review.

Arnoud B van den Berg, Duinlustparkweg 98, 2082 EG Sa ntpoort-Zuid, Netherlands

DBA-nieuws _ _ _ _ _ _ _ _ __ Betaling van abonnementsgeld voor 1993 In dit nummer va n Dutch Birding treft u een accept-girokaart aan waa rmee u het abonnementsgeld voo r 1993 kunt vo ldoen. Voorheen werden de accept-girokaarten altijd met een later nummer ve rzonden maar dit bleek in ve rband met het afronden va n het boekjaar en met het opstell en va n een betrouwbare begrotin g ni et langer efficiënt. Het is p lez ierig te kunnen meedelen dat de abon nementsprijzen dit jaar niet verhoogd hoeven te wo rden. Namens de pennin gmeester ve rzoeken w ij u per omgaande te beta len; u bent er dan ze lf va naf en hij hoeft geen extra tijd en geld te besteden aan het ve rsturen van herinneri ngen .

Payment of subscription for 1993 We are asking our readers to pay th eir subsc ription rate fo r 1993 a litll e ea rl ier than usua l as thi s is more effi cient for our treasu rer. W e kind ly request yo u to fO Ii OW the indi cat ions on th e encl osed in vo ice; pl ease, do not pay v ia bank, giro or by cheq ue. British and Iri sh subsc ribers ca n co ntinue to pay by Sterling cheq ue. In the nea r future, we w ill ope n giro accounts in several European co untries to fac ilitate the payment of Du tc h Birding! W e are pl eased to inform yo u that the subsc ription rates for 1993 remain unchanged. pelagic trip vanuit Den Helder in september 1992 Vo l ve rtrouwen in een goede afloop gingen op 13 september 1992 niet mind er dan 70 voge laa rs aan boord van MS Mercuur voor de trad itione le door de DBA georgani seerd e pe lagic trip, ditmaa l va nui t Den Helder, Noordho ll and. Reisdoe l was het pelagisc he zeegebi ed

IDutch Birding 74: 789, oktober 7992J

ter hoogte va n Texel en V lieland. Vee l deelnemers vo nden dat het nu maar eens tijd werd om te 'oogsten' na de experim entele, minder succesvoll e tochten van de afge lopen jaren - al kunnen somm igen zic h de Papegaa iduiker Fratercula arctica va n 1991 nog levendig voor de geest halen. De sterk toegenomen kennis over toepassing van geschikte lokm iddelen zo u ditmaa l tot meer res ultaten moeten leiden.

Eenmaa l bu itengaats we rd al spoedi g het ve rtrouwde kruid enbuil tje met makreel-filet achter de deinende boot gehangen waa rmee echter een relatief lauwe reactie va n het meeuwenvolk werd gewekt; enkele ve rre Noordse Stormvoge ls Fulmarus g lacialis en een door we ini gen waa rgenomen Vaa l Storm voge ltje Oceanodroma leucorhoa behoorden vervo lgens tot de lichtpunten. Nu was er een altern ati ef lokmiddel voorhanden dat reeds va naf het vertrek ieders aandacht had getrokken. De opmerkel ijke geur va n firma Hoeve's v isafval zou vo lgens verwac hting een woeste respons va n de zeevoge ls uitlokken. Maar het overboord zetten va n deze wa lmende substanti e had ee rder een averec hts effect: de enkele Jan-va n-genten Su la bassana en Kleine Jagers Stercorarius parasiticus die poo lshoogte kwa men nemen leken pl otseling een verm inderde eetlu st te hebben en maakten sne l dat ze wegkwamen. Zo wa ren de deelnemers getuige va n een nieuwe ervarin g in de gesch iedenis va n de Nederl andse pelagic trip .

Toen de organisatie trachtte een Kleine Jager als M iddelste 5 pomarinus gedetermin eerd te krij gen, achtte men het moment aangebroken om ve rvroegd naar huis teru g te keren.

189

Mystery photograph 49 . Solution in next issue

Recente

meldingen _ _ _ _ _ __

Dit overz icht va n rece nte meldingen van ze ld zame en interessan te voge ls in Nederland en BelgiĂŤ bes laat voo rnamelijk de maanden juli en augustus 1992. De ve rmelde geva llen zi jn merendee ls niet geverifiee rd en het overz ic ht is niet vo lledi g. A lle voge laa rs die de moeite namen om hun waa rnemin gen aan ons door te geven wo rden hartelijk bedankt.

Waarnemers va n soorten in Nederland die worden beoordeeld door de Comm issie Dwaalgasten Nederlandse Avifauna wo rdt ve rzocht hun waa rn emingen zo spoedig mogelij k toe te zenden aan: CDNA, Po stbu s 45, 2080 AA Santpoort-Zuid, Nederland. Hiertoe gelieve men gebruik te maken va n CDNA-waa rn emingsformuli eren die eveneens ve rkr ij gbaar z ijn bij bove nstaand adres.

Nederland PIjLSTORMVOGE LS TOT VALKEN De eerste Grauwe Pijlstormvogels Puffinus griseus va n het se izoe n we rden gez ien op 27 augustu s bij Scheveningen Zh (twee).

Een Noordse Pijlstormvogel P puffinus v loog hier voo r-

190

bij op 4 augustu s. Tu sse n 18 en 30 juli we rd en mini maa l 10 Vale Pijlstormvogels P ye lkouan gez ien bij Camperduin Nh. Enkele exempl aren b leven ze lfs langere tijd ter plaatse en konden door de snell e besl issers nog worden waargenomen. Kuifaalscholvers Phalacrocorax aristotelis werden gemeld bij V li ss in gen Z op 9 ju li en 31 augustu s, va n 1 tot 23 augustus bij Sch eveningen, bij Westkape lle Z op 15 augustu s (twee), va naf 18 augustu s enkel e exemp laren bij Ijmuiden Nh, op 29 augustus bij Kornwerd erzand Fr en op 30 augustu s twee bij Den Helder Nh . Kwakken Nycticorax nycticorax we rden gez ien op 1 ju li bij Katwijk Zh, op 18 juli in de omgev ing va n Woerden U, op 21 en 25 juli langs de Oostvaardersdijk FI , op 15 augustu s bij Terneuzen Z en op 16 augustus bij Middelburg Z . Een Koereiger Bubulcus ibis d ie op 26 en 27 juli op de Mo lenplaat bij Bergen op Zoom Nb verbl eef zou, naa r ve rluidt, daar sa men met een tweede exempl aar en drie Jufferkraanvogels Anthropoides virgo z ijn losge laten door een Belgisc he 'asiel houder' . Op 16 augustus werd een exemplaar bij Serooskerke op Wa lc heren Z gez ien. Kleine Zilverreigers Egretta ga rzetta zaten van 2 tot 12 juli in de Makkumerwaard Fr (drie), va n 4 tot 7 juli in Meijen-

IOuteh Birding 14: 190-198. oktober 19921

Recente meldingen del Zh, va n 4 juli tot 24 augustus langs de Oostvaardersdijk (twee), op 18 j uli bij Vlaard ingen Zh, va n 24 juli tot 24 augustu s in het Ma rkiezaatsgeb ied bi j Bergen op Zoom (max im aa l 12), op 24 en 25 juli op het Rammegors Z (v ier), op 3 1 juli in de Wo rkumerwaa rd Fr, op 6 en 11 augustus in het Ve rdronken La nd va n Saeftinge Z, op 11 en 12 augustu s op Texel N h, op 14 en 15 augustus bij Tern euze n en op 29 augustus bij Oostvoo rn e Zh. De gehele pe ri ode ve rb leven max imaa l v ijf Grote Zilverreigers E a/ba langs de Oostvaardersdij k. Twee exempl aren we rden boven het Gooimeer bij Hui ze n N h gezien op 12 juli en één op de M olenplaat op 26 juli . Een leuke waa rn eming voor Fl evo land was die va n een ju ve niele Purperreiger Ardea p urpurea op 29 juli langs de Kn ardijk FI. AI op 5 juli vloog de eerste Zwarte Ooievaar Ciconia nigra langs, en we l b ij de vliegbas is Twente bij Ensc hede O . Voorts werd en er exempl aren gemeld over G roningen G r op 6 juli , bij Katw ijk op 23 j uli, b ij N ieuw -Ve nnep N h op 24 juli , b ij Waa lw ijk Nb dri e op 3 1 ju li, bij Aa iden 0 op 1 augustu s, in de Dordtse Bi es bosc h Zh en het Marki ezaat (twee) op 8 augustu s en nogmaa ls twee op 9 augustu s bij W ieringerwe rf N h. Va n de Ooievaar C ciconia is het ve rmelden waa rd dat bij H oo rn aa r N h tu ssen 18 juli en 7 augustu s een exemp laar ve rbleef met een ring uit de voo rmali ge D DR . O p 7 augustus vloge n 18 Ooievaa rs ove r Bergen op Zoo m. Grote groepen Casarca's Tadorna ferrug inea doken op bij de

162 Kraa nvoge l Crus grus, Spi erdij k, Noordh oll and, augustu s 1992 (M arten va n Dij/)

Steile Bank Fr (35) en in de Lepelaarsp lassen FI (15).

