Природа Nature
Планина Голак, Делчево
Mountain Golak, Delchevo
Туристичкиот рекреативен центар Голак се наоѓа во североистичниот дел на Македонија на десетина километри од градот Делчево и Бугарија. Највисоката точка е врвот Чавка со 1.536 m надморска височина на кого се надоврзуваат сите останати ридови. Планината Голак претставува вистинска еколошка ризница со изобилство на лековити билки и ендемски растенија, како и изобилство на шумски плодови. Покрај растителен планината има и богат животински свет, меѓу кои постојат и загрозени видови како што се: дивата свиња, срната, дивиот зајак, црниот орел, еребицата и бувот. На планината има изградено повеќе вили, детско одмаралиште и терени за спортување. На врвот се наоѓа манастирот „Св.Пантелејмон“ каде секоја година во август се одржуваат “Голачките
The touristic-recreation centre Golak is located in the northeastern part of Macedonia at about ten kilometers to the town Delchevo and Bulgaria. The highest peak is Chavka at 1,536m above sea level where all other hills are found in reef. Golak Mountain is genuine ecologic treasure abounding with healing herbs and endemic plants, as well as rich wild fruit. Apart the flora, the mountain also has rich fauna among which species facing extinction: boar, deer, rabbit, black eagle, partridge and the owl. Few villas, the resort for children and sporting terrains are built on the mountain. Monastery “St. Pantalejmon” is located on the peak, where the annual event “Folklore Meeting in Golak” is held as an important international manifestation.The urban plan from 2005 covers construction of weekend-settlement, a hotel, rehabilitation centre, camping sites and trim-paths.
фолклорни средби“, како значајна меѓународна манифестација. Урбаното планирање од 2005 година опфаќа изградба на викенд населба, хотел, дом за рехабилитација, терени за кампирање и трим-патеки. Легендата зборува дека некогаш планината Голак била обрасната со бујна вегетација од големи борови и дабови дрвја. Во силен пожар кој ја зафатил планината изгорела сета вегетација, останала гола и пуста и народот ја нарекол Голак планина.
The legend says that once Golak Mountain abounded vegetation of big pine and oak-trees. The whole vegetation burned during a severe fire on the mountain and it remained bare and deserted, so the locals called it . St Pantalejmon is the patron holiday, by the saint St Pantaljmon, who is a protégée of the ill people, and every year it is celebrated on 9JD August where the visitors stay overnight in “St. Pantalejmon” Monastery on the mountain peak. On that traditional meeting, Golak hosts visitors from Pijanec,
6
Golak Mountain
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
Планина Голак, Делчево
Mountain Golak, Delchevo
Празник на Голак е Св.Пантелејмон, по светецот св.Пантелејмон кој е заштитник на болните и се слави секоја година на 9 август, кога посетителите за здравје преноќеваат во манастирот „Св. Пантелејмон“ на врвот на планината. На овој соборен ден, на Голак доаѓаат посетители од Пијанец, Малеш, Виница, Кочани и други
Malesh, Vininca, Kocani and other parts of the country as well as abroad. Until the 50s of the last century, the visitors of the traditional meeting used to wear traditional garments. Since 1994, traditionally every year, in the evening on 8JD August on peak Chavka, the international manifestation “Folklore
места од земјата и странство. До 50-тите години од минатиот век соборјаните на овој ден доаѓале во народна носија. Од 1994 година традиционално секоја година, ноќта на 8 спроти 9 август на врвот Чавка се одржува меѓународната манифестација „Голачки фолклорни средби“. Оваа ноќ, под отвореното небо со ѕвезди, се собираат илјадници жители од целиот регион покрај манастирот „Св.Пантелејмон“ и уживаат во традиционалните песни и ора изведувани од фолклорни групи од Македонија, Бугарија и Србија.
Meetings of Golak” are held. This night, under open starry sky, thousands citizens from the whole region gather around the “St. Pantalejmon” Monastery and enjoy traditional songs and dancing performed by folk groups from Macedonia, Bulgaria and Serbia.
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
7
Парк на природата „Јудови ливади“, Пехчево
Паркот на природата „Јудови ливади“ е оддалечен 9 km од Пехчево, сместен во пазувите на планината Влаина, во подножјето на Буковик и врвот Орловец (1.723 метри надморска височина) и се одликува со единствена флора на територијата на општина Пехчево и пошироко. Станува збор за растението (обична муволовка
Drosera Rotundifolia
Park of nature “Judovi Livadi” (Meadows of Juda), Pehcevo Park of nature "Judovi Livadi” is 9km away from Pehcevo, located in the heart of the mountain Vlaina at the foot of Bukovic and the peak Orlovec (1723 m altitude), and is characterized by unique flora in the territory of the municipality Pehcevo and beyond. It is a plant (common sundew or round-leaved sundew), which is kind of mould, a carnivorous plant that can often be found by the ponds and marshes, or on wet and sandy coastal belts. This plant is a local endemic species which is rarely found on the ground of the Republic of Macedonia and the Balkans as well.
Drosera Rotundifolia
MORPHOLOGY
или округлолисна муволовка) која претставува вид на муволовка, месојадно растение кое често може да се најде покрај барите и мочуриштата, односно на влажни крајбрежни и песокливи појаси. Ова растение претставува локален ендем кој многу ретко се среќава на територијата на Република Македонија, но и на Балканот.
The leaves of the common sundew are arranged in a basal rosette. Narrow, long hairy stalk 1.3 to 5 centimeters ends with 4010 mm long “head” as the upper surface is thickly covered with red colored hairs that secrete a sticky substance. Typically, a plant covers a diameter of 3 to 5 centimeters. In the winter, transfers to hibernaculum state to survive the cold conditions, or create a tightly closed bud to the root of the plant. feeds on insects that are attracted by its color and scarlet eyelashes covered with drops of sweet and sticky substance. By eating insects, the plant
Rotundifolia
Drosera Rotundifolia
МОРФОЛОГИЈА Л и с т о в и т е н а муволовката се наредени во базална розета. Тесното, влакнесто стебленце долго 1,3–5 сантиметри завршува со 4–10 милиметри долга „главичка“ која на горната површина е густо покриена со црвено обоени влакна кои лачат леплива материја. Обично, едно растение зафаќа дијаметар од 3 до 5 сантиметри. Во зима прави hibernaculum з а д а г и преживее ладните услови,
Rotundifolia 8
Drosera
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
Drosera
Парк на природата „Јудови ливади“, Пехчево
Park of nature “Judovi Livadi” (Meadows of Juda), Pehcevo
supplements nitrates and other nutritional compounds that cannot be obtained from the soil.
DISTRIBUTION Drosera Rotundifolia
односно креира цврсто затворена пупка во коренот на растението. се храни со инсекти кои се привлечени од неговата светлоцрвена боја и трепките облеани со капки на слатка и леплива супстанција. Преку исхраната со инсекти растението ги надоместува нитратите и други хранливи соединенија кои не може да ги обезбеди од почвата.
Drosera
Rotundifolia
can be found in much of North America and Europe, the British Isles, France, the Benelux countries, Germany, Denmark, Switzerland, Czech Republic, Poland, Belarus and the Baltic countries, Sweden, Finland or northern parts of Portugal, Spain, Romania, Iceland and southern parts of Norway and Greenland. The plant is rarely found in Austria and Hungary and the higher parts of the Balkan Peninsula. In Asia, the plant can be seen in Siberia and Japan, parts of Turkey, Caucasus, Kamchatka Peninsula, Korea and
РАСПРОСТРАНЕТОСТ
Drosera Rotundifolia
може да се сретне во поголемиот дел од Северна Америка и Европа, на Британските острови. Франција, земјите од Бенелукс, Германија, Данска, Швајцарија, Чешка, Полска, Белорусија и балтичките земји, Шведска, Финска, односно северните делови на Португалија, Шпанија, Романија, Исланд и јужните делови на Норвешка и Гренланд. Растението ретко може да се најде и во Австрија и Унгарија и на повисоките делови од Балканскиот Полуостров. Во Азија, растението може да се сретне во Сибир и Јапонија, делови од Турција, Кавказ, на полуостровот Камчатка, Кореја и делови од Нова Гвинеја. Растителните екстракти покажуваат големо антивоспалително и антиспазматично дејство.
parts of New Guinea. The herbal essences indicate great anti-inflammatory and antispasmodic features.
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
9
Абланица, Берово
Ablanica, Berovo
Туристичката населба Абланица е распространета на двете страни на р. Брегалница. Ова место има најмногу и најатрактивни археолошки локалитети во општина Берово. Новоизградената црква „Св.Недела и Св. Петка“ е со фрескопис и иконостас изработен од локални уметници.
Ablanitsa is a touristic site spread by both sides of river Bregalnica. This site has numerous attractive localities in municipality of Berovo. The newly constructed church “St. Nedela and St. Petka” has frescoes and iconostasis made by local artists. This resort has about 130 weekend houses, and some of them offer
Населбата има околу 130 викенд куќи, а дел од нив нудат сместување за туристите. Абланица е поврзана и со туристичката населба Равна Река во Општина Пехчево со пешачка патека која е долга само 4 километри, а преку неа минува и пашечка патека Берово – Абланица – Беровско Езеро. Околните ливади и шуми изобилуваат со лековити билки и шумски плодови, кои во зависност од периодот на вегетација се собираат од пролет до доцна есен.
accommodation for tourists. Ablanica is connected with the tourist site of Ravna Reka in Municipality Pehcevo with a hiking path that is only 4 kilometers long and it is intercrossed by the walking path BerovoAblanica-Berovo Lake. The surrounding meadows and forests abound with healing herbs and wild fruit which depending on the period of vegetation are collected from spring until late autumn.
10
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
Пехчевски водопади
Изворишниот дел на реката Брегалница (извира под врвот Кадиица 1.932 м надморска височина на територијата на општина Пехчево) обилува со прекрасна
природа на недопрени шумски предели, бројни водотеци кои пленат со својата бистрина и свежина. По течението на горниот дел од реката Брегалница, односно по течението на нејзините притоки, постојат 4 поголеми водопади и бројни помали каскади каде чистата и студена вода весело жуборејќи го пренесува зборот за убавините на Малешевијата, до местото на влевањето во Вардар и понатаму до Егејското Море. Овие предели на недопрена убавина сè повеќе се препознатливи по Малешевските водопади кои се наоѓаат во поширокиот реон на туристичката населба Равна Река, Пехчево и чија висина на пад на водата и до 15-на метри ги воодушевуваат посетителите од земјата и пошироко. Водопадите се уредени и прилагодени за посетители од страна на локалната самоуправа на Општина Пехчево.
Pehcevo waterfalls
The water spring of the river Bregalnica (Kadiica springs under the top 1932 m altitude in the territory of the municipality Pehcevo) abounds with beautiful nature of intact forest landscapes, numerous waterways that fascinates with its clarity and freshness. Along the upper river Bregalnica or along its tributaries, there are 4 major waterfalls and numerous smaller cascades
where clean and cool water bubbling cheerfully carries the word about the joys of Maleshevo region, to the point of confluence in age and on to the Aegean Sea. These sites of untouched beauty are increasingly recognizable by the Maleshevo waterfalls located in the wider area of the tourist village Ravna Reka, Pehcevo and 15 meters waterfall inspire the visitors from the country and beyond. The waterfalls are arranged and adopted for visitors on behalf of the local government of the Municipality Pehcevo.
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
11
Кукуље, Делчево
Се наоѓа на 15 км од градот Делчево на тромеѓата Делчево, Пехчево и Берово, во атарот на с. Нов Истевник. Претставува природна реткост, дар извајан од природата. Според легендата големите камени фигури се пијаните сватови кои на пат да ја земат невестата го сретнале Господ преправен во питач. Поради нехуманиот и понижуавачки однос кон него, Господ ги казнил скаменувајќи ги. Овој локалитет претставува вистинско уживање и предизвик за луѓето со авантуристички дух.
