Archimedes vol 3 - ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ #3 by arch

Τεχνολογία • Εφαρμογές • Προβληματισμοί

#3 Διμηνιαία Ηλεκτρονική Ενημερωτική Τεχνική Έκδοση • MAΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2014

#3 Περιεχόμενα 06 Οικολογικές

10 Δήλωση

12 Φρένο στη Βουλή

ακρότητες

Η ανάλυση της αξίας Προ 120 ετών…

08 Περί

πεζοδρόμησης της Πανεπιστημίου

Επιδόσεων και Σήμανση CE

να «χτίζει» Mall

16 Συντήρηση

Φωτοβολταϊκών Εγκαταστάσεων

22 Επιπτώσεις στην

ποιότητα του εσωτερικού αέρα της κατοικίας στην υγεία απο την παρουσία χημικών ρύπων

2 / Αρχιμήδης

30 Αρχιτεκτονική

64 Εκλογές πόσο

& Κατασκευή Μεταφορά προτύπων και Αναζήτηση νέων

καθορίζουν και πόσο καθόρισαν την πορεία της κοινωνίας

42 Επιτέλους,

70 Ταξινόμηση

τα Περιφερειακά Εργαστήρια να παίξουν το ρόλο τους

46 Γεωτεχνικά

Όργανα Παρακολούθησης

χημικών ουσιών ανάλογα με τις ιδιότητες τους

Τεχνολογία • Εφαρμογές • Προβληματισμοί

ART DIRECTOR: Siropoulou Vasiliki vassiro@gmail.com

Διμηνιαία Ηλεκτρονική Ενημερωτική Τεχνική Έκδοση • MAΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2014

*Τα δημοσιευόμενα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συντακτών τους.

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΕΚΔΟΤΗΣ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΟΠΤΕΙΑ

ΤΙΜΗ ΠΩΛΗΣΗΣ - ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ

Θεόδ. Βουδικλάρης, e-mail: tv@e-archimedes.gr Ευάγγ. Λυρούδίας e-mail: el@e-archimedes.gr Βάιος Σελλούντος e-mail: bs@e-archimedes.gr Νίκος Μαρσέλλος e-mail: nm@e-archimedes.gr Παν. Αναγνωστόπουλος e-mail: pa@e-archimedes.gr Θεόδ. Βουδικλάρης Ευάγγ. Λυρούδιας

ΔIEYΘΥΝΣΗ ΕΚΔΟΣΗΣ Βάιος Σελλούντος

ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Νίκος Μαρσέλλος

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑΣ www.e-archimedes.gr Παν. Αναγνωστόπουλος

ΣΕΛΚΑ-4Μ Ε.Π.Ε. ΑΦΜ 999989717 Τζωρτζ 20-22, Πλ. Κάνιγγος 10682 Αθήνα τηλ. 210 38 38 386 fax 210 38 38 417 e-mail: tekdotiki@ath.forthnet.gr info@e-archimedes.gr

ΤΙΜΉ ΠΏΛΗΣΗΣ ΤΕΎΧΟΥΣ: 2€ Ετήσια συνδρομή (6 τεύχη): 10 € Διετής συνδρομή (12 τεύχη): 16 € ΣΠΟΥΔΑΣΤΈΣ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΊ, ΆΝΕΡΓΟΙ: Ετήσια συνδρομή (6 τεύχη): 6 € Διετής συνδρομή (12 τεύχη): 10 € ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ: Ετήσια συνδρομή (6 τεύχη): 20 € Διετής συνδρομή (12 τεύχη): 30 €

Αρχιμήδης / 3

#3 Η έκδοσή μας Όπως ήδη αναφέραμε και στο προηγούμενο τεύχος μας, μετά από την διετή και πλέον λειτουργία της ενημερωτικής ιστοσελίδας www.e-archimedes.gr αποφασίσαμε να προχωρήσουμε και στην έκδοση ηλεκτρονικού περιοδικού. Βασική διαφορά μεταξύ ιστοσελίδας και περιοδικού (το οποίο θα είναι δημινιαίο) είναι ότι η μεν ιστοσελίδα σχεδιάστηκε και θα παραμείνει δωρεάν προσβάσιμη σε όλους τους ενδιαφερόμενους, ενώ το περιοδικό θα είναι προσιτό και διαθέσιμο κυρίως σε συνδρομητές. Μετά δηλαδή τα πρώτα δωρεάν τεύχη θα απαιτείται ένα μικρό, σχεδόν συμβολικό, αντίτιμο για την ανάγνωση ή το κατέβασμα ενός τεύχους (2 €) ή ετήσια συνδρομή για τα 6 τεύχη 10 €. Νοείται ότι όσοι λαμβάνουν το τεύχος χωρίς να το ζητήσουν, ουδεμία οικονομική υποχρέωση έχουν. Το ηλεκτρονικό αυτό περιοδικό θα επιχειρήσει να καλύψει υπάρχοντα κενά στην τεχνική ενημέρωση, τα οποία πολλαπλασιάστηκαν με την αναστολή έκδοσης επιτυχημένων και έγκυρων εντύπων, λόγω της μεγάλης οικονομικής κρίσης. Για την διατήρηση των δαπανών έκδοσης σε χαμηλό επίπεδο επελέγη η ηλεκτρονική μορφή, η οποία είναι μειωμένου κόστους και παράλληλα κερδίζει έδαφος καθημερινά σε παγκόσμιο επίπεδο. Με το μικρό τίμημα που προαναφέραμε και την αρθρογραφία, τόσο της Συντακτικής Επιτροπής, όσο και πολλών άλλων υψηλής στάθμης συναδέλφων Τεχνικών, ελπίζουμε ότι το περιοδικό μας θα επιβιώσει. Σ’ αυτό θα συμβάλουν πιθανές διαφημιστικές καταχωρήσεις και χορηγίες που θα καλύψουν έξοδα συγκέντρωσης και διαμόρφωσης της ύλης, γραμματειακής υποστήριξης, ηλεκτρονικής φιλοξενίας κ.α.

ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΜΕ ... Σχόλια, προτάσεις, υποδείξεις, συνεργασίες (άρθρα, φωτογραφίες) που θα μας βοηθήσουν να οριστικοποιήσουμε την μορφή και να εμπλουτίσουμε τα περιεχόμενα και την ύλη του περιοδικού. Κάθε καλόπιστη υπόδειξη και πρόταση θα εξεταστεί πολύ προσεκτικά από την συντακτική & την εκδοτική επιτροπή. Δεν πρέπει ακόμη να αγνοηθεί ότι κάθε διαφημιστική καταχώρηση και κάθε συνδρομή, υπηρετούν την ανεξαρτησία και την βελτίωση της έκδοσής μας.

Ποιά όμως είναι η διαφορά ιστοσελίδας και περιοδικού; Για την ιστοσελίδα μας, για όσους ίσως δεν την γνωρίζουν, γίνεται ειδική αναφορά στις επόμενες σελίδες. Στο περιοδικό θα δοθεί περισσότερη έμφαση στην έγκυρη παρουσίαση της τεχνικής επικαιρότητας, την επιστημονική και επαγγελματική ενημέρωση των τεχνικών, αλλά και την μαχητική αρθρογραφία για όσα συμβαίνουν και επιδρούν στην επιστημονική και επαγγελματική πορεία τους. Παράλληλα θα ασχοληθούμε με οικονομικά, κοινωνικά, εθνικά, ακόμη και πολιτικά θέματα, με όσο μπορούμε μεγαλύτερη αντικειμενικότητα και εικονοκλαστική διάθεση, όπως άλλωστε εγγυάται η πολύχρονη και πολύπλευρη δράση των μελών της Συντακτικής Επιτροπής και των επώνυμων αρθρογράφων μας.

Η παρουσίαση της έκδοσής μας επαναλαμβάνεται και στο τεύχος αυτό, το οποίο προωθείται και σε αρκετούς νέους αποδέκτες.

Η Συντακτική επιτροπή δεν πρόκειται ποτέ να ασκήσει λογοκρισία αλλά και δεν προτίθεται να φιλοξενήσει άρθρα υβριστικά, εμπαθή, αμφίβολης εγκυρότητας ή διαφημιστικής προβολής. σε ουσιαστικό ελεύθερο βήμα καλόπιΑντίθετα φιλοδοξούμε να εξελιχθεί ο στης, εποικοδομητικής (ίσως και σκληρής) κριτικής προς όλες τις κατευθύνσεις, χωρίς μονομέρειες και δογματισμούς.

Η ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Οι αναγνώστες μας μπορούν να κατεβάσουν ή να διαβάσουν on-line τα τεύχη στις ακόλουθες διευθύνσεις: Για το τεύχος 1: http://www.edipt.gr//free/201431815651_31.pdf http://issuu.com/e-archimedes/docs/arch_mag_vol_1

(μορφή PDF) (μορφή FLIP)

Για το τεύχος 2: https://dl.dropboxusercontent.com/u/103042778/flip_mag/Arch_mag_Vol_2.pdf (μορφή PDF) https://dl.dropboxusercontent.com/u/103042778/e-archimedes_mag_VOL_2_flip/index.html (μορφή FLIP) http://issuu.com/e-archimedes/docs/e-archimedes_mag_-_vol2 (μορφή FLIP)

4 / Αρχιμήδης

Αρχιμήδης / 5

Οικολογικές ακρότητες Παρακολουθούμε με έντονη απογοήτευση τις «οικολογικές» ακρότητες κάποιων ιδιαίτερα «ευαίσθητων» πολιτών οι οποίοι αντιμάχονται την δημιουργία αιολικών πάρκων, τις περισσότερες φορές με αίολα επιχειρήματα, εμφανείς σκοπιμότητες και λογικές «ακροβασίες». Οι προχειρότητες και οι ακρότητες της κρατικής «πράσινης ανάπτυξης», έδωσαν δυστυχώς επιχειρήματα σ’ αυτούς που συστηματικά αντιμάχονται κάθε πρόοδο και κάθε προσπάθεια ανάπτυξης. Γιατί βέβαια η Αιολική ενέργεια μπορεί να συμβάλει θετικά στην βελτίωση του ενεργειακού ισοζυγίου της χώρας μας, αλλά δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα της ενεργειακής επάρκειας και του ανταγωνιστικού κόστους. Από αυτή την πλευρά δεν θα παύσουμε να αντιδικούμε με τους πολέμιους της παραγωγής ενέργειας μα αφετηρία τον Ελληνικό λιγνίτη, δεδομένου οτι εξασφαλίζει φθηνή ηλεκτρική ενέργεια και υπηρετεί την ενεργειακή ανεξερτησία της χώρας μας. Δεν παραβλέπουμε τις επιπτώσεις στο περιβάλλον αλλά το ισοζύγιο αξιολόγησης, όπως έχουν αποδίξει με ακλόνητα επιχειρήματα σοβαροί επιστήμονες, παραμένει θετικό υπέρ της χρήσεως του λιγνίτη μας για τον κύριο όγκο της Ελληνικής ηλεκτροπαραγωγής. Αφορμη γι’αυτό το σχόλιο έδωσαν κυρίως οι ακρότητες αυτών που αντιμάχονται τα αιολικά πάρκα με επιχειρήματα όπως ο θόρυβος που προκαλόυν, η ενόχληση των πουλιών και η αισθητική ενόχληση απο τους πυλώνες... Αν και αρμοδιότεροι ημών έχουν ήδη δώσει έγκυρες απαντήσεις θέλουμε να προσθέσουμε μια φωνή λογικής και ρεαλισμού, ισχυριζόμενοι ότι οι ΑΠΕ ούτε πανάκια αποτελούν, ούτε μπορούν να λύσουν (μόνες τους) τα ενεργειακά προβλήματα της χώρας μας. Αναμφισβήτητα όμως μπορούν να συμβάλουν θετικά στην αντιμετώπισή τους αρκεί οι σχετικές επιλογές και αποφάσεις να στηρίζονται σε προσεκτική και ρεαλιστική αξιολόγηση των εκάστοτε δεδομένων. Πρέπει απαρίτητα να είναι οικονομοτεχνικά τεκμηριωμένες, να λαβάνονται με πλήρη διαφάνεια και αποδεδειγμένα να υπηρετούν το κοινωνικό συμφέρον, πέρα από τοπικιστικές και ύποπτες σκοπιμότητες και ακρότητες. Σε κάθε περίπτωση οι υπερβολικές γενικεύσεις, οι ακρότητες αισιοδοξίας των οπαδών όπως και οι καταστροφικοί αφορισμοί των αντιτιθεμένων ομάδων αντί να υιοθετούνται άκριτα από καιροσκόπους πολιτικούς, δημοσιογράφους και δημοτικούς άρχοντες, πρέπει να υποβάλλονται στη βάσανο της κοινής λογικής και να αξιολογούνται από ειδικούς. Η πολιτεία έχει δημιουργήσει φορείς και αρμόδιους οργανισμούς αξιολόγησης, οι οποίοι όμως (ίσως λόγο και του κομματικού τρόπου συγκρότησής τους) δεν έχουν κερδίσει την αναγνώριση αντικειμενικότητας και εγκυρότητας που θα απέτρεπε την εύκολη κριτική των αποφάσεων και προτάσεών τους. Αυτό όμως είναι ένα άλλο θέμα, που σχετίζεται με την υπερβολική κομματικοποίηση της κοινωνίας μας σε πληθώρα τομέων...

Βάιος Σελλούντος M-H Μηχανικός

6 / Αρχιμήδης

«Σε κάθε περίπτωση οι υπερβολικές γενικεύσεις, οι ακρότητες αισιοδοξίας των οπαδών όπως και οι καταστροφικοί αφορισμοί των αντιτιθεμένων ομάδων αντί να υιοθετούνται άκριτα από καιροσκόπους πολιτικούς, δημοσιογράφους και δημοτικούς άρχοντες, πρέπει να υποβάλλονται στη βάσανο της κοινής λογικής και να αξιολογούνται από ειδικούς».

Η ανάλυση της αξίας Ένας τεχνικός ηλεκτρονικών υπολογιστών κλήθηκε να επισκευάσει ένα μεγάλο και πολυσύνθετο κομπιούτερ ... Ένα κομπιούτερ που άξιζε πάνω από 12 εκατομμύρια ευρώ! Ο τεχνικός κάθισε μπροστά στην οθόνη, πάτησε 1-2 πλήκτρα, κούνησε το κεφάλι του, μουρμούρισε κάτι στον εαυτό του και έσβησε τον υπολογιστή. Μετά έβγαλε ένα μικρό κατσαβίδι από την τσέπη του και γύρισε κατά μιάμιση στροφή μία μικροσκοπική βίδα. Ύστερα, άνοιξε τον υπολογιστή και διαπίστωσε ότι λειτουργούσε τέλεια. Ο πρόεδρος της εταιρίας, ικανοποιημένος απόλυτα, προσφέρεται να πληρώσει τον τεχνικό αμέσως.

«Πόσα σας χρωστάω;» ρώτησε. «Είναι 1.000 ευρώ», απάντησε ο τεχνικός. «1.000 ευρώ!! 1.000 ευρώ για λίγα λεπτά δουλειάς; 1.000 ευρώ για να γυρίσετε μια βίδα; Καταλαβαίνω πως ο υπολογιστής αξίζει 12.000.000 ευρώ, όμως 1.000 ευρώ μου φαίνονται πάρα πολλά. Θα τα πληρώσω μόνο όταν μου στείλετε αναλυτικό λογαριασμό που να δικαιολογεί αυτό το ποσό». Ο τεχνικός συμφώνησε και έφυγε. Το επόμενο πρωί, ο πρόεδρος λαμβάνει το τιμολόγιο, το διαβάζει προσεχτικά, κουνάει το κεφάλι του και το εξοφλεί αμέσως, χωρίς διαμαρτυρίες.

Προ 120 ετών… Στην εφημερίδα «Ακρόπολις», το 1896, δημοσιεύθηκε το δοκίμιο «Οιωνός» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη (4/3/1851 - 3/1/1911). Εκεί, ο σοφός Σκιαθίτης έγραφε τα ακόλουθα για τα πολιτικά και εθνικά δεινά του καιρού του:

«Είς οιωνός άριστος, αμύνεσθαι περί πάτρης. Αλλά τίς έβαλεν εις πράξιν την συμβουλήν του θειοτάτου αρχαίου ποιητού (Ομήρου); Εκ της παρούσης ημών γενεάς τίς ημύνθη περί πάτρης; Ημύνθησαν περί πάτρης οι άστοργοι πολιτικοί, οι εκ περιτροπής μητρυιοί του ταλαιπώρου ωρφανισμένου γένους, του στειρεύοντος πριν, και ητεκνωμένου δεινώς σήμερον; Άμυνα περί πάτρης δεν είναι αι σπασμωδικαί, κακομελέτητοι και κακοσύντακτοι πολιτικαί και επιστρατείαι, ουδέ τα σκωριασμένης επιδεικτικότητος θωρηκτά. Άμυνα περί πάτρης θα ήτο η ευσυνείδητος λειτουργία των θεσμών, η εθνική αγωγή των νέων, η χρηστή διοίκησις, η καταπολέμησις του ξένου υλισμού και του πιθηκισμού, του διαφθείροντος το φρόνημα και εκφυλίσαντος σήμερον το έθνος, και η πρόληψις της χρεοκοπίας. Τίς ημύνθη περί πάτρης; Και τί πταίει η γλαυξ, η θρηνώσα επί ερειπίων; Πταίουν οι πλάσαντες τα ερείπια. Και τα ερείπια τα έπλασαν οι ανίκανοι κυβερνήται της Ελλάδος».

Το τιμολόγιο έγραφε:

Δεν χρειάζονται σχόλια. Ο κυρ Αλέξανδρος τα λέει όλα!

Παροχές υπηρεσιών: Στρίψιμο βίδας: €1 Γνώση του ποια βίδα ήθελε στρίψιμο: € 999

... όχι "περί πάρτης" .... να εξηγούμεθα...

Θυμήθειτε:

Η αξία των ανθρώπων είναι ανάλογη με εκείνο που γνωρίζουν και όχι με εκείνο που κάνουν.

Αρχιμήδης / 7

Περί πεζοδρόμησης της Πανεπιστημίου Δημήτρης Κοτσώνης Πολιτικός Μηχανικός

Τη δεκαετία του ‘60, συζητούσαν δυο συνέταιροι μηχανικοί την δυνατότητά τους να αναλάβουν κάποια εργολαβία σε ένα μεγάλο διυλιστήριο. Η γνώση και πείρα γύρω από τα διυλιστήρια την εποχή εκείνη στην Ελλάδα ήταν ελάχιστη. Ο ένας συνέταιρος πίστευε ότι θα ήταν μια καλή ευκαιρία για να κερδίσουν και επέμενε ότι μπορούσαν να αναλάβουν αυτή την εργολαβία, επισημαίνοντας όρο της συμβάσεως, σύμφωνα με τον οποίο η ιδιοκτήτρια εταιρεία θα τους παρείχε σχετική βοήθεια. Ο άλλος, εμπρός στους μεγάλους κινδύνους που συνεπαγόταν αυτή η εργολαβία ήταν διστακτικός και τόνιζε τους κινδύνους μεγάλης οικονομικής ζημιάς σε περίπτωση αστόχων χειρισμών εκ μέρους τους. Επειδή ο ένας επέμενε πολύ, ο «διστακτικός» έψαχνε να βρεί τρόπο να τον μεταπείσει.

Επιστράτευσε λοιπόν όλη την πονηριά του και έπεισε τον συνέταιρο, ο οποίος ήταν «υψοφοβικός», να ταξιδέψουν με το αεροπλάνο για μια επίσκεψη στο διυλιστήριο. Αφού λοιπόν επισκέφτηκαν το διυλιστήριο και συζήτησαν με τους αρμόδιους όλα τα σχετικά της συμβάσεως και της συνδρομής την οποία θα παρείχαν προς εκείνους που θα ανελάμβαναν την εργολαβία, εξακολουθούσε ο ένας να εμμένει στη θέση του, λιγότερο όμως ενθουσιώδης μετά από τις ανωτέρω διευκρινήσεις των ανθρώπων του διυλιστηρίου. Κατά την επιστροφή στο αεροδρόμιο ο διστακτικός απέφευγε κάθε συζήτηση για το ζήτημα, και όσες φορές ο άλλος έφερνε το θέμα απαντούσε αόριστα ή με νεύματα. Μέσα στο αεροπλάνο πλέον, αφού είχε περάσει αρκετή ώρα από την απογείωση και ο επιμένων ίδρωνε και ξε-ίδρωνε από τον φόβο του, ο διστακτικός ανοίγει την συζήτηση για την εργολαβία, και λέει: «-Τους κινδύνους αυτής της δουλειάς εγώ τους βλέπω να είναι αντίστοιχοι με αυτούς που θα αντιμετωπίζαμε στην περίπτωση που θα χάλαγε το αεροπλάνο και θα ερχόταν η αεροσυνοδός -που ξέρει ότι είμαστε μηχανικοί- με τα σχέδια του αεροπλάνου και τα κατσαβίδια, και θα μας ζητούσε να πάμε στο πιλοτήριο για να αρχίσουμε την επισκευή»! Κόκαλο ο άλλος! Δεν ξαναμίλησε για τη «δουλειά»!

8 / Αρχιμήδης

Επειδή όμως εγώ δεν μπορώ να βρω κάποιο αντίστοιχα καταλυτικό επιχείρημα για την αποτροπή εφαρμογής αυτής της «ιδέας», το μόνο το οποίο μπορώ να προτείνω είναι την δοκιμαστική λειτουργία μετατροπής της οδού ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ σε πεζόδρομο.

αξιοποίηση των υφιστάμενων ζωνών αναψυχής, π.χ. της Πλατείας Βικτωρίας -έχουμε και τον Λευτέρη να την τραγουδάει-, με την ανάπλαση της περιοχής γύρω από αυτήν, τους βλέπουμε να «ακίζονται» γύρω από αναπλάσεις (!), που δεν είναι παρά γλάστρες στην παράγκα του Καραγκιόζη!

Γι’ αυτό θα χρειαστούν μερικά μέτρα χοντρής αλυσίδας καραβιών -είναι γεμάτα τα παλιατζίδικα από αυτές- για να αποκλείσουμε την Πανεπιστημίου δοκιμαστικά για δύο μήνες και να «απολαύσουμε» το κομφούζιο που θα ακολουθήσει, την ανυπαρξία των οφελημάτων που ευαγγελίζονται οι ιθύνοντες και την αύξηση της απαξίωσης του κέντρου την οποία θα «προσφέρει».

Αντί να επαναφέρουν την Κεντρική Διοίκηση στο Κέντρο της Πόλης, αυτό στο οποίο οδηγήθηκαν -υπακούοντας προθύμως στις εντολές των Εθνικών Εργολάβων, αντί να αντισταθούν στα κελεύσματα των όποιων διαπλεκόμενων και να απαγορεύσουν την μετακόμιση του λιανικού εμπορίου από το κέντρο της Πρωτεύουσας στην Περιφέρεια- ήταν να δημιουργήσουν νέες «αγορές», με την μορφή τεραστίων κέντρων λιανικού εμπορίου και πολυκινηματογράφων στην περιφέρεια…

Εκτός, βέβαια, αν προσπαθούν να μεταφέρουν στο Σύνταγμα τις συνθήκες που επικρατούν στην πλατεία Ομόνοιας. Αν αυτός είναι ο στόχος, όλων όσοι χωρίς σκέψη, χωρίς λογική, πλειοδοτούν για την εφαρμογή αυτής της ιδέας, τότε πράγματι θα τα καταφέρουν! Με τούτα και μ’ εκείνα έχουν καταφέρει να νεκρώσουν το Εμπορικό Κέντρο της Αθήνας, απαξιώνοντας και καταστρέφοντας τον κτιριακό του πλούτο. Τριάντα πέντε χρόνια παρακολουθούμε τους «αρμοδίους», όχι να βελτιώνουν την λειτουργία της Αθήνας, αλλά να την καταστρέφουν. Κανένα απολύτως μέτρο δεν έχουν πάρει για να αποτρέψουν την καταστροφή βασικών περιοχών αναψυχής της. Αντιθέτως, έκαναν ότι ήταν δυνατόν για να τις καταστρέψουν και να οδηγήσουν τους κατοίκους στην περιφέρεια, γεγονός που διόγκωσε τα προβλήματα και της Αθήνας και της περιφέρειας και επιβάρυνε τις οικιστικές τους συνθήκες. Αντί να φροντίσουν για την

Δυστυχώς, πρέπει να καθοριστεί βαθμός εντατικοποίησης των χρήσεων, να περιχαρακωθούν οι «γειτονιές» της Πρωτεύουσας από την διαμπερή κυκλοφορία -βλέπε Παλαιό Ψυχικό και Φιλοθέη, που αν δεν είχαν λάβει εγκαίρως μέτρα θα είχαν τα ίδια προβλήματα- και, γιατί να το κρύψουμε άλλωστε, να ληφθούν μέτρα ώστε να απομακρυνθούν οι λαθρομετανάστες από συγκεκριμένες περιοχές και να οδηγηθούν προς εγκατάσταση και ανάπτυξη των δραστηριοτήτων τους σε περιοχές αναπλάσεων και στις Βιομηχανικές Περιοχές, στις Βιομηχανίες των οποίων έχουν -ή θα πρέπει να έχουν- περισσότερες δυνατότητες απασχόλησης.

Και αυτό, όταν είναι πρόδηλο ότι θα έπρεπε να απαγορευτεί στην Πρωτεύουσα κάθε σχεδιασμός που οδηγεί σε εντατικοποίηση των χρήσεων, κύρια αιτία καταστροφής των οικιστικών συνθηκών και απαξίωσης τόσο του Κέντρου της Πόλεως όσο και των κεντρικών περιοχών των προαστίων. Η εντατικοποίηση των χρήσεων γης οδήγησε το Κολωνάκι σε απαξίωση και τη μετατροπή των κατοικιών σε επαγγελματική στέγη. Είναι ο μόνος λόγος και κανείς άλλος.

Αρχιμήδης / 9

Δήλωση Επιδόσεων και Σήμανση CE Ερωτήσεις και Απαντήσεις για τους χρήστες Συντάκτης: Ροδόλφος Δρακούλης MSc Mechanical Engineering Ειδικός Εμπειρογνώμων Σύμβουλος Επιχειρήσεων e-mail: drakoulis0@vivodinet.gr Ημερομηνία: Μάιος 2014

Τι εκφράζει η δήλωση επιδόσεων; Η δήλωση επιδόσεων εκφράζει τις επιδόσεις των δομικών προϊόντων σε σχέση με τα ουσιώδη χαρακτηριστικά των εν λόγω προϊόντων σύμφωνα με τις σχετικές εναρμονισμένες τεχνικές προδιαγραφές.

Πότε καταρτίζεται η δήλωση επιδόσεων; Όταν το δομικό προϊόν καλύπτεται από εναρμονισμένο πρότυπο ή ανταποκρίνεται προς ευρωπαϊκή τεχνική αξιολόγηση που έχει εκδοθεί για αυτό, ο παραγωγός καταρτίζει δήλωση επιδόσεων όταν το εν λόγω προϊόν διατίθεται στην αγορά.

Τι σημαίνει η δήλωση επιδόσεων; Ο παραγωγός αναλαμβάνει την ευθύνη για τη συμφωνία του δομικού προϊόντος με την εν λόγω δηλωθείσες επιδόσεις. Ελλείψει αντικειμενικών ενδείξεων περί του αντιθέτου τεκμαίρεται ότι η δήλωση επιδόσεων που καταρτίζεται από τον παραγωγό είναι ακριβής και αξιόπιστη.

Πότε τοποθετείται σήμανση CΕ; Η σήμανση CE τοποθετείται στα δομικά προϊόντα για τα οποία ο παραγωγός έχει καταρτίσει δήλωση επιδόσεων. Εάν δεν έχει καταρτισθεί δήλωση επιδόσεων από τον παραγωγό δεν τοποθετείται η σήμανση CE.

