ZW
D O N D E R D A G 3 S E P T E M B E R 2 015
DE MOOISTE MOMENTEN Thuis of in het ziekenhuis bevallen, de klassieke discussie >> 2
Baren in bad: ,,Vrouwen kunnen beter ontspannen in warm water’’ >> 6
Wat is er mooier dan je kind gewoon thuis ter wereld brengen? De Nederlandse traditie van de thuisbevalling ligt onder vuur. Maar is dat terecht? Verloskundigen, een hoogleraar en een gynaecoloog aan het woord. Arend van Wijngaarden
THUIS BEVALT BETER Rebecca Nott en Marjon Riksen (rechts) in Refaja ziekenhuis Stadskanaal.
’A
ls ik geen thuisbevallingen meer kon doen, zou ik een ander vak kiezen’’, zegt verloskundige Rebecca Nott uit Stadskanaal beslist. ,,Thuis is intiemer, fijner en zeker zo veilig.’’ Gynaecoloog Marjon Riksen van het Refaja ziekenhuis knikt. ,,Ja, natuurlijk, het is mooier thuis. Ik begrijp dat. Het is ook veilig, want we hebben het goed geregeld in deze regio. Als er kans is op problemen ben je zo in het ziekenhuis.’’ Maar toch. Als je het haar eerlijk vraagt, vindt ze het maar riskant… ,,Bij je eerste kind kun je beter eerst maar bewijzen dat je het thuis kan. Daarna kun je de volgende kinderen thuis krijgen.’’ Het is een klassieke discussie. Gynaecologen vinden als ziekenhuisartsen dat een bevalling toch maar beter in het ziekenhuis kan, want het is een riskante gebeurtenis. Verloskundigen vinden juist dat een bevalling als het even kan op natuurlijke wijze thuis moet. Het debat laait de laatste jaren herhaaldelijk op, als er weer cijfers over babysterfte naar buiten komen. Het aantal jonge kindjes dat vlak voor, tijdens of na de bevalling overlijdt is in Nederland aan de hoge kant. Maar het is de laatste jaren wel
flink verbeterd. Hoogleraar Sicco Scherjon van het UMCG en Harry Stam van de Verloskundige Stadspraktijk in Groningen wijzen erop dat Nederland een prachtig systeem heeft van verloskundigen die de normale zwangerschappen doen en gynaecologen die in beeld komen als er iets mis dreigt te gaan. Onder zulke omstandigheden zijn thuisbevallingen juist veiliger, stellen zij, en daar is degelijk onderzoek naar gedaan. TRADITIE ,,In Nieuw-Zeeland, Australië en GrootBrittannië is een ontwikkeling gaande waarbij geboortecentra de hele zorg rond de bevalling op zich nemen’’, zegt Scherjon. ,,In die landen kent men de traditie van de thuisbevalling niet meer. Er worden nu eerstelijns-geboortecentra opgezet om thuisbevallingen te begeleiden. Bij thuisbevallingen op die nieuwe manier zijn de uitkomsten goed. Dat zou ook een mooi voorbeeld zijn voor Nederland. Moderne eerstelijns verloskundige zorg met de thuisbevalling.’’ Uit die onderzoeken blijkt dat er in het ziekenhuis vaker medische ingrepen nodig zijn dan thuis. ,,Bij bevallingen die thuis goed verlopen is het aantal ingrepen min-
2 DA G B L A D VA N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 3 S E P T E M B E R 2 015
FOTO HUISMAN MEDIA
der en het is daardoor beter en veel van kunnen leren’’, verdus veiliger. Als dezelfde pavolgt hij. ,,We dreigen het kind tiënten in het ziekenhuis met het badwater weg te bevallen wordt er vaker ingegooien’’, zegt Scherjon gevat. grepen, terwijl de uitkomsten niet beter zijn’’, zegt REGIE Scherjon. Een van die dingen die goed Dat kunnen gynaecologen werken is dat de verloskundizoals Riksen weer moeilijk ge de hele situatie van de zwangeloven. Dat er meer ingrepen gere volgt. Die informatie wordt zijn in het ziekenhuis is logisch, tegenwoordig vrij goed gedeeld Sicco Scherjon met gynaecologen. ,,Soms moet redeneert zij. ,,Iemand bevalt niet iemand naar de gynaecoloog voor niets in het ziekenhuis, voor een complicatie. Vroeger vaak is er dan al een risico dat zou ik dan de regie verloren er iets mis is’’, zegt ze. ,,Vanzijn’’, zegt Stam. ,,Nu houden wege een slechtere medische we samen veel beter het hele conditie krijgen mensen een zorgpad in de gaten. Heeft medische indicatie. Als er iemand suiker? Hoe is de iets mis gaat, komt dat niet voorgeschiedenis? Wat is uit door het ziekenhuis zelf.’’ de gesprekken met de zwangeOnderzoeken die wijzen op re gekomen? Dat moeten we goed meer problemen bij thuisbevalop een rijtje hebben.’’ lingen zijn er de laatste jaren eigenHarry Stam Als alle mogelijke risico’s in lijk niet geweest. ,,Maar er wordt beeld zijn en de zwangere goed is voorbewel steeds op gewezen’’, zegt Harry Stam. reid, moet een thuisbevalling mogelijk zijn. ,,Het pijnlijke is dat daardoor het hele verHet kan dan een heel mooie gebeurtenis loskundige systeem in Nederland onder zijn, vinden verloskundigen. ,,In het buitendruk staat. Terwijl we hier juist een fantasland wordt een bevalling vaak gezien als het tisch systeem hebben waar andere landen
Babysterfte Babysterfte per 1000 zwangerschappen van enkele maanden voor tot vier weken na de geboorte Letland Bulgarije Hongarije Turkije Malta Servië Frankrijk Luxemburg Zwitserland Roemenie Ver. Koninkrijk België Denemarken Cyprus Polen Tsjechië Kroatië Griekenland Slovenië Duitsland Litouwen NEDERLAND Slowakije Europese Unie Oostenrijk Portugal Zweden Ierland Spanje Estland Italië Finland
12.5 11 10,8 10,2 8,9 8,9 8,6 7,2 7 7 6,7 6,5 6,5 6,5 6,3 5,7 5,6 5,4 5,3 5,3 5,3 5,3 5,2 5,2 5,1 5 4,6 4,6 4,4 4,4 3,9 9
NIEUWE COLUMNISTEN Janet Noome In Gezondheid & Co wisselen vanaf vandaag twee columnisten elkaar af. In deze bijlage begint diëtiste Janet Noome. Ze is geboren in Heerenveen, opgegroeid in Assen en heeft gestudeerd (voeding en diëtiek) in Groningen. Ze woont nu met man en honden in Emmen, haar twee zoons zijn inmiddels de deur uit. Ze werkte onder andere in ziekenhuis Oranjeoord in Harlingen en verpleeghuis Het Zonnehuis in Zuidhorn, gaf les bij de koksopleiding van de Culinaire Vakschool in Groningen en heeft sinds tien jaar haar eigen zelfstandige diëtistenpraktijk Advies Voeding & Dieet in Emmen. Zelf fan van koken en lekker eten is smaak een belangrijke component in haar voedingsadviezen. Eten hoort smakelijk te zijn.
