2016 03 09 dvhn memoires

1457352116

woensdag 9 maart 2016

in samenwerking met

De dag dat je kind doodgaat – wat dan?

Die laatste weken – waar en hoe?

12 17

AVT

AVT

AV

KINDERUITVAART KINDERUITVAART

Een mooi afscheid is blijvend van waarde

Kleur Kinderuitvaart

voor vroeggeborenen, kinderen en jongeren

Marijke Buursink Uitvaartverzorging KINDERUITVAART

van mens tot mens

050 - 58 93 005

• • • •

warmte en betrokkenheid aandacht voor detail ruimte voor stilte goede organisatie

Kleur Uitvaart

• creatieve oplossingen

voor jongeren, jonge ouders en mensen met een verstandelijke beperking

UITVAARTBEGELEIDING

Kleur zet op creatieve en betrokken wijze jouw ideeën om in een persoonlijk afscheid.

24/7 bereikbaar Werkzaam in Groningen, Drenthe en Friesland

Oosterseweg 1 9785 AD Zuidwolde (Gn) info@marijkebuursink.nl www.marijkebuursink.nl

Claudia Geenen 06-414 45 703 www.kleurkinderuitvaart.nl www.kleuruitvaart.nl

1457352166

De dood hoort bij het leven – dat is een zekerheid. Vroeg of laat krijgen we er allemaal mee te maken. Maar we lopen er het liefst met een grote boog omheen.

We denken er niet aan, we schuiven de dood voor ons uit. Het leven slokt ons op.

LICHT OP DE DOOD Door: Marijke Buursink Als de dood toch in je leven komt, dan treft je dat als een schok, zeker wanneer dat een kind betreft. In korte tijd moeten keuzes worden gemaakt waar je hoofd niet naar staat. Hoe vind je jouw weg in al die mogelijkheden die er tegenwoordig zijn? En wat ís er allemaal mogelijk?

De uitvaartbeurs Licht op de Dood geeft informatie rondom sterven. Niet alleen over de uitvaart zelf, maar ook over de periode daarvoor en daarna. Thuis sterven – wie wil

dat niet? Maar als dat niet kan, wat dan?

Wat kan thuiszorg bieden en wat is een hospice?

En na de uitvaart – hoe dan verder? Als het leven te zwaar wordt – is er dan hulp?

Uitvaarten zijn de laatste twintig jaar veelkleurig geworden. Er is geen antwoord meer mogelijk op de vraag: wat is gebruikelijk? Steeds vaker hebben de overledenen hun wensen al kenbaar gemaakt: een speciale kist, gezongen muziek of bijvoorbeeld

een film voor de kleinkinderen. Ook de nabestaanden zoeken hun eigen, persoonlijke manier van afscheid nemen.

In deze uitvaartbijlage staat de dood in de schijnwerpers.

De derde editie van de Uitvaartbeurs Licht op de Dood is op zaterdag 19 maart van 11.00-16.00 uur in de Martinikerk in Groningen. In het hart van de kerk is een apart gedeelte rond sterven en rouw van kinderen.

U bent van harte welkom.

Alles kan… en wat dan?

AFSCHEID NEMEN IN 2016

Door: Marijke Buursink Begin 1900 hoefde je niet na te denken: de begrafenis verliep altijd op dezelfde manier: de overledene werd thuis opgebaard, de buren verleenden noaberhulp, er was een voorloper, een kerkdienst, een dominee of pastoor en er werd begraven op de gemeentelijke of kerkelijke begraafplaats. Na afloop koffie met de locale koek. De timmerman maakte de kist en de voorloper en de dragers hadden in het dagelijks leven hun eigen beroep.

De dood was geen onbekende in het leven: de kindersterfte was hoog en de mensen leefden korter dan nu. De blik was gericht op het hiernamaals: kom je in de hemel of in de hel? En voor de nabestaanden gold: de kop d’r veur en deurgoan.

Vanaf 1950 veranderde dit. Het vaste uitvaartpatroon veranderde.

Overledenen werden niet meer thuis opgebaard, maar in een uitvaartcentrum met goede koeling. Er kwamen vakmensen rond de dood en de dood verdween

uit het dagelijks leven. Langzamerhand begon ook de ontkerkelijking, waardoor men naar andere vormen van afscheid ging zoeken. Parallel daaraan kwamen er steeds meer crematoria en die brachten ook andere rituelen met zich mee: drie stukjes muziek, een gesproken woordje, nu niet meer door de dominee, en de kist laten staan of laten wegglijden.

Vanaf 1970 is er enorm veel veranderd in de maatschappij en daarmee ook in de rituelen rond de dood. Migranten namen hun eigen gewoontes mee en zo leerde men hier ook onder andere chinese, islamitische en hindoeïstische rituelen kennen. Via de islam kwam bv. de lijkwade, die hier was verdwenen, weer in beeld.

De vele jonge mensen die in die tijd de dood vonden door HIV wilden geen “ouderwetse, zwarte” uitvaart, maar wilden kleur en leven. Er ontstonden gekleurde kisten en rouwkaarten. En waarom geen afscheid in een kroeg met livemuziek?

Maatschappelijk was er sprake van individualisering – en daarmee ook het zoeken naar de eigen individuele vorm van uitvaart. De uitvaart moest een afspiegeling zijn van het leven van de overledene. En de nabestaanden willen niet alleen maar doorgaan met hun leven, maar het verlies ook een plek geven en verwerken.

Vanaf 2000 bracht het besef van het belang van duurzaamheid en milieubewust handelen ons de natuurbegraafplaatsen en de ecologische kisten.

In 2016 zie je alle vormen naast elkaar: in de dorpen de stille stoet, onder klokgelui lopend naar het graf; begraven worden in een lijkwade in de natuur; een samenzijn in een café met een hapje en een drankje en de klassieke crematieplechtigheid met een persoonlijk accent. De voorloper van 1900 werd de uitvaartverzorger van 1950 en de uitvaartbegeleider van 2016. Je kunt rustig zeggen: in 2016 kan bijna alles gerealiseerd worden wat mensen bedenken.

Maar.. je schuift de dood voor je uit, je wil niet over “die dingen” nadenken. Als er dan iemand dood gaat, dan wordt je meestal overvallen door alles wat je moet regelen. Terugkijkend zeggen nabestaanden dikwijls: als we dat hadden geweten, hadden we het anders gedaan.

De ruim 70 standhouders van de Uitvaartbeurs Licht op de Dood geven u een gevarieerd beeld van de vele mogelijkheden.

4 woensdag 9 maart 2016 DAGBLAD VAN HET NOORDEN

Hulzebus Wanneer er binnen uw familie iemand komt te overlijden, kunt u er voor kiezen om zelf de laatse verzorging te doen. Maar u kunt ook gebruik maken van de kennis van een professional. Medewerkers van Hulzebus kunnen u bijstaan en adviseren tijdens de verzorging of deze van u overnemen.

Voor het vervoer beschikken wij over een eigentijds wagenpark van modern tot klassiek.

“Een mooi afscheid, een blijvende herinnering” Een verdrietige gebeurtenis op een mooie manier beleven...

Vraag ons u te adviseren. Een

Meer dan 6 planken Een passende uitvaartkist vormt een belangrijk onderdeel van het afscheid. Dat wij meer leveren dan 6 planken wordt duidelijk wanneer u onze website bezoekt. Ons uitgebreide assortiment biedt u een ruime keuze op het gebied van uitvaartkisten. Ook kunt u een keuze maken op basis van materiaalsoort. Van een zeer eenvoudige kist tot een zeer luxe kist, van hout tot gevlochten mand (Fair Trade); wij kunnen aan elke wens voldoen.

herinneringsbijeenkomst vraagt om bijzondere aandacht. s’ Amuse Cateraar

Dag en nacht bereikbaar op 050 5251800.

Zuiderweg 191, 9744 AD GRONINGEN hulzebus@home.nl www.hulzebus-uitvaartverzorging.nl

s’ Amuse Cateraar Ineke de Boer 050 - 3129213 www.samuse.nl

Eén met de natuur De invulling van een uitvaart wordt steeds persoonlijker en op voorhand bespreekbaar.

Bij leven al een mooie plek kiezen om begraven te worden hoort daarbij.

Een natuurbegraafplaats onderscheidt zich van een reguliere begraafplaats doordat graven niet geruimd worden, niet onderhouden hoeven worden en er uiteindelijk niets rest dan een natuurgebied. Begraven worden in de natuur is bijdragen aan de bescherming en het behoud van Nederlandse natuurgebieden.

In Groningen en Friesland is het ook mogelijk om in de natuur begraven te worden. Vraag via de website vrijblijvend een rondleiding of brochure aan.

U kunt zich ook door ons laten informeren op de uitvaartbeurs ‘Licht op de dood’ in de Martinikerk in Groningen op 19 maart 2016. Graag tot dan en daar!

Een natuurgraf is een laatste rustplaats omringd door een passend decor van an veranderende vera ende seizoenen seizoenen

Natuurbegraafplaats friesland

Natuurbegraafplaats Reiderwolde

Ab van Middelkoop | 06 5040 6467 | Achtste Wijk, Nieuwehorne | 06 5040 6467 info@natuurbegraafplaatsfriesland.nl | www.natuurbegraafplaatsfriesland.nl

Trudy de Weerd | 06 4099 7008 | Oostwolderweg 3A Winschoten info@reiderwolde.nl | www.natuurbegraafplaatsreiderwolde.nl

1457352188

Deelnemers

74

74

1

73

koor

koorrondgang

72

ge or

28

33

11

9

34

12

8

26

35

13

7

25

36

68

6

66

23

37

15

4

22

38

16

3

21

39

17

2

20

18

67

24

5

40

69

27

10

14

65 64

1

63

41

19

42

57

43

50

44

49

45

48 46

70

47

51

56

52

55 53

54

62 61 58

60 59

hoofdingang

29

doodsdeur

l

31

32

7

Kunst van herinnnering

8

Amelius

Kneedbare steen 10 Kleur Kinderuitvaart 11 Mini Rouwauto 12 UMCG thuis 13 VOOK/Lieve Engeltjes 14 Boekentafel 15 Nunazorg 16 Bineke Pietersen 17 Kuhlmann Notariaat 18 Wikkelgoed 19 Anders bloemstyling 20 NDC 21 Herinnering in glas 22 Marijke Mulder 23 Heymanscentrum 24 Adplana 25 Ront 26 Alice Santing 27 Mama’s 28 Hans Hulzebus 29 CMO 30 Cuperus 9

71 30

De Kistemakker

2 Over-leven 3 Super Mirthes Lichtpuntjes 4 Stiltebeeld 5 Laatste Vlucht 6 Portret in Glas

bruidsdeur

WC

31 S’amuse

40 Bea Sportel 41 De Sinne

42 Marijke Buursink Uitvaart

43 Doodskist.nl

44 TSN

45 Urn en Ambacht 46 AR Video 47 Ridder

48 Theehuis

49 Vier het leven

50 Atelier Alewijn 51 De Schreef

52 Poel

53 Lenteinoktober

54 Sio2

55 My facilities

56 Keramiek v. buiten 57 Hadders media

58 Yarden

59 Green Coffins

60 Zinn

61 EHBO op locatie

62 Monum

63 Zavadi

64 Natuurbegr.plaats Friesland 65 Reiderwolde

66 Jolanda Kieneker 67 Onesto-e-bella

68 Afscheidswaden 69 Axios

70 Ritueel begeleiders

32 Café Naderhand

71 Musica Rosa

34 Notaris Huitsing

73 Ida Schiphouwer

33 Thuiszorg dichtbij

35 Fotostel

36 Hillig Meer 37 Sakura

38 Memoriementen

39 Gasthuis Groningen

72 Labyrint

74 AOC Terra / kisten

6 woensdag 9 maart 2016 DAGBLAD VAN HET NOORDEN Een mooi afscheid is blijvend van waarde

Marijke Buursink Uitvaartverzorging Voor een afscheid bestaat geen recept – want ieder mens is uniek. Daarom zal ik als uitvaartverzorger helpen zoeken naar de manier van afscheid nemen die bij u past.