Πότε δεν είναι υποχρεωτική η κατάρτιση της δήλωσης επιδόσεων; Όταν:

Το δομικό προϊόν παράγεται μεμονωμένα ή επί παραγγελία σε εκτός σειράς διαδικασία κατόπιν ειδικής παραγγελίας και εγκαθίσταται σε ενιαίο ταυτοποιημένο δομικό έργο, από κατασκευαστή που είναι υπεύθυνος για την ασφαλή ενσωμάτωση του προϊόντος στα δομικά έργα, σύμφωνα με τους ισχύοντες εθνικούς κανόνες και υπ’ ευθύνη αυτών που είναι υπεύθυνοι για την ασφαλή εκτέλεση. Το δομικό προϊόν παράγεται στο εργοτάξιο για την ενσωμάτωσή του στα αντίστοιχα δομικά έργα σύμφωνα με τους ισχύοντες εθνικούς κανόνες και με ευθύνη των υπευθύνων για την ασφαλή εκτέλεση των δομικών έργων. Το δομικό προϊόν παράγεται κατά τρόπο παραδοσιακό ή κατά τρόπο κατάλληλο για τη διατήρηση των μνημείων και με μη βιομηχανική διαδικασία, ιδιαίτερα για την κατάλληλη αποκατάσταση δομικών έργων που τυγχάνουν επίσημης προστασίας ως τμήμα συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή λόγω της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής ή ιστορικής αξίας τους, σύμφωνα με τους ισχύοντες εθνικούς κανόνες.

Μπορούμε να δεχτούμε αντί για δήλωση επιδόσεων την παλαιότερη δήλωση συμμόρφωσης; Όχι, ο παραγωγός μετά τη 1/7/2013 για να συνεχίσει τη διάθεση του δομικού προϊόντος πρέπει:

να συντάξει τη Δήλωση Επιδόσεων σύμφωνα με το Παράρτημα ΙΙΙ του Κανονισμού 305/2011 και με το Πιστοποιητικό Συμμόρφωσης του κοινοποιημένου Οργανισμού πριν την 1/7/2013 εφόσον αυτό ισχύει, και να επικολλήσει το σήμα CE σύμφωνα με το άρθρο 9(2) του Κανονισμού. 10 / Αρχιμήδης

Μπορούμε να δεχτούμε μια δήλωση επιδόσεων η οποία βασίζεται σε μια Ευρωπαϊκή Τεχνική Έγκριση (ΕΤΕ); Ναι, μία ΕΤΕ συνεχίζει να ισχύει σαν Ευρωπαϊκή Τεχνική Αξιολόγηση (ΕΤΑ) μετά τη 1/7/2013 για όσο χρόνο ισχύει η ΕΤΕ. Μετά τη λήξη της ισχύος της ΕΤΕ ο παραγωγός μπορεί να ζητήσει ΕΤΑ από φορέα Τεχνικής Αξιολόγησης.

Τι πρέπει να περιλαμβάνει η δήλωση επιδόσεων σύμφωνα με τον κανονισμό 305/2011; τα στοιχεία του τύπου του προϊόντος που έχει καταρτιστεί η δήλωση επιδόσεων. το σύστημα ή τα συστήματα αξιολόγησης και επαλήθευσης της σταθερότητας των επιδόσεων του δομικού προϊόντος, όπως καθορίζει το παράρτημα V. τον αριθμό αναφοράς και την ημερομηνία έκδοσης του εναρμονισμένου προτύπου ή της ειδικής τεχνικής τεκμηρίωσης που χρησιμοποιήθηκε για την αξιολόγηση κάθε ουσιώδους χαρακτηριστικού. ενδεχομένως, τον αριθμό αναφοράς της χρησιμοποιούμενης ειδικής τεχνικής τεκμηρίωσης και τις απαιτήσεις με τις οποίες ισχυρίζεται ο κατασκευαστής ότι συμμορφώνεται το προϊόν. την προοριζόμενη χρήση ή χρήσεις του δομικού προϊόντος, σύμφωνα με την ισχύουσα εναρμονισμένη τεχνική προδιαγραφή. τον κατάλογο των ουσιωδών χαρακτηριστικών, όπως καθορίζεται στην εναρμονισμένη τεχνική προδιαγραφή για τη δηλωθείσα προοριζόμενη χρήση ή χρήσεις. την επίδοση τουλάχιστον ενός από τα ουσιώδη χαρακτηριστικά του δομικού προϊόντος, που σχετίζονται με τη δηλωθείσα προοριζόμενη χρήση ή χρήσεις. όπου έχει εφαρμογή, τις επιδόσεις του δομικού προϊόντος, κατά επίπεδα ή κατηγορίες ή περιγραφικά, εάν χρειάζεται βάσει υπολογισμού σε σχέση με τα ουσιώδη χαρακτηριστικά του. τις επιδόσεις εκείνων των ουσιωδών χαρακτηριστικών του δομικού προϊόντος που σχετίζονται με την προοριζόμενη χρήση ή χρήσεις, λαμβάνοντας υπόψη τις διατάξεις που αφορούν την προοριζόμενη χρήση ή χρήσεις όπου ο παραγωγός προτίθεται να διαθέσει το προϊόν στην αγορά. για τα απαριθμούμενα ουσιώδη χαρακτηριστικά για τα οποία δεν δηλώνεται επίδοση, τα γράμματα «NPD» (μη καθορισμένη επίδοση).

Δομικά προϊόντα με σήμανση CΕ σημαίνει ότι και σύστημα δομικών προϊόντων αποτελούμενο από αυτά μπορεί να φέρει σήμανση CΕ; ΠΡΟΣΟΧΗ! Ακόμα και αν όλα τα επιμέρους υλικά - προϊόντα είναι πιστοποιημένα και έχουν σήμανση CE δεν σημαίνει ότι το σύστημα:

διασφαλίζει τις βασικές απαιτήσεις του Κανονισμού 305/2011. συμμορφώνεται προς τα ουσιώδη (τεχνικά) χαρακτηριστικά όπως αυτά καθορίζονται από την εναρμονισμένη τεχνική προδιαγραφή του συστήματος. επομένως, μη έχοντας Ευρωπαϊκή Τεχνική Έγκριση σε ισχύ, ή Ευρωπαϊκή Τεχνική Αξιολόγηση -και επιπλέον τη σχετική πιστοποίηση του συστήματος από φορέα-, δεν μπορεί να υπάρξει Δήλωση Επιδόσεων και κατά συνέπεια σήμανση CE. Αρχιμήδης / 11

Φρένο στη Βουλή να «χτίζει» Mall Η ακύρωση της αδείας του εμπορικού κέντρου στο Μαρούσι, εμπόδιο για νέες αυθαιρεσίες Η απόφαση του ΣτΕ έβαλε ταφόπλακα στην αδειοδότηση έργων και εμπορικών κέντρων με νόμους. Δημήτρης Κοτσώνης Πολιτικός Μηχανικός, Προέδρος του συλλόγου «Παρέμβαση Πολιτών Αμαρουσίου»

Η απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας με την οποία ακυρώθηκε η άδεια του «The Mall Athens» των 100.000 τετραγωνικών μέτρων και του κτηρίου γραφείων των 17.000 τετραγωνικών μέτρων στο Δήμο Αμαρουσίου, έφερε στην επιφάνεια τρία σημαντικά πράγματα, τα οποία είναι τα ακόλουθα: Η αύξηση της δόμησης του Mall κατά 37.000 τ.μ. χάρισε στον κατασκευαστή 145 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με δήλωση του Κ. Καραμανλή, τότε αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης: Το τεράστιο οικονομικό σκάνδαλο, που 12 / Αρχιμήδης

προκάλεσε με νόμο η θέσπιση αυτής της παράνομης οικοδομικής άδειας. Η ευθύνη της Δικαιοσύνης να εντοπίσει όσους ευθύνονται γι’ αυτό το οικονομικό σκάνδαλο. Δηλαδή το μαύρο χρήμα, που δημιούργησε αυτή η παράνομη νομοθετική ρύθμιση. Η υποχρέωση της Διοίκησης να ενεργήσει για την είσπραξη των επιβαλλόμενων προστίμων, τα οποία θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την εν μέρει αποκατάσταση του πολεοδομικού εγκλήματος, το οποίο και διαπράχτηκε δι’ αυτής της παρανόμου οικοδομικής άδειας.

Παράλληλα η απόφαση του ΣτΕ σηματοδοτεί ότι δεν είναι ανεξέλεγκτη η εκάστοτε κυβέρνηση να θεσπίζει ρυθμίσεις που «παράγουν» μαύρο χρήμα, κυρίως όμως επισημαίνει προς κάθε επίδοξο επενδυτή -τους οποίους περισσότερο από κάθε άλλη φορά έχουμε ανάγκη- ότι η χώρα δεν είναι Μπανανία και δεν θα διαφύγουν του νόμου, όσο ψηλά και αν ευρίσκονται.

Α Νομιμότητα Η απόφαση του ΣτΕ εκπέμπει και μερικά πράγματα για τον νομικό πολιτισμό μας, όπως παρουσιάζονται παρακάτω:

Οι δύο τάσεις που επικρατούν στο Συμβούλιο Επικρατείας, αφενός μεν της αποφυγής της μετωπικής σύγκρουσης με τις κυβερνητικές επιλογές στις οποίες συστηματικά προβαίνουν οι κυβερνήσεις, αφετέρου δε της ευθείας σύγκρουσης του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου με αυτές. Και στις δύο όμως περιπτώσεις είναι αταλάντευτη η στάση του ΣτΕ απέναντι στις καταστρατηγήσεις του Συντάγματος. Οσοι σπεύδουν λοιπόν να δουν «διέξοδο» πίσω από την απόφαση του ΣτΕ για το μεγάλο εμπορικό κέντρο του Αμαρουσίου, με βάση την αναφορά της απόφασης περί δυνατότητος νομι-

μοποιήσεως αυτών των κτηρίων ύστερα από καλύτερη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, οφείλουν να βλέπουν την πραγματικότητα πάντα υπό το πρίσμα της αταλάντευτης προσήλωσης του ΣτΕ στη συνταγματική νομιμότητα. Η απόφαση του ΣτΕ έβαλε ταφόπλακα στην αδειοδότηση έργων και εμπορικών κέντρων με νόμους. Στο εξής δεν θα μπορούν να κατασκευάζονται εμπορικά κέντρα με απλές νομοθετικές ρυθμίσεις στη Βουλή, διότι σύμφωνα με την ουσία της απόφασης του ΣτΕ, η Βουλή δεν μπορεί να παρακάμπτει είτε να υποκαθιστά Αρχιμήδης /13

το έργο και την ευθύνη της διοικήσεως. Αυτό το νομικό ζήτημα αποτέλεσε τον κύριο λόγο για την αποφυγή εκδόσεως της αποφάσεως από το ΣτΕ, επί της αιτήσεως της «Παρέμβασης Πολιτών Αμαρουσίου» για αναστολή της ισχύος αυτής της οικοδομικής αδείας και διακοπή των εργασιών ανοικοδομήσεως των ανωτέρω των κτηρίων, που θα περιόριζε τις μεγάλες συνέπειες, τις οποίες δημιούργησε η ολοκλήρωση και λειτουργία του κτηρίου.

Μπορεί να δικαιολογηθεί οποιαδήποτε ενέργεια για την «τακτοποίηση του ζητήματος»; Πέντε λόγοι συνηγορούν στο συμπέρασμα ότι αυτό όχι μόνον δεν μπορεί να γίνει αλλά έστω εκ των υστέρων θα πρέπει να αναζητηθούν και ευθύνες. Αυτοί οι λόγοι είναι: Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η απόφαση και ο νόμος για την επέκταση του «The Mall Athens» κατά 37.000 τ.μ., καθώς και για την αλλαγή της χρήσης 9.000 τ.μ. κατοικιών σε γραφεία και την επέκτασή τους σε 17.000 τ.μ. έγιναν όταν είχαν κατατεθεί οι προσφορές από την ανάδοχο εταιρεία «για την πώληση του οικοπέδου». Ουσιαστικά λοιπόν ιδιοκτήτης της δημοτικής επιχείρησης όταν εγκρίθηκε η υπέρμετρη δόμηση ήταν η αγοράστρια εταιρεία και όχι ο Δήμος Αμαρουσίου. Η επιπλέον αξία, σύμφωνα με δήλωση του τότε αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κώστα Καραμανλή στη Βουλή κατά τη συζήτηση της τροπολογίας με την οποία προωθήθηκε το άρ-

14 / Αρχιμήδης

θρο του νόμου που αύξησε την επιτρεπόμενη δόμηση του «The Mall» κατά 37.000 τ.μ., ήταν μεγάλη. Ο Κώστας Καραμανλής είχε καταγγείλει επί λέξει από το βήμα της Βουλής ότι «χαρίζονται 145.000.000 ευρώ». Το ποσόν λοιπόν που έπρεπε να εισπράξει ο Δήμος Αμαρουσίου μόνο από την αύξηση της δομήσεως, την οποία επέτρεψε η επίμαχη τροπολογία, ανερχόταν σε 145 εκατ. ευρώ. Εκτίμηση προδήλως συντηρητική, όπως αρμόζει στη βαρύτητα πολιτικού αρχηγού, που αποσκοπεί στην αποφυγή κάθε αμφισβήτησης. Η πώληση της δημοτικής επιχείρησης Αμαρουσίου, η οποία ήταν ιδιοκτήτρια ολόκληρου του «πακέτου» για την κατασκευή και λειτουργία του Δημοσιογραφικού Χωριού στο Μαρούσι, έγινε με διαγωνισμό που προκηρύχθηκε με απόρρητους όρους δημοπράτησης από όλα τα μέλη του δημοτικού συμβουλίου, πλην του τότε δημάρχου. Για την οποιαδήποτε συνεννόηση των ενδιαφερόμενων επιχειρηματιών επί των όρων του διαγωνισμού δεν είχαν ορισθεί εντεταλμένα αρμόδια όργανα της διοικήσεως, αλλά ο ίδιος ο δήμαρχος! Στοιχεία τα οποία προδήλως και ντε φάκτο καθιστούν άκυρη τη διαγωνιστική διαδικασία. Κάθε καλόπιστος επενδυτής μετά την ακύρωση της οικοδομικής του άδειας με την πρώτη ακυρωτική απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας, με βάση και την παγιωμένη νομολογία του Συμβουλίου Επικρατείας, αλλά και τη διεθνή νομοθεσία, το πιο ενδεδειγμένο θα ήταν να διακόψει κάθε εργασία και να απαιτήσει την αποζημίωσή του από το κράτος, για όποιες ζημίες υπέστη από αυτές τις

αντισυνταγματικές ρυθμίσεις στις οποίες στηρίχθηκε. Το έργο όμως συνεχίστηκε. Μάλιστα μετά την πρώτη απόφαση του ΣτΕ, με την οποία ακυρώθηκε η πρώτη οικοδομική άδεια του «The Mall» και του κτηρίου των γραφείων, για αντίκρουσή της αξιοποιήθηκε σχεδόν το σύνολο των πανεπιστημιακών καθηγητών Διοικητικού Δικαίου. Υπάρχει κάποιος από τους εμπλεκομένους στην επένδυση, που δικαιούται να ισχυρίζεται πλάνη;

Β «Ολυμπιακό» έργο Τέλος, πρέπει να επισημάνουμε τη στάση της Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων, στην οποία πράγματι οφείλουμε την εξαιρετική γιορτή της ενάρξεως και την άριστη διεξαγωγή τους. Πρέπει όμως να αναφερθεί ότι είναι δικό της δημιούργημα αυτό το πρόβλημα που κληροδότησε η δημιουργία αυτών των κτηρίων στο κράτος και στο Μαρούσι και οφείλεται στην υποχώρησή της στις απαιτήσεις του τότε δημάρχου Αμαρουσίου, για τη δημιουργία Εμπορικού Κέντρου στο Μαρούσι. Η ΕΟΑ για να επιτύχει την κατασκευή των μεγάλων αυτών κτηριακών εγκαταστάσεων, τις παρουσίασε ως αναγκαίες για τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων. Δηλαδή πείστηκαν τότε όσοι ήθελαν να πειστούν, αλλά αυτό δεν μπορεί να ισχύει και σήμερα, ότι ήταν απαραίτητη για τους Ολυμπιακούς Αγώνες η κατασκευή του «The Mall Athens», ενός έργου που ολοκληρώθηκε δύο χρόνια μετά τη διεξαγωγή τους. Δημοσιεύθηκε στις: 22 Απριλίου 2014

Αρχιμήδης /15

Συντήρηση Φωτοβολταϊκών Εγκαταστάσεων

Photo by Daniel Parrella

Σωστή διαχείριση, συντήρηση & χρήση

1 16 / Αρχιμήδης

Προληπτική συντήρηση

η ησ θ ύ λε- λο Τη ρακο πα

Τεχ υπ νική οσ τήρ ιξη

Το τρίπτυχο της συντήρησης Φ/Β σταθμών [2]

Τα φωτοβολταϊκά συστήματα είναι φαινομενικά απλές, όσο και δαπανηρές εγκαταστάσεις, οι οποίες θα πρέπει να κατασκευάζονται με ιδιαίτερη προσοχή και επιμέλεια. Ακόμη είναι αναγκαίο να παρακολουθείται συχνά η εύρρυθμη αλλά και αποτελεσματική λειτουργία τους. Χρειάζονται, δηλαδή, τακτικούς ελέγχους και προσεκτική συντήρηση τόσο για να επιτύχουν την απαραίτητη διάρκεια ζωής της εγγύησης τους, όσο και για να εξακολουθήσουν να επιτυγχάνουν σύμφωνα

με τις προδιαγραφές τους, ικανοποιητικούς συντελεστές απόδοσης. Παρουσίαση: Βάιος Σελλούντος M-H Μηχανικός Η ραγδαία ανάπτυξη (και διάδοση) των φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων (Φ/Β) πραγματοποιήθηκε στη χώρα μας με ασυγχώρητη σπουδή και προχειρότητα. Βασίστηκε σχεδόν αποκλειστικά σε μια ακραία επιδοτική πολιτική, η οποία έχει παγιδεύσει μεγάλο αριθμό μικροεπιχειρηματιών ή ακόμα και απλών ιδιοκτητών, όπως και πολλούς εισαγωγείς εξοπλισμού και Τεχνικούς κατασκευών ή εγκαταστάσεων σε μια περιπέτεια, κυρίως λόγο της ασυνέπειας της Πολιτείας και της ανέντιμης και παγιδευτικής τιμολογιακής της πολιτικής. Ετσι, η προσπάθεια οικολογικής κάλυψης σημαντικών ενεργειακών αναγκών της

χώρας μεταφέρθηκε σε χιλιάδες μικροεπενδυτές, οι οποίοι ελάχιστα γνωρίζουν σχετικά με τις τεχνολογικές διαδικασίες περιοδικού ελέγχου και συντήρησης που απαιτούνται για την εύρυθμη και αποδοτική λειτουργία των Φ/Β Εγκαταστάσεων. Ευτυχώς κάποιοι Τεχνικοί που ειδικεύονται στην κατασκευή - συντήρηση Φ/Β επιχειρούν σε ενημερωτικές ιστοσελίδες να καλύψουν τα σχετικά κενά πληροφόρησης και τεχνογνωσίας παρέχοντας ταυτόχρονα υπηρεσίες, εξοπλισμό - υλικά καθαρισμού. Η ιστοσελίδα του ΚΑΠΕ = Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (www.cres.gr) παρουσιάζει αναλυτικά τις κατηγορίες των Φ/Β καθώς και τα κύρια χαρακτηριστικά τους, στα οποία αναφέρει ότι: «οι απαιτήσεις συντήρησης είναι σχεδόν μηδενικές». Δυστυχώς, αυτό το «σχεδόν» έκανε πολλούς να πιστέψουν ότι τα Φ/Β Συστήματα δεν χρειάζονται επιτήρηση και συντήρηση. Αντίθετα η εμπειρία δείχνει ότι τα Φ/Β, όπως κάθε εγκατάσταση χρειάζονται τακτική παρακολούθηση - περιοδική συντήρηση. Αρχιμήδης / 17

Οπως αναφέρει η «ΤΕΥΞΙΣ» [4] στην ιστοσελίδα της «Ο τακτικός καθαρισμός των φωτοβολταϊκών συλλεκτών ανεβάζει την απόδοση του Φ/Β συστήματος από 5% έως 25%. Το περιβάλλον επιδρά αρνητικά στην απόδοση του Φ/Β σας συστήματος, λόγω της βροχής που περιέχει σκόνη ή γύρη αλλά και περιττώματα από πουλιά και άλλες αιτίες όπως η ρύπανση από οχήματα τα οποία μπορεί να μειώσουν την απόδοση των συλλεκτών».

Για το ίδιο θέμα στην ιστοσελίδα της PLASSIS GROUP [5] αναφέρεται: «Οι Φ/Β σταθμοί είναι επενδύσεις με διάρκεια ζωής τουλάχιστον 20 έτη. Είναι διαρκώς εκτεθειμένοι στις καιρικές συνθήκες και τα φυσικά φαινόμενα, με αποτέλεσμα μακροχρόνια καταπόνηση του ηλεκτρομηχανολογικού και λοιπού εξοπλισμού». 18 / Αρχιμήδης

Είναι αυτονόητο ότι το μέγεθος μιας Φ/Β εγκατάστασης είναι καθοριστικός παράγοντας για την επιλογή και εφαρμογή κατάλληλου συστήματος και διαδικασίας συντήρησης. Δηλαδή άλλη διαδικασία θα εφαρμοστεί σε μια οικιακή κατασκευή και άλλη σε ένα Φ/Β Πάρκο. Σύμφωνα με την Solar Service[6] για τη μεγιστοποίηση της απόδοσης μιας φωτοβολταϊκής εγκατάστασης πρέπει να γίνεται καθαρισμός των Φωτοβολταϊκών πάρκων τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο, Μάρτιο/Απρίλιο, όταν έχουν περάσει οι βροχές, και Αύγουστο/Σεπτέμβριο, στο τέλος του καλοκαιριού. Στη διάρκεια που γίνεται ο Καθαρισμός γίνεται και η κοπή των χόρτων καθώς και το κλάδεμα των δένδρων. Αυτό πραγματοποιείται για δύο λόγους: Λόγος πρώτος: Η σκίαση που προκαλούν τα μεγάλα χόρτα ή τα δέντρα μειώνει σημαντικά την απόδοση της Φωτοβολταϊκής εγκατάστα-

σης. Σκιάζοντας ένα Φωτοβολταϊκό πάνελ χάνει σημαντική απόδοση όλη η στοιχειοσειρά (string). Λόγος δεύτερος: Τα μεγάλα χόρτα δημιουργούν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο πυρκαγιάς.

Η Safety Engineeing [7] τονίζει: Η σωστή συντήρηση ενός φωτοβολταϊκού πάρκου έχει σαν αποτέλεσμα: Τη μείωση των βλαβών και συνεπώς τη μείωση του κόστους λειτουργίας. Μεγιστοποίηση της απόδοσης λειτουργίας της εγκατάστασης του φωτοβολταϊκού πάρκου. Tην επέκταση του χρόνου ζωής του εξοπλισμού. Καταγραφή και τήρηση ημερολογίου κατάστασης - λειτουργίας εξοπλισμού.

«10 λόγοι» που καθιστούν απαραίτητη τη συντήρηση Φ/Β: Άμεση διάγνωση και εντοπισμός βλάβης / δυσλειτουργίας και ταχεία αποκατάστασή της.

Photo by Philippe Meister

Αποφυγή απώλειας κερδών (κάθε ώρα και μέρα χωρίς παραγωγή χάνεται ανεπιστρεπτί). Μείωση της πιθανότητας εμφάνισης τεχνικών προβλημάτων του εξοπλισμού και άρα της οικονομικής επιβάρυνσης για την επιδιόρθωσή τους. Μείωση της πιθανότητας πρόκλησης ατυχημάτων. Επιβράδυνση της διαδικασίας φθοράς / γήρανσης του εξοπλισμού. Τήρηση όρων και προϋποθέσεων ισχύος κατασκευαστικών εγγυήσεων, για την αντικατάσταση ή επισκευή εγκατεστημένου εξοπλισμού ο οποίος βρίσκεται εντός εγγύησης. Σύνταξη τεχνικών αναφορών για τραπεζικά ιδρύματα και ασφαλιστικές εταιρίες σε περιπτώσεις διεκδίκησης αποζημιώσεων λόγω ασφαλιζόμενων γεγονότων (π.χ. φυσικές καταστροφές, κλοπές, ακραία καιρικά φαινόμενα). Εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων και δημιουργία προβλέψεων για τη λειτουργία του Φ/Β σταθμού, μέσω της επεξεργασίας του ιστορικού περιοδικών αναφορών παραγωγής και συντήρησης. Μείωση στο ελάχιστο του χρόνου ενασχόλησης του επενδυτή. Διασφάλιση της ορθής λειτουργίας του Φ/Β σταθμού, με στόχο τις υψηλότερες οικονομικές απολαβές της επένδυσης.

Εικόνες 3 έως 9. Φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις σε στέγες από την «ΤΕΥΞΙΣ» [4].

Εικόνες 3-4-5-6. Φ/Β Ισχύος 4,94 kW στα Κεραμιτσινέϊκα Πάτρας. Εικόνα 7. Φ/Β Ισχύος 9,87 kW στο Αίγιο.

Εικόνα 8. Φ/Β Ισχύος 9,8 kW στα Σελιανίτικα Πάτρας. Εικόνα 9. Φ/Β Ισχύος 9,9 kW στην Περιβόλα Πατρών.

Αρχιμήδης / 19

Εικόνα 10-11. Καθαρισμός της επιφάνειας Φ/Β κυψελών με τη βοήθεια περιστρεφόμενης βούρτσας και μηχανικό καταιoνισμό με αποσκληρυμένο νερό (www.pvtech.gr).

Συνήθεις εργασίες συντήρησης των φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων:

Θερμογραφικός έλεγχος εξοπλισμού, όπου αυτό κριθεί απαραίτητο. Καθαρισμός πάνελς, τουλάχιστον 2 φορές το χρόνο.

Εικόνα 12. Kαθαρισμός με πλύσιμο και στέγνωμα Φ/Β επιφανειών.

Συντήρηση του Υποσταθμού Μέσης Τάσης, τουλάχιστον 1 φορά το χρόνο.

Εικόνα 13. Καθαρισμός σε Φ/Β πάρκο με ειδικό όχημα.

Συντήρηση Inverter, τουλάχιστον 1 φορά το χρόνο.

Καθαρισμός του γηπέδου από χόρτα κ.λπ. τουλάχιστον 2 φορές το χρόνο.

Έλεγχος DC String Box, τουλάχιστον 1 φορά το χρόνο.

Έλεγχος διατάξεων προστασίας - καμερών.

Περιοδικός Έλεγχος και Καταγραφή φορτίων - Έλεγχος απόδοσης πάρκου.

Άμεσες επεμβάσεις για τον έλεγχο και αποκατάσταση βλαβών.

Εικόνα 14. Καθαρισμός της επιφάνειας Φ/Β κυψελών με τη βοήθεια ερπυστριοφόρου ανυψωτικού οχήματος (www.sts.gr).

20 / Αρχιμήδης

Photo by brian kusler

Photo by Daniel Parrella

Γενικά οι απαραίτητες εργασίες που πρέπει περιλαμβάνονται σε ένα αποτελεσματικό προγραμματισμό συντήρησης Φ/Β εγκαταστάσεων. Ίσως γιαυτό το λόγο την συντήρηση των μεγάλων μονάδων αναλαμβάνουν εξειδικευμένοι ειδικοί οι οποίοι προχωρούν σε μεθοδικές και προγραμματισμένες εργασίες συντήρησης. Συχνά μάλιστα εγκαθιστούν ειδικούς μετρητές και συστήματα τηλεειδοποίησης, ώστε να πληροφορούνται άμεσα τυχόν δυσλειτουργίες. Πάντως γενικά η διαδικασία συντήρησης Φ/Β εγκαταστάσεων πρέπει κατ’ ελάχιστον να περιλαμβάνει: Επιφανειακό καθαρισμό της επιφάνειας των Φ/Β μονάδων. Ελεγχος για φθορές και αποκατάσταση κατασκευής. Περιοδική επιθεώρηση και συντήρηση εξοπλισμού. Καθαρισμός περιβάλλοντα χώρου.

