Db 15(6)1993 by DutchBirding

Hoofdredacteur Arnoud van den Berg (023-378024) Adjunct-hoofdredacteuren Enno Ebels (030-961335) en Gerald Oreel (02518-70992)

Redactie: Dutch Birding, Postbus 116, 2080 AC Santpoort-Zuid, Nederland (fax 023-376749)

Uitvoerend redacteur André van Loon (020-6997585)

Fotoredactie: Dutch Birding, p/a René Pop, Floris Burgwal 54, 2907 PH Capelle aan den Ijssel, Nederland

Fotografisch redacteur René Pop (010-4508879) Redactieraad Marc Argeloo, Ferd y H ieselaar, Graham Holloway, Peter Meininger en Frank Rozendaal Redactie-adviesraad Chr istin e Barthel (Duits land), Peter Barthel (Duits land), Gerald Driessens (Be lgië), Klaas Eigenhuis (Nederland), Dick Forsman (F inl and), Ted Hoogendoorn (Nederland ), Lars Jonsson (Zweden), Killian Mullarney (Ier l and ), Hans Sc hekk erman (Nederland ), Hadoram Shirihai (Israël) en Peter Symens (Saudiarabië)

Abonnementenadministratie: Dutch Birding Association, p/a Anja Nusse, Symfoniestraat 21, 1312 ET Almere, Nederland Bestuur: Dutch Birding Association, Postbus 75611, 1070 AP Amsterdam, Nederland Commissie Dwaalgasten Nederlandse Avifauna: CDNA, Postbus 45, 2080 AA Santpoort-Zuid, Nederland

Redactiemedewerkers Ruud van Dongen, Gera ld Driessens, Hans Gebuis, H ans van der Meulen en Peter de Rouw Produètie en lay-out André va n Loon en René van Rossum Advertenties Peter Meijer (03480-31905, fax 03480-20394) Abonnementen 1993: NLG 52.50 (Nederland) of BEF 1000 (Be lgië); N LG 60.00 (overige l anden binnen Europa) en N LG 65.00 (landen buiten Europa). Girorekening (Nederland) Ol 50697; gi roreken ing (België) 000 1592468 19; bankrekening 54 93 30348 va n ABN+AMRO (B ilthoven). Alle rekeningen zijn ten name van de Dutch Birding Association. Dutch Birding is een tweemaandelijks tijdschrift met nummers in februari, april, juni , a ugustu s, oktober en december. Het publiceert originele artikelen en mededelingen over morfologie, systematiek, voorkomen en verspreiding van voge ls in de Benelux, Europa en elders in het Palearctische gebied. Het publiceert tevens bijdragen over voge ls in h et Aziatisch-Pacifische gebied. De Nederlandse, Engelse en wetenschappelijke voge ln amen vo lgen: de Lijst van Nederlandse vogelsoorten 1993 door A B van den Berg (1993, Santpoort-Zuid); The 'British Birds' list of English names of Western Palearctic birds door British Birds (1993, Blunham); de door C S Roselaar samengestelde lijst in de Geïllustreerde encyclopedie van de vogels door C M Perrins (1991, Weert); en Distribution and taxonomy of birds of the world door C G Sib ley & B L Monroe Jr (1990, New Haven). Manuscripten behoren te worden uitgevoerd in machineschrift met een dubbele regelafstand en een ruime marge aa n beide zijden. Manuscripten kunnen ook op diskette worden in ge leverd (in Macintosh of in MS-DOS format). Meer informatie hi erove r is verkrijgbaar bij de redactie. Een lij st met tarieven voor de betaling van auteurs, fotografen en tekenaars is verkrijgbaa r bij de redactie.

_D_u_t_c_h_B_ir_d_in--'g=---A_s_s_o_c_ia_t_io_n__________N_U~,:~~9N Bestuur Gijsbert van der Bent (voorzitter, 01718-13606), Chris Qu ispel (secretaris, 071- 124825), Arno ld Veen (penn in gmeester), Arnoud van den Berg, Roy de Haas en Peter Meijer

Nuts-Aegon Ziektekosten NV is hoofdsponsor van de Dutch Birding Association

Bestuursmedewerkers Theo Admiraal, Gerald Driessens, Ron van den Enden, Hans Gebuis, Paul KnolIe, Ger Meesters, Anj a Nusse, Gerald Oreel, Ferry Ossendorp, Wim van der Schot en Kees Ti emstra Travel-reports service Dirk de Moes, Postbus 94, 3956 ZS Leersum, Nederland (03434-57501)

Telefoonlijnen Nederland: 06-320 321 28 (vogel lijn 50 cpm); 078-180935 (inspreeklijn) Belgie: 03-4880194 (vogel- en inspreeklijn)

Commissie Dwaalgasten Nederlandse Avifauna Leden Edward van Ij zen doorn (voo rzitter, 023-391446), Karel Mauer, Cock Reijnders, Kees Roselaar, Jell e Scharringa, Hans Schekkerman, Gerard Steinhaus en Wim Wiegant (archiva ri s) Een com missie van de Dutch Birding Association en de Nederlandse Ornithologische Unie

© 1993 Stichting Dutch Birding Association. Het copyright van de foto's en tekeningen blijft bij de fotografen en tekenaars. ISSN 0167-2878. Drukkerij Albédon/Klop BV, Postbus 32 11 , 2220 CE Katwijk, Nederland

U TWIJFELT OF U DIE OPERATIE WEL ECHT MOET ONDERGAAN.

GELUKKIG IS ER EEN SPECIALIST DIE VOOR 100% ACHTER EEN SECOND OPINION STAAT. Vraag uw assurantie-adviseur naar de Zeker Beter Polis.

ItNUTS-AEGON »I~

ZIE K T E K 0 S TEN

N. V.

Stadhoudersplantsoen 214, 2517 SK Den Haag. Telefoon 070 - 3100 614.

NUTS-AEGON HOOFDSPONSOR DUTCH BIRDING ASSOCIATION

BAUSCH & LOMB ELITE LEVENSLANGE GARA TIE 10 x 42 (ru bber) lederen etui 8 x 42 (ru bber) lederen etui

NLG BEL VOOR PRIJSOPGAVE BEL VOOR PRIJSOPGAVE

LEICA 30 JAAR GARANTIE 10 x 42 BCA (ru bber) + spec iale tas

BEL VOOR PR IJSOPGAVE

ZEISS WEST 30 JAAR CARA TIE 10 x 40 7 x 42 8 x 56 15 x 60 10 x 25 8 x 20

BCA T (ru bber) + spec iale tas BCAT (rubber) BCAT (rub be r) BCAT (rubber) kompleet B + spec iale tas B

BEL VOOR PRIJSOPGAVE BEL VOOR PRIJSOPGAVE BEL VOOR PRIJSOPGAVE BEL VOOR PR IJSOPGAVE BEL VOOR PRIJSOPGAVE BEL VOOR PR IJSOPGAVE

OPTOLYTH 30 JAAR GARA TIE A lp in 10 x 40 (ru bber) + spec iale etui A lp in 10 x 50 (ru bber) + etui A lp in 12 x 50 (rubber) + etui A lp in 8 x 40 (rubber) + speciale tas Tourin g 10 x 40 BCA (ru bber) + spec iale tas Touring 7 x 42 BCA (rubber) + specia le tas Roya l 9 x 63 (rubber) Telescoop TB S 80 (g roen ru bber) bod y 20 x W A lens 30 x WA lens 22 x 60 zoo m Telescoop TB S 80 (g roen rubber) flu ori te

845 950 970 745 BEL VOOR PR IJSOPGAVE BEL VOOR PRIJSOPGAVE

1495 1626 425 485

577 BEL VOOR PR IJSOPGAVE

O PTICRO N 5 JAAR GARANTIE OAPANS) 10 x 40 lWCF (rub be r) WA 10 x 50 l W CF (r ubber) WA 8 x 42 lCF D ioptro n WA 10 x 42 lCF Di optron WA 10 x 50 lCF D ioptro n W A Telescoop (45째, 60 mm) + 20-60 x zoo ml ens

355 365 595 595 625 1045

8 x 30 Tento USS R + etui 20 x 70 lCF + etui 7-1 5 x 35 lCF + ko mpas 8 x 2 1 mini (ru bber) + kompas

11 0 625 335 315

STATIEVEN Slik SL 67 505 Q F (3800 gram) Sli k SEC 16 (met p istoolgreep, 2800 gram) A uto raamstatief

495 538 4 15 135

Prijzen miv. BTW en porto

Wijzigingen voorbehouden

INFORMATIE : ROY

DE HAAS

036 - 5362819

Bovenstaande artikelen kunnen besteld worden door het vereiste bedrag over te maken op giro 4148343 tnv Dutch Birding Association, Postbus 75611, 1070 AP Amsterdam, Nederland, ovv het/de gewenste artikel(en). De bestelling wordt binnen drie weken goed verpakt per post thuisbezorgd.

"AUDUBON SOCIETY" de int. Ornithologen vereniging heeft Swift toestemming gegeven de naam "Audubon" te gebruiken, mits deze kijkers voldoen aan de specificaties voor een ideale natuurkijker. Verkrijgbaar in respectievelijk 8,5 x 44 BWCF, 7 x 35 DCF (waterproof) en 10 x 50 BWCF,

architectura +natura international booksellers Leliegracht 44 - 1015 DH Amsterdam-C Telefoon 020-6 23 61 86 Holland • Broedvogels van Noord-Holland Wim Ruitenbeek, Kees Scharringa & Piet Zomerdijk (redactie) vanaf heden

f 25.00

• Birds ol Bahrain Tom Nightingale & Mike Hili

f 139.95

• Finches & Sparrows - an identilication guide Peter Clement, Alan Harris & John Davis f 96 .90 • Birds ol Russia Aigirdas Knystautas

f 65 .55

• Important bird areas in the United Kingdom DE Pritchard et al (editors) f 110.00 • The White Ibis - the wetland wanderer Keith L Bildstein

f 61.20

• The complete guide to Ireland's birds Eric Dempsey & MichaelO'Clery

f 51 .90

• Der WeiBstorch Hoiger Schulz

f 34.70

• The Black Robin - saving the world 's most endangered bird David Butler & Don Merton

f 65 .55

BIRDING BRAZIL A Check-list and Site Guide Bruce C Forrester 254 pages, paperback and spiral bound, A5 size. 1,661 species are listed, plus an extensive array of subspecies. 177 endemics are recognised. 42 sites are dealt with, giving information and map, plus a complete list of all known species.

technolyt Industrieweg 35 1521 NE Wormerveer Tel. 075-282204/285767 Fax 075-213663

DUTCH 8ÎRD NG

Available at E 19.95, with free postage. Write to:

Tw eemç;;;:J;j voor elke {erve

Bruce C Forrester, Knockshinnoch Bungalow, Rankinston, Ayrshire. KA6 7HL D.K. III

~h,;rt

e v o g elaar

Dutch Birding Vogelgidsen Roofvogels van Noordwest-Europa Dick Forsman Roofvogels behoren tot de moeilijkste vogels om te determineren. Vooral de buizerden en arenden hebben een ongeëvenaarde variatie in verenkleden. De kleden verschillen naar soort, leeftijd, gebied van herkomst en geslacht. Daarnaast kennen ze in enkele gevallen meerdere kleurvormen van licht tot donker. Dick Forsman is er in geslaagd een overzichtelijke gids samen te stellen, met meer dan 200 foto's en honderden lijntekeningen. Hierdoor is de lezer in staat alle roofvogels, die in Noordwest-Europa te zien zijn, betrouwbaar te determineren, niet alleen naar soort, maar ook naar leeftijd en geslacht. Eindredactie: Sandra Gardeslen en Dirk Moerbeek

Dutch Birding Vogelgids 2 ISBN 90-74345-02-6 Formaat: 15 x 21 cm Omvang: 228 pagina's Illustraties: 201 foto's, 200 tekeningen Prijs: NLG 39,90; BEF 825

0<rn:H_ ~ VOGaGIOS

J '"

Jagers

Jagers van het Noordelijk Halfrond Klaus Malling Olsen Een gids voor het identificeren van de 5tercorariidae. Dutch Birding Vogelgids 1 ISBN 90-74345-01-8 Formaat: 15 x21 cm Omvang: 104 pagina's Illustraties: ca. 100 foto's, veel tekeningen Prijs: NLG 24,90; BEF 475

»CLAUS MAWNG OlSEN

jagers van het N oordûijk H alfrond

GIM IB CITC;a;YIItIJ

Bovenstaande boeken kunnen besteld worden door het overmaken van de ledenprijzen NLG 35,--, resp. NLG 19,90 (+ een bijdrage van NLG 3,-- in de porto- en verzendkosten) per exemplaar op girorekening 2989470 t.n.v. Ger Meesters Boekprodukties. In België kunnen de boeken besteld worden door het overmaken van BEF 825, resp. BEF 475 per exemplaar op girorekening 000-1648397-76 t.n.v. Ger Meesters Boekprodukties, Haarlem, Nederland. De boeken zijn ook in de boekhandel verkrijgbaar. Ger Meesters Boekprodukties Uitgeverij Vrijheidsweg 86 • 2033 CE Haarlem. ® 023-336044 • ~ 023-350895

Identification of Middendorff's and Styan's Grasshopper Warblers Peter R Kenner/ey & Pau/ J Leader

iddendorff's Locustella ochatensis and Styan's Grasshopper Warblers L p/eskei are littl e-know n members of a genus character ized by its unobtrusive behaviour and subdued plumage characters . They are closely related and sha re some plumage and structural characters w ith the better-known Pallas's Grasshopper Warbier L certh io /a of continenta l Asia. Some au thorities, including Vaurie (1959), consider all three taxa belonging to a single species while Williamson (1976) and Voous (1977) treat Styan's and Middendorff's as conspecific but believe Pallas's to be distinct. More recently, Nazarov & Shibaev (1983), as a result of studies on the breeding grounds, conclude Middendorff's and Styan's to be full species . It is possible th at Middendorff's is a very distinct subspec ies of Pallas's and apparent intermediates between these taxa have been reported but it is not known wheth er these represent hybrids or variation with in the plumage of Middendorff's or Pallas's. With the exception of studies undertaken by Nazarov & Shibaev (1983), no comparative assessments of the eco logica l requirements, courtsh ip behaviour or song on the breeding grou nds have been made or published. However, from studies of Styan's as a migrant and winter v isitor to Hong Kong and of Middendorff's during the winter in the Philippines, combined with casua l observations of both taxa on the breed ing grounds in Japan, we are drawn to the conc lu sion that they look and behave as separate species and are better treated as such.

Middendorff's Grasshopper Warbier HEAO Crown and nape greyish-brown and unmarked. Supercilium pale cream, extending from base of bill to rear of ear-coverts. Lore simil ar in colour to crown as is eye-stripe (wh ich is more conspicuous than th at of Styan'sl, contrasting with slightly pa ler-mottled earcoverts. No trace of malar or sub-moustach ial stripes. Eye-ring (which is conspicuous in Styan's) usually very difficu lt to discern, resulting in rather plain-faced appearance. UPPERPARTS Mantie browner and more ol ive than nape with indistinctly darker feather-centres resulting in sli ght mottled effect, being fai rl y consp icuous on some

IDutch Birding 75: 247路248, december 79931

individuals. Rump and uppertail-coverts tawny-brown as ta il and unmarked. UNOERPARTS Generall y paler than on Styan' s, with ch in and throat being creamy-wh ite whi le breast warmer sandy-brown, pa lest in centre but becomi ng darker towards sides and on flank wh ich can appear as dark as mantie on some birds. Centre of belly wh iti sh. Undertail-coverts pa le cream and unmarked. W ING Exposed primaries and secondaries brown, slightly warmer than wing-coverts and mantie, and lacking pale frin ges. Wing-coverts and tertials marginall y darker than mantie and narrowly fringed pale straw. Outer web of visibl e outer primary (p9; numbered descendantly) entirely pale. TA IL Centra l rectr ices tawny-brown and unmarked, contrasti ng with duller mantie and w ings. Remainder of uppertail dark grey with each feather, except centra l pair, tipped whitish. Some individuals exh ibit reddishbrown tail with pale tip to each rectrix, including central pair, as in some juvenile Pallas's of subspecies L c rubescens. BARE PARTS Iri s dark rich-chocolate-brown, probably with some age-related variati on . Upper mandible dark grey with pale cutting edge; lower mandible grey ishpink, often with indistinct darker shad ing on sides towards tip. Leg and foot dull reddish-brown to greyish-pink. Birds in first-winter plumage strongly t in ged primrose-buff on entire underparts except for undertail-coverts w hic h are o li ve-buff. Usua ll y, fairly distinct mottling to throat and upperbreast. Although yel low was h lost during the w inter, mottling may stil l be present in birds wh ich have oth erw ise assumed adu lt-type plumage and these may be first-yea r indiv iduals. On upperparts, first-winter birds sli ghtly darker and more o li ve than adu lts and darker centres to mantle-feathers more conspicuous w hil e frin ges to w in g-coverts less so (La Touche 1925-34, Dement'ev & G lad kov 1968). Williamson (1976) postulates that suc h birds, w hi ch retained mantle-mottling into their first summer, may account for the ind iv iduais cons idered interm ediate between M iddendorff's and Pallas's.

Styan's Grasshopper Warbier HEAO Crown grey-brown, usually faintly mottled but this feature not visible in field. Supercilium pale greyish-

241

Identification of Middendorf{'s and Styan 's Crasshopper Warblers

167-168 M iddendorff's Gra ss hopper WarbIer / Japanse Sprinkhaanzanger Locustella ochotensis, Candaba, Philippines, 6 Febru ary 1992 (Peter R Kennerley) 169 Styan's Grasshopper W arbI er / Koreaa nse Sprinkhaanzanger Locustella pieskei, Mai Po Marshes NR, Hong Kon g, 17 April 1992 (Peter R Kennerley)

242

Identifica tion of Middendorff's and 5tya n's C rasshopper Warblers TABLE 1 Measuremen ts (mm) of Stya n's Grasshopper Warb ier / Ko reaanse Sprin khaa nzange r Locustella p ieskei and

M iddendorff's G rasshoppe r Wa rb ier / Japanse Sprinkhaa nza nger L ochotensis. For both spec ies, ranges an d sa mple sizes (in brackets) are give n fro m two so urces

Stya n's

W in g

Tail

Tail / w in g rati o

Bill (to skull )

Source

64-75 (16)

54-6 8 (13) 55-7 0 (5)

0 .8 1-0.93 (13) 0 .84-0. 96 (7)

18 .5-2 1.1 (15) 18.0-20. 5 (?)

a c

55 -71 (9) -* (46)

51-56 (8) 50-59 (38)

0.74-0. 82 (8) 0.75-0 .84 (33)

15.8- 17.5 (9) 15-1 8 (29)

b c

M iddend orff's

a, measurements of bird s trapped in Hong Kon g; b, measurements of fo ur bird s trapped in Phi lippin es and six specimens in Academi a Sini ca, Beijing, Chin a; c, Willi amso n (1976); *, Willi amson (1976) gives range of Stya n's and Middend orff's as 62 -75 mmo brown, sli ghtl y less di stinct th an th at of Middend orff's and va ri abie in extent: in front of eye, usuall y reachin g onto upper lores, behind eye rath er va riabi e, hardl y extendin g bevond eye on som e bird s w hi le on oth ers co nspi cuous to rea r of ea r-cove rts. Lore sli ghtl y darker th an crow n w hile behind eye eye-stripe is limited to a narrow, dark pen cil line w hi ch often not present at all. Like Middendorff' s, Stya n's appea rin g also rath er pl ainfaced, si ightly offset by con spi cuou s pale cream eyering broken in front and behind eye. UPPERPA RTS G rey-b row n, occas ionall y w ith ol ive cast. Usuall y, indi stinct mottling present on manti e, ca used by sli ghtl y darker centres to feathers, but thi s usuall y onl y v isible in hand . In fi eld, Stya n's appea rin g quite uniform and unm arked. Rump and uppertail-coverts frequentl y sli ghtl y pa ler and ru mp entirely unmarked. UN DERPARTS Chin , thro at and bell y w hiti sh. Breast pale grey-brow n, becomin g darker on flank. Underta il-

22 21

20 19

:::J

C!l

• • •• • • •• 5

cove rts typi ca ll y creamy-brown and unm arked but on extreme indi v idu als ri ch buff w ith dark brow n shaftstreaks on outermost feath ers. Throa t and bell y of som e indi vidu als mu ch crea mi er and som etimes ye ll ow ish w ith grey-brown spottin g to lowe r throa t and upperbreast. W ING Exposed primari es and secondari es oli ve-brow n. G rea ter w ing-cove rts and tertial s sli ghtl y darker th an manti e and narrow ly frin ged grey-brown w hil e median and lesser w in g-cove rts simi lar but frin ged sil ve rbrow n. A lul a sim il ar but w ith thin sil ve r-grey frin ge. O uter web of v isible outer prim ary (p9) dark . TA IL G rey-brown w ith crea my-w hite or pale buff tips to outer four pa irs of rectr ices w hile inner two pairs lack pale tip s. Basal third of inner we b of outer three or four pairs of rectri ces often sli ghtl y darker than remainder of tai I. BA RE PA RTS Iri s varying betw een ve ry dark brown to grey-brown but orange-brow n on know n adult trapped at M ai Po M arshes N R, Hong Kon g, stron gly suggesti ng th at thi s feature va ri es w ith age . Bill significa ntl y longer th an Middend orff's and quite stout. Upper mandible very dark pinkish-grey w ith pinki sh-grey cutting edge; lowe r mandi ble va ry ing from grey ish-pink to ye ll owish-pink, so metimes w ith darker sh ading along sides towards ti p. Leg pink w ith grey or brown cast. ,a. Stya n's • Middend orff's

15 0.70

0 .80

0. 90

1.00 tail : w in g rati o

FIG URE 1 Bill length vers us tail : w ing rati o of Stya n's G rass hopper W arbi er / Koreaa nse Sprinkh aa nza nger Locustella pieskei and Middendorff's Grasshop per Warbi er / Japanse Sprinkh aan za nger L ochotensis. M easurements taken from li ve bird s, ex cept po ints marked 's' (spec imens)

Although plumage of firstwinter Stya n' s has not bee n desc ribed , it is considered th at features w hich are referabl e to first-w inter indi vidu als in oth er Locustella wa rblers, probabl y also appl y to Stya n's.

24 3

Identification of Middendorff's and 5tyan 's Grasshopper Warblers

Separation of Middendorff's and Styan's Grasshopper Warblers The co lour of the mantle, rump and uppertailcoverts is considered to be the best means of separating these species. Middendorff's invariably has a browner manti e than Styan 's and the tawny-brown rump and uppertail-coverts of Middendorff's, wh ich are very obvious and contrast with the mantie in the fi eld , are entirely absent in Styan's. The subdued mottling on the mantie of both species is difficult to see in the field and this feature is of dubious benefit in separating them . If seen we il , the slightly more conspicuous superc ilium and pale outer web of p9 of Middendorff's and the eye-ring of Styan 's shou ld also be looked for. Table 1 demonstrates that in the hand the two species are readily separable on measurements. The bill length alone is diagnostic, with Styan 's always being the lon ger-b ill ed of the two. The tai l : wing ratio also shows little overlap and, apa rt from extreme examples, is a useful factor in their separation. Figure 1 illustrates the almost comp lete separation of Styan's and Middendorff's on bill length and tail : wing ratio.

Separation from Pallas's Grasshopper Warbier Structurally, M iddendorff's and Styan 's are larger and heavier-built than the larger subspec ies of Pallas's. The tail is strong ly graduated and the difference between the longest and shortest rectrix averages greater than Pa ll as's but this is of littie use in the field. Although Pallas's is a rather variab ie species with four subspecies described, all are characterized by well-marked upperparts, fairly distinct superc ilium , rufous rump and strong ly co loured breast and flanks. It shares with Middendorff's and Styan 's the feature of pale tips to the outer four or more pairs of rectrices. These tips are broader and more conspicuous when viewed from below, w hi ch is not easy when the birds are typica ll y found on or near the ground, and, due to abrasion, are frequently lost on the upper surface of the tai I. The dark centres and paler fringes to the mantle-feathers and consp icuous rufou s rump of Pallas's preclude any possibility of confusion w ith Styan 's in which th ese features are almost entireIy suppressed. Indeed, Styan's is more likely to be mistaken for Oriental Reed Warbier Acroce-

170 Styan's Grasshopper Warbier / Koreaanse Sprinkhaanzanger Locustella pieskei, Mai Po Marshes NR, Hong Kong, 17 Apr il 1992 (Peter R Kennerley)

244

Identification of M iddendorffs and Stya n's Grasshopper Wa rblers pha lus orienta l is w hic h, in fres h plumage, also has co nsp icuous w hi tish t ips to the rectri ces, or the larger Gray's Grasshopper Wa rbier L fascioIata, than Pa ll as's. M iddendorff's does share some plumage characters w ith Pa ll as's whic h it ca n supe rfic ial ly resembie. Howeve r, w hen see n we il , the co mmo nl y held mi sconception that Pall as's and M iddendorff's are likely to be confused is qui c kl y d ispe ll ed. The rump and upperta il-coverts, which in Pa ll as's are di sti nctly rufo us, become taw nybrown in M iddendorff's and th e black ish ce ntres to the lo ngest uppertai l-coverts of most Pa ll as's are entirely absent in M iddendo rff's. Howeve r, the rufo us tones to the ru mp of so me Pall as's, pa rt icul arl y juveni les, ca n appear subdued by darker feath er-ce ntres (Ga lsworthy 199 1) and th e general tone of the ru mp co lo ur may th en resembi e M iddendorff's. The sharply defined bl ack ish cen tres to th e crown, mantie, w ing-cove rts and tertials of Pa ll as's are redu ced to diffu se and indi stinct mottl ing in M iddendorff's, w ith very litti e or no contrast between the feath er-centres and -frin ges, although these may be sli ghtly mo re obv ious in f irst-w inter birds. Th e w hitish tip to

the inner web of the two innerm ost te rtials, w hic h Ridd ifo rd & Harvey (199 1) docu mented as be ing a useful mea ns of sepa ratin g Pa ll as's from Grasshoppe r Wa rbier L naevia, is rather va ri ab ie in both Midde ndorff' s and Stya n's, bei ng conspi cuous in some b irds but abse nt in others.