Jan Hospes
© DvhN030915 | AB | Bron: on: Eur E Eurostat urosttatt
Gynaecoloog Marjon Riksen uit het Refaja Ziekenhuis is 45 jaar en heeft drie kinderen, een meisje van 16 en jongens van 14 en 10. Alle drie in het ziekenhuis geboren. ,,Dat kon niet anders in Zweden waar ik toen woonde.’’ Verloskundige Rebecca Nott is 33 jaar en heeft vier kinderen, jongens van 7, 5 en 2 en een meisje van 1. Alle vier in het ziekenhuis geboren. ,,Bij de eerste moest ik naar het ziekenhuis dus bij de anderen ook.’’ Gynaecoloog Sicco Scherjon heeft twee kinderen van 33 en 30 jaar die allebei thuis zijn geboren. Harry Stam, directeur van de Verloskundige Stadspraktijk Groningen, heeft twee kinderen van 40 en 42 die thuis zijn geboren.
Jan Hospes is geboren in Tersoal in 1980, maar woont nu in Koudum. Hij is kaatsliefhebber, muzikant, schrijver en sport- en muziekdocent. Na jarenlang gitaarles te hebben gehad is Jan nummers gaan schrijven. Hij was toen 28 jaar. In no time werd hij op de radio gedraaid, gaf hij gitaarles en werd hij gevraagd voor optredens. Omrop Fryslân en RTV Noord draaiden z’n muziek bijna dagelijks. Nu zijn kinderen Kaijé en Djoa wat groter zijn wil hij weer het podium op. Daarnaast staat Jan er om bekend dat hij prachtige verhalen schrijft. Onderwerpen variëren van sport en politiek tot literatuur en muziek. Op geheel eigen wijze omschrijft Jan situaties die indruk op hem maken. Voor Gezondheid & Co zal hij vooral over sport en bewegen schrijven. De column van Janet Noome is te lezen op pagina 7
grootste medische risico in het jonge leven’’, vervolgt Stam. ,,Maar door die benadering introduceer je ook nieuwe risico’s die het ziekenhuis met zich meebrengt. Het normale gaat er af. Terwijl er natuurlijk altijd risico is in het leven. Je gaat toch ook niet in een tank naar Amsterdam rijden omdat er een risico is op een aanrijding?’’ Rebecca Nott: ,,Thuis ben je met z’n drieën: vrouw, man en verloskundige. In het ziekenhuis lopen er veel mensen omheen en dat geeft onrust. Thuis is het meer ontspannen en dat is belangrijk voor moeder en kind. Ik sta zo zeker bij een thuisbevalling omdat ik weet dat het kan, en omdat ik weet dat we toch snel naar het ziekenhuis kunnen als dat moet.’’ ,,Als gynaecologen zeggen we snel: doe maar niet thuis’’, reageert Marjon Riksen. ,,Ik heb een tijd in Zweden gewoond en daar ging het, net als in veel andere landen, allemaal in het ziekenhuis. Als er wat mis gaat heb je in het ziekenhuis alles bij de hand. ’’ VEILIGE OMGEVING Nott knikt. ,,Maar toch ben ik heel blij dat we in Nederland wel vaak thuis kunnen bevallen. Een bevalling is een heel ingrij-
pende, zeer belangrijke gebeurtenis in het leven van mensen. Iedereen die het heeft meegemaakt heeft er jaren later nog herinneringen aan. Het is mooi dat zo’n ervaring in een veilige omgeving thuis kan.’’ Riksen: ,,Ik waardeer het zeker hoor, als mensen thuis willen bevallen. Ik kan me ook wel voorstellen waarom ze het willen. Als het verantwoord is, prima. Maar als ik heel eerlijk ben, voel ik meer voor een ziekenhuisbevalling.’’ Nott niet. ,,Het ziekenhuis is voor zieke mensen’’, houdt ze vol. ,,Een zwangere vrouw die gaat bevallen is niet ziek. Het is jammer als de spontaniteit er af gaat.’’ Riksen toont begrip. ,,Wij adviseren vrouwen die helemaal gezond zijn om naar de verloskundige te gaan en dan zelf te kiezen waar ze willen bevallen’’, zegt ze. ,,Vroeger bestond het beeld dat wij als gynaecologen mensen het ziekenhuis in willen praten. Nu is dat niet meer zo. We werken goed samen en soms verwijzen wij mensen door naar de verloskundigen, soms gaat het andersom.’’ OVERLEGGEN Nott: ,,Een heel enkele keer komt het voor dat iemand per se thuis wil bevallen terwijl
wij dat eigenlijk niet verantwoord vinden. Iemand die het toch echt op een natuurlijke wijze wil. In zo’n geval overleggen we, zoals we tegenwoordig alle gevallen doornemen met de gynaecologen. We kunnen iemand niet verplichten, alleen als het leven van het kind echt op het spel staat misschien. Normaal gesproken hebben we alleen een adviserende rol.’’ Zwangerschappen verlopen vaak moeilijker als de vrouw te dik is, geen foliumzuur slikt, als ze alcohol drinkt of rookt, als ze veel stress beleeft of ongezond eet. ,,Daarom moet je jonge vrouwen, meisjes op school eigenlijk alvoorlichten. Het begint al met seksuele educatie’’, vindt Riksen. ,,Je wilt er naartoe dat jonge vrouwen nog voordat ze zwanger worden fit, vrolijk en in alle opzichten gezond aan een gewenste zwangerschap beginnen.’’ Maar ja, er zijn altijd meisjes en vrouwen die wel iemand kennen die 120 kilo was en stug doorrookte tijdens de zwangerschap. ,,‘Dat kind is ook helemaal gezond ter wereld gekomen’, zeggen ze dan. En dan kunnen wij alleen maar zeggen: ‘Toch gaat er vaker wat mis als je doorrookt. En het kind heeft toch ook vaker gezondheidsklachten later’.’’