Α Τρόποι & διαδικασίες επιφανειακού καθαρισμού Ο βασικός καθαρισμός συνίσταται συνήθως στο πλύσιμο της επιφάνειας των κυψελών, με τη βοήθεια μαλακής βούρτσας και νερού ή άλλου καθαριστικού υγρού. Οι βούρτσες που χρησιμοποιούνται μπορεί να είναι απλές ή περιστρεφόμενες περί κατακόρυφο άξονα (βούρτσες κυκλικής μορφής), ή περί οριζόντιο άξονα (βούρτσες κυλινδρικής μορφής). Η επαφή της βούρτσας με την επικάλυψη του Φ/Β πρέπει να είναι πολύ απαλή. Μερικοί κατασκευαστές φροντίζουν να είναι μαλακές οι βούρτσες, ενώ μερικοί χρησιμοποιούν ακόμη και αισθητήρες οι οποίες ρυθμίζουν την πίεση της βούρτσας πάνω στην καθαριζόμενη επιφάνεια. Η προσέγγιση της επιφάνειας καθαρισμού επιτυγχάνεται με «κοντάρια» (συνήθως αρθρωτά με δυνατότητα αυξομείωσης του μήκους τους. Οι χειριστές των κονταριών καθαρισμού μπορεί να βρίσκονται στο έδαφος, την στέγη, σε σκάλα ή και σε ανυψωτικό καλάθι γερανού. Το νερό που χρησιμοποιείται δεν πρέπει να είναι κρύο, γιατί μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στην συνήθως πολύ θερμή επιφάνεια των Φ/Β και δεν πρέπει να είναι σκληρό, γιατί τα άλατα που θα παραμείνουν στην επιφάνεια του Φ/Β μειώνουν την απόδοση του. Γι’αυτό μερικοί χρησιμοποιούν ειδικά καθαριστικά υγρά ή χρησιμοποιούν πανιά

η βούρτσες για το στέγνωμα των καθαρισμένων επιφανειών. Για την προσαγωγή του νερού ή του καθαριστικού υγρού (με μικρή πίεση πάντοτε) χρησιμοποιούνται εύκαμπτοι σωλήνες προσαρμοσμένοι στα κοντάρια ή και τα κοντάρια διαμορφώνονται από κοίλα τεμάχια μέσω των οποίων οδεύει το νερό ή το καθαριστικό ρευστό υγρό. Κάποιοι άλλοι, για να αποφύγουν τη διαδικασία πλυσίματος με βούρτσα, τοποθετούν μικρούς καταιονιστήρες στα πάνελς και κατά καιρούς εκτοξεύουν νερό ή καθαριστικό υγρό.

Β Ελεγχος για φθορές και

αποκατάσταση κατασκευής Είναι απαραίτητος ο τουλάχιστον ετήσιος έλεγχος των πλαισίων για να εντοπιστούν πιθανές μηχανικές φθορές στις επιφάνειες συλλογής ηλιακής ενέργειας και τη στήριξη του σχετικού εξοπλισμού. Είναι, αυτονόητο βέβαια, ότι κάθε φθαρμένο πάνελ πρέπει άμεσα να αντικατασταθεί όπως και κάθε χαλαρότητα στη στήριξη πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα. Η εμφάνιση σκουριάς ή και η πιθανή συσσώρευση φερτών υλών πρέπει να εξεταστούν με προσοχή και να αναζητηθούν αιτίες και θεραπείες.

Γ Περιοδική επιθεώρηση

και συντήρηση εξοπλισμού Είναι ανάγκη να γίνεται συχνά προσεκτικός έλεγχος στον ηλεκτρολογικό εξοπλισμό της εγκατάστασης (ηλεκτρικές καλωδιώσεις και συνδέσεις, κυτία διακλαδώσεων, ασφάλειες, μετρητές, μονώσεις, μετασχηματιστές, καθώς και άλλα). Περιοδικά πρέπει να γίνεται έλεγχος της απόδοσης της εγκατάστασης και των τμημάτων της. Αν διαπιστωθεί μειωμένη απόδοση ο έλεγχος πρέπει να γίνει και από ειδικούς, οι οποίοι με μετρήσεις θα εντοπίσουν τις αιτίες και θα προτείνουν λύσεις και «θεραπείες».

ΠΗΓΕΣ: [1]. Ιστοσελίδα του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας ΚΑΠΕ (www.cres.gr). [2]. Ιστοσελίδα της RENEVOL (www.renevol.gr). [3]. Ιστοσελίδα της MGD Energy (www.mgd-energy.gr). [4]. Ιστοσελίδα της «ΤΕΥΞΙΣ» (www.teyxis.gr). [5]. Ιστοσελίδα της PLASSIS GROUP (www.plasisgroup.com). [6]. Ιστοσελίδα της Solar Services (www.solarservice.gr). [7]. Ιστοσελίδα της Safety Engineering (www.safetyengineering.gr) ΠΗΓΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ: 1 - 2 - 12 - 15 (www.flickr.com)

Δ Καθαρισμός του

περιβάλλοντα χώρου Στα ηλιακά πάρκα, αλλά και τις μικρότερες εγκαταστάσεις, είναι απαραίτητο να καθαρίζεται άμεσα και σωστά κάθε είδους βλάστηση που μπορεί να προκαλέσει σκιασμό. Ακόμη και η χαμηλή βλάστηση είναι επικίνδυνη γιατί μπορεί να συμβάλει στη διάδοση και πυρκαγιάς. Αρχιμήδης / 21

Επιπτώσεις στην ποιότητα του εσωτερικού αέρα της κατοικίας στην υγεία απο την παρουσία χημικών ρύπων

22 / Αρχιμήδης

Τα χημικά προϊόντα που αποτελούν στοιχεία του περιβάλλοντός μας συναντώνται συχνά στις τροφές, στον αέρα που αναπνέουμε, στο νερό. Συμμετέχουν σε μεγάλο βαθμό στη ρύπανση του εσωτερικού αέρα των κατοικιών, αποδεσμευόμενα από τα οικοδομικά υλικά, τα έπιπλα και τα υλικά συντήρησης, επισκευής, διακόσμησης, υγιεινής και καθαρισμού.

Γεώργιος Καλύβας Πολιτικός Μηχανικός

Οι επιπτώσεις, στον οργανισμό και την υγεία, από την παρουσία τους εκδηλώνονται: Με τον απλό ερεθισμό των αισθητηρίων οργάνων, αλλά και με σοβαρότερα φαινόμενα, όπως ο βήχας και οι διαταραχές αναπνευστικού, νευρικού και γαστρεντερικού συστήματος. Στην γενική κατάσταση του οργανισμού, με το να αυξάνουν ή να μειώνουν το βαθμό επέμβασης των ρυθμιστικών μηχανισμών της ομοιοστασίας (της τάσης του οργανισμού να ρυθμίζει το εσωτερικό του περιβάλλον σε σταθερή κατάσταση, στις φυσιολογικές σταθερές, θερμοκρασίας, πίεσης, σύστασης αίματος κ.λπ.) Με την πολλαπλή χημική ευαισθητοποίηση (MCS - Multiple Chemical Sensitivity).

Ορισμένα από τα χημικά προϊόντα κατατάσσονται στα καρκινογόνα. Έστω και αν είναι γνωστή η τοξικότητά καθενός, η συνολική δεν είναι δυνατόν να σταθμιστεί πρακτικά, γιατί αυτά, συνήθως, αναμιγνύονται μεταξύ τους στον εσωτερικό αέρα της κατοικίας, σε χαμηλές συγκεντρώσεις, ποικίλης αναλογίας. Η εκτίμηση του κινδύνου και των συνεπειών, από την ανάμιξη αυτή, είναι δύσκολη και πολυσύνθετη, και για το λόγο αυτό αμφίβολη.

Α Οριακές ή αποδεκτές

συγκεντρώσεις ρύπων

Μία από τις πρώτες ερωτήσεις που θέτει κανείς απέναντι σε ένα κίνδυνο είναι:

«Ποια είναι η τιμή του αποδεκτού κινδύνου;» Στην περίπτωση της μόλυνσης του αέρα της κατοικίας από χημικούς ρύπους, το θέμα ανάγεται στο να προσδιοριστεί μια μέγιστη αποδεκτή συγκέντρωση, η οποία Αρχιμήδης / 23

Ορισμένοι πολύ τοξικοί ρύποι, όπως ο καπνός από τα τσιγάρα, είναι αποδεκτός από μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, ενώ άλλοι ρύποι με αβέβαιη, ίσως, τοξικότητα μπορούν να θεωρηθούν απαράδεκτοι.

24 / Αρχιμήδης

όμως διαφοροποιείται μεταξύ των ατόμων που την υφίστανται: Είναι υγιή ή ευαίσθητα στους ρύπους; Πρόκειται για ορισμένα μεμονωμένα άτομα ή για ολόκληρο πληθυσμό; Πρόκειται για άτομα τα οποία, λόγω επαγγέλματος, είναι εκτεθειμένα στους ρύπους ορισμένες μόνον ώρες της ημέρας (π.χ. 8 ώρες) ή για ενοίκους συνεχώς εκτεθειμένους; Αυτό το όριο της μέγιστης αποδεκτής συγκέντρωσης εξαρτάται επίσης από τις συνήθειες ή και το πολιτισμικό υπόβαθρο των ατόμων: ορισμένοι πολύ τοξικοί ρύποι, όπως ο καπνός από τα τσιγάρα, είναι αποδεκτός από μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, ενώ άλλοι ρύποι με αβέβαιη, ίσως, τοξικότητα μπορούν να θεωρηθούν απαράδεκτοι.

όριο προσδιορίζεται σε χαμηλότερη στάθμη από την συγκέντρωση αυτή, προκειμένου να υπάρχει και περιθώριο ασφαλείας.

B Μέτρηση συγκέντρωσης

ρύπων

1Β

Ορισμός της συγκέντρωσης των ρύπων Η συγκέντρωση είναι ο λόγος της ποσότητας μιας χημικής ένωσης προς την ποσότητα του μίγματος που την περιέχει. Οι συγκεντρώσεις των διαφόρων ρύπων στον αέρα εκφράζονται συνήθως ανηγμένες στον όγκο CV ή στη μάζα m της ένωσης ανά κυβικό μέτρο αέρα. Αυτές οι δύο ποσότητες δεν είναι ίσες.

Η σχέση τους εξαρτάται από:

Για τον προσδιορισμό των αποδεκτών ορίων της επιδράσεως των ρύπων στον οργανισμό και στο περιβάλλον εφαρμόζονται δύο διαφορετικές αρχές: Κατηγοριοποίηση επιπτώσεων ως προς την συγκέντρωση των ρύπων: Επίπτωση 1 «Όσο υψηλότερη είναι η συγκέντρωση, τόσο αυξάνονται οι παθολογικές συνέπειες για τον πληθυσμό ή μεγαλώνει ο κίνδυνος να υποστεί βλάβη υγείας κάποιο άτομο από την ρύπανση». Τέτοια λ.χ. είναι η περίπτωση της ραδιενέργειας. Εφαρμόζεται η αρχή «τόσο λίγο όσο είναι δυνατόν να επιτευχθεί» (αγγλικά: ALARA, As Low As Reasonably Achievable). Επίπτωση 2 «Για την ποσοτικοποίηση των αποδεκτών ορίων ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) καθιέρωσε την μονάδα κινδύνου, δηλαδή την μονάδα συγκέντρωσης (1 mg/m3 ή 1Bq/m3 ή άλλη) για την οποία υπάρχει πιθανότητα να παρατηρηθεί παθολογική κατάσταση (μια νόσος) σε ένα άτομο που εκτίθεται στον ρύπο κατά την διάρκεια ολόκληρης της ζωής του (70 χρόνια)».

Οι δύο διπλανές ποσότητες m και CV συνδέονται με την σχέση:

Τη μοριακή μάζα της ένωσης Μ: Άθροισμα των ατομικών βαρών των στοιχείων που συνιστούν τα μόρια - π.χ. το μόριο του αζώτου του αέρα Ν2 περιλαμβάνει δύο άτομα αζώτου που το ατομικό τους βάρος είναι 14, οπότε το γραμμομόριό τους είναι 2x14=28 gr.

όπου:

R : η σταθερά των ιδανικών αερίων (8,131696 J/mole °K). M : η μοριακή μάζα της αναφερόμενης χημικής ένωσης. Pa : η ατμοσφαιρική πίεση (101300 Pa) στο επίπεδο της θάλασσας. T : η απόλυτη θερμοκρασία του αέρα σε °Κ. Η σχέση Pa/R x T ισούται με 44,6151 mole/m3 στους 0 °C στην στάθμη της θάλασσας (πίεση κανονική).

Τη θερμοκρασία και την ατμοσφαιρική πίεση του αέρα.

Πίνακας 1. Έκφραση της συγκέντρωσης ρύπων ανηγμένης στον όγκο ΜΕΡΟΣ

ΕΚΦΡΑΣΗ ΣΕ m3/m3

Ανά εκατό

1/102

Ανά χίλια

‰

1/103

Ανά εκατομμύριο

ppm

Ανά δισεκατομμύριο

ppb

1/106 1/109

* Ένα μέρος ανά εκατομμύριο (ppm) αντιστοιχεί σε ένα κυβικό εκατοστό ένωσης ανά κυβικό μέτρο αέρα.

Πίνακας 2. Έκφραση της συγκέντρωσης ρύπων ανηγμένης στη μάζα

Κατηγοριοποίηση των επιπτώσεων ως προς ορισμένη συγκέντρωση ρύπων ή ορισμένη διάρκεια έκθεσης:

ΜΕΡΟΣ

Επίπτωση 1 «Περίπτωση μονοξειδίου του άνθρακα» Του οποίου οι επιπτώσεις στην υγεία εμφανίζονται όταν η συγκέντρωση υπερβεί συγκεκριμένο όριο. Έτσι το επιτρεπτό

gram

kilogram kg/m3

gr/m3

ΕΚΦΡΑΣΗ ΣΕ kg/m3 1 1/103

milligram mg/m3

1/106

microgram μg/m3

1/109 Αρχιμήδης / 25

Photo by The 10 cent designer

Photo by Hans Kristian Aas

26 / Αρχιμήδης Photo by Evans Coghill

Άρθρα / Μεγάλα θέματα

Γ Υποδείξεις για την αποφυγή

της χημικής ρύπανσης του εσωτερικού αέρα 1Β

Ένας από τους καλύτερους τρόπους απο-

φυγής της επιβάρυνσης και της τοξίκωσης από χημικά προϊόντα είναι η εξασφάλιση καλής ποιότητας εσωτερικού αέρα στα κτίρια. Αρκεί προς τούτο, να προβλεφθούν από την μελέτη, κατά την κατασκευή και όταν κατοικείται το κτίριο, ορισμένα μέτρα όπως:

Εξασφάλιση της στεγάνωσης των τοιχωμάτων και των θυρών: Όπου διαχωρίζουν τους κατοικουμένους χώρους από τους επιβαρυμένους χώρους (γκαράζ, εργαστήρια, λεβητοστάσια). Σύστημα φυσικού αερισμού με στόμια προσαγωγής φρέσκου αέρα: Συνήθως πάνω από τα σοβατεπιά, προς τους χώρους κατοικίας. Σύστημα φυσικού αερισμού με στόμια απαγωγής του επιβαρυμένου με ρύπους αέρα: Κοντά στις κύριες πηγές ρύπανσης. Επιλογή καλής ποιότητας κατασκευαστικών υλικών: Κατά το δυνατό λιγότερο τοξικών, χωρίς φορμαλδεΰδη ή με την κατά το δυνατόν ελάχιστη. Απομάκρυνση υπαρχόντων υλικών: Που αποδεσμεύουν τοξικές χημικές ουσίες ή στεγανή τους κάλυψη (π.χ. χρώματα που περιέχουν μόλυβδο). Αποφυγή τοποθέτησης κολλητών μοκετών αντί των τεντωμένων: Οι μοκέτες θα πρέπει να φέρουν σήμανση GUT, βιομηχανικό σήμα που καθιερώθηκε από τον Σύνδεσμο παραγωγών μοκετών και χαλιών Γερμανίας (Gemeinschaft Umweltfreundlicher Teppichboden - Association for Environmentally Friendly Carpet) που έγινε δεκτό από δέκα Ευρωπαϊκές χώ-

ρες. Η σήμανση ενός προϊόντος με το σήμα GUT προϋποθέτει ότι το προϊόν έχει ελεγχθεί από αναγνωρισμένο εργαστήριο από πλευράς εκπομπών ρύπων, τόσο κατά την παραγωγή του, όσο και κατά την αποθήκευσή του στο εργοστάσιο ή στα καταστήματα που το εμπορεύονται.

Αποφυγή χρησιμοποίησης μοκετών χωρίς υφασμάτινο υπόστρωμα ή υφασμάτινο THIBAUDES.[1] Αποφυγή τοποθέτησης μοκετών σε χώρους μεγάλης κυκλοφορίας. Αποφυγή τοποθέτησης ξύλινων δαπέδων χωρίς σήμανση CE: Προκειμένου να τεθεί στα ξύλινα δάπεδα η σήμανση CE, θα πρέπει να πληρούνται οι απαιτήσεις που ορίζονται στο EN 14342 αναφορικά με τη φορμαλδεΰδη και την πενταχλωριούχο φαινόλη. Σε αυτό το πρότυπο καθορίζεται ότι η συμπαγής ξυλεία των ξύλινων επενδύσεων ή των επιφανειακών προστατευτικών στρώσεων, με ή χωρίς κόλλα, δεν πρέπει να περιέχει φορμαλεδεϋδη και ότι η περιεκτικότητα σε PCP (Pentachlorophenol: επικίνδυνο προστατευτικό υλικό των ξύλων) χωρίς ιδιαίτερη επεξεργασία της συμπαγούς ξυλείας πρέπει να είναι μικρότερη από 5 ppm. Αποφυγή χρησιμοποίησης δαπέδων PVC και προτίμηση δαπέδων Linoleum. Λήψη προφυλάξεων όταν χρησιμοποιούνται υδατοδιαλυτά χρώματα, ίδιων με τις προφυλάξεις που λαμβάνονται με τα χρώματα διαλύτη. Τόσο κατά την εφαρμογή όσο και μετέπειτα, κατά διαστήματα. Σημειώνεται ότι τα υδατοδιαλυτά χρώματα δεν είναι απαλλαγμένα διαλυτών, ούτε απαλλαγμένα τοξικότητας.

Στις κατοικίες, αν είναι δυνατό, να προβλέπονται χώροι καπνιστών με ειδικές διατάξεις αερισμού. Αποφυγή χρησιμοποίησης κινητών ή σταθερών συσκευών υγραερίου: Οι χώροι με συσκευές φυσικού αερίου πρέπει να διαθέτουν ενισχυμένες διατάξεις αερισμού. Τα τζάκια με ανοικτή εστία δεν πρέπει να λειτουργούν σε χώρους χωρίς αερισμό. Αποφυγή χρησιμοποίησης ξυλείας προστατευμένης έναντι βιολογικών παραγόντων,σε εσωτερικούς κατοικήσιμους χώρους, αν δεν συνοδεύεται από πιστοποιητικά ελέγχου ως προς την χημική προστασία και τις μεθόδους που εφαρμόσθηκαν: Επιπλέον, θα πρέπει να αναφέρεται για το συγκεκριμένο είδος ξύλου -έπειτα από σχετικές δοκιμές- η απορροφούμενη ποσότητα χημικών προστασίας ανά μονάδα επιφάνειας ή ανά μονάδα όγκου, ανάλογα με το αν πρόκειται για επιφανειακή εφαρμογή ή για εμποτισμό, όπως και τα χιλιοστά διείσδυσής τους στο ξύλο. Ο καθαρισμός των μοκετών να γίνεται από ειδικευμένα συνεργεία τα οποία δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούν διαλύτες: Τα ακαριοκτόνα που θα χρησιμοποιηθούν δεν θα πρέπει να είναι ερεθιστικά για το αναπνευστικό σύστημα. Αποφυγή χρησιμοποίησης ως καύσιμης ύλης σε τζάκια ανοικτής εστίας, ξυλείας που έχει εμποτισθεί με διάφορα χημικά έναντι βιολογικών παραγόντων: Για παράδειγμα στρωτήρες σιδηροτροχιών, ξυλεία από αποξηλωθείσα στέγη.

[1] THIBAUDES: Ανεξάρτητα υποστρώματα που τοποθετούνται κάτω από τεντωμένες, μη κολλημένες μοκέτες, τα οποία με την επανατακτικότητά τους (resilience) και την ελαστικότητά τους, συμβάλλουν στην άνεση του περπατήματος και στην αντοχή της επένδυσης. Αρχιμήδης / 27

Δ Πολλαπλή ευαισθητοποίηση

(MCS) ή σύνδρομο ανεκτικότητας στις οσμές

Η έκθεση στους ρύπους του εσωτερικού αέρα μπορεί να έχει πολύ σοβαρές συνέπειες για την υγεία και να οδηγήσει στην Πολλαπλή Χημική Ευαισθητοποίηση, που ονομάζεται κοινώς MCS (Multiple Chemical Sensitivity). Πρόκειται για μία αποκτούμενη ευαισθητοποίηση σε πολλαπλά χημικά προϊόντα, έπειτα από έκθεση σε αυτά, έστω και σε δόσεις μη τοξικές, για την οποία πολλοί ειδικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι η αιτία βρίσκεται στο stress και σε ψυχολογικές καταστάσεις.

Τα συμπτώματα της MCS μπορεί να εμφανισθούν αμέσως μετά την έκθεση στα χημικά συστατικά ή με καθυστέρηση. Τα πλέον συνήθη συμπτώματα είναι:

Η έκθεση μπορεί να είναι μοναδική και έντονη σε μία μόνο χημική ουσία, όπως μπορεί να είναι επαναλαμβανόμενη σε χαμηλές συγκεντρώσεις χημικών συστατικών υπό ανάμιξη, όπως συνήθως συμβαίνει στις κατοικίες.

Νευρο-ψυχολογικά: Διαταραχές μνήμης, συγκέντρωσης - ψυχικής διάθεσης, ευερεθιστικότητα, αγωνία, κατάθλιψη, ίλιγγος, διαταραχή της όρασης.

Τα άτομα που αποκτούν αυτή την ευαισθητοποίηση είναι πολύ τρωτά και αντιδρούν σε ελάχιστες συγκεντρώσεις ενός χημικού συστατικού ή σε μίγμα περισσοτέρων ουσιών, χωρίς, οι τελευταίες, να είναι αυτές που προκάλεσαν την ευαισθητοποίηση.

Ερεθισμός του αναπνευστικού συστήματος: Για παράδειγμα κρίσεις άσθματος.

Τα ευαισθητοποιημένα άτομα καταλήγουν, τελικά, να μην ανέχονται έκθεση στις συγκεντρώσεις οσμών που είναι ανεκτές από πλειονότητα των άλλων ατόμων. Μετά την έκθεση σε έντονες οσμές ή σε χημικά συστατικά εμφανίζεται ένα σύνθετο περίεργο σύνδρομο που συνδέεται με διάφορες αντιδράσεις όπως αλλεργικές, ανοσιολογικές ανωμαλίες και κυρίως έλλειψη ανεκτικότητας, πολλές φορές πλήρη, σε οργανικές πτητικές ενώσεις. Τα φαινόμενα εμφανίζονται ή εξαφανίζονται, ανάλογα με τον βαθμό έκθεσης, γενικά όμως επιτείνονται. 28 / Αρχιμήδης

Κούραση, Ναυτία.

Πόνοι μυικού συστήματος. Διαταραχές πεπτικού συστήματος. Δερματικές και καρδιακές ενοχλήσεις. Έλλειψη ανεκτικότητας στις έντονες οσμές, στους θορύβους, στην καφεΐνη, στο οινόπνευμα, στα φάρμακα.

Ε Χημικές ουσίες που προκαλούν Πολλαπλή Χημική Ευαισθητοποίηση (MCS) Υπάρχει μεγάλο πλήθος χημικών ουσιών που προκαλούν εκδηλώσεις MCS οι οποίες γενικά είναι τοξικές και ερεθιστικές του νευρικού συστήματος.

Οι περισσότερες από αυτές που συναντώνται στο εσωτερικό περιβάλλον, ανήκουν στις Οργανικές Πτητικές Ενώσεις (VOCs) και κυρίως στους διαλύτες για βιομηχανική και οικιακή χρήση. Μεταξύ των VOCs, η φορμαλδεΰδη είναι ένας από τους σημαντικότερους ρυπαντές του εσωτερικού χώρου και είναι πανταχού παρούσα (στα οικοδομικά υλικά τελειωμάτων, στα υλικά συντήρησης και καθαρισμού) και συμβάλλει εύκολα στην MCS. Η έκθεση στα προϊόντα προστασίας και συντήρησης ξυλείας από βιολογικούς παράγοντες, μπορεί επίσης να προκαλέσει εκδήλωση MCS. Το ίδιο μπορεί να συμβεί με τα αέρια καύσης κεντρικής θέρμανσης, τις θερμάστρες υγραερίου χωρίς καπναγωγούς ή τις θερμάστρες πετρελαίου. Από τη στιγμή που το άτομο αποκτήσει χημική ευαισθητοποίηση, πάρα πολλά συστατικά διεγείρουν αντιδράσεις του, έστω και σε μικρές συγκεντρώσεις, έστω και αν αυτά δεν είναι η αιτία της ευαισθητοποίησης, όπως π.χ. αρώματα, υλικά καθαρισμού, διαλύτες που χρησιμοποιούνται στον ξηρό καθαρισμό των ρούχων, καπνός τσιγάρων, κολλημένες μοκέτες, ορισμένα φάρμακα, αντικουνουπικά κ.α.

Καλύβας Γεώργιος

Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ, 1949 Εργάσθηκε στην Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού (1949-1951), στην κατασκευή του αεροδρομίου Μαριτσών Ρόδου με την ΑΤΕ ΔΟΜΙΚΗ (19511952), στην Τεχνική Υπηρεσία της Κτηματικής Τράπεζας (1952-1953) και ως Μελετητής Κτιριακών Έργων στο πρώην Βελγικό Κονγκό (19531959). Συνεργάσθηκε σε Δημόσια Έργα με την ΑΤΕ ΔΟΜΙΚΗ (1959-1964) και ακόμη εργάσθηκε στην Τεχνική Υπηρεσία του Μετοχικού Ταμείου Στρατού (1964-1969) και στην Τεχνική Υπηρεσία της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος (1969-1985). Ως ελεύθερος επαγγελματίας εργάσθηκε από το 1985, μέχρι της συνταξιοδότησής του από το ΤΣΜΕΔΕ με κύρια απασχόληση: 2. Περιοδικές δημοσιεύσεις του CENTRE SCIENTIFIQUE ET TECHNIQUE DU BATIMENT (CSTB) 2Α. Cahiers του CSTB. 2Αi. Habitat et Santé Orientations préconisées par l’ Organisation Mondiale de la Santé ONU - CAHIER 2427/1990.

ΑΝΑΦΟΡΈΣ ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: 1. Βιβλία 1Α. Drs SUZANNE et PIERRE DEOUX: “Le Guide de l’ Habitat sain” Έκδοση Medieco, Γαλλία 2004. 1Β. CLAUDE-ALAIN ROULET: ”Santé et qualité de l’ environnement intérieur dans les bâtiments” Έκδοση Presses Polytechniques et Universitaires ROMANDES LAUZANNE 2008. 1Γ. ΟΜΑΔΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ «Ρύπανση και ποιότητα εσωτερικού περιβάλλοντος στα κτίρια» - Έκδοση ΤΕΚΔΟΤΙΚΗ, Αθήνα 2007.

2Αii. J. RIBERON - J. MILLET: “Deux composants de l’ air à l’ intérieur des locdux: le gaz carbonique, le vapeur d’ eau” CAHIER 2526/1991.