Distribution M iddendorff's and Stya n's occupy di stin ct breeding and w interin g ra nges and do not come into co ntact except occas ionall y in coastal China. During th e breeding season, M iddendo rff's is confin ed to the maritim e regions of easte rn Russia w hi ch surro und the Sea of O kh otsk inc ludin g Sakhalin , Ka mchatka, the Commander Island s and the Kuril Islands (Dement'ev & G ladkov 1968, Stepa nya n 1990), as we il as northern and eastern Hokka ido in no rthern Japan (Stepa nya n 1990, Brazi l 199 1). In w inter, it is found thro ughout the Philipp ines (Di c kinson et al 199 1) and has been recorded south to Sul awes i and Lu ang, Indo nes ia (White & Bru ce 1986) . As a mi grant, M iddendo rff' s was reco rd ed by La Touche (1912, 1925 -34) as pass ing in numbers at Shaweishan, an island 30 km off th e mouth of the Yangtze

171 Styan's Grasshopper Wa rbier / Koreaa nse Sprin khaa nza nger Locustella p Ieskei, Ma i Po Marshes NR, Hong Kong, 9 September 199 1 (Peter R Kennerley)

245

/dentification of Middendorff's and 5tyan's Grasshopper Warblers

172 Pallas's Grasshopper Warbier / Siberische Sprinkhaanzanger Locuste//a certhio/a, Beidaihe, China, 24 May 1991 (Peter R Kenner/ey) 173 Pallas's Grasshopper Warbier / Siberische Sprinkhaanzanger Locuste //a certhio/a rubescens, Luk Keng, China, 6 September 1992 (Peter R Kenner/ey) 174 Pallas's Grasshopper Warbier / Siberische Sprinkhaanzanger Locuste//a certhio/a, Beidaihe, China, 24 May 1991 (Peter R Kenner/ey)

246

/dentification of Middendorff's and 5tyan's Crasshopper Warb/ers River, China, in late May and in particular early Jun e, when up to 70 were seen in a single dav. Given the scarcity of records to the north at such well-watched local iti es as Beidaihe, Hebei Province, China, it is likely it migrates to the northeast across the Yellow Sea towards the Korean peninsuia and Japan rather than along the coast of China. By contrast, the breeding range of Styan's lies to the south of Middendorff's, being confined to offshore islands around the coasts of southern Japan, north to the Izu Islands (B razil 1991), and in South Korea. Recently, it has also been found breeding on small is lands in Peter the Great Bay near Vladivostok in the Russian Far East (Nazarov & Shibaev 1983). Although Cheng (1987) describes Styan's as a mi grant to Jiangsu, Fujian and Guangdong provinces in eastern and south-eastern Ch i na, La Touche (1925-34) does not record it from Shaweishan or elsewhere in north-eastern China. Cheng (1987) does not mention any records of Styan's wintering in China but it is likely that it winters throughout the coastal regions of Guangdong province and probably also in Guangxi and Fujian provinces wherever suitable habitat still exists. To date, however, the only documented records during the winter months from China or elsewhere are those from Hong Kong. Occurrence in Hong Kong Styan's is a scarce passage migrant and winter visitor to Hong Kong while Middendorff's has been recorded once (Leader in prep). At Mai Po Marshes NR, where several Styan's are trapped each year between October and April, field observations do not occur annually despite the high leve l of observer activity during these months. Of 18 accepted records of Styan's in the period 1984-91, only two referred to sight records with the remainder being trapped at Mai Po Marshes NR. The intensive ringing programme undertaken at Mai Po Marshes NR in recent years has greatly contributed to a better understanding of the status of Styan's, with 12 of the 18 records being from 1990-91 alone. Table 2 illustrates the monthly distribution of records during 1984-91. Although there is a scattering of records between October and February, with a minor peak in November, there appears to be a distinct passage in March and April as birds return to the breeding grounds. However, this rather neat pattern is complicated by the fact that of the four Styan's trapped in March, three were in active primary and secondary moult, indicating they were unlikely to be recent arrivals. Fur-

<J>

Qj .D

::J

3 2

Oct

Nov

Dec

Jan

Feb

Mar

Apr month

FIGURE 2 Monthly distribution of Styan's Grasshopper Warbi er / Koreaanse Sprinkhaanzanger Locuste//a p/eskei in Hong Kong during 1984-91

thermore, a bird orig inal ly trapped in January 1991 was caught again in mid-April 1992, indicating it probably wintered locally. It is, therefore, poss ible that during winter, Styan's are sedentary and occupy rather sma l I territories which they abandon shortly before m igration and then range w idely over the marsh, resulting in the higher numbers trapped. All birds trapped in April had completed the wing moult, so there is no means of determining whether these were local wintering birds or passage migrants although the single recapture mentioned above does indicate wintering birds are present into April. This pattern of occurrences accords fairly weil with the status given by Chalmers (1986), who describes Styan's as a scarce passage migrant to Hong Kong with occasional winter records and extreme occurrences between 16 September and 12 May although, since 1984, dates have been restricted to the period between 27 October and 25 April. Habitat and behaviour The habitat preferences of Middendorff's and Styan's during both breeding and non-breeding seasons only occasionally overlap. During the breeding season, Middendorff's occurs in damp grasslands and on exposed coastal headlands where extensive areas of grass and dwarf bamboo form an ideal habitat. Except when singing, which they frequently do from an exposed perch on arrival in early June, observation of Midden-

247

Identification of Middendorff's and Styan's Crasshopper Warb/ers dorff's may be extremely difficult. During the winter months, however, they can be much easier to observe in freshwater marshes with low emergent vegetation. At well-known local ities such as Candaba Marsh near Manila, Philippines, many individuals can be observed with ease (pers obs). Styan's is confined to offshore islands with a lush, almost subtropical cover of vegetation where it breeds on exposed coastal headlands, enclosed fields and on hills within the interior of the islands . It usually arrives on the breeding grounds in early May, a full month before Middendorff's and, like Middendorff's, sings frequently from an exposed pereh, often oblivious to nearby observers (pers obs). Although the dense, subtropical nature of the breeding habitat makes observation of non-singing birds virtually impossible, Styan 's is quite common in suitable habitat on Miyake-jima in the Izu Islands where the number of singing males indicates a substantial population . However, the world population of Styan's is probably very smal I due to its restricted range and habitat preferenee (Brazil 1991). In winter, it occurs in small numbers in Phragmites reedbeds, adjacent scrub and coastal mangroves, where observation is invariably more difficult than on the breeding grounds (pers obs). Acknowledgments We would like to thank David Meiviiie, Anthony Galsworthy and Fox K 0 Wong for their enthusiastic encouragement during ringing sessions at Mai Po Marshes NR. We also wish to thank Mike Chalmers for his comments on an earl ier draft of this note and H Morinaga for translating references. Samenvatting HERKENNING VAN JAPANSE EN KOREAANSE SPRINKHAANZANGER In dit artikel wordt de herkenning van Japanse Locustella ochotensis en Koreaanse Sprinkhaanzanger L pieskei besproken aan de hand van veren kleden en maten. Tevens worden de verspreiding en habitatkeuze behandeld. Hoewel deze soorten vaak als conspecifiek worden beschouwd, vormen verschillen in verenkleed (met name bovendelen), afmetingen (cf tabellen fi guur 1), verspreiding en broedperiode voldoende

aanwijzing dat het twee aparte soorten zi jn. Mogel ijke ve rwarri ng met Siberische Sprinkhaanzanger L certhiola wordt eveneens besproken. Japanse Sprinkhaanzanger heeft een bruine mantel (grijsbruin bij Koreaanse Sprinkhaanzanger) en de stuit en bovenstaartdekveren z ijn geelbruin en contrasteren met de mantel (bi j Koreaanse Sprinkhaanzanger li cht grijsbruin, niet of nau welijks contrasterend met mantel). De Siberische versc hilt van Koreaanse Sprinkhaanzanger door de duidelijke donkere veercentra op de mantel (b ij Koreaanse Sprinkhaanzanger vri jwe l afwezig en alleen in de hand of van zeer dichtbij z ichtbaar) en de opvallend roodbruine stuit; en van Japanse Sprinkhaanzanger door de zwarte centra van de langste bovenstaartdekveren (afwez ig bij Japanse Sprinkhaanzanger) en eveneens de roodbru i ne stu it.

References Brazil, MA 1991. The birds of Japan. London. Chalmers, M L 1986. An notated check li st of the birds of Hong Kong. Hong Kong. Cheng, T H 1987. A synopsis of the avifauna of China. Beijing. Oickin son, E C, Kennedy, R S & Parkes, KC 1991 . The bird s of the Philippines. Br Ornithol Union Checkl 12. Trin g. Dement'ev, G P & Gladkov, N A (editors) 1968. Birds of the Soviet Union 6. Jeru sa lem. Galsworthy, A C 1991. Separation of first-winter Pallas's Grasshopper Warbier from Lan ceo lated Warbier. Hong Kong Bird Rep 1990: 155-161. La Touche, J 0 0 1912. A li st of the spec ies of birds collected and observed in the island of Shaweishan. Bull Br Ornithol Club 29: 124-160. La Touche, J 0 0 1925-34. A handbook of the birds of eastern China. London. Nazarov, Y N & Shibaev, Y V 1983. On the biology and taxonomi c status of Pleske's Grasshopper Warbier Locustella pieskei Tacz., new for the USSR. Trudy Zool Inst Akad Nauk SSSR 116: 72-78. Riddiford, N & Harvey, P 1991. Pallas's Grasshopper Warbier identification: so me new characters. Birding World 4: 324-326. Stepanyan, L S 1990. [Kon spekt ornithologicheskoy fauny SSSR.] Moscow. [In Russian.] Vaurie, C 1959. The birds of the Palearctic Fauna. Order Passeriformes. London. Voous, K H 1977. List of recent Holarctic bird species. London. White, C M N & Brl.lce, M 0 1986. Th e birds of Wallacea. Br Ornithol Union Checkl 7. London.

Peter R Kenner/ey, 75 Penrhyn Beach East, Penrhyn Bay, Landudro, Cwynned LLJO 3NT, UK Pau/ J Leader, c/o Hang Kong Bird Watching Society, PO Box 72460, CPG, Hang Kong

248

Ringsnavelmeeuw in BelgischNederlands grensgebied In april 1992 Dirk} Moerbeek & W (Ted) Hoogendoorn

oen Ted mij (DJM) vroeg om op 18 apri l 1992 mee te gaan naar Bergen op Zoom, Noordbrabant, om Zwartkopmeeuwen Larus melanocephalus te tel len, aarze lde ik geen moment en antwoordde met een vo lmondi g 'ja'. Ik beleef namelijk enorm vee l plezier aan het afzoeken van meeuwengroepen, in de hoop een leuke soort zoa ls de Zwartkopmeeuw eruit te kunnen halen. Deze bee ldschone vogel is immers één van de krenten in de Nederlandse meeuwenpap, ongeac ht of je er één of 10-tallen ziet. Hoewel , het laatste spreekt natuurlijk meer tot de verbee ld ing; ook een soortenjager kent zijn zwakke momenten. Dat al dat gezoek een hoger doel zou dienen, te weten onderzoek naar de terreinkeuze van de Zwartkop meeuw (cf Meininger et al 1991), was voor mij zowe l mooi meegenomen als totaal irrelevant. Nadat ik mij op de bewuste 18 april realiseerde dat de boven het gras uitstekende meeuwekop die ik in mijn te lescoopbee ld had niets ande rs kon z ijn dan een Ringsnavelmeeuw L delawarensis, begreep ik dat onze speurtocht naar Zwartkopmeeuwen, die tot dan toe met 21 voge ls uiterst succesvo l was, een abrupt en opwindend einde zou kennen. We waren na omzwerv ingen om 14:00 beland bij de Moervenweg, ten noordwesten van Wuustwezel, Antwerpen, c 300 m over de grens in België. Het was Teds idee om hier naar Zwartkopmeeuwen te gaan zoeken. Hij had ze daar oo it gez ien toen hij in 1987 de door Dirk Symens ontdekte Franklin s Meeuw L pipixcan aan het zoeken was (cf Hoogendoorn 1988, Symens et al 1988). De Ringsnavelmeeuw lag in het gras, vooraan in een groep met Kok- L ridibundus, StormL canus en Zi lvermeeuwen L argentatus (en naar later bleek ook nog drie Zwartkopmeeuwen). Ik was de kop kort daarvoor al met mijn telescoop gepasseerd en had mij er vaag over verbaasd dat de snavel band bij somm ige Stormmeeuwen toch wel erg duidelijk kon zijn. Kort erna kreeg ik de kop weer in beeld en begon mij af te vragen waarom het geen Ringsnavelmeeuw was. Ik probeerde dan ook een glimp van de iri s op te van gen. Daar was iets mee maar door het bewolkte [Ou /eh Birding 75: 249-254, december 7993[

weer en de vrij grote afstand, c 75 m, duurde het even voordat ik duidelijk een pupil zag afsteken tegen een li chte iris. Het claimen van een Ringsnavelmeeuw behoort voor mij niet tot de routine van al ledag, zeker niet als ik alleen de kop kan zien. Aangez ien ik bovendien de claim zou doen bi j iemand die ik niets kon wijsmaken op het gebied van meeuwenherkenning, was ik nogal zenuwachtig toen ik Ted vroeg een blik door mijn telescoop te werpen . Daarbij zei ik: 'Volgens mij is dat een Ringsnavelmeeuw'. Ted, en igszins gea larmeerd door mijn opgewonden intonatie, keek en tot mijn grote opluchting barstte hij niet in lachen uit maar mompelde iets bevestigends en haastte zic h om de vogel ook in zi jn telescoopbeeld te krijgen. Beiden rede lijk overtuigd va n de determinatie wachtten we het moment af dat de voge l gin g staan. Na vijf ondraaglijk lange minuten kwam de voge l eindel ijk overeind. Direct viel op dat de witte halve-manen op schouders en tertials nagenoeg afwez ig waren. De vleugelpunt had bovendien slechts kleine witte toppen. Nog even hield Ted de spa nnin g erin door te stellen dat het grij s van de bovendelen aan de donkere kant was. Tegen beter weten in, natuurlijk, en samen waren we het erover eens dat we gewoon te doen hadden met een op en top adu lt zomerkleed Ringsnavelmeeuw. Terwijl Ted de Noordamerikaanse dwaalgast in de gaten hield, telefoneerde ik om 14:30 vanuit Achtmaal, Noordbrabant, naar Belgische vogelaars en het Nederlandse semafoonsysteem. Binnen een uur arriveerden de eerste geïnteresseerd en. De Ringsnavelmeeuw werkte volop mee en ste lde tot 18:30 niemand teleur. De vogel foerageerde in de omgev ing op akkers waar boeren bezig waren met mest uitrijden en omp loegen ter voorbere iding van maïsaanp lant. Hoewel de Ringsnavelmeeuw zich ook de vo lgende dag herhaaldelijk liet z ien, was dat toen minder eenvoudig en geen enkel e maal langdurig. De oorzaak was het wegvallen van agrarisc he activiteiten op Eerste Paasdag. Op beide dagen verbleef de vogel vrijwel voortdurend in 249

Ringsnavelmeeuw in Belgisch-Nederlands grensgebied in april 1992 Be lg iĂŤ; e nke le waa rn em e rs slaagd en e rin hem ook boven of op N ed e rl and s grond gebi ed waa r te nem en. Ond anks zoekpog in ge n is d e Rin gsnave lmeeuw na 1 9 april niet m ee r teru ggevond en. Het aantal Stormmeeuwe n nam va n 1 8 to t 20 april af v an ette lijke 100e n tot m ax imaa l e nke le 10-ta ll e n exe mpl are n e n d e v e ro nde rste lling dringt z ich op d at d e Rin gsn av e lmee uw te z am e n m et Stormmeeu we n e lde rs z ijn he il heeft gezoc ht.

Beschrijving D e besc hrij v ing is gebasee rd op aa ntekeningen van beide. auteurs . Fracti e groter dan gemiddelde Stormm eeuw maa r aa n grond qu a grootte niet te onderscheiden va n ru wweg helft va n Stormmeeu wen. Li chaam, met name borst, iets zwaa rder dan va n Stormm eeuw; hals iets dikker en langer. Kopprofi el va ri abel (afhankelijk va n houding), niet opva llend pl atter of boll er dan va n Stormmeeuw ; iets langwerpi ger lijkend . Snavel duidelijk iets hoger dan va n Stormmeeu w; ondersnavel met vrij duidelijke nok. Oog ovaler dan va n Stormmeeu w . Toppen va n bui te nste vier handpennen goed te zien bij opgevouwen vleugel. In vlucht kop meer naar voren uitstekend dan bij Stormmeeuw waardoo r eni gsz ins 's igaarvormi g' profi el, als kl eine Zil vermeeuw . Vleu gel naa r ve rhouding breder dan va n Stormm eeuw, meer aan Zil ve rmeeuw herinnerend. [Door voo rtdurend acti ef foerageergedrag in oneffen terrein wa ren enkele va n hier genoemde kenmerken slechts incidenteel waa rn eembaa r. Pootl engte kon door auteurs geen enkele maal jui st wo rden ingesc hat; op 19 april zag Ruud Bouw man, toen vogel eni ge minuten samen met Kokmeeuwe n en Storm meeuwe n in een we iland stond, dat poten langer wa ren dan van Stormmeeuw (Ruud Bouw man in litt).] KO P & HA LS Geheel w it. O p achterh als zee r kl eine vage vlekken, mogelijk verontreiniging door mest (a ll een op zeer korte afstand waa rn eembaar). BOVEN D ELEN M antel lic htgrij s; fracti e donkerd er dan va n Kokmeeu w, fracti e lichter dan va n Stormmeeuw. Schouder lichtgrij s als mantel; ac hterste sc houdervee r met scherp afgetekende, zeer smalle w itte zoo m, waa rdoor minimale w itte hal ve-m aan op schouder (a ll een op korte afstand waa rneembaa r). ONDERD ELEN W it. V LEUG EL In gesloten toesta nd vleuge lpunt zwa rt. Pl O (handpennen va n binn en naa r bui ten genummerd) zo nder w itte top, met kl ein w it subterminaal ve nster, kl einer dan bij adulte Stormmeeuw. P9 met minu scule w itte top, zo nder ve nster. P8 (links) met iets grotere, vrij duidelijke w itte top, w it op binn envlag iets uitgebreider dan op buitenvlag. P7 met weer iets grotere w itte top, met gelijke vorm als die op p8. Terti als lichtgrij s, als mantel; naa r top toe iets bl eker wo rdend, duidelij kst op buitenvlag bui te nste terti al, maa r nergens sc herp afgetekende w itte zoo m; w itte halve-m aan op te rti als derh alve afwez ig, hoogstens suggesti e va n G ROOTT E & BOUW

250

w itac htige afgrenzing tussen grij ze terti als en zwa rte vleugelpunt. Dekveren lic htgrij s als man tel. In vlu cht grij s va n bovenvleugel, inclusief armpennen en handpendekve ren, duidelijker contrasterend met zwa rte vleugelpunt dan bij Sto rmm eeuw; armvleugel met w itte achte rrand, smaller dan bij ad ul te Stormmeeuw. O ndervleugel aa n punt identi ek patroon als op bovenvleugei, overi gens w it. STAA RT W it. RU I & SLIJTAGE Geen zichtbare rui of slijtage va n individuele ve ren. O p dia's gemaakt op 18 ap ril top va n of gehele p8 rechts ontbrekend (in ve ld is dit ni et opgeva llen). NAAKTE DE LEN Iris li cht (exacte kl eur niet kunnen vaststell en). O ogrand donke r roodachti g. Snavel donkergeel, intenser va n tin t dan bij Stormmeeuw ; ter hoogte va n gonys duidelij k afgetekende, brede subterminal e zwarte band over boven- en ondersnavel. Poot donkergeel , waa rschijnlijk donkerder dan bij (ni et aanwez ige) Kl eine M ante lmeeuw L fuscus of Gee lpootmeeuw L cachinnans (pootkl eur all een goed gezi en na ba den; poten doorgaans besmeurd tijd ens foerageren). G ELUID In vlucht eenmaa l kort roepend, iets rauwe r lijkend dan va n Stormmeeuw . G EDRAG In gras land li ggend en staa nd. Sa men met Zwa rtkopmeeuwen, Kokm eeuwe n en Stormm eeuwen foeragerend in akke rl and bewerkt door boeren met mestwagens, pl oegen etc (toekomsti ge aa nplant va n maĂŻs). Na foerageren badend in ondiepe, met water gevulde vo ren in gras land. Af en toe opvliegend . Som s over langere afstand wegv liegend, pendelend tu ssen verschillende 'mestve lden' in omgeving.

Determinatie D e kop va n d e Rin gsnav e lmeeuw, het e nige dat aan va nke lijk te z ien was, blee k vo ldoende om de vogel op naa m te brengen. Enerz ijds gaf de di epgele snave l m et zwarte subte rmin a le band , z ond er rod e nokv lek, aan d at het geen Z il vermeeuw ko n z ijn . Bove ndie n was d e no k te zwa k ontwikke ld e n d e snave l ni et zwaa r genoeg gebou w d . And e rzijd s was d e snave l te fors voo r een Stormmeeuw . D e lichte iri s, hoewe l in th eorie d e Stormmeeu w ni et uitsluite nd (G rant 198 6, Groot Koe rkamp 1987, V aug han 199 1), bevesti gd e d e d ete rminati e a ls Ringsn ave lmee uw . Door d e m eeste waa rn em e rs we rd het nageno eg ontbre ke n va n d e w itte ha lve-m aa n o p de terti a ls e rva ren al s d e ge m akke lijkste m anie r om d e foeragerende Rin gsnave lmeeuw in d e groep Stormm eeuwe n te v inden (5 00 Sto rmm eeu we n wa re n op 18 april ve rspre id aa nwez ig - aa nz ienlijk minder op 19 april - waa rva n de overgrote m eerd e rh e id eerste- o f tweed ej aars was; bij tw eed ej aars was d e w itte halve-m aa n o p d e te rti als o pva ll e nd). D e ko p bl eef eveneens een bruikbaa r midde l om d e d waa lgast eruit te halen tijd e ns het foerageren ; hoewe l modder door-

Ringsnavelmeeuw in Belgisch-Nederlands grensgebied in april 1992 gaans de snavelteken i ng vertroebe ld e en de I ichte iri s als zodanig op afstand niet goed zichtbaar was, veroorzaakte laatstgenoemd kenmerk dat het oog een puntvormige indruk maakte, dit in tegenstelling tot het opvallende donkere Stormmeeuw-oog. Hierdoor was na enige oefening herkenning op 100-150 m betrekkelijk eenvoud ig. De Ringsnavelmeeuw was in adu lt zomerkleed. Het relatief geringe grootteverschil met Stormmeeuw duidt waarschijn lijk op een vrouwtje. Er is aanz ien lijke overl ap in v leuge l- en staartlengte van adu lte vrouwtjes Ringsnavelmeeuw en adu lte mannetjes Stormmeeuw van de ondersoort L c canus (Dwight 1925, (ramp & Simmons 1983). Voorkomen De Ringsnavelmeeuw betekende voor zowe l België als Nederl and het tweede geva l. De eerste aanvaarde Belgische Ringsnavelmeeuw dateert van 12 mei 1988 uit het Ac hterhavengebied van Zeebrugge, Westvlaanderen (Will emyns & de Ruwe 1989, van Sanden et al 1992). Nederland had zijn eerste Ringsnavelmeeuw op 6-13 juli 1986 te Europoort, Z uidholl and (Sc hrij vershof & Schrijvershof 1988). Na het Noors-Ijslandse geva l (tabe l 1) is dit de tweede Ringsnavelmeeuw waarvan vaststaat dat de vogel in twee verschillende Europese landen is waa rgenomen. Het normale verspreid in gsgeb ied van de Ringsnave l meeuw is Noordamerika. Voor het voorkomen in de WP tot en met 1987 zi j ve rweze n naar Hoogendoorn & Steinhaus (1990). Tot en met

175 Ringsnavelmeeuw / Ring-billed Culi Larus delawarens is, adult zomerkl eed, Wuustwezel, Antwerpen, België, 18 apri l 1992; top van of gehele p8 rechts ontbreekt (Pa trick Buys)

176 Ringsnavelmeeuw / Ring-billed Cul i Larus delawarens is, adult zomerkleed, Wuustweze l, Antwerpen, België, 18 april 1992; top van of gehele p8 rechts ontbreekt (Arnoud B van den Berg)

177 Ringsnavelmeeuw / Ring-billed Culi Larus delawarens is, adu lt zomerkleed, Wuustweze l, Antwerpe n, België, 18 apri I 1992 (Dirk J Moerbeek)

1990 is de soort 11 6 maal vastgesteld in Europa, exc lusi ef Groot-Brittannië (met de Kanaaleilanden) en Ierland (tabel 1). Over de herkomst kan het vo lge nde worden opgemerkt: de westkust va n Frankrijk had in de winter van 1991 /92 c 35 geva llen van de Ringsnavel meeuw (a ll e geva llen moesten op het moment van schrijven nog beoordeeld worden door de Franse zeldzaa mhedencommissi e; Philippe Dubois in litt) . Het voorjaar van 1992 kende een sterke doortrek van Stormmeeuwen langs de Nederlandse kust; uurgemidd elden

251

Ringsnavelmeeuw in Belgisch-Nederlands grensgebied in april 7992 TABEL 1 Aa ntal Ringsnavelmeeuwen Larus delawarensis waa rgenomen in Europa excl usief Groot-B ri ttann ië (met de Kanaa leil anden) en Ierland aantal tot en met 1987

Land België Duits land Faeröer Fran kr ijk Gibra ltar Ij sland Nederland Noorwegen Po rtu ga l Spanje Spitsbergen Zweden

26 1 21 1 4 1 7 1 3

totaa l

aantal in 1988-90

totaa l

1 1 1 46 1 35 b 1 10 3 14 1 3

,a 20 14 b 6 2a 7a

11 6

Aanta l tot en met 1987 vo lgens Hoogendoorn & Steinhau s (1990); aanta l in 1988-90 is add itionee l aantal vo lgens vers lagen va n ze ldzaamhedencommissies over 1988 -90 (a 1988 -89); bEén voge l is eerder in Noo rwege n waargenomen; betreft Hoogendoo rn & Steinh aus (1990), tabel 4, appendi x 1, no 12 3, plaat 96; geschoten op Heim aey, Vestmannaeyjar, Ijsland , 25 april 1990 (Larsen 199 1, Cl arke 1992, Pétursson et al 199 2) .

FIG UUR 1 Nederland s-Belgisc h grensgeb ied N ieuwmoer-Ac htm aa l-Wernhout-Wuustwezel met waarne mingspos iti es va n Franklin s Meeuw Larus pipixcan in jun i-ju li 1987 en Ringsnavelmeeuw L delawarensis op 18- 19 april 1992

• Breda

Franklins

Ringsnavel-

Meeuw

meeu w

eerste waarne ming voo r Belgiê

en Nederland andere waarnemingen

Antwerpen

Zundert

.Achtmaal

Wernhout

•

Nieuwmoer.

o Û

252

'....