Een mannetje Amerikaanse Smient Anas america na we rd op 7 augustus in de Wo rkumerwaa rd gemeld .

Ook va n de Krooneend Netta rufina we rden va naf half augustu s grote aantall en gemeld : in de Botshol U maximaa l 28 en bij Monnicke nd am N h max im aa l 20 exempl aren. Een v rouw tj e Witoogeend Ayth ya nyroca werd op 1 en 2 augustus gez ien langs de Oostvaa rd ersd ijk.

In het Jaap Deensgat Gr zat op 25 juli een IJseend Clangu /a hyema/is. Zwarte Wouwen M i/vus m igrans werden opgemerkt op 6 juli langs de Oostvaa rdersdij k en bij Vee nendaa l U, op 26 juli bij Bergen op Zoom, op 30 juli b ij H oo rna ar en op 24 augustu s in het Foc hte looërveen D. Een Rode Wouw M mi/vus ve rb leef va n 2 tot 23 augustu s in de Ca rel Coenraa dpolder G r en had op 13 en 2 1 augustu s gezelsc hap va n een and er exempl aar. Va naf 23 augustu s was een exemp laa r aanwez ig op de Kampin a Nb. Grauwe Kiekendieven Circus p ygargus waren waa r te nemen in de omgevin g va n de Tureluurweg FI . Hi er wa ren max im aa l zes exempl aren aa nwez ig tot zeke r 21 augustus waaro nder ju ve nielen. Ook b ij het Jaap Deensgat wa ren tot 23 augustu s zo' n v ijf exemp laren aa nwez ig. U it de Ca rel Coenraadpolder we rden drie exemplaren gemeld op 2 en 5 augustu s en ove r Rottum eroog Gr v loog een exemplaar op 19 augustu s. Va naf 22 jul i we rden c 20 Visarenden Pand ion ha/iaetus doo rgegeven. Pl eisteraa rs wa ren er op de Ventjagerspl aten Zh, op de Strabrechtse Heide Nb, in de Dordtse Bi esbosch en b ij Kampen O. De meld ing va n een grotere valk Fa/co op 6 en 8 augustu s op Tersc hellin g Fr had moge lijk te maken met de waa rn eming va n een Sakervalk F cherrug met langveter op 30 augustu s in de Eemshaven G r.

Slechtvalken F p eregrinus we rden gez ien in de W ieringermeer N h op 5 juli , bij de Ventjagerspl aten op 19 ju l i en op de Strabrechtse Heide op 22 augustu s.

KRAANVOGELS TOT STER NS Pleisterende Kraanvogels C rus grus wa ren er in het Foc htelooë rveen va n 6 juni tot 7 juli, b ij Spi erdij k N h va n 10 tot 15 augustu s en twee in de Engbertsdijksvenen 0 va n half juli tot 19 augustu s. Op 25 augustus v loge n drie exemp laren over Zeve nbergschen Hoek Nb. Tot 5 augustu s ve rb leven nog max im aa l v ier Steltkluten Himantop us himantopus langs de Oostvaa rd ersdijk. Va n 13 tot 30 j uli ve rb leven dri e exemp laren in het Jaap Deensgat en va n 18 tot 25 ju l i twee bij V laa rd ingen. Ve rd er wa ren er waa rn emingen op 27 juli bij Bergen op Zoom en op 7 augustu s op het Ramm egors. De Griel Burhinus oedicnem us va n het Zwa nenwa ter Nh bl eef regelmati g gez ien wo rd en in j uli . Een Morinelplevier Charadrius morin el/us v loog op 20 august us langs Rottu meroog en va n 27 tot 29 augustu s zaten er 10 b ij de vuurtoren op de Maasv lakte Zh. De Steppekievit Chettusia gregaria va n Kampe n b leef daa r tot 1 jul i. Naast het exemp laa r dat op 2 ju li bij Ve ldd riel G ld za t was er een meldin g va n een onvo lwassen exemplaa r op 23 en 24 augustu s in de Erl ecomse Waa rd Gld. Een Gestreepte Strandloper Ca /idris me/anotos ve rbl eef va n 23 tot 27 ju l i in de Foppenpolder bij Maass lui s Zh en een mannetje en een vrouwtj e va n deze soo rt zaten op 16 augustu s op

191

Recente meldingen een ondergelopen bollenve ld tussen Den Helder en julianadorp Nh. Op 25 juli was er een melding va n een Grote Grijze Snip Limnodromus scolopaceus in het jaap Dee nsgat. Van 19 tot 27 augustu s was da ar een adu lt exemplaar in winterkl eed aanwez ig. In de Oostvaardersplassen FI bleve n tenminste drie PoeIruiters Tringa stagnatilis aanwez ig en op de Lepela arsp iassen was tu ssen 30 juli en 8 augu stu s nog een exempl aa r aanwez ig. Ook in het Lauwersmeergebied Gr wa ren vrijwel de gehele periode Poelruiters present, met als maximum drie exempl aren va naf 29 augustu s in het zogenaamde 'Zoute Kwe lgeb ied' va n de Marnewaard. Overigens werden Poelruiters gez ien op 28 juli bij Piaam Fr, op 2 augustus bij Den Oever Nh, va n 4 tot 12 augustu s bij het Verdronken Land va n Saeftin ge, op 7 augustus in de Workumerwaa rd , va n 18 tot 21 augustu s twee b ij 't Zand Nh, op 23 augustus bij Neterse l Nb, op 26 en 27 augustus bij Rh enen U, op 27 augustu s twee exempl aren langs de Philipsdam Z en op 28 augustu s op Schiermonnikoog Fr. C 20 Grauwe Franjepoten Phalaropus lobatus werden gemeld uit de ku stprovin cies en va n langs het Ijsse lmeer, voornamelijk uit de tweede helft va n augustus. Daa rn aast waren minimaa l 10 exemplaren aanwez ig op enkele ondergelopen boll enve ldj es tussen Sch agen Nh en Den Helder.

De enige binnenl andwaa rn emin g betreft een exempl aar in de Steenwaard nabij Cu lemborg Gld op 21 en 22 augustus . Middelste Jagers Stercorarius pomarinus we rden gemeld op 6 augustu s bij Westkapelle (twee) en op 18 augustu s bij Ijmuiden. Kleinste Jagers S longica udus werden gemeld op 21 augustu s bij W estkapelle en V li ss in gen. Het ve rme lde n waard is het toegenomen aantal waa rnem in gen va n Zwartkopmeeuwen Larus melanocephalus in het Wadd engebi ed. Zo we rd en op Rottum eroog tot half augustus meerdere exempl aren waa rgenomen waa ronder een ju ven iel op 1 augustus.