στην Ομάδα Τεχνικής Διοίκησης του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. ως Εισηγητής σε επιμορφωτικά σεμινάρια Μηχανικών στο ΕΛΚΕΠΑ, ΤΕΕ, ΚΑΠΑ, με σύνολο 640 ωρών εισηγήσεων. με την σύνταξη Τεχνικών Προδιαγραφών Οικοδομικών Έργων στο πλαίσιο της ανάπτυξης των ΠΕΤΕΠ από το ΙΟΚ, ως επί κεφαλής της αντίστοιχης Ομάδας Εργασίας. ως άμισθος σύμβουλος του ΙΟΚ επί θεμάτων Τεχνικών Προδιαγραφών κατά την περίοδο 2006-2009 (μετά την παράδοση των ΠΕΤΕΠ).

2B. Valeurs guides de la qualité d’ air intérieur Le formaldéhyde Έκδοση AFSSET (Agence Française de sécurité sanitaire de l’ environnement et du travail και CSTB/2007.

Έχει συγγράψει τα βιβλία:

2Γ. Inventaire des données françaises sur la qualité de l’ air intérieur à l’ intérieur des bâtiments - Έκδοση: Observatoire de la qualité de l’ air intérieur και CSTB/2001.

Νεώτερο βιβλίο του με τίτλο «Ανθρώπινες απαιτήσεις για μια υγιεινή κατοίκηση» βρίσκεται σε τελικό στάδιο επεξεργασίας.

ΠΗΓΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ: 1 - 2 - 3 (www.flickr.com)

«Παθολογία Στοιχείων Κελύφους Κτιρίου» (εκδόθηκε). «Στοιχεία Ξυλίνων Φερουσών Κατασκευών» (υπό έκδοση).

Συνεχίζει την συγγραφή Τεχνικών Προδιαγραφών (νέα σειρά ΠΕΤΕΠ), οι οποίες παρουσιάζονται από την ιστοσελίδα: (www.e-archimedes.gr)

Αρχιμήδης / 29

Αρχιτεκτονική & Κατασκευή Μεταφορά προτύπων και Αναζήτηση νέων Ιστορική αναδρομή και βασικές αρχές

Υπάρχει αρχιτεκτονική χωρίς την κατασκευή του έργου; Όπως έγκλημα δεν υπάρχει ούτε ποινή επιβάλλεται χωρίς νόμο που να ισχύει πριν από την τέλεση της πράξης, έτσι ισχυρίζονται όσοι χτίζουν ότι δε υφίσταται αρχιτεκτόνημα χωρίς την υλοποίηση του έργου. Αντίθετα κατασκευές χωρίς «ενσωματωμένη αρχιτεκτονική τέχνη» υπάρχουν σε αφθονία. 30 / Αρχιμήδης

Ευάγγελος Λυρούδιας Δρ. Αρχιτέκτων Μηχανικός

Το πρώτο Κυβερνείο στο south-west corner of Phillip and Bridge Streets. Source: Historic Houses Trust / Drawing by Morton Herman.

Α Το ξεκίνημα στην Αυστραλία Οι πρώτοι άποικοι στην Αυστραλία ήταν 717 Άγγλοι κατάδικοι που εγκαταστάθηκαν στη θέση που βρίσκεται σήμερα το Σίδνεϋ το 1788. (11 πλοία στις 26 Ιανουαρίου 1788). Υπήρχαν μεταξύ των, δέκα έξι καραβομαραγκοί και δώδεκα επί πλέον από τους καταδίκους εκπαιδεύθηκαν ως ξυλουργοί. Μέσα στο πλήρωμα ήταν ένας μόνο εκπαιδευμένος ξυλουργός ο Henry Brewer, γεννημένος στο Λονδίνο, που ο κυβερνήτης Arthur Phillip, διόρισε προσωρινό επιθεωρητή των οικοδομικών εργασιών. Η περιοχή που διάλεξαν να εγκατασταθούν ήταν δασώδης - πλούσια σε ξυλεία. Η ξυλεία όμως ήταν τόσο σκληρή που για να κοπεί ένα δένδρο έπρεπε να δουλεύουν 16 άνδρες για 6 μέρες, προκειμένου να το μεταφέρουν στο πριονιστήριο και να αρχίσει να μετατρέπεται σε σανίδες. Μέχρι τον Ιούνιο του 1788 μπόρεσαν να χτίσουν μόνο 4 ξύλινες καλύβες (Εικ. 1,2).

Ο James Bloodsworth (7 Μαρτίου 1759 έως τις 21 Μαρτίου 1804) ήταν καταδικασμένος για την κλοπή ενός κόκορα αγώνων και δύο κοτών στην πόλη Esher, του Surrey. Ο James ήταν ένας κτίστης - τουβλάς που κάτω από τις αντίξοες συνθήκες ανέλαβε την ανοικοδόμηση των περισσότερων από τα κτήρια της αποικίας μεταξύ 1788 και 1800. Ήταν οι ηρωικές εποχές της κατασκευής. Τότε το σπίτι ήταν το απόλυτο αγαθό για τους νέους κατοίκους της Αυστραλίας υπό σκληρές κλιματολογικές συνθήκες.

B Αρχιτεκτονική & Κατασκευή Πάνω που η αρχιτεκτονική παρ’ ημίν άρχισε να είναι απότοκο του πλούτου και του περιττού, έκανε «κύκλο» η ιστορία και φαίνεται ότι ξαναρχίζουμε από την αρχή. Οι αρχιτέκτονες μιλούμε για επαγγελματικά δικαιώματα σαν να μπορεί να επιβληθεί η παιδεία και η καλλιέργεια με νόμους και εγκυκλίους. Η αρχιτεκτονική

Αρχιμήδης / 31

5 32 / Αρχιμήδης

Σήμερα λοιπόν πατώντας πάνω σ’ ότι έχουμε, πρέπει να αναλογισθούμε πώς θα έχουμε μέλλον, δηλαδή ποιο το σχέδιο για το μέλλον του σπιτιού μας του γραφείου μας, και των αναγκών των παιδιών μας. Κάθε έρευνα για την αναζήτηση νέων μοντέλων σύνθεσης - οικοδόμησης, κα-

Σήμερα, δεν αποδεικνύεται ότι η τρέχουσα κλιματική αλλαγή είναι απολύτως αν-

Photo by Million all time fickr views

Με πιο επιστημονική και ταυτόχρονα καλλιτεχνική διατύπωση μπορούμε να πούμε ότι η Αρχιτεκτονική κορυφαία των τεχνών (Schopenhauer - Vitruvius) είναι ανεικονική τέχνη δηλαδή: το μη πραγματοποιημένο σχέδιο, κτιρίου πόλης ή αποτύπωση μπορεί να είναι πίνακας ζωγραφικής, πρόπλασμα και ιδέα αλλά πάντως δεν είναι αρχιτεκτόνημα. Το αρχιτεκτόνημα είναι σε διάλογο με τα στοιχεία της φύσης με την κοινωνία αλλά και με την τεχνολογία που η κοινωνία μπορεί να αφομοιώσει την δεδομένη στιγμή.

τοίκησης και διαβίωσης που οφείλει να αναπτύσσεται στα Πανεπιστήμια τα Πολυτεχνεία και τα ερευνητικά κέντρα σήμερα, διαλέγεται με την «προστασία του οικοσυστήματος», με την «αποτροπή της αποδόμησης» του, την «αειφόρο προσέγγιση», την «οικολογική δόμηση» και την «οικολογική κατεδάφιση». Ταυτόχρονα, προσκρούει στην τακτική της εκάστοτε εγκατεστημένης - νοοτροπίας που ότι δεν το κατανοεί το πολεμά επειδή το φοβάται. Για τον λόγο αυτόν η αυτοτέλεια των πανεπιστημίων και της έρευνας είναι ως ένα βαθμό απαραίτητα, ώστε να μην εκφυλίζεται το πανεπιστήμιο σε εξάρτημα κακοδιοίκησης και αθέμιτου ανταγωνισμού.

Αν συμφωνήσουμε στις παραπάνω σκέψεις, σύντομες, θαρραλέες και μαχητές -όπως κάθε ανθρώπινη διατύπωση άλλωστε- μπορούμε να προχωρήσουμε στο επόμενο στάδιο και να πούμε πάλι σύντομα, θαρρετά και στα όρια της αυθάδειας, πως η πολιτική κατάσταση η οικονομία και η ιστορία θα καθορίσει το τι θα κτιστεί, τι θα απομείνει και τι θα γκρεμιστεί το προσεχές διάστημα.

Photo by eiri.athan

είναι κατ’ αρχήν παιδεία αλλά και ανάγκη. Γι’ αυτό φροντίζει το στάδιο του πολιτισμού και της ανάπτυξης που διανύει η κοινωνία. Είναι όμως μόνο αυτό;

θρωπογενής και κυρίως δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι με ανθρώπινες δράσεις και περιορισμούς μπορούμε να την αναστρέψουμε. Εκείνο που οφείλουμε να κάνουμε από εδώ και εμπρός είναι να προσαρμοστούμε ως κοινωνία. Να προσαρμοστούμε σε μια μεταβολή που θα την αντιληφθούμε αν όχι εμείς, οι αμέσως προσεχείς γενεές.

Γ Τριάντα χρόνια πολυκατοικίας Οι μικροί κύκλοι της ιστορικής διαδρομής εκτιμώνται σε τριακονταετίες. Η τριακονταετία μας βολεύει σαν ανθρώπινη διαδρομή και πρώτο ξεσκαρτάρισμα της ιστορίας γίνεται την πρώτη τριακονταετία. Έχουν ήδη συμπληρωθεί 30 χρόνια ώριμης αντιμετώπισης των προβλημάτων του ιστορικού χώρου.

γνωστός ως μέθοδος «Κοκκινόπουλου» εφαρμόζεται μέχρι οκτώ ορόφους και έτσι τα πάντα χτίζονται επταώροφα με δύο ρετιρέ. Το δώρο της πρωτεύουσας προς την περιφέρεια είναι το άκριτο πρότυπο της πολυκατοικίας. Κάθε έρευνα για την αναζήτηση νέων μοντέλων οικοδόμησης σε διάλογο με το οικοσύστημα με την αποδόμηση την αειφόρο προσέγγιση την οικολογική δόμηση και την κατεδάφιση προσκρούει στην τακτική της εκάστοτε άρχουσας ομάδας που ότι δεν το κατανοεί το πολεμά γατί το φοβάται. Η πολυκατοικία καταλαμβάνει ακόμα και τις τάφρους των βενετσιάνικων οχυρώσεων της πόλης του Ρεθύμνου. Εργολάβος ο ίδιος ο δήμαρχος και η διαδικασία απολύτως, πολεοδομικά, νόμιμη.

... το μη πραγματοποιημένο σχέδιο, κτιρίου πόλης ή αποτύπωση μπορεί να είναι πίνακας ζωγραφικής, πρόπλασμα και ιδέα αλλά πάντως δεν είναι αρχιτεκτόνημα.

Photo by eiri.athan

Στο μεταξύ το μοντέλο της Αθηναϊκής πολυκατοικίας εξαπλώθηκε σε όλη την επαρχία (Εικ. 4,7). Το Αθηναϊκό οικοσύστημα χάθηκε και αδιακρίτως τοπικών κλιματολογικών διαφορών οι εργολάβοι χτίζουν τριάρια με το κλειδί στο χέρι και πουλούν από τα σχέδια και δι’ αλληλογραφίας. Ο αντισεισμικός υπολογισμός

7 Αρχιμήδης / 33

Δ Ανάδειξη μνημείων

Εικόνα 8. Κτήριο Φιξ, Αθήνα, Τ. Ζενέτος. Εικόνα 9. Καζίνο στην πόλη Campione, Ιταλία, Mario Botta.

9 34 / Αρχιμήδης

Η προστασία και ανάδειξη των μνημείων και συνόλων σε διάφορες κλίμακες διαμόρφωσε γενιές αρχιτεκτόνων ενώ παράλληλα οι διάφορες εκφάνσεις προς τη μίμηση, την ουδετερότητα αλλά και την οξεία αντίθεση, είχαν την ευκαιρία να αποτυπωθούν και αυτές. Και ενώ ο χάρτης του Άμστερνταμ και ο προγενέστερος αυτού χάρτης της Βενετίας καθόριζαν το πνεύμα της αντιμετώπισης του σχεδιασμού στο χώρο, ο οικολογικός σχεδιασμός, την ίδια ακριβώς εποχή, έκανε τα πρώτα του ερευνητικά βήματα.

Ε Μετεωρολογία & Οικολογία [1] Σε μικρή χρονική περίοδο συγχέεται η σκέδαση ή μάλλον η διασπορά των φαινομένων με το trend -τάση- της κλιματικής αλλαγής επομένως δεν είναι δυνατόν να γίνει σαφής πρόβλεψη. Μόνο σε μεγάλα GAP από 50 και πάνω μπορείς να πεις ασφαλώς ότι θα έχω ένα trend τόσο προς τα πάνω. Κλιματική αλλαγή σημαίνει ότι θα έχω ένα trend δηλαδή μια άνοδο της θερμοκρασίας κατά ένα βαθμό. Κανείς δεν μπορεί να ειπεί τι θα συμβεί στη διασπορά του φαινομένου κλίματος. Μπορεί να είναι το μέσον ένας βαθμός

πιο πάνω, αλλά τι διασπορά θα έχει προκύψει από αυτό. Εκείνο το οποίο υποστηρίζεται τώρα είναι ότι η διασπορά θα είναι πολύ μεγάλη και αυτό σημαίνει ότι η καμπύλη θα είναι πολύ πλατιά αυτό σημαίνει ότι θα συμβαίνουν πολύ ψηλά και πολύ χαμηλά πράγματα, με μεγαλύτερη πιθανότητα από ότι είχαμε παλιότερα. Σήμερα θεωρείται ότι είμαστε στο θερμό μέσον μεταξύ δύο παγετώνων. 10.000 χρόνια πριν ήταν ο προηγούμενος, 15.000 χρόνια μετά θα έχουμε τον επόμενο. Η τεχνολογία προχωρεί με άλματα. Προσωπικά, δεν ξέρω τι θα γίνει, μπορεί μέχρι τότε να μετοικήσουμε σε ένα πλανήτη που δεν θα έχει κλιματική αλλαγή. Μπορεί να φτιάξουμε σπηλιές και να χωθούμε όλοι μέσα. Μπορεί να έχουμε ήδη αλληλοσκοτωθεί και να μην υπάρχει κανένας (Εικ. 10).

μπορούμε να κάνουμε κάτι ώστε να το επηρεάσουμε ανάποδα. Εκείνο πάντως που οφείλουμε να κάνουμε από εδώ και εμπρός είναι να προσαρμοστούμε ως κοινωνία. Να προσαρμοστούμε σε μια μεταβολή που επειδή ακριβώς είμαστε έτσι θα την καταλάβουμε αν όχι στη δικιά μας τη ζωή στα παιδιά μας, σε κοντινές πάντως γενιές και δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι έχουμε διαπράξει πολλά σφάλματα που δυσκολεύουν την προσαρμογή. Γύρω στο 1500 περάσαμε ως Ευρώπη το Little Ice Αge. Εχουμε γραπτές μαρτυρίες

ότι ο Τάμεσης πάγωνε κάθε χειμώνα, ενώ στους πίνακες του Briggel βλέπουμε παγωμένα τα κανάλια του Βελγίου. To little Ice Age κράτησε περί τα 80 χρόνια (Γράφημα 1). Γύρω στην εποχή της Ελισάβετ -και λίγο πιο πριν- η Αγγλία έζησε περί τους 80 άσχημους χειμώνες. Τότε, λοιπόν, άρχισε να διαδίδεται ή έννοια του τζακιού, ενώ μέχρι τότε τα σπίτια είχαν απλώς μια τρύπα για να βγαίνει ο καπνός και να μην τους πνίγει ο καπνός και εικάζεται ότι άρχισε εκ νέου να επικρατεί η έννοια στρώνω χαλιά κ.λπ.

Γράφημα 1

Αυτή τη στιγμή έχουμε ένα πρόβλημα εξέλιξης, όπου φαίνεται ότι η πρώτη παράγωγος του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής είναι πολύ σημαντική. Δηλαδή έχει ταχύτερη μεταβολή. Δεν είναι απαραίτητο να σημαίνει ότι βρισκόμαστε στο ακρότατο ενός φαινομένου. Είμαστε όμως στο σημείο που το φαινόμενο εμφανίζει μια καμπή. Για να το εξηγήσουμε αυτό, μπορούμε να ανατρέξουμε στην εμπειρία των μακροσκοπικών παρατηρήσεων για το θερινό και το χειμερινό ηλιοστάσιο. Την περίοδο του πολύ χειμώνα, ΓΥΡΩ στις 21 Δεκεμβρίου που έχουμε το χειμερινό ηλιοστάσιο, υπάρχει ένας μήνας πριν και ένας μήνας μετά που είναι μεν μικρές οι μέρες αλλά που από μέρα σε μέρα δεν αλλάζει σημαντικά η αίσθηση της διάρκειας της ημέρας. Το ίδιο συμβαίνει και το καλοκαίρι έχουμε 2-3 μήνες που η μέρα είναι μεγάλη και από μέρα σε μέρα δεν αλλάζει αισθητά η διάρκεια της μέρας. Αντίθετα το Σεπτέμβριο και το Μάρτιο κοντά στις ισημερίες, μέρα με τη μέρα παρουσιάζεται εντονότερη διαφορά. Αυτό σημαίνει ότι η εφαπτομένη στην καμπύλη του φαινομένου έχει έντονη κλίση. Φαίνεται λοιπόν ότι τώρα διανύουμε μια περίοδο που έχουμε εντονότερη κλίση στο φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής. Σαν να έχουμε μια παράγωγο της μεταβολής που είναι αυξημένη. Υπάρχουν απόψεις ότι είναι ανθρωπογενής αυτή η μεταβολή. Το κυρίως πρόβλημα είναι ότι δεν μπορεί να αποδείξει κάνεις! Ακόμη και αν προκλήθηκε η μεταβολή και ο ρυθμός της μεταβολής από τον άνθρωπο, δεν μπορεί να δράσει ο άνθρωπος και να αντιστρέψει το φαινόμενο, αν κάναμε κάτι στραβό μέχρι τώρα αποτελεί διαπίστωση ή απόδοση ευθύνης και τιμωρίας. Το ερώτημα είναι αν

11 Αρχιμήδης / 35

Έτος 1540 Ο Ερρίκος ο 8ος αντιμετωπίζει εξεγέρσεις στο Βορρά της Αγγλίας στο York. Ηταν η εποχή που κρυώνανε και είχαν πολύ υγρά καλοκαίρια. Είχαν τόσο υγρά καλοκαίρια που είχαν λασπώσει οι δρόμοι στην εκστρατεία του 1541 λίγο πριν πεθάνει. Τότε σημειώνεται και η γενίκευση της χρήσης και κατασκευής του τζακιού.

Αρχές 16ου αιώνα Οι Φλαμανδοί ζωγραφίζουν τα παγωμένα ποτάμια.

Έτη 1000-1100 Το 1000-1100 όταν οι Βίκινγκς ανακάλυψαν την Αμερική και εποίκησαν την Γροιλανδία (Greenland) η Νορβηγία, Ισλανδία, Γροιλανδία, Καναδάς είχαν σχετική ζέστη, η οποία επανέρχεται το 2000.

Το 1000 ξέρουμε ότι άρχισαν να κτίζονται οι πρώτες πόλεις στην Ρωσία. Την ίδια εποχή οι νομάδες της Στέπας κατεβαίνουν από τα άλογα και αρχίζουν να κτίζουν τις πρώτες πόλεις.

Έτος 863 Το 863, μετά από αίτημα του Σλάβου ηγεμόνα της Μοραβίας Ρατισλάβου, όταν αυτοκράτορας της Βυζαντινής αυτοκρατορίας ήταν ο Μιχαήλ ο Γ’, ο Πατριάρχης Φώτιος επέλεξε τους Μεθόδιο και Κύριλλο, οι οποίοι διακρίνονταν για τη σοφία τους, για το δύσκολο έργο του εκχριστιανισμού των Σλάβων. Οι δύο ιερωμένοι δέχτηκαν με μεγάλη προθυμία αλλά και χαρά, θεωρώντας ότι με αυτό τον τρόπο θα υπηρετούσαν το θέλημα του Θεού και θα οδηγούσαν στο δρόμο της σωτηρίας τους λαούς των περιοχών όπου βρίσκονταν πάνω από τα βόρεια σύνορα της Αυτοκρατορίας.

Εικόνα 12. Σήμερα δεν χρειαζόμαστε πλέον τη βροχή για να έχουμε πόσιμο νερό αρκεί η αφαλάτωση.

Η Μόσχα Βρίσκεται στο κέντρο της Ευρωπαϊκής Ρωσίας, χτισμένη στις όχθες του ποταμού Μόσχοβα. Η ίδρυσή της ανάγεται στο 1147, όταν ο πρίγκιπας Γιούρι Ντολγκορούκι έχτισε το πρώτο (ξύλινο) τείχος στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα το Κρεμλίνο. Τα χρόνια που ακολούθησαν καταλήφθηκε από τους Τάταρους αλλά, μετά την ανεξαρτησία της επί Ιβάν του 3ου, απέκτησε μεγάλη ισχύ και διατέλεσε για πολλά χρόνια πρωτεύουσα της Ρωσίας και μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση της Σοβιετικής Ένωσης. Σήμερα είναι μία σύγχρονη, ραγδαία αναπτυσσόμενη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα στην οποία επικρατεί ο δυτικός τρόπος ζωής. 12 36 / Αρχιμήδης

Παράλληλα Βίκινγκς (Νορβηγοί) από τη Σουηδία κινούνται μέσω του Βόλγα και εποικίζουν περιοχές του Βυζαντίου. Οι εναλλαγές το έτος 1000 -1100 δεν εξαφάνισαν την ανθρωπότητα. Με μια αφελή εκτίμηση θα μπορούσαμε να πούμε ότι σε ορισμένες περιοχές αναμένεται άνοδος της θερμοκρασίας περισσότερο και σε άλλες λιγότερο. Αν μπορούμε να κάνουμε μια σκληρή μη οίκολογική πρόβλεψη το Dubai αποτελεί τον προάγγελο μιας μορφής ζωής, που καταναλώνουμε αφειδώς πυρηνική ενέργεια και θα πίνουμε αφαλατωμένο νερό (Εικ. 12). Χονδροειδώς αναμένεται άνοδος της μέσης θερμοκρασίας σε ορισμένα μέρη και εμφάνιση ακραίων φαινομένων σε άλλα. Ένα σύστημα, που είχε σταθεροποιηθεί και τείνει να μεταβεί σε μια νέα κατάσταση, κατά τη διάρκεια της μετάβασης από τη μια κατάσταση σε μια άλλη, είναι αναμενόμενο να εμφανίσει αστάθεια και είναι αυτά τα φαινόμενα που παρατηρούμε σε όλο τον πλανήτη με ακραίες πλημμύρες και καταστροφές. Είμαστε δηλαδή σε μια περίοδο τρικυμιώδη, μέχρι να ισορροπήσει το σύστημα σε μια νέα κατάσταση. Τα πρώτα σημάδια ακραίων καταστάσεων έχουν αρχίσει να εμφανίζονται από την δεκαετία του 60. Υπενθυμίζω το ακραίο καλοκαίρι στην Ελλάδα του 1987.

Ο καύσωνας του 1987 ήταν ανεπανάληπτος διότι παρουσίαζε τα εξής χαρακτηριστικά, ταυτόχρονα:

Υψηλές θερμοκρασίες σταθερά πάνω από 40 βαθμούς, ακόμα και την νύκτα. Υψηλή υγρασία Πλήρης άπνοια Κράτησε πολλές ημέρες Σχεδόν δύο εβδομάδες και καταπονήθησαν οι ευπαθέστεροι οργανισμοί, από απόψεως υγείας. Εξ ου και οι χιλιάδες θάνατοι ηλικιωμένων. Αυτό που συμβαίνει σήμερα δεν έχει καμμία σχέση με τον καύσωνα του 1987, διότι δεν υφίσταται κανένα (τουλάχιστον μέχρι σήμερα) από τα τέσσερα αυτά χαρακτηριστικά. Κοιτάζω το θερμόμετρο τώρα που γράφω και έχουμε 37 βαθμούς υπό σκιάν. Ζέστη ναι, αλλά όχι καύσωνας. Νομίζω ότι αν δεν υπήρχαν οι κραυγές και οιμωγές των ΜΜΕ μάλλον απλές ζεστές καλοκαιρινές ημέρες θα τις χαρακτηρίζαμε. Επί πλέον το 1987 υπήρχε ένα ακόμη χαρακτηριστικό... πολύ σπουδαίο! Δεν υπήρχαν κλιματιστικά στα σπίτια, ούτε στους χώρους εργασίας, ούτε στα αυτοκίνητα. Τώρα υπάρχουν κλιματιστικά παντού. Ανήκω σε αυτούς που χρησιμοποιούν τον κλιματισμό… Το πρόβλημα είναι τι θα γίνει όταν, και αν, αρχίσουν οι διακοπές της ΔΕΗ, διότι το Κοζλοντούι, από το οποίο αγοράζαμε ηλεκτρική ισχύ -οικολογική πάντα- σταμάτησε να λειτουργεί. Τότε πέθαναν χιλιάδες άνθρωποι και γενικεύθηκε η χρήση του AIR CONDITIONING. Το δε χειμώνα του 87 το χιόνι στο κέντρο της Αθήνας ήταν στρωμένο σε ικανό ύψος. Το δε χιόνι έπεσε μετά την Καθαρά Δευτέρα.

Χειμώνας αξέχαστος, μικρό παιδί του δημοτικού τότε. Κάθε δεύτερη βδομάδα σχεδόν χιόνιζε,

και χιόνιζε πολύ! Το έστρωνε εύκολα. Είχα χάσει το λογαριασμό πόσες φορές το είχε στρώσει. Δεν ήταν λίγες οι φορές που ξεκίνησε να χιονίζει απογεύματα και την άλλη μέρα το πρωί ήταν όλα άσπρα. Είχε χιονίσει τόσες φορές, που χαρακτηριστικό είναι ότι ένα απόγευμα γυρνώντας από το σχολείο, όταν ανέφερα ενθουσιασμένος σε κάτι οικογενειακούς φίλους που μας επισκέφτηκαν ότι άρχισε να το στρώνει, δεν με πίστεψαν καθόλου. Δεν κουνήθηκαν καν από τη θέση τους να δουν τι γίνεται έξω. Όταν βγήκαν για να φύγουν με πίστεψαν. Το αποκορύφωμα ήταν το Μάρτιο όμως. Μια βδομάδα στο πρώτο μισό του Μαρτίου γεμάτη χιόνια και πολύ κρύο. Στο τέλος, παραθέτω τις εικόνες της θερμοκρασίας στα 850 hPa για κάποιες από εκείνες τις μέρες του Μαρτίου του 1987! Χιόνισε 7 φορές τουλάχιστον μέσα στο πρώτο 15ημερο! Πρωινά με παγετούς. Στα μπαλκόνια ήταν επικίνδυνο να περπατήσεις καθώς εύκολα μπορούσες να βρεθείς στο κενό με μια γλίστρα. Έπιανε παγετό σχεδόν η μισή επιφάνεια του μπαλκονιού μέχρι τα παράθυρα! Χιονοπτώσεις για πλάκα και ένα πρωινό, ίσως με την τελευταία χιονόπτωση του Μαρτίου, στο σχολείο όπου δεν άνοιγαν οι πόρτες από το χιόνι! Οπότε αναγκάστηκαν να μας διώξουν πριν καν μπούμε μέσα. Τι όμορφες γλυκές λευκές αναμνήσεις! Το 2002 για παράδειγμα, περάσαμε ένα πολύ υγρό καλοκαίρι, χωρίς καθόλου μελτέμι και αν θυμάμαι καλά κατεστράφησαν όλα τα Αγιωργίτικα κρασιά. Αποσύρθηκαν όλα γιατί είχαν σαπίσει τα κλήματα από την πολύ βροχή.