12
Kukulje, Delchevo
It is located 15km from the city Delchevo, on Delchevo, Pehcevo and Berovo trisect, in the area of the village New Istevnik. Is a natural rarity, sculptured gift from nature. According to legend, the great stone figures of drunken wedding guests on their way to take the bride, met the Lord disguised as a beggar. Because of their inhuman and humiliating treatment toward him, God stoned them as a punishment. This site is a real pleasure and a challenge for people with adventurous spirit.
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
Lake Berovo
Беровско Езеро
Tуристичкиот локалитет „Беровско Езеро“ се наоѓа на надморска височина од 1000 м. Долж езерото се протегаат голем број вили, кои што можат да се
изнајмуваат, прекрасни терени за излет, рекреација и спорт. Со урбанистичкиот план за развој на овој локалитет предвидени се места за изградба на викендички, хотелски комплекси и други рекреативни содржини, при тоа водејќи сметка да не се наруши природната рамонтежа. Во околината на езерото има уредено пешачки патеки кои минуваат низ прекрасни пејсажи, букова и борова шума и може да користат за рекреација. Бреговите на езерото се со бујна вегетација - борова и листопадна шума. На рамнините се протегаат терени со разнобојни цвеќиња, шумски плодови и разни чаеви. За надополнување на времето за простор и рекреација во езерото постои и можност за спортски риболов. Беровско Езеро има површина од 0,57 км². Браната е изградена во 1970 г. со височина од 60 м и една од најголемите лачни брани во Р. Македонија.
The touristic resort Berovo Lake is located at 1000 meters above sea level. Numerous rental villas stretch along the lake, beautiful picnic, recreation and sporting sites. The urban development plan of the site locations are planned for construction of weekend houses, hotels and other entertainment content, while taking care not to disturb the natural balance. The vicinity of the lake provides hiking trails passing through beautiful landscapes, pine and beech forest and can be used for recreation. The shore has lush vegetation - pine and deciduous forest. The meadows offer pitches with colorful flowers, wild fruit and various tea herbs. There is an opportunity to recharge time for space and recreation in the lake with sport fishing.
Berovo Lake has an area of 0.57 km². The dam was built in 1970 with a height of 60 m and one of the largest arch dams in the Republic of Macedonia
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
13
Водопади „Црн Дол“, Пехчево
Изворишниот дел на реката Брегалница (извира под врвот Кадиица 1.932 м надморска височина на територијата на општина Пехчево) обилува со прекрасна природа на недопрени шумски предели, бројни водотеци кои пленат со својата бистрина и свежина. По течението на горниот дел од реката Брегалница, односно по течението на нејзините притоки, постојат 4 поголеми водопади и бројни помали каскади каде чистата и студена вода весело жуборејќи го пренесува зборот за убавините на Малешевијата, до местото на влевањето во Вардар и понатаму до Егејското Море. Овие предели на недопрена убавина сè повеќе се препознатливи по Малешевските водопади кои се наоѓаат во поширокиот реон на туристичката населба Равна Река, Пехчево и чија висина на пад на водата и до 15-на метри ги воодушевуваат посетителите од земјата и пошироко. Водопадите се уредени и прилагодени за посетители од страна на локалната самоуправа на Општина Пехчево.
14
Waterfalls “Crn Dol”, Pehcevo
The water spring of the river Bregalnica (Kadiica springs under the top 1932 m altitude in the territory of the municipality Pehcevo) abounds with beautiful nature of intact forest landscapes, numerous waterways that fascinates with its clarity and freshness. Along the upper river Bregalnica or along its tributaries, there are 4 major waterfalls and numerous smaller cascades where clean and cool water bubbling cheerfully carries the word about the joys of Maleshevo region, to the point of confluence in age and on to the Aegean Sea. These sites of untouched beauty are increasingly recognizable by the Maleshevo waterfalls located in the wider area of the tourist village Ravna Reka, Pehcevo and 15 meters waterfall inspire the visitors from the country and beyond. The waterfalls are arranged and adopted for visitors on behalf of the local government of the Municipality Pehcevo.
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
Суви Лаки, Берово
Туристичката населба Суви Лаки е урбанизирана во 1978 г. а се наоѓа на 25 км од Берово, по патот за Струмица. Населбата има околку 450 викенд куќи, 2 детски одмаралишта, а со урбанистичкиот план е предвидена можност за градба на уште стотина викенд и комерцијални објеки. Опколена со густи борови шуми и прекрасни терени за пешачење и рекреација, претставува идеално место за одмор и рекреација. Околните шумски предели изобилуваат со лековити билки и шумски плодови. Црквата „Св. Кирил и Методиј“ е изградена во периодот 2007- 2009, со сопствени средства на сопствениците на викендичките.
Suvi Laki, Berovo
The tourist site Suvi Lucky was urbanized in 1978 and it is situated at 25 km from Berovo, along the road to Strumica. The village has around 450 weekend homes, 2 children's resorts, and the urban plan envisaged the possibility of building of hundreds more w e e ke n d a n d c o m m e r c i a l b u i l d i n g s . Surrounded by dense pine forests and beautiful terrain for hiking and recreation, it is an ideal place for rest and recreation. The surrounding woodlands are full of medicinal herbs and wild fruits. The church “St. Cyril and Methodius” was built in the period 2007-2009, with personal funds of the weekend house owners.
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
15
Илин Камен, Делчево
Во близина на селото Ѕвегор се наоѓа каменот, за кој постои верување дека има исцелителна моќ. Со него се врзува трагичната судбина на убавата овчарка Илина, која Господ ја претворил во камен за да не падне во раце на тиранинот. Освен легендите за ова место, секој занемува и од прекрасната недопрена природа која го краси ова чудо на природата. Низ годините на ова место дошле многумина, најголем број жени за да ја задржат бременоста. Локалното население раскажува дека Илин Камен помогнал на многу жени да станат среќни мајки.
10 16
Ilin Kamen (Ilin Stone), Delchevo
Near the village Zvegor, there is the stone which is believed to have healing power. It combines the tragic fate of the beautiful shepherdess Ilina that God turned into stone not to fall into the hands of the tyrant. Besides the legends of this place, everyone is speechless from the beautiful untouched nature that adorns this wonder of nature. Over the years this place has been visited by many people, mostly women in order to maintain their pregnancy. Locals tell that Ilin Stone helped many women to become happy mothers.
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
Природна знаменитост „Вртена скала“, Пехчево
На 7 км од Пехчево, во пазувите на Буковик и врвот Орловец (1.723 м надморска височина), се наоѓа карпестата формација кај народот позната како „Вртена скала“. Кај месното население постои верување дека карпата има некаква моќ, па според усните преданија, уште од дамнина се верувало дека протнувањето низ карпата им помага на мајките кои немаат деца да си одимаат пород, или на малите деца кои страдаат од лоши соништа и несоница. Ова верување е распространето не само во Малешевијата туку и пошироко во Пијанец и Кочанско.
Natural landmark “Vrtena skala” (Twirled Rock), Pehchevo
7 km from Pehcevo, in the heart of Bukovic Orlovec and the peak Orlovec (1723 m above sea level), there is the rock formation popularly known as twirled rock as "Vrtena skala”. There is a belief among the local population that the rock has some power, and according to spoken traditions from the past, it was believed that walking through the rock helps potential mothers to have children, or small children who suffer from nightmares and insomnia. This belief is widespread not only in Maleshevo but also in Pijanec and Kocani.
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
17
Река Брегалница
River Bregalnica
Брегалница е река во источниот дел на Република Македонија и е лева и најголема притока на реката Вардар. Факти. Извира под врвот Ченгино Кале на Малешевските Планини на надморска височина од 1720 метри, а во Вардар се влева кај Градско, на надморска височина од 137 метри. Вкупната должина на Брегалница изнесува 225 км. Кога тече низ Делчевско Поле, десни притоки на реката Брегалница се: Желевица, Даштица, Репница, Граштица, Ѕвегорска Река и Габровчица. Леви притоки се: Лошана, Петрашевец и Чифличка Река. Во овој дел на течението на Брегалница се среќаваат следните видови риби: клен, бојник, попадика и пастрмка.
Bregalnica River is in the eastern part of Republic of Macedonia and it is a left tributary of the longest river Vardar. Facts. It springs under the peak Chengino Kale on the Maleshevski Mountains at 1720 meters above sea level and flows in Vardar at Gradsko at on 237 meters above sea level. The total length of Bregalnica is 225 km. On its flow through Delchevo Field, right tributaries of Brealnica River are: Zhelevica, Dashtica, Repnica, Grashtica, Zvegorska River and Gabrovcica. Left tributaries are: Loshana, Petrashevec and Chiflicka River. In this part of the riverside Bregalnica, the following types are found: maple, common nase, malamída, and trout. Formation of Bregalnica River. In the ancient Pliocene, Pijanec valley used to be a lake, where the two confluences joined it
Настанок на река Брегалница. Во далечниот плиоцент Пијанечката котлина била езеро, кое со две утоки било поврзано со Малешевското Езеро.
with Maleshevsko Lake. One was on the east of Beyaz Tape Hill where today the river Zhelvica flows and the second one west of the same hill where later it
18
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
Река Брегалница
River Bregalnica
Едната била источно од ридот Бејаз Тепе по која денес тече реката Желевица, а втората западно од тој рид која подоцна повеќе се продлабочила и по неа денес тече река Брегалница. Пијанечкото Езеро било поврзано и со Кочанското, Ќустендилското и Благоевградското.
deepened more and it is today's float of Bregalnica River. Pijanec Lake was connected to the lakes of Kocani, Kustendil and Blagoevgrad. When the reef arose from the eastern side and the mountain Vlaina was formed, all connections with lakes of Blagoevgrad and Kustendil were
Кога се издигнал гребенот на источната страна и постанала планината Влаина, се прекинале врските со Благоевградското и Ќустендилското Езеро. Утоката на Кочанското Езеро се продлабочила, се создала клисурата од Очипала до Истибања и по неа истекла водата од Пиајнечкото Езеро. Низ Пијанечката котлина останала да тече една река со многу направени брегови и народот ја нарекол Брегалница.
lost. The confluence of Kocani Lake deepened and the gorge was formed from Ochpala to Istibanja and the watershed followed from Pijanec Lake. Over the gorge Pijanec, there was one river left to flow with numerous formed shores and the locals called it Bregalnica.
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
19
Излетничко место „Бараки“, Пехчево
Во недопрените шумски предели на Малешевските планини, Буковик и Кадиица, низ горното течение на реката Брегалница, вгнезден е невчекорен природен рај. На 15 Км од Пехчево во делот на туристичката населба „Рамна Река“ се наоѓа излетничкото место „Бараки“. Околу него се вгнездени 50-на приватни вили и два мотели, Мотел „Идила“ и Мотел „Загорка“, кои располагаат со сопствени рибници и кои нудат сместувачки и угостителски услуги. На неколку километри околу излетничкото
20
Picnic area “Baraki”, Pehchevo
The natural paradise of Maleshevo, Bukovik and Kadiica mountains is settled in areas of untouched forest nested in the upper flow of Bregalnica River. The picnic area “Baraki” is located 15 km from Pehchevo, as part of the tourist settlement “Ramna Reka”. There are about 50 private villas and two motels near the picnic area, motel “Idila” and motel “Zagorka”, with own fish farms, accommodation and catering possibilities. A few kilometers from the picnic area there are the springs of the famous Bregalnica River with its beautiful waterfalls, which
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
Излетничко место „Бараки“, Пехчево
место се наоѓаат познатите Брегалнички водопади кои заедно со пешачките патеки ги привлекуваат вљубениците во недопрената природа, односно 9 поголеми и помали водопади долж течението на река Брегалница и нејзините притоки од кои најпознати се Пехчевските водопади, водопадите на Дебел Рид, водопадите на Црн Дол, водопадите на Љутачка река и др. Излетничкото место „Бараки“ претставува уреден простор за одмор и рекреација кој располага со терен за фудбал и кошарка, дрвени летниковци и друга инфраструктура и опрема.