COLOFON De bijlage Gezondheid&Co verschijnt elke twee weken. De volgende bijlage verschijnt op 17 september. Eindredactie Marja Boonstra, Gerda Douma, Roel Snijder Art director & vormgeving Alie Veenhuizen Coverfoto KraamZus Redactie Gezondheid&Co Arend van Wijngaarden 050 - 5844433 arend.van.wijngaarden@dvhn.nl Hans Willems 058 - 2845423 hans.willems@lc.nl Advertentieverkoop Rianne Marissen 050 - 5844466 www.gezondheidenco.nl
DA G B L A D VA N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 3 S E P T E M B E R 2 015 3
4 donderdag 3 september 2015 DAGBLAD VAN HET NOORDEN
Wij worden vergoedt door alle zorgverzekeraars
Hoofdstraat 9
Stadskanaal
0599 65 22 47
verloskundigenflow.nl
Dé kroon op je verloskundige zorg! OOK AVON DSPREEKUU R
★ Combinatietest, 13 weken en 20 weken echo in eigen praktijk ★ Pretecho 2, 3 en 4D in eigen praktijk ★ Kinderwensspreekuur ★ Persoonlijke zorg voor jou en je partner ★ Ruim ingeplande spreekuren
SNEL DICHTBIJ ELKAAR Als eerste medisch centrum in het Noorden introduceerde het Groninger Martiniziekenhuis in 2012 de ‘natuurlijke keizersnede’, ook wel ‘de huid-op-huid keizersnede’ genoemd. Een revolutie in de wereld van de verloskunde: prettiger voor moeder én kind. Ellis van Wees
David van der Ham en Fleurisca Korteweg.
B
ijzonder is dat de moeder tijdens de ‘natuurlijke keizersnede’ haar kind geboren ziet worden. Direct erna krijgt zij haar baby op haar borst gelegd en kan zij hem of haar meteen voelen. Bij een gangbare keizersnede ziet de moeder niets van de geboorte. Pas later, na de operatie als het kind door de kinderarts is nagekeken, kan ze het aanraken. Afgelopen jaar bevielen in totaal 2300 vrouwen in het Martiniziekenhuis, 400 zonder medische indicatie en ongeveer 1900 met medische indicatie. Van deze laatste groep beviel 21 procent via een keizersnede waarmee het Martiniziekenhuis onder het landelijke gemiddelde van 24 procent zit. Bij iets minder dan de helft van de vrouwen was er sprake van een geplande huid-op-huidkeizerssnede. Bij ongeplande (spoed) keizer sneden wordt gestreefd om ook een natuurlijke keizersnede te doen. Dit lukt vrijwel altijd. Gynaecologen Fleurisca Korteweg en David van der Ham stonden samen met anesthesioloog Hans de Boer en kinderarts Hannah Buiter aan de wieg van de natuurlijke keizersnede in het Martiniziekenhuis. Samen met het volledige operatieteam verloskunde zorgden zij ervoor dat deze manier van bevallen mogelijk is geworden. „We zijn op het idee gekomen door een
FOTO PEPIJN VAN DEN BROEKE
vraag van een zwangere vrouw en haar man’’, zegt Korteweg. ,,Van tevoren wisten zij dat hun zoon Max door een keizersnede op de wereld zou komen. Net als bij een normale bevalling wilde de moeder na de keizersnede graag zo snel mogelijk dicht bij haar kindje zijn. Volgens onze toen geldende keizersnedenprocedure kon dit niet. Maar we zijn aan het werk gegaan om deze wens mogelijk te maken.’’ STERILITEIT De gynaecologen overlegden met kinderartsen, anesthesiologen, verpleegkundigen en operatiemedewerkers om de natuurlijke keizersnede te bespreken. Korteweg: „Het lijkt simpel om zoiets mogelijk te maken. De praktijk is echter anders. Je bent in een nietnatuurlijke omgeving waar je te maken hebt met zaken als patiëntveiligheid, steriliteit en protocollen. We hebben allerlei zaken moeten veranderen zoals de bewaking van de moeder en de plakkers die de hartslag moeten registreren. Die plakken we nu op de rug in plaats van op de borst. Anders zouden we het kind niet op de borst kunnen leggen.” De anesthesioloog heeft ook een rol erbij gekregen. Die laat het operatiedoek tijdens de operatie iets zakken. „Hij doet dat op het moment dat de gynaecoloog de baby langzaam uit de buik haalt zodat hij zijn longen
voorzichtig kan ontplooien. Zo kunnen moeder en haar partner het moment van de geboorte zien”, aldus Korteweg. „Daarna zorgt de anesthesioloog voor de baby. De kinderarts is stand-by als de baby extra hulp nodig heeft.” Drie jaar later kunnen de twee gynaecolo-
Normale vaginale bevalling is nog steeds het beste voor moeder en kind gen met tevredenheid constateren dat de natuurlijke keizersnede succesvol is. „De geplande huid-op-huid-keizersnede is standaard procedure geworden in het ziekenhuis. Dat betekent natuurlijk niet dat we een dergelijke keizersnede aanbevelen. Nog steeds is een normale vaginale bevalling het beste voor moeder en kind. Een keizersnede is toch een zware operatie.” ONDERZOEK Onlangs presenteerde het verloskundeteam
van het Martiniziekenhuis de resultaten van een groot onderzoek op een congres in San Diego in Amerika. „Er zijn criticasters die beweren dat de huid-op-huid-keizersnede een aantal nadelen heeft’’, zegt Van der Ham. „Zo zou er meer kans zijn op infecties. Wij willen door degelijk onderzoek laten zien wat de feiten zijn.” Samen met arts-onderzoeker Selina Posthuma hebben de gynaecologen de resultaten vergeleken van achthonderd vrouwen die een natuurlijke of een normale keizersnede meemaakten. De belangrijkste uitkomsten zijn dat de eerste niet leidt tot meer infecties of meer bloedverlies. Wel duurt de operatie langer, maar de vrouwen verblijven korter op de uitslaapkamer waardoor er geen verschil is met de totale duur van het verblijf. De gynaecologen vinden het opvallend dat de natuurlijke keizersnede minder vaak leidt tot een langdurige opname (langer dan drie dagen) van de moeder. En er zijn minder opnamen van kinderen. Van der Ham: „Daarnaast heb ik gemerkt dat vrouwen bij de huid-op-huid-keizersnede minder pijn ervaren. Het is moeilijk te bewijzen, maar wij denken dat het ermee te maken heeft dat moeder en baby snel dicht bij elkaar zijn, elkaar voelen en niet worden gescheiden van elkaar.”