Voor al uw rouwwerk met een persoonlijk tintje.

Uw ideeën, gevoelens en wensen staan centraal. Ik kan aanreiken waar u niet aan denkt en aanvullen waar dat nodig is. Ik geef heldere informatie en heb tijd en aandacht voor u.

Een grote of een bescheiden uitvaart – dat maakt niet uit: het zijn de kleine gebaren, de details die een uitvaart persoonlijk maken. Een mooi afscheid is van waarde voor de rest van je leven.

• • • • •

www.bloemenboetiekabutilon.nl

warmte en betrokkenheid aandacht voor detail ruimte voor stilte goede organisatie creatieve oplossingen

Selwerd Overtuinen Heerestraat Hoofdweg

Groningen Zuidhorn Roden Paterswolde

Eikenlaan 37 9741 EH Groningen T 050-5771031

Oosterseweg 1 9785 AD Zuidwolde (Gn) info@marijkebuursink.nl www.marijkebuursink.nl

van mens tot mens

050 - 58 93 005

Hulzebus ontzorgt

verzorgt, organiseert en faciliteert in moeilijke tijden.

de Coendersborg

Een mooi afscheid, een blijvende herinnering

de BuitenSociëteit s’ Amuse Cateraar Ineke de Boer 050 - 3129213 www.samuse.nl

ruime aula 24-uur rouwkamers laatste verzorging uitvaartkisten rouwvervoer rouwdrukwerk Diverse pakketten, ook wanneer u wat minder te besteden heeft.

Dag en nacht bereikbaar op 050 5251800.

Zuiderweg 191, 9744 AD GRONINGEN

1457352215

Een groeiende groep mensen vindt duurzaamheid een belangrijk thema. Deze mensen kiezen steeds vaker voor een uitvaart die past bij die filosofie. Er is dan ook steeds meer belangstelling voor een natuurlijke uitvaart of een begrafenis op een natuurbegraafplaats. .

EEN UITVAART IN DE NATUUR Maar ook rondom de uitvaart is er steeds meer aandacht voor natuur en milieu. Zo wordt de rouwstoet steeds vaker vervangen door een bus. Eén bus voor alle genodigden is namelijk minder vervuilend dan een stoet auto’s achter elkaar. Nog milieuvriendelijker is de uitvaartbakfiets die sinds een paar jaar te huur is. Rouwkaarten worden steeds vaker digitaal verstuurd, of op milieuvriendelijk papier.

Een kist of een rieten mand?

De meerderheid van de Nederlanders wordt op dit moment begraven in een spaanplaten kist met een eikenhouten fineerlaag. Dit is goedkoop, vergaat redelijk snel, maar is niet zo milieuvriendelijk. De kist bevat schadelijke lijm die in het milieu belandt. Steeds meer mensen hebben de wens om hun stoffelijk overschot te begraven op een manier die de aarde zo weinig mogelijk belast. In een kist van duurzaam hout, zonder metaal of schadelijke lijmsoorten of in een rieten mand of lijkwade van natuurlijk materiaal. Bij begraven zijn kisten van karton, bamboe, riet of wilgentenen de meest duurzame keuzes.

Cremeren zonder kist lijkt misschien milieuvriendelijker, maar is het niet. Omdat er dan, vanwege het ontbreken van een omhulsel, meer brandstof nodig is. Daarom is bij cremeren een houten kist het meest duurzaam.

Veel mensen willen na een crematie uitgestrooid worden in de vrije natuur. Uit onder-

zoek van de Universiteit van Wageningen blijkt dat echter niet milieuvriendelijk te zijn.

Volgens de onderzoekers is het uitstrooien van de as schadelijk voor de natuurlijke flora in een gebied. De as onder de humuslaag begraven in een milieuvriendelijke urn blijkt een beter alternatief Begraven in de natuur Janny Boonstra is werkzaam bij Natuurbegraafplaats Hillig Meer in Eext. Daar merkt ze dat de aandacht voor een natuurlijke uitvaart toeneemt: “Mensen vinden steeds vaker verbinding in de natuur en het idee om na het overlijden op te gaan in de natuur spreekt ze dan aan. We komen voort uit de natuur en we keren er ook weer in terug. De beleving van een uitvaart hier op Hillig Meer is ook heel bijzonder. De vogels die fluiten, het ruisen van de bladeren in de bomen. Mensen voelen zich hier heel sterk verbonden met de natuur en dat geeft troost.”

Bij een natuurbegrafenis wordt de overledene in een natuurgebied begraven. Daarna ontfermt de natuur zich over het graf, dat verder geen onderhoud vergt. Daarom is er geen grafzerk te vinden, maar een boomschijf of een zwerfkei. Graven worden niet geruimd om de natuur zo min mogelijk te verstoren.

Boonstra: “Wij besteden veel zorg en aandacht aan de ontwikkeling van nieuwe natuur en behoud van oorspronkelijke flora en

In doeken gewikkeld - is niet ingewikkeld De mooiste manier om je warmte aan een ander te geven, is je armen om hem of haar heen slaan.

In een stevige, maar niet knellende, omarming kun je je geborgen en veilig voelen.

Fair Trade uitvaartmanden

Een zo kwetsbaar mens als een baby of klein kind houd je in je armen en dan ervaart het je warmte.

Als je het te slapen legt, dek je het toe.

Van oudsher werden baby’s na de geboorte in doeken gewikkeld. In sommige culturen gebeurt dat nu nog. Een kind inwikkelen is een mooi gebaar om te doen: je omarmt het niet met je armen, maar met doeken.

Als volwassene word je niet meer ingewikkeld. Maar als je als volwassene een keer hebt kunnen ervaren wat het is om lekker “ingestopt” te worden in je bed, bijvoorbeeld als je ziek bent en dus ook kwetsbaar, dan weet je hoe warm en helend dat is.

Van oudsher werden ook overledenen in doeken gewikkeld.

In de islam is dat ook nu nog de gebruikelijke manier. Als je bent

fauna. De opbrengsten komen ten goede aan natuur- en bosbeheer. Zo stellen we de toekomst van het bos veilig. Mensen die hier een plek reserveren dragen dus hun steentje bij aan behoud van de natuur.”

Waar natuurvriendelijk begraven een paar jaar geleden nog echt iets nieuws was, is de natuurlijke of “groene” begrafenis tegenwoordig heel normaal. Iedere uitvaartondernemer heeft vandaag de dag meerdere natuurvriendelijke uitvaartkisten in het assortiment.

Volgens Boonstra zijn de redenen voor het kiezen van een groene uitvaart heel divers.

“Voor veel mensen is het voltooien van de kringloop van het leven belangrijk. Of het bijdragen aan het in stand houden van een natuurgebied. Maar voor anderen is er ook een veel praktischer reden: een begrafenis op een natuurbegraafplaats wordt vaak bij leven al uitgezocht. Nabestaanden hoeven dan niet zoveel te regelen rondom een uitvaart.”

Mensen regelen tegenwoordig steeds vaker de details van hun eigen uitvaart. Nadenken over de eigen sterfelijkheid zorgt ervoor dat mensen ook nadenken over de gevolgen van de uitvaart voor het milieu. En hun eigen plek in die natuurlijke cirkel van leven en dood.

Natuurbegraafplaats Hillig Meer in Eext is 7 dagen per week geopend. Kijk voor meer informatie op www.hilligmeer.nl of bel 0592-260944

overleden ben je in zekere zin ook kwetsbaar: anderen bepalen de manier van aanraken en kijken. Jij kunt niet meer aangeven of iets wel niet naar de zin is.

Een overledene inwikkelen is: met zachtheid nog één keer je armen om iemand heenslaan en een veilige plek voor hem bereiden.

Duurzaamheid betreft de gehele aarde: het beperkt zich niet tot een klein gebiedje – het strekt zich wereldwijd uit. Wanneer we kiezen voor een natuurvriendelijke uitvaart met natuurvriendelijke materialen, kan het niet zo zijn dat anderen in verre landen als India of Indonesië daar de dupe van worden.

Fair Trade ontwikkelt op duurzame wijze de levensomstandigheden op het gebied van werk, onderwijs en gezondheidszorg van zeer arme gemeenschappen in de wereld. Er wordt geen gebruik gemaakt van kinderarbeid.

De gebruikte technologieën verminderen de uitstoot van broeikasgassen. Er wordt gestreefd naar minimalisering van de impact van de afvalstromen op het milieu.

Goederen worden zo mogelijk over zee vervoerd. Er wordt gebruik gemaakt van biologisch afbreekbaar of recyclebaar verpakkingsmateriaal. Een organisatie met het Fair Trade Keurmerk werkt binnen dat concept.

De uitvaartproducten worden hoofdzakelijk gemaakt van zich zelf vernieuwende gewassen, ook wel “biobased” genoemd. Om die reden is het kappen van bomen zeer beperkt en wordt er gewerkt met niet bedreigde of risicovolle plantensoorten.

De producten (uitvaartmanden) blijven volledig biologisch afbreekbaar. Producten: manden van bamboe, bananenblad, pandanus en wilgenteen.

Zie ook: www.greencoffins.nl

Afscheidswaden Voor een persoonlijk en liefdevol afscheid

www.wikkelgoed.nl

www.alewijn-lijkwades.nl

www.afscheidswaden.nl

“Het is dat laatste beetje Op het moment waarop voor nabestaanden de tijd plots stilstaat, en de wereld uiteen dreigt te vallen, staan deze dames op. Vier vrouwen vertellen hoe zij kunnen meedenken, en structuur bieden.

Hoe zij ieder op hun eigen manier niet alleen faciliteren, maar echt iets betekenen wanneer het ertoe doet. Hoe zij écht van waarde zijn.

“Het regelen van een uitvaart is niet zo moeilijk”, begint uitvaartondernemer Marijke Buursink. “Het zijn de extra dingen die je kunt aanreiken.” Marijke besloot tien jaar geleden voor zichzelf te beginnen. “Ik heb nu meer tijd en rust voor de families, en kan nog beter aansluiten bij hun wensen.” Hoe ze dat doet? “Als je de nabestaanden na een overlijden voor het eerst ontmoet is het chaosdag. De mensen zijn totaal van slag en zijn zichzelf niet. Hun tijd staat even stil.

Het eerste wat je dan kunt bieden is rust. En laten voelen dat alles echt niet in één uur geregeld hoeft te worden.”

rijke stimuleert nabestaanden ook om zelf dingen rond de uitvaart te doen. Hierdoor wordt de uitvaart “iets van de mensen zelf ”, en niet iets waar ze zelf op bezoek zijn.

“Ontroerend mooi”, omschrijft Marijke haar werk ook. “Bij een groot verlies vallen alle buitenlagen weg.

Wat overblijft zijn kwetsbare mensen, die ongeacht hun afkomst niet meer zoveel van elkaar verschillen.

Het enige wat je dan kunt doen, is zelf ook heel puur en eerlijk zijn.”

“Elke uitvaartondernemer kan ook kinderuitvaarten begeleiden”, vertelt Claudia Geenen. “Maar ik merk wel dat je echt affiniteit met

“Het eerste wat je kunt bieden is rust” Na achttien jaar ‘in het vak’ merkt Marijke dat nog steeds iedere uitvaart anders is. “En dat moet ook.”

De uitvaartverzorgster biedt geen vast recept, maar ziet het als haar uitdaging om mee te denken. “Je merkt dat nabestaanden vaak zelf nog aan het zoeken zijn. Dan moet je goed luisteren, vaak tussen de regels door.” In hun zoektocht naar de juiste rustplaats, hoorde Marijke laatst één van de dochters tussen neus en lippen zeggen: ‘eigenlijk wilde moeder gewoon terug naar de natuur’. Als uitvaartverzorger kun je die opmerking aanhoren, maar je kunt hem ook oppakken en er iets mee doen. Marijke opperde dat er ook een natuurbegraafplaats in de buurt is, en de familie was blij met dit idee waar zij zelf nooit aan gedacht hadden.