Picnic area “Baraki”, Pehchevo
can be reached through pedestrian trails. In this way the area attracts nature lovers. There are 9 large and small waterfalls along Bregalnica River and its tributaries. The most famous are Pehchevo waterfalls, Debel Rid waterfalls, Crn Dol waterfalls, Ljutachka River waterfalls and others. Picnic area “Baraki” is a neatly arranged space for relaxation and recreation, offering football and basketball field, wooden gazebos and other infrastructure and equipment.
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
21
Водопади „Дебел Рид“, Пехчево
Waterfalls “Debel Rid”, Pehcevo
Изворишниот дел на реката Брегалница (извира под врвот Кадиица 1.932 м надморска височина на територијата на општина Пехчево) обилува со прекрасна природа на недопрени шумски предели, бројни водотеци кои пленат со својата бистрина и свежина. По течението на горниот дел од реката Брегалница, односно по течението на нејзините притоки, постојат 4
The water spring of the river Bregalnica (Kadiica springs under the top 1932 m altitude in the territory of the municipality Pehcevo) abounds with beautiful nature of intact forest landscapes, numerous waterways that fascinates with its clarity and freshness. Along the upper river Bregalnica or along its tributaries, there are 4 major waterfalls and numerous smaller cascades where clean and
поголеми водопади и бројни помали каскади каде чистата и студена вода весело жуборејќи го пренесува зборот за убавините на Малешевијата, до местото на влевањето во Вардар и понатаму до Егејското Море. Овие предели на недопрена убавина сè повеќе се препознатливи по Малешевските водопади кои се наоѓаат во поширокиот реон на туристичката населба Равна Река, Пехчево и чија висина на пад на водата и до 15-на метри ги воодушевуваат посетителите од земјата и пошироко. Водопадите се уредени и прилагодени за посетители од страна на локалната самоуправа на Општина Пехчево.
cool water bubbling cheerfully carries the word about the joys of Maleshevo region, to the point of confluence in age and on to the Aegean Sea. These sites of untouched beauty are increasingly recognizable by the Maleshevo waterfalls located in the wider area of the tourist village Ravna Reka, Pehcevo and 15 meters waterfall inspire the visitors from the country and beyond. The waterfalls are arranged and adopted for visitors on behalf of the local government of the Municipality Pehcevo.
22
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
Духовно Spiritual
Црква „Успение на Пресвета Богородица“, Делчево
Точни податоци за периодот кога е градена нема, но годината 1858 која е врежана на надворешниот столб ни дава за право да мислиме дека тоа е годината кога
цркавата е изградена. Др.Благој Стоичовски во својот труд „Пијанечка Република“ како година на градба на црквата ја наведува 1856 година. Градена е од тогашното малобројно православно население, околу 20 куќи во тогашното Царево Село. Црквата е трикорабна базилика, не е фрескописана, а за иконите на иконостасот кои не се ремек-дело се мисли дека се работени од мајстори- зографи од Источна Македонија. Иконостасот е направен од дрвен материјал. Во 1904 година кога бил големиот земјотрес, северниот ѕид на црквата бил срушен. Подоцна црквата е обновена и повторно ставена во употреба. Во дворот на црквата се наоѓало првото училиште во Царево Село, а објектот постои и денес. Беровскиот женски манастир, сакајќи да го прошири своето влијание во Пијанечко, во 1856 година ги испраќа двете сестри Акилина и Агланда да основаат женски манастир. Тие привремено се сместиле во црквата и ја започнале активноста за изградба на манастир. Дедо Нико им ја пружил целата своја помош, но калуѓерките биле прогонети и без доволно материјални средства овој обид завршил без успех. Денес, црквата „Успение на Пресвета Богородица“ е единствената црква во градот Делчево каде се држат литургии и богослужби за време на сите православни верски празници.
24
The Dormition of the Most Holy Mother of God, Delchevo
There are no accurate facts for the construction period, but the inscription 1858 on the external pillar entitles us with the right to believe it was the year when the church was built. Dr. Blagoj Stoichovski, in his study “Pijanecka Republika”, states that 1856 was the year of the church construction. It was built by the small numbered Orthodox population in that time, about 20 houses, in prevailing Tsarevo Selo. The church is a three-nave basilica, not frescoed, and the icons in the iconostasis, that are not master-pieces, are believed to have been made by craftsmenicon painters from Eastern Macedonia. The iconostasis is made of wooden material. In 1904, when the great earthquake happened, the northern wall of the church was ruined. Later, the church was restored and made functional. The first school in Tsarevo Selo was located in the churchyard and the object is present today. The female monastery of Berovo, in attempt to expand its influence, sent the two sisters Akilina and Aglanda to establish a new monastery for women. They were temporarily accommodated in the church and began the procedure for the monastery construction. Father Niko provided them with his whole assistance, but the nuns were exiled and without sufficient material means, the attempt ended as a failure. In modern times, “Uspenie na Presveta Bogorodica” (Assumption of Holy Mother) is the only church for liturgies and worship services for all Orthodox religious holidays.
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
Манастир „Пресвета Богородица Балаклија“ (Источен Петок), Берово
Црквата „Пресвета Богородица“ започнала да се гради во 1972, а била завршена во 1975 година. Изградена е во стилот на византиско-македонските цркви од среден век. Манастирот е машки, а типикот на манастирот е исихастички. Во близина на манастирската се наоѓала друга, постара црква, којашто била разрушена, а иконите од неа били пренесени во новата црква. На 28 август православниот христијански народ го прославува празникот Успение на Пресвета Богородица. По тој повод, секоја година, Берово е домаќин на црковно-народниот собир којшто се организира во м а н а с т и р о т „ П р е с в е т а Богородица-Источен Петок“. На 28 август во Берово доаѓаат луѓе од сите краеви на Македонија и пошироко, чијшто број достигнува до 1 5 . 0 0 0 . В о манастирот жителите на градот-домаќин организираат масовна прослава во чест на празникот, при што секој од посетителитепоклоници, оддава почит на Богородица и
Monastery “Presveta Bogorodica” (Holy Mother–East Friday), Berovo
The church “Presveta Bogorodica” began its construction in 1972 and it was finished in 1975. It was built in the style of ByzantineMacedonian churches from the Middle century. The monastery is male, and the type is isihastic. In the vicinity of the monastery, an older church had been located and ruined, and its icons were transferred in the new church object. On 28JD August, the Orthodox people celebrate the holiday the Assembly of Holy Mother. For that occasion, Berovo hosts the
church-national traditional meeting which is organized in the monastery “Holy Mother – East Friday”. On August 28, people come in Berovo from all parts of Macedonia and abroad, whose number mounts to 15,000. In the monastery, the host citizens organize mass celebration in honour of the holiday and each visitor-pilgrim worships Mother Mary as well as participates in the national dining table. Thus continues the ten century tradition.
учествува на народната трпеза. На тој начин се продолжува традицијата, која трае веќе десетина векови.
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
25
Џамија „Султан Фатих Мехмед II“, Делчево
Џамијата е најстар објект во градот Делчево. Изградена е 1448 година во Средно или Турско маало за време на владеењето на султан Фатих Мехмед II и карактеристично е што минарето е изградено со оросан (вар и јајца) што може да се види и денес. Минарето е високо 23 метри. Како централно место на патот кон Струма, во 1671 година Василево го посетил султанот Мехмед IV и оваа посета го поттикнало македонското население кон позабрзано и помасовно примање на исламот, по што истото почнало брзо да се зголемува со доселување на исламизирано население. Мехмед IV во 1734 година ја доградил постојната џамија со мафил (чардак) како посебно место каде жените прават молитви. В о з н а к н а благодарност на султанот за изградбата на џамијата и посетата, жителите го нарекле Василево (Султание). Муслиманскиот патеписец Евлија Челебија минувајќи низ овој крај во 1670 година запишал дека видел чудна џамија, затоа што џамијата е изградена на скала покрај која тече река, а минарето е поставено од левата страна на џамијата, што претставува исклучок само за оваа и џамијата во с. Тработивиште, бидејќи на сите други џамии минарињата се од десна страна. Џ а м и ј а т а е реставрирана во 1991 година , односно од темел е изградена нова со исти димензии како старата, со и с к л у ч о к н а прозорците кои претходно биле правоаголни, а сега се полукружни. Минарето е истото како што било и порано. Денес во џамијата секојдневно се вршат пет дневни молитви, што е строга должност на секој муслиман по шеријатот (муслимански закон), се прават венчавки, давање на имиња на новородени деца, мевлут (помен за умрените) и други обреди.
26
Mosgue “Sultan Fatih Mehmed II”, Delchevo The mosque is the oldest object in the town of Delchevo. It was built in 1448 in Middle or Turkish alley during the rule of sultan Fatih Mehmed II and the distinctive minaret was built by orosan (lime and eggs) which could be observed even in present times. The minaret is of 23 m height. As a central place on the route to Struma, Sultan Mehmed IV visited Vasilevo in 1671 and it motivated the Macedonian population to accept the Islam more dynamically and massively after which the same started to increase with the settlements of Islamized population. In 1734, Mehmed IV completed the construction of the current mosque with mafil (porch) as a special place where women pray. To express gratitude to the sultan for the mosque construction and his visit, the residents called the place Vasilevo (Sultaniye). The Muslim writer of travel books Evlija Celebija wrote on his way through this region in 1670 that he spotted an unusual mosque, because the mosque was built on a rock by a river, and the m i n a r e t w a s embedded on the left side, that presents an exception for this and the mosque in village Trabotivishte – all other mosque minarets are found on the right sight side. The mosque was restored in 1991, that is, a new one was built from a foundation with holding the same dimensions as the old, with an exception to the windows which were originally rectangular and now they are semi-circled.
The minaret remains the same as original form.
the
Today, the mosque has been served five daily pray times, which is a strict obligation for every Muslim according to the shariat (Muslim religious law), weddings are also attended, names are given to the newborn children, mevlut (commemoration of the dead) and other religious rituals.
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
„Собор на Светите Апостоли“ во село Ратево, Берово
Црквата на „Соборот на Светите Апостоли“ е изградена во втората половина на 19 век. Тоа е трикорабна градба со седмострана апсида од надвор. Во црквата не се сочувани фрески, но има многу икони кои се испишани со записи од различни временски периоди. Иконите се изработени од локални и струмички зографи. Во црквата се прави црковно-народен собир на 28 Август - Голема Богородица и на 2 Август - Илинден, а селска слава е Св. Павле - Павловден (14 јули). Карактеристичен настан за с.Ратево е карневалот „Бамбурци“, кој се одржува секоја година на 20 јануари (празникот на св.Јован Кристител). На тој ден, жителите на Ратево се маскираат со маски н а п р а в е н и о д животински кожи. Карневалот има вековна традиција која се одржала до денес, со идеја маските и звукот од прапорците да ги избркаат лошите духови.