DA G B L A D VA N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 3 S E P T E M B E R 2 015 5
BEVALLING IN BAD Vrouwen luisteren beter naar hun lichaam wanneer ze bevallen in bad, zegt verloskundige Wendy Wielenga. Moeder Annemiek Franssen: ,,Mijn lichaam heeft me verteld wat het beste was.’’ Ellis van Wees
W
endy Wielenga (33) uit Paterswolde heeft nog geen dag spijt van haar besluit om na de havo in Groningen te vertrekken naar Kerkrade om daar aan de vroedvrouwenschool een vierjarige opleiding voor verloskundige te volgen. Met hart en ziel is ze bezig met haar vak. Met trots kan ze zeggen de afgelopen elf jaar bij de geboorte van vijfhonderd baby’s aanwezig te zijn geweest om moeder en kind te begeleiden tijdens een bevalling. In bed, op een baarkruk en de laatste jaren steeds meer in een comfortabel bad met warm water. Ze begon in een reguliere groepspraktijk op het Groninger platteland. „Ik heb er tien jaar gewerkt en begeleidde volgens de landelijke norm 105 zwangere vrouwen per jaar.’’ ,,In de praktijk betekende een dag spreekuur dat ik soms 25 vrouwen op een dag zag. Van de tien controles tijdens de hele zwangerschap zag ik de zwangere vrouwen soms maar drie of vier keer. Regelmatig kwam het voor dat een zwangere een volgende afspraak met een andere verloskundige moest maken. Zo is het niet mogelijk echt een band op te bouwen. Het contact blijft zo door weinig tijd en continuïteit te oppervlakkig.” Het kan ook anders, vond ze. Ze wilde als verloskundige meer aandacht kunnen geven aan zwangere vrouwen. Die overtuiging werd nog sterker na de bevalling van haar eerste zoon Leon, in 2007. „Het werd een teleurstelling voor me. Ik wilde thuis bevallen, maar hij is in het ziekenhuis geboren. ’s Nacht braken mijn vliezen maar mijn weeën kwamen niet op gang. Ik moest naar het ziekenhuis waar ik volgens protocol ben ingeleid. Er is weinig rekening gehouden met mijn wensen. Ik had last van krampen en vroeg aan een verpleegster niet een infuus met oppeppers aan te leggen. Dat deed ze toch.’’ PANIEK ,,Verder bleef ze maar zeggen dat ik een ruggenprik kon krijgen tegen de pijn, terwijl ik keer op keer zei dat ik dat niet wilde. Uiteindelijk ben ik overstag gegaan en heb ik gesmeekt om een ruggenprik. Mijn weeën waren heel heftig en ik raakte in paniek door de pijn. Niemand kon me helpen op dat moment, zelfs mijn eigen man niet. De eigen verloskun-
dige was er op dat moment niet bij omdat ik medisch was geworden. Dan moet je het over laten aan de mensen in het ziekenhuis.’’ ,,Na de ruggenprik is mijn bevalling medisch gezien goed verlopen maar ik heb veel moeite gehad met de manier waarop het ging. Ik voelde me weinig gesteund en was daardoor erg beschadigd in mijn zelfvertrouwen. Het heeft mijn start als moeder negatief beïnvloed.” ROER OM Ruim een jaar geleden besloot ze het roer om te gooien en op een heel andere manier als verloskundige te gaan werken. Tegenwoordig heeft ze een eigen praktijk in Paterswolde waar ze als zogenaamde ‘caseloadverloskundige’ niet meer dan vijf vrouwen per maand begeleidt met als specialisatie bevallingen in bad. „Ik werk één op één. Zo kan ik een goede band opbouwen met de zwangere vrouw en haar partner en ze echt leren kennen. Nu heb ik ruim de tijd en meestal bespreken we een thuisbevalling tijdens een thuisvisite. Groot voordeel van deze manier van werken is dat de vrouwen mij leren kennen en ik ze kan helpen in het leren vertrouwen in hun lichaam en het geboorteproces.” Afgelopen jaar begeleidde Wendy verschil-
lende vrouwen tijdens bevallingen in bad. „Het heeft heel veel voordelen, zelf heb ik dat ook ervaren met de bevalling van mijn tweede zoon Alex.’’ ONTSPANNEN „Je kunt beter ontspannen in warm water. Er komt endorfine (een natuurlijke pijnstiller, red.) vrij waardoor je de weeën beter kunt opvangen. De ontsluiting verloopt meestal sneller. Wanneer je natuurlijk wilt bevallen luister je beter naar je gevoel dan bij veel reguliere bevallingen. Dan pers je vaak op commando, dat is zwaarder voor moeder en kind.” Volgens de verloskundige merken de vrouwen dat ze in het bad veel beter kunnen bewegen. In een bed liggen ze vaak in een houding op hun rug. In bad kunnen ze tijdens de bevalling gemakkelijker andere houdingen aannemen. „Complicaties, zoals een knip of inscheuren, komen bijna niet voor . Het warme water zorgt er namelijk voor dat het perineum geleidelijk oprekt.” Het allermooiste van een badbevalling vindt Wendy dat vrouwen het echt zelf doen en dat als een enorme kracht ervaren. „Ik help ze op hun eigen lichaam te vertrouwen en hoop daarmee bij te dragen aan de empowering van vrouwen.”
