Gjuhë shqipe - izboren

Asllan Hamiti - Ismail Hamiti

GJUHË SHQIPE PËR KLASËN VI TË ARSIMIT FILLOR NËNTËVJEÇAR LËNDË ME ZGJEDHJE

АЛБАНСКИ ЈАЗИК ЗА VI ОДДЕЛЕНИЕ ЗА ДЕВЕТГОДИШНО ОСНОВНО ОБРАЗОВАНИЕ ИЗБОРЕН ПРЕДМЕТ

Redaktor: Recensues: dr. Ismet Osmani, profesor në Fakultetin e Filologjisë “Bllazhe Koneski” - Shkup Ibe Mustafa mësimdhënëse në ShF “25 Maji” - Hasanbeg, Shkup Safet Nuredini, mësimdhënës në ShF “Sami Frashëri - Gllumovë, Shkup Lektor: mr. Ajten Qamili Со решение на Министерот за образование и наука на Република Македонија бр. од , се одобрува употребата на овој учебник.

Me vendimin e ministrit të Arsimit dhe të Shkencës të Republikës së Maqedonisë nr. të datës , miratohet përdorimi i këtij libri shkollor.

Botues: Ministria e Arsimit dhe Shkencës e Republikës së Maqedonisë Shtyp: Qendra Grafike shpkpv, Shkup Tirazhi: 1.000

CIP - Каталогизација во публикација Национална и универзитетска библиотека “Св.Климент Охридски” , Скопје АВТОР: Hamiti, Asllan - автор ОДГОВОРНОСТ: Hamiti, Ismail - автор НАСЛОВ: Gjuhë shqipe për klasën VI të arsimit fillor nëntëvjeçar : lëndë me zgjedhje = Албански јазик за VI одделение за деветгодишно основно образование : izboren predmet ИМПРЕСУМ: Skopje : Ministerstvo za obrazovanie i nauka na Republika Makedonija, 2011 ФИЗИЧКИ ОПИС: 107 стр. : илустр. ; 30 см ЗАБЕЛЕШКА ЗА СОДРЖИНАТА : Содржи и: Flletore pune = Работна тетратка ПРИЛОЗИ: ISBN: 978-608-226-277-2 УДК: 821.18(075.2) ВИД ГРАЃА: монографска публикација, текстуална граѓа,печатена ИЗДАВАЊЕТО СЕ ПРЕДВИДУВА: 07.11.2011 COBISS.MK-ID: 89058826

im Fill

Mir ë se vini në s hqip !

Mi

! ng u T Tungjatjeta!

rë! a b të m

rëd

ita !

es! j g ën rëm i M

! ëma r b ëm Mir

4

SHKOLLA

Nxënës

Klasë

Nxënëse

Libri është arma e të mençurit!

Mësues

Mësuese

NË KLASË

1. mësuese 2. nxënës

18. derë 19. dritare

3. tabelë 4. shkumës 5. sfungjer 6. ditar

20. laps 21. vizore 22. lapsa me ngjyra 23. gomë

7. glob 8. varëse 9. mur 10. dysheme 11. saksi 12. libër 13. katedër 14. fotografi 15. bankë 16. fletore 17. karrige

24. gdhendëse 25. ngjyra uji 26. çantë 27. kompas 28. tush 29. këndmatës 30. trekëndësh 31. gërshërë 32. laps 33. stilolaps 34. stilograf

5

6

FJALË QË NDOSHTA I DINI

6 shah 9 piano

1 kompjuter

NUMRA 0 - zero 1 - një

8 futbollist

2 - dy 3 - tre 4 - katër

4 pinguin

5 - pesë 6 - gjashtë 7 - shtatë

10 telefon

7 televizor

8 - tetë 9 - nëntë 10 - dhjetë

3 limon

5 top

2 autobus

7

PËRSHËNDETJE

Mirëmëngjes!

Mirëmëngjes!

Mirëdita!

Mirëdita!

Ditën e mirë!

Ditën e mirë!

Tungjatjeta!

Mirëmbrëma!

Tungjatjeta!

Mirëmbrëma!

Natën e mirë!

Natën e mirë!

8

Mbarë paç!

Mbarë paç!

Puna e mbarë!

Udha e mbarë!

Faleminderit!

Urdhëro!

Ju bëftë mirë!

Faleminderit!

Gëzuar!

Gëzuar!

Përshëndetje

Urime për ditëlindje

Mirupafshim! - Довидување!

Urime ditëlindjen! - Среќен роденден!

Lamtumirë!

U bëfsh 100 vjeç! - Да живееш 100 години!

- Збогум!

Mirë se vjen! - Добредојде!

Qofsh i lumtur!

- Да бидеш среќен!

Mirë se ju gjej! - Добро ве најдов! Jetë të gjatë!

- Долг живот!

Urime për martesë, fejesë Urime martesën! - Среќен брак!

Urime fejesën!

- Среќна веридба!

U trashëgofshi! - Да се ќердосате!

Jеtë të lumtur!

- Среќен живот!

Urime për lindje Me jetë të gjatë!

- Со долг живот!

T’ju rrojë!

- Да ви е жив!

Qoftë me fat!

- Да е со среќа!

Qoftë me shëndet! - Да е со здравје!

9

FAMILJA IME

gjyshe

gjysh baba

vëlla

nënë

Prindi të rrit, shkolla të ndrit! motër

10

SHTËPIA IME 8

7 6

3

4

5 1

2 9

10

1. hyrje

2. shkallë

3. derë

4. dritare

5. ballkon

6. çati

7. oxhak

8. antenë

9. garazh

10. park

Asnjë shtëpi nuk të kënaq si e jotja!

11

12

11

Shtrij këmbët, aq sa ke jorganin!

13 14

17

16

21 18

19

20

15 11. pasqyrë

14. qilim

17. abazhur

20. televizor

12. tavolinë

15. saksi

18. dollap

21. divan

13. karrige

16. frigorifer

19. stufë elektrike

22. varëse

GJËEGJËZË Duket tamam si shtëpi, katër mure, një çati njëmjë veta brenda ka që punojnë pa ja da.

"Zgjoi dhe Bletët"

22

12

VENDBANIMI IM

rrugë

ndërtesë pallat soliter

shtëpi

kasolle

kati i katërt kati i tretë

apartament banesë

kati i dytë kati i parë

ë ret rj hy

e

t ae

rja hy

rë pa

hyrja e dytë

kati përdhesë

Foli derës të dëgjojë dritarja!

13

KU ËSHTË?

lart

prapa

para

pas

përpara poshtë

drejt

në të majtë

në të djathtë

majtas

djathtas

Dijet e mëdha janë në fjalë të shkurtra! afër larg

14

N GJ Y R A T i bardhë i përhimë i zi bojëkafe i kaltër i kuq i verdhë i gjelbër gjinia mashkullore

gjinia femërore

e bardhë e përhime e zezë bojëkafe e kaltër e kuqe e verdhë e gjelbër

SI ËSHTË?

i trashë

i vogël i gjatë

i madh

i shkurtër

i hollë

15

TRUPI I NJERIUT 11

15 1 14

12

20

1. kokë 2. qafë 3.

4.

5.

6.

gjoks bark krah dorë

16

13

19

2

18

3 17 4 10

5

7. këmbë 8. gju 9. thembër

6

11. flokë 12. vesh

7

13. hundë 14. sy 15. vetull

10. gisht 8

16. ballë 17. mjekër 18. buzë

9

Gjuha eshtra s'ka, eshtra thyen!

19. faqe 20. fytyrë

16

USHQIME Bukë e kripë e zemër!

Meny - supë - gjellë viçi - ëmbë lsi - sallat rë ë

Vaktet kryesore të ditës

mm

mëngjesi dreka darka lugë

pjatë

pirun

thikë

17

NË DYQAN

sallam

bukë

ulli

gjalpë pulë kaçkavall

vaj, uthull djathë

birrë

sheqer ujë mineral

kos piper, kripë

vezë

suxhuk qumësht

Peshku në det, tigani në zjarr.

miell

jogurt oriz peshk

18

NË TREG

patëllxhan

limon

qershi

trangull kumbull fasule

hudhër fik shalqi

kërpudhë

bizele

karotë

portokall presh

patate pjepër

spec

rrush

mollë kungull qepë

Hesapi i shtëpisë nuk del në pazar!

dredhëz

misër dardhë banane

domate

lakër

19

JAVA , MUAJT , STINËT

Koha prej shtatë ditësh quhet javë. javë Secila ditë e javës ka emrin e saj.

Ditët e javës janë: e e e e e e e

NËNTOR 2012 hënë e hënë e martë e mërkurë e enjte e premte e shtunë e diel martë mërkurë 1 2 3 4 enjte 5 6 7 8 9 10 11 premte 12 13 14 15 16 17 18 shtunë 19 20 21 22 23 24 25 diel 26 27 28 29 30

Viti ka dymbëdhjetë muaj: muaj 1. janar 2. shkurt 3. mars 4. prill 5. maj 6. qershor 7. korrik 8. gusht 9. shtator 10. tetor 11. nëntor 12. dhjetor Viti ka katër stinë. stinë Ato janë: pranvera vera vjeshta dimri

KUSH MUND T’I THOTË DOT?!

Vera ikte, vjeshta vinte, vera vjeshten s'e arrinte.

20

MËSOHEMI TË NUMËROJMË

0 - zero 1 2

3

4

5

një

tre

katër

pesë

dy

6

7

8

gjashtë shtatë

tetë

nëntë

dhjetë

11

12

13

njëmbëdhjetë

dymbëdhjetë

trembëdhjetë

16

17

18

19

20

tetëmbëdhjetë

nëntëmbëdhjetë

njëzet

gjashtëmbëdhjetë shtatëmbëdhjetë

14

9 10 15

katërmbëdhjetë pesëmbëdhjetë

21

22

23

2...

30

njëzet e një

njëzet e dy

njëzet e tre

njëzet e ...

tridhjetë

31

32

33

3...

40

tridhjetë e një

tridhjetë e dy

tridhjetë e tre

tridhjetë e ...

dyzet

GJËEGJËZË Një lis me dymbëdhjetë dega, gjashtë të buta, gjashtë të egra...

"Muajt e Vitit"

21

41

42

43

4...

50

dyzet e një

dyzet e dy

dyzet e tre

dyzet e ...

pesëdhjetë

51

52

53

5...

60

pesëdhjetë e një pesëdhjetë e dy pesëdhjetë e tre pesëdhjetë e ...

61

62

63

gjashtëdhjetë e gjashtëdhjetë e dy gjashtëdhjetë e një

71

gjashtëdhjetë

6...

70

gjashtëdhjetë e ...

shtatëdhjetë

7...

80

tre

72

73

shtatëdhjetë e një shtatëdhjetë e dy shtatëdhjetë e tre shtatëdhjetë e ...

tetëdhjetë

81

82

83

8...

90

tetëdhjetë e një

tetëdhjetë e dy

tetëdhjetë e tre

tetëdhjetë e ...

nëntëdhjetë

91

92

93

9...

100

nëntëdhjetë e një nëntëdhjetë e dy nëntëdhjetë e tre nëntëdhjetë e ...

E treta e vërteta!

njëqind

22

SA ËSHTË ORA?

Shënim: 15 minuta = një çerek 30 minuta = gjysmë ore

akrepi i madh

akrepi i vogël

GJËEGJËZË Pa zë heshtur numëron, askush punën s'ia mohon. (ora)

ORA

Ai që ngutet, çdoherë vonohet!

Tik-tak, tik-tak, punon ora mbi oxhak.

Tik-tak, tik-tak, Akrepi ecën nga pak.

23

paradite paradreke

pasdite pasdreke

mesditë drekë

koha e tashme

koha e shkuar

pardje

dje

Dita me diell duket që në mëngjes!

koha e ardhme

sot

nesër

Punën e sotme mos e lër për nesër!

pasnesër

24

ALFABETI I GJUHËS SHQIPE 1

2

3

4

5

6

Aa Аа

Aa ari

Bb Бб

Bb Cc Çç

13

çekan

Dd Дд

12

cjap

Çç Чч

11

banane

Cc Цц

10

Dd

14

delfin

Dhdh

Dhdh

15

dhelpër 7

8

Ee Ee

Ee

16

elefant

Ëë

Ëë

17

ëmbëlsirë 9

Ff Фф

Ff flutur

18

Gg Гг

Gg gomë

Gj gj Ѓѓ

Gj gj gjel

Hh Хх

Hh hënë

Ii Ии

Ii iriq

Jj Јј

Jj jelek

Kk Кк

Kk kompjuter

Ll Лл

Ll libër

Ll ll Лл

Ll ll llullë

Mm Мм

Mm mace

25

19

20

21

22

Nn Нн

Nn nënë

Njnj Њњ

Njnj

24

25

Ќќ

Pp

31

peshk

Qq 32

qen

Rr Рр

30

orë

Qq 23

29

Тт

Rr

33

radio

Rr rr

Rr rr

27

Ss Сс Шш

34

35

semafor

Sh sh shah

Th th

Uu Уу

Uu ujk

Vv Вв

Vv violinë

Xx Ѕѕ

Xx xixëllonjë

Xhxh Џџ

Xh xh xhami

Yy

Yy ylber

Ss

Shsh

televizor

Thth

rrush 26

Tt thes

Oo

Pp Пп

28

njeri

Oo Оо

Tt

36

Zz Зз

Zz zog

Zh zh Жж

Zh zh zhapi

26

ZANORET DHE BASHKËTINGËLLORET Alfabeti është tërësia e shkronjave që përdor një gjuhë, të radhitura sipas një rendi të caktuar.

Gjuha shqipe ka 36 tinguj themelorë (fonema). Për t’i shënuar ato, përdor alfabetin latin të përshtatur.

Për çdo tingull ka një shkronjë të veçantë. Nga 36 shkronjat e alfabetit të shqipes: a) 27 janë shkronja të thjeshta (njëshe): a, b, c, ç, d, e, ë, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, x, y, z; ndërsa b) 9 janë të përbëra (dyshe): dh, gj, ll, nj, rr, sh, th, xh, zh.

Në gjuhën shqipe shkruajmë ashtu siç flasim dhe lexojmë ashtu siç kemi shkruar.

Zanore janë:

A, E, Ë, I, O, U, Y

Bashkëtingëllore janë:

B, C, Ç, D, Dh, F, G, Gj, H, J, K, L, Ll, M, N, Nj, P, Q, R, Rr, S, Sh, T, Th, V, X, Xh, Z, Zh

Dy veshë dhe një gjuhë, fol pak e dëgjo shumë!

27

DREJTSHQIPTIMI I TINGUJVE Y , Ë Ushtrojmë të artikulojmë Në fjalët e mëposhtme përpiquni ta shqiptoni drejt y-në. ynë, ylber, pyll, dyqan, byrek.

Drejtshqiptim Zanorja y shqiptohet përafërsisht si zanorja i. Por, tek i -ja buzët janë pasive. Për artikulimin e y -së, buzët zgjaten dhe rrumbullakohen.

Zanore y kanë edhe anglishtja, frëngjishtja, gjermanishtja, turqishtja, si dhe disa gjuhë të tjera.

Ushtrojmë të lexojmë Lexoni tani fjalët e mëposhtme: yll, yndyrë, pyll, sy, dry, ky, aty, yt, fytyrë, fryt, detyrë, arsye, fyell, pyetje, lyej.

Ushtrojmë të artikulojmë Lexoni fjalët e shënuara më poshtë. Kini kujdes shqiptimin e ë-së. ëmbëlsirë, nënë, mënyrë, dëshirë, mësues.

Drejtshqiptim Zanorja ë shqiptohet me një hapje mesatare të gojës.

Në gjuhën maqedonase kjo zanore është e ngjashme me artikulimin e disa fjalëve që shënohen me apostrof, si p.sh.: 'рѓа (ërgja), 'рж (ërzh), 'рбет (ërbet), 'рчи (ërçi), 'рскавица (ërskavica) etj.

28

Ushtrojmë të lexojmë Lexoni tani fjalët e mëposhtme: ëndërr, hënë, këmbë, kështjellë, përemër, lëng, këndoj, mëngë, mbiemër.

Ushtrojmë të artikulojmë Artikulojeni pak më dobët ë-në në këto fjalë. lumë, mirë, punë, shkollë, nënë, pjesë, djalë, dajë, fjalë, mirëdita, mirëmbrëma, punëtor.

Drejtshqiptim Kur është e theksuar ë-ja shqiptohet e plotë, ndërsa në rrokje të patheksuar është më e shkurtër. Kështu, ë-ja e patheksuar shqiptohet mjaft dobët në pozitë fundore. P.sh. mirë, punë, shkollë, mirëdita, mirëmbrëma.

DREJTSHQIPTIMI I TINGUJVE Th, Th Dh Ushtrojmë të artikulojmë Përpiquni t’i shqiptoni drejt th-në dhe dh-në. thikë, thes, thupër, thur, thirrje; dhelpër, dhëmb, dhomë, dhi, udhëtar.

Drejtshqiptim Në shqiptimin e th-së dhe dh-së maja e gjuhës futet midis dhëmbëve të përparmë, duke dalë pak jashtë tyre.

Bashkëtingëllorja dh është e zëshme, kurse th-ja është e shurdhët.

29

Ushtrojmë të lexojmë Lexoni tani fjalët e mëposhtme: thanë, themel, thëngjill, thi, thua, thëllëzë, thelb, them, Athinë, hithër, rreth; dhallë, dhëndër, Dhimitër, i madh, livadh, Bardhyl, çerdhe, dardhë, radhë.