“Assembly of the Holy Apostles” in village Ratevo, Berovo
The church “Assembly of the Holy Apostles” was constructed in the JD second half of 19 century. It is threenave construction and heptagonal apse from outside. on The church is not preserved frescoes, but there are many icons that are displayed with entries from various time periods. Icons are made by local icon painters from Strumica. The church has clergy-national gathering on August 28 – Great Holy Mother and on August 2 – ilinden, whereas the village celebration is St. Pavle (St. Peter) – JD Pavlovden (14 July). A typical event for v. Ratevo is the Carnival “Bamburci” which is held on January 20 every year (holiday in honour of St. Jovan the Baptist). On that day, the citizens of Ratevo are disguised in masks made of animal skin. The carnival has a century tradition that has been kept until today with the idea the masks and the sound of bells to expel the evil spirits.
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
27
Црква „Свети Цар Константин и Царица Елена“,село Разловци,Делчево
Црквата „Свети Цар Константин и Царица Елена“ во с. Разловци е изградена во 1850 година, но според мештаните оваа црква е уште постара. Црквата започнува да се гради по иницијатива на Поп Стојан - еден од организаторите на Разловечкото востание, со блиските соработници Цоне Спасев, Стоил Ѓорѓов и Стоил Ковач. Нивните ликови се фрескоживописани на западната страна на црквата, наречени „Ктитори сосе доми“, што значи „Ктитори со фамилијата“. Црквата ја градело целото село и Турците ја стопирале градбата бидејќи немало дозвола и на тоа место немало стара црква. Селаните го донеле стариот камен крст од црквата „Св.Никола“ во Горно Поле, го закопале на местото каде се градела новата црква и продолжиле со работа. Интересно е што за портата на црквата биле изработени два големи клуча од Стоил Ковач, а со едниот од нив и ден-денес се отвара оваа црква. Црквата е фрескоживописана во 1859 година, што се гледа од натписот на иконата на св.Богородица. Фреските ги работел Василие Зограф, син на Ѓорѓија Зограф од Струмица. Црквата е еднокорабна. Во црквата се наоѓа насликано македонското сонце од Вергина. Во црквата од верниците се избирале најверните за идни востаници. Кога Поп-Стојан ја започнал својата револуционерна дејност, фреската со својот лик ја премачкал со пепел и вар. Така премачкана ќе стои 100 години и е откриена во 1976 година по повод стогодишнината од Разловечкото востание. Камбанаријата е изградена 1938 година, кога свештеник бил поп Манасија од Разловци, при што малата камбана е лиена во Неврокоп во 1909 година, а големата во Разловци. Спроти Благовец 1914 година во дворот на црквата кај варницата полна со вар и вода, четата на Јован Бабунски го извршила најкрвавиот терор. Имено, сите осомничени за соработка со бугарските власти (свештеници и клисари од Разловци и околните села) живи ги боделе и ги фрлале во варницата. Соборен ден во с. Разловци е 3 јуни (Св.Константин и Елена), а жителите го викаат Летен Никулден.
28
“St Tsar Constantine and Tsarina Elena” Church, village Razlovci, Delchevo The church “St Tsar Constantine and Tsarina Elena” in v.Razlovci was built in 1850 but according to the local population it is even older. The church began its construction upon initiation of priest Stojan-one of the organizers of the Razlovci Uprising, with the close collaborators Tsone Spasev, Stoil Gorgov and Stoil Kovach. Their characters are depicted in the frescoes on the west side in the church, called “Ktitori sose domi” which means “Ktetors with their families”. The whole village was building the church and the Turks stopped the construction because at that place there had not been an old church. The peasants brought the old stone cross from the church “St Nikola: in Gorno Pole, buried it in the new church location and continued their work. It is interesting that the church gate was made two big keys from Stoil Kovach, and one of them is used even today to open this old church. The church was frescoed in 1859 which is seen in the inscription of the icon of St Holy Mother. The frescoes were made by Vasilie Zograf, son of Gorgija Zograf from Strumica. The church is one-nave and there is the painted Macedonian sun of Virgina. The potential future Rebels were chosen from the most loyal believers in the church. When priest Stojan began its revolutionary activity, he over-polished the his portrait fresco with ash and lime. It stayed polished in the next 100 years and rediscovered in 1976 for the 100 jubilee of the Razlovci Uprising. The campanile was built in
1938 when the church priest was Father Manasija from Razlovci and the little bell was molded in Nevrokop in 1909 whereas the big one in Razlovci. Right before Blagovec Day in 1914 in the churchyard, by the lime whole full of lime and water, the squad of Jovan Babunski made the most severe bloodshed terror. Namely, all suspects for cooperation with the Bulgarian authorities (priests and fraters from Razlovci and the surrounding village) were stabbed alive and thrown in the lime whole. A festive meeting gathering is 3H@ June (St Constantine and Elena) and the locals call it Summer Nikulden (Day of Nikola).
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
Манастир „Св. Архангел Михаил“, Берово
Манастирот „Свети Архангел Михаил“, е изграден во 1818 година помеѓу две стари цркви, „Свети Ѓорѓи“ од десната страна на околу стотина метри, на чиешто место денес постои оброчиште и „Света Богородица“ од левата страна, на влезот
во брегалничката клисура, на местото каде во 18 век се наоѓало Берово. Начинот на којшто е изграден манастирот е врзан со легенда која беровчани со гордост ја прераскажуваат. Црквата со голем трем, изградена во архитектурен опус од 19 век, доминира во манастирскиот двор. Во нејзината внатрешност ликовите на светителите се насликани во карактеристичен стил што отстапува од византиските канони. На иконостасот што го дели олтарот од средниот дел се вградени 10 таканаречени царски икони со врвен уметнички дострел. Во својот најголем подем манастирот броел и до шеесет монахињи (калуѓерки) со развиена богата економија, богословско училиште, ткајачница. Од јужната, западната и северната страна на црквата се сместени конаците во кои живеат монахињите. Тие се изградени во чиста малешевска стара архитектура на приземје, со вкупно 16 соби и површина од 560 m . Со активностите на манастирот тесно се поврзани Разловечкото (1876) и Кресненското востание (1878). Манастирот е пристапен и отворен за духовните потреби на секој добронамерен посетител.
Monastery “St Archangel Michael”, Berovo
The Monastery “Saint Archangel Michael” was built in 1818 between the two old churches, “St Gjorji” from the right side at about hundred meters and “Saint Bogorodica” on the left, at the entrance of Bregalnica george, where Berovo was located in the 18JD century. The construction method of the monastery is associated with a legend that the Berovo citizens proudly narrate. The church with a large porch, built in the architectural opus in the 19th century, dominates the monastery courtyard. In its interior the characters of saints are painted in a distinctive style that deviates from Byzantine canons. The iconostasis that separates the altar from the middle section has built in 10 so-called royal icons with superb artistic achievement. In its most thriving period, the monastery numbered up to sixty (nuns) in rich developed economy, a theological school, weaver. The nuns' chambers are located on the south, west and northern side of the church. There were built in genuine old Maleshevo architecture of basements, with 16 rooms in total and 560m area. The monastery activities are closely connected to the Razlovec (1876) and Kresnen (1878) Uprisings. The monastery is available and open to each well intentional visitor.
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
29
Црква „Св. Апостоли Петар и Павле“, Пехчево Црквата „Св. Апостоли Петар и Павле“ во Пехчево е изградена 1856 година, на барање и големо залагање на христијанското население од градот и околината, со посебно одобрение на турските власти бидејќи во тоа време градот бил административен центар на Малешевската нахија со изразит ориентален карактер.
Објектот бил изграден како трибродна базилика со камен донесен од Валевичка Река од месноста „Ферчов кладенец“ додека дрвените столбови за внатрешноста биле донесени од Брезница и Равно Борје. Вратите на црквата биле изработени од егзотично дрво FRAMIRE (Terminalia ivorensis ) SAPELE (Entandrophragma cylindricum ) донесено од Етиопија, Африка. Набргу по завршувањето на црквата до неа била изградена и импозантна камбанарија која доминирала над околното земјиште и чијшто звук надалеку се слушал. Во состав на црквата било формирано и црковно училиште кое претставувало основа на писменоста и столб на борбата против елинизацијата во Малешевијата, како и стремежот на населението и свештените лица да се проповеда и учи на народен јазик. Црквата „Св. Апостоли Петар и Павле“ тешко настрадала во катастрофалниот земјотрес кој го зафатил подрачјето на Пехчево во 1904 година при што целосно била уништена камбанаријата со црковното училиште. Во 1978 година, со одобрение од Општинското собрание, старата црква е урната и на нејзиното место врз старите темели е подигната нова црква во денешниот облик со едно големо централно кубе и три апсиди. Истата е осветена на 9 октомври 1988 година. Иконостасот во црквата „Св. Апостоли Петар и Павле“ е дело на прочуениот зограф Благој Дамјанов и неговата тајфа од село Тресонче, Дебарско. Денес, црквата „Св. Апостоли Петар и Павле“ е единствен храм во Пехчево и во него се одржуваат литургии и богослужби на сите православни верски празници. Денес, црквата воедно е и сведоштво за богатиот црковен живот кој од дамнина постоел на овие простори.
30
Church “Sts Apostoli Petar and Pavle” (Ss Apostles Peter and Paul), Pehcevо The church “Sts Apostoli Petar and Pavle” (Sts Peter and Paul) in Pehcevo was built in 1856 on the request and great effort of the Christian population in the city and the area with a special permission of the Turkish authorities because in that time it was administrative centre of the Malesh nahia with exceptional oriental character. The facility was built as a three-nave basilica with stone brought from the River Valevichka from locality “Ferchov Kladenec" while the inside wooden columns were brought from Breznica and Ravna Borje. The doors of the church were made of exotic wood FRAMIRE ( Te r m i n a l i a i v o r e n s i s ) S A P E L E (Entandrophragma cylindricum) adopted from Ethiopia, Africa. Soon after the church was built, an imposing bell tower was built next to it which dominated the surrounding land and whose bells sound was heard far in the distance. Within the church, a church school was also established which presented the fundaments of literacy and the basis and core pillar of the fight against the Helleniation of Maleshevo region as well as aspiration of people and clerics to preach and teach the national language. Church “Sts Apostoli Petar i Pavle” was severely destroyed in
the devastating earthquake that hit the area of Pehcevo in 1904 which completely ruined the bell tower with the church school. In 1978, with the approval of the Municipal Assembly, the old church was demolished and in its place on the old foundations a new church was erected in today's shape with a large central dome and three apse. It was consecrated on 9 October 1988. The iconostasis in the church of Sts. Apostles Peter and Paul" is the work of the famous painter Blagoj Damian and his group from the village Tresonce, Debar. Today, the church of Sts. Apostles Peter and Paul is the only temple in Pehcevo to serve liturgy and worship all Orthodox religious holidays. The church today is also testament to the rich church life that has existed for ages in this region.
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
Црква „Св.Петка“, село Селник, Делчево
Црквата „Св.преподобна ПараскеваПетка“ е најстарата црква во делчевско. Селничката црква е градена во 16 век во времето на епископот Прохор и натписите на зачуваните фрески на словенски јазик покажуваат дека континуитетот на поранешната култура во овој крај продолжил и во турско време. Црквата е еднокорабна, градена од кршен камен и вар. Иако податоците за неа се од 16 век, во црквата
постојат три слоја на фрескоживопис од кои првиот е од 13-14 век. Според тоа се мисли дека црквата е од 14 век. Новиот иконостас со Светите Двери со благовештение потекнува од 1906 година. Целата црква е во фрески, но поголемиот дел од нив се многу оштетени. Црквата „Св.преподобна ПараскеваПетка“ од страна на Министерството е заштитена и прогласена како споменик на културата и истата е од посебно национално значење. Во 2001 година, од страна на Министерството за култура на РМ, црквата и дворното место околу неа се санирани, а изградени се и помошни објекти. На 27 октомври секоја година на денот Петковден кај црквата се одржува голем народен собор, со организирање на курбан, кој е еден од најпосетените и најдобро организираните во општината.