Andere waa rn emingen in die omgeving werden gedaan op Sch iermonnikoog en op het wad bij Wierum Fr. Langsvli egende Vorkstaartmeeuwen L sabini we rden gez ien bij Bloemendaa l Nh op 18 augustus, bij paa l 19 op Texe l en b ij Westkape lle op 21 augustu s en bij Bergen aan Zee N h op 25 augustus. Grote Burgemeesters L hyperbore us in eerste w interkleed werd en gemeld bij Scheveningen op 6 augustus en bij Westkape lle op 26 augustu s. Van 5 juli tot 27 augustus werden regelmatig Lachsterns Celochelidon nilotica gez ien in het gebied tu sse n Camperdu in en het Amstelmeer Nh. ·In di e tijd was het ma ximum aa ntal op de slaapplaats va n het Ba lgza nd Nh 23 exemplaren. Ook

bij de Care l Coenraadpolder grenzend aa n de Doll ard we rd en tussen 31 juli en 27 augustus Lachsterns gez ien ( maximaa l v ij f). Eld ers in het lan d wa ren er waarnemingen op de Keers lui sp las Flop 26 juli (twee), bi j Li sse Zh op 31 juli (twee), langs de Oostvaardersdijk op 2 (twee) en 5 augustus (één), bij Delft Z h op 27 augustus, bij Zu ri ch Fr op 27 augustus (twee) en bij Nieuwkoop Zh op 30 augustu s. Reuzensterns Sterna caspia wa ren aanwezig langs de Oostvaa rdersd ijk (max im aa l v ie r) tussen 8 juli en 24 augustus, in het Lauwersmeergebi ed (twee) van 19 juli tot 29 augustus, langs de Fri ese Ij sse lmeerkust (minim aa l zes) tussen 31 juli en 22 augustu s en bij Kampen (max imaal 17) ein d augustu s. Twee exempl aren zaten op 8 augustus b ij de Ventjagersp laten, één bij de Philipsda m op 26 en 27 augustus en twee Reuzensterns v logen langs Schevenin gen op 29 augustus. Langs de Oostvaa rd ersd ijk tu ssen de Houtribslui ze n en de Blocq va n Kuffeler werde n tu sse n 14 juli en 28 augustu s enkele ad ulte Witwangsterns Chlidonias hybridus gez ien. Tu ssen 3 juli en 22 augustus werden max im aa l vier Witvleugelsterns C le ucopterus gez ien en tussen 4 juli en 13 augustus max im aa l drie exempl aren bij Den Oever.

ZWALUWEN TOT GORZEN Bij Stell end am Z h was er een Roodstuitzwaluw Hirundo daurica op 2 juli en bij Gron in gen één op 24 augustus. Op 26 augustus werd een exempl aa r gemeld bij het jaap Deensgat. Va naf 24 augustus nam het aantal doortrekkende Duinpiepers Anthus campestris gestad ig toe, met op 28 augustus al 18 exempl aren op de Strabrechtse Heide. Vroege Roodkeelpiepers A cervinus werde n gez ien op 31 augustu s bi j Huizen en op het Korn werd erza nd. Een Waterspreeuw Cinc/us cinc/us werd doo rgegeven uit de omgev in g va n V li st Zh va n 12 tot 15 augustus. Zeer apart is de meldin g va n een paartj e Beflijsters Turdus torquatus uit de omgevin g van Katw ijk op 1 juli. Een Waterrietzanger Acrocephalus pa ludicola werd op 11 augustus gez ien op de Maasvlakte. Na een va ngst va n een Sperwergrasmus Sylvia nisoria op 18 augustus bij Bloemendaa l, we rd tu sse n 28 en 30 augustus een exemplaar waa rgenomen bij de tuintjes bij De Cocksdorp op Texe l. Op 20 augustus was er een mannetje Kleine Vliegenvanger Ficedu la parva aanwez ig op Rottumeroog . Een Europese Kanarie Serinus serinus we rd op 4 augustus gez ien bij Ca ll antsoog N h. Vanaf 30 augustus vo lge n de eerste waarnem in gen va n doortrekkende Ortolanen Emberiza hortulana.

Ruud M van Dongen, Albertusstraat 4, 526 7 AD Vught, Nederland Hans Cebuis, Boogschutter 30, 3328 KB Dordrecht, Nederland Peter W W de Rouw, Warande 23, 3705 ZB Zeist, Nederland

België PIjLSTORMVOGE LS TOT VALKEN Op 13 augustu s meld de zich de eerste langstrekkende Kuhls Pijlstormvogel Ca lonectris diom edea langs Zeebrugge Wv l. Op

192

30 augustus vloog er één in zuidweste lijke ric htin g langs Oostende Wvl. Een ongedetermineerd e grotere pijlstormvogel passeerde hier op 27 augustus . Zes Grauwe Pijlstormvogels Puffinus griseus vlogen tu sse n 10 en 31 augustu s langs Oostende. Vanaf 26 augustus werd en geregeld enkele Noordse Pijlstormvogels P

Recente meldingen

163 Zwarte Wouw Milvus migrans, Carel Coenraadpolder, Groningen, 24 mei 1992 (Anne van Dijk) 164 Va le Pijl, stormvogel Puffinus yelkouan, Hondsbossche Zeewerin g, Noordholland, 25 juli 1992 (RenĂŠ Pop) 165 Vale Pijlstormvogel Puffinus yelkouan, Hondsbossche Zeewerin g, Noordholland, 25 juli 1992 (Theo Roersma)

193

Recente meldingen puffinus geteld . Een Vale Pijlstormvogel P yelkouan we rd gez ien te Oostende op 13 augustus. De en ige juli-waarneming van Kuifaalscholver Phalacrocorax aristotelis gebeurde te Oostende op 13 juli. Er vo lgden meer augustus-waa rn em in gen te Oostende op 1, 5, 13, 14, 15 (te lkens één), 23 (drie), 25 en 27 augustus (te lkens twee) en 28 augustus (één) . Op 26 augustus we rd er één gemeld op Blokkersdijk A. Op 21 en 22 juli werd een 'zingend' mannetje Woudaap Ixobrychus m inu tus waa rgenomen bij Erbisoeul H. Op 16 augustus zat een vrouwtje of een juven iel exemplaar b ij Meetkerke Wvl. Een onvo lwassen Kwak Nycticorax nycticora x, die va naf 27 juni bij Ronquières H zat, was nog tot 3 juli present. Op 5 juli en 3 augustus zaten er respectievelijk één en 10 exemplaren te Damme-Stadswa lle Wvl. Bij Sijsele Wv l zaten er één op 28 juli en twee op 7 augustus. Een ju ven iel exemp laar verschee n op 19 juli te Veurne Wv l. Op 29 juli zat er één bij Doornzel e Ovl en op 14 augustus trok er één over Brugge-Sint Pieters Wv l. Nog een juveniel exemplaar werd op 26 augustus gez ien te Lier A. De adu lte Ralreiger Ardeola ra l/oides in zome rkl eed, die va n 12 tot 14 augustus in het Molsbroek te Lokeren Ovl vertoefde, was slechts voor enkele waarneme rs wegge legd. Op 3 juli verb leef een Kleine Zilverreiger Egretta ga rzetta te Gullegem Wvl. Vanaf 11 ju li pleisterde er één in de Achterhaven van Zeeb ru gge. AI snel li ep het aantal hier op tot ma xi-

maa l 10 voge ls. Tot in september zouden er nog vier bl ijven. Eén exemp laar trok op 19 jul i over Uitkerke Wv l. Op 9 augustus pleisterden er kortstond ig negen in het Mechels Broek A. Op 28 juli vloog er één over het Zw in te Knokke Wvl. Vanaf 19 augustus p leisterden hier meerd ere exemp laren met ma ximaa l acht op 21 augustus. Van 6 tot en met 13 augustus pleisterde er één exemplaar bi j Genk L. De voge l d ie vanaf 12 augustus bi j Harchies H pleisterde kreeg op 12 en 13 augustus gezelschap van een tweede exemplaar. In het Molsbroek te Lokeren kon er één bekeken worden op 14 en 16 augustus en van 22 tot 23 augustus was er één op De Ku ifeend A. Op 31 augustus trokken er v ier exemp laren langs Oostende. Purperreigers Ardea purpurea trokken over Blokkersdijk (drie), Dudzel e Wvl, Harchies (twee), H ever-Schiplaken B, Li er, Mechelen A en Zin gem Ovl (twee). In het Mo lsbroek te Lokeren pleisterden in augustus één tot drie exemp laren. Op 22 juli pleisterde er een Zwarte Ooievaar Cicon ia nigra bij de bez inkin gsputten van Tienen B. Overtrekkende exemplaren we rden gezien te Zandvoo rde-M iddelkerke Wv l op 8 augustus, te Genk (v ier) en te Zandvoorde (één) op 9 augustu s, te Hallaar A op 18 augustus en te Gages H (twee) en Hoe il aart B (één) op 23 augustus. In de nacht va n 29 op 30 augustus ove rn achtten vijf Zwarte Ooievaa rs in De Melle bij Turnhout A. Twee Ooievaars C ciconia trokken op 9 augustus over Munte