•

Begijnenmoeren we g

Wuustwezel

* •

Ringsnavelmeeuw in Belgisch-Nederlands grensgebied in april 7992 lagen ruwweg twee tot vijf maal hoger dan normaal (Nick van der Ham ongepubliceerde data, databank Nederlandse Zeevoge lgroep, werkgroep zeetrek (voorheen CvZ)). Een voor de hand liggende gedachte is dat de Ringsnavelmeeuw van de Begijnenmoerenweg met Stormmeeuwen uit Frankrijk is meegekomen. Het is opmerke lijk dat dit de tweede waarneming is van een Nearctische meeuw in het grensgebied Nieuwmoer-Achtmaa l-Wernhout-Wuu stwezel, na de Franklins Meeuw van juni-juli 1987 (Hoogendoorn 1988, Symens et al 1988) en dat beide voge ls zich ter weerszijden va n de grens ophielden (figuur 1). De Franklins Meeuw eveneens ontdekt in België - verb leef meestentijd s in Nederland. Bij de Ringsnavelmeeuw wa ren de rollen omgedraaid en slechts we inig ge lukki gen w isten de voge l in Nederland waar te nemen (append ix). Het zou als toeval beschouwd kunnen worden dat de waarnemingen va n deze twee ze ldzame meeuwen vie len in dit betrekkelijk kleine binnenlandgebied, gelegen op enke le 10-tallen kilometers van grote wateren. Echter, in dit geb ied en in aangrenzende geb ieden in België en Nederland zijn de foerageermogelijkheden optimaa l voor soorten die tijdens het broedseizoen en vaak ook daarbuiten in belangrijke mate op akkers en wei landen hun voedse l zoeken, zoa ls Zwa rtkopm eeuw, Kokmeeuwen Stormmeeuw (Symens 1990, Meininger et al 1991). Franklins Meeuwen Ringsnavelmeeuw z ijn eveneens 'field-feeders' (Bu rger 1974, Blokpoel & Tessier 1986). Dankzegging Onze dank gaat uit naar Gerald Driessens voor zi jn commentaar op een concept van dit artike l, naar Nick van der Ham voor het samenstell en van doortrekaantallen van Stormmeeuwen langs de Neder landse kust, en naar Pieter Bison, Ruud Bouwman, Wiel Poelmans en Wim Wiegant voor hun informatie over de waarnemingen boven en op Nederlands grondgeb ied. Philippe Dubois voorzag ons van informatie over de Franse wintergeva ll en. Gunnlaugur Pétursson verschafte inz icht in de status van de Ringsnavelmeeuw op Ijsland. Andrew Clarke en Alf Tore Mjös informeerden ons over het Noors-Ijslandse geval.

Summary RING-BILLED GULL IN BELGIAN-DUTCH BORDER AREA IN APRIL

1992 On 18-19 Apr il 1992, a Ring-billed Gu ll Larus delawarensis in adult summer plumage was present along the Belgian-Dutch border, between Wuustwezel, Antwerpen, Belgium, and Achtmaal, Noordbrabant,

Netherlands. For both countries, it was the second record of the species. The first Belgian Ring-billed Gull turned up at Zeebrugge, Westvlaanderen, on 12 May 1988 whi le the first for the Netherlands was present at Europoort, Zu id holland, from 6 to 13 July 1986. Remarkab ly, the Ring-billed Gull turned up in exactIy the same area as the first Belgian and Dutch Franklin's Gul l L pipixcan in June-July 1987. This area attracts many 'field -feeders' such as Mediterranean L melanocephalus, Black-headed L ridibundus and Common Gul ls L canus.

Verwijzingen Blokpoel, H & Tessier, G 0 1986. The Ring-billed Gu ll in Ontario: a review of a new problem spec ies. Can W ildl Serv Occas Pap 57: 1-34. Burger, J 1974. Breeding adaptations of Franklin's Gull (Larus pipixcan) to a marsh habitat. Anim Behav 22:

521-567. Clarke, A W 1992 . Sjeldne fug ler i Norge i 1990. Var Fuglefauna 15: 139-154. Cramp, S & Simm o ns, K E L 1983. The birds of the Western Palearctic 3. Oxford. Dwight, J 1925. The gu l Is (Larid ae) of the wo rld ; their plumages, moults, variations, relationships and distribution. Bul l Am Mus Nat Hist 52 : 63-401. Grant, P J 1986. Gu ll s: a gu id e to identification. Tweede druk. Calton. Groot Koerkamp, G 1987. Common Gull with pale iri s. Br Birds 80: 628-629 . Hoogendoorn, W 1988. Franklins Meeuw in Nederland s-Be lgisch grensgeb ied in juni-juli 1987. Dutch Birding 10: 71-78. Hoogendoorn, W & Steinh aus, G H 1990. Nearctic gu ll s in the Western Palearctic. Dutch Birding 12:

109- 164. Larsen, T 1991. In memoriam - Larus delawarensis 550081. Krompen 20: 17-19. Meininger, P L, Berrevoets, C M, Schekkerman, H, Strucker, R C W & Wolf, PA 1991. Voedsel en fourageergebieden van broedende Zwartkopmeeuwen Larus melanocephalus in Zuidwest-Nederland . Sula

5: 138-145. Pétursson, G, Thráinsson, G & Ólafsson, E 1992. Sja ldgiEfir fuglar á Islandi 1990. Bliki 12: 15-54. van Sanden, P, van den Steen, J en BAHC 1992. Ze ldza me vogels in V laa nderen in 1989. Oriolus 58: 44-49. Schrij vershof, P G & Schrij vers hof, R 1988. Ringsnavelmeeuw te Europoort in juli 1986. Dutch Birding 10:

20-23. Symens, 0 1990. Het voorkomen van de Zwartkopmeeuw Larus melanocephalus in de noordwestelijke Antwerpse Kempen. Orio lu s 56 : 20-26. Symens, 0, Driessens, G & Buys, P 1988. Eerste waarneming va n een Franklins Meeuw Larus pipixcan in België en Nederland . Oriolus 54: 170-174. Vaughan, H 1991. Common Gulls with pale irid es. Br Birds 84: 342 . Willemyns, F & de Ruwe, F 1989. Adu lte Ringsnavelmeeuw (Larus delawarensis) in de Achterhaven van Zeeb ru gge in mei 1988. Mergus 3: 91-98.

253

Ringsnavelmeeuw in Belgisch-Nederlands grensgebied in april 7992 APPEND IX Meldingen van Rin gsnave lmeeuw Larus de/awarensis boven of in Nederl and, nabij NederlandsBelgische grens te n zu iden va n Ac htm aa l, Noordbrabant, 18-1 9 april 1992. 18 april , 16:30. Boven Nederl and waargenomen va naf Begijnenmoerenweg in België op 185 m va n grens. Waarnemers: Frank Bos, Menno Soes, Aart Vink en Wim Wiegant (W im Wiegant in litt). Werd bij begin va n waarne min g in België in v lucht gedetermineerd in groep van 30 Kokmeeuwen L ridibundus en Stormmeeuwen L canus; v loog vervo lgens Nederland in en passeerde sa men met enkele laagvliegende voge ls achter alleenstaande sc hietw il g Sa/ix a/ba op 325 m va n grens; v loog tenslotte België weer in en streek neer op 500 m ten zuidwesten va n waa rnem in gsp laats en we rd ald aar direct teruggevonden (WH ter plaatse determinatie en positiebepaling va n betreffende boom, kmblok 49-48-33, Amersfoortcoörd in aat 97.0-382.7 en positi ebepa lin g va n waa rnemers, km-bl ok 49-48-33, Amersfoortcoördinaat 97 .3-382 .3, Inve ntari sa ti eatlas voo r flora en fauna va n Nederland, Utrecht, 1987). 2 18 april, 18:50. Boven Nederland waarge nome n va naf ongeveer dezelfde plaats als bij 1. Waarnemers:

Pi eter Bison en Wim van der Schot (Pieter Bison in litt). Werd bij begin va n waarne ming in België in vlu cht gedeterm ineerd in groep va n enkele 100en Kokmeeuwen en Stormm eeuwen; vloog ve rvo lgens Nederland in in richting van en over natuurgeb ied De Matjes in km-blok 49 -4 8-32, waa rn a voge l in westelijke richtin g uit z icht ve rd wee n. 3 19 april , 12 :00. In Nederl and waargenomen. Waarnemers: W iel Poe l mans en Hans Vro lijk (Wiel Poelmans in litt). Foeragerend in km-bl okken 49-48-24 en 49-48-34, in groep Kokmeeuwen en enkele Stormmeeuwen; na ko rte tijd in noordweste lijke richting wegv li egend. Om 12:30 va naf plaats va n ontdekkin g (op 18 april) opv liegen d ri chting de Bijltjes, Nederland, km -b lok 49-48-35, korte ti jd later door Belgische vogelaars en kele minuten gez ien in Nederland, km-bl ok 5041-31. 4 19 april , 16: 15. In Nederland waa rgenomen. Waarnemer: Ruud Bouwman (R uud Bouwman in litt). Staand in we il and ten zuidwesten va n bebouwde kom va n Ac htm aa l (km-blok 49-48 -2 3) in groep va n 50 Kokmeeuwen en 10 Stormm eeuwen; na 3 minuten opvliegend richting N ieuw moer, België.

Dirk J M oerbeek, Eksterlaan 296, 2026 XP Haarlem, Nederland W (Ted) Hoogendoom, Notengaard 32,394 7 LW Doorn, Nederland

Nieuwe vondsten van Russische Stormmeeuw in Nederland Erwin JO Kampanje & J N J (Hans) Post

et herkenn en va n de Russische Stormmeeuw Laru s ca nus heinei roept nog veel vragen op. Er bestaat gee n co nsensus ten aa nz ien van de kenmerken. Wij hebben getracht di agnostische verschillen te vinden met de Stormmeeuw L c canus. Aan de hand van tot nu toe ge hanteerde en enige ni euwe kenm erken wo rd en ac ht nieuwe vondsten en één zekere waarneming va n L c heinei voor Nede rl and gemeld.

Status van Russische Stormmeeuw in Nederland Op 10 juni 1984 werd bij H arkema-Opeinde, Friesland, een dode Russische Stormmeeuw gevonden die 3 jaar tevoren te M el' Dino bij Taldom in Rusl and (56:40 N , 37: 15 0) gerin gd was. 254

Dit was de eerste maa l dat deze oostelijke ondersoort van de Stormm eeuw met zekerheid in Nederland werd aangetroffen (Scharringa & Winkelm an 1986). Opmerkelijk is dat het een zomervond st betrof. De Jong (1985) maakte naa r aanleiding va n deze vo nd st melding va n meer Stormmeeuwen we lke aa n de kenmerken va n L c heinei zouden kunnen vo ldoen. Ook Blankert & Steinhaus (1985) maa kten melding van een frequenter voorkomen in Nederland van deze ondersoort dan voorhee n werd aangenomen. Schmitz & Degros (1988) konden tu ssen 333 in België en Nederland geva nge n ad ulte Stormmeeuwen er 17 (= 5%) als L c heinei herkennen . Groot Koerkamp (1989) claimde een z ic htwaarlDutch Birding 15: 254-258, december 19931

N ieuwe vondsten va n Russ ische Stormmeeuw in Nederland TABEL 1 N ieuwe vondsten (1-8) en één waa rn em ing (9) va n Russ isc he Storm meeuw Larus canus heinei in Nederland; snavel hoogte gemeten b ij gonys; maten in mm / new finds (1-8) and one observati o n (9) of Russ ian Common G ul! Larus canus hein ei in Netherl ands; b ill height measured at gonys; measurements in mm vindplaats

datum

sexe

vleugellengte

snavellengte

snave lhoogte

pantone kleurnr

1. Maasvlakte 2. Maasvlakte 3. Scheven in gen 4. Maasvlakte 5. Maasvlakte 6. Noordholl and 7. Maasvlakte 8. Schevenin gen 9. N uenen

27 -01-1 990 09-02-1990 02-1990 11-05-1990 01-199 1 12-02- 199 1 16-02 -1 99 1 02- 199 1 12-02 -1 991

0 0 0 0 0 0

388 398 390 388 381 399 375 373 400

40.9 40.0 40.5 40.5 44.4 40 .5 37 .0 37.2 43.3

11 .8 11 .8 11 .5 11 .6 11.4 12.1 10. 1 11 .0 11 .6

423 423 424 423 423 424 423 423

ç> ç>

nem ing va n deze o ndersoort bij Deventer. In 1990 we rd en twee vo nd sten uit 1987 en het voorkomen va n L c hein ei in Nederl and en W esteuropa door o ns besc hreve n (Kompanj e & Post 1990). W ij gaven aan dat ve ldwaa rn emingen va n L c heinei kri tisc h bez ien di ende n te worden. Dit werd later door Ei ge nhui s (1990) en Groot Koerkamp (199 1) ondersc hreve n. De afwez igheid va n co nsensus tu ssen de ve rsc hil lende o nderzoekers te n aanz ien va n de kenmerken maakt de statu s va n L c heinei in Nederland onduidelijk. Door de Commi ss ie Dwaa lgaste n Nede rl and se Avifa un a z ijn tot nu toe de rin gvond st uit 1984 en de twee doo r ons (Ko mpa nj e & Post 1990) beschreven voge ls aa nvaa rd.

(P' .

FIGUUR 1 W ij ze va n bepa len va n max ima le lengte van uln a, radiu s en humeru s

Materiaal en methode L c heinei zou z ic h ondersc heiden van L c ca nus door ee n do nkerd ere grij stint va n de mantel (J ohansen 196 1, Cramp & Simmo ns 1983, Kusc hert 1983, H erroe ien 199 1) en een grotere v leuge llengte en snave l hoogte (D w ight 1925, Stegmann 1934 , W achs 1939, Johansen 196 1, Ba rth 1967, G lutz von Blotz heim et al 1982, Cramp & Simmons 1983, Ko mpanje & Post 1990, Herroe ien 199 1). Een langere v leuge l ka n een grotere lengte va n de lange pijpbeenderen va n de v leuge l impl iceren. Vanu it deze gedachte werd bi ometri sch onderzoe k ve rri c ht aa n droge skeletten va n L c ca nus waa rvan het ges lacht doo r in wend ig o nderzoek vastgesteld was. Deze gegevens we rden verge leken met de uitkomsten va n o nderzoek aan de skeletten va n ac ht ni euwe en twee eerd er besc hreven doodgevonden L c heinei va n Nederl andse bodem . Teve ns we rd ee n vergelijkin g va n de mante l kl eur tu sse n de twee o ndersoorten ve rri c ht. De mantel kl eur we rd bepaa ld aa n de hand va n de Pantone kl eurfo rmu le-gids (1989-90, Panto ne, New Jersey). Uitwendig onderzoek Tu ssen de in de afge lopen 2 j aa r voo r ond erzoek verza melde dode Stormmeeuwen ko nde n w ij ac ht exempl aren (zes mannetj es en twee v rou wtj es) als L c heinei determin eren (tabel 1). A ls criteri a gebruikten wi j voo r de mannetjes een v leuge llengte va n min imaa l 390 mm (bij vo ll edi g uitgeruid e bui tenste slagpe nnen en gestrekte v leuge l), ee n snavel lengte va n m inimaa l 40 mm en een snave l hoogte va n minimaa l 11 mm o Voo r de v rou wtj es hielden w ij als grenze n respectievelijk 375, 35 en 10 mm aa n (1l y ichev & Z uba kin 1990, Ko mpanje & Post 1990). Het kan du s

255

Nieuwe vondsten van Russische Stormmeeuw in Nederland

178 Russische Stormmeeuw / Russian Common Gu ll Larus canus heinei, adu lt mannetje (links) en Stormmeeuw / Common Gu ll L c canus, adu lt mannetje, Maasvlakte, Zu idhol land, 27 januari 1990. Let op versc hil in mantelkleur en grootte (Erwin ) 0 Kampanje) 179 Russische Stormmeeuw / Russian Common Gu ll Larus canus heinei, adu lt mannetje, Noordhol landse kust, paal 5.480, 12 februari 1991 (Erwin ) 0 Kampanje)

voorkomen dat een vogel als L c heinei te determineren is op basis van alleen een robuuste snavel terwijl de v leugell engte in verband met de slagpenrui kleiner is dan 390 mmo Bij twee van onze vogels was dit het geva l (nummer 1 en 5). Een negende geva l betrof een kleurringterugmelding: Norman van Swelm zag op 12 februari 1991 te Nuenen, Noordbrabant, een op 3 januar i 1991 te Kopenhagen , Denemarken, door K T Pedersen gek leurringd en door laatst-

genoemde op basis van de maten als L c heinei gedeterm ineerd exemp laar (van Swelm 1991). Norman van Swe lm (pers meded) kon overigens geen enkel versch il zien met de ove ri ge Stormmeeuwen waarva n er enkele gevangen werd en. De gevangen vogels behoorden all e tot L c

canus. Skeletonderzoek

A ll e gevonden

voge ls werden

na uitwendig

TABEL 2 Gemiddelde afmeting (mm) van humerus, uln a en rad iu s bij Stormmeeuw Larus canus ca nus en Russische Stormmeeuw L c heinei uit Nederland; tussen haakjes uiterste waa rd en en aanta l ! average length (m m) of humerus, ulna and radius in Common Gul l Larus canus canus and Russian Common Gu ll L c heinei from Netherlands; range and number of observations between brackets

humerus ulna radius

sexe

Larus c canus

L c hein ei

o 'i' o 'i' o

94.4 (90 .0-98 .3; 24) 88.9 (83.3 -95.2; 20) 107.2 (103.5-11 1.2; 23) 100.5 (92.5 -1 04.2; 20) 103.6 (99. 8-107.0; 24) 96.8 (91.7-101.6; 20)

99.7 (98.7-102.0; 7) 95.7 (95.4-96.0; 2) 114.0 (112.0-11 8.4; 108.3 (106 .9-109.8; 110.4 (108.3- 11 5.5; 104.3 (103.7-104.9;

'i'

256

7) 2) 7) 2)

Nieuwe vondsten van Russische Stormmeeuw in Nederland

o nderzoek en inwendige ges lac htbepa lin g geskeleteerd . Hierna werd de maximale len gte va n humeru s, rad iu s, ulna, tibi a en femur bepaald (figuur 1). Deze maten werden vergeleken met dezelfde maten bij L c ca nus (tabe l 2). Hieruit bleek dat ten aanz ien va n de humerus-, radiusen uln alengte de versch ill en sign ifi ca nt waren. Voor de tibia- en femurlengte go ld dit niet. Bespreking Veldherkenning va n L c heinei is een vrijwel onmogelijke zaak. Hoewel wij bij enkel e exemplaren in onze serie va n L c heinei ee n marginaa l donkerdere grij stin t (Panto ne 423-424 tegenover 421 -422 bij L c can us) vonden, lijkt het o ns een moeilijk veld kenmerk. Grote leve nde en/of dode voge ls z ijn in de hand na biometrisch onderzoek te determineren als mannetjes L c heinei met behulp van eerd er ge noemde uitwendi ge maatcr iteri a (v leugel lengte, snavel lengte en snaveldikte). Kleinere voge ls z ijn all ee n met behulp va n de uitwendi ge maten te determineren als mann etjes L c can us of vrouwtjes L c heinei als inwendi g het ges lac ht is vastgesteld . Dit kan in principe all een bij dode exemp laren. Het verdient bovendien aa nbeveling om bij dood gevonde n (grote) Stormmeeuwen, naast het inwendi g vastste ll en va n het geslacht, tevens de humeru s, ulna en rad ius uit te prepareren en de maxi male lengte te bepalen. Dit is met name van belang indien de uitwendige maten geen uitsluitse l geven (b ijvoo rbeeld b ij rui ende, ges leten of, bij al langer dode voge ls, verga ne handpennen). Indi en de humeru slengte meer dan 98.5 mm, de uln alengte meer dan 11 2 mm en de radiu slengte meer dan 108.5 mm bedraagt, kan aa ngenomen worde n dat het een mannetje L c heinei is (tabel 2). Hoewe l enige voorz ic hti gheid geboden is omdat wij slechts twee vrouwtj es L c heinei gezien hebben, kunnen deze grenswaarden voor vrouwtj es voorzic htig op respectievelijk 95.5, 107 en 104 mm geste ld worden. De ske letmaten va n de vrouwtjes L c heinei lijken overigens geheel binnen die van mannetjes L c ca nus te li ggen (tabe l 2) zodat ook hi er de bepaling va n het ges lacht een essentiële voorwaarde is . Dankzegging Wij willen Norman van Swelm en Mark van Leeuwen bedanken voor het leveren van dood gevonden Stormmeeuwen. Summary NEW FINDS OF RUSSIAN COMMON GULL IN THE NETHERLANDS The identification of the Russian Com mon Gull

Larus can us hein ei is usua ll y based on wing length, bill length, bill depth and mantie co lour. This subspec ies is cons id ered to be larger than Comm on Gull L c ca nus and to have a darker mantie. Identification is on ly possibl e for a bird in the hand. In this way, on ly males ca n be recognized; females of L c heinei have the same measurements as male L c canus. To find additional diagnostic c haracters, we mea sured 44 ske letons of L c canus and compared the results w ith the measurements of the ske letons of 10 L c hein ei w hi ch were id entifi ed by body measurements. In L c heinei, we found hum eru s, uln a and radius larger than in L c canus in both sexes . Birds w ith a humerus length of 98.5 mm, an uln a length of 11 2 mm and a rad iu s length of 108.5 m m or more can safe ly be cons idered males L c hein ei. For females, these f igures may ca utio usly be set at 95.5, 107 and 104, respectiveIy. These measurements offer useful add ition al c haracters for the identification of dead L c heinei, espec iall y w hen external meas urements are not decisive o r ca n not be assessed, for exam pl e, w hen the primaries are moulting, wo rn o r decayed. Mantie co lour is not a reliable character. We found o nl y a margin all y darker mantie in direct compa rison w ith L c canus (Pa nto ne 423-424 for L c heinei and 421-422 fo r L c ca nus).

Verwijzingen Barth, E K 1967. Standard body measu rements in Larus argentatus, L. fuscus, L. ca nus an d L. marinus. Nytt Mag Zool 79: 7-83. Blankert, J J & Steinh aus, G H 1985 . Recente meldingen . Dutch Birding 7: 71-76. Cramp, S & Simmons K E L 1983. Th e birds of the Western Palearctic 3. Oxford. Dwight, J 192 5. The Gulls (Laridae) of the wo rld ; their plumages, moults, va ri ation s, relatio nships and di stribution. Bull Am Mus Nat Hist 52: 63-401. Eigenhuis, KJ 1990 . Russische Stormmeeuw in Nederland. Dutch Birding 12: 19 1-192. G lutz vo n Blotzheim, U N & Bauer, K 1982. Handb uc h der Vöge l Mitteleuropas 8. Wiesbaden. Groot Koerkamp, G 1989. Waarnemingen van oostelijke Stormmeeuwen in Nederl and. Dutch Birding

11: 25 -27 . G root Koerkamp, G 1991. Oostelijke Stormmeeuwen in Nederl and. Dutch Birding 13: 183. Herroeien P 1991. Russ isc he Stormmee uw in Nederland. Dutch Birding 13: 18 . Il y ichev, V D & Z ubakin, V A 1990. Handb uch der Vöge l der Sowjetunion 6/1 . Witten berg. Jo hansen, H 196 1. Die superspecies Larus ca nus. Voge lwa rte 21: 15 2-156. de Jong, J 1985. Enkele aantekeningen betreffende de stormmeeuw. Vanellus 38: 103-106. Kompanje, E J 0 & Post, J N J 1990 . Oostelijke Stormmeeuwe n Larus ca nus heinei in Nederland en WestEuropa. Lim osa 63: 2-6. Kuschert, H 1983. Östliche Form en der Sturmmöwe (Larus ca nus ssp .) als Wintergäste in Norddeutschland. Vogelwarte 32: 16. Scharringa, C J G & Winkelman, J E 1986 . Zeldzame

257

N ieuwe vondsten va n Russische Stormmeeuw in Nede rland en sc haarse voge ls in Nederl and in 1984 . Limosa 59 : 122. Sc hmitz, L & Degros, E 1988. Contri bution à I'étu de des Goélands cen drés (Larus ca n us) hivernant en Belgique. Aves 25: 116-130. Stegman n, B 1934 . Über d ie Formen der grossen Möwen ('s ub-gen us Larus') un d ih re gegense iti ge Bez iehungen. J Orn itho l 82 : 340-380 .

va n Swe lm, N D 199 1. Bestrij din g va n voge love rl ast rond een vuilni sbe lt - onderzoek naar de effectiv ite it van een grootschali ge netco nstruct ie. Stic ht ing O rnitholog isc h Stati on Voorne, Oostvoorne . Wachs, H 1939. D ie Pa laearktisc hen Formen der Sturmmöwe u nd i hre U ntersc heidung . Orn ithol Monatsber 47 : 7- 10 .

ErwinJ 0 Kompa nje & Hans U N J) Post, Natuurmuseum Rotterda m, Postbus 23452, 300 7 KL Rotterda m, Nederland

New subspecies of Fan-tailed Raven and Greenfinch C S (Kees) Roselaa r

he taxo no my of Western Palea rctic birds is usuall y considered to be we ll-settl ed since th e tho ro ugh resea rc h undertaken by Ern st Hartert in th e ea rl y yea rs of thi s century (H artert 1903-22, H arte rt 1923, H artert & Stein bac her 1932-38) and th e rev iew by Charl es Va uri e in the Ameri ca n M useum Nov itates se ri es, culmi nating in hi s maj o r work The birds of the Palea rctic fa una (Va uri e 1959, 1965). Since th e 1950s, th e dw indling num be r of bird taxonomi sts directed th eir interest towa rd s th e trop ics w here new spec ies and subspec ies were still to be fo und. O f th e c 120 bird spec ies described as new durin g 1956-92, c 50% or iginated from South A meri ca, c 30% fro m th e Afrotropi ca l regio n and c 15% fro m south-eastern As ia to Ocea ni a, and abo ut simil ar fi gures ca n be found w hen analys ing th e num be r of subspec ies described as new. Yet, fo ur new bird spec ies have been d iscove red in the Pa learctic in thi s pe ri od, Va urie's N ightjar Caprim ulgus centralasicus (Va urie 1960), A ige ri an N uthatch Sitta ledanti (Vielli ard 1976), Chinese Leaf W arbier Phylloscopus sichuanensis (A lströ m et al 1992) and Sil lem's Mountain Fi nc h Leucosticte sille mi (RoseIaa r 1992). A lso, several new subspec ies have been described fro m th e Palea rctic during these yea rs. Th e num be r of subspec ies currently recognized is much smaller th an in Hartert's tim e,

258

however, mainl y due to th e lumping of many taxa underta ken by Vaurie. D uring my work o n the taxo nomic parts of th e Handbook of the birds of Europe, the Middle East and No rth Africa - th e birds of the W estern Palearctic (BWP), I took 510 measurements of eac h of th e c 29 000 passerin e skin s I exa mined fo r th e last fou r volu mes of the handboo k. In ev itably, I fou nd a number of subspec ies perfectl y va lid , th ough not considered so by Va uri e. As most of these subspec ies were recog ni zed by H arte rt and others, it was ju st a matte r of rev ivi ng o ld names, and some of th e subspec ies menti o ned as syno nyms onl y by Vauri e (1959) are sil ently re-in trod uced in va ri ous BWP vo lumes. O th ers, however, proved to be we ll-d ifferenti ated th ough never fo rm all y described. In thi s paper, two new subs pec ies of see min gly we ll- know n spec ies are named . Spec imens of these we re studi ed in th e co ll ections of the Natural Hi story M useum at Trin g, Britain (BMN H), Instituu t voor Systemati ek en Popul atiebi o log ie (Zoölogisc h M useum ) at A msterdam, Neth erl ands (ZMA), Nationaa l Natuurhi stor isch Museum at Leiden, Neth erl ands (co ll ecti on RMN H), Zoo log isches Fo rsc hungs insti tut und Muse um A lexa nder Koeni g at Bo nn, Ge rm any (ZFM K) and Zoo logisc hes M useum at Berlin , Germ any (ZM B).