“Het is heel dankbaar werk. Je kunt echt van waarde zijn, door met aandacht te luisteren en te kijken wat er nodig is, zodat de uitvaart langzaam vorm kan krijgen.” Ma-

de doelgroep moet hebben. Met broertjes en zusjes, opa’s en oma’s: de sociale structuur rondom een kind is veel nauwer. Je hebt te maken met zo’n intens verdriet, dan moet je niet als een olifant door de porseleinkast denderen.”

“Ik leg geen standaardboeken van leveranciers neer”, zegt de uitvaartbegeleidster van Kleur Kinderuitvaart resoluut. “Ik zie door

wil kunnen knuffelen. Zo komt het voor dat ze vandaag dit willen en morgen toch heel anders. En dat is goed.”

“Ik spreek kindertaal.” Handig, want in het proces draait het niet alleen om de ouders, ook om de eventuele broers en zussen. Zeker pubers willen nog wel eens de kont tegen de krib gooien, weet Claudia. “Het is ook afschuwelijk wat hen overkomt. Ik ga altijd op zoek hoe ik ze een aandeel kan geven voor en tijdens de uitvaart.

Bloemen uitzoeken, een mooi gedicht laten voorlezen, of samen de kist sluiten? Dat is waar ze op terug kijken en waarmee ze verder moeten.”

Kleur Kinderuitvaart helpt rou-

“Deze vreselijke droom verzachten” de bomen het bos al niet meer, laat staan dat ouders dat kunnen.

Zij zijn overdonderd, overmand door emotie.” Claudia staat waar mogelijk en wenselijk bij. “Een kist in de kleur van de slaapkamer? Of in de vorm van een auto? Het eindproduct moet geheel naar de wens van de ouders zijn, de vorm vinden we gedurende de week wel.” En soms moet Claudia hierbij flink in de spagaat. “Vader vindt het soms moeilijk om het kindje thuis te hebben, terwijl moeder de hele dag

wende kinderen op weg met de ‘Dromenvanger’, een zogeheten troostdoos. “Daar zit daadwerkelijk een dromenvanger voor boven het bed in, die deze vreselijke droom misschien een beetje kan verzachten.” En een lichtgevend sterretje: “Een moeder vertelde laatst dat haar zoontje het mee naar school had genomen, en dat de hele klas in de donkere kelderkast is gaan staan. Het is dat laatste beetje extra dat je kunt geven waar je het voor doet.”

Béa G. Sportel-Bolt

Rouwverwerking gedichten www.iknoemjenaam.nl

Gebr. Ridder Grafmonumenten www.Riddernatuursteen.nl

www.myfacilities.nl

1457352249

extra dat je kunt geven” “Wij zijn ervan overtuigd dat voedsel invloed heeft op je gemoedstoestand. Chocola, en dan vooral pure, is én gezond én brengt je in een iets mildere stemming. Laten we dat dan vooral inzetten”, vertelt cateraar Ineke de Boer van s’Amuse.

“Afgelopen week hadden we alleen al vier herdenkingsdiensten”,

verzorgt s’Amuse zeer regelmatig diensten: Café de Sleutel aan de Noorderhaven in het centrum van Groningen, de Buitensociëteit aan het Paterswoldsemeer, en het alom bekende schip de Voorwaarts Voorwaarts. “Nabestaanden kunnen ervoor kiezen om uit te strooien vanaf de Voorwaarts, na een herdenkingsdienst op één van de andere locaties.”

“Die eigenheid laten wij terugkomen” duidt Ineke de trend om het begraven en herdenken niet op één locatie te laten plaatsvinden. “Onze Coendersborg in Helpman Groningen ligt niet alleen op loopafstand van een begraafplaats, maar ook op een prachtige, groene plek.”

Ook op de andere drie locaties

Labyrint van het leven Het labyrint is is een symbolische weergave van de weg door het leven. Je denkt op een goed spoor te zitten, maar dan loopt de weg dood en dan moet je terug. Je denkt dicht bij het doel (het middelpunt) te zijn, maar dan buigt de weg af en volgt er een grote omweg.

Je hoort anderen lopen – ga je twijfelen aan je route of houd je vast aan je eigen koers? Het lopen van een labyrint is een ritueel.

Je kunt dit doen met ritueel begeleiders: zie programma pag.19

“Onze taak is het ondersteunen van de uitvaartverzorger. Wij nemen de catering, aankleding en veelal de logistiek voor onze rekening”, legt Ineke uit. “In alle onze takken zijn wij gastheer en dus dienstverlenend. Onze gastvrijheid is daardoor nét even ietsje meer.” Toch zijn herdenkingsdiensten anders dan bruiloftsfeesten en partijen. “Het komt er nóg meer op aan. Wij spelen ook echt in op alle behoeftes.”

Als de mensen terugkomen van de koude begraafplaats serveert s’Amuse bijvoorbeeld bij voorkeur een lekker mokje warme soep.

“We proberen te kijken wat de overledene als bijzonderheid had.

Maakte oma lekkere tomatensoep?

Dan krijgen de (klein)kinderen lekkere tomatensoep. Laatst overleed een jong iemand, en lazen we in één van de berichten dat hij ’s zomers altijd saté voor de hele buurt maakte. Die eigenheid laten wij terugkomen.” En als alle gasten de deur uit zijn? “Dan trekken we met alle plezier nog een flesje open voor de familie. Alle tijd.”

“Of het nu een overledene van de ramp met de MH17 was, of een

dienst, als laatste eerbetoon.” Het beeld van snel wegwezen omdat de volgende groep alweer in de hal staat te wachten, blijkt totaal niet te kloppen. “Die mensen hebben al zoveel moeten meemaken. Sommigen willen tot elf uur in de avond blijven, met een borrel. Prima.” En op zondag cremeren? “Natuurlijk kan dat ook.”

Dan die koffie en cake. “Sommige nabestaande kiezen nog steeds voor een cake- en koekplateau, en daar maken wij natuurlijk iets lekkers van. Maar wij moedigen juist aan om het persoonlijk te maken.”

Zo hadden ze laatst Zweedse gehaktballetjes van de Ikea, en nabestaanden die graag de gem-

“Gebruikelijk of standaard bestaat niet” ‘gewone’ uitvaart waarbij je een oude man ziet huilen die na 50 jaar huwelijk zijn vrouw moet missen en zelf amper zijn sokken kan vinden.

Het is heftig, maar het mooiste vak dat er is omdat je onder bijzondere omstandigheden wat voor iemand kunt betekenen”, vertelt Suzanne Veenstra-Riegen van Yarden uitvaartorganisatie.

Suzanne is manager van het oudste crematorium van Yarden, in Groningen, waar ‘gebruikelijk’ of ‘standaard’ niet blijkt te bestaan. “We hebben regelmatig dat nabestaanden voor prachtige live-muziek op het podium kiezen, tot zelfs een complete fanfare. Ik herinner me ook een erehaag met vuilniswagens van de gemeentelijke reinigings-

berbollen van bakkerij Borgman uit de stad wilden. Of serveerden ze Griekse wijn, omdat die ook altijd op vakantie werd gedronken.

“Want een goede uitvaartverzorger vraagt door, kijkt wat de wensen zijn en geeft daar een praktische invulling aan. Wij maken het mogelijk.”

Naast het verzorgen van uitvaarten, biedt Yarden onder andere theaterstukken over rouw en verlies bij jongeren, en de herinneringsbijeenkomsten ‘heimwee met een glimlach’. “Op deze wijze proberen wij de dood bespreekbaar te maken, en écht van waarde te zijn.”

Praktijk de Sinne, Therapie en Coaching

www.nunazorg.nl

www.kleurijkesinne.nl

www.urnenambacht.nl

10 woensdag 9 maart 2016 DAGBLAD VAN HET NOORDEN

DOCUMENTAIRES VAN LEVENSVERHALEN

uitvaartbegeleiding

LENTE IN OKTOBER FILMPRODUCTIES

Elk verlies is uniek, zo ook elke uitvaart.

WWW.LENTEINOKTOBER.NL

Groot of intiem,

afscheid nemen doet ieder mens op eigen wijze.

Wat ik doe?

Samen kijken naar wat jij nodig hebt voor jouw afscheid.....

Bereid tot een persoonlijk gesprek om later een passend afscheid te verzorgen.

Natuurlijk betrokken...

www.westera.nl Oude Rijksweg 7 | 9481 BD Vries | [T] 0592 54 30 82 | 050 309 22 60 | info@westera.nl Dag en nacht bereikbaar | Uitvaartverzorging te: Noord- en Midden Drenthe, Groningen, Haren e.o.

Marij Jonkmans • 06-46 64 28 28 contact@sakura-uitvaart.nl • www sakura-uitvaart.nl

Een herinneringsboek Als nabestaande kan het fijn zijn de herinnering van je partner, ouder, kind of vriend dichtbij te houden.

Persoonlijke momenten vastleggen, zodat je er steeds even naar toe kan.

Herinnering aan jou www.herinnering-aan-jou.nl info@herinnering-aan-jou.nl facebook.com/herinneringaanjou.nl

Je kunt een boek laten maken, we kunnen het samen maken of doe mee met een workshop Mijn herinneringsboek.

Even een bakje troost Urnen van Atelier De Wilgen Elke urn van De Wilgen is uniek, net als degene die u wilt herdenken.

U kunt kiezen uit de collectie of een urn laten ontwerpen naar uw wensen.

Meer weten? Kijk op: www.dewilgen-urnen.nl

Wees welkom in

Theehuis Selwerderhof

op Begraafplaats Selwerderhof, Iepenlaan 204, Groningen.Telefoon 06 15035680 Dagelijks geopend vanaf 10.30 tot 17.00 (zomer) of 15.30 (winter).

Een initiatief van Stichting Accolade en de gemeente Groningen i.s.m. vrijwilligers.

www.theehuisselwerderhof.nl

1457352282

THEEHUIS SELWERDERHOF WEER OPEN

Verscholen in het groen van begraafplaats Selwerderhof staat sinds 2003 een theehuis.

Het wordt gerund door vrijwilligers en iedereen is welkom. Sommige bezoekers komen alleen, andere samen. Even een bakje troost, de krant of een dichtbundel lezen, vanachter de grote ramen of op het terras mijmeren en genieten van de hoge bomen met vogeltjes en eekhoorns. Vaak ontstaat een gesprek met de vrijwilligers of medebezoekers. Rouw en verdriet kunnen verbinden en mensen ook op andere vlakken dichter bij elkaar brengen.

In oktober 2015 werd het theehuis getroffen door brand. De roetschade was enorm en de deuren waren plotsklaps gesloten. Gelukkig is er de heropening in maart, Theehuis Selwerderhof zal dan weer dagelijks open zijn. De vrijwilligers kijken er naar uit om de gasten weer te verwelkomen!

Verbonden door glas Hein van de Water, Jakobine von Dömming en Inge Okken werken met glas en licht om het gevoel in beeld vast te leggen.

Op ambachtelijke wijze wordt een beeld gevormd van wat een persoon in het leven achterlaat.

Ze werken nauw samen met de opdrachtgever om een passend gedenkmonument te creëren.

Een ontmoeting met het drietal in hun werkplaats.

Hein van de Water en Jakobine von Dömming Glaskunstenaars Bedrijf: SiO2 Glas te Groningen Maken: Gedenkmonumenten met glas “Hij zat vaak in de tuin uren naar zijn vijvertje met vissen te kijken.

Een creatie ontstaat bij ons altijd uit een samen-verhaal, dat maakt ons werk zo persoonlijk. Wij luisteren naar het verhaal van de opdrachtgever en wisselen vaak en veel uit tijdens het ontstaan van een monument. We proberen mee te voelen in de herinneringen om ze goed vorm te kunnen geven en verwerken in een gedenkmonument wat qua formaat past bij de manier van gedenken en samen zijn na de dood.