‘IK HEB PRECIES HET JUISTE GEDAAN’ et een positief gevoel kijkt Annemiek Fransen uit Eelde terug op de geboortes van haar dochters Yenthe (2,5 jaar) en Noor (15 maanden). Haar eerste kwam op de wereld in een ziekenhuis, de tweede dochter baarde ze thuis onder begeleiding van verloskundige Wendy Wielenga in een warm waterbad. „De verschillen tussen de twee bevallingen waren groot. Ik kon me bij de tweede bevalling in bad veel gemakkelijker bewegen en verschillende houdingen aannemen. In het ziekenhuis moest ik in principe aan een band op mijn rug liggen. De verpleegkundigen hebben liever niet dat je te
M
veel beweegt. Overigens heb ik me niet aan deze regels gehouden omdat ik eigenwijs ben. Ik ben wel gaan staan en zitten waardoor ik de eerste bevalling toch als goed heb ervaren.’’ Bij haar eerste dochter Yenthe wilde Annemiek al graag bevallen in een bad, maar ze belandde door complicaties in het ziekenhuis. „Ik moest die kant op met negen centimeter ontsluiting, omdat ik meconiumhoudend vruchtwater had. Helaas zegt het protocol dan dat een vrouw in het ziekenhuis moet bevallen.” Met haar tweede dochter Noor ging het zoals zij en haar man Auke wensten. Ze beviel heel ontspannen in
6 DA G B L A D VA N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 3 S E P T E M B E R 2 015
een warm bad. „Mijn dochtertje lag in een afwijkende houding met haar hoofdje omhoog. Ze noemen dat ook wel een ‘sterrenkijkertje’. Normaal gesproken is dat een lastige positie om het kindje geboren te laten worden.’’ ,,Doordat het in het bad mogelijk is soepeler verschillende houdingen aan te nemen, kon Noor gemakkelijker door het geboortekanaal bewegen. Het ging sneller en minder gecompliceerd dan je zou verwachten bij een geboorte van een kindje met deze ligging. Het is mijn overtuiging dat als de baby niet van positie verandert, de moeder van houding moet veranderen om de geboorte te
bespoedigen. In bad kan dit gemakkelijker dan bijvoorbeeld in bed. Zo voelde ik op een gegeven moment dat het goed was om te staan. Ik kon mijn bekken kantelen waardoor het voor mijn kindje gemakkelijker werd. Twee uur later is ze in het water geboren. Mijn man Auke heeft haar aangepakt en nog even onder water gehouden. Het is heel vlot gegaan. Ik had wel pijn maar er waren geen complicaties of hechtingen.” Na de bevalling was Annemiek in een paar dagen hersteld. „Het heeft niet zo lang geduurd. Alles is in rust en ontspanning gegaan. Een dag later voelde ik me zo superfit dat ik in de kraamweek naar de supermarkt ben
gegaan om boodschappen te doen.” Voor Annemiek was de begeleiding van Wielenga erg belangrijk. „Ze was er gewoon en hoefde niets doen. Er alleen maar te zijn. Dat gaf me vertrouwen en stelde me gerust. Wat me nog bijstaat is dat ze me vertelde dat ik gewoon mijn lichaam moest volgen. Het was op een moment dat ik aandrang voelde om te staan. Niet logisch omdat in het warme water zitten toch prettiger is.’’ ,,Achteraf heb ik precies het juiste gedaan. Mijn lichaam heeft me verteld wat het beste was en ik heb ernaar geluisterd. Zo kon Noor rustig op de wereld komen.”
COLUMN
ETEN ALS JE VOOROUDERS
P
aleo: de een is enthousiast en de ander vindt het hele concept onzin. Waar gaat het hier over? We hebben het over een leefstijl, die de basis vindt in de manier van leven zoals onze voorouders ooit gedaan moeten hebben. Hoe die precies geleefd hebben weten we niet. Daar kun je hooguit naar gissen en op basis van evolutie, historie en archeologie een invulling aan geven. Vast staat wel dat er anders gegeten werd dan nu. Onze leefstijl is drastisch veranderd, voor velen zelfs desastreus veranderd. Door onze toegenomen welvaart kopen we ‘gemak’ in. Gemak in de vorm van bijvoorbeeld snel-klaar-rommel eten. In ons moderne voedingspatroon zijn veel industrieel bewerkte voedingsmiddelen terecht gekomen. Neem de supermarkt in gedachten en u weet wat ik bedoel: de kant- en klare, verpakte producten in zakken en pakken. Onze overgrootouders zouden niet weten wat ze ermee zouden moeten. Maar wij, als mens, zijn niet veranderd. En daar begint de ellende. Ons lichaam begint te sputteren en er ontstaan klachten en kwalen. We worden obees, krijgen diabetes, hoge bloeddruk en zakken door onze knieën of belanden op de hartbewaking. Medicijnen en hulpmiddelen houden ons op de been. En dat is niet fijn oud worden, àls je al oud(er) wordt. Een klein beetje bijsturen kan al veel goed doen. En dat is géén onzin. Half augustus werd een analyse van meerdere onderzoeken over paleo voeding gepubliceerd in het gerenommeerde Amerikaanse voedingstijdschrift American Journal of Clinical Nutrition. De conclusie was dat een paleo voeding met verse en onbewerkte ingrediënten de beste resultaten geeft bij de aanpak van alle moderne welvaartsziekten. Hoe simpel kan het zijn? De meest opvallende kenmerken van paleo voeding zijn: geen toegevoegde suikers, granen en zuivel. Over ‘geen’ kun je het hebben. Veel minder is ook al een verbetering. Het klinkt niet echt culinair: eten als je voorouders. Maar paleo in een moderne jas is heerlijk eten! Nee, ons menu was toen zo gek nog niet. Janet Noome
Verloskundige Wendy Wielenga. In haar hand een ’toeter’ waarmee ze kan luisteren naar het hartje van de baby.
FOTO GEERT JOB SEVINK
DA G B L A D VA N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 3 S E P T E M B E R 2 015 7
8 donderdag 3 september 2015 DAGBLAD VAN HET NOORDEN
Kraam Zeker is een relatief kleine organisatie. Hierdoor kun jij rekenen op grote betrokkenheid en persoonlijk contact. Wij vinden het belangrijk om dicht bij jou, je kindje en het gezin te staan gedurende jouw zwangerschap, bevalling en tijdens de kraamperiode. Juist dan moet je kunnen vertrouwen op een deskundige, betrouwbare en gekwalificeerde kraamverzorgende. Onze kraamverzorgenden verstaan hun vak! Kraam Zeker biedt de zorg die bij je past. Wij zorgen er voor dat je optimaal kunt genieten van je zwangerschap en de kraamperiode.
Net dat stukje extra….. Onze zorg start al met de aanmelding bij Kraam Zeker. Na inschrijving ontvang je van ons de bevestiging en rond de 25e week van je zwangerschap nemen we contact met je op voor de intake. De intake zal worden verzorgd door de kraamverzorgende, zij is tenslotte de professional. De zorg voor het huishouden nemen we jou uit handen, zodat jij in alle rust aandacht kunt geven aan je kindje. Iedere situatie is uniek, daarom over-
Vaart 33, 9401 GG Assen Telefoon (0592) 407270
leggen we met jou wat belangrijk is voor jou tijdens de kraamperiode. Wij vinden het onze taak dat jij na deze periode in staat bent om zelfstandig de zorg van je kindje en het huishouden weer op je te nemen.
Helemaal in je noppies Geluk moet je niet verbergen, maar elegant verpakken in modieuze positiekleding. Bij BabyPlanet vind je de nieuwste modetrends van Noppies, Mama•Licious en Love2Wait. Kom kijken en passen in een van de winkels van BabyPlanet.
Mama-in-spé WAARDEBON
Deze bon is tien euro waard op al je positiekleding van BabyPlanet.
Kraam Zeker staat voor: ✔ Eén vaste kraamverzorgende tijdens je kraamperiode ✔ Jouw wensen en behoeften staan centraal ✔ Ervaren kraamverzorgenden met een frisse kijk op kraamzorg ✔ Professionele begeleiding bij (borst)-voeding ✔ Goede samenwerking met verloskundigen in de regio ✔ Kwaliteit; alle kraamverzorgenden staan ingeschreven bij Kenniscentrum Kraamzorg ✔ 24 uur per dag bereikbaar ✔ Zorg voor het hele gezin ✔ Geen wettelijke eigen bijdrage
info@kraamzeker.nl
www.kraamzeker.nl
www.babyplanet.nl
Kraam Zeker, Zorg die écht bevalt
* bij een minimale besteding van € 50,-
10,5,-
Mama-WAARDEBON
Deze bon is vijf euro waard op al je babykleding van BabyPlanet. * bij een minimale besteding van 25,-
Oma & Opa-WAARDEBON
Z8 Tumble & Dry Gymp Noppies Name it Bess Feetje Babyface
Deze bon is vijf euro waard op alle babykleding van BabyPlanet (ook voor alle ooms en tantes) *bij een minimale besteding 25,-
5,-
I.C. MET ANDERE NEN IS OOK GELDIG. NIET
. EEN FOTO VAN DEZE BON
**GELDIG T/M 31-10-2015
Win een Baby- of een Positie-outfit! Kijk op Facebook.com/BabyPlanetNL
BabyPlanet winkels vind je in Assen - Meppel - Groningen - Drachten - Sneek
PRECIES DE ZORG DIE BIJ JE PAST HOERA, ER IS EEN BABY OP KOMST! NATUURLIJK WIL JE VOOR JOU EN JE KINDJE DE BESTE ZORG. MET PERSOONLIJKE AANDACHT VOOR WAT JIJ EN JE PARTNER BELANGRIJK VINDEN. EN DE ZEKERHEID DAT JE OP HET JUISTE MOMENT DE JUISTE ZORG KRIJGT.
Ranjit Dommisse en Kim Steen uit Groningen, met tweeling Vajèn en Mila
Bij de Martini Geboorte Groep vind je de kwaliteitszorg die je zoekt. Binnen deze groep werken verloskundigen, gynaecologen, kraamzorg en het ziekenhuis intensief samen om jouw zwangerschap, bevalling en kraamperiode
optimaal te laten verlopen. Vroeg in de zwangerschap heb je een intakegesprek en echo bij de verloskundige. 'Ik neem ruim de tijd voor dit intakegesprek', zegt Sanne Rensema van verloskundigenpraktijk Hoogezand. ‘Wat extra aandacht nodig heeft, overleg ik met de gynaecoloog in ons tweewekelijkse overleg. Bijvoorbeeld risicofactoren voor de zwangerschap of complicaties bij een eerdere bevalling. Samen maken we een 'routeplan op maat'. Een zwangere die onder controle is in het ziekenhuis, krijgt ook daar hetzelfde intakegesprek door een verloskundige van een van de praktijken. Omdat 80% van de zwangeren zowel met de verloskundige als met de gynaecoloog te maken krijgt, is deze intensieve samenwerking heel waardevol.
het ziekenhuis. Bijvoorbeeld als je een hoge bloeddruk of zwangerschapsdiabetes hebt. Fleurisca Korteweg, gynaecoloog: ‘In overleg met de verloskundige bepalen we dan waar de vervolgcontroles het beste kunnen plaatsvinden. Als het beter is om in het ziekenhuis te bevallen, bespreken we ook altijd jouw wensen rondom de bevalling. Wil je borstvoeding gaan geven? Welke pijnbestrijding is mogelijk? Welke mogelijkheden zijn er voor direct huid-op-huid contact bij een keizersnede? Voor veel vrouwen is het een hele geruststelling dat afspraken hierover goed worden vastgelegd. De Martini Geboorte Groep is een samenwerkingsverband tussen de gynaecologen, de afdeling verloskunde van het Martini Ziekenhuis, Kraamzorg Het Groene Kruis en vier verloskundigenpraktijken. Je kunt zelf kiezen welke het beste bij jou past: • De verloskundigenpraktijk van Groningen
• Verloskundigenpraktijk Hoogezand e.o. Wensen rondom de bevalling • Verloskundigenpraktijk ‘t Stroomdal (Haren, Tynaarloo e.o.) Wanneer je zwangerschap ongecompliceerd verloopt, blijf je onder controle bij je verloskun- • Verloskundigenpraktijk La Vie (Groningen) dige. Je kan dan kiezen waar je wilt bevallen: thuis of in het ziekenhuis. Meer informatie en aanmelden op: Soms kan er een reden zijn voor een afspraak in www.martinigeboortegroep.nl
ACTIES.