[Outch Birding 15: 258-262, december 1993[

New subspecies of Fan-tailed Raven and Greenfineh Fan-tailed Raven Corvus rhipidurus

M iddl e East. W itho ut hi s stimul atin g correspondence th ro ugho ut th e first fi ve vo lu mes, the handbook wo ul d neve r has reached its present statu s. Fo r the contri buti o ns of Stanl ey Cramp to o rnith o logy, see Simmo ns (1992) .

Corvus rhipidurus stanleyi subspec ies nova HOLOTYPE BMN H 1946 .63 .10, adult ma le, no rt h-western sho re of Dead Sea, 12 Novem ber 1944. W in g 369 mm, ta il 148 mm, bill length to skull 55.6 mm, b ill length to nostril 33 .7 mm, bill depth at nostril 19.8 mm, tarsus 6 1.3 mmo DIAGNOS IS Simil ar in co lou r to C r rhipidurus H artert 1918 (type loca lity Massawa, Eri trea) but markedl y small er in all measurements (tab ie 1, fi gure 1). DI STR IBUTI ON Small bird s simil ar to Cr sta nleyi occ ur in the Sin ai penin sui a and thro ugh the A rabian pe nin sui a to Ve men (specimens exa mined). Th e ra nge of th e larger C r rhipidurus is restri cted to the Afrotrop ics, extendin g from Kenya north to Gebel Elba in so uth eastern Egypt and fro m no rth -western Somali a west to th e Aïr area in north ern N iger. Both subspec ies are we ll-separated by a large gap in di stributio n in Egypt (Goodm an & Meinin ger 1989). In the so uth, both subspec ies alm ost li ve w ithin sight of each oth er o n either si de of the Red Sea . As in all crows, males of Fan-tail ed Raven are larger in all meas urements th an females, and w in g and tail of fu ll -g rown ju ve ni les are shorter th an in adults. W hen lum ping all sex and age groups and igno ring averages, as M ein ertz hagen (192 6) did in hi s rev iew of Corvus, the ove rl ap betwee n both subspec ies is seemin gly large. Overl ap between subspec ies is small o r no nex istent w hen sexes o r (in the case of w in g and tail length s) ages are con sid ered separately (tab lel , figure 1 ). ETYMOLOGY The new subspecies is nam ed in ho no ur of Stanl ey Cramp, O BE (19 13-87), initi ato r of BWP. Stanl ey had a stro ng interest in both cro ws and the

FI GU RE 1 Bill depth and length in Fan-tail ed Rave n

25 mm

depth

Greenfinch Carduelis chloris

Ca rduelis ehloris voo usi subspec ies nova HO LO TYPE ZMA 4 63 15, adult male, EI Baya dh (Atl as Sa harien, western A lgeri a), 25 Ap ril 195 1. Wing 90 mm , b ill length to skull 18.9 mm , bill depth at base 12.2 mm, b ill w idth at base 10.2 m mo DIAGNOS IS Si ze (as ex pressed in w in g, tail o r tarsus length ) larger th an in oth er subspec ies in th e Mediterranea n bas in (C c va nmarli, C c aura ntiiventris, C c madaraszi, C e e hla rotica), simil ar to C e chloris of centra I and no rth ern Europe but bill markedl y larger (lo nger, and dee per and w ider at base) th an in all oth er subspec ies . Co lo ur of adu lt male less-saturated gree n and ye llow th an in oth er M edi te rranea n subspec ies . U ppe rparts and flan ks w ith paler, more restri cted and greye r fea th er-tips in fres h plumage than in nominate C e ehloris, less dark and brown; female extensive ly pale as h-g rey, mo re so th an in any other subspecies, w ith limited amount of green o n uppe rparts and littl e ye ll ow o n underpa rts. D ISTRIB UTI ON Cc voo usi breeds in the At las Sahari en of A lgeri a and, as may appear fro m the meas urements supp li ed by Voo us (195 1), apparentl y also in the Atl as mo untain s of M o rocco . In north-western M o rocco, it is rep laced by Ce va nmarli, a small dark green subspecies w hi ch also occ urs in Po rtu ga l. Th e situ atio n in Tuni sia is not cl ea r. Two o ut of fi ve bird s examin ed

Corvus rhipidurus. _ , C r stan leyi (T = ho lotype);

0 000

..-. --,.T

CO o

o<l>o 0 o<bo CO 0

Cr rhipidurus

0 0

°Q:)O

-- • •. •

••

00 0

lergth 55

mm 65 259

N C7'

Corvus rhipidurus stan/eyi from Dead Sea depress ion (including holotype), Jord an, Sinai pen insuia, western Sa udi A rabia and Vemen; and of C r rh ipidurus from Sudan, Ethiopia, Soma li a, Kenya, Uganda and Chad, based on specimens in zoo log ica l mu se um s at Amsterdam (ZMA), Berlin (ZMB), Bonn (ZFMK), Leiden (RMN H) and Tring (BMN H). Bi ll to nostri l meas ured to dista l co rner of nostril , bill depth measured at base. G iven are mean, stand ard deviation (S D), sa mpl e size (n) and range.

TABLE 1 Measurements (m m) of

:z (])

~ V>

c::

""Cl

Cr stan/eyi

(]) C)

C r rhipidurus

iii路 V>

male

w ing (adu lt)

tail

female

male

""" ~

mean

range

mean

range

mean

range

mean

range

=? i'iJ

363.9

4.94

355-373

355.2

5. 12

349-363

400.7

9.85

388-424

391.0

12.08

373-415

c..

(j uv)

347.0

11. 20

333-357

340.2

12.74

328-358

388.9

12.87

371-408

365.8

14 .36

345-381

;:0 III

(adu lt)

150.5

3.09

145-157

148.1

4.6 1

143-155

164.3

5.23

155-172

160.4

3.69

154-164

(])

(j uv)

<::

::J

145.5

3.77

141-149

142.0

2.62

139- 146

156.8

5.87

148-168

149.8

5.49

141-159

III

bill to sku ll

55.2

1.91

52.6-58.2

51.9

1.03

49.9-53.7

60.2

1.77

57.0-62.5

58.0

1.85

55.0-61.2

c..

bi ll to nostril

34.3

1.79

31.7-37.2

32. 1

1.60

30.0-34.0

37.2

1.37

35.0-40.2

35.6

1.33

33.0-37.5

bi ll depth

20.3

0.55

19.7-21.3

19.5

0.50

18.9-20.5

22.5

0.84

21.4-24.4

21.3

0.90

20.0-22.4

tarsus

61.2

2.60

57.8-65.4

59.7

2. 19

55 .4-62.3

70.2

2.17

66.5-74.0

65.4

3.18

58.8-69.8

::J

ij;

(])

::J

:::!",

::J C)

::r-

Cardue/is ch/oris; sexes co mbined, except for w ing; bi ll depth and w idth measured at ba se. Given are mean, sta nd ard deviati on (SD), samp le size (n) and range. Cc ch/oris refers to breeding bird s from the Neth erlands, Cc voousi to breeding birds fro m A lgeria, Cc vanmarli to breeding b ird s from Portu ga l an d northern Morocco, Cc aurantiiventris to breed ing birds from Tunisia, Spa in, Italy and Dalmatian coast of farme r Yugoslavia. Based on specimens in zoo log ica l mu se um s at Amsterdam (ZMA), Bonn (ZFMK) and Leiden (RMN H).

TABLE 2 Measurements (mm) of

Ce eh/oris

mean

88.8 85.8

b ill to sku ll

Ce voousi n

range

mean

2.3 1

84-92

88.9

1.64

83-88

85.2

16.7

0.62

15.5- 17.5

17.9

bi ll depth

10.2

0.37

9.5-10.9

b ill width

9.1

0.27

8.7-9.6

w ing (male) (fema le)

Ce vanmar/i n

range

mea n

1.95

85-9 1

82.8

2.39

82-88

81.4

0.86

16.4-19.5

11.8

0.59

10.2

0.36

C e aurantiiventris n

range

mean

range

1.1 6

80-85

84.3

1.60

8 1-86

1.55

80-83

83.2

1.04

82-84

16.3

0.48

15.5-17.4

17.1

0.8 1

15.7-17.6

10.9-13.1

10.2

0.59

9.2-11.1

10.6

0.36

10.0-11.4

9.7-10 .9

9.2

0.30

8.6-9.7

9.4

0.52

8.6- 10.3

New subspecies of Fa n-tailed Raven and Creenfinch from eastern Tunisia are in sepa rab le 13 depth 0 from C c auran tiiventris, the sub spe0 c ies occ urrin g in Spain, the Balearic mm Island s, the Mediterranean coast of 0 France, Sicil y, mainl and Italy and oT the Dalmatian coast of former YuCl Cl 0 12 goslav ia ; two others are simil ar to Cc aurantiiventris but have a lon ger 0 (but not thicker) bill; the remaining 0 bird tends to Cc voousi in bill depth 0 and w idth but not in other meas ureCl 11 Cl ments or in co lo ur of plumage. Birds ------, from th e mountain s of no rth ern 0 ~ Algeria (Médéa, Blida) are includ ed S·/ DO ,/ in C c voousi beca use of plumage ,, co lour and large size but th e bill 10 tend s to be so mew hat small er th an in topotypical C c voousi of th e 0 Atlas Saharien (figure 2). Th e co lo ur of C c voousi shows a close parallel to th at of Crossbill Loxia curvirostra width o 9 in w hi ch th e north ern Afr ica n subspecies L c po /iogyna is also mark9 mm 11 10 ed ly paler and greyer th an the subFI GURE 2 Bill depth and w idth (both m eas ured at base) in Greenfinch Ca rspec ies furth er nOrth , w ith the due/is ch/oris. 0, C c voousi from Atl as Sahari en of A lgeria (T = hol oco lou red parts of the feather-tips type); (), C c voousi from northern A lgeri a; e, C c aurantiiventris from more restri cted and more diluted . Tuni sia, Spain, Italy and Dalmati an coast of farmer Yugoslavia; ope n ETYMOLOGY Named in honour of squares, Cc vanmar/i from Portugal and Morocco. A, outl ine of 41 dots Dr K H Voous (1920-), emeritu s of Cc ch/oris from the Netherlands and Sweden; B, outline of 16 dots of professor of zoogeog rap hy at th e Cc harrisoni from Britain . Free University, Amsterdam , Netherland s, promotor of knowledge of th e bi ogeog raph y of the birds of Europe. With Stanley Cramp, he is one of the founders of BWP. References A iström , P, Olsson, U & Colston, P R 1992. A new speFor hi s co ntribution s to ornithology, see Roselaar cies of Phylloscopus wa rbi er from centra I Chin a. Ibis (1990) . It is a ni ce co inc idence th at the range of Cc voousi 134 : 329-334 . is bordered in th e north-west by Cc vanmar/i, named Goodman, S M & Meininger, P L 1989. Th e birds of Egypt. Oxford. by Voous (1951) after hi s friend J G va n Marle (190179), w ho parti c ipated in the acquisition of the Laenen H artert, E 1903-22. Di e Vöge l der paläarktischen co ll ection of Aigerian bird s, w hi ch included the type of Faun a 1-3 . Berlin. Hartert, E 1923. Di e Vögel der paläarktischen Fauna. Cc voousi. The so uth-western co rn er of the Pal ea rcti c, a reg ion in w hi ch both Voous and va n Marle were Nachtrag 1. Berlin. Hartert, E & Steinbacher, F 1932 -1 938. Di e Vögel der deeply interested, now has subspec ies of Greenfinch named after both of them, a lu cky com bination co mpaläarktischen Fauna. Ergänzungsband. Berlin. va n Marle, J G & Voous, K H 1946. Th e endem ic spa rmemorating their successful lon g-term co-operation in ornithology, rangin g from th eir arti c le on Accipiter (va n row hawks of Celebes. Limosa 19: 15-23 . Marle & Voous 1946) throu gh Coracina (Voo us & va n va n Marle, J G & Voo us, K H 1988 . The bird s of Sumatra. Lond o n. Marle 1949) and Sitta (Voo us & va n Marle 1953) to Th e birds of Sumatra (va n Marle & Voous 1988). Meinertzhagen, R 1926. A review of th e genu s Corvus . Novit Zoo l 33: 57-121. Roselaar, C S 1990. Karel H . Voo us en het Zoö logisc h I would like to th ank th e staff of the ornithology Museum in Amsterdam. Voge lj aa r 38 : 103-111. departments of th e Natural Hi story Museums at Roselaar, C S 1992. A new spec ies of mountain fin ch Leid en (Netherlands), Bonn and Berl in (GermaLe ucosticte from western China. Bull Br O rnithol ny) and Trin g (UK) for th e permission to study Club 112: 225-23 1. spec imens of Fan-tail ed Raven and Greenfin ch Simmons, K E L 1992 . A life fo r ornithology: Stanl ey under their ca re. Duncan Braaks kindl y supplied Cramp (19 1 3-1 987). Br Birds 85: 387-4 14. same data of th e type specimen of Cr stanleyi in Vaurie, C 19 59 . The birds of th e Palearctic fauna. Pasthe BMNH. se riform es. London. Vaurie, C 1960. Systematic notes on Pal ea rctic birds

•

i·

•

261

New subspecies of Fan-tailed Raven and Greenfinch 39. Caprimul gidae: a new species. Am Mus Novit 1985. Vaurie, C 1965. The bi rd s of the Palearctic fauna. NonPasseriformes . London. Vie lli ard, J 1976. La site ll e kabyle. A lauda 44: 351352 . Voous, K H 1951. Geograp hi ca l variation in the G reenfin ch Ch loris ch loris. Limosa 24 : 88-91.

Voous, K H 1980. In memoriam John G. va n Marle (1901 -1 979). Limosa 53: 35-36. Voo us, K H & van Marle, J G 1949. The distribution al history of Coracina in the Indo-Ma layan Archipe lago. Bijdr Dierkd 28: 513-529. Voous, K H & van Marle, J G 1953. Th e distributiona l history of the Nuthatch (Sitta europaea L.). A rdea 41 (supp l): 1-68.

CS (Kees) Roselaar, Instituut voor Systematiek en Populatiebiologie (Zoö logisch Museum), Postbus 94766, 7090 CT Amsterdam, Netherlands

Mededelingen _ _ _ _ _ _ _ __ Herring Culi with much restricted black marks on wing-tip at Ijmuiden

On 1 February 1990, at Ijmuiden, Noordholland, we observed an adu lt H erring Gull Larus argentatus flying overh ead which at first sight seemed to show no black in th e wi ng-tips. Close scrutiny of the bird at rest and with wings o utstretched revea led restricted black marks on the two or three o uterm ost primaries (p8-10), probab ly consisting of a narrow sub-di sta l edge of the oute r web of plO, a sli ghtly larger area on the outer web of p9 and aga in a narrower area on the outer web of p8 co nnected with a narrow bar on the inner web (p late xl). However, the exact positions of th ese black marks cou ld not be determined w ith certai nty. No black was observed on any of the other primaries but the presence thereof ca n not be excluded. A ll remiges were fully grown and no sign of wing moult or excessive wear was observed. The shade of grey of the upperparts was darker than that of nearly all nearby adu lt Herrin g G ulls, o ne or two being just as dark, and all remiges were very broadly tipped w ith w hite. It was also o ne of the largest Herrin g Gulls present, showing a prominent tertial step but the head and b ill were not particularly large. The bare-part co lo ration was identica l to th at of individu als show ing the normal wing-tip pattern. To determine whether the bird rea ll y was a Herring Gull, it is necessary to exclude forms or hybrid s of large gu ll species with little or no black on the w ing-tip which may occ ur in western Europe. Because of size and coloration of upperparts 262

and bare parts, Thayer's L thayeri and Kumli en's Gulls L glaucoides kumlieni ca n be ruled out (cf Grant 1986). The dark grey upperparts eliminate hybrid Glaucous x Herring Gu ll L hyperboreus x argentatus (cf Grant 1986, caption to photograph 251), a top ic not treated by Ingó lfsson (1970) and Snell (199 1). Jehl & Frohling (1965), Jehl (1971) and Spear (1987) found (probab le) G laucous x Herring Gu ll hybrids coll ected in North America to be (m uch) pa ler-mantled than North American Herring L a sm ithson ianus or Thayer's Gu ll s, or (Jehl 1987) sli ghtly darker-mantled than Glaucous Gu ll s or intermediate in mantie co lour between Glaucous and North Ameri can Herring Gu ll s. Mantie colour of eastern North American Herring Gu ll s is ' rather midway' between Norwegian Herrin g Gu ll s L a argentatus and L a argenteus of western Europe and lee land (Barth 1968). The plumages of captive hybrid Great Black-backed x G laucous Gu ll L marinus x hyperboreus and Lesser Black-backed x lee land Gu ll L fuscus x glaucoides have been stud ied in detail by Lönnberg (1919). The former has tentatively been reported in the field as we il (Lönnberg 1919, Kay 1948, Wilson 1951) butthe latter is only known from captivity. These hybrids would be larger and sma ll er, respective ly, than the bird at Ijmuiden. Theoretically, the bird might have been a hybrid Glaucous x Lesser Black-backed Gu ll L hyperboreus x fuscus (cf Voous 1944), wh ic h has on ly been reported in captivity (Pa lmgren 1918), or Great Black-backed x leeland Gull L marinus x glaucoides (wh ich has never been recorded) but, as su eh hybrids are unlikely to occur in the field , th is poss ibility can be d isregarded. Furthermore, Great BlacklDutch Birding 15: 262-264, december 19931

Mededel i ngen backed and Lesser Bl ack-backed hybrids can be expected to have more black in the wing-tips (cf Lönnberg 1919). Finally, the comb in ation of greatly reduced black marks on the wing-tip and dark upperparts can not be explained from second or subsequent hybrid generations of any of the forementioned spec ies. Therefore, the bird must have been a Herring Gullof the Oanish/ Scandinavian/ Murmansk region subspecies L a argentatus (cf Cramp & Simmons 1983), possibly from the extreme north of the range (cf Harris et al 1989), with paler patterning in the wing-tip than individuals described as showing the so-cal led ' thayeri-type pattern ' (cf Goethe 1961 , Barth 1968, Hume 1978, Coulson et al 1984, Kilpi & Hario 1986). Presumably, it closely resembied an aberrant specimen described by Voous (1944), cons idered a hybrid Glaucous x Herring Gull by Ingólfsson (1970) who disregarded the dark grey upperparts and upperwing of this bird. This observation underlines the va ri ab ility of the wing-tip pattern of Herring Gulls from northern Europe (cf Snell 1991 ). References Barth, E K 1968. The ci rcumpo lar systematics of Larus argentatus and Larus fuscus w ith special reference to the Norwegian populations. Nytt Mag Zool 15, Suppl 1: 1-50. Cou lson, J C et al 1984. Scand in av ian Herring Gull s wintering in Britain. Ornis Scand 15: 79-88. Cramp, S & Simmons, K E L 1983. The birds of the W estern Palearctic 3. O xfo rd. Goeth e, F 1961. Zur Taxionomi e der Si lbermöwe (Larus argentatus) im südlichen deutschen Nordseegebiet. Voge lwarte 21 : 1-24. Grant, P J 1986. Guiis : a guide to identifi cation. Second edition. Calton. Harris, A, Tu cker, L & Vinicombe, K 1989. Th e Macmill an field guide to bird identifica tion. London. Hume, RA 1978. Variat ions in Herring Gu ll s at a Midland roost. Br Birds 71: 338-345. Ingólfsson, A 1970. Hybridization of G lauco us Gu ll s Larus hyperbareus and Herrin g Gu ll s L. argentatus in Ice land. Ibi s 112: 340-362. Jehl, J R 1971. A hybrid G laucous x Herring Gull from

180 Herring Gull / Zi lvermeeuw Larus argentatus argentatus, adu lt, w ith b lack marks on wing-tip probably restricted to two or th ree outermost primari es, ijmuiden, Noordhol land, 10 February 1990 Uaap van 't Hof)

San Di ego . Ca lif Birds 2: 27-32. Jehl , J R 1987. A re view of 'Nelson's Gu ll Larus ne/sani'. Bull Br Orn itho l Club 107: 86-91. Jehl, J R & Frohling, R C 1965. Two probabl e hybrid gulls from New Jersey. Auk 82: 498-500. Kay, G T 1948. Hybrid (?) gu ll near Lerwick. Scot Nat 60: 222-223. Kilpi , M & Hario, M 1986. Wing-tip pattern and possi bie affinities of coasta l Finnish Herrin g Gulls Larus argentatus. Ornis Fenn 63: 52-54. Lönnberg, E 1919. Hybrid gulls. Ark Zoo l 12 (7): 1-22. Palmgren , R 1918. Om bastardering mell an masarter i Högholmens zoo logiska trädgä rd sommaren 1918. Larus g /aucus Brünn. è x L. fuscus L. 'i' . Medd Soc Fauna Flora Fenn 45: 44-46. SnelI, R R 1991. Variab ly plumaged Ice land ic Herring Gul ls reflect founders not hybrids. Auk 108: 329341. Spear, L B 1987. H ybridization of G laucous and H errin g Gu ll s at th e M ac kenzi e Delta, Canada . Auk 104: 123-125. Voous, K H 1944. Een afwijkende Zi lve rmeeuw (Larus argentatus Pont.) uit Nederland. Limosa 17: 25 -28. W il son, N H 1951. Hybrid G laucous x Great Blackbacked Gul l at Limeri ck. Br Birds 44: 286-287 .

W (Ted) Hoogendoom, Notengaard 32, 3941 LW Doorn, Netherlands Klaas j Eigenhuis, Seringenstraat 6, 1431 Bj Aa lsmeer, Netherlands jaap van 't Hof, Lijnbaan 3, 1431 eH Aalsmeer, Netherlands

263

Mededel i ngen

Afwijkende Tjiftjaf te Ijmuiden in december 1992 Van 6 tot ten minste 11 december 1992 bevond z ich in de duinen ten zu iden van de Zu idpier va n Ijmuiden, Noordholland, een Tjiftj af Phylloscopus coll ybita die afweek door de li chte snave l en poten. De bovensnave l had een duidelij k waa rn eemba re li chte basis en de o ndersnave l was gee l met een donkere punt. Zowel de boven- als de ond ersnave l vertoonden een vrijwel gehee l lic hte snijrand. Tarsus en tenen wa ren oranjegeel tot gee l. Verder v iel op dat de slagpennen en tertials contrastrijk waren getekend met brede witte toppen (her innerend aa n Bladkoning P inornatus). Ee n v rij hard e ĂŠĂŠnto nige roep herinn ere nd aa n die van de Siberische Tji ftj af P c tristis we rd ee nmaa l gehoord . De voge l foerageerde meestal in duindoorns maar ve rbl eef daarnaast vaak geruime tijd , ook bij w indstil weer, op de grond in laag platgewaaid helmgras. Co nder & Keighley (1950) ve rm eldden roodbruin , kastanjebruin , grij sbruin, omber en 'fuscous' als pootkl eur bij geva ngen Tjiftj affe n; Svensson (1992) noemt li chtbruin als ze ldzaa m voorkomende kl eur; de voge l va n Ijmuiden had duidelijk vee l li c htere poten. De snave l kl eur is doorgaans zwa rtbruin of donker hoornkleurig (cf Cramp 1992, Svensson 1992) .

Verwijzingen Conde r, P J & Keig hl ey, J 1950. Th e leg co lou ratio n of the W ill ow-Warb ler and Chiffc haff. Br Birds 43 : 238-240.

181 Tji ftjaf / Chiffchaff Phylloscopus collybita, ijmu iden, Noord ho ll and, dece mber 1992 (Lammert van der Veen)

Cramp, S 1992. The birds of th e W estern Palearcti c 6. Oxford. Svensso n, L 1992. Identi fication guid e to European passer in es. V ierd e druk. Stock ho lm.

Summary ABBERRANT

CHIFFCHAFF

IJMUIDEN

DECEMBER

1992 O n 6-11 December 1992, an abe rrant Chi ffc haff Phylloscopus collybita was present at Ijmuiden, Noordho ll and. The bill had a conspicuou s pa le base o n the upper mandibl e, a ye ll owis h lower mandibl e w ith on ly a dark po int, and almost co mpl ete ly pa le cutting edges. Th e tarsu s and toes we re orange-ye ll ow to ye ll ow. Furthermore, th e terti als and remi ges we re rather strong ly patterned.

Lammert van der Veen, Burgem eester Hogguerstraat 755, 7064 CL, Amsterdam, Nederland

Brieven House Sparrow x Tree Sparrow hybrids m Finland O n 1 October 1991 , I observed a hybrid Ho use Sparrow x Tree Sparrow Passer domesticus x montanus in Turku , sou th-western Finland. I managed to ph otograph th e bird but, unfortunately, it disappeared soon thereafter and cou ld not

264

be relocated. Th e bird resemb ied the hybrid described by van den Berg & Groenend ij k (1991). O n 2 February 1992, I discovered another indi v idu al in Korpoo, sou th-western Finl and. This bird assoc iated mostly w ith a flock of Yellowhammers Emberiza citrinella and stayed onl y for short periods w ith the loca l fl ock of House Sparrows. It was last seen on 16 February, IOuleh 8irding 15: 264-266, december 1993/

Brieven around th e tim e th e Yell owhammer fl ock left th e vill age. Thi s hybrid was rath er like a Tree Sparrow in shape. It appea red stoc ki er and smaller th an a H o use Sparrow, w ith a round er head . It differed from th e bird described by Eigenhui s (199 0) by, eg, its c row n pattern , grey rump, dirtygrey underparts and w hite tip s to greater coverts. Th e bird was very active w hil e o n th e gro und, movin g co ntinuou sly, w hi c h was quite different from th e still perc hed Hou se Sparrows. Th e ca l Is resembi ed th ose of H o use Sparrow but w ere mo re quiet and subdu ed . Compared with th e hybrid desc ribed in H arri s et al (1989: 216), th e foll ow ing po ints w ere noted: Brown crown bisected by wedge-shaped grey crow n-stri pe which was w idest on forehead, taperin g into po int on upper part of nape. Crown-stri pe containing about equal amounts of grey and brown feathers. Some iso lated grey feathers also present elsewhere on brown crown. Tree Sparrow-like dark spot on earcove rts more obvious th an in Harri s et al's bird . Bl ack bib and white co ll ar al most like Harri s et al's bi rd. UPP ERPARTS Rump and lower bac k grey as in male House Sparrow, quite unlike Harris et al's bird . UNDE RPARTS Dirty-grey as in male House Sparrow. W ING W hite tips of greater coverts fo rm ing obviou s w ing-ba r. HEAD

Tree Sparrow is an unco mmo n bird in southwestern Finl and. Finding tw o hybrids during a

sin gle win te r seem s quite surpri sing. Perh aps hybrid s are large ly overl ooked and may be more commo n than repo rted . Cordero (199 1) desc ribed a male and a female hybrid taken from th e nest in Barce lo na, Spain. Hi s o bse rvati o ns su ggest th at most repo rted hybrid s between th e two spec ies w ere m ales since female hybrids are more diffjcult to recogni ze in th e fi eld th an male hybrids. A stud y of literature records of hybrid s reveal ed th at th e m ajority of hybrids occurred in areas w here one of th e spec ies is un common , usuall y Tree Sparrow ; it is argued that mate restri ction is th e most I ikely ca use for hybridi zation (Cordero & Summers-Smi th 1993) . References va n den Berg, G J & Groenendijk, D 199 1. Hybride Hui smus x Rin gmus op Schiermonni koog in mei 1989 . Dutch Birding 13: 66-67. Cordero, P J 199 1. Phenotypes of adult hybrid s between House Sparrow Passer domesticus and Tree Sparrow Passer m antanus. Bull Br Ornith ol Cl 111: 44-46 . Cord ero, P J & Summers-Smith, J D 1993 . Hybridi zation betwee n House and Tree Sparrow (Passer domesticus, P. ma nta nus) . J Ornithol1 34: 69-77 . Ei genhui s, K J 1990. Hyb rid e Hui smus x Ringmu s te Aalsmeer in januari -febru ari 1990. Dutch Birding 12: 186-1 87 . Harri s, A, Tu cker, L & Vinicombe, K 1989 . Th e Mac mill an field guide to bird identifi cation. London.