Dit is een bijzonder proces dat heel dicht bij jezelf komt. Vertrouwen en uitwisseling zijn hierbij essentieel.

Dat vijvertje is nu terug in zijn grafmonument” vertellen Jakobine en Hein, vormgevers van deze bijzondere gedenkplek. Als mensen bij ons komen hebben ze wensen waarin de reguliere markt niet kan voorzien. Dat zijn vooral heel persoonlijke wensen.

De opdrachtgeefster die ons benaderde voor dit monument, wenste een plek waar ze graag wil zijn. Met een bankje waar ze op kan zitten en ruimte voor persoonlijke dingen. Hier kan ze bij hem zijn, omringd door de herinneringen aan zijn leven.

Inge Okken Filmmaker Bedrijf: Lente in Oktober Filmproducties te Groningen Maakt: Portretdocumentaires rond afscheid en verlies Film, beeld en geluid, is een fantastisch medium om herinnerin-

gen vast te leggen en zichtbaar te maken vóór de tand des tijds het geheugen vervaagt.

Ik heb een film gemaakt voor een jongetje. Hij is zijn beide ouders verloren en moet zijn leven daarom binnen een ander gezin in een andere stad voortzetten. Zijn vertrouwde leven achter zich laten.

De film gaat over zijn leven en over zijn levensverhalen. Het leven in het gezin dat hij samen met zijn vader en zijn moeder heeft gevormd.

Familie en vrienden vertellen in de film de verhalen die hem een tastbare herinnering meegeven.

Bestaande foto’s en beeldmateriaal uit die tijd worden in dit document gebruikt. Het is een gedenkmonument voor later wanneer hij naar dit deel van zijn leven terug wil kijken.

Afscheid nemen van mensen die je lief zijn is een ingrijpend proces. Zo’n afscheid kan je wezenlijk veranderen. Na het overlijden van de dierbare gaat jouw leven door en vraagt vaak om nieuwe vormgeving. De herinneringen die je met je meeneemt naar de toekomst kleuren die vorming, want het zijn de blijvende verbanden met wat ooit is geweest. Een film waarin die verbanden worden geportretteerd houden die herinnering levend.

Tijdens de Uitvaartbeurs Licht op de Dood presenteren Si02 Glas samen met Lente in Oktober Filmproducties zich met tal van bijzondere en vernieuwende diensten op het gebied van verliesverwerking.

Maak kennis met de mensen van Café Naderhand Maar hoe doe je dat? Waar kom je mensen tegen die in hetzelfde schuitje zitten? Wat is het doel van een ontmoeting? Wat is er al in de buurt van Stad en Ommeland?

Waar voelt iemand zich thuis?

Na wat omzwervingen zijn we uitgekomen bij digitale plekken om elkaar indien gewenst dagelijks te kunnen ontmoeten en een plaats waar we elkaar op de derde zondag van de maand treffen. Als we op een van deze plaatsen mensen treffen met wie we een klik hebben kunnen we afspreken om bijvoorbeeld op een ander moment gezamenlijk te gaan wan-

delen, iets cultureels te bezoeken of ergens wat drinken zonder dat daar hoge verwachtingen aan vast zitten.

Mocht het iets zijn waar je wilt komen kijken en misschien zelfs energie en je talenten wilt delen binnen de organisatie, voel je dan van harte welkom. We zijn aanwezig op de Uitvaartbeurs.

We vinden elkaar dagelijks op www.cafenaderhand.nl of www. facebook.com/cafenaderhand/ en de derde zondag van de maand in Het Heerenhuis, Spilsluizen 9, 9712 NR Groningen.

Vorig jaar zijn we gestart met Café Naderhand. Een aantal mensen voelde de behoefte om samen te komen na het overlijden van hun partner.

Beelden van Afscheid

Jolanda Kieneker Beeldend Kunstenaar

Beelden van Afscheid Beelden van Afscheid Fotografie Film Levensverhaal

www.ronvisserfotografie.nl (06) 54 90 28 95

www.onesto-e-bella.com

www.jolandakieneker.nl

www.ronvisserfotografie.nl

Fotografie Film Levensverhaal

Fotografie Film Levensverhaal

www.ronvisserfotografie.nl (06) 54 90 28 95 www.ronvisserfotografie.nl Emile Verheule (06) 54 90 28 95

Portret in Glas

Een kinderuitvaart mogelijkheden en keuzes Kinderen en de dood, het blijft een moeilijk onderwerp. Je hoort als ouder geen afscheid te moeten nemen van je kind. Maar wat als het je wel overkomt? Terwijl je overspoeld wordt door emoties, moeten er allerlei praktische zaken geregeld worden. Van het ene op het andere moment moet je gaan nadenken over de invulling van het afscheid. Wat zijn de mogelijkheden? Hoe wil je het afscheid vorm geven? Zijn alle ideeën ook uitvoerbaar? Heeft je kind wensen vastgelegd? Wat zijn de kosten?

Begraven of cremeren Een van de eerste beslissing die genomen moet worden: begraven of cremeren? Voor sommige ouders is het al duidelijk, voor andere ouders een bijna niet te nemen

Een alternatief afscheid

Laatste vlucht

Een alternatief afscheid

www.LaatsteVlucht.nl

beslissing. Laat je goed informeren wat de mogelijkheden zijn en houd rekening met de toekomst. Op veel begraafplaatsen kunnen kinderen bij elkaar liggen, op een zogenaamd ‘kinderhof’. Als ouder kun je hiervoor kiezen. Maar wil je als ouder te zijner tijd bij het graf van je kind komen te liggen, kies dan voor een familiegraf.

Mogelijkheden Er is een toenemende behoefte van ouders om het afscheid van hun kind persoonlijk vorm te geven. In de afgelopen jaren zijn de mogelijkheden daarvoor toegenomen.

Ouders kunnen nu zelf een keuze maken die past bij de leeftijd en de wensen van hun kind. Bijvoorbeeld: een kist beschilderd met het logo van FC Groningen, een paardenmeisje dat door haar paard naar de begraafplaats gereden wordt, ouders die zelf het grafje dichten, een tijdelijk grafdoek plaatsen, live muziek bij het graf, crematorium of thuis. Bijna alles is mogelijk.

www.stiltebeeld.nl

Praat met anderen Betrek eventuele broertjes en zusjes ook bij de voorbereidingen van het afscheid. Vaak vinden volwassenen het moeilijk om met kinderen over de dood te praten, omdat ze niet weten hoe. Kinderen hebben daar meestal minder moeite mee. Door kinderen te betrekken bij het afscheid, kunnen kinderen ervaren dat een verdrietige periode tegelijk ook heel bijzonder kan zijn en voelen zij zich niet buitengesloten.

Familie, vrienden, en alle anderen die dichtbij het kind staan kunnen ook veel betekenen voor jou als ouder in de periode na het overlijden tot aan de uitvaart. Ze kunnen je steunen en taken op zich nemen zodat jij als ouder nog veel bij je kind kunt zijn.

Overweeg of je klasgenoten, vrienden en teamgenoten van de sportclub van je kind wil betrekken bij het afscheid. Zij horen bij de leefwereld van je kind.

Kosten Een mooi afscheid hoeft niet te betekenen dat het een duur afscheid is. Door creatief te denken kan de uitvaart veelal goedkoper en toch heel mooi, passend en troostend zijn.

Denk hierbij bijvoorbeeld aan: een afscheidsbijeenkomst in het clubhuis van de voetbalvereniging waar je kind lid was, de afscheidsbijeenkomst thuis, je kind zelf vervoeren naar de begraafplaats of crematorium, de kist zelf maken en beschilderen of door zelf de rouwkaart te ontwerpen en maken.

afscheid stap voor stap vorm te geven. Je bent als ouder niet verplicht om de verzekeraar de uitvaart te laten verzorgen. Kies voor een uitvaartondernemer die betrokken is en het afscheid regelt naar jouw wensen. Het

is be die g word dat j als g

E t

Clau

Dick Middendorp, lokatiefotograaf

Kinderuitvaartondernemer Als ouder kun je ook een (kinder)uitvaartondernemer inschakelen om samen het

kunstvanherinnering.nl

www.herinneringinglas.nl

www.zavadi.nl

www.AkidiA.nl

Maak het afscheid van een kind kleurrijk en persoonlijk Een kinderuitvaart is heftig en bijzonder. Om het afscheid zo mooi en persoonlijk mogelijk te maken kunt u de ruimte waar het afscheid plaats vindt aankleden als een kinderkamer. De sfeer die op deze manier ontstaat kan kracht geven in deze zware tijd. Uw idee en wens zijn leidend bij de ontwerpen van Kunst van Herinnering.

Door actief mee te denken over

kleur en een toepasselijke afbeelding kunnen eigen wensen van ouders worden uitgevoerd. Het verdriet van het afscheid nemen van een kind kan daarmee wat verzacht worden.

Kunst van herinnering Miranda Smit-van Keulen

www.kunstvanherinnering.nl

KINDERUIT

06 – 414 45 703 info@kleurkinderuitvaart.nl In Groningen, Drenthe en Fr

Wereldlichtjesdag

is belangrijk dat je als ouder keuzes maakt die goed voelen. Waarbij je niet gehinderd wordt door wat ‘hoort’ bij een uitvaart, maar dat je zoekt naar een afscheid dat bij jullie als gezin past.

Een mooi afscheid geeft troost voor de toekomst.

Claudia Geenen, Kleur Kinderuitvaart

UITVAART

art.nl en Friesland

Op de tweede zondag in december, op Wereldlichtjesdag staan we stil bij alle kinderen die, op welke leeftijd en om welke reden dan ook, zijn overleden.

Kinderen die gemist worden en van wie we de naam blijven noemen.

We herinneren die avond met broertjes, zusjes, (groot)ouders, andere familieleden en mensen die zich verbonden voelen al die kinderen, door een kaarsje te branden en naar muziek en gedichten te luisteren. Er zijn mensen voor wie het verlies nog zo vers is en anderen voor wie dat al 30 jaar geleden is. De pijn van het gemis en het verlies van hoop en dromen die niet uitkwamen blijven hetzelfde en verbinden mensen die elkaar verder niet kennen.

Voor meer informatie: www.wereldlichtjesdag.nl

…..WE BLIJVEN JE NAAM NOEMEN……

‘Geen kind is zo aa nwezig, als het kind dat wor dt gemist’

Wil je nu een kaarsje aansteken voor iemand die je mist?

Kijk dan op www.lichtjesdaggroningen.nl

Vereniging voor Ouders van een Overleden Kind Je kind verliezen. Alleen als je het zelf meemaakt kun je begrijpen hoe dat is. Wij, ouders van een overleden kind in Groningen en Drenthe, zijn lotgenoten die je kunnen helpen bij dit immense verdriet. De troost die we elkaar kunnen bieden is dat we elkaar vasthouden wanneer we dreigen te vallen, elkaar overeind helpen wanneer we weer eens zijn gestruikeld, dat we naar elkaar luisteren en aan elkaar vertellen over de pijn die we voelen en het onbegrip dat we soms ontmoeten, dat we met elkaar huilen, maar ook lachen, elkaar aankijken en herkennen.

Je kunt bij ons terecht met je verhaal, keer op keer. Er is één-op-één contact mogelijk, maar we bieden ook gespreksgroepen, inloopmiddagen, lezingen, workshops en een landelijke dag. Altijd informeel en veilig, wanneer jij er behoefte aan hebt. www.vook.nl

‘TROOST, HERKENNING, PERSPECTIEF’

Terminale zorg voor je kind Palliatieve terminale (thuis)zorg voor je kind, oftewel zorg in de laatste levensfase: als ouder moet je er niet aan denken dat dit jou en je kind overkomt. Helaas gebeurt het soms dat kinderen ernstig ziek zijn en aan de ziekte overlijden. Team Kindzorg van UMCG in Groningen Thuis kan in dit geval de deskundige zorg thuis verlenen, die voor ouders en kind zo belangrijk is. Door de hooggekwalificeerde thuiszorg, kan het kind zo lang mogelijk thuis verblijven en thuis sterven, in de eigen vertrouwde omgeving.