166 Gestreepte Strandl oper Ca lidris melanotos, Julianadorp, Noo rdh oll and, augustus 1992 (Lammert van der Veen)

167 Gestreepte Strandloper Ca lidris melanotos, Foppenpo lder, Maasland, Zuidho ll and, juli 1992 (Peter van Rij)

194

Recente meldingen

168 Sperwergrasmus Sy/via nisoria, Texel, Noordholland, augustus 1992 (Hans Cebuis)

Ovl. Eén exemplaar met kleurring pleisterde van 9 tot 16 augustus bij Saint-Sauveur H. N iet minder dan 31 Ooievaars trokken op 23 augustus over Sint-AgathaRode B. Bij Tertre H zaten er drie op 24 augustus. Het (ontsnapte) mannetje 81auwvleugeltaling Anas discors, dat reeds vanaf december in het Molsbroek te Lokeren verb lijft, was nu in eclipsk leed en werd in augustus weer geregeld waargenomen. Op 17 en 18 augustus zwom een juveniele Witoogeend Aythya nyroca bij Doornzele. Een vrouwtje Ijseend Clangu/a hyema/is

verb leef op 4 juli te Kallo Ovl. Een overzomerend mannetje Nonnetje Mergus a/bel/us (aa nwez ig sind s 18 mei) bleef tot ten minste 29 augustus present bij Diepenbeek L. Op 15 juli zat het mannetje Rosse Stekelstaart Oxyura jamaicensis nog steeds op De Gavers te Harelbeke Wvl. Op 2 augustus kreeg het mannetje van De Kuifeend (dat heel die periode aanwezig was) gezelschap van een tweede exemp laa r. Waarschijnlijk één van deze twee mannetjes was op 9 augustus op Blokkersdijk. Op 29 augustus was er een waa rn em in g

169 Casarca's Tadorna ferruginea, Lepelaarsplassen, Flevoland, augustus 1992 (René Pop)

195

Recente meldingen

170 Adu lte Zwartkopmeeuw Larus melanocepha /us met twee juvenielen, Maasvlakte, Zu idh oll and, augustus 1992 Uan van Holten) 171 Duinpieper Anthus campestris, Maasvlakte, Zu idholland, september 1992 (Hans Cebuis)

196

Recente meldingen van een overtrekke nde Zwarte Wouw Mi/vus migrans te Li er. Een Rode Wouw M mi/vus pleisterde te Angre H van 2 tot 4 augustus. Trekkende exemp laren werden gez ien te Zu lzeke Ovl op 21 juli (twee), te Wannegem Ovl op 25 juli en 24 augustus en te Heu rn e Ov l op 24 augustus (telkens één). Rond 5 augustus zo u een Slangearend Circaetus ga /licus hebben gep leiste rd in een niet-toegankelijke steengroeve in de omgeving va n Chaudfontaine Lk; details hierover ontbreken echter.

Op 6 en 7 juli verbl eef een onvo lwasse n mannetje Grauwe Kiekendief Circus pygargus te Angre . Een overtrekkend exemp laar werd hier gez ien op 16 augustus. Telkens één exemplaa r v loog ove r Angreau H op 2 en 14 augustus, over Leefd aa l B op 17 augustu s, over Wa nnegem op 21 augustus, over Berendrecht A en Lokeren op 22 au gustus, over De Ku ifeend en over Gages op 23 augustus en over Wachtebeke Ovl op 26 augustus. Visarenden Pandion ha/iaetlls vloge n over De Kuifeend, Gages, Genk, Kalmthout A, Lier, Oudenaarde Ovl, Postel A en Wannegem (twee). Te Harchies p leisterde er één in begi n en twee in eind augustus. Bij Sc hulen L pleiste rde er één va n 16 tot ten min ste 30 augustu s en vanaf 28 augustus verbl eef hier een tweede exemp laar. Roodpootvalken Fa/co vespertinus bIeven het vr ij goed doen: Op 2 juli was er een adult en een onvo lwassen vrouwtje en op 5 juli een onvolwassen mannetj e te Ka lmthout. Op 14 juli was er een overv li egend vrouwtje te Mortsel A en op 19 juli vloog er één over De Panne Wvl. De eni ge trekkende Slechtvalken F peregrinus we rd en genoteerd op 8 augustus te Nieuwpoort-Oostduinkerke Wv l en op 23 augustus boven De Kuifeend.

RALLEN TOT STERNS De waarnem in g van een goed zichtbaa r Kleinst Waterhoen Porzana pusil/a te Merkem Wvl op 14 juni werd hope loos te laat bekend gemaakt. Twee ongedeterm i neerde vorkstaartplevieren G /areo /a v logen op 31 juli roepend over Schoten A. Tussen 15 en 31 augustus gebeurden bij de trektelpost te A ngre zeven waarnem in gen va n naar schatting negen Morinelplevieren Charadrius morin el/us. Dit terwi jl er tussen 1975 en 1990 slechts zes aanvaa rd e geva ll en wa ren in Wa ll onië. Op 6 juli liep een Steltkluut Himantopus himantoplls bij Ka ll o en op 7 juli één te Blokkersdijk. Op 11 juli trok er één roepend over Mechelen. Van 22 tot 28 juli p leisterden er maximaal twee op de Nieuwe Vrede b ij Knokke. Op 14 augustus verbl eef een Poelruiter Tringa stagnatilis bij Za nd vliet A. Diezelfde dag werden toeval li gerwijze twee exemplaren ontdekt in het Molsbroek te Lokeren. Waa rsc hijnlij k wa ren deze gedurende lange tijd aanwezig.

Een Grauwe Franjepoot Pha/aropus /obatus v loog op 25 augustus langs het Oosterstaketsel te Oostende. Het eni ge pleisterende exemplaar zat op 29 augustus (kortstondig dan nog) bij Kallo. Op 30 augustus v loog een vroege Rosse Franjepoot P fu/icarius langs Oostende .

De beste steltl opermaanden bleven d it jaar dus op zi jn minst teleurstellend. Op 12 augustus v loog een Middelste Jager Stercorarius pomarinus langs Oostend e, waa rn a nog waarnemingen vo lgden op 14 en 15 (drie), 23 (één) en 29 augustus (twee). De ee rste ju veniele

Kleinste Jagers S /ongicaudus versc henen op 23, 24 en 30 augustus te Oostend e. Een Vorkstaartmeeuw Larus sabin i vloog op 10 augustus langs Oostende. Op 13 en 23 augustus passeerde hi er te lkens een Grote Burgemeester L hyperboreus in eerste zomerk leed en van 23 tot 25 augustus zat hier een pleisterend exem pl aar in tweede w interkl eed. Lachsterns Ge/oche/ido n ni/otica deden het niet slecht bij de zeetrekteliers; te Oostende werden er waargenomen op 10 augustus (twee) en op 23 en 24 augustus (telke ns één). in tegenstelling tot Nederland deden Reuzensterns Sterna caspia het niet beter dan andere jaren; op 23 augustu s vloog er één langs Nieuwpoort en Zeebrugge. Een adulte Dougalls Stern S dougal/ii in zome rkl eed trok op 27 juli langs Oostende . Bovend ien werd hier op 13 augustus een juveniel exemplaar opgeme rkt. De laatste twee Witwangsterns Chlidon ias hybridus bezochten Harchies op 10 juli .