DREJTSHQIPTIMI I TINGUJVE R , Rr Ushtrojmë të artikulojmë Shqiptoni dhe vëreni dallimin ndërmjet bashkëtingëlloreve dridhëse r, rr. radio, raki, recetë, robot, respekt; rrallë, rregull, rrezik, rrotë, rrugë.

Drejtshqiptim Gjuha shqipe ka dy fonema bashkëtingëllore dridhëse: r dhe rr.

Tingulli r formohet ngjashëm me r-në e gjuhës maqedonase.

Për artikulimin e bashkëtingëllores rr maja e gjuhës dridhet më shumë se te r-ja. Rr-ja është më e gjatë se r-ja.

Ushtrojmë të lexojmë Lexoni tani fjalët e mëposhtme: raketë, radiator, reçel, arë, urë, erë, ari, bari, dritare, kalendar, qytetar, drejtor; rrip, rrepë, rremb, rreze, barrë, burrë, arrë, korrik, karrige, birrë, derr, morr.

30

DREJTSHQIPTIMI I TINGUJVE L , Ll

Ushtrojmë të artikulojmë Kujdes në shqiptimin e l-së dhe të ll-së! laps, libër, limon, lule, lopë, kalë; llambë, llokum, llullë, shkollë, kumbull.

Drejtshqiptim Bashkëtingëllorja l në gjuhën shqipe shqiptohet ngjashëm me л-në e gjuhës maqedonase kur gjendet para zanoreve и, е si në fjalët: лист, лимон, ливада, леб, лешник, лето, лектира etj.; ndërsa ll-ja ngjashëm me л-në para zanores a ose o: лав, ламба, локум. клас, блок, благо etj.

Njeriu vlen sa di, e di sa mban mend!

Ushtrojmë të lexojmë

Lexoni tani fjalët e mëposhtme: leopard, lakuriq, libër, letër, mal, kala, bletë, flutur, fletore, flokë, klasë, pulë; llokomotívë, llamarinë, mollë, shall, miell, sjell, qiell, ballë, dalloj, shkallë.

31

Diktim

- Unë jam nxënës.

- Ylberi dhe Ylli janë shokë.

- Dhoma ime është e madhe.

- Rrota është e rrumbullakët.

- Dhuratës i dhemb dhëmbi - Thimi e preu thoin me thikë.

- Luli luan me lodra.

- Shkolla jonë është e madhe.

- Gjuha shqipe është e lehtë.

- Thika e kuzhinës është e mprehtë.

- Lulja i ujit lulet në ballkon.

- Ëngjëllusha i do ëmbëlsirat.

Mëso sa je i ri, se kur plakesh s'ke dobi!

Fjalë me vlerë, ku të gjesh merr!

32

KU ËSHTË ...?

Zogu është në degë.

Ku është zogu?

në

Peshku është në ujë.

Ku është peshku?

në

Saksia është mbi tavolinë.

Ku është saksia?

mbi

Ku është Besniku?

Besniku është nën ombrellë.

Ushtrohu

nën

Pyetni dhe përgjigjuni për sendet që i keni në klasë.

33

PREZANTIM Numri njëjës

Numri shumës

PËREMRAT VETORË UNË TI

Unë jam Toni.

AI ( AJO )

Ne jemi shokë.

NE JU ATA ( ATO )

Ti je Orhani.

FORMA POHORE

Ju jeni nxënës.

E FOLJES JAM UNË JAM TI JE AI ( AJO ) ËSHTË NE JEMI JU JENI ATA ( ATO ) JANË

Ata janë Gorani e Fatmiri.

Ai është Burhani.

Ato janë shoqe.

Ajo është Tanja.

34

Ushtrohu

Dialogu 1 Dialogu 2 A: B: A: B: A: B:

Mirëdita!

Mirëdita!

Unë jam Igori. Po ti?

Unë jam Biljana.

Ditën e mirë!

Ditën e mirë!

A: B: A: B: A: B:

Mirëmëngjes!

Mirëmëngjes!

Unë quhem Cvetanka.

Po ti, si quhesh?

Unë quhem Mirsad.

Mirupafshim!

Mirupafshim!

Ushtroni sipas dialogut 1 dhe dialogut 2.

Dialogu 3 A: B: A: B: A: B: A: B:

Mirëmbrëma!

Mirëmbrëma!

Si e ke emrin?

Mark.

Po mbiemrin?

Gjoni.

Gëzohem që u njohëm!

Natën e mirë!

Natën e mirë!

Dialogu 4 A: B: A: B: A: B: A:

Ushtroni sipas dialogut 3 dhe dialogut 4

Tungjatjeta!

Tungjatjeta!

Si të quajnë?

Më quajnë Zana.

Po ty, si të quajnë?

Fisnik Demiri.

Më vjen mirë!

Shihemi nesër!

Tung!

35

T’I MËSOJMË DY FORMAT E EMRIT . kompjuter, një kompjuter - kompjuteri

mace, një mace - macja

Shënim! pulë, një pulë - pula

Fjalëza një përdoret vetëm para emrave të trajtës së pashquar dhe asnjëherë para emrave të përveçëm.

shtëpi, një shtëpi - shtëpia

Agron - Agroni

Ushtrohu GJ Ë EG JË Z Ë Përdorni në dy forma emrat e sendeve që i keni në klasë sipas shembujve të mësipërm.

Përdorni edhe emra të tjerë që tani më i keni mësuar në gjuhën shqipe.

Këmbët zagar, veshët gomar, bishtin dash, vrapin langua ç’është?

( - - - - - -)

36

ÇFARË BËJNË?

Thoni çfarë bëjnë këta njerëz?

37

KUSH ËSHTË KY , KJO ?

Kush është ky?

AFËR

Ky

është Kush është kjo?

Kjo

është

Kush është ai? është

Ai

LARG

Kush është ajo?

Ajo

është

Ushtrohu Pyetni dhe përgjigjuni në çifte. Pastaj ndërroni rolet.

NXËNËSI A : NXËNËSI

Kush është ky (kjo); ai (ajo)?

B : Ky (Kjo) është ...; ai, (ajo) është ...

38

KUSH JANË KËTA , KËTO ?

Kush janë këta? e, dhe

Këta

janë

Kush janë këto?

Këto

janë

Kush janë ata? janë

Ata Kush janë ato? janë

Ato Ushtrohu Pyetni dhe përgjigjuni në çifte. Pastaj ndërroni rolet.

NXËNËSI A : NXËNËSI

Kush janë këta (këto); ata (ato)?

B : Këta (Këto) janë ...; ata, (ato) janë ...

39

ÇFARË ËSHTË KY , KJO ?

ÇFARË

Çfarë është ky?

Ky

është

Çfarë është kjo?

Kjo

është

Çfarë është ai? është

Ai

Çfarë është ajo?

Ajo

është

Ushtrohu Pyetni dhe përgjigjuni në çifte.

Pastaj ndërroni rolet.

NXËNËSI A : NXËNËSI B :

Çfarë është ky (kjo); ai, ajo?

Ky (Kjo) është ...; ai (ajo) është ...

= Ç’

40

ÇFARË JANË KËTA , KËTO ?

Çfarë janë këta?

Këta

janë

Çfarë janë këto?

Këto

janë

Çfarë janë ata? janë

Ata

Çfarë janë ato?

Ato

janë

Ushtrohu Pyetni dhe përgjigjuni në çifte.

Pastaj ndërroni rolet.

NXËNËSI A : NXËNËSI

Çfarë janë këta (këto); ata, ato?

B : Këta (Këto) janë ...; ata, (ato) janë

Shënim! Çfarë = Ç’ Çfarë është = Ç’është Çfarë janë = Ç’janë

41

KUSH Ç’ËSHTË?

KU PUNON? ÇFARË BËN? Vera është mësuese. mësuese Ajo punon në një shkollë fillore.

Stojani është mekanik. mekanik Ai ndreq automjete.

Gur, gur bëhet mur!

Esma është floktare. floktare Ajo punon në parukeri.

Toni është nxënës. nxënës Ai merr vetëm pesa.

Omeri është inxhinier. inxhinier Ai punon në fabrikë.

Kristina është infermiere. infermiere Ajo punon në spital.

KUSH MUND T’I THOTË DOT?!

Kupa me kapak, kupa pa kapak.

Ushtrohu Parashtroni pyetje dhe përgjigjuni. P.sh.: NXËNËSI A NXËNËSI B NXËNËSI A NXËNËSI B

pyet: Kush është mësuese? përgjigjet: Vera është mësuese pyet: Ku punon ajo? përgjigjet: Ajo punon në shkollë.

42

Ky është mësues.

Mësuesi mëson nxënësit.

Ky është mjek.

Ai mjekon pacientët.

Ky është këngëtar.

Ai këndon.

Ky është fotograf.

Ai fotografon.

Ky është futbollist.

Futbollisti luan futboll.

Ky është punëtor.

Ai punon në fabrikë.

Ky është dentist.

Ai mjekon dhëmbin e prishur.

Kjo është piktore.

Piktorja vizaton bukur.

Mos i shiko gunën, po shikoja punën!

Ushtrohu Parashtroni pyetje dhe përgjigjuni. P.sh.: NXËNËSI A NXËNËSI B

pyet: Çfarë bën mësuesi? përgjigjet: Ai mëson nxënësit.

43

ÇFARË KAM UNË?

Unë kam një kompjuter Komjuteri im është i ri.

Ti ke një laps.

Lapsi yt është i kuq.

Ai ka një orë.

Ora e tij është e saktë.

Çanta e saj është e bukur.

Ajo ka një çantë.

Ushtrohu Formoni fjali sipas modelit të mësipërm.

GAZMORE Pasi u kthye Beni nga shkolla, babai i tij e pyeti: - Beni çfarë mësove sot?

- Sot mësova të shkruaj, - u përgjigj Beni.

- Shumë mirë, po çfarë shkrove? - e pyeti babai.

- Nuk di, ende nuk kam mësuar të lexoj.

44

Ushtrohu

forma pohore njëjës -

shumës

Unë kam një laps.

Ti ke një çantë.

Ai ka një gomë.

Ajo ka një shtëpi.

-

Ne kemi libra.

Ju keni fletore.

Ata kanë topa.

Ato kanë lule.

forma mohore shumës

njëjës -

Unë nuk kam qen.

Ti nuk ke mace.

Ai nuk ka kompjuter.

Ajo nuk ka piano.

-

Ne nuk kemi veturë.

Ju nuk keni garazh.

Ata nuk kanë kopsht.

Ato nuk kanë lodra.

Shënim!

Forma mohore e foljes formohet duke ia paravendosur asaj pjesëzën nuk ose s’. biçikletë. s’ P.sh.: Unë nuk kam biçikletë ose Unë s’kam s’

45

SHKOLLA JONË

Detyrë Numëroni sa nxënës shihni në fotografi.

Thoni sa prej tyre janë djem e sa janë vajza.

Pyetje 1. Si quhet shkolla juaj?

2. A është ajo e madhe apo e vogël?

3. Si quhet drejtori i shkollës?

4. Si quhet kujdestari i klasës?

5. Si quhet mësuesi i gjuhës shqipe?

6. A keni dentist në shkollë?

Njeriu pa shokë, si muri pa tokë!

GJËEGJËZË Mendje s'ka, por të mëson, Gojë s'ka, por me ty flet, Ti përditë me të jeton, Mik të ngushtë e ke për jetë.

46

SHKOLLA - Ç’është kjo ndërtesë?

- Kjo është shkollë. Ajo ka katër kate dhe shumë klasa. Kjo është një klasë. Klasa ka tetë dritare dhe një derë. Dritaret janë majtas. Dera është djathtas.

Në klasë ka shumë banka dhe karrige, një tryezë e një tabelë. Në mur ka disa fotografi dhe një hartë. Mbi banka ka çanta, libra, fletore, stilolapsa, lapsa, goma, vizore etj.

KUSH MUND T’I THOTË DOT?!

Thimi thuri me thupra thane të thata një thark për thiun, dhe therri thiun thinjosh me thikë therrëse në thertore.

Pyetje 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

Si quhet ndërtesa ku mësojnë nxënësit?

Sa kate ka shkolla në fjalë?

Sa klasa ka shkolla në tekst?

Sa dritare ka klasa?

Nga cila anë është dera e nga cila dritarja? Çfarë ka në klasë? Çfarë ka në mur? Çfarë ka mbi banka?

47

NË MËSIM Mësuesi hyn në klasë dhe fillon mësimin. Ai shpjegon mësimin ngadalë dhe qartë. Nxënësit dëgjojnë me vëmendje. Pastaj mësuesi shkruan në tabelë me shkumës. Nxënësit shkruajnë në fletore me stilolaps ose me laps. Në klasë ka qetësi. Nxënësit punojnë në heshtje.

Mësuesi vazhdon shpjegimin dhe shkruan një ushtrim në tabelë. Nxënësit shikojnë tabelën. Ata shkruajnë me kujdes, bukur, pastër dhe pa gabime.

GJËEGJËZË Rrumbullak, strumbullak, kur e prek të bën me gjak.

( __ __ __ __ __ )

DIKTIM Në shkollë e kalon pjesën më të madhe të kohës. Në të mëson shumë gjëra, gjen shokë, luan, këndon, vizaton. Prandaj thuhet: shkolla është shtëpia jote e dytë. Ruaji sendet e klasës. Ato janë tuat. Mos shkarravit nëpër faqet e librave! Mos këput fletë nga fletorja. Kur do të gabosh diçka gjatë të të shkruarit, me laps nënvizoje lehtë gabimin!

48

ÇANTA E ÇUPËS Në çantën e çupës plot libra, fletore. Çdo gjë mirë e pastër, Si në barnatore.

Librat me një anë, ngjyrat në anën tjetër. Çanta duket e re, edhe pse e vjetër. Çupa çel dollapin, e lë aty çantën.

Nuk e hudh kudo, as ditën, as natën.

Nuk sheh syri po sheh mendja!

DHELPRA PARA GJYQIT Dhelpra kishte vjedhë pula prej një koteci.

E paditën dhelprën dhe ajo u gjend para gjyqit.

- Jam e pafajshme, - u mbrojt dhelpra.

Në kohën kur është bërë vjedhja, unë ndodhesha në një kotec tjetër. Prandaj, s’di gjë për vjedhjen që ma ngarkoni.

- Po a ke dëshmitar? - e pyeti gjykatësi.

- Dëshmitarin e hëngra, - u përgjegj dhelpra.

49

FAMILJA E ARTËS

Tungjatjeta! Unë quhem Arta.

Jam nxënëse e klasës së gjashtë.

Banoj në Shkup bashkë me familjen time. Tani do t’jua prezantoj anëtarët e familjes sime: Kjo është nëna ime.

Quhet Merita. Ajo është mësuese. Është 42 vjeçe.

Punon në shkollë.

Shkolla është në lagjen tonë .

Ky është Agroni.

Ai është babai im. Është 45 vjeç.

Me profesion është mjek.

Punon në spitalin e qytetit.

Kjo është Diana, motra ime. Ajo është nxënëse e klasës së dytë. Ka 8 vjet. Ajo i do shumë çokollatat.

Ky është vëllai im. E quajnë Arben. Shkurt e thërrasim Beni.

Ka 16 vjet. Ai ndjek vitin e parë të shkollës së mesme. Është nxënës i shkëlqyeshëm. Merret me sport. Luan basketboll.

50

Pyetje për tekstin

1. Kush e prezanton familjen e vet?

2. Çfarë është ajo?

3. Në cilën klasë është?

4. Ku banon?

5. Sa anëtarëshe është familja e Artës?

6. Si quhet babai i saj?

7. Sa vjeç është ai?

8. Ç’është me profesion?

9. Ku punon Agroni?

10 Si e ka emrin nëna e Artës?

11. Çfarë punon ajo?

12. Sa vjeçe është?

13. Si quhet vëllai i Artës?

14. Sa vjeç është?

15. Ku mëson ai?

16. Çfarë luan?

17. A ka motër Arta?

18. Sa vjeçe është?

19. Si quhet?

20. A i do çokollatat ajo?

Pyetje Prezantoje familjen tënde.

FJALË TË URTA 1. Fjalë pak e punë shumë!

2. Njeriu i pamësuar, si druri i papunuar!

3. Ec ngadalë, të arrish më parë!

4. Mos dëgjo ç'thotë ai për vete, por dëgjo ç'thonë bota për të!

5. I përtuari, i mjeruari!

6. Më mirë të dish se të kesh!

7. Shtëpia pa libër, si dhoma pa dritare!

8. Fjala e ëmbël hap derën e hekurt!

51

VITI I RI Ja na erdhi Viti i Ri, sa jam i gëzuar, porsi unë dhe çdo fëmi, pret për ta festuar. (2x)

E stolisa bredhin tim, me lodra me yje, era jashtë me tërbim, le të fryjë ndër pyje. (2x)

Bora zbardhi tej për tej, fusha edhe male, Viti i Ri do të na gjej, me këngë e me valle.

Plot dhurata përsëri do të sjell për mua, babagjyshi i Vitit të Ri, oh, sa fort të dua.

Detyrë - Në adresën e mëposhtme të internetit gjejeni këngën e Vitit të Ri. http://www.youtube.com/watch?v=5C4NE6Rjcdo&NR=1 - Dëgjojeni dhe këndojeni.

52

DITËLINDJA E DIANËS Sot Diana ka ditëlindjen. Për Dianës. Mësuesja uron e para: “E këtë ditë ajo ka ftuar shumë shokë e festofsh ditëlindjen për shumë vjet!” shoqe. Bashkë me ta do të vijë edhe Drita i thotë: “Urime ditëlindjen!” mësuesja.