De zorg die het UMCG Thuis levert, betekent veel voor de ouders van zieke kinderen en hun gezin. Kinderen kunnen hierdoor thuis blijven in plaats van in het ziekenhuis en de ouders worden zelf ontlast. Daarnaast is het voor ouders een geruststellend idee dat er een professional in huis of in de buurt is als er iets mis gaat met hun kind. De ouders en kind raken vertrouwd met de verpleegkundigen die bij hen thuis komen. Het is op een gegeven moment niet meer vreemd om thuis zorg te ontvangen voor hun kind.

Wat hierin erg belangrijk is, is dat de ouders in hun waarde worden gelaten. Zij weten immers het beste wat goed is voor hun kind. De wensen van ouders en kind staan altijd centraal. De juiste houding van artsen of verpleegkundigen is hierin onontbeerlijk. “De rol van de ouders in dit hele proces moet op de juiste wijze ge-

waardeerd worden en afgestemd worden op de rol van de professional”, aldus Johan de Jong, directeur van UMCG Thuis. De medewerkers van Team Kindzorg gaan daarom altijd de dialoog hierover aan met de ouders. Zo wordt duidelijk afgestemd wanneer de verpleging er wel is, maar ook heel duidelijk wanneer niet, zodat de ouders met hun kind(eren) ook af en toe een normaal gezin kunnen zijn, met de privacy die daarbij hoort. De verpleegkundige is in dat geval op afroep beschikbaar.

Door samen met de ouders te zoeken naar een passende oplossing, en de bestaande hulp bij de zorg te betrekken, wordt gestreefd naar een zo respectvol en waardevol mogelijk afscheid van het kind. Hoe moeilijk het ook is, Team Kindzorg is er trots op hier een bijdrage aan te mogen leveren.

www.kinderuitvaartbegeleiding.nl

www.kneedbaresteen.nl

Amelius.nl Prematuur.nl Kindermandjes.nl

www.minirouwauto.nl

www.umcgroningenthuis.nl

14 woensdag 9 maart 2016 DAGBLAD VAN HET NOORDEN

Volgens Toon Hermans sterven we niet ineens, maar af en toe een beetje...

Zo begint uitvaartondernemer Dick koster zich voor te stellen op zijn website. Zijn bedrijf verzorgt al weer 21 jaar uitvaarten op maat. Deze vorm van sterk persoonlijke dienstverlening ligt hem na aan het hart. Dick Koster heeft bijna een kwart eeuw geleden heel bewust voor het beroep van uitvaartondernemer gekozen. Zo ontstond in 1994 een van de eerste zzp uitvaartondernemingen in Noord Nederland. Dick Koster: “Het geeft mij enorm veel voldoening als ik de zorgen van nabestaanden kan verlichten en daarmee een goede start kan geven voor een goede rouwverwerking.”

Dick Koster is een dienstverlener die zijn sporen heeft verdiend. Terwijl hij zijn bedrijf aan het opbouwen was, werkte hij de uitvaartorganisatie CVU, (nu Yarden) en ook nog eens bij Algemeen Belang in Groningen. Echter, sinds 2004 staat Dick Koster op eigen benen.

Dat de uitvaartonderneming zich sociaal opstelt bewijst het feit dat in 2005 de allereerste ‘Budget-uitvaart’ (nu: Eenvoudige Uitvaart) zijn intrede deed in Noord-Nederland. “Wie niet of te laag verzekerd is voor de kosten van de uitvaart, of gewoon weinig geld wil of kan uitgeven, kan toch rekenen op een volledig verzorgde uitvaart. Zelfs met een volledige professionele nazorg via NuNazorg. Denk daarbij aan de fiscale, notariële en financiële zaken die er na een overlijden op de familie afkomt.

De kosten daarvan neem ik voor mijn rekening”. Ook beschikt Uitvaartondernemer Dick Koster over een draagstersgilde van maar liefst 12 vrouwen welke klaar staan om de kist te dragen of om te assisteren bij een uitvaartplechtigheid.

Als uitvaartondernemer moet je van alle markten thuis zijn. Dick Koster organiseerde diverse uitvaartbeurzen, houdt lezingen voor o.a. de ouderenbonden en desgevraagd op huiskamerniveau.

Ook heeft hij alle contacten om een begrafenis- of crematieplechtigheid vlekkeloos te laten verlopen.

“De beste manier om te weten wat ik aanbied, is toch persoonlijk contact. Ik ga met alle plezier naar mensen toe voor een voorbespreking en om de uitvaartwensen door te nemen. Zo’n gesprek is puur informatief en verplicht tot niets. Aangezien ik het Keurmerk Persoonlijke Uitvaart mag voeren is een goede waardering voor mijn werk heel belangrijk voor de continuïteit van mijn bedrijf. Aangezien de familie een beoordeling geeft na de uitvaart, blijft het voor mij dan ook een uitdaging om dit elke uitvaart weer waar te maken”.

Wilt u een vrijblijvende afspraak of heeft u vragen?

Schroom dan niet om contact op te nemen met Dick Koster: Telefoon 050-309 56 74 of neem een kijkje op de website: www.begrafenis-crematieverzorging.nl

1457352323

Gesprekken van een moeder met haar overleden kind

EEN ANDER LICHT OP DE DOOD Veel ouders van een overleden kind worstelen met deze grote vragen – waar in eerste instantie geen antwoorden voor zijn. Zelfs wanneer je – op welke manier dan ook – een gelovig mens bent, brengt het overlijden van een kind je leven danig door de war. Het leven is niet meer vanzelfsprekend en hoe kun je vrede vinden met wat er is gebeurd?

Het overkwam ook Jelma Daalman, die meerdere kinderen verloor aan een tot op heden onbekende ziekte. Zij wist en weet zeker, dat haar kinderen ergens zijn, weliswaar niet meer op deze aarde, maar wel

ergens waar ze voortleven en zich verder ontwikkelen.

In haar leven gebeurde het wonderbaarlijke, dat haar overleden kinderen langs telepathische weg contact met haar zochten. Met nuchterheid en openheid stelde zij zich hiervoor open. Haar dochtertje Celeste troostte haar en gaf antwoord op haar innerlijke vragen. “Mama, het moest zo zijn, jij en ik hebben hier niets aan kunnen veranderen. Het maakt hier niet uit, of je lang of kort op aarde bent geweest, als je je levensopdracht maar hebt kunnen vervullen. Het is goed, ik ben hier gelukkig”.

Na het verlies van je kind staat je wereld op zijn grondvesten te schudden. Hoe kun je verder met je leven? Waarom overkwam dit jouw kind en jou? Had je beter moeten opletten? Had je meer kunnen doen? Kun je ooit nog wel gelukkig zijn?

Door: Erwin Matijsen van Evosites Toen mijn oma vorige zomer overleed, moest er veel geregeld worden. Gelukkig had oma zelf ook bij veel zaken aangegeven hoe ze het graag wilden hebben, dat maakte het voor haar (klein)kinderen een stuk eenvoudiger. Waar ze niet aan had gedacht, was aangeven wat we met haar Facebookaccount moesten doen. Misschien niet heel vreemd voor een vrouw van 93. Dat ze Facebook gebruikte om contact te onderhouden met haar kinderen en kleinkinderen was al een hele prestatie natuurlijk. Gelukkig wist iemand haar inloggegevens, zodat we haar account op de herdenkingsstatus konden zetten.

Een vraag die veel notarissen regelmatig gesteld krijgen.

In sommige gevallen is een testament niet nodig, maar wel wenselijk. In veel gevallen heel verstandig of echt noodzakelijk.

Notaris mr. André Bosscher, verbonden aan Notariaat Kuhlmann te Groningen geeft uitleg.

Gehuwd en u heeft kinderen?

De wet biedt in deze situatie een prima basisregeling: de langstlevende echtgenoot wordt beschermd. Maar wat nu als na uw overlijden uw kind gaat scheiden?

Mag uw erfenis dan ook naar de ex-echtgenoot van uw kind? Als u wilt dat uw vermogen in de familie blijft moet dat worden vastgelegd in een testament.

Veelal leeft een aantal daarvan niet meer, vooral als u heel oud wordt. Dan komen nichten en neven in de plaats en zijn er ineens heel veel erfgenamen. Als u dit niet wilt moet er een testament worden gemaakt waarin de erfgenamen die u wenst aan te wijzen worden benoemd. Bijvoorbeeld goede doelen of specifieke personen.

Onterving Wilt u een kind of familielid uitsluiten van uw erfenis, dan moet u dit doen door het opmaken van een testament. Laat u informeren door de notaris over de gevolgen.

Executeur benoemen Een executeur is iemand die de afwikkeling van de nalatenschap regelt. Hij kan met zijn taken beginnen, ook als nog niet alle erfgenamen zijn gevonden. De executeur kan een erfgenaam zijn, maar ook een buitenstaander, bijvoorbeeld een notaris. Om diverse redenen is het handig om een executeur te hebben, bijvoorbeeld als er meerdere erfgenamen zijn of als er spanningen zijn tussen erfgenamen. Natuurlijk zijn er nog veel meer redenen te verzinnen.

Alleenstaand en geen kinderen?

Een alleenstaande zonder kinderen laat volgens de wet ouders en broers/zussen na als erfgenamen.

Samenwoners Samenwoners worden in de wet niet beschermd. Als zij elkaar willen beschermen is een testament

Wat Celeste haar heeft verteld, heeft Jelma Daalman opgeschreven in heeft een boek: Overleven. Dit boek heeft als boodschap, dat er een leven is na de dood.

Zie: www.over-leven.com.

Jelma Daalman is therapeut en begeleidt ook ouders van een overleden kind. www.reset-praktijk.nl

Online accounts na overlijden

Moet ik een testament maken?

Als je in Nederland geen testament maakt, is de wettelijke regeling van toepassing. Er is dus altijd iets geregeld. Maar is dat in uw geval voldoende? De beantwoording van deze vraag is sterk afhankelijk van uw persoonlijke situatie en uw voorkeur. Een selectie van situaties.

Celeste vertelt, dat zij met veel andere kinderen de taak hebben om contact te leggen tussen de twee werelden: die van de levenden en die van de “doden”. Dat de meeste overleden kinderen contact zoeken met hun ouders. Dat er steun en hulp van de “andere kant” komt wanneer mensen (ouders, broers en zussen) goed leren luisteren. Dat het intense verdriet om het verlies van je kind niet het einde is, maar een begin kan zijn van een andere manier van in het leven staan en dat het verlies niet tot een trauma hoeft te leiden. Ieder mens kan door zijn eigen obstakels, moeilijkheden en emoties te verwerken op weg gaan naar de kracht van liefde.

Facebook, Twitter, Pinterest, LinkedIN, email, een bol.com-account, we laten steeds meer online activiteit achter. Maar wat gebeurt er eigenlijk met deze accounts na uw overlijden? En heeft u hier nog enige invloed op?

absoluut noodzakelijk. Een testament (met een samenlevingscontract!) biedt dezelfde bescherming als gehuwd zijn. Trouwen is vanuit een juridisch perspectief dus niet nodig.

Belasting betalen Als u een wat groter vermogen heeft kan een goed testament ervoor zorgen dat er minder erfbelasting verschuldigd wordt.

Ook deze reden wordt veelal gegeven voor het opmaken van een testament. U hoeft hiervoor niet heel rijk te zijn. Laat u informeren door een notaris.

Advies Als u twijfelt of u een testament moet maken neem dan contact op met een notaris. De notaris zal naar aanleiding van een goede bespreking een goed advies kunnen geven.

Veel accounts bieden enkel aan dat het account wordt opgeheven, na het invullen van formulieren en het meesturen van bewijzen van overlijden. Facebook geeft u de optie om iemand (beperkt) toegang tot uw account te geven, zodat deze persoon het account na uw overlijden kan beheren. Google heeft de optie dat uw account automatisch na een bepaalde periode inactiviteit wordt opgeheven. Geen enkel dienst zal echter uw inloggegevens opsturen, zodat nabestaanden volledige controle over uw accounts krijgen.

