2016 02 04 lc gezondheid

D O N D E R D A G 4 F E B R U A R I 2 016

TANDZORG Onrust over aanwas tandartsen >> 3

Beugels in alle soorten en maten, van blokjes tot onzichtbaar >> 4

Boerenkool is waanzinnig gezond, de groente verovert de wereld >> 7

Kunt u dit met uw kunstgebit?

Een implantaat gedragen prothese kan de oplossing zijn!

Of gewoon een goed passend nieuw gebit.

Wilt u informatie of heeft u problemen met uw gebit, loop vrijblijvend binnen of maak een afspraak!

De Gebittenwinkel Leeuwarden Hooidam 3, 8918 GK Leeuwarden T +31 (0)58 2665555 I www.gebit.nl

Fries Tandtechnisch Laboratorium

Vakantie, een dagje uit, muziekles,

Gezondheid vormt een belangrijke bijdrage voor ons dagelijks geluk.

We staan steeds vaker stil bij gezonde voeding, afvallen, sporten, ontspanning, ziektes, zorg, en meer. Kortom: het thema GEZONDHEID staat volop in de belangstelling.

een sportlidmaatschap, compute-

Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant brengen regelmatig de special Gezondheid&Co uit, en de weekbladen van NDC mediagroep bevatten wekelijks de speciale pagina Gezondheid&Co. Daarnaast trekt de website van www.gezondheidenco.nl maandelijks meer dan 100.000 unieke bezoekers.

Maar er zijn kinderen voor wie dit

ren. Het is voor de meeste kinderen de gewoonste zaak van de wereld.

niet is weggelegd. Het Nationaal

Voor een beetje gewoon geluk

Wilt u met uw bedrijf adverteren in één van de uitgaven of op de website van Gezondheid & Co,, neem dan contact op met ons team van Gezondheid&Co: T: 050 - 58 444 66.

E: rianne.marissen@ndcmediagroep.nl

Fonds Kinderhulp helpt ze. Helpt u mee? Stort dan vandaag nog een beetje geluk op ING 404040.

Of kijk op www.kinderhulp.nl wat u nog meer kunt doen. Dank u wel!

www.kinderhulp.nl

Uw leven lang een gezond gebit!

Moderne tandheelkunde draait om de wensen van de patiënt.

Want iedere mond en elk gebit is anders en er is veel mogelijk.

Daarom verzorgt het team van Dental Clinics ‘Periodiek Mondonderzoek’.

Dental Clinics Damwoude

Dental Clinics Hardegarijp

Dental Clinics Leeuwarden

Persoonlijk zorgplan

Periodiek Mondonderzoek

Bij Dental Clinics gaat het behandelplan niet uit van de standaard halfjaarlijkse controle, zij pakken dit anders aan. De teamleden van Dental Clinics stellen voor alle patiënten een op maat gemaakt zorgplan op, afgestemd op de individuele mondgezondheid en behoeften. Zo bieden zij optimale tandheelkundige zorg. En dat tegen de tarieven die zijn vastgesteld door de overheid. Hierin blijft hun doel altijd hetzelfde: een leven lang optimale mondgezondheid.

Het Periodiek Mondonderzoek van Dental Clinics gaat uit van de nieuwste praktijkrichtlijnen van het UMC St Radboud Nijmegen. In 10 stappen wordt er naar de totale mondgezondheid van de patiënt gekeken. Daarnaast wordt er aanvullend onderzoek uitgevoerd naar onder andere het tandvlees. Ook wordt gekeken hoe groot het risico is op mondziekten, zoals tandbederf en tandvleesaandoeningen. Op basis van deze gegevens wordt in overleg met u een zorgplan voor de korte en lange termijn

opgesteld. Dan wordt ook afgesproken hoe regelmatig u verwacht wordt voor uw gebitscontrole. Dit kan halfjaarlijks, minder vaak of juist vaker zijn, om goed een vinger aan de pols te houden. Want door regelmatige controles kunnen eventuele gebitsproblemen in een vroeg stadium worden ontdekt en soms zelfs helemaal worden voorkomen.

Uniek teamconcept

De teamleden van Dental Clinics werken nauw samen in deskundige teams. Er is altijd afstemming tussen de verschillende behandelaren en complexe problematiek wordt binnen het team besproken. Zo kunt u erop rekenen dat u bij Dental Clinics altijd tandheelkundige zorg krijgt van hoge kwaliteit en dat u bij iedere behandeling door de beste behandelaren wordt geholpen. Uw persoonlijke aanpak dus, voor een gezond en stralend gebit. Bel voor een afspraak of loop vrijblijvend even binnen.

Tandartsengroepspraktijken Dental Clinics Damwoude Doniawei 9 damwoude@dentalclinics.nl 0511 – 421 768

Dental Clinics Hardegarijp Vossenburcht 1 hardegarijp@dentalclinics.nl 0511 - 475 487

Dental Clinics Leeuwarden Oostergrachtswal 37-39 leeuwarden@dentalclinics.nl 058 - 299 17 29

www.dentalclinics.nl Dental Clinics Hardegarijp

Een flink deel van onze tandartsen gaat binnen nu en tien jaar met pensioen.

Jonge vrouwen en buitenlanders vullen de gaatjes. Maar is het voldoende?

De stand van zaken Nederland telde op 1 januari 8582 tandartsen. Van hen is 10,1 procent in het buitenland afgestudeerd. In 2010 was dat 8,1 procent en vijf jaar eerder 6,3 procent. In die categorie valt overigens ook de kleine groep Nederlanders die in het buitenland heeft gestudeerd.

Van alle tandartsen is 14,5 procent opgeleid in Groningen. De andere twee tandartsopleidingen zijn gevestigd in Amsterdam en Nijmegen.

Groningen en Drenthe telden in 2015 samen 577 tandartsen, Friesland 289. Opgeteld dus 866. In 2010 waren dat er 847. In 2005 herbergde het Noorden 774 tandartsen.

Hans Willems

GATEN DREIGEN IN MONDZORG

P

raten tegen je tandarts is niet makkelijk als je in de behandelstoel ligt. Een extra communicatieprobleem dreigde enkele jaren geleden door de komst van Spaanse, Zuid-Afrikaanse en Oost-Europese tandartsen naar Nederland.

Een verplichte taaltoets heeft dat inmiddels grotendeels opgelost.

Een derde van de tandartsen in Nederland is 55 jaar en ouder, vertelt Hans Scholten van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Tandheelkunde (KNMT), de beroepsvereniging. ,,Dat betekent dat van nu tot 2027 een derde van alle huidige tandartsen met pensioen gaat. De jaarlijkse aanwas is lang niet voldoende om dat op te vangen.’’ ,,Het is prettig dat de afgelopen tijd een aantal buitenlands opgeleide tandartsen zich hier heeft gevestigd. Je kunt er echter niet op blijven rekenen. Naar verwachting vertrekt de helft van de buitenlandse tandartsen ooit.

Zij vullen het tekort niet permanent aan.’’

De KNMT maakt zich al langer grote zorgen over de gevolgen voor tandarts en patiënt. ,,Al jaren pleiten we tevergeefs voor uitbreiding van het aantal opleidingsplaatsen. Een tekort aan vakmensen betekent dat in de toekomst de tandarts minder dicht in de buurt is en steeds meer patiënten heeft om te zien. En dat komt de mondgezondheid in Nederland niet ten goede.’’

In het Capaciteitsorgaan vindt de KNMT een bondgenoot. Deze organisatie adviseert het ministerie van Volksgezondheid over de toekomstige behoefte aan tandartsen, mondhygiënisten, kaakchirurgen en prothetici.

Het advies om meer studenten toe te laten tot de tandheelkundige opleidingen, sloeg minister Edith Schippers in de wind. Er is geen tekort, hooguit wat krapte ‘in sommige regio’s’, schreef ze een jaar geleden aan de Tweede Kamer. Die regionale tekorten zijn volgens haar vooral het gevolg van de weigering van afgestudeerden om verder te kijken dan hun neus lang is.

De terughoudendheid van Schippers had

en heeft vooral te maken met financiële overwegingen. Ze is ontevreden over de herschikking van taken. Tandartsen zouden routinewerk vaker moeten overlaten aan mondhygiënisten. Daarnaast rekent ze erop dat de mondgezondheid steeds beter wordt en er dus minder te ’repareren’ valt.

Martin Heij, tandarts in Heerenveen, is voorzitter van de afdeling Friesland van de KNMT. De discussie over het dreigende tekort aan tandartsen kent hij van de tijd dat hij in Groningen studeerde, tot 1990. ,,De politiek ontbeert een langetermijnvisie, en dat merken wij op ons terrein.’’

Ook in de noordelijke provincies is zeker een derde van de tandartsen 55 jaar of ouder.

Vooral bij Spaanse tandartsen is Nederland populair ,,Veel collega’s willen stoppen, maar kunnen dat niet. Het vak is veranderd en de bemoeienissen van de overheid komen de patiënt niet altijd ten goede. De keuzevrijheid is in het geding.’’ In absolute aantallen lijkt het of er nog wel voldoende tandartsen zijn, maar daarbij wordt vergeten dat nu al een derde van de afgestudeerden vrouw is en vrijwel niemand van hen fulltime werkt.

Over zijn buitenlandse collega’s is Heij positief. ,,Ze hebben soms andere ideeën over het vak, maar doen in kwaliteit niet onder voor hier opgeleide tandartsen. Wel doen zich soms communicatieproblemen voor, ondanks de taaltoets.’’ Het komt ook voor dat mensen naar een andere tandarts gaan omdat ze liever een Nederlander hebben.

Het zijn vooral de tandartsketens die buitenlandse tandartsen aantrekken, is de indruk van Heij. ,,Op het platteland overheerst het model van de solopraktijken of kleine groepspraktijken. In grotere plaatsen zijn

landelijke en regionale ketens actief, bij wie tandartsen in loondienst zijn. Continuïteit is van belang voor het vertrouwen tussen patiënt en behandelaar.’’

Vooral bij Spaanse tandartsen is Nederland populair. Een detacheringbedrijf werft kandidaten, verzorgt een intensieve taalcursus en zorgt voor een aanstelling via de keten Dental Clinics Nederland. Aan de kwaliteit van de nieuwkomers hoeft niet te worden getwijfeld: de selectie is streng, de Nederlandse wet stelt kwaliteitseisen en verlangt een zogeheten BIG-registratie.

Het Noorden zou erbij gebaat zijn als de minister het aantal studieplaatsen aan de RUG uitbreidt, zegt Heij. ,,De ervaring leert dat afgestudeerden meestal aan de slag gaan rond hun studiestad.’’ Groningen mag momenteel per jaar 48 nieuwe studenten aannemen, maar dat kan naar 70, vindt de KNMT. Rond de eeuwwisseling was er ook sprake van een tandartstekort, vooral in Friesland, Zeeland en Oost-Nederland. De Friesland Zorgverzekeraar voerde toen met succes een campagne onder Nederlandse tandartsen die in Duitsland en België werkten. Tien van hen bleken bereid naar Nederland terug te keren.

In 2002 besloot de minister het aantal opleidingsplaatsen te verhogen van 260 tot 300 per jaar. Maar vier jaar later werd dat teruggeschroefd naar 240 omdat steeds meer werk in de tandartspraktijk verschoof naar mondhygiënisten, wier hbo-opleiding inmiddels was uitgebreid van drie naar vier jaar.

Martin Heij stelt dat het werk complexer wordt. ,,Mensen worden ouder en kampen met ingewikkelder problemen. Vroeger werd het een kunstgebit, tegenwoordig blijven de eigen tanden en kiezen zo lang mogelijk, soms in combinatie met een deelprothese.’’

Verder moet je rekening houden met medicatie die mensen hebben, zegt Heij. ,,En we krijgen ook weer vaker te maken met mensen die behandelingen uitstellen om financiële redenen. Als ze dan komen, is er doorgaans heel wat meer werk te verrichten.’’

COLOFON De bijlage Gezondheid&Co verschijnt elke twee weken.

De volgende bijlage verschijnt op donderdag 18 februari.

Eindredactie Marja Boonstra, Gerda Douma, Theo Zandstra Art director & vormgeving Alie Veenhuizen Coverfoto Shutterstock Redactie Gezondheid&Co Arend van Wijngaarden 050-5844433 arend.van.wijngaarden@dvhn.nl Hans Willems 058-2845423 hans.willems@lc.nl Advertentieverkoop Rianne Marissen 050-5844466 rianne.marissen@ndcmediagroep.nl www.gezondheidenco.nl

L E E U WA R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 4 F E B R UA R I 2 016 3

Bijna de helft van de pubers draagt tegenwoordig een beugel. Is dat echt nodig?

Arend van Wijngaarden Foto’s Alex J.de Haan

D

e wachtkamer van de orthodontist zit vol moeders en vaders met hun puberkinderen. Een enkele jongere komt alleen. ,,Je ziet ze heel mooi groter worden hier’’, lacht orthodontist Christo Boxum. ,,In het begin zijn ze timide en komen ze met vader of moeder. Een paar jaar later komen ze al alleen en hebben ze praatjes voor tien.’’

Een beugel was een generatie geleden nog een zeldzaamheid, de meeste gebitten hadden hier en daar wel een onvolkomenheid. In de gemiddelde schoolklas blinken tegenwoordig de witte tanden je toe, allemaal netjes rechtgezet. Ook steeds meer volwassenen krijgen een beugel aangemeten. Een kostbare zaak, want orthodontie wordt slechts mondjesmaat vergoed door de zorgverzekeraars.

Het is niet alleen voor het mooie, weet Boxum. Hij is in het dagelijks leven orthodontist in Heerenveen, na jaren te hebben gewerkt in de orthodontiepraktijk van het Universitair Medisch Centrum Groningen, en daarnaast bestuurslid van de Nederlandse Vereniging van Orthodontisten. Het aantal beugels neemt zo toe doordat we veel langer met ons gebit doen dan vroeger. Kunstgebitten verdwijnen langzaam maar zeker uit ons bestaan. ,,Een recht gebit is veel beter schoon te houden en het kauwvermogen neemt toe’’, somt Boxum op. ,,Bij rechtgezette tanden en kiezen bestaat er minder kans dat de wortels elkaar beschadigen.’’ Het is ook een kwestie van mode en geld. ,,De welvaart neemt toe, we stellen meer eisen aan ons uiterlijk.’’

200.000 KINDEREN Zo’n 200.000 kinderen in de leeftijd van 10 tot 14 jaar dragen een beugel. De meerderheid van hen wordt behandeld door een orthodontist. Maar er zijn in heel Nederland slechts 315 orthodontisten. Tandartsen mogen ook zelf beugels aanmeten. Een orthodontist heeft na zijn tandartsenstudie van zes jaar nog vier jaar doorgeleerd. ,,Als orthodontist heb ik veel meer ervaring waardoor

4 L E E U WA R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 4 F E B R UA R I 2 016

Orthodontist Christo Boxum controleert de beugel van Lotte Rutten uit Steenwijk.

BEUGELBEKKIE ik sneller en efficiënter kan werken’’, zegt Boxum. Een orthodontist is daarmee goedkoper, meent hij. ,,Een tandarts heeft vaak meer behandelingen nodig, en zijn patiënten moeten een beugel vaak een langere periode dragen om tot een goed resultaat te komen.’’

Wettelijk vastgelegde maximumtarieven zorgen ervoor dat het prijsverschil vooral ontstaat door de duur van de behandeling.

Een gemiddelde beugelbehandeling bij de orthodontist kost 1500 tot 2500 euro voor een periode van twee tot drie jaar. De zorgverzekering vergoedt doorgaans maximaal zo’n 1700 euro, tenminste als iemand een duurdere aanvullende polis heeft. ,,Dat betekent vaak dat mensen het begin van de behandeling wel krijgen vergoed maar op het

eind zelf moeten betalen. Patiënten hebben er dus aan het eind van de behandeling veel belang bij dat er geen extra kosten meer komen.’’

HAPPEN Leuk is het niet, zo’n beugel. Kinderen zijn niet altijd even trouw in het dragen ervan.

Een van de vervelendste dingen vinden ze vaak het ‘happen’ aan het begin van de behandeling. De patiënt maakt een tandafdruk in een malletje met een blauwe of roze pasta.

Daarvan wordt dan een gipsafdruk van het gebit gemaakt waarmee de orthodontist een beugel kan aanmeten. Die gipsafdrukken zijn alweer ouderwets, de nieuwste gebitsmodellen zijn van plastic. Het laatste snufje op dit

COLUMN

ANDERE KEUZES

V

ES terrein zijn 3D-scanners waarmee het happen niet meer nodig is. Een cameraatje in de mond scant het gebit, van de meetgegevens wordt een afdruk gemaakt.

Er zijn allerlei soorten beugels. De meest voorkomende is de slotjesbeugel, die aan elke tand afzonderlijk wordt vastgelijmd. De beugel trekt de tanden elk apart van elkaar recht. Ouders en de orthodontist zijn er zeker van dat het kind de beugel steeds draagt, want hij zit vast.

Veel andere typen beugels kunnen elk gewenst moment in of uit de mond, zoals de blokbeugel en de plaatbeugel.

Enkele orthodontisten bieden zelfs van deze uitneembare beugels aan voorzien van een chip die bijhoudt hoeveel hij wordt ge-

Er zijn beugels met een chip die bijhoudt hoeveel hij wordt gedragen

dragen. Want kinderen en hun ouders hebben nogal eens een wat positiever beeld over hoeveel tijd de beugel wordt gedragen dan dat in werkelijkheid gebeurt.

De zogenoemde buitenboordbeugels komen steeds minder vaak voor. Deze beugel zet kiezen beter vast en trekt ze beter naar achter dan andere beugels. Tegenwoordig worden vaak schroefjes achter in de mond geplaatst waaraan de beugel wordt vastgezet.

Het werkt even goed als de buitenboordbeugel.

Een dure variant is de onzichtbare beugel, vooral in zwang bij volwassenen. Een beugel voor kleine gebitsafwijkingen, gemaakt van doorzichtig materiaal. Er zijn maar weinig orthodontisten die de beugel aanbieden.

ia de muziekbox schalt Chris Stapleton door de keuken terwijl ik naar m’n dweilset kijk. Het sopje ruikt lekker, de stoom stijgt langzaam naar het plafond. Een mooi tafereel. ,,T.J. Flowers-style’’, mompel ik. Het is een term die ik sinds kort gebruik.

Het betekent zoiets als: dingen anders durven doen. Uit de comfortzone treden. Geïnspireerd door T.J. Bloemen, natuurlijk.

Schaatser Ted Jan Bloemen, Nederlands Kampioen Allround 2012, was het beu om in Nederland steeds maar weer een nieuw team te moeten zoeken en besloot daarom om zich tot Canadees te laten naturaliseren: Teejay Flowers! Een prima keuze zo blijkt, want Bloemen schaatste eind vorig jaar het wereldrecord van Sven Kramer op de 10 kilometer aan diggelen. Nieuwe wereldrecordtijd: 12.36,30!

De lering uit het T.J. Flowersverhaal is dat je soms het lef moet hebben om andere keuzes te durven maken. Vind je je werk niet meer leuk? Zoek wat anders. Lijkt het je leuk om piano te spelen of om te zingen maar je kunt het nog niet: neem les. Hetzelfde geldt voor sporten.

Mensen die nog nooit gesport hebben (maar wel willen) laten zich vaak tegenhouden door angst en onzekerheid. Ze schamen zich.

Zijn bang voor wat anderen van hen vinden. Logisch natuurlijk, zo werkt de mens nu eenmaal, maar totaal onnodig. Echt. Want sporten doe je voor jezelf. Dus moet je je niet druk maken om wat anderen van je vinden.

Jezelf vergelijken met jouw 1.0versie, de versie die nooit naar de sportschool ging, dát is wat je moet doen. Dan kun je alleen maar concluderen dat je progressie boekt. Dat je jezelf aan het ontwikkelen bent. Gewoon gaan met die banaan dus en trots zijn op jezelf!

T.J. Flowers-style! ,,Jo, jij moet ook meer uit de comfortzone treden’’, zei ik tegen mijn vrouw, om de bende daar ook eens even floweriaans wakker te schudden. ,,Ga eens zingen of zo. Of een twerk-video voor me maken.’’ ,,Is goed’’, zei ze, waarmee ze m’n aandacht greep. Daarna, lachend: ,,Maar dan ga jij dweilen. Ook lekker uit jouw comfortzone.’’

Jan vs Jolanda: 0-1. Wonderschoon doelpunt! Gelukkig heb ik Chris Stapleton nog om me door deze dweilklus heen te slepen.

Wát een zanger! Perfect technique.

JAN HOSPES

L E E U WA R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 4 F E B R UA R I 2 016 5

Vrijdag 12 februari • 13.00 tot 16.00 uur

Open Dag narcose, kunstgebit & implantaten Primeur in Noord Nederland: tandarts behandeling onder volledige narcose

Wij zoeken mensen met COPD

Veel mensen hebben angst voor de tandarts. Tandarts en implantoloog Frank Post van Kliniek Tandheelkunde Sneek denkt dat dat niet nodig is. Hij heeft een werkwijze ontwikkeld om angst te verminderen. Frank Post: “Als een patiënt angst heeft, dan neem ik daar extra tijd voor. Ik wil weten wat de angst veroorzaakt om zo een plan van aanpak te kunnen maken. Pas dan plannen we de behandeling in. Ik leg uit wat ik ga doen zodat de patiënt weet wat er gaat gebeuren. En als de angst echt te diep zit, dan kan ik, als eerste tandarts in het Noorden, de behandeling uit voeren onder volledige narcose in onze eigen praktijk.” Op 12 februari kunnen we al uw vragen beantwoorden over de behandeling onder narcose.

Voor wetenschappelijk onderzoek in het UMCG Bent u tussen de 40 en 80 jaar en heeft u in de afgelopen 2 jaar een prednison kuur gehad vanwege een longaanval, dan zou u geschikt kunnen zijn voor ons onderzoek!

Protheses, implantaten of klikgebit: Lach weer met een compleet en stralend gebit

Als u niet lekker eet, moeite hebt met een appel of noten, bezoek dan de Open Dag op 12 februari. Frank Post en zijn team laten de mogelijkheden zien van klikgebit, implantaat, kroon, brug of kunstgebit als de perfecte oplossing als u één of meerdere tanden of kiezen mist. Een patiënt hier over: “Met mijn nieuwe klikgebit weet ik niet wat me overkomt! Het gebit zit zo vast in mijn mond, dat ik het er bij wijze van spreken niet meer uit krijg. Het ziet er prachtig uit, is makkelijk schoon te maken en ze zeggen dat ik beter praat”.

Voor dit 12-maanden durende medicijnonderzoek, wordt u 4 keer uitgenodigd naar het UMCG te komen. Wij vragen u om een dagboekje bij te houden en tijdens de 4 bezoeken worden onder andere longfunctiemetingen verricht om de functie van de longen te monitoren.

Gezond in de mond zorgt voor een betere gezondheid

Kliniek Tandheelkunde Sneek besteedt veel aandacht aan preventie. Zonder dat u het merkt, kunnen ontstekingen aan tandvlees ontstaan. Deze mondziekte, parodontitis, kan onder meer leiden tot hart- en vaatproblemen, zo stellen onderzoekers. Ons team zal op de Open Dag alle vragen over goede mondzorg beantwoorden. Zo blijft uw mond gezond zonder tandvlees ontstekingen.

Voor deelname aan het onderzoek krijgt u naast reiskosten ook een vergoeding als compensatie.

MAAK KANS OP EEN WAARDEBON VAN €150,-

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Drs. K. Imkamp, arts-onderzoeker longziekten E-mail: k.imkamp@umcg.nl / Tel: 050-3611743

Zie www.tandartssneek.nl/tandartsquiz, print het uit en lever 12 februari tussen 13.00 en 16.00 uur in. Zo maakt u kans op een waardebon van € 150,00.

SIMMERDIJK 14B • 8601 ZP SNEEK T 0 5 1 5 4 3 0 8 4 0 • W W W. TA N DA R TS S N E E K . N L

Praten over de HPV-prik met ouders, jongeren, artsen, docenten, GGD-medewerkers

GGD Fryslân PUBLIEKSACADEMIE

Doe de Tandartsquiz

Vaccinatie tegen baarmoederhalskanker Gemma Kenter (gynaecoloog): “Ik raad ieder meisje aan om de inenting te gaan halen.

De beste leeftijd is rond de 12 jaar, omdat de meeste meisjes dan nog niet seksueel actief zijn en dus niet besmet zijn met HPV. Er zijn veel misverstanden, maar neem van mij aan: deze inenting is net zo veilig als elke andere inenting.”

Wietske (12) krijgt de prik binnenkort. Zij heeft wel eens iets over de prik tegen baarmoederhalskanker gehoord. Sommige meisjes op school hebben de prik al gehad. Met de meisjes op school praten ze er wel over.

Ook praat Wietske er wel over met haar ouders.

Wietske: “ik vind de prik trouwens wel een beetje eng, omdat ik er enge verhalen over heb gehoord.”

Benieuwd wat andere meisjes, moeders en experts vinden?

Aanmelden Datum Tijd Adres

www.ggdfryslan.nl

www.ggdfryslan.nl/publieksacademie maandag 22 februari deuren open vanaf 19.30 uur, aanvang 20.00 uur Piter Jelles (Leeuwarder Lyceum) Doctor Jacob Botkeweg 3, 8935 AB Leeuwarden

De toega ng is grat is

VRAAG & ANTWOORD

Hoe gezond is boerenkool? En hoe verzorg je het gebit van een kind? Twee vragen die binnenkwamen op de redactie van Gezondheid & Co. Carina Twerda ging op onderzoek uit.

Carina Twerda

D

e dochter van Miranda Haarsma uit Groningen is ruim een jaar oud. ,,Ik heb zelf niet een heel goed gebit en hoop dat dat van mijn dochter prachtig wordt. Wat kan ik er aan doen om haar een stralend gebit te geven?’’ ,,Je begint met het poetsen van de tanden vanaf het moment dat het eerste tandje is doorgebroken’’, legt tandarts Hans de Wit uit. ,,Tot 2 jaar kun je het gebit eenmaal per dag poetsen en vanaf 2 jaar tweemaal per dag. Dit kun je het beste doen door zelf achter je kind te gaan staan en zijn hoofd op je hand te laten rusten. Van de allerkleinsten kunnen de tanden het beste liggend op de commode worden gepoetst. Gebruik een kleine tandenborstel met zachte haren en doe daarop een klein bolletje tandpasta. Maak zachte, masserende bewegingen over zowel de tanden als het tandvlees.’’ ,,Als je kind ouder wordt, kun je het meer eigen verantwoordelijkheid geven door het kind zelf zijn gebit te laten poetsen. Tot 10 jaar is het wel belangrijk om het gebit minstens eenmaal daags na te poetsen, bij voor-

Boerenkool is erg gezond.

keur ’s avonds. Ook na die leeftijd is het belangrijk om het tandenpoetsen geregeld te controleren en te begeleiden.’’

Ook is het volgens De Wit belangrijk dat een kind tijdig naar de tandarts gaat. Dit bevordert niet alleen een gezonde ontwikkeling van het gebit, maar voorkomt ook angst op latere leeftijd. Aangeraden wordt daarom om je kind al vóór de tweede verjaardag mee te nemen naar de tandarts. ,,Neem je kind mee als je zelf voor controle moet. Het ziet

dan dat jij ook in de stoel ligt en dat er niets vervelends gebeurt.’’

Een mooie vraag komt van Thea de Jong uit Drachten. ,,Mijn groenteman vertelde me laatst dat boerenkool ontzettend gezond is en dat het eigenlijk een superfood is. Klopt dat of is het een verkooppraatje?’’

Boerenkool verovert in rap tempo de wereld. Niet alleen als ingrediënt voor een ouderwetse stamppot, maar ook in bijvoorbeeld een smoothie, pasta en in Amerika zelfs in cocktails. De groente is hipper dan hip en bovendien oergezond. Michelle Obama verbouwt boerenkool in de tuin van het Witte Huis en supermarktketen WholeFoods in Amerika verkoopt ongeveer 22.000 stronken per dag. De groente figureert op de menukaart van hippe en gezonde restaurants.

Boerenkool bevat per 100 gram 41 kilocalorieën en 2,5 gram vezels. Het is volgens het voedingscentrum de wintergroente met de meeste vitamines en mineralen, dus supergezond. Er zit vooral vitamine A, B1, B2, B3, B6, C, E, foliumzuur, calcium, ijzer en fosfor in. Boerenkool geeft energie, zorgt voor een

goede weerstand, bevordert botaanmaak en voorkomt bloedarmoede.

Boerenkool bevat veel vezels, nodig voor een goede spijsvertering. Zeker voor mensen met coeliakie een voordeel, aangezien het in hun eetpatroon een probleem kan zijn om voldoende vezels binnen te krijgen. Ook bevat boerenkool per calorie meer ijzer dan rundvlees. Voor vegetariërs en veganisten is boerenkool een goede bron van ijzer.

Hebt u ook een vraag voor Carina Twerda of wilt u reageren? Of bent u specialist en wilt u meewerken aan deze rubriek? Stuur dan een mail naar gezondheidenco@ndcmediagroep.nl.

Bezoek ook onze website www.gezondheidenco.nl.

RECEPT

FUSILLI MET ZALM IN ROOMSAUS

E

en lekker en snel te maken pastagerecht voor iedereen.

Daarmee bedoel ik ook de mensen die glutenvrij en/of lactosevrij (moeten) eten.

Voor de pasta nemen we een glutenvrije variant, en de gebruikte room is honderd procent plantaardig.

Mag je wel gewoon voedingsmiddelen eten met gluten en lactose, dan kun je bijvoorbeeld volkorenpasta gebruiken en room van (deels) dierlijke herkomst zoals kookroom of slagroom. De meeste grote supermarkten hebben een apart schap voor glutenvrije en/of lactosevrije producten.

Eet smakelijk.

Ingrediënten voor 2 personen 200 gram (glutenvrije) fusilli (‘wokkelmacaroni’); 1 zalmfilet (diepvries); half bakje champignons (± 125 gram); 2 teentjes knoflook; 1 kleine ui; 200 milliliter (plantaardige) room; kokosolie of olijfolie; handje pijnboompitten; peper; zout.

Bereidingswijze Kook de fusilli gaar volgens de aanwijzingen op de verpakking.

Snijd de knoflook en het uitje fijn.

Verhit wat olie in een pan en fruit

daarin de knoflook en de ui.

Snijd de champignons fijn en voeg deze toe. Bak zo’n 2 à 3 minuten tot de champignons ietsje bruin worden.

Draai het vuur laag en voeg de room toe. Breng op smaak met peper en zout. Leg de zalmfilet in zijn geheel in de saus en doe een deksel op de pan. Stoof in ongeveer 7 minuten gaar.

Intussen rooster je een handje pijnboompitjes in een droge koekenpan met een snufje zout tot ze bruin zijn.

Als de zalm gaar is trek je de filet met een vork uit elkaar. Giet de fusilli af en voeg toe aan de saus. Serveer en strooi de pijnboompitjes erover.

JOLANDA GERRITSEN

L E E U WA R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 4 F E B R UA R I 2 016 7

Zo zit het met implantaten Door een ongelukkige val een tand verloren. Met een implantaat ziet het er weer mooi uit en voelt het als vanouds. De tijden van een loszittend kunstgebit zijn voorbij. Met implantaten functioneert het gebit weer prima.

Een tand of kies die verloren is gegaan vervangen met een implantaat.

Als een tand of kies mist, kan op deze plek in

Kosten

de kaak een implantaat worden geplaatst. Een

De kosten komen voor vergoeding vanuit de

implantaat is een titanium schroef die in het bot

basisverzekering in aanmerking wanneer het

wordt gezet. Nadat het implantaat is vastge-

gaat om implantaten voor de houvast van een

groeid kan er vervolgens een kunsttand (kroon)

kunstgebit en iemand minimaal een jaar tande-

op worden gemaakt. Ook als er meerdere tan-

loos is en het bot van de kaak geslonken is.

den en kiezen missen is dit met implantaten te verhelpen.

Omnimed, kliniek voor implantologie

De kosten voor het plaatsen van implantaten voor een kroon of brug komen meestal niet in

Het plaatsen van een implantaat is meestal

aanmerking voor vergoeding uit de basisverze-

een eenvoudige chirurgische behandeling die

kering. Wel uit een aanvullende verzekering voor

heel goed onder plaatselijke verdoving is uit te

tandheelkunde, als die is afgesloten.

voeren. Kaakchirurgen Hans Seydell en Kees

Met implantaten is een loszittend kunstgebit verleden tijd.

Veel mensen met een kunstgebit hebben hier problemen mee. Het gebit zit niet meer lekker waardoor praten en eten moeilijker gaat.

Vaak gaat het dan om de onderkaak. Door twee implantaten in de onderkaak te plaatsen kan er een klikgebit gemaakt worden die wel weer goed functioneert. Ook een loszittend kunstgebit in de bovenkaak is vaak met implantaten op

Heijdenrijk zijn specialisten op het gebied van

Patiënt worden bij Omnimed

de implantologie met elk ruim 20 jaar ervaring.

De meeste mensen die in aanmerking komen

Het team bestaat verder uit tandartsen, mond-

voor een implantaat hebben dit meestal al met

hygieniste, tandtechnici en een tandprotheticus

hun eigen tandarts besproken en die verwijst

De kliniek voor Implantologie en Kaakchirurgie

hen dan met een gerichte vraagstelling.

“Omnimed” in Grou is een gespecialiseerde

Mensen die niet meer naar een tandarts gaan,

praktijk waar alle implantologische behande-

bijvoorbeeld omdat ze een kunstgebit hebben,

lingen mogelijk zijn.De wensen van de patiënt

kunnen ook zonder verwijzing een afspraak

staan bij Omnimed centraal.

maken.

Kernwoorden zijn persoonlijke aandacht, service, duidelijkheid, vertrouwen, behandeling op maat en volgens de laatste inzichten. De kaakchirurgen van Omnimed stellen hoge eisen aan het eindresultaat en nemen geen genoegen met onbevredigende oplossingen. Daarbij vinden ze dat implantologische behandelingen moeten plaatsvinden in een zo prettig mogelijke omgeving.

te lossen.

Oedsmawei 24 Grou Tel. 0566- 820020

info@omnimed.nl www.omnimed.nl