Bardhi e Kujtimi i thonë: “U bëfsh

Nëna ka shtruar tryezën me njëqind vjeçe!” lloj-lloj gjërash të mira. Çdo gjë Diana i falënderon për urimet është gati. Diana ka veshur një fus- dhe për dhuratat. Ata qeshin dhe tan të bukur. bëjnë shaka. Dhoma buçet nga Në mbrëmje fillojnë të vijnë të muzika. Disa vallëzojnë e disa kënftuarit. Ata i sollën Dianës lule dhe dojnë. Kaluan një mbrëmje të kënddhurata të ndryshme. Të gjithë, të shme. Diana e feston çdo vit gëzuar, ulen në karrige rreth tryezës. ditëlindjen.

Njëri pas tjetrit i urojnë ditëlindjen

Bisedë për tekstin: 1.

2.

3.

4.

5.

6.

Kush e feston ditëlindjen?

Sa vjet mbush Diana?

Kë e ka ftuar ajo? Ç’kanë përgatitur?

Si ia urojnë ditëlindjen? Çfarë bëjnë ata?

Po ju?

1.

2.

3.

4.

A e festoni ditëlindjen?

Kur e keni ditëlindjen? Çfarë përgatitni për ditëlindje?

Kë e ftoni?

53

Bashkëbisedim ARTANI:

Tungjatjeta!

Tungjatjeta!

ARTANI: Si je?

BESNIKU:

Mirë faleminderit. Po ti, si je?

ARTANI: Mirë.

BESNIKU:

BESNIKU:

Ku po shkon?

Në shkollë.

BESNIKU: Mirë, atëherë shkojmë bashkë.

ARTANI:

Bisedë në telefon VALONI:

Alo, Drita!

Urdhëro, Valon! Ç’kemi?

VALONI: Sonte shfaqet një pjesë teatrale. A do të vish?

DRITA:

Po, do të vij. Faleminderit për ftesën.

VALONI: Shfaqja fillon në orën 7.

DRITA:

DRITA:

Takohemi para teatrit. Mirupafshim!

Detyrë

1. Simuloni një takim me një shok ose shoqe.

2. Simuloni një bisedë në telefon.

54

PASTËRTIA RUAN SHËNDETIN Toni dhe Biljana janë motër e vëlla.

Ata çdo ditë lajnë fytyrën dhe dhëmbët.

Nëna i lan shpesh dhe ua vesh rrobat e pastra.

Rregullisht lajnë duart me sapun, para dhe pas ngrënies.

Prandaj, ata janë të shëndetshëm.

Përgjigjuni pyetjeve.

Po ju?

1. Çfarë janë ndërmjet tyre Toni dhe Biljana?

2. A i lani duart para e pas ngrënies?

3. A i lan nëna shpesh?

4. Kur i lajnë duart ata?

5. A janë ata të shëndetshëm?

1. A i lani fytyrën dhe dhëmbët?

2. Çfarë bëjnë ata çdo ditë?

3. Pse duhet t’i lani?

TËRTIA NDETI PAS ËS H Ë H S Ë TË GJYSM Picimuli i vogël Picimuli i vogël s’është as sa një gogël.

Por për pastërti ka shumë dashuri.

Sapun e peshqir i ka për dëshirë; po sa drita ndan, çohet fytyrën lan.

Rrobat s’i mban zhyer as këmishën përlyer.

Këpucët i lustron, mandej në shkollë shkon.

Mendje e shën doshë në trup të shëndoshë!

55

VENDBANIMI IM Vesna banon në një banesë. Banesa e saj nuk është shumë e madhe, por nuk është edhe shumë e vogël. Ajo gjendet në katin përdhesë. Ndërtesa është e re dhe ka shtatë kate.

Gorani banon në një shtëpi në fshat. Shtëpia e tij ka dy kate dhe shumë dhoma. Para shtëpisë ka një kopsht të vogël, por plot me lule dhe me pemë të ndryshme. Ai ka edhe disa kafshë shtëpiake.

E saktë apo gabim 1.

2.

3.

4.

5.

Vesna banon në një shtëpi.

Ajo banon në një banesë.

Banesa është në katin e shtatë.

Gorani banon në qytet.

Ai banon në një shtëpi private.

6. Shtëpia e Goranit ka tri kate.

7. Ajo ka shumë dhoma.

8. Shtëpia e Goranit nuk ka kopsht.

9. Ai ruan disa kafshë shtëpiake.

56

BANESA E DRITËS

Dritën e vizitoi për herë të parë shoqja e saj Biljana.

Drita ia tregon banesën e saj.

Kjo është dhoma e ndejës apo salloni i ditës. Ai është i madh. Këtu gjendet një kolltuk, një divan, televizor, tavolinë, disa saksi me lule dhe një piano.

Kjo është dhoma ime e gjumit. Këtu është dollapi për rroba dhe një krevat. Këtu kam edhe kompjuterin tim.

Kjo është banja. Ajo është e madhe, e bukur dhe e pastër.

Kjo është kuzhina. Këtu nëna përgatit ushqimin. Kur kam kohë edhe unë i ndihmoj asaj në punët e shtëpisë.

Detyrë Tregoni si duket brendia e shtëpisë suaj.

57

SHTËPIA - ËNDRRA IME Shtëpia ime, ëndërr dimri si përrallë e gjatë, si diell vere, si këngë bilbili, si lule prilli.

Nënë, baba, motër e vëlla, mblidhemi të gjithë, si zogjtë në fole, jemi në shtëpi ku ka hare.

KUSH MUND T’I THOTË DOT?!

Pesë sëpata plaka presin pesë plepa pleq. Plepi më plak ka palcë më pak.

58

PSE QESHI SHITËSJA? Lulin e vogël e dërgoi e ëma të blejë qumësht. Ai i tha shitëses: - Ju lutem, më peshoni një kilogram qumësht!

Shitësja buzëqeshi dhe u përgjigj: Qumështi nuk peshohet, por matet.

Luli u mendua pak dhe iu drejtua përsëri: - Atëherë më matni një metër qumësht!

Shitësja qeshi përsëri.

Pse qeshi ajo?

Çfarë hani në mëngjes?

Mos bëj petulla me ujë!

mjaltë

fruta me mish ha

byrek

me djathë

sanduiç

me spinaq

vezë

të fërguara të ziera

çaj kafe pi

qumësht lëng frutash jogurt

djathë ha bukë me

gjalpë sallam kaçkavall

59

DYQANI I NASRADINIT Për disa kohë Nasradini hapi një dyqan për ngjyrosje. Një ditë një njeri çoi një pallto për ngjyrosje.

- Nasradin, ngjyrose këtë! - i tha njeriu.

- Urdhëroni, i tha Nasradini, - po në ç'ngjyrë?

- Në atë ngjyrë që nuk ka në botë.

- Ç'është kjo ngjyrë që nuk ka në botë?

- Po ja, të mos jetë as e bardhë, as e kuqe, as e zezë, as e gjelbër, as e verdhë, as e kaltër, as gri...

Nasradini e kuptoi që po tallej dhe i tha: - Shumë mirë, do ta zbukuroj, ashtu siç thua ti.

- Kur të vij ta marr? - pyeti porositësi, duke menduar se shakaja i doli me sukses.

- Eja atë ditë që të mos jetë as e hënë, as e martë, as e mërkurë, as e enjte, as e premte, as e shtunë e as e diel! - ia ktheu Nasradini.

Detyrë Përkthejeni këtë tregim.

60

PËRSHËNDETJET

Njerëzit që kanë mirësjellje, as- Kurse në telefon themi: - Mirudëgjofnjëherë nuk harrojnë të përshën- shim! detin.

Por, fjalori i përshëndetjeve Me përshëndetje shprehim është i pafund. Kur e ndihmon dikë dashuri, miqësi, kujdes, përzemërsi, për të bërë ose për të kryer një punë, afri.

ai të falënderon me fjalët: Shqiptarët kanë përshëndetje - Faleminderit! - ndërsa shumë të bukura dhe shumë mirëbërësi të përgjigjet: kuptimplote. P.sh. kur takohen me - Qofsh me nder! njëri-tjetrin i shtrëngojnë duart dhe Shpesh i dëgjojmë edhe përshëndetthonë: jet: - Tungjatjeta!, Mirëmëngjes!, - Mirë se ju gjej! Mirë se vjen!

Mirëdita!, Mirëmbrëma!

Mirë se vini! Paçi këmbën e mbarë!

Ndërsa kur ndahen shprehen: etj.

- Mirupafshim! Mirutakofshim!, Ditën e mirë!, Natën e mirë!

61

PUNA E URIA - Gjella sot është e keqe, pa pikë shije! Nuk dua të ha - i tha Shega e vogël nënës së vet. Dhe e la lugën mbi tryezë.

- Si të duash, mos e ha! - i tha e ëma. Tjetër s'ka. Pastaj e ëma hëngri drekë vetëm.

Pasdreke shkuan të dyja në kopsht për të nxjerrë patate. Punuan deri vonë në mbrëmje.

Për darkë e ëma vuri prapë në tavolinë të njëjtën gjellë.

- Ah! Sa gjellë e mirë qenka kjo! Shumë më e mirë se e drekës - tha Shega dhe hëngri me shije.

E ëma vuri buzën në gaz e i tha: - Shegë, kjo që hëngre tani është po ajo gjellë që nuk e pëlqeve në drekë. Tani të duket shumë e mirë, se ke punuar gjithë pasditen.

62

KUSH JAM Si miu jam Mi nuk jam.

Këmbë e flatra T’shpejta kam.

Nëpër shpella E gërmadha Unë jetoj Fle e ëndërroj.

Ndonjë fëmi' Mund t'më urrej', Frikësohet kapelën Mos ia rrëmbej. Çun, dije mirë Se kush jam?

Madje emrin Si e kam?. . .

Rifat Kukaj ( __ __ __ __ __ __ __ __ )

Ç’të mbjellësh, do të korrësh!

63

VALLE RRETH BOTËS Sikur të gjitha vajzat e botës t'i jepnin dorën njëra-tjetrës, mund të bënin valle rreth Tokës.

Sikur të gjithë djemtë e botës të ishin detarë, me anijet e tyre mund të bënin një urë madhështore përmbi valët e detit.

Sikur të gjithë njerëzit t'i shtrijnë dorën njëri-tjetrit nuk do të kishte as luftë dhe as uri.

BISEDIM Shkruesi i kësaj copëze leximi dëshiron që të gjithë popujt e botës të jetojnë në paqe, si vëllezër.

Si do të ishte ajo jetë sikur të gjithë njerëzit e botës t'i jepnin dorën njëri-tjetrit dhe të jetonin në dashuri, paqe dhe si vëllezër?

Sigurisht kjo gjë të pëlqen edhe ty. Pse?

64

NJË SHËTITJE NË MAL Një

dhe një

së bashku me

u nisën për në

shokët e

Ata kaluan përmes një

të dendur. Më në fund u ngjitën në

Pa pritur filloi të bjerë

Fëmijët

u futën në një

Kur në qiell doli

ata duke kënduar u kthyen në Detyrë Lexoje këtë pjesë.

Figurat zëvendësoji me fjalë.

65

KUR LAHET ZOKI POKI Kur lahet Zoki Poki e gjithë ndërtesa çohet në këmbë! Çohet, po! Ç’menduat ju?

Kur lahet Zoki Poki, korridoret buçasin: - Fërrr, plas, fërrr, plas! - sikur balena kur përplaset nëpër valët e oqeanit!

Bërtet fuqishëm: Nuk duaaaa, nuk duaaaa! të duket sikur e detyrojnë të hidhet nga dritarja!

Eh, ç’mrekulli!

Imagjinojeni atë në mes të vaskës, plot me shkumë sapuni ... duke nxjerrë klithje të çuditshme...

Ju po talleni, e ai është në hall të madh!...

Kur lahet Zoki Poki, lahet gjithçka edhe rreth e përqark tij! Lahet edhe muri i bardhë skaj vaskës. Edhe dyshemeja, edhe arithi prej kashte, edhe sfungjeri, edhe sapuni, por edhe gjyshja. Gjithçka laget si prej shiut të vjeshtës!

Keni fat që ju asnjëherë nuk keni qëlluar aty. Ai pikërisht tani po lahet. Po të qëllonit aty, as edhe ju nuk do të shpëtonit pa u bërë qull.

Detyrë Parashtroni pyetje dhe përgjigjuni për tekstin e mësipërm.

Njëra dorë lan tjetrën, të dyja lajnë fytyrën!

66

Shikoni fotografitë dhe thurni një tregim me titull: “Si përgatitet Toni kur shkon në shkollë”.

Tregoni si përgatiteni ju kur shkoni në shkollë?

67

Ç’do të bëhem?

Në u bëfsha traktorist, murator, elektriçist, gjeolog, a infermier, kudo do të punoj me nder.

Po të bëhem aviator, marinar a minator, do të punoj unë me gëzim, për lavdinë e vendit tim. Ç’do të bëhem nuk e di, pse ende jam fëmijë; por sot duhet të mësoj, që të di si të punoj.

Pyetje

- Çfarë dëshironi të bëheni kur të rriteni?

- Pse të pëlqen ai profesion?

I pasur bëhesh me dituri jo me pasuri; i mençur bëhesh me mend jo me moshë!

68

LUANI DHE MIU Një luani duke ndenjur nën hije, papritmas i erdhi një mi afër. Ai shpejt e zuri me shputën e tij të madhe dhe s'deshi ta lëshojë. Miu i shkretë iu lut që t'ia falte jetën, duke i premtuar se edhe ai do t'i gjendet në rrezik.

Luani zuri të tallet me miun e vogël, duke i thënë se çfarë mund të bënte ai për të. Më në fund, e lëshoi.

Pas një kohe, luani i madh ra në rrjetë dhe nuk mund të dilte. Atëherë erdhi miu dhe me dhëmbët e mprehtë ia shqeu rrjetën dhe luani shpëtoi.

Detyrë Përkthejeni këtë fabul. Çka na mëson kjo?

Miku i mirë, njihet në kohë të vështirë!

69

STINA MË E MIRË Dëbora binte flokë-flokë. Jashtë bënte shumë ftohtë. Gomari doli te dera e ahurit. Gjithë vendi dukej i bardhë.

- Dimri është stina më e keqe, - tha gomari.

- Bar të njomë s'ka gjëkundi, vetëm dëborë dhe akull. Në pranverë do të kënaqem. Pranvera është stina më e bukur e vitit.

Moti u ngroh, dëbora shkriu. Livadhet, bjeshkët dhe kopshtet u mbushën me bar dhe lule. Të gjithë punonin nëpër ara e kopshte. Gomarin e ngarkonin me thasë dhe kosha, prej mëngjesit deri në mbrëmje.

- As pranvera nuk është stinë e mirë, - tha gomari me vete.

- U lodha duke bartur zarzavate. Në verë do të kënaqem me banja dielli. Vera është stina më e mirë e vitit.

KUSH MUND T’I THOTË DOT?!

E shes thesin, s'e shes thesin!

70

Erdhi vera, filloi vapa. Puna u shtua edhe më shumë. Ditët qenë të gjata, netët të shkurtra dhe gomari nuk ngopej as me gjumë.

- Nuk më pëlqen as vera, se nga vapa më djersitet kurrizi, - tha gomari.

- Vjeshta është stina më e mirë e vitit.

Vjeshta erdhi. U poqën dardhat, kajsitë, mollët, fiqtë dhe arrat. Gomarin e ngarkonin me arka, shporta e kosha për në tregun e qytetit.

- Ah, sa të vijë dimri, - tha gomari me vete.

- Në dimër nuk pata shumë punë. Bartja vetëm dru zjarri dhe bar të thatë për dhentë. Kur të vijë dimri, do të ngopem me gjumë. Do të luaj me topa bore. Dimri është stina më e bukur e vitit.

Çdo mësim e ke fitim, çdo pësim është mësim!

VJELJA E DUHANIT Natë. Natë e nxehtë gushti.

Qielli i kthjellët mbushur plot yje.

Qetësi. Errësirë e tejdukshme.

Poshtë në rripinat shtyhen shurdhueshëm ujërat e lodhura të Vardarit. Ajri është i dendur, i errësuar me aromën e freskët të mëngjesit.

Kjo është koha më e ëmbël për gjumë, pushimi më i ëmbël për punëtorët e lodhur.

Këndesat kanë hetuar së largu nga lindja agimin dhe e përshëndesin me këngë. Po, duhet zgjuar.

Duhet ndërprerë gjumin: duhani mund të vilet vetëm para se të lindë

dielli. Posa të dalin rrezet e para të diellit, ai thahet, bëhet i regjur.

Zgjohuni vjelës e vjelëse të lodhura të duhanit. . . Hapa të mbytur.

Thirrje të zymta. Pëshpëritje.

- Lenko! - Nasko! - Mara!

Zgjohen vjelëset e lodhura.

Kush e di, mbrëmë kanë fjetur vonë e tani një orë pas mesnate duhet të zgjohen. Lagin me pak ujë sytë e përgjumur. Sytë mbyllen përsëri. Të flesh! Por jo: duhet përpara në punë! *** Koço Racin

Detyrë Gjejeni këtë fragment në maqedonisht dhe krahasoje me këtë tekst.

71

72

ARRA Një ditë Nasradini kishte vajtur në kopsht. Ishte shtrirë nën arrë dhe po mendonte duke thënë: - Perëndia s'i ka bërë mirë frutat. Kjo arrë ka një trup shumë të madh dhe bën kokrra fare të vogla. Kungujt që kanë një rrënjë fort të vogël, bëjnë pemët e tyre shumë të mëdha. Sigurisht ka gabuar Perëndia.