Net zoals we over andere zaken wel onze wensen kenbaar maken aan onze naasten, is het een goed idee om dit ook te doen voor uw online activiteiten. Moeten uw accounts gesloten worden, of moet er wellicht eerst een berichtje geplaatst worden van uw overlijden? Om gedoe te voorkomen is het verstandig iemand, of meerdere personen, toegang te geven tot uw inloggegevens. Sla bijvoorbeeld uw inloggegevens op een usbstick op (versleuteld en veilig opgeborgen!) en wijs een vertrouwenspersoon aan die hier toegang tot heeft. Om dit te vergemakkelijken zijn er ook online aanbieders die dit voor u regelen.

Bent u zelf nabestaande, vergeet dan niet bijvoorbeeld foto’s en andere belangrijke gegevens van de accounts van de overleden persoon te downloaden voordat u de accounts sluit of laat sluiten.

Zo kunnen we het leven van iemand wereldwijd afsluiten.

16 woensdag 9 maart 2016 DAGBLAD VAN HET NOORDEN

dplana

Westera Uitvaartverzorging (24 uur per dag bereikbaar) Oude Rijksweg 7 9481 BD Vries Telefoon: 0592 - 543082 info@westera.nl

Geldzaken regelen rond erfenis en overlijden?

Doe het nu, doe het zelf samen met Adplana

Voor meer informatie bezoek onze website: www.westera.nl

Over Westera Uitvaartverzorging HET LEVEN EN DE DOOD ZIJN ONLOSMAKELIJK MET ELKAAR VERBONDEN. VROEG OF LAAT BREEKT VOOR EEN IEDER DE LAATSTE DAG AAN. SOMS GEHEEL ONVERWACHT. OP HET MOMENT DAT U EEN DIERBARE VERLIEST, IS HET VOOR U EN ANDERE NABESTAANDEN EEN HELE GERUSTSTELLING ALS DE ZORG VOOR DE UITVAART GOED GEREGELD IS. In zo’n periode is het immers uiterst moeilijk om helder te blijven denken en de juiste beslissingen te nemen over de uitvaart.

Het is dan zo belangrijk dat u kunt terugvallen op een vertrouwde uitvaartonderneming die u de helpende hand biedt.

Westera Uitvaartverzorging is zo’n onderneming.

Een betrokken onderneming die u van het eerste tot het laatste moeilijke moment ondersteunt.

Omdat de laatste zorg goed verzorgd moet zijn.

Westera Uitvaartverzorging is gevestigd aan de Oude Rijksweg 7 te Vries.Wij zijn een familiebedrijf met ruim 35 jaar ervaring. Ons bedrijf bestaat uit een team van zeven deskundige en ervaren mannen en vrouwen.

Warmte, persoonlijke aandacht,

advies | planning | nalatenschap Kijk op www.adplana.nl of bel 06 - 10 03 83 35

oog voor details, betrokkenheid, een luisterend oor als het echt nodig is, zijn elementen die wij voorop stellen. Natuurlijk zijn wij een bedrijf dat in de eerste plaats zorgt voor een professionele en goed georganiseerde uitvaart. Wij proberen op een natuurlijke wijze gestalte te geven aan úw wensen.

Tevens zijn wij al een aantal jaren in het bezit van het Keurmerk Uitvaartzorg. Dit Keurmerk vormt een waarborg voor de kwaliteit van de dienstverlening en de service van de uitvaartverzorger.

M 06 10 03 83 35 E info@adplana.nl w w w. a d p l a n a . n l

Uiteraard zijn wij ook bereid tot een persoonlijk gesprek om later een passend afscheid te verzorgen.

Natuurlijk betrokken...

www.westera.nl

“Als sterven dichterbij komt en het thuis niet meer kan”

Tel : 0595 426443 Jack Poel : 06 231 509 85 Elina Poel : 06 231 019 09

www.gasthuisgroningen.nl Tel. 06 - 1148 3924

info@poelnatuursteen.nl

www.poelnatuursteen.nl Verfijnd letterwerk op unieke grafmonumenten fraai vormgegeven, duurzaam en met zorg vervaardigd

Alvast denken en praten over uw eigen levenseinde, waarbij u zélf de regie blijft voeren. Zoals u dat gewend bent in uw leven.

Bij het maken van keuzes en uw voorbereiding kan ik u bij staan.

Marijke Mulder, levenseindecounselor, voorheen bij De Einder.

Voornamelijk werkzaam in Friesland, Groningen en Drenthe.

Tel. nr. 06 - 27 35 3735.

Levenseindecounseling.nl

Poel Natuursteen De Streekweg 25 9956 PN DEN ANDEL

Steenhouwerij de Schreef Zijlvestweg 44 9962 TB Schouwerzijl 0595 492242 | 06 23589872 info@deschreef.nl www.deschreef.nl

1457352352

De wezenlijke zorg verandert eigenlijk niet Door: Marijke Buursink “Het zal ergens in de herfst van 1996 geweest zijn dat s’ avonds, na een late dienst, mijn semafoon afging. Ik werd doorverbonden met een huisarts uit een dorpje op het Hogeland die de vraag had of ik bij een oudere man, met veel pijn en erg benauwd, die het niet meer zo lang te maken had, morfine wilde gaan spuiten. En of ik even langs de dienstdoende apotheek wilde gaan om de ampullen op te halen en of die injectie zo nodig om de 4 uur herhaald kon worden.

Oeps, ik had eigenlijk bijtijds thuis willen zijn, dat kwam er nu niet van. Wat monkelend ging ik op weg naar de apotheek. Het adres zocht ik op in de wegenatlas bij het licht van een straatlantaarn.

Eenmaal aangekomen bij de cliënt gebeurde datgene wat toch wel het wonder van de zorg genoemd kan worden. Bij de aanblik van de ernstig zieke man verdween de moeheid van het late tijdstip als sneeuw voor de zon; ik ging mijn stinkende best doen om deze man en zijn naasten een zo goed mogelijke nacht te bezorgen. Inmiddels is het heel veel jaren later en hoewel de werkomstandigheden sterk verbeterd zijn en ook de mogelijkheden tot thuisbehandeling een grote vlucht hebben genomen, verandert de wezenlijke zorg eigenlijk niks. Op volkomen onverwachte momenten kunnen de wanhoop, het verdriet, de woede, de gelatenheid, de blik, de liefde, de machteloosheid van de mens tegenover je, jou helemaal bij de lurven hebben. “ Dit schrijft Els van Dongen, palliatief verpleegkundig bij TSN thuiszorg. Ze is een bevlogen mens. Dat geldt ook voor haar collega’s Louk Costongs (specialist ouderen geneeskunde) en Gertruud van der Werff, palliatieve verpleegkundige in het Martini Ziekenhuis.

Zij maken van dichtbij mee, hoe verschillend de laatste fasen in een mensenleven kunnen zijn.

Het sterven kan thuis gebeuren, in een verpleeghuis of in een ziekenhuis. In alle gevallen wordt er, zo zorgvuldig mogelijk, passende ondersteuning gegeven aan de stervende en de omgeving.

Er zijn mooie, ontroerende of schrijnende momenten. Uit al hun verhalen blijkt hun betrokkenheid als mens en als professional.

Palliatieve zorg “Palliatieve zorg: dat is de zorg voor mensen bij wie geen genezing mogelijk is. Meestal denk je dan aan een ziekte als kanker, maar in een verpleeghuis gaat het vaak om andere ziekten. Mevrouw Meijer* heeft de ziekte

van Alzheimer. Jarenlang is ze thuis door haar man verzorgd. Hij heeft steeds meer van haar moeten overnemen. Op het laatst kon hij haar geen minuut meer alleen laten en verhuizen naar een zorginstelling was niet te voorkomen. “ aldus Louk Costongs.

Na de opname vinden er diverse gesprekken plaats met mevrouw Meijer en met haar man.

“Mevrouw Meijer maakt het redelijk. Het grootste deel van de dag doet ze gezellig mee met de activiteiten in de huiskamer.

Maar aan het eind van elke middag gaat ze op zoek naar haar jas en haar tas, ze denkt dat ze naar huis moet want het wordt donker.

Het blijkt goed te werken als haar man rond die tijd langskomt. Hij weet haar gerust te stellen en af te leiden, helpt met eten, en merkt dat hij zo toch nog wat voor zijn vrouw kan betekenen, veel meer dan hij van tevoren gedacht had. Je zou het niemand toewensen om naar het verpleeghuis te moeten, maar de zorg is prima, het is toch minder erg dan hij had gevreesd.” (Costongs) Meedenken en organiseren De palliatieve zorg bestaat ook uit vooruitdenken en afspraken maken over wat je moet doen als het niet meer gaat. Is het zinvol, om alles wat medisch mogelijk is, ook te doen?

Costongs: “Is het wenselijk dat iemand in een verpleeghuis na een beroerte nog naar het ziekenhuis gaat voor onderzoeken en behandelingen? Of is het beter in de vertrouwde omgeving te blijven?”

Wat kun je doen om die laatste fase, de terminale fase, dragelijk te maken? Soms kom je op verrassende acties uit, blijkt uit het verhaal van Van der Werff. Zo was er Mark, 30 jaar, ongeneeslijk ziek, van wie de conditie zienderogen achteruit ging. Hij woonde samen met Ria. Trouwen en kinderen krijgen – dat zou nog wel komen. Maar die gedachte wordt nu ruw verstoord. Hij kan het ziekenhuis niet meer verlaten. Ze hebben een sterke wens om toch nog te trouwen. Het palliatieve team van het Martini Ziekenhuis gaat in vliegende vaart kijken wat er mogelijk is. Met medewerking van de gemeente lukt het om te trouwen in het ziekenhuis. Drie dagen later overlijdt Mark rustig in het bijzijn van zijn echtgenote.

Sterven zonder pijn In alle situaties wordt onderzocht hoe de zieke zo min mogelijk pijn lijdt. Met medicatie is veel mogelijk, maar ook psychische pijn wordt zo veel mogelijk verlicht. Van der Werff: “De laatste maanden thuis zijn zwaar. Mw. L. is steeds meer invalide, heeft veel pijn en ook haar mentale conditie verslechtert: ze spreekt nauwelijks, is bij vlagen erg in de war en ook

agressief naar haar familie. In de week voor haar opname in het ziekenhuis trekt haar familie aan de bel bij de huisarts, omdat zij de situatie ondraaglijk vindt.”

Als je niet meer kunt genezen, kun je nog wel wat doen “Het palliatief team wordt in consult gevraagd, om de symptomen die horen bij de ziekte in deze fase zo goed mogelijk te bestrijden. We spreken met de behandelend arts en de familie over goede zorg: prioriteit wordt de pijnbestrijding, want de patiënt schreeuwt het soms uit van de pijn bij bewegen.

Mw. L. slaapt steeds meer in de dagen die volgen, maar in het weekend wordt ze nog één keer wakker en zegt dan:“ Ik heb geen pijn meer”. En dat was “ een cadeautje, na zoveel strijd thuis”, zegt de echtgenoot dankbaar. In overleg besluiten we dat mw.

L. in het ziekenhuis zal blijven tot haar overlijden, dat niet lang meer op zich lijkt te wachten. De familie kan nu rustig afscheid van haar nemen, opgelucht en ontspannen na zoveel spannende weken van moeizaam contact. Vroeg in de morgen overlijdt ze in haar slaap, omringd door dochters en echtgenoot.”(Van der Werff) Machteloosheid.

Niet altijd kun je wat doen. Ook dat blijft je als verpleegkundige bij. Van Dongen: “Ik herinnner me ook de machteloosheid die de huisarts en ik voelden toen we aan het ziekbed stonden van een man, die een enorm angstig delier (delier: acute verwardheid, red.) had, er ging een oerangst van deze man uit. Zijn onmogelijkheid om weer contact te maken met de werkelijkheid was hartverscheurend.”

www.hoogelandnotaris.nl hoogelandnotaris.nl

www.dignis.nl

www.zinnzorg.nl

Kracht Van Dongen: ”Na al die jaren in de palliatieve zorg ben ik diep onder de indruk geraakt van de veerkracht en weerbaarheid die mensen in hun laatste levensfase, met soms letterlijk de dood in de ogen, kunnen hebben.