Church “St Petka”, village Selnik, Delchevo
The church “St Prepodobna ParaskevaPetka” is the oldest church in Delchevo region. The Selnik church was built in the 16JD century at the time of episcope Prohor and inscriptions on saved frescoes in Slovenian language imply that the continuity of the former culture in these region continued to the Turkish time. The church
is one-nave, built from broken lime stones. Although the facts considering the church date JD back to the 16 century, there are three layers of JD frescoes–the first dates back to 13-14 century. Accordingly, it is believed that the church was JD built in the 14 century. The new iconostasis with the Annunciation to the Holy Gates dates back to 1906. The whole church is in frescoes, but the biggest part are highly damaged. The church “St Prepodobna ParaskevaPetka” has been protected by the Ministry of Culture, claimed as monument of culture and the same holds special national importance. In 2001, the church and its yard were sanitized and supporting objects were built by the Ministry of Culture of R.M. JD Every year on 27 October the day Petkovden, a big festive gathering is held at the church, with organizing a kurban (animal prey) which is the most attended and the best organized events in the municipality.
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
31
Црква „Рождество на Пресвета Богородица“, Берово
Црквата „Рождество на Пресвета Богородица“ е еден од препознатливите белези на Берово и центар на збиднувањата за жителите и посетителите. Црквата е изградена во 1912, а е осветена во 1922 година. Иконостасните резби и иконите се изработени во текот на дваесетите години од страна на локални мајстори и иконописци. Во црквата е сочувана една постара икона од 1899 година. Во 1930 година била изградена камбанарија. Има облик на еднокорабна градба од поголеми размери, со полукружна апсида однадвор. Во внатрешноста, во горниот дел, завршува со рамна таваница, зелено обоена, со тоа што делот од централниот простор е повисок и има украсни полиња. Црквата е отворена секој ден за духовните потреби на д о б р о н а м е р н и т е посетители.
32
Church “Rozhdestvo of Presveta Bogorodica” (Nativity of the Blessed Virgin), Berovo
The church “Rozhdestvo na Presveta Bogorodica” is one of the most distinguishing landmarks of Berovo and centre for public events to the locals and the visitors. The church was built in 1972 and was consecrated in 1922. Iconostas carvings and icons were made in the twenties by local craftsmen and painters. The church has preserved an older icon from 1899. In 1930 the bell tower was built. It is shaped of mono nave construction of larger scale, with semicircular apse from o u t s i d e . Inside, in the upper part, ending with a flat ceiling, p a i n t e d green, with part of the central area mounting higher with decorative fields. T h e church is opened every day to the spiritual needs of the w e l l intentioned visitors.
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
„Свети Води“, село Тработивиште, Делчево
Месноста „Света Вода“ е оддалечена 15-тина км јужно од Делчево, во атарот на с.Тработивиште. Самите извори се високо од десната страна на реката Брегалница. Тука од памтивек постојат 3 извори на вода. За водата од овие чешми, помеѓу
Holy Waters, village Trabotivishte, Delchevo
The site Sveta Voda (Holy Waters) is located about 15 km south of Delchevo, in the region of v.Trabotivishte. The very springs are positioned high on the right side of river Bregalnica. There have been three water springs since ancient times. Among the local inhabitants in Delchevo and the region, the water is believed to contain medicinal and miraculous features, that is, this water is holy or more precisely, healing, and the whole locality acquired the name Holy Water. The three fountains are located in wonderful ambient, enriched with vegetating pine and oak-tree woods, and the divine tranquility of the region is solely disturbed by the babbling of the fountain waters, the river Bregalnica that is flowing as pure as if a tear down the gorge, and the sound of singing birds gathering in the coldness around the fountain waters. The fountain waters can be reached on foot through a wood and smell of wild thyme. Each visitor that comes and stuff water at the holy waters is believed to bring him and their families luck, health and fertility during the whole year. The tree springs or the fountain faucets are at 30 to 50 meters span from each other. First, the visitors arrive at the fountain dedicated to the Holy Mother (St
локалното население во Делчево и регионот, постои верување дека истата има лековити и чудотворни својства, односно дека оваа вода е света т.е. исцелителна, па затоа целата месност го добила името „Света Вода“. Трите свети чешми се наоѓаат во прекрасен живописен амбиент, опкружени со бујна борова и дабова шума, а исконската тишина на пределот ја нарушува само жуборот на водата од чешмите, реката Брегалница, која бистра како солза се провева во клисурата подолу, и гласот на песнопојните птици кои се собираат во ладовината околу чешмите. До изворите се оди пеш низ шума и мирис на мајчина душица. Секој посетител кој дојде и си наполни од водата на светите извори, верува дека таа ним и на нивните семејства им носи среќа, здравје и бериќет во текот на цела година. Трите извори, односно чешми се на меѓусебно растојание од 30 до 50 метри
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
33
„Св.Спас“ во село Владимирово, Берово
Црквата „Св. Спас“ била изградена во периодот од 1840 до 1842 година и низ времето освен црква била и училиште и полициска станица. Градбата е трикорабна со полукружна апсида. Во црквата е откриен „Летопис на црквата на Св. Вознесение Христово“, како и книга на приходи, расходи и инвентар, каде се забележани детали за градбата, инвентарот, градењето на новата училишна зграда, направените трошоци. Посебен впечаток во црквата оставаат десетте дабови столбови кои со секира се оформени во шестострани правилни призми. Иконите на иконостасот се работени во Света Гора и се подарок од месното население. Ова село плени со својата стара архитектура. Во центарот на селото се наоѓа стариот Ан кој датира од 18 век. Селска слава е Спасовден, а црковно - народен собир се прави на 2 Август - Илинден.
34
“St Spas” in village Vladimirovo, Berovo
“St.Spas” church was built in the period from 1840 to 1842 and through time apart from being church, it also served as school and police station. The building is a three-nave with semicircular apse. "Chronicles of the Church of Sts. Ascension of Christ” has been discovered in the church as well as a book of revenues, expenses and i n v e n t o r y, w h i c h recorded details of construction, furniture, building the new school, the costs incurred. The church leaves special impression is by the ten oak pillars are shaped with an ax in hexagonal right prisms. The icons on the iconostasis were made on Mount Athos as gifts from the local population. This village aspires with its old architecture. In the center of the village is the JD old Inn dating from the 18 century. The village celebration day is Spasovden and clergy – national gathering is held on August 2 - Ilinden.
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
Манастир „Св. Богородица Балаклија“, Делчево
Расположен во пазувите на планината Голак, на 1 км од Делчево. Манастирскиот комплекс располага со два манастири, конаци, уредени покриени места за излет, чешми и прекрасно уреден двор. Вистинско место за уживање и наоѓање на духовниот мир. Источен Петок Балаклија, Првиот петок по Велигден се вика Источен Петок Балаклија. Тој спаѓа во Светлата недела поради што некои го викаат и Светол Петок, а поради тоа што во Светлата недела се блажи, може да се сретне и како Благ Петок. Со овој празник, посветен на Пресвета Богородица, и се оддава признание на Мајката Божја, поради тоа што непосредно по Велигден нема друг празник поврзан со нејзиното име. Поради тоа што Богородица му ги миела раните на
Исус, на овој ден луѓето ги посетуваат изворите, ги мијат лицето и очите, или трипати преку себе префрлаат вода од изворите. Поради тоа најчесто овој празник се празнува во црквите што се покрај извори. Според легендата изворот Балаклија, поврзан со името на Пресвета Богородица, се наоѓал во близината на Цариград и во него имало златни риби.
Monastery “St. Holy Mother Balaklija”, Delchevo
Spread on the footage of the mountain Golak at 1 km from Delchevo, the monastery complexity comprises two monastery, chambers, decorated picnic sites, fountain faucets and marvelously tidied yard. Genuine place for enjoyment and finding spiritual ranquility. East Friday - Balaklija The first Friday after Easter is called East Friday-Balaklija. It is a day of the Holy Week and that is why it is also sometimes referred as a Holy Friday. Moreover, due to eating sweet during Holy week, it can be found as Sweet Friday. With this holiday, dedicated to Holy Mother Mary, the Mother of God is recognized because immediately after this holiday there is no other associated with her name. Because the Holy Mother washed the wounds to Jesus, on this day people visit the springs, wash their faces and eyes, or three times throw spring water over their bodies. Because of this, the holiday is usually
commemorated in churches that are nearby water springs. According to the legend, Balaklija spring, associated with the name of Mother Mary, was in the vicinity of Constantinople and there were gold fish.
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
35
„Св. Атанас“ во село Мачево, Берово
“St. Atanas” in village Macevo, Berovo
Црквата „Св. Атанас“ којашто според натписот над западниот влез е изградена во 1932 г. на местото на постара црква. Градбата е еднокорабна со петострана апсида однадвор. Иконите во ц р к в а т а с е изработени од локални зографи и се подарок од месното население. Селска слава е Св. Атанас, а црковнонароден собир се прави на 2 Август Илинден. Во близина на с.Мачево, во месноста „Мачевски Чуки“ се наоѓа а р х е о л о ш к и локалитет-могили од римско време.
36
According to an inscription above its west entrance, the church “St. Atanas " was built in 1932 replacing an older church. The building is of one nave with pentagonal apse from outside. The icons in the church are made by local icon painters as gifts from the local population. Village c e l e b ra t i o n i s S t . Atanas, and the clergynational gathering is held on August 2 Ilinden. Near s.Machevo in the locality Machevski Chuki, there is archaeological site burial mounds from Roman times.
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
Црква „Св.Архангел Михаил“, село Драмче, Делчево Црквата „Св.Архангел Михаил“ во с.Драмче се наоѓа на место викано „Еремија“. Меѓу народот и во науката е позната како Шарена црква, наречена по прекрасниот фрескоживопис што го имала. Се мисли дека е градена во
поствизантискиот период, кон крајот на 17 и почетокот на 18 век и е еднокорабна црква. Престолните икони ги цртал Григорие Пецанев од Струмица. На Св.Двери ја пишува годината 1841 кога тие се правени, но се претпоставува дека црквата и целиот иконостас се изградени многу порано. Црквата е горена неколку пати и иако целата била со фрески, тие се наполно уништени и само под горниот слој постојат знаци дека некогаш постоеле фрески. Црквата е вредно просветно и културно жариште. Во нејзиниот двор се наоѓало првото училиште во Драмче основано во 1869 година. Во него настава се изведувала до 1922 година, кога училиштето е преселено во новата училишна зграда. По 140 години просветен живот, училиштето престанува со работа во 2009 година, поради малиот број на деца. Секоја година на 21 ноември, на празникот Св.Архангел Михаил, во дворот на црквата се организира традиционален собор со ора, песни и традиционални јадења. Традиционално се изведува и орото Копачка - бисерот на Пијанечкиот фолклор, како автентично и оригинално оро од село Драмче.
Church “St Archangel Michael”, village Dramce, Delchevo
The church “St Archangel Michael” in v. Dramce is located in the place called “Eremija”. Among the population and the science, it is known as the colorful church due to the wonderful frescoes that it used to have. It is thought that the construction was in the post Byzantium period, at the end of the 17JD and beginning of the 18JD century and it is onenave church. The altar icons were painted by Grigorie Pecanev from Strumica, At St. Dveri, he wrote the date 1841 when they were made, but it is predicted that the church and the whole iconostasis had been built much earlier. The church was burned several times and although it w a s a l l d e c o ra t e d w i t h frescoes, they were totally destroyed and only under the upper layer there are signals that they used to be frescoes. The church used to be valuable enlightenment and cultural centre. In its yard, there was the first school in Dramce, found in 1869. In it, teaching lectures were held from 1922, when the school was dislocated to new school premises. After 140 years of teaching life, the school stopped working in 2009 due to the small number of students. Every year, on 21IJ November, on the holiday St Archangel Michael, traditional festive gathering is organized in the churchyard with dances, songs and traditional food. Traditionally, the oro (traditional dance style) called Kopacka is performed - the pearl of the Pijanec folklore as authentic and original dance from village Dramce.