1441711061
DAGBLAD VAN HET NOORDEN donderdag 3 september 2015
Gr ati sp ret e
ch
op a
Verloskundige zorg en kraamzorg op maat
Verloskundig Centrum Assen e.o. Kraamcentrum Assen e.o. Transportweg 8 B 9405 PR Assen www.verloskundigcentrumassen.nl www.kraamcentrumassen.nl * Bij aanmelding Verloskundig Centrum Assen e.o. én Kraamcentrum Assen e.o.
Gezondheid vormt een belangrijke bijdrage voor ons dagelijks geluk. We staan steeds vaker stil bij gezonde voeding, afvallen, sporten, ontspanning, ziektes, zorg, en meer. Kortom: het thema GEZONDHEID staat volop in de belangstelling. Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant brengen regelmatig de special Gezondheid&Co uit, en de weekbladen van NDC mediagroep bevatten wekelijks de speciale pagina Gezondheid&Co. Daarnaast trekt de website van www.gezondheidenco.nl maandelijks meer dan 100.000 unieke bezoekers. Wilt u met uw bedrijf adverteren in één van de uitgaven of op de website van Gezondheid & Co, neem dan contact op met ons team van Gezondheid&Co: 050 - 58 444 66.
voor een cursus bij jou in de buurt kijk op www.samenbevallen.nl in fairwachting, vol fairwachting ✿ 31
et!
!!
t .w .v. €
Persoonlijk Kleinschalig Professioneel
Bevallen? Dat doen we samen!
kk
* 13
0,-
9
10 donderdag 3 september 2015 DAGBLAD VAN HET NOORDEN
DE HYPNO-MAAGBAND Voor eens en voor altijd je ideale gewicht? De Hypnose maagband werkt! Of je nu 5 of 150 kg wilt afvallen.
Jouw carrière als verloskundige begint bij AVAG De verloskunde academie leidt je op tot verloskundige. Als verloskundige begeleid je zelfstandig vrouwen en hun partners tijdens de zwangerschap, bevalling en kraamtijd. Je werkt samen in een multiprofessioneel zorgteam van gynaecologen, huisartsen en kinderartsen waarin de zwangere vrouw en haar baby centraal staat. De opleiding Verloskunde is een medische opleiding waarin je werkt aan je academische vorming en tegelijkertijd een echt beroep leert.
•
Eindelijk afvallen
•
Stoppen met roken
•
Geen last meer van slapeloosheid of oorsuizen
Je zult daardoor sneller voldaan zijn. Echter zonder de nadelen van een operatie.
•
Verlost van een prikkelbare darm
•
De Hypnose maakt het mogelijk om zonder strijd gezonder en minder te eten en meer te bewegen.
Stoppen met blozen, overmatig zweten of nagelbijten
•
Geen angsten meer
•
Herstellen van een depressie
... en nog veel meer
Door Hypnose geeft jouw onderbewustzijn het gevoel dat je een ECHTE maagband hebt.
Een compleet programma waarbij je anders leert omgaan met voedsel en je lichaam. Je ideale gewicht bereiken en behouden! Kijk op www.hypnosewerk.nl voor meer informatie en maak een afspraak! Graag tot ziens, Martin Craanen Hypnosecoach
Een verloskundige is: • zelfstandig • communicatief • doortastend • stressbestendig • nauwkeurig • verantwoordelijk
De studie is pittig, maar daar krijg je veel voor terug. Zo doe je een gedegen medische basiskennis op en zal onderzoek en wetenschap een grote rol spelen. Uiteraard zal je ook veel stage lopen. In de verloskundigenpraktijk, in het ziekenhuis, maar ook bij huisartsen en kinderartsen. En voor studenten die meer aankunnen dan het gewone studieprogramma biedt AVAG een plusprogramma. Dit plusprogramma zorgt ervoor dat je na je hbo bachelor Verloskunde in één jaar je master kan behalen.
Enthousiast? Kom naar onze Open Dag om te ervaren of de studie Verloskunde bij jou past! Locatie Groningen:
25 september 2015, 16.00 - 19.00 uur 10 oktober 2015, 10.00 - 14.00 uur
Ubbena (Drenthe) | Wagenborgen (Groningen) | www.hypnosewerk.nl
Meer informatie over de Academie Verloskunde Amsterdam Groningen (AVAG)? Kijk op www.verloskunde-academie.nl
Wij zoeken mensen met COPD
Voor wetenschappelijk sch pelijk onde onderzoek in het UMCG Voor wetenschappelijk onderzoek in het UMCG Heeft u Astma? Heeft u COPD?
Bent u tussen de 18 en 65 jaar oud? Wilt u meedoen aan onderzoek, hier in het UMCG?
Natuurlijk! Voor verder informatie kunt u contact opnemen met C.A. Cox, MSc E-mail: c.a.cox@ umcg.nl Tel: 050 36 19192
Ja , ik heb astma. Nee, ik heb geen COPD. Ja hoor, dat ben ik.
llll Ja Kan ik daar meer informatie over krijgen? hoor, dat ben ik.