De palliatieve zorg is de laatste jaren flink aan het professionaliseren; er komt meer aandacht en meer geld voor nieuwe ontwikkelingen. Sommige bestedingen blijken evident, sommigen lijken op de nieuwe kleren van de keizer, maar misschien moet iedereen een keertje een lege kapstok vasthouden om verder te komen. Het belangrijkste is dat de patiënt centraal blijft staan. En één van die patiënten, doodziek, fluisterde me toe: “Je moet wel genieten, hoor, daar is het leven voor bedoeld”.

www.tsn-thuiszorg.nl

* Alle namen zijn gefingeerd.

www.terugkijkenopeenpassendafscheid.nl

specialist in palliatieve terminale thuiszorg www.thuiszorgdichtbij.nl

Bloemen die blijven bloeien Gedurende elk seizoen Gedurende vele jaren www.keramiekvoorbuiten.nl

URNEN VOOR JOUW MANIER VAN LEVEN

www.monum.nl

www.andersbloemstyling.nl

www.haddersmedia.nl

www.curamortuorum.nl

www.memoriementen.nl

Vilt- en rouwkunst Ida Schiphouwer www.sio2glas.nl/home

www.rouwkunst.com

1457352373

BLOEMSTUKKEN OP DE KIST Leerlingen van het AOC Terra exposeren voor de uitvaartbeurs Licht op de Dood hun eigengemaakte bloemstukken die zijn afgestemd op de kisten.

Deze examenwerkstukken staan in de rondgang om het koor.

expositie AOC Terra

Programma 11.00 Welkom met de Serenademan 11.30 MusicaRosa, zang en piano 12.00 Axios dragers: schouderen & De Serenademan 13.00 14.00 MusicaRosa, zang en piano 15.15 MusicaRosa, zang en piano 16.00 De kerkdeuren gaan dicht

U kunt ze bekijken- samen met 10 totaal verschillende kisten en manden. Er is een prijsvraag aan verbonden, want natuurlijk zijn de leerlingen benieuwd wat u het mooiste bloemstuk vindt. Geef uw stem aan het bloemstuk dat u het mooiste vindt, Geef een parel aan het stuk dat u een “pareltje” vindt.

www.www.mboterra.nl

Muziek opent de deuren naar emoties Muziek bij een uitvaart: je hoort het vrijwel altijd. Tijdens de uitvaartplechtigheid luisteren naar muziek waar de overledene van hield. Muziek kan mensen helpen bij hun emoties te komen. Muziek dringt in één keer door tot de kern van het gevoel.

“MusicaRosa heeft een indrukwekkende bijdrage geleverd aan de afscheidsdienst van onze moeder. De dienst heeft met hun bijdrage een eigentijds karakter gekregen die alle generaties aansprak. Hun muziek gaf troost en inspiratie.”

Live muziek Dat muziek bij een uitvaart ook live kan, is niet voor iedereen bekend. Familie of vrienden kunnen een lied ten gehore brengen, maar je kunt ook professionele muzikanten inhuren. Er zijn allerlei mogelijkheden: je kunt kiezen voor instrumentaal, bijvoorbeeld piano, gitaar, harp of zelfs doedelzak. Ook kun je kiezen voor zang in combinatie met een instrument.

Het effect van de muziek wordt sterker als het live wordt gebracht, het wordt indringender. Bij het luisteren naar een cd kun je nog

Copyright: www.basuijlings.com

afdwalen. Bij live muziek communiceert de muzikant met het publiek en dat voel je als luisteraar.

Muziek als troost MusicaRosa bestaat uit Mariska Oostijen - van der Kooi (zang) en Hans Kaldeway (piano). Sinds twee jaar treden ze op bij uitvaarten. Bij Mariska ontstond het idee toen ze bij een uitvaartplechtigheid was waar een prachtige vleugel stond die niet werd gebruikt.

Zonde, vond zij. Mariska zingt al haar hele leven en ze was in die tijd zoekende naar wat ze wilde met haar talent. En daar was het: zingen bij uitvaarten, dat moest het worden. Ze benaderde pianist Hans Kaldeway en zo ontstond MusicaRosa. Tien jaar geleden zong ze bij de uitvaart van haar

Lichtpuntjes in donkere tijden Super Mirthes Lichtpuntjes zijn kaarsen. Het zijn niet zomaar kaarsen: het zijn ambachtelijke, kleurrijke kaarsen - geïnspireerd door een bijzonder kleurrijk, stralend meisje: Mirthe, die op 4-jarige leeftijd overleed aan een hersentumor.

Haar moeder, Liedeke van Spronsen maakt deze kaarsen om iemand te steunen die de verbondenheid, hoop en koestering kan gebruiken van een stralend lichtpunt. Ze worden gemaakt van kaarsrestanten, in verschillende formaten, in alle kleuren van de regenboog. In verschillende vormen, die allemaal de kracht, liefde en hoop uitstralen die iedereen, elke dag kan gebruiken, maar op sommige momenten in het leven in het bijzonder. Lichtpuntjes die op elke plek en elke gelegenheid Zie: www.supermirtheslichtpuntjes.nl

een plekje verdienen, omdat ze de verbondenheid in liefde symboliseren.

Een kaars is een lichtpuntje, dat juist feller schijnt wanneer alles donker is. Een middelpunt en warmtebron, wanneer alles koud lijkt te zijn. Maar ook is het een vlam die schijnt, straalt en verlicht, zoals vuur altijd de verbinding weerspiegelt die we allen in onszelf en elkaar vinden kunnen.

Een vast deel van de opbrengst van de SuperMirthes Lichtpuntjes wordt geschonken aan de Vereniging van Ouders, Kinderen en Kanker.

moeder. “Hoe verdrietig het moment ook was, het was zo mooi om voor mijn moeder te zingen.

Het was het laatste wat ik voor haar kon doen”, zegt Mariska.

Met die gedachte zingt Mariska nu bij uitvaarten. “Met onze muziek troost bieden aan de nabestaanden en er aan bijdragen dat de uitvaart nog mooier en persoonlijker wordt.”

Mag ik dan bij jou MusicaRosa verzorgt regelmatig de live muziek bij uitvaarten. Er wordt weleens gevraagd of het niet vreemd is om te zingen bij uitvaarten van onbekenden, omdat het zo’n persoonlijk gebeuren is. Volgens Mariska valt dit wel mee: “Ik vind het belangrijk om goed contact te hebben met de nabestaanden. Sommige mensen weten al precies wat ze willen, anderen vragen wat gebruikelijk is. Wat ik belangrijk vind, is: Hoe zouden júllie het willen? Wat zijn jullie wensen? Door het contact van tevoren bouw je in korte tijd een band op met de nabestaanden en voelt het heel natuurlijk om voor de familie op te treden.”

Voor de muzikale invulling van de plechtigheid wordt vaak gekozen voor het troostrijke ‘Mag ik dan bij jou’ van Claudia de Breij.

Maar soms ook krijgt MusicaRosa minder voor de hand liggende verzoeknummers. Zoals ‘Mooi was die tijd’ van Corrie Konings. “Dat was iets heel anders dan wat we normaal zingen”, zegt Mariska.

“Maar we hebben er samen iets van gemaakt wat bij ons past en wat het nummer recht deed.”

Dierbare herinnering Mede dankzij de live muziek wordt een uitvaartplechtigheid een dierbare herinnering. Nabestaanden en uitvaartondernemers die met MusicaRosa hebben samengewerkt, reageren dan ook zeer positief. Zo mailde een familie: “De manier waarop je samen met Hans onze liedjes gebracht hebt, maakt dat wij op een heel mooi afscheid terug kunnen kijken. We zijn blij dat we voor MusicaRosa hebben gekozenen willen jullie bedanken voor de fijne samenwerking en jullie mooie, ontroerende optreden”. www.musicarosa.nl info@musicarosa.nl 06-15443968

Doorlopende demonstraties: - Wade wikkelen - Bloemstuk maken - Herinnerdingen maken - Steenhouwen AVT

Een afscheid met bloemen Bloemen horen bij het laatste afscheid. Ze kunnen uitdrukken wat je soms niet met woorden kunt zeggen: ik houd van jou, dank je voor alles, dag laiverd.

Dat kun je natuurlijk op het bijbehorende lint zetten – maar bloemen spreken ook voor zich zelf. De rode rozen van de warme liefde, de witte lelies van de reinheid en de dood.

Het geurige geel van fresia’s voor oude oma’s en de zachtroze en paarse tinten voor een lieve moeder.

Vroeger werden er kransen gemaakt of “rouwtakken’- maar tegenwoordig heb je bloemstukken in diverse vormen en

maten. Sommigen kiezen voor zelfgeplukte bloemen uit de eigen tuin of – in de zomer – een versgeplukt veldboeket.

Maar een bloemstuk kan nog meer van de overledene uitdrukken: dan wordt er een voorwerp in het stuk verwerkt.

Demonstratie op de beurs: moderne bloemstukken maken

“Die dragers “die zijn mij bijgebleven” Het beeld van de klassieke uitvaart is: een voorloper en 4 of 6 dragers in het zwart: de “kraaien”. Tegenwoordig willen veel nabestaanden zelf de kist dragen; het hoort bij het ritueel van afscheid nemen en loslaten om zelf iemand het huis uit te dragen, zelf iemand de kerk uit te dragen of uit te rijden op een baar.

Maar dat is niet altijd mogelijk: soms zijn er te weinig draagkrachtige familieleden of de route is dermate zwaar dat men toch kiest voor “echte” dragers. Dan komen de studentendragers van Axios in beeld.

Geconcentreerde jonge mannen in zwarte pakken die de kist op strakke wijze dragen en vakkundig alle obstakels als smalle gangen, steile trappen, onmogelijke hoeken of een blubbberige begraafplaats overwinnen.

Eerbiedig dragen zes studenten de kist op de schouders naar het graf.

Met bijna militaire precisie laten ze de kist neer en laten hem vervolgens met touwen dalen in het graf.

Ingetogen geven ze een laatste groet en ze staan als erewacht bij de uitgang van de begraafplaats.

Zodat je als nabestaande geen zorgen hebt of “het wel goed zal gaan” maar je aandacht kunt richten op het afscheid.

Yarden Crematorium & Uitvaartcentrum Groningen

‘‘Het zijn de kleine dingen die het grote verschil maken.’’

Over Yarden Onze ervaring leert ons dat een betekenisvolle manier van afscheid nemen helpt bij het rouwproces. Daarom ondersteunen en inspireren wij nabestaanden bij het afscheid nemen van hun dierbaren. Afscheid waar u als nabestaande een persoonlijke invulling aan geeft, in een passende omgeving.

“U denkt er misschien liever niet

ben ik er voor u. Ik neem u alle zorg uit handen. Samen

over na, maar ooit kan het gebeuren

bereiden we een persoonlijk afscheid voor. Hierbij staan uw

dat u afscheid moet nemen van een

wensen als nabestaande en die van de overledene centraal.

dierbare. En dan komt er veel op u af.

Ook na de uitvaart kunt u op mij rekenen. Ik ben er voor u.

In deze periode kunt u op mij en mijn

We organiseren samen met Crematorium Groningen het

collega’s rekenen. Het verzorgen van

hele jaar door herinneringsbijeenkomsten met als thema

een persoonlijke uitvaart die zorgt

‘Heimwee met een glimlach’. Ook organiseren we lichtjes-

voor een blijvende herinnering waar-

ceremonies en diverse lezingen waarbij u van harte welkom

mee u verder kunt, is mijn doel. Met

bent. Mijn naam is Wim Hogenkamp, uitvaartverzorger van

respect, rust en inlevingsvermogen

Yarden in Haren en omgeving.”