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
37
„Св. Ѓорѓи“, Берово
Западно од селото Будинарци се наоѓа капелната црква „Св. Ѓорѓи“, каде што на 8 мај, по празникот Ѓурѓовден, се прави црковно-народен собир. Покрај капелната црква има извор на света вода, каде што многу луѓе наоѓаат утеха на своите маки. Градбата на црквата е поддржана од месното население.
38
”St. Gjorgji” (St. George), Berovo
On the west of village Budinarci, there is the chapel church “St. Gjorgi”, where on May JD 8 , after the holiday Gjurgovden Day, a clergy-national gathering is held. Beside the chapel church, there is a holy water spring where many people find solace to their sufferings. The construction of the church has been supported by the local population.
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
„Свети Води“, село Тработивиште, Делчево Месноста „Света Вода“ е оддалечена 15-тина км јужно од Делчево, во атарот на с.Тработивиште. Самите извори се високо од десната страна на реката Брегалница. Тука од памтивек постојат 3 извори на вода. За водата од овие чешми, помеѓу локалното население во Делчево и регионот, постои верување дека истата има лековити и чудотворни својства, односно дека оваа вода е света т.е. исцелителна, па затоа целата месност го добила името „Света Вода“. Трите свети чешми се наоѓаат во прекрасен живописен амбиент, опкружени со бујна борова и дабова шума, а исконската тишина на пределот ја нарушува само жуборот на водата од чешмите, реката Брегалница, која бистра како солза се провева во клисурата подолу, и гласот на песнопојните птици кои се собираат во ладовината околу чешмите. До изворите се оди пеш низ шума и мирис на мајчина душица. Секој посетител кој дојде и си наполни од водата на светите извори, верува дека таа ним и на нивните семејства им носи среќа, здравје и бериќет во текот на цела година. Трите извори, односно чешми се на меѓусебно растојание од 30 до 50 метри една од друга. Прво посетителите наидуваат на онаа чешма што е посветена на Божјата мајка св.Богородица, следна е водата посветена на св.Недела и последна е чешмата која е посветена на св.Петка. Некогаш, не така одамна, на платото над „Светите Води“, на месноста викано „Рамниште“, се одржувал собор, каде се собирал народот и со песна, ора, народни традиции и обичаи се празнувало од утро до мрак. Меѓу населението во Пијанец постои легенда за работата на солунските браќа Кирил и Методиј во овој крај, кои имале испосничка ќелија во месноста „Света
Holy Waters, village Trabotivishte, Delchevo The site Sveta Voda (Holy Waters) is located about 15 km south of Delchevo, in the region of v.Trabotivishte. The very springs are positioned high on the right side of river Bregalnica. There have been three water springs since ancient times. Among the local inhabitants in Delchevo and the region, the water is believed to contain medicinal and miraculous features, that is, this water is holy or more precisely, healing, and the whole locality acquired the name Holy Water. The three fountains are located in wonderful ambient, enriched with vegetating pine and oak-tree woods, and the divine tranquility of the region is solely disturbed by the babbling of the fountain waters, the river Bregalnica that is flowing as pure as if a tear down the gorge, and the sound of singing birds gathering in the coldness around the fountain waters. The fountain waters can be reached on foot through a wood and smell of wild thyme. Each visitor that comes and stuff water at the holy waters is believed to bring him and their families luck, health and fertility during the whole year. The tree springs or the fountain faucets are at 30 to 50 meters span from each other. First, the visitors arrive at the fountain dedicated to the Holy Mother (St Bogorodica), the next to St Nedela (Holy Sunday) and the last to St Petka (St Petra). Once upon a time, above the plateau of the Holy Waters, at the site called Ramnishte, a gathering used to be held where the people met with songs and dance, national customs and rituals to celebrate feasts from dawn to dusk. Among the Pijanec population, there is a legend for the work of the Thessaloniki brothers Cyril and Methodius in the region who had hermit chamber in the site Holy Waters and Cyril lived hermits' life,
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
39
„Успение на Пресвета Богородица“ во село Смојмирово, Берово
”Assumption of the Holy Mother” in village Smojmirovo. Берово
"Assumption of the Holy Mother” was built in the mid 19JD century and restored in 1907. It is a three-nave construction with quadrangle apse. The church preserved 10 icons from an older period, which were part of the iconostasis of the original church. This church features its beautiful wooden
Црквата „Успение на Пресвета Богородица“ е изградена во средината на 19 век, а е обновена во 1907 година. Таа е трикорабна со четиристрана апсида. Во црквата се сочувани 10 икони од постар период, кои биле дел од иконостасот на првобитната црква. Специфично за оваа црква е прекрасниот дрвен иконостас изработен од локални резбари. Зографските работи и иконостасот се дело на прочуени зографи од Банско и Разлог. Селска слава е Св. Троица.
iconostasis made by local carvers. Works of icon painters and the iconostasis are products of famous icon painters from Bansko and Razlog. Village celebration is St Troica (Holy Trinity).
40
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
„Св. Георгиј“ во село Будинарци, Берово
Црквата „Св. Георгиј“ изградена во 1854 година. Градбата е трикорабна со полукружна апсида од источната страна. Дел од иконите се изработени на Света Гора, а дел се насликани од локални зографи. Иконите на иконостасот се со јако изразени бои, а владичкиот стол е ремек-дело на мајсторите и е д е н о д најубавите во Малешевијата. Во црквата има д в а н а е с е т столбови кои с е р а ч н о обликувани, а ги симболизираат Дванаесетте А п о с т о л и . П о с е б н а приказна имаат и бравата и црковниот клуч кој специјално е искован и тежи скоро еден килограм. Во селото Будинарци е зачувана уникатна селска архитектура од 18 век. Црковно–народен собир се прави на 2 Август - Илинден и 8 ноември - Митровден. Селска слава е Света Пресвета.
“St. Georgij” in village Budinarci, Berovo
Church “St. George" was built in 1854. The building is a three-nave with semicircular apse on the east side. Some of the icons were made on Mount Athos, and some were painted by local icon artists. The icons of the iconostasis are expressed with strong colors Pope's chair is a masterpiece of craftsmen and one of the most beautiful in M a l e s h e v o region. The church has twelve pillars are hand shaped and symbolize the Twelve Apostles. Special story is also told about the lock and the church key which was specially minted and weighs nearly a kilogram. The village Budinarci preserved its unique rural architecture from the 18JD century. Clergy - national gathering is held on August 2 - Ilinden and November 8 - Mitrovden. The village celebration is Holy Mother.
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
41
„Св. Петка“ во село Русиново, Берово
Црквата „Св. Петка“ датира од првата половина на деветнаесетиот век. Првобитната црква била мала по димензии, а подоцна била проширувана од западната и јужната страна за потребите на верниците. Остатоци од фрескопис на ѕидовите се зачувани само во централниот дел од средишниот кораб. Во црквата се зачувани икони и записи кои се однесуваат на различни временски периоди. Најголем дел од иконите се изработени од познатиот беровски зограф, Гаврил Атанасов, а дел се изработени од непознат зограф. Сите икони се реставрирани во 2000 година, а подоцна е реставриран и дрвениот дел од иконостасот. Исто така, во ова село може да се посетат уште капелната црква „Св. Архангел Михаил“ од 14 век, а со убавината ќе ве плени и капелната црква „Св. Марко“ каде што се прави црковно-народен собир на празникот Голема Богородица на 28 август.
42
“St. Petka” in village Rusinovo, Berovo
Church St. Petka dates from the first half of the nineteenth century. The original church was small in size, and later was expanded from the west and south side for the believers. Remnants of frescos on the walls are preserved only in the central part of the central nave. The church preserved icons and entries that refer to different time periods. Most of icons were designed by the famous painter of Berovo, Gabriel Atanasov, and some were made by an unknown artist. All icons were restored in 2000 and later the wooden part of the iconostasis. Also, in this village, one can visit the chapel church “St Archangel Michael” from the 14th century, and the beauty of church “St.Marko” will also enchant where the church-folk gathering is held on the great Mother Day, August 28.
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
„Св. Илија“ во село Митрашинци, Берово
“St. Ilija” in village Mitrashinci, Berovo
“St. Ilija” church is the biggest village church in the municipality but there are no data for its construction period. According to an inscription in the church, it has been painted in 1894. This is a unique church in the
Црквата „Св. Илија“ е најголемата селска црква во општината, но нема податоци за периодот кога е изградена. Според еден натпис во црквата, таа е живописана во 1894 г. Оваа црква е единствена во Малешевијата, чијашто внатрешност е целосно фрескописана. Црквата е трибродна, а во централниот дел од средниот брод е насликан Исус Христос. Црквата е фрескописана од страна на зограф од Мелник, а иконите се изработени од страна на зограф од Крушево и дел од непознат зограф. Селска слава е Света Троица - Дуовден, а црковно-народен собир се прави на 2 Август- Илинден, 28 Август- Голема Богородица и на 8 ноември - Митровден.
region of Maleshevo that has total frescoed interior. The church is three-nave, and the central part of the central nave has a painting of Jesus Christ. The church was frescoed by an icon painter from Melnik, and the icons were made by the artist from Krushevo and partially from anonymous icon painter. The village holiday is St Troica-Duhovden (Holy TrinitySprit), and clergy-national gathering is held on August 2Ilinden, August 29-Great Holy Mother and November 8 – Mitrovden.
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
43
„Пресвета Богородица“ во село Двориште, Берово
Црквата „Пресвета Богородица“ е изградена во почетокот на 20 век од преселници од Рибница, Пиринска Македонија. Градбата е трикорабна со петострана апсида однадвор. Иконите се изработени од страна на локални зографи, со средства од локаното население. Во Двориште, интересен е обичајот Сурова, кој што се прави ноќта на 13 спроти 14 јануари секоја година и има за цел да се благослови Новата Година, да се посака богат род и бериќет. Селска слава е Мала Богородица, во народот познат како Рожен, а црковно-народен собир се прави на 2 Август - Илинден.
44
”Presveta Bogorodica” (Holy Mother) in village Dvorishte, Berovo
Church “Presveta Bogorodica” was built in the beginning of the 20JD century by migrants from Ribnica, Pirin Macedonia. The building is a three-nave with pentagonal apse from outside. The icons were made by local icon painters by means from the local residents. In Dvorishte, the customs for Surova is interesting, being organized in the evening on 13JD, before 14JD January every year, to bless the New Year and to wish rich and fertile harvesting. The village holiday is Small Holy Mother Day, and known with the residents as Rozhen; the clergy-national gathering is held on August 2 - Ilinden.
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
Дамнина Ancient
АРХЕОЛОШКИ ЛОКАЛИТЕТ „Св. Петка“, Пехчево
На 4 км од Пехчево, во месноста „Св Петка“ (кај локалното население позната и како Манастир), се наоѓа археолошкиот локалитет со истото име. Станува збор за старохристијанска црква со димензии 7 х 13 м, односно за манстирски комплекс со поголеми димензии кој, покрај остатоците од црква градена од камен и вар, вклучува и придружни објекти во функција на манастирското стопанство. Според локалните верување и легенди станувало збор за импозантен комплекс со камбанарија чиј звук се слушал дури во Берово и Царево Село (Делчево). Во 2000 година Министерството за култура на Република Македонија и Македонската Православна Црква обезбедија средства за делумна конзервација на објектот.