DUiVEN TOT GORZEN De Palmtortel Streptope/ia senega/ensis, die va naf 10 juni te Ursel Ovl kon bekeken worden, vertoo nde zic h voo r het laatst op 3 ju li.

Een vroege Draaihals jynx torquil/a we rd opgeme rkt te De Haan Wvl op 30 juli . Te A ngre en A ngreau we rden tu ssen 15 en 31 augustu s naa r sc hatting 52 Duinpiepers Anthus campestris gete ld , met als ma ximum 26 exempl aren (12 pleisterende en 14 overtrekkende) op 31 augustus. Enkelingen v logen over Leefdaal op 17 augustu s, over Mec helen op 18 en 19 augustu s, ove r Angreau op 21 augustus en over Schul en op 22 augustus. Op 24 augustu s vlogen er twee over Angreau . Een pleisterend exemplaar was op 21 augustus aanwez ig te Waasmunster Ovl. N iet minder dan zeve n exemplaren zaten op 27 augustus bij Bertem B. Hiervan waren er op 28 augustus nog dri e aanwez ig. Op 28 augustu s pleisterden er twee te Kallo-Doel. Op 28, 30 en 31 augustus verb leven er respectieve lij k één, ac ht en één exemplaar op het sc hi etveld te Brecht A. Van 11 juni tot 28 juli zat er een territoriumhouden d mannetje Balkankwikstaart Motacil/a f/ava fe/degg bij Anseroeu l H. De voge l bracht samen met een Gele Kwikstaart M f f/ava ten minste twee jongen groot. Het broedgeval we rd stil gehouden om verstoring te vermi jden. in hetze lfde gebied verbl eef tussen 25 juni en 22 juli een zingend mannetje Noordse Kwikstaart M f thunbergi.

Een mannetje Citroenkwikstaart M citreo/a we rd op 17 juli behoorlijk beschreven te Mullem Ov l. De eerste en voo rl op ig eni ge terugtrekkende Beflijster Turdus torquatus werd reeds op 10 augustus gemeld te De Haan.

Een z in gende Cetti's Zanger Cettia cetti zat nog tot ten minste 9 augustu s bij Tertre en va n 12 juli tot ten minste 17 augustus was er een nieuw exemplaar bij Harchies. Het vroegere exemplaar we rd daar echter ni et meer gehoord. De ee rste Waterrietzanger Acrocephalus pa/udico/a we rd waargenomen te Li er op 30 ju li.

Daarna vo lgden er waa rn emin gen of va ngsten te Doornze le, Genk, Lapscheure Wvl (zes vóór 15 september), Neerpelt L en Veurne (a l sne l meer dan 10 exemplaren). Het broed koppel Orpheusspotvogels Hippo/ais po/yg/otta te Saint-Sauveur (ten minste twee jonge n) we rd voor het laatst gez ien op 11 juli. Ook te

197

Recente meldingen Harchies werd op 25 juli ee n ges laagd broedgeva l vastgesteld . Op 10 augustus werd in het Zwin bij Knokke de ee rste onvo lwassen Sperwergrasmus Sylvia nisoria voor dit najaar uit de lu cht getrokken . Van midden juni tot in ju li zaten er ve rschill ende Buidelmezen Remiz pendulinus bij Hingene A. Op 18 juli werden er op De Kuifee nd twee gez ien. V ier exemp laren zaten op 19 juli te Ka ll o-Doe l en op 20 juli werd er daar één aa ngetroffen. Twee voge ls zaten op 26 juli te Harchi es.

Op 1 augustus za ten er v ier te Zingem. Te Lier-Anderstad p leiste rd en van 4 tot 10 augustus drie exemplaren.

Van 17 tot 26 augustus za t hi er één juven iel exemp laar en op 29 augustus zaten er wee r drie. Een mogelijke Roze Spreeuw Sturnus roseus ve rtoefde op 4 juli op de

Spreeuwen 5 vulgaris-s laapp laats te Stu ivekenskerke Wvl. Men slaagde er echter niet in om deze voge l 's an derendaags op ni euw te loka li se ren. De enige twee Ortolanen Emberiza hortulana v logen op 18 augustus over Oostende en op 24 augustus over A ngre.

DANKZEGGING Deze waarnem in gslij st kwam tot sta nd met medewerking van Koen Leysen, Dirk Symens (VLA VICO), W ill y Verschueren (Linkeroever) en Frederik Willemyns (Me rgus). Ook de hul p van al d iegenen die (hun) waarnem in gen meedeelden op de Belgisc he Dutch Birding-vogellijn (03 -4880194) was onontbee rlijk.

Cerald Driessens, Bosstraat 44, 2500 Lier, België

CDNA-mededelingen _ _ _ _ __ Flamingo, Kleinste Jager en lachstern niet langer beoordeeld door CDNA Het aa ntal geva ll en va n de Fl am ingo Phoenicopterus ruber, Kleinste Ja ger Stercorarius longicaudus en Lachstern Gelochelidon nilotica in Nederl and is in de laatste jaren zó groot dat de Comm issie Dwaalgasten Nederl andse Av ifauna CDNA heeft bes loten deze soorten vanaf 1 januari 1993 niet langer te beoordelen.

Men wordt ve rzoc ht om ten behoeve va n de vo ll ed igheid en het overzic ht ieder niet door de CDNA be handeld geva l va n deze soorten dat dateert va n vóór 1993 alsnog te zenden naar de CDNA, Postbus 45, 2082 AA Santpoort-Zu id .

In de laatste jaren werden mogelijk ten onrec hte ve rsc hill ende Fl am in go's als één geteld wa nn eer de data ni et overl apten waardoo r het aa ntal inged iend e exemplaren groter kan zijn dan in de CDNA-jaarve rslage n tot ui t ing komt. Bovend ien zi jn vee l gevall en ni et aa n de CDNA voorge legd omdat ze naar de menin g van de waarnemers ontsnapte kooivogels betroffen. Het voorkomen en de status va n Flamin go's is vergelijkbaar met die va n ni et door de CD NA beoordeelde soorten als, bijvoorbee ld, Oo ievaa r Cicon ia ciconia, Dwerggans Anser erythropus, Sneeuwgans A caeru lescens, Casa rca Tadorna ferruginea en Raaf Corvus corax. A I deze schaars maar rege lmatig voorkomende soorten hebben gemeen dat niet (mee r) is na te gaan we lke exemplaren uit gevangenschap of uit geïntroduceerde populaties afkomsti g zijn en of er exemplaren bij z ijn die w ild op eigen kracht naa r Nederl and z ijn gekomen.

Va n de Kl ein ste Jager z ijn sinds 1980 gemidd eld meer dan zes aa nvaa rde geva ll en per jaar. Jaren met slechts een enkel aanvaard geva l (1989) w isse ld en af met jaren waarin er 14 (1988) of 15 (1990) werden aanvaard. Een groot aanta l op zeetrek waargenomen exemp laren werd niet in gediend va nwege de proble-

198

men om van ver langsvli egende voge ls een acceptabele beschrij v in g te maken. Het voo rkomen versc hilt ni et vee l van dat va n, bijvoorbeeld, de Vorkstaartmeeuw Larus sabini die geen beoordeelsoort is.

Va n de Lac hste rn we rden tot 1 j anu ari 1993 geva ll en in Balgzand, Noord ho ll and, geregistreerd maa r niet beoordeeld en geva ll en elders in Nederl and we rden we l beoordeeld. De opvatt ing dat de soort buiten Ba lgza nd als dwaalgast dient te worden beschouwd blijkt echter niet jui st te z ijn. De soort pleistert in de nazomer be halve in Balgzand ook op andere plaatsen in Noordholland. Bovendien is er jaarlijks een aa ntal waa rn emingen uit an dere provi ncies.