Yarden Crematorium Groningen • Crematoriumlaan 6 Groningen • T 050 577 8241 Uitvaartverzorging Stad & Ommeland • Crematoriumlaan 2 Groningen • T 050 571 7244 Meer info www.yarden.nl/groningen

1457352432

THANATOPRAXIE

maakt een laatste afscheid mogelijk Afscheid nemen van een overleden dierbare betekent het begin van het rouwproces. Soms lijkt een afscheid echter niet mogelijk door de staat waarin het lichaam zich bevindt of wanneer er ernstige beschadigingen zijn opgetreden voor, tijdens of na het overlijden. Soms kan pas na dagen afscheid worden genomen wanneer nabestaanden bijvoorbeeld van hun vakantieadres moeten terugreizen.

Thanatopraxie is het tijdelijk conserveren van het menselijk lichaam na overlijden. De ontbinding en bacteriegroei worden geremd, waardoor de overledene toonbaar blijft en soms zelfs beter toonbaar wordt, waardoor een waardig afscheid mogelijk is. De typische donkere vlekken verdwijnen en de huid krijgt een normale teint. Het lichaam kan na thanatopraxie meestal zonder koeling opgebaard worden bij normale temperatuur tot het moment van de uitvaart. Idealiter zal na tien tot twaalf dagen het natuurlijke ontbindingsproces weer op gang komen.

Het moment van het uitvoeren van de thanatopraxiebehandeling is van invloed op het resultaat.

Wordt de behandeling direct na het overlijden uitgevoerd, dan zal een mooier resultaat behaald kunnen worden, dan wanneer de behandeling pas wordt uitgevoerd als er al bacteriegroei ontstaan is. Ook eventueel aanwezige chemische stoffen in het lichaam van de overledene, bijvoorbeeld na een chemokuur, kunnen de uitkomst beïnvloeden.

Daarnaast kunnen lichaamsgewicht, de algemene conditie van de weefsels en de technische uitvoering een factor zijn. De vakkundige thanatopracteurs van CMO nemen al deze zaken in overweging en kunnen aan de hand daarvan inschatten welk

resultaat de behandeling zal opleveren. Dat geeft duidelijkheid en geruststelling aan de nabestaanden.

Een thanatopraxie is een ingreep, waarbij een kleine opening in de hals of lies van de overledene gemaakt wordt. Via de slagader wordt een vloeistof in de bloedbaan gebracht, terwijl het bloed via een ader wordt afgevoerd.

Ondertussen masseert de thanatopracteur de ledematen om een goede verdeling in het vaatstelsel te bevorderen. Ook worden bloed en vocht verwijderd uit

organen, lichaamsholtes, het spijsverteringskanaal en de blaas.

De ingebrachte vloeistof heeft een conserverende werking. De exacte hoeveelheid en samenstelling van de vloeistof kunnen verschillen per overledene. De gemiddelde hoeveelheid is tussen de 4 en 8 liter.”

Omdat deze ingreep nogal ingrijpend is, moet deze vakkundig en met respect voor de overledene worden uitgevoerd. Dat kan het beste onder goed controleerbare omstandigheden in een speciale ruimte. Thanatopraxie

in een thuissituatie is daarom af te raden. Hoe eerder de thanatopraxiebehandeling wordt toegepast bij een overledene, hoe mooier het resultaat.

Maar thanatopraxie kan ook in een later stadium worden toegepast om problemen bij een opbaring op te lossen. Het is hoe dan ook belangrijk dat u als uitvaartverzorger snel een vakkundig thanatopracteur kunt inzetten, waar en wanneer dat nodig is

www.curamortuorum.nl

Uitvaartzorg van Stad tot Wad E. K R E M E R

U I T V A A R T V E R Z O R G E R

ALS HET GAAT OM EEN UITVAART EN EEN GOED AFSCHEID STAAN WIJ NAAST U.

Wij willen ouders

de kans geven hun kindje te wiegen.

Wilt u meer over ons weten?

Kijk dan op

Wij zijn een betrokken, professionele en kleinschalige uitvaartverzorger, geworteld in Noord-Groningen, gecertificeerd voor het Keurmerk Uitvaartzorg en aangesloten bij Requiem

info@uitvaar tzorgvanstadtotwad.nl • www.uitvaar tzorgvanstadtotwad.nl 0595 433363 en 0596 650861

www.wiegekindje.nl

Wiegekindje kistjes, korfjes en kleertjes voor kleintjes

22 woensdag 9 maart 2016 DAGBLAD VAN HET NOORDEN

Familiebedrijf Eefting: alle uitvaartzorg onder 1 dak!

De naam Eefting is sinds 1962 een begrip in de uitvaartbranche.

binnen alle werkzaamheden voor een uitvaart in eigen beheer uitgevoerd worden met medewerkers die de juiste vakopleidingen hebben De broers Harrie en Alex Eefting hebben hun onderneming gestaag gedaan. uitgebouwd tot een toegankelijk, modern, hedendaags bedrijf.

Hierin zijn ze wel een ‘familiebedrijf’ gebleven, want juist in die cultuur Vanaf 2009 voldoen zij aan de voorwaarden: kwaliteit, transparant kun je een kwaliteit leveren van het hoogste niveau. en klantgericht om het landelijk keurmerk van de Stichting Keurmerk En dat blijkt ook, daar men een compleet bedrijf is geworden, waar- Uitvaartzorg te mogen dragen.

Voor nadere informatie:

0597-412628 0598-393171 Voor nadere informatie : 0597-412628 0596-633049 Bezoek onze website : www.uitvaartverzorging-eefting.nl

VERNIEUWD

Wat is er vertrouwder dan thuis uw overlijdensbericht vormgeven en plaatsen in Dagblad van het Noorden of uw eigen huis-aan-huis-krant?

Vertrouwd en eenvoudig zelf uw familieberichten plaatsen

1457352446

DAGBLAD VAN HET NOORDEN woensdag 9 maart 2016

ELLEN NOOREN uitvaartverzorging

‘En nu nog maar alleen het lichaam los te laten de liefste en kinderen te laten gaan alleen nog maar het sterke licht het rode, zuivere van de late zon te zien, te volgen - en de eigen weg te gaan.

Het werd, het was, het is gedaan.’

M. Vasalis

Ellen Nooren Uitvaartverzorging is een onafhankelijke, kleinschalige uitvaartorganisatie. Mede hierdoor zijn we flexibel en creatief in het bieden van de mogelijkheden die u als nabestaande hebt.

U krijgt deskundige, persoonlijke begeleiding met alle tijd en aandacht, in de breedste zin van het woord. U kunt kiezen voor wat bij u past en doen wat goed voelt. Wij hebben ervaring met het organiseren van uitvaarten voor grote gezelschappen en in kleine kring, traditioneel en eigentijds.

U kunt al uw wensen kenbaar maken en de begrafenis of crematie precies zo vormgeven als u wilt.

Ook als u een uitvaartverzekering heeft, kunt u bij ons terecht.

Voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek kunt u bellen met: M 06 - 22 44 88 77.

M 06 - 22 44 88 77, 24/7 bereikbaar

Natuurbegraafplaats Hillig Meer is onderdeel van Landgoed Heidehof, een prachtig natuurgebied op de Drentse Hondsrug, vlakbij Assen.

Mensen kunnen er zélf een plek uitkiezen, middenin de natuur.

Een plek waar nabestaanden de troostende kracht van de natuur ervaren. Hillig Meer kent eeuwigdurende grafrust, graven worden nooit geruimd en nabestaanden worden niet geconfronteerd met onderhoud of verlenging van grafrechten. Door een graf op Hillig Meer te reserveren, draagt u bij aan natuurbehoud voor toekomstige generaties. Kijk voor meer informatie op: www.hilligmeer.nl of bezoek ons op de Uitvaartbeurs Licht op de Dood in de Martinikerk op 19 maart in Groningen.

Natuurbegraafplaats Hillig Meer Provincialeweg 2 | Eext 0592-260944 | www.hilligmeer.nl

Dorpsstraat 14 | Tynaarlo | www.ellennooren.nl

23

Algemeen Belang Algemeen Belang is al tientallen jaren een vertrouwde naam in Noord Nederland. Sinds de start in 1933 groeide onze organisatie uit tot een eigentijdse uitvaartverzorger en uitvaartverzekeraar. De wensen van onze klanten zijn richtinggevend voor onze werkwijze.

Algemeen Belang Uitvaartverzorging is aangesloten bij GreenLeave. Hiermee bieden wij onze klanten de mogelijkheid om de uitvaart op duurzame wijze in te richten.

Alle bij GreenLeave aangesloten uitvaartondernemingen zorgen daarnaast dat zij in hun eigen bedrijfsvoering rekening houden met duurzaamheid. www.algemeenbelang.nl 24 uur per dag bereikbaar op 050-5778945

Duurzaamheid bij uitvaartverzorging?

GreenLeave heeft het allemaal uitgezocht!

Heel veel mensen zijn geïnteresseerd in duurzaamheid en maken tijdens hun leven keuzes die hierbij passen. Tot voor kort was het nog niet zover dat ook de uitvaart duurzaam wordt vormgegeven. In samenwerking met Stichting Natuur en Milieu zijn alle mogelijke duurzame alternatieven onderzocht en op een rij gezet. De aangesloten ondernemers onderschrijven de uitgangspunten voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO).

De vijf kernprincipes die worden gevolgd zijn: • Goed werkgeverschap • Duurzame bedrijfsvoering • Duurzame inkoop • Eerlijk zaken doen • Maatschappelijke betrokkenheid Op de websites van deze ondernemers kunt u de uitwerking van deze uitgangspunten zien.

Via de website www.greenleave.nu komt u bij hen terecht.

Via de website www.greenleave.nu komt u bij hen terecht.

De Landschapskist Zorg voor een veilig en gerust gevoel en voorkom dat uw dierbaren bij uw overlijden met hoge uitvaartkosten worden achtergelaten. Met de uitvaartverzekering van BudgetUitvaartPolis zorgt u nu al dat dit goed geregeld is. U sluit onze uitvaartverzekering snel en eenvoudig af op onze website. Doordat wij uitsluitend online werken kunnen wij de premie laag houden en onze dienstverlening simpel.

De natuurorganisaties Het Drentse Landschap, It Fryske Gea en Het Groninger Landschap zetten zich in voor het behoud van de natuur in Drenthe, Friesland en Groningen. Zij vinden het belangrijk dat producten uit de natuur zoveel mogelijk worden hergebruikt. Bomen die verwijderd moeten worden om de variëteit van de bossen te borgen, zijn vaak van goede kwaliteit. Om dit hout een volgende bestemming te geven hebben de natuurorganisaties, samen met een aantal Noordelijke uitvaartorganisaties, een duurzame uitvaartkist laten ontwerpen. Deze kist heeft de toepasselijke naam ‘Landschapskist’ gekregen. Deze unieke kist wordt lokaal geproduceerd, bij een kistenmakerij in Dokkum. Met de Landschapskist wordt aan de visie van hergebruik een hele bijzondere vorm gegeven.

De kenmerken van BudgetUitvaartPolis • Lage premie per maand vanaf €1,96 • Vrije keuze van uitvaartverzorger • Kinderen tot 18 jaar gratis meeverzekerd • In simpele stappen geregeld • Het verzekerd bedrag en de premie worden jaarlijks aangepast aan de stijgende uitvaartkosten Meer weten?

Ga dan snel naar onze vernieuwde website!

De Landschapskist is verkrijgbaar via Van Bergen Uitvaartassistentie in Vries, Uitvaartverzorging J.Æ. de Boer & Zn in Sneek en Algemeen Belang Uitvaartverzorging in Groningen. Bij Algemeen Belang is de Landschapskist tevens opgenomen als onderdeel van de Duurzame Uitvaart, het pakket van duurzame uitvaartproducten.

Meer informatie is te vinden op

www.landschapskist.com

www.BudgetUitvaartPolis.nl