Ζ Τα πρότυπα κοντά στα

υγιέστερα οικοσυστήματα Ο πολιτισμός ούτε το 1100 καταστράφηκε ούτε το 1500. Με απλή λογική πρέπει να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα. Η Αθήνα μπορεί να εξελιχτεί σε Ντουμπάι. Θα πρέπει όμως να ζήσουμε όλοι με κλιματισμό γιατί όσο και αν προσπαθήσουμε με σχεδιασμό δεν θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τα ακραία θερμικά κύματα. Όσον αφορά την ξηρασία, μπορεί να αναγκαστούμε να προσφύγουμε στην αφαλάτωση (διεθνώς υπάρχουν τεράστιες επενδύσεις), ενώ δεν πολύ-τολμούμε να αναγνωρίσουμε την πραγματικότητα και να την αποδεχθούμε σαν τέτοια. Η έλλειψη βροχοπτώσεων δεν θα φέρει αναγκαστικά την ερημοποίηση. Δείτε π.χ. το Ισραήλ που υπό την πίεση των συνθηκών έχει πραγματοποιήσει θαύματα στην έρημο. Η έρευνα για τη μείωση του ενεργειακού κόστους της αφαλάτωσης έχει πραγματοποιήσει εντυπωσιακά αποτελέσματα την τελευταία πενταετία. Η γεωμορφολογία της Ελλάδος ευνοεί την αφαλάτωση γιατί η ελληνική ενδοχώρα εν γένει έχει μικρότερη απόσταση από τη θάλασσα απ’ ότι έχουν τα ενδότερα της Ισπανίας για παράδειγμα. Στην ακραία περίπτωση της άντλησης, η πυρηνική ενέργεια θα κληθεί να δώσει τη λύση... Η τέχνη επανέρχεται ως προϊόν πολυτελείας. Ο άνθρωπος κάνει τέχνη αφού επιλύσει τα βιοτικά προβλήματα. Οι ζωγράφοι στα σπήλαια της Αλταμίρα μάλλον θα είχαν κάποιες γυναίκες με καλλιτεχνικές τάσεις που ζωγράφιζαν, γιατί αν όλη μέρα ήταν στα δάση σε αναζήτηση τροφής μάλλον δεν θα είχε την αντοχή το βράδυ να τοιχογραφεί τα σπήλαια. Η τέχνη έρχεται μετά τα σύστημα υγείας. Προσωπικά πιστεύω ότι ο τεχνολογικός πολιτισμός θα προσαρμοστεί. Ίσως θα υπάρξουν απώλειες αλλά δεν θα πραγματοποιηθεί μετανάστευση όπως συνέβαινε παλιότερα. Σήμερα έχουμε εποικίσει πρακτικώς τα πάντα. Σήμερα είμαστε 7 δισ., ζωή να ‘χουμε να μην συμβεί το ανάλογο με τα κολοβακτηρίδια στον Βιολογικό Καθαρισμό που μόλις αυξηθούν πολύ αρχίζουν και πεθαίνουν σωρηδόν. Δεν θα γίνει αυτοκτονία του ανθρώπινου είδους θα γίνει απλώς ελάττωση του πληθυσμού μέσω επιδημιών. Η χωρητικότητα capacity της Γης είναι άγνωστη. Ποτέ στο παρελθόν δεν έφτασε στο σημερινό πληθυσμό για να γνωρίζουμε. Ακόμα και το Οξυγόνο είναι σήΑρχιμήδης / 37

μερα άγνωστο για πόσους ανθρώπους επαρκεί (Εικ. 13). Η ανταπόκριση στα threats της κλιματικής αλλαγής: πρέπει να αυξήσουμε την resilience δηλαδή την δυνατότητα του συστήματος να δέχεται απρόσμενα ή αναπάντεχα γεγονότα με όσο το δυνατόν λιγότερες συνέπειες δηλαδή το σύστημά σου πρέπει να σχεδιαστεί έτσι ώστε να δέχεται και μεγαλύτερη ξηρασία αλλά και μεγαλύτερες βροχές. Η πόλη αντίστοιχα το σπίτι αντίστοιχα και ούτω καθεξής και μεγαλύτερη θερμοκρασία και μικρότερη εικάζεται ότι μέχρι το 2100 το σύστημα θα σταθεροποιηθεί και θα αναπτυχθούν όλα τα αμυντικά συστήματα της κοινωνίας και της επιστήμης (Εικ. 14-15). Ο οικολογικός σχεδιασμός βασίζεται στην οικολογική παιδεία και στη νοοτροπία δηλαδή στον απόλυτο σεβασμό του ευρύτερου περιβάλλοντος.

Γιατί τα πρότυπα της νέας διαφαινόμενης τάσης θα αναπτυχθούν στην περιφέρεια. Το κλασσικό πρότυπο αναπτύσσεται στο κέντρο αλλά οι πειραματισμοί και η έρευνα γίνονται στο περιβάλλον δηλαδή στην περιφέρεια.

Εικόνα 14. ΝΤΟΥΜΠΑΪ AQUARIUM.

15 38 / Αρχιμήδης

Είναι μια κατεύθυνση που οφείλουμε να εφαρμόζουμε τόσο στην κλίμακα του κτιρίου και της πόλης όσο και σε κλίμακα χωροταξικού σχεδιασμού. Με δεδομένο την ένταση των προβλημάτων ρύπανσης, έτσι όπως εμφανίστηκαν από το 1975 και μετά, αναπτύχθηκε προβληματισμός για τον τρόπο αντιμετώπισης των επιπτώσεων τους, επιστρατεύοντας και αξιοποιώντας τα κλιματολογικά χαρακτηριστικά, τον οικολογικό σχεδιασμό σε όλες τις κλίμακες και εν τέλει τους νόμους της φυσικής. Μέθοδοι που βέβαια ήταν γνωστές από παλιά και εφαρμόζονταν από τους μαστόρους - τεχνίτες, είτε στις κατασκευές κτιρίων στα νησιά και τους ορεινούς οικισμούς. Οι οικισμοί δημιουργούντο σε τοποθεσία όπου ο ήλιος έλιωνε τα χιόνια γρηγορότερα, μετά από έντονη χιονόπτωση, και το κριτήριο δημιουργίας του δεν ήταν η θέα αλλά ο προσανατολισμός και η γονιμότητα του εδάφους. Αυτές οι αξίες, είτε ως κριτήρια είτε ως άποψη, ατόνησαν και χάθηκαν προσωρινά μέσα στον χρόνο. Σήμερα επανέρχονται από το 1975 και μετά, μέσα από την έννοια της αναζήτησης της οικολογικής γνώσης για τη δόμηση. Τότε ξεκίνησαν έρευνες για το κλίμα τον αστικό σχεδιασμό, την αντιμετώπιση της αστικής μόλυνσης, ενώ παράλληλα σε όλη την Ευρώπη ανθούσε, σαν «οικονομική επιχειρησιακή επιλογή», η επένδυση στην αποκατάσταση και ανάδειξη της αρχιτεκτονικής παραδοσιακής κληρονομιάς. Χωρίς να παραβλέπει κανείς την δυνατότητα της αποκατάστασης και της διατήρησης των παραδοσιακών μνημείων και συνόλων, με βάση τις αρχές της οικολογικής δόμησης, θεωρούμε ότι από τα σημερινά δεδομένα προκύπτει η αρχή μιας νέας περιόδου ίσως μεγαλύτερης από τριακονταετία,

όπου το βάρος πέφτει και οι επενδύσεις θα στηρίζονται στην οικολογική δόμηση. Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς την σύνδεση της οικονομίας με τον σχεδιασμό μέσω της έννοιας της βίο-οικονομίας. Παρά το γεγονός ότι η βίο-οικονομία σαν ένα σύνολο δραστηριοτήτων που σχετίζεται με την επινόηση, την ανάπτυξη, την παραγωγή, τη χρήση βιολογικών προϊόντων και διαδικασιών, παραμένει ακόμη σχετικά περιορισμένο αντικείμενο. Αναμένεται όμως να αναπτυχθεί ραγδαία στο μέλλον και να επηρεάσει σημαντικά την οικονομία και την κοινωνία βελτιώνοντας την υγεία, την διατροφή, την ενεργειακή απόδοση, το περιβάλλον, την βιομηχανική παραγωγή, την αειφορία και εν τέλει την ευζωία. Κάτω από αυτόν τον τίτλο (βιο-οικονομία, πράσινη οικονομία κ.λπ.), παράγεται δράση στο εξωτερικό, παράγεται προβληματισμός, ερευνητικά προγράμματα, κινητοποιούνται μικρές - μεσαίες επιχειρήσεις, γύρω από αυτόν τον τομέα, άρα κινητοποιούνται οι δυνάμεις του σχεδιασμού, που εμείς οι αρχιτέκτονες τους εκπροσωπούμε σε όλες τις κατευθύνσεις. Χωρίς να διεκδικούμε από άλλους να πάρουμε «κομμάτι», οι αρχιτέκτονες είναι ο κατεξοχήν κλάδος που «συνθέτει», σε συνεργασία με όλους τους άλλους, που εμβαθύνουν, σε όλες τις κλίμακες, από το ντιζάιν, το κτίριο, την πόλη, την χωροταξία, την αναπτυξιακή πολιτική. Ο ακριβής τίτλος που χρησιμοποιείται στην Ευρώπη είναι «bio economy». Τη διαδικασία της πράσινης αρχιτεκτονικής, το λεγόμενο «green building», παρά το γεγονός ότι είναι ελληνικός τίτλος και τον ασπαζόμαστε, περιλαμβάνει τομείς που κατά 90% γνωρίζουμε παραδοσιακά από τους παππούδες μας. Ξεκινάμε από τον προσανατολισμό, πάμε μετά στην σχέση κενών και πλήρων, πάμε στα υλικά, πάμε στο αερισμός - εξαερισμός και συνθήκες υγιεινής και ο διάλογος με τα στοιχεία της φύσης συνεχίζεται. Δηλαδή, αντίσταση απέναντι στον αέρα, αντίσταση απέναντι στον σεισμό, υδροσυλλογή για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε και να διαχειριστούμε ορθολογικά το νερό και αμέσως μετά εισέρχεται σήμερα πια η υψηλή τεχνολογία. Η υψηλή τεχνολογία δηλαδή, στους τρεις τομείς που αναφερθήκαμε πριν: Εάν τα παράθυρα θα είναι καλής ποιότητας ώστε να μην έχουν απώλειες θερμότητας, αν τα τζάμια μας είναι καλής ποιότητας έτσι ώστε το κτίριο να μην γίνεται «θερμοκήπιο», αλλά να μην κατασκευάσουμε, επίσης, μικρά ανοίγματα, που

θα έχουν επίπτωση στην ψυχική μας διάθεση, ζώντας μέσα σε ένα σκοτεινό περιβάλλον, όπου θα αναγκαστείς να ανάβεις τα φώτα, άρα θα υπερκαταναλώνεις. Ο στόχος της ελαχιστοποίησης των εκπομπών αποτελεί στρατηγική αρχιτεκτονική επιλογή. Στο σημείο αυτό γεννάται το νέο κεφάλαιο της προσαρμογής της υψηλής τεχνολογίας των βιοκλιματικών, φωτοβολταϊκών και άλλων στοιχείων στον ιστορικό, παραδοσιακό - μνημειακό χώρο. Απαιτείται ελαχιστοποίηση της χρήσης πετρελαίου στην θέρμανση και στην άντληση, ορθολογική χρήση των συσκευών δηλαδή προσαρμογή του τρόπου διαβίωσής μας έτσι ώστε να μην προκύπτει σπατάλη. Ακόμη και το νερό: επιβάλλεται να φτάσουμε σε ακραίες περιπτώσεις, όπου χωρίζουμε τον νερό σε «γκρίζο» και καθαρό, με διαφορετικές επεξεργασίες, όπου το «γκρίζο» νερό το χρησιμοποιούμε για πότισμα κ.λπ. Ένα παράδειγμα είναι η Ιαπωνία, που οι άνθρωποι πλένουν τα χέρια τους και το νερό από τον νιπτήρα πηγαίνει στο καζανάκι της λεκάνης, άρα γίνεται η εξοικονόμηση νερού που απαιτούν οι ακραίες συνθήκες. Αυτό είναι μια συγκεκριμένη νοοτροπία που υιοθετείται σε αρκετές περιπτώσεις. Όταν μιλάμε όμως για υψηλή τεχνολογία, αναφερόμαστε και στην χρήση φωτοβολταϊκών που επιδοτείται και το ερώτημα είναι εάν χωρίς την επιδότηση, αυτή η επένδυση μπορεί να αποσβεστεί. Μπαίνουμε συνεπώς σε αυτόν τον κύκλο της νέας τριακονταετίας, που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε αναζήτηση νέων ενεργειακών μορφών. Είναι ένα τελικό στάδιο αντίδρασης της κοινωνίας στην υπερκατανάλωση, για να παρατείνει την ύπαρξη της με ασφάλεια και να μην αναγκαστεί να φτάσει πιο γρήγορα, από ότι προορίζεται να συμβεί, στην ατομική ενέργεια.

Η επέκταση των παραπάνω στον ιστορικό χώρο αποτελεί θεμελιώδες αντικείμενο για τους αρχιτέκτονες. Έχουμε αρκετές πλέον ειδικότητες. Στην Ελλάδα, έχουμε 8 αρχιτεκτονικές σχολές, σχολές μηχανολόγων, τεχνολόγων και θα πρέπει γρήγορα, με συντονισμένες κινήσεις, το κράτος, το επιμελητήριο με τη συνεργασία αρμοδίων φορέων που έχουν τη δυνατότητα να «διαβάσουν» το μέλλον, να εξασφαλίσουν ρόλους οριζοντίως και καθέτως (οριζοντίως εννοούμε τους πολιτικούς μηχανικούς, αρχιτέκτονες, τοπογράφους, εμπλεκόμενους στο ανώτατο επίπεδο της παραγωγής της οικοδομής και καθέτως από τον μηχανικό, τον αρχιμηχανικό, μέχρι τον τελευταίο εργάτη), ώστε όλοι οι εμπλεκόμενοι να έχουν την ειδικότητα και την εξειδίκευση που θα εξασφαλίζει την βέλτιστη αξιοποίηση όλων αυτών των πραγμάτων, που θα κυριαρχήσουν στην ζωή μας στο μέλλον. Εάν αυτό δεν γίνει, θα σπαταλήσουμε πόρους, χρήματα και είναι κρίμα. Εάν μια οικοδομή την σφραγίζουμε πλήρως για να μην έχουμε θερμικές απώλειες, θα καταλήξουμε στο να έχουμε μια επικίνδυνη για την υγεία μας οικοδομή. Κι έχει συμβεί αυτό στην Γερμανία. Γερμανός σφράγισε την οικία του ερμητικά και πέθανε από έλλειψη οξυγόνου. Ας μη θυμηθούμε και τους πρόσφατους θανάτους σε ελληνικά ξενοδοχεία λόγω μη εξαερισμού.

ΠΗΓΕΣ: [1]. Οικολογία του Μάργαρη και παρουσίαση του Γιάννη Παντή, νυν αντιπρύτανη ΑΠΘ. ΠΗΓΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ: 3 - 5 - 6 - 9 (www.flickr.com)

Με αυτόν τον τρόπο, σαν αναπτυγμένος κόσμος, προσπαθούμε να περιορίζουμε την κατανάλωση της ενέργειας. Και χτίζουμε οικολογικά. Στο κτίριο, σήμερα, θα τοποθετηθούν φωτοβολταϊκά συστήματα, ηλιακά συστήματα π.χ. θερμοσίφωνες, θα φυτέψουμε τα δώματα, θα προσθέσουμε οικιακές ανεμογεννήτριες, περσίδες και σκίαστρα, ενεργειακούς υαλοπίνακες, άριστης ποιότητας παράθυρα, γεωθερμία και εκτός από αυτά θα αξιοποιήσουμε και τα πλεονεκτήματα του προσανατολισμού, των χρωμάτων και των υλικών. Αυτό θα είναι ο οικολογικός σχεδιασμός του μέλλοντος και θα πρέπει να γίνει αυστηρά από εξειδικευμένους επαγγελματίες. Αρχιμήδης / 39

Επιτέλους, τα Περιφερειακά Εργαστήρια να παίξουν το ρόλο τους Έγραφε ο Νίκος Μαρσέλλος στα ΤΕΧΝΙΚΑ στις αρχές της δεκαετίας του 2000

Είναι καιρός η κωμωδία να τελειώσει. Η Ελλάς έχει ένα Εργαστηριακό Δυναμικό σοβαρό, έμπειρο και αύταρκες, τόσο στον Δημόσιο όσο και στοv Ιδιωτικό τομέα. Κάποιοι, από το 1997, το έχουν καταδικάσει στην αδράνεια. Και προκηρύσσουν ΜΕΚ, ΕΣΠΕΛ, ΟΠΕ κ.λπ. ξοδεύ42 / Αρχιμήδης

Άποψη: Νίκος Μαρσέλλος Πολ. Μηχ. Ε.Μ.Π.

οντας δεξιά και αριστερά τεράστια ποσά για «εισαγόμενους μάγους», την στιγμή που τα εργαστηριακά όργανα αραχνιάζουν αναξι-

οποίητα στα Περιφερειακά Εργαστήρια (ΠΕΔΕ) του ΥΠΕΧΩΔΕ.

Και ρωτάμε:

Σε ποιά άλλη χώρα της Ε.Ε. υπάρχει ΕΣΠΕΛ;

Σε ποιά άλλη χώρα στο ΚΕΔΕ και στα ΠΕΔΕ δεν τους επιτρέπεται να κάνουν ελέγχους στα Μεγάλα Έργα της χώρας:

Σε ποια άλλη χώρα τα ΠΕΔΕ έχουν αποκοπεί από το Κεντρικό Εργαστήριο (ΚΕΔΕ) και υπάγονται στην Περιφέρεια, στο Υπουργείο Εσωτερικών - Δημόσιας Διοίκησης κ.λπ.;

Στο Μετρό Αθηνών; Σ το Αεροδρόμιο Σπάτων; Στην Αττική Οδό; Στον ΠΑΘΕ; Στην Εγνατία;

Τώρα πρόκειται να δαπανηθούν 3,6 δισ. (ναι, καλά διαβάσατε, δισ.) για το νέο ΕΣΠΕΛ στα επόμενα 2 χρόνια. Ο κύριος υπουργός ΥΠΕΘΟ ανθυπομειδιά με αυταρέσκεια σκεπτόμενος ότι είναι ο σωτήρας της Ελλάδος. Τον αναγκάζουν οι Υπηρεσίες της Ε.Ε. να φέρει τον ΕΣΠΕΛ, λέει. Ρωτάμε, λοιπόν, τα παραπάνω. Κάποτε η χώρα πριν το 1980, είχε ένα ζηλευτό Δίκτυο Εργαστηρίων, με ανθρώπους που με κόπο τα χρόνια 1960-1980 το είχαν στήσει και χτίσει ονόματα όπως ο Χριστόδουλος Λαγγιώτης, ο Ευστ. Ευσταθιάδης, ο περίφημος Γρηγόρης Κοττεάκος, ο Τάκης Κουφόπουλος και οι μεταγενέστεροι Σταύρος Χριστούλας, Νίκος Καλτεζιώτης, Χάρης Γιάνναρος και τόσοι άλλοι.

Γιατί να μην βάλουμε τότε και ένα Ιταλικό Εργαστήριο - Ειδικό Σύμβουλο Ποιοτικού Ελέγχου στην Υγεία, που τόσα συμβαίνουν, στην Παιδεία, στα τροχαία ατυχήματα, ίσως και στην Πολιτική, να ελέγχει την ποιότητα των πολιτικών μας; Τι τους έπιασε ο πόνος για τα συγχρηματοδοτούμενα Δημόσια Έργα;

Και ξαφνικά το Κράτος άρχισε τη σταδιακή αποστελέχωση των Εργαστηρίων την απενεργοποίηση, τα 14 γεωτρύπανα του ΚΕΔΕ γίνανε 10, τα εξής 5, το ίδια στο ΙΓΜΕ κ.λπ. Από ‘κει ξεκίνησε την αποκρατικοποίηση, όχι βέβαια επ’ ωφελεία του Ελληνικού Ιδιωτικού τομέα, αλλά του Διεθνούς. Στην αρχή παρήλασαν οι «Project Managers», μετά οι «Construction Managers», μετά οι Ο.Π.Ε. (Οίκοι Ποιοτικού Ελέγχου), ο ΕΣΠΕΛ, και να δούμε πού θα φτάσουμε. Και ο τελευταίος Διευθυντής του ΚΕΔΕ, να μάχεται μόνος, στην Πύλη του Ρωμανού, να διασώσει το πολύτιμο αυτό Δυναμικό των Ελληνικών Δημόσιων Εργαστηρίων, ΠΕΔΕ, ΚΕΔΕ κ.λπ., έχοντας πια σε τούτη την χειρότερη στιγμή τον πιο άπειΑρχιμήδης / 43

ρο και πιο νέο Υφυπουργό ΠΕΧΩΔΕ που ούτε ο ίδιος έχει συναίσθηση τι επιχειρείται, ούτε οι Σύμβουλοί του είναι ικανοί να τον ενημερώσουν. Και τώρα ετοιμάζεται να υπογράψει τη θανατική καταδίκη: 3,6 δισ. στον ΕΣΠΕΛ, καμία ανάπτυξη στα ΚΕΔΕ, ΠΕΔΕ που παραμένουν αποκομμένα στην Αποκέντρωση, στην Περιφέρεια. Μια πρόταση: ας δώσει το 50% των ελέγχων και τα μισά λεφτά στον ξένο ΕΣΠΕΛ και τα άλλα 50%, το 1,8 δισ., στα ΠΕΔΕ, να δούμε ποιός θα τα καταφέρει καλύτερα και ποιος θα πονέσει και θα νοιαστεί καλύτερα για τα Ελληνικά Έργα: Οι Ξένοι ή οι Έλληνες; Εκτός πια κι αν είμαστε απλοί θεατές σε ένα έργο που το Σενάριο έχει γραφτεί για τους Επιβλέποντες, για τα Εργαστήρια και για τους Εργολήπτες στις Βρυξέλλες, ενώ ο θίασος των Ξένων Εργολη44 / Αρχιμήδης

πτών, Project Managers και ΕΣΠΕΛ είναι επί σκηνής παίζοντας τα Έργα. Καιρός είναι αυτή η κωμωδία (ή τραγωδία) να τελειώσει. Άλλωστε δεν νομίζω ότι σε τέτοιο βαθμό ούτε οι Βρυξέλλες δεν το θέλουν. Γιατί ακόμη και στη Σύμβαση του ΕΣΠΕΛ μιλάγανε για μεταφορά τεχνογνωσίας. Για ποιους, πότε, τι να κάνουμε, αφού δεν μας αξιοποιούν;

Ακούει κάνεις;; Το 1996 λειτουργούσαν στην χώρα 13 «αναγνωρισμένα» από το ΚΕΔΕ Ιδιωτικά Εργαστήρια, σύμφωνα με τις διατάξεις που ίσχυαν τότε, οπώς προκύπτει από την παραπάνω εικόνα. Έκτοτε ο κατάλογος αυτός έχει διευρυνθεί σημαντικά και περιλαμβάνει, πλέον, 33 Εργαστήρια, αρκετά εκ των οποίων είναι διαπιστευμένα με βάση το Πρότυπο

ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 17025. Ο κατάλογος αυτός έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα: www.e-archimedes.gr και μπορείτε να τον δείτε στο: http://www.e-archimedes.gr/ component/k2/item/5578Οσο για το ΚΕΔΕ και τα ΠΕΔΕ, πρόοδος ΜΗΔΕΝ. Δεν έχουν καν διαπιστευτεί κατά ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 17025, είναι υποστελεχωμένα, με ελλιπή και παρωχημένο εξοπλισμό… Που η ΧΡΥΣΗ ΕΠΟΧΗ που το ΚΕΔΕ εξέδιδε το διεθνούς απήχησης ΔΕΛΤΙΟ και διοργάνωνε υψηλής στάθμης σεμινάρια με πλούσιο υλικό αναφοράς…

Επαναλαμβάνω.... Ακούει κανείς;;

Γεωτεχνικά Όργανα Παρακολούθησης

Τα αισθητήρια και όργανα μέτρησης που χρησιμοποιούνται στη Γεωτεχνική Μηχανική μπορούν να ταξινομηθούν σε γενικές κατηγορίες ανάλογα με τη χρήση τους, ως εξής:

Παρουσίαση: Πάρις Ξύστρης Δ/ντής της ΝΕΟΤΕΚ ΟΕ

1. ΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΑ

Inclinometers - Tilt Meters

2. ΕΚΤΑΣΙΟΜΕΤΡΑ & ΚΑΘΙΖΗΣΙΜΕΤΡΑ

Extensometers - Settlement Gauges

3. ΚΥΨΕΛΕΣ ΦΟΡΤΙΟΥ ΑΓΚΥΡΙΩΝ

Anchor Load Cells

4. ΚΥΨΕΛΕΣ ΠΙΕΣΗΣ

Pressure Cells

5. ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΙΜΕΤΡΑ

Strain Gauges

6. ΡΩΓΜΟΜΕΤΡΑ

Crack & Displacement Transducers

7. ΠΙΕΖΟΜΕΤΡΑ

Piezometers

8. ΑΣΥΡΜΑΤΑ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ

Wireless Sensors

9. ΟΡΓΑΝΑ - ΚΑΤΑΓΡΑΦΙΚΑ - ΔΙΚΤΥΑ

Instruments - Data Loggers - Networks

10. ΔΟΝΗΣΙΟΓΡΑΦΟΙ

Vibration Monitoring

11. ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ & ΜΗΧΑΝΙΚΑ ΡΩΓΜΟΜΕΤΡΑ

Surveying Targets & Mechanical Crack Meters

46 / Αρχιμήδης

Τα γεωτεχνικά όργανα παρακολούθησης, κατά μια έννοια, μπορούν να καταταχθούν σε τρείς κατηγορίες ανάλογα με τον τρόπο που γίνεται η μέτρηση. Η κατηγοριοποίηση αυτή είναι γενική και δεν χαρακτηρίζει την τεχνολογία που χρησιμοποιείται.

Α Όργανα Χειροκίνητης Μέτρησης

(Manual Measurement Instruments) Η λήψη μετρήσεων, όπως το υποδεικνύει και η ονομασία, απαιτεί την επί τόπου παρουσία ενός ειδικευμένου προσωπικού. Τα όργανα τα οποία χρησιμοποιούνται σε αυτή τη κατηγορία μπορεί να είναι συμβατικά ή ηλεκτρικά / ηλεκτρονικά. Για παράδειγμα, η πίεση των πόρων μπορεί να μετρηθεί με σταθμήμετρο ή με πιεζόμετρο δονούμενης χορδής.

Η συχνότητα των μετρήσεων εξαρτάται από την επισκεψιμότητα του σημείου μέτρησης. Εάν, το σημείο μέτρησης είναι προσωρινά καλυμμένο από οχήματα ή από υλικά κατασκευής τότε η μέτρηση δεν είναι εφικτή. Αυτή η διαδικασία μέτρησης εμφανίζει το χαμηλότερο κόστος εγκατάστασης, αλλά ταυτόχρονα εμφανίζει και το μεγαλύτερο κόστος ανά μέτρηση (λειτουργικό κόστος).

Β Όργανα Ημιαυτόματης Μέτρησης

Η ημιαυτόματη μέτρηση πραγματοποιείται με ηλεκτρικά / ηλεκτρονικά όργανα μέτρησης τα οποία με τη σειρά τους, ενσωματώνουν αισθητήρα, καταγραφικό και μνήμη.

το σημείο μέτρησης σε προγραμματισμένα χρονικά διαστήματα και ανακτά τις μετρήσεις, είτε με ενσύρματο καταγραφικό ή με ασύρματο καταγραφικό βραχείας εμβέλειας.

Η μέτρηση της ιδιότητας (πίεση, κλίση, μετατόπιση κ.λπ.) δεν απαιτεί την παρουσία προσωπικού αλλά προγραμματίζεται εκ των προτέρων.

Προτερήματα αυτή της μεθόδου είναι η δυνατότητα υψηλής πυκνότητας των μετρήσεων αλλά και το ότι η προσωρινή μη επισκεψιμότητα ενός σημείου δεν οδηγεί στην απώλεια της μέτρησης. Η μέτρηση μπορεί να ανακτηθεί μόλις το σημείο μέτρησης γίνειπροσβάσιμο.