In de regel beoordeelt de CDNA all een soorten waa rva n over een (a l naar gelang de soort variabe le) reeks va n jaren gemiddeld niet meer dan twee geva ll en per jaa r worden aa nvaa rd. In 1989-92 werden all een Dwerggans (per 1 januari 1990) en Roodkeelpieper Anthus cervinus en Roodmus Carpodacus erythrinus (per 1 j an uari 1992) als beoordeel soort afgevoerd.

Sinds 1 janu ari 1989 z ijn geen 'oude' soo rten aa n de lij st va n beoordeelsoorten toegevoegd (hoewe l Woudaap Ixobrychus minutus hard op weg lijkt om een beoordeelsoort te wo rd en). Tot de in 1980-90 talrijkste beoordeelsoorten waa rvan ook na 1992 geva ll en door de CDNA dienen te worden beoordeeld beho ren Poelruiter Tringa stagnatilis, Bij eneter Merops apiaster, Waterrietzanger Acrocephalus paludicola, Sperwergrasm us Sylvia nisoria en G rote Kruisbek Loxia pytyopsittacus. Waterrietzanger (die in België zo ta lrijk doortrekt dat hij sinds 1 janu ari 1989 niet meer door de V laamse ze ldzaa mhedencomm issie wordt behandeld) en Sperwergrasmus zi j n de en ige beoordee lsoorten waarva n ringvangsten worden geregistreerd maa r ni et beoordeeld. ARNOUD B VAN DEN BERG & CDNA

IOuteh Birding 14: 198, oktober 19921

DB Actueel _ _ _ _ _ _ _ _ __ Aanvaarde en afgevoerde gevallen in België In Oriolu s 58: 44-49 (1992) staat het 21 ste rapport over ze ldzame voge ls in V laanderen in 1989 van het Belgisch Avifaun istisch Homologatiecomité (BAHC) gepubliceerd. Tot de meest opval lende beslissingen behoort de aanvaarding van zeven nieuwe soorten voor België.

Hiervan zijn er twee uit 1988, een adu lte Roodkeelstrand loper Calidris ruficollis op 16 augustus te Ze i zate, Oostv laanderen (waarover nog geen artikel werd gepubliceerd), en een Ringsnavelmeeuw Larus delawarensis in adu lt zomerk leed op 12 mei te Zeebrugge, Westvlaanderen. Van de v ijf nieuwe soorten in 1989 werden er twee in Wallonië vastgeste ld, een adu lte Siberische Strandloper C acuminata op 3-6 september te Longchamps, Namen, en een Rotszwaluw Ptyonoprogne rupestris op 19-23 april te Remouchamps, Luik.

De overige drie in 1989 waren een adu lte Brilstern Sterna anaethetus op 9-22 juli te Zeebrugge (vermoedelijk één va n de voge ls die ook in Nederland verbleef), een eerstejaars Siberische Snor Locustel/a certhiola gevangen op 28 september in het Zw in, Westvlaanderen, en een eerstejaars Izabe lkl auwier Lanius isabel/inus op 23 september te Heist, Westvlaanderen. Voo rts werden vie r soorten en een ondersoort na herzien in g van de Belgische lij st afgevoerd.

Dit betreffen geva ll en van de Stell ers Eider Polysticta stelleri op 31 december 1983 te Heist, de Steppearend Aquila nipalensis op 14-27 december 1983 te Mol/Postel, A ntwerpen (d ie als uit gevangenschap afkomstig wo rdt beschouwd), de Steltstrandloper Micropalama himantopus op 1 en 6 september 1984 te ZeebruggeDudzele, Westvlaanderen , de Balkankwikstaarten Motacil/a flava feldegg op 7 mei 1967 te Genk, Limburg, op 16 mei 1974 te Kluisbergen/Berchem, Oostvlaanderen, op 14 mei 1975 te Li edekerke, Oostvlaanderen, en op 7 mei 1977 in het Zw in en de Taigagaai Perisoreus infaustus op 21 en 23 november 1979 te Zevergem, Oostvlaanderen (die als uit gevangenschap afkomstig wordt beschouwd). Aa ngez ien wordt aangenomen dat de Belgische Steppearend van 1983 hetzelfde exemplaar is als de vogel die in janu ari-februari 1984 te Someren, Noordbrabant, verb leef en als tweede geva l voo r Nederland werd aanvaard, heeft de CDNA aan het BAHC gevraagd welke beweegredenen ten gronds lag liggen aan de afwij zin g. Tenslotte was het opmerkelijk dat er van de Dwergarend Hieraaetus pennatus na herziening zeven gevallen werden afgevoerd zodat er nog slechts v ier aanvaa rd e geva ll en overbl ij ven : op 24 oktober 1950 te Lier, Antwerpen (vondst), rond 15 juni 1953 te H eikruis, Brabant (vondst), op 9 augustu s 1985 te Wolvertem, Brabant, en in juli-augustus 1988 te Hensies, Henegouwen.

ARN OUD B VAN DEN BERG Veel onterechte claims in augustus en september 1992 in Nederland De laatste dagen. van augustus en september 1992 werden gekenmerkt door een hausse van

[Ou/eh Birding 14: 199-200, ok/ober 1992J

onterechte claims van dwaalgasten. Het is nuttig enkele hiervan te bespreken. Een Klein Waterhoen Porzana parva in de Ooypolder, Gelderl and, op 18 september was kennelijk niet goed genoeg onder de staart gekeken en moest een dag later wo rden gedetermineerd als Porseleinhoen P porzana. Een juveniele Grijze Strandloper Calidris pusil/a bij Wissekerke, Zee land, op 27 augustus bleek een wat bleek uitgevallen juveniele Kleine Strandloper C minuta te zijn. Een eerste-winter Lachmeeuw Larus atricilla in Stellendam, Zu idholl and, op 14 september was een Zwartkopmeeuw L melanocephalus ruiend van ju venie l naar eerste winterk leed.

Grijze Standloper en Lachmeeuw z ijn soorten die uit Amerika moeten komen en kunnen vrijwe l onmogelijk zo vroeg in het jaar al in Nederland z ijn. H et is opmerkelijk dat verschi ll ende waarnemers van de vermeende Grijze Stand loper een lage pikfrequentie tijdens het foerageren en webjes tussen de tenen konden constateren! Een Grauwe Fitis Phyl/oscopus trochiloides werd tweemaal gecla imd. H et exemplaar op Texel, Noordholland, op 13 september was een Mozambique-sijs Serinus mozambicus en de voge l te Eemshaven-Oost, Groningen, op 29 september een Tjiftjaf P col/ybita.

Laatstgenoemde ve rtoond e een lan ge vaag begrensde lichtbruine v leu gelstreep terwijl de Grauwe Fitis een korte witte v leugelstreep heeft. Ook is de Grauwe Fitis grij zer van boven en w itter van onder dan de Tjiftjaf (sterk lijkend op de voge l van plaat 103 in Dutch Birding 9: 168, 1987, ook al betreft deze foto de Groene Fitis P nitidus; foto 23 1 H in de voge latlas van Europese voge ls door Delin & Svensson (1992) toont een vri jwe l identieke voge l en betreft we l de Grauwe Fitis). In België werden minder missers bekend: op 29 september bleek een Noordse Boszanger Pborealis in feite een licht afwijkende Fitis P trochilus te z ijn. Daarnaast werden in september nog ve le zee r zeldzame soorten geclaimd die niet konden worden teruggevonden.

Gemaakte foto's en beschrijvingen waren helaas niet alti jd overtuigend. KLAAS J EI GENHUIS Hoogtepunten in Nederland in september-oktober 1992 Gedurende eind september en oktober 1992 werden in Nederl and versc hillende zeldzame soorten gezien die zic h in de meeste geva llen door een groot aa ntal voge laars lieten bekijken. Een door Laurens Ste ijn ontdekte eerstej aars Kortteenleeuwerik Calandrel/a brachydactyla in de Eemshaven, Groningen, va n 27 september tot en met 3 oktober was nog maar de tweede najaarsveldwaarneming. Een eerstejaars Westelij ke Bergfluiter Phyl/oscopus bon el/i bon el/i in de tuin van Arend Wassink op Texel, Noordholland, van 5 tot en met 11 oktober was het v ierde najaarsgeval va n de soort. Een noordwaarts vi iegende Donsstormvogel Pterodroma mol/is werd op 24 oktober door zeven waarnemers gezien vanaf Camperduin, Noordholland, hetgeen, indien aanvaa rd , een nieuwe soort voor Nederland betekent (vo lgend op een opmerkelijke seri e

199

DB-Actueel waarne min gen rond de Britse eil anden in 1989-92).

