Rozpoznanie historyczno-architektoniczne dworu w Kurowie

Rozpoznanie historyczno-architektoniczne dworu w Kurowie gm. Choczewo oraz stan remontu na dzień 01.06.2012

Autor opracowania: dr inż. Stefan Sieklicki na podstawie opracowania: mgr inż. arch. Anna Błyskosz

Spis treści: I.

Zarys historii budowli, opis stanu zachowania budynku

II.

Rozpoznanie historyczno-architektoniczne bryły obiektu

III.

Przebieg remontu

IV.

Bibliografia

I Zarys historii budowli, opis stanu zachowania budynku Kurowo - gm. Choczewo, powiat wejherowski.

17 czerwca 1379 r., po raz pierwszy wymieniono miejscowość jako wieś chłopską na prawie polskim.

W XIV wieku zarządcami wsi była rodzina von Kurow. Następnie Kurowo związane było z rodami Zitzewitz, von Krockow, a następnie do 1945 roku - Fliessbachów. Po wojnie dworek był własnością państwa, a od 1980 roku do początku lat 90-tych majątkiem zarządzała Stacja Hodowli Roślin. Obecnie dworek stanowi własność prywatną rodziny Sieklickich i pełni funkcje mieszkalne oraz administracyjne gospodarstwa rolnego.

Dwór Budynek dworu przypuszczalnie wybudowany został w 1870 r. na reliktach starszej zabudowy .

W latach 1908-1910 od strony parku do korpusu dostawiono oficynę. Obiekt ten prawdopodobnie powstał w celu rozbudowy zaplecza kuchennego.

Fotografia dworu z 1910r. Elewacja frontowa.

Kolejne rozbudowy związane były z powiększaniem przestrzeni mieszkalnej.

W 1920 r. dwór rozbudowano o południową, jednokondygnacyjną przybudówkę z charakterystycznymi trójdzielnymi oknami w elewacji wschodniej i południowej. W 1922 r. do północnej elewacji dostawiono kolejną parterową przybudówkę.

Fotografia dworu z 1935r. Elewacja frontowa.

Ostatnie zmiany miały miejsce po 1945 r. i związane były przede wszystkim z adaptacją pomieszczeń dworu na cele biurowe oraz mieszkalne. Prace objęły m.in. budowę nowych ścianek działowych, wykucie wtórnych drzwi wewnętrznych i zewnętrznych (w elewacji ogrodowej) oraz wygospodarowanie nowych pomieszczeń mieszkalnych na piętrze. Szczegółowe informacje dotyczące zachodzących zmian w architekturze znajdują się w pkt. III niniejszego opracowania.

1.

Opis stanu zachowania budynku dworu.

Dwór usytuowany jest na terenie zespołu dworsko-parkowego. Składa się on z trzech elementów: części gospodarczej (dziedziniec gospodarczy z przylegającą zabudową), parku krajobrazowego wraz z dworem oraz ogrodu użytkowego (sad i warzywniak). Całość jest cennym przykładem jednorodnego rozwiązania kompozycyjno-przestrzennego z czytelnym układem funkcjonalnym. Jednocześnie cały zespół jest istotnym elementem kształtującym i wzbogacającym krajobraz tej części województwa.

Dwór posadowiono na ławach fundamentowych wykonanych z kamienia. W części północnozachodniej budynek jest podpiwniczony (zabytkowa piwnica ze sklepieniem kolebkowym). Ściany zewnętrzne wykonane są z cegły ceramicznej na zaprawie wapiennej, stropy drewniane, więźba dachowa krokwiowo-jętkowa. Dach pokryty jest eternitem falistym. Na szczytach zachowało się pierwotne pokrycie tj. dachówka karpiówka w kolorze czerwieni naturalnej układana w koronkę. Kominy (w górnych partiach) wymagają przemurowania, gdyż są w bardzo złym stanie technicznym.

Podłogi w większości drewniane deskowe (na parterze z przewagą betonowych). Schody drewniane, zabiegowe z prostą szczeblinową balustradą. Stolarka okienna w większości zabytkowa (okna podwójne z przechodzącym ślemieniem i listwą przymykową). W przybudówce południowej okna trzyskrzydłowe a w przybudówce północnej z przesuwanymi do góry dolnymi skrzydłami).

Elewacje pokryte cienką warstwą powojennego tynku (baranka), częściowo zmurszałego. W dolnych partiach ściany zawilgocone, wymagają podjęcia prac konserwatorskich polegających na wyeliminowaniu występującej wilgoci i usunięciu wtórnego tynku oraz uzupełnieniu ubytków.

1.1 Zabytkowa stolarka okienna.

Poniżej przedstawiono wybrane przykłady zachowanej w ok. 80 % zabytkowej stolarki okiennej.

Eliptyczne okno poddasza umieszczone w szczytach okno pojedyncze, krosnowe montowane na zakrętki jednoskrzydłowe.

.

Szczyt wschodni, okna w części mieszkalnej podwójne z przechodzącym ślemieniem i listwą przymykową.

Ściana szczytowa korpusu, otwory okienne części mieszkalnej wtórnie powiększone, stolarka ahistoryczna.

1.2 Zabytkowa stolarka drzwiowa.

Drzwi ramowo-płycinowe, zawiasy tarczowe o ozdobnym kształcie, klamka mosiężna.

Najstarsze zachowane drzwi w dworze, pochodzące z początku XIX w. (prawdopodobnie przeniesione z poprzedniej budowli).

Drzwi ramowo-płycinowe z płycinami w trzech poziomach, ościeża z ozdobnymi opaskami ze zwieńczeniem w formie gzymsu, pochodzące prawdopodobnie z czasu budowy dworu w 1891 r.

Drzwi dwuskrzydłowe podwójne z 2 poł. XX w., wzorowane na formie sąsiadujących okien w górnej części z przeszkleniem, w dolnej ramowo-płycinowe. Dopuszcza się przywrócenie w ich miejsce okna lub odtworzenie istniejących.

Drzwi dwuskrzydłowe, podwójne z nadświetlem z pocz. XX w., w górnej części z przeszkleniem, w dolnej ramowo-płycinowe, o formach secesyjnych, zachowane nadświetle oraz skrzydła wewnętrzne, od wewnątrz na płycinach ozdobne motywy florystyczne.

1.3 Zabytkowe wyposażenie wnętrz.

Zabytkowy piec z 2-ej połowy XIX w. formach neobarokowych. Piec usytuowany w pomieszczeniu biurowym pierwszego traktu korpusu.

Najcenniejszy element zabytkowego wyposażenia wnętrz, do bezwzględnego zachowania.

Powyżej drzwiczki do paleniska umieszczone od strony korytarza gospodarczego, do zachowania.

1.4 Reprezentacyjna sień dworska

II Rozpoznanie historyczno-architektoniczne budynku.

Pierwotnie na miejscu istniejącego dworu stał budynek z końca XIV w.

Pozostałością pierwotnej zabudowy jest piwnica ze sklepieniem kolebkowym Do wnętrza prowadzą biegnące wzdłuż zachodniej elewacji dworu schody.

Na ścianach występuje cienka pobiała.

Posadzka jest ceglana.

Piwnica, najstarsza część – widok w kierunku przejścia do piwnicy oficyny, maj 2012 r.

W latach 1908-1910 od strony parku do korpusu dostawiono oficynę.

Kolejne rozbudowy związane były z powiększeniem przestrzeni mieszkalnej.

W 1920 r. dwór rozbudowano o południową, jednokondygnacyjną przybudówkę z charakterystycznymi trójdzielnymi oknami w elewacji wschodniej i południowej.

W 1922 r. do północnej elewacji dostawiono kolejną parterową przybudówkę, której forma wskazuje na funkcję letniej altany (oranżerii?).

W latach 1945-1950 majątek należał do Państwowych Nieruchomości Ziemskich, a następnie do Państwowych Gospodarstw Rolnych (1950-1980). W tym czasie dawne pomieszczenia dworu zaadaptowano na cele biurowe oraz mieszkalne. Na parterze prace objęły m.in. budowę nowych ścianek działowych, Ponadto wykuto wtórne otwory drzwiowe wewnętrzne (połączenia z przybudówkami) i zewnętrzne (w elewacji ogrodowej oraz w północnej przybudówce).

Na piętrze w celu wygospodarowania nowych pomieszczeń mieszkalnych obniżono miejscowo strop oraz wykonano wtórne ścianki działowe. .

Elewacje pokryto cienką warstwą tynku (baranka), w kolorze różowym.

Ceramiczne pokrycie dachu korpusu zamieniono na nowe z plastiku falistego.

Po prywatyzacji SHR w latach 1992-2004 majątek gospodarstwa rolnego wraz z dworem , stanowiącym budynek administracyjny należał do kolejnych dzierżawiących gospodarstwo od Agencji Nieruchomości Rolnych.