46
ARCHAEOLOGICAL SITE “St.Petka”, Pehcevo
At 4 km from Pehcevo, in the locality "St. Petka" (to the locals known as the Monastery), there is an archaeological site with the same name. It is old Christian church with dimensions 7 cm x 13 cm, i.e., monastery complexity with larger dimensions which, besides the remains of a church built of stone and lime, including supporting facilities for the purpose of the monastic economy. According to local beliefs and legends about it were an impressive complex with a bell tower whose sound is heard even in Berovo and Tsarevo Selo (Delchevo). In 2000 the Ministry of Culture of Republic of Macedonia and the Macedonian Orthodox Church provided funds for partial preservation of the building.
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
СРЕДНОВЕКОВНА КУЛА, село Чифлик, Делчево Преку територијата на Пијанец минувале или се вкрстувале повеќе патишта кои постоеле уште во античко време, а биле корситени и во 13 и 14 век. Сите овие патишта му давале на Пијанец извонредна важност и поволна местоположба. На патот, на левата страна на река Брегалница, кој водел од Царево
Село кон селото Разловци, а кој и денес е во функција, според едно зачувано предание постоеле три кули, кои служеле како одбранбени пунктови. Овие кули биле разрушени од земјотресот во 1904 година. Денес на ова место во с.Чифлик, локалитет „Марково Куле“ постојат остатоци од една од трите средновековни кули. Во близина на овој локалитет се наоѓа манастирот „Св.Ѓорѓи“, изграден како засолниште на светата вода која тече од чешма на ова место. Пределот околу манастирот е исполнет со раскошна бујна шумска вегетација, а во пределот под манастирот тече еден од потоците од планината Голак. За водата од изворот постои верување дека има свети особености на исцелителна моќ. На ова место се одржува народен собир за време на христијанскиот празник Св.Ѓорѓи кога се дели курбан за здравје на луѓето.
THE MEDIEVAL TOWER, village Chiflik, Delchevo
Many roads intersected or led though the territory of Pijanec since ancient time and the same were used in the 13th and 14th century. All these routes attributed exceptional importance to Pijanec as well as an appropriate location. On the road, that is still being used, by the left side of Bregalnica River, according to a preserved legend, there were three towers which were used as defense points. These towers were ruined in 1904 earthquake. Today, there are remains of one of the three towers in this location, in village Chiflik, site “Markovo Kule” (Tower of Marco).In the vicinity of this site is located “St. Gjorgji” (St.George) Monastery, as a shelter to the secret water that is running at the spot. The area around the monastery covered by lavishing forest vegetation, whereas the area under the monastery one of Golak springs is flowing. There is a belief that the spring waters have sacred and healing powers. A festive gathering is held during the Christian holiday St. Gjorgji when a kurban (animal sacrifice) is shared for people's wellbeing.
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
47
Локалитет „Градиште“, село Град, Делчево
Locality “Gradiste”, village Grad, Delchevo
Повеќе археолошки наоди зборуваат дека во селото Град се наоѓала значајна градска населба уште од римско време. Во 2001 година, археолозите пронашле фигура од метал на женско божество мајка со жртвеник, која е датирана од пред 5.500 години. Откопана е енолитска куќа, во состојба каква што била од пред 5.500 години. Во неа имало огниште со четири керамички садови. На тоа подрачје се откриени и бронзенодобски населби. Сите тие наоди зборуваат дека на тоа место имало живот уште многу одамна. Со поранешните истражувања, во атарот на селото е откриена голема тава со грчки
Significant number of archaeological findings implies that an important city settlement existed in the village Grad dating back to the Roman time. In 2001, the archaeologists discovered a metal figure from a female deity-mother with a victim altar which dates before 5.500. Eolith house was excavated in a same condition that used to be 5.500 years ago. There was a fireplace with four ceramic dishes. Settlements from the bronze period were also found in the same area. All these findings witness that there was life since ancient times. With the previous researches, at the foot of the village, a big pan was discovered with Greek
монети од градот Хистие (Еубеа) од 4 и 3 век пред Христос. Тоа покажува дека таму постоела населба и за време на Хелинистичкиот период, која продолжува да егзистира и за римско време. На самиот рид на Градиштето се пронајдени голем број на монети од римскиот период и рановизантиско време. Пронајдени се камени садови и керамика од сите периоди. Откопани се и голем број на питоси.
coins from the city Histie (Eubea) from the 4th and 3rd century BC. This shows that a settlement also existed in the Hellenic period that continued to exist up to the Roman time. At the very hill of Gradishte, numerous coins were found from the Roman and the early Byzantium period. Stone and ceramic dishes were found from all periods. Big number of pithoi was also excavated. With the archaeological research in the village in 2001, “Gradishe was dated as Late
48
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
Локалитет „Градиште“, село Град, Делчево Со археолошките истражувања во селото од 2001 година, „Градиште“ бил датиран како доцноантички град Армонија, 1-4 век по Христос. Според археолошките наоди тоа било добро обезбедена тврдина, со акропола на врвот на ридот и со кула за набљудување на околината и одбрана од напади. Досега во Град не е лоцирана ранохристијанска
црква, иако преданието зборува дека во селото имало повеќе цркви. Во средниот век имало развиен црковен живот. За тоа сведочат бронзените крстови кои се најдени во Градиштето при ископувањата во 2001 година. Таму се најдени три бронзени крста, од кои кои едниот е датиран 10-12 век, вториот само од средниот век, а третиот од 18 век. Од податоците кои ни се на располагање од времето на владеење на царот Милутин, цар Душан и од еден Турски попис од 1570 година дознаваме дека станува збор за голема и организирана населба. Денес овој локалитет, издигнувајќи се над село Град, претставува туристичка атракција и буди љубопитност кај посетителите.
Locality “Gradiste”, village Grad, Delchevo
Antic city Armonia, 1-4 century AD. According to the archaeological findings, it was well secured fort, with acropolis on the hill summit and a tower for observing the area with defense against attacks. Early Christian Age churches have not been located in village Grad, although the legend speaks about several. The Middle Age had a
developed church life. It is proved by the bronze crosses found in the 2001 during the excavation in Gradishte. There were three bronze crosses; one of them dated 10-12 century, the second only from the Middle century, and the third one from the 18th century. The available data from the rule of Tsar Milutin, Tsar Dusan and one Turkish consensus in 1570, reveal a big and populated settlement. Today, this site winds above the village Grad representing tourist attraction and triggers visitors' curiosity.
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
49
ТУМУЛИ во Пијанец
Погребувањето под тумули на територијата на Источна Македонија се практикувало во текот на целиот римски царски период. Како појава тоа свој најголем замав имало кон крајот на 1 и во текот на 2 век, но егзистирало сè до 4 век. Во сите случаи се практикувал ритуалот на кремирање на покојниците, но со мала разновидност во гробните форми. Постарите тумули од 1 и од 2 век кријат гробови од типот на јами вкопани во здравица, додека во подоцнежниот римски царски период имало и ѕидани гробови. Погребувањето под тумули е познато уште од железното време, но мора да се нагласи дека постојат големи разлики, како во изгледот и големината на тумулите, така и во погребниот ритуал и во гробните конструкции. Тракиското влијание било пресудно во раниот римски царски период на просторот на Источна Македонија за да дојде до масовна појава на погребување под тумули. Иако ваквиот вид погребување не е доволен индикатор за културното и за етничкото определување на гробовите, сепак заклучоците наведуваат дека во вековите кога опаѓала моќта на Пајонското царство, односно во текот на неговото исчезнување под налетот на моќните македонски владетели, постепено доаѓало до тракизација на територијата на денешна Источна Македонија, што во текот на 1, а особено во 2 век резултирало со појава на тумули и на гробови со кремирани покојници. Бројот на овие импозантни надгробни обележја, кои се забележани по горниот и по средниот тек на реката Брегалница, надминува 100, а кон оваа бројка се приклучени и десеттина уништени тумули од страна на трагачите по богатства, како и со градежните зафати. Зачуваните тумули се високи од 3 до 5 метри и имаат дијаметар од 20 до 35 метри. Во текот на 2001 и 2002 година биле извршени истражувања на неколку тумули од римско време, концентрирани во областа Пијанец, односно во пошироката околина на градот Делчево: Тумул на „Чукарка“, с.Очипала, Тумул „Мало Градиште“, с.Вирче, Тумул кај „Могила“, с.Ветрен, Тумул „Среден Рид“, с.Бигла
50
TUMULI in Pijanec
Burial beneath tumuli in the territory of Eastern Macedonia was practiced throughout the Roman imperial period. As a phenomenon it st had a culmination about the late 1 and during nd th the 2 century, but continued until the 4 century. In all cases the ritual practiced cremation of the dead, but with little variety in grave forms. st nd Older tumuli from 1 and 2 century hide tombs of the type of pits dug into the toast, while in the later period Roman imperial period there were also cemented tombs. Burial beneath tumuli has been known since the Iron Age, but it must be emphasized that there are major differences, both in appearance and size of tumuli as well as in the funeral ritual and grave structures. Trakyan influence was crucial in the early Roman imperial period in the region of East Macedonia leading to massive outbreak of burials under tumuli. Although this type of burial is not a sufficient indicator of cultural and ethnic determination of graves, yet the findings suggest that in the centuries when the power of the Pionic kingdom declined, that is, during its disappearance under the blows of the powerful Macedonian rulers, gradually the rule of Trakya was out onto the territory of modern East st Macedonia, that in the course of 1 and most nd particularly in the 2 century resulted in the emergence of tumuli and graves with cremated deceased. The number of these fascinating grave markings observed along the upper and middle flow of Bregalnica River exceeds 100, added up to dozens of tumuli demolished by treasure-hunters and construction activities. Preserved tumuli are of 3 to 5 feet in height and 20 to 35 meters in diameter. During 2001 and 2002, research studies were undertaken to several tumuli dating from Roman times in the region Pijanec, that is, in the extended are of m u n i c i p a l i t y D e l c h e v o : Tu m u l u s o f “Chukarka”, v. Ochipala, Tumulus of “Malo Gradishte”, v. Virce, Tumulus at “Mogila”, v.Vetren, Tumulus as “Sreden Rid”, v.Bigla
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
Палеонтолошки наоѓалишта, Делчево
Најстарата праисториска масовна гробница на животни на локалитетот кај Стамер и Ѕвегор каде палеонтолозите открија фосили од жирафа, мастодонти, антилопа, и др. фрагменти на фосили од праисториски животни стари 10 милиони години години. Светските палеонтолози очекуваат овој локалитет да донесе револуционерни откритија за човековата еволуција- да се пронајдат фосилни остатоци од првиот човек.
Palaeontological Sites, Delchevo
This sites near the villages of Stamer and Dzvegor are the oldest prehistoric mass animal burial grounds where paleontologists have discovered giraffe fossils, mastodon and antelope fossils and other fossil fragments of prehistoric animals, old 10 m i l l i o n ye a r s . Wo r l d r e n o w n e d paleontologists expect this site to bring about revolutionary discoveries concerning human evolution-they expect to find remains of the first human being on the planet.