Ruud Brouwe r en Han Endt ontdekten een eerstejaa rs mannetj e Bonte Tapuit Oenanthe p/eschanka dat va n 23 tot 26 oktober ve rtoefd e langs de Hond sbossc he Zeewe ri ng ten zui den va n Petten, Noordh oll and. RenĂŠ va n Ross um en Casper Zuyderdu yn zagen op 31 oktober va nachter hun kop koffie een eerstejaa rs vrouwtj e dat tot 4 november zo u blij ve n in de tuin va n het Savoy-h otel te Katw ijk aan Zee, Zuidh oll and . Deze voge ls betroffen het tweede en derd e geva l va n deze soo rt. Het eerste was een vro uw tj e op Schiermonnikoog, Fri es land, op 28 mei 1988. (De determin ati e va n een op 6 j un i 199 1 op Rottumeroog, Gronin gen, gefo-

tog rafeerde ' Bl onte Tapuit' staa t nog ter discuss ie.)

Va naf 27 september werden meer dan 10 Bosgorzen Emberiza rustica gemeld ; indien alle waarnem ingen wo rden ingediend en aa nvaa rd , zo u d it najaa r beter z ijn dan dat va n het reco rdj aa r 1980 toe n er negen geva llen wa ren. Bovendien we rden soorten gemeld als, b ij voo rbee ld, Steppekievit Chettusia gregaria, O rph eusspotvoge l Hippo/ais po /yg/otta, Pa ll as' Boszanger P proregu/us (drie), Bruine Bosza nger P fuscatus en Roze Spreeuw Stu rnus roseus zodat het naj aa r va n 1992 vee l hoogtepun te n opl eve rde. ARNOUD B VAN DEN B ERG

172 Bonte Tapuit Oenanthe p /eschanka, Petten, Noordh oll and, 26 oktober 1992 (RenĂŠ va n Rossum)

200

Long Lens Bags LL600,LL400,LL300 Een veilig opberg- en transportsysteem voor uw lange brandpunt tele-objectieven van 300, 400 of 600 mm , uitgevoerd in duurzaam, waterafstotend, zwart protek materiaal.

RUGZAKKEN Leverbaar in 3 uitvoeringen.

De PBP is een medium grote rugzak.

In de PBL is plaats voor uw lange brandpunt objectieven .

De PBH SPECIAL is een super uitvoering waarin zelfs een tent in opgeborgen kan worden.

Voor meer informatie : Pampuslaan 104, 1382 JR Weesp Tel : 02940 - 30596 Fax: 02940 - 30796

v

Geheimtip für Naturfreunde und Ornithologen:

architectura+natura international booksellers

Khao-Yai, gröBter Nationalpark in Thailand. 150 km nordöstlich von Bangkok , 220 km 2 groB und 400 bis 1350 m Ü. M. Unberührte und ursprüngliche Pflanzen- und Tierwelt (2500 versch. Pflanzenarten und seltene Vögel) . 12 km von Parkgrenze mod o Bungalowanlage, geführt von seBhaftem Berliner. Angeboten werden naturelle und kulturelle Exkursionen. Eigene Exkursionen und Individualwünsche möglich. Europ . und vegetarische Speisen im Angebot. Swimming-Pool vorhanden. Günstige Preise. Überwinterungsmöglichkeit für Senioren.

Leliegracht 44 - 1015 DH Amsterdam-C Holland Telefoon 020-6 23 61 86

• Bird migration R Burton

f 63.75

• The Pinyon Jay J M Marzluff & R P Balda

f 75.80 • Florida's birds H Kale III & 0 Maehr

f 40.50

• Gids voor de vogels van Texel A Dijksen gei!!. door F J Maas, J Reydon & P vd Wolf f 25.00 • OwIs of the world JA Burton

f 68.05

Videofilm anfordern (für Selbstkosten DM 20,-). Für Informationsunterlagen Kontakt:

• Dagroofvogels van Europa W Suetens f 169.50 • Ecology and conservation of Neotropical migrant landbirds J M Hagan III & 0 Johnston f 44.95 • Birds of Europe L Jonsson

Werner Thielen, im Wolfsangel 8, 0-5400 Koblenz Telefax: 09-49-261-86211 Telefon: 09-49-261-869494 (nach 17 Uh,)

f 87.75

Topical, lively and informative _~~~~~~~~~~

BIRDING

ANNUAL SUBSCRIPTION !31(12 issues) Special introductory offer f15.50 (6 months trial) 3 easy ways to pay (please indicate choice) Giro (account no 2102102) ..

Bank cheque to Birding World (Sterling only) ....

Credit card (Visa, Access, Mastercard, Eurocard) ..

WORLD invites you to experience the magic of birds...

Card type

---.l~~'UJ'J Card no.

Enjoy our unique blend of artides, tailored to today's birdwatchers; everything from practical identification guides, de ar and concise in style and lavishly illustrated, bird-finding tips, evocative photo-essays, and gripping accounts of all the current rarities through to mouth-watering excursions around the world, monthly British and Western Palearctic news summaries, birding hotspots, a myriad of special features, all our regular items induding big-prize quizbirds, and much, much more ...

Signature

...... Expiry date ............... .

... Amount... ...... ......... .

Name ..................... ..

Address ..................... .

..................... .............. ...... Country ............... .... .... .

New for 1992, the bigger and Telep~o;:~ding~~;;~~~;·~~~~nner,CoastRoad, even better Birding Wor ld...

Cley, Holt, Norfolk, NR25 7RZ, England OB92 F,ee I 500/0 larger, 100% more colour_~~_ _ _~~~~1 VI

Vogelbescherming Nederland heeft een eigen winkel.

Niet zomaar een winkel, maar de grootste "vogel"winkel van Nederland.

• Om vogels nog beter te kunnen zien; Een groot assortiment verrekijkers en telescopen, die u met deskundig advies in de praktijk kunt testen in onze Vogeltuin.

• Om vogels beter te kunnen herkennen ; Goede vogelgidsen, maar ook vele boeken over vogels, voor Nederland en de rest van de wereld.

• Om vogels te herkennen aan hun zang; CD's en cassettes met vogelgeluiden.

• Om vogels onderdak te bieden; Nestkasten in alle soorten en maten.

• Om nog meer te genieten van vogels; Ook voor buitenkleding en cadeau-artikelen kunt u bij ons terecht.

Uiteraard komt de opbrengst van onze winkel ten goede aan de bescherming van alle in het wild levende vogels. Vogelwerkgroepen kunnen tegen korting kopen. Een lid van Vogelbescherming koopt tegen ledenprijzen.

GRATIS CATALOGUS

De meeste artikelen uit ons assortiment vindt u in onze catalogus. Deze kunt u gratis aanvragen. Bel daarvoor 0340437777 .

BESTELLEN PER POST

. U kunt de meeste artikelen uit ons assortiment ook per post bestellen. Meer informatie daarover vindt u in de catalogus.

OPENINGSTIJDEN

De winkel is geopend op dinsdag t/ m vrijdag (10.00-17.00 uur) en op zaterdag (l 0.00-16.00 uur). Ons adres is Driebergseweg 16c, 3708 JB Ze ist.

Vanaf station Driebergen-Ze ist ca. 500 meter richting Zeist.

Over 15% van de omzet is Vogelbescherming Nederland geen belasting verschuldigd

VII

AANBIEDING Kowa T5N-1 45' + 20-60x zoom , Kowa T5N- 3 45' + 20-60x zoom , Kowa T5 60 1 45' + 20-60x zoom ,

Sri Lanka Birder's Paradise

f 1295 ,f 1995 ,f 825 ,-

Nieuw van Kowa!!!