- Kur po thoshte këto fjalë, fryn një erë dhe një kokërr arre i bie në kokë dhe mjaft i dhembi. Pastaj i erdhën mendtë Nasradinit dhe thotë: - Perëndia ka ditur shumë mirë. Po të ishte kungull ajo arrë që më ra në kokë, do t'ma kishte thyer kokën fare. Lavdi Zotit për mendjen e madhe që ka.

73

74

FJALORTH

FJALORTH

75

SHQIP - MAQEDONISHT shkurtimet - kratenki f. lidh. m. mb. ndajf. num. parafj. pasth. pavet. përem. pj. pr. vetv.

- emër i gjinisë femërore - lidhëz - emër i gjinisë mashkullore - mbiemër - ndajfolje - numër - parafjalë - pasthirrmë - folje pavetore - përemër - pjesëz - përemër pronor - folje e diatezës vetvetore

- imenka od `enski rod - svrznik - imenka od ma{ki rod - pridavka - prilog - broj - predlog - izvik - bezli~en glagol - zamenka - ~estica - prisvojna zamenka - povratna forma na glagolot

A a pj. abetar/e, -ja f. acar, -i m. acar/oj, -ova, -uar adres/ë, -a f.

Adriatik, -u m. adhurim, -i m. adhur/oj, -ova, -uar adhurues, -i m. aeroplan, -i m. aeroport, -i m. afat, -i m. afër ndajf. afërt (i,e) mb. afr/oj, -ova, -uar aftë (i,e) mb. agim, -i m. ah, -u m. aheng, -u m. ahur, -i m. ai, përem. aj/ër, -ri m. ajk/ë, -a f.

-

dali bukvar stud zaostruva adresa Jadransko More obo`avawe obo`ava obo`avatel avion aerodrom rok blisku blizok, a pribli`uva sposoben, a mugra buka zabava {tala toj, onoj vozduh pavlaka

ajo përem. ajros, -a, -ur akoma ndajf. akrep, -i m. aksident, -i m. aktor, -i m. -e f. akull, -i m. akullor/e, -ja f. alarm, -i m. album, -i m. alfabet, -i m. alivanosj/e, -a f. ambulanc/ë, -a f. amerikan, -i m. amtar, -e mb. amvisë, -a f. analfabet mb. andej ndajf. an/ë, -a f. anëtar, -i m. -e f. anglez, -i m. anglisht ndajf. anij/e, -a f.

-

taa provetruva uçte, seu{te strelka nezgoda akter, -ka mraz sladoled alarm album azbuka nesvest ambulanta Amerikanec maj~in doma}inka nepismen natamu strana ~len, -ka Angli~anec angliski

- brod

FJALORTH

76

ankohem vetv. apo lidh. aq ndajf. ar, -i m. ardhm/e, -ja (e) mb. ardhsh/ëm -me (i,e) mb. ardh/ëm -me (i,e) mb. ardhmëri, -a f. ardhur (i,e) mb. arë, -a f. argëtim, -i m. argëtues, -e mb. argjend, -i m. argjil/ë, -a f. ari, -u m. arkeolog, -u m. arkë, -a f. arkëtar, -i m. -e f. arkët/oj, -ova, -uar arkiv, -i m. armë, -a f. armik, -u m. aromë, -a f. arsim, -i m. arsimtar, -i m. arsye, -ja f. arsyetim, -i m. art, -i m. artë (i,e) mb. artificial, -e mb.

-

se `ali ili tolku zlato idnina iden, idna iden, a, o idnina dojden, -a niva zabava zabaven srebro glina me~ok arheolog kasa blagajnik naplatuva arhiva oru`je neprijatel aroma obrazovanie nastavnik pri~ina opravduvawe umetnost zlat/en, na ve{ta~ki

artikull, -i m. artizanat, -i m. arushë, -a f. arrë, -a f. arri/j, -ta, -tur as lidh. asgjë përem. asgjës/oj, -ova, -uar asistenc/ë, -a f. askund ndajf. askush pr. asnjanës, -e mb. asnjë përem. asnjëherë ndajf. aspak ndajf. ashensor, -i m. ashpër (i,e) mb. ashpërs/oj, -ova, -uar ashtu ndajf. ata përem. atdhe, -u m. at/ë, -i m. atëherë ndajf. atje ndajf. ato përem. aty ndajf. autobus, -i m. avull, -i m.

-

produkt, statija zanaet~istvo me~ka orev pristignuva ni, nitu ni{to uni{tuva pomo{ nikade nikoj sreden rod nieden nikoga{ nimalku lift ostar, ostra zaostruva taka tie (m.r) tatkovina tatko, otec toga{ tamu tie (`.r) tamu avtobus parea

banan/e, -ia f. banes/ë, -a f. bank/ë, -a f. ban/oj, -ova, -uar banor, -i m. -e f. banuar (i, e) mb. banj/ë, -a f. bar, -i, m. baras ndajf. barazi, -a f. baraz/oj, -ova, -uar barcelet/ë, -a f. bardhë (i, e) mb. baresh/ë, -a f.

-

banana stan banka, klupa `ivee `itel naselen, -a, -o bawa treva ednakvo ramnopravnost izedna~uva {ega, vic bel, -a, -o ov~arka

B baba, -i m. babi, m. bagazh, -i m. bagëti, -a f. bajam/e, -ja f. bakllava, -ja f. balen/ë, -a f. balon/ë, -a f. balt/ë, -a f. ballafaqim, -i m. ball/ë, -i m. ballkon, -i m. banak, -u m. banal, -e mb.

-

tatko tate baga` dobitok badem baklava kit balon kal soo~uvawe ~elo balkon {tand banalen

FJALORTH

bari, -u m. bark, -u m. bark/ë, -a f. barnator/e, -ja f. bart, -a, -ur barr/ë, -a f. basketboll, -i m. bast, -i m. basm/ë, -a f. bashkë ndajf. bashkëbisedim, -i m. bashkëkohor, -e mb. bashkëshort, -i m. bashkim, -i m. bashk/oj, -ova -uar batanij/e, -a f. baz/ë, -a f. befas/oj, -ova, -uar bes/ë, -a f. besnik, -e mb. bes/oj, -ova, -uar bë/j, -ra, -rë bërt/as, -ita, -itur bërryl, -i m. biçiklet/ë, -a f. bie, - rashë, - rënë biftek, -u m. bij/ë, -a f. bilet/ë, -a f. bim/ë, -a f. binjak, -e mb. bir, -i m. bised/ë, -a f. bised/oj, -ova, -uar biskot/ë, -a f. bish/ë, -a f. bisht, -i m. birr/ë, -a f. bizel/e, -ja f. bjeshk/ë, -a f. blegtor, -i m. ble/j, -va, -rë blerës, -i m. blerj/e, -a f. blet/ë, -a f.

-

ov~ar stomak kaj~e apteka nosi tovar ko{arka oblo`uvawe basma zaedno dijalog sovremen soprug edinstvo spojuva }ebe osnova iznenaduva besa, vetuvawe veren, verna veruva pravi, ~ini vika lakt velosiped pa|a, udira biftek }erka bilet biqka bliznak sin razgovor razgovara biskvit yver opa{ka pivo gra{ok planina sto~ar kupuva kupuva~ kupuvawe p~ela

bluaj, blova, bluar bluz/ë, -a f. bodrum, -i m. boj/ë, -a f. boksier, -i m. bor/ë, -a f. borxh, -i m. bosh ndajf. bosht, -i m. bot/ë, -a f. botëror, -e mb. bot/oj, -ova, -uar botues, -i m. bredh, -i m. breg, -u m. bregdet, -i, m. brenda ndajf. breng/ë, -a f. bresh/ër, -ri m. breshk/ë, -a f. bretkos/ë, -a f. brez, -i m. bri, -ri m. brinj/ë, -a f. brum/ë, -i m. brush/ë, -a f. buall, -i m. bubullin pavet. bujk, -u m. bujqësi, -a f. bujtin/ë, -a f. buk/ë, -a f. bukëpjekës, -i m. bukur (i, e) mb. bukuri, -a f. bukurosh, -i m. -e f. bulmet, -i m. burim, -i m. burr/ë, -i m. busht/ër, -ra f. butë (i,e) mb. buz/ë, -a f. buzëqeshj/e, -a f. byrek, -u m.

-

mele bluza podrum boja, farba bokser sneg dolg prazno oska svet svetski izdava izdava~ elka breg krajbre`je vnatre gri`a grad `elka `aba pojas rog rebro testo ~etka bivol grmi zemjodelec zemjodelstvo preno}i{te leb pekar ubav, -a ubavina ubavec mle~ni proiz. izvor ma` ku~ka mek, -a usna nasmevka burek

77

FJALORTH

78

C ca përem. cak, -u m. cakt/oj, -ova, -uar caktuar (i,e) mb. cek, -a, -ur cekët (i, e) mb. cenim, -i m. certifikat/ë, -a f. ciceron, -i m. cicërim/ë, -a, f. cigar/e, -ja f.

-

nekolku cel odreduva odreden, -a spomenuva plitok povreda uverenie voda~ crcorewe cigara

cila përem. cilësi, -a f. cilësor, -e mb. cilës/oj, -ova, -uar cili përem. cjap, -i m. cop/ë, -a, f. copët/oj, -ova, -uar copëtuar (i, e) mb. cung, -u m.

-

çezm/ë, -a f. çësht/je, -ja f. çfarë përem. çift, -i m. çizm/e, -ja, f. çlirim, -i m. çlir/oj, -ova, -uar çlodhur (i, e) mb. çmendur (i, e) mb. çmim, -i m. çmo/j, -va, -uar çmuar (i, e) mb. ço/j, -va, çuar çokollat/ë, -a f. çorap, -i m. çrregullim, -i m. çuditem, vetv. çun, -i m. çup/ë, -a f.

- ~e{ma - pra{awe, problem -{to - par - ~izma - osloboduvawe - osloboduva - odmoren - lud - cena - ceni - po~ituvan, -a - odnesuva - ~okolada - ~orapa - nered, nemir - se ~udi - sin, mom~e - }erka, devoj~e

koja osobina kvaliteten ocenuva koj jarec par~e raspar~uva raspar~en trupec

Ç ç' përem. çad/ër, -a f. çaj, -i m. ça/j, -va, -rë çakall, -i m. çal/oj, -ova, -uar çamçakëz, -i, m. çant/ë, -a f. çarçaf, -i m. çarj/e, -ja f. çark, -u m. çast, -i m. çati, -a f. çdo përem. çekan, -i m. çel, -a, -ur çelës, -i m. çelur (i, e) mb. çerdh/e, -ja f. çerek, -u m.

-

{to ~ador ~aj cepi {akal kuca guma za xvakawe ~anta ~ar{af procep ~ekrek moment krov sekoj, -a, -e, -i ~ekan otvara klu~ otvoren gnezdo ~etvrt

FJALORTH

D dac, -i m. dafin/ë, -a f. dajesh/ë, -a f. daj/ë, -a m. daktilograf, -i m. dal, dola, dalë dalëngadalë ndaj. dalj/e, -a f. dallëndysh/e, -ja f. dallg/ë, -a f. dall/oj, -ova, -uar dallim, -i m. damar, -i m. danez, -i m. -e f. danisht, ndajf. dardh/ë, -a f. dar/ë, -a f. dark/ë, -a f. dasm/ë, -a f. dash, -i m. dashnor, -i m. dashuri, -a f. dashur (i, e) mb. dat/ë, -a f. datëlindj/e, -ja f. dedikim, -i m. definitivisht, ndajf. deg/ë, -a f. dehur (i, e) mb. deklarat/ë, -a f. deklar/oj, -ova, -uar del/e, -ja f. dem, -i m. dendësi, -a f. dendur (i, e) mb. dentist, -i m. depërtim, -i m. depo, -ja f. derdh, -a, -ur der/ë, -a f. deri pj. derisa lidh. det, -i m. detar, -i m. detyr/ë, -a f. detyr/oj, -ova, -uar dëfrim, -i m.

- ma~or - lovor - vujna - vujko - daktilograf - izleguva - leka-poleka - izlez - lastovica - bran (morski) - razlikuva - razlika - vena - Danec - danski - kru{ka - kle{ti - ve~era - svadba -oven - qubovnik - qubov - sakan (dragi) - data - datum na ra|awe - namena - kone~no - granka - pijan - izjava - izjavuvam - ovca - bik - gustina - gust,-a - zabar - prodor - magacin - istura - vrata - do - dodeka - more -

mornar zada~a obvrzuvam zabava

79 dëftesë, -a f. dëftor/e mb. dëgj/oj, -ova, -uar dëgjues, -i m. dëm, -i m. dëmshëm (i,e) mb. dëmt/oj, -ova, -uar dënim, -i, m. dën/oj, -ova, -uar dërg/oj, -ova, -uar dërges/ë, -a f. dërgues, -i m. dërras/ë, -a f. dëshir/ë, -a f. dëshir/oj, -ova, -uar dëshmi, -a f. dëshpërim, -i m. dështim, -i m. di, -ta, -tur diçka përem. diel, -a (e) f. diell, -i m. dije, -a f. dijetar, -i m. diktim, -i m. diku ndajf. dikur ndajf. dikush përem. dim/ër, -ri m. dinak, -e mb. dinjitet, -i m. disa pr. disfat/ë, -a f. diskut/oj, -ova, -uar ditar, -i m. dit/ë, -a f. ditëlindj/e, -a f. ditur (i, e) mb. dituri, -a f. divan, -i m. djal/ë, -i m. djalosh, -i m. djath/ë, -i m. djatht/ë (i, e) mb. djathtas ndajf. dje ndajf. djeg, dogja, djegur

-

uverenie iskaz/en, -na slu{a slu{atel {teta {tet/en, -na o{tetuva kazna kaznuva ispra]a pratka ispra}a~ {tica `elba po`eluva dokaz o~aj neuspeh znae ne{to nedela sonce znaewe mudrec diktat nekade nekoga{ nekoj zima lukav dostoinstvo nekoi poraz diskutira dnevnik den rodenden poznat znaewe kau~ mom~e, sin mlado mom~e sirewe

-

desen desno v~era gori

FJALORTH

80

djegës mb. djep, -i m. djers/ë, -a f. djersitur (i,e) mb. djesh/ëm, -me (i,e) mb. dobët (i,e) mb. dobi, -a f. dobish/ëm, -me (i,e) mb. dogan/ë, -a f. dollap, -i m. dolli, -a f. domat/e, -ja f. domethënë lidh. domosdosh/ëm,-me (i,e) mb. doracak, -u m. dordolec, -i m. dor/ë, -a f. dorëheqje, -a f. dorëz/oj, -ova. -uar dot pj. dre, -ri m. dredhur (i, e) mb. dredhi, -a f. drejt ndajf. drejt/ë (i, e) mb. drejtësi, -a f. drejtim, -i m. drejt/oj, -ova, -uar drejtor, -i m. drejtpërdrejt ndajf. drejtshkrim, -i m.

-

lut kolevka pot ispoten v~era{en slab, -a korist koris/en, -na carina orman ~a{a zdravica domat zna~i neophoden prira~nik sne{ko raka (dlanka) ostavka vra~i nikako elen izvitkan izmama pravo prav, -a pravda pravec upravuva direktor direktno pravopis

drek/ë, -a f. drit/ë, -a f. dritar/e, -ja f. drith/ë, -i m. dru, -ri m. druvar, -i m. dua, desha, dashur duhet jovep. duhur (i, e) mb. dukem vetv. duksh/ëm,-me (i,e) mb. dukuri, -a f. durim, -i m. dush, -i m. dushk, -u m. dy num. dyfish ndajf. dykatësh, -e f. dylbi, -të f. sh. dymbëdhjetë num. dyqan, -i m. dysh, -i m. dyshek, -u m. dysheme, -ja f. dyshim, -i m. dysh/oj, -ova, -uar dytë, (i, e) mb. dyzet num.

-

ru~ek svetlo prozorec `ito drvo drvar saka treba potreben izgledam vidliv, -a pojava trpelivost tu{ dab dva dvojno dvospraten dvogled dvanaeset du}an dvojka du{ek pod somne` se somneva vtor ~etirieset

Dh dhe lidh. dhe, -u m. dhelp/ër, -ra f. dhelpëri, -a f. dhemb jokal. dhembj/e, -ja f. dhëmb, -i m. dhëmball/ë, -a f. dhën/ë, -a (e) f.

-

i zemja lisica lukavost boli bolka zab umnik podatok

dhënd/ër, -ri m. dhi, -a f. dhjetë num. dhjetor, -i m. dhom/ë, -a f. dhun/ë, -a f. dhurat/ë, -a f. dhur/oj, -ova, -uar

-

zet koza deset dekemvri soba nasilstvo podarok podaruva

FJALORTH

81

E e lidh. ec/i, -a, -ur edukat/ë, -a f. edukator, -i m. eduk/oj, -ova, -uar edukuar (i, e) mb. edh, -i m. edhe lidh. edhe pse lidh. efekt, -i m. egër (i, e) mb. egërsir/ë, -a f. egoist, -i m. eja pasth. ekspert, -i m. ekzistenc/ë, -a f. ekzist/oj, -ova, -uar elb, -i m. elefant, -i m. elektricist, -i m.

-

i odi vospitanie vospituva~ vospituva vospitan jare i iako efekt div dive~ egoist dojdi stru~wak opstanok postoi ja~men slon elektri~ar

em/ër, -ri m. emision, -i m. emocion, -i m. ende ndajf. endem vetv. enkas ndajf. en/ë, -a f. ent, -i m. enjt/e, -ja (e) f. epsh, -i m. er/ë, -a f. errësir/ë, -a f. errët (i, e) mb. esenc/ë, -a f. etj/e, -a f. etur (i, e) mb. ethe, -t sh.