(tussen 40 en 80 jaar)
Voor deelname aan wetenschappelijk onderzoek in het UMVG U krijgt reis- en onkostenvergoeding
Voor meer informatie: Drs. K. Imkamp, arts-onderzoeker longziekten E-mail: k.imkamp@umcg.nl Tel.: 050-3611743
VRAAG & ANTWOORD
Is meergranenbrood gezonder dan tarwebrood? Moeten verstandskiezen altijd getrokken worden? En moet ik extra vitamine D slikken. De redactie van Gezondheid & Co krijgt regelmatig vragen binnen van lezers. Carina Twerda gaat op zoek naar de antwoorden. Carina Twerda
In brood zitten belangrijke vitamines.
A
ntje Brouwer uit Dokkum is dol op brood, maar vraagt zich altijd af welk brood het gezondst is. Is meergranenbrood gezonder dan gewoon bruin brood? We vragen het aan bakker Joop van der Veen van bakkerij Van der Kloet in Franeker. ,,Meergranenbrood kan, maar hoeft niet gezonder te zijn dan volkorenbrood. Gewoon volkorenbrood is gemaakt van 100 procent volkorenmeel: meel van de héle graankorrel dus. Daarom bevat het veel vezels, vitamines en mineralen. Meergranenbrood kán als basis volkorenmeel hebben. Dan heeft het minstens evenveel voedingswaarde als gewoon volkorenbrood. Zelfs nog iets meer door het gebruik van geplette graankorrels of zaden. Soms heeft meergranenbrood bloem als basis: meel
van het binnenste van de graankorrel. Dan heeft het minder voedingsstoffen dan volkorenbrood, maar meestal wel meer dan witbrood. In brood zitten sowieso belangrijke vitamines. Volkorengraan bevat, naast voedingsvezel, van nature onder meer magnesium, ijzer, koper, zink en de vitaminen B1, B6 en foliumzuur.” Bij Iris Veenstra (18) uit Drachten breken verstandskiezen door. ,,Erg pijnlijk”, schrijft ze. Nu vertelde een vriendin van haar dat verstandskiezen altijd getrokken moeten worden. Gezondheid & Co legde de vraag voor aan tandarts Jaap Mulder: ,,Als er voldoende plaats in de mond aanwezig is, zullen verstandskiezen niet voor problemen zorgen. Maar als ze ontstoken raken, scheef gaan
groeien of andere tanden in de weg gaan staan, dan kun je ze beter laten verwijderen. Bij veel mensen is niet altijd voldoende plaats voor verstandskiezen. Overleggen met de tandarts is de beste oplossing.’’ Jan Hoogendorp uit Emmen hoorde laatst een spotje op de radio over vitamine D. Een groot deel van de bevolking zou te weinig vitamine D binnenkrijgen. Waar zit vitamine D in? Volgens Stichting Voedingscentrum Nederland in Den Haag is vitamine D, ook wel de zonnevitamine genoemd, zonder twijfel de meest populaire vitamine op het moment. ,,Er wordt veel onderzoek naar gedaan, medische professionals geven er advies over en steeds meer mensen slikken extra vitamine D. Ongeveer een derde deel van de
hoeveelheid vitamine D die je op dag nodig hebt, haal je uit de dagelijkse voeding. Vooral vette vis - zoals zalm, haring en makreel is rijk aan vitamine D. Eieren bevatten redelijk wat vitamine D, melk en melkproducten nauwelijks. Aan halvarine, margarine en bak- en braadproducten wordt vitamine D toegevoegd", aldus de woordvoerder van het Voedingscentrum. Heeft u ook een vraag? Mail hem naar Carina: gezondheidenco@ndcmediagroep.nl o.v.v Vraag Gezondheid & Co.
RECEPT
MAAK JE EIGEN CRUESLI eel mensen eten muesli of cruesli als ontbijt, met wat yoghurt of kwark. In de supermarkt vind je een reeks soorten en merken. Helaas zijn de ingrediënten, zoals gedroogd fruit en granen, vaak bewerkt. Ook bevat de muesli of cruesli toevoegingen zoals chocoladebrokjes of karamelstukjes. Hier zit veel suiker in. Zelf je cruesli samenstellen is helemaal niet zo moeilijk. En zo weet je precies wat je eet. Met dit recept maak je genoeg om een week lang te ontbijten. Het leukste is misschien nog wel dat je kunt variëren qua ingrediënten. Gebruik dus de granen,
V
noten en gedroogde vruchten die jij lekker vindt en ontdek je eigen favoriete mix. Ingrediënten cruesli 100 gram havervlokken 40 gram pompoenpitten 75 gram noten, grof gehakt (zoals hazelnoten, amandelen, walnoten, paranoten) 2 eetlepels gebroken lijnzaad 50 gram honing 1 eetlepel kokosolie handje gedroogde vruchten zoals rozijnen snufje kaneel snufje zout
Bereidingswijze Pak de bakplaat uit de oven en leg er een stuk bakpapier op. De oven intussen voorverwarmen op 170 graden. Hak de noten in kleinere stukken, niet te fijn. Doe vervolgens alle ingrediën-
ten behalve de honing, kokosolie en gedroogde vruchten in een schaaltje en meng ze door elkaar. Zet nu een klein pannetje op het vuur en verwarm hierin de kokosolie en de honing. Zodra het geheel vloeibaar is,
voeg je dit toe aan het notenmengsel en roer je alles even goed door elkaar. Verdeel de cruesli vervolgens over de bakplaat en bak ongeveer 20 minuten in de oven. Schep het mengsel na 10 minuten even om. Houd het wel in de gaten want het kan hard gaan. Voeg op het laatst de gedroogde vruchten toe, zo ongeveer 3 minuten voor het einde. Laten afkoelen en vervolgens bewaren in een goed afgesloten pot of box. Je hebt nu genoeg gemaakt voor ongeveer zes à zeven porties. Eet smakelijk! JOLANDA GERRITSMA
DA G B L A D VA N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 3 S E P T E M B E R 2 015 11
Als vrouw heb je maar 10 weken de tijd om een ander zwanger te maken
Wist je dat ĂŠĂŠn op de zes stellen in Nederland te maken heeft met vruchtbaarheidsproblemen? Jij kunt deze wensouders helpen. Hoe? Simpel! Door je urine op te vangen en mee te doen met Moeders voor Moeders. Meer weten? Neem contact met ons op of kijk op de website. Je kunt je aanmelden t/m de 11e week van je zwangerschap.