Lupinu s 8x42 BGA Rubber met tas,f Lupinu s lOx42 BGA Rubber met tas,f

695 ,795 ,-

We are the local specialists, with years of experience in guided birdwatching tours.

Optolyth Toering 10x40 BGA Rubber met tas , f 11 75 ,Toering 7x42 BGA Rubber met tas, f 11 95 ,Prijzen incl. BTW

We have handled well-known ornithologists and offer groupand individual arrangemems.

Write to Baur's Wildlife and Birdwatching Service, PO. Box 11 , Colombo, Sri Lanka.

Tel. 20551, Fax 0094-1-448493.

St. Ann's Books Rectory House, 26 Priory Road , Great Malvern, Worcestershire, WR14 3DR. England Telephone: +44 684 562818 Fax: +44 684 566491 -----

.:. - - - - -

We are international mail-order specialists dealing Exclusively in Bird Books.

----- ~ -----

We have approximately 800 News titles always in stock, plus an ever-changing stock of up to 2000 Secondhand titles, for the Ornithologist and Collector.

- - - --

.:. - - - - -

Effient, Friendly Service • Prompt Despatch • Expert Packing -----~ -----

Catalogues are regularly issued , and are Free on request.

- -- - - y - - - - -

We are fully computerised and would be pleased to record your "Wants List'.

We would then quote you (without obligation) when copies become available.

VIII

Address Dutch Birding, Postbus 75611, 1070 AP Amsterdam, Netherlands Editorial secretariat Arnoud va n d en Berg (+31 -23378024) and Gerald Oreel (+31-251870992, fax +31-20580 3266) Editors Arnoud van den Berg, Tom va n der Have, Ferdy Hieselaar, Graham Holloway, André van Loon, Gerald Oreel and Frank Rozendaal Photographic editor René Pop, Floris Burgwal 54, 2907 PH Capelle aan den Ijssel, Netherlands (+31-104508879) ConsuIting editors Christine Barthel , Peter Barthel, Enno Ebels, Klaas Eigenhuis, Dick Forsman, Ted Hoogendoorn, Killian Mullarney, Hans Schekkerman, Hadoram Shirihai and Peter Symens Editorial assistants Ruud van Dongen, Gerald Driessens, Hans Gebuis, Hans van der Meu lel'1 and Peter de Rouw Production and lay-out André van Loon (+31-206997585) and René van Rossum Advertising Peter Meijer (+31-3480-31905, fax +31-3480-20394) Subscriptions 1992: NLG 52.50 (Netherlands) or BEF 1000 (Belgium) annually; NLG 60.00 (other countries inside Europe) and NLG 65.00 (co untries outside Europe). Giro account (Netherl ands) 01 50697; giro account (Belgium) 000 1592468 19; bank account 54 93 30 348 of ABN-AMRO (Amsterdam). Accounts are in name of Dutch Bird ing Association, Postbus 75611, 1070 AP Amsterdam, Netherlands. Payment maya lso be made by cred it card (Access, Eurocard, MasterCard or Visa). Please indicate account number and expiry date and append signatu re. Note: This method of payment is not applicable to subscribers resident in the Netherlands and Belgium.

For subscriptions, information and changes of address, please write to: Dutch Birding, Postbus 75611, 1070 AP Amsterdam, Netherlands.

Dutch Bird ing is a bimonthly journal with issues in February, Apr il , June, August, October and December. It publ ishes artic les and notes on morphology, systematics, occurrence and distribution of birds in the Benelux, Europe and elsewhere in the Palearctic region. It also publishes contributions on birds in the Asian-Pacific region.

Manuscripts shou ld be typewritten with double line-spac ing and wide margins on both sides. Word -processed manuscripts can also be submitted, either in Macintosh or MS-DOS format. More information is ava ilab le from th e ed itorial secretariat.

A schedu le of payment rates for authors, photographers and artists is avai lable from the editoria l secreta ri at.

~

_D_u_t_c_h_B_i_ rd_i_n--=::g~A_s_s_o_c_ia_t_i_ o_n___---:--______N_Ul~,~~~~9N Address Dutch Birding Association, Postbus 75611, 1070 AP Amsterdam, Netherlands

Dutch Birding Associat ion is sponsored by Nuts-Aegon Ziektekosten NV

Board Paul KnolIe (pres ident), Enno Ebels (secretary), Arnold Veen (treasurer), Arnoud va n den Berg, Roy de Haas, Peter Meijer and Gerald Oreel Board assistants Theo Admiraa l, Gerald Driessens, Ron van den Enden, Hans Gebuis, Leo Heemskerk, Ger Meesters, Ferry Ossendorp, Wim van der Schot, Kees Tiemstra, Dieuwke van der Veen and Peter van der Wo lf Travel-reports service Dirk de Moes, Postbus 94, 3956 ZS Leersum, Netherlands (+31-343457501)

Dutch Rarities Committee Address CDNA, Postbus 45, 2080 AA Santpoort-Zuid, Netherlands Members Arnoud van den Berg (c hairman), Pieter Bison (secreta ry +31-206715783), Rolf de By (a rchivist), Cock Reijnders, Kees Roselaar, Hans Schekkerman and Gerard Steinhaus

© 1992 Stichting Dutch Birding Association. The copyright of the photographs and drawings remains with the photographers and artists. ISSN 0167-2878 .

Printed by A lbédon/Klop BV, Postbus 3211, 2220 CE Katwijk, Netherlands

.IoutCh

Birding

Jaargang 14 nummer 5 oktober 1992 Volume 74 number 5 October 7992 Artikelen 161 Sierl ijke Stern te Zeebrugge in juni-juli 1988 Peter Boesman Mededelingen 170 Search for Ivory-bi ll ed Woodpeeker in Cuba J M (Martjan) Lammertink 173 Ze ld zame voge ls op de Azoren in oktober 199 1 Cuus van Duin 176 Booted Warbier in Egypt in September 1991 Sherif Baha el Din & Ahmed Riad Brieven 177 Steppe Buzzard morphs at migration Paul Doherty 178 Dark-morph Montagu's Harrier William S Clark 179 Spotlij ster op Schiermonnikoog in oktober 1988 Paul Herroeien Mystery photographs 180 Mystery photograph 48: Caspian Tern Arnoud B van den Berg

181 181 182 182 183

Recensies Songbirds in Singapore by L Layton Frank Rozendaal The birds of Fair Isle door J N Dymond Arnoud B van den Berg BirdBASE: the information eentre of Western Palearetie Birds by NatureBASE Erik van Winden A guide to the warblers of the Western Palearetie by T Parmenter & C Byers Jan CSevenster Vogelaars en fotoapparatuur: Sigma 500 mm APO f7,2 AF en Sigma 400 mm APO f5,6 AF Arnoud B van den Berg

Recent WP reports 185 Recent WP reports: July and August 1992 Arnoud B van den Berg DBA-nieuws 189 Betaling van abonnementsge ld 1993; Payment of subscripti on 1993; Pelagic trip 1992 vanu it Den Helder Recente meldingen 190 Nederland: juli en augustus 1992 Ruud M van Dongen, Hans Cebuis & Peter W W de Rouw 192 België: juli en augustus 1992 Cerald Driessens CDNA-mededelingen 198 Flamingo, Kleinste Jager en Lachstern niet langer beoordee ld door CDNA Arnoud B van den Berg & CDNA DB Actueel 199 Aanvaarde en afgevoerde geva ll en in België; Vee l onterechte claims in augustus en september 1992; Hoogtepu nten in Nederl and in september-oktober 1992

Voo rplaat: Grauwe Pijl stormvoge l Puffinus griseus, Monterey Bay, Ca lifornia, VS, oktober 1987 (René Pop) Front cover: Sooty Shearwater Puffinus grise us, Monterey Bay, Ca liforni a, USA, October 1987 (René Pop)

Abstracted/ind exed in: Auk, Ecological Abstracts, Emu, GEOBASE (Geo Abstracts Database), Ibis, Wi ldli fe Review, Zoo logica l Record