Μπορεί για παράδειγμα να προγραμματισθεί ένα πιεζόμετρο, ένα εκτασιόμετρο ή ένα μόνιμο κλισιόμετρο να παίρνει μετρήσεις κάθε μια μέρα ή κάθε μια ώρα. Το όργανο λαμβάνει αυτές τις μετρήσεις και στη συνέχεια τις αποθηκεύει στη μνήμη του. Το προσωπικό μετρήσεων περνά από

Η μέθοδος αυτή εμφανίζει μεγαλύτερο κόστος εγκατάστασης, αλλά μικρότερο λειτουργικό κόστος και δυνατότητα μεγαλύτερης πυκνότητας μετρήσεων.

Αρχιμήδης / 47

Γ Όργανα Αυτόματη Μέτρησης - Ασύρματα Δίκτυα

ων τα όργανα συνδέονται μέσω ασύρματου δικτύου με κεντρικό σύστημα επεξεργασίας και τα αποτελέσματα εμφανίζονται στην οθόνη σε πραγματικό χρόνο στις αντίστοιχες μονάδες (μήκος, πίση, γωνία κ.λπ.) υπό μορφή πινάλων ή/και διαγραμμάτων εξέλιξης των μεγεθών συναρτήσει του χρόνου. Η συχνότητα των μετρήσεων μπορεί να είναι πλήρως παραμετροποιημένη και να μεταβάλλεται κατ’ επιλογή, μέσω του κεντρικού συστήματος. Η αυτόματη λήψη μετρήσεων των οργάνων αποτελεί την εξέλιξη στην διαδικασία μέτρησης. Χρησιμοποιείται σε γενικές γραμμές η ίδια τεχνολογία με την ημιαυτόματη μέτρηση. Αναπτύχθηκε με στόχο τη ακόμη μεγαλύτερη μείωση του λειτουργικού κόστους των μετρήσεων, την πύκνωση των μετρήσεων και τη λήψη αποτελεσμάτων σε πραγματικό χρόνο. Για την αυτόματη λήψη των μετρήσε-

48 / Αρχιμήδης

Το λειτουργικό κόστος των μετρήσεων είναι πολύ χαμηλό καθώς δεν απαιτεί την παρουσία μετρητικού προσωπικού. Απαιτεί μόνο την περιοδική συντήρηση των συστημάτων. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται ευρύτατα σε απομακρυσμένα σημεία και σε ολοκληρωμένες κατασκευές που απαιτούν μόνιμη παρακολούθηση. Χρησιμοποιείται επίσης, σε έργα με μεγάλο αριθμό οργάνων και μεγάλη συχνότητα μετρήσεων.

Παρακάτω παρουσιάζονται ορισμένα από τα όργανα που χρησιμοποιούνται συχνότερα, οι βασικές αρχές λειτουργίας τους και το πεδίο εφαρμογής τους, με στόχο την εισαγωγή των ενδιαφερόμενων στο πεδίο που ονομάζεται «γεωτεχνικά όργανα μέτρησης» και όχι την λεπτομερή ανάπτυξη των συστημάτων που υπάρχουν.

Δ Γεωτεχνικά Όργανα Μέτρησης

ΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΑ Χρησιμοποιούνται όταν για λόγους ασφαλείας του έργου και των εγγύς κατασκευών απαιτείται παρακολούθηση της οριζόντιας μετατόπισης του εδάφους, της μεταβολής της κλίσης κατά μήκος μιας γεώτρησης και της μεταβολής της κλίσης δομικών στοιχείων. Τα κλισιόμετρα διακρίνονται στους εξής τύπους:

Κατακόρυφα Kλισιόμετρα Μετρά την απόκλιση από την κατακόρυφο κατά μήκος του άξονα κατακόρυφης γεώτρησης. Χρησιμοποιείται σε πρανή, τοίχους αντιστήριξης, πασσάλους ορυγμάτων ανοικτής εκσκαφής και σε σήραγγες. Η διάταξη ενός κλισιομέτρου αποτελείται από τη βολίδα, το καλώδιο και το καταγραφικό / ενδείκτη.

Οριζόντια Κλισιόμετρα Το οριζόντιο κλισιόμετρο μετρά το βαθμό καθίζησης ή ανύψωσης του εδάφους κατά μήκος του άξονα οριζόντιας γεώτρησης. Χρησιμοποιείται στον προσδιορισμό της κατανομής της καθίζησης σε επιχώσεις, σε θεμέλια και σε άλλες κατασκευές. Το καταγραφικό, το καλώδιο και η βολίδα του οριζόντιου κλισιομέτρου είναι όμοια με τα αντίστοιχα του κατακόρυφου κλισιομέτρου.

Η βολίδα - τορπίλη περιέχει εσωτερικούς αισθητήρες κλίσης και δύο ζεύγη από ρόδες - οδηγούς. Το καλώδιο του κλισιομέτρου συνδέει τη βολίδα - τορπίλη με το καταγραφικό / ενδείκτη και φέρει ενδείξεις βάθους σε καθορισμένα διαστήματα, απ’ όπου λαμβάνονται οι μετρήσεις. Η μέτρηση του κλισιομέτρου πραγματοποιείται σε σωλήνες κλισιομέτρων μόνιμα εγκατεστημένων σε γεώτρηση.

Αρχιμήδης / 49

ΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΑ Κλισιόμετρα Μόνιμης Τοποθέτησης Ο χρόνος που απαιτείται για τη μέτρηση μιας γεώτρησης 30 μέτρων είναι περίπου 30 έως 45 λεπτά. Σε αυτό το χρόνο πρέπει να προστεθεί ο χρόνος μετακίνησης του προσωπικού λήψης μετρήσεων. Σε πολλά έργα όπου απαιτείται μόνιμη παρακολούθηση ή σε έργα όπου απαιτούνται συχνές μετρήσεις χρειάζεται μεγάλος αριθμός προσωπικού και το κόστος των μετρήσεων είναι πολύ υψηλό. Σε αυτές τις περιπτώσεις τοποθετείται στη σωλήνωση της γεώτρησης σειρά μονίμων κλισιομέτρων. Το μόνιμο κλισιόμετρο αποτελείται από αλυσίδα κλισιομετρικών ράβδων, συνδεδεμένων μεταξύ τους με αρθρώσεις. Η μέτρηση των μονίμων κλισιομέτρων γίνεται με ημιαυτόματη ή αυτόματη μέθοδο. Μετά τη λήξη της περιόδου μετρήσεων το σύστημα μπορεί να αφαιρεθεί και να χρησιμοποιηθεί σε άλλο σημείο. Το μόνιμο κλισιόμετρο μπορεί να είναι κλισιόμετρο κατακόρυφης γεώτρησης ή κλισιόμετρο οριζόντιας γεώτρησης.

Όργανα Τύπου IDEL Το όργανο τύπου IDEL είναι συνδυασμός κατακόρυφου κλισιομέτρου και μαγνητικού εκτασιομέτρου, στην ίδια γεώτρηση. Χρησιμοποιείται ευρύτατα για την παρακολούθηση της οριζόντιας και κατακόρυφης μετατόπισης αναχωμάτων, φραγμάτων κ.λπ. Επιπλέον, όταν το κάλυμμα της σωλήνωσης στη γεώτρηση του οργάνου φέρει υποδοχή για τοπογραφικό ανακλαστήρα, μπορούν να προσδιορίζονται οι απόλυτες μετακινήσεις και στις τρεις κατευθύνσεις.

Αποκλισιόμετρα - Ηλεκτροστάθμες Τα αποκλισιόμετρα και οι ηλεκτροστάθμες μετρούν τη μεταβολή της κλίσης δομικών στοιχείων, σε οριζόντιο ή σε κατακόρυφο επίπεδο. Χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση της κλίσης κτιρίων κοντά σε κατολισθήσεις και εκσκαφές και την αξιολόγηση της επίδοσης γεφυρών, δοκών, φραγμάτων υπό φορτίο. Η ηλεκτροστάθμη αποτελείται από μια ράβδο καθορισμένου μήκους με ενσωματωμένο αισθητήρα κλίσης, ενώ το αποκλισιόμετρο αποτελείται από το φορητό αισθητήρα κλίσης και τη βάση λήψης μέτρησης. Η κύρια διαφορά τους εντοπίζεται στο ότι η ηλεκτροστάθμη είναι μόνιμης τοποθέτησης (συνήθως σειρά πολλών ηλεκτροσταθμών), ενώ το αποκλισιόμετρο χρησιμοποιεί σειρά πακτωμένων βάσεων επί των οποίων γίνονται περιοδικά οι μετρήσεις. Επίσης, οι ηλεκτροστάθμες μπορούν να αυτοματοποιηθούν σε τοπικό ή τηλεμετρικό δίκτυο συλλογής δεδομένων.

50 / Αρχιμήδης

ΕΚΤΑΣΙΟΜΕΤΡΑ Τα εκτασιόμετρα χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση της μετατόπισης εδαφών κατά το μήκος μιας γεώτρησης. Διακρίνονται στους ακόλουθους τύπους:

Εκτασιόμετρα Ράβδου Το εκτασιόμετρο με ράβδους αποτελείται από ένα αγκύριο, τη ράβδο με το προστατευτικό περίβλημα και την κεφαλή αναφοράς. Το αγκύριο, συνδεδεμένο με τη ράβδο, πακτώνεται σε καθορισμένο βάθος της γεώτρησης και η ράβδος καλύπτει την απόσταση μεταξύ του αγκυρίου και της κεφαλής αναφοράς. Η μετρούμενη ιδιότητα είναι η μεταβολή της απόστασης μεταξύ του πακτωμένου αγκυρίου και της κεφαλής αναφοράς. Η μέτρηση γίνεται με μηχανικό ή ηλεκτρικό μηκυνσιόμετρο στην κεφαλή αναφοράς. Όπου απαιτείται η γνώση της κατανομής της μετακίνησης κατά μήκος της γεώτρησης, τοποθετούνται περισσότερα από ένα εκτασιόμετρα στην ίδια γεώτρηση. Η εγκατάσταση των εκτασιομέτρων ράβδου μπορεί να γίνει σε γεωτρήσεις με οποιαδήποτε κλίση. Το μέγιστο μετρούμενο εύρος των μετατοπίσεων συνήθως περιορίζεται στα 150-200 mm.

Εκτασιόμετρα INCREX Το εκτασιόμετρο INCREX αποτελείται από ορειχάλκινους δακτυλίους που τοποθετούνται εξωτερικά και κατά μήκος σωλήνα κλισιομέτρου, ανά διαστήματα ενός μέτρου. Κατά τη μέτρηση, η βολίδα εισέρχεται στη σωλήνα του κλισιομέτρου και μετρά την απόσταση μεταξύ των διαδοχικών δακτυλίων. Το αποτέλεσμα της μέτρησης δίνει την κατανομή της μετατόπισης κατά μήκος της γεώτρησης. Το εκτασιόμετρο INCREX χρησιμοποιείται σε γεωτρήσεις με οποιαδήποτε κλίση σε εφαρμογές όπου αναμένονται μικρές διαφορικές μετατοπίσεις (< ± 20 mm/m), και όπου απαιτούνται μετρήσεις μεγάλης ακρίβειας. Με εκπαιδευμένο προσωπικό επιτυγχάνονται μετρήσεις ακριβείας της τάξης των ± 0,01 mm/m. Επειδή οι δακτύλιοι τοποθετούνται εξωτερικά της σωλήνωσης δεν παρεμποδίζουν τη μέτρηση της ίδιας γεώτρησης με κλισιόμετρο.

Σε σημεία όπου δεν υπάρχει πρόσβαση, όπως πχ στην οροφή σήραγγας ή το προσωρινό τοιχίο ορύγματος ανοικτής εκσκαφής, η μέτρηση γίνεται με ηλεκτρικούς αισθητήρες.

Αρχιμήδης / 51

ΕΚΤΑΣΙΟΜΕΤΡΑ

Μαγνητικά Εκτασιόμετρα Το μαγνητικό εκτασιόμετρο αποτελείται από μαγνητικούς δακτύλιους, οι οποίοι τοποθετούνται εξωτερικά και κατά μήκος σωλήνας κλισιομέτρου. Οι δακτύλιοι πακτώνονται σε καθορισμένα βάθη. Κατά τη μέτρηση, η βολίδα εισέρχεται στη σωλήνα του κλισιομέτρου και μετρά την απόσταση μεταξύ των δακτυλίων και του σημείου αναφοράς. Το αποτέλεσμα της μέτρησης δίνει την κατανομή της μετατόπισης κατά μήκος της γεώτρησης. Το μαγνητικό εκτασιόμετρο χρησιμοποιείται σε εφαρμογές όπου αναμένονται μεγάλες μετατοπίσεις. Επειδή οι δακτύλιοι τοποθετούνται εξωτερικά της σωλήνωσης δεν παρεμποδίζουν τη μέτρηση της ίδιας γεώτρησης με κλισιόμετρο. Χρησιμοποιείται μόνο σε κάθετες γεωτρήσεις.

Εκτασιόμετρα SONDEX Το εκτασιόμετρο SONDEX αποτελείται από διπλή σωλήνωση: τη σωλήνωση κλισιομέτρου η οποία περιβάλλεται από εύκαμπτο και συμπιεστό σωλήνα στον οποίο στερεώνονται δακτύλιοι από ανοξείδωτο χάλυβα. Κατά τη μέτρηση, η βολίδα εισέρχεται στον σωλήνα του κλισιομέτρου και μετρά την απόσταση μεταξύ των δακτυλίων και του σημείου αναφοράς. Το αποτέλεσμα της μέτρησης δίνει την κατανομή της μετατόπισης κατά μήκος της γεώτρησης. Χρησιμοποιείται μόνο σε κάθετες γεωτρήσεις σε εφαρμογές με σαθρά εδάφη και όπου αναμένονται μεγάλες μετατοπίσεις. Επειδή οι δακτύλιοι τοποθετούνται εξωτερικά της σωλήνωσης δεν παρεμποδίζουν τη μέτρηση της ίδιας γεώτρησης με κλισιόμετρο.

52 / Αρχιμήδης

ΚΥΨΕΛΕΣ ΦΟΡΤΙΟΥ ΑΓΚΥΡΙΩΝ Οι κυψέλες φορτίου αγκυρίων χρησιμοποιούνται για το δοκιμαστικό έλεγχο αγκυρίων και ήλων και για την παρακολούθηση του φορτίου λειτουργίας αγκυρίων.

Αποτελούνται από ένα κύλινδρο, κατασκευασμένο από θερμικά κατεργασμένο χάλυβα, με οπή στο κέντρο απ’ όπου περνούν οι τένοντες των αγκυρίων. Η κατηγοριοποίηση των κυψελών φορτίου εστιάζεται κυρίως στον τύπο του αισθητήρα που ενσωματώνουν, καθώς τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά είναι κοινά. Οι αισθητήρες των κυψέλες φορτίου είναι ηλεκρομηκυνσιόμετρα, αισθητήρες δονούμενης χορδής και υδραυλικοί αισθητήρες.

Τα γενικά χαρακτηριστικά των αισθητήρων είναι:

Κυψέλη Φορτίου με υδραυλικό αισθητήρα ● Εμφανίζει χαμηλό προφίλ.

Κυψέλη Φορτίου με ηλεκρομηκυνσιόμετρα

● Είναι πολύ ανθεκτικό. ● Έχει μικρότερη ακρίβεια από τα

παραπάνω.

● Εμφανίζει μεγάλη ακρίβεια. ● Είναι σταθερή στη μέτρηση. ● Απαιτεί μία μέτρηση ανα κυψέλη

φορτίου.

● Ενσωματώνει (συνήθως)

θερμοκρασιακή διόρθωση. ● Ενσωματώνονται σε αυτόματα ή/και

τηλεμετρικά συστήματα καταγραφής.

● Πρέπει να βρίσκεται σε προσβάσιμο

Κυψέλη Φορτίου με αισθητήρες δονούμενης χορδής

σημείο, εκτός εάν εξοπλιστεί με ηλεκτρικό μετρητή πίεσης.

● Εμφανίζει μεγάλη ακρίβεια. ● Είναι σταθερή στη μέτρηση. ● Συνήθως απαιτεί περισσότερες από

μία μετρήσεις ανά κυψέλη φορτίου.

● Δεν ενσωματώνει (συνήθως) θερμο-

κρασιακή διόρθωση.

● Το σήμα δεν εξασθενεί από τη χρή-

ση καλωδίων μεγάλου μήκους.

● Ενσωματώνονται σε αυτόματα ή/και

τηλεμετρικά συστήματα καταγραφής.

Αρχιμήδης / 53

ΚΥΨΕΛΕΣ ΠΙΕΣΗΣ Οι κυψέλες πίεσης μετρούν τον συνδυασμό της πίεσης γαιών και πίεσης πόρων νερού. Χρησιμεύουν στην επαλήθευση των παραμέτρων της μελέτης και στον έλεγχο των πιέσεων που ασκούνται πάνω σε μια κατασκευή.

Ομάδες κυψελών πίεσης χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο του μεγέθους, της κατανομής και της κατεύθυνσης των ολικών πιέσεων που ασκούνται σε κατασκευές. Η κυψέλη πίεσης αποτελείται από ένα μεταλλικό «φάκελο» γεμάτο με υδραυλικό υγρό. Ο φάκελος συνδέεται με σωληνάκια που καταλήγουν στο σημείο μέτρησης, ή με ηλεκτρικό αισθητήρα πίεσης συνδεδεμένο με καλώδιο. Κατά την εγκατάσταση, η ενεργή πλευρά της κυψέλης πίεσης τοποθετείται σε πλήρη επαφή με το έδαφος.

54 / Αρχιμήδης

Εάν η επιφάνεια είναι τραχεία ή πετρώδης, τότε προστίθεται πληρωτικό υλικό, έτσι ώστε η επαφή να είναι ολική. Μετά την εγκατάσταση, τα φορτία που ασκούνται στην ενεργή πλευρά της κυψέλης πίεσης μεταφέρονται στο υδραυλικό υγρό και καταγράφονται ως πίεση. Οι κυψέλες πίεσης έχουν εφαρμογή σε φράγματα, σε ορύγματα ανοικτής εκσκαφής, σε διεπιφάνειες διαφορετικών κατασκευών αλλά και σε υπόγεια έργα.

ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΙΜΕΤΡΑ - STRAIN GAUGES Τα παραμορφωσίμετρα χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση των τάσεων που αναπτύσσονται σε δομικά υλικά. Ανάλογα με το υλικό στο οποίο θα χρησιμοποιηθούν διακρίνονται σε παραμορφωσίμετρα χάλυβα και παραμορφωσίμετρα σκυροδέματος.

Παραμορφωσίμετρα Χάλυβα

Παραμορφωσίμετρα Σκυροδέματος

Τα παραμορφωσίμετρα χάλυβα χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση τάσεων που αναπτύσσονται σε μεταλλικά δομικά υλικά κτιρίων, γεφυρών και αντιστηρίξεων.

Τα παραμορφωσίμετρα σκυροδέματος χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση τάσεων που αναπτύσσονται σε δομικά υλικά από σκυρόδεμα. Συνήθεις εφαρμογές είναι η μέτρηση των τάσεων σε προσωρινή και μόνιμη αντιστήριξη σηράγγων και η μέτρηση για προσδιορισμό μεταβολής φόρτισης δομικών υλικών.

Ένα μηκυνσιόμετρο χάλυβα αποτελείται από τον αισθητήρα μέτρησης παραμόρφωσης σφραγισμένο σε κυλινδρικό προστατευτικό περίβλημα. Κατά την εγκατάσταση, τα δύο άκρα του μηκυνσιομέτρου συγκολλούνται στο μετρούμενο υλικό, στην διεύθυνση της αναμενόμενης παραμόρφωσης. Όταν αναπτύσσονται τάσεις στο μετρούμενο υλικό, αυτές μεταφέρονται στον αισθητήρα με αποτέλεσμα τη μεταβολή του σήματος εξόδου. Η μεταβολή μετράται σε μm/m.

Διακρίνονται σε δύο υποκατηγορίες: ● Ενσωματωμένα

Παραμορφωσίμετρα Αποτελούνται από αισθητήρα μέτρησης παραμόρφωσης σφραγισμένο σε κυλινδρικό προστατευτικό περίβλημα με δύο δακτύλιους πάκτωσης στα άκρα του. Στερεώνονται στον οπλισμό του δομικού στοιχείου πριν την σκυροδέτηση ● Επιφανειακά

Παραμορφωσίμετρα Το επιφανειακό παραμορφωσίμετρο αποτελείται από αισθητήρα μέτρησης παραμόρφωσης σφραγισμένο σε κυλινδρικό προστατευτικό περίβλημα με σύνδεσμους στα δυο άκρα του. Κατά την εγκατάσταση, τα δύο άκρα του μηκυνσιομέτρου συνδέονται σε δύο σημεία αγκύρωσης, τα οποία τοποθετούνται στο μετρούμενο υλικό κατά τη διεύθυνση της αναμενόμενης παραμόρφωσης.

Όταν αναπτύσσονται τάσεις στο μετρούμενο υλικό, αυτές μεταφέρονται στον αισθητήρα μέσω των σημείων αγκύρωσης. Τα επιφανειακά παραμορφωσίμετρα έχουν το πλεονέκτημα ότι μπορούν να τοποθετηθούν σε υπάρχουσες κατασκευές, να αφαιρεθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν.

Αρχιμήδης / 55

ΡΩΓΜΟΜΕΤΡΑ Τα ρωγμόμετρα χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση της μεταβολής της απόστασης μεταξύ δυο σημείων αναφοράς. Mέτρηση της σχετικής κίνησης: ● Eδαφών και βραχών. ● Στην επένδυση φρεατίων και σηραγγών. ● Τμημάτων λιθόκτιστων κατασκευών. ● Μεταξύ κατασκευαστικών συνδέσμων φραγμάτων. ● Μεταξύ διαφορετικών δομικών στοιχείων και κατασκευών. ● Σε επιφανειακές ρωγμές.

Η μεθοδολογία μέτρησης όλων των τύπων ρωγμομέτρων είναι κοινή. Μετρούν την απόλυτη ή τη σχετική απόσταση μεταξύ δύο σημείων αναφοράς και τη συγκρίνουν με την προηγούμενη μέτρηση. Η διαφορά των μετρήσεων αποδίδει τη σχετική μετακίνηση που συντελέστηκε στο διάστημα ανάμεσα στις δύο αναγνώσεις. Διακρίνονται στους εξής τύπους:

Ηλεκτρικά Ρωγμόμετρα Τα ηλεκτρικά ρωγμόμετρα χρησιμοποιούν διάφορες αρχές λειτουργίας όπως δονούμενης χορδής, επαγωγικά, γεφύρας, ποτενσιομετρικά κ.λπ. Ανάλογα με τον τύπο, οι αποστάσεις μέτρησης μπορεί να είναι από μερικά χιλιοστά μέχρι και μερικά μέτρα.

Ρωγμόμετρα δύο και τριών διευθύνσεων Το ρωγμόμετρο δύο ή τριών διευθύνσεων αποτελείται από δύο βάσεις, εγκατεστημένες εκατέρωθεν της ρωγμής, όπως φαινεται στο κάτω σχήμα. Η σχετική απόσταση μεταξύ των βάσεων μετράται στις τρεις κεφαλές αναφοράς με μηχανικό ή ηλεκρικό μηκυνσιόμετρο. Το ρωγμόμετρο τριών διευθύνσεων είναι κατάλληλο για μετρήσεις μεγάλης ακρίβειας, και όπου είναι απαραίτητη η παρακολούθηση και στις τρείς διευθύνσεις.

Εκτασιόμετρα Ταινίας Το εκτασιόμετρο ταινίας αποτελείται από μεταλλική αδιάσταλτη ταινία συνδεδεμένη με τον κύριο κορμό του οργάνου, ο οποίος περιλαμβάνει ένδειξη τάνυσης, μικρομετρικό κοχλία τάνυσης και μικρομέτρική ή ψηφιακή ένδειξη μέτρησης. Μετρά τη σχετική απόσταση μεταξύ ζευγών αγκυρίων αναφοράς, πακτωμένων στις μετρούμενες επιφάνειες. Το ένα τμήμα του οργάνου στερεώνεται στο πρώτο αγκύριο αναφοράς και το άκρο της ταινίας στερεώνεται στο δεύτερο. Με χρήση του μικρομετρικού κοχλία, η ταινία τανύεται μέχρι η εσωτερική ένδειξη τάνυσης να ευθυγραμμιστεί με την εξωτερική γραμμή τάνυσης. Τότε λαμβάνεται η μέτρηση. Το εκτασιόμετρο ταινίας είναι κατάλληλο για τη μέτρηση της σχετικής μετατόπισης μεταξύ πολλαπλών σημείων, όπως για παράδειγμα τη μέτρηση συγκλίσεων σε σήραγγα.

56 / Αρχιμήδης

ΠΙΕΖΟΜΕΤΡΑ Διακρίνονται στα πιεζόμετρα ανοικτού τύπου και στα ηλεκτρικά πιεζόμετρα. Οι διαφορές τους εντοπίζονται στον τρόπο μέτρησης αλλά και στο μετρούμενο μέγεθος.

Πιεζόμετρα Ανοικτού Τύπου Στα πιεζόμετρα ανοικτού τύπου οι μετρήσεις γίνονται με με σταθμήμετρο και το μετρούμενο μέγεθος είναι το βάθος του νερού. Το σταθμήμετρο αποτελείται από τη βολίδα, την ταινία και το καρούλι. Μόλις η βολίδα έρθει σε επαφή με νερό, ένα ηχείο στο καρούλι, βγάζει χαρακτηριστικό ήχο, ή/και ανάβει μια λυχνία. Εάν η διάμετρος σωλήνωσης του πιεζομέτρου είναι μικρή τότε η βολίδα του σταθμημέτρου πρέπει να είναι αντίστοιχα μικρή.

Ηλεκτρικά Πιεζόμετρα Τα ηλεκτρικά πιεζόμετρα χρησιμοποιούν διάφορες αρχές λειτουργίας όπως δονούμενης χορδής, γεφύρας, πνευματικά κ.λπ. Συνήθως στα έργα χρησιμοποιούνται τα τύπου δονούμενης χορδής λόγω της δυνατότητας μεταφοράς των σημάτων σε μεγάλες αποστάσεις. Τα πιεζόμετρα δονούμενης χορδής μετρούν με ηλεκτρονικό καταγραφικό την πίεση των πόρων νερού. Πέρα από τις διπλανές κύριες κατηγορίες, ορισμένοι κατασκευαστές έχουν αναπτύξει εξοπλισμό ο οποίος επιτρέπει την απομόνωση πολλαπλών υδροφόρων ζωνών εντός ενός σωλήνα PVC, με τη χρήση packer και πολλαπλή εσωτερική σωλήνωση. Με αυτή την διάταξη μπορούν να απομονωθούν μέχρι και επτά ζώνες σε μια γεώτρηση 110 mm. Η στάθμη του νερού μετράται είτε με σταθμήμετρο είτε με πιεζόμετρα δονούμενης χορδής. Μια άλλη χρήσιμη εφαρμογή είναι η τοποθέτηση ενός πιεζομέτρου δονούμενης χορδής, με ενσωματωμένη καταγραφή και αποθήκευση μετρήσεων σε πιεζόμετρο ανοικτού τύπου. Το πιεζόμετρο δονούμενης χορδής καταγράφει τη μέτρηση σε προεπιλεγμένα χρονικά διαστήματα. Οι μετρήσεις ανακτώνται κατά περιόδους από τα συνεργεία μετρήσεων. Όταν τερματιστεί η συμβατική περίοδος μετρήσεων το πιεζόμετρο αφαιρείται και χρησιμοποιείται αλλού.

Ta Ηλεκτρικά Πιεζόμετρα διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: ●

Πιεζόμετρα Αναχώματος

Τοποθετούνται σε επιλεγμένες στάθμες, σε επιχωματώσεις πάσης φύσεως, και παρακολουθούν την αναπτυσσόμενη πίεση των πόρων και εμμέσως τη συμπύκνωση του υλικού πλήρωσης. Νέα τεχνολογία ανακτούμενων πιεζομέτρων επιτρέπει την τοποθέτηση αισθητήρων για ένα διάστημα και μεταφορά τους σε άλλη θέση μετά το πέρας του έργου.