-

ime, imenka emisija emocija u{te, seu{te talkam specijalno sad zavod ~etvrtok strast veter, miris temnina tem/en, -na su{tina, sr` `ed `ed/en, -na treska

ënd/ë, -a, f. ëndj/e, -ja f. ënd/ërr, -rra f. ëndërr/oj, -ova, -uar ënjtur (i, e) mb.

-

godi volja son sonuva ote~en

Ë ëma (e) f. ëmbël (i, e) mb. ëmbël ndajf. ëmbëlsir/ë, -a f. ëmbëls/oj, -ova, -uar ëmbëltor/e, -ja f.

-

majka mu (i) sladok slatko slatki zasladuva slatkarnica

FJALORTH

F 82

fabul, -a f. faj, -i m. fajtor, -i m. fajës/oj, -va -uar fal, -a, -ur fal -ni (më) fala, -t (të) f. falas ndajf. faleminderit pasth. falënder/oj, -va, -uar falj/e, -a f. fals, -e mb. fam/ë, -a f. familj/e, -a f. fanell/ë, -a f. faq/e, -ja f. far, -i m. fare ndajf. far/ë, -a f. farefis, -i m. fark/ë, -a f. farkëtar, -i m. fark/oj, -ova, -uar farmacist, -i m. fat, -i m. fatkeqësi, -a f. fatur/ë, -a f. fe, -ja f. fejes/ë, -a f. fej/oj, -ova, -uar fejuar (i, e) mb. fem/ër, -ra f. ferr/ë, -a f. fest/ë, -a f. fest/oj, -ova, -uar fëmij/ë, -a m. fërguar (i, e) mb. fërk/oj, -ova, -uar fier, -i m. fij/e, -a f. fik, -a, -ur fik, -u m. fillim, -i m. fill/oj, -ova, -uar fisnik, -u m. fishek, -u m. fit/oj, -ova, -uar fitor/e, -ja f.

-

basna vina vinovnik obvinuva prostuva izvin/i (ete) pozdrav besplatno blagodaram se zablagodaruva pro{ka la`en, fals ugled, slava semejstvo mai~ka strana, obraz svetlarnik ni{to seme rodnini kova~nica kova~ kova farmacevt sre}a nesre}a faktura vera veridba veri veren `ensko trn praznik praznuva dete pr`en trie paprat vlakno, konec gasi smokva po~etok po~nuva blagoroden kur{um, ~aura pobeduva pobeda

fjal/ë, -a f. fjalor, -i m. fjali, -a f. fjetj/e, -a f. flak/ë, -a f. flamur, -i m. flas (fola, folur) fle (fjeta, fjetur) flet/ë, -a f. fletor/e, -ja f. flok, -u m. floktar, -i m. flutur, -a f. flutur/oj, -ova, -uar fllad, -i m. fol/e, -ja f. forc/ë, -a f. forc/oj, -ova, -uar form/oj, -ova, -uar fortë (i, e) mb. foshnj/ë, -a f. fotograf/oj, -ova, -uar fqinj, -i m. frash/ër, -ri m. fren, -i m. fren/oj, -ova, -uar freskët ndajf. freskues, -e mb. frëngjisht ndajf. frigorifer, -i m. frik/ë, -a f. frikës/oj, -ova, -uar frut, -i m. fry/j, -va, -rë frym/ë, -a f. frymëmarrj/e, -a f. fryt, -i m. fshat, -i m. fshatar, -i m. fsheh, -a, -ur fshehtë (i, e) mb. fshes/ë, -a f. fshi/j, -va, -rë ftes/ë, -a f. ftoh, -a, -ur ftohem vetv. ftohtë ndajf.

-

zbor re~nik re~enica spiewe plamen zname zboruva spie list tetratka kosa berber peperutka leta sve`ina gnezdo sila zajaknuva formira silen doen~e fotografira sosed jasen ko~nica ko~i sve`o osve`itelen francuski fri`ider strav pla{i ovo{je duva zdiv di{ewe plod selo selanec krie skrien,taen metla bri{e, mete

-

pokana ladi nastinuva studeno

FJALORTH ftohtë (i, e) mb. ftohtë, -t (të) as. ft/oj, -ova, -uar ftua, ftoi m. ftuar (i, e) mb. fukar/a, -ai m. fund, -i m. fundit (i, e) mb. fundos, -a, -ur fuqi, -a f. fuqishëm ndajf. furç/ë, -a, f. furnel/ë, -a f.

-

studen stud pokanuva duwa pokanet siroma{en kraj posleden potopuva sila silno ~etka re{o

furniz/oj, -ova, -uar furtun/ë, -a f. furr/ë, -a f. fu/s, (fu/t) -ta, -tur fustan, -i m. fush/ë, -a f. fushat/ë, -a f. futbollist, i m. fyell, -i m. fyerj/e, -a f. fyt, -i m. fytyr/ë, -a f.

-

snabduva bura furna stava fustan pole kampawa fudbaler {upelka navreda grlo lice

G gabim, -i m. gab/oj, -ova, -uar gadishull, -i m. gaforr/e, -ja f. gardh, -i m. garazh, -i m. gar/ë, -a f. gati ndajf. gat/uaj, -ova, -uar gatim, -i m. gatishmëri, -a f. gaz, -i m. gazet/ë, -a f. gazetar, -i m. gazmend, -i m. gëlqer/e, -ja f. gëlqeros, -a, -ur gënj/ej, -eva, -yer gënjeshtar, -i m. gërshër/ë, -a f. gërvisht, -a, -ur gërr/yej, -eva, -yer gështenj/ë, -a f. gëzim, -i m. gëzohem! pasth. gëzuar (i, e) mb. gëzuar! pasth. gisht, -i m. glob, -i m.

- gre{ka - gre{i - poluostrov - rak - ograda - gara`a - natprevar - gotovo - gotvi - gotvewe - podgotvenost - radost, gas - vesnik - novinar - radost, slava - var - varosuva - la`e - la`livec - no`ici - grebe - kopa - kosten - radost - milo mi e!

- rados/en, -na - na zdravje!

- prst - globus

goc/ë, -a f. godin/ë, -a f. godit, -a, -ur goj/ë, -a f. gojëdhën/ë, -a f. gom/ë, -a f. gomar, -i m. gonxh/e, -ja f. got/ë, -a f. gosti, -a f. govat/ë, -a f. gozhd/ë, -a f. grack/ë, -a f. grad/ë, -e mb. grah, -a, -ur gravur/ë, -a f. grep, -i m. greqisht ndajf. grek, -u m. gri/j, - va, -rë grimc/ë, -a f. grindem vetv. grindj/e, -a f. grip, -i m. gris, -a, -ur grosh/ë, -a f. grop/ë, -a f. grop/oj, -ova, -uar grua, -ja f.

-

devoj~e zgrada udira usta predanije guma magare pupka ~a{a gozba korito {ajka zamka stepen, ~in tera rezbarstvo jadica gr~ki Grk secka ~estica, troa se kara

-

karanica grip kine grav jama, dupka kopa `ena

83

FJALORTH

84

grumbull, -i m. grumbull/oj, -ova, -uar grunjtë (i,e) mb. grur/ë, -i m. grusht, -i m. gryk/ë, -a f. guask/ë, a f. gur, -i m.

-

kup natrupa p~eni~/en, -na p~enica tupanica grlo {kolka kamen

gurskalitës, -i m. gurthyes, -i m. gusht, -i m. gush/ë, -a f. guxim, -i m. gux/oj, -va, -uar gyp, -i m.

-

kamenorezec kamenolomec avgust gu{a hrabrost smee cev

-

gradi igla rod `irafa site sekoj se sekade sekoga{ isto taka vselena vkupno urda gradi koleno lovi jazik lov spiewe traga osuduva invalid

-

ekstremitet polovi~en polovina dedo baba

Gj gjah, -u m. gjahtar, -i m. gjak, -u m. gjakderdhj/e, -a f. gjakftohtë, mb. gjaknxehtë, mb. gjalp/ë, -i m. gjallë, (i, e) mb. gjallër/oj, -ova, -uar gjarp/ër, -ri m. gjashtë num. gjatë (i, e) mb. gje/j, -ta -tur gjel, -i m. gjelbër (i, e) mb. gjelbërim, -i m. gjell/ë, -a f. gjemb, -i m. gjendem vetv. gjendj/e, -a f. gjerë (i, e) mb. gjerësisht ndajf. gjerman, -i m. gjermanisht ndajf. gjetur, (i,e) mb. gjeth/e, -ja f. gjë, -ja f. gjëm/oj, -ova, -uar gjënd/ër, -ra f.

-

lov lovec krv krvoprolevawe ladnokrvan izbuvliv puter `iv za`ivuva zmija {est dolg, visok nao|a petel zelen zelenilo jadewe trn se nao|a sostojba {irok op{irno

-

Germanec germanski najd/en, -na list ne{to e~i, ofka `lezda

gji, -ri m. gjilpër/ë, -a f. gjini, -a f. gjiraf/ë, -a f. gjithë (të) përem. gjithkush përem. gjithçka përem. gjithkund pr. gjithmonë ndajf. gjithashtu ndajf. gjithësi, -a f. gjithsej ndajf. gjiz/ë, -a f. gjoks, -i m. gju, -ri m. gjuaj, -ta -tur gjuh/ë, -a f. gjueti, -a f. gjum/ë, -i m. gjurm/ë, -a f. gjyk/oj, -ova, -uar gjymtë (i, e) mb. gjymtyr/ë, -a f. gjysmak,-e mb. gjysm/ë,-a f. gjysh, -i m. gjysh/e, -ja f.

FJALORTH

85

H ha, hëngra, ngrënë habi, -a f. hahet pavet. haj/e, -a f. hak, -u m. hakmarrj/e, -a f. hal/ë, -a f. hall, -i m. hall/ë, -a f. hallk/ë, -a f. hamall, -i m. hap, -i m. hap, -a, -ur hapësir/ë, -a f. hapj/e, -a f. hapur (i, e) mb. hapur ndajf. har/e, -ja f. hardhi, -a f. hark, -u m. hart/ë, -a f. hartim, -i m. harxhim, -i m. harr/oj, -ova, -uar harruar (i, e) mb. has, -a, -ur hedh, hodha, hedhur hedhurin/ë, -a f. hekur, -i m. hekuros, -a, -ur hekurudh/ë, -a f. helm, -i m. hell, -i m. hendboll, -i m. heq, hoqa, hequr

-

jade ~udewe se jade jadewe, manxa nagrada osveta koska od riba maka, gri`a tetka alka amal ~ekor otvara prostor otvorawe otvoren otvoreno radost penu{ka lak karta sostav tro{ok zaborava zaboraven sre}ava frla otpadok `elezo pegla `eleznica otrov ra`en rakomet vadi, otrguva

her/ë, -a f. herët ndajf. hershëm (i,e) mb. hesht, -a, -ur heshtj/e, -a f. hën/ë, -a f. hën/ë, -a (e) f. hi, -ri m. hidhem vetv. hidhërim, -i m. hidhër/oj, -va, -uar hidhur, (i, e) mb. hij/e, -a f. hijeshi, -a f. hijesh/ëm (i), -shme (e) mb. hip/i, -a, -ur hith/ër, -ra f. hollë, (i, e) mb. hollë ndajf. holla, -t (të) f. sh. hollësisht ndajf. hov, -i m. hua, -ja f. huaj (i, e) mb. hudh/ër, -ra f. humb, -a, -ur humbj/e, -a f. humbur (i,e) mb. hund/ë, -a f. hutim, -i m. hy/j, -ra, -rë hyrj/e, -ja f.

-

pat/i rano ran mol~i ti{ina mese~ina ponedelnik pepel se frla lutewe nalutuva gor~liv senka ubavina ubav, -a se ka~uva kopriva tenok tenko pari detalno zalet, polet zaem stranec luk gubi zaguba izguben/a nos zabuna vleguva vlez

FJALORTH

I

86 ide, -ja f. ideal, -e mb. identik, -e mb. iki, ika, ikur ilir, -i m. ila], -i m. ilegal, -e mb. im pron. imagjinar, -e mb. imagjinat/ë, -a f. imagjin/oj, -ova, -uar imët (i, e) mb. imit/oj, -ova, -uar import, -i m. inat, -i m.

-

ideja idealen identi~en bega Ilir lek ilegalen moj zamislen fantazija zamisluva siten imitira uvoz inaet

incizim, -i m. individual, -e mb. infektim, -i m. infermier/e, -ja f. informat/ë, -a f. insist/oj, -ova, -uar inxhinier, -i m. iriq, -i m. ishull, -i m. italian, -i m. italisht ndajf. itinerar, -i m. ithtar, -i m. izol/oj, -ova, -uar

-

snimawe poedine~en infekcija med. sestra informacija insistira in`ener e` ostrov Italijanec italijanski vozen red privrzanik izolira

jet/ë, -a f. jetësor, -e mb. jetim, -i m. jetimor/e, -ja f. jet/oj, -ova, -uar jo pjes. joalkoolik, -e, mb. jonë pr. jorgan, -i m. josh, -a, -ur joshës, -e mb. jote pr. jubile, -u m. jug, -u m. jug/ë, -a f. jugor, -e m.

-

`ivot `ivoten sira~e sira~ki dom `ivee ne bezalkoholen na{a jorgan privlekuva privle~en tvoja jubilej jug ju`ni veter ju`en

J ja pj. jak/ë, -a f. jam, qeshë, qenë janar, -i m. jap, dhashë, dhënë japonez, -i m. japonisht ndajf. jargavan, -i m. jarg/ë, -a f. jasemin, -i m. jastëk, -u m. jashtë ndajf. jasht/ëm (i) m. -me (e) f. jashtëzakonisht ndajf. jav/ë, -a f. javor, -e mb. jehon pavet. jehon/ë, -a f. jelek, -u m.

-

eve jaka sum januar dava Japonec japonski jorgovan ligi jasmin pernica nadvor nadvore{en izvonredno sedmica nedelen e~i ek elek

FJALORTH

K ka, -u m. kabin/ë, -a f. kabllo, -ja f. kaç/e, -ja f. kaçkavall, -i m. kaçurrel, -e mb. kafaz, -i m. kaf/e, -ja f. kafene, -ja f. kafkë, -a m. kafsh/ë, -a f. kafsh/oj, -ova, -uar kajsi, -a f. kala, -ja f. kalb, -a, -ur kalbur (i,e) mb. kalendar, -i m. kal/ë, -i m. kalër/oj, -ova, -uar kalimtar, -i m. kal/oj, -ova, uar kalorës, -i m. kalorifer, -i m. kaltër, (i, e) mb. kaluar (i,e) mb. kallëzues, -i m. kalli, -ri m. kam, pata, pasur kamban/ë, -a f. kameraman, -i m. kamerier, -i m. kamomil, -i m. kampion -i m. kan/ë, -a f. kanos, -a, -ur kanosj/e, -a f. kanotier/e, -ja f. kantier/ë, -a f. kap, -a, -ur kapak, -u m. kapel/ë, -a f. kapërc/ej, -eva, -yer kapës/e, -ja f. kapitull, -i m. kaq ndajf. karafil, -i m. karkalec, -i m. karot/ë, -a f.

-

vol kabina kabel {ipka ka{kaval kadrav kafez kafe kafeana ~erep `ivotno kasnuva kajsija kale trule trul, -a kalendar kow java minuva~ pominuva java~ radijator sin, -a minat, -a prirok klasje imam kambana kamerman kelner kamilica {ampion bokal zakanuva zakana mai~ka gradili{te fa}a kapak kapa pominuva {tipka poglavje tolku karanfil skakulec morkov

kartolin/ë, -a f. karrig/e, -ia f. karroc/ë, -a f. kasoll/e, -ja f. kasht/ë, -a f. kat, -i m. katër num. katror, -i m. katund, -i m. kavanoz, -i, m. kazm/ë, -a f. kec, -i m. keq ndajf. keq(e) (i, e) mb. keqës/oj, -ova, -uar ket/ër, -ri, m. këmb/ë, -a f. këmbësor, -i m. këmb/ej, -eva, -yer këmbimor/e, -ja f. këmish/ë, -a f. kënaq, -a, -ur kënaqem vetv. kënaqësi, -a f. kënaqur (i, e) mb. kënd, -i m. kënet/ë, -a f. këndej ndajf. kënd/oj, -ova, -uar këng/ë, -a f. këngëtar, -i m. këpuc/ë, -a f. këput, -a, -ur kërc/ej, -eva, -yer kërkes/ë, -a f. kërk/oj, -ova, -uar kërmill, -i m. kërpudh/ë, -a f. kërthiz/ë, -a f. këst, -i m. kësul/ë, -a f. kësulëkuq/e, -ja f. këshill/ë, -a f. këshill/oj, -ova, -uar kështjell/ë, -a f. kështu ndajf. këtu ndajf.

-

razglednica stolica kola, koli~ka koliba slama kat ~etiri kvadrat selo tegla kopa~ jare lo{o lo{, -a vlo{uva ververica noga pe{ak razmenuva menuva~nica ko{ula zadovoluva u`iva zadovolstvo zadovolen agol mo~uri{te navaka pee pesna pea~ ~evel kine skoka barawe bara pol`av pe~urka papok rata kapa crvenkapa sovet

-

sovetuva tvrdina vaka tuka

87

FJALORTH

88

kinema, -ja f. kitar/ë, -a f. klas/ë, -a f. kllap/ë, -a f. kock/ë, -a f. kod, -i m. kod/ër, -ra f. kofsh/ë, -a f. koh/ë, -a f. kok/ë, -a f. kokëçarj/e, -a f. koll/ë, -a f. kolltuk, -u m. kombësi, -a f. komodin/ë, -a f. kompas, -i m. kompetenc/ë, -a f. komplot, -i m. komposto, -ja f. konsum, -i m. konsumator, -e mb. kontakt, -i m. kontribut, -i m. kontroll, -i m. kops/ë, -a f. kopsit, -a, -ur kopsht, -i m. korb, -i m. korniz/ë, -a f. korr, -a, -ur korrent, -i m. korridor, -i m. korrier, -i m. korrik, -u m. kos, -i m. kostum, -i m. kot ndajf. kotë (i,e) mb. kozmos, -i m. krah, -u m. kraharor, -i m. krahas/oj, -ova, -uar kravat/ë, -a f. kreh, -a, -ur kreh/ër, -ri m. kremt/oj, -ova, -uar krenar, -e mb.

-

kino gitara u~ilnica zagrada koska zakonik rid but vreme glava gri`a ka{lica foteqa nacionalnost komoda {estar nadle`nost zavera kompot potro{uva~ka potro{uva~ spoj pridones kontrola kop~e zakop~uva gradina gavran okvir, ramka `nee struja hodnik kurir juli kiselo mleko kostum xabe, zaludno zalud/en, -na kosmos ramo, raka gradi sporeduva vratovrska ~e{la ~e{el slavi gord

krenari, -a f. krevat, -i m. krijes/ë, -a f. krij/oj, -ova, -uar krim, -i m. krimb, -i m. krip/ë, -a f. kripor/e, -ja f. kr/ua, -oi m. kr/uaj, -ova, -uar krye, -t as. kr/yej, -eva, -yer kryeqytet, -i m. kryesisht ndajf. kryetar, -i m. kth/ej, -eva, -yer kthes/ë, -a f. kthjellët, (i, e) mb. ku ndajf. kudo ndajf. kufi, -ri m. kujdestar, -i m. kujtim, -i m. kukull, -a f. kulm, -i m. kull/oj, -ova, -uar kullotë, -a f. kumbull, -a f. kumtes/ë, -a f. kunat, -i m. kunat/ë, -a f. kundër, ndajf. kungull, -i m. kupt/oj, -ova, -uar kuq(e) (i, e) mb. kur ndajf. kuror/ë, -a f. kurs/ej, -eva, -yer kurrë ndajf. kurriz, -i m. kush për. kushëri, -ri m. kusht, -i m. kusht/oj, -ova, -uar kuzhin/ë, -a f. kyç, -i m.

-

gordost krevet bitie sozdava zlo~in crv sol solarnik izvor, ~e{ma ~e{a glava vr{i glaven grad voglavnom pretsedatel vra}a krivina bistar, vedar kade sekade granica de`uren spomen kukla vrv, pokriv cedi pasi{te sliva soop{tenie dever snaa, jatrva protiv tikva razbira crven,-a koga venec {tedi nikoga{ ‘rbet koj bratu~ed uslov

- ko{ta - kujna - klu~, zglob

FJALORTH

89

L laborator, -i m. lag, -a, -ur lagështi, -a f. lagur (i,e) mb. lagj/e, -ja f. lahem vetv. la/j, -va, -rë lajm, -i m. lajmër/oj, -ova, -uar lajthi, -a f. lak/ër, -ra f. lak/oj, -ova, -uar lakuriq, -i m. lakuriq, -e mb. lamtumirë pasth. laps, -i m. larg ndajf. largësi, -a f. largët (i, e) mb. larm/ë -e (i, e) mb. lart ndajf. lartë (i, e) mb. lashtë (i, e) mb. lavdër/oj, -ova, -uar lavdi, -a f. le pj. ledhat/oj, -ova, -uar leh, -a, -ur lehtë (i, e) mb. lehtë ndajf. lej/e, -a f. lejlek, -u m. lej/oj, -ova, -uar lemz/ë, -a f. lepu/r, -i m. lesh, -i m. let/ër, -ra f. letërnjoftim, -i m. letërsi, -a f. lex/oj, -ova, -uar lexues, -i m. lë, lashë, lënë

-

laboratorija navla`nuva vlaga vla`en naselba se mie mie, pere vest izvestuva le{nik zelka svitkuva liljak gol zbogum moliv daleku dale~ina dale~en {aren, - a gore, visoko visok, -a dreven pofaluva slava neka gali lae lesen lesno dozvola {trk dozvoluva ikawe zajak volna hartija li~na karta kni`evnost ~ita ~itatel ostava

lëkund, -a, -ur lëkur/ë, -a f. lëm/oj, -ova, -uar lënd/ë, -a f. lënd/oj, -ova, -uar lënduar (i, e) mb. lëng, -u m. lëngët (i, e) mb. lëpi/j, -va, -rë lësh/oj, -ova, -uar lëvdat/ë, -a f. lëviz, -a, -ur lëvizj/e, -a f. lëvor/e, -ja f. lëvr/oj, -ova, -uar lib/ër, -ri m. librari, -a f. lidh, -a, -ur lidhj/e, -a f. limon, -i m. limonat/ë, -a f. lind, -a, -ur lindj/e, -a f. liqen, -i m. lirë (i, e) mb. lirë ndajf. liri, -a f. lis, -i m. litar, -i m. lod/ër, -ra f. lodhur (i, e) mb. loj/ë, -a f. lojtar, -i m. lopat/ë, -a f. lop/ë, a f. lot, -i m. luaj, -ta, -tur luan, -i m. luft/ë, -a f. lug/ë, -a, f. lugin/ë, -a f. lukth, -i m.

-

ni{a ko`a gali materija povreduva povreden te~nost, sok te~/en, -na li`e pu{ta pofalba se dvi`i dvi`ewe lu{pa ora kniga kni`arnica vrzuva vrska limon limonada ra|a istok / ra|awe ezero sloboden evtino sloboda steblo ja`e igra~ka umoren igra igra~ lopata krava solza igra lav borba la`ica dolina `eludnik

FJALORTH

90

lul/e, -ja f. lulëz/oj, -ova, -uar lum/ë, -i m. lumtur (i, e) mb. lundr/oj, -ova, -uar lut, -ta, -ur

-

lutj/e, -ja f. lyej, leva, lyer lyp, -a, -ur lypës, -i m.

cve]e cveta reka sre}en plovi moli

-

molba ma~ka pita pita~

Ll llaç, -i m. llafazan, -i m. llak, -u m. llakim, -i m. llamarin/ë, -a f. llamb/ë, -a f. llogari, -a f.

-

llogaritj/e, -a f. lloj, -i m. lloj-lloj ndajf. llokum, -i m. llotari, -a f. lloz, -i m. llullë, -a f.

malter drdorko lak lakirawe lim lamba smetka

-

presmetka vid raznoviden lokum lotarija poluga lule

M mac/e, -ja f. ma]ok, -u m. madje pj. madh (i, e) mb. madhësi, -a f. madhështor, -e mb. magazin/ë, -a f. magjeps, -a, -ur magji, -a f. mahi, -a f. maj, -i m. maj/ë, -a f. majmë (i, e) mb. majdanoz, -i m. majtas ndajf. majtë (i, e) mb. makin/ë, -a f. makut, -e mb. mal, -i m. malësi, -a f. malësor, -i m.

-

ma~ka ma~or duri golem golemina veli~estven magacin ma|epsuva magija {ega maj vrv ugoe/n, -na magdonos levo lev, -a kola, ma{ina lakom planina gora goranec

mall, -i m. mall, -i, m. mallkim, -i m. mami, -a f. man, -i m. manaferr/ë, -a f. mandarin/ë, -a f.

Manastir, -i m. mandej ndajf. mangët (i, e) mb. manushaq/e, -ja f. maqedonas, -i m. maqedonisht ndajf. marangoz, -i m. margaritar, -i m. marinar, -i m. mars, -i m. mart/ë, -a (e) f. martes/ë, -a f. martuar (i, e) mb. marrë (i, e) mb.

-

stoka, imot taga, nostalgija kletva babica dudinka kapina mandarina Bitola potoa necelosen temjanu{ka Makedonec makedonski stolar biser mornar mart vtornik brak `enet, ma`ena glupav

FJALORTH marr, mora, marrë marramendj/e, -a f. marrëdhëni/e, -a f. marrës, -i m. marrëveshj/e, -a f. mas/ë, -a f. mashkull, -i m. mashtrim, -i m. mat, -a, -ur matj/e, -a f. matur (i, e) mb. maz/ë, -a f. mbaj, -ta, -tur mbarë ndajf. mbarim, -i m. mbar/oj, -ova, -uar mbart, -a, -ur mbartës, -i m. mbath, -a, -ur mbathj/e, -a f. mbe/s, -ta, -tur mbes/ë, -a f. mbeturin/ë, -a f. mbërth/ej, -eva, -yer mbështet, -a, -ur mbësht/jell, -olla, -jellur mbështjellës, -i m. mbi parafj. mbiem/ër, -ri m. mbikalim, -i m. mbikëqyrës, -i m. mbin pavet. mbishkrim, -i m. mbjell, mbolla, mbjellë mbl/edh, -odha, -edhur mbledhj/e, -a f. mbrapsht, ndajf. mbres/ë, -a f. mbret, -i m. mbretëri, -a f. mbrëmj/e, -a f. mbrëmë ndajf. mbroj, -ta, -tur mbrojtës, -i m. mbrojtj/e, -a f. mbules/ë, -a f. mbul/oj, -ova, -uar

-

zema vrtoglavica odnos prima~ dogovor merka ma{ko prevara meri merewe umeren/a kajmak dr`i sre}no kraj zavr{uva nosi nosa~ obuva obuvki ostanuva vnuka otpad zakop~uva potpira zavitkuva omot na, nad, vrz prezime nadvoznik nadzornik niknuva natpis see sobira sobir, ostanok naopaku vpe~atok kral kralstvo ve~er sno{ti brani

-

branitel odbrana postelnina pokriva

mbuluar (i, e) mb. mbush, -a, -ur mbushj/e, -a f. mbushur (i, e) mb. mbyll, -a, -ur mbyllur (i, e) mb. mbyt, -a, -ur me paraf. medoemos, ndajf. megjithatë lidh. megjithëse lidh. mekanik, -u m. mel, -i m. memec, -i m. mençur (i, e) mb. mendj/e, -a f. mendim, -i m. mend/oj, -ova, -uar menduar, (i,e) mb. mens/ë, -a f. menjëherë ndajf. merimang/ë, -a f. merit/ë, -a f. merit/oj, -ova, -uar mes, -i m. mesatar, -e mb. mesatarisht, ndajf. mesazh, -i m. mesdit/ë, -a f. mesdhetar, -e mb. mesnat/ë, -a f. mes/ëm (i),-me (e) mb. mesjet/ë, -a f. mesor/e, -ja f. met/ë, -a (e) f. mezi ndajf. më pj. mëditj/e, -a f. mëhall/ë, -a f. mëkat, -i m. mëlçi, -a f. mëmëdhe, -u m. mëndafsh, -i m. mëng/ë, -a f. mëngjes, -i m. mënyr/ë, -a f. mënjan/oj, -ova, uar

-

pokrien polni polnewe polnet zatvora zatvoren ubiva so mora sepak iako mehani~ar proso nem pameten pamet mislewe razmisluva zamislen menza vedna{ pajak zasluga zaslu`uva sredina sred/en, -na prose~no poraka pladne srednozemen polno} sred/en, -na sreden vek predsobje mana edvaj u{te, ve}e dnevnica maalo grev xiger tatkovina svila rakav utro na~in otklonuva

91

FJALORTH

92

mërkur/ë, -a (e) f. mërzi, -a f. mërzitj/e, -a f. mësim, -i m. mës/oj, -ova, -uar mësues, -i m. mëshir/ë, -a f. mështek/ën, -na f. mëz, -i m. mëzat, -i m. mi, -u m. miell, -i m. mih, -a, -ur mik, -u m. mikpritës, -e mb. mikpritj/e, -a f. milingon/ë, -a f. minator, -i m. minier/ë, -a f. mirë ndajf. mirë (i, e) mb. mirëdita pasth. mirëmbrëma pasth. mirëmbajtj/e, -a f. mirupafshim pasth. mis/ër, -ri m. mish, -i m. mishngrënës, -e mb. mitur (i, e) mb. miz/ë, -a f. mizor, -e mb. mjaft, ndajf. mjalt/ë, -i m. mjegull, -a f. mjek, -u m. mjel, mola, mjelë mjellm/ë, -a f. mjer/ë, (i,e) mb. mjerim, -i m. mjet, -i m.

-

sreda dosada dosaduvawe lekcija u~i u~itel milost breza `drebe bik glu{ec bra{no kopa prijatel gostolubiv gostoprimstvo mravka rudar rudnik dobro dobar dobar den dobra ve~er odr`uvawe dogledawe p~enka meso mesojadec maloleten muva krvnik dosta, dovolno med magla lekar molze lebed beden beda sredstvo

mllef, -i m. mobili/e, -a f. mohim, -i m. moh/oj, -ova, -uar moll/ë, -a f. mollëkuq/e, -ja f. monedh/ë, -a f. mos pjes. moskuptim, -i m. mosh/ë, -a f. mot, -i m. mot/ër, -ra f. mposht, -a, -ur mpreh, -a, -ur mprehtë (i, e) mb. mrekulli, -a f. mrekulluesh/ëm, -me mb. muaj, -i m. mulli, -ri m. mund, -a, -ur mundësi, -a f. mundës/oj, -va, -uar mundim, -i m. mund/oj, -ova, -uar munges/ë, -a f. mung/oj, -ova, -uar mur, -i m. murator, -i m. muros, -a, -ur murg, -u m. mustaqe, -t f. sh. mushk/ë, -a f. mushkëri, -a f. mushkonj/ë, -a f. musht, -i m. muzg, -u m. mysafir, -i m.

-

bes name{taj negirawe negiram jabolko bubamara moneta ne, nemoj nedorazbirawe

- vozrast

-

vreme sestra porazuva naostruva ostar ~udo prekrasen mesec vodenica, mlin mo`e (porazuva) - mo`nost - ovozmo`uva - napor, trud - ma~i - otsustvo - otsusvuva - yid - yidar - zayiduva - monas - musta}i - maska, mule - bel drob - komarec - {ira - samrak - gostin

FJALORTH

N naiv, -e mb. nallban, -i m. nam, -i m. nat/ë, -a f. natyr/ë, -a f. natyrisht ndajf. nda/j, -va, -rë ndajfolj/e, -a f. ndal, -a, -ur ndarë (i, e) mb. ndaras ndajf. nder, -i m. nder/oj, -ova, -uar ndersh/ëm (i) mb. ndeshj/e, -a f. ndez, -a, -ur ndezur (i, e) mb. ndër parafj. ndërgjegj/e, -ja f. ndërkaq ndajf. ndërkohë ndajf. ndërlik/oj, -ova, -uar ndërmjet paraf. ndërmarrj/e, a f. ndërpre/s, -va, -rë ndërsa lidh. ndërtes/ë, -a f. ndërt/oj, -ova, -uar ndërtuar (i, e) mb. ndërres/ë, -a f. ndërr/oj, -ova, -uar ndiej, ndjeva, ndier ndihm/ë, -a f. ndihm/oj, -ova, -uar ndjek, ndoqa, ndjekur ndjenj/ë, -a f. ndjes/ë, -a f. ndodh, -a, -ur ndodhi, -a f. ndodhem vetv. ndonëse lidh. ndonjë pr. ndonjëherë ndajf. ndot, -a, -ur ndreq, -a, -ur ndoshta pj. ndriç/oj, -ova, -uar ndryshe ndajf.

- naiven - nalbat - glas, ugled - no} - priroda - sekako, se razbira - deli - prilog - zapira - razdelen - oddelno - ~est - po~ituva - ~esen - natprevar - zapaluva - zapalen - ispod, me|u - sovest - dodeka - me|uvreme - uslo`nuva - pome|u - pretprijatie - prekinuva - dodeka - zgrada - gradi - izgraden - smena - menuva - ~uvstvuva - pomo{ - pomaga - sledi, goni - ~uvstvo - pro{ka - se slu~uva - slu~ka - se nao|a - iako - nekoj - ponekoga{ - valka, zagaduva - poprava - mo`ebi - sveti - poinaku

ndryshim, -i m. ndrysh/oj, -ova, -uar ndytë, (i, e) mb. nesër ndajf. nevoj/ë, -a f. nevojtor/e, -ja f. në paraf. nëm/ë, -a f. nën paraf. nën/ë, -a f. nënshkrim, -i m. nënshkr/uaj, -ova, -uar nënshtr/oj, -ova, -uar nëntë num. nëntor, -i m. nënviz/oj, -ova, -uar nëpër paraf. nëpunës, -i m. nëse lidh. nga paraf. nga dita në ditë ndajf. ngadalë ndajf. ngado ndajf. ngark/oj, -ova, -uar nga/s, -va, -rë ngec, -a, -ur ngel, -a, -ur ngop, -a, -ur ngopur, (i, e) mb. ngordh, -a, -ur ngr/e, -ita, -itur ngri/j, -va, -rë ngroh, -a, -ur ngrohtë ndajf. ngrohtësi, -a f. nguc, -a, -ur ngul, -a, -ur ngushëllim, -i m. ngushtë ndajf. ngushtë (i, e) mb. ngutem vetv. ngja/j, -va, -rë ngjall, -a, -ur ngja/n, -u, -rë ngjarj/e, -a f. ngjashmëri, -a f. ngjit, -a, -ur ngjitem vetv.

-

promena menuva valkan, -a utre potreba toalet na, (vo) kletva pod majka potpis potpi{uva pot~inuva devet noemvri potcrtuva niz, po slu`benik ako, dokolku od (od kade) od den na den poleka nasekade tovari vozi zaostanuva ostanuva zasituva zasiten pcovisuva podignuva smrznuva gree toplo, prijatno toplina zadeva zabiva so~uvstvo tesno tes/en, -na brza li~i za`ivuva

-

se slu~uva nastan sli~nost zalepuva se ka~uva

93

FJALORTH

94

ngjyr/ë, -a f. nikoqir, -i m. nip, -i m. nis, -a, -ur nisem vetv. nism/ë, -a f. nofull, -a f. not, -i m. not/ë, -a f. num/ër, -ri m. numër/oj, -ova, -uar nus/e, -ja f.

-

boja doma}in vnuk po~nuva trgnuva inicijativa vilica plivawe ocenka broj broi nevesta

nxehtë ndajf. nxënës, -i m. nxi/j, -va, -rë nxit, -a, -ur nxit/oj, -ova, -uar nxjerr, nxora, nxjerrë nyj/ë, -a f.

-

toplo u~enik pocrnuva potiknuva brza vadi zglob, ~len (gram.)

njëqind num. njësi, -a f. njësoj ndajf. njëzet num. njëlloj ndajf. njoft/oj, -ova, -uar njoftim, -i m. njoh, -a, -ur njohës, -i m. njohur (i, e) mb. njoll/ë, -a f.

-

sto celina, edinica isto dvaeset isto zapoznava soop{tenie poznava poznava~ poznat/a damka

Nj nja pj. njehës/oj, -ova, -uar njelmët (i, e) mb. njerëzi, -a f. njerëzisht ndajf. njeri, -u m. njerk/ë, -a f. një num. njëjës, -i m. njëjtë (i, e) mb. njëherë ndajf. njëkohësisht ndajf.

-

okolu presmetuva solen ~ove~nost ~ove~no ~ovek ma}ea eden ednina ist/a edna{ istovremeno

O obligim, -i m. oblig/oj, -ova, -uar oborr, -i m. od/ë, -a f. ofiçin/ë, -a f. ofiqar, -i m. ofr/oj, -ova, -uar oksigjen, -i m. ombrell/ë, -a f. oper/oj, -ova, -uar oqean, -i m. orar, -i m.

-

obvrska obvrzuva dvor odaja rabotilnica mati~ar nudi kislorod ~ador operira okean raspored

or/ë, -a f. orëndreqës, -i m. oreks, -i m. orendi, -të f. sh. organizat/ë, a f. origjin/ë, -a f. oriz, -i m. orvatj/e, -a f. ose lidh. oxhak, -u m. oxhakpastrues, -i m.

-

~as, ~asovnik ~asovni~ar apetit name{taj organizacija poteklo oriz nastojuvawe ili oxak oxa~ar

FJALORTH

P pa paraf. paaftë (i, e) mb. pag/uaj, -ova, -uar paguar (i, e) mb. pages/ë, -a f. pagëz/oj, -va, -uar pajis, -a, -ur pajtim, -i m. pajt/oj, -ova, -uar pak ndajf. paket/ë, -a f. pakënaqur (i, e) mb. pakryer (i, e) mb. pal/ë, -a f. palos, -a, -ur pallto, -ja f. pallat, -i m. pambuk, -u m. pamj/e, -a f. pantallona, -t f. sh. pantof/ël, -la f. panjohur (i, e) mb. papaguar (i, e) mb. papritmas, ndajf. papunë, (i, e) mb. paq/e, -ja f. para, -ja f. para parafj. paradite, ndajf. parafundit, (i, e) mb. paraparë, (i, e) mb. pardje ndajf. pardesy, -ja f. parë (i, e) mb. parë (më) ndajf. parfum, -i m. par/k, -u m. parvjet ndajf. pas paraf. pasdite ndajf. pasnesër ndajf. pasoj/ë, -a f. pasqyr/ë, -a f. pastaj ndajf. past/ë, -a f. past/ë, -a f. pastër (i, e) mb. pastr/oj, -ova, -uar

-

bez nesposoben pla}a isplaten pla}awe krsti opremuva soglasnost smiruva malku paket nezadovolen nezavr{en par svitka, dipli palto palata, zgrada pamuk pogled, izgled pantaloni vle~ki nepoznat neplaten neo~ekuvano nevraboten mir pari pred predpladne predposleden predviden zav~era mantil prv/a porano parfem park preklani po, zad popladne zadutre posledica ogledalo

-

potoa pasta za zabi kola~ ~ist ~isti

pasur (i, e) mb. pasuri, -a f. patat/e, -ja f. pecet/ë, -a f. peng/oj, -ova, -uar pem/ë, -a f. pe, -ri m. perd/e, -ja f. perëndi, -a f. perëndim, -i m. perim/e, -t sh f. person, -i m. pesë num. pesëdhjetë num. pesëmbëdhjetë num. pesh/ë, -a f. pesh/oj, -ova, -uar peshk, -u m. peshkim, -i m. peshkatar, -i m. petull, -a f. pezmatim, -i m. pëlhur/ë, -a f. pëlq/ej, -eva, -yer pëllumb, -i m. për parafj. përballë parafj. përbashkët (i, e) mb. përcakt/oj, -ova, -uar përditë ndajf. përdor, -a, -ur përfit/oj, -ova, -uar përfund/oj, -ova, -uar përfshi/j, -va, -rë përgatit, -a, -ur përgjigj/e, -ja f. përgjithësisht ndajf. përgjysmë ndajf. përhap, -a, -ur përherë ndajf. përhim/ë, -e (i, e) mb. përjashta ndajf. përjetë ndajf. përkëdhel, -a, -ur përkth/ej, -va, -yer përmendsh ndajf. përpara ndajf. përparim, -i m.

-

bogat bogatstvo kompir salvetka pre~i ovo{ka konec zavesa gospod zapad zelen~uk lice, li~nost pet pedeset petnaeset te`ina izmeruva riba ribolov ribar mekici zapalenie tkaenina dopa|a gulab za sproti zaedni~ki odreduva sekoj den upotrebuva profitira zaklu~uva opfa}a podgotvuva odgovor op{to polovina ra{iruva sekoga{ siv nadvor do`ivotno

-

gali preveduva napamet pred, napred napredok

95

FJALORTH

96

përpjetë ndajf. përqaf/oj, -ova, -uar përsëri ndajf. përshëndet, -a, -ur përshëndetj/e, -a f. përshkrim, -i m. përshtat, -a, -ur përt/oj, -ova, -uar përveç parafj. përz/iej, -jeva, -ier përrall/ë, -a f. përr/ua, -oi m. pi, -va, -rë piano, -ja f. pik/ë, -a f. piktor, -i m. piktur/ë, -a f. pirun, -i m. pish/ë, -a f. pishin/ë, -a f. pij/e, -a f. pik/ë, -a f. pikëllim, -i m. pizhame, -t f. sh. pjat/ë, -a f. pjek, poqa, pjekur pjekur (i, e) mb. pjep/ër, -ri m. pjes/ë, -a f. pjesëtar, -i m. pjeshk/ë, -a f. plag/ë, -a f. plak, -u m. plas, -a, -ur plazh, -i m. pleh, -u m. plep, -i m. plot ndajf. plotës/oj, -ova, -uar plotësisht ndajf. plumb, -i m. po pj. poh/oj, -ova, -uar polak, -u m. polonisht ndajf. popull, -i m. por lidh. porosi, -a f.

-

nagore pregrnuva povtorno pozdravuva pozdrav opis prilagoduva mrazi osven me{a prikazna potok pie pijano to~ka, poen slikar slika viqu{ka bor bazen pijalok to~ka, kapka taga pi`ami ~inija pe~e pe~en diwa del ~len praska rana starec puknuva pla`a |ubre topola polno popolnuva celosno kur{um, olovo da potvdruva Poqak polski narod no poraka

porosit, -a, -ur portokall, -i m. post/ë, -a f. poshtë ndajf. pothuaj pj. pra pj. prag, -u m. pran/oj, -ova, -uar pranver/ë, -a f. prandaj lidh. pranë parafj. prapa ndajf. prapë (i, e) mb. preh/ër, -ri m. prek, -a, -ur premt/e, -ja (e) f. premt/oj, -ova, -uar pre/s, -va, -rë pres, prita, pritur prill, -i m. prind, -i m. prish, -a, -ur prishur (i, e) mb. prodhim, -i m. prov/ë, -a m. provim, -i m. prov/oj, -ova, -uar prush, -i m. pse ndajf. pul/ë, -a f. pulëbardh/ë, -a f. pulov/ër, -ra f. pull/ë, -a f. pun/ë, -a f. pun/oj, -ova, -uar punëtor, -i m. pus, -i m. pushim, -i m. push/oj, -ova, -uar pushk/ë, -a f. puth, -a, -ur pye/s, -ta, -tur pyetj/e, -a f. pyll, -i m. pylltar, -i m.

-

pora~uva portokal po{ta dolu re~isi zna~i prag prima prolet zatoa do zad naopak skut dopira petok vetuva se~e ~eka april roditel rasipuva rasipan proizvod test, proba ispit probuva `ar zo{to koko{ka galeb pulover marka rabota raboti rabotnik bunar odmor odmara pu{ka baknuva pra{uva pra{awe

- {uma - {umar

FJALORTH

97

Q qaf/ë, -a f. qa/j, -va, -rë qark/oj, -ova, -uar qarkullim, -i m. qartë (i, e) mb. qartë ndajf. qelb, -i m. qelb, -a, -ur qeliz/ë, -a f. qelq, -i m. qen, -i m. qend/ër, -ra f. qengj, -i m. qeni/e, -a f. qep, -a, -ur qep/ë, -a f. qeras, -a, -ur qesh, -a, -ur qesharak, -e mb. qershi, -a f. qershor, -i m. qeshur (i, e) mb. qetë (i, e) mb. qetësi, -a f. qetës/oj, -ova, -uar qeth, -a, -ur që lidh. që pr. qëllim, -i m. qëllimisht ndajf. qëll/oj, -ova, -uar

-

vrat pla~e zaokru`uva promet jasen jasno gnoj smrdi kletka staklo ku~e centar jagne bitie {ie kromid ~esti se smee sme{en cre{a juni nasmean miren ti{ina smiruva postri`uva deka, {to koj, koja cel namerno pogoduva

qëndrim, -i m. qëndr/oj, -va, -uar qëndis, -a, -ur qëndisur (i, e) mb. qiell, -i m. qilim, -i m. qim/e, -ja f. qind num. qira, -ja f. qiri, -ri m. qitj/e, -a f. qoft/e, -ja f. qortim, -i m. qort/oj, -ova, -uar qorr, -e mb. quaj, -ta, -tur quhem vetv. qumësht, -i m. qymyr, -i m. qyp, -i m. qyq/e, -ja f. qysh ndajf. qytet, -i m. qytez/ë, -a f. qytetar, -i m.

-

stav stoi veze vezen nebo kilim vlakno sto kirija sve}a

-

strela{tvo }oftiwa ukor kara slep, -a vika se vika mleko }umur }up kukavica kako, otkako grad grat~e gra|anin

FJALORTH

R 98

rac/ë, -a f. radio, -ja f. radh/ë, -a f. radhit, -a, -ur raft, -i m. rajon, -i m. raki, -a f. raport, -i m. ras/ë, -a f. rast, -i m. rastësisht ndajf. re, -ja f. re (e) mb. reçel, -i m. rehat ndajf. rekomand/oj, -ova, -uar rend, -i m. respekt, -i m. respekt/oj, -va, -uar restorant, -i m. revist/ë, -a f. revol/e, -ja f.

-

rasa radio red redi polica region rakija izve{taj pade` slu~aj slu~ajno oblak nova, mlada slatko, xem raat prepora~uva red po~it po~ituva restorant spisanie revolver

rezerv/oj, -ova, -uar rezistenc/ë, -a f. rëndë (i, e) mb. rëndë ndajf. rëndësi, -a, f. rënd/oj, -va, -uar rëndom, ndajf. rëni/e, -a f. rër/ë, -a f. ri (i) mb. ringjall, -a, -ur rini, -a f. risi, -a f. roj/e, -a f. ruaj, -ta, -tur ruhem vetv. rumanisht ndajf. rumun, -i m. rus, -i m. rusisht ndajf.

-

rezervira otpor te`ok te{ko va`nost ote`nuva obi~no pad pesok nov, mlad o`ivuva mladost novost stra`a ~uva se ~uva romanski Romanec Rusin ruski

rrezik, -u m. rrezikshëm (i) mb. rrezikshme (e) mb. rrëf/ej, -eva, -yer rrëmb/ej, -eva, -yer rrëmbyes, -i m. rrëm/oj, -ova, -uar rrëmuj/ë, -a f. rrën/oj, -ova, -uar rrënuar (i, e) mb. rrënj/ë, -a f. rrëqethem vetv. rrëz/ë, -a f. rrëshq/as, -ita, -itur rrëzohem vetv. rrëz/oj, -ova, -uar rri, ndenja, ndenjur rrip, -i m. rrit, -a, -ur rritem vetv.

-

opasnost opasen opasna raska`uva grabnuva grabnuva~ kopa gu`va uriva urnat koren se nae`uva podno`je lizga pa|a soboruva sedi remen zgolemuva raste

Rr rrafsh, -i m. rrafshët (i, e) mb. rrah, -a, -ur rrallë (i, e) mb. rrallë ndajf. rregull, -i m. rregull/oj, -ova, -uar rregullor/e, -ja f. rregullisht ndajf. rrej, -ta, -tur rrept (i, e) mb. rreptësisht ndajf. rresht, -i m. rreth, -i m. rreth ndajf. rrethan/ë, -a f. rreth/oj, -ova, -uar rrethuar (i, e) mb. rrez/e, -ja f. rrezitem vetv.

-

ramnina ramen tepa redok retko pravilo sreduva pravilnik redovno la`e strog strogo niza krug, okolina okolu okolnost opkoluva opkolen/a zrak se son~a

FJALORTH rrjedh, rrodhi, rrjedhur rrjet, -i m. rrjet/ë, -a f. rrobaqepës, -i m. rrob/ë, -a f. rroj, -ta, -tur rroj/ë, -a f. rrokullis, -a, -ur rrot/ë, -a f. rrotull ndajf.

-

rruaj, rrova, rruar rrudh, -a, -ur rrufe, -ja f. rrug/ë, -a f. rrumbullakët (i,e) mb. rrush, -i m. rruzull, -i m. rrym/ë, -a f.

te~e mre`a (sistem) mre`a (ribolov) {iva~ kostum `ivee bri~ewe trkala trkalo (na)okolu

-

bri~e gu`va grom ulica trkalezen grozje sfera struja

S sa ndajf. saj (i, e) pr. saj/ë, -a f. sakaq ndajf. saksi, -a f. saktësisht ndajf. saktë (i, e) mb. salc/ë, -a f. saldator, -i m. sald/oj, -ova, -uar sallam, -i m. sallat/ë, -a f. sandal/e, -ja f. sapo ndajf., lidh. sapun, -i m. sasi, -a f. secil/i, -a pr. sekond/ë, -a f. sekret, -i m. seli, -a f. send, -i m. sepse lidh. së bashku ndajf. sëmurë (i, e) mb. sëmundj/e, -ja f. sëpat/ë, -a f. sërish, ndajf. së shpejti ndajf. si ndajf. sidomos pj. siguri, -a f. sigurisht ndajf. sigurt (i, e) mb. sigur/oj, -ova, -uar sillem vetv.

-

kolku nejzin sanka vedna{ saksija to~no to~en sos zavaruva~ zavaruva salama salata sandali samo {to sapun koli~estvo sekoj/a sekunda tajnosta sedi{te predmet bidej}i zaedno bolen bolest sekira povtorno naskoro kako osobeno sigurnost, bezbed. sigurno siguren osiguruva se odnesuva

sinqerisht ndajf. sinqertë (i, e) mb. sipas parafj. sipërfaq/e, -ja f. sirtar, -i m. sivjet ndajf. sjell, solla, sjellë sjellj/e, -a f. sjellshëm (i) mb. sjellshme (e) mb. skar/ë, -a f. skelet, -i m. ski, -të f. sh. skijim, -i m. skuqur (i, e) mb. sonte ndajf. sorr/ë, -a f. sot ndajf. sot/ëm, -me (i, e) mb. spec, -i m. spektator, -i m. spinaq, -i m. spital, -i m. sportel, -i m. sqetull, -a f. sqar/oj, -ova, -uar sqep, -i m. stacion, -i m. stërvitj/e, -ja f. stilograf, -i m. stin/ë, -a f. stof, -i m. stoli, -a f. student, -i m. studi/oj, -ova, -uar

-

iskreno iskren spored povr{ina fioka godinava donesuva odnesuvawe qubezen qubezna skara skelet skii skijawe pocrvenet ve~erva denes ~avka dene{en piperka gleda~ spana} bolnica {alter pazuva objasnuva klun stanica ve`ba (voena) penkalo sezona {tof ukras student studira

99

FJALORTH

100

stuhi, -a f. sukses, -i m. suksesshëm (i) mb. suksesshme (e) mb. sulm, -i m. sulm/oj, -ova, -uar

-

bura uspeh uspe{en uspe{na napad napa|a

sup, -i m. sup/ë, -a f. supoz/oj, -ova, -uar sy, -ri m. syze, -t f. sh.