Od 2004 r. ziemie gospodarstwa rolnego uprawia rodzina Sieklickich, która jest obecnym właścicielem „Gospodarstwa Kurowo”.

Widok frontu budynku w 2011 roku.

Od przejęcia gospodarstwa utrzymywano stan budynku z 2004 r.

W 2011 r. Stefan Sieklicki otrzymał dofinansowanie do remontu dworu jako obiektu wpisanego do rejestru zabytków. Dofinansowanie uzyskano za pośrednictwem LGR Pradolina Łeby z programu „Ryby 20072013” co pozwoliło na rozpoczęcie remontu budynku.

III Przebieg remontu Prace remontowe dworu są zaplanowane w taki sposób, aby dążyć do maksymalnego zachowania zabytkowej substancji poprzez wyeksponowanie pierwotnej formy oraz wystroju budynku.

Elewacje: 1. Zostanie przywrócona pierwotna kolorystyka elewacji 2. Ościeża okienne będą w kolorze elewacji.

3. W oparciu o przeprowadzone rozpoznanie architektoniczne elewacji dworu przeprowadzona zostanie rekompozycja północnej części elewacji (szczegóły przedstawiają poniższe rysunki).

Stolarka okienna i drzwiowa: 4. Zostaną przywrócone zewnętrzne drzwi frontowe korpusu dworu (wykonanych na wzór zachowanych, wewnętrznych).

5. Wymieniona zostanie istniejąca stolarka okienna (okna skrzynkowe) z możliwością odtworzenia jej we współczesnej technologii (okna z szybą termiczną) z koniecznością zachowania historycznej formy zewnętrznej.

6. Zostaną zachowane eliptyczne okna w szczytach elewacji .

Dach: 7. Zostanie przywrócony historyczny materiał i forma pokrycia dachowego .

8. W przypadku zniszczenia materiału dopuszcza się wymianę desek podokapowych.

9. Przemurowanie górnych partii kominów zostanie wykonane z cegły pełnej.

10. Dopuszcza się montaż lukarn dachowych (szczegóły na załączonych rysunkach).

11. Zostaną złożone kolektory słoneczne od strony południowej.

12. Zostaną wbudowane lukarny w połać dachu.

Wnętrza: 13. Przed wykonaniem kolorystyki sieni oraz pomieszczeń reprezentacyjnych wykonane zostaną odkrywki konserwatorskie pod kątem występowania historycznych polichromii.

14. Aranżacja wnętrz zostanie wykonana w nawiązaniu do historycznego charakteru obiektu oraz czasu jego powstania.

Stan remontu dworu Aktualnie prowadzone są prace remontowe. Poniżej kilka zdjęć z ich przebiegu.

Po rozpoczęciu remontu dachu i zdjęciu pokrycia plastikowego z lat 60 XXw. Okazało się , zewięźba dachowa jest zniszczona tak bardzo ,że groziło to zawaleniem się więźby , dodatkowo również strop parteru był w stanie zagrażającym bezpieczeństwu. Poziom sklepienia od strony podwórka opadł o ok 25cm, wynikało to z tego, że konstrukcja oparta była na belce położonej wzdłuż ściany ,belka ta przegniła co spowodowało opadnięcie stropu. Te zdażenia pozwalają zrozumieć czemu 40lat temu położono pokrycie dach z plastiku przypominającego kształtem płytę eternitową. Kilka zdjęć z remontu

IV Bibliografia 1. Rozpoznanie historyczno-architektoniczne dworu w Kurowie, mgr inż. arch. Anna Błyskosz, 2. Mapa Pomorza Zachodniego 1:25000 z I poł. XIX w., 3. Fotografie archiwalne dworu ze zbiorów właściciela.

4. Karta ewidencyjna dworu w zespole dworsko-parkowym Kurowo, oprac. I. Strzelecka, M. Czerniak, W. Strzelecki, 1986 r., 5. O przeszłości gminy Choczewo, Irena Elsner, Amberg 2009, 6. Dworki i pałace w gminie Choczewo (historia i stan obecny), Marzena Szypulska-Kimilu, 2003, 7. Gesichte des Kreises Lauenburg In Pommern 1912 r., Schultz,, s. 380-381., 8. Spis miejscowości i rodów ziemiańskich województwa pomorskiego, Kraków 1925 r., 9. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych ziem słowiańskich, Warszawa 1981, 10. Dokumentacja inwentaryzacyjna i projektowa wykonana pod kierunkiem arch. A. Ślusarza.