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
51
52
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
Споменици Monuments
Спомен дом „Разловечко востание“, село Разловци, Делчево
Востаничкото Разловци лежи на левата страна на реката Брегалница, на надморска височина од 707 метри и површина од 60 км . Разловечкото востание започнало на 8 мај 1876 година во с.Разловци со напад на турските чиновници и нивната вооружена придружба кои уапсиле неколку селани, одредиле две моми за потурчување и се заканиле дека ќе го запалат селото. Главен иницијатор и организатор на востанието бил Димитар Поп ГеоргиевБеровски и неговиот дедо Поп Стојан, свештеник во селската црква „Св. Цар Константин и Царица Елена“ во Разловци. Во месноста Калаџерџево, во подножјето на планината Голак, се одржале три подготвителни состаноци за востанието познати во науката како советувања. Востанието било израз на самостојна револуционерна дејност, со учество на сите општествени слоеви: учители, свештеници, трговци и з а н а е т ч и и , а најмасовно учество зеле македонските селани. Востанието ги зафатило источните п р о с т о р и н а Македонија, со план да п р е р а с н е в о с е м а к е д о н с к о востание. Востаниците биле подготвени за вооружена борба и за големи жртви, за што сведочат и зборовите на Поп Стојан Разловечки: „Без жртви нема слобода, ако се жртвуваа нашите дедовци и татковци, ние сега ќе бевме слободни. Жртвите што ќе ги дадеме ние ќе бидат жртви за нашите синови и внуци и тие засекогаш ќе се радуваат на својата независност.“ Иако востанието не успеало и завршило со пораз, тоа широко одекнало во Македонија и од тој ден, 20 мај 1876 година, македонскиот народ тргна по сопствен пат за слобода и држава со свои сили, поради што ова востание има посебно место во поновата македонска историја. При одбележувањето на стогодишнината на востанието во 1976 година
54
Memorial House “Razlovec Uprising”, village Razlovci, Delchevo
The Uprising Razlovci embeds on the left side of river Bregalnica, at 707m above sea level and region of 60km . The Rebellion of Razlovci began in 8JD March, 1876 in the same village with initial attack of the Turkish clerks and their armed forces who arrested several peasants, selected two young women for Islamic assimilation and threatened to burn the village. The leading initiator and organizer of the Uprising was Dimitar Pop Georgiev-Berovski and his grandfather, the reverent Father Stojan, a priest in the village church “St Tsar Constantine and Tsarina Elena” in Razlovci. In the county Kalejerjevo, at the foot of mountain Golak, three preparatory meetings were organized, known for the Rebels as advisory sessions. The Rebel was a manifestation of independent revolutionary activity, with
attendance of all social backgrounds: teachers, priests, merchants and craftsmen, and most massively the Macedonian peasants. The Rebel spread to the eastern regions of Macedonia, with a plan to become a complete Macedonian Uprising. The rebels were ready for armed fight and huge casualties, as witnessed by the words of priest Stojan of Razlovci: “Without victims there is no freedom, if our fathers and grandfathers sacrificed themselves, we would have been free now. Our victims will be dedicated to our sons and grandchildren and they will be happy for their independence forever”. Although the Rebellion did not succeed and ended with a failure, it grumbled in
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
Спомен дом „Разловечко востание“, село Разловци, Делчево
во с. Разловци почна да се гради Спомендомот на културата. Проектот на домот го изработи м-р Георги Константиновски и за истиот ја доби првата награда на весникот „Борба“ за вклопување на објектот во селската архитектура. Свечено е предаден во употреба на 10 мај 1981 година. Во домот е сместена библиотеката, постојаната историска изложба, како и ликовна изложба од ликовната колонија одржана во с.Разловци по повод стогодишнината на Разловечкото востание.
Memorial House “Razlovec Uprising”, village Razlovci, Delchevo
Macedonia and since that date, 20JD May 1876, the Macedonian people set off to their own way toward freedom and country with their forces, and because of this, the Uprising has a special reference in the newer Macedonian history. After the century jubilee from the Uprising in 1976, the Memorial Hose began to be built in village Razlovci. The House's project was constructed by Mr Georgy Konstantinovski, M.Sc, and he was awarded the first price by the newspaper “Borba” (Fight) for implementation of the object in the village architecture. It was delivered in function with a festive event on 10JD May, 1981. The library is in the House, continuous historic exhibition as well as the Art exhibition from the art colony held in v. Razlovci in memory of the hundredth year since the Razlovci Uprising.
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
55
Музеј на град Берово
Музејот на Берово е сместен во прекрасна зграда која е реконструирана во духот на оригиналната архитектура од крајот на 19 век, за која беровчани се сентиментално врзани бидејќи е еден од препознатливите елементи на градот. Исто така, значајно е што во неа било отворено првото народно училиште, а бил формиран и првиот НОО за Берово.
Историските поставки се состојат од документи и предмети коишто говорат за историјата на малешевскиот народ од времето на Дедо Иљо Малешевски, Никола Петров Русински, Димитар Поп ГеоргиевБеровски, Разловечкото востание, развојот на Малешевијата помеѓу двете светски војни и развојот на Малешевијата по Втората светска војна. За збогатување на изложбата се поставени и случајните наоди на антички и средновековни монети, коишто говорат за економскиот развој и трговските односи на Малешевијата, како и за постоење на Римска цивилизација на ова поднебје. Етнолошката поставка се состои од реконструкција на малешевска соба, малешевска носија, малешевски накити, грнчарско производство, музички инструменти и реконструкција на малешевска ковачилница.
56
Museum of Berovo
Berovo Museum is situated in beautiful a premise which was reconstructed in the spirit of the original architecture from the late 19th century, which the residents of Berovo are sentimentally bound to, because it is one of the recognizable elements of the city. Also, it is important that first folk school was opened in the same premises, and formed the first National Liberation Board Berovo. The historical settings consist of documents and objects that speak of the history of Malesh population of the time Dedo Iljo Maleshevksi, Rusinski Nikola Petrov, and Dimitar Pop Georgiev Berovski, Razlovci Uprising, and Maleshevo region development between the two world wars after the Second World War. To enrich the exhibition, random findings of ancient and medieval coins are exposed, which talk about the economic development and trade relations of Maleshevo region, and the existence of Roman civilization in this area. The ethnological exhibition consists of reconstruction of Maleshevo room, Maleshevo dresses, Maleshevo jewelry, pottery production, musical instruments and blacksmithery of Maleshevo.
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
Арехеолошко-етнолошка поставка, Делчево
Археолошко-етнолошката збирка е отворена на 19.11.2001 година како тематска изложба: “ Пијанец од праисторијата до денес” и е сместена во спомен-домот АСНОМ во центарот на градот. Археолошкиот дел од музејот содржи предмети од неолитот (5.000 год п.н.е) па сè до доцниот среден век (14 век од н.е.).
Вклучува предмети изработени од керамика, камен, метал и стакло. Предметите се од различи типови и се со различна намена. Има предмети за секојдневна употреба (садови, алати и орудија), предмети со религиозно-обредна функција, украсни предмети и предмети за стоковно-парична размена. Вкупниот број на предмети е 158. Предметите во етнолошата збирка потекнуваат од периферијата на Р.Македонија, поточно од Пијанечкиот крај, но одредени предмети потекнуваат и од други делови на Балканот кои се донесени по пат на трговска размена. Вкупниот број на предмети е 135. Предметите во збирката се набавени по пат на откуп и по пат на размена и станува збор за предмети кои биле во секојдневна употреба во домашниот живот. Самата збирка е со мешовит карактер и во себе содржи предмети изработени од текстил, дрво, метал и керамика. Поголемиот број на предмети се рачно изработени во домашни работилници, што претставува сведоштво на технолошкиот развој и уметничкото творештво на луѓето кои живееле и твореле во овој крај.
Archaeological-ethnologic collection, Delchevo The archaeological-ethnologic collection was opened on 19.11.2001 as a thematic exhibition: “Pijanec from pre-history to present” and it is situated in the premises of the Memorial House ASNOM in the city center. The archaeological part of the museum holds objects from Neolithic period (5.000 B.C) to the late Middle Age (14JD century AD). The objects are made of ceramics, stone, metal and glass. They are of various types and purpose: things for daily use (dishes, gadgets and tools), objects for religious rituals performance, decorations and tools for stock-money exchange. The objects, in the ethnologic collection, originate from the periphery of R. Macedonia, most precisely from the Pijanec region, but some of them originate from the other parts of the Balkans which were brought by trade exchange. The total number of objects is 135. The objects in the collection were made in the method of rent and exchange, especially applicable for the household dairy gadgets. The very collection had a mixed character and holds objects made of textile, wood, metal and ceramics. The bigger number is hand-made in home workshops, which prove the technologic development and artistic creativity of the people who lived and worked in this region.
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
57
„Петлец“, Берово
Локалитетот „Петлец“ е оддалечен 12 км од Берово, во близина на с.Русиново. На ова место, во срцето на Малешевските Планини во 1906 година згасна животот на Дамјан Груев, еден од најголемите македонски револуционери, визионер и борец за самостојна и независна Македонија. Во негова чест, секоја година на 19 декември, денот на неговото загинување во нерамноправна борба со турскиот аскер, се организира традиционален марш од с.Русиново до „Петлец“.
58
“Petlec”, Berovo
Location "Petlec” is 12km away from Berovo near v.Rusinovo. At this point in the heart of Maleshevo Mountains in 1906 ceased the life of Damian Gruev, one of the greatest Macedonian revolutionary, visionary and a fighter for independent and sovereign Macedonia. In his honor, every year on December 19, the day he died in an unequal struggle with the Turkish army, a traditional march is organized from v.Rusinovo to "Petlec”.
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!
Споменик „Гоце Делчев“, Делчево Гоце Делчев ја ширел и зајакнувал активноста на внатрешната македонско револуционерна организација на територијата на општина Делчево за време на неговото учителствување во Штип.
Monument “Goce Delcev”, Delchevo
Goce Delchev
was spreading and empowering the activity of the internal Macedonian revolutionary organization in the territory of municipality Delchevo during his teaching in Stip. In this region, Delchev established the secret channel with Bulgaria for importing weapon, letters newspapers and illegal literature, and he spent most of his time in the area of today's Delchevo municipality. The biggest populated area in Pijanec (Delchevo) in Byzantine period carried the name , by the Byzantine Tsar Vasilij. During the Ottomans rule, the place acquired the name as a symbol of gratitude to the Sultan for the mosque construction in this place. In the 18JD and 19JD century (Village of the Tsar) was a rural settlement inhabited by Turks, Macedonians and Torbesh (Slavic Muslims). JD the place change the name from Tsarevo Selo to Delchevo, in honor of the great revolutionary and ideologist .
About the name.
Vasilevo
Sultaniye
Selo
Делчев на ова подрачје го воспоставил тајниот канал со Бугарија за внесување на оружје, писма, весници и илегална литература и истиот во најголем дел минувал на подрачјето на денешната делчевска општина. За името. Најбројното населено место во Пијанец (Делчево) во византиско време го носело името Василево , според Византискиот цар Василиј.
Tsarevo
On 13 of May 1950
Goce Delchev Did you know? Delchevo was acknowledged as a town in the far 1912 when the Serbian king Petar I, the village in that time Tsarevo Selo raised the administrative level of the county, giving it the status of city.
За време на турското владеење местото го добило името Султание во знак на благодарност на султанот за изградбата на џамијата во ова место. Во 18 и 19 век Царево Село било селска населба со Турци, Македонци и Торбеши. На 13 мај 1950 година тогашно Царево село по четврти пат во својата историја го менува името во Делчево, во чест на големиот револуционер и идеолог Гоце Делчев. Дали знаевте? Делчево како град е прогласен уште во 1912 година, кога тогашниот српски крал Петар I, тогашното село (или населба) Царево Село го издигнал на повисоко административно ниво давајќи му статус на град.
Pijanec-Мalesh, abundance of sun and smiles!
59
60
Пијанец-Малеш, изобилство од сонце и насмевки!