Henry Lehto, M aj oitusmestarinkatu 6 B 20, 2 0350 Turku, Finland

182 Hyb ri d House Sparrow x Tree Sparrow ! hybride Huismus x Ringmus Passer da mesticus x manta nus, Tu rk u, Finland , 1 October 199 1 (H enry LehtaJ

183 Hybrid House Sparrow x Tree Sparrow ! hybride Hui smu s x Rin gmus Passer damesticus x mantanus, Korpoo, Finl and, 2 Feb ru ary 1992 (H enry LehtaJ

265

Brieven

Dwerggans met halsband in Nederland In de mededeling over de herkomst va n een gekleurringde Dwerggans Anser erythropus te Strijen, Zuidholl and (vo n Essen et al 1993), word t gesuggereerd dat er in Nederland gee n waarneminge n zi jn van exemp laren met een halsband afkomstig van een in 1988 gesta rt Fins reïntroductieproject. Mij is ec hter bekend dat José en Kees Verbeek op 14 maart 1993 te Piaam, Friesland, van een exe mplaar met een bl auwe halsband het nummer 13 hebben afge lezen. Nadat de voge l was geme ld aa n Marko Hyvärinen van het WWF/Lesser White-fronted Coose Project (Madsen 1991), kwam enke le dagen later een brief terug waarin werd bedankt voor de melding en waar in all e observaties va n het betreffende exemp laa r verme ld werd en. Hieruit bleek dat de voge l in de winter van 1990/91 op 7 en 11 augustus te Ekeröya, Noorwegen, op 1 en 2 december te Love npolder, Terneuzen, Zee land (cf Li chtenbeid 199 1) en op 5 december (d ri e dagen na de Zeeuwse melding) te Slimbridge, Gloucester, Engeland, geme ld was. De vogel was een eerstej aars en zou tot ten minste 18 februari te Slimbridge blijven met ee n korte onderbreking va n 3 tot 16 februari toen hij in Dyfed, Wales, werd opgemerkt (B irding World 4: 4, 40, 1991). Ook van 22 november 1991 tot in februari 1992 verb leef de voge l, nu adult, met ee n groep Kolga nzen A albifrons te Slimbridge (Bi rding World

4 : 376, 199 1; 5: 43,83,1992). Op 17 november 1992 keerde hij voor de derde achtereenvo lgende w inter terug naar Slimbridge waa r hij tot ten minste 7 februari 1993 zou blijven (B irding World 5: 409, 464, 1992; 4,58, 1993). Summary LESSER WHITE-FRONTED GOOSE WITH NECK-COLLAR IN THE NETHERLANDS ALesse r Wh ite-fronted Goose Anser erythropus wearing a blue neck-collar with the number 13 from the Finnish re-i ntroduction scheme has been reported in th ree consecutive winters from countries bordering the North Sea, inc lud ing the Netherlands in December 1990 and March 1993 . In the w inter of 1990/91, in its first ca lendar-year, it was seen on 7 and 11 A ugust at Ekeröya, Norway, on 1 and 2 December at Terneuzen, Zee land, the Netherl ands, and from 5 December (only three days later) to 18 February at Slimbridge, G loucester, England, w ith a short break in Dyfed, Wales, during February. In the w inter of 1991/92, it was aga in reported at Slimbridge, from 22 November in to February. After spe ndin g its third w inter at Slimbri dge from 17 November 1992 to at least 7 February 1993 , it was reported from Piaam, Fries land, the Netherlands, on 14 March 1993.

Verwijzingen von Essen, L, Ouweneel, G L & va n den Berg, A B 1993. Herkomst van gekleurrin gde Dwerggans te Strijen. Dutch Birding 15: 220-224 . Li chtenbeid, H J 1991. Ve ld waarnem in gen CLXVI. Voge lj aar 39: 94-96. Madsen, J 1991 . Goose ri ngi ng schemes in operation in the Western Palearctic. Int Wildfowl Res Bur Goose Res Group Bulll: 27 -33.

Fred Cottaar, Marsstraat 7, 2024 CA Haarlem, Nederland

Corrigendum _ __ __ _ __ __ In het onderschrift va n plaat 88 (D utch Birdin g 15: 151, 1993) is bij ve rgissing niet de juiste fotograaf verme ld. De foto werd niet gemaakt door Rob Sponselee maar door Pim Wo lf. REDACTIE

266

Mystery 54

photographs ~~~~~_

The first-winter gul l in the foreground of the photograph is different at first glance from the accompanying first-winter Blackheaded Gulls Larus ridibundus. The question, however, is to determine what the exact differences are and to which identification this shou ld lead. The differences from Black-headed Gu ll noted in the field and vi si b ie on the photograph are: 7 sli ghtly bigger; 2 all-dark bill with same red at the base on ly; 3 darkish legs; 4 more diffuse streaking on head and rather prominent streak ing on neck, breast and flanks ; and 5 more contrasting black-and-white pattern on the tertials. The first impress ion is that of a first-winter Mediterranean Gu ll L me/anocepha/us or Comman Gull L canus. The dark bill and darkish legs do not fit first-winter Cam man Gull but the contrastingly w hite-fringed tertials, extens ive brown on the coverts and dark reddish legs do not fit first-winter Mediterranean Gul l either. No other Palearctic gu llseems to present this combi nation of cha racters, sa we may turn to the possibility of a hybrid. Hybrids occasionally occur between similar-sized sympatr ic gul l spec ies. Three options are worth co nsideri ng: 7 Comman Gull x Black-headed Gull. The diffusely streaked head with almast white c heeks and sma ll dark ear-patch, the lightly streaked neck and flanks and the pattern of the coverts and tertials cou ld all fit this type but the virtua ll y dark bill is definitely wrong because bath first-winter Cam man and Black-headed Gulls have pale flesh-coloured or orangy bills with a dark tip. 2 Mediterranean Gull x Black-headed Gull. Bill and leg co lour could fit this type but the streaking on breast and flanks is never shown at this age by either of the two species and, therefore, rules out this possibility. Also, the head streaking shou ld be concentrated more around the eye and ear-coverts and not on the crown as in this bird. 3 Cam man Gu ll x Mediterranean Gull. All characters shown by our mystery bird seem to fit one of these two spec ies (ex cept for the smal l isolated ear-patch whic h was identi ca l on bath sides of the head) . The dark bi II with 51ightly paler base, wh ite ch i n and mostly white cheeks and ear-coverts are good for Mediterranean Gull , the diffuse streak-

184 Possible hybrid Common Gu ll x Mediterranean Gull ! mogelijke hybride Stormmeeuw x Zwartkopmeeuw Larus canus x m elanocephalus, Groningen, Groningen, January 1991 (Bernadette Balten)

ing from eye to crown and streaking on neck, breast and f1anks for Cam man Gull. The scapulars, coverts and tertials are qu ite similar to th ase shown by same retarded first-winter Comman Guiis. The head shape looks more like Mediterranean Gull, the breast more like Cam man Gu ll. The co lour of th e legs fits better on this hybrid type than on the other two possibilities. The smal I ear-patch could be a remnant of the dark ear coverts shown by same Mediterranean Gu ii s. Type 3 thus seems to be the mostly likely can didate. Note, however, that it is difficult to ascertain the parentage of any presumed hybrid w ith certainty, especia ll y since not every hybrid shows a cross-section of characters of bath parents. The identification of this bird can, therefore, not be more than tentative. Any reader with suggestions about the identity of this bird is requested to contact the first author.

Bernadette Balten, A/bertine Agnesp/ein Ba, 977 7 EV Groningen, Nether/ands Enno B Ebe/s, Lessing/aan 71-2,3533 AM Utrecht, Nether/ands W (Ted) Hoogendoom, Notengaard 32, 3947 LW Doorn, Netherlands JOutch Birding 75: 267, december 7993J

267

Varia ______________ Ethiopia Urban (1987) lists 23 endemie species out of a total of 835 species reGorded for Ethiopia. Most of these endemies can be found on the western and south-eastern high land plateau. Among these endemies, Wattled Ibis Bostrychia carunculata, White-collared Pigeon Columba albitorques, Black-winged Lovebird Agapornis taranta and Thick-billed Raven Corvus crassirostris are the easiest to see. The Wattled Ibis is common over extensive areas of the plateau. The blackand-white upperwing-coverts and the pendant throat wattle (though not always visible) are the most striking differences from the Hadada Ibis B hagedash which also occurs in Ethiopia. The bird has adapted weil to living in cultivated fields and villages and it can even been seen in the capital Addis Abeba. Nests are usually found on rocky cliffs but, sometimes, in trees and on buildings as weil. Several of these behavioral aspects are similar to those of the Bald Ibis Geronticus eremita, of which the now extinct Turkish population used to winter in Ethiopia. The Blue-winged Goose Cyanochen cyanoptera resembles the South American geese, especially the Andean Goose Chloephaga melanoptera. This presumably mainly nocturnal species is restricted to the Ethiopian highlands above c 1800 m, where pairs or families can be found grazing on pastures near water. The birds are usually confiding, allowing approach to as close as lOm. It is not threatened, probably because it is not hunted thanks to religious beliefs (Brown et al 1982). The endemie Rouget's Rail Rougetius rougetii is locally common but more readily heard than seen. It is confined to the moorlands of the Eritrean and Ethiopian highlands where it lives at high elevations of up to 4100 m. The Ethiopian Stonechat Saxicola torquata al-

bofasciata occurs, outside Ethiopia, only in extreme south-eastern Sudan. The male of this 'probably incipient species' (Keith et al 1992) is characterized by the black breast and the absence of reddish-brown in the plumage. The Moorland Chat Cercomela sordida is one of the commonest species above 3500 m in Ethiopia. Other subspecies are endemie to high mountains of eastern Uganda, Kenya and northern Tanzania. This active smal I chat with wheatear Oenanthe-like pattern on the short tail is extremely approachable, walking literally at one's feet. It is often seen in pairs or small groups among rocks or on garden fences. The discovery of the Stresemann ' s Bush-Crow Zavattariornis stresemanni in 1938 is often regarded as one of the most remarkable ornithological events in Africa this century (Col lar & Stuart 1985). The species occurs in an area of less than 6000 km 2 at the southern edge of the Ethiopian plateau. It is very common at Yabelo and probably fairly widespread elsewhere in Sidamo province, especially at around 1200 m altitude. It remains a mystery why its distribution is so restricted since the areas east and west of its range appear identical in elevation and vegetation. lts starling Sturnidae-like appearance and behaviour are even more intriguing. It often associates with mixed starling flocks and even its nest is starlinglike. However, its morphology is more similar to that of corvids, especially choughs Pyrrhocorax (Urban 1987). References Brown, L H, Urban E K & Newman, K 1982. The bird s of Afriea 1. London. Keith , S, Urban, E K & Fry, C H 1992. The birds of Afriea 4. London. Col lar, N J & Stuart, S N 1985. Threatened birds of Afriea and related islands. Third edition. Cambridge. Urban, E K 1987. Ethiopia' s endemie birds. Addi s Abeba.

Karel Beylevelt, Vooruitgangstraat 98, 2032 RN Haarlem, Netherlands Arnoud B van den Berg, Ouinlustparkweg 98, 2082 EG Santpoort-Zuid, Netherlands

268

/Outeh 8irding 75 : 268-271, december 7993/

Varia

185 Wattled Ib is / Lelibis Bostrychia caruncu lata, Lake Langano, Ethi op ia, December 1990 (Karel Beylevelt)

186 Rouget's Ra il ! Rougets Ra l Rougetius rougetii, Bale Mountains NP, Ethiopia, December 1990 (Karel Beylevelt)

269

Varia

187-188 Stresemann 's Bush-Crow / Acaciagaa i Zavattariornis stresemann i, Yabe lo, Ethiopia, December 1990 (KareI8eylevelt) 189 Moorland Chat / Tanzaniaanse Spekvreter Cercomela sordida, Bale Mounta in s, Ethi opia, December 1990 (Kare l 8eylevelt)

270

Varia

190 Blue-w in ged Goose / Blauwvleuge lgans Cyanochen cya nopterus, Gaferso n Reservo ir, Ad di s Abe ba, Ethiopi a, December 1990 (Karel 8eylevelt) 191 Ethiopian Stonechat / Ethiopi sc he Roodborsttapuit Saxico la torquata albofasciata, Bale Mountains NP, Ethiopia, December 1990 (Karel 8 eylevelt) 192 Afri can Paradi se Fl ycatcher / Afrikaanse Paradij smonarch Terpsiphon e viridis ferreti, Sodore, Ethiop ia, December 1990 (Karel 8eylevelt)

271

Recensies

-------------------------------------------------------------

R VAN BEU SEKOM ET AL (REDACTIE) 1992. Vogels in Flevoland 1 (1990). Stichting Vogel- en Natuurwacht 'ZuidFlevoland ', Almere. 116 pp. ISSN 0928-4907. NLG 20.00. Naast voge laars die, van buiten komend , Flevoland minstens maandelijks bezoeken: zijn er ook die het gebied nog niet eens eenmaal per j aar aandoen. Ik behoor ze lf tot de eerste categorie maar moet toegeven dat ik, steeds nog op zoek naar verga ne voge lglorie va n dit eens o ngeëvenaarde geb ied, dikwijls teleurgesteld thuiskom. Voora l die andere catego ri e voge laa rs wordt door Vogels in Flevoland er echter aan herinnerd dat er toch nog we l degelijk wat te beleven va lt in deze nog steeds in ontw ikkelin g zijnde polder. Een voorbee ld zi jn de nieuwe en gevari eerde bossen waarover Ton Eggenhuizen sc hrijft. Zi j herbergen vee l Houtsnippen Scolopa x rusticola, Zomertorte ls Streptopelia turtur en Appelvinken Coccothraustes coccothraustes. De Ransuil Asio otus broedt er al, de Bosuil Strix aluco nog niet. Het weste lijke Kromslootpark heeft nog het karakter van de jon ge polder: riet en ruigtes. Kleine Karekiet Acrocephalus scirpaceus, Blauwborst Luscinia svecica en Rietgors Emberiza schoen ic/us broeden er nog. In de inventarisat iejaren 1988-90 werd van de Bruine Kiekendief Circus aeruginosus echter slech ts één territorium in een j aar genoteerd. Weinigen zu ll en weten dat er in Flevoland verheugend vee l Kerkuilen Tyto alba met succes zijn gehu isvest. H et ja ar 1990 leverde alth ans 54 broedgevallen en meer dan 200 jongen op. Helaas z ijn er in datzelfde jaar ook weer 66 dode exemp laren gevonden waarvan de helft als verkeersslachtoffer. Leif Nilsson benadrukt in ee n Engelstalige bijdrage het belang van Flevoland als verblijf- en ruiplaats voor Scand in avische Grauwe Ganzen die verrassenderw ij s enkele malen per jaar tussen Scandinavië en Flevoland op en neer vli egen. Ron van der Hut bewerkt stat istisch 11 jaar mistnetvangsten van de Rietzanger A schoenobaenus die langzaam overeind krabbelt vanu it ee n dal in 1985. Ruud van Beusekom belicht het nog we ini g bekende herfsttrekverloop van de Braamsluiper Sylvia curruca en de predatie van de Grote Mantelmeeuw Larus marinus op duikeenden Aythya en Meerkoeten Fulica atra. Ton Eggenhuizen behandelt roepjes en poepjes va n een adulte en een jonge Pestvogel Bombycilla garrulus in Almere in j anuari-februari 1990. Ruud Vlek verzame lt oude waarnemingen van Vorkstaartmeeuwen L sabini in het /J sse lmeergebied en verder binnenlands. Ruud van Beusekom en Kees Breek bespreken het eerste broedgeval va n de Orpheusspotvoge l Hippolais polyglotta en de eerste waarneming (vangst) van de Struikrietzanger A dumetorum van Nederland. Daarnaast is er nog ee n uitgebreide lij st van ze ldzaame en schaarse voge ls die dit jaar in ZuidFlevoland zijn waa rgenomen. Onno Wildschut bespreekt de w intertellin g van roofvogels in Zu id-Fl e-

272

vo land. Vanaf 1986 zijn Blauwe Kiekendief C cyaneus en Ruigpootbuizerd Buteo lagopus min of meer constant maar op we lk niveau? Voor mijn gevoel toch lang niet meer dat van vroeger, in 1963 voor Oostelijk Flevo land zo poëtisch geschilderd door w ijl en Karel Bezemer (Een wintertocht naar Flevoland, Limosa 36: 191194, 1963). KLAAS J EIGENHUIS

M STRANGE & A JEYARAJASINGAM 1993. Birds. A photographic guide to the birds of Peninsular Malaysia and Singapore. Sun Tree Publishing, Singapore. 258 pp. ISB N 981-00-3290-0. No price quoted. GBP 16.95. This gu id e is the first to make use of photographs as an aid to identifying birds in south-eastern Asia . Of the 638 spec ies recorded in western Ma laysia and Sin gapore, 290 of the commoner species are illu strated. The introduction gives a brief overv iew of past research, birds and human activities and lega l protection. This is followed by chapters on breeding, migration, study ing the birds and how to use th is gu ide. The species accounts are grouped by biotope into five sections: gardens and parks (urban centres); open country an d freshwater swamps; mangroves, shores and the sea; low land rainforest; and montane rainforest. These sections commence w ith a brief description and o ne or more photographs of the habitat and maps of birding loca liti es, show in g recommended trails. The species accounts are necessarily brief, consisting of a descripti on of the bird 's plumage and world distribution, followed by notes on habitat, habits, calls and status. On ly occas ional reference is made to potential confusion spec ies and the photographs show olle plumage o lll y . These sections are interspersed w ith pleas ing larger-format photographs, and the guide ends w ith a comp lete check li st, a glossa ry and a bibliography. Photographs have been transposed on one occas ion (on p 137). Something has gone wrong with the caption of the photograph on p 28 which, obviously, was not taken on Fraser's Hili: that on p 31 was probably taken alon g the road lead in g from The Gap to Fraser's Hili. The bird in the lower picture on p 159 is not a Greyrumped Treeswift Hemiprocne longipennis but an As ian Palm Swift Cypsiurus balasiensis. The latter is described on p 51 but the accompany in g photograph is of a Whiskered Treeswift H comata, also shown perched on p 160! The pictures of one of the authors at work are ill-chosen in view of the recommendation to wear long trousers in the forest. This guide is recommended as an exce ll ent means of gettin g a feel for the families and genera of south-eastern Asian birds. The standard A field guide to the birds of South-East Asia by King, Woodcock and Dickinson remains essential for identifying all spec ies in the Malay Peninsuia. FRAN K ROZENDAAL

IDutch Birding 15: 272-273, december 19931

Recensies A C RETTON 199 1. The ec%gy and conserva tion of the S/ender-billed Cur/ew (Numenius tenuirostris) . ICB P Monog raph 6. ICBP, Cambridge . 170 pp. ISBN 0946888-22- 1. C BP 8.00. Th e first Slender-b ill ed Curl ew Numen ius tenuirostris was shot in 181 7 in Egypt but it too k nea rl y 100 yea rs for the first (a nd last) nests to be di scovered by a hunte r in centra I Russ ia. Now, 80 yea rs later, onl y a handful of b ird s remain. In 1988, th e Intern ati o nal Council for Bird Preservati on (now BirdLife Intern ati onal) launched a two-yea r projeCt to summari ze the existin g kn owledge of the Slender-b illed CurIewa nd to des ign a co nse rva ti on acti on pl an for all the countri es w ithin its di stributi on range . Thi s monog raph w ritten by th e project co-ordin ator gives an overv iew of the hi sto ri ca l kn owledge of the breeding ground s, mi grati o n routes, w intering range and a descri ption of the decl in e, w hi ch was already noted ea rl y thi s century, and its poss ib le ca uses. Th e largest part of th e boo k co nsists of a country-by-co untry accoun t of all poss ibl e and cl aimed reco rd s, incl udin g a few possibl e observati ons during field surveys initiated by the proj ect. Th ere is onl y one remarkab ly small chapter on ecology and behaviour so lely based on the three we ll-kn own indi v idu als in Merj a Ze rga, Morocco. The book co nclu des w ith a compl ete li st of all kn own poss ible and claimed reco rd s since 1900 and an outline of t he co nse rvat ion action pl an. The most va lu abl e part of the book is th e hi stori ca l account, w hich includ es a full translati on (fro m Ru ss ian) of the onl y pub li cat ion o n its breeding bi ology, together w ith the di sc uss ion of the poss ible ca uses of its decl ine and a desc ription of the hunting intensity in most Medi te rra nean countri es. It appea rs that a staggering six milli on hunte rs are fo und scattered

along virtu all y the co mp lete mi gratory and w interi ng ra nge of th e Slender-b illed Curlew! Thi s fact alo ne gives little doubt th at hunti ng was the prim ary reason fo r the downfall of the species. However, the book is seri o usly flawed by the uncritica I acceptance and di sc uss ion of all cla ims and reco rd s and underestim ates the identificati on probl ems and pitfall s. Thi s op ini on is shared by many ornitholog ists in Eu rope incl ud in g so me in vo lved in reco rd assess ment co mmi ttees. O ne mi ght even speculate if, in fact, a too optimi sti c v iew (by co nsideri ng all information as co rrect) has delayed th e appropri ate co nservati on action taken. O n the oth er hand, the author has taken ve ry little account of the nega tive evidence such as th e intensive ornith olog ica l surveys of many Mediterranea n wetl and s in recent yea rs failin g to produce any records. Furtherm ore, there is virtuall y no di sc uss ion in the boo k on th e poss ible occ urrence of ju venil e birds in order to establi sh w heth er the spec ies is still reproduc ing (the obse rvers in the fi eld were not asked to look for age characters) . For examp le, the t hree best-obse rved indi vidu als in Morocco we re ve ry simil ar in plumage and size (s uggesting sa me sex) over a peri od of at least 5 yea rs. Th ere is a poss ib ility that these bird s simpl y have not rep roduced at all in recent yea rs (renderin g radi o-trackin g of th ese b ird s quite useless). A ltogether, thi s book makes painfull y c lear th at we virtu all y know nothin g of the bi ology of a bird species w hi ch once occ urred abund antl y in so uthern Eu rope. Shall we ever kn ow its breeding bi o logy, moul tin g grounds, soc ial behaviour or mi gration strategy? Let us hope th at the co nservati on action ta ken is not too I ittl e too late. TOM M VAN DER HAVE

DBA-nieuws _ __ _ _ _ _ _ __ DBA-vogelweek op Texel in oktober 1993 Va n zaterd ag 16 tot en met zond ag 24 oktober 1993 vo nd er weer een D BA-voge lweek pl aats op Texe l, Noordho lland. Het aanta l deelnemers was ongeveer gelij k aa n dat va n vo ri g jaar. Er was zeker geen sprake va n een grote massa voge laars. D at ve randerde toen in de late nami ddag van donderdag 21 oktobe r een eerste-w inter Iza bel klauw ier Lanius isabellinus op de Hooge Berg (net onder Den Burg) werd waa rgenomen . Slechts een 20-tal gelukkigen was in staat deze lang ve rwac hte nieuwe soo rt voo r Nederl and te bewon deren. De vo lgende dag zoc hten c 200 voge laars de H ooge Berg en omgev in g af. Helaas, tijd ens deze grootste 'tw itc h' van het jaar 1993 (?) we rd de voge l niet meer teru g gevonden. De DBA-voge lwee k begon goed met de ontdekkin g in De Cocksdorp op zaterd ag 16 oktober van een ju ve-

[Ou/eh Birding 15: 2 73-274, december 19931

niele Roze Spreeuw Sturnus roseus die z ich fraa i liet zien tot zo nd agmidd ag. De eerste dag we rden ve rder een Roodkee lp ieper Anthus cervinus, twee Bl adkonin gen Phylloscopus inornatus en een Pall as' Bosza nger P proregu/us waa rgenomen. De Pall as' verbl eef in de omgevin g va n ' De Tuintjes' en werd tot 18 oktober gezien. Een tweede exempl aar werd op 18 oktober ontdekt in de omgevin g va n de 'Vij ve r va n Joc hems', en werd voo r het laatst gez ien op 20 oktober. Texel bewi j st wee r eens, met 18 ind iv iduen tot nu toe (inclu sief een exemp laar op 2 november 1993), een stake o ut voor deze p rachtige soort te z ijn . Verd er werd een flink aantal kwa liteitssoorten gez ien, onderm eer een tweeta l Zwa rtkopmeeuwen Larus m e/anocepha/us, Hoppen Upupa epops, een Kl apekster Lanius excubitor, di verse Slechtva lken Fa/co peregrinus, Buidelmezen Remiz pendulinus, een late