-

ramo supa pretpostavuva oko o~ila

shkak, -u m. shkall/ë, -a f. shkel, -a, -ur shkëlq/ej, -eva, -yer shkëmb, -i m. shk/oj, -ova, -uar shkoll/ë, -a f. shkop, -i m. shkronj/ë, -a f. shkr/uaj, -ova, -uar shkum/ë, -a f. shkumës, -i m. shkurt, -i m. shkurt ndajf. shkutrër (i, e) mb. shkurtimisht ndajf. shofer, -i m. shoh, pashë, parë shok, -u m. shoq/e, -ja f. shoqëri, -a f. shpallj/e, -a f. shpat/ë, -a f. shpatull, -a f. shpejt ndajf. shpejtësi, -a f. shpejtë (i, e) mb. shpell/ë, -a f. shpend, -i m. shpenz/oj, -ova, -uar shpesh ndajf. shpët/oj, -va, -uar shpin/ë, -a f. shpirt, -i m. shpjeg/oj, -va, -uar shport/ë, -a f. shprehi, -a f.

-

pri~ina stepen, skala gazi sjae, sveti karpa odi u~ili{te stap bukva pi{uva pena kreda fevruari kuso kus, -a nakuso voza~ gleda drugar drugarka dru{tvo oglas me~ ple}i brzo brzina brz/a pe{tera ptica tro{i ~esto spasuva grb du{a objasnuva korpa navika

Sh shah, -u m. sha/j, -va, -rë shaka, -ja f. shal/ë, -a f. shalqi, -ri m. shall, -i m. shami, -a f. sharr/ë, -a f. shat, -i m. sheg/ë, -a f. shekull, -i m. shelg, -u m. shembull, -i m. shenj/ë, -a f. shenjtë (i, e) mb. sheqer, -i m. shes, shita, shitur shesh, -i m. shëmtuar (i, e) mb. shëndet, -i m. shëndoshë (i, e) mb. shënim, -i m. shën/oj, -ova, -uar shënjest/ër, -ra f. shërb/ej, -eva, -yer shërbim, -i m. shër/oj, -ova, -uar shëtit, -a, -ur shfaqj/e, -a f. shfrytëz/oj, -ova, -uar shi, -u m. shigjet/ë, -a f. shij/e, -a f. shik/oj, -ova, -uar shitës, -i m. shitor/e, -ja f. shish/e, -ja f.

-

{ah pcue {ega sedlo bostan {al marama pila motika kalinka vek vrba primer znak svet/a {e}er prodava plo{tad grd, -a zdravje zdrav bele{ka ozna~uva ni{an slu`i slu`ba ozdravuva {eta pretstava koristi do`d strela vkus gleda prodava~ prodavnica {i{e

FJALORTH shprehj/e, -a f. shpres/ë, -a f. shqetës/oj, -va, -uar shqip ndajf. shqipt/oj, -va, -uar shqiponj/ë, -a f. shtat, -i m. shtatë num. shtator, -i m. shtet, -i m. shtëpi, -a f. shtrat, -i m. shtrembër (i, e) mb. shtrenjtë ndajf.

-

izraz nade` voznemiruva albanski izgovara orel telo sedum septemvri dr`ava ku}a krevet kriv, -a skapo

shtr/oj, -ova, -uar shty/j, -va, -rë shtyp, -a, -ur shtypj/e, -a f. shtun/ë, -a (e) f. shuaj, shova, shuar shumë ndajf. shumës, -i m. shumic/ë, -a f. shuplak/ë, -a f. shurdhër (i, e) mb.

-

postavuva turka pritiska pritisok sabota gasi mnogu mno`ina mnozinstvo dlanka gluv

tij (i, e) pron. timon, -i m. tingull, -i m. titull, -i m. tjegull, -a f. tok/ë, -a f. top, -i m. tort/ë, -a f. trangull, -i m. trashë (i, e) mb. tre (m) tri (f) num. treg, -u m. tregim, -i m. treg/oj, -ova, -uar tregti, -a f. trembëdhjetë num. tren, -i m. trëndafil, -i m. triko, -ja f. trim, -i m. troft/ë, -a f. trok/as, -ita, -itur tru, -ri m. trup, -i m. tryez/ë, -a f. tualet, -i m. tuf/ë, -a f.

-

negov, -a volan zvuk naslov }eramida zemja topka torta krastavica debel tri pazar prikazna poka`uva trgovija trinaeset voz trendafil xemper junak krap ~uka mozok telo masa toalet buket

T tabel/ë, -a f. tak/ë, -a f. takim, -i m. tak/oj,-ova,-uar taksi, -a f. tall, -a, -ur tani ndajf. tashti ndajf. tatëpjetë ndajf. tavan, -i m. tavolin/ë, -a f. te parafj. teh, -u m. tel, -i m. telefon/oj, -ova, -uar tend/ë, -a f. tepër ndajf. tepric/ë, -a f. terr, -i m. tetë num. tetëdhjetë num. tetor, -i m. tez/e, -ja f. tërbim, -i m. tërësisht ndajf. tërh/eq, -oqa, -equr tig/ër, -ri m.

-

tabla {tikla sredba sretnuva taksi se podbiva sega sega nadolu tavan masa kaj se~ivo `ica telefonira {ator premnogu vi{ok mrak osum osumdeset oktomvri tetka besnilo celosno vle~e (privlekuva) tigar

101

FJALORTH

102

tund, -a, -ur tunel, -i m. tungjatjeta pasth. turbullt (i, e) mb. turk, -u m.

-

turqisht ndajf. turp, -i m. tym, -i m.

luqa (ni{i) tunel zdravo maten Tur~in

- turski - sram - ~ad

Th tha/j, -va, -rë than/ë, -a f. tharë (i,e) mb. thartë (i, e) mb. thatë (i,e) mb. thek/ër, -ra f. thelb, -i m. thel/ë, -a f. thellë (i,e) mb. thellësi, -a f. them, thashë, thënë themb/ër, -ra f. themel, -i m. themel/oj, -ova -uar ther, -a, -ur thes, -i m. thëllëz/ë, -a f.

-

su{i dren isu{en kisel suv 'r` jadro kri{ka, par~e dlabok dlabo~ina veli peta temel osnovuva kole vre}a erebica

thëngjill, -i m. thërr/as, -ita, -ur thik/ë, -a f. thinjur (i, e) mb. thirrj/e, -a f. thjeshtë (i, e) mb. thneg/ël, -la f. thonjëz, -a f. thua, thoi m. thund/ër, -ra f. thup/ër, -ra f. thur, -a, -ur thyej, theva, thyer thyer (i, e) mb.

-

}umur povikuva no` belokos povik ednostaven mravka navodnici nokt kopito pra~ka plete kr{i skr{en

unaz/ë, -a f. unë pr. unik, -e mb. unitet, -i m. universitet, -i m. urat/ë, -a f. urdh/ër, -ri m. urdhër/oj, -ova, -uar urdhëro pasth. ur/ë, -a f. uri, -a f. uritur (i, e) mb. urim, -i m. urith, -i m. ur/oj, -ova, -uar urtë (i, e) mb.

-

prsten jas edenstven edinstvo univerzitet molitva naredba nareduva poveli, molam most glad

-

gladen ~estitka krt ~estita miren, umen

U udh/ë, -a f. udhëheqës, -i m. udhëkryq, -i m. udhëtar, -i m. udhëtim, -i m. udhët/oj, -ova, -uar ujdi, -a f. uj/ë, -i m. ujit, -a, -ur ujësjellës, -i m. ujk, -u m. ul, -a, -ur ulem vetv. ulët (i, e) mb. ulur (i, e) mb. ulli, -ri m.

-

pat rakovoditel raskrsnica patnik patuvawe patuva spogodba voda navodnuva vodovod volk spu{ta sednuva nizok sednat maslinka

FJALORTH urr/ej, -eva, -yer urrejtj/e, -a f. ushqim, -i m. ushq/ej, -eva, -yer ushtar, -i m.

-

mrazi omraza hrana hrani vojnik

ushton pavet. ushtrim, -i m. uthull, -a f. uzin/ë, -a f.

-

bu~i ve`ba ocet fabrika

verbër (i, e) mb. verdhë (i, e) mb. ver/ë, -a m. veri, -u m. ves/ë, -a f. vesh, -i m. vesh, -a, -ur veshj/e, -a f. veshk/ë, -a f. veshmbathj/e, -a f. vetë për. vetv. vetëm ndajf. vetëshërbim, -i m. veti, -a f. vetmi, -a f. vetmuar (i, e) mb. vetull, -a f. vetur/ë, -a f. vez/ë, -a f. vë, vura, vënë vëlla, -i m. vëmendj/e, -a f. vërejtj/e, -a f. vërtet ndajf. vërtet/oj, -ova, -uar vërshim, -i m. vështirë (i, e) mb. viç, -i m. vij, erdha, ardhur vij/ë, -a f. vit, -i m. vitrin/ë, -a f. vizat/oj, -ova, -uar vizit/oj, -ova, -uar vjeç, -e mb. vjedh, -a, -ur vjel, -a, -ur vjell, -volla, -vjellur

-

slep `olt leto (vino) sever rosa uvo oblekuva obleka bubreg obleka i obuvki sam samo samoposluga osobina samotija osamen ve|a avtomobil jajce stava brat vnimanie zabele{ka vistina potvrduva poplava te`ok tele doa|a linija godina izlog crta posetuva godi{en krade bere povra}a

V vaj, -i m. vajgur, -i m. vajt/oj, -ova, -uar vajz/ë, -a f. vakët (i, e) mb. val/ë, -a f. valixh/e, -ja f. vall/e, -ja f. vap/ë, -a f. vapor, -i m. var, -a, -ur varet vetv. varës/e, -ja f. varësisht, ndajf. varfër (i, e) mb. varfëri, -a f. varg, -u m. vargan, -i m. vask/ë, -a f. vat/ër, -ra f. vath, -i m. vazo, -ja f. vazhdim, -i m. vazhd/oj, -ova, -uar vazhdimisht ndajf. vdekj/e, -a f. vdes, vdiqa, vdekur vdekur (i, e) mb. ve, -ja f. ve (i, e) mb. veçantë (i, e) mb. veçanërisht ndajf. veg/ël, -la f. vend, -i m. vendlindj/e, -a f. vendbanim, -i m. vendim, -i m. vendos, -a, -ur

-

maslo nafta oplakuva devojka mlak bran kufer oro gore{tina brod obesuva zavisi zaka~alka vo zavisnost siroma{en siroma{tija niza, red, stih kolona kada ogni{te obetka vazna prodol`enie prodol`uva postojano smrt umira mrtov jajce vdovec poseben osobeno alat mesto mesto na ra|awe mesto na `iveewe odluka odlu~uva

103

FJALORTH

104

vjesht/ë, -a f. vjet ndajf. vjetër (i, e) mb. vlefsh/ëm, -me (i, e) mb. vler/ë, -a f. vogël (i, e) mb. vonë ndajf. vot/ë, -a f. vot/oj, -ova, -uar vrap/oj, -ova, -uar

-

esen lani star vreden vrednost mal docna glas glasa tr~a

vrarë (i, e) mb. vras, vrava, vrarë vrenjtur (i, e) mb. vuaj, -ta, -tur vul/ë, -a f. vullnet, -i m. vullnetar, -e mb. vyshkur (i, e) mb.

-

ubien ubiva obla~en pati pe~at volja dobrovolec ovenat

-

xeb dijamant |ezve xungla vino`ito mast yvezda tvoj

-

stolar zanaet zanaet~istvo srce gnev naluten nula crnkav crnec fa}a glas zafaten/a kavga {uplina isdolu`uva {uga izbira izbor

X, Xh, Y xeh/e, -ja f. xehetar, -i m. xix/ë, -a f. xixëllonj/ë, -a f. xhaket/ë, -a f. xham, -i m. xhami, -a f. xhaxha, -i m. xhaz, -i m. xheloz, -e mb. xhelozi, -a f.

-

ruda rudar iskra svetulka jakna staklo xamija ~i~ko xez lubomoren lubomora

xhep, -i m. xhevahir, -i m. xhezv/e, -ja f. xhung/ël, -la f. ylber, -i m. yndyrë, -a f. yll, -i m. yt pr.

Z, Zh zakon, -i m. zakonisht ndajf. zambak, -u m. zan/ë, -a f. zarf, -i m. zbardh/oj, -ova, -uar zbat/oj, -ova, -uar zbath, -a, -ur zbathur (i, e) mb. zbavit, -a, -ur zbehtë (i, e) mb. zbulim, -i m. zbraz, -a, -ur zbres, zbrita, zbritur zbritj/e, -a f. zbukur/oj, -ova, -uar zbukurim, -i m. zbut, -a, -ur

-

obi~aj obi~no lilija samovila plik obeluva sproveduva sobue sobuen/a zabavuva bled otkritie ispraznuva se simnuva popust razubavuva ukras omeknuva

zdrugthëtar, -i m. zej/e, -a f. zejtari, -a f. zem/ër, -ra f. zemërim, -i m. zemëruar (i, e) mb. zero, -ja f. zeshkan, -e mb. zezak, -e mb. zë, zura, zënë zë, -ri m. zënë (i, e) mb. zënk/ë, -a f. zgav/ër, -ra f. zgjat, -a, -ur zgjeb/e, -ja f. zgj/edh, -odha, -edhur zgjedhj/e, -a f.

FJALORTH zgjeruar (i, e) mb. zgjidh, -a, -ur zgjidhj/e, -a f. zgj/oj, -ova, -uar zgjohem vetv. zgjuar (i, e) mb. zi (i), zezë (e) mb. ziej, zjeva, zier zier (i, e) mb. zil/e, -ja f. zjarr, -i m. zmadh/oj, -ova, -uar zog, -u m. zonj/ë, -a f. zonjush/ë, -a f. zorr/ë, -a f.

-

pro{iren re{ava re{enie razbuduva se budi bistar crn/a gotvi, vari varen yvon~e ogin zgolemuva ptica, pile gospo|a gospo|ica crevo

zot, -i m. zotëri, -a m. zotësi, -a f. zverdh, -a, -ur zvogël/oj, -ova, -uar zyr/ë, -a f. zhapi, -u m. zhduk, -a, -ur zhurm/ë, -a f. zhvesh, -a, -ur zhveshur (i, e) mb. zhvillim, -i m. zhyt, -a, -ur zhyt/ës, -i m.

-

gospod gospodin sposobnost po`oltuva namaluva kancelarija gu{ter is~eznuva vreva soblekuva soble~en razvoj nurka nurka~

105

PËRMBAJTJA

106

SHKOLLA

...................................................................................... 4

NË KLASË

..................................................................................... 5

FJALË QË NDOSHTA I DINI

................................................................ 6

.............................................................................. 7

PËRSHËNDETJE FAMILJA IME

................................................................................. 9

SHTËPIA IME

............................................................................... 10 ................................................................. 12

VENDBANIMI IM KU ËSHTË?

NGJYRAT

................................................................................. 13

.................................................................................... 14

SI ËSHTË?

.................................................................................. 14

TRUPI I NJERIUT USHQIME

.................................................................................... 16

NË DYQAN NË TREG

........................................................................... 15

................................................................................... 17

.................................................................................... 18

JAVA, MUAJT, STINËT

.................................................................... 19

MËSOHEMI TË NUMËROJMË SA ËSHTË ORA?

............................................................ 20

........................................................................... 22

ALFABETI I GJUHËS SHQIPE

............................................................ 24

ZANORET DHE BASHKËTINGËLLORET DREJTSHQIPTIMI I TINGUJVE Y, Ë

................................................. 26

..................................................... 27

DREJTSHQIPTIMI I TINGUJVE Th, Dh DREJTSHQIPTIMI I TINGUJVE R, Rr

................................................. 28

................................................... 29

DREJTSHQIPTIMI I TINGUJVE L, Ll.....................................................

DIKTIM

30

....................................................................................... 31

KU ËSHTË...?

PREZANTIM

.............................................................................. 32

................................................................................. 33

T’I MËSOJMË DY FORMAT E EMRIT ÇFARË BËJNË?

................................................... 35

............................................................................ 36

KUSH ËSHTË KY, KJO?...................................................................

KUSH JANË KËTA, KËTO? ÇFARË ËSHTË KY, KJO?

37

............................................................... 38

................................................................. 39

ÇFARË JANË KËTA, KËTO? KUSH Ç’ËSHTË?

.......................................................................... 41

ÇFARË KAM UNË?

SHKOLLA JONË SHKOLLA

........................................................................ 43

........................................................................... 45

................................................................................... 46

NË MËSIM DIKTIM

............................................................. 40

.................................................................................. 47

...................................................................................... 47 .......................................................................... 48

ÇANTA E ÇUPËS

................................................................. 48

DHELPRA PARA GJYQIT

........................................................................ 49

FAMILJA E ARTËS VITI I RI

.................................................................................... 51 ................................................................... 52

DITËLINDJA E DIANËS

PASTËRTIA RUAN SHËNDETIN

........................................................................ 54

PICIMULI I VOGËL

........................................................................... 55

VENDBANIMI IM

........................................................................ 56

BANESA E DRITËS SHTËPIA

-

.......................................................... 54

ËNDRRA IME

................................................................. 57

PSE QESHI SHITËSJA?

.................................................................. 58

DYQANI I NASRADINIT

................................................................... 59

......................................................................... 60

PËRSHËNDETJET PUNA E URIA

.............................................................................. 61

KUSH JAM UNË

........................................................................... 62

VALLE RRETH BOTËS

.................................................................... 63

NJË SHËTITJE NË MAL

.................................................................. 64

KUR LAHET ZOKI POKI

................................................................... 65

TREGIM PA FJALË

........................................................................ 66

Ç’DO TË BËHEM

.......................................................................... 67

LUANI DHE MIU

........................................................................... 68

STINA MË E MIRË

........................................................................ 69

VJELJA E DUHANIT ARRA

.......................................................................71

........................................................................................ 72

FJALORTH SHQIP

-

MAQEDONISHT

.......................................... 75-105

107

108