●

Πιεζόμετρα Γεώτρησης

Κατά τη συνήθη πρακτική το ζητούμενο είναι η πίεση ζώνης. Το πιεζόμετρο δονούμενης χορδής τοποθετείται μόνιμα στη ζώνη ενδιαφέροντος, η οποία απομονώνεται εκατέρωθεν απο μπετονίτη. Ενα καλώδιο συνδεδεμένο με το πιεζόμετρο μεταφέρεται στην επιφάνεια απ’ όπου με το κατάλληλο καταγραφικό παίρνουμε τη μέτρηση. Εάν απαιτείται να μετρηθεί η πίεση πόρων νερού σε περισσότερες από μία ζώνες, τοποθετούνται περισότερα από ένα πιεζόμετρα στην ίδια γεώτρηση.

Αρχιμήδης / 57

ΑΣΥΡΜΑΤΑ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ & ΔΙΚΤΥΑ Η βελτίωση της ψηφιακής τεχνολογίας έχει επιτρέψει τα τελευταία χρόνια τη δημιουργία αυτόνομων ασύρματων τηλεμετρικών μονάδων με τις δίπλα δυνατότητες: ● Σύνδεσης σε αισθητήρια διαφορετικής τεχνολογίας και λειτουργίας. ● Αποθήκευσης των παραμέτρων διακρίβωσης του αισθητήρα στην μνήμη του. ● Προγραμματισμού του χρόνου λήψης μετρήσεων. ● Αποθήκευσης των δεδομένων στη μνήμη, πέραν της μετάδοσης. ● Διατήρησης των δεδομένων στη μνήμη σε περίπτωση αποκοπής από το δίκτυο. ● Αυτόματης ένταξής τους σε τοπικό δίκτυο. ● Συνενωσης τοπικών δικτύων σε κοινό έλεγχο & μετάδοση δεδομένων. ● Διαδικτυακής μετάδοσης των δεδομένων. ● Λειτουργίας με προηγμένα λογισμικά παρακολούθησης - ενημέρωσης.

Η ψηφιακή μονάδα ασύρματης μετάδοσης μετρήσεων ενσωματώνει, το ηλεκτρονικό κύκλωμα που παρέχει την απαραίτητη για τον αισθητήρα τροφοδοσία, ένα αναλογικό / ψηφιακό μετατροπέα και ένα ψηφιακό πομπό ραδιοσυχνοτήτων. Η μονάδα τροφοδοτείται από «έξυπνη» μπαταρία μεγάλης αυτονομίας, ανάλογα με την πυκνότητα των μετρήσεων. Κάθε πομπός μεταδίδει μοναδικό διακριτικό σήμα μαζί με κάθε μέτρηση και οι μετρήσεις μπορούν να ληφθούν τοπικά, μέσω τηλεφωνικού δικτύου, ή ασύρματου modem.

58 / Αρχιμήδης

Πλεονεκτήματα και περιορισμοί ασύρματων αισθητηρίων και δικτύων

● Χαμηλού κόστους, απλό στην λειτουργία, χαμηλή κατανάλωση ισχύος. ● Αποφυγή καλωδιώσεων διοδευμένων

σε κάποιο τερματικό θάλαμο συλλογής μετρήσεων.

● Ο αναλογικός / ψηφιακός μετατροπέ-

ας 19bit, που περιέχεται στην μονάδα, προσφέρει υψηλή προστασία από πιθανές παρεμβολές.

● Η ψηφιακή ασύρματη μετάδοση των

κωδικοποιημένων σημάτων εγγυάται την ποιότητα των δεδομένων της μετάδοσης. ● Είναι εφικτή η δυνατότητα συνερ-

γασίας του συστήματος με ασύρματο modem, επιτυγχάνοντας έτσι, ένα πλήρες ασύρματο σύστημα μετρήσεων. ● Μέσω ειδικού λογισμικού δίνεται η δυνατότητα αυτόματης λήψης των μετρήσεων και έκδοσης τους στο διαδίκτυο (web).

● Οι αισθητήρες έχουν βαθμό προστα-

σίας ΙP65 για υπαίθρια εγκατάσταση.

● Η εμβέλεια του συστήματος εξαρτάται από τη μορφολογία της τοποθεσίας εγκατάστασης και από την θέση του συστήματος στο χώρο, αλλά η αυτόματη δικτυακή ένταξη καθιστά δυνατή την συνένωση πολλών αισθητήρων σε ένα και μοναδικό δίκτυο με χρήση των ίδιων πομποδεκτών σε μορφή επαναλήπτη.

Η ασύρματη τεχνολογία έχει επεκταθεί, πέραν των δικτύων, και σε αυτόνομα μετρητικά συστήματα όπως τα ακόλουθα:

Ασύρματο Ψηφιακό Κλισιόμετρο

Ασύρματο Αποκλισιόμετρο Ηλεκτροστάθμη

Παρακολουθεί τις οριζόντιες μετατοπίσεις εδαφικών μαζών και πλεονεκτεί στα εξής σημεία:

Ασύρματη μέτρηση κλίσεων και μετατοπίσεων για:

● Η

των κατασκευών.

ψηφιοποίηση του σήματος γίνεται στον αισθητήρα - τορπίλη.

● Το

καταγραφικό είναι υπολογιστής χειρός (PDA) και λαμβάνει τη μέτρηση από τον αισθητήρα, ασύρματα, με τεχνολογία Blue Tooth.

● Η

μέτρηση μπορεί να σταλεί άμεσα στο κεντρικό σύστημα επεξεργασίας.

● Το σύστημα είναι απλό στο χειρισμό

● Παρακολούθηση της συμπεριφοράς ● Παρακολούθηση καθιζήσεων. ● Παρακολούθηση

της δομικής ακεραιότητας κατασκευών, σε εφαρμογές όπου η ύπαρξη ενσύρματων συστημάτων δεν είναι επιθυμητή. Συνδεόμενα αισθητήρια:

● Ηλεκτροστάθμη.

και ελαφρύ στη μεταφορά, ακόμη και με καλώδιο μεγάλου μήκους.

● Απολισιόμετρο

● Η

● Κλισιόμετρα

ενεργοποίηση της μέτρησης γίνεται με τηλεχειριστήριο.

● Χρησιμοποιεί

κρυσταλλικά αισθητήρια που εξασφαλίζουν μεγάλη σταθερότητα στις μετρήσεις.

(οριζόντιο ή κάτακόρυφο). μόνιμης τοποθέτησης ΙΡΙ ή ευρείας γωνίας.

Ασύρματο Πιεζόμετρο Το ασύρματο πιεζόμετρο χρησιμοποιείται για την μέτρηση της πίεσης πόρων νερού σε κορεσμένα ή μερικώς κορεσμένα εδάφη: ● Παρακολούθηση της πίεσης των πό-

ρων νερού σε θεμελιώσεις, επιχώματα, αναχώματα, φράγματα κ.λπ.

● Έλεγχος ευστάθειας φυσικών και τε-

χνητών πρανών.

● Έλεγχος

ευστάθειας σηράγγων, ορυχείων, λατομείων, αγωγών και υπογείων κατασκευών.

● Έλεγχος

& δοκιμή άντλησης υδροφόρου ορίζοντα.

● Παρακολούθηση της πίεσης των πό-

ρων νερού σε αποστραγγιστικές εργασίες και έργα.

● Υδρο-γεωλογικές έρευνες. ● Περιβαλλοντικές έρευνες

σε περιοχές ΧΥΤΑ.

Αρχιμήδης / 59

ΕΚΤΑΣΙΟΜΕΤΡΑ

Aυτόνομα μετρητικά συστήματα

Ασύρματο Σύστημα Μέτρησης Ρωγμών Ασύρματη μέτρηση ρωγμών και αρμών: ● Παρακολούθηση δομικής παρα-

μόρφωσης.

● Παρακολούθηση συστολής και

διαστολής ρωγμών.

● Παρακολούθηση της δομικής

ακεραιότητας κατασκευών, σε εφαρμογές όπου η ύπαρξη ενσύρματων συστημάτων δεν είναι επιθυμητή.

Η παρακολούθηση των μετρήσεων οποιουδήποτε εγκατεστημένου γεωτεχνικού οργάνου προϋποθέτει την ύπαρξη του κατάλληλου μετρητικού εξοπλισμού. Τα κριτήρια επιλογής έχουν σχέση με τον αριθμό των αισθητηρίων, την έκταση των σημείων εγκατάστασης, την πυκνότητα των μετρήσεων, τα αναφερόμενα στην επιβλέπουσα αρχή στοιχεία και την επιθυμητή οργάνωση ταξινόμησης των δεδομένων. Οι μονάδες ένδειξης ή καταγραφής μπορεί να είναι ειδικά κατασκευασμένες για ένα συγκεκριμμένο αισθητήριο ή να καλύπτουν διαφορετικές ομάδες αισθητηρίων και μπορούν να ομαδοποιηθούν στις παρακάτω κατηγορίες:

Μονάδα Ένδειξης - Readout Unit

Ασύρματο Σύστημα Μέτρησης Θερμοκρασιών

Ενδείκτης ή Readout Unit ονομάζεται το ηλεκτρικό ή μηχανικό όργανο που μετρά συγκεκριμένα αισθητήρια. Κατά τη διάρκεια της μέτρησης, αφού αναγνωστεί η κάθε ένδειξη, γράφεται σε χαρτί. Αν απαιτείται, οι μετρήσεις εισάγονται σε Η/Υ, μέσω πληκτρολογίου.

● Παρακολούθηση της αύξησης της

θερμοκρασίας κατά την διάρκεια πήξης του σκυροδέματος.

Στα απλά όργανα, οι ενδείξεις δίνονται συνήθως σε μορφή τάσης εξόδου ή συχνότητας ή %FS και η αναγωγή σε φυσικές μονάδες, όπου απαιτείται, γίνεται εκ των υστέρων.

● Παρακολούθηση θερμοκρασια-

Παραδείγματα οργάνων ένδειξης:

Ασύρματη μέτρηση θερμοκρασιών:

κών μεταβολών στις αλλαγές πίεσης και όγκου σε φράγματα.

● Μέτρηση θερμοκρασίας νερού

σε δεξαμενές και γεωτρήσεις.

● Μέτρηση θερμοκρασίας αέρα

στην επιφάνεια κατασκευών.

● Κλισιόμετρα γεώτρησης:

ενδείκτης κλισιομέτρου.

● Μηχανικό ή ψηφιακό

μηκυνσιόμετρο σταθμήμετρο.

● Υδραυλική αντλία με μανόμετρο. ● Εκτασιόμετρο ράβδου. ● Πιεζόμετρο ανοικτού τύπου. ● Κυψέλη πίεσης.

60 / Αρχιμήδης

Καταγραφικό - Data logger Καταγραφικό ή Data logger ονομάζεται το ηλεκτρονικό όργανο που μετρά ένα η περισσότερα ειδη γεωτεχνικων αισθητήρων, και αποθηκεύει τη μέτρηση στη μνήμη του. Στα όργανα αυτά, η παραμετροποίηση των ηλεκτρικών μεγεθων και ένδειξη σε φυσικές μονάδες γίνεται αυτόματα. Επιπλέον, ορισμένοι αισθητήρες ενσωματώνουν τσιπ αναγνώρισης, και το καταγραφικό αναγνωρίζει αυτόματα τον αισθητήρα και τα χαρακτηριστικά του. Οι αποθηκευμένες μετρήσεις μεταφέρονται σε Η/Υ και εισάγονται αυτόματα σε βάση δεδομένων.

Παραδείγματα data logger: ● Κλισιόμετρα γεώτρησης:

Data logger Κλισιομέτρου. ● Εκτασιόμετρο INCREX:

Laptop.

● Πιεζόμετρο

δονούμενης χορδής: Data logger δονούμενη χορδής. ● Κυψέλες πίεσης:

Ηλεκτρική υδραυλική αντλία με καταγραφή.

Σε πολλά έργα, ο αριθμός των αισθητήρων είναι μεγάλος και η λήψη των μετρήσεων με χειροκίνητους τρόπους γίνεται δύσκολα και με μεγάλο κόστος.

Μερικοί από αυτούς είναι:

Στις περιπτώσεις αυτές η χρήση ενός κεντρικού συστήματος λήψης και καταγραφής των μετρήσεων από όλα τα αισθητήρια είναι η καλύτερη τεχνικοοικονομική λύση.

● Εκτίμηση του τύπου

Η επιλογή κεντρικού ή ασυρμάτου συστήματος συλλογής μετρήσεων εξαρτάται από διάφορους παράγοντες που εξετάζονται κατά περίπτωση.

● Εκτίμηση του αριθμού

των αισθητήρων.

των αισθητηρίων.

● Εκτίμηση των αποστάσεων

που θα πρέπει να καλυφθούν.

● Εκτίμηση των δυνατοτήτων

διόδευσης των καλωδίων προς το κεντρικό καταγραφικό.

● Αναγκαίο σύστημα συλλογής

δεδομένων.

● Σύστημα απόληψης

των δεδομένων.

● Λογισμικό επικοινωνίας και

επεξεργασίας δεδομένων.

Νεότερες τεχνολογίες έχουν εφαρμόσει την τεχνική χρήσης ενός μόνο καλωδίου διασύνδεσης διαδοχικών αισθητήρων, πράγμα που διευκολύνει την εγκατάσταση, διόδευση, προστασία και υποστήριξη του δικτύου. Επίσης, χρησιμοποιούν τα υφιστάμενα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας για την επικοινωνία και μεταφορά των δεδομένων (GSM, GPRS, G3) με πολύ χαμηλό λειτουργικό κόστος. Σε πολλές περιπτώσεις, τα καλώδια ομάδων αισθητηρίων συλλέγονται σε ενδιάμεσους κόμβους (Junction boxes) ώστε να είναι ευκολότερη η λήψη των μετρήσεων κατά τη διάρκεια του έργου και πριν την εγκατάσταση του κεντρικού συστήματος συλλογής των μετρήσεων.

IS-system with IS-GSM modules

IS-GSM module

pressure sensors

wireless data transfer by GSM

datafile via e-mail / internet Server

PC client

IS-GSM module

load cells

Αρχιμήδης / 61

ΔΟΝΗΣΙΟΓΡΑΦΟΙ Η κατασκευή μεγάλων έργων κάτω από ή κοντά σε κατοικημένες περιοχές δημιουργεί προβλήματα ειδικά με τη χρήση μεγάλων σκαπτικών, γεωτρητικών ή εκρηκτικών μηχανημάτων. Η χρήση δονησιογράφων παρακολούθησης και καταγραφής των εξασκούμενων ταλαντώσεων στις κατασκευές προφυλάσσει τους κατοίκους και τις κατασκευές από τυχαίες ρηγματώσεις και ζημιές, καθώς και τον κατασκευαστή από τυχόν απαιτήσεις.

ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ & ΜΗΧΑΝΙΚΑ ΡΩΓΜΟΜΕΤΡΑ

62 / Αρχιμήδης

Αρχιμήδης / 63

Εκλογές πόσο καθορίζουν και πόσο καθόρισαν την πορεία της κοινωνίας 4

Ποιες εκλογές;

Όλες οι εκλογές. Εθνικές, Ευρωπαϊκές, αυτοδιοικητικές, συνδικαλιστικές, επιστημονικές, όλες.

64 / Αρχιμήδης

Και τι κοινό έχουν μεταξύ τους όλες αυτές οι εκλογές;

Έχουν. Έχουν, τουλάχιστον, ότι όλες αφορούν παρόμοιους «πληθυσμούς», το αποτέλεσμά τους εξαρτάται από την ψυχολογία, την ενημέρωση, την επάρκεια, την ηθική και την ικανότητα των εκλογέων, ημών των ψηφοφόρων. Έχουν ακόμα τον τρόπο επιλογής των υποψηφίων, τον τρόπο αναδείξεως του «επί κεφαλής», τους κανόνες διενεργείας, τον καθορισμό του εκλογικού συστήματος. Αλλά και τον τρόπο λήψεως των αποφάσεων, τις προΠαρουσίαση: Β. Η. Σελλούντος βαλλόμενες αιτιολογίες και την πραγματική σκοπιμότητα που κρύβεται πίσω από τον καθορισμό των κανόνων. Ίσως έχουν και άλλες, ας τις αναζητήσουμε.

Ισπανία, Πορτογαλία, Ουγγαρία και Ρουμανία. Στην Ιρλανδία εφαρμόζεται ένα διαφορετικό σύστημα, της μεταφερομένης μονοσταυρίας. Ακόμα όμως και οι χώρες που εφαρμόζουν το σύστημα του σταυρού προτιμήσεως, εκλέγουν τους Ευρωβουλευτές τους από τις περιφέρειες και όχι από την επικράτεια, με στόχο την καλύτερη εκπροσώπηση του συνόλου των πολιτών και όχι μόνο της πολυπληθέστερης περιοχής. Ήδη, και μόνον από τα προηγούμενα, φαίνεται ότι θα μπορούσαν να υπάρξουν (και υπάρχουν) πολύ μεγάλα περιθώρια για την δημιουργία διαφορετικών απόψεων και την ανάπτυξη επιχειρημάτων και συζητήσεων αντικρούσεως.

Θ. Γ. Βουδικλάρης Πολιτικός Μηχανικός Ας αρχίσουμε από τις επικείμενες εκλογές, τις Ευρωεκλογές, για τη διενέργεια των οποίων επιβλήθηκε μια καινοτομία: η επιλογή των Ευρωβουλευτών θα γίνει με σταυροδοσία αντί του εφαρμοζομένου μέχρι σήμερα συστήματος της «λίστας» που όριζε ο αρχηγός του κόμματος. Ο αρχηγός και το κόμμα εξακολουθούν να ορίζουν μόνο τον κατάλογο (κατ’ αλφαβητική σειρά) των υποψηφίων, η σειρά επιτυχίας θα ορίζεται από τους ψηφοφόρους. Το σύστημα, χωρίς αμφιβολία, είναι δημοκρατικώτερο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι αδιαμφισβήτητα το καλύτερο. Η επιλογή του εκλογικού συστήματος ανήκει σε κάθε χώρα, δεν υπάρχει κοινή «ευρωπαϊκή» υποχρέωση. Θα επισημάνουμε ότι με «σταυρό προτίμησης» ψηφίζουν ήδη σε Βουλγαρία, Ιταλία, Αυστρία, Δανία, Λετονία, Πολωνία, Λιθουανία, Τσεχία, Σλοβακία, Σλοβενία, Κροατία, Σουηδία, Φιλανδία, Βέλγιο, Ολλανδία, Μάλτα, Εσθονία, Κύπρο και Λουξεμβούργο, ενώ με «λίστα» ψηφίζουν σε Γαλλία, Γερμανία, Βρετανία,

Η έκφραση της λαϊκής βουλήσεως με τον σταυρό προτιμήσεως, εκτός από δημοκρατική, είναι και επιταγή του 1ου άρθρου του Συντάγματος, ως διασφαλίζουσα ότι «όλες οι εξουσίες πηγάζουν από τον λαό και υπάρχουν υπέρ αυτού», μια επιταγή που υπήρχε και στα προηγούμενα Συντάγματα. Έχει όμως επισημανθεί (και ίσως έχει αποδειχθεί) ότι ο σταυρός εκτρέφει τη δημιουργία πελατειακών σχέσεων, κάτι που θεωρείται φαινόμενο διαφθοράς, ιδίως σε μια χώρα σαν τη δική μας, στην οποία η χαλαρή Δημόσια Διοίκηση και η απουσία ελέγχου και ποινών διευκολύνει το πολιτικό ρουσφέτι. Αυτό οδηγεί στην εκλογή προσώπων (ως βουλευτών) τα οποία, είτε διαθέτουν «κληρονομικό δικαίωμα», είτε διαθέτουν μεγαλύτερη οικονομική άνεση, είτε διαθέτουν τη δυνατότητα «εξυπηρετήσεων», περισσότερο ή λιγώτερο χαριστικών. Είναι γνωστό ότι, ως μέθοδος καταργήσεως του ρουσφετιού, προβάλλεται από μερικούς, ολοένα και περισσότερο, η κατάργηση του σταυρού και η καθιέρωση καταλλήλου συστήματος επιλογής των μελών της «λίστας», ώστε να ικανοποιείται η δημοκρατικότητα της εκλογής. Αλλά και η δυνατότητα λαϊκής προβολής και αναγνωρισιμότητας κάποιων υποψηφίων, δημιουργεί γι’ αυτούς σημαντικό πλεονέκτημα έναντι των άλλων, κάτι που καταργεί τους «ίσους όρους» ανταγωνιστικότητας τους οποίους, επίσης, επιτάσσει το Σύνταγμα. Όλα αυτά συνεπάγονται μια ευκολία «διακρίσεως», στις εκλογές με σταυρό προτιμήσεως, ανθρώπων μετρίων ή και ασημάντων ή και επικινδύνων, πράγμα που

μπορεί να τηρεί, ως προς την εκλογή τους, το γράμμα αλλά δεν ικανοποιεί το πνεύμα του Συνταγματικού Νομοθέτη. Έχουμε ζήσει την υποψηφιότητα κάποιων σαν τον κ. Μπαχαλάκη, τον κ. Ψωνάκη και τον κ. Μπιλοζήρια, και την εκλογή μερικών απ’ αυτούς -φυσικά υπεύθυνοι είναι πρώτα αυτοί που επέλεξαν να τους εντάξουν στους συνδυασμούς τους, και ύστερα αυτοί που τους ψήφισαν. Θυμίζω ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής (ο καλός), στις πρώτες εκλογές που έκανε ως αρχηγός κόμματος, μεταξύ των υποψηφίων βουλευτών της Αθήνας είχε περιλάβει και τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Δημήτριο Χόνδρο, πατριάρχη της Φυσικής στην Ελλάδα, σπάνιο επιστήμονα και άνθρωπο. Στον κατάλογο σταυροδοσίας των υποψηφίων ο Χόνδρος ήταν τελευταίος στη σειρά επιτυχίας. Το ίδιο καζίκι είχε πάθει παλαιότερα και ο Pasteur. Κατά την προσωπική μου άποψη, αυτό το γεγονός έκανε τον Καραμανλή να εντάξει στο Σύνταγμα του 1975, και το ισχύον σήμερα, στο άρθρο 54 παραγρ. 3, τη δυνατότητα της, κατ’ εξαίρεσιν (από τη σταυροδοσία), επιλογής ενός αριθμού βουλευτών, όχι μεγαλύτερου από το ένα εικοστό του συνολικού αριθμού (ήτοι μέχρι 15 για τα σημερινά δεδομένα, για τις εθνικές εκλογές) κατ’ αναλογίαν προς τη συνολική εκλογική δύναμη κάθε κόμματος, στην επικράτεια. Η επιθυμία του Καραμανλή, και η κύρια ιδέα, ήταν να προσελκύσει και να αξιοποιήσει καταξιωμένες προσωπικότητες, με κύρος στη χώρα και στο εξωτερικό, και δυνατότητες προσφοράς, ανθρώπους που δεν ήταν διατεθειμένοι να μπουν σε προεκλογικούς ανταγωνισμούς και σταυροθηρία, και, ίσως, δεν είχαν σκεφθεί ποτέ να ασχοληθούν με την πολιτική. Μεγάλα ονόματα της επιστήμης, του στρατού, και της δημόσιας ζωής επελέγησαν «από ψηλά» και επιστρατεύτηκαν με αυτόν τον τρόπο, και χρησιμοποιήθηκαν κατάλληλα. Επίσης έγιναν και κάποιες επιλογές «τιμητικής αποστρατείας». Το σύστημα ήταν κατά κυριολεξίαν «αριστοκρατικό», άλλα η πρόταση Καραμανλή έγινε αποδεκτή και από τα άλλα κόμματα, που αναγνώρισαν τη σκοπιμότητα. Έτσι αυτά τα πρώτα ψηφοδέλτια Επικρατείας των εθνικών εκλογών ξεχείλιζαν από μεγάλα ονόματα και πρωτοκλασάτα στελέχη των κομμάτων. Αρχιμήδης / 65

Σπ. Δοξιάδης, Κωνστ. Τρυπάνης, Κυπρ. Μπίρης, Μιχ. Στασινόπουλος, Σόλων Γκίκας, ναύαρχος Τούμπας, Ελένη Βλάχου, Δημ. Ευρυγένης, Διον. Ζακυθηνός, Κωνστ. Τσάτσος, Παν. Κανελλόπουλος είναι, μερικά μόνον, ονόματα από τη μια πλευρά. Ευαγγ. Παπανούτσος, Σπ. Πλασκοβίτης, Αμαλία Φλέμιγκ, Απ. Λάζαρης, Γεωργ. Μαύρος, Γιαν. Ντεγιάννης από την άλλη, αλλά και Γιώργος Γεννηματάς και Άκης Τσοχατζόπουλος. Δεν υπήρχε σταυρός προτιμήσεως για την εκλογή των βουλευτών Επικρατείας, η επιλογή τους κρινόταν από τη σειρά τοποθετήσεώς τους στο σχετικό ψηφοδέλτιο, η οποία σηματοδοτούσε την προτίμηση (και την ευθύνη) του κόμματος. Το σύστημα βαθμηδόν εκφυλίστηκε, σε όλο το πολιτικό φάσμα. Η επιθυμία εξασφαλίσεως αξιόλογων ανθρώπων με δυνατότητες προσφοράς, μετατράπηκε σε εξασφάλιση της εκλογής (στην πραγματικότητα διορισμού) «δεινοσαύρων» που έπρεπε να έχουν τεθεί σε αποστρατεία, ή μελών του προσωπικού «μισθοφορικού στρατού» του Αρχηγού, ή προσώπων με τα οποία επεχειρείτο η διείσδυση στον πολιτικό χώρο του αντιπάλου, ή (ακόμα χειρότερο), μελών της νεολαίας του κόμματος, ως επιβράβευση της τέχνης με την οποία κουνούσαν το σημαιάκι στα Πανεπιστήμια. Και διάφορες άλλες σκοπιμότητες εφαρμόσθηκαν επίσης, με ηθοποιούς, τραγουδιστές, δημοσιογράφους, συνδικαλιστές, αθλητές, «αντιστασιακούς», «αγωνιστές», δικούς μας και άλλους, ανθρώπους που δεν είχαν δείξει ποτέ ενδιαφέρον και δεν είχαν προσφορά στα κοινά, ούτε είχαν εκφράσει ποτέ πολιτικό λόγο, αλλά ήταν πασίγνωστοι και δημοφιλείς, από άλλες δραστηριότητες. Επικράτησε η άποψη ότι μια γόησσα ή ένας καλός τραγουδιστής μπορούν να προσελκύσουν ψήφους στο κόμμα, πράγμα που οδηγεί σε θλιβερές σκέψεις τόσο για τα κόμματα όσο και για τους ψηφοφόρους. Ίσως και για τη γόησσα. Στο ίδιο πνεύμα με το ψηφοδέλτιο Επικρατείας των εθνικών εκλογών καταρτιζόταν και το ψηφοδέλτιο για την Ευρωβουλή, με «λίστα». Εδώ οι απαιτήσεις για τα προσόντα και τις ικανότητες των υποψηφίων ήταν ακόμα μεγαλύτερες, γιατί 66 / Αρχιμήδης

από τη μία πλευρά έπρεπε να είναι ικανοί να υπερασπιστούν τα εθνικά συμφέροντα, σαν μικροί Υπουργοί Εξωτερικών της χώρας, ενώ συγχρόνως έπρεπε να είναι σε θέση να συμβάλλουν στη δημιουργία των θεσμών που θα οδηγούσαν στην πολιτική ένωση της Ευρώπης. Υπάρχουν επιφυλάξεις διακεκριμένων νομομαθών (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 23-4-2014, Αντ/ δρος Ελεγκτ. Συνεδρίου ε.τ.), για το αν η παράκαμψη της λαϊκής βουλήσεως (ήτοι της σταυροδοσίας) που επιτρέπει, κατ’ εξαίρεσιν, το άρθρο 54 παραγρ. 3 του Συντάγματος για τις εθνικές εκλογές, μπορεί να εφαρμοσθεί και στις Ευρωεκλογές. Πάντως και στις Ευρωεκλογές οι πρώτες λίστες περιείχαν ονόματα πρώτης γραμμής και ορθής επιλογής. Γιάγκος Πεσματζόγλου, Γιαν. Ζίγδης, Λεων. Μπουρνιάς, Νικ. Ζαρντινίδης, Λεων. Κύρκος, Γιαν. Χαραλαμπόπουλος, Σπυρ. Πλασκοβίτης, Κωνστ. Καλλίας, Γιάννος Παπαντωνίου, Γιαν. Κουτσοχέρας, Αχ. Γεροκωστόπουλος, Αναστ. Πεπονής, Δημ. Κουλουριάνος, ήταν μερικοί από τους Έλληνες που πέρασαν πρώτοι την πόρτα της Ευρωβουλής, και είναι προφανής η σημασία που δόθηκε σ’ αυτό από όλες τις πολιτικές δυνάμεις. Κατόπιν, τα μεγάλα ονόματα σιγά-σιγά παραχωρούσαν τη θέση τους σε σκοπιμότητες και στη νεολαία του κόμματος. Έχουμε ζήσει, σχετικώς, την πολιτική κομματική επιλογή να στείλουμε ένα «παιδί» που μόλις ξεπέρασε την ηλικία των 25 ετών, κατ’ ευθείαν από την κομματική νεολαία στο Ευρωκοινοβούλιο, για να υπερασπίσει (με τι φόντα;) τα συμφέροντα της χώρας. Ένα «παιδί» με πτυχία, ίσως, αλλά «αποστειρωμένο», με μηδενική πείρα ζωής, που δεν είχε δουλέψει ποτέ, δεν τον έλειωσε ποτέ η Ελληνική Δημόσια Διοίκηση, δεν τον έστυψε ούτε μία φορά ο εφοριακός. Που θεωρήθηκε αργότερα (καθόλου παράξενο), ως ο πιο αρμόδιος να δώσει λύση για το παστεριωμένο γάλα, μια που έχει, ακόμα, τόσο ζωντανή στη μνήμη του τη γεύση του μητρικού. Και ξαφνικά, αναπάντεχα, χωρίς συζήτηση, χωρίς προετοιμασία, σχεδόν αψήφιστα, ανακοινώνεται η τροποποίηση του εκλογικού νόμου των Ευρωεκλογών, η κατάργηση δηλαδή της «λίστας» και στη συνέχεια η καθιέρωση της σταυροδοσίας.