273

DBA-nieuws Grauwe Franjepoot Pha laropus lobatus, een late Ortolaan Emberiza hortulana, een Ku ifaalscho lver Pha lacrocorax aristotelis, een Rode Wouw Milvus m ilvus, een Visarend Pandion haliaetus, twee W itbuikrotganzen Branta bernicla hrota en een Grote Pi eper Anthus richardi. A ltijd de moeite waard blijven grote groepen Strand leeuweriken Eremophila alpestris zoa ls die va n 50-60 voge ls in de Slu fter. In totaal werde n 166 soorten waa rgenomen, wat voor de tijd van het jaar een hoog aanta l is. Vo ri g jaar werden tijdens de DBAvogelweek 'slechts' 138 soorten gemeld . Op woensdag 20 oktober werd een big day gehouden waaraan door zes teams hetz ij met de fiets hetzij met de auto werd deelgenomen. H et team van Frank Bos, Aart V ink en Wim W iegant eindi gde als eerste, met 108 soorten, op de voet gevo lgd door het team van Rob Bouwman, Ruud Bouwman en Hans Vro lij k met 106 soorten. Er we rden twee avonden georgan isee rd in het Eijerland se Hui s in De Cocksdorp. Op zaterdag 16 oktober deed Roy de Haas met beeld en stem vers lag van z ijn bli ksembezoeken aan A ustra li ë, Hawai i en N ieuw-Zeeland. A rn old ' BWP' Meijer dwong die avond bewondering af door alle delen van het Handbook in één keer aan te schaffen aan de stand van Dirk en Irene de Moes. Op maandag 18 oktober li et Henk Hendriks door middel va n fraa ie dia's z ien dat Zimbabwe niet all een in vogelkundi g opz icht interessant is. Na deze succesvo lle DBA-vogelweek zu ll en hopelijk ook de opportu ni sten o nder ons besluiten z ich in oktober 1994 een weekje op Texel te nestelen. Getracht za l wo rd en de voge laars in deze week zowe l overdag als 's avond s terdege bez ig te houden! DBA/OBC-vogeldag in Utrecht op zaterdag 5 februari 1994 De trad iti one le DBA-vogeldag v indt in 1994 wederom plaats in Utrecht en we l op zaterdag 5 feb ruari. D it jaar zal de Orienta l Bird Club (OBC), die in 1994 haar 10e verjaardag v iert, een gedeelte van het programma voor haar rekening nemen. De prec iese locatie is, net als vorig jaar, het Hoofdgebouw Diergeneeskunde, Yelaan 1 in De Uithof. De Uithof is bereikbaa r met de auto (afslag 'U ithof', aangegeven vanaf de A27 en A28; na het AZU -z iekenhuis eerste weg links) en per bus met de lijn en 11 en 12 va naf Utrecht CS. Het programma (o nder voo rbehoud!) za l bestaan ui t een drietal b ijdragen van de OBC: een korte introduct ie over de OBC door Nigel Lind sey en lezingen van Frank Lambert ('Th e effects of loggi ng on lowland forest birds on Sabah, Borneo') en René Dekker (' In search of Megapodes'); en bijdragen van de

274

DBA in de vorm van een 'mystery-bird competition' door Arnoud va n den Berg, het jaaroverzicht 1993 door Wim W iegant en dia's va n voge ls uit Vemen van Pieter Bison. Versch illende stands zu llen die dag aanwez ig zijn, waaronder uiteraard de Dutch Bird in g Travel Report Service, maar ook de 'B ird and Wildlife Bookshop' en 'Wil dsound s' (cassettes/CD's met voge lgeluiden) uit Engeland. Omdat de dag een sterk sociaa l karakter heeft, is er tussen elke lez in g een pauze gepland. Er is dus genoeg tijd om de stands te bezoeken en andere voge laars uit binnen- en buitenland te spreken. Het programma begint om 10:00 uur (zaa l open om 09:00 uur) en duurt tot c 17:00 uur. De toegangsp rij s bedraagt NLG 7.50. Ook niet-DBA-begunstigers zijn va n harte we lkom. Een ieder die voor het jaaroverzicht 1993 dia's beschi kbaar w il stell en, wordt dringend verzocht tijdig con tact op te nemen met Wim Wiegant, Beatrixlaan 2, 6706 AX Wageningen, Nederl and, 08370-22380 (privé) of 080-284596 (we rk). Mededeling voor Belgische abonnees Wij w illen graag nogmaals benadrukken (cf Dutch Birding 15: 227, 1993) dat met in gang va n 1993 België in postaa l opz icht bu iten land is geworden. Va nwege een daarmee gepaard gaande verhoging va n de portokosten moeten w ij helaas onze Belgische abonnees voo rtaan BEF 11 50 in rekening brengen . Note for subscribers outside Europe We wou ld like to stress aga in (cf Dutch Birding 15: 227, 1993) that subscri bers outside Eu rope now recieve Dutch Birding by airm ail and have to pay N LG 70.00. Sponsoring Nuts-Aegon beëindigd Per 1 januari 1994 is Nuts-Aegon geen sponsor meer van de DBA. In 1990 begon Nu ts-Aegon haar relatie met de DBA door aanzien lijk bi j te dragen aan de totstandkoming va n het boek 'Vogels ni euw in Nederland'. De sponsorbi jdragen van de verzeke rin gsmaatschappij in de j aren daarna z ijn ook gebruikt voor projecten als de 'Eu ro Birdweek' op Texel en het nog te versc hijnen boek 'Zeldzame voge ls in Nederl and' . Als tegenp restatie kreeg Nuts-Aegon advertentieru imte in Dutch Birdin g en er werden b ij voorbee ld goed bezochte voge lexcursies georganiseerd voor de relaties van Nu ts-Aegon. De DBA is Nuts-Aegon zee r erkentelij k voor de goede en prettige samenwerk in g in de afgelopen drie j aren, waarb ij met name M G C August in, H ans Schoo n en Frank Schouten genoemd moeten worden .

Aankondigingen & verzoeken

Aankondigingen & verzoeken _ __ Birds of Greece G I Handrin os and T. A kri oti s are currentl y prepa rin g a book on the bi rds of Greece to be pub li shed in the UK It w ill be the first book to cover th e past and present statu s and di stribu tion of bird s in Greece and w ill also include info rmati on on habitats, bi rding and co nse rvati on. In v iew of the small number of bi rders and ornith olog ists in G reece, any record s sent by fo reign bird ers w ill be most helpful. A ll co ntributi ons w ill be acknowledged. If yo u w ish to co ntri bute yo ur bird reco rd s, pl ease co ntact G I Handrin os, EI Veni ze lo u 44, 16675 G lyfada, G reece. Swifts Philip Chantler and Gerald Dri essens are wo rkin g on an identifi ca ti on guide to t he swifts of th e wo rld (to be pu bli shed by Chri stop her Helm). Th ey are ve ry interested in rece iv ing any relevant informati on (s uch as photogra ph s and fi eld notes and sketches) on the members of thi s famil y, in parti cul ar the New W orld genera Chaetura and Cypse /o ides and the O ld World genu s Colloca lia. A ll contributors w ill be acknowledged . The address of Gerald Dri essens is: Bosstraat 44, 2500 Li er, Belgium ; and that of Philip Chantl er: 66 Hunte r Road, Will es borou gh, As hford , TN24 ORT, U K. Turkish bird sites needing research during 1994 In order to publi sh a revised Important Bird Areas in Turkey by th e end of 199 4, Turkey's lea ding co nse rvati on organi sati on DH KD is gath ering up-to-date info rmati on on a num be r of Turkish bird sites . Foreign bird ers w ho wa nt to help w ith thi s in ventory ca n obtain a site li st and extensive in fo rmati on on spec ifi c sites (s uch as preferred peri od of visits, maps and indicati ons of the

best spots at the site). A lso, we ca n help w ith obtaining the pe rmi ss ion of the Turkish authoriti es w hi ch is needed in so me cases, espec iall y if you wa nt to orga ni se a survey longer th an two weeks. Pl ease contact Gerna nt Magnin and Mu rat Yarar, c/o DHKD, Pk 18, 80810 Bebek-Istanbul , Turkey, fax + 90-2 122 7955 44 . An ybod y v isiting Turkey is kindl y requested to send us hi s or her bird record s on speci al Site Recording Forms w hi ch ca n be orde red from: Gu y Kirw an, O SME Turkey Offi cer, 6 Conn aught Road, Norw ich, Norfolk NR2 3BP, U K; or V incent va n den Berk, Noord ereind 3a, 401 2 BT Kerk Avezaath , Netherland s. Vogeljaar-vogelkalender 1994 De traditionele vogelkalender va n de Sti chting het Voge lj aa r is wee r ve rsc henen, wederom zowe l in een Nederl and se als in een Franstali ge editie. Zoa ls altijd is de kalender 14daags, in kl eur en met afsc heurbaa r kal endarium zodat aa n het eind va n het j aar een mooi vogel boekj e overblijft. U kunt de voge l kalender 1994 bestellen door overmaking va n NLG 15.00 op postrekening 4325, tn v de penningmeester va n het kal enderfond s, Boterbloemstraat 20, 532 1 RR Hedel, Nederl and . In België kan de kalender besteld w orden door ove rm akin g va n BEF 32 0 op postrekenin g 000-0 29653 0-01 , tn v Koninklijk Belgisch Ve rbond voor de Beschermin g va n Vogels, Veewe id estraat 43, 1070 Bru sse l, België. De Fra nstali ge editie va n de ka lender is te verkrij gen doo r hetze lfde bedrag op één va n de bovenstaa nde rekenin gen ove r te maken, onder verm elding va n 'Franstali ge kalender' .

WP reports _ _ _ _ __ _ __ _ Thi s rev iew of recent reports of rare and interestin g bird s in th e Western Palea rcti c refers mainl y to September-October 1993 and foc uses on north- western Eu rope. Additional informati on on not-so- recent reports is incl uded as we il. Th e reports are largely unc hecked and their p ublication here does not impl y future acceptance by th e reco rd s committee of th e relevant co un try. At Li sta, Vest-Agder, Norway, 10 White-billed Divers Gavia adamsii were counted on 9 Octobe r. In England, the two long-staying Pied-billed Grebes Podi/ymbus podiceps remained in Co rn wa ll and Northumberl and. In the Netherlan ds, a rath er ta me Pink-backed Pelican Pe/eca nus rufescens near Aalsmeer, Noordh oll and, on

lDutch Birding 15 : 275-281, december 19931

5-6 November proved to be an escape from a nea rby pri vate w ildfowl co llection. On 8 November, 14 Cattle Egrets Bubu/cus ibis fl ew ove r Las Chafiras, Tenerife, Canary Island s. The number of little Egrets Egretta ga rzetta in Britain decreased from up to 400 in A ugust to c 200 in O ctober. By co ntrast, onl y on e Great White Egret E a/ba was reported in Britain, in Somerset on 25 29 October. In November, a stork nea r Hannover, N iedersac hse n, Germ any, turn ed out to be an Oriental White Stork Ciconia boyciana of a pres umed ca pti ve ori gin (cf Dutch Birding 15 : 22 4- 225, 1993) . The fi rst Roseate SpoonbilI Aj aia aj aj a for th e W estern Palearcti c w as a ju ve nil e photographed in September in th e Azores . Thi s summer, th e longest-li v in g co lour-rin ged Swedish lesser White-fronted Goose Anser erythropus,

2 75

WP reports whose life hi story was described in Dutch Birding 15, 220-224, 1993, was un successful in breeding; it was seen w ith its mate at Hudiksva ll, Hälsingland, Sweden. In the Netherland s, up to 14 indi vidual s were reported from An jum and Lauwersoog, Friesland, and three from Strij en, Zu idh oll and, in the last week of October. A male King Eider Somateria spectabi/is was reported from Terschelling, Fries land, on 29 October and a female returned to Texe l, Noordholland, on 19 November. The male Barrow's Goldeneye Bucepha/a is/andica at Buvika, Sor-Tr0ndelag, return ed an 15 October to spe nd its eighth w inter in Norway. As in previous w inters, several Hooded Mergansers Mergus cucullatus appeared in Dutch waters attracting hopeful twitchers. However, inquiri es among Dutch wate rfowl breeders revea led th at nowadays th is spec ies is most successfull y bred in capt iv ity. Since 1980, apparently, the ri ght food for this spec ies became easil y ava il abl e in th e Netherl ands resulting in at least 637 yo un g birds raised in 1989 and 1437 in 199 1. These numbers were reported by members of a bird keepers assoc iation onl y; actual numbers are estimated to be two or three times hi gher (Pa ul Vossen pers comm). Bes id es, it is one of the cheapest duck species for sa le in Germany as we il (Peter Barthel pers comm). An adult Egyptian Vulture Neophron percnopterus was see n near Salzburg, Austria, on 30 August. In June, a Griffon Vulture Gyps fu/vus was photographed at Tottij ärvi , Finland. The first Pallid Harrier Circus macrourus for Britain since 1952 was a ju ve nile present at Exnaboe, Shetland, on 15-16 September. In eastern Groningen, th e Netherlands, the number of breeding pairs of Montagu's Harrier C pygargus increased from none in 1989, two in 1990, seven in 1991 ,2 1 in 1992 to 27 in 1993; in the same period , the area of fallow land increased substantiall y due to EC regulations (Gra uwe Gors 21 (3/4): 67-73, 1993) . In Sweden, three Steppe Eagles Aqui/a nipa/en sis (two adults and an immature) were seen in mid-September and one was reported on 2-11 October in Denmark. The second Merlin Fa/co co/umbarius fo r the Canary Island s was seen at Los Christianos, Tenerife, on 29 October. A Demoiselle Crane Anthropoides virgo was present at Hortobágy in Hungary on 20-24 October. One was seen at different loca liti es in south-eastern England from 13 September to at least 10 October. The first Littie Bustard Tetrax tetrax since 1988 for the Netherlands was discovered in the last week of November near Middelburg, Zee land, and remained to at least 14 December. An almost completely w hite Great Bustard Otis tarda f1 ew past astonished holiday birders at Facinas, Cad iz, Spain, on 16 September. A possible first Semipalmated Plover Charadrius semipa/matus for Ireland was a first-winter bird reported from Ball ycotto n, Cork, from 29 September to 16 October. The first Spurwinged Lapwing Hop/opte rus spinosus for Hungary was seen on 17-24 October. Juvenile Semipalmated Sandpipers Ca/idris pusilla we re reported from Bude, Corn wa ll, on 19-25 September and Lisagriffin, Cork, on 26 September. A Least Sandpiper C minutilla was pre-

276

sent at H ayle Estuary, Cornwa ll, from 22 September to 4 October. A n ad ult Sharp-tailed Sandpiper C acuminata stayed at Scatness, Shetland, Scotl and, on 13-14 September. A first-winter Stilt Sandpiper M icropa/ama himantopus was discovered at Blennerville, Kerry, Ireland, on 1-6 October. The first Buff-breasted Sandpiper Tryngites subruficollis and the first Long-billed Dowitcher Limnodromus sc%paceus for Hungary were seen at Hortobágy on 10 October and 25 September, respective ly. Upland Sandpipers Bartramia /ongica uda stayed on Foula, Shetland, from 22 September to 3 October and on St Mary's, Scilly, England, from 6 October to 4 November. O n 9 September, an adu lt Spotted Sandpiper Actitis macu/aria was obse rved at Tarifa, Cad iz, Spa in, and on 3 October, one was reported from Madeira. On 25-28 September (a nd possibl y on 14 October), the first Laughing Gull Larus atricilla for the Netherl ands was photog raphed among Bl ack-headed Gulls L ridibundus by a sin gle observer at Hard erw ijk, Gelderland. The second Franklin's Gull L pipixcan for Germany was present at A ltwarmbüchener See, west of Hann ove r, on 8- 13 November. The 11 th Ross's Gull Rhodostethia rosea for Sweden was an ad ult seen at Furild en, Gotland, on 4 September. An adult w inter bird stayed at Skaw Beach, Unst, Shetland, from 21 September to 4 October. A Whiskered Tern Ch/idonias hybridus at Nolh agaviken, Alingsas, Västergötland on 20-25 October was (o nl y) the seventh for Sweden. In so uthern Norway, a Brünnich's Guillemot Uria /omvia was seen at Lista an 13 October. On 19 October, th e Oriental Turtle Dove Streptope/ia orienta/is returned to Mörbylanga, Ö land (cf Dutch Birding 14 : 64, 232, 1992; 15: 86, 1993). UnfortunateIy, a Belted Kingfisher Cery/e a/cyon flying ove r the A30 nea r Bodm in, Cornwall, on 18 October co uld not be relocated. A Hawk Owl Surnia u/u/a was reported from Sj<elland, Denmark, on 11 October. A Bluecheeked Bee-eater Merops persicus was reported from O uessant, Fini stère, France, on 15 October. In Finland, exceptiona l numbers of White-backed Woodpeckers Oendrocopos /e ucotos (up ta 70) and Three-toed Woodpeckers Picoides tridacty/us we re on the move in September-October togeth er w ith 1005 of G reat Spotted Woodpeckers 0 major; fo r in sta nce, at H anko bird station, on 15 October, six White-backed an d 32 Three-toed Woodpeckers were seen. Th e seventh Blyth's Pipit Anthus god/ewskii for Finl and was identified in th e field and later trapped at Kristiinankaupunki on 16-20 October (cf Dutch Birding 15: 198206, 1993). O n 20-22 October, a first-wi nter bird on St Mary's golf cou rse, Scilly, was seen by 1005 of birders (B irdin g World 6: 398-400, 1993). Th e 14th for Europe (including four which have not vet been formally admitted to the British li st) was discovered on Fair Isle on 31 October and trapped on 1 November. A Tawny Pipit A campestris stayed at Amar ill a Golf, Tenerife, Canary Island s, on 25 -27 September. It was one of the best autumns for Olive-backed Pipits A hodgsoni in north-western Europe w ith, for in stance, 15 individuals

WP reports

193 Blyth 's Pip it / Mongoo lse Pi eper Anthus godlewskii, St Mary' s, Sc ill y, England, October 1993 (David Tipling) 194 Yell ow-r umped Warb ier / Geelstuitzanger Dendroica coronata, Cape Clear, Cork, Ireland, 10 October 1993 (Anthony McCeehan) 195 Up land Sandpiper / Bartram s Ru iter Bartramia longicauda, St Mary' s, Sc i ll y, En gland, O ctober 1993 (David Tipling)

277

WP reports

196 Red-flanked Blu etail / Bl auwstaa rt Tarsiger cya nurus, Win spit Vall ey, Dorset, En gland, O ctober 1993 (D avid Tipling) 197 Lanceol ated W arbi er / Kl eine Sprinkh aa nza nger Locustella lanceolata, Hankasa lmi , Finl and, 17 Jul y 1993 (jyrki No rm aj a) 198 Bl ac k-ea red Wh eatea r / Bl onde Ta puit Oenanth e hispanica, first-w in te r male, Stiffkey, Norfolk, En gland , October 1993 (Dave Stewa rt/Birding Images)

278

WP repo rts

199 Padd yfi eld W arbi er / Ve ldrietza nger Acrocephalus agricola, Helgoland, Germany, 5 O ctober 1993 (Arnaud B va n den Berg) 200 Isa bell ine Shri ke / Iza belklauw ier Lanius isa bellinus, Helgol and, Germany, 2 O ctober 1993 (Arn aud B van den Berg) 201 Pied Wh eatear / Bonte Tapu it O enanthe pleschanka, first-w inter ma le, V lieland, Fries land, Netherl and s, 7 O ctobe r 1993 (Raymand van Splunder) 202 Sa rdin ian Wa rbi er / Kleine Zwartkop Sylvia melanacephala, Lauwe rsoog, Gronin gen, Netherland s, 31 October 1993 (Eric Kaaps)

279

WP repo rts in Shetl and on 1-11 October and several in Finl and, Norway and Sweden. In Shetl and, Pechora Pipits A gustavi we re present on Fair Isle from 27 September to 5 O ctober and on Fo ul a on 28-29 September. Th e first for Hunga ry was c laimed at Hortobágy on 26 September. British records of Northern Mockingbird Mimus po /yg/ottos (3 0 Au gust 1982 and 17-23 M ay 1988; two oth er record s we re rej ected) and Brownheaded Cowbird M% thrus ate r (24 A pril 1988) have been accepted and both spec ies we re added to category A of th e Briti sh li st. Th e second Black-throated Accentor Prune l/a atrogu/aris for Finl and (a nd the third for Europe) w as see n o n Uusikaupunki, Vekara, on 23 24 O ctober. From 9 to at least 13 Nove mber, th e first Siberian Rubythroat Luscinia ca /liope for Egypt was a first-year femal e stayin g at Hurghada. In Bri ta in, Redflanked Bluetails Tarsiger cya nurus we re seen on Fair Isle on 15-1 6 September and at Win spit Vall ey, Dorset, from 30 O ctober to 8 November. In France, one was seen on O uessa nt, Fini stère, on 27 October. Th e l1th for Sweden was repo rted from Hartsö En skär, Söderman land, on 24 September. Th e first Güldenstädt's Redstart Phoenic urus erythroga ster for Finl and and north-western Europe was a first-w inter male showing ch aracters of centra I Asian P e gra ndis and was watched by lOOs of bird ers at littala, Häme, Finl and, on 11-20 O ctober (cf Birding World 6 : 40 5, 1993). At AI Khobar, Saudi Arabi a, a Pied Stonechat Saxico/a caprata was di scovered on 17 October. The first or second Isabelline Wheatear Oenanthe isa be l/ina for the Canary Island s was reported from A marill a Golf, Tenerife, on 25 September. Th e ninth Pied Wheatear p/esehanka for Sweden was see n at Östergarn , Gotland, on 5 O ctober. On 7-8 October, the fourth for th e Netherland s was present on Vli eland, Fri esland. In Scotl and, one was di scovered nea r A berd een, Grampi an, on 8 O ctober. In W ales, one w as reported from Dyfed on 25 October. Th e 10th and 11 th fo r Finl and w ere fem ales at Säppi on 23 October and at Ko rsnäs on 24-2 6 October. The fourth Black-eared Wheatear o hispanica for Finl and was a first-w inter female probabl y of the eastern subspecies 0 h m e /ano/e uca stayin g at Inkoo from 28 September to 3 October. A n immature was present on St Agnes on 2 September. A first-w inter male at Stiffkey, Norfolk, En gland, was seen by many birders from 24 O ctober to 1 November. In Norway, a Desert Wheatear 0 deserti w as di scove red at Li sta on 10 O ctober. In England, one was staying at Heacham, Norfo lk, from 19 November. After review, all four Briti sh reco rd s of Black Wheatear 0 /e ucura we re rej ected and th e species is deleted from th e British li st. White's Thrushes Z oothera dauma we re repo rted from St Kild a, W estern Isles, Scotl and, on 2 1 September and Lerw ick, Shetl and, on 1 O ctober. O n Tresco, the fo urth Hermit Thrush Ca tharus guttatus fo r Britain (and the third for Sc ill y) showed itself on most days during 11-1 8 October. A Swainson's Thrush C ustu/atus was trapped at Gr<emes hall, O rkney, on 21 O ctober. One was reported from Sa int-V it, D oubs, France, on 22 October. A n Eyebrowed Thrush Turdus obseurus was present on St M ary's on 7-14 October

280

and on St Agnes on 15- 16 Octobe r. O n 9 October, a Dark-throated Thrush T rufieol/is was seen at Kaj aa ni, Finl and. In Bri ta in, immatures we re found on Fair IsIe on 11 Octobe r, on St Ma rt in's, Sc ill y, on 13- 14 October, on W halsay, Shetl and, on 19-24 October and at Sheringham, Norfo lk, on 31 October. Th e sixth for Denm ark was see n at Sonderho, Jy ll and, on 10 Octobe r. The first Cetti 's Warbier Cettia eetti fo r Scotl and was found dead, wea ring a French ring, at Leith, Lothi an, on 2 1 October. In the Netherl ands, one trapped nea r Za ndvoo rt, Noordh oll and, on 29 September was th e first since 1990 . Th e bird remained in the area and was retrapped several ti mes, for the last tim e on 31 October. In Britain, lanceolated Warblers Locuste l/a /aneeo/ata were seen on Fair Isle on 17 September (two), at Sum burgh H ea d, Shetl and, o n 27 September and at Sheringham, Norfo lk, on 29 Septembe r. The latter was onl y th e third fo r England. Th e fourth for Germany was ph otographed on Helgo land, Schieswig-H olstein, on 13 October. Includin g th e fi ve record s of singin g indi v idu als in June-Jul y (cf Dutch Birding 15 : 183-184, 1993), there are now 18 records in Finl and of w hich onl y three we re in autumn. In Scotl and, River Warblers L f/u viatilis we re present on Fair IsIe on 26 27 September and on O ut Skerries, Shetl and, on 9-1 0 October. O n 14 Septembe r, th e third Paddyfield Warbier Acroeepha /us agrico/a fo r Ireland ali ghted on a boat 25 4 mil es so uth-west of Cork and died soon afterwa rd s. The seco nd for Germ any was found on 5 Octobe r on Helgo land durin g the second Europea n rariti es committees co nference . Sin gles we re trapped at Messelbroek, Braba nt, Belgium (29 A ugust), on Fa ir Isle (8- 13 September), at Wetteren, Oostv laanderen (20 September), at Sheringham, Norfo lk (2 4 Septem ber) and at Ve urn e, Westv laan deren, Belgium (2 Octobe r). O n 24 Jul y, 7 September and 10 October, Blyth's Reed Warblers A dum etorum we re trapped at Li sta, Norway . In En gland, two we re tra pped at Fagbury Cli ff, Feli xstowe, Suffo lk, on 19 September and on 4 October. In Scotl and, sin gles we re reported from St Kild a on 4 October (found dead on 7 October), o n O ut Skerri es on 9- 15 Octobe r, on Fair Isle on 22 October, at Sumburgh, Shetland, on 28 October (found dea d on 31 October) and at Dun geness, Kent, o n 2 November. In Belgium, one was reported ly trapped at H amm e, Brabant, on 20 September. The first Olivaceous W arbier Hippo /ais pa l/ida for Sweden was trapped at Eggegrund , Gästrikl and, on 25 September (it showed characters of the eastern .subspecies H p opaea) . Th e identifica ti on of a warb ier (e ither thi s spec ies or Booted) photog raphed and trapped at Seafi eld, Lerwick, Shetland, from 2 1 to at least 31 October is still under d iscuss ion. In Britain, a reco rd total of at least 13 Booted Warblers H ea ligata was reported of w hich 11 during 7-27 September and two in late October. In th e Netherl and s, a male Sardinian Warbier Sy/via me/anoeepha/a was present from 30 October to 17 November at Lauwersoog, Groningen. The long-stayin g male at Fil ey, North Yorkshire, En gland, first found on 27 June, was last see n on 16 October. The 11 th Desert Warbier 5 nana fo r Sweden was di scovered at Furilden, Got-

WP reports land, on 6 October. The best bird in Ireland in late November was a Barred Warbi er 5 nisoria at NewcastIe, W ick low, w hich frequented gardens along w ith severa l Bl ackcaps 5 atricapilla. In Bri ta in, 15 Arctic Warblers Ph ylloscopus borealis were foun d of w hi ch seven in t he f irst week of September. Th e eighth Marsh Tit Parus pa lustris fo r Finl and was seen in Helsinki on 9 October. Thi s summer, in so uthern Lim burg, breeding of Treecreepers Certhia fam iliaris was doc umented fo r the fi rst time for the Neth erl and s. O n 19 September, the 17th and 18th Short-toed Treecreeper C brach ydactyla for Britain we re tra pped at Dungeness, Kent, England ; one of these birds (w hich was already rin ged here on 31 A ugust) showed characters interm edi ate w ith Treec reeper and stayed into December. O n 2-5 October, t he third Isabelline Shrike Lanius isabellinus fo r Germ any stayed on Helgoland at the hostel w here the second Europea n ra riti es committees co nference was hosted. The fi rst for th e Netherl and s was present on Texel on 21 October. In England, one stayed at Sandwich Bay, Kent, from 24 Octobe r to 4 November and at Fife Ness, Fife, Scotland, on 5-9 November. Th e fourth fo r Germany was a first-year fe male on 12 -17 Novembe r nea r N ies ky, Sachsen, trapped on 17 November. Th e 10th Lesser Grey Shrike L minor for Norway stayed on Uts ira, Roga land, on 20- 27 A ugust. At Norw ick, U nst, Shetland, one was present from 30 September to 3 October. In Norway, an Eastern Great Grey Shrike Lanius excubitor hom eyeri was reported from Li sta on 22 October. A Steppe Great Grey Shrike L e pallidirostris was photog raph ed at Sw indon, Wiltshire, England, on 24-27 O ctober. Durin g 1-7 October, in Sc ill y, poss ibl y th e sa me Red-eyed Vireo Vireo olivaceus was seen on Bryher, St Agnes and G ugh. Th e first breeding of Common Redpoll Ca rduelis flammea in Sva lbard , Norway, occ urred at Longyea rbyen thi s summer. In the Neth erl and s, a first-w inter male Twobarred Crossbill Loxia leucoptera was di scovered nea r Baarn , Utrecht, on 27 November. The Pallas' s Rose-

finch Ca rpodacus roseus reco rded on North Ronaldsay, O rkn ey, during June-Jul y 198 8 has not been admi tted to the Bri tish li st beca use of the likelih ood of a ca pti ve or igin. O n 7-1 6 October, a Yellow-rumped Warbier Oendroica coronata was present on Cape Clear, Cork . Blackpoll Warblers 0 striata we re seen at Brownstown Hea d, W exford, Ireland, on 3 O ctober and at Fl amborough H ead, Humbe rside, from 24 October to 1 November (the third for mainl and Britain). A first-year male Black-faced Bunting Emberiza spodocephala trapped on 28 October on Schiermonnikoog, Fri es land, was th e second for th e Neth erl and s and th e fifth for Europe (cf Dutch Birding 9: 108-11 3, 198 7). In England, Yellow-breasted Buntings E aureola we re seen in Suffolk, Dorset, Scill y and Essex during 4-1 6 Septembe r; in Scotl and, sin gles we re found in O rkney o n 2021 September and in Shetl and on 30 September. A first-w inter male Rose-breasted Grosbeak Pheucticus ludovicianus on 28 September near Auri ch, Ostfri es land, wo uld be a first for Germany but mi ght be of capti ve ori gin. In Scill y, one was photograph ed on Tresco o n 12-1 5 O ctober. For a number of reports in thi s and th e previou s review, recent publicati ons in Birdin g World, Birdwatch, Bird W atching, Briti sh Bird s, Grauwe Gors, Limi col a, Linnut, Var FagelvĂ¤ rld and Var Fuglefauna we re co nsulted. N ews from Britain w as kindl y supplied by Rare Bird News (0 88 1-88 8-111) . I w ish to th ank Chri stine Barthel, Peter Barth el, Tony Cl arke, Gerald Dri esse ns, Philippe Duboi s, G uu s va n Duin, Enn o Ebels, Lambart von Essen, Di ck Forsm an, Annika Forsten, Hans Gebui s, H akon Heggland, Jeff Higgott, Erlin g Jirle, Chri s Ki ghtley, Gu y Kirwa n/ OSME, Ben Koks, Paul Leader, Dave M cAd ams, Anthon y McGeehan, A ri e O uwerkerk, John Rya n, Bjoern Ein ar Sakse id, Leo Stegeman, Dominiqu e Verbeien, Paul Vosse n and Arend W ass ink for th eir help in compiling this review.

Arnoud B van den Berg, Duinlustparkweg 98, 2082 EG Santpoort-Zuid, Netherlands

Recente

meldingen _ __ _ _ __

Di t ove rz icht va n recente meldin gen va n ze ld za me en interessa nte voge ls in Nederl and en BelgiĂŤ bes laat voo rn ame lij k de maanden september en oktober 1993. De ve rm elde geva llen zijn merendeels niet geveri fiee rd en het ove rz icht is ni et vo lledi g. A lle voge laars die de moe ite namen om hun waa rnemingen aa n on s doo r te geven wo rden hartelijk bedankt. W aa rn emers van soorten in Nederl and die worden beoo rd eeld doo r de Commi ss ie Dwaa lgasten Nederland se Av ifa un a wo rdt ve rzoc ht hun waa rnemingen zo

IOu/ch Birding 15: 281-288, december 19931

spoedig mogelijk toe te ze nden aan : CDN A, Postbu s 45, 20 80 AA Santpoo rt-Zuid, Nederland. Hiertoe gelieve men gebruik te maken va n CDNA-wa arn emin gsformul ieren die eveneens ve rkrij gbaar zijn bij bovenstaand adres.

Nederland DUIKERS TOT VALKEN Een IJsduiker Ca via immer passeerde Tersc hellin g, Fri es land, op 18 oktober. Op 20

281

Recente meldingen oktober was er een seri euze claim va n een donsstormvogel Pterodroma feae/madeira/mol/is langs de Noordzeekust van Texe l, Noordholland. Vorig jaar rond dezelfde tijd was er ook al een waarneming van een donsstormvogel langs de Nederlandse kust. De waarnemingen in Noordwesteuropa va n de laatste jaren zijn vooralsnog moeilijk te verklaren maar het is wel weer een extra red en om 'op de kust te gaan zitten'. Van de c 150 Grauwe Pijlstormvogels Puffinus griseus werd het overgrote deel (c 120) gez ien op 15, 26 en 27 september. Van het zeer kleine aantal Noordse Pijlstormvogels P puffinus (15 exemplaren) werden de meeste evenee ns gezien op 26 en 27 september. Een Vale Pijlstormvogel P ye/kouan werd gemeld op 11 september bij Westkapelle, Zeeland. Een Stormvogeltje Hydrobates pe/agicus werd op 26 oktober gez ien langs Terschelling. Ook Vale Stormvogeltjes Oceanodroma /eucorhoa werden op 15, 26 en 27 september gezien (totaal 12) en er was één waarneming op 21 oktober bij de Maasvlakte, Zuidholland. Op 27 september was een Vaal Stormvogeltje bij Camperduin, Noordholland, zo ongelukkig om in de bek van een Grote Mantelmeeuw Larus marinus te belanden. Kuifaalscholvers Pha/acrocorax aristote/is werden voornamelijk gez ien in Zeeland (zeven exemplaren) maar ook uit de rest va n Nederland kwamen nog meldingen van totaal zes exemplaren. Op 24 oktober werd een Kwak Nycticorax nycticorax gezien bij Groningen, Groningen. De Koereiger Bubu/cus ibis van de Workumerwaa rd , Friesland, was daar aanwezig tot 15 september. Op 19 september zaten er twee en tot 10 oktober nog één bij Rhenen , Utrecht, en op 11 oktober verbleef er één bij Zwolle, Overijssel. Kleine Zilverreigers Egretta ga rzetta waren prominent aanwezig in Zeeland: op 4 september acht in het Verdronken Land van Saeftinge, op 11 september twee bij De Braakman, van 17 tot 21 september vijf bij de Brouwersdam en vanaf 19 september maximaal negen in Het Zwin. Een langsvliegend exemplaar werd gezien bij het Will em Arntzhuis te Utrecht, Utrecht, op 22 september. Verder was er nog een waarneming op 15 oktober bij Harderwijk, Gelderland. Grote Zilverreigers E a/ba verbleven de gehele periode in de Lauwersmeer, Groningen, tot 10 oktober in de Oostvaardersplassen, Flevoland, op 24 oktober in het Harderbroek, Flevoland, en va naf 27 oktober op de Korendijkse Slikken, Zuidholland. Zwarte Ooievaars Ciconia nigra werden gezien op 7 september bij het Verdronken Land van Saeftinge, op 20 september bij Warns, Friesland, op 8 oktober bij Castricum, Noordholland, op 9 oktober bij de Stichtse Brug, Flevoland, en van 25 tot 29 oktober een geringd exemplaar (Stockholm 9243672) bij Elburg, Gelderland. De grootste groep Ooievaars C ciconia werd op 26 oktober gezien tussen Woerden , Utrecht, en Gouda, Zuidholland, en omvatte 20 vogels. Zwarte Ibissen P/egadis fa/cinel/us werden waargenomen op 1 oktober bij de Grevelingendam, Zeeland, en van 3 tot 5 oktober bij Wolphaartsdijk, Zeeland. Flamingo's Phoenicopterus ruber roseus zaten op 25 september bij Voorst, Gelderland, en op 7 oktober twee in de Lauwersmeer. Dwergganzen Anser eryhtropus verbleven vanaf 25 oktober

282

bij Anjum, Friesland, met een maximum van 11 exemplaren (1) op 28 oktober. Vanaf deze datum waren er ook al drie aanwezig bij Strijen, Zuidholland. Het grootste aantal Sneeuwganzen A caeru/escens (zes) zat va naf 20 oktober in de Lauwersmeer. Op 2 september werd hier ook een Ross' Gans A rossii gemeld. Twee Witbuikrotganzen Branta bern ic/a hrota zaten eind oktober op Texe l. Roodhalsganzen B ruficol/is werden op 30 oktober gezien bij Strijen en op 31 oktober samen met een hybride Roodhals- x Brandgans B ruficol/is x /eucopsis bij Anjum. De Bronskopeend Anas fa/cata va n de AW-duinen, Noordholland, werd dit seizoen voo r het eerst gez ien op 16 oktober. Er was een melding van een Ringsnaveleend Aythya col/aris op 24 en 30 oktober op het Galderse Meer bij Breda, Noordbrabant. Interessant is de melding van een langsvliegend mannetje Koningseider Somateria spectabilis op 29 oktober op Terschelling. Zwarte Wouwen Mi/vus migrans werden nog gezien op 7 september op Terschelling en op de Ventjagersplaten, Zuidholland, en op 26 oktober bij Muiderberg, Noordholland. Tussen 7 september en 28 oktober werden 21 Rode Wouwen M mi/vus gemeld. Overvliegende Zeearenden Ha/iaeetus a/bicil/a werden gezien op 23 oktober (twee!) bij Rekken, Gelderland, en op 30 oktober bij Krei leroord, Noordholland. Wegtrekkende Grauwe Kiekendieven Circus pygargus werden gezien op 1 september in de Lauwersmeer, op 13 september bij Den Haag, Zuidholland, en op 18 september langs trektelpost Hellegat, nabij Kloosterzande, Zeeland. Opmerkelijk zijn de volgende meldingen van Steenarenden Aqui/a chrysaetos: op 29 september tussen Westkapelle en Zoutelande, Zeeland, op 29 oktober in De Peel, Noordbrabant, en op 29 en 31 oktober op het Rammegors, Zeeland. C 70 Visarenden Pand ion ha/iaetus werden gemeld, voornamelijk in september. Ook van de Roodpootvalk Fa/co vespertinus waren in september nog 10 meldingen . Van de Slechtvalk F peregrinus werden la-tallen exemplaren doorgegeven, met een maximum van zes op 28 oktober in de Lauwersmeer. KRAANVOG ELS TOT A LKEN Op 20 september werden al acht Kraanvogels Grus grus gez ien bij Doetinchem, Gelderland. Tussen 1 en 23 oktober werden nog eens c 220 exemplaren gemeld. Er was een melding va n een Griel Burhinus oedicnemus op 23 september bij Dedemsvaart, Overijssel. Morinelplevieren Charadrius morinel/us werden waargenomen op 8 en 9 september bij Castricum, op 10 september op Texe l, van 12 september tot 2 oktober ma ximaal vier op de Maasvlakte en op 16 en 18 september bij Middelburg, Zeeland. Van de twee Gestreepte Strandlopers Ca/idris me/a notos bij Julianadorp, Noordholland, was er één aanwezig tot 4 september. Zoals eerder vermeld, was tot 1 september aldaar ook een Breedbekstrandloper Limico/a fa/cinel/us aa nwezig. Een aanzienl ijk aantal (14) Bokjes Lymnocryptes minimus verbleef vanaf 17 oktober in de HW-duinen, Zuidholland. Een Poelruiter Tringa stagnatilis zat op 5 september in de Lauwersmeer. Grauwe Franjepoten Pha/aropus /obatus werden de gehele periode nog gezien, negen in totaal, met

Recente meldingen

203 Kleinste Jager / Long-tailed Skua Stercorarius longicaudus, Breezand, Noord holl and, 5 september 1993 (Ma rten van Dij/) 204 Morine lp lev ier / Dotterel Charadrius morinellus, Maasv lakte, Zu idh o ll and, 9 september 1993 (Ma rjolein BayensJ

283

Recente meldingen

205 Hop / Hoopoe Upupa epops, Texe l, Noord ho ll and, oktober 1993 (Ca rl Oerks) 206 Zwa rte Ib is / G lossy Ib is Plegadis fa lcinellus, Wo lphaa rtsdi jk, Zee land, oktober 1993 (Peter L M eininger) 207 Grote Pieper / Richard's Pipit Anthus richardi, Ijmeerd ijk, Alm ere, Flevo land, 11 se ptember 199 3 (Karel Mauer) 208 Taigaboo mkru iper / Eurasian Treecreeper Certhia fami liaris, Tersc hel li ng, Friesland, oktober 1993 (RenĂŠ van Ross um)

tweetal len op 11 september bij de Eemshaven, Groningen, en op 9 en 10 oktober bij het Zwa nenwa ter, Noordho ll and. Rosse Franjepoten P fulica rius w erd en gemeld op 25 september in de Bandpo lder, Fri es land, op 28 september bij Ransdorp, Noordho ll and, op 2 oktober op Schiermon n ikoog, Friesland, en b ij Sc hevenin gen, Zu idholl and, op 11 en 14 oktober op Tersch ell ing, op 17 oktober op En gelsmanplaat, Fries land, en op 26 oktober lan gs Ca ll antsoog, Noordho ll and . C 70 Middelste Jagers Stercorarius pomarinus we rden tot 3 oktober langs de ku st genoteerd. Kleinste Jagers S longica udus we rden opgemerkt op 2 september en 15 september (twee) bi j Camperdu in, op 3 september langs de Oostvaa rd ersd ijk, Flevoland, op 4 en 5 september bij Breeza nd, Noord holl and, op 6 september op Texe l, op 12 september op Terschell in g, op 16 september bij Westkapell e, op 18 september op de Maas vlakte en op 26 september bij Egmond aa n Zee,

284

Noordho ll and. Op 25 en 28 september we rd een Lachmeeuw Larus atricilla gefotografee rd te Harderw ijk. M oge li jk we rd de voge l op 14 oktobe r daar op nieuw gez ien en op 26 oktober in de H arderbroek, Flevo land . Tu ssen 3 september en 10 oktobe r we rd en nog zeve n Vorkstaartmeeuwen L sabini gemeld. O p 30 oktober we rden twee Dunbekmeeuwen L genei gemeld, v liegend lan gs trektelpost Hell egat. D e ad ulte Grote Burgemeester L hyperboreus ve rsc heen voor het negende jaa r bij de Brou wersdam en we l op 16 september. Ve rd er w aren er exemplaren op 22 oktober bij Den Helder, Noordh o lland, en op 27 oktober bij Westkapelle. O p 24 en 30 oktober ve rbl eef een on vo lwassen Kleine Burgemeester L g lauco ides in Sc helph oekhaven bij Seroos kerke, Zee land. Een Lachstern Celochelidon nilotica vloog op 5 september langs Cadza nd, Zeeland. Va n de Reuzenstern Sterna caspia we rden er negen gez ien op 4 september bij Kampen,

Recente meldingen Overijssel, va n 6 tot 9 september max imaa l zeven bij Gaast, Friesland, op 6 september twee bij Makkum, Fri es land, op 11 en 12 september maxim aa l vijf bij Workum, Friesland, en va n 11 tot 17 september twee langs de Philipsd am, Zee land. Late Witvleugelsterns Ch /idonias /eucopterus werden op 5 september bij Deventer, Overij sse l, en op 19 se ptember bij Westkapelle gez ien. Zwarte Zeekoeten Cepphus grylle v logen op 26 september langs Camperduin en Egmond aan Zee, op 2 oktober langs Sch iermonnikoog en op 26 oktober lan gs Egmond aa n Zee en Ca ll antsoog. In de tweede helft va n oktober werden slechts v ijf Kleine Alken Alle alle gemeld . Papegaaiduikers Fratercula arctica werden gemeld op 15 september (twee) en 21 oktober langs Camperdu in, op 9 en 14 oktober bij Tersc helling, op 21 oktober op Sc hiermonn ikoog en op 26 oktober langs Ca ll antsoog. DU IVEN TOT GORZEN Een herfstige Zomertortel Strep-

tope/ia turtur we rd op 29 oktobe r gez ien bij 's-Gravenzande, Zuidh oll and. Een Alpengierzwaluw Apus me/ba was op 17 september en ige uren aanwez ig bij Westkape ll e. Met 11 exemplaren, somm ige voor en ige dagen, was de Hop Upupa epops een traditionele naja arsversc hijnin g waaronder wederom een exemplaar op Texe l tijdens de DBA-vogelwee k. Naast een drietal claims was er een se ri euze waarnem ing van een Kortteenleeuwerik Ca/andrella brachydacty/a op 1 oktober op Tersch ellin g. 69 Grote Piepers Anthus richardi verschenen , met een pi ek in de laatste dagen va n septembe r en de ee rste dagen van oktobe r en 57 Duinpiepers A campestris werden gemeld, waarvan ruim de helft in de tweede week va n september. Versp reid over de gehele period e werden 34 Roodkeelpiepers A cervinus gemeld. Dri e Pestvogels Bombycilla garru /us vlogen op 30 oktober langs trektelpost Hell egat. Waterspreeuwen Cinc/us cinc/us werden gemeld op 10 oktober b ij Mechelen, Limburg, op 24 en 25

oktober op V lieland, Friesland, en va naf 25 oktobe r b ij Norgerhaven, Drenthe. Aziatische Roodborsttapuiten Saxixo/a torquata maura werden gemeld op 2 oktobe r b ij Wijk aan Zee, Noordho ll and, en op 22 oktober op Tersc helling. Een eerste- w inter mann etje Bonte Tapuit Oenanthe p/eschanka was op 7 en 8 oktober aanwez ig op Vlieland. Van de ru im 250 Beflijsters Turdus torquatus we rde n er maar liefst 190 gemeld tussen 13 en 15 oktobe r. Een Cetti's Zanger Cettia cetti werd op 29 september geva ngen in de AW-duinen en da arna nog een aanta l keren teru ggeva ngen, voor het laatst op 3 1 oktober. Max im aa l drie zin gende Graszangers Cisticola juncidis werden nog gemeld bij het Verdronken Land van Saeftin ge op 4 en 7 september. Op 24 augustus we rd een Waterrietzanger Acrocephalus pa/udico/a gevangen in de AW-du inen. Op 30 september werd er nog ĂŠĂŠn gemeld bij Grij pskerke, Zee land. Na het vierde, en tevens het ee rste echt twitchbare, geva l va n de Kleine Zwartkop Sy/via me/anocepha/a voor Nederl and d it voo rj aar op Texel , vo lgde op 30 oktober het vij fde geva l. Deze voge l, wederom een mannetj e, was zo mogelijk nog gemakkelij ke r te z ien en bevond zic h bij de veerhaven van Lauwersoog, Groningen, en bleef daar tot tenmin ste 22 november. Sperwergrasmussen 5 nisoria we rden gemeld op 17 september op Terschellin g en op 8 oktober in de HW-duinen. Pallas' Boszangers Phylloscopus proregu /us bevonden z ich op Texel van 16 tot 19 oktober, op Tersch elling op 20 oktober en op Schi ermon nikoog op 24 oktober. C 52 Bladkoningen P inornatus we rden gez ien, voornamelij k rond eind september. Een Humes Bladkoning P humei werd op 20 oktober gemeld op Terschellin g, een Bruine Boszanger P fuscatus op 17 oktober in de HW-duinen en een Bergfluiter P bonelli bonelli op 16 oktober op Sc hiermonnikoog. Van de Kleine Vliegenvanger Ficedu/a parva waren er 12 exemplaren tussen 17 september en 10 oktober. Een vrouwtje Withalsvliegenvanger F a/bicollis werd op v ideo vastge legd op

209 Lachmeeuw ! Lau ghin g Gull Larus atricilla, Hard erw ij k, Gelderland , 25 september 1993 (Wouter van He usden) 210 Izabe lklauwier ! Isabelline Shri ke Lanius isabellinus, Texel, Noordh oll and, 21 oktober 1993 (Ca rl De rks)

285

Recente m eldingen

211 Roze Spreeuw / Rosy Sta rling Sturnus roseus, De Cocksdorp, Texe l, Noord holl and , oktober 1993 (Hans Cebuis!

Schiermonn ikoog op 7 september. Dit naja ar werd Nederland overspoeld door Zwarte Mezen Parus a ter, met bi j voo rbee ld een waa rnemin g va n 670 exemp laren trekkend langs V li ss in gen, Zee land, op 7 september. Een aa rdi ge influ x va n Taigaboomkruipers Certhia fam iliaris zo rgde voo r een va ngst op 1 oktober te Bl oemendaa l, Noordhol land, en waa rn emin gen op 9 oktober in het Wil genbos langs de Oostvaardersd ij k, va n 14 tot 22 oktober op Tersc helling (drie), van 16 tot 29 oktober op Sc hiermonnikoog (waaronder oo k een va ngst), op 22 oktober te Ze ist, Utrecht, va n 24 oktober tot in novem ber in Lauwersoog, van 28 tot 31 oktober op Texe l en va n 29 tot 31 oktober op Vlielan d (twee). Een 30-tal Buidelmezen Remiz pendu/inus werd, voornamelijk op trekte lposten, verspre id ove r het hele land wa argenomen. Op 21 oktober we rd aa n het eind va n de middag bij de Hooge Berg op Texel een eerste-w in ter Izabelklauwier Lanius isabellinus waa rgenome n. Tussen 18 september en 15 o ktober we rd en acht Grauwe Klauwieren L collurio geme ld en een onvo lwassen Roodkopklauwier L senator zat op 4 en 5 september op Schiermonn ikoog. Meer of minder se ri euze waa rnemingen va n Notekrakers Nucifraga caryoca tactes werden opgeteken d op 2 1 september te Son, Noordbrabant, op 5 oktober te Kampen, op 19 oktober te

Wo udenberg, Utrecht, en op 24 en 30 oktober te lkens twee op Texel. Een Roze Spreeuw Sturnus roseus was op 16 en 17 oktober te bewonderen op Texel. Op 8 oktober werd in een tuin te A rnh em, Gelderl and, een Witbandkruisbek Loxia le ucoptera gez ien. Va n 17 september tot 15 oktober v logen er ve le 100en Kruisbekken L curvirostra over Nederl and, bij voo rbeeld 4 10 exemplaren op 13 oktober, binnen 2 uu r tijd , lan gs Katwijk, Zu idho ll an d. Vanaf ei nd augustus en beg in september werden op diverse p laatse n op de Ve luwe, Gelderl and , kl eine aa ntallen Grote Kruisbekken L pytyopsittacus gez ien. In de gehele periode vlogen ove ral ve le 1000en Sijzen Carduelis spinus over. Ook meer dan 600 Ijsgorzen Ca lcarius lapponicus werde n doorgegeven waa rva n ruim de helft tussen 28 september en 2 oktobe r. Een eerstej aars mannetje Maskergors E spodocepha la we rd op 28 oktobe r geringd op Sch iermonn ikoog. Bosgorzen E rustica werd en gez ien op 28 september, 15 en 18 oktober op Tersc helling, op 29 september twee en 12 oktober ĂŠĂŠn bi j V li ss in gen en op 23 oktober op Schiermonnikoog. Waarnemingen va n Dwerggorzen E pusilla geschi edden op 9 oktobe r bij trekte lpost Hell egat en op 15 oktober (twee) bij Vli ss in gen .

Ruud M van Dongen, Albertusstraat 4, 526 1 AD Vught, Nederland Hans Gebuis, Boogschutter 30, 3328 KB Dordrecht, Nederland Peter W W de Rouw, Warande 23, 3705 ZB Zeist, Nederland

286

Recente meldingen

België DU IKERS TOT VA LKE N Kuhls Pijlstormvogel Ca/onectris diomedea langs Oostende en op 17 oktober trok er één op korte afstand langs Zeeb ru gge, Westv laanderen, met een donkere snavel d ie w ijst op de ondersoort C d edwardsii va n de Kaapverdi sc he Eil anden. Een Grote Pijlstormvogel Puffinus gravis, die op 14 september lan gs Oostende trok, werd iets later welli cht oo k te Zeebrugge waa rgenomen. Vale Stormvogeltjes Oceanodroma /eucorh oa we rd en gez ien te Oostende (15), St-Idesba ld, Westvlaanderen, en Zeebrugge (zeve n). Er wa ren drie Kuifaalscholvers Pha/acrocorax aristotelis te Oostende. Op 2 oktober zat er één bij Namur, Namur, en vanaf 31 oktober één te BasseWavre, Brabant. Kwakken Nycticorax nycticorax werden opgemerkt te Bredene, Westvlaanderen, DudzeleZeebrugge (twee) en H eist, Westv laanderen. In Het Zw in b ij Knokke, W estv laanderen, verb leven tussen 5 september en 14 oktober vij f tot negen Kleine Zilverreigers Egretta ga rzetta. Op 30 oktober wa ren er hier nog twee. Te Harchies, H ainaut, we rd er één op 5 en 6 september gez ien en bij Zeebrugge één va n 17 tot 29 september. Bij Thommen, Li ège, verb leef op 14 september een Grote Zilverreiger E a/ba. Te Di epenbeekZonhoven, Limburg, p leisterd e er één va n 2 tot 9 oktober en over Lier, Antwerpen, v loog er één op 10 oktober. Vanaf 3 oktober za t er naar j aa rlijkse gewoonte weer één te Harchies (tot ten minste 25 oktober). Een late Zwarte Ooievaar Ciconia nigra trok nog op 16 oktober over Tienen, Brabant. Ooievaars C ciconia deden het zwa k met waarnem in gen te Gages, Hainaut,

Nieuwpoort, Westv laa nderen en Oostakker, Oostvlaanderen. Een langstrekkende Zwarte Ibis P/egadis fa /cin ellus we rd op 10 oktober waargeno men te Bredene. Vanaf 16 oktober zwo m het vrouw tj e Ringsnaveleend Aythya collaris afw isse lend te Doornze le en op het Rodenhui zedok, Oostv laa nderen. Het mannetj e Witoogeend A nyroca werd op 4 september weer opgemerkt b ij Duffel, Antwerpen, en va n 24 tot 31 oktober zwo m er één b ij Neerijse, Brabant. In september we rd en slec hts twee Rode Wouwen Mi/vus mi/vus gemeld maar in oktober 36 (met 21 op 24 oktober)! Op 24 oktober we rd en ju veniele Zeearenden Haliaeetus a/bicilla gez ien ove r Beerse, A ntwerpen, Dendermonde, Oostvlaanderen en Zu lte, Oostvlaanderen . Mogelijk verbl eef er op 26 oktober één bij Kalken-Uitbergen, Oostvlaanderen. Een c laim va n een lic hte vo rm Dwergarend Hieraaetus pennatus te Harchi es op 18 september raakte pas in nove mber bekend. Er waren niet minder dan 67 Visarenden Pandion ha/iaetus waa rva n 19 voge ls op 18 september. De laatste Roodpootvalken Fa/co vespertinus we rden gez ien te Bornem, Antwerpen, op 6 september (twee), te Lier op 17 september en te Zandvoo rde, Westv laanderen, op 19 september. Het aanta l gemelde Slechtvalken F peregrinus bedroeg 36 . KRAANVOGELS TO T ALKEN De eerste zeven Kraanvogels Grus grus v logen op 8 september over Oostende. Op 2 oktober we rd wel li cht steeds dezelfde groep va n 21 gez ien bove n Li er, Oud-Heverlee, Brabant en Mechelen, Antwerpen. Van 20 tot 27 oktober zaten er v ier bij het Schu lensm eer, Limburg. Daarna vo lgden (voo ral tussen 20 en 30 oktober) waa rn emin gen te

212 Blonde Ruiter / Buff-breasted Sandpiper Tryngites subruficollis, Zeebru gge, Westv laanderen, België, septem ber 199 3 (patriek Beirens)

287

Recente meldingen Aa lst, Oostvlaa nderen (v ij f), H oepertin gen, Lim burg (100+), Laroche-en-A rdenne, Lu xembourg (26), Li er, Neerij se (v ier) en Peuli s, A ntwe rpe n (80) . Bij Kn okke zaten op 1 september twee Morinelplevieren Charadrius morinellus en te Dud ze le-Zeebru gge twee op 6 september. De ju veniele Blonde Ruiter Tryngites subruficollis die va n 9 tot 11 septembe r te Zeebru gge verb leef, was één va n de we ini ge ze ld zaa mheden di t jaar waa r iedereen naar kon kijken. Het ontbreken va n subtermin ale bandj es aan sc hou deren dekve ren bemoeilij kte aa nva nke lij k de leeftij dsbepalin g. Langs Oostende vloog op 2 september een Regenwulp Num enius phaeopus met kenmerke n va n de A meri kaanse ondersoort N p hudsonicus. Op 2 september vloog een ju ve niele Grauwe Franjepoot Phalaropus lobatus langs Oostende en va n 20 tot 23 september p leiste rde er één b ij Longchamps, Namur. Een Rosse Franjepoot P fu/icarius v loog op 21 oktober langs Zeebru gge. Er wa ren Kleinste Jagers Stereorarius longiea udus te Zeebru gge op 2 september en 3 en 9 oktobe r en te Oostende op 3 (v ijf), 4, 5, 26 (twee) en 27 september en 3 oktober. O p 26 en 27 september we rd een eerstew inter Dwergmeeuw Larus minutus met donkere bovenvleugels gefotografeerd te Oostende en op 3 oktober v loog er net zo één langs Zeebru gge. Vorkstaartmeeuwen L sabini vloge n langs Oostende op 4, 14 (adult), 26 en 27 september en langs Zeebrugge op 11 , 14 en 18 september. Een adul te Kleine Burgemeester L glaucoides ve rb leef op 23 oktobe r ko rtstondig te Zeebrugge. O p 16 september werd een Grote Burgemeester L hyperboreus waa rgenomen te Oostende. Een Lachstern Geloehelido n nilotiea vloog op 5 september va n Ca dza nd, Zee land, Nederl and, naar Kno kke en op 11 september trok er één langs Bredene. O p 8 september vloog een ju ve niele Witvleugelstern Chlidonias leueopterus lan gs St-Idesbald en op 21 september een adult langs Oostend e. Op 16 oktobe r ve rbl eef een échte Witwangstern C hybridus bij Turnhout, A ntwerpen. De voo rlopi g eni ge Kleine Alk Alle alle trok op 23 oktober langs Zeebru gge. KOE KOE KEN TO T GORZEN De meest intri gerende va n een reeks w ilde cl aim s was we l die va n een Geelsnavel koekoek Coeeyzus amerieanus te Sc hore, W estv laa nderen, op 9 oktober. Op 7 oktobe r trok een Alpengierzwaluw Apus melba ove r Zee bru gge. In de Ac hterh aven va n Zeebrugge zat op 19 septembe r een Hop Upupa epops. Er werden 15 Draaihalzen j ynx torquilla getotali seerd. Over de Bl aa rmeersen te Gent tro k op 17 september een ju ve niele Roodstuitzwaluw Hirundo dauriea. Grote Piepers Anthus richardi werden opgemerkt te Dudze le op 18 september, te Oostma lle-Zoersel, A ntwerpen, op 20 september, M iddelkerke, W estv laanderen, op 22 september, Havay, Hain aut, op 29 september en Oostakker op 8 oktober. Er werden niet minder dan 100 Duinpiepers A campestris gemeld . Roodkeelpiepers A eervinus werden gez ien of gehoo rd te Angre, Hain aut (v ier), Bredene (drie), Genappe, Brabant, in de Gentse Kanaa lzo ne, te Havay (drie), Kn okke en Zeebru gge (twee) . Bij Sem-

merzake, Oostvlaa nderen, werd op 6 septem ber een Noordse Nachtegaal Luscinia luscinia gerin gd . Een vrouwtje Zwarte Roodstaart Phoenicurus oehruros met kenmerken va n de ondersoort P 0 phoenieuroides za t op 28 oktober bij Zee bru gge. Een Aziatische Roodborsttapuit Saxicola torqua ta m aura we rd op 26 september o ntdekt te O ostduin ke rke, Westv laanderen, en op 11 oktober zat er één bij Meetkerke, W estv laa nderen. Een v ro uwtje Woestijntapuit Oenanthe deserti dat op 15 oktober in de late uurtj es bij Hofstade, Brabant, we rd waa rgenomen, bl eek op 16 oktober reeds vertrok ken. Over Bredene trok op 9 oktobe r een mannetj e Zwartkeellijster Turdus rufieollis atrogularis in eerste w interkl eed. In oktobe r we rden te Harchi es w eer vij f za ngposten va n de Cetti's Zanger Cettia eetti geteld . Een ve ldwaa rneming va n een Waterrietzanger Acrocephalus pa ludicola gebeurde op 13 september te Li er. Er wa ren rin gvangsten va n een Veldrietzanger A agricola te Wette ren, Oostvla anderen, op 20 september en te Ve urn e, Westvlaanderen, op 2 oktober. Een Struikrietzanger A dumetorum werd geringd te Hamm e, Brabant, op 20 september. Eerste-w inter Sperwergrasmussen Sylvia nisoria werd en geringd in Het Zw in bij Knokke op 4 september en te Meetkerke op 6 en 19 september. Een Pallas' Boszanger P proregulus ve rbl eef va n 25 tot 28 oktober te Zeebrugge. Na de eerste Bladkoning P inornatus te Zee bru gge op 24 september, vol gden er waa rn emin gen te Blankenbe rge, W estv laanderen, Bredene, Heist (twee), Kn ok ke (twee) en Zeebru gge (drie) . Te Kn okke was er bove ndien een va ngst va n dri e exempl aren op 28 september. Va naf 27 oktober (tot in november) verbl eef een Siberische Tjiftjaf P eollybita tristis te Heist. Ve rrasse nd was de binn enl and waa rn eming va n een eerste-w in ter Kleine Vliegenvanger Fieedula pa rva te H archies op 26 september. O p 7 oktober werd er een te Heist gez ien. Buidel mezen Remiz pendulinus werden waa rgenomen te Bornem (enke le), Di epenbeek, Gastu che (twee), H archi es (twee), Heist, Hobo ken-A ntwe rpe n, Li er (2 1), Longchamps (twee), N ieuw poo rt, Schulen (drie), Tertre, Hain aut, en Ti enen. Ju veniele Grauwe Klauwie ren Lan ius collurio we rden gez ien te Heist op 18 en 19 september en in Het Zw in bij Kn okke op 19 september. O p 1 septe mber was er een Notekraker Nueifraga ea ryoeataetes bi j Erbi soeul-G hlin, Hain aut, en op 8 oktober v logen er twee ove r Mouscron, Hainaut. O p 11 oktober ve rbl even een ju ve niele Roze Spreeuw Sturnus roseus èn een leuc isti sc he Spreeuw 5 vulgaris op een slaapp laats te Zee bru gge. De naj aarstrek leverde 17 gemelde Ortolanen Emberiza hortulana op. Deze waa rn emin gsli jst kwa m tot stand met medewerkin g va n Hugues Dufourny (Henegouwe n), Philippe Smets (Ti enen), Di rk Symens (VLA VICO), Eri k Va n100 (Oostendse), W ill y Ve rsc hueren (Lin keroever) en Frederik W illemyns (Mergus) . Ook de hulp van al d iegenen die (hun) waa rn emingen meedeelden op de Belgische Dutch Bird ing-vogellijn (03 -4880 194) was hier onontbeerl ij k.

Cerald Driessens, Bosstraat 44, 2500 Lier, België

288

Spoon-billed Sandpipers

DISCERNING BIRDERS CHOOSE BIRDQUEST FOR: BETTER BIRDING IN SMALL AND FRIENDLY GROUPS HELPFUL AND COMPETENT LEADERS WITH UNSURPASSED BIRDING EXPERTISE THE MOST COMPREHENSIVE PROGRAM ME OF LONG DISTANCE BIRD TOURS, INCLUDING PIONEERING JOURNEYS TO THE WORLD'S LAST WILD FRONTIERS For our brochure please contact us at: Two Jays, Kemple End, Birdy Brow, Stonyhurst, Lancashire BB69QY, England, U.K. Tel: 0254~826317. Fax: 0254~826780. Government Licensed and Fully Bonded ~ ATOL 2937

BIRDQUEST ... Miles Ahead v

·1,t'

DU TC H B IRD IN G ".. T RAVEL-REPOR g SERVI CE

het Vogeljaar

I f( Het tijdschrift 'Het Vogel(\ ", " \ jaar' verschijnt zes maal . .' per jaar en houdt haar le. , . . zers al ruim 40 jaar op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op het gebied van vogelstudie en vogelbescherming.

'Het Vogeljaar' wordt als het meest informatieve vogeltijdschrift in de Benelux beschouwd. Omdat het geen commercieel blad is kan de abonnementsprijs uiterst laag worden gehouden . Door overmaking van f 25,- op postbanknummer 964 472 ten name van 'Het Vogeljaar', Boterbloemstraat 20, 5321 RR Hedel (04199 - 1967), onder vermelding 'nieuwe abonnee' ontvangt u als welkomstgeschenk onze nieuwe veertiendaagse Vogelkalender, waarvan u na gebruik een vogelboekje overhoudt.

DIRK DE MOES POSTBUS 94 3956 ZS LEERSUM THE NETHERLANDS ({) 03434 - 57501

WESTERN BIRDS

A quarterly journalof field ornlthology for active birders and professional ornlthologlsts

NOS OISEAUX

• Bird ide ntification articles written by experts and

The Swiss ornithological journal appears four times a year (c 250 pages) and publishes articles and reports in French, with abstracts in German and English, covering the Central European avifauna; particular emphasis is placed on original contributions.

rigorously reviewed byeditorial board • Ge nero usly i/lustrated by leading amateur and pro-

fessio nal artists and photographers • Articles and photographs documenting rarities and range extension s

• Studies of bird distribution , abun dance , be havior ,

migration and ecology WESTERN BfROS also announces:

The annual subscription is SFR 33.

• WFO sponsored pelagic trips

A free sample copy can be obtained from the following address: Administration

• An nual conventions including field trips and bird identification presentations T0 become a WFO member and receive WESTERN BfRDS send $18.00 ($23.00 outside U.S.) annual dues payable to Western Field Ornithologists-D, c/ o Dorothy Meyers, 6 011 Saddletree Lane, Yorba Unda, CA 92686, u.s.A.

Nos Oiseaux Case Postale 54 1197 Prangins Switzerland VI

A Book Service for the European Birder De Boekenservice voor de Europese Vogelaar Designed for the European birdwatcher, this service offers books covering all areas of European & World omithology, in any language, with easy ordering and rapid despatch. Payment is easy toa we accept cheques in f/GldIDM, Eurocheque, most credit cards, and International Post/Girobank.

NEW / FORTHCOMING TITLES Gld* TitJe Birdwatcher's Guide to Malaysia -11 /93 ..... ...... .. ........... ... .. .. .. ........ . fl4 .00 41 ColIins Guide to the Birds of Russia - 11/93 ... . ... . ... ..... ... . .. ... ... .. . .... ... fl9 .99 59 Crows and Jays: A Guide to the Crows, Jays & Magpies of the World First identijicatian guide ta this group. 11/93 .. ... .. .... .. .... .. ... .... ..... f25 .95 76 Finches and Sparrows: An Identification Guide - 10/93 .. ... ..... ... .. . ... .... f29 .99 88 Hamlyn Bird Species Guide: The Great Tit - 09/93 .. . .. . .. .. . ............ .. .... flO.OO 29 Hamlyn Bird Behaviour Guide: Seabirds - 09/93 ... ........ .. ... ... .... .... .... . fl4 .99 44 Identification Guide to European Non-Passerines - 11/93 The lang-awaited companion ta Svenssan 's Passerine guide ....... . .... . fl5 .00 44 New Atlas of the Breeding Birds in Britain & Ireland: 1988-1991 The new BTO atlas . due 11/93. Payser ....... .. .... ....... ... ... ..... ..... ... f40.00 118 World Checklist of Birds - 10/93 Yale UP Based on Sibley & Monroe . 9,702 species listed . .. .... .. ........ .... . ..... 05.00 103

DM* 36 52 68 78 26 39 39 104 92

D D D

NOW AVAILABLE FROM STOCK: Birds of BraziI: A Natural History - naw available. Princeton UP EXTENDED SPECIAL OFFER - reducedfram f90 ta .... .... . ... .... ... f70.00 206 Birds of Camargue - annatated checklist ... ...... ... ..... ........ ..... .... .... ..... fl5.99 47 Field Guide to the Birds of Borneo, Swnatra, Java & Bali ........ .. ...... ... f50.00 146 820 species on 88 calaur plates ....... . .. ........................ .... . ... . ..... f25. 00 73 Field Guide to the Waterbirds of Asia - 327 species .. ..... ........ ...... ....... f21.95 65 Field Guide to the Birds of Taiwan - 458 species .... .......... .... . .... .. .. .... . f49.95 47 Great Auk Islands (Payser) ... ......... ... .......... ...... ... ... .... ..... .......... ... . f22 .00 65 The Peregrine Falcon - new edition naw available (Payser) . ........ ..... .. ... . f25 .00 73 Les Pies-Grieches d'Europe, d'Afrique du Nord, et du Moyen Orient New managraph on shrikes afthe W Palearctic . ............... ... . ... .... . f22.50 66 Supplement to Distribution & Taxonomy of Birds of the World First update ta Sibley & Monroe. Yale UP ............ .. .... .. .. ............. fl9 .95 59 Where to Find Birds in Australia - new reprint edition .. . ... ... .. . .. ....... .... fl6.00 47

184 42 130 65 58 42 58 65 59

52 42

* Guide prices only - may alter due to publishers' price increases or currency fluctuation. You can order any natural history book using this service. For a quotation, please send details of titJe/author, or send for for our free catalogue :

ORDERFORM Name : ... ... ...... ..... .. ..... ...... ....... ... ....... .. ... .. . . Address: ... ..... ..... ..... . ... . .... .... . .... . .... . ...... ... . .

ORDERING DETAILS Payment: flGldlDM cheque, Eurocheque, Country: ...... .. ..... .. .. . ....... ........ .... ..... .... ... ... . or bank transfer (please write for details). I enclose payment of flGld/DM: .......... ... ... ...... . Giro/Postbank: please write fo r details Credit card: VISA/Access/Master-/Eurocard Please debit my credit card na: Postage & Paciting Charges: Orders up to 05 - add f5 (Gld IS/DM 13) Orders up to f60 - add f7 (Gld 21 / DM 18) Orders up to f90 - add f9 (Gld 27 / DM 23) Orders over f90 - add 10% of order value.

IIIIIIIIIIIIIIIII Expiry . .... .......... ... . .. .... Signature ... ........... ... .

2-3 Wills Road, Totnes, Devon TQ9 5XN, UK. Tel: 0803-865913

44-803-8659

VII

Fax: 0803-865280 (lnt'I:

DUTCH BIRDING OUDE NUMMERS / BACK ISSldES Oude jaargangen niet compleet? Bestel nu uw ontbrekende nummers! Back volumes incomplete? Order your missing issues now! Speciale aanbieding: Voor het bedrag van NLG 100.00 zenden wij u franco alle leverbare oude nummers en indexen Special offer: For the amount of NLG 100.00 we send ou postfree all available back issues and indexes

Kruis hieronder de gewenste nummers of de SR cia le aanbieding aan, vul uw naam en adres in en zend het formulier naar / Pleas thick the box(es) for the required issues or the special offer, fill in your name and address and send the form to: Dutch Birding, Postbus:56 , 070 AP Amsterdam, Nederland / Netherlands De volgende nu mmers zijn nog leverbaar: Th e following issues are still available:

o Vol 1: 2/3 (1979) 2 0 o Vol 2: 1 (1980) o Vol 4:2 (1982) ~.50 2.50 o Vol 5: 1 (1983) 2.50 o Vol 5: 2/3 (1983) 2.50 o Vol 5:4 (1983) 2.50 o Vol 9:4 (1987) (1988) OVo110:1 5.00 o Vol 11:2 (1989) 5.00 5.00 o Vol 11:3 (1989) 7.50* o Vol 12:3 (1990) 5.00 o Vol 12:4 (1990 o Speciale aanbie ,mg / Special offer: Alle ou

o Vol 12: o Vol 13: o Vol 13: 2 0113: 3 [) Vo l 13 : 4 ' o 'ifo 3: 5 OVol13 : 6 o Vol 14: 1 ~ol 14:3 o Wol 14: 4 IZJ Vol 14: 5 Vol 14:6

(1990) (1991 ) 0991) (1991) (J991) (1991 ) (1991 ) (1992) (1992) (1992) (1992) (1992)

NLG 5.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00

nummers / all back issues NLG 100,-

* Speciale uitgave / Special issue: ' / ' Gulls in the Western Palearctic'

P,ijzen exclusie

orto / p,;ces exc/uding posmge

Bij bestelling van 15 of eer exemplaren wordt geen porto in rekening gebracht! When orderi g 15 or more copies, no postage will be charged!

Handtekening / 5ignature _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __

Betaling na ontvangst van acceptgiro / payment upon receipt of invoice

VIII

Chief editor Arnoud van den Berg (+3 1-23378024) Editors: Dutch Birding, Postbus 116, 2080 AC Santpoort-Zuid, Netherlands (fax +31 -23376749)

Deputy chief editors Enno Ebels (+31-30961335) and Gera ld Oreel (+31-2 51870992) Executive editor André van Loon (+31-20699 7585) Photographic editor René Pop (+31-104508879) Editorial board Marc A rge l oo, Fe rd y H ie se l aa r, Graham H o ll oway, Pet e r Meininger a nd Frank Rozendaa l

Photographic editor: Dutch Birding, c/o René Pop, Floris Burgwal 54, 2907 PH Capelle aan den Ijssel, Netherlands Subscription administration: Dutch Birding Association, c/o Anja Nusse, Symfoniestraat 21, 1312 ET Almere, Netherlands

Editorial advisory board Christine Barthel (German y), Peter Barthel (German y), Gera ld Driessens (Belgium ), Klaa s Eigenhui s (Netherl ands), Dick Forsman (F inl and), Ted Hoogendoorn (Neth erl ands), Lars Jon sso n (Sweden), Ki lli an Mullarney (Ireland), H ans Schekkerman (Netherland sJ, H adoram Shirihai (l sra el) and Peter Symens (Saudi Arab ia)

Board: Dutch Birding Association, Postbus 75611, 1070 AP Amsterdam, Netherlands Dutch Rarities Committee: CDNA, Postbus 45, 2080 AA Santpoort-Zuid, Netherlands

Editorial assistants Ruud va n Dongen, Gera ld Driessens, Hans Gebu is, Hans va n der Meulen and Peter de Rouw Production and lay-out André va n Loon and René va n Rossu m Advertising Peter Meijer (+3 1-348031905, fa x +31-348020394) Subscriptions 1993: NLG 52.5 0 (Netherl ands) or BEF 1000 (Belgium); NLG 60.00 (other countries inside Europe) and NLG 65.00 (countri es outside Europe). Giro account (Netherl ands) 01 50 697; giro accoun t (Be lgium ) 000 1592468 19; bank acco un t 54 93 30 348 of ABN+AMRO (B ilthoven). A ll accou nts are in the name of the Dutch Birding Association. Payment maya lso be made by credit ca rd (Access, Eurocard, MasterCa rd or Visa). Please indica te the account number and exp iry date and append a signature. Note: This method of payment is not appli cable to subscri bers res ident in the Nether lands and Belgium. Dutch Birding is a bimonthl y journa l w ith issues in February, April , June, August, October and December. It publishes original articl es and notes on morphology, systematics, occurrence and di stribution of birds in the Benelu x, Europe and elsewhere in the Pa learctic region. It also publi shes contributions on birds in the Asian-Pacific region. The Dutch, Engl ish and sc ientific bird names follow: the List of Outch bird species 1993 by A B van den Berg (1993, SantpoortZuid); The '8ritish 8irds' list of English names of Western Palearctic birds by Bri tish Bi rd s (1993, Blunham); the li st compi led by C S Roselaa r in the Dutch edition of The illustrated encyc/opedia of birds of the world by C M Perrin s (1991, Weert); and Oistribution and taxonomy of birds of the world by C G Sibl ey & B L Monroe Jr (1990, New Haven). Manuscripts should be typewritten w ith double line-spacing and w ide margins on both sides. Word-processed manuscripts can also be subm itted on di skette (either in Maci ntosh or MS-DOS format). More inform ation is ava ilable from the ed itors. A sc hed ule of payment rates for authors, photographers and artists is avai lable from the editors.

_D_u_t_c_h_B_ir_d_in---'g=--A_S_S_o_c_ia_t_io_n__________ NU~,~~~gN Board G ij sbert va n der Bent (pres ident, +31-171813606), Chris Quispel (secretary, +3 1-71124825), Arnold Veen (treasurer), Arnoud van den Berg, Roy de Haas and Peter Meijer

Dutch Birding Association is spon sored by Nuts-Aegon Z iektekosten NV

Board assistants Theo Admiraal, Gera ld Driessens, Ron van den Enden, Hans Gebui s, Paul Knoli e, Ger M eesters, Anja Nusse, Gera ld Oree l, Ferry Ossen dorp, Wim va n der Schot and Kees Tiemstra Travel-reports service Dirk de Moes, Postbu s 94, 3956 ZS Leersum , Netherl ands (+3 1-343457501)

Dutch Rarities Committee Members Edward van Ij zendoorn (c hairman, +31-23391446), Karel Mauer, Cock Reijnders, Kees Rose laa r, Jell e Scharringa, H ans Schekkerman, Gerard Steinhaus and W im Wiegant (archivist) A committee of the Dutch Birding Assoc iation and the Netherlands Ornithologica l Union

© 1993 Stichting Dutch Birding Associ ation. The copyright of the photographs and drawings remains w ith the photographers and arti sts. ISSN 0167-2878. Printed by Albédon/ Klop BV, Postbus 3211,2220 CE Katwijk, Netherlands

~utCh

Birding

Jaargang 15 nummer 6 december 1993 Volume 15 number 6 December 1993

241 249 254 258

Artikelen Identification of Middendorff's and Styan's Grasshopper Warblers Peter R Kennerley & PaulJ Leader Ringsnavelmeeuw in Belgisch-Nederlands grensgebied in ap ril 1992 Dirk) Moerbeek & W (Ted) Hoogendoom Nieuwe vondsten van Russische Stormmeeuw in Nederland ErwinJ 0 Kompanje & ) NJ (Hans) Post New subspecies of Fan-tailed Raven and Greenfinch CS (Kees) Roselaar

264

Mededelingen Herring Gu ll with much restricted b lack marks on w in g-ti p at Ijmuiden W (Ted) Hoogendoom, Klaas j Eigenhuis & jaap van 't Hof Afwi jkende Tjiftjaf te Ijmuiden in december 1992 Lammert van der Veen

264 266

Brieven House Sparrow x Tree Sparrow hybrids in Finland Henry Lehto Dwergga ns met halsband in Nederland Fred Cottaar

266

Corrigendum

267

Mystery photographs Mystery photograph 54: Probable hybrid Common Gul l x Mediterranean Gul l Bernadette Balten, Enno B Ebe ls & W (Ted) Hoogendoom

262

268

272 272 273

273

Varia Ethiopia Karel Beylevelt & Arnoud B van den Berg Recensies Vogels in Flevoland 1 (1990) door R van Beusekom et al (redactie) Klaas) Eigenhuis Birds. A photographic guide to the birds of Peninsular Malaysia and Singapore by M Strange & A Jeyarajasingam Frank Rozendaal The ecology and conservation of the Slender-billed Cur/ew (Numenius tenuirostris) by A Gretton Tom M van der Have DBA-nieuws DBA-vogelweek op Texel in oktober 1993; DBA/OBC-vogeldag in Utrecht op zaterdag 5 februar i 1994; Medede ling voor Belgische abonnees; Note for subscr ibers outs id e Europe; Sponsoring Nuts-Aegon beëindigd

275

Aankondigingen & verzoeken Birds of Greece; Swifts; Turkish bird sites needin g research during 1994; Voge lj aar-vogelka lender 1994

275

WP reports WP reports: September-October 1993 Arnoud B van den Berg

281 287

Recente meldingen Nederland: september en oktober 1993 Ruud M van Dongen, Hans Gebu is & Peter WW de Rouw Bel gië: september en oktober 1993 Gerald Driessens

Voorplaat : Ijsgors Calcarius lapponicus, Katwijk, Zu idh o ll and, oktober 1992 (René van Rossum) Front cover: Lapland Buntin g Calcarius lapponicus, Katwijk, Zu idholland, Netherl ands, October 1992 (René van Rossum)

Abstracted/indexed in: Auk, Ecological Abstracts, Emu, GEOBASE (Geo Abstracts Database), Ibi s, Ornithologische Schriftenschau, Wildlife Review, Zoo logica l Record