Σκέφτηκε κανένας πώς θα ήταν δυνατόν να εκλεγεί κάποιος που δεν είναι γνωστός από την τηλεόραση ή άλλο, τέτοιας εμβέλειας μέσον ή «πρώην» κάτι; Θα κάνει περιοδεία σε όλη την Ελλάδα; Με ποια ή με τίνος τη χρηματοδότηση; Πού βρίσκεται η δημοκρατικότητα; Και, τάχα, πόσο κατάλληλος να μας εκπροσωπήσει στην Ευρώπη θα είναι κάποιος που διαθέτει μόνο θεαματικότητα ή ακροαματικότητα ή άλλη αναγνωρισιμότητα;

Ευχόμαστε να έχουν όλοι οι υποψήφιοι τα προσόντα για Ευρωβουλευτές και τις ικανότητες να εκπροσωπήσουν επαξίως την Ελλάδα. Αν όμως δεν έχουν κάποιο κληρονομικό, γνωστό όνομα ή δεν έχουν περάσει από την τηλεόραση, θα έχουν μάλλον την υποχρέωση να επιλέξουν: αποτυχία ή διαπλοκή. Ο κίνδυνος έχει επισημανθεί στον ημερήσιο τύπο (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 25-3-2014) μαζί με τις πιθανές εστίες αδιαφάνειας, ήτοι διακίνηση μαύρου πολιτικού χρήματος προς τα ΜΜΕ, πελατειακές σχέσεις με τους ψηφοφόρους και δοσοληψίες με τους χρηματοδότες. Μερικοί επισημαίνουν ότι ο εκλογικός νόμος των Ευρωεκλογών έχει από γεννησιμιού του ένα σοβαρό (και γνωστό) λάθος στον τρόπο κατανομής των εδρών, που επιτρέπει, σε ειδικές περιπτώσεις, σε μικρότερο κόμμα να πάρει περισσότερους Ευρωβουλευτές από άλλο, μεγαλύτερο. Το λάθος παρέμεινε ανέγγιχτο. Οι αντιδράσεις είναι πάσης μορφής, θετικές και αρνητικές, και έχουν όλες σχέση με τις διαπιστώσεις που έχουν προκύψει από την μέχρι τούδε πείρα εφαρμογής των δύο συστημάτων. Ο σταυρός είναι πιο δημοκρατικός, η λίστα απομακρύνει τη συναλλαγή και τις πελατειακές σχέσεις. Στις κρίσεις υπεισέρχονται και τα πολιτικά

συμφέροντα, σωστό ή λάθος είναι αυτό που συμφέρει ή δεν συμφέρει σε μας. Θα σταθώ στη μαρτυρία της Μαριέττας Γιαννάκου, που ξέρει καλά τα συμβαίνοντα στην Ευρωβουλή - δήλωσε ότι δεν θα είναι υποψήφια. Καταθέτει ότι οι Ευρωβουλευτές που εκλέγονται στη χώρα τους με σταυρό προτιμήσεως, είναι τουρίστες στις Βρυξέλλες. Έχοντας ανάγκη από την προτίμηση - εύνοια των συμπολιτών τους, προσπαθούν να βρίσκονται στα κανάλια των χωρών τους όσο γίνεται συχνότερα - τα δικά μας ελαττώματα τα έχουν και οι άλλοι. Εν προκειμένω οι Βέλγοι έχουν πλεονέκτημα. Για τους Ιταλούς (una razza) ισχυρίζεται ότι πηγαίνουν στις Βρυξέλλες μόνο μία μέρα την εβδομάδα, για να εξασφαλίζουν το μισθό τους, και επιστρέφουν αυθημερόν για την (ολοχρονίς) προεκλογική τους κίνηση.

Προς τα κεί βαδίζουμε;

Κατά την επεξεργασία του Συντάγματος του 1975 και την αναζήτηση του καταλλήλου τρόπου καταρτίσεως της λίστας, ο Απόστολος Κακλαμάνης έκανε μια (προφητική) παρατήρηση που ισχύει και σήμερα, τόσο για τις εθνικές όσο και για τις ευρωπαϊκές εκλογές:

«Φοβούμαι ότι δεν κατασφαλίζει τίποτε, ότι στο μέλλον δεν θα είναι δυνατόν να ευρίσκονται εις την αίθουσαν αυτήν ως βουλευταί της Επικρατείας, πρόσωπα τα οποία δεν θα έχουν ούτε το κύρος, ούτε την αξίαν, ούτε την αίγλην τινών εκ των εισελθόντων κατά την πρώτην εφαρμογήν του θεσμού». Όπερ και εγένετο. Αξία επαίνου είναι η πρωτοβουλία και η απόφαση για την τροποποίηση «επί το δημοκρατικώτερον» του συστήματος ψηφοφορίας, από τη λίστα στον σταυρό, αλλά θα πρέπει να έχουν σκεφτεί, αυτοί που την εμπνεύστηκαν και την επέβαλαν, πώς θα αντιμετωπίσουν το ενδεχόμενο να προκύψουν ασήμαντοι ή και επικίνδυνοι εκπρόσωποι της χώρας στην Ευρωβουλή.

Αν ο Καραγκιόζης βάλει υποψηφιότητα, θα έχει πολύ μεγάλες πιθανότητες να βγει πρώτος Ευρωβουλευτής, αυτό θέλουμε; τη ζημιά της χώρας, ποιος θα την πληρώσει τότε;

Τούτων ούτως εχόντων, κάθε Έλληνας έχει τη δυνατότητα (και την υποχρέωση) να κάνει τις σκέψεις του. Ας κάνω και εγώ τις δικές μου: Ο σταυρός

Είναι ο πιο δημοκρατικός και ο πιο σωστός τρόπος επιλογής βουλευτών, υπό την προϋπόθεση ότι είναι απηλλαγμένος από τη συναλλαγή (πάσης μορφής).

Η λίστα

Πλεονεκτεί ως προς τη δυνατότητα επιτεύξεως του αρίστου αποτελέσματος, υπό την προϋπόθεση συντάξεώς της από κόμματα και αρχηγούς που βάζουν το γενικό καλό ψηλότερα από την κατάκτηση ή τη διατήρηση της εξουσίας ή την προσωπική τους επικράτηση.

Διαθέτουμε αυτές τις προϋποθέσεις; Ψηφίζω ΟΧΙ. Τελικώς, το μέτρον του καλού ή του κακού, του ορθού ή του λάθους, είναι ο ίδιος ο άνθρωπος, η ευθύνη είναι δική του. Ποιος άνθρωπος; Ο αρχηγός και το κόμμα

Που ορίζουν ή τροποποιούν το εκλογικό σύστημα σαν τον φούρνο του Χότζα, κατά τον τρόπο που νομίζουν ότι θα τους δώσει πολιτικά οφέλη και την εξουσία.

Ο ψηφοφόρος

Που θα βάλει τον σταυρό σ’ εκείνον που νομίζει ότι θα ικανοποιήσει τις επιθυμίες του ή θα ψηφίσει (αδιάφορα και τεμπέλικα και αμελέτητα) ένα όνομα το οποίο μπορεί να το έχει ακούσει πολλές φορές.

Στα ίδια αχνάρια κινούνται και οι εκλογές για την αυτοδιοίκηση, για την οποία ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης επισημαίνει ότι είναι η πιο πλούσια περιοχή του «κράτους», σε παραβάσεις και αυθαιρεσίες, πράγμα που διαπιστώνεται κάθε μέρα από τον καθένα μας. Η λέξη «αυτοδιοίκηση» είναι ευφημισμός, στην πραγματικότητα πρόκειται για υπηρέτη του πολιτικού κόμματος, κατά τρόπο απροκάλυπτο, ιδίως αν αυτό το κόμμα είναι κυβέρνηση. Δεν θυμούμαι ούτε μία φορά στην οποία να μην προσπάθησαν τα κόμματα να ορίσουν τον τοπικό εντολοδόχο τους ή οι υποψήφιοι να μην προσπάθησαν να εξασφαλίσουν το χρίσμα κάποιου κόμματος, τουλάχιστον στις μεγάλες περιοχές. Η χαλαρή Διοίκηση, η απουσία ελέγχου (οικονομικού, διοικητικού, πειθαρχικού) στον δέοντα βαθμό αυστηρότητας, η δυνατότητα ιδρύσεως «θυγατρικών» φορέων των ΟΤΑ, οι στενές σχέσεις των μελών στις μικρές κοινωνίες, επιτρέπουν σημαντικό βαθμό ελαστικής ερμηνείας (και εφαρμογής) των κειμένων διατάξεων. Κάτι που βοηθάει και το κόμμα στις πελατειακές του σχέσεις. Ας μη μας διαφεύγει ότι οι Δήμαρχοι αποφεύγουν (παρά την υποχρέωσή τους) το «πόθεν έσχες» και δεν αναρτούν στο διαδίκτυο τη δήλωση περιουσιακής καταστάσεως (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 19-4-2014). Και τι να πει κανείς για το κόμμα που διαλέγει για υποψήφιο Δήμαρχο τον αρχηγό μιας ποδοσφαιρικής ομάδας (μια μορφή «γόησσας»), του φτάνουν αυτές οι ικανότητες. Καθόλου παράξενο που εμφανίζονται και στις αυτοδιοικητικές εκλογές τα «αμαρτήματα» των εθνικών εκλογών. Αρχιμήδης / 67

Νομίζω ότι ο Ροΐδης είχε δώσει τον σωστό ορισμό, για το τι είναι κόμμα: «Εις την γραμματικήν στίξις και εις την πολιτικήν στίγμα» Κάθε φορά που αλλάζουν οι «τοπικές αρχές», ο καινούργιος «άρχων» (π.χ. Δήμαρχος) διαπιστώνει ή και καταγγέλλει αυθαιρεσίες των προηγουμένων, ότι παρέλαβε χρέη και μηδενικό ταμείο, ότι παρέλαβε στρατιές υπαλλήλων, ακόμα και ότι «παρέλαβε χάος». Αλλά δεν παραπέμπει κανένα για πειθαρχικό ή οικονομικό ή και ποινικό έλεγχο - έχει στο νου του, στοχεύει, επιθυμεί και προετοιμάζει τους «συμψηφισμούς».

Τι έκανε, για παράδειγμα, ο Περιφερειάρχης που έχει στην αρμοδιότητά του τη Ζάκυνθο, για τον πειθαρχικό, τον διοικητικό και τον ποινικό έλεγχο των ανοιχτομάτηδων που έβγαλαν τους μισούς κατοίκους αόμματους;

Η υπακοή του στο κόμμα είναι δεδομένη, η κύρια δουλειά του είναι να βολεύει καταστάσεις. Άλλωστε, πολύ συχνά, επιθυμεί να είναι μεταξύ των υποψηφίων βουλευτών σε κάποιες από τις επόμενες εκλογές. Και η ζωή συνεχίζεται.

68 / Αρχιμήδης

Στη λογική του κόμματος ισχύει πρωτευόντως αυτό που δίδαξε ο «Μεγάλος», αυτό το ταλέντο οικονομολόγου στον οποίο χρωστούμε την πρόοδο της χώρας τα τελευταία τριάντα χρόνια. Διαλέγεις από τους διεκδικητές κάποιον που δεν τον ξέρει ούτε ο θυρωρός του, πανάλαφρο, και τον στήνεις στη μεγάλη καρέκλα. Αυτός ξέρει ότι αν τον φυσήξεις εξαφανίστηκε, και γι’ αυτό είναι πιο υπάκουος και από γυμνασμένο σκύλο. Το Σύνταγμα και η δημοκρατία του επιτρέπουν να βάλει όποιον θέλει, κατά την επιθυμία του. Άλλωστε, γιατί όχι; ο Καλιγούλας είχε κάνει συγκλητικό το άλογό του. Ας έρθουμε τώρα τα εσωτερικά μας, στα δικά μας, στο «σινάφι» μας. Θα περίμενε, ίσως, κανείς ότι οι θετικές σπουδές, τα μαθηματικά, το πρακτικό πνεύμα, το καθαρό μυαλό, θα έχουν διατηρήσει το φρόνημα αλώβητο και ανυπόταχτο σε εντολές. Λάθος, το κομματικό μικρόβιο έχει μολύνει τη συμπεριφορά μας, κυρίως στα θέματα συναλλαγής για την εξασφάλιση της καρέκλας. Αντιγράφονται τα πολιτικά τερτίπια αναρριχήσεως, ακόμα και στους αυστηρώς επιστημονικούς τομείς -- στους συνδικαλιστικούς το κακό παραγίνεται, οι αναρριχητές είναι πριν απ’ όλα κομματικοί.

Οι τελευταίες (πιο πρόσφατες) εκλογές στον κόσμο των μηχανικών έγιναν στη Γενική Συνέλευση του Ελληνικού Τμήματος Σκυροδέματος, στις 7 - 4 - 2014. Το ΕΤΣ δεν είναι Νομικό Πρόσωπο, το καταστατικό του δεν έχει κατατεθεί και εγκριθεί από το Πρωτοδικείο, απλώς υπάγεται και ελέγχεται (χωρίς να ελέγχεται) από το ΤΕΕ. Ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, προ ετών, είχε δηλώσει για τον λόγο αυτόν, αδυναμία ελέγχου του ΕΤΣ και είχε υποδείξει στον τότε Πρόεδρο του ΤΕΕ «το ΕΤΣ να αποκτήσει νομική προσωπικότητα εντός του ΤΕΕ και υπό την αιγίδα αυτού, υπό τη μορφή σχετικού επιστημονικού σωματείου». Ο Πρόεδρος του ΤΕΕ δεν ενήργησε, και έτσι το ΕΤΣ ανέλεγκτο και ανεξέλεγκτο, χωρίς τον «κίνδυνο» του ελέγχου από τον Γεν. Επιθεωρητή, συνέχισε την ίδια τακτική, που σχεδόν έχει γενικευθεί και έχει γίνει μόνιμη κατάσταση. Η πρόσφατη Γενική Συνέλευση έγινε χωρίς ανακοίνωση, χωρίς δημοσίευση, χωρίς δημόσια γνωστοποίηση, χωρίς απολογισμό, χωρίς Ημερήσια Διάταξη. Θεωρήθηκε δε η τρίτη, κατόπιν ελλείψεως απαρτίας των δύο (αγνώστων) πρώτων, και άρα με απαρτία οποιουδήποτε αριθμού παρόντων. Αυτό θα πει δημοκρατία, αυτό θα πει εκλογές. Από τις εκατοντάδες μέλη του ΕΤΣ, την απαρτία (ηθική τουλάχιστον) συνι-

στούσαν δύο ή τρείς δεκάδες φίλοι, δικοί μας βέβαια, οι οποίοι ίσως είχαν λάβει προσωπικές προσκλήσεις και οι οποίοι εψήφισαν (παραδόξως) ως νέα Εκτελεστική Επιτροπή την παληά, που είναι από πολλά χρόνια παληά. Που ξανάβαλε υποψηφιότητα, παρά το ότι είχε αναγνωρισμένη μηδενική δραστηριότητα. Πάλι καλά για τον αριθμό των παρόντων, γιατί στο παρελθόν έχει ληφθεί, και εφαρμοσθεί, «παμψηφεί» απόφαση ΓΣ, με ένα μόνο μέλος παρόν, εκτός από τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής. «Το άλας έχει μωρανθεί». Η αμέσως προηγούμενη Γενική Συνέλευση φορέως μηχανικών ήταν του ΣΠΜΕ, την οποία αναφέραμε στο προηγούμενο τεύχος 2 του ΑΡΧΙΜΗΔΗ. Τέθηκε ένας αριθμός αποριών και ερωτημάτων, αλλά ευαισθητοποίηση απαντήσεως δεν υπήρξε. Ελπίζουμε ότι θα υπάρξει απόκριση χωρίς άλλη ενέργεια, δεν θα επικρατήσει η άποψη ότι «κάνουμε ότι θέλουμε» ή ότι «ο Σύλλογος είναι δικός μας». Και εδώ επικράτησε η ίδια τακτική, τη σύγκληση και την ημερομηνία της ΓΣ τη μαθαίνουν (δημοκρατικά) μόνο οι δικοί μας. Υποχρέωση απαντήσεως έχουν και τα μέλη του ΔΣ του ΣΠΜΕ, που επέτρεψαν τη δημιουργία των αποριών -- έχουν και εκείνα τις ευθύνες τους.

Χρονολογικά , οι προηγούμενες, από αυτές, εκλογές μηχανικών ήταν του ΤΕΕ. Οι εκλογές στο ΤΕΕ έγιναν στις 24 - 11 - 2013, πριν από πέντε μήνες. Ακόμα (την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές) δεν έχει ορισθεί εκλεγεί η Διοίκηση του ΤΕΕ, ο ηλεκτρονικός υπολογιστής δεν βοηθάει να βγουν γρήγορα τα αποτελέσματα. Γίνονται διαβουλεύσεις για τον τρόπο με τον οποίο θα μοιρασθούν οι καρέκλες. Ισχύει κάτι σαν τη λογική του Καλιγούλα. Καπιτάλες, αντιστασιακοί, μνημονιακοί, αντιμνημονιακοί και άλλοι, συνωστίζονται μπροστά στη μεγάλη καρέκλα, «αγκαλιασμένοι» με όλους τους δυνατούς τρόπους. Θα έπρεπε να προκαλεί εντύπωση το «αγκάλιασμα» της κυβερνητικής παρατάξεως με την μείζονα αντιπολιτευτική. Αλλά όχι, είναι θέμα αρχών, θαυμαστή συνεργασία για να μοιράσουν το ΤΕΕ. Άραγε θα γίνει το ίδιο και στα μητρικά κόμματα, που τάχα σφάζονται; Οι μηχανικοί πάντως δίνουν το παράδειγμα. «Ημείς εσμέν το άλας της γης».

Αστεία ερώτηση. Έχουν όλοι οι υποψήφιοι τέτοιο μέγεθος προσφοράς, ώστε το αποτέλεσμα ήταν προδιαγεγραμμένο, το ήξερε ακόμα και το κόμμα, γιατί να χάνουμε την ώρα μας. Αν τους ήξερε ο Αρχηγός είναι σαν να τους ήξερε ο κόσμος όλος. Την ώρα που γράφονται αυτές οι σκέψεις, η Διοίκηση του ΤΕΕ δεν έχει εκλεγεί ακόμα. Αν φτάσουν εγκαίρως στα χέρια σας, σκεφτείτε τες πριν ψηφίσετε. Από κει και πέρα, υπομονή! Να δούμε πώς θα αντιμετωπίσει η νέα Διοίκηση την πρωτότυπη «δημοκρατία» του ΕΤΣ.

Και επειδή μιλάμε και κοπτόμαστε για την ιερή έννοια της Δημοκρατίας, μήπως μπορούν οι παρατάξεις του ΤΕΕ, όλες, να μας πουν σε ποια Γενική τους Συνέλευση διάλεξαν (δημοκρατικά) τον επικεφαλής τους, που προωθούν για Πρόεδρο του ΤΕΕ;

Αρχιμήδης / 69

Ταξινόμηση χημικών ουσιών ανάλογα με τις ιδιότητες τους Παρουσίαση: Παν. Αναγνωστόπουλος, Π-Μ

Α Ανάλογα με τις φυσικές και χημικές τους ιδιότητες οι χημικές ουσίες ταξινομούνται σε: Εύφλεκτες ουσίες Πολύ εύφλεκτες ουσίες Εξαιρετικά εύφλεκτες ουσίες Εκρηκτικές ουσίες Οξειδωτικές ουσίες

Εύφλεκτες ουσίες

Υγρές ουσίες και παρασκευάσματα με πολύ χαμηλό σημείο ανάφλεξης.

F Πολύ εύφλεκτο Highly flammable Facilement inflammable Leichtentzündlich

Πολύ εύφλεκτες ουσίες Ουσίες και παρασκευάσματα:

Περίπτωση 1: «Ουσίες που μπορεί να θερμανθούν και να αναφλέγουν στον αέρα σε κανονική θερμοκρασία χωρίς έξωθεν παροχή ενέργειας». Περίπτωση 2: «Ουσίες σε στερεά κατάσταση, που μπορούν να αναφλέγουν εύκολα μετά από σύντομη επίδραση πηγής ανάφλεξης και που εξακολουθούν να φλέγονται ή να καίγονται μετά την απόσυρση της πηγής ανάφλεξης». Περίπτωση 3: «Ουσίες σε υγρή κατάσταση, με πολύ χαμηλό σημείο ανάφλεξης». Περίπτωση 4: «Ουσίες που σε επαφή με το νερό ή με υγρό αέρα εκλύουν εξαιρετικά εύφλεκτα αέρια σε επικίνδυνες ποσότητες».

70 / Αρχιμήδης

F+ Eξαιρετικά εύφλεκτο Extremely flammable Extrémement inflammable Hochentzündlich

Εξαιρετικά εύφλεκτες ουσίες Oυσίες και παρασκευάσματα με εξαιρετικά χαμηλό σημείο ανάφλεξης και χαμηλό σημείο ζέσεως, καθώς και αέριες ουσίες και παρασκευάσματα που, υπό κανονική θερμοκρασία και πίεση, αναφλέγονται στον αέρα.

E Εκρηκτικό Explosive Explosif Explosionsgefährlich

Εκρηκτικές ουσίες Στερεές, υγρές, παχύρρευστες ή ζελατινώδεις ουσίες και παρασκευάσματα που αντιδρούν εξώθερμα και με ταυτόχρονη έκλυση αερίων, ακόμα και χωρίς την παρουσία ατμοσφαιρικού οξυγόνου και που υπό καθορισμένες συνθήκες δοκιμής εκπυρσοκροτούν, αναφλέγονται έντονα και γρήγορα ή εκρήγνυνται υπό την επίδραση θερμότητας και περιορισμού.

O Oξειδωτικό Oxidizing Comburant Brandfödernd

Oξειδωτικές ουσίες Oυσίες και παρασκευάσματα που σε επαφή με άλλες ουσίες και ιδίως εύφλεκτες, προκαλούν ισχυρώς εξώθερμη αντίδραση.

Β Ανάλογα με την επίδραση τους στον ανθρώπινο οργανισμό οι χημικές ουσίες ταξινομούνται σε: Τοξικές ουσίες Πολύ τοξικές ουσίες Επιβλαβείς ουσίες Διαβρωτικές ουσίες Ερεθιστικές ουσίες Μεταλλαξιγόνες ουσίες Τοξικές στην αναπαραγωγή ουσίες

Τ Τοξικό Toxic Toxique Giftig

Τοξικές ουσίες

Xn Επιβλαβές Harmful Nocif Mindergiftig

Επιβλαβείς ουσίες Oυσίες και παρασκευάσματα που εισπνεόμενα, καταπινόμενα ή απορροφούμενα μέσω του δέρματος μπορούν να προκαλέσουν το θάνατο ή οξείες ή χρόνιες βλάβες της υγείας.

T+ Πολύ τοξικό Very Toxic Très Toxique Sehr giftig

Πολύ τοξικές ουσίες Oυσίες και παρασκευάσματα που εισπνεόμενα, καταπινόμενα ή απορροφούμενα μέσω του δέρματος ακόμη και σε ελάχιστη ποσότητα προκαλούν το θάνατο ή οξείες ή χρόνιες βλάβες της υγείας.

Oυσίες και παρασκευάσματα τα οποία, εισπνεόμενα, καταπινόμενα ή απορροφούμενα μέσω του δέρματος, μπορούν να προκαλέσουν κληρονομικά γενετικά ελαττώματα ή να αυξήσουν τη συχνότητα τους.

Τοξικές στην αναπαραγωγή ουσίες Oυσίες και παρασκευάσματα τα οποία, εισπνεόμενα, καταπινόμενα ή απορροφούμενα μέσω του δέρματος, μπορούν να προκαλέσουν ή να αυξήσουν τη συχνότητα μη κληρονομικών επιβλαβών φαινομένων στους απογόνους, ή να επιδράσουν δυσμενώς στις αναπαραγωγικές λειτουργίες ή δυνατότητες των δύο φύλων.

Διαβρωτικό Corrosive Corrosif Ätzend

Διαβρωτικές ουσίες

Ουσίες και παρασκευάσματα που εισπνεόμενα, καταπινόμενα ή απορροφούμενα μέσω του δέρματος ακόμα και σε μικρές ποσότητες προκαλούν το θάνατο ή οξείες ή χρόνιες βλάβες της υγείας.

Μεταλλαξιγόνες ουσίες

Oυσίες και παρασκευάσματα τα οποία, σε επαφή με ζώντες ιστούς, μπορούν να τους καταστρέψουν.

Xi Ερεθιστικό Irritant Irrítant Reizend

Ερεθιστικές ουσίες Mη διαβρωτικές ουσίες και παρασκευάσματα, τα οποία, με άμεση, παρατεταμένη ή επαναλαμβανόμενη επαφή με το δέρμα ή τους βλεννογόνους, μπορούν να προκαλέσουν αντίδραση του οργανισμού (υπερευαισθητοποίηση) τέτοια ώστε, με περαιτέρω έκθεση σε αυτή την ουσία ή το παρασκεύασμα, να προκαλούνται χαρακτηριστικές επιβλαβείς αντιδράσεις.

Γ Επικίνδυνες ουσίες για το περιβάλλον

Ν Επικίνδυνο για το περιβάλλον Dangerous for the invironment Dangereux pour l’environnement Umweltgefährlich

Επικίνδυνες για το περιβάλλον ουσίες Ουσίες και παρασκευάσματα τα οποία, αν εισαχθούν στο περιβάλλον, παρουσιάζουν ή μπορεί να παρουσιάσουν άμεσο ή μελλοντικό κίνδυνο για έναν ή περισσότερους τομείς του περιβάλλοντος.

Αρχιμήδης / 71

Επισκεφθείτε το: