การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา
ปริญญานิพนธ ของ อภิชาติ อนุกูลเวช
เสนอตอบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ เพือ่ เปนสวนหนึ่งของการศึกษา ตามหลักสูตรปริญญาการศึกษาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาเทคโนโลยีการศึกษา พฤษภาคม 2551
การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา
ปริญญานิพนธ ของ อภิชาติ อนุกูลเวช
เสนอตอบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ เพือ่ เปนสวนหนึ่งของการศึกษา ตามหลักสูตรปริญญาการศึกษาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาเทคโนโลยีการศึกษา พฤษภาคม 2551 ลิขสิทธิ์เปนของมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา
บทคัดยอ ของ อภิชาติ อนุกูลเวช
เสนอตอบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ เพือ่ เปนสวนหนึ่งของการศึกษา ตามหลักสูตรปริญญาการศึกษาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาเทคโนโลยีการศึกษา พฤษภาคม 2551
อภิชาติ อนุกูลเวช. (2551). การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา. ปริญญานิพนธ กศ.ด. (เทคโนโลยีการศึกษา). กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. คณะกรรมการควบคุม: รอง ศาสตราจารย ดร. สมสรร วงษอยูนอย, รองศาสตราจารย ดร. สุรชัย สิกขาบัณฑิต, รอง ศาสตราจารย, ดร. สมชาย ฉัตรรัตนา, ผูชวยศาสตราจารย ดร.ไพฑูรย โพธิสาร. การวิจัยครั้งนี้มีจุดมุงหมายเพื่อ 1) พัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ตสําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 2) ศึกษาประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียน การสอนฝ กปฏิ บั ติ ท างเทคนิค บนเครือข ายอิ น เทอรเ น็ ต สํ า หรั บ นั ก เรี ย นอาชีว ศึ ก ษา 3) ศึ กษา ประสิทธิผลของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตสําหรับ นักเรียนอาชีวศึกษา ดังนี้ 3.1) ศึกษาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนกอนเรียนและหลังเรียนของนักเรียน อาชีวศึกษาที่เรียนจากรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 3.2) ศึกษาทักษะปฏิบั ติของนักเรียนอาชีวศึกษาที่เรียนจากรูปแบบการเรียนการสอนฝ กปฏิบัติ ทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 3.3) ศึกษาความคงทนของทักษะปฏิบัติของนักเรียนอาชีวศึกษาที่ เรียนจากรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต และ 3.4) ศึกษา ความคิดเห็นของนักเรียนอาชีวศึกษาที่มีตอการเรียนตามรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ในการดําเนินการวิจัยไดพัฒนารูปแบบขึ้นโดยผานการประเมิน จากผูเชี่ยวชาญ แลวสรางบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟา และอิ เ ล็ ก ทรอนิกส เ บื้อ งต น ตามรู ป แบบที่พั ฒ นาขึ้น และนํ าไปทดลองกั บ กลุ มตัว อยา ง ไดแ ก นักเรียนระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นปที่ 1 (ปวช.1) แผนกวิชาอิเล็กทรอนิกส วิทยาลัยเทคนิค ชลบุรี จํานวน 52 คน ซึ่งไดมาโดยวิธีการสุมอยางงาย และวิเคราะหขอมูลดวยสถิติ t-test dependent ผลการวิจัยพบวา 1. รู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต สํ า หรั บ นักเรียนอาชีวศึกษา ประกอบดวย 5 องคประกอบหลัก ไดแก 1) ปจจัยนําเขา (Input) 2) กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต (Process) 3) การควบคุม (Control) 4) ผลผลิต (Output) 5) ขอมูลปอนกลับ (Feedback) โดยมี 13 องคประกอบยอย คือ 1) กําหนดเปาหมายในการเรียนการสอน 2) การวิเคราะหผูเรียน 3) การออกแบบเนื้อหาบทเรียน 4) กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน 5) การเตรียมความพรอมดานสภาพแวดลอมทางการเรียน 6) กําหนดบทบาทผูสอน 7) การสรางแรงจูงใจในการเรียน 8) การดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิค โดยใชโมเดลซีเอเอ (CAA Model) ประกอบดวยขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อพัฒนา ทักษะปฏิบัติ 3 ขั้นตอน คือ 8.1) ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) 8.2) ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) 8.3) ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) 9) กิจกรรมเสริมทักษะ 10) การ ตรวจสอบและควบคุมการเรียนของผูเรียน 11) การตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน 12)
ประเมินผลการเรียนการสอน และ 13) ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุง ซึ่งผลการประเมินจาก ผูเชี่ยวชาญอยูในระดับเหมาะสมมาก 2. ประสิ ท ธิ ภ าพของรู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ตเทากับ88.44/85.88 ซึ่งเปนไปตามเกณฑที่กําหนด 85/85 3. ประสิทธิผลของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต มีดังนี้ 3.1ผลสั มฤทธิ์หลังการเรี ยนจากรูปแบบการเรียนการสอนฝ กปฏิบัติ ทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต สูงกวากอนการเรียนอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .01 3.2ทักษะปฏิบัติของนักเรียนอาชีวศึกษาที่เรียนจากรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต อยูในระดับดี 3.3ความคงทนของทักษะปฏิบัติของนักเรียนอาชีวศึกษาที่เรียนตามรูปแบบการเรียน การสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต หลังการเรียนผานไปแลว 2 สัปดาห เทากับ รอยละ 99.43 3.4ความคิดเห็นตอการเรียนตามรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ตของนักเรียนอาชีวศึกษา อยูในระดับเหมาะสมมาก
THE DEVELOPMENT OF WEB-BASED TECHNICAL PRACTICE INSTRUCTION MODEL FOR VOCATIONAL EDUCATION STUDENTS
AN ABSTRACT BY ABHICHAT ANUKULWECH
Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the Doctor of Education Degree in Educational Technology at Srinakharinwirot University May 2008
Abhichat Anukulwech. (2008). The Development of Web-based Technical Practice Instruction Model for Vocational Education Students. Dissertation, Ed.D. (Educational Technology). Bangkok: Graduate School, Srinakharinwirot University. Advisor Committee: Assoc. Prof. Dr.Somson Wongyunoi, Assoc. Prof. Dr.Surachai Sikkhabandit, Assoc. Prof. Dr.Somchai Chatratana, Asst. Prof. Dr.Pitoon Pothisarn. The objectives of this research were: 1) to develop the web-based technical practice instruction model for vocational education students, 2) to study efficiency of the web-based technical practice instruction model, and 3) to study effectiveness of the webbased technical practice instruction model on the following aspects: 3.1) to study the learning achievement of the vocational education students before and after studying through the web-based technical practice instruction model, 3.2) to study the practical skill of the vocational education students who studied through the web-based technical practice instruction model, 3.3) to study the retention of the practical skill of the vocational education students who studied through the web-based technical practice instruction model, and 3.4) to study the opinion of the vocational education students who studied through the webbased technical practice instruction model. The procedure of the research was started by developing the model which was evaluated by the experts. After that, the web-based technical practice instruction in basic electricity and electronics subject were constructed and experimented with the sample group which consisted of 52 first year students in Electronics Division, Chonburi Technical College by using simple random sampling method. Finally, the data was analyzed by t-test dependent. The results revealed that: 1. The web-based technical practice instruction model for vocational education students consisted of 5 main components: 1) input, 2) process, 3) control, 4) output, and 5) feedback, and 13 minor components: 1) setting the instructional objectives, 2) analyzing the learners, 3) designing the contents, 4) setting the learning-teaching activities, 5) preparing the learning environment, 6) setting the teacher’s role, 7) constructing the motivation, 8) proceeding the technical practical learning–teaching by using CAA Model which consisted of 3 steps: 8.1) cognitive phase, 8.2) associative phase, and 8.3) autonomous phase, 9) setting the extra activities, 10) monitoring and controlling the students’ learning, 11) monitoring the practical skill during studying, 12) evaluating the
learning-teaching, and 13) investigating feedbacks to be developed. This model evaluated by the experts was appropriate at a high level. 2. The efficiency of the web-based technical practice instruction model was 88.44/85.88, which corresponding with 85/85 provided criteria. 3. The effectiveness of the web-based technical practice instruction model was as follows: 3.1 The students’ achievement after studying through the web-based technical practice instruction model was higher than before studying at the .01 level of significance. 3.2 The practical skill of the vocational education students who studied through the web-based technical practice instruction model was at a high level. 3.3 The retention of the practical skill of the vocational education students who studied through the web-based technical practice instruction model 2-weeks after studying with the model was 99.43%. 3.4 The opinion to the web-based technical practice instruction model of the vocational education students was appropriate at a high level.
ปริญญานิพนธ เรื่อง การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัตทิ างเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ของ อภิชาติ อนุกูลเวช ไดรับอนุมัติจากบัณฑิตวิทยาลัยใหนับเปนสวนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตร ปริญญาการศึกษาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาเทคโนโลยีการศึกษา ของมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ..............................................................คณบดีบัณฑิตวิทยาลัย (ผูชวยศาสตราจารย ดร.เพ็ญสิริ จีระเดชากุล) วันที่.........เดือน พฤษภาคม พ.ศ. 2551 คณะกรรมการควบคุมปริญญานิพนธ
คณะกรรมการสอบปากเปลา
.........................................................ประธาน (รองศาสตราจารย ดร.สมสรร วงษอยูนอย)
.........................................................ประธาน (รองศาสตราจารย ดร.เสาวณีย สิกขาบัณฑิต)
.........................................................กรรมการ .........................................................กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.สมสรร วงษอยูนอย) (รองศาสตราจารย ดร.สุรชัย สิกขาบัณฑิต) .........................................................กรรมการ .........................................................กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.สุรชัย สิกขาบัณฑิต) (รองศาสตราจารย ดร.สมชาย ฉัตรรัตนา) .........................................................กรรมการ .........................................................กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.สมชาย ฉัตรรัตนา) (ผูชวยศาสตราจารย ดร.ไพฑูรย โพธิสาร) .........................................................กรรมการ (ผูชวยศาสตราจารย ดร.ไพฑูรย โพธิสาร) .........................................................กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.ไพบูลย เกียรติโกมล)
ประกาศคุณูปการ ปริญญานิพนธนี้สําเร็จไดดวยความกรุณาของ รองศาสตราจารย ดร.สมสรร วงษอยูนอย ประธานกรรมการควบคุ ม ปริ ญ ญานิ พ นธ รองศาสตราจารย ดร.สุ ร ชั ย สิ ก ขาบั ณ ฑิ ต รอง ศาสตราจารย ดร.สมชาย ฉัตรรัตนา และผูชวยศาสตราจารย ดร.ไพฑูรย โพธิสาร กรรมการที่ ปรึ ก ษาปริ ญ ญานิ พ นธ ที่ ไ ด ใ ห คํ า ปรึ ก ษาแนะนํ า ในการจั ด ทํ า งานวิ จั ย นี้ อ ย า งดี ยิ่ ง และรอง ศาสตราจารย ดร.เสาวณีย สิกขาบัณฑิต หัวหนาภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประธานสอบปากเปลาปริญญานิพนธ และรองศาสตราจารย ดร. ไพบูลย เกียรติโกมล รองคณบดีฝายวิชาการและบัณฑิตศึกษา คณะครุศาสตรอุตสาหกรรมและ เทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาธนบุรี กรรมการสอบปากเปลา ที่ไดใหคําแนะนํา ที่เปนประโยชนแกผูวิจัย ผูวิจัยขอกราบขอบพระคุณเปนอยางสูงไว ณ โอกาสนี้ ขอขอบพระคุณ รองศาสตราจารย ดร.ณรงค สมพงษ อาจารยประจําภาควิชาเทคโนโลยี การศึกษา คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร รองศาสตราจารย ดร.ฉลอง ทับศรี หัวหนาภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยบูรพา ผูชวยศาสตราจารย ดร.วสันต อติศัพท คณบดีคณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร ผูชวยศาสตราจารย ดร.สมศักดิ์ อภิบาลศรี ผูอํานวยการสํานักวิทยบริการ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา ผูชวย ศาสตราจารย (พิเศษ) ดร.ปรัชญนันท นิลสุข อาจารยประจําภาควิชาครุศาสตรเทคโนโลยี คณะ ครุศาสตรอุตสาหกรรม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาพระนครเหนือ รองศาสตราจารย ดร. สุรสิทธิ์ ราตรี อาจารยประจําภาควิชาครุศาสตรวิศวกรรม คณะครุศาสตรอุตสาหกรรม สถาบัน เทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณทหารลาดกระบัง รองศาสตราจารย ดร.มานพ แจมกระจาง อาจารยประจําภาควิชาอุตสาหกรรมศึกษา คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยบูรพา ผูชวย ศาสตราจารย ดร.ศิริพรรณ ธงชัย รองผูอํานวยการฝายพลังงาน ศูนยนวัตกรรมเทคโนโลยีไทยฝรั่งเศส มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาพระนครเหนือ ผูชวยศาสตราจารย ดร.ปรีชา สาคะ รังค อาจารยประจําสาขาวิศวกรรมไฟฟา คณะวิศวกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย ผูชวยศาสตราจารย ดร.สันติ หวังนิพพานโต อาจารย ป ระจําภาควิช าวิ ศวกรรมไฟฟา คณะ วิศวกรรมศาสตร สถาบันเทคโนโลยีปทุมวัน ผูชวยศาสตราจารย ดร.สมบูรณ ตันยะ อาจารย ประจําสาขาหลักสูตรและการสอน คณะครุศาสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา ผูชวย ศาสตราจารย ดร.สุนันท ศลโกสุม ขาราชการบํานาญ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ และดร.สุวพร เซ็มเฮ็ง อาจารยประจําภาควิชาการวัดผลและวิจัยการศึกษา คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยศรี นครินทรวิโรฒ ที่ใหความอนุเคราะหในการตรวจสอบเครื่องมือในการวิจัย และใหขอเสนอแนะที่มี ประโยชนตอการทําวิจัยในครั้งนี้ อภิชาติ อนุกูลเวช
สารบัญ บทที่ หนา 1 บทนํา……………………….……………………….……………..….……..………..….. 1 ภูมิหลัง........................……………………….…………….…………..……….…...... 1 ความมุงหมายของการวิจัย……………….…………………......…........................... 9 ความสําคัญของการวิจัย........................................................................................ 10 ขอบเขตของการวิจัย………………………………………..….……………….……... 10 รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัตทิ างเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต.......... 10 แหลงขอมูลทีใ่ ชในการวิจัย............................................................................. 11 ตัวแปรที่ศึกษา............................................................................................. . 13 นิยามศัพทเฉพาะ.......................................................................................... 13 กรอบแนวคิดการวิจัย....…………………………………...………………….....……. 14 สมมติฐานการวิจัย................................................................................................. 16 2 เอกสารและงานวิจัยทีเ่ กี่ยวของ………………………………………….……….….. 17 รูปแบบการเรียนการสอน……….................…..……............................................. 19 ทฤษฎีการเรียนรู.................................................................................................. 35 การเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ต……...................................................... 48 การจัดการเรียนการสอนทางดานอาชีวศึกษา………………………………………... 59 ทักษะปฏิบตั … ิ ……………………......................................................................... 63 ความคงทนของทักษะปฏิบตั ิ.................................................................................. 89 การวิจัยและพัฒนาทางการศึกษา........................................................................... 96 งานวิจัยที่เกี่ยวของกับรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบตั ิทางเทคนิค บนเครือขายบนอินเทอรเน็ต........................................................................... 101 3 วิธีดําเนินการวิจัย…………………………....................…………………………..…. 110 การกําหนดประชากร และการเลือกกลุมตัวอยาง…………………………………….. 110 เครื่องมือที่ใชในการวิจัย....................................................................................... 112 การดําเนินการวิจัย............................................................................................... 151 การเก็บรวบรวมขอมูล……………………………………………………………….... 158 การจัดกระทําและการวิเคราะหขอมูล..................................................................... 159
สารบัญ (ตอ) บทที่ หนา 4 ผลการวิเคราะหขอมูล……………………....................…………………………..… 162 ผลการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัตทิ างเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต ……………………………......................................................... 162 ผลการประเมินความเหมาะสมขององคประกอบของรูปแบบ………………….. 162 ผลการประเมินบทเรียนฝกปฏิบัตทิ างเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต............ 164 ผลการศึกษาประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัตทิ างเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ต............................................................................... 167 ผลการศึกษาประสิทธิผลของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบตั ิทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ต............................................................................... 169 ผลการศึกษาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียน.......................................... 169 ผลการศึกษาทักษะปฏิบตั … ิ ……………………………………………………. . 170 ผลการศึกษาความคงทนของทักษะปฏิบตั … ิ …………………………………… 171 ผลการศึกษาความคิดเห็นของนักเรียน……………………………………….... 171 5 สรุปผล อภิปรายผล และขอเสนอแนะ…………...................…………………..…. 173 ความมุงหมายของการวิจัย................................……………………………………. 173 การดําเนินการวิจัย............................................................................................... 174 การวิเคราะหขอมูล.....……………………………………………………………….... 184 สรุปผลการวิจยั .................................................................................................... 184 อภิปรายผลการวิจัย....……………………………………………………………….... 186 ขอเสนอแนะ......................................................................................................... 192 บรรณานุกรม………………………………………….……………………….…….....…..... 194 ภาคผนวก..................................................................................................................... ภาคผนวก ก. รายนามผูเชี่ยวชาญ........................................................................ ภาคผนวก ข. แบบประเมินรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัตทิ างเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ต............................................................................... ภาคผนวก ค. แบบประเมินบทเรียนฝกปฏิบัตทิ างเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต..................................................................................................
206 207 210 228
สารบัญ (ตอ) บทที่ หนา ภาคผนวก (ตอ) ภาคผนวก ง. แบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐาน แบบวัดทักษะปฏิบัติพนื้ ฐาน แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ และแบบวัดทักษะปฏิบัติ...................................... 234 ภาคผนวก จ. ผลการวิเคราะหและสังเคราะหรูปแบบการเรียนการสอน ฝกปฏิบตั ิทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต................................................ 265 ภาคผนวก ฉ. ผลการวิเคราะหเนื้อหาและจุดประสงคเชิงพฤติกรรม........................ 278 ภาคผนวก ช. การคํานวณคาสถิติ......................................................................... 287 ภาคผนวก ซ. ภาพตัวอยางบทเรียนฝกปฏิบัตทิ างเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต.................................................................................................. 314 ภาคผนวก ญ. กิจกรรมการเรียนการสอน.............................................................. 325 ประวัติยอผูวิจัย............................................................................................................. 328
บัญชีตาราง ตาราง 1 2 3 4 5 6 7
หนา
การเชื่อมโยงประเด็นสําคัญของทฤษฎีประยุกตสูการสอนทักษะปฏิบัติ …………….... 67 การใหคะแนนเวลาในการปฏิบัติงาน……………………………………………............ 86 การกําหนดน้ําหนักคะแนนของทักษะปฏิบัต… ิ …………………………………............ 86 การคิดเทียบเปอรเซ็นตเปนดัชนี……………………………………………………….... 87 เกณฑการประเมินผลทักษะปฏิบัต… ิ …………………………………………………… 149 แบบแผนการทดลองแบบกลุมทดลองที่ไดจากการสุมมีการวัดกอนเรียน-หลังเรียน…... 152 คาความเหมาะสมขององคประกอบของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบตั ิ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ……………………………………………….... 163 8 คาเฉลี่ยระดับความคิดเห็นดานเนื้อหาของบทเรียนฝกปฏิบตั ิทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต ……………………………………………………………….. 165 9 คาเฉลี่ยระดับความคิดเห็นดานเทคโนโลยีการศึกษาของบทเรียนฝกปฏิบตั ิ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต………………………………………………... 166 10 ประสิทธิภาพของบทเรียนฝกปฏิบตั ทิ างเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต จากการทดลองครั้งที่ 2 ……………………………………………...................... 168 11 ประสิทธิภาพของบทเรียนฝกปฏิบตั ทิ างเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต จากการทดลองครั้งที่ 3………………………………………………...................... 169 12 การเปรียบเทียบคาเฉลีย่ ของผลสัมฤทธิ์กอนการเรียนและหลังการเรียนของ นักเรียนที่เรียนจากบทเรียนฝกปฏิบตั ิทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต.……... 170 13 คาเฉลี่ยของทักษะปฏิบตั ิของนักเรียนที่เรียนจากบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ต……………………………………………….................... 170 14 การเปรียบเทียบคาเฉลีย่ ของทักษะปฏิบัติหลังเรียนและทักษะปฏิบัติหลังเรียน 2 สัปดาห ของนักเรียนที่เรียนจากบทเรียนฝกปฏิบตั ทิ างเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต…………………………………………………………………………... 171 15 คาเฉลี่ยและสวนเบี่ยงเบนมาตรฐานของคะแนนความคิดเห็นของนักเรียน………….. 172 16 องคประกอบของระบบการเรียนการสอน……………………………………………... 266 17 ขั้นตอนการเรียนการสอนฝกปฏิบตั ิเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัต… ิ ………………............ 268 18 การกําหนดเนื้อหาและจุดประสงคเชิงพฤติกรรม...................................................... 279
บัญชีตาราง (ตอ) ตาราง 19 ความสอดคลองของจุดประสงคเชิงพฤติกรรม การวิเคราะหงาน ขอปฏิบัติ และเกณฑการใหคะแนน…………………………………………………………….. 20 คาความสอดคลอง (IOC) ของแบบประเมินรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต…………………........................................... 21 คาความสอดคลอง (IOC) แบบประเมินบทเรียนฝกปฏิบตั ิทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต ดานเนื้อหา…………………………………………………… 22 คาความสอดคลอง (IOC) แบบประเมินบทเรียนฝกปฏิบตั ิทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต ดานเทคนิคการผลิตสื่อ……………………………………… 23 คาความสอดคลอง (IOC) และคาความเชื่อมั่นของแบบประเมินความคิดเห็น............ 24 คาความสอดคลอง (IOC) ระหวางขอสอบกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรมของ แบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐาน……………………………………………………….. 25 คาความสอดคลอง (IOC) ระหวางขอสอบกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรมของ แบบทดสอบกอนเรียนและหลังเรียน เรื่อง การบัดกรี………………………………. 26 คาความสอดคลอง (IOC) ระหวางขอสอบกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรมของ แบบทดสอบกอนเรียนและหลังเรียน เรื่อง การทําแผนวงจรพิมพ…………………. 27 คาความสอดคลอง (IOC) ระหวางขอสอบกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรมของ แบบทดสอบกอนเรียนและหลังเรียน เรื่อง การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส……… 28 คาความยากงาย (p) และคาอํานาจจําแนก (r) ของแบบทดสอบทักษะพื้นฐาน……... 29 คาความยากงาย (p) และคาอํานาจจําแนก (r) ของแบบทดสอบกอนเรียน และหลังเรียน…………………………………………………………………………. 30 ความสอดคลองของการวิเคราะหงานกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรม………………….. 31 ความสอดคลองของขอปฏิบัติกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรม…………………………... 32 ความสอดคลองของขอปฏิบัติกับเกณฑการใหคะแนน……………………………….. 33 คาความเชื่อมั่นของแบบวัดทักษะปฏิบัต… ิ …………………………………………… 34 คาความเหมาะสมขององคประกอบของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต………………………………………………... 35 คาเฉลี่ยระดับความคิดเห็นดานเนื้อหาของบทเรียนฝกปฏิบตั ิทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ต……………………………………………………………..
หนา
284 288 290 291 292 294 295 296 297 298 299 300 300 301 302 303 305
บัญชีตาราง (ตอ) ตาราง 36 คาเฉลี่ยระดับความคิดเห็นดานเทคโนโลยีการศึกษาของบทเรียนฝกปฏิบตั ิ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต………………………………………………... 37 ประสิทธิภาพของบทเรียนฝกปฏิบตั ทิ างเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต กับกลุมตัวอยางจํานวน 9 คน………………………………………....................... 38 ประสิทธิภาพของบทเรียนฝกปฏิบตั ทิ างเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต กับกลุมตัวอยางจํานวน 20 คน……………………………………………………... 39 ผลสัมฤทธิ์กอนและหลังเรียนของกลุม ตัวอยางจํานวน 20 คน………………........... 40 ทักษะปฏิบัติของกลุมตัวอยาง จํานวน 20 คน………………………………………. 41 เกณฑการประเมินผลทักษะปฏิบัต… ิ ………………..………………………………... 42 ทักษะปฏิบัติหลังเรียนกับทักษะปฏิบัติหลังเรียน 2 สัปดาห…………………............. 43 คาระดับความคิดเห็นของนักเรียนที่มีตอการเรียนตามรูปแบบการเรียนการสอน ฝกปฏิบตั ิทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต……………………………………...
หนา
306 307 308 309 310 310 311 312
บัญชีภาพประกอบ ภาพประกอบ
หนา
1 กรอบแนวคิดการวิจัย……………………………………………………………………... 15 2 วัฎจักรของการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอน……………………………………….. . 22 3 องคประกอบของระบบที่มีความสมบูรณ........................……………………………….. 25 4 รูปแบบการเรียนการสอนของคิปเลอร ............................................………………….. 26 5 ระบบการเรียนการสอนของเกอรลาชและอีลี............................................................... 28 6 ระบบการเรียนการสอนของเนิรคและเยนตรี ………………………………………….... 29 7 รูปแบบระบบการออกแบบการสอนของดิคและคาเรย ………………………………….. 31 8 ระบบการจัดการเรียนการสอนของเคมพ ...........................……………………………. 32 9 ระบบการเรียนการสอนของซีลสและกลาสโกว………………………………………...... 33 10 ระบบการเรียนการสอนของคลอสเมียรและริปเปล……………………………………... 34 11 ทฤษฎีความจําสองกระบวนการ………………………………………………………..... 92 12 รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัตทิ างเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา.................................................................................. 118 13 ขั้นตอนการดําเนินการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ ตามขั้นตอน โมเดลซีเอเอ....................................................................................................... 119 14 แผนภูมิลําดับการนําเสนอบทเรียน.......................................................................... 136 15 สวนประกอบของบทเรียนฝกปฏิบตั ทิ างเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต.…………... 138 16 รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัตทิ างเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา.................................................................................. 176 17 ขั้นตอนการดําเนินการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ ตามขั้นตอน โมเดลซีเอเอ....................................................................................................... 177 18 สวนประกอบของบทเรียนฝกปฏิบตั ทิ างเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต.................. 178 19 หนาแรกของบทเรียนฝกปฏิบตั ิทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต........................ 315 20 หนาสําหรับใหผูเรียน Log in และสมัครสมาชิก....................................................... 315 21 หนาสําหรับใหผูเรียนกรอกรายละเอียดเพื่อสมัครสมาชิกใหม................................... 316 22 รายการหลักสําหรับการเรียนการสอนฝกปฏิบตั ิทางเทคนิค..................................... 317 23 เนื้อหาบทเรียน…………………………………………………………………………. 318 24 เนื้อหาที่เปนภาพเคลื่อนไหว…………………………………………………………... 318
บัญชีภาพประกอบ (ตอ) ภาพประกอบ 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
เนื้อหาที่เปนสตรีมมิ่งวีดิโอ(Streaming Video) สอนทักษะปฏิบัต… ิ ………………… โปรแกรมจําลองสถานการณ (Simulation) การประกอบวงจร……………………….. โปรแกรมฝกอานคาความตานทาน……………………………………………………. โปรแกรมฝกปฏิบตั ิการใชมัลติมิเตอร…………………………………………………. การทดลองเสมือนจริง (Virtual Laboratory)………………………………………….. โปรแกรมเซอรกิตเมคเกอร (Circuit maker)………………………………………… การประกาศขาว………………………………………………………………………... เครื่องมือการติดตอสื่อสารกระดานสนทนา (Web Board)……………………........... เครื่องมือการติดตอสื่อสาร หองสนทนาสด (Chat Room)……………………........... แบบฝกหัด………………………………………………………………………........... แบบทดสอบ…………………………………………………………………………….. ผลการเรียน……………………………………………………………………………... การเรียนการสอนฝกปฏิบัตทิ างเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต...……………......... การเรียนการสอนฝกปฏิบัตทิ างเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต...……………......... การเรียนการสอนฝกปฏิบัตทิ างเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต...……………......... ผลงานและแฟมสะสมงานของนักเรียน....................................................................
หนา 319 319 320 320 321 321 322 322 323 323 324 324 326 326 327 327
บทที่ 1 บทนํา ภูมิหลัง ปรัชญาตามแนวพระราชดํารัสของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวมุงเนนใหเกิดบูรณาการ แบบองครวมที่ยึด “คน” เปนศูนยกลางของการพัฒนา และการพัฒนาอยางมี “ดุลภาพ” ทั้งดาน เศรษฐกิ จ สั ง คม การเมื อ ง และสิ่ ง แวดล อ ม เพื่ อ ให ค นไทยในสั ง คมมี ค วามสุ ข ถ ว นหน า พึ่งตนเอง และกาวทันโลก (สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาแหงชาติ. 2545: 5) แผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 10 (พ.ศ.2550-2554) จึงตองมีการเตรียมความพรอมของคนและระบบใหมีภูมิคุมกัน พรอม รับการเปลี่ยนแปลงและผลกระทบที่อาจเกิดขึ้น โดยยังคงอัญเชิญ “ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง” มา เปนแนวปฏิบัติ ในการพัฒนาแบบบูรณาการเปนองครวมที่มี “คนเปนศูนยกลางการพัฒนา” ตอเนื่อง จากแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 8 และแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 9 (สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการ เศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ. 2549) ประกอบกั บ แนวโน ม การพั ฒ นาสู เ ศรษฐกิ จ ยุ ค ใหม ข องสั ง คมโลกที่ เ ป น เศรษฐกิ จ ฐานความรู (Knowledge–based Economy: KBE) มีการใชความรูและนวัตกรรมเปนปจจัยหลักใน การผลิตและพัฒนา เพิ่มขีดความสามารถในการแขงขันของแตละประเทศ การพัฒนาความรูและ การเรียนรูจึงเปนปจจัยสําคัญที่สุดในการพัฒนาปจเจกบุคคลใหเปนทุนและกําลังคนเกื้อกูลตอการ ยกระดับมาตรฐานการครองชีพใหสูงขึ้น และเปนกําลังสําคัญที่เขามามีสวนรวมอยางแข็งขันใน กิจกรรมการพั ฒนาทางสังคม เศรษฐกิจ และการเมืองของประเทศ (สํานักงานคณะกรรมการ การศึกษาแหงชาติ. 2545: 2) การศึกษาเปนหัวใจของการพัฒนาประเทศและเปนปจจัยสําคัญในการพัฒนาทรัพยากร มนุษย โดยเฉพาะอยางยิ่งการอาชีวศึกษา เปนรากฐานอันสําคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม เพราะความเจริญของประเทศขึ้นอยูกับทรัพยากรมนุษ ย ที่ มีคุณภาพ สามารถตอบสนองความ ตองการของการขยายตัวดานธุรกิจและอุตสาหกรรม รวมทั้งรูจักนําเอาเทคโนโลยีสมัยใหมมาใช และเมื่อโลกเปนสากลมากขึ้น การที่ประเทศไทยจะแขงขันกับประเทศอื่นๆ ไดนั้น การอาชีวศึกษา จึงเปนเครื่องมือสําคัญในการนําประเทศไทยเขาสูการแขงขันในโลกยุคคลื่นแหงความรู หรือยุคแหง เทคโนโลยีสารสนเทศ (Information Technology) (พยุงศักดิ์ จันทรสุรินทร. 2544) สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา เปนองคกรหลักในการจัดการอาชีวศึกษาและ ฝกอบรมวิชาชีพใหประชาชนอยางทั่วถึง ตลอดชีวิต มีคุณภาพ ไดมาตรฐาน และจัดการองคความรู ตรงตามความตองการของตลาดแรงงานและอาชีพอิสระ สอดคลองกับการพัฒนาเศรษฐกิจและ สังคมของประเทศ โดยมีสถานศึกษาในสังกัดทั้งหมด 404 แหง กระจายครอบคลุมทั่วประเทศ (สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา. 2546) การศึกษาดานอาชีวศึกษาทั้ง 5 สาขาอาชีพใน ประเทศไทย ไดแก อุตสาหกรรม คหกรรม พาณิชยกรรม เกษตรกรรม และศิลปกรรม เปน
2 การศึกษาที่มุงตอบสนองความตองการกําลังคนระดับกลางของประเทศ ทั้งในกลุมประกอบอาชีพ อิสระ และกลุมตลาดแรงงาน โดยสวนใหญผูจบการศึกษามักจะมุงเขาสูตลาดแรงงานตามความ ตองการของสถานประกอบการหรือองคกร สําหรับกําลังคนดานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีระดับ ชางเทคนิค มีความสําคัญอยางมากตอการพัฒนาอุตสาหกรรมของประเทศ จากการศึกษาพบวา ภาคเศรษฐกิจที่มีการจางงานที่เปนระบบ จะมีความตองการกําลังคนระดับอาชีวศึกษาสาขาวิชา ชางอุตสาหกรรมเพิ่มมากขึ้น (สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาแหงชาติ. 2541ข: 7; สํานักงาน คณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ. 2543: 5-14) การเรียนการสอนในสถาบันการศึกษา สังกัดสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ซึ่ง เปนสถาบันที่มีการจัดการอาชีวศึกษาและฝกอบรมวิชาชีพเปนกระบวนการผลิตและพัฒนากําลังคน ระดับกึ่งฝมือ ระดับฝมือ ระดับเทคนิคและระดับเทคโนโลยี ที่มีลักษณะเฉพาะสัมพันธอยางชัดเจน กับการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและเทคโนโลยีในแตละภาคเศรษฐกิจ เจตนารมณเพื่อใหบุคคลมี ความรู มีทักษะในวิชาชีพพื้นฐานและวิชาชีพเฉพาะทาง พรอมทั้งมีคุณลักษณะที่พึงประสงคมี สมรรถนะในการประกอบอาชีพ สามารถนําทักษะความรูและประสบการณไปใชในการประกอบ อาชีพสรางผลผลิตและรายไดเกิดการพัฒนาอาชีพอยางมั่นคงและยั่งยืน ใชการศึกษาวิชาชีพเปน กลไกสําคัญในการแกไขปญหาความยากจนของประชาชน สนองนโยบายของประเทศทําสงคราม กับความยากจนของรัฐบาล โดยมีสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษาเปนหนวยงานหลักที่มี หนาที่รับผิดชอบในการจัดการศึกษาวิชาชีพโดยจําแนกระดับตามหลักสูตรการเรียนการสอน คือ ระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ ระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง ระดับประกาศนียบัตรเทคนิค ระดับประกาศนียบัตรครูเทคนิคชั้นสูงและหลักสูตรวิชาชีพระยะสั้น จึงถือวาเปนหนวยงานที่มี ภารกิจที่สําคัญ สงผลกระทบตอการพัฒนาประเทศเปนอยางยิ่ง (สํานักงานคณะกรรมการการ อาชีวศึกษา. 2546) การจัดการอาชีวศึกษาเปนการผลิตและพัฒนากําลังคนในสายวิชาชีพ ที่จะตองมี ความสัมพันธกับการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ สังคม และเทคโนโลยีอยูตลอดเวลา จึงตองมีการ จัดสรรโอกาสในดานการศึกษาเพื่ออาชีพใหไดอยางทั่วถึงและมีคุณภาพ ใหบุคคลมีความรู ทักษะ วิชาชีพพื้นฐานและวิชาชีพเฉพาะทางที่ไดคุณภาพมาตรฐาน มีคุณธรรม จริยธรรม จรรยาบรรณใน วิชาชีพเพื่อการทํางานอยางมีความสุข โดยผานกระบวนการเรียนรูดวยการปฏิบัติจริง เนื้อหาสาระ รวมทั้งสืบสานและประยุกตใชภูมิปญญาไทยอยาง กาวทันตอความกาวหนาทางเทคโนโลยี เหมาะสมเพื่อการประกอบอาชีพทั้งในระบบการจางงานและอาชีพอิสระ (รางพระราชบัญญัติการ อาชีวศึกษา. 2543) โดยการจัดการอาชีวศึกษา ตองเปนไปเพื่อผลิตและพัฒนากําลังคนทางวิชาชีพ ที่มีคุณภาพ มีสมรรถนะในการปฏิบัติงานและเจตคติที่เหมาะสมใหสอดคลองกับความตองการของ ตลาดแรงงานและยกระดับความสามารถในการแขงขันของประเทศในประชาคมโลก(มาตรา 6) กระบวนการจัดการอาชีวศึกษามุงพัฒนาความรูทางทฤษฎีควบคูกับการปฏิบัติ ทั้งนี้ใหทันตอความ เจริญกาวหนาของเทคโนโลยีทั้งสวนที่เปนศาสตรสากล รวมทั้งการประสมประสานองคความรูและ ภูมิปญญาทองถิ่น เพื่อใหนักเรียนสามารถประยุกตความรูสากลไดเหมาะสมกับบริบทของสังคมไทย
3 (มาตรา 7) และมีการวัดและประเมินผลที่เนนความสามารถในการประยุกตความรูสูการปฏิบัติ หรือ การวัดทักษะเชิงปฏิบัติมากกวาการทดสอบความรูทางทฤษฎีเพียงอยางเดียว(มาตรา 12, ขอ 5) (รางพระราชบัญญัติการอาชีวศึกษา. 2543) การเรียนการสอนดานอาชีวศึกษากับการศึกษาทั่วไป หรือสายสามัญนั้นมีจุดเนนตางกัน กลาวคือ ในสายสามัญนั้นใชคุณลักษณะทางวิชาการเปนฐาน (Academic Qualification Based) ขณะที่สายอาชีพใชคุณลักษณะทางอาชีพเปนฐาน (Occupational or Employment Based) (Jessup. 1991) อีกทั้งมีความแตกตางระหวางคุณสมบัติของทักษะทั่วไป กับทักษะทางอาชีพ (Vocational Skills) โดยเฉพาะในทักษะแกนที่ปรากฏในหลักสูตร ที่เนนทั้งทักษะดานความรูและ ความเขาใจ (Cognitive Skills) กับทักษะดานการปฏิบัติ (Practice Skills) แมวาผลลัพธการเรียน ทางอาชีวศึกษาจะสอดคลองกับผลลัพธการเรียนทั่วไปที่เนนเปาหมายการเรียนรูทั้ง 3 ดาน แตจะ เนนดานการปฏิบัติมากกวาดานอื่น (ธีรวุฒิ บุณยโสภณ. 2542: 3; กฤษมันต วัฒนาณรงค. 2539: 34-35) จากทฤษฎีการอาชีวศึกษาซึ่งเชื่อวาจะนําไปสูความสําเร็จสูงสุด กลาววา การอาชีวะจะ บรรลุผลตองทําใหบุคคลนั้นสนใจในงานนั้น มีทักษะการปฏิบัติงานและความสามารถทางสติปญญา อยางสู งสุดเทาที่บุ คคลหรือผูเ รียนแตละคนมีอยู, การฝกใหไดผลดี ทางดานทักษะตองจัด สภาพการณใหสงเสริมการคิดในการทํางานดวย จึงจะทําใหผลการฝกทักษะนั้นไดบรรลุจุดหมาย โดยเฉพาะอยางยิ่งถาผูเรียนรูความหมายของการฝกทักษะตาง ๆ ดวยจะเกิดผลดี และการฝกให ผูเรียนทํางานอยางมีประสิทธิภาพควรทําการฝกใหสอดคลองกับความจริง (กฤษมันต วัฒนาณรงค. 2536) การเรียนการสอนทักษะปฏิบัติ (Skill) มีกระบวนการที่แตกตางออกไปจากการเรียนการ สอนโดยทั่วไป สุชาติ ศิริสุขไพบูลย (2526: 2) กลาวไววา การปฏิบัติเปนภาวะภายนอกของการ เรียนรูอยางหนึ่งที่เกิดจากการตอบสนองซ้ํา ๆ ตอสิ่งเรา หากไดกระทําบอยเพียงใดยอมมีผลทําให ผูเรียนมีความคงทนในการเรียนรูมากเทานั้น โดยเฉพาะการสอนทักษะจําเปนตองใหผูเรียนปฏิบัติ จริงจึงจะชวยใหเกิดความชํานาญ ซึ่ง ฟททส (Fitts. 1964) ไดเสนอวา การเรียนรูทักษะปฏิบัติจะ ไดผลดีหากไดกระทําควบคูไปกับการฝกฝนทางปฏิบัติ และความรูทางทฤษฎีและการตรวจ-ปรับแก ทักษะและขึ้นอยูกับความสามารถในการกระทําที่รวดเร็ว ถูกตอง และแมนยําตอสถานการณของ สิ่ งเร าที่ กํ าหนด การพัฒ นาทั ก ษะตองใช ค วามพยายามและเวลา รวมทั้ งมีทั ศ นคติ ใ นทางที่ ดี นอกจากนี้ การเรียนการสอนทักษะปฏิบัติจะเนนในเรื่องการฝกทักษะ โดยใหผูเรียนฝกฝนเพื่อเกิด การปฏิบัติได ชวยเสริมความรู และเปลี่ยนแปลงทัศนคติ จุดมุงหมายของการเรียนการสอนทักษะ ปฏิบัติก็คือ การใหผูเรียนไดลงมือปฏิบัติในสิ่งที่เรียนนั้น แลวรูวาสิ่งที่ทํานั้นเปนอยางไร การเรียนรู จะเกิดขึ้นจากการลงมือทําเอง ผูเรียนรูจักและคุนเคยกับเครื่องมือและอุปกรณ รูจักการวางแผน และทดลองใชเครื่องมือตางๆ เพื่อฝกฝนและพัฒนาความสามารถในการฝกปฏิบัติที่ดีและความ เหมาะสม (สุชาติ ศิริสุขไพบูลย. 2526: 30) ดังนั้นการเรียนการสอนดานทักษะปฏิบัติใหไดผล ตอง
4 ศึกษาและทําความเขาใจธรรมชาติการเรียนรูดานการฝกทักษะปฏิบัติ เพื่อนํามาสงเสริมผูเรียนให เกิดการเรียนรูทักษะและปฏิบัติไดดียิ่งขึ้น ภาวการณแขงขันในโลกปจจุบันและอนาคตมีแนวโนมจะปรับเปลี่ยนไปสูการแขงขันที่ มุงเนนการใชความรูความสามารถ และทักษะตาง ๆ ในการสรางผลิตภัณฑและบริการที่มีความโดด เด น ทั้ ง คุ ณ ภาพ คุ ณ ลั ก ษณะ และนวั ต กรรมของผลิ ต ภั ณ ฑ ดั ง นั้ น การขั บ เคลื่ อ นไปสู สั ง คม เศรษฐกิจฐานความรูไดจําเปนอยางยิ่งจะตองสรางระบบเศรษฐกิจใหมที่มีพลวัตสูง มีลักษณะ โครงสรางพื้นฐานทางกายภาพ และเทคโนโลยีที่มีประสิทธิภาพ และที่สําคัญยิ่งคือมีกําลังคนที่มี คุณภาพและมาตรฐานเพียงพอที่จะยกระดับคุณภาพของสินคาและบริการรวมทั้งพัฒนานวัตกรรม ใหม เพื่อใหสามารถปรับตัวไดรวดเร็วตามการเปลี่ยนแปลงของโลกปจจุบัน (สํานักมาตรฐานการ อาชีวศึกษาและวิชาชีพ. 2549) สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ไดมีแนวทางในการปฏิรูปการอาชีวศึกษาไปสู ความสําเร็จ โดยกําหนดคุณลักษณะสําคัญของผูสําเร็จการศึกษาดานอาชีวศึกษา ซึ่งเปนที่ยอมรับ ของสังคมโดยทั่วไป 3 ประการ คือ 1) เปนคนดีคนเกงมีความสุข 2) เปนคนคิดเปนทําเปนแกปญหา เปน และ 3) เปนคนที่สามารถปรับตัวเขากับชุมชนหรือสังคมที่เปลี่ยนแปลงไปได โดยเฉพาะความ เกงนั้น จะมีทักษะความชํานาญตามมาตรฐานวิชาชีพ (Vocational Standard) ของหลักสูตรและ สอดคลองกับมาตรฐานอาชีพ (Occupation Standard) ที่กําหนด (สํานักงานคณะกรรมการการ อาชีวศึกษา. 2546) ซึ่งการจัดการฝกปฏิบัติเพื่อพัฒนาอาชีพทุกสาขา จะตองเนนเรื่องการสราง ความเปนเอกในการแขงขัน (Competency-based) และความสามารถสรางผลผลิต (Productivity) เป น เป า หมายสํ า คั ญ กั บ เน น ความสํ า คั ญ จุ ด ศู น ย ก ลางที่ ผู รั บ การฝ ก อาชี พ นั้ น เป น เรื่ อ งหลั ก (สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาแหงชาติ. 2547: 56) ป จ จุ บั น การจั ด การศึ ก ษาทางด า นวิ ช าชี พ อุ ต สาหกรรมยั ง ไมส ามารถบรรลุ เ ป า หมาย เทาที่ควร หนวยงานของภาครัฐ รัฐวิสาหกิจ และเอกชนในประเทศไทยที่ใหบริการการศึกษา และ ฝกอบรม เพื่อการมีงานทํา สรางอาชีพ หรือการใหการศึกษาดานอาชีวศึกษา ตางก็มีเปาหมายใน การสร า งสมรรถวิ สั ย ให เ กิ ด ขึ้ น กั บ ผู เ รี ย นที่ จ ะออกไปทํ า งานในตลาดแรงงานหรื อ ในสถาน ประกอบการใหไดอยางมีคุณภาพ เพื่อใหผูเรียนดานอาชีวศึกษามีความสามารถทั้งดานความรูและ ทักษะปฏิบัติ เพื่อที่จะนําไปใชในการทํางานเลี้ยงชีพตามศักยภาพของตนเอง ทักษะปฏิบัติเปนผลที่ ไดจากการเรียนรู และเปนเปาหมายที่สําคัญของการศึกษาดานอาชีวศึกษา เพราะเปนสิ่งที่ผูเรียน ตองใชเมื่อทํางานหลั งจบการศึกษา โดยจะแสดงออกมาในลักษณะของสมรรถนะ ที่ผสมผสาน ระหวางความรู ความเขาใจ เพื่อสรางองคความรูใหมและเพื่อการตัดสินใจปฏิบัติ แตจากการศึกษา คุณลักษณะของผูสําเร็จการศึกษาดานอาชีวศึกษา พบวา มีผลิตภาพ (Productivity) ไมถึงขั้น ไมมี ความเปนเอกในการแขงขัน (Competency-based) ไมมีทักษะปฏิรูปผสมผสาน (Intermediate Skills) และอีกทั้งยังดอยในเรื่องคุณคา และจริยธรรม ดอยในเรื่องความสามารถในการเรียนรูดวย ตัว เอง จึง กล า วไดว า กํ า ลั ง คนดา นอุ ต สาหกรรมที่ เ ป น ผลผลิ ต จากหน ว ยงานด า นอาชี ว ศึก ษามี คุณลักษณะ และความสามารถไมสอดคลองกับความตองการของสถานประกอบการ ทําใหเกิด
5 ปญหาในการทํางานและความเจริญกาวหนาในการทํางาน ทั้งนี้สาเหตุหลักเปนผลจากความไม พรอมในหลายดาน ของหนวยงานที่จัดการศึกษา (สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาแหงชาติ. 2541ก: 4, 19-24) และการจัดการอาชีวศึกษาและการฝกอบรมวิชาชีพทั้งการศึกษาในระบบ การศึกษานอกระบบ และการศึกษาตามอัธยาศัย เปนการจัดดําเนินการอยางกวางขวางทั้งภาครัฐ และเอกชน แตยังขาดศักยภาพในการดําเนินงาน มีความซ้ําซอนในการใหบริการ สวนใหญเปน การจัดการศึกษาตามความพรอมของผูจัดดําเนินการ ยังไมสามารถจัดการศึกษาและอบรมความรู และทั ก ษะหลายด า นให แ ก ผู เ รี ย น เพื่ อ สร า งความสามารถในการทํ า งานได ห ลายอย า งหรื อ ปรับเปลี่ยนไปตามความตองการของตลาดแรงงานและเทคโนโลยีที่มีการเปลี่ยนแปลงใหทันสมัย ขึ้นอยูตลอด นอกจากนั้นการจัดฝกอบรมทักษะแรงงานใหกับแรงงานระดับตาง ๆ ก็ยังดําเนินการ ไดไมมากนัก (สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาแหงชาติ. 2545: 21) และองคประกอบของการฝก ปฏิบัติเกือบทั้งหมด ยังใชปรัชญาและวิธีการเหมือนสมัยกอนมีเทคโนโลยีสารสนเทศ เปนผลให การฝกอาชีพไมไดรับการพัฒนาเทาที่ควร ผูผานการฝกอาชีพยังมีความสามารถไมทันหรือไม เพียงพอตอการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีและโครงสรางการผลิตในปจจุบัน ทําใหมีผลกระทบตอ การวาจางงานและความตองการทักษะในการผลิตดานตาง ๆ กลาวคือ ขาดกําลังคนที่มีความรู ความสามารถทั้งพหุทักษะและพื้นฐานความรูที่สูงขึ้น รวมทั้งการจัดฝกอาชีพในวิทยาลัยตาง ๆ ใน ประเทศไทยขณะนี้ ยังมิไดเนนเรื่องทักษะที่มีความเปนเอกในการแขงขัน (Competency-based) ทั้งนี้เพราะจํานวนผูเขารับการฝกอาชีพในระบบมีมากเกินไป ทําใหครูอาจารยและผูฝกไมมีเวลา วิจัยและพัฒนาการเรียนการสอนใหทันความกาวหนาทางวิชาการและระบบการผลิตที่มีการพัฒนา ไปอยางตอเนื่องและไมหยุดยั้ง นอกจากนี้องคประกอบของการฝกปฏิบัติเกือบทั้งหมดยังกระทํา ดวยวิธีเกา โดยยังมิไดเนนหรือมีการปรับปรุงใหกระทําดวยวิธีการเนนทักษะที่มีความเปนเอกใน การแขงขัน (Competency-based) ไดมากพอ (สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาแหงชาติ. 2547: 56) จากการศึกษาของสํานักงานคณะกรรมการการศึกษาแหงชาติ (2535ค: 103-106) เกี่ยวกับความพึงพอใจของหัวหนางานตอผูสําเร็จอาชีวศึกษาระดับตางๆ นั้น พบวาแรงงานที่ไดจาก ผูสํ าเร็จการศึกษามีปญหาในดานบุคลิกภาพและเจตคติอยูมาก สวนดานคุณภาพในดาน ความสามารถทางวิชาการ และทักษะอาชีพ พบวายังมีปญหาดานความคิดสรางสรรค การเรียนรู งาน การประยุกตความรูใหมกับงาน การจัดระบบงาน และการใชเครื่องมือและสิ่งอํานวยความ สะดวก ดังนั้นจึงกลาวไดวาการผลิตกําลังคนระดับอาชีวศึกษาโดยรวมมีปญหาดานคุณภาพมากกวา ดานปริมาณ นอกจากนี้หัวหนางานสวนใหญใหความคิดเห็นวา ผูจบระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) มีความรูทั่วไป ความรูทางวิชาการ และทักษะพื้นฐานพอใชได แตสิ่งที่ยังขาดอยู คือ ทักษะวิชาชีพ อันเนื่องจากการฝกปฏิบัติยังมีคอนขางนอย โดยความรูทางชางจะออนเพราะขาด การฝกปฏิบัติงานอยางพอเพียงวิชาชางที่ฝกฝนกันในสถานศึกษาจะเปนการปูพื้นฐานทั่วไป มิได เรียนวิชาชางเฉพาะอยาง ฉะนั้นเมื่อรับเขามาจึงยังใชใหทํางานจริงเลยไมได ทําใหตองมาฝกอบรม เพิ่มเติมในตอนรับเขาปฏิบัติงาน (สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาแหงชาติ. 2541ง: 4, 73)
6 พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ.2542 ไดกําหนดแนวทางในการจัดการศึกษา ต อ งยึ ด หลั ก ว า ผู เ รี ย นทุ ก คนมี ค วามสามารถเรี ย นรู แ ละพั ฒ นาตนเองได และถื อ ว า ผู เ รี ย นมี ความสําคัญที่สุด กระบวนการจัดการศึกษาตองสงเสริมใหผูเรียนสามารถพัฒนาตามธรรมชาติและ เต็มศักยภาพ (หมวด 4, มาตรา 22) และใหความสําคัญอยางยิ่งตอการปฏิรูปการเรียนรูที่เนน ผูเรียนเปนสําคัญ โดยไดวางแนวทางใหสถานศึกษาจัดกระบวนการเรียนรูใหสอดคลองกับความ ถนัด ความสนใจ และความแตกตางระหวางบุคคล มุงฝกทักษะและกระบวนการคิด การจัดการ การเผชิญสถานการณ และการประยุกตใชความรูเพื่อปองกันและแกไขปญหา จัดกิจกรรมให ผูเรียนไดเรียนรูจากการปฏิบัติ ใหทําได คิดเปน ทําเปน รักการอานและเกิดการใฝรูอยางตอเนื่อง โดยมีการผสมผสานความรูอยางไดสั ดส วนสมดุล กัน ปลูกฝงคุณธรรม คานิยม ที่ดีงาม และ คุณลักษณะที่พึงประสงค ตลอดจนการสงเสริมบรรยากาศ สภาพแวดลอม สื่อ การเรียน แหลง เรียนรู และจัดการเรียนรูใหเกิดขึ้นไดทุกเวลาและทุกสถานที่สภาพแวดลอม สื่อการเรียน อํานวย ความสะดวกใหผูเรียนเกิดการเรียนรูและใชการวิจัยเปนสวนหนึ่งของกระบวนการเรียนรู ทั้งนี้ ผูสอนและผูเรียนอาจเรียนไปพรอมกัน จากสื่อและแหลงเรียนรูที่หลากหลาย พอแม ผูปกครอง และชุมชน มีสวนรวมในการจัดการเรียนรูใหเกิดขึ้นไดทุกเวลาทุกสถานที่ (หมวด 4, มาตรา 24) (สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาแหงชาติ. 2542) สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา จึงมีนโยบายในการนําเทคโนโลยีสารสนเทศมา ใชปฏิรูประบบการเรียนรู โดยดําเนินงานตามแนวทางของ “ปญจะปฏิรูป” เพื่อใหการเรียนรูวิชาชีพ เปนไปอยางมีประสิทธิภาพ โดยไดใหการสนับสนุนสถานศึกษาทุกแหง จัดสถานที่สําหรับการ สงเสริมการแสวงหาความรูดวยตนเอง และการเรียนรูจากเครือขายเทคโนโลยีสารสนเทศ ดวยการ พัฒนาศูนยเรียนรูดวยตนเอง (Self-access Learning Center) ในทุกสถานศึกษา สงเสริม สนับสนุนสื่อการเรียนการสอนทางเครือขาย ICT ในรูป e-Learning เพื่อใหผูเรียนไดปรับบทบาท 5 ประการ คือ 1) ไดคิดเอง ทําเอง ปฏิบัติเอง และสรางความรูดวยตนเองจากแหลงเรียนรูที่ หลากหลาย 2) มีสวนรวมในการกําหนดจุดมุงหมาย กิจกรรม และวิธีการเรียนรู สามารถเรียนรู รวมกับผูอื่นอยางมีความสุข 3) มีสวนรวมในการประเมินผล 4) เนนกระบวนการคิดและการปฏิบัติ จริง นําไปใชประโยชนได และ 5) เปนการเรียนรูรวมกันโดยมีผูเรียน ครู และผูมีสวนเกี่ยวของทุก ฝายรวมจัดบรรยากาศใหเอื้อตอการเรียนรู (สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา. 2546) ในการพัฒนาคนใหมีคุณภาพที่ดีนั้นตองอาศัยการศึกษาเขามาชวยและจําเปนตองอาศัย เทคโนโลยีและการเชื่อมโยงเปนเครือขายที่มีอยูทั่วโลก ปรับเปลี่ยนแนวทางและกระบวนการเรียนรู ใหม ตลอดจนการวางแนวทางการสั่งสอนมาเปนการเรียนรูใหสอดคลองไปกับธรรมชาติ เพื่อการ พัฒนาศักยภาพของผูเรียนอยางเต็มที่ โดยการนําเอากระบวนการการเรียนรูที่ใหผูเรียนมีการใช คอมพิวเตอรเปนเครื่องมือในการแสวงหาความรู นําไปสูการเรียนรูแบบใหมที่ผูเรียนไดมีการเรียนรู ดวยตนเอง (Self-directed Learning) การเรียนรูดวยการนําตนเองเปนการเรียนรูที่ผูเรียนเปน ผูรับผิดชอบในการวางแผน การปฏิบัติ และการประเมินผลความกาวหนาการเรียนของตนเอง (ชัยอนันต สมุทรวนิช. 2540: 2) โดยการเรียนรูดวยการนําตนเองเปนกระบวนการที่ผูเรียน
7 วิเคราะหความตองการในการเรียนรูของตนเอง ตั้งเปาหมายการเรียนรู แสวงหาความรู ผูสนับสนุน และแหลงความรู รวมทั้งผูเรียนประเมินผลการเรียนดวยตนเอง (Dixon. 1992: 2) การเรียนรูดวย ตนเอง (Self-directed Learning) จึงเปนวิธีแสวงหาความรูอยางหนึ่ง ที่ทําใหผูเรียนสามารถดํารง ชีพอยูในสังคมได อยางมีคุณภาพ การเรียนรูดวยตนเองจะทําใหผูเรียนซึ่งเปนบุคคลที่กระหายใครรู สามารถเรียนรูเรื่องตาง ๆ ที่มีอยูไดมากที่สุด และจะดําเนินการศึกษาอยางตอเนื่องโดยไมตองมีใคร มาบอก ตนเองจะเปนผูริเริ่มวางแผนการศึกษาไปจนจบกระบวนการเรียนรู การเรียนรูดวยตนเองจึง เปนเครื่องมือที่สําคัญสําหรับบุคคลในการเรียนรูตลอดชีวิต (Knowles. 1975) ซึ่งชอว (Zhao. 1998: 3) ไดกลาวสนับสนุนวาบทบาทของครูในการเรียนการสอนโดยใชเวิลด ไวด เว็บ (WWW) นั้น จะทําใหบทบาทของครูซึ่งไดเปลี่ยนจากครูผูสอนเปนผูถายทอดใหความรูและเปนศูนยกลาง ของการเรียนรูกลายมาเปนผูเรียนเปนศูนยกลางของการเรียนรู ผูเรียนเปนผูแสวงหาความรูดวย การเรียนจากการเรียนเดี่ยวเฉพาะบุคคลโดยการสนับสนุนใหผูเรียนมีศักยภาพทางการเรียนไดดวย ตนเองตามลําพัง ซึ่งผูเรียนสามารถเลือกสรรบทเรียนที่เสนอในรูปของไฮเปอรมีเดีย ซึ่งเปน เทคนิคการเชื่อมโยงเนื้อหากับเนื้อหาอื่ นที่เ กี่ยวของ เปนไดทั้งการเชื่อมโยงจากขอความไปสู เนื้อหาที่มีความเกี่ยวของ หรือมีสื่อภาพและเสียงเปนการเปดโอกาสใหผูเรียนสามารถควบคุม บทเรียนไดดวยตนเอง (Learner Control) โดยการเลือกลําดับเนื้อหาไดตามตองการ และเรียน ตามเวลาที่เหมาะสมตามความสะดวกของผูเรียน (Spiro; Feltorich; & Jaobson. 1991: 30) ในโลกยุคปจจุบัน อินเทอรเน็ตเปนเครือขายคอมพิวเตอรที่มีศักยภาพในการสื่อสารสูง และรวดเร็ ว ผู ใ ช ส ามารถส ง และรั บ ข อ มู ล ถึ ง กั น ได ห ลายรู ป แบบ ทั้ ง ที่ เ ป น ข อ ความ ภาพนิ่ ง ภาพเคลื่อนไหว หรือแมกระทั่งเสียง ดวยความสามารถของอินเทอรเน็ตจึงเขามามีบทบาทสําคัญ ในการเรียนการสอนปจจุบัน (วิชุดา รัตนเพียร. 2542) บทเรียนบนเครือขายอินเทอรเน็ตเริ่มมี ความสําคัญมากขึ้นเรื่อย ๆ จนสามารถทําใหเกิดการเรียนรูไดทุกเวลา ทุกสถานที่ ไมจํากัดอยูแตใน หองเรียน หรือในโรงเรียนเทานั้น นอกจากนี้ยังเปนการสงเสริมความสามารถในการเรียนรูเปน รายบุคคล และการเรียนรูดวยตนเองอยางตอเนื่องตลอดชีวิต ตอบสนองคุณลักษณะใฝรู ใฝเรียน และพัฒนาทักษะการคิด การสืบคนของผูเรียน โดยสวนใหญแลว บทเรียนบนเครือขายอินเทอรเน็ต จะถูกใชประโยชนในกรณีตอไปนี้ คือ (สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. 2547) 1. เปนแหลงความรูของผูเรียน (Knowledge Based) โดยที่อินเทอรเน็ตถือเปนแหลง ความรูที่ยิ่งใหญกวางขวางที่สุดในโลก ที่ผูเรียนควรไดรูจักศึกษา เพื่อการแสวงหา วิเคราะหและ สรางองคความรูไดเปนอยางดี 2. เปนหองปฏิบัติการของผูเรียน (Virtual Lab) ในโลกของอินเทอรเน็ตผูเรียนสามารถ เรียนรู ฝกฝนทักษะและปฏิบัติกิจกรรมตางๆ ไดอยางมากมายโดยมีแหลงความรูที่กวางขวาง แต อยางไรก็ตามการที่ผูเรียนจะไดฝกฝนและปฏิบัติกิจกรรมตางๆ นั้นอาจตองอยูในความดูแล กํากับ แนะนํา ติดตามของครูผูสอนดวยจึงจะทําใหกิจกรรมตางๆ มีสวนเสริมการเรียนรูของผูเรียนไดอยาง มีประสิทธิภาพ
8 3. เปนสวนของหองปฏิบัติการจําลองสภาพตางๆ (Sim Lab) ในโลกของคอมพิวเตอร สามารถกระทําสิ่งตาง ๆ ไดในขณะที่โลกที่เปนจริงไมสามารถกระทําได เชน การจําลอง ปรากฏการณธรรมชาติ การเจริญเติบโตของสิ่งมีชีวิต การเกิดภูเขาไฟระเบิด ฯลฯ หรือเหตุการณที่ อันตราย เชน การเกิดปฏิกิริยานิวเคลียร หรือ การถายทอดจินตนาการออกมาเปนภาพที่ชัดเจน เสมือนจริง ทําใหการเรียนรูและความคิดของมนุษยเปนไปอยางกวางขวาง อิสระ ไรขอบเขต และไร ขอจํากัดมากขึ้น 4. นําผูเรียนออกไปสูโลกกวาง (Reaching out) เปนการเปดประตูหองเรียนออกไป สัมผัสกับความเปนไปของโลก ศึกษาสิ่งที่เปนอยูจริงๆ ที่ไมไดมีอยูเฉพาะแตในหองเรียน หรือ หนังสือเรียนเทานั้น แตเปนการศึกษาความรูที่เปนอยูจริง ทําใหรูเทาทันความเปนไป การ เปลี่ยนแปลงของโลก และรูจักโลกที่เราอยูมากขึ้น 5. นําโลกกวางมาสูหองเรียน (Reaching within) เปนการดึงเอาเรื่องที่อยูไกลตัว ไกล จากประสบการณที่ผูเรียนจะสัมผัสไดจริง ๆ มาสูหองเรียน ทําใหมีความรูกวางขวาง และรูจัก นํามาใชใหเกิดประโยชนตอการเรียนรูในสาขาวิชาตาง ๆ และใชในชีวิตประจําวันมากขึ้น ในโลก ปจจุบันเราจะพบวา “ผูที่มีขอมูลมากกวายอมไดเปรียบ และผูที่มีขอมูลมากที่สุดจะไดเปรียบกวา แต ที่ยิ่งไปกวานั้นอีกก็คือ ผูที่มีขอมูลที่ถูกตองและใชขอมูลเปนจะไดเปรียบที่สุด” ดังนั้น นอกจาก ผูเรียนจะรูจักแสวงหาขอมูลแลว ยังตองรูจักวิเคราะหความถูกตอง ความเหมาะสมของขอมูลที่มีอยู และสามารถนําขอมูลไปใชจึงจะเกิดประโยชนสูงสุด 6. เปนเวทีการแสดงออก (Performance) ระบบอินเทอรเน็ตเปนระบบที่เชื่อมโยงโลก ทั้งหมด เขาดวยกันทําใหระยะทางไมเปนปญหาในการติดตอสื่อสารอีกตอไป ผูเรียนสามารถแสดง ความคิดเห็น แสดงผลงาน แสดงทักษะ ความรู ความสามารถออกไปสูการรับรูของผูคนไดอยางไร ขอบเขต และไดรับการยอมรับมากขึ้น รวมถึงมีโอกาสที่จะกาวหนาและประสบความสําเร็จไดมาก ขึ้น 7. สนองความแตกตางระหวางบุคคล การเรียนบนเครือขายอินเทอรเน็ต เปนการเรียน ที่เนนผูเรียนเปนสําคัญ เพื่อสนองความแตกตางระหวางบุคคลของผูเรียนใหไดเรียนบรรลุผลกันทุก คน การสอนในลักษณะนี้ สนับสนุนความจริงที่วาคนยอมมีความแตกตางกันทุกคน ไมวาจะเปนดาน บุคลิกภาพ สติปญญาหรือความสนใจ โดยเฉพาะความแตกตางที่มีผลตอการเรียนรู ที่สําคัญ 4 ประการ คือ 7.1 ความแตกตางในเรื่องอัตราเร็วของการเรียนรู ผูเรียนแตละคนจะใชเวลาในการ เรียนรูและทําความเขาใจในสิ่งเดียวกันในเวลาที่ตางกัน 7.2 ความแตกตางในเรื่องความสามารถ เชน ความฉลาด ไหวพริบ ความสามารถ พิเศษตาง ๆ 7.3 ความแตกตางในเรื่องวิธีการเรียน ผูเรียนเรียนรูในวิถีทางที่แตกตางกัน 7.4 ความแตกตางในเรื่องความสนใจและสิ่งที่ชอบ
9 เมื่อผูเรียนแตละคนมีความแตกตางกันในหลายๆ ดานเชนนี้ การจัดกิจกรรมการเรียนใน ลักษณะตางๆ กันจึงเปนสิ่งจําเปน เพื่อใหผูเรียนไดเลือกเรียนดวยตนเองและสนองความแตกตาง ดังกลาว (เสาวณีย สิกขาบัณฑิต. 2528: 10) จากประโยชนของเทคโนโลยีที่กาวหนาอยางรวดเร็วและการสนับสนุนใหมีการเรียนไดใน ทุกเวลาทุกโอกาส ทําใหเห็นถึงความสําคัญของบทเรียนบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่สามารถ นํ า มาใช ใ นการเรี ย นการสอนภาคปฏิ บั ติ เ พื่ อ ให ผู เ รี ย นมี ก ารฝ ก ฝนทั ก ษะควบคู กั บ การเรี ย น ภาคทฤษฎีหรือการเรียนในแนวทฤษฎีเชิงปฏิบัติ โดยมีจุดมุงหมายใหผูเรียนเกิดความเขาใจใน เนื้อหาทางทฤษฎีและสามารถลงมือปฏิบัติอยางชํานาญไดดวยทักษะที่ผานการฝกฝนมา ดวยเหตุนี้ การที่จะใหไดวิธีการเรียนการสอนที่เกิดผลสูงสุดก็คือการดึงเอาความสามารถของระบบเครือขาย อินเทอรเน็ตมาประสมประสานกับการฝกปฏิบัติไดในรูปแบบวิธีการสอนแบบสาธิต (Demonstration method) แลวใหผูเรียนไดฝกปฏิบัติตาม และยังสามารถจําลองสถานการณ (Simulation) ใหผูเรียน ไดฝ ก ปฏิ บั ติ จะทํา ใหผู เ รี ย นสามารถพั ฒ นาตั ว เองทั้ ง ทางด า นความรู ความเข าใจ (Cognitive domain) และทางดานทักษะกลไก (Psychomotor domain) ควบคูกัน ซึ่งสามารถพัฒนาไดเปนการ เรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตได ดังนั้นการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา จะเปนการเพิ่มศักยภาพทางการเรียนรู ใหเหมาะสมและกาวทันตอ ความเจริ ญ ก า วหน า ในยุ ค ของโลกที่ ไ ร พ รมแดน สามารถนํ า สื่ อ มาผสมผสานให อ ยู ใ นรู ป ของ มัลติมีเดียเพื่อใชสําหรับการเรียนการสอน และยังเปนการเพิ่มเติมเครื่องมือและอุปกรณที่จําเปน รวมทั้งเปนการลดคาใชจายในระยะยาวไดอีกทางหนึ่งดวย ซึ่งถือวาเปนการพัฒนาพื้นฐานทางดาน การเรียนรูและขยายสังคมแหงการเรียนรูใหกวางไกลยิ่งขึ้น และเปนรูปแบบที่สามารถนําไป พัฒนาการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคในวิชาอื่น ๆ ได งานวิจัยนี้จึงมุงที่จะศึกษาการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต สํ า หรั บ นั ก เรี ย นอาชี ว ศึ ก ษา ซึ่ ง จะเป น ประโยชน ต อ การจั ด การศึ ก ษา ทางดานอาชีวศึกษาของประเทศไทยใหเกิดประสิทธิภาพสูงสุด
ความมุงหมายของการวิจัย 1. เพื่อพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 2. เพื่ อ ศึ ก ษาประสิ ท ธิ ภ าพของรู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บน เครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 3. เพื่อศึกษาประสิทธิผลของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ดังนี้
10 3.1 ศึกษาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนอาชีวศึกษาที่เรียนจากรูปแบบการ เรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 3.2 ศึกษาทักษะปฏิบัติของนักเรียนอาชีวศึกษาที่เรียนจากรูปแบบการเรียนการสอน ฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 3.3 ศึกษาความคงทนของทักษะปฏิบัติของนักเรียนอาชีวศึกษาที่เรียนจากรูปแบบ การเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 3.4 ศึกษาความคิดเห็นของนักเรียนอาชีวศึกษาที่มีตอการเรียนตามรูปแบบการเรียน การสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต
ความสําคัญของการวิจัย ผลการวิจัยในครั้งนี้จะทําใหได 1. รู ป แบบการเรีย นการสอนฝกปฏิ บั ติท างเทคนิ ค บนเครื อข ายอิน เทอร เ น็ ต สํ าหรั บ นักเรียนอาชีวศึกษา ที่เหมาะสมกับบริบทของการเรียนการสอนทางดานอาชีวศึกษา ซึ่งถือวาเปน ต น แบบของรู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต สํ า หรั บ นักเรียนอาชีวศึกษา โดยประกอบดวยองคประกอบและรายละเอียดของแตละองคประกอบ ที่ ผูสอนวิชาทฤษฎีกับปฏิบัติและวิชาปฏิบัติในวิชาอื่น ๆ สามารถนําไปใชเปนรูปแบบในการจัดการ เรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติได 2. เปนแนวทางในการพัฒนาการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคในวิชาทฤษฎีกับ ปฏิบัติและวิชาปฏิบัติในวิชาอื่น ๆ บนเครือขายอินเทอรเน็ตตอไป 3. เปนแนวทางในการวิจัยรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางอาชีวศึกษาในวิชา ทฤษฎีกับปฏิบัติและวิชาปฏิบัติในวิชาอื่น ๆ บนเครือขายอินเทอรเน็ตตอไป
ขอบเขตของการวิจัย การวิจัยในครั้งนี้มุงศึกษารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา โดยมีขอบเขตการวิจัยดังนี้ 1. รู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต หมายถึ ง ระบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต พร อ มทั้ ง คําอธิบายรายละเอียด ประกอบดวยองคประกอบหลักที่สําคัญ 5 ประการ 1.1 ปจจัยนําเขา (Input) ไดแก กําหนดเปาหมายในการเรียนการสอน การวิเคราะห ผูเรียน การออกแบบเนื้อหาบทเรียน กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน และการเตรียมความ พรอมดานสภาพแวดลอมทางการเรียน
11 1.2 กระบวนการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต (Process) ไดแก กําหนดบทบาทผูสอน การสรางแรงจูงใจในการเรียน การดําเนินการเรียนการ สอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค และกิจกรรมเสริมทักษะ 1.3 การควบคุม (Control) ไดแก การตรวจสอบและควบคุมการเรียนของผูเรียน และการตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน 1.4 ผลผลิต (Output) ไดแก ประเมินผลการเรียนการสอน 1.5 ขอมูลปอนกลับ (Feedback) ไดแก ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุง ในการดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคของรูปแบบการเรียนการสอนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ใชขั้นตอนการดําเนินการการเรียนการสอนเพื่อพัฒนา ทักษะปฏิบัติ โมเดลซีเอเอ (CAA Model) ประกอบดวย 3 ขั้นตอน คือ 1. ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) 2. ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) 3. ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) โดยกําหนดขอบเขตของเนื้อหาที่ทําการวิจัยเปนเนื้อหาในภาคปฏิบัติ ในวิชางาน ไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน ใชเวลาในการเรียนทั้งหมด 4 สัปดาห ซึ่งครอบคลุมหนวยการ เรียน ดังนี้ 1. หนวยการเรียน การบัดกรีและการทําแผนวงจรพิมพ จํานวน 8 ชั่ วโมง ประกอบดวย 1.1 การบัดกรี 1.2 การทําแผนวงจรพิมพ 2. หนวยการเรียน การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส จํานวน 8 ชั่วโมง ประกอบดวย 2.1 การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส 2.2 โปรแกรมเซอรกิตเมคเกอร 2000 (Circuitmaker 2000) 2. แหลงขอมูลที่ใชในการวิจัย แบงออกไดเปน 3 กลุม ดังนี้ 2.1 แหลงขอมูลสําหรับการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ประกอบดวย 2.1.1 ผูเชี่ยวชาญดานเทคโนโลยีการศึกษา เปนผูมีคุณวุฒิการศึกษาในสาขา เทคโนโลยีการศึกษา ระดับปริญญาเอกมีประสบการณในการสอนในสถาบันอุดมศึกษาหรือสถาบัน อาชีวศึกษา และเกี่ยวของกับการศึกษาไมนอยกวา 3 ป หรือระดับปริญญาโทมีประสบการณใน การสอนในสถาบันอุดมศึกษาหรือสถาบันอาชีวศึกษา และเกี่ยวของกับการศึกษาไมนอยกวา 10 ป และตองมีตําแหนงทางวิชาการไมต่ํากวารองศาสตราจารยหรือตําแหนงขาราชการครูและบุคลากร ทางการศึกษา 4 จํานวน 5 คน ไดมาจากการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sample) ซึ่งเปน ผูเ ชี่ ย วชาญพิ จ ารณารู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา
12 2.1.2 ผูเชี่ยวชาญดานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส เปนผูมีคุณวุฒิการศึกษาใน สาขาไฟฟาหรืออิเล็กทรอนิกส หรือสาขาอื่น ๆ ที่เกี่ยวของ ระดับปริญญาเอกมีประสบการณใน การสอนในสถาบันอุดมศึกษาหรือสถาบันอาชีวศึกษา และเกี่ยวของกับการศึกษาไมนอยกวา 3 ป หรือระดับปริญญาโทมีประสบการณในการสอนในสถาบันอุดมศึกษาหรือสถาบันอาชีวศึกษาและ เกี่ยวของกับการศึกษาไมนอยกวา 10 ป และตองมีตําแหนงทางวิชาการไมต่ํากวารองศาสตราจารย หรือตําแหนงขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา 4 จํานวน 5 คน ไดมาจากการเลือกแบบ เจาะจง (Purposive Sample) ซึ่งเปนผูเชี่ยวชาญพิจารณารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 2.2 แหล งข อมู ล สํ าหรับการศึก ษาประสิท ธิภาพของรูป แบบการเรียนการสอนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ไดแก กลุมตัวอยางที่ใชใน การวิจัย เลื อกมาจากนั ก เรีย นระดั บ ประกาศนียบัต รวิชาชีพ ชั้นปที่ 1 (ปวช .1) แผนกวิ ช า อิเล็กทรอนิกส วิทยาลัยเทคนิคชลบุรี ที่ลงทะเบียนเรียนวิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน (2100-1003) ในภาคเรียนที่ 1 ปการศึกษา 2550 โดยการสุมตัวอยางอยางงาย (Simple Random Sampling) ดวยวิธีการจับฉลาก โดยใชกลุมการเรียนเปนหนวยการสุมจากประชากรทั้งหมด 4 กลุม ไดกลุมตัวอยางจํานวน 2 กลุมการเรียนๆ ละ 20 คน รวม 40 คน แลวนํากลุมตัวอยางที่ไดมา ทดสอบความรูพื้นฐานทางดานทักษะปฏิบัติโดยใชแบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐานและแบบทดสอบ ภาคปฏิบัติ แลวทําการสุมตัวอยางอยางงายอีกครั้งดวยวิธีการจับฉลาก จากกลุมตัวอยางที่ มี แลวทําการทดลองหา คะแนนทักษะปฏิบัติต่ํากวา 60% ไดกลุมตัวอยางจํานวน 32 คน ประสิทธิภาพ 3 ครั้ง คือ ครั้งที่ 1 ทําการทดลองกับนักเรียนจํานวน 3 คน เพื่อตรวจสอบคุณภาพเบื้องตน ดานความเขาใจของเนื้อหาบทเรียน การสื่อความหมาย วิธีการนําเสนอ และขั้นตอนการสอน ทักษะปฏิบัติ โดยการสังเกต สัมภาษณ แลวนําขอมูลที่ไดมาปรับปรุงแกไข เพื่อใชทดลองในขั้น ตอไป ครั้งที่ 2 ทําการทดลองกับนักเรียนจํานวน 9 คน เพื่อหาแนวโนมของ ประสิท ธิ ภาพของรูปแบบการเรี ยนการสอนฝกปฏิบั ติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเ น็ต และ ตรวจสอบหาขอบกพรองในดานตาง ๆ จากนั้นนํามาปรับปรุงแกไข เพื่อใชทดลองในขั้นตอไป ครั้งที่ 3 ทําการทดลองกับนักเรียนจํานวน 20 คน เพื่อหาประสิทธิภาพของ รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ที่สรางขึ้นใหไดตามเกณฑ การหาประสิทธิภาพ 85/85 2.3 แหลงขอมูลสําหรับการศึกษาประสิทธิผลของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 2.3.1 ประชากรที่ใชในการวิจัย เปนนักเรียนระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นป ที่ 1 (ปวช.1) แผนกวิชาอิเล็กทรอนิกส วิทยาลัยเทคนิคชลบุรี ที่ลงทะเบียนเรียน วิชางานไฟฟา และอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน (2100-1003) ในภาคเรียนที่ 2 ปการศึกษา 2550 จํานวน 40 คน
13 2.3.2 กลุมตัวอยางที่ใชในการวิจัย เลือกมาจากนักเรียนระดับประกาศนียบัตร วิชาชีพชั้นปที่ 1 (ปวช.1) แผนกวิชาอิเล็กทรอนิกส วิทยาลัยเทคนิคชลบุรี ที่ลงทะเบียนเรียนวิชา งานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน (2100-1003) ในภาคเรียนที่ 2 ปการศึกษา 2550 โดยการ นํานักเรียนมาทดสอบความรูพื้นฐานทางดานทักษะปฏิบัติโดยใชแบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐานและ แบบทดสอบภาคปฏิบัติ แลวทําการสุมตัวอยางอยางงายดวยวิธีการจับฉลาก จากนักเรียนที่มี คะแนนทักษะปฏิบัติต่ํากวา 60% ไดกลุมตัวอยางที่จะใชในการทดลองกับรูปแบบการเรียนการสอน ฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา เพื่อใชในการศึกษา ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ศึกษาทักษะปฏิบัติ ศึกษาความคงทนของทักษะปฏิบัติ และศึกษาความ คิดเห็นตอการเรียนตามรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต จํานวน 20 คน 3. ตัวแปรที่ศึกษา 3.1 ประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต 3.2 ประสิ ท ธิ ผ ลของรูป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติท างเทคนิ ค บนเครื อ ขา ย อินเทอรเน็ต ประกอบดวย 3.2.1 ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน 3.2.2 ทักษะปฏิบัติ 3.2.3 ความคงทนของทักษะปฏิบัติ 3.2.4 ความคิดเห็นตอการเรียนตามรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 4. นิยามศัพทเฉพาะ 1. ประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อิ น เทอร เ น็ ต หมายถึ ง อั ต ราส ว นของผลสั ม ฤทธิ์ ท างการเรี ย นและทั ก ษะปฏิ บั ติ ที่ แ สดง ความกาวหนาของการเรียนรูระหวางเรียนกับเมื่อสิ้นสุดการเรียนจากการเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน ที่สรางตามรูปแบบ การเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต โดยกําหนดไวเปนเกณฑ 85/85 ดังนี้ 85 ตัวแรก หมายถึง ประสิทธิภาพของกระบวนการ ไดจากการหาคาคะแนน เฉลี่ยจากแบบทดสอบและแบบวัดทักษะปฏิบัติระหวางเรียน คิดเปนรอยละ 85 ขึ้นไป 85 ตัวหลัง หมายถึง ประสิทธิภาพของผลลัพธ ไดจากการหาคาคะแนนเฉลี่ย จากแบบทดสอบและแบบวัดทักษะปฏิบัติหลังเรียน คิดเปนรอยละ 85 ขึ้นไป
14 2. ประสิ ท ธิ ผ ลของรู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ต หมายถึง คุณภาพของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน ประกอบดวย 2.1 ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน หมายถึง ความรูความสามารถที่ไดรับหลังจาก เรียนในเนื้อหา เรื่อง การบัดกรี การทําแผนวงจรพิมพ และการประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส ซึ่งวัด โดยใชแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน 2.2 ทักษะปฏิบัติ หมายถึง ความสามารถที่จะปฏิบัติงานของทักษะปฏิบัติ ใน ระดับทําไดเอง (Mechanism) (Bloom. 1956) ตามใบงาน เรื่อง การประกอบวงจรแหลงจายไฟฟา กระแสตรงชนิดคงที่ ในวิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน โดยแสดงผลออกมาทั้งดาน กระบวนการ (Process) จากการปฏิบัติ ไดแก 1) ขั้นตอนในการปฏิบัติงาน 2) ความปลอดภัยใน การปฏิบัติงาน 3) การทําความสะอาด การใช การจัดเก็บ การบํารุงรักษาเครื่องมือและอุปกรณ 4) เวลาในการปฏิบัติงาน และดานผลงาน (Product) จากการปฏิบัติ ไดแก 1) คุณภาพของวงจร 2) คุณภาพของการบัดกรี ลายวงจร และการประกอบวงจร ที่ประเมินจากแบบวัดทักษะปฏิบัติ 2.3 ความคงทนของทักษะปฏิบัติ หมายถึง ความสามารถที่จะปฏิบัติงานของ ทักษะปฏิบัติ ในระดับทําไดเอง (Mechanism) (Bloom. 1956) ตามใบงาน เรื่อง การประกอบวงจร แหลงจายไฟฟากระแสตรงชนิดคงที่ ในวิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน โดยแสดงผล ออกมาทั้งดานกระบวนการ (Process) จากการปฏิบัติ ไดแก 1) ขั้นตอนในการปฏิบัติงาน 2) ความ ปลอดภัยในการปฏิบัติงาน 3) การทําความสะอาด การใช การจัดเก็บ การบํารุงรักษาเครื่องมือและ อุปกรณ 4) เวลาในการปฏิบัติงาน และดานผลงาน (Product) จากการปฏิบัติ ไดแก 1) คุณภาพ ของวงจร 2) คุณภาพของการบัดกรี ลายวงจร และการประกอบวงจร ที่ประเมินจากแบบวัดทักษะ ปฏิบัติ ในเวลาที่ผานไปแลว 2 สัปดาห คิดเปนอัตราสวนรอยละของทักษะปฏิบัติเมื่อสิ้นสุดการเรียน 2.4 ความคิดเห็นตอการเรียนตามรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ต หมายถึง ระดับความคิดเห็นของนักเรียนอาชีวศึกษา ที่มีตอการเรียน ตามรู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติท างเทคนิ ค บนเครื อข า ยอิ น เทอรเ น็ ต สํา หรั บ นัก เรี ย น อาชีวศึกษา ซึ่งประเมินไดจากการใชแบบประเมินความคิดเห็นในดาน ๆ โดยประเมินคาเปน 5 ระดับ คือ เห็นดวยอยางยิ่ง เห็นดวย เฉยๆ ไมเห็นดวย และไมเห็นดวยอยางยิ่ง
กรอบแนวคิดการวิจัย รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียน อาชี ว ศึ ก ษา เป น รู ป แบบการเรี ย นการสอนที่ นํ า เอาศั ก ยภาพของเทคโนโลยี บ นเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ตมาผสมผสานกับการเรียนการสอนในภาคปฏิบัติที่เปนการฝกปฏิบัติกับวัสดุและอุปกรณ จริง เพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติและความคงทนของทักษะปฏิบัติ ที่สามารถนําไปประยุกตใชสําหรับ การเรียนการสอนในภาคปฏิบัติในระดับอาชีวศึกษา
15 รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา องคประกอบ เนื้อหา รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต สํ า หรั บ นั ก เรี ย น อาชีวศึกษา ที่พัฒนาขึ้น มี 5 องคประกอบหลัก ไดแก 1. ปจจัยนําเขา (Input) 2. กระบวนการ เรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค (Process) 3. การควบคุม (Control) 4. ผลผลิต (Output) 5. ข อ มู ล ป อ นกลั บ (Feedback) โดยมี 13 องคประกอบยอย คือ y ปจจัยนําเขา (Input) 1. กําหนดเปาหมายในการเรียนการสอน 2. การวิเคราะหผูเรียน 3. การออกแบบเนื้อหาบทเรียน 4. กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน 5. การเตรีย มความพร อมด านสภาพแวดล อ ม ทางการเรียน y กระบวนการเรี ย นการสอนฝ กปฏิ บั ติ ท าง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต (Process) 6. กําหนดบทบาทผูสอน 7. การสรางแรงจูงใจในการเรียน 8. การดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิค ตามขั้นตอน โมเดลซีเอเอ (CAA Model) 8.1 ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) 8.2 ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) 8.3 ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) 9. กิจกรรมเสริมทักษะ y การควบคุม (Control) 10. การตรวจสอบและควบคุ ม การเรี ย นของ ผูเรียน 11. การตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน y ผลผลิต (Output) 12. การประเมินผลการเรียนการสอน y ขอมูลปอนกลับ (Feedback) 13. ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุง
วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส เบื้ อ งต น (2100-1003) ใช เ วลา ในการเรียนทั้งหมด 4 สัปดาห ซึ่ ง ครอบคลุ ม หน ว ยการเรี ย น ดังนี้ 1. หน ว ยการเรี ย น การบั ด กรี แ ละ การทํ า แผ น วงจรพิ ม พ จํ า นวน 8 ชั่วโมง ประกอบดวย 1.1 การบัดกรี 1.2 การทําแผนวงจรพิมพ 2. หน ว ยการเรี ย น การประกอบ วงจรอิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส จํ า นวน 8 ชั่วโมง ประกอบดวย 2.1 ก า ร ป ร ะ ก อ บ ว ง จ ร อิเล็กทรอนิกส 2.2 โปรแกรมเซอร กิ ต เมคเกอร 2000 (Circuitmaker 2000)
ประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา y ประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัตทิ างเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตที่สรางตามรูปแบบ ไดตามเกณฑ 85/85
ประสิทธิผลของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 1. ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน 1.1 ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนกอนเรียน 1.2 ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียน y ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนสูงกวากอนเรียน
2. ทักษะปฏิบัติ 2.1 ดานกระบวนการ (Process) 2.1.1 ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 2.1.2 ความปลอดภัยในการปฏิบัตงิ าน 2.1.3 การใช ทําความสะอาด จัดเก็บ เครื่องมือและอุปกรณ 2.1.4 เวลาในการปฏิบัติงาน 2.2 ดานผลงาน (Product) 2.2.1 คุณภาพของวงจร 2.2.2 คุณภาพของการบัดกรี ลายวงจร และการประกอบวงจร y ทักษะปฏิบัติของนักเรียนอาชีวศึกษา อยูในระดับดี
3. ความคงทนของทักษะปฏิบัติ 3.1 ดานกระบวนการ (Process) 3.1.1 ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 3.1.2 ความปลอดภัยในการปฏิบัตงิ าน 3.1.3 การใช ทําความสะอาด จัดเก็บ เครื่องมือและอุปกรณ 3.1.4 เวลาในการปฏิบัติงาน 3.2 ดานผลงาน (Product) 3.2.1 คุณภาพของวงจร 3.2.2 คุณภาพของการบัดกรี ลายวงจร และการประกอบวงจร y ความคงทนของทักษะปฏิบัติหลังเรียนผานไปแลว 2 สัปดาห ไมต่ํากวา รอยละ 80
4. ความคิดเห็นตอการเรียนตามรูปแบบการเรียนการสอนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 4.1 ดานความนาสนใจ แปลกใหม 4.2 ดานการเรียนรูดวยตนเอง 4.3 ดานไมจํากัดสถานที่และเวลา 4.4 ดานการติดตอสื่อสาร 4.5 ดานการคนหาขอมูลและแหลงขอมูล 4.6 ดานการฝกปฏิบัติ 4.7 ดานความชอบ yความคิดเห็นของนักเรียน อยูในระดับเหมาะสมมาก
ภาพประกอบ 1 กรอบแนวคิดการวิจัย
16
สมมติฐานการวิจัย 1. รู ป แบบการเรี ย นการสอนฝกปฏิ บัติท างเทคนิ ค บนเครื อข ายอิน เทอร เ น็ต สํ าหรั บ นักเรียนอาชีวศึกษาที่พัฒนาขึ้นเปนรูปแบบที่มีความเหมาะสม อยูในระดับเหมาะสมมาก 2. ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนอาชีวศึกษาที่เรียนจากรูปแบบการเรียนการสอน ฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตหลังเรียนสูงกวากอนเรียน 3. ทักษะปฏิบัติของนักเรียนอาชีวศึกษาที่เรียนจากรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต อยูในระดับดี 4. ความคงทนของทักษะปฏิบัติของนักเรียนอาชีวศึกษาที่เรียนจากรูปแบบการเรียนการ สอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ไมต่ํากวารอยละ 80 5. ความคิ ด เห็ นต อการเรีย นตามรู ป แบบการเรีย นการสอนฝ ก ปฏิ บัติ ท างเทคนิค บน เครือขายอินเทอรเน็ต ของนักเรียนอาชีวศึกษา อยูในระดับเหมาะสมมาก
บทที่ 2 เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของ ในการวิจัยครั้งนี้ ผูวิจัยไดศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของ และไดนําเสนอตาม หัวขอตอไปนี้ 1. รูปแบบการเรียนการสอน 1.1 ความหมายของรูปแบบการเรียนการสอน 1.2 องคประกอบของรูปแบบการเรียนการสอน 1.3 การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอน 1.4 ระบบการเรียนการสอน 1.5 รูปแบบการเรียนการสอน 2. ทฤษฎีการเรียนรูที่เกี่ยวของกับการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 2.1 ทฤษฎีสรางความรูใหมโดยผูเรียนเอง (Constructivism) 2.2 ทฤษฎีการสรางความรูดวยตนเองโดยการสรางสรรคชิ้นงาน (Constructionism) 2.3 การเรียนรูดวยตนเอง (Self-directed Learning) 3. การเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ต 3.1 ความหมายของเครือขายอินเทอรเน็ต 3.2 ความเปนมาของอินเทอรเน็ต 3.3 รูปแบบการใหบริการบนเครือขายอินเทอรเน็ต 3.4 องคประกอบของระบบการเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ต 3.5 การใชเครือขายอินเทอรเน็ตเพื่อการศึกษา 4. การจัดการเรียนการสอนทางดานอาชีวศึกษา 4.1 ความหมายของการอาชีวศึกษา 4.2 ทฤษฎีอาชีวศึกษา 4.3 หลักการเรียนการสอนอาชีวศึกษา 5. ทักษะปฏิบัติ 5.1 ความหมายของทักษะปฏิบัติ 5.2 ความสําคัญของการสอนทักษะปฏิบัติ 5.3 จุดมุงหมายของการสอนทักษะปฏิบัติ 5.4 ทฤษฎีการเรียนรูทักษะปฏิบัติ 5.5 ขอควรคํานึงในการสอนทักษะปฏิบัติ
18 5.6 รูปแบบการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ 5.7 การวัดทักษะปฏิบัติ 6. ความคงทนของทักษะปฏิบัติ 6.1 ลักษณะของความคงทนของทักษะปฏิบัติ 6.2 ความหมายของความคงทนในการเรียนรู 6.3 ความหมายของการจํา 6.4 ชนิดของความจํา 6.5 ทฤษฎีความจํา 6.6 หลักการจัดการเรียนการสอนที่มีผลตอความคงทนในการเรียนรู 6.7 การวัดความคงทนในการเรียนรู 7. การวิจัยและพัฒนาทางการศึกษา 7.1 ความหมายของการวิจัยและพัฒนาทางการศึกษา 7.2 ความสําคัญของการวิจัยและพัฒนาทางการศึกษา 7.3 การวิจัยและพัฒนาทางการศึกษากับการวิจัยทางการศึกษา 7.4 การดําเนินการวิจัยและพัฒนาทางการศึกษา 8. งานวิ จั ย ที่ เ กี่ ย วข อ งกั บ รู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บน เครือขายอินเทอรเน็ต
19
1. รูปแบบการเรียนการสอน 1.1 ความหมายของรูปแบบการเรียนการสอน นักการศึกษาไดกลาวถึงความหมายของรูปแบบการเรียนการสอน ดังนี้ เซยเลอร และคนอื่นๆ (Saylor; et al. 1981) กลาววา รูปแบบการสอน (Teaching Model) หมายถึง แบบ หรือแผน (Pattern) ของการสอนที่มีการจัดกระทําพฤติกรรมขึ้นจํานวนหนึ่ง ซึ่งมีความแตกตางกัน เพื่อจุดหมาย หรือจุดเนนเฉพาะเจาะจงอยางหนึ่งอยางใด จอยส และวีล (Joyce; & Weil. 1972) ใหความหมายของรูปแบบการเรียนการสอนวา เปนแผน (Plan) หรือแบบ (Pattern) ซึ่งสามารถใชเพื่อการเรียนการสอนในหองเรียน หรือการสอน พิเศษเปนกลุมยอย หรือเพื่อจัดสื่อการสอน ซึ่งรวมถึง หนังสือ ภาพยนตร เทปบันทึกเสียง โปรแกรมคอมพิวเตอร หรือหลักสูตรรายวิชา แตละรูปแบบจะใหแนวทางในการออกแบบการสอน ที่ชวยใหนักเรียนบรรลุวัตถุประสงคตาง ๆ กัน จอยส และโชวเวอร (Joyce; & Showers. 1992) ใหความหมายของรูปแบบการ จัดการเรียนการสอนวาเปนแผนการสอนหรือรูปแบบที่สามารถนําไปใชในชั้นเรียนหรือใชสอนเสริม และเพื่อปรับสื่อการสอน เชน หนังสือพิมพ ฟลม เทปโปรแกรมคอมพิวเตอรและหลักสูตรของ รายวิชาที่สอนแตละรูปแบบจะใหแนวทางวาครูจะตองเตรียมการสอนอยางไร ดําเนินการสอนและ ประเมินผลอยางไร จึงจะชวยใหนักเรียนบรรลุตามวัตถุประสงคที่กําหนดไว ละเอียด รักษเผา (2528: 8) ใหความหมายของรูปแบบการเรียนการสอนวา รูปแบบ การเรียนการสอนคือ โครงสรางที่แสดงถึงความสัมพันธระหวางองคประกอบตางๆ ที่จะใชจัดกระทํา เพื่อใหเกิดผลที่ตั้งเปาหมายใหแกผูเรียน ทิศนา แขมมณี (2547: 221) ใหความหมายของรูปแบบการเรียนการสอนคือ สภาพ ลักษณะของการเรียนการสอนที่ครอบคลุมองคประกอบสําคัญซึ่งไดรับการจัดไวอยางเปนระเบียบ ตามหลักปรัชญา ทฤษฎี หลักการ แนวคิดหรือความเชื่อตางๆ โดยประกอบดวยกระบวนการหรือ ขั้นตอนสําคัญในการเรียนการสอน รวมทั้งวิธีสอนและเทคนิคการสอนตาง ๆ ที่สามารถชวยให สภาพการเรียนการสอนนั้นเปนไปตามทฤษฎี หลักการหรือแนวคิดที่ยึดถือซึ่งไดรับการพิสูจน ทดสอบ หรือยอมรับ วามีประสิ ทธิภาพ สามารถใช เปนแบบแผนในการเรียนการสอนใหบรรลุ วัตถุประสงคเฉพาะของรูปแบบนั้น ๆ จากแนวความคิดเกี่ยวกับความหมายของรูปแบบการเรียนการสอนที่กลาวมา ผูวิจัย จึงสรุปวา รูปแบบการเรียนการสอน หมายถึง สภาพ ลักษณะของการจัดการเรียนการสอนที่แสดง การจัดโครงสรางที่ครอบคลุมองคประกอบสําคัญที่จัดไวอยางเปนระเบียบตามหลักปรัชญา ทฤษฎี แนวคิด ความเชื่อ ประกอบดวยขั้นตอนสําคัญในการเรียน รวมทั้งวิธีสอนและเทคนิคการสอนตางๆ ที่ชวยใหสภาพการเรียนการสอนเปนไปตามทฤษฎี แนวคิด หลักการพื้นฐาน ไดรับการยอมรับวามี ประสิทธิภาพ และใชเปนแบบแผนในการจัดการเรียนการสอนใหบรรลุตามจุดมุงหมายที่กําหนดไว
20 1.2 องคประกอบของรูปแบบการเรียนการสอน รู ป แบบการเรี ย นการสอนโดยทั่ ว ไปมี อ งค ป ระกอบที่ สํ า คั ญ ที่ ค วรคํ า นึ ง ถึ ง ดั ง นี้ (Joyce; & Weil. 1986) 1. หลักการของรูปแบบ เปนสวนที่กลาวถึงความเชื่อ แนวคิดของทฤษฎีที่รองรับ รูปแบบการเรียนการสอน หลักการของรูปแบบการเรียนการสอนจะเปนตัวกําหนดจุดประสงค เนื้อหา กิจกรรมและขั้นตอนการดําเนินการในรูปแบบการเรียนการสอน 2. จุดประสงค เปนสวนที่ระบุถึงความคาดหวังที่ตองการใหเกิดขึ้นจากการใชรูปแบบ การเรียนการสอน 3. เนื้อหา เปนสวนที่ระบุถึงเนื้อหาและกิจกรรมที่ใชในการเรียนการสอนเพื่อใหบรรลุ จุดประสงคของรูปแบบ 4. กิจกรรมและขั้นตอนการดําเนินการ เปนสวนที่ระบุถึงวิธีการปฏิบัติในแตละ ขั้นตอนเมื่อนํารูปแบบการเรียนการสอนไปใช 5. การวัดและประเมินผล เปนสวนที่ประเมินถึงประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียน การสอน จอยส และคนอื่น ๆ (Joyce; et al. 1992: 197) ไดเสนอรูปแบบการจัดการเรียนการ สอน โดยเริ่มจากเสนอภาพเหตุการณในหองเรียน (Scenario) เพื่อนําไปสูการจัดการเรียนการสอน แตละแบบ ซึ่งแตละแบบมีองคประกอบ 4 สวน ดังนี้ สวนที่ 1 กลาวถึงที่มาของรูปแบบการจัดการเรียนการสอน (Orientation to the Model) ประกอบดวยเปาหมายของรูปแบบ ขอตกลงเบื้องตน หลักการ มโนทัศนที่สําคัญที่สําคัญ ที่เปนพื้นฐานของรูปแบบการสอน สวนที่ 2 รูปแบบการจัดการเรียนการสอน (The Model of Teaching) มี 4 สวน คือ 2.1 ขั้นตอนของรูปแบบ (Syntax หรือ Phase) เปนการจัดเรียงตามลําดับ กิจกรรมที่จะสอนเปนขั้น ๆ ซึ่งแตละรูปแบบมีจํานวนขั้นตอนการสอนแตกตางกันไป 2.2 รูปแบบของสังคม (Social System) เปนการอธิบายบทบาทของครูและ นักเรียน ซึ่งแตละรูปแบบจะตางกันไป 2.3 หลักการแสดงการโตตอบ (Principle of Reaction) เปนการบอกวิธีการที่ครู จะตอบสนองตอสิ่งที่นักเรียนกระทํา อาจเปนการใหรางวัล การสรางบรรยากาศอิสระไมมีการ ประเมินวาถูกหรือผิด เปนตน 2.4 สิ่งสนับสนุนการเรียนการสอน (Support System) เปนการบอกเงื่อนไขหรือ สิ่งจําเปนในการที่จะใชรูปแบบการจัดการเรียนการสอนใหเกิดผล เชน การสอนฝกทักษะ นักเรียน จะตองไดฝกการทํางานในสถานที่และดวยอุปกรณที่ใกลเคียงกับสภาพการทํางานจริง ๆ
21 สวนที่ 3 การนําเสนอรูปแบบการจัดการเรียนการสอนไปใช (Application) เปนการ แนะนําและใหขอสังเกตการใชรูปแบบการจัดการเรียนการสอนนั้น เชน จะใชกับเนื้อหาประเภทใดใช กับเด็กระดับใดจึงจะเหมาะ เปนตน สวนที่ 4 ผลที่เกิดขึ้นกับนักเรียนทั้งทางตรงและทางออม (Instructional and Nurturant Effects) เปนการบอกใหรูวาแตละรูปแบบจะเกิดผลอะไรบางกับนักเรียน โดยที่ผล ทางตรงมาจากการสอนของครูที่จัดขึ้นตามขั้นตอน สวนผลทางออมมาจากสภาพแวดลอม ซึ่งถือ เปนผลกระทบที่เกิดแฝงไปกับผลการสอนซึ่งสามารถใชเปนขอพิจารณาในการเลือกรูปแบบการสอน ไปใช ทิศนา แขมมณี (2547: 221-222) ไดเสนอวา รูปแบบการเรียนการสอนจําเปนตองมี องคประกอบสําคัญดังนี้ 1. ปรัชญา ทฤษฎี หลักการ แนวคิด หรือความเชื่อที่เปนพื้นฐานหรือหลักของ รูปแบบการสอนนั้น ๆ 2. การบรรยายและอธิ บ ายสภาพหรื อ ลั ก ษณะของการจั ด การเรี ย นการสอนที่ สอดคลองกับหลักการที่ยึดถือ 3. การจัดระบบ คือ มีการจัดองคประกอบและความสัมพันธขององคประกอบของ ระบบใหสามารถนําผูเรียนไปสูเปาหมายของระบบหรือกระบวนการนั้นๆ 4. การอธิบายหรือใหขอมูลเกี่ยวกับวิธีสอน และเทคนิคการสอนตางๆ อันจะชวยให กระบวนการเรียนการสอนนั้นๆ เกิดประสิทธิภาพสูงสุด สรุปไดวาในการออกแบบการเรียนการสอน จําเปนตองมีองคประกอบหลัก ไดแก เป าหมายการเรี ยนการสอนเปนลักษณะที่ตองการใหเ กิดขึ้นกับ ผูเ รียน วัต ถุประสงคการเรียน วิธีการเรียนการสอนที่จะนําไปสูเปาหมายและวัตถุประสงคการเรียน เครื่องมือในการประเมิน ผูเรียน สื่อการเรียนการสอนและแหลงการเรียนรู การจัดการเรียนการสอนใหประสบความสําเร็จ ผูสอนจําเปนตองทราบขอมูลเกี่ยวกับผูเรียนที่จําเปนอันไดแก พื้นฐานความรูเดิม ความสนใจ เจต คติ ความพรอมในการเรียนรู เพื่อจะจัดการเรียนการสอนใหเหมาะสมกับผูเรียนแตละคน 1.3 การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอน การจัดการเรียนการสอนใดก็ตาม จะกลายเปนรูปแบบการเรียนการสอนไดก็ตอเมื่อ การจัดการเรียนการสอนนั้น ไดผานกระบวนการจัดอยางเปนระบบเสียกอน ระบบการจัดการเรียน การสอนกับรูปแบบการจัดการเรียนการสอนหรือรูปแบบการเรียนการสอนมีความหมายเหมือนกัน (กมล โพธิเย็น. 2547: 48) องคประกอบสําคัญของการจัดการศึกษานอกจากหลักสูตรที่เปนตัวกําหนดวาจะสอน อะไรใหกับนักเรียนแลว องคประกอบที่มีความสําคัญไมแพกันอีกองคประกอบหนึ่งที่นักการศึกษา สวนใหญใหความสนใจ คือ วิธีการจัดการเรียนการสอนที่มีประสิทธิภาพ ซึ่งเปนความพยายามใน การหาและใชวิธีการที่จะทําใหนักเรียนบรรลุเปาหมายที่ตองการ และความพยายามนี้จะเปนไป
22 อยางมีประสิทธิภาพเมื่อไดผานกระบวนการกําหนดและเลือกใชวิธีดําเนินการดีที่สุดที่เรียกวาการ พัฒนารูปแบบการเรียนการสอน รูปแบบการเรียนการสอนเปรียบเสมือนพิมพเขียวของการจัดการ เรียนการสอนที่ควรจะเปนพิมพเขียวนี้จะบอกใหทราบวาควรจะใชวิธีการใดในการเรียนการสอน สําหรับแตละเนื้อหาของแตละรายวิชาและนักเรียนกลุมเปาหมาย (Reigeluth. 1991: 7-11) กลาว สั้นๆ คือการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนเปนกระบวนการที่ชวยในการตัดสินใจวาวิธีการใดของ การเรียนการสอนเปนวิธีที่ดีที่จะนําไปสูความเปลี่ยนแปลงที่ตองการในตัวนักเรียนซึ่งเปนประชากร กลุมเปาหมายทั้งดานความรูและทักษะที่กําหนด การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนมีจุดเริ่มตนที่การกําหนดความตองการจําเปนที่ ตองการใหเกิดกับนักเรียนกลุมเปาหมาย จากนั้นจึงออกแบบวิธีการซึ่งมักจะเรียกกันในชื่อของการ ออกแบบการเรียนการสอน (Instruction Design) แลวนําผลที่ไดจากการออกแบบไปทดลองใชเพื่อ ประเมินวาบรรลุผลตามความตองการจําเปนที่กําหนดไวหรือไม (Johnson; & Foa. 1989: 21) นั่น คือการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนเปนกระบวนการที่ประกอบดวยขั้นตอนหลัก 4 ขั้น เรียง ตามลําดับดังนี้ ขั้นที่ 1. การกําหนดความตองการ ขั้นที่ 2. การออกแบบวิธีการเพื่อใหไดมาซึ่งสิ่งที่ตองการ ขั้นที่ 3. การนําวิธีการไปทดลองใชเพื่อหาประสิทธิภาพ ขั้นที่ 4. การประเมินผลลัพธ นอกจากนี้ ยั ง สามารถพิ จ ารณาการพั ฒ นารู ป แบบการเรี ย นการสอนในลั ก ษณะที่ เปนวัฎจักรไดดังนี้ กอนการเรียนการสอน
ระหวางการเรียนการสอน
การตั้งจุดประสงคและ การออกแบบการเรียน การสอน
การนําไปใชและการ จัดการเรียนการสอน
หลังการเรียนการสอน การประเมินผลลัพธที่ได จากการเรียนรู
ภาพประกอบ 2 วัฎจักรของการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอน ที่มา: Kameenui; & Simmons. (1990). Designing Instructional Strategies. pp. 88-89.
23 จอยส และวีล (Joyce; & Weil. 1986) ไดกลาวถึงการพัฒนารูปแบบการเรียนการ สอน สามารถสรุปขั้นตอนพัฒนาไดดังนี้ 1. ศึกษาวิเคราะหขอมูลพื้นฐานตางๆ เกี่ยวกับเรื่องที่ตองการนํามาพัฒนาเปน รูปแบบการเรียนการสอน 2. นํ า เสนอแนวคิ ด สํ า คั ญ ของข อ มู ล ที่ ไ ดจ ากการวิ เ คราะห ม ากํ า หนดหลั ก การ เปาหมาย และองคประกอบอื่นๆ ที่เห็นวามีความสําคัญ ทําใหรูปแบบการเรียนการสอนมี ประสิทธิภาพมากขึ้น รวมทั้งกําหนดลําดับความสําคัญ และรายละเอียดขององคประกอบ 3. กําหนดแนวทางในการนํารูปแบบไปใช โดยใหรายละเอียดเกี่ยวกับเงื่อนไข วิธีการใชรูปแบบ 4. ประเมินรูปแบบ โดยทดสอบประสิทธิภาพของรูปแบบที่ไดสรางขึ้น โดยการ ประเมินความเปนไปได ความสอดคลองภายในองคประกอบตางๆ โดยผูทรงคุณวุฒิที่เชี่ยวชาญดาน รูปแบบการเรียนการสอนทั้งในดานทฤษฎีและปฏิบัติ และความเปนไปไดเชิงปฏิบัติการโดยนํา รูปแบบที่พัฒนาขึ้นไปทดลองใชในสถานการณจริง คํานวณคาประสิทธิภาพของรูปแบบดวยสถิติ 5. ปรับปรุงรูปแบบ ในชวงกอนนําไปทดลองโดยขอมูลจากผูเชี่ยวชาญและหลังจาก การทดลองใชรูปแบบเพื่อปรับปรุง อาจทดลองซ้ําหลายครั้งจนไดผลเปนที่นาพอใจ ทิศนา แขมมณี (2547: 201-204) ไดกลาวถึงขั้นตอนในการพัฒนารูปแบบการเรียน การสอน ดังนี้ 1. กําหนดจุดมุงหมายการพัฒนาหรือการสรางระบบหรือรูปแบบการเรียนการสอน ใหชัดเจน 2. ศึกษาหลักการ/ทฤษฎีที่เกี่ยวของ เพื่อกําหนดองคประกอบและเห็นแนวทางใน การจัดความสัมพันธขององคประกอบไดรอบคอบขึ้น ซึ่งจะทําใหรูปแบบหรือระบบมีความมั่นคงขึ้น 3. การศึกษาสภาพการณและปญหาที่เกี่ยวของ จะชวยใหคนพบองคประกอบที่ สําคัญที่จะชวยใหระบบมีประสิทธิภาพเมื่อนําไปใชจริง ปญหาและอุปสรรคตาง ๆ เปนสิ่งที่ตอง นํามาพิจารณาในการจัดองคประกอบตาง ๆ และจัดความสัมพันธขององคประกอบทั้งหลาย การนํา ขอมูลจากความเปนจริงมาใชในการสรางรูปแบบจะชวยขจัดหรือปองกันปญหาอันทําใหระบบนั้น ขาดประสิทธิภาพ 4. การกําหนดองคประกอบของระบบ ไดแก การพิจารณาวามีอะไรบางที่สามารถ ชวยใหเปาหมายหรือจุดมุงหมายบรรลุผลสําเร็จ 5. การจัดกลุมองคประกอบ ไดแก การนําองคประกอบที่กําหนดไวมาจัดหมวดหมู เพื่อความสะดวกในการคิดและดําเนินการในขั้นตอไป 6. การจั ดความสั มพันธขององคประกอบ ขั้นนี้เปนขั้นที่ตองใช ความคิด ความ รอบคอบมาก ผูสรางระบบตองพิจารณาวาองคประกอบใดเปนเหตุและเปนผลขึ้นตอกันในลักษณะ ใด สิ่งใดควรมากอนหลัง สิ่งใดสามารถดําเนินการคูขนานไปได ขั้นนี้เปนขั้นที่อาจใชเวลาในการ พิจารณามาก
24 7. การจัดผังระบบ เปนการสรางความสัมพันธขององคประกอบตาง ๆ โดยแสดงให เห็นถึงผังจําลองขององคประกอบตาง ๆ 8. การทดลองใชระบบ เพื่อศึกษาผลที่เกิดขึ้น 9. การประเมินผล ไดแก การศึกษาผลที่เกิดขึ้นจากการทดลองใชระบบใด ๆ แลว ไดผลตามเปาหมายหรือใกลเคียงกับเปาหมายมากนอยเพียงใด 10. การปรับปรุงระบบ นําผลการทดลองใชประโยชนในการปรับปรุงใหดียิ่งขึ้น จากแนวคิดในการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอน สรุปไดวาในการพัฒนารูปแบบ การเรียนการสอนจะตองดําเนินการอยางเปนระบบ โดยตองมีการกําหนดจุดมุงหมายของการสราง รู ป แบบใหชัด เจน มีก ารศึกษาหลัก การ แนวคิด และทฤษฎี ตาง ๆ เพื่ อใชเ ปนพื้ น ฐานในการ กําหนดองคประกอบตาง ๆ ของรูปแบบการเรียนการสอน รวมทั้งจัดกลุมขององคประกอบให มองเห็นความสัมพันธกัน มีการนํารูปแบบการเรียนการสอนที่สรางและพัฒนาขึ้นไปทดลองใชเพื่อ แกไขปรับปรุงใหมีประสิทธิภาพ สําหรับการวิจัยครั้งนี้ผูวิจัยกําหนดขั้นตอนการพัฒนารูปแบบการ เรียนการสอน ประกอบดวยขั้นตอนหลัก 4 ขั้น ไดแก ขั้นที่ 1. การศึกษาขอมูลพื้นฐานเพื่อกําหนดเปาหมายและการสรางรูปแบบ ขั้นที่ 2. การสรางรูปแบบการเรียนการสอน ขั้นที่ 3. การหาประสิทธิภาพของรูปแบบ ขั้นที่ 4. การประเมินผลลัพธและปรับปรุงรูปแบบ 1.4 ระบบการเรียนการสอน 1.4.1 ความหมายของระบบ มีนักการศึกษาไดใหความหมายของระบบไวดังนี้ เบนาธี (Banathy. 1968: 7) กลาววา ระบบ หมายถึง การรวบรวมสิ่งตาง ๆ ที่ มนุษยไดออกแบบและสรางสรรคขึ้นมา เพื่อสามารถนําสิ่งเหลานั้นมาจัดดําเนินการใหบรรลุผลตาม เปาหมายที่วางไว กูด (Good. 1973) กลาววา ระบบ หมายถึง การจัดการสวนตาง ๆ ทุกสวนใหเปน ระเบียบโดยแสดงความสัมพันธซึ่งกันและกันของสวนตาง ๆ และความสัมพันธของแตละสวนกับ สวนทั้งหมดอยางชัดเจน เซมพรีวิโว (Semprevivo. 1976) อธิบายวา ระบบ คือ องคประกอบตาง ๆ ที่ ทํางานเกี่ยวโยงสัมพันธกันเพื่อใหเกิดผลอยางใดอยางหนึ่ง กลาวไดวา ระบบ คือ การปฏิสัมพันธ ขององคประกอบทั้งหลายในการปฏิบัติหนาที่และการดําเนินงาน ดังนั้นสามารถสรุปไดวา ระบบ หมายถึง การทํางานรวมกันขององคประกอบแต ละสวนอยางมีความสัมพันธกันอยางตอเนื่องเพื่อนําไปสูความสําเร็จตามเปาหมายที่ไดวางไว
25 1.4.2 องคประกอบของระบบ มีนักการศึกษาไดกลาวถึงองคประกอบของระบบไวดังนี้ ทิศนา แขมมณี (2547: 199) ไดกลาวถึงองคประกอบของระบบที่จะทํางานได อยางสมบูรณจะประกอบดวยสวนสําคัญ 5 สวน คือ 1. ตัวปอน (Input) คือ องคประกอบตาง ๆ ของระบบนั้นหรืออีกนัยหนึ่งก็คือสิ่ง ตาง ๆ ที่เกี่ยวของกับระบบนั้น 2. กระบวนการ (Process) คือ การจัดความสัมพันธขององคประกอบตาง ๆ ของระบบใหมีลักษณะที่เอื้ออํานวยตอการบรรลุเปาหมาย 3. ผลผลิต (Product) คือ ผลที่เกิดขึ้นจากกระบวนการดําเนินงาน 4. กลไกควบคุม (Control) คือ กลไกหรือวิธีการที่ใชในการควบคุมหรือ ตรวจสอบกระบวนการใหเปนไปอยางมีประสิทธิภาพ 5. ขอมูลปอนกลับ (Feedback) คือ ขอมูลที่ไดจากการวิเคราะหความสัมพันธ ระหวางผลผลิตกับจุดมุงหมายซึ่งจะเปนขอมูลปอนกลับไปสูการปรับปรุงกระบวนการและตัวปอน ซึ่งสัมพันธกับผลผลิตและเปาหมายนั้น จากองคประกอบดังกลาว สามารถแสดงแผนภูมิองคประกอบของระบบที่มีความ สมบูรณไดดังแผนภาพ ดังนี้
กลไกควบคุม
ตัวปอน
กระบวนการ
ผลผลิต
ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุงแกไข
ภาพประกอบ 3 องคประกอบของระบบที่มีความสมบูรณ ที่มา: ทิศนา แขมมณี. (2547). ศาสตรการสอนองคความรูเพื่อการจัดกระบวนการเรียนรู ที่มีประสิทธิภาพ. หนา 200.
26 1.4.3 ความหมายของระบบการเรียนการสอน มีนักการศึกษาไดใหความหมายของระบบการเรียนการสอนไวดังนี้ กาเย บริกส และเวเกอร (Gange; Briggs; & Wager. 1988) กลาววา ระบบการ เรียนการสอน หมายถึง การจัดทรัพยากรและกระบวนการตาง ๆ เพื่อสงเสริมใหเกิดการเรียนรู สงั ด อุ ท รานัน ท (2532) กล า ววา ระบบการเรี ย นการสอน คื อ การจั ด องค ประกอบของการเรี ยนการสอนใหมีความสัมพันธกันเพื่อสะดวกต อการนํ าไปสูจุดมุงหมาย ปลายทางของการเรียนการสอนที่กําหนดไว สรุปไดวา ระบบการเรียนการสอน คือ การจัดองคประกอบใหมีความสัมพันธกัน เพื่อชวยสงเสริมใหนักเรียนเกิดการเรียนรูตามจุดมุงหมายของการเรียนการสอนที่กําหนดไว 1.5 รูปแบบการเรียนการสอน คิปเลอร (Kibler. 1974: 44–53) ไดเสนอรูปแบบการเรียนการสอนมี 4 องคประกอบ คือ 1. จุดมุงหมายในการเรียนการสอน เปนผลผลิตทางการเรียนการสอนที่มุงหวังให เกิดในผูเรียน ซึ่งมีความครอบคลุมพฤติกรรมทางดานสติปญญา (Cognitive Domain) ดานจิตใจ (Affective Domain) และดานการปฏิบัติ (Psychomotor Domain) 2. การวัดพฤติกรรมพื้นฐาน เปนการตรวจสอบความพรอม ความรูพื้นฐานและ ทักษะเบื้องตนของผูเรียนกอนการเรียนการสอนจริงๆ 3. การจัดกระบวนการเรียนการสอน เปนการจัดกิจกรรม เพื่อพัฒนาพฤติกรรม ของ ผูเรียนโดยเริ่มตนที่พฤติกรรมพื้นฐาน ตอเนื่องจนถึงพฤติกรรมปลายทาง 4. การประเมินผลรวม เปนการประเมินเพื่อตรวจสอบวาการเรียนการสอนบรรลุ วัตถุประสงคเพียงใด มีวิธีการจัดการเรียนการสอนเหมาะสมเพียงใด เปนตน องคประกอบของรูปแบบการเรียนการสอนของคิปเลอร แสดงดังภาพประกอบ 4 จุดมุงหมายใน การเรียนการสอน
การวัดพฤติกรรม พื้นฐาน
กระบวนการเรียน
การวัดและ ประเมินผล
ผลยอนกลับ
ภาพประกอบ 4 รูปแบบการเรียนการสอนของคิปเลอร ที่มา: Kibler. (1974). Behavioral Objectives and Instructional Process. pp. 44-53.
27 เกอรลาช และอีลี (Gerlach; & Ely. 1971) ไดนําเสนอองคประกอบของระบบการเรียน การสอนออกเปน 10 ประกอบ คือ 1. การกําหนดวัตถุประสงค เปนจุดเริ่มตนของระบบการเรียนการสอน วั ต ถุ ประสงค ที่กํ าหนดขึ้น ควรเปนวั ต ถุ ประสงค เ ชิง พฤติกรรมหรือวัต ถุ ป ระสงค เ ฉพาะที่ผูเ รี ย น สามารถปฏิบัติได ครูสามารถวัดและสังเกตได 2. การกําหนดเนื้อหา เปนการเลือกเนื้อหาเพื่อนํามาชวยใหผูเรียนไดเรียนรูและ บรรลุวัตถุประสงคเชิงพฤติกรรมที่ตั้งไว 3. การประเมินผลพฤติกรรมเบื้องตน เปนขั้นตอนของการศึกษาขอมูลของผูเรียนวา มีความรูพื้นฐานเพียงพอที่จะเรียนเนื้ อหาสาระที่กําหนดไวไดหรือไม ทั้ งนี้จะไดเริ่มตนสอนให เหมาะสมกับระดับความรูความสามารถของผูเรียน 4. การกําหนดกลยุทธการสอน ยุทธศาสตรการสอนที่เกอรลาช และอีลี เสนอไวมี 2 แบบ คือ 4.1 การสอนแบบปอน เปนการสอนที่ครูจะเปนผูปอนความรูตาง ๆ ทั้งหมด ใหกับผูเรียน 4.2 การสอนแบบสืบเสาะหาความรู เปนการสอนที่ครูจะมีบทบาทเปนเพียงแตผู เตรียมสิ่งอํานวยความสะดวกตาง ๆ เพื่อการเรียนรู และจัดสภาพการณการเรียนรูเพื่อใหบรรลุ วัตถุประสงค 5. การจัดแบงกลุมผูเรียน เปนการจัดกลุมเพื่อใหไดเรียนรูรวมกัน วัตถุประสงคของ การเรียนการสอน จะทําใหเราสามารถจัดกลุมผูเรียนไดอยางเหมาะสม 6. การกําหนดเวลาเรียน จะขึ้นอยูกับวัตถุประสงค เนื้อหา สถานที่ การบริการ และความสามารถ ตลอดจนความสนใจของผูเรียน 7. การจัดสถานที่เรียน หองเรียนปกติโดยทั่วไปจะมีผูเรียนประมาณ 30–40 คน ซึ่งนับวาเหมาะสมกับการสอนแบบบรรยาย แตอาจจะไมเหมาะสมกับการสอนที่ใชยุทธศาสตรแบบ อื่น ๆ ดวยเหตุนี้หองเรียนควรจะมีหลายขนาด 8. การเลือกวัสดุการสอนที่เหมาะสม ครูควรจะรูจักเลือกสื่อและแหลงวิทยาการที่ เหมาะสม เพื่อนํามาใชในการเรียนการสอนกับยุทธศาสตรการสอนที่ตางกัน 9. การประเมินผลพฤติกรรม เปนการประเมินผลการเรียนรูของผูเรียน เพื่อ ตรวจสอบดูวาผูเรียนไดรับความรู หรือมีความเปลี่ยนแปลงไปตามวัตถุประสงคที่ตั้งไวเพียงใด 10. การวิเคราะหขอมูลยอนกลับ เปนการพิจารณาเพื่อตรวจสอบหาขอบกพรองเพื่อ ปรับปรุงแกไขตอไป องคประกอบของระบบการเรียนการสอนของเกอรลาชและอีลี แสดงดังภาพประกอบ 5
28 กําหนด เนื้อหา
กําหนดกลยุทธ การสอน จัดแบงกลุม ผูเรียน ประเมินผล พฤติกรรม เบื้องตน
กําหนดเวลา เรียน
ประเมินผล พฤติกรรม
จัดสถานที่เรียน
กําหนด จุดประสงค
เลือกวัสดุการ สอนที่เหมาะสม
วิเคราะหขอมูลยอนกลับ
ภาพประกอบ 5 ระบบการเรียนการสอนของเกอรลาชและอีลี ที่มา: Gerlach; & Ely. (1971). Teaching and Media: A Systematic Approach. เนิรค และเยนตรี (Knirk; & Gentry. 1971) ไดกําหนดองคประกอบของระบบการ เรียนการสอนเปน 6 สวน คือ 1. การกําหนดเปาหมาย เปนการกําหนดเปาหมายของการสอนไวอยางกวาง ๆ 2. การวิ เคราะห กิจกรรม เปนการวิ เคราะหงานตาง ๆ ที่จะตองทํ าโดยการยอย เปาหมายของการสอนออกเปนจุดประสงคของการสอนเพื่อใหมีความละเอียดและชัดเจนยิ่งขึ้น 3. การกําหนดกิจกรรม เปนการกําหนดกิจกรรมใหเปนหมวดหมู และเลือกเอา เฉพาะกิจกรรมที่มีความเหมาะสมที่สุด 4. การดําเนินการสอน เปนขั้นของการนําเอาแผนการที่วางไวไปสอนในชั้นเรียน ผูสอนจําเปนตองควบคุมการดําเนินกิจกรรมใหเปนไปอยางมีประสิทธิภาพที่สุด 5. การประเมินผล เปนการประเมินผลการดําเนินงานทั้งหมดของระบบ เพื่อให ทราบจุดดีและจุดออนที่จะตองปรับปรุงแกไข
29 6. การปรับปรุงแกไข เปนขั้นของการนําขอมูลที่ไดจากการประเมินผลไปแกไข จุดออนของระบบการเรียนการสอนเพื่อจะทําใหเปนระบบการเรียนการสอนที่มีความเหมาะสมหรือมี ประสิทธิภาพยิ่งขึ้น องคประกอบของระบบการเรียนการสอนของเนิรคและเยนตรี แสดงดังภาพประกอบ 6 ปรับปรุงแกไข
กําหนด เปาหมาย
ประเมินผล
วิเคราะห กิจกรรม
กําหนดกิจกรรม
ดําเนินการสอน
ภาพประกอบ 6 ระบบการเรียนการสอนของเนิรคและเยนตรี ที่มา: Knirk; & Gentry. (1971). Applied Instructional Systems. Educational Technology. 11(6), 58-62. ดิค และคาเรย (Dick; & Carey. 1985) ไดเสนอรูปแบบระบบการออกแบบการสอน สรุปรวมได 3 องคประกอบ คือ 1. กําหนดจุดมุงหมายของการสอน 2. การพัฒนาการสอน 3. การประเมินการเรียนการสอน จาก 3 องคประกอบ สามารถจัดแบงกิจกรรมการออกแบบระบบการสอนออกเปน 10 ขั้นตอน คือ 1. กําหนดจุดมุงหมายการสอน (Identify Instructional Goals) เปนการกําหนดความ มุงหมายการสอน ซึ่งตองพัฒนาใหสอดคลองกับความมุงหมายทางการศึกษา จากนั้นก็ทําการ วิเคราะหความจําเปน (Needs Analysis) และวิเคราะหผูเรียน
30 2. การวิเคราะหการสอน (Conduct Instructional Analysis) ขั้นตอนนี้อาจทํากอน หรือหลังขั้นที่ 3 หรืออาจทําไปพรอม ๆ กันก็ได การวิเคราะหการสอนเปนการวิเคราะหภารกิจ หรือวิเคราะหขั้นตอนดําเนินการสอน ผลการวิเคราะหการสอนที่ได จะเปนการจัดหมวดหมูของ ภารกิจ (Task Classification) ตามลักษณะของจุดมุงหมายการสอน 3. ศึกษาพฤติกรรมเบื้องตนและคุณลักษณะของผูเรียน (Identify Entry Behaviors) วาเปนผูเรียนระดับใด มีพื้นความรูเพียงใด 4. เขียนจุดมุงหมายการเรียน (Write Performance Objectives) ซึ่งเปนจุดมุงหมาย เฉพาะหรือจุดมุงหมายเชิงพฤติกรรม และสอดคลองกับจุดมุงหมายการสอน เพื่อประโยชน คือ 4.1 ชวยใหมองเห็นแนวทางการเรียนการสอน 4.2 เปนแนวทางในการวางแผน การจัดสภาพแวดลอมการเรียน 4.3 ชวยใหเห็นแนวทางในการสรางแบบทดสอบ 4.4 ชวยผูเรียนใหเรียนอยางมีจุดมุงหมาย 5. สรางแบบทดสอบอิงเกณฑ (Develop Criterion Referenced Test Items) เพื่อ ประเมินการเรียนการสอน 6. พัฒนายุทธศาสตรการสอน (Develop Instructional Strategy) เปนแผนการสอน หรือเหตุการณการสอน ที่ชวยใหผูเรียนสามารถเรียนรูไดอยางมีประสิทธิภาพตามจุดมุงหมายการ สอน 7. พัฒนาและเลือกวัสดุการเรียนการสอน (Develop and Select Instructional Materials) เปนการพัฒนาและเลือกสื่อการเรียนการสอนทั้งสื่อสิ่งพิมพและสื่อโสตทัศน 8. ออกแบบและจัดการประเมินระหวางเรียน (Design and Conduct Formative Evaluation) 9. ออกแบบและจัดการประเมินหลังเรียน (Design and Conduct Summative Evaluation) 10. แกไขปรับปรุงการสอน (Revise Instruction) เปนขั้นการแกไขและปรับปรุงการ สอนตั้งแตขั้นที่ 2 ถึงขั้นที่ 8 องคประกอบของรูปแบบระบบการออกแบบการสอนของดิคและคาเรย แสดงดั ง ภาพประกอบ 7
31 ปรับปรุงการสอน วิเคราะห การสอน
กําหนด ความ มุงหมาย
เขียนจุด มุงหมาย เชิง พฤติกรรม
พัฒนาแบบ ทดสอบอิง เกณฑ
พัฒนา ยุทธศาสตร การสอน
พัฒนาและ เลือกวัสดุ การสอน
กําหนด ลักษณะ ผูเรียน
ออกแบบ และประ เมินผลเพื่อ ปรับปรุง
ออกแบบ และประ เมินผล สุดทาย
ภาพประกอบ 7 รูปแบบระบบการออกแบบการสอนของดิคและคาเรย ที่มา: Dick; & Carley. (1985). The Systematic Design of Instruction. เคมพ (Kemp. 1985: 1-10) ไดเสนอองคประกอบของระบบการจัดการเรียนการสอน 10 องคประกอบ ดังนี้ 1. วิเคราะหความตองการทางการเรียน (Learning Needs) กําหนดเปาหมายการ เรียน จัดลําดับความตองการและความจําเปน 2. กําหนดหัวขอเรื่องหรือภารกิจ (Topics or Job Tasks) และจุดมุงหมายทั่วไป (General Purposes) 3. ศึกษาลักษณะของผูเรียน (Learner Characteristics) 4. วิเคราะหเนื้อหาวิชาและภารกิจ (Subject Content Task Analysis) 5. กําหนดจุดประสงคการเรียน (Learning Objective) 6. กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน (Teaching/Learning Activities) 7. กําหนดแหลงทรัพยากรการเรียนการสอน (Instructional Resources) 8. จัดบริการสิ่งสนับสนุน (Support Services)
32 9. ประเมินผลการเรียน/ประเมินผลโปรแกรมการเรียน (Learning Evaluation) 10. ทดสอบกอนเรียน (Pretest) องคประกอบของระบบการจัดการเรียนการสอนของเคมพ แสดงดังภาพประกอบ 8
2. หัวเรื่องของวิชา งาน และจุดประสงคทั่วไป 10. การทดสอบกอน การเรียน
9.การประเมินผล การเรียน
3. คุณลักษณะของ ผูเรียน
1. ความตองการในการ เรียนและจุดมุงหมาย ในการสอน
8.บริการสนับสนุน
4. เนื้อหาวิชาและการ วิเคราะหงาน
5. ;วัตถุประสงคของ การเรียน 7.ทรัพยากรในการสอน
6. กิจกรรมการเรียน การสอน
ภาพประกอบ 8 ระบบการจัดการเรียนการสอนของเคมพ ที่มา: Kemp. (1985). The Instructional Design Process. p. 11. ซีลส และกลาสโกว (Seels; & Glasgow. 1990) ไดเสนอการจัดระบบการเรียนการ สอน โดยมีขั้นตอนดังนี้ 1. การวิเคราะหปญหา (Problem Analysis) เปนการพิจารณาวาเกิดปญหาอะไรใน การเรียนการสอนโดยผานการรวบรวมและเทคนิคการประเมินและระบุสิ่งที่เปนปญหา 2. วิเคราะหการสอนและกิจกรรม (Task and Instructional Analysis) เปนการ รวบรวมขอมูลและวิเคราะหขอกําหนดดานเจตคติเพื่อกําหนดสิ่งที่ไดเรียนมากอน 3. การกําหนดวัตถุประสงคและแบบทดสอบ (Objective and Tests) เปนการ กําหนดวัตถุประสงคเชิงพฤติกรรมและแบบทดสอบอิงเกณฑ
33 4. กลยุทธการเรียนการสอน (Instructional Strategy) เปนการตัดสินใจเกี่ยวกับกล ยุทธและองคประกอบดานการเรียนการสอน 5. การตัดสินใจเลือกสื่อการสอน (Media Decision) เปนการเลือกสื่อการเรียนการ สอนและวิธีการใชเพื่อทําใหการเรียนการสอนบรรลุผล 6. การพัฒนาการสอน (Materials Development) เปนการวางแผนสําหรับผลผลิต การพัฒนาวัสดุ เครื่องมือหรือโปรแกรมที่ใชในการเรียนการสอน 7. การประเมินผลยอยระหวางเรียน (Formative Evaluation) เปนการประเมินผล เพื่อปรับปรุงการเรียนการสอน รวบรวมขอมูล และตรวจสอบพัฒนาการของผูเรียน 8. การนําไปใชและบํารุงรักษา (Implementation Maintenance) เปนการนําไปใช เพื่อพัฒนาการเรียนการสอน 9. การประเมินผลรวมภายหลังการเรียน (Summative Evaluation) เปนการ พิจารณาประเมินผลวาผานเกณฑที่กําหนดหรือไม 10. การเผยแพรและขยายผล (Dissemination Diffusion) เปนขั้นของการจัดการใหมี การเผยแพร ขยายผลนวัตกรรมการเรียนการสอนที่พัฒนาขึ้น องค ป ระกอบของระบบการเรี ย นการสอนของซี ล ส แ ละกลาสโกว แสดงดั ง ภาพประกอบ 9 วิเคราะห การสอน และ กิจกรรม
กลยุทธ การสอน
พัฒนา วัสดุ การสอน
นําไปใช และบํารุง รักษา
วิเคราะห ปญหา
เผยแพร
วัตถุ ประสงค และ ขอสอบ
ตัดสินใจ เลือกสื่อ
วัดผลเพื่อ ปรับปรุง
วัดผล สัมฤทธิ์
ภาพประกอบ 9 ระบบการเรียนการสอนของซีลสและกลาสโกว ที่มา: Seels; & Glasgow. (1990). Exercises in Instructional Design.
34 คลอสเมียร และริปเปล (Klausmeier; & Ripple. 1971: 11) ไดกําหนดองคประกอบ ของระบบการเรียนการสอนไว 7 สวน คือ 1. การกําหนดจุดมุงหมายของการเรียนการสอน 2. การพิจารณาความพรอมของผูเรียน 3. การจัดเนื้อหาวิชา วัสดุ อุปกรณและเครื่องมือตาง ๆ 4. การจัดกิจกรรมการเรียนการสอน 5. การดําเนินการสอน 6. การวัดและประเมินผลการเรียนการสอน 7. สัมฤทธิผลของนักเรียน แสดงดัง องคประกอบของระบบการเรียนการสอนของคลอสเมียรและริปเปล ภาพประกอบ 10 1. การกําหนดจุดมุงหมายเฉพาะสําหรับ การสอน 2. การพิจารณาความพรอมของผูเรียน - ความสนใจ - สมรรถภาพของผูเรียน
3. การจัดเนื้อหาวิชา วัสดุ และอุปกรณ 4. การจัดกิจกรรมการเรียนการสอน 5. การดําเนินการสอนใหเปนไปตามวัน เวลา และสถานที่กําหนดไว
6. การวัดและประเมินผลการเรียนการสอน - การวัดสมรรถภาพทางสติปญญาและ ลักษณะอื่น ๆ ของนักเรียน - การวัดความพรอมกอนที่จะเรียนวิชา ตาง ๆ - การวัดและประเมินความกาวหนา ระหวางเรียน - การวัดและประเมินผลหลังจากกิจกรรม การเรียนการสอนไดผานไปแลว - การวัดและประเมินผลการจัดการศึกษา ทั้งระบบ
7. สัมฤทธิผลของนักเรียน
ภาพประกอบ 10 ระบบการเรียนการสอนของคลอสเมียรและริปเปล ที่มา: Klausmeier; & Ripple. (1971). Learning and Human Abilities: Educational Psychology.
35 จากระบบการเรียนการสอนของคิปเลอร, เกอรลาช และอีลี, เนิรค และเยนตรี, ดิค และคาเรย, เคมพ, ซีลส และกลาสโกว และคลอสเมียร และริปเปล นั้นจะเนนถึงองคประกอบที่ สําคัญของระบบการเรียนการสอนเพื่อใหเกิดคุณภาพที่ดีของการเรียนการสอน ดังนั้นผูวิจัยจึงนํา องคประกอบของระบบการเรียนการสอนดังกลาว มาวิเคราะหเพื่อหาองคประกอบที่เหมาะสม สํ า หรั บ การเรี ย นการสอนบนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต โดยในการเลื อ กองค ป ระกอบย อ ยจะเน น องค ป ระกอบที่ มี ค วามสํ า คั ญ ของแต ล ะระบบการเรี ย นการสอน โดยพิ จ ารณาจากการเป น องคประกอบที่ใชในแตละระบบการเรียนการสอนเปนสวนใหญและสอดคลองกับงานวิจัยที่เกี่ยวของ การเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ต แลวทําการสังเคราะหเปนองคประกอบของรูปแบบการ เรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา
2. ทฤษฎีการเรียนรู 2.1 ทฤษฎีสรางความรูใหมโดยผูเรียนเอง ทฤษฎีสรางความรูใหมโดยผูเรียนเอง (Constructivist Theory) เปนไปตามปรัชญา สรางสรรคความรูนิยม (Constructivism) เปนทฤษฎีการเรียนรูที่มีพื้นฐานทางจิตวิทยา ปรัชญา และ มนุษยวิทยา โดยเฉพาะอยางยิ่งจากจิตวิทยาดานปญญา (Cognitive Psychology) โดยเชื่อวา ความรูไมไดมาจากการคนพบจากภายนอกหรือสิ่งแวดลอม แตเปนความรูที่มนุษยเปนผูสรางขึ้น ภายในจิ ต ใจ จากการทํ า ความเขา ใจหรือการใหค วามหมายกั บ เหตุ ก ารณ ประสบการณ หรื อ สารสนเทศ โดยอาศั ย ความรู เ ดิ ม ความเชื่ อ ทฤษฎี แ ละความคาดหวั ง ของตนในการแปล ความหมายเพื่อทําความเขาใจตอสถานการณ การสรางความรูใหมโดยผูเรียน ผูเรียนไมไดรับเอา ขอมูลและเก็บขอมูลความรูนั้นเปนของตนทันที แตจะแปลความหมายของขอมูลความรูเหลานั้น ดวยประสบการณของตนเสริมขยายและทดสอบการแปลความหมายของตนดวย (ไพฑูรย สินลา รัตน. 2543: 21; วารินทร รัศมีพรหม. 2542: 185) วารินทร รัศมีพรหม (2542: 184) กลาววา แนวคิดของทฤษฎีสรางความรูใหมโดย ผูเรียนเอง คือ 1. ผูเรียนจะมีการปะทะสัมพันธกับสิ่งแวดลอม บุคคล เหตุการณ และสิ่งอื่น ๆ และ ผูเรียนจะปรับตนเองโดยวิธีการดูดซึม การปรับโครงสรางทางปญญา และกระบวนการของความ สมดุลเพื่อใหรับสิ่งแวดลอม หรือความจริงใหมเขาสูความคิดของตนเองได 2. ในการนําเสนอหรืออธิบายความจริงที่ผูเรียนสรางขึ้นนั้น ผูเรียนจะสราง รูปแบบ หรือตัวแทนของสิ่งของ ปรากฏการณ และเหตุการณขึ้นในสมองของผูเรียนเอง ซึ่งอาจแตกตางกัน ไปในแตละบุคคล 3. ผูเรียนอาจมีผูใหคําปรึกษา (Mentor) เชน ครูผูสอนหรือบุคคลที่เกี่ยวของเพื่อชวย ใหไดสรางความหมายตอความจริงหรือความรูที่ผูเรียนไดรับเอาไว แตอยางไรก็ตามความหมาย เหลานั้นจะเกิดขึ้นไดก็ตอเมื่อผูเรียนมีสวนรวมในกระบวนการเรียนรู
36 4. ผูเรียนจะควบคุมการเรียนรูดวยตนเอง (Self – regulated Learning) การนําเอาทฤษฎีการสรางความรูใหมโดยผูเรียนเองมาใช จะตองคํานึงถึงเครื่องมือ อุปกรณการสอน (Physical Technology) ดวย เพราะทฤษฎีนี้เหมาะสําหรับเครื่องมืออุปกรณที่ ผูเรียนสามารถนํามาใชเปนเครื่องมือหาความรูดวยตนเอง เชน คอมพิวเตอร ดังนั้นเครื่องมือทั้ง Hardware และ Software จะตองเหมาะสมเพื่อสนับสนุนทฤษฎีนี้ (วารินทร รัศมีพรหม. 2542: 183) 2.1.1 ทฤษฎีการเรียนรูพื้นฐานของทฤษฎีสรางความรูใหมโดยผูเรียนเอง รากฐานของทฤษฎีสรางความรูใหมโดยผูเรียนเอง ซึ่งมีความเชื่อพื้นฐานมาจาก 2 ทฤษฎี คือ ทฤษฎีพัฒนาการของเพียเจต (Piaget) และวีก็อทสกี้(Vigotsky) อันมีแนวคิดดังนี้ (สุนทร สุนันทชัย. 2540: 26) 1. ทฤษฎีการเรียนรูทางพุทธิปญญา (Cognitive Constructivism) หมายถึง ทฤษฎีที่มีรากฐานมาจากทฤษฎีพัฒนาการของเพียเจต เชื่อวามนุษยเกิดมาพรอมที่จะมีปฏิสัมพันธ กับสิ่งแวดลอม และโดยธรรมชาติแลวมนุษยพรอมที่จะมีการกระทํากอน นอกจากนี้เพียเจตถือวา มนุษยมีแนวโนมพื้นฐานที่ติดตัวมาแตกําเนิด 2 ชนิด คือ การจัดและรวบรวม (Organizing) และการ ปรับตัว (Adaption) ซึ่งอธิบายไดดังนี้ (สุรางค โควตระกูล. 2544: 48-49) 1.1 การจัดและรวบรวม หมายถึง การจัดระบบกระบวนการตาง ๆ ภายใน เขาเปนระบบอยางตอเนื่องเปนระเบียบและมีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงอยูตลอดเวลา 1.2 การปรับตัว หมายถึง การปรับตัวใหเขากับสิ่งแวดลอมเพื่ออยูในสภาพ สมดุล ซึ่งมีองคประกอบดังนี้ 1.2.1 การซึมซาบหรือดูดซึมประสบการณ (Assimilation) เมื่อมนุษยมี ปฏิสัมพันธกับสิ่งแวดลอมก็จะดูดซึมประสบการณใหมใหรวมเขาอยูในโครงสรางของสติปญญา (Cognitive Structure) 1.2.2 การปรับโครงสรางทางเชาวปญญาหรือการปรับความแตกตาง ซึ่งเปนกระบวนการที่ ตองใช เพื่อให เขากับ ความเขาใจและความรูเดิม (Accommodation) ความสามารถสูงกวากับกระบวนการดูดซึมเมื่อสิ่งแวดลอมเปลี่ยนแปลงจากสิ่งที่เคยประสบอินทรีย จะมีวิธีการรวบรวมจัดแจงสิ่งแวดลอมรอบตัวเพื่อใหเกิดความเขาใจและความคิดใหตรงกับสภาพที่ เปนจริงของสิ่งแวดลอม ซึ่งเปนกระบวนการปรับสิ่งแวดลอมเขาเปนความรูใหมโดยการเปลี่ยน ความเขาใจเดิมนั่นเอง นอกจากนี้ เพียเจตยังไดอธิบายกระบวนการเรียนรูของมนุษยไดวา มนุษยจะมี ศัพทความรูเดิมอยูแลวจํานวนหนึ่ง เมื่อผูเรียนไดพบเห็นสิ่งใหมก็จะนํามาเปรียบเทียบกับคําศัพท เดิมความรูเดิม และจัดระบบสิ่งใหมใหเขากับอยูในหมวดหมูความหมายของศัพทหรือความรูเดิม เรียกวา การรวมสิ่งใหมเขาไปสูความรูเดิม แตถากระบวนการจัดเขาความรูเดิมไมเหมาะสมจัด ไม ไ ด ก็ จะตั้ ง ศั พท ใ หม ขึ้น มามี อ งค ป ระกอบใหม ขึ้น มาที่ นํา มาใชกั บ สิ่ง ใหม ส ภาพใหม เ หล านี้ ไ ด
37 เรียกวา สรางคําศัพทใหมความรูใหมขึ้นมา เพียเจตยังไดกําหนดเงื่อนไขการเรียนรูไวเปนกฎวา “ความรู = ความรูเดิม ทําปฏิกิริยากับประสบการณใหม” 2. แนวคิ ด ทฤษฎี ก ารสร า งความรู ด ว ยตนเองของวี ก็ อ ทสกี้ (Vygotskian Constructivisms) (Vygotsky. 1986) มีความเชื่อวาการพัฒนาตนเองของบุคคลมีอิทธิพลมาจาก บริบททางสังคม สิ่งแวดลอมและปฏิสัมพันธระหวางบุคคล ซึ่งจะสงผลตอวิธีการหาความรูในการ เรียน เชน พัฒนาการดานภาษาเปนการเรียนรูจากบุคคลรอบขางและการติดตอสื่อสารในสถาบัน พัฒนาการดานสติปญญาของมนุษยเปนการเชื่อมโยงความรูจากสังคมเขาสูตัวบุคคล แนวคิดของวี ก็อทสกี้ การเรียนรูเปนกิจกรรมทางสังคมที่ผูเรียนสรางความรู ความเขาใจของตนเอง ผูสอนทํา หนาที่เปนผูอํานวยความสะดวก การจัดสิ่งแวดลอมที่มีความหมายและสามารถนําความรูออกใช ประโยชนได แตแนวคิดของเพียเจตเชื่อวาพัฒนาการดานสติปญญาเปนสิ่งที่เกิดขึ้นที่ตัวบุคคลแลว นําไปสูสังคม โดยเหตุที่แนวคิดทฤษฎีการสรางความรูดวยตนเอง วีก็อทสกี้เนนอิทธิพลของ สังคมตอการเรียนรู จึงเรียกชื่อแนวคิดนี้วา ทฤษฎีการสรางความรูดวยตนเองเชิงสังคม (Social Constructivism) สวนเพียเจตนั้นเนนดานการพัฒนาทางสติปญญา จึงเรียกวาทฤษฎีการสราง ความรูดวยตนเองเชิงพุทธิปญญา (Cognitive Constructivism) ทฤษฎีการสอนแบบดั้งเดิม และ ทฤษฎีการสรางความรูดวยตนเอง แมนักจิตวิทยาทั้งสองทานจะเห็นแตกตางกันวาผูเรียนสรางความรูอยางไร ทุก คนตางก็เห็นรวมกันในคุณลักษณะรวมของทฤษฎีการสรางความรูดวยตนเอง ดังนี้ (สุรางค โควตระ กูล. 2544: 211) 1. ผูเรียนสรางความเขาใจในสิ่งที่เรียนรูดวยตนเอง 2. การเรียนรูสิ่งใหมขึ้นอยูกับความรูเดิมและความเขาใจที่มีอยูในปจจุบัน 3. การมีปฏิสัมพันธมีความสําคัญตอการเรียนรู 4. การจัดสิ่งแวดลอมที่คลายคลึงกับชีวิตจริง ทําใหผูเรียนเกิดการเรียนรูอยางมี ความหมาย 2.1.2 องคประกอบของการสรางความรูใหมโดยผูเรียนเอง กระบวนการเรี ย นรู ต ามทฤษฎี ส ร า งความรู ใ หม โ ดยผู เ รี ย นเอง เฮนเดอร สั น (Henderson. 1996: 6-7) ไดอธิบายวา การสรางความรูจะตองมีองคประกอบสําคัญ 3 สวนดวยกัน คือ 1. ความรูเดิมหรือโครงสรางทางความรูเดิมที่มีอยู 2. ความรู ใหม ไดแก ขอมูล ขอเท็จจริง ความรู ความรูสึก ประสบการณ ใหมๆ ที่บุคคลรับเขาไป 3. กระบวนการทางสติปญญา หรือทักษะกระบวนการตาง ๆ ที่ใชในการทํา ความเขาใจความรูที่รับมาและใชในการเชื่อมโยงและปรับความรูเดิมเขากับความรูใหม
38 กรมวิชาการ (2543) อธิบายวา ทฤษฎีสรางความรูใหมโดยผูเรียนเอง เนนผูเรียน เปนศูนยกลาง ผานรูปแบบกิจกรรมที่หลากหลายเพื่อกระตุนใหผูเรียนตื่นตัวตลอดเวลา และมีการ เชื่อมโยงวิธีการเรียนรูในเนื้อหาวิชากับชีวิตจริง โดยมีองคประกอบดังนี้ 1. ผูเรียนตองเรียนรูดวยตนเอง เปนเจาของการเรียน ลงมือปฏิบัติจริง ไมใช การเรียนรูดวยการบอกเลา เรียนรูดวยความเขาใจ จากแหลงความรู 2 แหลง คือ ความรูที่เกิดจาก การที่ผูเรียนมีปฏิสัมพันธกับสิ่งแวดลอมตามธรรมชาติ และความรูที่ไดจากการเรียนในหองเรียน 2. ผูเรียนจะเรียนรูไดดีตองผานกระบวนการกลุม ซึ่งจะชวยเสริมใหเกิดการ รวมมือในการทํางาน สงผลถึงทักษะทางสังคม ชวยเหลือซึ่งกันและกัน ความรับผิดชอบ การเปน ผูนํา ผูตาม การตัดสินใจ การแกปญหาขอขัดของ การจัดการ การสื่อสาร 3. บทบาทครู จําเปนจะตองสื่อสารออกมาในลักษณะการกระตุนใหผูเรียนคิดมา วาบอกหรือตอบคําถามผูเรียนตรง ๆ ผูสอนจึงเปนผูชี้แนะไมใชผูชี้นํา และไมยัดเยียดความคิดของ ผูสอนใหกับผูเรียน 2.1.3 การออกแบบการเรียนการสอนตามทฤษฎีสรางความรูใหมโดยผูเรียน เอง จุดมุงหมายของการสอนจะมีการยืดหยุนโดยที่ยึดหลักวาไมมีวิธีการสอนใดที่ดี ที่สุด ดังนั้นเปาหมายของการออกแบบการสอนก็ควรจะตองพิจารณาเกี่ยวกับการสรางความคิด หรือปญญา เปนเครื่องมือสําหรับนําเอาสิ่งแวดลอมของการเรียนที่มีประโยชนมาชวยใหเกิดการ สรางความรูใหแกผูเรียน อยางไรก็ตามการนําเอาทฤษฎีการเรียนรูการสรางความรูใหมโดยผูเรียน เองมาใช จะตองคํานึงถึงเทคโนโลยีทางกายภาพดวยเพราะทฤษฎีนี้เหมาะสําหรับเครื่องมืออุปกรณ ที่ผูเรียนสามารถนํามาใชเปนเครื่องมือหาความรูดวยตนเอง เชน คอมพิวเตอร เปนตน การให ผูเรียนไดมีโอกาสสรางความรูดวยตนเองตามแนวคิดทฤษฎีการเรียนรูแบบสรางความรูใหมโดย ผูเรียนเองนั้น การจัดกิจกรรมการเรียนรูตองใหผูเรียนมีสวนรวมในกระบวนการทางสติปญญาดังนี้ 1. ใหผูเรียนไดรับหรือแสวงหาขอมูล ประสบการณดวยตนเอง 2. ใหผูเรียนไดศึกษา คิด วิเคราะห และสรางความหมายขอมูล/ประสบการณ ดวยตนเอง โดยใชทักษะกระบวนการตาง ๆ 3. ใหผูเรียนไดจัดระเบียบความรู ขอมูล หรือจัดโครงสรางความรูดวยตนเอง (ทิศนา แขมมณี. 2542: 10-12) โจนาสเซ็น (Jonassen. 1994) ไดสรุปวิธีการออกแบบการเรียนการสอนตามแนว ทฤษฎีการสรางความรูใหมโดยผูเรียนเอง ไดดังนี้ 1. แสดงมุมมองของความเปนจริงในหลาย ๆ ดาน 2. แสดงความซับซอนของโลกแหงความเปนจริง 3. เนนการสรางองคความรูใหม ไมใชการนําองคความรูเดิมมาเลาใหม
39 4. เปดโอกาสใหมีการปฏิบัติในรูปแบบที่ตรงกับงานในชีวิตจริง มากกวาการ ปฏิบัติตามคําสั่งที่ผูสอนตั้งขึ้น 5. จําลองสภาพแวดลอมการเรียนรูที่เหมือนจริง 6. มีการสะทอนความเขาใจและความคิดเห็นในเชิงปฏิบัติ 7. สรางองคความรูที่มีความสัมพันธกับเนื้อหาที่ตองการ 8. สนับสนุนใหมีการอภิปรายระหวางผูเรียนเพื่อเปนการสรางองคความรู นอกจากนี้ เซฟรี่ และดัฟฟ (Savery; & Duffy. 1995) เสนอแนวทางในการ ออกแบบสภาพแวดลอมของการสอนแบบเนนสรางความรูใหมโดยผูเรียนเอง ดังนี้ 1. ประยุกตกิจกรรมการเรียนรูใหเขากับงานหรือปญหาที่อาจเกิดขึ้นจริง 2. ออกแบบลักษณะการทํางานเสมือนจริง 3. สนับสนุนใหผูเรียนรูจักการสรางปญหาหรือการตั้งโจทยการทํางานเสมือนจริง ดวยตนเอง 4. ออกแบบกิ จ กรรมหรื อ สภาพแวดล อ มการเรี ย นรู ที่ แ สดงให เ ห็ น ถึ ง ความ ซับซอนของโลกแหงความเปนจริง ซึ่งผูเรียนสามารถที่จะแกปญหาหรือดําเนินงานไดเมื่อจบการ เรียน 5. ใหผูเรียนสามารถแกปญหาดวยตนเอง 6. ออกแบบสภาพแวดลอมการเรียนรูใหทาทายความคิดของตนเอง 2.1.4 การประยุกตใชทฤษฎีในการเรียนการสอน แนวคิดเกี่ยวกับการรับรูความรูจากสภาพแวดลอม ปฏิสัมพันธระหวางผูเรียนกับ สิ่งแวดลอมเปนความเชื่อที่หยั่งลึกในทฤษฎีการสรางความรูดวยตนเอง นักคิดกลุมนี้เชื่อวาความรู เปนสิ่งที่บุคคลตองสรางขึ้นมากกวาการรับเอาเฉย ๆ การนําแนวคิดนี้มาใชในการเรียนการสอนทํา ไดตามขอเสนอแนะดังนี้ (สุนทร สุนันทชัย. 2540: 29) 1. การถายทอดแบบอยาง เสนอแนะแนวคิดวาการเรียนรูโดยถายทอดจาก แบบอยาง เชน ระบบฝกงานเปนวิธีการเรียนรูที่ดี เพราะผูเรียนไดเรียนรูในกิจการโดยไมแยกการ ปฏิบัติออกจากทฤษฎี 2. การมีสวนรวมโดยมีการชี้แนะ เชื่อวาการใหผูเรียนมีสวนรวมในกิจกรรมที่จัด ขึ้นโดยทํางานกับผูมีความสําคัญนั้นเปนสิ่งที่สําคัญยิ่งในการเรียนรู เพราะผูเรียนจะไดประโยชน จากการชี้แนะของผูที่มีความรู ในขณะเดียวกันเพื่อนผูเรียนดวยกันก็จะเปนแหลงความรูแกกันละ กันอีกสวนหนึ่ง ทําใหสามารถแสวงหาความรูใหมไดดียิ่งขึ้น 3. การวางแผนควบคูกับการปฏิบัติ เสนอการจัดทําแผนกิจกรรมการเรียนการ สอนไวกอนแลว เสนอใหผูเรียนพิจารณาเปนแนวทางไปสูการปฏิบัติ แตผูเรียนตองพัฒนาทักษะ การเรียนรูของตัวเองใหสามารถแสวงหาความรูใหมไดตามแผนที่วางไว แตวิธีที่ดีอีกทางหนึ่งก็คือ การฝกใหผูเรียนมีทักษะที่จะสรางแผนขึ้นมาเองหรือปรับปรุงแผนใหเหมาะแกสถานการณดวย
40 4. การปรับตัวของผูเรียน การเรียนการสอนแบบเดิม มักจะเนนกิจกรรมที่แยก ออกเฉพาะอยางเพื่อใหผูเรียนเขาใจและสามารถใชสัญลักษณได แตกิจกรรมที่วานี้มักจะแยกออก จากประสบการณจริง ซึ่งเปนเหตุใหผูเรียนไมสามารถนําความรูไปใชได จึงควรปรับแกวิธีการสอน โดยนําวิธีการนอกโรงเรียนมาใชใหมากขึ้น กลาวคือใหผูเรียนไดเรียนรูอยางมีความหมายจากการ สรางหรือแสดงสิ่งที่เปนรูปธรรมซึ่งจะใชแทนแนวคิดหรือทฤษฎีที่จะสอนหรือเรียนจากสถานการณ หรืองานจําลอง การสอนวิธีนี้จะเปนการเตรียมผูเรียนใหปรับตัวได เมื่อตองเผชิญสถานการณที่ไม สามารถพยากรณได หรือจําเปนตองมีการเปลี่ยนแปลงอยูเสมอ หลักการจัดการศึกษาตามแนวคิดทฤษฎีการสรางความรูใหมโดยผูเรียนเองมี ดังตอไปนี้ (Walker. 2002; ทิศนา แขมมณี. 2542: 10-12; สุนทร สุนันทชัย. 2540: 29) 1. เนนการสรางมโนทัศนและความเขาใจอยางลึกซึ้งเปนเปาหมายในการเรียน การสอน ซึ่งไมใชพฤติกรรมหรือทักษะ 2. การเรียนรูเกิดจากผูเรียนไดลงมือกระทํา การเรียนการสอนเปนการสงเสริมให ผูเรียนไดสรางความรู 3. ผูสอนตองใหโอกาสผูเรียนไดลงมือแกปญหาจากการทําความเขาใจในเรื่องที่ เกี่ยวของ 4. ใหผูเรียนไดมีการสะทอนคิด (Reflection) ถึงเนื้อหาและกระบวนการเรียนการ สอน 5. ใชกระบวนการกลุมโดยอาศัยความรวมมือกันในการทดสอบความเขาใจและ ขยายความเขาใจในประเด็นตาง ๆ 6. ผูสอนตองเชื่อมโยงความรูเดิม ประสบการณเดิมกับขอมูลใหมในชั้นเรียนให ชัดเจน ควรมีการสรุป ทบทวน เชื่อมโยงมโนทัศนหลักและจุดสําคัญเปนการสรุปบทเรียน 7. ควรใหผูเรียนศึกษาสถานการณเพื่อสรางความเขาใจมโนทัศนใหมโดยอาศัย ความรูเดิม 8. ผูสอนควรทาทายใหผูเรียนไดคิด โดยใชกรอบแนวคิดที่แตกตางออกไป 9. ตองจัดสิ่งแวดลอมการเรียนรูใหมีทางเลือก ลดทอนความกดดันและสงเสริมให เกิดความคิด ริเริ่มดวยการเปดโอกาสใหผูเรียนสังเกตสํารวจเพื่อใหเห็นปญหา ในปจจุบันนี้การ เรียนการสอนมักจะเนนหนักในการควบคุมพฤติกรรมการเรียนรูของผูเรียน ตองอยูในกรอบและ ปฏิบัติตามสิ่งที่ครูบอกทุกอยางจนตนเองไมมีทางที่จะเลือกได 10. จัดบริบทการเรียนรู ซึ่งสนับสนุนความเปนอิสระของผูเรียน ในขณะเดียวกัน ครูก็ตองทําหนาที่เปนผูสนับสนุนที่ดี ชวยผูเรียนในการสรางความรูความเขาใจใหม ชวยผูเรียน สรางความรูความคิดเดิมที่ยังไมสมบูรณใหสมบูรณขึ้น พัฒนาผูเรียนจากการพึ่งพาผูอื่นมาเปนผู พึ่งพาตนเองใหสามารถกาวหนาขึ้นมาได สิ่งแวดลอมการเรียนรูในขอนี้ยังหมายถึงเพื่อน ๆ ของ ผูเรียน ตองมีบรรยากาศการทํางานดวยกันดวยดี มีความเกื้อกูลสนับสนุนซึ่งกันและกันดี จะเปน ปจจัยสนับสนุนใหพัฒนาการเรียนรูไดดีดวย
41 11. ผูเรียนมีโอกาสที่จะใชความรูที่เรียนในบริบทที่เหมาะสม เพื่อใหเห็นความ เชื่อมโยงระหวางสิ่งที่เรียนรูกับโลกที่เปนจริงภายนอก ผูสอนชวยผูเรียนในการตรวจสอบความ เขาใจ โดยพิจารณาวาความคิดรวบยอดที่เกิดขึ้นใหประสานกันเปนระเบียบ เปนโครงสรางความรู ที่สามารถนําไปใชในบริบททางสังคมไดเพียงใด 12. ผูสอนชวยผูเรียนสรางแผนผังความคิด โดยวิธีการใหผูเรียนนําความคิดรวบ ยอดที่สรางขึ้นมา นํามาอภิปรายรวมกันแลวหาขอสรุปและสนับสนุนใหเกิดการเรียนรูดวยตนเอง ใหมีทักษะและเจตคติที่เหมาะสมตอการแสวงและสรางความรู 13. เสริมสรางศักยภาพของผูเรียนใหพรอมที่จะเรียนรู รวมทั้งการยอมรับความ ผิดพลาดวาเปนเรื่องธรรมดาและเปนสิ่งที่จะชวยใหสามารถแสวงหาสิ่งที่ดีกวาและถูกตองไดตอไป จากหลักการทฤษฎีที่กลาวมา สรุปไดวาทฤษฎีการสรางความรูใหมโดยผูเรียนเองมี แนวคิดหลักคือ ความรูเปนสิ่งที่ผูเรียนสรางขึ้นจากการไดมีปฏิสัมพันธกับสิ่งแวดลอมทําใหเกิด ประสบการณใหม และประสบการณใหมจะเชื่อมโยงความรูเดิมเกิดเปนความรูใหมขึ้น ในการ จัดการเรียนการสอนจึงตองจัดสิ่งแวดลอมใหผูเรียนไดมีโอกาสเลือกแนวทางของตนเพื่อนําไปสู เปา หมายปลายทางการเรี ย น ผูเ รีย นไดต รวจสอบความเข า ใจดว ยตนเองพึ่ ง พาตนเองในการ แสวงหาความรูและสรางความรู ทําใหผูเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงขึ้น สามารถนําความรู ไปใชไดดีกวาและมีความคงทนของความเขาใจอยางลึกซึ้ง นอกจากนี้ยังทําใหผูเรียนมีความสนใจ กระตือรือรนในการเรียนมากขึ้น 2.2 ทฤษฎีการสรางความรูดวยตนเองโดยการสรางสรรคชิ้นงาน 2.2.1 แนวคิ ด พื้ น ฐานของทฤษฎี ก ารสร า งความรู ด ว ยตนเองโดยการ สรางสรรคชิ้นงาน ทฤษฎีการสรางความรูดวยตนเองโดยการสรางสรรคชิ้นงาน (Constructionism) ใชแนวคิดพื้นฐานเดียวกันกับทฤษฎีการสรางความรูใหมโดยผูเรียนเอง แตเพเพิรท (Papert) มี ความคิดตอเนื่องวา หากผูเรียนมีโอกาสไดสรางความรูและนําความคิดของตนเองไปสรางสรรค ชิ้นงานขึ้นโดยอาศัยสื่อและเทคโนโลยีที่เหมาะสม จะชวยทําใหความคิดนั้นเห็นเปนรูปธรรมที่ ชัดเจน เมื่อผูเรียนสรางสิ่งหนึ่งสิ่งใดขึ้นมาในโลก ก็หมายถึงการสรางความรูขึ้นในตนเอง ความรู ที่สรางขึ้นจะมีความหมายอยูคงทน และไมลืมงาย นอกจากนั้นผูเรียนจะสามารถถายทอดใหผูอื่น เขาใจความคิดของตนไดและความรูที่สรางขึ้น จะเปนฐานที่มั่นคงชวยใหผูเรียนสามารถสราง ความรูตอไปเรื่อย ๆ อยางไมมีที่สิ้นสุด (ทิศนา แขมมณี; และคนอื่นๆ. 2545: 24) และการเรียนรู จะเกิดขึ้นไดดีเมื่อผูเรียนมีสวนรวมในการสรางสิ่งที่มีความหมายตอตนเองและสรางสิ่งที่ผูเรียนชอบ และสนใจ ดังนั้นการที่ผูเรียนมีโอกาสไดเลือกวาจะสรางอะไรไดมากเทาใด ผูเรียนก็จะเต็มใจมีสวน รวมและทํางานนั้น นอกจากนั้นการที่ผูเรียนสามารถเชื่อมโยงสิ่งที่ลงมือทําไดเทาใด ผูเรียนก็จะ สามารถเชื่อมโยงความรูใหมเขากับความรูเดิมหรือประสบการณเดิมมากขึ้นเทานั้น และจะเปน ความรูที่มีความหมายและยาวนาน (ชัยอนันต สมุทวณิช. 2541)
42 2.2.2 การประยุกตใชทฤษฎีในการเรียนการสอน ทิศนา แขมมณี และคนอื่นๆ (2545: 24) ไดอธิบายวา กระบวนการสอนตาม ทฤษฎีการสรางความรูดวยตนเองโดยการสรางสรรคชิ้นงาน มีดังนี้ 1. ครูควรสงเสริมใหผูเรียนสรางสาระการเรียนรูและผลงานตาง ๆ ขึ้นดวยตนเอง โดยครูจัดสภาพแวดลอม สื่อการเรียนรู และอํานวยความสะดวกตาง ๆ ใหแกผูเรียน 2. ครูควรสงเสริมการเรียนรู และการสรางความรูโดยใชสื่อและเทคโนโลยีที่ ทันสมัยเพราะสื่อเหลานั้นมีศักยภาพสูงในการพัฒนากระบวนการสรางความรูของผูเรียน หากไมมี สื่อดังกลาว การใชสื่อธรรมชาติและวัสดุทางศิลปะ เชน กระดาษ ดินเหนียว ไม พลาสติก โลหะ ของเหลือใชตาง ๆ ก็สามารถนํามาใชเปนวัสดุในการสรางความรูไดดีเชนกัน 3. ครูค วรสร างบรรยากาศที่ดีในการเรียนรู ซึ่งไดแก บรรยากาศที่ เ ป นมิต ร อบอุน ปลอดภัย สบายใจและบรรยากาศที่มีทางเลือกหลากหลายใหผูเรียนไดเลือกตามความสนใจ เพราะจะทําใหผูเรียนมีแรงจูงใจในการคิด การทําและการเรียนรูตอไป บรรยากาศที่สงเสริมการเรียนรูตามกระบวนการสรางความรูดวยตนเองโดยการ สรางสรรคชิ้นงาน ตามความคิดของ เพเพิรท (Papert) มีสวนประกอบหลักสําคัญ 3 ประการ คือ (ไผท สิทธิสุนทร. 2542: 18-19) 1. ทางเลือก (Choice) ตามแนวคิดของทฤษฎีกระบวนการสรางความรูดวย ตนเองโดยการสรางสรรคชิ้นงาน คือ การเรียนรูที่จะกระตุนพลังทางความคิดมากที่สุดจะเกิดขึ้น ตอเมื่อนักเรียนมีสวนรวมในการสรางสิ่งที่มีความหมายตอตนเองโดยไมมีใครมาคอยบงการ ฉะนั้น การที่เด็กมีโอกาสเลือกสรางสรรคสิ่งที่เขาสนใจ เด็กก็จะเรียนรูอยางเต็มใจและมีความสุข 2. ความหลากหลาย (Diversity) ในสภาพแวดลอมแหงการเรียนรู มีความหมาย หลัก ๆ อยู 2 ประการ คือ 2.1 ความหลากหลายของทักษะ หมายถึงการที่บุคคลมีทักษะแตกตางกัน หลายระดับ ทั้งที่มีความรูมากและความรูนอยเรียนอยูปนกัน หรืออาจหมายถึงการที่ผูเรียนมีอายุ แตกตางกันในชั้นเรียน การที่นักเรียนในชั้นเรียนมีความแตกตางกันไปจะสรางโอกาสใหคนที่มี ประสบการณนอยหรือความรูนอยกวา สามารถเรียนรูไดจากคนที่มีทักษะมากกวา สวนคนที่มี ทักษะมากกวาคนอื่นจะไดฝกทักษะและมีความรูเพิ่มมากขึ้นจากการไดชวยเหลือผูอื่น การที่แตละ คนสรางสิ่งที่แตกตางหลากหลาย จะเทากับเปนการชวยจุดประกายความคิดใหกับคนอื่น ๆ อีกดวย 2.2 ความหลากหลายของรู ป แบบ หมายถึ ง เมื่ อ มี ก ารสร า งชิ้ น งานที่ มี ความหมายขึ้นมา จะไมมีวิธีใดเปนวิธีที่ถูกตองในการทํา ตัวอยางเชน บางคนวางแผนการทํางาน ก อ นอย า งระมั ด ระวั ง และอาจมี ก ารปรั บ แผนบ า งในระหว า งการทํ า งาน วิ ธี นี้ เ ป น วิ ธี ก ารที่ มี ประสิ ท ธิ ภาพ แตไม ได เ ป นวิ ธี เ ดี ย วในการทํา งาน บางคนพอใจที่จะทํางานโดยไม ต องมีก าร วางแผน แตใชวิธีพูดคุยถามไถกันในขณะทํางานนั้น พิจารณาดูงานที่ทําไป ตัดสินใจวาจะทําอะไร
43 ตอไป รูปแบบแรกเปนการทํางานแบบ “นักวางแผน” สวนที่สองเปนแบบ “คิดไปทําไป” ในการ ทํางานสามารถใชไดทั้งสองรูปแบบแลวแตความถนัดของแตละคน 3. ความเปนกันเอง (Congeniality) บรรยากาศแหงมิตรภาพเปนสวนประกอบ สําคัญอีกสวนหนึ่งของสภาพแวดลอมในการเรียนรู ทั้งนี้ผูสอนยังควรใหเวลาที่พอเพียงแกเด็กใน การทํางาน ครูควรใหโอกาสเด็กไดลองผิดลองถูก บรรยากาศและสภาพแวดลอมของการเรียนรูที่ดี ควรเปดโอกาสใหผูเรียนไดมีความสัมพันธกับบุคคลอื่นที่มีความสนใจคลาย ๆ กันดวย การเปดโอกาสใหผูเรียนไดสรางความรูดวยตนเองนี้จะประสบผลสําเร็จไดมาก นอยเพียงใด มักขึ้นกับบทบาทของครู ครูจําเปนตองปรับเปลี่ยนบทบาทของตนใหสอดคลองกับ แนวคิด ครูจะตองทําหนาที่อํานวยความสะดวกในการเรียนรูใหแกผูเรียน ใหคําปรึกษาชี้แนะแก ผูเรียน เกื้อหนุนการเรียนรูของผูเรียนเปนสําคัญ ในดานการประเมินผลการเรียนรูนั้น จําเปนตอง มีการประเมินทั้งทางดานผลงาน (Product) และกระบวนการ (Process) ซึ่งสามารถใชวิธีการที่ หลากหลาย เชน การประเมินตนเอง การประเมินโดยครูและเพื่อน การสังเกต การประเมินโดยใช แฟมผลงาน เปนตน (ทิศนา แขมมณี. 2547: 98) จากหลักการทฤษฎีที่กลาวมา สรุปไดวาทฤษฎีการสรางความรูดวยตนเองโดย การสรางสรรคชิ้นงาน จะชวยใหผูเรียนมีโอกาสไดสรางความรูและนําความคิดของตนเองไป สรางสรรคชิ้นงานขึ้นโดยอาศัยสื่อและเทคโนโลยีที่เหมาะสม จะชวยทําใหความคิดนั้นเห็นเปน รูปธรรมที่ ชัดเจน เมื่ อผูเ รียนสรางสิ่งหนึ่งสิ่งใดขึ้นมา ก็หมายถึงการสรางความรูขึ้นในตนเอง ความรู ที่ ส ร า งขึ้ น จะมี ค วามหมายอยูค งทน และไม ลื ม ง า ย ส ว นการประเมิ น ผลการเรี ย นรู นั้ น จําเปนตองมีการประเมินทั้งทางดานผลงาน (Product) และกระบวนการ (Process) 2.3 การเรียนรูดวยตนเอง การเรียนรูดวยตนเอง (Self-directed Learning) เปนวิธีการเรียนที่นักการศึกษาให ความสําคัญและควรสงเสริมใหมีขึ้นในตัวผูเรียนตามเจตนารมณของการปฏิรูปการศึกษา เพราะ หากผูเรียนมีใจรักที่จะศึกษาคนควาจากความตองการของตนเองก็จะมีความตองการศึกษาตอเนื่อง ตอไปโดยไมตองมีใครบอก เกิดความอยากรูอยากเห็นไมมีที่สิ้นสุด ซึ่งจะนําไปสูการเปนผูเรียน ตลอดชีวิตอันเปนเปาหมายที่สําคัญของการศึกษา (สุวัฒน วัฒนวงศ. 2533) 2.3.1 ความหมายของการเรียนรูดวยตนเอง โนลส (Knowles. 1975) กลาววา การเรียนรูดวยตนเอง เปนกระบวนการซึ่ง ผูเรียนแตละคน มีความคิดริเริ่มดวยตนเอง (โดยอาศัยความชวยเหลือจากผูอื่น หรือไมตองการก็ ได) ผูเรียนจะทําการวิเคราะหความตองการที่จะเรียนรูของตน กําหนดเปาหมายในการเรียนรู แยกแยะ แจกแจง แหล ง ข อ มู ล ในการเรี ย นรู ทั้ ง ที่ เ ป น คนและอุ ป กรณ คั ด เลื อ กวิ ธี ก ารเรี ย นรู ที่ เหมาะสม และประเมินผลการเรียนรูนั้น ๆ การเรียนรูดวยตนเอง เปนการเรียนที่เกิดจากความสมัคร ใจของเด็ก มิใชการบังคับ
44 ไดสอน (Dixon. 1995) กลาววา การเรียนรูดวยตนเองเปนกระบวนการที่ผูเรียน วิเคราะหความตองการในการเรียนรูของตนเอง ตั้งเปาหมายในการเรียน แสวงหาผูสนับสนุน แหลงความรู สื่อการศึกษาที่ใชในการเรียนรู และประเมินผลการเรียนรูของตนเอง ผูเรียนอาจ ไดรับความชวยเหลือจากผูอื่นหรืออาจจะไมไดรับความชวยเหลือจากผูอื่นก็ได สมคิด อิสระวัฒน (2541: 38) กลาววา การเรียนรูดวยตนเองจะทําใหผูเรียนเปน บุคคลซึ่งมีความกระหายใครรู ใหสามารถเรียนรูเรื่องตาง ๆ ที่มีอยูไดมากที่สุด และจะดําเนิน การศึกษาอยางตอเนื่องทําใหเปนบุคคลในการเรียนรูตลอดชีวิต การเรียนรูดวยตนเองเปนแนวคิดที่ สนั บสนุนการเรี ยนรูตลอดชีวิตของสมาชิกในสังคมและสนั บสนุนสภาพ “สังคมแห งการเรียนรู” เปาหมายการเรียนรูดวยตนเอง คือการพัฒนาผูเรียนใหใฝเรียนรูตลอดชีวิตหลังสําเร็จการศึกษา จากความหมายดั ง กล าวสรุ ป ไดว า การเรี ย นรูด ว ยตนเอง คื อ วิ ธีก ารเรี ย นที่ ผูเรียนมีสวนรวมในกระบวนการเรียนของตนเองอยางตั้งใจและกระตือรือรน โดยผูเรียนวินิจฉัย ความตองการในการเรียนดวยตนเอง กําหนดเปาหมายในการเรียน วางแผนการเรียน ออกแบบ วิธีการและกิจกรรมการเรียน คนหาและเลือกแหลงทรัพยากรในการเรียน เลือกวิธีการและเกณฑ การประเมินการเรียน โดยเกิดจากแรงจูงใจ ความรับผิดชอบสวนบุคคล การบริหารตนเอง และ การควบคุมกิจกรรมการเรียนของตนเองทั้งในดานเนื้อหาและวิธีการเรียน โดยอาจจะไดรับหรือไม ไดรับความชวยเหลือจากผูอื่น อันจะนําไปสูการศึกษาอยางตอเนื่องทําใหเปนบุคคลที่พรอมจะ เรียนรูดวยตนเองตลอดชีวิต 2.3.2 หลักการการเรียนรูดวยตนเอง การเรียนรูดวยตนเอง มีหลักการดังนี้ (Knowles. 1975: 19–21) 1. การเรียนรูโดยพึ่งตนเองถือหลักวามนุษยมีศักยภาพที่จะพัฒนาตนสูความ เปนผูมีวุฒิภาวะสูง ซึ่งสามารถพึ่งพาตนเองได 2. ประสบการณของผูเรียนจะมีมากขึ้น ถาผูเรียนแสวงหาความรูดวยตนเอง 3. ผูเรียนมีความพรอมที่จะเรียนในสิ่งที่เห็นวาจําเปนและนําไปแกปญหาของตน ได และผูเรียนแตละคนมีความพรอมในการเรียนรูตางกัน 4. การเรียนรู ขึ้นอยู กับงานหรือปญหาหลัก ดังนั้นการจัดประสบการณ การ เรียนรูจึงอยูในลักษณะของโครงการหรือหนวยการเรียนเพื่อแกปญหา (Problem–solving Learning Project or Unit) 5. การเรียนรูมาจากแรงจูงใจภายใน เชน ความตองการบรรลุผลสําเร็จ (Self– esteem) ความอยากรูอยากเห็นของผูเรียน เปนตน ลักษณะสําคัญของการเรียนรูดวยตนเองประกอบดวย (Candy. 1991: 208) 1. ก า วไปตามความสะดวก โดยผู เ รี ย นเป น ผู กํ า หนดเวลา สถานที่ ที่ เ ห็ น ว า สะดวกและเหมาะสมกวา
45 2. มีการเลือก ผูเรียนเปนผูวางแผนการเรียน กําหนดวัตถุประสงคการเรียนรู ตามที่ตนตองการ 3. ผูเรียนกําหนดวิธีการเรียนดวยตนเอง เชน การศึกษาดวยตนเอง การเขาฟง การบรรยาย การอานหนังสือ การใชสื่อการเรียนการสอน ชุดการเรียนหนวยการเรียนการสอน บทเรียนโปรแกรม โปรแกรมคอมพิวเตอร 4. ผูเรียนกําหนดเนื้อหา ทั้งนี้ขึ้นอยูกับความสนใจ และความตองการของผูเรียน แตละคน การเรียนรูดวยตนเอง ผูเรียนมีบทบาทในการรับผิดชอบการเรียนรูของตนเอง โดยเริ่มจากการวางแผนการเรียน ปรึกษาผูสอนเพื่อใหผูสอนตรวจสอบแผน การขอคําแนะนําใน เรื่องวิธีการ และแหลงความรูที่ไปศึกษาคนควา โดยผูเรียนทําสัญญาการเรียน (Learning Contract) เพื่อเปนหลักประกันแกผูสอนวาผูเรียนจะดําเนินการตามแผนการเรียน และเปนแรงจูงใจที่ทําให ผูเรียนเกิดความรับผิดชอบตามที่สัญญาไวกับผูสอน (Buzzell; & Roman. 1988: 135) ในยุคสารสนเทศการเรียนดวยตนเองมีบทบาทมากขึ้น การเรียนดวยตนเองแบบ สบาย ๆ ง า ย ๆ อยู กั บ บ า นพร อ มที่ จ ะโต ต อบทางไกลกั บ ผู ส อน ผ า นเทคโนโลยี ก ารสื่ อ สาร โทรคมนาคม เครือขายคอมพิวเตอร รวมทั้งการเรียนกับสื่อสําเร็จรูปตาง ๆ กําลังจะเปนเรื่อง ธรรมดาเขาไปทุกที ในไมชาเราอาจไดเห็นตลาดประเภท “ตลาดวิชาอิเล็กทรอนิกส” เห็น “หางสรรพ วิทยาการ” เห็น “รานอาหารสมอง” หรือ “สวนอาหารความคิด” เกิดขึ้นพรอมใหคนเขาไปซื้อหา สินคาประเภทความรู หรือวิชาการเอาไปเรียนหรือ “บริโภค” เองที่บาน (เปรื่อง กุมุท. 2541: 18– 20) สรุปไดวาหลักการเรียนรูดวยตนเอง คือ การเรียนรูที่ผูเรียนไดริเริ่มการเรียนดวย ตนเอง รับผิดชอบตอการเรียนของตนเองดวยการตั้งเปาหมาย หาวิธีการไปสูการเรียนรูนั้นแลว ดําเนินการศึกษาคนควาความรูดวยตนเองจากการมีปฏิสัมพันธกับสิ่งแวดลอม มีการตรวจสอบและ ประเมินตนเองถึงผลการเรียนรูนั้น 2.3.3 ลักษณะการเรียนรูดวยตนเอง ลั ก ษณะของคนซึ่ ง มี ค วามพร อ มที่ จ ะเรี ย นไดด ว ยตนเองนั้ น มี ผู อธิ บ ายหลาย ลักษณะ กูกลิเอลมิโน (Guglielmino. 1978) อธิบายลักษณะของคนซึ่งมีความพรอมที่จะเรียนรูได ดวยตนเอง ดังนี้ 1. เปดโอกาสตอการเรียนรู ไดแก ความสนใจในการเรียน ชอบศึกษาคนควา จากหองสมุดมีความพยายามทําความเขาใจในเรื่องที่ยาก 2. มองตนเองวา เปนผูเรียนที่มีประสิทธิภาพ ไดแก ความสามารถที่จะเรียนเมื่อ ตองการเรียน รูวาเมื่อไรจะเรียน สามารถหาวิธีการเรียน และรูวาจะไปหาขอมูลที่ตองการไดที่ไหน 3. มีความคิดริเริ่ม และสามารถเรียนรูไดโดยอิสระ 4. มีความรับผิดชอบตอการเรียนรูของตนเอง
46 5. มีค วามรั กในการเรียน ไดแก ความสนุกสนานในการคนควา หรือมี ค วาม ปรารถนาที่จะเรียนรู 6. มีความคิดสรางสรรค 7. มองอนาคตในแงดี ไดแก มีความตองการที่จะเรียนรูตลอดชีวิต คิดวาปญหา เปนสิ่งที่ทาทายและรูวาตนเองตองการเรียนอะไรเพิ่มเติม 8. สามารถใชทักษะหาความรู และทักษะการแกปญหา สเคเจอร (Skager. 1978: 116–117) ไดอธิบายลักษณะของผูซึ่งเรียนรูดวยตนเอง ดังนี้ 1. ยอมรับตนเอง (Self-acceptance) เปนผูมีเจตคติในทางบวกตอตนเองเชื่อวา ตนสามารถทําได 2. สามารถวางแผนการเรียนรูดวยตนเอง (Planfulness) ตองมีลักษณะ 2.1 รูถึงความตองการในการเรียนของตน 2.2 กําหนดจุดประสงคที่เหมาะสม สอดคลองกับความตองการที่ตั้งไว 2.3 วางแผนวิ ธี ก ารทํ า งานที่ มี ป ระสิ ท ธิ ภ าพ เพื่ อ ให บ รรลุ วั ต ถุ ป ระสงค ที่ กําหนด 3. มีแรงจูงใจภายใน หมายถึง มีแรงจูงใจในการเรียนรูอยูในตัวเอง สามารถ เรียนรูไดโดยไมตองอาศัยสิ่งจูงใจภายนอก ผูที่มีแรงจูงใจในการเรียนจะมีการเรียนอยางตอเนื่อง เมื่อสําเร็จการศึกษาจากสถาบัน 4. มีการประเมินตนเอง สามารถที่จะประเมินตนเองไดวาจะเรียนไดดีแคไหน โดยอาจขอใหผูอื่นประเมินการเรียนรูของตนก็ได ซึ่งผูเรียนจะยอมรับการประเมินภายนอกก็ตอเมื่อ ผูประเมินมีอิสระในการประเมิน การประเมินสอดคลองกับสิ่งตาง ๆ ที่ปรากฏเปนจริงอยูในขณะนั้น 5. เปดกวางตอประสบการณ (Openness to Experience) การเขาไปศึกษา ประสบการณ ใ หม ๆ ดว ยความใคร รู ความอดทนต อ ความยุ ง ยากสั บ สน ความคลุ มเครือ มี แรงจูงใจในการทํากิจกรรมใหม ๆ ซึ่งจะทําใหเกิดประสบการณใหม 6. มีความยืดหยุนในการเรียนรู มีความเต็มใจที่จะเปลี่ยนแปลงเปาหมายหรือ วิ ธีก ารเรี ย นและใช ร ะบบการเข าถึ งป ญ หาโดยใชทั ก ษะการสํ า รวจ การลองผิ ด ลองถู ก ความ ลมเหลวในการเรียนจะนํามาปรับปรุงแกไขมากกวาที่จะลมเลิกหรือยอมแพ 7. เปนตัวของตัวเองมีอิสระในการเรียนรู (Autonomy) ผูเรียนที่ดูแลตัวเองได สามารถที่จะตั้งปญหากับมาตรฐานของระยะเวลาที่ใหวา ลักษณะใดที่มีคุณคาและเปนที่ยอมรับได 2.3.4 แนวทางการจั ด การเรี ย นการสอนเพื่ อให ผูเ รีย นเกิ ด การเรีย นรู ดว ย ตนเอง เมซิโรว (Mezirow. 1981: 22-23) ไดเสนอแนวทางการจัดการเรียนการสอน เพื่อใหผูเรียนเกิดการเรียนรูดวยตนเองไวดังตอไปนี้
47 1. จัดการเรียนการสอนที่คอย ๆ ลดการพึ่งพาของผูเรียนที่มีตอตัวผูสอนลง 2. ช ว ยให ผู เ รี ย นได เ ข า ใจถึ ง วิ ธี ก ารใช แ หล ง การเรี ย นรู โดยเฉพาะการดึ ง ประสบการณเดิมของผูเรียนมาใช สงเสริมใหมีปฏิสัมพันธกับแหลงเรียนรูรวมถึงผูรู 3. ชวยใหผูเรียนไดรูถึงความตองการในการเรียนรูของตนเอง 4. ใหผูเรียนเกิดความรูสึกรับผิดชอบตอการเรียน ดวยการใหระบุจุดประสงค การเรียนรู วางแผนและประเมินความกาวหนาในการเรียนของตนเอง 5. จัดประสบการณใหผูเรียนไดเรียนรูในเรื่องที่เกี่ยวกับปญหาใกลตัว เรื่องที่ ผูเรียนสนใจและเหมาะกับระดับความเขาใจของผูเรียน 6. กระตุ น ให ไ ด คิ ด วิ เ คราะห ตั ด สิ น ใจ ด ว ยการให มี ส ว นร ว มในการจั ด ประสบการณใหไดแสดงความคิดเห็นโดยผูสอนทําหนาที่เปนผูอํานวยความสะดวกในการเรียน ควรเปดโอกาสใหผูเรียนไดกําหนดทางเลือก 7. กระตุน ใหผูเ รี ยนได ตั ดสินใจผลงาน สะท อนตนเองและบูรณาการเข ากับ ประสบการณ 8. กระตุนใหผูเรียนไดมีการตรวจสอบความถูกตองถึงผลการเรียนรู เปนการ สรางลักษณะนิสัยในการเรียน 9. การกํ า หนดป ญ หา สถานการณ เ พื่ อ นํ า ไปสู บ ทเรี ย นควรเป น สิ่ ง ที่ มี ความสัมพันธกับผูเรียนมีสวนเกี่ยวของหรือเปนเรื่องราวที่สาธารณชนใหความสนใจ 10. เสริ ม แรงในด า นการรั บ รู ต นเอง ด ว ยการพั ฒ นาผู เ รี ย นให ก า วหน า ตาม ศักยภาพของแตละคน สรางบรรยากาศการเรียนดวยการใหขอมูลยอนกลับเพื่อกระตุนใหเกิดความ พยายาม หลีกเลี่ยงการแขงขันหรือตัดสินความสามารถของผูเรียน วิธีการที่เหมาะสมคือการใช กลุมสนับสนุนการเรียนสรางความไววางใจซึ่งกันและกัน 11. เนนการเรียนรูจากประสบการณ การมีสวนรวม วิธีการเรียนที่เหมาะสมคือ การใชวิธีการเรียนแบบใชสัญญาการเรียนหรือวิธีการเรียนโดยใชโครงงาน 12. สนับสนุนใหผูเรียนใชวิธีการเรียนที่มีคุณภาพ และปรับปรุงในสิ่งที่ตนเลือก ใหดียิ่งขึ้น โนลส (Knowles. 1975) ไดเสนอหลักการจัดการสอนเพื่อใหผูเรียนเกิดการเรียนรู ดวยตนเองไวดังตอไปนี้ 1. การใหผูเรียนมีสวนรวมในการเรียน รับผิดชอบรวมกันในกระบวนการเรียนรู จะชวยใหผูเรียนเกิดการเรียนรูไดดี 2. ในกระบวนการเรียนรู ควรเปดโอกาสและสงเสริมใหผูเรียนนําประสบการณ ความรู ทั ก ษะ เจตคติ แ ละค า นิ ย มต า ง ๆ ของตน เข า มาใช ใ นการทํ า ความเข า ใจสิ่ ง ใหม ประสบการณใหม 3. ในการจัดประสบการณการเรียนรูใหแกผูเรียน ควรเปดโอกาสใหผูเรียนได เลือกสิ่งที่เรียนและวิธีการเรียนดวยตนเอง
48 4. ในกระบวนการเรียนการสอน ครูควรเขาใจและสงเสริมความแตกตางระหวาง บุคคล ควรเปดโอกาสและสงเสริมใหผูเรียนไดพัฒนาคุณสมบัติเฉพาะตน ไมควรปดกั้นเพียงเพราะ เขาไมเหมือนคนอื่น 5. ในกระบวนการเรียนรู ควรเปดโอกาสและสงเสริมใหผูเรียนตัดสินใจดวย ตัวเอง ลงมือกระทํา และยอมรับผลของการตัดสินใจหรือการกระทํานั้น จากการศึกษาเอกสารที่เกี่ยวของกับทฤษฎีการเรียนรู สรุปไดวาการเรียนรูจะ เกิดขึ้นไดจะตองมีการจัดบรรยากาศและสภาพแวดลอมใหเหมาะสมกับการเรียนรู เชน การมี ทางเลือก (Choice) การมีความหลากหลาย (Diversity) และการมีความเปนกันเอง (Congeniality) นอกจากนี้ผูเรียนที่จะสามารถเรียนรูดวยตนเองไดดี จะตองมีความสมัครใจที่จะเรียน สามารถ จัดการกระบวนการเรียนรูไดดวยตนเอง และมีความกระตือรือรนที่จะเรียน โดยมีครูผูสอนเปนผู แนะนําและเปนที่ปรึกษาอยางใกลชิด และจะตองติดตามผลความกาวหนาในการเรียนของผูเรียนอยู เสมอ
3. การเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ต เมื่อศึกษาถึงเอกสารและตําราที่เกี่ยวของกับการเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ต พบวา การเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ต มีการใชชื่อเรียกที่แตกตางกันออกไป ไดแก e-Learning, Online Learning, Web-based Education, Web-based Instruction, Web-based Learning, Tele-learning, Virtual Classroom และ Virtual University (สกศ. 2544) ซึ่งไมวาจะใช ชื่ อ ใดก็ ต าม ก็ ยั ง คงมี ลั ก ษณะและวิ ธี ก ารที่ ค ล า ยกั น การจั ด การเรี ย นการสอนบนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ตถือไดวาเปนการเรียนการสอนในรูปแบบใหม ที่ใชเครือขายอินเทอรเน็ตเปนชองทางใน การถายทอดเนื้อหา เปนเครื่องมือในการเขาถึงขอมูลขาวสารและเปนเครื่องมือในการสรางองค ความรู (ประชิต อินทะกนก. 2541) การเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ตเปนการเปดโอกาส ใหผูเรียนสามารถเรียนไดทุกที่ทุกเวลา (Anywhere Anytime) โดยใชเครื่องมือที่สําคัญที่มีอยูใน อินเทอรเน็ตและเว็บ ไดแก กระดานขาว ไปรษณียอิเล็กทรอนิกส การประชุมทางไกล เปนตน สามารถเรียนไดทั้งแบบพรอมกันได (Synchronous Learning) และไมพรอมกันได (Asynchronous Learning) (บุปผชาติ ทัฬหิกรณ. 2544) สนับสนุนใหผูเรียนใฝหาความรูดวยตนเองอีกทั้งยัง สงเสริมใหผูเรียนไดมีโอกาสเขามารวมทํากิจกรรมตาง ๆ กับกลุมผูเรียนดวยกันเองและระหวาง ผูเรียนกับผูสอน (วิชุดา รัตนเพียร. 2548) สามารถนําไปสูการเรียนรูแนวใหมที่ใหผูเรียนไดมีการ เรียนรูดวยตนเอง (Self-direct Learning) เปนซึ่งกระบวนการที่ผูเรียนวิเคราะหความตองการในการ เรียนรูของตนเอง ตั้งเปาหมายการเรียนรู แสวงหาความรู ผูสนับสนุนและแหลงความรู รวมทั้ง ผูเรียนประเมินผลการเรียนดวยตนเอง (Dixon.1992) เปนการเพิ่มบทบาทใหแกผูเรียนใหมีการ แสวงหาความรู ด ว ยตนเองมากขึ้ น และทํ า ให บ ทบาทของครู ซึ่ ง ได เ ปลี่ ย นจากครู ผู ส อนเป น ผู ถายทอดใหความรูและเปนศูนยกลางของการเรียนรูกลายมาเปนผูเรียนเปนศูนยกลางของการเรียนรู
49 (Learning Center) (Zhao. 1998) การเรียนรูดวยตนเองจึงเปนเครื่องมือที่สําคัญสําหรับบุคคลใน การเรียนรูตลอดชีวิต (Knowles. 1975) 3.1 ความหมายของเครือขายอินเทอรเน็ต มีนักการศึกษาไดกลาวถึงความหมายของเครือขายอินเทอรเน็ต ไวดังนี้ อธิปตย คลี่สุนทร (2541) ไดใหความหมายของเครือขายอินเทอรเน็ตวาเปนเสมือน ระบบเครือขายทางเดินขอมูลสารสนเทศซึ่งมีระบบเชื่อมโยง และมีระบบแจกจายจากแตละจุดยอย เล็ก ๆ ไปยังจุดใหญ หรือจากจุดใหญไปยังจุดยอยซึ่งเปรียบเสมือนการรวมหองสมุดของสรรพวิชา และตําราตาง ๆ มาไวใชดวยกัน ระบบนี้ยังถือเปนการทดสอบความสามารถของมนุษยในการ พัฒนาระบบใหญมหาศาล ที่เปนระบบเปดเพื่อครอบคลุมผูใชทั่วโลก ถนอมพร เลาหจรัสแสง (2540) กลาววา เครือขายอินเทอรเน็ต คือ เครือขายของ เครือขายคอมพิวเตอรที่เชื่อมโยงคอมพิวเตอร (ทั้งที่อยูในองคกรรัฐ และเอกชน) ทั่วทุกมุมโลกเขา ดวยกัน ภายใตมาตรฐานการเชื่อมโยงคอมพิวเตอรเพื่อการแลกเปลี่ยนและสงผานขอมูล การ ทํางานของเครือขายอินเทอรเน็ตนั้นไมมีใครหรือองคกรกลางใดองคกรหนึ่งเปนเจาของ การเขาเปน สวนหนึ่งของเครือขายทําไดโดยการขอเชื่อมโยงเครื่องคอมพิวเตอรเขากับเครือขายใดเครือขายหนึ่ง ที่เปนสวนหนึ่งของเครือขายอินเทอรเน็ตอยูแลว เมื่อมีเครื่องเชื่อมตอแลวก็จะสามารถใชบริการบน เครือขายอินเทอรเน็ตได กิดานันท มลิทอง (2539) กลาววาเครือขายอินเทอรเน็ต คือ ระบบของการเชื่อมโยง ขายงานคอมพิวเตอรขนาดใหญมากครอบคลุมไปทั่วโลก เพื่ออํานวยความสะดวกในการใหบริการ การสื่อสารขอมูล เชน การบันทึกเขาระยะไกล (Remote Login) การถายโอนแฟม ไปรษณีย อิเล็กทรอนิกส และกลุมอภิปราย เครือขายอินเทอรเน็ตเปนวิธีการเชื่อมโยงขายงานคอมพิวเตอรที่ มีอยูใหขยายออกไปอยางกวางขวางเพื่อการเขาถึงของแตละระบบที่มีสวนรวมอยู พรทิพย โลหเลขา (2537) กลาววา เครือขายอินเทอรเน็ต คือ ระบบเครือขาย คอมพิวเตอรที่ใหญที่สุดของโลก เปนกระบวนการสื่อสารขอมูลทางสาย (Online) ระหวาง คอมพิวเตอรตางระบบและตางชนิด รวมกับสายเคเบิ้ลและผูใชจํานวนมาก อาศัยซอฟตแวรและ เครื่องชวยสื่อสารตาง ๆ ในแงของวิชาการ เครือขายอินเทอรเน็ต คือ เครือขายคอมพิวเตอรที่ สื่ อสารกั นโดย ทีซีพี/ไอพี ซึ่งหมายถึง กฎเกณฑ ที่ค อยควบคุ ม กระบวนการสงขา วสารไปมา ระหวางคอมพิวเตอรหลายรอยชนิดที่อยูบนเครือขายอินเทอรเน็ต การมีทีซีพี/ไอพี ใชรวมกัน ผูใช สามารถเชื่อมโยงคอมพิวเตอรของตนกับเครือขายใดก็ไดบนเครือขายอินเทอรเน็ต เพื่อติดตอกับ ผูอื่น หรือเพื่อสื่อสารกับซอฟตแวรของแตละเครือขายบนระบบเครือขายอินเทอรเน็ต ความหมายของเครือขายอินเทอรเน็ตจากนักการศึกษาหลาย ๆ ทาน สามารถสรุปได วา ระบบเครือขายอินเทอรเน็ต คือ เครือขายของเครือขายคอมพิวเตอรที่มีขนาดใหญที่สุดในโลก โดยการเชื่อมโยงระหวางระบบเครือขายจํานวนมหาศาลทั่วโลกเขาดวยกัน ภายใตหลักเกณฑหรือ การใชมาตรฐานเดียวกัน ใชโปรโตคอลเดียวกัน ซึ่งโปรโตคอลก็คือขอตกลงที่เปนสื่อกลาง ในการ
50 สื่อสารคอมพิวเตอรที่ติดตอกันเปนระบบเครือขาย และแตละระบบเครือขายก็เชื่อมตอกันทั่วโลกซึ่ง จะทําใหผูคนสามารถเชื่อมตอ แลกเปลี่ยนขอมูลถึงกันไดโดยสะดวกรวดเร็ว ไมวาขอมูลเหลานั้น จะอยูในรูปแบบใด ๆ อาจจะเปนตัวอักษร ขอความ หรือเสียง และประโยชนเพื่ออํานวยความ สะดวกในการใหบริการสื่อสารขอมูล เชน การบันทึกเขาระยะไกล การถายโอนแฟม ไปรษณีย อิเล็กทรอนิกส และกลุมอภิปราย เปนตน เครือขายอินเทอรเน็ตเปนวิธีในการเชื่อมโยงขายงาน คอมพิวเตอรที่มีอยูใหขยายออกไปอยางกวางขวาง เพื่อการเขาถึงแตละระบบที่มีสวนรวมอยู 3.2 ความเปนมาของอินเทอรเน็ต เครือขายอินเทอรเน็ตเกิดในชวงยุคสงครามเย็นระหวางกลุมประเทศคอมมิวนิสตและ สหรัฐอเมริกา หากมีการทําลายสถานที่ตั้งมั่นขอมูล ขอมูลที่เก็บไวในเครื่องคอมพิวเตอรสามารถ จัดสงไปยังเครื่องอื่น ๆ ในสถานที่ตาง ๆ กัน และการสื่อสารติดตอก็จะไมถูกตัดขาดหรือทําลายไป ทั้งหมด เมื่อยุคของสงครามเย็นยุติลงในป ค.ศ.1969 (พ.ศ.2512) หนวยงานอารพา (ARPA: Advanced Research Project Agency) ไดพัฒนาโครงการสื่อสารโดยใชเครือขายคอมพิวเตอรใน กลุมนักวิจัย ตอมาหนวยงานหลักทางการศึกษาเอ็น เอส เอฟ (NSF: National Science Foundation) ไดมีโครงการสนับสนุนการจัดตั้งซูเปอรคอมพิวเตอรเปนเซิรฟเวอรไวที่มหาวิทยาลัย 5 แหง และจัดตั้งเปนเครือขายรูจักกันในนามเครือขายเอ็น เอส เอฟ (NSFNet) ในฐานะหนาที่ที่ เรียกวาสันหลังหลักหรือแกน (Backbone) จึงถือไดวาเครือขายเอ็น เอส เอฟ เปนเครือขาย การศึกษาแหงแรก ซึ่งสถาบันการศึกษาไดรวมใชเครือขายกันอยางกวางขวางจนกระทั่งเครือขาย เอ็น เอส เอฟ ไมสามารถรับหนาที่เปนเครือขายหลักไดอีกตอไป และตอมาไดมีอีกหลายเครือขาย ทําหนาที่ดังกลาว หลังจากนั้นการใชเครือขายอินเทอรเน็ตเปนชองทางในการสื่อสารจึงแพรหลาย มากขึ้นในกลุมหนวยงานการศึกษาและกระจายถึงภาคเอกชน อินเทอรเน็ตในประเทศไทย เริ่มตนขึ้นในป พ.ศ.2530 สถาบันเทคโนโลยีแหงเอเชีย (Asian Institute of Technology) และมหาวิทยาลัยสงขลานครินทรไดแลกเปลี่ยนไปรษณีย อิเล็กทรอนิกสกับมหาวิทยาลัยเมลเบิรน ประเทศออสเตรเลีย ขณะนั้นใชวิธีการหมุนโทรศัพทขาม ประเทศ (Dial-up Networking) โดยใชโปรโตคอลเอ็ม เอส เอช (MSH: Message Handling Services) ในชวงเวลานี้ไดมีการจัดตั้งศูนยเนคเทค (Nectec: National Electronics and Computer Technology Center) ทําหนาที่สนับสนุนสงเสริมการจัดตั้งเครือขาย ตอมาในป พ.ศ.2535 ศูนยเนคเทค ไดรวมกับสถาบันการศึกษาอีก 5 แหง คือ จุ ฬ าลงกรณ ม หาวิ ท ยาลั ย สถาบั น เทคโนโลยี แ ห ง เอเชี ย มหาวิ ท ยาลั ย ธรรมศาสตร มหาวิ ท ยาลั ย สงขลานคริ น ทร และมหาวิ ท ยาลั ย เกษตรศาสตร จั ด ตั้ ง เครื อ ข า ยชื่ อ ไทยสาร (THAIsarn - ThaiSocail/Scientific, Academic and Research Network) และเปดสายเชา (Leased-line) เพื่อเขาสูเครือขายอินเทอรเน็ตแทนการหมุนโทรศัพทขามประเทศ ในเวลาใกลเคียง กั น สถาบั น การศึ ก ษาอี ก 4 แห ง คื อ จุ ฬ าลงกรณ ม หาวิ ท ยาลั ย มหาวิ ท ยาลั ย เชี ย งใหม
51 มหาวิทยาลัยอัสสัมชัญ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร ไดจัดตั้งกลุมเครือขาย ชื่อ ไทยเน็ต (Thainet) และเปดเครือขายสูอินเทอรเน็ต เวลาของการเปลี่ยนแปลงที่สําคัญคือในชวงป พ.ศ.2538 สถาบันอุดมศึกษาหลาย แห ง ได เ ป ด ให นิ สิ ต นั ก ศึ ก ษาเข า สู เ ครื อ ข า ยโดยไม เ สี ย ค า ใช จ า ยพร อ มกั น นั้ น กลุ ม ผู ใ ห บ ริ ก าร อินเทอรเน็ตเพื่อการคาก็เริ่มเปดใหบริการเขาสูอินเทอรเน็ตใหกับประชาชนทั่วไปผูใหบริการเขาสู อินเทอรเน็ต (Internet Service Provider) รายแรก ๆ ไดแก บริษัท International Thailand Services และบริษัท KSC จากนั้นความตื่นตัวในการใชอินเทอรเน็ตก็ไดเริ่มตนขึ้นในประเทศไทย (ใจทิพย ณ สงขลา. 2547: 1-2) 3.3 รูปแบบการใหบริการบนเครือขายอินเทอรเน็ต อินเทอรเน็ต เปนเครือขายคอมพิวเตอรที่เชื่อมตอกันไปทั่วโลก มีผูเขามาใชบริการ มากมาย ด ว ยเหตุ นี้ ลั ก ษณะการให บ ริ ก ารจึ ง เกิ ด ขึ้น อยา งหลากหลายรู ป แบบเพื่ อ สนองความ ตองการของผูใช โดยสามารถสรุปรูปแบบการใหบริการบนเครือขายอินเทอรเน็ต ดังนี้ (กิดานันท มลิทอง. 2548: 245-247) 1. เวิลดไวดเว็บ (World Wide Web: WWW) หรือที่เรียกกันสั้น ๆ วา “เว็บ” เปน การสืบคนสารสนเทศที่อยูในอินเทอรเน็ตในระบบสื่อหลายมิติ สารสนเทศที่เสนอจะมีทุกรูปแบบทั้ง ในลักษณะของตัวอักษร ภาพนิ่ง ภาพเคลื่อนไหว และเสียง นอกจากนี้เวิลดไวดเว็บยังรวมการใช งานอื่น ๆ เขาไวดวย เชน ไปรษณียอิเล็กทรอนิกส การถายโอนแฟม การพูดคุยสด กลุมอภิปราย การคนหาไฟล ฯลฯ การเขาสูเวิลดไวดเว็บจะตองใชโปรแกรมทํางาน เชน Internet Explorer และ Netscape Navigator เปนตน 2. ไปรษณียอิเล็กทรอนิกส (Electronic-mail: E-mail) หรือที่เรียกสั้น ๆ วา “อีเมล” เปนการรับสงขอความผานเครือขายคอมพิวเตอร โดยสามารถใชทั้งแบบบนเว็บหรือไมก็ได ผูใช สามารถสงขอความจากเครือขายที่ตนใชอยูไปยังผูรับอื่น ๆ ในเครือขายเดียวกันหรือขามเครือขาย อื่นในอินเทอรเน็ตไดทั่วโลกในทันที นอกจากขอความที่เปนตัวอักษรแลว ยังสามารถสงไฟลภาพ และเสียงรวมไปดวยไดเพื่อใหผูรับไดอานทั้งตัวอักษร ดูภาพนิ่ง และภาพเคลื่อนไหว รวมทั้ง เสียงพูดหรือเสียงเพลงประกอบดวย 3. การถายโอนไฟล (File Transfer Protocol: FTP) เปนการถายโอนไฟลขอมูล ประเภทตาง ๆ เชน ไฟลขาว ไฟลภาพ ไฟลเสียงเพลง ฯลฯ จากคอมพิวเตอรเครื่องอื่นดาวน โหลดไวในคอมพิวเตอรของเรา หรือจะอัพโหลดขอมูลจากคอมพิวเตอรของเราสงไปที่เครื่องบริการ เพื่อใหผูอื่นนําไปใชไดเชนกัน 4. กลุมอภิปรายหรือกลุมขาว (Newsgroup) เปนการรวมกลุมของผูใชอินเทอรเน็ตที่ มีความสนใจในเรื่องเดียวกันเพื่อสงขาวหรืออภิปรายแลกเปลี่ยนความคิดเห็นในเรื่องที่สนใจนั้น กลุมอภิปรายนี้จะอยูในกระดานขาว (Bulletin Board), เว็บบอรด (Webboard) หรือในยูสเน็ต (UseNet) ก็ได
52 5. การสนทนาในเครือขาย (Internet Relay Chat: IRC) เปนการสนทนาสดที่ผูใช ฝ า ยหนึ่ ง สนทนากั บ ผู ใ ช อี ก ฝ า ยหนึ่ ง โดยมี ก ารโต ต อบกั นทั น ที แ บบประสานเวลาโดยการพิ ม พ ขอความหรือใชเสียง หรือจะใชทั้งเสียงและเห็นภาพผูรวมสนทนาดวย โดยอาจสนทนาเปนกลุม หรือระหวางบุคคลเพียง 2 คนก็ได การสนทนาในรูปแบบนี้เปนที่นิยมใชกันมาก เนื่องจากสามารถ เปนการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นพูดคุยกันไดทันทีในเวลาจริงทําใหไมตองรอคําตอบเหมือนกับการ สงทางไปรษณียอิเล็กทรอนิกส หากมีการใชซอฟตแวร เชน Microsoft NetMeeting จะสามารถใช กระดานขาวเพื่อเขียนขอความหรือวาดภาพกราฟกเพื่อชวยในการสื่อสารรวมกันได 6. การประชุมบนอินเทอรเน็ต (Internet Conference) เปนการสื่อสารแบบประสาน เวลาเชนเดียวกับการสนทนาสดแตจะเปนการประชุมทางไกลดวยภาพและเสียงบนจอมอนิเตอรของ คอมพิวเตอรในรูปแบบที่เรียกวา “Web Conference” โดยอาจสื่อสารเฉพาะบุคคลหรือเปนกลุมก็ได ผูใชทั้งสองฝายตองมีไมโครโฟนสําหรับพูดและมีกลองดิจิตอลหรือเว็บแคมเพื่อสงภาพดวย การ ประชุมรูปแบบนี้จะประหยัดคาใชจายมากกวาการใชการประชุมทางไกลดวยวีดิทัศน 7. สิ่งพิมพอิเล็กทรอนิกส (Electronic Publisher) เปนการบรรจุเนื้อหาและภาพที่ลง พิมพในสิ่งพิมพลงในเว็บไซตเพื่อใหผูใชอินเทอรเน็ตไดอาน นอกจากสิ่งพิมพในเชิงการคาแลวยังมี เอกสาร วิท ยานิ พนธ และตําราวิ ชาการที่พิมพ เปนเล มไวแลวบรรจุล งบนอิ นเทอรเน็ตเพื่อให คนควาหาความรูดวย สิ่งพิมพอิเล็กทรอนิกสเหลานี้จะเรียกกันหลายชื่อ เชน “e-magazine”, “ejournal” และ “e-text” เปนตน 8. รายชื่อสงอีเมล (Mailing Lists หรือที่รูจักกันในชื่อ “Listserv”) เปนการสื่อสาร แบบตางเวลาที่จะสงอีเมลโดยอัตโนมัติไปยังบุคคลตาง ๆ ที่สมัครรับขอมูลขาวสารและมีชื่ออยูใน รายการ การสงในลักษณะนี้จะชวยประหยัดเวลาสําหรับผูสงทําใหสงอีเมลไปยังบุคคลจํานวนมาก ไดในเวลาเดียวกันและผูรับที่มีรายชื่ออยูในรายการจะไดรับอีเมลเหมือนกันพรอม ๆ กัน 9. สมุดรายชื่ อ เปนการตรวจหาชื่อและที่อยูของผูที่เราตองการจะติดตอดวยใน อินเทอรเน็ต โปรแกรมในการคนหาที่นิยมใชกัน ไดแก Finger และ Whois เปนตน 10. การขอเขาใชระบบจากระยะไกล เปนโปรแกรมที่ใชในอินเทอรเน็ตเพื่อการขอเขา ใชระบบจากระยะไกล โปรแกรมหนึ่งที่รูจักกันดี คือ เทลเน็ต (Telnet) การใชเทลเน็ตจะเปนการให ผูใชสามารถเขาไปใชทรัพยากรหรือขอใชบริการจากคอมพิวเตอรเครื่องอื่นได และใหคอมพิวเตอร เครื่องนั้นทําหนาที่ประมวลผลโดยผูใชปอนคําสั่งผานคอมพิวเตอรของตนแลวจึงสงผลลัพธกลับมา แสดงบนหนาจอภาพ 11. การค น หาไฟล เนื่ อ งจากอิ น เทอร เ น็ ต เป น ระบบขนาดใหญ ที่ ค รอบคลุ ม กวางขวางทั่วโลก โดยมีไฟลขอมูลตาง ๆ มากมายหลายลานไฟลบรรจุอยูในระบบเพื่อใหผูใช สามารถสืบคนใชงาน เว็บไซตที่ใหบริการคนหาไฟลและทรัพยากรบนเว็บที่นิยมใชกันมากใน ปจจุบัน คือ www.google.com และ www.yahoo.com จะมีเว็บเพจที่เปนหัวขอเรื่อง ภาพ และกลุม สนทนา เพื่อใหผูใชสามารถเชื่อมโยงไปยังสวนที่ตองการได
53 3.4 องคประกอบของระบบการเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ต การเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ตตองอาศัยการดําเนินการอยางเปนระบบ เนื่องจากการดําเนินการตองมีความเกี่ยวของกันหลายฝาย ในการจัดระบบการเรียนการสอนบน เครือขายอินเทอรเน็ตนั้น อยางนอยที่สุดควรประกอบไปดวยสวนประกอบที่สําคัญ 7 สวน คือ (สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. 2547) 1. กระบวนการจัดการเรียนรู (Learning Process) ประกอบดวย การวิเคราะห หลักสูตร กําหนดผลการเรียนรูที่คาดหวังหรือจุดประสงคการเรียนรู กําหนดเนื้อหา กําหนดกิจกรรม การวัดและประเมินผลการเรียนรู ซึ่งรวมแลวอาจหมายถึงตัวหลักสูตรและการจัดการเรียนรูของ สถานศึกษานั่นเอง ในสวนนี้เปนหนาที่รับผิดชอบของครูผูสอนโดยตรง 2. ระบบเครือขาย (Network) ประกอบดวยการวางระบบเครือขายภายใน (Intranet) และระบบเครือขายภายนอก (Internet) ใหเชื่อมโยงทั่วถึงกัน การจัดการเกี่ยวกับระบบเครือขายของ สถานศึกษาจะตองมีความสัมพันธสอดคลองกับระบบโครงสรางพื้นฐาน (Infrastructure) ดาน ICT ของประเทศดวย โดยอยูในความรับผิดชอบของฝายคอมพิวเตอรหรือผูดูแลระบบ 3. สื่อการสอน (Instructional Media) ประกอบดวยสื่อที่ใชการเรียนรูชนิดตาง ๆ ซึ่ง ในที่นี้หมายถึง สื่อที่ใชการถายทอดเนื้อหาโดยผานระบบอิเล็กทรอนิกสโดยเฉพาะ ที่สามารถ นําเสนอผานระบบเครือขายคอมพิวเตอรไดโดยสะดวก ซึ่งผลิตโดยครูผูสอนและอาจมีฝายอื่น ๆ รวมดวย 4. การติดตอสื่อสาร (Communication) ประกอบดวยวิธีการติดตอสื่อสารแบบตางๆ ระหวางผูสอนกับผูเรียนเพื่อใหการเรียนการสอนประสบผล การติดตอสื่อสารมีทั้งระบบปด เชน จดหมายอิเล็กทรอนิกส, เว็บแคม (Web Cam) หรือระบบเปด เชน กระดานขาว กระดานสนทนา และการประชุมทางไกล เปนตน การเลือกวิธีสื่อสารที่เหมาะสมจะพัฒนาการเรียนรูของผูเรียนได อยางมีประสิทธิภาพ 5. บุคลากรที่เกี่ยวของ (Personnels) ประกอบดวย ผูบริหารสถานศึกษาซึ่งเปน ผูดูแลนโยบาย สนับสนุนและควบคุม ผูดูแลระบบเปนผูจัดการระบบ ผูพัฒนาโปรแกรม ครูผูสอน และชางเทคนิคเปนผูผลิต หรืออาจรวมถึงผูเชี่ยวชาญในสาขาอื่น ๆ รวมดวย เชน นักวิเคราะหและ ออกแบบระบบการสอน นักออกแบบสื่อการนําเสนอ และผูเชี่ยวชาญเฉพาะสาขาวิชา เปนตน 6. ผูเรียน (Learners) จะตองมีความพรอมที่จะเรียนรูผานระบบเครือขาย โดยมี ความรูความสามารถดานคอมพิวเตอรขั้นพื้นฐานพอสมควร เกี่ยวกับการใชอินเทอรเน็ตในการ สืบคน การใชคอมพิวเตอรในการจัดทําเนื้อหา ขอมูล การนําเสนองาน และการติดตอสื่อสาร 7. แหลงเรียนรู (Resources) ซึ่งครูผูสอนจะตองศึกษา จัดหา เตรียมไวในระบบ สําหรับผูเรียนใหสามารถศึกษาและสืบคนไดโดยสะดวก ในปจจุบันแหลงเรียนรูมีอยูกวางขวาง มากมาย และหลากหลายเพียงพอตอการเรียนรูโดยที่ผูสอนไมจําเปนตองเปนผูผลิตเนื้อหาตางๆ
54 ทั้งหมดเพียงแตครูผูสอนควรไปศึกษาแหลงเรียนรูตาง ๆ ไวกอนเพื่อที่จะแนะนําผูเรียนไดอยาง เหมาะสม 3.5 การใชเครือขายอินเทอรเน็ตเพื่อการศึกษา เครือขายอินเทอรเน็ตเขามามีบทบาทในการเรียนการสอนทั้งในและนอกหองเรียนเปน อยางมาก อินเทอรเน็ตจึงเปนสิ่งที่มีประโยชนในวงการศึกษาเปนอยางนานัปการ ประโยชนของ เครือขายอินเทอรเน็ต ในทางการศึกษามีดังนี้ อธิปตย คลี่สุนทร (2540: 12) ไดกลาวถึงประโยชนของเครือขายอินเทอรเน็ตดาน การศึกษาวา เครือขายอินเทอรเน็ตมีประโยชนสําหรับการศึกษาในการชวยเสริมสรางคุณภาพและ ความเสมอภาคทางการศึกษาหลายประการดังนี้ 1. ครู อาจารย สามารถพัฒนาคุณภาพบทเรียน หรือแนวคิดในสาขาวิชาที่สอน โดยการเรียกดูจากสถาบันอื่น ไมวาจะเปนเนื้อหาทางดานวิชาการ คูมือครู แบบฝกหัด ซึ่งบาง เรื่อ งสามารถคั ด ลอกมาใช ไ ด ทันที เนื่ องจากผู ผลิ ต ผู คิดเดิ ม แจงความจํา นงให ส าธารณชน นําไปใชได (Public domain) ในทางกลับกัน ครูอาจารยที่มีแนว วิธีสอน คูมือการสอนที่นาสนใจ และคาดวาจะสรางความเขาใจไดดีกวาผูอื่น ก็สามารถนําเรื่องราวดังกลาวผานเว็บเพจของสถาบัน ตนเองเพื่อใหผูอื่นศึกษาและนําไปใชงานได 2. นักเรียน นักศึกษา สามารถเขาถึงการเรียนการสอนของครู อาจารย ในตาง สถาบัน สามารถคนหาขอมูล สาระความรูที่หองสมุดของตนเองยังไมมี เชน บทความ รูปภาพนิ่ง ภาพเคลื่อนไหว เอกสารอางอิงที่เกี่ยวของกับการเรียน เปนตน นอกจากนี้ ยังเกิดการเรียนรูดวย ตนเองผานบทเรียนสําเร็จรูป การแลกเปลี่ยนความรูกับเพื่อนนักเรียนทั้งในสถาบันเดียวกันและตาง สถาบันดวย 3. การติดตาม ถายโอน และแลกเปลี่ยนขอมูลการบริหารจัดการ (MIS) เพื่อชวยให อาจารยประจําชั้น ประจําวิชา หรือฝายบริหาร ไดติดตามแลกเปลี่ยนถายโอนขอมูลตามความ จําเปนเพื่อดูแลใหนักเรียนหรือครู อาจารย สามารถพัฒนาตนเองไดสูงสุดตามศักยภาพของตน เชน ทะเบียนประวัตินักเรียน การเลือกเรียน ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ขอมูลครู อาจารย คุณวุฒิ การอบรม ความรูความสามารถพิเศษ เปนตน 4. ครู อาจารย นั ก เรี ย น นั ก ศึ ก ษา จะมี ค วามสะดวกในการค น หาเรื่ อ งราวที่ เกี่ยวของกับความสนใจที่จะศึกษา วิเคราะห วิจัย โดยเฉพาะในสวนที่เปนงานวิจัยที่เกี่ยวของ ซึง่ มีผูศึกษาวิจัยไวแลว เพื่อนํามาอางอิงหรือเปนตนแบบในการศึกษาวิจัยตอไป 5. การขอใชเครื่องบริการ ที่มีประสิท ธิภาพสูงกวาในเครือขายอินเทอรเน็ตเพื่อ ประมวลผลการทํ า งาน เช น การคํ า นวณที่ ต อ งการความรวดเร็ ว และความซั บ ซ อ นสู ง ซึ่ ง สถานศึกษาบางแหงอาจมีเครื่องคอมพิวเตอรท่ีมีประสิทธิภาพไมเพียงพอที่จะทํางานในบางลักษณะ ก็สามารถทํางานบนเครื่องของตนเองสงงานประมวลผลหรือคํานวณไปใหเครื่องคอมพิวเตอรที่มี ประสิทธิภาพสูงกวาใหชวยทํางานนั้น ๆ ใหแลวสงกลับมายังจอคอมพิวเตอรของเจาของงาน
55 6. แลกเปลี่ยนความรู ความคิดเห็นดานศิลปะ วัฒนธรรมกับคนตางชาติ ตางภาษา ขนบธรรมเนียม และความเปนอยู เพื่อนําสวนที่ดีและเหมาะสมของบางสังคมมาใชในการเรียนการ สอน หรือประยุกตในชีวิตประจําวัน ถนอมพร เลาหจรัสแสง (2540–2541) ไดกลาวถึงคุณคาและความสําคัญของ กิจกรรมบนเครือขายอินเทอรเน็ต ดังนี้ 1. จากการสํารวจคุณคาทางการศึกษาของกิจกรรมบนเครือขายคอมพิวเตอรทั่ว สหรัฐอเมริกา โดยวิทยาลัยครูแบงคสตรีท พ.ศ. 2536 พบวา กิจกรรมบนเครือขายคอมพิวเตอร ชวยเป ดโลกกวางให กับ ผู เรี ยนกิ จกรรมการเรียนการสอนบนเครือขายมีผลใหผูเ รียนมีการรับ รู เกี่ยวกับสังคม วัฒนธรรมและโลกมากขึ้น ทั้งนี้เนื่องจากการมีเครือขายการศึกษา เชน เครือขาย อินเทอรเน็ต อนุญาตใหผูเรียนสามารถติดตอสื่อสารกับผูคนทั่วโลกไดอยางรวดเร็ว ไมวาจะเปนใน ลักษณะปฏิสัมพันธโตตอบในทันที เชน บริการหองสนทนาหรือไมทันทีก็ตาม เชน ไปรษณีย อิเล็กทรอนิกส เปนตน และยังอนุญาตใหผูเรียนสามารถสืบคนหรือเผยแพรขอมูลสารสนเทศจาก ทั่วโลกได โดยไมจํากัดเวลาวาขอมูลนั้นจะตองมาจากแหลงเดียวกันเสมอไป 2. สามารถจั ด หาขุ ม ทรั พ ย ข อ มู ล สารสนเทศมากมายมหาศาลแก ผู เ รี ย นใน ลักษณะที่สื่อประเภทอื่นๆ ไมสามารถทําได กลาวคือ ไมวาผูเรียนจะตองการคนหาขอมูลใน ลั ก ษณะใด เช น การค น หาหนั ง สื อ หรื อ อ า นบทคั ด ย อ จากห อ งสมุ ด ออนไลน การเข า ไปอ า น นิตยสารตางๆ วรรณกรรม ตํารา วารสารหรือเอกสารทางวิชาการบนเครือขาย การวางแผนงาน โครงการวิจัยเกี่ยวกับปญหากับผูเรียนที่อยูในสถาบันอื่นๆ ตางจังหวัดหรือตางประเทศก็สามารถใช เครือขาย อินเทอรเน็ตในการนํามาซึ่งขอมูลที่ตองการไดอยางงายดาย 3. มีผลกระทบของกิจกรรมตอทักษะการคิดอยางมีระบบ โดยเฉพาะทักษะการ วิเคราะหสืบคน การวิเคราะหขอมูล การแกปญหาและการคิดอยางอิสระ ทั้งนี้อาจเปนเพราะ ธรรมชาติของเครือขายเอื้ออํานวยใหผูเรียนเกิดการคิดเชิงวิเคราะหอยูเสมอ เพื่อแยกแยะวาขอมูล สารสนเทศใดเปนขอมูลที่มีสารประโยชนหรือไรประโยชน 4. สนับสนุนการสื่อสารและการรวมมือกันของผูเรียน ไมวาจะในลักษณะของผูเรียน รวมหองหรือตางหองบนเครือขายเดียวกัน นอกจากนี้ ผูเรียนที่ใชบริการขอมูลเครือขายก็จะตอง ทํางานรวมกับบรรณารักษหรือครูผูสอนอยางใกลชิดเพื่อใหไดมาซึ่งกลยุทธการสืบคนขอมูลที่มี ประสิทธิภาพ 5. สนับสนุนกระบวนการสหวิทยาการ (Interdisciplinary Approach) กลาวคือ ในการนําเครือขายมาใชเชื่อมโยงกับกิจกรรมการเรียนการสอนนักการศึกษาสามารถที่จะบูรณาการ การเรียนการสอนในวิชาตางๆ เขาดวยกันไดอยางเกี่ยวเนื่องและมีความหมาย 6. เปดโอกาสใหผูเรียนไดทํางานรวมกับผูอื่นซึ่งอาจมีความคิดเห็นแตกตางกัน จะ ทําใหผูเรียนมีโอกาสที่จะมองปญหานั้นๆ ไดหลายแงมุม
56 7. การที่เครือขายอินเทอรเน็ต อนุญาตใหผูเรียนสามารถเขาถึงผูเชี่ยวชาญ หรือ ผูใหคําปรึกษาและการที่ผูเรียนมีความอิสระในการเลือกศึกษาสิ่งที่ตนสนใจ ถือเปนแรงจูงใจสําคัญ อยางหนึ่งในการเรียนรูของผูเรียน กิดานันท มลิทอง (2548: 250-252) ไดกลาวถึง การใชอินเทอรเน็ตในการศึกษา สามารถทําไดหลายรูปแบบ ไดแก 1. การคนควา เนื่องจากอินเทอรเน็ตเปนเครือขายที่รวมเครือขายตาง ๆ มากมาย เขาไวดวยกัน จึงทําใหสามารถสืบคนขอมูลจากแหลงตาง ๆ ทั่วโลกได การสืบคนแหลงขอมูลนี้ สามารถทําไดโดยใชเว็บไซตตาง ๆ ในเวิลดไวดเว็บ เชน www.google.com และ www.yahoo.com เปนตน 2. การเรียนการสอนดวยอินเทอรเน็ต สามารถใชรูปแบบตาง ๆ ไดหลายวิธีการ เชน 2.1 การสอนบนเว็ บ โดยให ผู เ รี ย นเรี ย นเนื้ อ หาจากเว็ บ ไซต ที่ กํ า หนดไว ใ น ลักษณะวิชาเอกเทศ และแบบใชเว็บเสริมวิชาในหองเรียนหรือใหผูเรียนเรียนเพิ่มเติมที่บานดวย ตนเอง 2.2 การใหผูเรียนคนควาความรูจากเว็บไซตที่เกี่ยวของเพื่อนํามาเสริมการเรียน 2.3 การเสนอเนื้อหาบทเรียนโดยใชไปรษณียอิเล็กทรอนิกสเพื่อใหผูเรียนเปด อานเรื่องราวและภาพประกอบที่เสนอในแตละบทเรียน หรือการเสนอบทเรียนใหม 2.4 การสนทนาสดเพื่ อแลกเปลี่ยนขอมู ลความรู ระหวางผูสอนกับ ผูเ รียนหรือ ระหวางผูเรียนดวยกันเอง 2.5 การประชุมทางไกลดวยเสียงและภาพ เปนการเผยแพรการสอนของผูสอน ในสถาบันหนึ่งไปยังสถาบันอื่นที่อาจขาดแคลนผูสอนที่ชํานาญในวิชานั้น ๆ 2.6 การใชกลุมขาวหรือกลุมอภิปรายติดประกาศในเว็บบอรดเพื่อใหผูสนใจแสดง ความคิดเห็น 2.7 การใชบทเรียนซีเอไอบนเว็บเพื่อใหผูเรียนสามารถใชการเชื่อมโยงการเรียนรู ในลักษณะสื่อหลายมิติไดทั้งภายในบทเรียนเองและกับขอมูลบนอินเทอรเน็ต 2.8 การดาวนโหลดและการใช FTP ในการถายโอนบทเรียนจากผูสอนสูผูเรียน หรือถายโอนจากเว็บไซตตาง ๆ เพื่อความสะดวกในการเรียน 3. การติ ด ต อ สื่ อ สาร ผู ส อนและผู เ รี ย นสามารถใช อิ น เทอร เ น็ ต ในการเรี ย นและ ติดตอสื่อสารกันไดโดย 3.1 การใชไปรษณียอิเล็กทรอนิกสเพื่อสงงานที่ทําแลวไปยังผูสอน หรือผูเรียน จะถามคําถามที่ของใจจากการอานบทเรียนในเว็บไซต 3.2 กลุมผูเรียนดวยกันเองสามารถติดตอสื่อสารกันเพื่อทบทวนบทเรียนหรือ อภิปรายเนื้อหาเรื่องราวที่เรียนไปแลวไดโดยผานทางไปรษณียอิเล็กทรอนิกส กลุมสนทนา และ เว็บบอรด
57 3.3 การรับขาวสารขอมูลผานทางรายชื่อสงอีเมล (Mailing Lists) เพื่อความ สะดวกและทันตอเหตุการณ 3.4 การประชุมทางไกลดวยเสียงและภาพ เพื่อความสะดวกในการเชิญวิทยากร มาบรรยายโดยไมตองเสียเวลาเดินทาง หรือเพื่อการสื่อสารระหวางผูสอนและผูเรียนในสถาบัน ตาง ๆ รอบโลก 4. การศึกษาทางไกล สามารถใชไดในรูปแบบ ดังนี้ 4.1 ห อ งเรี ย นเสมื อ น เป น การส ง การสอนจากห อ งเรี ย นหรื อ ห อ งส ง ใน สถาบันการศึกษาไปยังหองเรียนอื่น ๆ ทั้งภายในสถานศึกษาเดียวกันหรือในสถานศึกษาตาง ๆ รอบโลกเพื่อใหสามารถเรียนไดพรอมกัน 4.2 สถาบันการศึกษาเสมือน ในลักษณะมหาวิทยาลัยเสมือนและโรงเรียนเสมือน โดยการใหผูเรียนลงทะเบียนเรียนกับสถาบันการศึกษาที่มีการสอนในรูปแบบนี้ และทําการเรียน และสื่อสารกับผูสอนผานทางอินเทอรเน็ต 5. การเรียนการสอนอินเทอรเน็ต เปนการฝกอบรมเพื่อใหผูใชคอมพิวเตอรสามารถ ใชโปรแกรมตาง ๆ เพื่อทํางานในอินเทอรเน็ตไดอยางมีประสิทธิภาพ 6. การประยุกตใชอินเทอรเน็ต เปนการใชอินเทอรเน็ตในกิจกรรมการเรียนการสอน เชน การจัดตั้งโครงการรวมระหวางสถาบันการศึกษาเพื่อแลกเปลี่ยนขอมูลหรือการสอนในวิชา ตาง ๆ รวมกัน การใหโรงเรียนตาง ๆ สรางเว็บไซตของตนขึ้นมาเพื่อเสนอสารสนเทศแกผูสอนและ ผูเรียนในโรงเรียนนั้น เปนตน ปรัชญนันท นิลสุข (2542: 19–23) ไดกลาวถึง รูปแบบของการใชเว็บเพื่อการสอน เชิงวิศวกรรม ก็จะมีแนวคิดการออกแบบเพื่อการสอนในลักษณะเดียวกับการออกแบบระบบการ สอนทั่วไป แตมีลักษณะที่เนนไปเฉพาะทางวิศวกรรม จึงควรมีกรอบแนวคิดที่ประกอบดวยศาสตร ในสองสาขามาผนวกกันนั่นคือ ศาสตรในมุมมองทางการศึกษากับศาสตรในมุมมองทางดาน วิศวกรรม โดยแบงเปน 2 สวน คือ สวนที่ 1 สวนที่เปนมุมมองดานการศึกษา (Education) มีองคประกอบ 4 ประการ คือ 1. เว็บเบสการสอน (Web-Based Instruction: WBI) ถือเปนเครื่องมืออยางหนึ่งที่จะ นํามาใชในการจัดการเรียนการสอนทางดานการศึกษา เรียกไดวา เว็บชวยสอน แตมีลักษณะที่ แตกตางไปจากคอมพิวเตอรชวยสอนหรือสื่อการสอนแบบอื่น ๆ เพราะเว็บชวยสอนก็มีคุณลักษณะ เฉพาะของตนเอง แตเว็บชวยสอนเองก็อยูในขอบเขตของเวิลดไวดเว็บในมุมมองทางการศึกษา 2. เวิลดไวดเว็บ (World Wide Web: WWW) ซึ่งหมายถึงเครื่องมือในการสืบคน ภายในระบบเครือขายหรืออินเตอรเน็ต ซึ่งในมุมมองทางการศึกษาถือวาเปนระบบสื่อสารทางไกลใน แบบเครือขายประเภทหนึ่ง ที่นักการศึกษาสามารถนํามาใชเพื่อประโยชนทางการศึกษาได แตตัว ระบบไมไดมีเนื้อหาหรือวิธีการเพื่อการสอนโดยตรง ดังนั้นเว็บเบสจึงเปนสวนหนึ่งของเวิลดไวดเว็บ ที่ทําหนาที่ในการจัดการสอนภายในเครือขายนี้
58 3. การศึกษาทางไกล (Distance Education) ในเมื่อเครื่องมือที่ใชเปนระบบเครือขาย ที่เชื่อมโยงไปยังสวนตาง ๆ ที่อยูไกลออกไปไดทั่วโลก นักการศึกษาจึงจัดรูปแบบของการใช เครื่องมือเพื่อจัดการศึกษาในลักษณะนี้วา เปนการจัดการศึกษาทางไกลโดยมีเวิลดไวดเว็บเปนสื่อ ในการนําขอมูลขาวสารไปยังผูรับ 4. การพัฒนาระบบการเรียนการสอน (Instructional Development) เมื่อเราตองการ ใชเว็บเพื่อการเรียนการสอนเชิงวิศวกรรม ในมุมมองของนักเทคโนโลยีการศึกษา เว็บเปนเครื่องมือ หนึ่งที่ตองสื่อสารในระบบเครือขายเวิลดไวดเว็บในลักษณะที่เปนการศึกษาทางไกล แตเว็บจะ กลายเปนสื่อในการเรียนรูไดก็ตอเมื่อไดออกแบบและจัดระบบใหเกิดการเรียนรูขึ้นภายในเว็บนั้น สภาพของเว็บจึงจะเรียกไดวา เว็บการสอน องคประกอบสุดทายในการบงบอกความเปนเว็บเพื่อ การสอนคือ เว็บนั้นตองไดรับการออกแบบและพัฒนาเพื่อใชในการเรียนการสอน สวนที่ 2 สวนที่เปนมุมมองทางดานวิศวกรรม ก็มีองคประกอบ 4 สวนเชนกันคือ 1. เว็บชวยสอน ซึ่งก็จะมีมุมมองในลักษณะที่เปนการใชเว็บ เพื่อนํามาใชในการเรียน การสอนเชนกันกับนักการศึกษา 2. เทคโนโลยีสารสนเทศ (Information Technology) เปนมุมมองที่เห็นไดวา ลักษณะของเว็บเพื่อใชในการสอนเปนการนําเอาระบบอินเทอรเน็ตมาใชในการสืบคนขอมูล โดยมุง ประเด็นเปนในแนวทางของเทคโนโลยีสารสนเทศ ซึ่งเปนเทคโนโลยีที่นําคอมพิวเตอรเขามาใชใน การจัดการศึกษาผานระบบอินเทอรเน็ต 3. การเรียนโดยการทําโครงการ (Project-based Learning) การเรียนรูในเชิง วิศวกรรมยอมที่จะเนนใหผูเรียนมีทักษะในเชิงวิศวกรรมในสาขาตาง ๆ ที่แตกตางกันไป แตใน มุมมองของทุกสาขาก็จะเนนในผูเรียนไดเรียนในลักษณะที่ทําจริง รูจริง แกปญหาจริง โดยพยายาม ใหเครื่องมือตาง ๆ ไดฝกผูเรียนอยางแทจริง 4. การจัดการศึกษาในแนวคิดของคอนสตัคชั่นนิสซึ่ม (Constructionism) เปน แนวคิดการจัด การศึกษาในแนวคิดของคอนสตัคติวิซึ่ม (Contructivism) ที่แยกตัวมาใหชัดเจนโดย เนนถึงการสรางที่เปนแนวคิดหลักสอดคลองกับการสอนเชิงวิศวกรรม โดยมุงที่การเรียนรูจะตอง เกิดขึ้นภายในตัวของผูเรียนเอง เปนการเรียนรูในแบบ Learning by doing ของจอหน ดิวอี้ ผูเรียน จะเปนศูนยกลางของการเรียนรู แนวคิดนี้จะจัดการสอนแบบโครงการ (Project-based Learning) โดยสรุ ป เครื อ ข า ยมี ป ระโยชน ใ นทางการศึ ก ษามากในด า นการสนั บ สนุ น การทํ า กิจกรรมตาง ๆ ที่โดยปกติแลวการเรียนการสอนในขั้นเรียนตามปกติไมสามารถทําได การเรียน การสอนบนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต เป น การเป ด โอกาสให ผู เ รี ย นสามารถเรี ย นได ทุ ก ที่ ทุ ก เวลา (Anywhere Anytime) โดยใชเครื่องมือที่สําคัญที่มีอยูในอินเทอรเน็ตและเว็บ ไดแก กระดานขาว ไปรษณียอิเล็กทรอนิกส การสนทนาบนเครือขาย การประชุมทางไกล และการคนหาไฟล เปนตน โดยใหผูเรียนเรียนเนื้อหาจากเว็บไซตที่กําหนดไว การใชไปรษณียอิเล็กทรอนิกสเพื่อสงงานที่ทํา แลวไปยังผูสอนหรือผูเรียนจะถามคําถามที่ของใจจากการอานบทเรียนในเว็บไซต การสนทนาสด เพื่อแลกเปลี่ยนขอมูลความรูระหวางผูสอนกับผูเรียนหรือระหวางผูเรียนดวยกันเอง และกลุมผูเรียน
59 ดวยกันเองสามารถติดตอสื่อสารกันเพื่อทบทวนบทเรียนหรืออภิปรายเนื้อหาเรื่องราวที่เรียนไปแลว ไดโดยผานทางไปรษณียอิเล็กทรอนิกส กลุมสนทนาและเว็บบอรด นอกจากนี้การใชบทเรียนบน เครือขายอินเทอรเน็ตเพื่อการสอนเชิงวิศวกรรม จะจัดการศึกษาตามแนวคิดของทฤษฎีการสราง ความรูดวยตนเองโดยการสรางสรรคชิ้นงาน (Constructionism) จะเนนในผูเรียนไดเรียนในลักษณะ ที่ทําจริง รูจริง แกปญหาจริง โดยพยายามใหเครื่องมือตาง ๆ ไดฝกผูเรียนอยางแทจริง โดยมุงที่ การเรียนรูจะตองเกิดขึ้นภายในตัวของผูเรียนเอง เปนการเรียนรูในแบบ Learning by doing ผูเรียนจะเปนศูนยกลางของการเรียนรู สามารถทําใหผูเรียนไดมีการเรียนรูดวยตนเอง (Self-direct Learning) ซึ่งการเรียนรูดวยตนเองถือเปนเครื่องมือที่สําคัญสําหรับบุคคลในการเรียนรูตลอดชีวิต
4. การจัดการเรียนการสอนทางดานอาชีวศึกษา 4.1 ความหมายของการอาชีวศึกษา จากการศึกษาความหมายของคําวาอาชีวศึกษา โดยศึกษาจากเอกสารและตําราที่ เกี่ยวของพบวามีความหมายของคําศัพทภาษาอังกฤษหลายคําที่มีความหมายคลายคลึงกับคําวา อาชีวศึกษา หลายคํา เชน Career Education, Vocational Education, Technical Education และ Technical and Vocational Education ซึ่งแตละคํามีความหมายดังนี้ อาชีวศึกษา (Vocational Education) หมายถึง โปรแกรมการศึกษา ซึ่งมีระดับต่ํา กวาระดับวิทยาลัย มีจุดมุงหมายเพื่อฝกอบรมบุคคลออกไปประกอบอาชีพ หรือเพื่อพัฒนาแรงงาน ฝมือที่มีงานทําอยูแลวใหมีแรงงานฝมือระดับสูงขึ้น การศึกษาดังกลาวรวมแขนงวิชาชีพตาง ๆ เหลานี้ คือ การอุตสาหกรรม ชางเทคนิค การเกษตร การพาณิชย และคหกรรม (Good. 1973: 603) เทคนิคศึกษา (Technical Education) หมายถึง การศึกษาที่เนนการเรียนรูดาน เทคนิคหรือการปฏิบัติการทางเทคนิคและทักษะ มีจุดมุงหมายเพื่อฝกฝนผูเรียนใหเปนชางเทคนิค ปกติจัดในระดับที่สูงกวามัธยมศึกษาตอนปลาย แตไมถึงระดับปริญญา (Good. 1973: 554) อาชีพศึกษา (Career Education) หมายถึง กระบวนการที่ชวยใหเด็ก เยาวชนและ ผูใหญไดคนพบและพัฒนาศักยภาพของตนเองเพื่อการทํางาน เปนการจัดการศึกษาวิชาชีพใหแก ผูเรียน ตั้งแตระดับประถมศึกษาจนถึงระดับอุดมศึกษาและการศึกษาผูใหญ เพื่อชวยใหผูเรียนได เขาใจ ไดฝกฝนและไดประสบความสําเร็จในโลกแหงการทํางาน กระบวนการนี้แบงออกเปน 2 สวน คือสวนการพัฒนาอาชีพ และสวนการฝกอาชีพ ซึ่งสวนการพัฒนาอาชีพ ไดแก การใหผูเรียน ไดรับรูโลกแหงการทํางานและสามารถตัดสินใจเลือกอาชีพ สวนการฝกอาชีพ เปนการจัดการศึกษา ใหเชี่ยวชาญเฉพาะอาชีพหรือเฉพาะกลุมใหแกผูเรียน (Ralph; & William. 1974: 7) องคการศึกษาวิทยาศาสตรและวัฒนธรรมขององคการสหประชาชาติ (UNESCO. 1974) ไดใหความหมายของ อาชีวศึกษา คือ การศึกษาเพื่อเตรียมบุคลากรดานฝกฝมือระดับคุณวุฒิ ที่ต่ํากวาสําหรับอาชีพหนึ่งหรือกลุมอาชีพชางและงานตาง ๆ อาชีวศึกษาตามปกติจัดขึ้นในระดับ
60 มัธยมศึกษาตอนปลาย จะตองจัดใหมีการศึกษาวิชาชีพพื้นฐานทั่วไป วิชาทฤษฎีสัมพันธและฝก ภาคปฏิบัติเพื่อพัฒนาฝมือที่ตองการสําหรับอาชีพหนึ่งๆ สัดสวนของวิชาตาง ๆ จะแตกตางกัน แต ตามปกติแลวจะตองเนนการฝกภาคปฏิบัติเปนสําคัญ ปรียาพร วงศอนุตรโรจน (2543: 13-14) กลาววา การอาชีวศึกษา เปนการศึกษา วิชาชีพสาขาตาง ๆ ที่อาศัยความรูระดับต่ํากวาระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย ซึ่งรวมถึงการศึกษาใน หลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) เพื่อผลิตกําลังคนตั้งแตระดับแรงงานทั่วไป (Unskilled) ไป จนถึงแรงงานฝมือ (Skilled) นอกจากนี้การอาชีวศึกษายังหมายถึงการมุงผลิตกําลังคน โดยมุงให ผูสําเร็จการศึกษาทางดานอาชีวศึกษาและทางดานเทคนิคศึกษามีคุณภาพที่จะเปนกําลังที่สําคัญใน การพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมใหแกชาติ กําลังคนที่ผลิตโดยการอาชีวศึกษามีหลายระดับ ดังนี้ 1. กําลังคนระดับกึ่งฝมือ 2. กําลังคนระดับชางฝมือ 3. กําลังคนระดับชางเทคนิค 4. กําลังคนระดับชางเทคนิคชั้นสูง การอาชี ว ศึ ก ษาจึ ง เป น การศึ ก ษาที่ แ ตกต า งจากการศึ ก ษาทั่ ว ไป ในแง ที่ ว า เป น การศึกษาเพื่อการทํางานและประกอบอาชีพ ในการจัดการศึกษาจึงตองจัดเพื่อพัฒนาทักษะวิชาชีพ ความสามารถ ความเขาใจ และเจตคติที่ดีตอวิชาชีพ รวมทั้งการสรางอุปนิสัยที่ดีและจําเปนในการ ทํางาน ธีรวุฒิ บุณยโสภณ (2542: 1) กลาววา การอาชีวศึกษา หมายถึง การจัดการศึกษา เพื่ อ เตรี ย มทรั พ ยากรมนุ ษ ย ที่ มี คุ ณ ภาพสํ า หรั บ อาชี พ หนึ่ ง หรื อ กลุ ม อาชี พ โดยจั ด เป น ขบวน การศึกษาที่มุงพัฒนาและเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของบุคคลในดานทักษะ หรือความชํานาญงาน (Psychomotor Domain) ดานความรู ความเขาใจ (Cognitive Domain) และดานเจตคติ (Affective Domain) เพื่อใหสามารถประกอบอาชีพที่ตนเลือกเรียนไดอยางมีประสิทธิภาพ วิรัช กุทุมมาศ (2528: 49) กลาววา การอาชีวศึกษา เปนการจัดการศึกษาเพื่อ เตรีย มบุ ค คลให มี อ าชี พ เป น หลั ก ฐานในอนาคตและเพื่ อ ช ว ยเหลื อ ผู ที่มี อ าชี พ อยู แล ว ให มี ค วาม เจริญกาวหนาในอาชีพของตนหรือเปลี่ยนอาชีพใหมที่ดีกวาเดิม สรุปไดวา การอาชีวศึกษา หมายถึง การจัดการศึกษาวิชาชีพใหกับผูเรียน เพื่อ นําไปประกอบอาชีพ โดยมุงใหผูเรียนไดมีความรู ทักษะและความสามารถในการปฏิบัติงาน ทั้งนี้ การจัดอาชีวศึกษาควรจะจัดใหตรงกับความตองการของตลาดแรงงานและสังคม 4.2 ทฤษฎีอาชีวศึกษา นักอาชีวศึกษาคนสําคัญคือ โปรสเซอร และอัลเลน (Prosser; & Allen. 1925) ไดสรุป ทฤษฎีเกี่ยวกับการอาชีวศึกษาไว 16 ขอ ดังนี้ 1. การจั ด การเรี ย นการสอนอาชี ว ศึ ก ษา ต อ งจั ด สภาพให เ หมื อ นกั บ ในสถานที่ ทํางานจริง
61 2. การสอนอาชีวศึกษาตองสอนดวยกระบวนการ เครื่องมือ เครื่องจักร เหมือนกับ ที่ใชในงานจริง ครูตองมีประสบการณในการทํางานจริงมากอน 3. การสอนอาชีว ศึกษาตองฝก ฝนใหผูเ รียนมีนิสัยการคิดแกป ญหาอยางมีร ะบบ และมีทักษะปฏิบัติที่ถูกตองเหมาะสมกับแตละอาชีพ โดยคํานึงถึงระยะเวลาการฝกฝนที่เพียงพอใน การสรางนิสัยดังกลาว 4. การจัดการอาชีวศึกษาตองคํานึงถึงความสนใจ ความถนัด เชาวปญญา ของ ผูเรียนแตละคนและสงเสริมใหผูเรียนสามารถพัฒนาตนเองไดสูงสุดตามความสามารถของตนเอง 5. การจัดการอาชีวศึกษาควรมุงเฉพาะกลุมผูสนใจหรือผูที่มีความสามารถที่จะใช วิชาชีพที่ไดเรียนมาในการพัฒนางานอาชีพของตนเองไดเทานั้น 6. ตองมีการฝกฝนบอยครั้งและมากเพียงพอที่จะสรางวิสัยการคิดและทักษะพื้นฐาน ที่จําเปนพรอมกับการฝกทักษะทางอาชีพ 7. ครูผูสอนอาชีวศึกษาควรมีประสบการณการทํางานจริงในอาชีพที่ตนสอนมากอน ทั้งทางดานทักษะและความรู 8. การจั ด การอาชี ว ศึ ก ษาต อ งสามารถสร า งคนให มี ค วามสามารถ บุ ค ลิ ก ภาพ คุณธรรม ที่สอดคลองกับความตองการของผูจางงาน 9. การจัดการอาชีวศึกษาตองคํานึงถึงความตองการของตลาดแรงงาน ถึงแมวาการ ฝกอาชีพบางประเภทจะนาสนใจ แตไมควรใหความสําคัญไปกวาความตองการของสังคมและชุมชน 10. การฝ ก ฝนผู เ รี ย นอาชี ว ศึ ก ษา ต อ งฝ ก ในสภาพที่ เ ป น จริ ง ไม ค วรฝ ก ด ว ย แบบฝกหัดจําลอง 11. ขอมูลความรูที่เชื่อถือไดสําหรับการฝกฝนอาชีพ ตองมาจากประสบการณของผู รอบรูในอาชีพนั้น ๆ เทานั้น 12. ในทุก ๆ อาชีพตางก็มีเนื้อหาความรูเปนการเฉพาะของตนเอง ซึ่งไมมีในอาชีพ อื่น ดังนั้นการจัดการเรียนการสอนควรคํานึงถึงเนื้อหาวิชาตาง ๆ ที่นํามาสอน ตองใหสอดคลอง และใชประโยชนในอาชีพนั้น ๆ 13. การจัดการอาชีวศึกษาที่จะไดผลดีตอสังคม ควรจัดใหตรงตามความตองการของ แตละคนหรือแตละกลุมในเวลาที่เขาตองการ เพื่อใหผูเรียนสามารถนําความรูไปใชประโยชนได เต็มที่ทันตอความตองการ 14. การจั ด การอาชี ว ศึ กษา ควรใหค วามสํ า คั ญ กั บ ความสนใจ ความถนัด และ ความสามารถของแตละคน ที่เหมาะสมกับการเรียนในแตละอาชีพ มากกวาคะแนน หรือระดับ IQ. ของเขาจึงควรมีกระบวนการแนะแนวที่เหมาะสม 15. โครงสรางของการจัดการอาชีวศึกษา เชน หลักสูตรและการสอน ควรมีความ ยืดหยุนและปรับตัวเองได ไมควรยึดโครงสรางที่แข็งและไมปรับตัว เพราะอาชีพและเทคโนโลยีจะ มีการเปลี่ยนแปลงอยูเสมอ
62 16. การจัดการอาชีวศึกษาเปนการจัดการศึกษาที่มีตนทุนตอหัวสูงกวาสามัญศึกษา อยางมาก ดังนี้การจัดการอาชีวศึกษาที่มีคุณภาพ ผูจัดควรมีความพรอมทางเศรษฐกิจที่เพียงพอ มิฉะนั้นจะเปนการลงทุนที่ไมคุมคา 4.3 หลักการเรียนการสอนอาชีวศึกษา กระบวนการเรียนการสอนอาชีวศึกษา ประกอบดวยหลักสําคัญ 9 ประการ คือ (ธวัช วงษสุวรรณ. 2535: 424-425) 1. การเรี ย นการสอนอาชี ว ศึ ก ษา เป น การสร า งและธํ า รงรั ก ษาอาชี พ ต า ง ๆ (Established and Maintained) บนพื้นฐานของความปรารถนาตองการในอาชีพนั้น ๆ 2. การเรียนการสอนอาชีวศึกษา จะบังเกิดผลตาง ๆ ตามความตองการของผูเรียน ทุก ๆ คนไดนั้น ก็ขึ้นอยูกับกําลังความสามารถหรือธรรมชาติที่มีอยูในตัวเองของแตละบุคคล ที่จะ สามารถนําออกมาใชใหเกิดประโยชน 3. เงื่อนไขหรือสถานการณตาง ๆ (Conditions) ที่จัดขึ้นในการเรียนการสอน อาชีวศึกษานั้น จะตองจัดใหสอดคลองสัมพันธหรือเสมือนจริงกับสถานการณตาง ๆ ที่มีอยูในการ ประกอบอาชีพนั้น ๆ อยางดีที่สุด 4. งานที่แทจริง (Real Jobs) คือ การตระเตรียมหรือจัดใหมีการปฏิบัติทดลองที่ดี ที่สุด (The Best Laboratory) สําหรับการอาชีวศึกษา 5. มาตรฐานในการอาชีวศึกษา (The Standards in Vocational Education) จะตอง อยูในระดับที่สูงกวามาตรฐานที่ยอมรับกันโดยทั่วไปในการประกอบอาชีพ 6. โปรแกรมการอาชีวศึกษาตาง ๆ นั้น จะตองมีหลักสูตรสั้น ๆ และหลักสูตรเขม (Short, Intensive Course) และหลักสูตรเต็มเวลาตลอดเทอม (Long-term Course) 7. โปรแกรมการเรียนการสอนอาชีว ศึ กษา จะตองมี ลั กษณะสํ าคัญคือ สามารถ เปลี่ยนแปลงหรือยืดหยุนได (Flexibilities) 8. มีความรูและขาวสารขอมูลทางเทคนิคหรือวิชาการ (Technical Information) อยู เปนอันมาก ที่เปนความตองการในการประกอบสัมมาอาชีพเพื่อประโยชนแกสังคม 9. การเรียนการสอนอาชีวศึกษานั้น เปนการใหทั้งความรูหรือขาวสารขอมูลและ กิจกรรมตาง ๆ ซึ่งเปนการวางแผนเพื่อที่จะคุมครองปองกัน และธํารงรักษาชีวิตมนุษย สําหรับแนวการสอนวิชาชีพซึ่งครูอาชีวศึกษาสามารถนําไปปฏิบัติในงานการเรียนการ สอนประกอบไปดวย 1. ต อ งทํ า การสอนให ส อดคล อ งต อ ทั ก ษะที่ จ ะฝ ก หั ด เพื่ อ พั ฒ นาความสามารถ ทางดานอาชีพ 2. วิชาสามัญหรือวิชาพื้นฐาน ไดแก วิทยาศาสตร, คณิตศาสตร และภาษาอังกฤษ ตองสอนควบคูกับวิชาชีพและในขณะเดียวกันก็เนนจริยธรรมและคุณธรรมของวิชาชีพตลอดจน ความรูเรื่องงานอุตสาหกรรมสมัยใหม
63 3. สนั บ สนุ น โครงการต า ง ๆ ที่ จ ะพั ฒ นาอุ ต สาหกรรมที่ จ ะเป น ผลต อ การพั ฒ นา ประเทศ 4. ให ก ารศึ ก ษาแก ผู เ รี ย นในการที่ จ ะหาความรู ทั ก ษะ และทั ศ นคติ ที่ ดี ท าง เทคโนโลยีไปใชใหเกิดประโยชน 5. ปลูกฝงทัศนคติและความพึงพอใจในวิชาชีพของตนเองและพรอมที่จะเสียสงเสริม ใหเกิดความกาวหนากับคนรุนหลังตอไป (กฤษมันต วัฒนาณรงค. 2536: 31) จากการศึกษาเอกสารที่เกี่ยวของกับการจัดการเรียนการสอนทางดานอาชีวศึกษา สรุปไดวาการจัดการศึกษาทางดานอาชีวศึกษา เปนการจัดการศึกษาเพื่อฝกฝนและพัฒนากําลังคน ให เ ป น ช า งฝ มื อ และช า งเทคนิ ค ที่ มี คุ ณ ภาพ โดยมี เ ป า หมายในการผลิ ต แรงงานที่ มี ค วามรู ความสามารถ ทักษะและเจตคติที่ดีตอวิชาชีพ การเรียนทางดานอาชีวศึกษาจะใหผูเรียนเรียนรู จากประสบการณจากการปฏิบัติงานจริง ๆ คือ การเรียนรูโดยการกระทํา (Learning by Doing) ซึ่ง เน น ความสํ า คั ญ ด า นทั ก ษะมากกว า ด า นสติ ป ญ ญา และด า นเจตคติ ดั ง นั้ น การสอนทางด า น อาชีวศึกษาผูสอนตองทําการสอนใหสอดคลองตอทักษะที่จะฝกหัดเพื่อพัฒนาความสามารถทางดาน อาชีพ
5. ทักษะปฏิบัติ 5.1 ความหมายของทักษะปฏิบัติ เมื่อศึกษาถึงความหมายของคําวาทักษะปฏิบัติ โดยศึกษาจากเอกสารและตําราที่ เกี่ยวของพบวามีความเกี่ยวของกับความหมายของคําศัพทหลายคํา ไดแกคําวา Skill, Motor Skill, Motor Learning, Practical Skill, Performance, Performance Skill และ Psychomotor Skill ไดนทอน (Deighton. 1971) ไดใหความหมายของคําวา ทักษะ (Skill) วาหมายถึง ระดับของความชํานาญที่ไดรับผลสําเร็จในการทํางานหรือกลุมของงาน เชน ทักษะของความชํานาญ ในการขับเครื่องบิน และความหมายของทักษะนี้ มีขอตกลงวา จะตองเปนทักษะที่เกี่ยวของใน กิจกรรมที่มีความซับซอนมากกวาความสามารถเบื้องตน ตัวอยาง เชน ในการยิงปนจะตองขึ้นอยู กับความสามารถพื้นฐานของการบังคับมือ และการรวมกันทํางาน ของอวัยวะหลาย ๆ สวน ซิลเวียส และเคอรรี่ (Silvius; & Curry. 1971) กลาววา ทักษะ (Skill) คือ ความสามารถทางกายและทางความคิดที่บุคคลเรียนแลว และทําไดโดยงายและแมนยํา หรือไดรับ จากการฝกจากอุตสาหกรรม หรือสถาบันการศึกษาวิชาชีพ โดยการทําซ้ํา ๆ อยางมีระบบ กาเย, บริกส และเวเกอร (Gagne'; Briggs; & Wager. 1988: 20) กลาววา ทักษะ ปฏิบัติ (Skill) คือ การจัดลําดับการดําเนินงานจากการผสมผสานการเคลื่อนไหวสวนตาง ๆ ของ รางกายเขาดวยกันเพื่อใหเกิดการปฏิบัติและผลงาน เปนการทํางานของกลไกทางรางกายรวมกับ การสั่งงานของสมอง ระบบประสาท และกลามเนื้อรวมกันเปนอยางดี ทักษะจะแสดงออกมาให
64 ทราบได จากการแสดงความสามารถในการปฏิบัติใหเกิดผลผลิตที่ตอบสนองความตองการ ดวย การเคลื่อนไหวกลไกทางรางกายอยางตอเนื่อง ครอสเมียรและริปเปล (Klausmeier; & Ripple. 1971) ใหความหมายของทักษะไววา ทักษะหมายถึง ระดับของความคลองแคลวในการประกอบกิจกรรมอยางใดอยางหนึ่งใหดําเนินไป อยางตอเนื่องตามลําดับ ผูที่มีความสามารถทางทักษะสูง ไดแกผูที่มีลักษณะตาง ๆ ดังนี้ 1. สามารถประกอบกิจกรรมนั้น ๆ ใหสําเร็จอยางมีประสิทธิภาพ แมวาจะมีความ ตั้งใจในการกระทํานั้นแตเพียงนอยก็ตาม 2. สามารถแยกแยะ และมองเห็นแนวทางที่จะทําไดดีกวา 3. สามารถรูผลหรือตรวจสอบความถูกตองไดเร็วและไมผิดพลาด 4. ทําไดเร็วและมีการประสานงานกันดี 5. มีความคงที่ คือทําไดดีสม่ําเสมอ แมวาจะอยูภายใตภาวะแวดลอมตาง ๆ กัน กาเย (Gagne'. 1979) ไดใหความหมายของการปฏิบัติ (Performance) วาการปฏิบัติ ของทั ก ษะปฏิ บั ติ จะถูก สะท อ นออกมาในการกระทํ า ของการเคลื่ อ นไหวร า งกายที่ เ กี่ ยวข อ งกั บ กิจกรรมของกลามเนื้อ การกระทําที่สังเกตไดจะถูกทําใหเปนมาตรฐานในรูปของความรวดเร็ว ความแมนยํา ความแรง หรือความราบรื่นในการจัดการ ซิงเกอร (Singer. 1982) กลาววา การเรียนรูในการปฏิบัติ (Motor Learning) หมายถึ ง การเรี ย นรู ทั ก ษะพื้ น ฐานเกี่ ย วกั บ การเคลื่ อ นไหว รวมไปถึ ง การสะท อ นหรื อ การส ง ความเห็นของการเปลี่ยนแปลงที่มีความสัมพันธอยางถาวรในการปฏิบัติ หรือผลของพฤติกรรมที่มี ศักยภาพจากการปฏิบัติ และประสบการณในอดีต สุชาติ ศิริสุขไพบูลย (2526: 9) กลาววา ทักษะ (Skill) ในความหมายทั่วไป หมายถึง ความสามารถ ความชํานาญทางกลามเนื้อ ของบุคคลซึ่งเรียกวา ทักษะปฏิบัติ (Motor Skill) หรือ ทักษะทางกลามเนื้อ (Psychomotor Skill) ทักษะทางกลามเนื้อ หรือทักษะปฏิบัติ เปนลักษณะ พฤติกรรมที่เปนผลผลิตจากการเรียนรูรูปแบบหนึ่ง ซึ่งเปนการเรียนรูทักษะ ความชํานาญในโรง ฝกงาน เชน การตะไบ สกัด เลื่อย การใชเครื่องจักรกล การเชื่อมโลหะ การซอมเครื่องยนต การ ประกอบวงจร ฯลฯ ลวนเปนพฤติกรรมที่ตองแสดงออกของกลามเนื้อ ในดานของความถูกตอง ความคลองแคลว ความเชี่ยวชาญและชํานาญการ ซึ่งตองอาศัยการฝกหัดที่เหมาะสม จากความหมายที่กลาวมาขางตนพอสรุปไดวา ทักษะปฏิบัติ หมายถึง ความสามารถ ความชํานาญทางกลามเนื้อ ที่กระทําออกมาอยางถูกตอง คลองแคลวและรวดเร็ว ซึ่งตองอาศัย การฝกหัดอยางเหมาะสม ทําใหเกิดเปนความชํานาญในการปฏิบัติงาน 5.2 ความสําคัญของการสอนทักษะปฏิบัติ การสอนทักษะปฏิบัติเปนการเรียนการสอนอยางหนึ่งซึ่งชวยใหผูเรียนเกิดการเรียนรู จากการปฏิบัติไดดวยตนเอง ไดฝกทักษะเพิ่มเติมจากเนื้อหา โดยมีครูเปนผูแนะนําชวยเพิ่มพูน ความรูใหแกนักเรียน การฝกปฏิบัติเฉพาะทางนั้นจะอาศัยเฉพาะแบบเรียนและการฝกปฏิบัติใน
65 แบบเรียนเพียงอยางเดียวนับวายังนอยเกินไป ทั้งจะไมชวยใหนักเรียนมีความสามารถในทักษะ เฉพาะทางไดเพียงพอ ดังนั้นจึงมีความสําคัญที่ครูจะตองสรางการฝกปฏิบัติเฉพาะทางขึ้นสําหรับ ฝกเพิ่มเติมเพื่อชวยใหนักเรียนมีความคลองแคลวในทักษะเฉพาะทาง ความสําคัญของการสอนทักษะปฏิบัติ ไพฑูรย สินรารัตน (2522: 129-130) ไดแยก ออกไดเปน 2 ลักษณะ คือ 1. ความสําคัญในแงของการศึกษา ในแงของการศึกษา การสอนทักษะปฏิบัติมีความสําคัญเพราะทําใหการศึกษา เปนการศึกษาที่สมบูรณ เปนการศึกษาที่ผสมผสานกันไประหวางทฤษฎีและปฏิบัติ โดยปกติการ สอนแบบบรรยายจะเปนแตเพียงการบอกหรือการสอนดวยคําพูดเทานั้น ในการอภิปรายก็เปนการ ซักถามดวยคําพูดอีกเชนกัน แตการสอนทักษะปฏิบัติเปนการสอนโดยใหผูเรียนเรียนจากของจริง และลงมือทําดวยตนเอง ผูเรียนจะรูดวยตนเองวาสิ่งที่เรียนนั้นเปนอยางไร มีปญหาอะไร และใน บางกรณีก็จะแกปญหาดวยตนเองดวยพรอมกันไป แลวแตรูปแบบของการฝกปฏิบัติ เปนการให ประสบการณตรง (Direct Experiences) กับผูเรียน 2. ความสําคัญในแงของผูเรียนผูสอน ในแง ข องผู ส อน การสอนทั ก ษะปฏิ บั ติ จ ะช ว ยให ผู เ รี ย นเรี ย นได อ ย า งดี มี ประสิทธิภาพและบรรลุวัตถุประสงคในแงของการนําไปใชในขณะที่ผูสอนไดมีโอกาสเห็นผลการสอน ของตนในทันทีทันวา สอนแลวนิสิตนักศึกษาสามารถทําไดจริงหรือเปลา ไดเรียนรูจริงหรือไม นอกจากนั้นผูเรียนและผูสอนยังมีโอกาสไดใหขอติชม (Feedback) ทันทีทันใดซึ่งจะสงผลใหการ เรียนรูดีขึ้น และ รัชนี ศรีไพรวรรณ (2525: 56) ไดกลาวถึงความสําคัญของการสอนทักษะ ปฏิบัติวา 1. ทําใหผูเรียนเขาใจบทเรียนไดดีขึ้นเพราะการฝกทักษะปฏิบัติจะเปนเครื่องมือ ทบทวนความรูที่ผูเรียนไดเรียนและทําใหเกิดความชํานาญ คลองแคลวในเนื้อหาวิชาเหลานั้นยิ่งขึ้น 2. ทําใหครูทราบความเขาใจของนักเรียนที่มีตอบทเรียน ซึ่งจะชวยใหครูสามารถ ปรับปรุงเนื้อหา วิธีสอบและกิจกรรมในแตละบทเรียน ตลอดจนสามารถชวยผูเรียนใหเรียนไดดีที่สุด ตามความสามารถ 3. ฝกใหผูเรียนมีความเชื่อมั่น และสามารถประเมินผลงานของตนเองได 4. ฝกใหผูเรียนไดทํางานตามลําพัง โดยมีความรับผิดชอบในงานที่ไดรับมอบหมาย สรุปไดวา การสอนทักษะปฏิบัติ มีความสําคัญในแงของการฝกฝนทักษะตาง ๆ พรอมกันไป เปนการเปดโอกาสใหผูเรียนรูวิธีการศึกษาคนควาดวยตนเอง ในขณะเดียวกันผูสอนก็ จะไดพบดวยวา สิ่งที่ตนเองสอนนั้นนักเรียนสามารถจะปฏิบัติทําไดมากนอยเพียงใด
66 5.3 จุดมุงหมายของการสอนทักษะปฏิบัติ ไพฑูรย สินรารัตน (2522: 130-131) และสุชาติ ศิริสุขไพบูลย (2526: 30) กลาววา หัวใจของการสอนทักษะปฏิบัติ คือ การใหผูเรียนไดลงมือปฏิบัติในสิ่งที่เรียนนั้น แลวผูเรียนจะรูได ในทันทีวา สิ่งที่เขาทํานั้นเปนอยางไร การสอนแบบฝกปฏิบัติมีจุดมุงหมายไดอีกหลายประการ เชน 1. ใหผูเรียนรูจักและคุนเคยกับเครื่องมือและอุปกรณที่สําคัญ 2. ใหผูเรียนไดคุนเคยกับการวางแผนเตรียมการและทดลองใชเครื่องมือปฏิบัติการ และการฝกปฏิบัติตาง ๆ 3. เพื่อฝกฝนและพั ฒนาความสามารถในการสังเกต รวบรวมและตีค วามขอมูล ตาง ๆ ที่ไดจากหองปฏิบัติการหรือฝกปฏิบัติตาง ๆ 4. เพื่อฝกฝนและพัฒนาความสามารถในการเสนอรายงานผลการฝกปฏิบัติที่ดีและมี ความเหมาะสม 5. เพื่ อ พั ฒ นาความสามารถของผู เ รี ย นในการที่ จ ะรวบรวมและสั ม พั น ธ แ นวคิ ด หลักการและความรูตาง ๆ เขาดวยกัน เพื่อมองเห็นภาพรวมของวิชานั้น 6. เพื่ อ ประยุ ก ต ห ลั ก การทั่ ว ไปเข า กั บ สถานการณ จริ ง ในห อ งทดลองหรื อ ในการ ปฏิบัติภาคสนามอื่น ๆ 7. เพื่อใหเห็นปญหาและพิจารณาถึงทางเลือกในการดําเนินงานปฏิบัติสิ่งตาง ๆ 8. เพื่อใหรูจักวิเคราะหผลของการฝกตอสมมติฐานที่ตั้งไวและวิเคราะหผลที่เกิด ขึ้นกับการปฏิบัติจริงในชีวิตประจําวัน 9. เพื่อสงเสริมและพัฒนาทัศนคติที่ดี และกอใหเกิดความภูมิใจในงานอาชีพดาน ตาง ๆ 5.4 ทฤษฎีการเรียนรูทักษะปฏิบัติ ทฤษฎีการเรียนรูที่จะกลาวถึงในที่นี้ ไดแก ทฤษฎีในกลุมพฤติกรรมนิยม ทฤษฎีของ นักจิตวิทยากลุมเกสตอลท ทฤษฎีประมวลสารสนเทศ (Information Processing) แนวทฤษฎีของ นักจิตวิทยาสาขาไซเบอรเนติก ทฤษฎีการเรียนรูอยางมีลําดับขั้นตอน (Hierarchical Control Model) และทฤษฎีการเรียนรูการเชื่อมโยงแบบตอเนื่อง (Chaining) ของกาเย (Gagne') ทฤษฎีการ เรียนรูดังกลาวมีประเด็นสําคัญ และการนํามาประยุกตสูการสอนทักษะปฏิบัติได ดังรายละเอียด ตอไปนี้
67 ตาราง 1 การเชื่อมโยงประเด็นสําคัญของทฤษฎีประยุกตสูการสอนทักษะปฏิบัติ ทฤษฎี ทฤษฎีพฤติกรรมนิยม
ประเด็นสําคัญ การประยุกตสูการสอนทักษะปฏิบัติ 1. ก า ร เ รี ย น รู เ กิ ด จ า ก ก า ร 1. ครูสามารถทําใหผูเรียนเกิดการเรียนรู เชื่อมโยงสิ่งเรากับการตอบสนองที่ ทั ก ษะปฏิ บั ติ ไ ด โ ดยการจั ด สภาพการณ ที่ เหมาะสม เหมาะสม คือ สภาพการณที่ใกลเคียงกับการ ทํางานในโรงงานหรือสถานประกอบอาชีพ และไดฝก การทํางานโดยใช วัสดุอุป กรณที่ ใกล เ คี ย งกั บ การทํ า งานในการประกอบ อาชีพจริง ๆ 2. การเรี ย นรูเ กิ ดได จ ากการวาง 2. การเรี ย นรู ทั ก ษะปฏิ บั ติ เ กิ ด ขึ้ น ได เ มื่ อ เงื่อ นไข และการใหการเสริม แรง ผูเรียนไดเห็นแบบอยางการปฏิบัติงานนั้น ๆ แบบตาง ๆ และไดรั บ การเสริม แรงภายหลังที่ ผูเรี ย นมี พฤติกรรมเลียนแบบอยางนั้น 3. การเรี ย นรู จ ะเกิ ด ได ดี แ ละมี 3. ครู ส ามารถทํ า ให ผู เ รี ย นเกิ ด การเรี ย นรู ความคงทนสูง เมื่อผูเรียนมีโอกาส ทักษะปฏิบัติไดดี และมีความคงทนของการ ไดทําพฤติกรรมนั้นซ้ํา ๆ หลาย ๆ เรียนรูสูง เมื่อครูเปดโอกาสใหผูเรียนไดฝก ครั้ง ทํางานทักษะปฏิบัตินั้นซ้ํา ๆ หลาย ๆ ครั้ง
ทฤษฎี ข องนั ก จิ ต วิ ท ยา 4. ประสิ ท ธิ ภ าพของการเรี ย นรู 4. การสอนทักษะปฏิ บัติจะใหความสํ า คัญ กลุมเกสตอลท ขึ้นอยูกับธรรมชาติของการเรียนรู กับการกระทํารายบุคคลมากกวาการทํางาน สวนบุคคล เปนกลุม ดังนั้นครูจะตองจัดสภาพการเรียน การสอนโดยคํ า นึ ง ถึ ง ความแตกต า งของ ผูเรียนเฉพาะของผูเรียนเปนรายบุคคล ท ฤ ษ ฎี ป ร ะ ม ว ล 5. การเรียนรูเกิดจากกระบวนการ 5. ครู ต อ งให ค วามสนใจกั บ วิ ธี ก ารเสนอ สารสนเทศ (Information ที่ เ กี่ ย วกั บ ความตั้ ง ใจ ความจํ า เทคนิคการจัดระบบขอมูลใหกับผูเรียนอยาง Processing) และกระบวนการภายในอื่ น ๆ มีประสิทธิภาพ เพื่อใหผูเรียนเกิดความคิด เชื่อมโยงกับการจัดระบบและการ รวบยอดเกีย่ วกับการทํางาน ใ ห ค ว า ม ห ม า ย ข อ ง ข า ว ส า ร ความสามารถในการรับรูและการ ทํางาน
68 ตาราง 1 (ตอ) ทฤษฎี ประเด็นสําคัญ การประยุกตสูการสอนทักษะปฏิบัติ ทฤษฎี ข องนั ก จิ ต วิ ท ยา 6. การใหผลยอนกลับมีอิทธิพลตอ 6. การฝ ก ฝนการทํ า งานทั ก ษะปฏิ บั ติ โ ดย การเกิดการเรียนรูและทํางาน ไดรับขอมูลยอนกลับเปนระยะ ๆ จะทํา ให สาขาไซเบอรเนติก ผู เ รี ย นเกิ ด ความชํ า นาญในการทํ า งาน ดั ง นั้ น ครู จ ะต อ งจั ด กิ จ กรรมให ผู เ รี ย นได ฝ ก ฝนงานที่ ไ ด รั บ การสอน โดยครู จ ะต อ ง จัดการใหขอมูลยอนกลับเปนระยะ ๆ และ ฝ ก ให ผู เ รี ย นรู จั ก การสั ง เกต และให ผ ล ยอนกลับดวยตนเองเพื่อนําไปปรับปรุงการ ทํ า งานในครั้ ง ต อ ไปจนสามารถทํ า งานได อยางชํานาญ 7. การทํ า งานที่ เ ป น ทั ก ษะขั้ น สู ง ต อ งเกิ ด จากการได เ รี ย นรู ก าร ทํางานทักษะพื้นฐานแลวรูจักเลือก เอาทั ก ษะพื้ น ฐานที่ รู แ ล ว มาปรั บ เพื่ อ การทํ า งานในทั ก ษะขั้ น สู ง ตอไป
7. ในการสอนทักษะปฏิบัติ ครูตองวิเคราะห งานโดยการแตกรายละเอียดของงานที่จะให ผู เ รี ย นปฏิ บั ติ อ อกเป น ทั ก ษะย อ ย แล ว เรียงลําดับงานทักษะยอยเหลานั้นจากงาย ไปหายาก แล ว สอนงานทั ก ษะย อ ยที่ ง า ย กอน และการประเมิน ผลการปฏิบัติทัก ษะ ยอยของผูเรียน ทักษะยอยใดที่ผูเรียนยังไม ประสบผลสําเร็จใหผูเรียนกลับไปฝกใหมจน ประสบผลสําเร็จกอน
ทฤษฎี ก ารเรี ย นรู ข อง 8. ทั ก ษ ะ ก า ร เ ค ลื่ อ น ไ ห ว Gagne' (1985) ประกอบด ว ยขั้ น ตอนเป น ลํ า ดั บ ตอเนื่องกัน ในแตขั้ น ตอนตอ งใช ทั ก ษะย อ ยเป น จํ า นวนมาก การ เรี ย นรู ทั ก ษะการเคลื่ อ นไหวจะ เกิ ด ขึ้ น ได ง า ยและรวดเร็ ว เมื่ อ องคประกอบของทักษะรวมเปนสิ่ง ที่ผูเรียนไดเรียนรูมาแลวเปนอยาง ดี
8. ในการสอนทั ก ษะปฏิ บั ติ ค รู จ ะต อ ง วิ เ คราะห ง านย อ ยและเรี ย งลํ า ดั บ งานย อ ย เหล า นั้ น ตามลํ า ดั บ ขั้ น ตอน ในขณะสอน จ ะ ต อ ง ส อ น ใ ห ง า น ที่ มี ค ว า ม สั ม พั น ธ สอดคลอ งกับ ความรู ง านเดิม ที่ ผูเ รีย นมี อ ยู และครูควรตรวจสอบระดับความรูพื้นฐานที่ ผูเรียนมีอยูกอนทําการสอน
ทฤษฎี ก ารเรีย นรู อย า งมี ลํ า ดั บ ขั้ น ต อ น (Hierarchical Control Model)
ที่มา: นวลจิตต เชาวกีรติพงศ.2534: 51-53; อางอิงจาก Singer. 1982. The Learning of Motor Skills.
69 5.5 ขอควรคํานึงในการสอนทักษะปฏิบัติ อาภรณ ใจเที่ยง (2546: 66-70) ไดกลาวถึงขอควรคํานึงในการสอนทักษะปฏิบัติ จําเปนตองคํานึงตอไปนี้ 1. สถานการณในการฝก ถาใชสถานการณที่เปนจริงได ก็ควรใชสถานการณจริง แต ถ า เป น สถานการณ จํ า ลองต อ งใช ส ถานการณ จํ า ลองในการฝ ก ทั ก ษะบางอย า งควรสร า ง สถานการณใหเหมือนสถานการณจริงอยางที่สุด 2. ผูเรียนควรมีโอกาสไดฝกฝนในสถานการณหลาย ๆ แบบเปนการเพิ่มพูนความ แมนยํา คลองแคลวในการฝกทักษะนั้น 3. การสาธิตใหดูกอนหรือการใหเห็นขั้นตอนการปฏิบัติจากภาพยนตร เปนการ ประหยัดเวลาและไมทําใหเขาใจผิด 4. ใหผูเรียนลงมือฝกหัดทันทีหลังจากที่ไดดูจากการสาธิตแลว การสาธิตจะเสียเวลา เปลาถาไมมีโอกาสไดฝกหัดทดลองทํา 5. ผูฝกทักษะตองไดรับคําแนะนํา เพื่อปรับปรุงพัฒนาทักษะนั้น ๆ ถึงแมวาผูเรียน จะสามารถสังเกตผลที่เกิดขึ้นดวยตนเองก็ตาม การตักเตือนชี้แนะใหเห็นขอบกพรองและแนว ปฏิบัติที่ดี ยังมีความจําเปนมากเพราะผูเรียนอาจประเมินผลการปฏิบัติของตนผิดพลาด 6. การใหคําแนะนําในขณะฝกหัด ผูสอนตองใจเย็นไมวิจารณ ไมดุดา ไมทําให ผู เ รี ย น เกิ ด ความตึ ง เครี ย ด หวาดกลั ว ควรยั่ ว ยุ ใ ห ผู เ รี ย นเกิ ด ความพยายามที่ จ ะลองสร า ง บรรยากาศใหเปนบรรยากาศที่สบายใจ 7. ตองคํานึงถึงชวงเวลาฝก การเรียนทักษะตองฝกใหเหมาะสมกับเวลา ตองมีการ เวนชวงเวลา ถาฝกหัดแบบตอเนื่องอาจเมื่อยลาหรือทําใหเกิดความเบื่อหนายได สรุปไดวา ทักษะปฏิบัติจะเกิดขึ้นไดดวยการปฏิบัติ ในหลักของการปฏิบัตินั้น การ ปฏิบัติแบบแบงระยะเวลาปฏิบัติใหมีเวลาหยุดพักเปนชวง ๆ จะกอใหเกิดผลดีกวาการปฏิบัติไมมี การหยุดพักและการรูผลของการปฏิบัติจะสงผลใหเกิดทักษะไดดี การปฏิบัติตามขั้นตอนจากการ สังเกตการสาธิตจากผูสอนหรือภาพยนตร จะเปนการประหยัดเวลาไดดีกวาการฟงอธิบายแตเพียง อยางเดียว ดังนั้นในการสอนทักษะจึงตองเนนการลงมือฝกปฏิบัติอยางมีหลักการเปนสําคัญ 5.6 รูปแบบการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ รู ป แบบการเรี ย นการสอนเพื่ อ พั ฒ นาทั ก ษะปฏิ บั ติ เป น รู ป แบบที่ มุ ง ช ว ยพั ฒ นา ความสามารถของผูเรียนในดานการปฏิบัติ การกระทํา หรือการแสดงออกตาง ๆ ซึ่งจําเปนตองใช หลักการ วิธีการ ที่แตกตางไปจากการพัฒนาทางดานจิตพิสัยหรือพุทธพิสัย (ทิศนา แขมมณี. 2547: 243) ซึ่งมีนักการศึกษาหลาย ๆ ทาน ไดนําเสนอรูปแบบการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะ ปฏิบัติดังนี้ ซิมพซัน (Simpson. 1972) กลาววา ทักษะปฏิบัตินี้สามารถพัฒนาไดดวยการฝกฝน ซึ่งหากไดรับการฝกฝนที่ดีแลว จะเกิดความถูกตอง ความคลองแคลว ความเชี่ยวชาญชํานาญการ
70 และความคงทน ผลของพฤติกรรมหรือการกระทําสามารถสังเกตไดจากความรวดเร็ว ความ แมนยํา ความแรงหรือความราบรื่นในการจัดการ ซึ่งกระบวนการเรี ยนการสอนของรูปแบบมี ทั้งหมด 7 ขั้น คือ 1. ขั้นการรับรู (Perception) เปนขั้นการใหผูเรียนรับรูในสิ่งที่จะทํา โดยการให ผูเรียนสังเกตการณทํางานนั้นอยางตั้งใจ 2. ขั้นการเตรียมความพรอม (Readiness) เปนขั้นการปรับตัวใหพรอมเพื่อการ ทํางานหรือแสดงพฤติกรรมนั้น ทั้งทางดานรางกาย จิตใจ และอารมณ โดยการปรับตัวใหพรอมที่ จะทําการเคลื่อนไหวหรือแสดงทักษะนั้น ๆ และมีจิตใจและสภาวะอารมณที่ดีตอการที่จะทําหรือ แสดงทักษะนั้น ๆ 3. ขั้นการสนองตอบภายใตการควบคุม (Guided Response) เปนขั้นที่ใหโอกาสแก ผูเรียนในการตอบสนองตอสิ่งที่รับรู ซึ่งอาจใชวิธีการใหผูเรียนเลียนแบบการกระทํา หรือการแสดง ทักษะนั้น หรืออาจใชวิธีการใหผูเรียนลองผิดลองถูก (Trial and Error) จนกระทั่งสามารถ ตอบสนองไดอยางถูกตอง 4. ขั้นการใหลงมือกระทําจนกลายเปนกลไกที่สามารถกระทําไดเอง (Mechanism) เปนขั้นที่ชวยใหผูเรียนประสบผลสําเร็จในการปฏิบัติ และเกิดความเชื่อมั่นในการทําสิ่งนั้น ๆ 5. ขั้นการกระทําอยางชํานาญ (Complex Overt Response) เปนขั้นที่ชวยใหผูเรียน ไดฝกฝนการกระทํานั้น ๆ จนผูเรียนสามารถทําไดอยางคลองแคลว ชํานาญเปนไปโดยอัตโนมัติ และดวยความเชื่อมั่นในตนเอง 6. ขั้นการปรับปรุงและประยุกตใช (Adaptation) เปนขั้นที่ชวยใหผูเรียนปรับปรุง ทักษะหรือการปฏิบัติของตนใหดียิ่งขึ้น และประยุกตใชทักษะที่ตนไดรับการพัฒนาในสถานการณ ตาง ๆ 7. ขั้นการคิดริเริ่ม (Origination) เมื่อผูเรียนสามารถปฏิบัติหรือกระทําสิ่งใดสิ่งหนึ่ง อยางชํานาญ และสามารถประยุกตใชในสถานการณที่หลากหลายแลว ผูปฏิบัติจะเริ่มเกิดความคิด ใหม ๆ ในการกระทําหรือปรับการกระทํานั้นใหเปนไปตามที่ตนตองการ แฮรโรว (Harrow. 1972: 96-99) ไดจัดลําดับขั้นของการเรียนรูทางดานทักษะปฏิบัติ โดยเริ่มจากระดับที่ซับซอนนอยไปจนถึงระดับที่มีความซับซอนมาก ซึ่งกระบวนการเรียนการสอน ของรูปแบบมีทั้งหมด 5 ขั้น คือ 1. ขั้นการเลียนแบบ เปนขั้นที่ใหผูเรียนสังเกตการกระทําที่ตองการใหผูเรียนทําได ซึ่งผูเรียนยอมจะรับรูหรือสังเกตเห็นรายละเอียดตาง ๆ ไดไมครบถวน แตอยางนอยผูเรียนจะ สามารถบอกไดวา ขั้นตอนหลักของการกระทํานั้น ๆ มีอะไรบาง 2. ขั้นการลงมือกระทําตามคําสั่ง เมื่อผูเรียนไดเห็นและสามารถบอกขั้นตอนของ การกระทําที่ตองการเรียนรูแลว ใหผูเรียนลงมือทําโดยไมมีแบบอยางใหเห็น ผูเรียนอาจลงมือทํา ตามคําสั่งของผูสอน หรือทําตามคําสั่งที่ผูสอนเขียนไวในคูมือก็ได การลงมือปฏิบัติตามคําสั่งนี้
71 แมผูเรียนจะยังไมสามารถทําไดอยางสมบูรณ แตอยางนอยผูเรียนก็ไดประสบการณในการลงมือทํา และคนพบปญหาตาง ๆ ซึ่งชวยใหเกิดการเรียนรู และการปรับการกระทําใหถูกตองสมบูรณขึ้น 3. ขั้นการกระทําอยางถูกตองสมบูรณ (Precision) ขั้นนี้เปนขั้นที่ผูเรียนจะตอง ฝกฝนจนสามารถทําสิ่งนั้น ๆ ไดอยางถูกตองสมบูรณ โดยไมจําเปนตองมีแบบอยางหรือมีคําสั่งนํา ทางการกระทํ า การกระทําที่ถู กตองแม นยําตรง พอดี สมบูรณแ บบ เปนสิ่งที่ผูเ รียนจะตอง สามารถทําไดในขั้นนี้ 4. ขั้นการแสดงออก (Articulation) ขั้นนี้เปนขั้นที่ผูเรียนมีโอกาสไดฝกฝนมากขึ้น จนกระทั่งสามารถกระทําสิ่งนั้นไดถูกตองสมบูรณแบบอยางคลองแคลว รวดเร็ว ราบรื่น และดวย ความมั่นใจ 5. ขั้นการกระทําอยางเปนธรรมชาติ (Naturalization) ขั้นนี้เปนขั้นที่ผูเรียนสามารถ กระทําสิ่งนั้น ๆ อยางสบาย เปนไปอยางอัตโนมัติ โดยไมรูสึกวาตองใชความพยายามเปนพิเศษ ซึ่งตองอาศัยการปฏิบัติบอย ๆ ในสถานการณตาง ๆ ที่หลากหลาย เดวีส (Davies. 1971: 50-56) ไดนําเสนอแนวคิดเกี่ยวกับการพัฒนาทักษะปฏิบัติไว วา ทักษะสวนใหญจะประกอบไปดวยทักษะยอย ๆ จํานวนมาก การฝกใหผูเรียนสามารถทําทักษะ ยอย ๆ เหลานั้นไดกอนแลวคอยเชื่อมโยงตอกันเปนทักษะใหญ จะชวยใหผูเรียนประสบผลสําเร็จได ดีและรวดเร็วขึ้น ซึ่งกระบวนการเรียนการสอนของรูปแบบมีทั้งหมด 5 ขั้น คือ 1. ขั้นสาธิตทักษะหรือการกระทํา ขั้นนี้เปนขั้นที่ใหผูเรียนไดเห็นทักษะหรือการ กระทํ า ที่ ตองการให ผู เ รี ยนทํา ได ใ นภาพรวม โดยการสาธิต ให ผูเ รีย นดูทั้ งหมดตั้ งแตต นจนจบ ทักษะหรือการกระทําที่สาธิตใหผูเรียนดูนั้น จะตองเปนการกระทําในลักษณะที่เปนธรรมชาติ ไม ช า หรื อ เร็ ว เกิ น ปกติ ก อ นการสาธิ ต ครู ค วรให คํ า แนะนํ า แก ผู เ รี ย นในการสั ง เกต ควรชี้ แ นะ จุดสําคัญที่ควรใหความสนใจเปนพิเศษในการสังเกต 2. ขั้นสาธิต และใหผูเ รียนปฏิ บัติทัก ษะยอย เมื่อผูเรียนได เห็นภาพรวมของการ กระทําหรือทักษะทั้งหมดแลว ผูสอนควรจะแตกทักษะทั้งหมดใหเปนทักษะยอย ๆ หรือแบงสิ่งที่ กระทําออกเปนสวนยอย ๆ และสาธิตสวนยอยแตละสวนใหผูเรียนสังเกตและทําตามไปทีละสวน อยางชา ๆ 3. ขั้นใหผูเรียนปฏิบัติทักษะยอย ผูเรียนลงมือปฏิบัติทักษะยอยโดยไมมีการสาธิต หรือมีแบบอยางใหดู หากติดขัดจุดใด ผูสอนควรใหคําชี้แนะ และชวยแกไขจนผูเรียนทําได เมื่อ ไดแลวผูสอนจึงเริ่มสาธิตทักษะยอยสวนตอไป และใหผูเรียนปฏิบัติทักษะยอยนั้นจนทําได ทํา เชนนี้เรื่อยไปจนกระทั่งครบทุกสวน 4. ขั้นใหเทคนิควิธีการ เมื่อผูเรียนปฏิบัติไดแลว ผูสอนอาจแนะนําเทคนิควิธีการที่ จะชวยใหผูเรียนสามารถทํางานนั้นไดดีขึ้น เชน ทําไดประณีตสวยงามขึ้นทําไดรวดเร็วขึ้น ทําได งายขึ้น หรือสิ้นเปลืองนอยลง เปนตน
72 5. ขั้นใหผูเรียนเชื่อมโยงทักษะยอย ๆ เปนทักษะที่สมบูรณ เมื่อผูเรียนสามารถ ปฏิบัติแตละสวนไดแลว จึงใหผูเรียนปฏิบัติทักษะยอย ๆ ตอเนื่องกันตั้งแตตนจนจบ และฝกปฏิบัติ หลาย ๆ ครั้งจนกระทั่งสามารถปฏิบัติทักษะที่สมบูรณไดอยางที่ชํานาญ ฟททส (Fitts. 1964) ไดใหขอแนะนําการพัฒนาทักษะการกระทําที่ชํานาญจะเกิดขึ้น ภายใตขั้นตอนการพัฒนาทักษะไว 3 ขั้นตอน คือ 1. ขั้นความรูความเขาใจ (The Cognitive Phase) เปนขั้นตอนที่จะบอกถึงทักษะ และความรู ท างทฤษฎี ที่ เ กี่ ย วขอ ง ซึ่ ง ผูส อนควรให ขอมู ล แกผูเ รี ย นในดา นต าง ๆ ได แก ตอ งทํ า อะไรบาง ตองดูและหลีกเลี่ยงในเรื่องอะไรบาง กระบวนการที่ตองทํางาน อะไรที่จําเปนที่ตองรู ตอง ระมัดระวังอะไรบาง และระดับมาตรฐานที่ตองการ ผูเรียนควรจะใหความสนใจเปนพิเศษในดานการ วิเคราะหขอผิดพลาดตาง ๆ ขั้นความรูความเขาใจนี้ควรจะกระทําในชวงเวลาสั้น ๆ 2. ขั้นปฏิบัติ (The Associative Phase) เปนการกระทําการเพื่อใหไดพฤติกรรมใน รู ป แบบที่ ถู กต อง ทั ก ษะจะเกิดขึ้นได เ มื่ อไดล งมือปฏิบัติการ ขอผิ ดพลาดหรื อ พฤติ กรรมที่ไ ม ถูกตองควรไดรับการจํากัด ขั้นปฏิบัติการนี้ผูสอนควรจัดใหผูเรียนในดานตาง ๆ ไดแก การสาธิต ทักษะที่จะฝก เปดโอกาสใหผูเรียนไดเลียนแบบทักษะ ฝกหัดทักษะนั้นดวยสถานการณจริงและ สถานการณจําลอง ใหความรูและขอมูลเกี่ยวกับผลของทักษะ และใหคําแนะนําและชวยเหลือตาม ความจําเปน ขั้นตอนนี้ควรจะเริ่มตนตอจากขั้นความรูความเขาใจ และควรกระทําติดตอไปเปน ระยะ 3. ขั้นชํานาญ (The Autonomous Phase) เปนขั้นที่ปฏิบัติทักษะนั้นรวดเร็วและ ถูกตอง ตลอดจนโอกาสจะกระทําผิดก็จะไมเกิดขึ้น ทักษะที่เกิดขึ้นเปนการเพิ่มพูนความชํานาญ เปนอัตโนมัติมากขึ้น ในขั้นนี้เราเรียกวาขั้นผูเชี่ยวชาญ ซึ่งตองใชการปฏิบัติมาก ๆ การฝกทักษะ ในขั้นนี้ถือวาไดบรรลุถึงขั้นสุดทายของระดับ Taxonomy ในทักษะพิสัย ซึ่งในขั้นนี้ผูสอนควรจัดให ผูเ รียนได กระทําในดานต าง ๆ ไดแก การฝกทั กษะจนถึงระดับเกินพอ เรี ยนรู วิธี การเอาชนะ เพิ่มพูนความเร็วและความถูกตอง และบรรลุถึง ความเครียดและการสอดแทรกตาง ๆ ประสบการณในระดับมาตรฐานที่ตองการ ในขั้นนี้ผูเรียนแตละคนอาจจะแสดงผลสําเร็จที่แตกตาง กัน ซึ่งความแตกตางกันนี้มักจะขึ้นอยูกับ ความสามารถ ความสนใจ นิสัย อารมณ และความ ขยันหมั่นเพียรของผูเรียน ดี เชคโค (De Cecco. 1974: 272-279) ไดเสนอขั้นตอนการสอนเพื่อใหเกิดทักษะไว 5 ขั้นตอน ดังนี้ 1. วิเคราะหทักษะที่จะสอน เปนขั้นแรกของการสอนทักษะ โดยที่ผูสอนจะตอง วิเคราะหงานที่จะใหผูเรียนปฏิบัติกอนวา งานนั้นประกอบดวยทักษะยอยอะไรบาง 2. ประเมินความสามารถเบื้องตนของผูเรียน วาผูเรียนมีความรูความสามารถ พื้นฐานเพียงพอที่จะเรียนทักษะใหมหรือไม ถายังขาดความรูความสามารถที่จําเปนตอการเรียน ทักษะนั้นก็ตองเรียนเสริมใหมีพื้นฐานความรูเพียงพอเสียกอน
73 3. จัดขั้นตอนการฝกใหเปนไปตามลําดับขั้นจากงายไปยาก จากทักษะพื้นฐานไปสู ทักษะที่มีความสลับซับซอน จัดใหมีการฝกทักษะยอยเสียกอน แลวฝกรวมทั้งหมด 4. สาธิตและอธิบายแนะนํา เปนขั้นใหผูเรียนไดเห็นลําดับขั้นตอนการปฏิบัติจาก ตัวอยางที่ผูสอนสาธิตใหดู หรือจากภาพยนตร จากวีดิทัศน ซึ่งจะทําใหผูเรียนเห็นรายละเอียดการ ปฏิบัติในขั้นตอนตาง ๆ ไดอยางชัดเจน 5. จัดใหผูเรียนไดฝกปฏิบัติจริง โดยคํานึงถึงหลักการตอไปนี้ 5.1 ความตอเนื่อง จัดใหผูเรียนไดฝกปฏิบัติทักษะที่เรียนตามลําดับขั้นตอนอยาง ตอเนื่องกัน 5.2 การฝกหัด ใหผูเรียนไดฝกทักษะ เนนทักษะยอยที่สําคัญ ปรับปรุงแกไข ขอบกพรองในสวนที่ผิด ในการฝกนี้ตองจัดแบงเวลาฝก เวลาพักใหเหมาะสม 5.3 การใหแรงเสริม โดยใหผูเรียนไดรูผลของการฝกปฏิบัติ (Feedback) ซึ่งมี 2 ทาง คือ การรูผลจากภายนอก (Extrinsic Feedback) คือ จากคําบอกกลาวของครูวาดีหรือ บกพรองอยางไร ควรแกไขอยางไร พอผูเรียนเกิดความกาวหนาไปถึงขั้นที่จะเพิ่มพูนความชํานาญ เขาจะรูไดโดยการสังเกตดวยตนเอง เปนการรูผลจากภายในตนเอง (Intrinsic Feedback) วูดรัฟฟ (Woodruff. 1961) และ จอยส และวีล (Joyce; & Weil. 1972) ไดกลาวถึง องคประกอบที่ควรมีในกระบวนการเรียนการสอนทักษะปฏิบัติ ดังนี้ 1. มีชิ้นงานตนแบบ 2. อธิบายขั้นตอนการปฏิบัติอยางละเอียดและชัดเจน 3. การสาธิต การปฏิบัติงานอยางละเอียดและชัดเจน 4. การสาธิต การทํางานซ้ําอีกครั้งตั้งแตตนจนจบ 5. การแสดงการปฏิบัติแตละขั้นตอนอยางงาย ๆ และทําใหดูอยางชา ๆ 6. การเปดโอกาสใหผูเรียนไดลงมือทําเอง ตั้งแตตนจนจบในสายตาครูและครูเปนพี่ เลี้ยง 7. การเปดโอกาสใหผูเรียนทํางานเองตามลําพัง แลวนําผลงานที่ทําไดมาตรวจสอบ กับชิ้นงานตนแบบ สุชาติ ศิริสุขไพบูลย (2526: 39-40) ไดกลาววา การสอนทักษะปฏิบัติก็ยอมตองมี ขั้นตอนตามขั้นตอนการเรียนรูเชนกัน ขั้นตอนในการสอนทักษะปฏิบัติควรปฏิบัติตามลําดับขั้นตอน 4 ขั้นตอน ดังนี้ 1. ขั้นการกลาวนํา (Introduction) ในขั้นตอนนี้ เปนขั้นตอนเริ่มตนของขบวนการ เรียนรู กระทําเพื่อ -ใหขอมูลเบื้องตนเกี่ยวกับเรื่องที่จะเรียน -ทดสอบพื้นความรูเดิมของผูเรียน -สรางความสนใจ สรางปญหา สรางแรงจูงใจ -จัดตําแหนงของผูเรียนใหเหมาะสม กอนการเริ่มตนใหเนื้อหาวิชา
74 2. ขั้นการสาธิตจากครู (Demonstration from the Teacher) หลังจากนําเขาสู บทเรียนแลว ซึ่งหมายถึงวาไดขอมูลจากผูเรียนแลว ไดชี้แจงใหผูเรียนไดทราบเปาหมายที่จะเรียน จะฝกกันแลว ผูเรียนไดมีปญหาและมีความพรอม มีความสนใจที่จะแกปญหานั้นกันแลว ผูสอนก็ ควรจะเริ่มใหเนื้อหาดวยการกลาวถึงหลักทฤษฎีที่เกี่ยวของ อธิบายลักษณะงานวิธีการทํางาน โดย มีรายละเอียดตามลําดับดังนี้ -แสดงใหผูเรียนดูวาทักษะที่จะเรียนกันนั้นปฏิบัติไดจริง -สาธิตพรอม ๆ กับอธิบายงานวา จะทําอะไร (What), ทําอยางไร (How), และ ทําไมจึงตองทําเชนนั้น (Why) อาจจะทําการอธิบายประกอบคําถามก็ได -สาธิตซ้ําอีกครั้ง แตสรุปเทาที่จําเปนที่สําคัญจริง ๆ -ทวนซ้ําอีกครั้ง (ถาจําเปน) 3. ขั้นการสาธิตจากผูเรียน (Demonstration from the Learner) ควรจะใหโอกาสแก ผูเรียนไดสาธิตดวยทั้งนี้โดยมีจุดมุงหมายเพื่อ -ใหผูเรียนลองปฏิบัติใหดูวาทําไดหรือไม พรอมกับใหการตรวจ-ปรับ -อาจใหผูเรียนปฏิบัติพรอมกับการอธิบาย โดยผูสอนตองคอยถามจุดสําคัญของ เนื้อหาในแตละชวงดวยคําถาม “ทําอะไร” “ทําอยางไร” “ทําไมตองทําอยางนั้น” -ใหผูเรียนหมุนเวียนกันสาธิต พรอมอธิบายสรุปเฉพาะจุดสําคัญ -ผูสอนตองมั่นใจวาผูเรียนทําไดโดยไมผิดพลาด หากไมแนใจใหผูเรียนทําซ้ําให ดูใหมจนแนใจ 4. ขั้นใหแบบฝกหัดและตรวจผลสําเร็จ (Exercise and Progress) เมื่ อ แน ใ จว า ผูเรียนทําไดแลวโดยไมผิดพลาด จึงจะมอบหมายใหทํางานไดเพราะการฝกทักษะปฏิบัติโดยการใช เครื่องจักรมีอันตรายมาก และอีกประการหนึ่งคือ ทักษะที่ฝกจะลืมไดยากดังนั้นหากฝกในทางที่ผิด ยอมแกไขใหดีไดยาก ในขั้นนี้ผูสอนอาจทําตามลําดับขั้นตอน ดังนี้ -มอบงานฝกใหผูเรียนไปปฏิบัติ -คอยตรวจสอบขณะปฏิบัติอยูเสมอดวยการถาม สังเกตพฤติกรรมและตรวจดู ชิ้นงานที่ฝก -ชมเชย เสริมกําลังใจ เมื่อผูเรียนทําไดสําเร็จ และใหการตรวจ-ปรับ แกไขเมื่อ ผลงานไมสําเร็จผล บุญญศักดิ์ ใจจงกิจ (2519: 147-148) ไดกลาวถึงวิธีการภาคปฏิบัติแบงไดเปน ขั้นตอนได 4 ขั้น ตามวิธีการของ TWI – Method (TWI = Training Within Industry) คือ 1. ขั้นเตรียมการสอน ผูสอนจะตองเตรียมตัวเพื่อสอน เตรียมแบบ เตรียมอธิบาย ลักษณะงานที่จะใหนักเรียนทํา เตรียมวิธีการที่จะเรงเราความสนใจใหนักเรียนอยากทํา และให เขาใจงานนั้นใหดีเสียกอน ขั้นตอนนี้เปนหนาที่ของผูสอน นักเรียนเปนผูฟง 2. ขั้นครูทําใหดู ขั้นตอนที่ครูผูสอนจะตองสาธิตวิธีทํางานที่ถูกตอง หรือทักษะใหม ใหนักเรียนดู พรอมกับอธิบายดวยคําพูดที่ชัดเจน ขั้นตอนนี้ นักเรียนเปนผูสังเกต
75 3. ขั้นนักเรียนทดลองทําดู ขั้นตอนนี้นักเรียนเริ่มทดลองทําตามวิธีที่ครูไดสาธิตไว ครูจะตองตามคอยสังเกต ชวยเหลือแกไขและแนะนําวิธีที่ถูกให 4. ขั้นปฏิบัติ เมื่อไดแนใจวานักเรียนเขาใจและทําไดถูกตองวิธีแลว ครูจะอนุญาต ใหนักเรียนลงมือปฏิบัติได ครูจะเปนผูกําหนดชิ้นงานและควบคุมคุณภาพหรือตรวจใหคะแนน ชิ้นงานนั้น ๆ ปรียาพร วงศอนุตรโรจน (2548: 101-103) ไดกลาวถึง การสอนทักษะปฏิบัติมี ขั้นตอนดังนี้ 1. วิเคราะหทักษะนั้น ตองพิจารณาแยกแยะรายละเอียดของทักษะนั้นออกมา 2. ตรวจสอบความสามารถเบื้องตนที่เกี่ยวกับทักษะของผูเรียน วามีอะไร เพียงใด ใหทดสอบการปฏิบัติเบื้องตนตาง ๆ ตามลําดับกอนหลัง 3. จัดการฝกหนวยยอยตาง ๆ และฝกหนักในหนวยที่ขาดไป และอาจจะฝกสิ่งที่เขา พอเปนอยูแลวใหชํานาญเต็มที่ และใหความสนใจในสิ่งที่ยังไมชํานาญ 4. ขั้นอธิบายและสาธิตทักษะใหผูเรียน เปนการแสดงทักษะทั้งหมด ทั้งการอธิบาย และการแสดงใหเห็นตัวอยาง โดยใหผูเรียนดูภาพยนตรหรือผูเชี่ยวชาญแสดงใหดู ในขั้นตนไม จําเปนตองอธิบายมาก ใหผูเรียนดูตัวอยางและสังเกตเอง เพราะถาอธิบายมากจะเปนสิ่งรบกวน การสังเกตของผูเรียน การใชภาพยนตรสอนทักษะตาง ๆ นั้นมีคุณคาอยางยิ่ง ในขั้นแรกของการ เรียน และขั้นสุดทายของการเรียน เพราะเมื่อผูเรียนมีทักษะในขั้นสูงแลว ก็อาจจะหันมาพิจารณา รายละเอียดจากภาพยนตรอีกครั้งหนึ่ง การใชภาพยนตรนั้น เมื่อดูแลวควรอภิปรายโดยใหผูเรียน อธิบายเปนคําพูดของเขาเอง และควรจะฉายใหดูอีกครั้งกอนที่จะลงมือปฏิบัติ 5. ขั้นจัดภาวะเพื่อการเรียน 3 ประการ คือ 5.1 จั ด ลํ า ดั บ ขั้ น สิ่ ง เร า และการตอบสนอง ให ผู เ รี ย นได ป ฏิ บั ติ อ ย า งถู ก ต อ ง ตามลําดับกอนหลัง สิ่งใดที่เกี่ยวกันตองจัดใหติดตอกัน 5.2 การปฏิบัติ ตองจัดกําหนดเวลาของการปฏิบัติใหดี จะใชเวลาแตละครั้งนาน เทาใด หรือแตละครั้งจะมีการหยุดพักมากนอยเพียงใด การฝกแตละอยางอาจใชครั้งเดียวหรือ หลายครั้ง จะตองคิดพิจารณาใหดี จะใชการปฏิบัติแบบแบงปฏิบัติหรือฝกแบบรวดเร็วเดียวกัน ขึ้นอยูกับขั้นตาง ๆ ของการเรียนทักษะ ในขั้นสุดทายของการเรียนทักษะอาจจะใชการฝกฝนนาน ได 5.3 ใหรูผลของการปฏิบัติ การรูผลนั้นมี 2 อยาง คือ รูจากคําบอกเลาของ ครูผูสอนและรูผลโดยตัวเอง ในขั้นแรก ๆ บอกเลาวาเขามีขอบกพรองอยางไร แบบนี้เปนการรูผล จากภายนอกเปนการบอกใหรูวาจะแกไขอยางไร พอผูเรียนกาวหนาไปถึงขั้นที่สองและขั้นที่สาม คือ มี ค วามชํ า นาญมากขึ้ น เขาจะสั ง เกตตั ว เอง เป น การรู ผ ลจากตั ว เองโดยดูจ ากผลของการ เคลื่อนไหว ชม ภูมิภาค (2516: 236-237) ไดกลาวถึง การสอนทักษะใด ๆ ก็ตามยอมจะมี ขั้นตอนตาง ๆ ดังนี้ คือ
76 1. วิเคราะหทักษะนั้น ตองพิจารณาแยกแยะรายละเอียดของทักษะนั้นออกมา จัดลําดับการกระทํากอน หลัง ไวใหดี 2. ตรวจสอบความสามารถเบื้องตนที่เกี่ยวกับทักษะของผูเรียนวามีอะไร เพียงใดให ทดสอบการปฏิบัติเบื้องตนตาง ๆ ตามลําดับกอน หลัง ตองฝกหนวยที่ขาดเสียกอน 3. จัดการฝกหนวยตาง ๆ โดยเฉพาะในหนวยที่ขาดไป หรืออาจจะฝกสิ่งที่เขาพอ เปนอยูแลว ใหชํานาญเต็มที่ 4. ขั้นอธิบายและสาธิตทักษะใหผูเรียน ในขั้นนี้เปนการแสดงทักษะทั้งหมด เปน การอธิบาย เปนการแสดงใหเห็นตัวอยาง ใหผูเรียนดูวิดีโอ ดูภาพยนตร หรือใหผูเชี่ยวชาญแสดง ใหดู 5. จัดภาวะเพื่อการเรียนทักษะ 3 ประการให ในเรื่องนี้ก็คือ การจัดลําดับสิ่งเราและ การตอบสนองใหนักเรียนไดปฏิบัติถูกตอง ตามลําดับกอน หลัง สิ่งใดที่เกี่ยวเนื่องกันตองจัดให ติดตอกัน การปฏิบัตินั้นตองจัดกําหนดเวลาของการปฏิบัติใหดี จะใชเวลาแตละครั้งนานเพียงใด หรือแตละครั้งจะมีการหยุดพักมากนอยเพียงใด การฝกแตละอยางจะใชครั้งเดียวหรือกี่ครั้งจะใช การปฏิบัติแบบแบงปฏิบัติ หรือฝกแบบรวดเดียวนั้นขึ้นอยูกับขั้นตาง ๆ ของการเรียนทักษะ ในขั้น สุดทายของการเรียนทักษะอาจจะใชเวลาฝกฝนนาน ๆ ได และสิ่งที่สําคัญคือ การรูผลการปฏิบัติ การรูผลนั้นก็มี 2 อยางคือ รูผลจากภายนอก คือจากคําบอกกลาวของผูสอนหรือครู และการรูผล ภายในตัวเอง เขาจะสังเกตตนเอง เปนความรูสึกภายใน ไพโรจน ตีรณธนากุล (2542: 134-135) ไดกลาววา การสอนทักษะปฏิบัติ ตอง ดําเนินดวยวิธีการที่จะสงเสริมใหผูเรียนไดเรียนรูตามลําดับขั้นตอนที่เหมาะสม ในการสอนทักษะ ปฏิบัติมีลําดับขั้น 4 ขั้น ดังนี้คือ 1. ขั้นกลาวนํา (Introduction) เพื่อสรางความสนใจ ชี้แจงใหผูเรียนทราบเปาหมาย ที่จะฝกกัน ตลอดจนจัดตําแหนงผูเรียนใหเหมาะสมกอนเริ่มตนใหเนื้อหาวิชา 2. ขั้นการสาธิตจากครู (Demonstration from the teach) อธิบายลักษณะงาน วิธีการทํางาน แลวสาธิตพรอม ๆ กับอธิบายดวย 3. ขั้นการสาธิตจากผูเรียน (Demonstration from the learner) ใหผูเรียนลองปฏิบัติ ไดเพียงใด ซึ่งจะเปน Feed back ใหครูผูสอนปรับปรุงในการสอน 4. ขั้นใหการฝกหัดและตรวจผลสําเร็จ (Exercise and Progress) ตองแนใจวาผูเรียน ทําไดแลวโดยไมผิดพลาด จึงจะมอบหมายใหทํางานได พวงเพ็ญ อินทรประวัติ (2532: 105-106) ไดกลาววา รูปแบบการสอนการฝกทักษะ มีขั้นตอนการสอนตามรูปแบบการฝกนี้แบงออกไดเปน 5 ขั้นตอน ดังตอไปนี้ 1. ระบุจุดมุงหมาย จุดมุงหมายตองชัดเจน นักเรียนทุกคนเขาใจดีวาตองการใหเขา ทําอะไร
77 2. การอธิบายแนวทฤษฎี เมื่อบอกวาตองการใหนักเรียนทําอะไรแลว ครูก็อธิบาย ใหเหตุผลตามทฤษฎีวาทําไมจึงตองทําใหไดตามจุดมุงหมายนั้น การทําอยางนี้จะชวยทําใหผูเรียน เขาใจเปาหมายไดแจมแจงขึ้น และเขาใจตอไปวาทําไมจึงตองฝกทักษะนั้น ๆ 3. สาธิตการกระทําที่ถูกตอง ครูอาจจะใหนักเรียนดูการแสดงสาธิต ใหดูแบบอยาง จากภาพยนตร ในขั้นนี้จะเปนขั้นที่บอกใหนักเรียนรูวาการกระทําที่ถูกตองนั้นเปนอยางไร 4. ฝกหัดเลียนแบบและการรับขอมูลยอนกลับ เมื่อนักเรียนรูวาจะตองทําอะไรและ ทําอยางไรแลว ครูก็ใหนักเรียนฝกปฏิบัติ โดยเริ่มใหเลียนแบบจากครูใหเหมือนตามแบบใหมาก ที่สุด เมื่อนักเรียนทําตามแบบที่ครูทําใหดู แตยังทําไดไมถูกตอง ครูก็อธิบายหรือทําใหดูใหม จนกระทั่งนักเรียนสามารถทําไดตามแบบอยางถูกตอง หลังจากที่นักเรียนทําทาถูกตองแลว ครูก็ ใหฝกหัดทําตามแบบที่ถูกตองนั้นจนสามารถทําไดอยางคลองแคลวเปนอัตโนมัติตอไป สวนการให ขอมูลปอนกลับนั้นทําไดโดยการชมเชย การแสดงแบบที่ถูกตองใหดู ซึ่งจะทําใหผูเรียนรูวาการ ปฏิบัติทําที่ถูกตองนั้นเปนอยางไร เมื่อครูฝกใหนักเรียนปฏิบัติเรื่องหนึ่งเรื่องใดแลว กอนที่ครูจะ เริ่มฝกเรื่องใหมตอไป ครูตองทดสอบเสียกอนวา เรื่องเดิมนั้นนักเรียนไดปฏิบัติไดอยางถูกตองแลว หรือไม เพราะถาไมทําเชนนั้นก็จะไมสามารถฝกเรื่องอื่น ๆ ใหดีได เนื่องจากการฝกในขั้นแรก ๆ นั้นจะตองใชเปนพื้นฐานในการฝกเรื่องอื่น ๆ ตอไป 5. การถายโอนความรูและทักษะ ในการเรียนนั้น ครูอาจจะใหนักเรียนทดลองฝกใน หองเรียน หลังจากที่นักเรียนสามารถกระทําไดอยางถูกตองแลว ครูก็นํานักเรียนออกไปฝกซอมใน สนาม ตอไปก็จัดใหมีการแขงขันกัน แลวใหนักเรียนดูวาการฝกนั้นยังบกพรองหรือไม อยางไร โดยใหนักเรียนดูการกระทําของเพื่อน ๆ ดวยกันเอง และใหขอมูลยอนกลับแกเพื่อนดวยเพื่อที่จะให เพื่อน ๆ ไดกระทําไดอยางถูกตอง ครูอาจจะใหนักเรียนคนหนึ่งลองฝกปฏิบัติ แลวครูก็เปนผูให ขอมูลยอนกลับ นักเรียนคนอื่น ๆ ก็เปนผูสังเกตการณและจดจําสิ่งที่เพื่อน ๆทํา และฟงขอมูล ยอนกลับที่ครูใหดวย หลังจากนั้น นักเรียนก็วิเคราะหการกระทําของตนเองและตรวจสอบวาตัวเอง ทําถูกตองหรือไมเอง สุดทายก็สามารถลงทําการแขงขันไดจริง ๆ แตครูผูสอนก็ยังคงใหขอมูล ยอนกลับอีกเรื่อย ๆ แมกระทั่งในขณะที่ทําการแขงขัน ประสาท อิศรปรีดา (2523: 174) ไดสรุปแนวการสอนทักษะ ไดดังนี้ 1. วิเคราะหทักษะออกเปนทักษะยอย ๆ แลวสอนทักษะยอย ๆ นั้นใหสอดคลองตาม ความสามารถ และระดับพัฒนาการทางสมองของผูเรียน 2. สาธิตเพื่อแสดงตัวอยางการตอบสนองที่ถูกตองในทักษะนั้น ๆ ใหแกผูเรียน 3. แนะนําการตอบสนองในระยะแรก เริ่มดวยการใชคําพูด หรือกริยาทาทาง 4. ใหมีการฝกอยางเหมาะสม ซึ่งตองพิจารณาถึงการฝกการพัก กําหนดชวงเวลา ฝกใหเหมาะสมกับกิจกรรมนั้น ๆ 5. ใหผูเรียนทราบผลการกระทํา เพื่อจะไดแกไขปรับปรุงการตอบสนองที่ไมถูกตอง ใหถูกตองสมบูรณ
78 พรรณี ช. เจนจิต (2538: 539 -541) ไดอธิบายถึง การสอนทักษะ ไวดังนี้ 1. บอกใหผูเรียนทราบวาจะทําอะไร ชี้แจงใหเห็นความสําคัญเพื่อเราใหผูเรียนเกิด ความสนใจ และกระตุนใหเห็นวาสิ่งนั้นมีความจําเปนสําหรับตนอยางไร ตอจากนั้นจึงสาธิตใหดู ตั้งแตตนจนจบเพื่อใหผูเรียนจัดระบบสิ่งที่จะเรียนเปนเรื่องเปนราวเมื่อสาธิตจบ อธิบายใหเขาใจถึง ความสัมพันธระหวางสิ่งตาง ๆ เนนจุดที่สําคัญหรือจุดที่จะตองสังเกตโดยเขียนบนกระดาน ซึ่งครู จะสามารถอางอิงถึงเมื่อแสดงใหดูอีกครั้ง โดยทําไปทีละขั้น 2. ใหผูเรียนมีโอกาสไดฝกหัดทันทีหลังจากการสาธิต สิ่งที่ตองคํานึงถึงการทําซ้ํา และการเสริมแรง ถาเครื่องใชมีไมพอ ใหสาธิตกับผูเรียนเปนกลุมเล็ก ๆ เพื่อใหผูเรียนทุกคนมี โอกาสฝกหัด และครูจะไดใหการเสริมแรงอยางทั่วถึง การฝกทักษะจะเสียเวลาเปลาถาเด็กไมมี โอกาสไดฝกหัด ในชั่วโมงฝกหัดจะไดผลดีถาผูเรียนอยูในสภาพกระตือรือรนซึ่งหมายถึงครูใหการ เสริมแรงเปนการกระตุนทุกครั้ง ถาพบวาในขณะที่ฝกหัดมีคนบางคนทําผิด ใหสาธิตใหมอยาทํา เฉพาะคน เพราะผูเรียนจะคิดวาตัวเองเขาใจอะไรยากกวาเพื่อน ๆ หรือบางครั้งเพื่อนในหองอาจจะ คิดวาทําไมครูจะตองเอาใจใสกับผูเรียนบางคนเปนพิเศษซึ่งความคิดทั้ง 2 อยางนี้ไมมีผลดีทั้งสิ้น 3. ในขณะฝกหัดใหคําแนะนําเพื่อชวยใหผูเรียนทําทักษะนั้น ๆ ไดดวยตนเอง 4. ใหคําแนะนําในลักษณะที่อยูในบรรยากาศที่สบาย ๆ ไมวิจารณ 5. ในการฝ ก หั ด การเน น สิ่ ง ที่ ถู ก เป น สิ่ ง ที่ มี ป ระโยชน แต บ างครั้ ง การทํ า สิ่ ง ที่ ผิดพลาดจนเกินกวาเหตุก็จะชวยแกไขขอผิดใหถูกได มาลินี จุฑะรพ (2537: 133) ไดกลาวไววา การสอนเพื่อใหเกิดทักษะควรดําเนินการ ใหครบ 3 ขั้นตอน ดังนี้ 1. ขั้นใหความรู ในการฝกทักษะเรื่องใดก็ตาม ผูฝกจะตองใหความรูวาทักษะที่จะ ฝกนั้ นมีขั้นตอนอย างไร อาจใช วิ ธีการบรรยาย สาธิ ต ใหช มวีดิทั ศ น ฉายสไลดประกอบคํ า บรรยาย หรือฉายภาพยนตรประกอบคําบรรยาย 2. ขั้นใหลงมือปฏิบัติ ในการฝกทักษะจะตองใหทั้งความรูและใหลงมือปฏิบัติจริง ๆ เพื่อใหเกิดความถูกตองและยืนยันวาปฏิบัติจริงได 3. ขั้นใหทดสอบความถูกตองรวดเร็ว ในการฝกทักษะที่ดีจะตองมีการทดสอบวาทํา ไดถูกตองและรวดเร็วเพียงใด ผูรับการฝกทักษะมีความมั่นใจและสามารถปฏิบัติทักษะดังกลาวได โดยอัตโนมัติหรือไมเพียงใด ถาทําไดครบทั้ง 3 ขั้นตอน ก็เปนที่ยืนยันไดวาบุคคลนั้นเกิดทักษะ แลว จากการศึกษารูปแบบการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติจากนักการศึกษาหลาย ๆ ทาน จะเห็นไดวาขั้นตอนของรูปแบบการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติของนักการศึกษา หลาย ๆ ทาน จะมีขั้นตอนที่คลาย ๆ กัน จะแตกตางกันบางในเรื่องการกําหนดหัวขอของขั้นตอน และรายละเอียดบางหัวขอยอยเทานั้น ดังนั้นผูวิจัยจึงนํามาวิเคราะหและสังเคราะหเปนขั้นตอนการ เรียนการสอนฝกปฏิบัติเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา
79 5.7 การวัดทักษะปฏิบัติ การวัดทักษะปฏิบัตินั้นตองมีการใหผูเรียนมีการปฏิบัติงาน หากประมวลแนวคิดของ นั ก วั ด ผลทั้ ง หลายจะพบว า ทั ก ษะการปฏิ บั ติ ง านเป น ความสามารถซึ่ ง อาจจะเป น ด า นสมอง (Cognitive Skills) หรือไมใชทางสมอง (Non-cognitive Skills หรือ Manual Skills) ก็ได ทั้งนี้ทักษะ ดังกลาวสามารถทดสอบไดโดยใหผูถูกทดสอบ “แสดง” (Perform) ใหดูเพื่อจะไดมีขอมูลในการ ตัดสินระดับความสามารถในการปฏิบัติงานทั้งความถูกตองในกระบวนการปฏิบัติงานหรือคุณภาพ ของผลงานที่เปนผลมาจากกระบวนการปฏิบัตินั้น หรือทั้งกระบวนการและผลงาน การวัดทักษะ ปฏิ บั ติ จึ ง เป น กระบวนการที่ วั ด ทั ก ษะการปฏิ บั ติ โ ดยสิ่ ง ที่ วั ด หรื อ ทั ก ษะที่ วั ด (Object of Measurement) เปนความสามารถดานใดก็ได จุดสําคัญอยูที่วาพฤติกรรมที่แสดงออกใหเห็นนั้น เปนการตอบสนองตอสิ่งเราในรูปของการปฏิบัติ การวัดทักษะปฏิบัติเปนการวัดที่ใชสถานการณเพื่อทดสอบการปฏิบัติงานของบุคคล ซึ่งสวนใหญเปนการวัดพฤติกรรมการปฏิบัติงานทีละคน ทั้งนี้ผูถูกวัดจะไดรับมอบหมายใหทํางาน ชิ้นใดชิ้นหนึ่ง มีกระบวนการทํางานตามขั้นตอนที่ควรจะเปน จุดมุงหมายสุดทายไดเปนผลงาน ออกมา การวัดทักษะปฏิบัติจึงเปนการวัดกระบวนการปฏิบัติงาน (Process) และการวัดคุณภาพ ของงานที่ไดจากการปฏิบัติ (Product) (สุวิมล วองวาณิช. 2547: 2-3) 5.7.1 การประเมินผลการเรียนรูทักษะปฏิบัติ การประเมินการปฏิบัติชวยใหผูสอนไดทราบถึงความสามารถ นิสัย วิธีการทํางาน ของผูเรียน และพฤติกรรมตาง ๆ ของผูเรียนในลักษณะที่เปนความจริง เชน ความสามารถในการใช ภาษาตางประเทศ ความสามารถในการทดลองทางวิทยาศาสตร การสาธิตผลงาน การทํางานกับ กลุมเพื่อน การใชอุปกรณในการปฏิบัติงาน ผูสอนสามารถสังเกตและประเมินความสามารถของ ผูเรียนได ในกิจกรรมตาง ๆ ที่ตองอาศัยความสามารถของผูเรียนอยางหลากหลาย เชน วิธีการวัด และประเมินผลการปฏิบัติงานนอกจากจะใชวิธีการสังเกต การสัมภาษณผูเรียนทั้งกระบวนการและ ผลการทํางานแลว ผูสอนอาจใชวิธีการสอบที่เรียกวา Performance Test เชน การสอบภาคปฏิบัติ ในวิชาวิทยาศาสตร การสอบภาคปฏิบัติในวิชาดนตรี นาฏศิลป การสอบภาคปฏิบัติในวิชาพลศึกษา เปนตน (สุวิมล วองวาณิช. 2547: 3) การประเมิ น ผลการเรี ย นรู ทั ก ษะปฏิ บั ติ สามารถทํ า ได โ ดยการทดสอบ ความสามารถทางกลามเนื้อของผูเรียนที่แสดงออกมาในเรื่องของความเร็ว ความถูกตอง ความ แข็งแรง ความคงทนและการประสานสัมพันธกัน ในการทดสอบดังกลาวครูจะตองทําการทดสอบ ความสามารถในดานตาง ๆ ดังกลาวนี้อยางนอยหนึ่งอยางหรือมากกวานั้น ตามรายละเอียดตอไปนี้ ความเร็ว (Speed) สามารถวัดไดในรูปของปริมาณงานที่ผูเรียนสามารถทําได ภายในระยะเวลาที่กําหนด เชน จํานวนคําตอนาทีที่พิมพได หรือในรูปของเวลาที่ตองใชในการ ทํางานที่กําหนดไดใหแลวเสร็จ
80 ความถูกตอง (Accuracy) สามารถวัดไดจากการนับจํานวนที่ผิด หรือระยะทางที่ หางออกไปจากเปาหมาย ความแข็งแรง (Strength) สามารถวัดไดจากสิ่งที่มีน้ําหนักขนาดตาง ๆ หรือ แรงกลที่ปรากฏในมาตรวัดมักใชในการตรวจสอบคุณภาพของชิ้นงาน (นวลจิตต เชาวกีรติพงศ. 2534: 51-53; อางอิงจาก Singer. 1982. The Learning of Motor Skills.) สุวิมล วองวาณิช (2547: 4-5) ไดแบงคุณลักษณะของการวัดออกเปน 2 ดาน คือ 1. คุ ณลั ก ษณะที่ ใ ชวั ด กระบวนการ ขึ้น อยู กับ ธรรมชาติข องงานที่ ใ ห ผูเ รีย น ปฏิบัติ ลักษณะสําคัญที่ควรวัดจําแนกได 2 ประการ คือ ประสิทธิภาพในการทํางาน (Efficiency of the Process) และความถูกตองของกระบวนการทํางาน (Accuracy of the Process) คุณลักษณะที่ ใชในการวัดกระบวนการ โดยทั่วไปสามารถแบงเปนลักษณะยอย ๆ ไดดังนี้ 1.1 คุณภาพขณะปฏิบัติงาน 1.1.1 ความผิดพลาดที่เกิดขึ้นขณะปฏิบัติ 1.1.2 ความคลองแคลววองไวในการปฏิบัติ 1.1.3 การเลือกใชวัสดุอุปกรณอยางเหมาะสมกับงานที่ปฏิบัติ 1.2 เวลา คือ ปริมาณเวลาที่ใชในการปฏิบัติ (ใชเวลานอย) 1.3 ทักษะการปรับปรุงงาน คือ การลดขั้นตอนการทํางานใหสั้นขึ้น 1.4 ความปลอดภัยในการทํางาน 1.4.1 ความปลอดภัยในการใชเครื่องมือ 1.4.2 จํานวนอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นขณะทํางาน 1.5 ความสิ้นเปลืองของทรัพยากร คือ จํานวนวัสดุที่ใชเกิน 2. คุณลักษณะที่ใชวัดผลงาน คุณภาพของผลงานเปนผลมาจากคุณภาพของ กระบวนการทํางาน การตัดสินใจคะแนนคุณภาพของผลงานขึ้นอยูกับมาตรฐานของผูประเมิน การ ตัดสินผลงานตองอิงคุณลักษณะที่วัดซึ่งยึดเปนเกณฑท่ีตกลงรวมกันระหวางผูประเมิน และตอง อาศั ย ผู ป ระเมิน ที่มีค วามชํ า นาญในเรื่ องนั้ นจริ ง ๆ คุ ณลั ก ษณะที่ ใ ชใ นการวัด ผลงานโดยทั่ว ไป สามารถแยกออกเปนลักษณะยอย ๆ ได ดังนี้ 2.1 คุณภาพของผลงาน 2.1.1 ผลงานมีคุณภาพสอดคลองกับเกณฑมาตรฐาน 2.1.2 จุดดีจุดเดนของผลงาน 2.1.3 ความเหมาะสมในการนําไปใช 2.1.4 ลักษณะภายนอกที่ปรากฏ เชน ความสวยงาม ความประณีต ฯ 2.2 ปริมาณงาน คือ ปริมาณของผลผลิตที่ทําไดภายใตเวลาที่กําหนด 2.3 ทักษะการปรับปรุงงาน 2.3.1 พัฒนาการของผลงานในเชิงคุณภาพ 2.3.2 พัฒนาการของผลงานในเชิงปริมาณ
81 2.4 ความปลอดภั ย ของผลงาน คื อ ระดั บ ความปลอดภั ย ของผลผลิ ต เมื่ อ นําไปใชจริง 2.5 ความสิ้นเปลือง/ผลเสีย คือ จํานวนชิ้นงานที่ทําแลวใชไมได หรือยอมรับ ไมได นอกจากนี้ การตรวจสอบความสามารถทางทักษะภาคปฏิบัตินั้น อาจกระทําได ดวยการกําหนดงานใหผูเรียนไดปฏิบัติซึ่งบางครั้งอาจเรียกวา Performance Test ซึ่งตองการให ผู เ รี ย นได ล งมื อ ปฏิ บั ติ ทั ก ษะนั้ น แล ว ผู ส อนก็ ทํ า การตรวจสอบและสั ง เกตพฤติ ก รรมในขณะ ปฏิบัติงาน และตรวจสอบคุณภาพของชิ้นงานสําเร็จที่ผูเรียนไดกระทําขึ้น 1. การตรวจสอบความรู ความเขาใจเนื้อหาทางทฤษฎี กระทําไดทั้งระหวาง การเรียนการสอนและหลังบทเรียนแลว การตรวจสอบความรูทางทฤษฎีนี้อาจกระทําไดดวยการใช แบบทดสอบทางขอเขียน การสัมภาษณผูเรียน การใชคําถามปากเปลาในขณะสอน หรือการ อภิปรายกลุมของผูเรียน การตรวจสอบความรูความเขาใจเนื้อหาทางทฤษฎีนี้ อาจทําการวัดหรือ ตรวจสอบในดานตาง ๆ ดังนี้ - ความสามารถในการอานแบบ ไดอะแกรม สัญลักษณ หรือการใชหนังสือ ตํารา และคูมือตาง ๆ ในการปฏิบัติงาน - เนื้อหาความรูทางทฤษฎีที่สัมพันธกัน และความคิดในเหตุผลตาง ๆ - ความสามารถในการวิเคราะหงาน และวางแผนขั้นตอนการทํางานนั้น ๆ - กฏเกณฑและหลักความปลอดภัยในการทํางาน 2. การตรวจสอบความสามารถในการปฏิบัติงาน การตรวจสอบความสามารถ ในการปฏิบัติงานนี้รวมถึงความสามารถทางกลามเนื้อ (Motor Skill) และทัศนคติที่ดีตอการทํางาน ซึ่ ง สามารถกระทํ า ได ใ นระหว า งการปฏิ บั ติ ง านของผู เ รี ย น ด ว ยการสั ง เกตการทํ า งาน การ สัมภาษณ หรือการอภิปรายกลุมของผูเรียน การตรวจสอบความสามารถในการปฏิบัติงาน อาจทํา การวัดหรือตรวจสอบในดานตาง ๆ ดังนี้ - ทักษะทางดานความถูกตอง และความปลอดภัยในการใชเครื่องมือและ อุปกรณ ซึ่งรวมถึงการใชการบํารุงรักษา และการเก็บเครื่องมือและอุปกรณตาง ๆ - ความสามารถในดานการเตรียมงาน และลําดับขั้นตอนการทํางานตั้งแตตน จนกระทั่งสําเร็จ - ระยะเวลาในการทํางานจนกระทั่งสําเร็จ - นิสัย ทัศนคติ และความขยันในการทํางาน ผลจากการสั ง เกตและตรวจสอบความสามารถในการทํ า งานของผู เ รี ย นนั้ น นอกจากจะใหผลดีในดานการเรียนของผูเรียนแลว ยังใชเปนขอมูลในการใหคะแนนการทํางานซึ่ง เปนสวนหนึ่งของการประเมินผลการเรียนของผูเรียนดวย เพราะการประเมินผลการเรียนดวยการ พิจารณาเฉพาะผลงานหรือชิ้นงานสําเร็จ แตเพียงอยางเดียวยอมไมถูกตองนัก
82 3. การตรวจสอบคุ ณ ภาพผลงานหรือ ชิ้น งานสํ า เร็ จ การตรวจสอบคุ ณ ภาพ ผลงานของผูเรียนนี้ กระทําไดหลังบทเรียนเมื่อผูเรียนปฏิบัติงานเสร็จและนําผลงานนั้นมาสง การ ตรวจสอบคุณภาพผลงานนี้ เปนการประเมินคุณภาพของชิ้นงานที่สําเร็จรูปซึ่งวัดในรูปของความ ละเอี ย ดประณี ต ของงาน ความถู ก ต อ ง และความเที่ ย งตรงต อ ขนาดตามแบบงานทั้ ง ในจุ ด ที่ มองเห็นไดและจุดที่มองไมเห็น ซึ่งอาจใชเครื่องมือชวยในการตรวจสอบดวย การตรวจสอบคุณภาพผลงานสําเร็จนี้ ควรคํานึงถึงความเที่ยงตรงในการตรวจ เสมอ ด ว ยการตรวจคุ ณ ภาพโดยใช เ ครื่ อ งมื อ ตรวจสอบ เช น พิ จ ารณาที่ ข นาด (Objective Valuation) และแมในการตรวจคุณภาพของผลงานในบางจุด เชน รูปทรงภายนอกของชิ้นงาน ความสวยงามของชิ้ น งาน เป น ต น อาจต อ งอาศั ย การตรวจโดยใช ค วามนึ ก คิ ด ของผู ต รวจ (Subjective Valuation) ซึ่งผูตรวจตองตรวจดวยใจที่เปนธรรม และอาจใชผูตรวจหลายคน ซึ่งตอง ใชแบบประเมินผลในการตรวจสอบผลงานนั้น (สุชาติ ศิริสุขไพบูลย. 2526: 89-90) 5.7.2 เครื่องมือวัดทักษะปฏิบัติ ในการประเมินทักษะปฏิบัติ โดยสวนมากผูตรวจตองใหคะแนนกระบวนการหรือ ผลงานของผูเรียน หากไมมีเครื่องมือและเกณฑในการตัดสินใจก็ยากที่จะหาความเที่ยงตรงได ดังนั้นจึงมีการสรางเครื่องมือเพื่อชวยใหผูตรวจใหคะแนนไดสะดวกและเที่ยงตรงมากขึ้น เครื่องมือ ในการวัดทักษะปฏิบัติ มีหลายแบบดังนี้ 1. แบบสํารวจรายการ (Check List) แบบสํารวจรายการจะเปนรายการที่กําหนด ไวเกี่ยวกับพฤติกรรมที่ตองการใหกระทําหรือวิธีการที่มีจุดประสงคจะใหทําตามนั้น ผูสังเกตจะ ตรวจสอบวาผูถูกประเมินไดทําตามรายการนั้นหรือไม การใชแบบสํารวจรายการเปนการกําหนด น้ําหนักคะแนนวาไดหรือไม ถาผานหรือไดแสดงวาผูปฏิบัติไดทําตามรายการนั้นถูกตอง ถาไมได แสดงวาทําไมถูกตอง (สุนันท ศลโกสุม. 2432: 70-71) ในการสังเกตการณปฏิบัติบางครั้งอาจใหผูสังเกตบันทึกลําดับที่ของการปฏิบัติ หรือพฤติกรรมตามลําดับตั้งแต 1 เปนตนไปก็ได ซึ่งในลักษณะนี้จะทําใหมองเห็นภาพรวมของการ ปฏิบัติงานอีกดวย (ส. วาสนา ประวาลพฤกษ. 2537: 36) ในบางครั้งอาจมีการระบุความถี่ของ พฤติกรรมที่ทําดวย เชน ยิ้ม 3 ครั้ง ยกมือ 5 ครั้ง ซึ่งจะบอกถึงความเขมขนของการปฏิบัติเชนกัน (Tuckman. 1976: 174; Mehrens; & Lehman. 1978: 351) 2. แบบมาตราประมาณคา (Rating Scale) มาตราสวนประมาณคาไมไดมีความ แตกตางจากแบบสํารวจรายการมากนัก เพียงแตมีการขยายลําดับคะแนนที่ใหเพิ่มขึ้น แตเปนที่ นิยมในการใชวัดการปฏิบัติมากกวาเพราะมีคุณลักษณะที่ตอเนื่อง อาจทําเปน 2 ระดับ จนถึง 10 ระดับ แตนิยมทําเปนเลขที่มากกวา เชน 3, 5, 7 ระดับ (ส. วาสนา ประวาลพฤกษ. 2527: 3; โกวิท ประวาลพฤกษ; สมศักดิ์ สินธุระเวชญ. 2523: 110-111 ) 3. แบบจัดอันดับ (Ranking) การจั ด อั น ดั บ เป น วิ ธี ที่ จ ะเรี ย งลํ า ดั บ ผู เ รี ย นใน คุณสมบัติหนึ่ง ๆ ตามที่กําหนดให ซึ่งสามารถใชในการวัดวิธีหรือผลงานได แตสวนใหญใชในการ
83 วัดผลงานมากกวา การจัดอันดับมีความเชื่อมั่นสูงขึ้นถาจัดอันดับดวยคุณสมบัติใดคุณสมบัติหนึ่ง โดยเฉพาะ และมีนิยามของคุณสมบัตินั้นชัดเจน ในการจัดอันดับคุณภาพผลงาน ซึ่งมักใชในการ สอบดานการปฏิบัตินั้น ครูอาจจะแบงคุณภาพผลงานออกเปนหลายประการแลวจัดอันดับทีละ คุณภาพ การจัดอันดับที่งายและสะดวก โดยมากนิยมใชหลักการแบงทีละ 3 ดังนี้ (ส. วาสนา ประวาลพฤกษ. 2527: 2-3) 3.1 นําผลงานทั้งหมดมาแบงเปน 3 กลุม คือ สูง ปานกลาง และต่ํา 3.2 นํากลุมปานกลางมาพิจารณาแบงเปน 3 อีกครั้ง หลังจากนั้นทํา เชนเดียวกันในกลุมสูง และกลุมต่ํา 3.3 กําหนดใหกลุมสูงเปน 9, 8, 7 ซึ่ง 9 คือ กลุมที่มีผลงานดีที่สุดในกลุมสูง และ 7 คือ กลุมที่มีผลงานต่ําที่สุดในกลุมสูง และใหกลุมกลางเปน 6, 5, 4 และกลุมต่ําเปน 3, 2, 1 ทั้งนี้ตัวเลขที่มีคาสูงแทนคุณภาพงานที่สูง 3.4 นํากลุมที่อยูระหวางกลุมสูงและกลุมต่ํา คือ 7 และ 6 มาพิจารณาเพื่อ โยกยายใหมีความเหมาะสมยิ่งขึ้น และทําเชนเดียวกันในกลุม 4 และ 3 4. แบบบันทึก (Record) การบันทึกมักเปนวิธีการที่ไมไดกําหนดรูปแบบไว อยางชัดเจนเหมือนวิธีอื่น ๆ ผูบันทึกคอนขางมีอิสระในการบันทึกลงไปมากกวาเครื่องมือชนิดอื่น การบันทึกเพียงครั้งเดียวไมสามารถใหขอมูลที่มีความหมายนัก แตการบันทึกตอเนื่องหลาย ๆ ครั้ง จะทําใหไดขอมูลที่ชัดเจนขึ้น การบันทึกไมควรลงความเห็นของผูบันทึกลงไป ยกเวนใหเขียนแยก ใหชัดเจน 5.7.3 การสรางเครื่องมือวัดทักษะปฏิบัติ มีผูเสนอหลักและขั้นตอนในการสรางเครื่องมือวัดทักษะปฏิบัติไวหลายทาน ดังนี้ ทัคแมน (Tuckman. 1976: 180-185) ไดเสนอขั้นตอนในการสรางแบบทดสอบ ดานการปฏิบัติโดยทั่วไปไว 4 ขั้นตอน ดังนี้ 1. กําหนดวัตถุประสงคของการปฏิบัติงานที่ชัดเจน คําบงชี้การกระทํา (Action Word) ที่ใชประจํา คือ แสดงหรือสาธิต (Demonstrate) และสราง (Construct) ตัวอยางของการ กําหนดจุดประสงคของการปฏิบัติ เชน 1.1 เพื่อแสดงวิธีการแบงมุมออกเปน 2 สวนเทา ๆ กัน 1.2 เพื่อแสดงวิธีการวัดความตานทานไฟฟา 2. กําหนดสถานการณของการทดสอบที่ชัดเจน ซึ่งสถานการณดังกลาวนี้จะ เปนสิ่งที่อํานวยความสะดวกในการที่จะทําใหบรรลุวัตถุประสงคที่ตองการ ไดแก การกําหนดวัสดุ อุปกรณในการปฏิบัติงาน การกําหนดคําสั่งในการปฏิบัติงาน 3. กําหนดเกณฑในการประเมินผลกระบวนการ (Process) และผลงาน (Product) อยางชัดเจนที่จะทําใหเปนการตัดสินใจที่มีความเปนปรนัยมากขึ้น
84 4. สรางแบบประเมินในการใหคะแนนการปฏิบัติงานซึ่งเปนการนําเกณฑในการ ประเมินงานที่ปฏิบัติที่ไดจัดทําขึ้นในขอ 3 นํามาเรียงลําดับกอนหลังตามขอคําถาม และกําหนดให น้ําหนักคะแนนเกณฑแลวแตความสําคัญในวิธีการปฏิบัติงาน ผูประเมินจะพิจารณากอนการปฏิบัติ ของผูเขาสอบวาตรงตามเกณฑที่ระบุไวหรือไมแลวใหคะแนนตามเกณฑ เมหเรนส และเลหแมน (Mehrens; & Lehman. 1984: 208) ไดกําหนดขั้นตอนใน การพัฒนาแบบทดสอบดานการปฏิบัติดังนี้ 1. ทําการวิเคราะหงาน (Job Analysis) เพื่อกําหนดวามีความสามารถอะไรบาง ที่ควรทดสอบ วิธีหนึ่งที่ดีที่สุดในการกําหนดคุณลักษณะเฉพาะที่จําเปนของงานก็คือใหผูที่ทําการ ทดสอบ (Examiner) เรียนรูงานและตรวจตราอยางระมัดระวังในขั้นตอนการฝกหัด วิธีนี้จะทําให ผูสรางแบบทดสอบเห็นภาพพจนไดวา สภาพที่แทจริงที่เกี่ยวของดวยเปนอยางไร มากกวาที่จะ ไดมาจากการสังเกตผลงานเพียงอยางเดียว 2. เลือกงาน ทักษะและความสามารถที่มีความสําคัญที่จะเกี่ยวของในงานและ การปฏิบั ติ หรือทักษะบางอย างควรระบุไว ดวยในการวิ เคราะหงาน หลังจากที่ ตั ดสินใจแลว วา ความสามารถอะไรบางที่จะถูกทดสอบ เราจะตองกําหนดวาการปฏิบัตินั้นเกี่ยวของกับกระบวนการ หรือผลงานหรือทั้งสองประการรวมกัน 3. การสรางแบบฟอรมการสังเกต หรือแบบฟอรมการประเมิน ควรบอกชนิด ของสิ่งที่ตองมีการบันทึกประกอบการสังเกตดวย เชน คุณภาพของผลงานที่ทํา ความเร็วในการ ปฏิบัติงาน อยางไรก็ตามควรใหความสําคัญกับทักษะและความสามารถในการปฏิบัติ 4. สรางรูปแบบของแผนงานตัวอยาง เราทราบวาไมมีแบบทดสอบฉบับใดที่ สามารถบรรจุทุกสิ่งทุกอยางที่เราตองการจะวัด สําหรับแบบทดสอบวัดดานการปฏิบัติผูสรางตอง อาศัยหลักเกณฑจากการวิเคราะหงาน แลวเลือกงานที่สําคัญที่สุด 5. การสรางแผนการดําเนินการสอบ เชน เตรียมคําสั่ง ขอบเขตของเวลา วัสดุ คําแนะนําในการใหคะแนน และอื่น ๆ 6. ทดลองขอสอบกอนที่จะจัดทํารูปแบบขอสอบ สรุ ป ได ว า การประเมิ นทั ก ษะปฏิ บั ติ เป น การตรวจสอบความสํ า เร็ จ ของผู เ รี ย น ทางดานการปฏิบัติ ซึ่งกระทําได 3 ประการ คือ 1. การตรวจสอบความรู ความเขาใจเนื้อหาทางทฤษฎี 2. การตรวจสอบความสามารถในการปฏิบัติงาน 3. การตรวจคุณภาพผลงานสําเร็จ การประเมินทักษะปฏิบัติตองครอบคลุมการทดสอบความสามารถในดานความเร็ว, ความถูกตอง และความแข็งแรง ซึ่งเครื่องมือที่ใชในการวัดทักษะปฏิบัติ ไดแก แบบสํารวจรายการ (Check List), แบบมาตราประมาณคา (Rating Scale), แบบจัดอันดับ (Ranking) และแบบบันทึก (Record) เปนตน
85 5.7.4 การกําหนดเกณฑการประเมินภาคปฏิบัติ สุชาติ ศิริสุขไพบูลย (2526: 95-96) และพิสิฐ เมธาภัทร (2533: 201-204) ได กลาวถึงการกําหนดเกณฑการประเมินภาคปฏิบัติ สามารถทําได 2 ทาง คือ 1. กําหนดโดยอาศัยความนึกคิดของผูตรวจ (Subjective Evaluation) มาเปน เกณฑ จึงจําเปนตองใชคนตรวจอยางนอย 2 คน การกําหนดเกณฑดวยวิธีนี้จะเปนลักษณะการให คะแนนในขั้นวิธีการปฏิบัติงาน ลําดับขั้นการวางแผนโดยพิจารณาจาก 1.1 การใชและวิธีการระวังรักษาเครื่องมือและอุปกรณ 1.2 ลําดับขั้นการทํางาน 1.3 การระวังอุบัติเหตุขณะทํางาน การใชเครื่องปองกัน 1.4 ความสะอาด ความเปนระเบียบในการจัดวางเครื่องมือ 1.5 ความประหยัดวัสดุบางอยาง เชน น้ํามันหลอลื่น เปนตน คะแนนที่ไดจากผูตรวจสอบ 2 คน นํามาหาคาเฉลี่ยเปนคะแนนผลงานนั้นได เชน 10 คะแนน สําหรับผลงานดี ลักษณะงานดี การใชงานดี การทํางานดี 6 คะแนน สําหรับงานพอใช ลักษณะงานพอใช และใชงานได 1 คะแนน สําหรับผลงานใชไมได ลักษณะงานไมดี และใชงานไมได 0 คะแนน สําหรับกรณีที่ไมมีผลงาน 2. กําหนดโดยพิจารณาที่ขนาดของผลงาน (Objective Evaluation) นับวาเปน การกําหนดที่มีความเที่ยงตรง แมนยําและใชเปนมาตรฐานได เพราะใชเครื่องมือในการตรวจสอบ ได พิจารณากําหนดไดดังนี้ 10 คะแนน สําหรับงานที่อยูในพิกัดที่กําหนดให 7 คะแนน สําหรับงานที่มีขนาดอยูนอกพิกัดไมเกิน ± รอยละ 25 ของพิกัด 1 คะแนน สําหรับงานที่มีขนาดอยูนอกพิกัดไมเกิน ± รอยละ 50 ของพิกัด 0 คะแนน สําหรับกรณีที่ไมมีผลงาน นอกจากแนวทางการกําหนดเกณฑการประเมินทั้ง 2 แนวทางดังกลาว ประสงค พรจินดารักษ (2530: 13) ยังไดกําหนดเกณฑการใหคะแนนเวลาในการปฏิบัติงานดวย โดยเผื่อ เวลาการปฏิบัติงานไว ± รอยละ 15 ของเวลาที่กําหนด หากตองตอเวลาอีกไมควรใหเกินรอยละ 10 ของเวลาที่เผื่อไว โดยใหคะแนนทีละ 1 คะแนน ของเวลาที่เสร็จเร็วขึ้นรอยละ 2 ของเวลาที่ กําหนด แตไมควรใหเกิน 5 คะแนน และในทางกลับกันถาผูที่ทําชากวากําหนดก็จะตองถูกตัด คะแนนไมเกิน 5 คะแนนเชนกัน
86 ตาราง 2 การใหคะแนนเวลาในการปฏิบัติงาน จุดใหคะแนน 1. ใชเวลาไมเกินกําหนดใหได 2. ใชเวลาเกินที่กําหนด 5 นาที 3. ใชเวลาเกินที่กําหนด 10 นาที 4. ใชเวลาเกินที่กําหนด 15 นาที 5. ใชเวลาเกินที่กําหนด 20 นาที 6. ใชเวลาเกินที่กําหนด 30 นาที รวมคะแนนเวลาที่ใชปฏิบัติงาน
ใหไดคะแนน 5 4 3 2 1 0 5
จากการกําหนดเกณฑการประเมินที่กลาวมาแลว สุชาติ ศิริสุขไพบูลย (2526: 96) ไดกลาววา ในการปฏิบัติทักษะปฏิบัติในจุดตาง ๆ นั้น มักจะพบวาในแตละจุดของชิ้นงานมี ความยากงายในการทํางานไมเทากัน ดังนั้นจึงควรใชตัวคูณ (Factor) เปนตัวกําหนดน้ําหนักของ ทักษะปฏิบัติตาง ๆ เหลานี้ โดยใหใชตัวคูณที่มีคาตั้งแต 1 ถึง 5 โดยกําหนดขึ้นตามความสําคัญ ของทักษะปฏิบัติตาง ๆ ดังนั้นคะแนนที่ใหสําหรับความสามารถในจุดตาง ๆ ใหคูณดวยตัวคูณ จะ เปนคาคะแนนที่ควรจะไดจริง ดังตารางที่ 3 ตาราง 3 การกําหนดน้ําหนักคะแนนของทักษะปฏิบัติ จุดใหคะแนน จุดที่ 1 จุดที่ 2 จุดที่ 3 รวม
คะแนนที่ได 7 10 3
ตัวคูณ 5 5 2
คะแนนรวม 35 50 6 91
คะแนนรวม 50 50 20 120
คะแนนที่ไดจากขอกําหนดเกณฑรวมทั้งหมดของวิธีการปฏิบัติงานและผลงาน สามารถนํามาประเมินผลพิจารณาตัดสินผลการประเมินไว 2 แบบ คือ การคิดเกรดเปนเปอรเซนต และการคิดเกรดเปนดัชนี 1. การคิ ด เกรดเป น เปอร เ ซนต เป น วิ ธี ก ารคิ ด โดยเที ย บความสั ม พั น ธ ระหวางคะแนนที่ไดกับคาคะแนนเต็ม ตามสูตร
87 เปอรเซ็นตที่ได = คะแนนรวม x100 คะแนนเต็ม 2. การคิดเกรดเปนดัชนี อาจกระทําไดงายโดยใชการเทียบคาเปอรเซนต ออกมาเปนดัชนี ดังตารางที่ 4 ตาราง 4 การคิดเทียบเปอรเซ็นตเปนดัชนี เปอรเซนต 90 ขึ้นไป 75 ถึง 89 60 ถึง 74 30 ถึง 59 ต่ํากวา 30
ดัชนี A B C D F
ผลงาน ผลงานดีเลิศทุกจุด คุณภาพดีมาก ผลงานอยูในชั้นใชได คุณภาพดี ผลงานอยูในระดับปานกลาง คุณภาพใชได ผลงานอยูในขั้นต่ํา คุณภาพของงานใชไมได ผลงานไมสําเร็จหรือไมมีผลงานออกมา
จากแนวทางการกําหนดเกณฑการประเมินทั้งหมดสรุปไดวา เกณฑการประเมิน หมายถึง คะแนนที่กําหนด เพื่อบอกถึงระดับพฤติกรรมของวิธีการปฏิบัติงานและผลงานที่ได โดย การสังเกตและวัดดวยเครื่องมือวัดมาตรฐานของผูประเมิน ซึ่งใชวิธีการกําหนดเกณฑโดยอาศัย ความนึกคิดของผูตรวจ นํามาพิจารณาตัดสินผลการประเมินภาคปฏิบัติ 5.7.5 คุณภาพของแบบวัดทักษะปฏิบัติ ทัคแมน (Tuckman. 1975: 180) ไดกลาววา แบบวัดทักษะปฏิบัติควรมีลักษณะ สําคัญ 5 ประการ คือ 1. ความเที่ยงตรง (Validity) งานที่กําหนดใหนักเรียนปฏิบัติตองเปนตัวแทนที่ดี ของประชากร การวัดทักษะปฏิบัติครอบคลุมทั้งกระบวนการและผลงาน ความเที่ยงตรงนี้จําแนก ตามจุดมุงหมายได 3 ประเภท ไดแก ความเที่ยงตรงตามเนื้อหา (Content Validity) ความ เที่ยงตรงตามเกณฑสัมพันธ (Criterion-related Validity) และความเที่ยงตรงตามโครงสราง (Construct Validity) ผูวิจัยไดเลือกใชความเที่ยงตรงตามเนื้อหา ซึ่งเปนความเที่ยงตรงเชิงเหตุและ ผล (Logical Validity) ที่จะตรวจสอบในดาน 3 ดาน คือ ความสอดคลองของการวิเคราะหงานกับ จุดประสงคเชิงพฤติกรรม ความสอดคลองของขอปฏิบัติกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรม และความ สอดคลองของเกณฑการประเมินกับขอปฏิบัติ นําคาการพิจารณาของผูเชี่ยวชาญมาหาคาดัชนี ความสอดคลอง (Index of Consistency: IOC) ซึ่งความเที่ยงตรงนี้จะตองมีคามากกวาหรือเทากับ 0.5 จึงจะถือไดวาสอดคลองกัน (ลวน สายยศ และอังคณา สายยศ. 2539: 248-249) 2. ความเชื่อมั่น (Reliability) ถาแบบวัดทักษะปฏิบัติมีความเชื่อมั่น ควรมีผูวัด และประเมินตั้งแต 2 คนขึ้นไป วัดและประเมินอยางเปนอิสระตอกัน การประเมินผลงานอาจจะตอง
88 ใชแบบอยางของผลงานมาเปรียบเทียบ ซึ่งแบบอยางของผลงานนี้ จะตองผานการตัดสินของ ผูเชี่ยวชาญวามีความแตกตางกันในเชิงคุณภาพอยางชัดเจน การตรวจสอบความเชื่อมั่นทําได หลายวิธี แตที่นิยมกันไดแก วิธีสอบซ้ํา (Test – retest Method) วิธีสอบแบบคูขนาน (Parallel Method) วิธีแบงครึ่งขอสอบ (Spilt-half Method) วิธีของคูเดอร ริชารดสัน (Kuder Richardson Method) และวิธีหาคาสัมประสิทธิ์การสรุปอางอิง (Generalizability Coefficient: ρ2) ซึ่งผูวิจัยได เลือกใชวิธีหาคาสัมประสิทธิ์การสรุปอางอิงของครอนบัค (Cronbach) เนื่องจากเครื่องมือที่ผูวิจัย สรางขึ้นมาเปนแบบมาตรสวนประมาณคา (Rating Scale) ที่ใชแบบทดสอบฉบับเดียวทําการ ทดสอบเพียงครั้งเดียว และมีผูตรวจใหคะแนนมากกวา 1 คน และนอกจากนั้นยังใชวิธีการ ตรวจสอบความเชื่อมั่นของผูประเมิน 2 คน เพื่อหาคาสหสัมประสิทธิ์แบบเพียรสัน (Pearson Product Moment Correlation Coefficient) จะทําใหเกิดความสอดคลองซึ่งกันและกันของผูสอบ และผูประเมินทั้ง 2 คน ซึ่งผูวิจัยไดเลือกใชวิธีหาคาสหสัมประสิทธิ์แบบเพียรสันเนื่องจากวา เครื่องมือที่ผูวิจัยสรางขึ้นมาใชผูประเมิน 2 คน ความเชื่อมั่นที่ไดจากการประเมินควรจะมีคาตั้งแต 0.7 ขึ้นไป จึงจะเปนแบบประเมินที่เชื่อมั่นได (ลวน สายยศ และอังคณา สายยศ. 2539: 209) 3. อํานาจจําแนก (Discrimination) อํานาจจําแนกควรมีคาตั้งแต 0.20 ขึ้นไป 4. ความยาก (Difficulty) ความยากขึ้นอยูกับวัตถุประสงคในการวัดและลักษณะ ของผูสอบ ถาตองการวัดลักษณะขั้นต่ําที่จําเปนโดยทั่วไปของผูสอบ หรือถาผูสอบนั้นไดรับการ ฝกฝนมาอยางดี ความยากจะมีคาสูง ในกรณีนี้ควรใชความยากตั้งแต 0.70 ขึ้นไป แตถาไมวัดใน ลักษณะขั้นต่ําที่จําเปนของผูสอบ หรือถาผูสอบไมไดรับการฝกฝนมาเปนอยางดี ความยากจะ ลดลง 5. ความเปนปรนัย (Objectivity) ความเปนปรนัย หมายถึง พฤติกรรมหรือ ขอความหรือวิธีการสังเกต และวิธีการใหคะแนนจะตองชัดเจน และเหมาะสมกับงานที่ใหผูสอบ ปฏิบัติ สุวิมล วองวานิช (2547: 24-27) ไดกลาววา ความเชื่อถือไดของผลการวัดดาน ทักษะปฏิบัติอยูที่คุณภาพของเครื่องมือและการประเมินผลของผูวัด คุณภาพของการวัดขึ้นอยูกับ ความตรง (Validity) และความเที่ยง (Reliability) แตถาเครื่องมือวัดเปนแบบสังเกต โดยหลักการ แลวประเภทของความตรง คือ ความตรงตามเนื้อหา ความตรงตามเกณฑสัมพันธ และความตรง เชิงจําแนก ความตรงตามเนื้อหา คือ ความสามารถของเครื่องมือวัดผลที่สามารถวัดในสิ่งที่ ตองการวัดไดอยางถูกตอง ในการวัดทักษะปฏิบัติ เครื่องมือวัดที่ดีตองประกอบดวยความสมบูรณ เหมาะสมของคุณลักษณะที่มุงวัด คุณลักษณะดังกลาวแยกออกเปน 2 สวน คือ คุณลักษณะที่ใชวัด กระบวนการปฏิบัติงาน และคุณลักษณะที่ใชวัดผลงาน เครื่องมือที่ใชวัดกระบวนการมีเนื้อหา เกี่ยวของกับกิจกรรมหรือขั้นตอนการทํางาน ในสวนของเครื่องมือวัดผลงานมีเนื้อหาเกี่ยวกับตัว บงชี้ คุณภาพของผลงาน
89 ความตรงตามเกณฑสัมพันธ คือ ความสามารถของเครื่องมือที่สามารถวัดสิ่งที่ ตองการวัดแลวใหผลสอดคลองกับการวัดโดยใชเครื่องมืออื่นหรือขอมูลที่เชื่อถือไดนํามาเปนเกณฑ ความตรงเชิงจําแนก คือ ความสามารถของเครื่องมือที่สามารถแยกทักษะการ ปฏิบัติงาน ความสามารถของผูเรียนไดอยางถูกตอง จากคุณลักษณะดังกลาว ผูวิจัยไดเลือกคุณลักษณะความตรง (Validity) และ ความเชื่อมั่น (Reliability) มากําหนดคุณภาพของแบบวัดทักษะปฏิบัติที่สรางขึ้น
6. ความคงทนของทักษะปฏิบัติ 6.1 ลักษณะของความคงทนของทักษะปฏิบัติ ทักษะปฏิบัติ (Motor Skill) หรือ ทักษะทางกลามเนื้อ (Psychomotor Skill) เปน ลักษณะที่เปนผลผลิตจากการเรียนรูรูปแบบหนึ่ง ซึ่งจะเปนการเรียนรูความสามารถและความ ชํานาญทางฝมือในการปฏิบัติงาน เชน การตะไบ การสกัด การเลื่อย การใชเครื่องมือกล การเชื่อม โลหะ การซอมเครื่องยนต เปนตน ลวนเปนพฤติกรรมที่ตองแสดงออกของกลามเนื้อในดานความ ถู ก ต อ ง ความคล อ งแคล ว ความเชี่ ย วชาญและชํ า นาญการ ซึ่ ง เมื่ อ ได รั บ การฝ ก ฝนที่ ดี แ ล ว กลามเนื้อจะจดจําทักษะนั้นไวไดนาน การจดจําทักษะจะอยูไดนานหรือคงทนกวาการจดจําความรู ทางสมอง เราจะเห็นไดวาเมื่อเราไดตะไบเปนแลว ไมวาเวลาจะผานไปนานเพียงใด เราก็ยัง สามารถปฏิ บั ติ ก ารตะไบได อี ก แม ว า จะขาดความคล อ งแคล ว ไปบ า งก็ จ ะสามารถฟ น คื น ได เหมือนเดิมในเวลาอันรวดเร็ว สวนการจดจําความรูทางสมอง เชน การจดจําคําศัพทตาง ๆ นั้นจะ จําอยูไดไมนาน เมื่อไมไดนํามาใชงาน และไมอาจฟนคืนกลับมาไดงายนัก ทักษะซึ่งไดเรียนรูไปแลวนั้น จะสามารถจดจําไดนานหรือลืมยาก ดังนั้นการเรียนรู ทักษะจึงจะตองมี ความระมัดระวังพอควร ผูเ รียนจะไดรับการเรียนรูดวยการฝ กหั ดในทั กษะที่ ถูกตองเสียตั้งแตตอนระยะเริ่มตน ถาหากไดฝกหัดในสิ่งที่ผิดหรือในสิ่งที่ไมเหมาะสม จะทําให ผูเรียนจดจําทักษะนั้นไป ซึ่งจะเปนการยากแกการแกไขในภายหลัง การสาธิตหรือการแสดงของ ครูจะตองดําเนินการใหถูกตอง และการฝกหัดของผูเรียนก็ควรจะอยูภายใตการควบคุมอยางใกลชิด ของผูสอนโดยมีการตรวจปรับที่ดีอยูตลอดเวลา การฝกปฏิบัติทางทักษะจะตองไดรับการพัฒนาและ ฝกฝนทีละนอยโดยอาศัยเวลา ทักษะที่ดีไมอาจจะฝกฝนไดดวยเวลาอันสั้น และลําดับความยาก ของทักษะควรจะไดถูกจัดใหเหมาะสมจากทักษะงายทีละทักษะใหมีความชํานาญอยางเพียงพอกอน แล ว จึ ง ค อ ยเพิ่ ม ความยากขึ้ น เป น ลํ า ดั บ การฝ ก หั ด จะได ผ ลดี ม ากยิ่ ง ขึ้ น เมื่ อ ผู เ รี ย นได ฝ ก หั ด ใน สถานการณของงานจริงและมีชวงเวลาในการฝกที่เหมาะสม ตลอดจนมีชวงเวลาของการหยุดพัก บาง และมีการเสริมกําลังใจจากผลของการฝกหัดที่ดี ซึ่งจะชวยใหการฝกทักษะไดรับผลดี และ สงเสริมปริมาณรับไดใหมีประสิทธิภาพที่ดีอีกดวย (สุชาติ ศิริสุขไพบูลย. 2527: 82-83)
90 6.2 ความหมายของความคงทนในการเรียนรู ในการศึกษาความหมายของความคงทนในการเรียนรูไดมีนักการศึกษาหลายทานได ใหความหมายไวดังนี้ อาดัม (Adam. 1998: 9) กลาววา ความคงทนทางการเรียนรู คือ การคงไวซึ่งผลการ เรียนหรือความสามารถที่จะระลึกไดตอสิ่งเราที่เคยเรียน หรือเคยมีประสบการณการรับรูมาแลว หลังจากที่ไดทิ้งไวชั่วระยะเวลาหนึ่ง กาเย (Gagne'. 1977) กลาววา ความคงทนในการเรียนรู เปนการสะสมสิ่งที่เรียนรู ซึ่งก็คือความสามารถในการเก็บรักษาหรือสะสมสิ่งที่ไดเรียนรูใหคงอยู หรือกลายเปนความจําระยะ ยาว พรรณี ช. เจนจิต (2538) กลาววา ความคงทนในการเรียนรู เปนพฤติกรรมที่ผูสังเกต สามารถระลึกถึงสิ่งที่สังเกตไดเปนภาพในใจ และสามารถเขารหัสดวยคําพูดหรือถอยคํา และยัง เปนผูที่สามารถแสดงพฤติกรรมเลียนแบบไดแมเวลาจะผานไป กมลรัตน หลาสุวงษ (2541: 129) สรุปไดวา ความคงทนทางการเรียนรู หมายถึง การรวบรวมประสบการณตาง ๆ ที่เกิดจากการเรียนรูทั้งทางตรงและทางออม แลวสามารถ ถายทอดออกมาในรูปของการระลึกไดหรือการจําได สุชา จันทรเอม (2544: 201) ไดใหความหมายของความคงทนในการเรียนรูไววา ความคงทนในการเรี ยนรู คือ การเก็บหรือรักษา และความเขาใจที่เ กิดจากการรับรู โดยผาน ประสาทสัมผัสตาง ๆ จากความหมายของความคงทนในการเรียนรูที่นักการศึกษาไดใหไว อาจสรุปไดวา ความคงทนในการเรี ย นรู หมายถึ ง ความสามารถของผู เ รี ย นในการระลึ ก ถึ ง ความรู หรื อ ประสบการณที่เคยไดเรียนรูมา หลังจากทิ้งไวชวงระยะเวลาหนึ่ง จากความหมายของความคงทน ในการเรียนรู สิ่งที่มีอิทธิพลอยางมากตอความคงทนในการเรียนรูคือการจํา ดังนั้นการศึกษาความ คงทนในการเรียนรูจําเปนที่จะตองศึกษาความรูเกี่ยวกับการจํา เพื่อใหเกิดความเขาใจเกี่ยวกับ ความคงทนในการเรียนรูอยางแทจริง 6.3 ความหมายของการจํา การจําเปนสิ่งที่มีความสําคัญยิ่งตอการเรียนรู การจดจําเหตุการณตาง ๆ ที่คนเรา รับรูมีความสําคัญอยางยิ่งในการดํารงชีวิตและการปรับตัวใหเขากับสภาพแวดลอม มีนักการศึกษา หลายทานไดใหความหมายของความจําไว ดังตอไปนี้ แอนเดอรสัน (Anderson. 1995: 5) กลาววา การจํา หมายถึง การบันทึก ประสบการณใหมีความคงทน ซึ่งอาศัยการเรียนรูเปนฐาน กมลรัตน หลาสุวงษ (2541: 128) ไดใหความหมายของการจําวา การจํา หมายถึง กระบวนการที่ ส มองสามารถสะสมประสบการณ ต า ง ๆ ที่ ไ ด รั บ จากการเรี ย นรู ทั้ ง ทางตรงและ ทางออม แลวสามารถถายทอดออกมาในรูปของการระลึกไดหรือจําได
91 ถวิล ธาราโภชน และ ศรัณย ดําริสุข (2545: 93) กลาวถึงความหมายของการจําวา หมายถึง ความสามารถในการเก็บเรื่องราวตาง ๆ ไวในตัวของเราและระลึกออกมาเมื่อมีการอางถึง เรื่องนั้น ๆ จิราภา เต็งไตรรัตน และคนอื่นๆ (2544: 138) ไดใหความหมายของการจําไววา คือ ความสามารถคงสิ่งที่ไดเรียนรูไดและระลึกได การจําเปนสิ่งที่เกิดขึ้นภายในจิตใจ เชนเดียวกับการ รับรู การคิด พฤติกรรมที่เกิดขึ้นภายในจิตใจนี้เปนพฤติกรรมภายในไมสามารถสังเกตเห็นได โดยตรง จากความหมายของการจํ า ดั ง ที่ ก ล า วมาแล ว สรุ ป ได ว า การจํ า หมายถึ ง ความสามารถในการเก็บหรือบันทึกเรื่องราวที่ไดเรียนรูหรือประสบการณที่เคยผานมา และระลึกได เมื่อตองการนําความรูนั้นมาใชหรือมีการกลาวถึงเรื่องนั้น ๆ 6.4 ชนิดของความจํา แอตคินสัน และซิฟฟริน (Atkinson; & Shiffrin. 1968.) ไดแบงความจําของมนุษย ออกเปน 3 ชนิด ดังนี้ 1. ความจําจากการรูสึกสัมผัส (Sensory Memory) หมายถึง การคงอยูของ ความรูสึกสัมผัสหลังจากเสนอสิ่งเราสิ้นสุดลง การสัมผัสดวยอวัยวะรับสัมผัสทั้ง 5 ไดแก หู ตา จมูก ลิ้น และผิวหนัง หรือสวนใดสวนหนึ่ง 2. ความจําระยะสั้น (Short-term Memory) เขียนยอวา STM คือ ความจําหลังการ เรียนรูเปนความจําที่คงอยูในระยะเวลาสั้น ๆ ที่ตั้งใจจําหรือใจจดจอตอสิ่งนั้นเทานั้น เมื่อไมไดใสใจ ในสิ่งเหลานั้นแลวความจําก็จะเลือนหายไป 3. ความจําระยะยาว (Long-term Memory) เขียนยอวา LTM หมายถึง ความจําที่ คงทนมากกวาความจําระยะสั้น ไมวาจะทิ้งระยะไวเนิ่นนานเพียงใด ถาเมื่อตองการรื้อฟนความจํา นั้น ๆ จะระลึกออกมาไดทันทีและถูกตอง ระบบความจําระยะยาวนี้เปนระบบความจําที่มีคุณคายิ่ง เปนความหมายหรือความเขาใจในสิ่งที่ตนรูสึก เปนการตีความ จึงขึ้นอยูกับประสบการณเดิม ความสนใจและความเชื่อของแตละคน 6.5 ทฤษฎีความจํา แอตคินสัน และซิฟฟริน (Atkinson; & Shiffrin. 1968.) ไดกลาวถึงทฤษฎีความจํา สองกระบวนการ (Two Process Theory of Memory) ซึ่งแสดงดังภาพประกอบ 11
92
สิ่งเรา
ความจําระยะสั้น
การฝงตัว
ความจําระยะยาว
สลายตัว ลืม
ภาพประกอบ 11 ทฤษฎีความจําสองกระบวนการ ที่มา: Atkinson; & Shiffrin. (1968). Human Memory: A Proposed System and Its Control Processes. จากภาพประกอบ 11 สวนประกอบในโครงสรางของความจําประกอบดวยสวนสําคัญ 3 สวน คือ การรับรู การจําระยะสั้น และการจําระยะยาว สวนการลืมนั้นอาจจะเกิดขึ้นในขั้นตอน ใด ๆ ก็ได ความจําระยะสั้นเปนการจําเพียงชั่วคราว แตความจําระยะยาวเปนการจําที่ถาวรจะ เกิดขึ้นเมื่อมีสิ่งใดมาสะกิดใจแลวสามารถรื้อฟนขึ้นมาได ความจําระยะยาวนี้ คือ ความคงทนในการ จํานั่นเอง หรือกลาวสรุปไดดังนี้ 1. ความจําระยะสั้นเปนความจําชั่วคราว 2. สิ่งที่จําไวในความจําระยะสั้นตองไดรับการทบทวนตลอดเวลา ไมเชนนั้นความจํา จะสลายตัวไปอยางรวดเร็ว 3. ในการทบทวนนั้น เราจะไมสามารถทบทวนทุกสิ่งที่เขามาอยูในความจําระยะสั้น ดังนั้นจํานวนสิ่งของที่เราจําไดในความจําระยะสั้นจึงมีจํากัด 4. สิ่งใดก็ตามถาอยูในความจําระยะสั้นยิ่งนานก็จะมีโอกาสฝงตัวอยูในความจําระยะ ยาวมากเทานั้น 5. การฝงตัวในความจําระยะยาว เปนกระบวนการสรางความสัมพันธระหวางสิ่งที่ อยูในความจําระยะยาวแลวกับสิ่งเราที่เราตองการจํา
93 กาเย (Gagne'. 1977) ไดอธิบายขั้นตอนของกระบวนการเรียนรูและการจําพอสรุปได ดังนี้ 1. การจูงใจ (Motivation Phase) เปนการชักจูงใหผูเรียนอยากเรียนรู 2. การทําความเขาใจ (Apprehending Phase) เปนขั้นที่ผูเรียนสามารถเขาใจ สถานการณที่เปนสิ่งเรา 3. การเรียนรูปรุงแตงสิ่งที่เรียนรูไวเปนความจํา (Acquisition Phase) ขั้นนี้จะมีการ เปลี่ยนแปลงเปนความสามารถอยางใหมเกิดขึ้น 4. ความสามารถในการสะสมสิ่งเราเก็บไวในความจํา (Retention Phase) ขั้นนี้เปน การนําสิ่งที่เรียนรูไปเก็บไวในสวนของความจําชวงเวลาหนึ่ง 5. การรื้อฟน (Recall Phase) ขั้นนี้เปนการเอาสิ่งที่เรียนรูไปแลวและเก็บเอาไวนั้น ออกมาใชในลักษณะของการกระทําที่สังเกตได 6. การสรุปหลักการ (Generalization Phase) ขั้นนี้เปนความสามารถที่ใชในสิ่งที่ เรียนรูไปแลวไปประยุกตกับสิ่งเราใหมที่ประสบมา 7. การลงมือปฏิบัติ (Performance Phase) เปนการแสดงพฤติกรรมที่แสดงออกถึง การเรียนรู 8. การสรางผลยอนกลับ (Feedback Phase) ขั้นนี้ผูรับทราบผลการเรียนรู ถาขั้น ทําความเขาใจและการเรียนรูไมดี ขั้นการจําก็จะลดลงหรือจําไมไดเลยจากกระบวนการเรียนรูแสดง ใหเห็นวา คนเราจะจําสิ่งที่เรียนมาไดมากนอยเพียงใด ขึ้นอยูกับกระบวนการเรียนรู วาจะชวยให เกิดความจําระยะยาวแกผูเรียนไดดีเพียงใดนั้นขึ้นอยูกับการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน 6.6 หลักการจัดการเรียนการสอนที่มีผลตอความคงทนในการเรียนรู วารินทร รัศมีพรหม (2532: 62-64) ไดกลาวถึงหลักการจัดการเรียนการสอนที่มีผล ตอความคงทนในการเรียนรู ไวดังนี้ 1. การเรียนรูสิ่งที่มีความหมายตอผูเรียน จะทําใหผูเรียนเรียนไดเร็วและจําไดนาน กวาสิ่งที่ไรความหมาย 2. การเรียนรูที่เชื่อมโยงวัสดุหรือเหตุการณที่เกี่ยวของกันมากกวา 2 อยางขึ้นไป จะ เกิดขึ้นไดถานําวัสดุหรือเหตุการณนั้นไวติดกันหรือตอเนื่องกัน หลักการนี้มาจากหลักการที่เรียกวา หลักความใกลชิด (Proximity) และหลักความตอเนื่อง (Contiguity) 3. ความถี่ของสิ่งเรา (Stimulus) และการตอบสนองที่เกิดขึ้นเหมือนหรือคลายกัน มี อิทธิพลตอการเรียนรู ตามกฎความถี่ของ ธอรนไดค (Thorndike) นั่นเอง การกระทําซ้ํา ๆ หรือการ ซั กซอมนั้น จะเกิ ดประโยชนอยางดี ตอความคงทนของข อมู ล ในระยะสั้น ๆ แตก ระบวนการที่ “active” เชน การใหรหัส การเสริมแตงและการถายทอดเปนอยางดีจะเปนสิ่งสําคัญสําหรับความ คงทนของขอมูล (ความจํา) ในความจําระยะยาว
94 การกระทําซ้ํา ๆ เปนสิ่งจําเปนในการเรียนทักษะและในการเรียนรูสิ่งที่ไรความหมาย ดังนั้นผูออกแบบสารจึงตองออกแบบสารใหมีความหมายที่ผูเรียนสามารถจําไดดีขึ้น 4. การเรียนรูขึ้นอยูกับผลเปนอยางมาก ถาผลของการเรียนนั้นใหความชื่นชอบ ความนาสนใจ ลดความตึงเครียด มีประโยชน ใหรางวัล หรือเปนขอมูลที่ตอ งการการเรียนรู จะมี ประสิทธิภาพมากขึ้นและคงทนมากขึ้นตามกฎของ ธอรนไดค คือ กฎแหงความพอใจ (Law of Effect) 5. การเรียนรูนั้นสามารถจะวัดใหแตกตางกันไดโดยขึ้นอยูกับสภาพของการวัดดวย เชน ถาวัดความจําก็ควรใหมีการเรียนรูเพื่อใหจํา เปนตน อุดม จํารัสพันธุ (2541: 118) ไดอธิบายเกี่ยวกับการจัดการเรียนการสอนเพื่อให ผู เ รี ย นเกิ ด การเรี ย นรู ข อ เท็ จ จริ ง และมี ค วามคงทนในการเรี ย นรู ต อ งจั ด สิ่ ง เร า ในการเรี ย นให เอื้ออํานวยตอการรับสัมผัส การรับรูและการจําที่ดี ซึ่งมีขอคํานึงในการจัดการเรียนการสอน ดังนี้ 1. จัด ระบบระเบี ย บสื่ อเอกสารที่ใ ช ใ นการเรี ย นให เ ปนหมวดหมู สะดวกตอ การ เรียนรู 2. ชวยใหนักเรียนเกิดการรับรูอยางมีความหมาย โดยสรางความสัมพันธระหวาง ความรูเดิมและความรูใหมที่ไดรับ 3. สื่อเอกสารขอสนเทศที่ซับซอนตองมีการเรียงลําดับกอนหลังใหเอื้อตอการเรียนรู 4. จัดเตรียมคําสรุปความรูที่ถูกตองเอาไวใหผูเรียนไดตรวจสอบความรูความเขาใจ ของตน 5. จัดใหมกี ารฝกหรือการทบทวนเพื่อใหเกิดความคงทนในการจํา 6. สงเสริมใหผูเรียนตรวจสอบและประเมินผลการเรียนรูดวยตนเอง พิมพันธ เดชะคุปต (2544: 10) ไดอธิบายแนวคิดเกี่ยวกับการเรียนการสอนที่เนนให ผูเรียนสรางความรูใหมโดยผูเรียนเอง (Constructivism) ที่ทําใหผูเรียนมีความคงทนในการเรียนรู สรุปไดวา ความรูที่ผูเรียนสรางขึ้นเองจะทําใหเกิดโครงสรางทางสติปญญา (Cognitive Structure) ที่อยูในชวงความจําระยะยาว (Long-term Memory) เปนการเรียนรูอยางมีความหมายทําใหผูเรียน สามารถจําไดถาวร และสามารถนําไปใชไดในสถานการณตาง ๆ เพราะโครงสรางทางสติปญญา คือ กรอบของความหมายหรือแบบแผนที่บุคคลสรางขึ้น ใชเปนเครื่องมือในการตีความหมาย ให เหตุผล แกปญหา ตลอดจนเปนพื้นฐานการสรางโครงสรางทางปญญาใหม 6.7 การวัดความคงทนในการเรียนรู ในการเรียนการสอนเมื่อดําเนินการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนเสร็จแลว นอกจาก จะทดสอบเพื่อวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหรือทักษะปฏิบัติขิงผูเรียนแลว ผูสอนควรวัดความคงทน ในการเรียนรูหรือความคงทนของทักษะปฏิบัติของผูเรียน มีนักการศึกษาไดกลาวถึงการวัดความ คงทนในการเรียนรู ดังนี้
95 อดัมส (Adams. 1967: 9) ไดกลาวเกี่ยวกับการวัดความคงทนในการเรียนรู สรุปได วา การประเมินผลการเรียนรูเปนการพิจารณาผลการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม ถาประเมินผลทันทีที่ ผูเรียนเรียนจบ ผลประเมินที่ไดจะเปนผลของการเรียน แตหากประเมินผลหลังจากเรียนรูแลวทิ้ง ไวระยะเวลาหนึ่ง ซึ่งอาจเปน 2 นาที 5 นาที หรือหลาย ๆ วัน การเปลี่ยนแปลงที่ไดจะเปนผล ของการเรียนรูและความคงทนในการเรียน กมลรัตน หลาสุวงษ (2541: 242-248) ไดกลาวถึงการวัดความคงทนในการเรียนรูวา เมื่อผูเรียนไดเรียนรูแลวจะมีการคงไวซึ่งผลการเรียนรู หรือสามารถระลึกไดตอสิ่งเราที่เคยไดเรียน หรือมีประสบการณรับรูมาแลว โดยจะทิ้งไวสักระยะหนึ่งแลวจึงทําการวัดจึงเรียกวา การวัดความ คงทนในการเรียนรูหรือการทดสอบความจํา ซึ่งมีวิธีการวัดอยู 3 วิธี คือ 1. การจําได (Recognition) เปนการทดสอบความจํา โดยการปรากฏสิ่งเราที่เคย ประสบมาแลวในอดีตปะปนกับสิ่งเราใหมๆ แลวชี้วาสิ่งเราใดเปนสิ่งเราเดิมไดถูกตอง เชน การชี้ตัว ผูตองหาบนโรงพัก โดยปะปนอยูกับบุคคลที่ไมเกี่ยวของกับเหตุการณนั้น ๆ 2. การระลึกได (Recall) เปนการดึงความจําถึงสิ่งที่เคยประสบมาในอดีตไดโดยไมมี สิ่งเราที่เคยประสบมาปรากฏใหเห็น 3. การเรียนซ้ํา (Relearning) หมายถึง การทําซ้ํา ๆ หรือเสนอสิ่งเราซ้ํา ๆ ในการ เรียนรู การเรียนรูแบบนี้มักใชวัดดวยเวลาหรือจํานวนครั้ง การวัดความจําโดยการเรียนซ้ํานี้วัดได เร็วกวาการจําไดและการระลึกได กลาวคือ ความจําบางอยางเหลือนอยจนไมอาจวัดไดดวยวิธีการ จําหรือการระลึก แตเมื่อใชวิธีการเรียนซ้ําก็จะพบวายังมีความจําเหลืออยู เชน เมื่อเยาววัยเรา เรียนรูการทองอาขยานบทหนึ่งถึง 10 ครั้งจึงจําได ครั้นโตขึ้นเราคิดวาลืมบทอาขยานนั้นไปแลวแต ถาตองการเรียนรูใหมจะใชระยะเวลาในการทองจําเพียง 5 ครั้ง หรือนอยกวา 10 ครั้ง ก็สามารถจํา ได การวัดความคงทนในการเรียนตองคํานึงถึงระยะเวลาที่ใชวัดความคงทนในการเรียนรู เนื่องจากการสอนเร็วไปอาจเกิดปญหาเด็กจําขอสอบได และถาทิ้งระยะเวลานานเกินไปผูเรียน อาจจะลืมสิ่งที่เรียนรูไปแลว ดังนั้นนักจิตวิทยาและนักการศึกษาหลายทานไดเสนอแนวคิดเกี่ยวกับ เวลาที่ใชวัดความคงทนในการเรียนรู ดังนี้ นันนาลลี (Nunnally. 1959: 105-108) ไดเสนอวา การลดความคลาดเคลื่อนในการวัด ความคงทนในการเรียน ควรเวนชวงเวลาในการสอบหางกันอยางนอย 2 สัปดาห เพราะความเคย ชินในการทําแบบทดสอบจะทําใหคาสหสัมพันธระหวางคะแนนทั้งสองครั้งสูง และหากคะแนนที่ได จากการทดสอบโดยเวนชวงหางระหวางการทดสอบครั้งที่ 1 และครั้งที่ 2 มาก จะมีคาความเชื่อมั่น มากกวาการเวนชวงหางระหวางการทดสอบนอย ลินดวอลล และนิทโค (Lindvall; & Nitko. 1967: 127) ไดกลาวไววา การสอบซ้ําควร ทิ้งระยะหางกันตั้งแต 1 สัปดาห ถึง 1 เดือน เพราะการเวนชวงเวลาดังกลาวจะทําใหเกิดการคงที่ ของคะแนนที่ไดจากการสอบซ้ํา
96 ชัยพร วิชชาวุธ (2540) กลาววา การศึกษาทบทวนสิ่งที่จําไดอยูแลวซ้ําอีก จะชวย ใหความจําถาวรมากขึ้น ชวงเวลาที่ความจําระยะสั้นจะฝงตัวกลายเปนความจําระยะยาว หรือ ความคงทนในการเรียนใชเวลาประมาณ 14 วัน หลังจากไดเรียนรูผานไปแลว จากการศึกษาเอกสารที่เกี่ยวกับความคงทนทางการเรียนรู สรุปไดวา ความคงทน ทางการเรียนรู โดยมีปจจัยที่มีอิทธิพลตอการจํา คือ ทัศนคติและความในใจ , การฝกฝน และ ระยะเวลา โดยเฉพาะในเรื่องความคงทนของทักษะปฏิบัติ จะสัมพันธกับการฝกฝน โดยถาผูเรียน ฝกฝนทบทวนในสิ่งที่เรียนอยูเสมอ ก็จะทําใหสามารถจดจําสิ่งนั้นไดเปนเวลานาน นอกจากนี้ยัง สัมพันธกับกระบวนการเรียนรูและการจําของกาเย (Gagne') ที่จะทําใหเกิดความคงทนของทักษะ ปฏิบัติไดคือการลงมือปฏิบัติ (Performance Phase) เปนการแสดงพฤติกรรมที่แสดงออกถึงการ เรียนรู โดยชวงระยะเวลาที่ความจําระยะสั้นจะฝงตัวกลายเปนความจําระยะยาวหรือความคงทนใน การเรียนรูจะใชเวลาประมาณ 14 วัน การวัดความคงทนในการเรียนรูมี 3 วิธี คือ การจําได การ ระลึกได และการเรียนซ้ํา ทักษะปฏิบัติ (Motor Skill) หรือ ทักษะทางกลามเนื้อ (Psychomotor Skill) เปนพฤติกรรมที่ตองแสดงออกของกลามเนื้อในดานความถูกตอง ความคลองแคลว ความ เชี่ยวชาญและชํานาญการ ซึ่งเมื่อไดรับการฝกฝนที่ดีแลว กลามเนื้อจะจดจําทักษะนั้นไวไดนาน การจดจําทักษะจะอยูไดนานหรือคงทนกวาการจดจําความรูทางสมอง ในการวิจัยครั้งนี้ผูวิจัย เลือกใชเวลา 2 สัปดาหในการดําเนินการทดสอบซ้ําเพื่อวัดความคงทนของทักษะปฏิบัติ (ชัยพร วิชชาวุธ. 2540) การกําหนดรอยละของความคงทนของทักษะปฏิบัติที่เหลืออยู ใชเกณฑตามที่เอบ บิงฮอส (Ebbinghaus. 1850-1909) ไดทําการศึกษาคนควาเกี่ยวกับการจําและการลืม ปรากฏวา ภายหลังจากการเรียนแลว 2 วัน เหลือ 30% และผานไป 31 วัน ความจําเหลือเพียง 20% โดย กําหนดทักษะปฏิบัติที่ยังคงเหลืออยูไวที่รอยละ 80% ซึ่งกําหนดไวสูงกวารอยละของขอมูลที่จําได เพราะทักษะปฏิบัติเมื่อทําไดแลวจะอยูไดนานหรือคงทนกวาการจดจําความรูทางสมอง (สุชาติ ศิริ สุขไพบูลย. 2527: 83)
7. การวิจัยและพัฒนาทางการศึกษา 7.1 ความหมายของการวิจัยและพัฒนาทางการศึกษา นักการศึกษาไดกลาวถึงความหมายของการวิจัยและพัฒนาทางการศึกษา ดังนี้ การวิจัยและพัฒนาทางการศึกษา (Educational Research and Development: R&D) เปนการพัฒนาการศึกษาโดยพื้นฐานการวิจัย (Research Based Education Development) เปนกลยุทธหรือวิธีการสําคัญวิธีหนึ่งที่นิยมใชในการปรับปรุง เปลี่ยนแปลงหรือพัฒนาการศึกษา โดยเน น หลั ก เหตุ ผ ลและตรรกวิ ท ยาเป า หมายหลั ก คื อ ใชเ ป น กระบวนการในการพัฒ นาและ ตรวจสอบคุณภาพของผลผลิตทางการศึกษา (Education product) อันหมายถึง วัสดุครุภัณฑทาง การศึกษา ไดแก หนังสือแบบเรียน ฟลม สไลด เทปเสียง เทปโทรทัศน คอมพิวเตอรและโปรแกรม คอมพิวเตอร ฯลฯ (Borg; & Gall. 1979: 771-798; พฤทธิ์ ศิริบรรณพิทักษ. 2531: 21-24)
97 7.2 ความสําคัญของการวิจัยและพัฒนาทางการศึกษา การวิ จั ย และพั ฒ นาทางการศึ ก ษา เป น กระบวนการของการพั ฒ นา การทดสอบ ภาคสนามและวิเคราะหขอมูลที่ใชจากการทดสอบ ถึงแมวาการพัฒนาสื่อจะประกอบดวยการวิจัย พื้ น ฐานและการวิ จั ย ประยุ ก ต เพื่ อ จุ ด ประสงค พื้ น ฐานในการค น พบสิ่ ง ใหม ในทางตรงกั น ข า ม เปาหมายของการวิจัยและพัฒนาทางการศึกษา คือ การนําความรูที่ไดจากการศึกษาวิจัยไปพัฒนา สื่อ ให ส ามารถใช ไ ด ดั ง นั้ น การวิ จั ย และพั ฒ นาทางการศึ ก ษาเป น ตั ว เชื่ อ มระหว า งการวิ จั ย ทาง การศึกษาและแบบฝกหัดทางการศึกษา ซึ่งทําใหสื่อสารศึกษาสมบูรณยิ่งขึ้น (ธัญวดี มงคลพันธ. 2544) ดังนั้นในการบริหารหรือการศึกษาวิจัยที่มุงแกปญหาหรือพัฒนาใหเกิดคุณภาพ เมื่อ ผูบริหารหรือผูปฏิบัติงานคนพบปญหา และเกิดความตระหนักในปญหาก็จะคิดคนรูปแบบสื่อหรือ รูปแบบการพัฒนาที่มักเรียกวา นวัตกรรม เพื่อใชในการแกปญหาหรือพัฒนางานดังกลาว โดยที่ รูปแบบสื่ อหรื อรูปแบบการพัฒนาที่คิดขึ้นจะตองมี เหตุผล หลักการหรือทฤษฎีรองรับ ทั้งนี้อาจ เลื อ กใช วิ ธี ก ารปรั บ ปรุ ง ในสิ่ ง ที่ มี ผู อื่ น ได ศึ ก ษา หรื อ เคยใช ไ ด ผ ลในสถานการณ ที่ เ ป น ป ญ หา เชนเดียวกันมากอน หรืออาจคิดวิธีการขึ้นใหมก็ได แตการทําใหรูหรือมั่นใจไดวาวิธีการที่คิดคนขึ้น นั้นดีหรือไม จําเปนตองนํามาทดลองจริง มีการเก็บรวบรวมขอมูลเพื่อพิสูจนวาสามารถแกปญหา หรื อ พั ฒ นางานได ถ า ไม ป ระสบผลสํ า เร็ จ ก็ ต อ งมี ก ารปรั บ ปรุ ง พั ฒ นาอย า งต อ เนื่ อ ง จนได ผ ลดี สามารถนําไปเผยแพรใหผูอื่นไดทราบหรือนําไปใชไดตอไป (ธเนศ ขําเกิด. 2540: 157) 7.3 การวิจัยและพัฒนาทางการศึกษากับการวิจัยทางการศึกษา การวิจัยและพัฒนาทางการศึกษาตางจากการวิจัยทางการศึกษาใน 2 ประการ คือ 7.3.1 เปาประสงค (Goal) การวิจัยทางการศึกษามุงคนควาหาความรูใหมโดยการ วิจัยพื้นฐานหรือมุงคําตอบเกี่ยวกับการปฏิบัติงานโดยการวิจัยประยุกต แตการวิจัยและพัฒนาทาง การศึกษา มุงพัฒนาและตรวจสอบคุณภาพผลผลิตทางการศึกษา แมวาการวิจัยประยุกตทางการ ศึกษาหลายโครงการก็มีการพัฒนาผลผลิตทางการศึกษา เชน การวิจัยเปรียบเทียบประสิทธิผลของ วิธีสอน หรืออุปกรณการสอน ผูวิจัยอาจพัฒนาสื่อหรือผลผลิตทางการศึกษา สําหรับการสอนแตละ แบบ แตผลผลิตเหลานี้ไดใชสําหรับการทดสอบสมมติฐานของการวิจัยแตละครั้งเทานั้น ไมไดพัฒนา ไปสูการใชสําหรับโรงเรียนทั่วไป 7.3.2 การนําไปใช การวิจัยการศึกษามีชองวางระหวางผลการวิจัยกับการนําไปใช จริงอยางกวางขวาง กลาวคือ ผลการวิจัยทางการศึกษาจํานวนมากอยูในตูไมไดรับการพิจารณา นําไปใช นั กการศึ กษาและนั กวิจัยจึงหาทางลดชองวางดั งกลาวโดยวิธีที่เรียกวา “การวิจัย และ พัฒนา” อย า งไรก็ ต าม การวิ จั ย และพั ฒ นาทางการศึ ก ษามิ ใ ช สิ่ ง ที่ จ ะทดแทนการวิ จั ย การศึกษา แตเปนเทคนิควิธีที่จะเพิ่มศักยภาพของการวิจัยการศึกษาใหมีผลตอการจัดการศึกษา คือ เปนตัวเชื่อมเพื่อแปลงไปสูผลผลิตทางการศึกษาที่ใชประโยชนไดจริงในโรงเรียนทั่วไป ดังนั้นการใช
98 กลยุทธการวิจัยและพัฒนาทางการศึกษาเพื่อปรับปรุงเปลี่ยนแปลงหรือพัฒนาการศึกษา จึงเปนการ ใชผลการวิจัยทางการศึกษาไมวาจะเปนการวิจัยพื้นฐานหรือการวิจัยประยุกตใหเปนประโยชนมาก ยิ่งขึ้น (Borg; & Gall. 1979: 771-798; พฤทธิ์ ศิริบรรณพิทักษ. 2531; บุญสืบ พันธุดี. 2537: 7980) 7.4 การดําเนินการวิจัยและพัฒนาทางการศึกษา บอรกและกอลล (Borg; &Gall. 1981: 221-229; Borg; & Gall. 1979: 222-223) ได กลาวถึงขั้นตอนสําคัญของการวิจัยและพัฒนาทางการศึกษา โดยมีขั้นตอน 10 ขั้นตอน ดังนี้ 7.4.1 การกําหนดผลผลิตและรวบรวมขอมูล (Product Selection) การกําหนดผลผลิตทางการศึกษาที่จะพัฒนาเปนขั้นตอนแรกและเปนขั้นตอนที่ จําเปนที่สุดคือตองกําหนดใหชัดเจนวาผลผลิตทางการศึกษาที่จะวิจัยและพัฒนาคืออะไรโดยมีการ กําหนดลักษณะทั่วไป รายละเอียดของการใชและวัตถุประสงคของการใชและมีเกณฑในการเลือก กําหนดผลผลิต โดยมีเกณฑในการเลือกกําหนดผลผลิตการศึกษาที่จะวิจัยและพัฒนา 4 ขอ คือ 7.4.1.1 ตรงกับความตองการอันจําเปนหรือไม 7.4.1.2 ความก า วหน า ทางวิ ช าการมี พ อเพี ย งในการพั ฒ นาผลผลิ ต ที่ กํ า หนด หรือไม 7.4.1.3 บุคลากรที่มีอยูมีทักษะความรู และประสบการณที่จําเปนตอการวิจัยและ พัฒนานั้นหรือไม 7.4.1.4 ผลผลิตนั้นจะพัฒนาขึ้นในเวลาอันสมควรไดหรือไม เมื่อกําหนดผลผลิตที่ตองการวิจัยและพัฒนาไดแลวผูวิจัยจะตองรวบรวมขอมูล และงานวิ จั ย ที่ เ กี่ ย วข อ งกั บ การใช ผ ลผลิ ต นั้ น ถ า มี ค วามจํ า เป น ผู ทํ า วิ จั ย และพั ฒ นาอาจต อ ง ทําการศึกษาวิจัยขนาดเล็ก เพื่อหาคําตอบซึ่งงานวิจัยและทฤษฏีที่มีอยูไมสามารถตอบได กอนที่จะ เริ่มทําการพัฒนาตอไป 7.4.2 การวางแผนการวิจัยและพัฒนา (Planning) การวางแผนการวิจัยและพัฒนาประกอบดวย (1) กําหนดวัตถุประสงคของการใช ผลผลิต (2) ประมาณการคาใชจาย (3) การกําหนดกําลังคน (4) การกําหนดระยะเวลาที่ตองใชเพื่อ ศึกษาความเปนไปได และ (5) พิจารณาผลสืบเนื่องจากผลผลิต ขั้นตอนในการวางแผนการวิจัย และพัฒนาเปนขั้นตอนที่ผูวิจัยจะสามารถคาดคะเนไดวาการวิจัยครั้งนี้จะมีแนวทางเปนไปไดหรือ ประสบความสําเร็จตามเวลาที่วางแผนไวหรือไม 7.4.3 การพัฒนารูปแบบขั้นตอนของการผลิต (Develop Preliminary Form of Product) ขั้ น นี้ เ ป น การออกแบบและจั ด ทํ า ผลผลิ ต ทางการศึ ก ษาที่ ว างไว เช น ถ า เป น โครงการวิจัยและพัฒนาหลักสูตรฝกอบรมระยะสั้นก็ตองออกแบบหลักสูตร เตรียมวัสดุหลักสูตร
99 คูมือผูฝกอบรม เอกสารในการฝ กอบรมและเครื่องมือในการประเมินผล โดยใหสอดคลองกับ จุดมุงหมายของผลผลิตทางการศึกษาที่ตั้งไว 7.4.4 ทดลองหรือทดสอบผลผลิตขั้นตน (Preliminary Field Testing) ในขั้นนี้จะเปนการนําผลผลิตที่ออกแบบและจัดเตรียมไวในขั้นที่ 3 ไปทดลองใช เพื่อทดสอบคุณภาพขั้นตนของผลผลิตในสถาบันการศึกษา จํานวน 1-3 สถาบัน ใชกลุมตัวอยาง ขนาดเล็ก 6-12 คน ประเมินผลโดยการใชแบบสอบถาม การสังเกต และการสัมภาษณ แลว รวบรวมขอมูลมาวิเคราะห 7.4.5 นําขอมูลและผลการทดลองมาปรับปรุงผลผลิตครั้งที่ 1 (Main Product Revision) ในขั้นตอนนี้จะนําขอมูลและผลการทดลองที่ไดจากขั้นที่ 4 มาปรับปรุงผลผลิตครั้ง ที่ 1 7.4.6 ทดลองหรือทดสอบผลผลิตครั้งที่ 2 (Main Field Testing) ในขั้ น นี้ จ ะนํ า ผลผลิ ต ที่ ไ ด รั บ การปรั บ ปรุ ง ไปทดลองเพื่ อ ทดสอบคุ ณ ภาพของ ผลผลิตตามวัต ถุประสงค โดยใช สถาบันประมาณ 5-15 สถาบัน ใชกลุมตัวอยาง 30-100 คน ประเมินผลเชิงปริมาณในลักษณะทดสอบกอนเรียน (Pre-test) กับทดสอบหลังเรียน (Post-test) นํา ผลไปเปรียบเทียบกับวัตถุประสงคของการใชผลผลิตอาจมีกลุมควบคุมการทดลองถาจําเปน 7.4.7 นําขอมูลและผลการทดลองมาปรับปรุงผลผลิตครั้งที่ 2 (Operational Product Revision) ในขั้นตอนนี้จะนําขอมูลและผลการทดลองที่ไดจากขั้นที่ 6 มาปรับปรุงผลผลิตครั้ง ที่ 2 7.4.8 ทดลองหรือทดสอบผลผลิตครั้งที่ 3 (Operational Field Testing) ในขั้ น นี้ จ ะนํ า ผลผลิ ต ที่ ไ ด รั บ การปรั บ ปรุ ง ไปทดลองเพื่ อ ทดสอบคุ ณ ภาพของ ผลผลิ ต ตามวัต ถุประสงคโดยใชสถาบั นประมาณ 10-30 สถาบั น ใชกลุมตัวอย าง 40-200 คน ประเมินโดยการใชแบบสอบถาม การสังเกตและการสัมภาษณแลวรวบรวมขอมูลมาวิเคราะห 7.4.9 นําขอมูลและผลการทดลองมาปรับปรุงผลผลิตครั้งที่ 3 (Final Product Revision) ในขั้นตอนนี้จะนําขอมูลและผลการทดลองที่ไดจากขั้นที่ 8 มาปรับปรุงเพื่อผลิต และเผยแพรตอไป 7.4.10 การเผยแพร (Dissemination) เสนอรายงานเกี่ ย วกั บ ผลการวิ จั ย และพั ฒ นาผลผลิ ต ในที่ ป ระชุ ม สั ม มนาทาง วิชาการหรือวิชาชีพสงไปลงเผยแพรในวารสารทางวิชาการและติดตอกับหนวยงานทางการศึกษา เพื่อจัดทําผลผลิตทางการศึกษาเผยแพรไปในโรงเรียนตาง ๆ หรือติดตอกับบริษัทเพื่อผลิตจําหนาย ตอไป
100 สวนแนวคิดของเอสพิชและวิลเลียมส (Espich; & Williams. 1967: 75-79) ไดอธิบาย ถึงการทดลองใชและปรับปรุงแกไขสื่อการสอนและบทเรียนสําเร็จรูปไว 3 ขั้นตอน ดังนี้ 1. การทดสอบทีละคน (One to One Testing) จากกลุมตัวอยางที่มีผลการเรียน ระดับที่ต่ํากวาปานกลางเล็กนอยจํานวน 2-3 คน เพื่อใหศึกษาสื่อที่พัฒนาขึ้นและหลังจากที่ศึกษาผู ที่พัฒนาสื่อจะทําการสอบถามความคิดเห็นเกี่ยวกับขอบกพรองของสื่อจากกลุมตัวอยาง 2. การทดลองกับกลุมเล็ก (Small Group Testing) ในขั้นนี้จะใชผูทดลองเปนกลุม ประมาณ 5-8 คน จะดําเนินการที่คลายกับขั้นตอนที่ 1 แตจะใหกลุมตัวอยางไดรับการทดสอบกอน เรียนและหลังเรียนดวยเพื่อที่จะไดนําผลไปวิเคราะหทดสอบหาประสิทธิภาพของสื่อ โดยอาศัย เกณฑ 80/80 ซึ่ง 80 ตัวแรกหมายถึงผูเรียนรอยละ 80 ของทั้งหมดสามารถทําขอสอบไดถูกตองและ ถาผลการวิเคราะหเปนไปตามเกณฑดังกลาว ก็ปรับปรุงแกไขเฉพาะขอที่บกพรองเพื่อนําไปทดลอง ในขั้นที่ 3 ตอไป และถาหากผลการวิเคราะหไมเปนไปตามเกณฑดังกลาว ก็จะดําเนินการตาม วิธีการเดิมกับกลุมตัวอยางใหมจนกวาจะไดตามเกณฑตามที่กําหนด 3. การทดสอบภาคสนาม (Field Testing) ทดสอบกับกลุมตัวอยางที่เปนประชากร เป า หมายจริ ง โดยผู พั ฒ นาสื่ อ จะไม เ ข า ไปเกี่ ย วข อ งกั บ การทดลองด ว ยแต จ ะอาศั ย ครู ผู ส อน ดําเนินการแทนโดยใชวิธีการเชนเดียวกับตอนที่ 2 สรุปโดยในการวิจัยครั้งนี้ผูวิจัยนําแนวทางในการวิจัยและพัฒนามาใชในการออกแบบ การวิจัยโดยมีขั้นตอนในการวิจัยดังตอไปนี้ 1. การกําหนดปญหาในการวิจัยและพัฒนา ศึกษาความเปนไปได ศึกษาเอกสารทั้ง จากบทความขอมูลทางอินเทอรเน็ตทั้งในและตางประเทศและงานวิจัยที่เกี่ยวของกับสิ่งที่ตองการ ศึกษา 2. กําหนดวัตถุประสงคของการวิจัยและการวางแผนในการวิจัยทําการศึกษาขอมูลที่ เกี่ยวของกับการเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ต และรูปแบบการเรียนการสอนทักษะปฏิบัติ จากนั้นทําการวิเคราะหสั งเคราะห รูป แบบการเรียนการสอนฝกปฏิบั ติ ท างเทคนิคบนเครือขาย อิ น เทอร เ น็ ต และออกแบบโครงสร า งของรู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บน เครือขายอินเทอรเน็ตโดยมีการนําทฤษฎีทางดานเทคโนโลยีการศึกษา ทฤษฎีการสอน ทฤษฎีการ เรียนรูและจิตวิทยาการเรียนรู รวมทั้งหลักการออกแบบเว็บไซต กิจกรรมและการวางแผนการ ประเมินผลผูเรียน 3. การพั ฒ นารู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ตตามที่ไดวางแผนและออกแบบไว 4. การทดสอบรู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ตที่พัฒนาขึ้นแบบหนึ่งตอหนึ่ง โดยนําไปทดลองกับผูเรียนจํานวน 3 คน ประเมินผลโดย การใชแบบสอบถาม การสังเกตและการสัมภาษณ แลวรวบรวมขอมูลมาวิเคราะห 5. ปรั บ ปรุ ง รู ป แบบรู ป แบบการเรี ย นการสอนฝก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ตครั้งที่ 1
101 6. นํารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตไป ทดลองกับผูเรียนกลุมเล็กที่คลายคลึงกับกลุมตัวอยาง จํานวน 9 คน ประเมินผลดานผลสัมฤทธิ์ ทางการเรียนในลักษณะของการทดสอบกอนเรียน (Pre-test) กับการทดสอบหลังเรียน (Post-test) และประเมินผลดานทักษะปฏิบัติระหวางเรียนและทักษะปฏิบัติหลังเรียน โดยใชแบบวัดทักษะ ปฏิบัติ นําผลไปเปรียบเทียบกับวัตถุประสงคของการใชผลผลิต 7. ปรับปรุงรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ครั้งที่ 2 8. นํารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตไป ทดลองกับกลุมตัวอยางจํานวน 20 คน ประเมินผลดานผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนในลักษณะของการ ทดสอบกอนเรียน (Pre-test) กับการทดสอบหลังเรียน (Post-test) และประเมินผลดานทักษะปฏิบัติ ระหวางเรียนและทักษะปฏิบัติหลังเรียน โดยใชแบบวัดทักษะปฏิบัติ 9. ปรับปรุงรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ครั้งที่ 3 10. เสนอรายงานเกี่ยวกับผลการวิจัยและพัฒนา จากการศึ กษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของกับการเรียนการสอนฝ กปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ผูวิจัยไดนําแนวทางวิธีระบบ (Systematic Approach) มาใชเปน กรอบในการออกแบบและพั ฒ นารู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ต (วารินทร รัศมีพรม. 2542) โดยมีรายละเอียดและขั้นตอน 5 ขั้นตอน คือ 1) กําหนด ปญหาการวิจัย 2) ขั้นรวบรวมและวิเคราะหขอมูล 3) ขั้นการออกแบบ 4) ขั้นการพัฒนา 5) ขั้น การนําไปทดลองใช การควบคุม การประเมินผล และการปรับปรุงระบบ
8 . งานวิ จั ย ที่ เ กี่ ย วข อ งกั บ รู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บน เครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา จากการศึกษางานวิจัยที่เกี่ยวของกับ การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิ คบนเครือขายอิ นเทอรเน็ต สําหรับ นักเรียนอาชีวศึ กษายังไม พบวามีผู ใดทําการศึกษาไว โดยตรง แตมีงานวิจัยบางสวนที่ไดศึกษาเกี่ยวกับการเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ต และ บางสวนที่ไดศึกษาเกี่ยวกับทักษะปฏิบัติ ซึ่งสามารถนําผลการวิจัยมาใชประโยชนได ดังจะได นําเสนอตอไปนี้ 8.1 งานวิจัยที่เกี่ยวกับการเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ต บุญเรือง เนียมหอม (2540) ไดทําการวิจัยเรื่อง การพัฒนาระบบการเรียนการสอน ทางอินเทอรเน็ตในระดับอุดมศึกษา ผลการวิจัยพบวา 1. การศึกษาสภาพการจัดการเรียนการสอนทางอินเทอรเน็ตในปจจุบัน ดวยการ วิจัยเอกสาร โดยวิเคราะหเนื้อหาเอกสารอิเล็กทรอนิกสจากเวิลดไวดเว็บ พบวาระบบการเรียนการ
102 สอนเนนองคประกอบดานกระบวนการเรียนการสอนดวยกิจกรรมอินเทอรเน็ต การควบคุม การ ติดตามการเรียน และการเตรียมความพรอมทรัพยากรสนับสนุนการเรียนทางอินเทอรเน็ต มีการใช ไปรษณียอิเล็กทรอนิกส และเวิลดไวดเว็บในการเรียนการสอนมากที่สุด ใชรูปแบบการเรียนการ สอนตามทัศนะนักจิตวิทยาพฤติกรรมนิยม ผสมผสานกับการเรียนแบบรวมมือ และการเรียนรูดวย ตนเอง โดยจัดกิจกรรมการเรียนการสอนทางเว็บไซต 2. การพัฒนาระบบการเรียนการสอนทางอินเทอรเน็ต ดวยวิธีการเชิงระบบไดระบบ การเรียนการสอน ประกอบดวยองคประกอบ 12 ประการ และไดรูปแบบกระบวนการเรียนการสอน ทางอินเทอรเน็ต จัดกิจกรรมการเรียนการสอนตามแนวคิดนักจิตวิทยาพฤติกรรมนิยม และ กระบวนการสอนของกาเย ผสมผสานกับรูปแบบการเรียนแบบรวมมือ การเรียนดวยตนเอง และ การศึกษารายบุคคล โดยการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนทางเว็บเพจหองเรียนเสมือน ที่มี โครงสรางประกอบดวยโฮมเพจ เว็บเพจประกาศ เว็บเพจประมวลรายวิชา เว็บเพจ หองเรียน เว็บ เพจทรัพยากรการเรียนรู เว็บเพจประเมินผล และเว็บเพจประวัติ 3. การประเมินระบบการเรียนการสอน โดยเชิญอาจารยจํานวน 23 คนเขารวม ทดลองสรางเว็บไซตการเรียนการสอนตามระบบรูปแบบกระบวนการเรียนการสอน และโครงสราง เว็ บ เพจที่ ผู วิ จัย ได พัฒ นาขึ้ น พบว า ระบบการเรี ย นการสอนมี ค วามเหมาะสมทุ ก องคประกอบมีความจําเปน อาจารยตางสาขากันมีความคิดเห็นไมแตกตางกันในเรื่องความ จําเปนของขั้นตอนกระบวนการเรียนการสอน และอาจารยสามารถนําระบบไปใช ในการ ออกแบบระบบการเรียนการสอนทางอินเทอรเน็ตได แตการนําไปใชงานจริงสวนใหญพบปญหาการ ติดตอกับแหลงทรัพยากรภายนอก ความลาชาในการรับสงขอมูล และไมสามารถติดตอกับ แหลงขอมูลไดตามตองการ ทิพยเกสร บุญอําไพ (2540) ทําการวิจัยเรื่อง “การพัฒนาระบบการสอนเสริมทางไกล ผานอินเทอรเน็ตของมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช” ผลการวิจัยพบวา 1. ระบบการสอนเสริ ม ทางไกลผ า นอิน เทอร เ น็ ต (DTSI Plan) ของ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราชที่พัฒนาขึ้นประกอบดวยองคประกอบหลัก 6 องคประกอบ ซึ่ง จัดเปนขั้นตอน 6 ขั้น ไดแก 1) การวิเคราะหสถานการณ 2) การออกแบบการเรียนการสอน 3) การผลิตชุดการสอนผานอินเทอรเน็ต 4) การทดสอบประสิทธิภาพ 5) การดําเนินการเรียนการ สอนผานอินเทอรเน็ต และ 6) การประเมินผลและปรับปรุง ระบบการสอนเสริมทางไกลผาน อินเทอรเน็ต ไดรับการประเมินจากผูทรงคุณวุฒิทางเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา และทาง ระบบการศึกษาทางไกล เห็นวาอยูในเกณฑ “เหมาะสมมาก” 2. ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนจากการสอนเสริมทางไกลผานอินเทอรเน็ตกับผลสัมฤทธิ์ ทางการเรียนจากการสอนเสริมโดยวิธีเผชิญหนาไมแตกตางกันที่ระดับนัยสําคัญที่ .05 3. ความคิดเห็นของนักศึกษาที่เรียนจากการสอนเสริมทางไกลผานอินเทอรเน็ตอยู ในเกณฑ “เห็นดวยมาก”
103 สุวิทย ปูทอง (2541) ไดศึกษาเรื่อง การนําเสนอการสอนอินเทอรเน็ตสําหรับผูเรียน ระดับอุดมศึกษา พบวา จุดประสงคในการสอนอินเทอรเน็ตระดับชาติ เพื่อเปนการพัฒนาเยาวชน ของชาติใหสามารถใชอินเทอรเน็ตในฐานะที่เปนเทคโนโลยีสารสนเทศในการคนหาขอมูล ในระดับ หลักสูตร เพื่อใหผูเรียนรักในการแสวงหาความรู รูถึงมารยาทในการใชและสามารถใชอินเทอรเน็ต ไดอยางมีประสิทธิภาพ ในระดับรายวิชา ผูเรียนควรที่จะสามารถใชบริการตาง ๆ ในอินเทอรเน็ต โดยเฉพาะการใชอินเทอรเน็ตเพื่อการสืบคนขอมูล สวนเนื้อหาควรประกอบดวย การใชบริการ เวิลด ไวด เว็บ ความรูเบื้องตนเกี่ยวกับอินเทอรเน็ต การเชื่อมตอเครือขาย การใชงานโปรแกรม รับสงจดหมายอิเล็กทรอนิกส การถายโอนแฟมขอมูล การสรางเว็บเพจ ความรูเกี่ยวกับฮารดแวร และซอฟตแวร สวนดานการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนประกอบดวยการบรรยายและการฝก ปฏิบัติ ผูสอนควรมอบหมายใหผูเรียนเปนผูสืบคนหาคําตอบดวยตนเองโดยใชอินเทอรเน็ตเปน เครื่องมือ ผูสอนจะตองติดตามขาวสาร ขอมูลเกี่ยวกับอินเทอรเน็ตอยางสม่ําเสมอ ในสวนของ อุปกรณ เครื่องคอมพิวเตอรที่ใชในการเรียนการสอนควรเปนเครื่องเพนเทียมขึ้นไป มีอุปกรณ โมเด็ม อุปกรณการสอนควรใชเครื่องถายทอดสัญญาณ แอล ซี ดี โปรเจคเตอร หรือโทรทัศนและ เครื่องแปลงสัญญาณ ในดานโปรแกรมควรใชโปรแกรมสืบคนเน็ตสเคปและอินเทอรเน็ตเอ็กพลอ เรอรที่ใชงานบนโปรแกรมวินโดวส 95 และในดานวิธีการวัดและประเมินผล แบงเปน 2 สวนคือ ภาคปฏิบัติและภาคทฤษฎี ในการสอบภาคปฏิบัติจะทดสอบกับเครื่องคอมพิวเตอร และภาคทฤษฎี ใชแบบทดสอบ เกณฑในการวัดและประเมินผลประกอบดวยภาคทฤษฎีรอยละ 40 และภาคปฏิบัติ รอยละ 60 สมพร สุขะ (2545) ไดทําการวิจัยเรื่อง “การพัฒนารูปแบบของเว็บเพจเพื่อการเรียนรู ดวยตนเองผานเครือขายอินเทอรเน็ต” ผลการวิจัยพบวา 1. รูปแบบของเว็บเพจที่พัฒนาในหกดาน ไดแก การนําเสนอเนื้อหาสื่อมัลติมีเดีย การโต ต อบกั บ ผู ใ ช ระบบการนํ า ทาง ภาพประกอบ และส ว นสนั บ สนุ น การใช ง าน มี ค วาม เหมาะสมในการเรียนรูดวยตนเองผานเครือขายอินเตอรเน็ต ในระดับมาก 2. ความตองการในการเรียนรูเนื้อหาจากเว็บเพจผานเครือขายอินเตอรเน็ตของนิสิต ระดับปริญญาตรีในระดับตองการมาก มีเจ็ดเรื่อง ไดแก แนะนําเว็บไซตสําหรับวัยรุน โครงการ ถอดรหัสพันธุกรรมมนุษย ผลกระทบตอสุขภาพจากการใชคอมพิวเตอร แนะนําวิธีคลายเครียด โทรศัพทฟรีอินเตอรเน็ต วิธีเรียนใหประสบผลสําเร็จและเสนทางรถเมลไปมหาวิทยาลัยใน กทม. 3. ผลการทดสอบความรูของนิสิตหลังเรียนสูงกวากอนเรียนอยางมีนัยทางสถิติที่ ระดับ .05 เสกสรร สายสีสด (2545) ไดทําการวิจัยเรื่อง “การพัฒนารูปแบบระบบการเรียนการ สอนโดยใชอินเทอรเน็ต สําหรับสถาบันราชภัฏ” ผลการวิจัยพบวา 1. การพัฒนารูปแบบระบบการเรียนการสอนโดยใชอินเทอรเน็ต สําหรับสถาบันราช ภัฏ ที่ทําการวิเคราะหเนื้อหา ไดขั้นตอนรูปแบบระบบ จํานวน 11 ขั้นตอน ประกอบดวยการ กําหนดเปาหมายการเรียนการสอน วิเคราะหผูเรียน ออกแบบเนื้อหาบทเรียน กําหนดกิจกรรม
104 การเรียนการสอน การเตรียมความพรอมสิ่งแวดลอมการเรียน เตรียมผูสอน การสรางแรงจูงใจใน การเรียน การดําเนินการเรียนการสอน กิจกรรมเสริมทักษะ ประเมินผลการเรียนการสอน และ ขอมูลกลับเพื่อปรับปรุง ซึ่งผานการประเมินจากผูเชี่ยวชาญอยูในเกณฑ เหมาะสมมาก 2. ผลการหาประสิทธิภาพเว็บเพจบทเรียนผานอินเทอรเน็ตรายวิชาระบบสารสนเทศ เพื่อการจัดการ ที่พัฒนาขึ้นมีประสิทธิภาพ (E1/E2) มีคาเทากับ 84.44/82 ซึ่งสูงกวาเกณฑ มาตรฐานที่กําหนดไว ที่ระดับ 80/80 3. ผลของการศึกษาเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนกอนเรียนและหลังเรียนของ นักศึกษาที่เรียนดวยเว็บเพจบทเรียน พบวาผลการเรียนหลังเรียนสูงกวากอนเรียนอยางมีนัยสําคัญ ทางสถิติที่ระดับ .05 นฤมล ศิระวงษ (2548) ไดทําการวิจัยเรื่อง “การพัฒนารูปแบบบทเรียนออนไลน วิชาการเขียนหนังสือเพื่อการพิมพในระดับอุดมศึกษา” ผลการวิจัยพบวา 1. การพั ฒ นารู ป แบบบทเรี ย นออนไลน ใ นระดั บ อุ ด มศึ ก ษา ได ขั้ น ตอนรู ป แบบ บทเรียนจํานวน 12 ขั้นตอน ประกอบดวย กําหนดเปาหมายในการเรียนการสอน วิเคราะหผูเรียน ออกแบบเนื้อหาบทเรียน กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน เตรียมความพรอมดานสภาพแวดลอม ทางการเรี ย น กํ า หนดบทบาทผู ส อน สร า งแรงจู ง ใจในการเรี ย น ดํ า เนิ น การเรี ย นการสอน กิ จ กรรมเสริม ทัก ษะ กํ า หนดช ว งเวลาการทดสอบ ประเมิน ผลการเรี ย นการสอน และข อมู ล ป อ นกลั บ ซึ่ ง ผ า นการประเมิ น จากผู เ ชี่ ย วชาญอยู ใ นเกณฑ เ หมาะสมมาก และผลการหา ประสิทธิภาพบทเรียนออนไลนวิชาการเขียนหนังสือเพื่อการพิมพ ที่พัฒนาขึ้นมีประสิท ธิภาพ (E1/E2) 94.3/93.5 เปนไปตามเกณฑมาตรฐาน 2. ผลของการศึกษาเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนกอนเรียนและหลังเรียนของ นั กศึ กษาที่ เ รี ย นจากบทเรี ย นออนไลน พบว ามี ผ ลการเรี ย นหลั งเรีย นสู ง กวาก อ นเรี ยนอย า งมี นัยสําคัญ 3. นักศึกษาที่เรียนผานบทเรียนออนไลน วิชา การเขียนหนังสือเพื่อการพิมพ ที่ ผูวิจัยพัฒนาขึ้น มีความคิดเห็นตอการเรียนการสอนดวยบทเรียนออนไลนอยูในระดับดี ไทอัน และคนอื่นๆ (Tyan; et al. 1998) ไดทําการวิจัยเรื่องการใชการติดตอสื่อสาร ผานคอมพิวเตอรในระดับอุดมศึกษาเอกชนของไตหวัน ดวยการจัดระบบการศึกษาที่นําเอา Computer Mediated Communication และ Virtual Classroom and Virtual Corporation System มาพัฒนาในการจัดสภาพสิ่งแวดลอมทางการศึกษาดวยอิเล็กทรอนิกส และพัฒนาคุณภาพทาง การศึกษา นักเรียนแตละคนมีความตองการที่จะมีสวนรวมในการประชุมทางอิเล็กทรอนิกส กอน จะใชการอภิปรายแบบเผชิญในหองเรียนปกติ ทําใหนักเรียนไดมีโอกาสที่จะเรียนรูแบบรวมมือกัน และการเรียนรูโดยผูเรียนเอง (Constructivism) ไดเปนอยางดี เจย (Jay. 2001) ไดจัดการเรียนการสอนผานอินเทอรเน็ตแบบโฮมสคูล (Home School) โดยไดเปดหลักสูตรการเรียนการสอน คือ วิทยาศาสตรทั่วไป ฟสิกส ชีววิทยา และเคมี
105 ใหกับนักเรียนเปนรายบุคคลนอกเหนือจากการเรียนการสอนปกติ ผูเรียนจะตองเสียคาใชจายใน การลงทะเบียนเรียนในแตละรายวิชา โดยมีขอกําหนดในการเรียน ดังนี้ 1. การเรียนผานอินเทอรเน็ตนี้ ผูเรียนจะตองมีเครื่องคอมพิวเตอรสวนบุคคล ที่มี ระบบปฏิบัติการเปน Windows 95 หรือสูงกวา และใชโปรแกรม Browser เปน Microsoft Explorer Version 5.0 หรือสูงกวา อีกทั้งสามารถเชื่อมตอกับอินเทอรเน็ตได 2. การเรียนจะเปนแบบออนไลนผานเว็บไซตรายวิชาที่ทางโรงเรียนกําหนดไวให โดยกําหนดผูเรียนในแตละรายวิชาเพียง 15 คน 3. จะมีอาจารยผูสอนคอยใหคําปรึกษาและแนะนําการเรียนในแตละรายวิชา 4. นักเรียนจะไดรับเอกสารประกอบการเรียนที่เกี่ยวของกับหลักสูตร 5. ในแต ล ะสั ป ดาห นั ก เรี ย นสามารถติ ด ต อ ผู ส อนแบบออนไลน ผ า นทางวี ดิ โ อ คอนเฟอรเรนซ (Videoconference) เพื่อปรึกษาและรวมกันอภิปรายถึงปญหา และเรื่องที่ไดศึกษา มาแลว ผูเรียนจะตองมีกลองวีดิโอ (Video Camera) และไมโครโฟน (Microphone) เพื่อใชในการ สนทนากับผูสอนและเพื่อนรวมชั้นเรียน 6. จะมีการแจงเตือนเปนระยะ ๆ สําหรับผูเรียนที่มีผลการเรียนระหวางเรียนในระดับ ต่ําโดยจะแจงเปนรายบุคคล 7. นักเรียนสามารถเลือกกําหนดวัน เวลา ในการทดสอบไดดวยตนเองเมื่อมีความ พรอม แตทั้งนี้ตองอยูในระยะที่ผูสอนเห็นสมควร 8. ผูเรียนจะตองสงรายงาน หรือผลการทดลอง ประกอบกับการพิจารณาใหระดับผล การเรียนดวย 9. ขั้นตอนสุดทายของการเรียน ผูเรียนจะไดรับรายงานผลการเรียนในรายวิชานั้น หลั ก สู ต รลั ก ษณะนี้ ไ ด อ อกแบบไว สํ า หรั บ การเรี ย นการสอนเป น รายบุ ค คล จาก การศึ ก ษาพบว า มี นั ก เรี ย นจํ า นวนมากที่ ส ามารถเรี ย นรู ไ ด ด ว ยตั ว ของเขาเอง โดยมี ค รู แ ละ ผูปกครองเปนแคเพียงผูใหคําแนะนําและเปนที่ปรึกษาเทานั้น 8.2 งานวิจัยที่เกี่ยวของกับทักษะปฏิบัติ นวลจิตต เชาวกีรติพงศ (2534) ไดทําการวิจัยเรื่อง “การพัฒนารูปแบบการจัดการ เรียนการสอนที่เนนทักษะปฏิบัติสําหรับครูวิชาอาชีพ” ผลการวิจัยพบวา รูปแบบการจั ดการเรี ยนการสอนที่ พัฒนาขึ้น ประกอบด วยองคประกอบสํ าคั ญ 7 องคประกอบ คือ ความสําคัญและความเปนมา วัตถุประสงค ขอบเขตของรูปแบบฯ ความเชื่อ พื้นฐาน และหลักการของรูปแบบฯ ลักษณะของรูปแบบฯ กระบวนการจัดการเรียนการสอนของ รูปแบบฯ และขอเสนอแนะในการใชรูปแบบฯ องคประกอบดานกระบวนการจัดการเรียนการสอน ประกอบดวย ขั้นตอนหลัก 4 ขั้นตอน คือ ขั้นการศึกษารายละเอียดของหลักสูตรรายวิชา ขั้นการวางแผนการสอนระยะยาว ขั้น การวางแผนการสอนรายหนวย และการดําเนินการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน
106 การเสนอรูปแบบฯ ไดเสนอพรอมกับคูมือการใชรูปแบบ ซึ่งเปนสวนขยายความใน ขั้นตอนการดําเนินการตามกระบวนการจัดการเรียนการสอน โดยเสนอเปนหลักการ แนวทาง ปฏิ บั ติ ขั้ น ตอนการดํ า เนิ น การ เครื่ อ งมื อ ที่ ใ ช ตั ว อย า งการดํ า เนิ น การตามขั้ น ตอน และ ขอเสนอแนะตาง ๆ ที่เปนประโยชนตอครู การเขียนรายละเอียดดังกลาว มีลักษณะเปนเชิงระบุให ปฏิบัติตามได (Prescriptive) มากกวาลักษณะบรรยาย (Descriptive) ลักษณะดังกลาวทําใหครู สามารถปฏิบัติตามกระบวนการจัดการเรียนการสอนของรูปแบบฯ ไดทันที ในขั้ น ตอนของกระบวนการจั ด การเรี ย นการสอนของรู ป แบบฯ ประกอบด ว ย กระบวนการที่สําคัญ คือ การสอนทักษะปฏิบัติ 3 ลักษณะ ไดแก การสอนทฤษฎีกอนปฏิบัติ การ สอนปฏิบัติกอนสอนทฤษฎีและการสอนทฤษฎีและปฏิบัติไปพรอม ๆ กัน สามารถเลือกใชตาม เงื่อนไขหรือสถานการณที่เหมาะสมตามเกณฑเสนอแนะในรูปแบบลักษณะดังกลาวทําใหรูปแบบฯ มีความยืดหยุนและใชไดครอบคลุมกับการสอนทักษะปฏิบัติในสายอาชีพสายตาง ๆ จากการทดลองใชรูปแบบฯ ปรากฏผลวา รูปแบบฯ นี้มีคุณภาพและประสิทธิภาพตรง ตามเกณฑที่กําหนดไวทุกประการ กลาวคือ มีความตรงตามเนื้อหา ผูเรียนประสบผลสําเร็จในการ เรียนรูดานทักษะพิสัย รวมทั้งดานพุทธิพิสัย และจิตพิสัย ตามเกณฑที่กําหนด ครูมีความพึงพอใจ ในการใชรูปแบบฯ และผูเรียนมีความพึงพอใจที่ไดเรียนตามแบบของรูปแบบฯ นี้ดวย รวีวัตร สิริภูบาล (2543) ไดทําการวิจัยเรื่อง “การพัฒนาแบบจําลองระบบฝกอบรมครู เชิงทักษะปฏิบัติ” ผลการวิจัยพบวา 1. ระบบฝกอบรมครูเชิงทักษะปฏิบัติมีองคประกอบหลัก 4 องคประกอบ คือ ปจจัย นําเขา กระบวนการ การประเมินผล และกลไกควบคุม และมีองคประกอบของ 14 องคประกอบ คือ วิเคราะหความตองการปญหา กําหนดวัตถุประสงค กําหนดกลุมเปาหมาย กําหนดหลักสูตร กําหนดทรัพยากรและบุคลากร สรางหลักสูตร ออกแบบวิธีการฝกอบรม พัฒนาเครื่องมือฝกอบรม เตรียมความพรอมกอนฝกอบรม ดําเนินการฝกอบรม ประเมินผลหลังฝกอบรม และผลยอนกลับ 2. ระบบฝ ก อบรมครู เ ชิ ง ทั ก ษะปฏิ บั ติ มี ป ระสิ ท ธิ ภ าพการฝ ก อบรมตามเกณฑ 86.00/87.71 สูงกวาเกณฑ 80/80 ที่กําหนดไว 3. ผูเ ข า รั บ การฝ ก อบรมจากระบบฝ ก อบรมครู เ ชิ ง ทั ก ษะปฏิ บั ติ มีค ะแนนเฉลี่ ย ความรูกอนการฝกอบรมแตกตางคะแนนเฉลี่ยความรูหลังการฝกอบรมอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ ระดับ .01 โดยมีคะแนนเฉลี่ยความรูหลังการฝกอบรมสูงกวาคะแนนเฉลี่ยความรูกอนการฝกอบรม 4. ผูเขารับการฝกอบรมจากระบบฝกอบรมครูเชิงทักษะปฏิบัติโดยรวมมีเจตคติที่ดี ตอระบบฝกอบรมครูเชิงทักษะปฏิบัติ บุญธง วสุริย (2546) ไดทําการวิจัยเรื่อง “การพัฒนารูปแบบการสอนเพื่อการถายโยง ทักษะปฏิบัติสําหรับอาชีวอุตสาหกรรม” ผลการวิจัยพบวา 1. รูปแบบการสอนเพื่อถายโยงทักษะปฏิบัติมีประสิทธิภาพในดานทักษะปฏิบัติและ ความสามารถในการถายโยงทักษะปฏิบัติ สวนดานความรูในเนื้อหามีพัฒนาการอยางมีนัยสําคัญ โดยผานเกณฑขั้นต่ํา
107 2. เสนทางการแกปญหาของนักศึกษามีรูปแบบที่แตกตางกัน เมื่อจําแนกตามระดับ ของความรูพื้นฐาน ความถนัดทางชาง และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน 3. โดยรวมนักศึกษามีความพอใจกับกิจกรรมการเรียนการสอนของรูปแบบการสอน และจากการวิเ คราะหภูมิหลั งทางวิ ชาการของกลุมตัวอยาง พบว าสว นใหญ เ ปนกลุมที่มีร ะดับ สัมฤทธิผลทางวิชาการต่ํา ซึ่งอาจมีอิทธิพลตอผลการศึกษาครั้งนี้ วัตสัน (Watson. 1980) ไดศึกษาการเรียนรูจิตวิทยาทักษะปฏิบัติและไดเสนอชุดการ สอนที่พัฒนาขึ้นเพื่อใชในสถาบันเทคนิคศึกษา ชุดการสอนที่มุงที่จะพัฒนาครูใหมีความรูกวางขวาง และเกิดความเขาใจในจิตวิทยาของทักษะปฏิบัติ เพื่อที่จะไดปรับปรุงการสอน ทักษะปฏิบัติในชั้น เรียนหรือในโรงฝกงาน ชุดการสอนนี้แบงออกเปน 2 สวน คือ สวนที่เปนพื้นฐาน และสวนที่เปนชั้น นํ า ในส ว นแรกจะกล า วถึ ง ความหมายของทั ก ษะปฏิ บั ติ แ ละวิ ธี ก ารสอนซึ่ ง จะประกอบด ว ย 2 สวนยอย คือ ธรรมชาติของทักษะและทักษะในการทํางานและการสอนทักษะปฏิบัติในชุดการสอนนี้ ในสวนที่ 2 คือ สวนที่เกี่ยวของกับตัวแปรที่มีอิทธิพลตอการเรียนรูทักษะปฏิบัติ ซึ่งประกอบดวย สวนประกอบยอย ๆ 5 สวน คือ การฝกงาน การชี้แนะ การใหขอมูลยอนกลับ วิธีการจัดระบบการ ฝกฝน และการจูงใจ ซึ่งในแตละสวนนี้จะมีการระบุถึงกิจกรรมและคําถามเพื่ออภิปรายในสวนของ ภาคผนวก ไดจัดหาแบบฝกหัดในชั้นเรียน 2 แบบฝกหัด ในรูปแบบของการทดลองที่ออกแบบ เพื่อใหเกิดความสงสัยและชักจูงใหเกิดการอภิปราย พาเดลฟอรด (Padelford. 1984) ไดศึกษาวิธีการสอนเพื่อใหเกิดทักษะปฏิบัติในวิชา ชางเทคนิค โดยไดเสนอวา ทักษะปฏิบัติเปนสิ่งที่จําเปนมากในการสอนในวิชาตาง ๆ ของสถาบัน ชางเทคนิคผูเรียนบางคนเรียนรูทักษะไดงาย ซึ่งก็ขึ้นอยูกับคุณสมบัติทางดานรางกายของผูเรียน แตละคน คุณสมบัติดังกลาว คือ ความเร็ว ความสม่ําเสมอ การรับรู ความคลองแคลว ความ กระฉับกระเฉง ความยืดหยุน ความคงทน ความสมดุล แข็งแรง และความสามารถในการทํางาน ที่ตองอาศัยการประสานกันของกลามเนื้อ กอนที่ผูเรียนจะไดพยายามเรียนรูทักษะปฏิบัติทางอาชีพ พวกเขาจะไดรับการประเมินคุณสมบัติและความสามารถที่จะเรียนทักษะปฏิบัติ ในการสอนเพื่อให ผูเรียนเกิดทักษะปฏิบัติ มีขั้นตอนที่สําคัญอยู 4 ขั้นดวยกัน คือ การรับรู การจูงใจ การเลียนแบบ และการฝกฝน โดยผูเรียนสามารถกระทําขั้นตอนทั้ง 4 ขั้นนี้กลับไปกลับมาได ในระหวาง กระบวนการของการเรียนรู ครูวิชาชีพสามารถชวยใหผูเรียนปรับปรุงการเรียนรูเพื่อใหไดมาซึ่ง ทักษะปฏิบัติได 2 แนวทางดวยกัน คือ 1. ครูสามารถกําหนดคุณสมบัติที่ตองการใหเกิดทักษะปฏิบัติ และคิดหาวิธีการที่จะ ชวยใหผูเรียนเพิ่มพูนคุณภาพของคุณสมบัติเหลานั้น และ 2. ครูควรจะเพิ่มย้ําขั้นตอนที่ 4 ของกระบวนการที่จะทําใหเกิดทักษะปฏิบัติ ตัวอยางเชน ในขั้นตอนเริ่มแรกครูสามารถใชวิธีการหลาย ๆ อยาง ในการเสนอตัวอยางที่จะให ผูเรียนมีการรับรูมากขึ้น ในขั้นที่ 2 คือ การเพิ่มแรงจูงใจโดยการสนับสนุนการทํากิจกรรมและทําให เกิดความรูสึกของการไดรับความสําเร็จในขั้นตอนที่ 3 คือ ขั้นของการเลียนแบบครูทําการสงเสริม โดยการเขียนขั้นตอนสั้น ๆ ที่เรียงลําดับกัน และการใชตัวอยางและแผนภาพการเสริมแรงในขั้น
108 ของการฝกฝน ซึ่งเปนขั้นที่ 4 สามารถทําใหผูเรียนบรรลุผลสําเร็จได โดยการใชเกม หรือการ แขงขันการเนนที่จะชวยใหผูเรียนเกิดทักษะปฏิบัติ จะชวยเหลือผูเรียนใหบรรลุสําเร็จไดในที่สุด สรุปการศึกษาเอกสารที่เกี่ยวของ จากการศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของกับการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ผูวิจัยไดแนวทางในการพัฒนารูปแบบการเรียนการ สอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ดังนี้ 1. การกําหนดองคประกอบหลักของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต โดยอาศัยแนวทางของวิธีการเชิงระบบ (Systematic Approach) ซึ่ง ประกอบดวยองคประกอบหลักที่สําคัญ 5 ประการ ดังนี้ 1. ปจจัยนําเขา (Input) 2. กระบวนการ เรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต (Process) 3. การควบคุม (Control) 4. ผลผลิต (Output) 5. ขอมูลปอนกลับ (Feedback) 2. การกําหนดองคประกอบในการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ผูวิจัยไดใชขั้นตอนในการพัฒนารูปแบบการ เรียนการสอนของคิปเลอร (Kipler), เกอรลาชและอีลี (Gerlach and Ely), ดิคและคาเรย (Dick and Carey), เนิรคและเยนตรี(Knirk and Gentry), เคมพ (Kemp), ซีลสและกลาสโกว (Seels and Glasgow) และ คลอสเมียรและริปเปล Klausmeier and Ripple) มาเปนแนวทางโดยวิเคราะหและ สังเคราะหองคประกอบของรูปแบบการเรียนการสอน เพื่อกําหนดเปนองคประกอบของการพัฒนา รู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย สํ า หรั บ นั ก เรี ย นอาชี ว ศึ ก ษา ซึ่ ง ประกอบไปดวยทั้งหมด 13 องคประกอบยอย คือ 1) กําหนดเปาหมายในการเรียนการสอน 2) การ วิเคราะหผูเรียน 3) การออกแบบเนื้อหาบทเรียน 4) กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน 5) การ เตรียมความพรอมดานสภาพแวดลอมทางการเรียน 6) กําหนดบทบาทผูสอน 7) การสราง แรงจูงใจในการเรียน 8) การดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค 9) กิจกรรมเสริมทักษะ 10) การตรวจสอบและควบคุมการเรียนของผูเรียน 11) การตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน 12) ประเมินผลการเรียนการสอน และ 13) ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุง 3. การกําหนดขั้นตอนของการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ ผูวิจัยไดวิเคราะหและสังเคราะหรูปแบบการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติของนักการศึกษา หลาย ๆ ทาน เพื่อกําหนดเปนขั้นตอนของการเรียนการสอนฝกปฏิบัติเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ โมเดลซีเอเอ (CAA Model) ซึ่งประกอบดวย 3 ขั้นตอน คือ 1. ขั้นความรูความเขาใจ (Knowledge Phase) 2. ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) 3. ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) 4. การศึกษาถึงหลักการออกแบบและการสรางบทเรียนบนเครือขายอินเทอรเน็ต และ หลักการเรียนรูทักษะปฏิบัติ เพื่อนํามาเปนหลักการในการจัดสภาพแวดลอมทางการเรียนใหแก
109 บทเรียนบนเครือขายอินเทอรเน็ตเพื่อความเหมาะสมกับการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคเพื่อ พัฒนาทักษะปฏิบัติ สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ดังนั้นผูวิจัยจึงมีจุดมุงหมายที่จะพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ซึ่งจะเปนรูปแบบการเรียนการสอนที่เปดโอกาส ใหผูเรียนไดสามารถเรียนรูและพัฒนาตนเองตามความสามารถและเต็มศักยภาพ โดยคํานึงถึง ความแตกตางระหวางบุคคล เพื่อใหผูเรียนสามารถเลือกเรียนไดตามความถนัดและความสนใจของ ตนเอง มีการใหผูเรียนไดฝกปฏิบัติกับวัสดุและอุปกรณจริง ทําใหผูเรียนเกิดทักษะปฏิบัติและความ คงทนของทักษะปฏิบัติ รวมทั้งเปนการจัดการเรียนรูใหเกิดขึ้นไดทุกเวลา ทุกสถานที่ ผูเรียน สามารถติดตอถึงผูเรียนดวยกันเองและติดตอผูสอนไดตลอดเวลา นอกจากนั้นยังเปนการใหผูเรียน ไดเกิดการเรียนรูดวยตนเอง (Self-directed Learning) อันจะนําไปสูการศึกษาอยางตอเนื่องทําให เปนบุคคลที่พรอมจะเรียนรูดวยตนเองตลอดชีวิต
บทที่ 3 วิธีดําเนินการวิจัย ในการวิจัย เรื่อง รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ผูวิจัยไดดําเนินการตามขั้นตอน ดังนี้ 1. การกําหนดประชากร และการเลือกกลุมตัวอยาง 2. เครื่องมือที่ใชในการวิจัย 3. การดําเนินการวิจัย 4. การเก็บรวบรวมขอมูล 5. การจัดกระทําและการวิเคราะหขอมูล
1. การกําหนดประชากรและการเลือกกลุมตัวอยาง 1.1 แหลงขอมูล สําหรับ การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบั ติทางเทคนิ คบน เครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ประกอบดวย 1.1.1 ผู เ ชี่ ย วชาญด า นเทคโนโลยี ก ารศึ ก ษา เป น ผู มี คุ ณ วุ ฒิ ก ารศึ ก ษาในสาขา เทคโนโลยีการศึกษา ระดับปริญญาเอกมีประสบการณในการสอนในสถาบันอุดมศึกษาหรือสถาบัน อาชีวศึกษา และเกี่ยวของกับการศึกษาไมนอยกวา 3 ป หรือระดับปริญญาโทมีประสบการณใน การสอนในสถาบันอุดมศึกษาหรือสถาบันอาชีวศึกษา และเกี่ยวของกับการศึกษาไมนอยกวา 10 ป และตองมีตําแหนงทางวิชาการไมต่ํากวารองศาสตราจารยหรือตําแหนงขาราชการครูและบุคลากร ทางการศึกษา 4 จํานวน 5 คน ไดมาจากการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sample) ซึ่งเปน ผูเ ชี่ ย วชาญพิ จ ารณารู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ขา ยอิ น เทอร เ น็ ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 1.1.2 ผูเชี่ยวชาญดานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส เปนผูมีคุณวุฒิการศึกษาในสาขา ไฟฟาหรืออิเล็กทรอนิกส หรือสาขาอื่น ๆ ที่เกี่ยวของ ระดับปริญญาเอกมีประสบการณในการสอน ในสถาบันอุดมศึกษาหรือสถาบันอาชีวศึกษา และเกี่ยวของกับการศึกษาไมนอยกวา 3 ป หรือ ระดั บ ปริ ญ ญาโทมี ป ระสบการณ ใ นการสอนในสถาบั น อุ ด มศึ ก ษาหรื อ สถาบั น อาชี ว ศึ ก ษาและ เกี่ยวของกับการศึกษาไมนอยกวา 10 ป และตองมีตําแหนงทางวิชาการไมต่ํากวารองศาสตราจารย หรือตําแหนงขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา 4 จํานวน 5 คน ไดมาจากการเลือกแบบ เจาะจง (Purposive Sample) ซึ่งเปนผูเชี่ยวชาญพิจารณารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 1.2 แหลงขอมูลสําหรับศึกษาประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ไดแก กลุมตัวอยางที่ใชในการวิจัย เลือกมาจากนักเรียนระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นปที่ 1 (ปวช.1) แผนกวิชาอิเล็กทรอนิกส
111 วิทยาลัยเทคนิคชลบุรี ที่ลงทะเบียนเรียนวิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน (2100-1003) ใน ภาคเรียนที่ 1 ปการศึกษา 2550 โดยการสุมตัวอยางอยางงาย (Simple Random Sampling) ดวย วิธีการจับฉลาก โดยใชกลุมการเรียนเปนหนวยการสุมจากประชากรทั้งหมด 4 กลุม ไดกลุม ตัวอยางจํานวน 2 กลุมการเรียนๆ ละ 20 คน รวม 40 คน แลวนํากลุมตัวอยางที่ไดมาทดสอบ ความรูพื้นฐานทางดานทักษะปฏิบัติโดยใชแบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐานและแบบทดสอบภาคปฏิบัติ แลวทําการสุมตัวอยางอยางงายอีกครั้งดวยวิธีการจับฉลาก จากกลุมตัวอยางที่มีคะแนนทักษะ ปฏิบัติต่ํากวา 60% ไดกลุมตัวอยางจํานวน 32 คน แลวทําการทดลองหาประสิทธิภาพ 3 ครั้ง คือ ครั้งที่ 1 ทําการทดลองกับนักเรียนจํานวน 3 คน เพื่อทดสอบคุณภาพเบื้องตน ดาน ความเขาใจของเนื้อหาบทเรียน การสื่อความหมาย วิธีการนําเสนอ และขั้นตอนการสอนทักษะ ปฏิบัติ โดยการสังเกต สัมภาษณ แลวนําขอมูลที่ไดมาปรับปรุงแกไข เพื่อใชทดลองในขั้นตอไป ครั้งที่ 2 ทําการทดลองกับนักเรียนจํานวน 9 คน เพื่อหาแนวโนมของประสิทธิภาพ ของรูป แบบการเรี ยนการสอนฝ กปฏิ บัติ ท างเทคนิ ค บนเครือข า ยอิ นเทอร เ น็ต และตรวจสอบหา ขอบกพรองในดานตาง ๆ จากนั้นนํามาปรับปรุงแกไข เพื่อใชทดลองในขั้นตอไป ครั้งที่ 3 ทําการทดลองกับนักเรียนจํานวน 20 คน เพื่อหาประสิทธิภาพของรูปแบบ การเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ที่สรางขึ้นใหไดตามเกณฑการหา ประสิทธิภาพ 85/85 1.3 แหลงขอมูลสําหรับการศึกษาประสิทธิผลของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 1.3.1 ประชากรที่ใชในการวิจัย เปนนักเรียนระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นปที่ 1 (ปวช.1) แผนกวิชาอิเล็กทรอนิกส วิทยาลัยเทคนิคชลบุรี ที่ลงทะเบียนเรียน วิชางานไฟฟาและ อิเล็กทรอนิกสเบื้องตน (2100-1003) จํานวน 40 คน 1.3.2 กลุมตัวอยางที่ใชในการวิจัย เลือกมาจากนักเรียนระดับประกาศนียบัตร วิชาชีพชั้นปที่ 1 (ปวช.1) แผนกวิชาอิเล็กทรอนิกส วิทยาลัยเทคนิคชลบุรี ที่ลงทะเบียนเรียนวิชา งานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน (2100-1003) ในภาคเรียนที่ 2 ปการศึกษา 2550 โดยการ นํานักเรียนมาทดสอบความรูพื้นฐานทางดานทักษะปฏิบัติโดยใชแบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐานและ แบบทดสอบภาคปฏิบัติ แลวทําการสุมตัวอยางอยางงายดวยวิธีการจับฉลาก จากนักเรียนที่มี คะแนนทักษะปฏิบัติต่ํากวา 60% ไดกลุมตัวอยางที่จะใชในการทดลองกับรูปแบบการเรียนการสอน ฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา เพื่อใชในการศึกษา ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ศึกษาทักษะปฏิบัติ ศึกษาความคงทนของทักษะปฏิบัติ และศึกษาความ คิดเห็นตอการเรียนตามรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต จํานวน 20 คน
112
2. เครื่องมือที่ใชในการวิจัย เครื่องมือที่ใชในการวิจัยครั้งนี้ ประกอบไปดวยเครื่องมือตาง ๆ ไดแก 2.1 รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับ นักเรียนอาชีวศึกษา 2.2 แบบประเมินรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 2.3 บทเรียนฝ กปฏิบั ติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและ อิเล็กทรอนิกสเบื้องตน 2.4 แบบประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟา และอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน 2.5 แบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐาน 2.6 แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน 2.7 แบบวัดทักษะปฏิบัติ 2.8 แบบวัดทักษะปฏิบัติระหวางเรียน 2.9 แบบประเมินความคิดเห็นตอการเรียนตามรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับการสรางและหาคุณภาพเครื่องมือที่ใชในการศึกษาวิจัยรูปแบบการเรียนการสอน ฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต สํ า หรั บ นั ก เรี ย นอาชี ว ศึ ก ษา มี ขั้ น ตอนการ ดําเนินการดังนี้ 1. รู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา มีขั้นตอนในการพัฒนา ดังนี้ 1.1 ศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของกับรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต จากเอกสาร ตํารา งานวิจัย และคนควาจากฐานขอมูลตาง ๆ เชน UMI, ERIC, IEEE และ Search Engine ตาง ๆ ในอินเทอรเน็ตเพื่อเปนขอมูลพื้นฐานในการ พัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียน อาชีวศึกษา ในขั้นตอนตอไปโดยดําเนินการ ดังนี้ 1.1.1 ศึกษาระบบการเรียนการสอนในดาน องคประกอบของระบบการเรียน การสอน ขั้นตอนของระบบการเรียนการสอน และรายละเอียดขององคประกอบของระบบการเรียน การสอน เพื่อนําขอมูลมาเปนแนวทางในการสรางรูปแบบ 1.1.2 ศึกษารูปแบบการเรียนการสอนโดยใชอินเทอรเน็ต ไดแก องคประกอบ ของรู ป แบบการเรี ย นการสอนโดยใช อิ น เทอร เ น็ ต รายละเอี ย ดขององค ป ระกอบหลั ก และ องคประกอบยอยของรูปแบบการเรียนการสอนโดยใชอินเทอรเน็ต และขั้นตอนขององคประกอบ
113 ของรู ป แบบการเรี ย นการสอนโดยใช อิ น เทอร เ น็ ต เพื่ อ นํ า ข อ มู ล มาเป น แนวทางในการจั ด องคประกอบในรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 1.1.3 ศึกษารูปแบบการเรียนการสอนทักษะปฏิบัติ ไดแก รูปแบบการเรียน การสอนทักษะปฏิบัติ การเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ ขั้นตอนการฝกปฏิบัติ กิจกรรม การเรี ย นการสอนทั ก ษะปฏิ บั ติ และการประเมิ น ผลทั ก ษะปฏิ บั ติ เพื่ อ นํ า ข อ มู ล มากํ า หนด องคประกอบในการดําเนินการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ 1.1.4 ศึกษาหลักการ แนวคิดทฤษฎีที่เกี่ยวของกับการเรียนการสอนทักษะ ปฏิบัติ เพื่อนํามาประยุกตใชในการจัดรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคใหสอดคลอง กับกลุมเปาหมาย และเพิ่มประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต 1.1.5 ศึ ก ษาข อ มู ล เกี่ ย วกั บ เครื่ อ งบริ ก ารคอมพิ ว เตอร ผ า นเครื อ ข า ย (Web Server) และซอฟแวรที่ใชในการผลิตและใหบริการสารสนเทศ ในดานประสิทธิภาพการใหบริการ ขอบขาย และกระบวนการในการปฏิบัติงาน และศึกษาซอฟตแวรหรือโปรแกรมคอมพิวเตอรที่ สามารถประยุกตใชเปนระบบบริหารการเรียนรู (Learning Management System: LMS) การสราง เนื้อหาการฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต โดยศึกษาจากเอกสารและสัมภาษณผูที่ เกี่ยวของ เพื่อนําขอมูลมาเปนแนวทางในการออกแบบรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 1.1.6 ศึ ก ษางานวิ จั ย เกี่ ย วกั บ การเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บน เครือขายอินเทอรเน็ต โดยศึกษาจากฐานขอมูลทางอินเทอรเน็ตตาง ๆ เชน UMI, ERIC และ IEEE 1.2 วิ เ คราะห ใ ห ไ ด รู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย ในขั้นนี้เปนการนําขอมูลในขั้นตอนของการศึกษาเอกสารตาง ๆ มาวิเคราะห อินเทอรเน็ต องคประกอบของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตโดยอิงวิธี ระบบ (Systematic Approach) ไดแก การนําปจจัยตาง ๆ ของการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคในหองเรียนปกติ และการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต มา วิเคราะหจําแนกตามองคประกอบของรูปแบบ คือ การปจจัยนําเขา กระบวนการ การควบคุม ผลิตผล และขอมูลปอนกลับ และวิเคราะหคุณลักษณะของปจจัยตาง ๆ ในแตละองคประกอบ เพื่อ เปนขอมูลสําหรับการประยุกตรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคใหมีลักษณะเหมาะสม กับลักษณะของการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับวิธีการ วิเคราะหนั้นใชวิธีวิเคราะหจากเอกสารโดยดําเนินการดังนี้ 1.2.1 รวบรวมเอกสารที่เกี่ยวของกับรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต และการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ ซึ่งไดดําเนินการ ในขั้นการศึกษาเอกสารของการวิจัย ไดแก เอกสารจากแหลงขอมูลตาง ๆ และขอมูลจากเว็บไซต (Website) เปนตน
114 1.2.2 จําแนกองคประกอบตาง ๆ ของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ตามองคประกอบของระบบที่สมบูรณได 5 องคประกอบหลัก คือ 1. ปจจัยนําเขา (Input) 2. กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต (Process) 3. การควบคุม (Control) 4. ผลผลิต (Output) และ 5. ขอมูลปอนกลับ (Feedback) โดยใช เ ป น องค ป ระกอบหลั ก ในรู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ต 1.2.3 วิเคราะหองคประกอบยอยขององคประกอบหลัก โดยใชองคประกอบ ของระบบการเรียนการสอนของนักการศึกษาจํานวน 12 ทาน (ระบบการเรียนการสอน 7 ระบบ) ไดแก ระบบการเรียนการสอนของคิปเลอร, เกอรลาชและอีลี, เนิรคและเยนตรี, ดิคและคาเรย , เคมพ, ซีลสและกลาสโกว และ คลอสเมียรและริปเปล ในการเลือกองคประกอบยอยจะเนน องค ป ระกอบที่ มี ค วามสํ า คั ญ ของแต ล ะระบบการเรี ย นการสอน โดยพิ จ ารณาจากการเป น องคประกอบที่ใชในแตละระบบการเรียนการสอนเปนสวนใหญและสอดคลองกับงานวิจัยที่เกี่ยวของ การเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ต (แสดงไวในภาคผนวก จ.) 1.2.4 วิ เ คราะห ขั้ น ตอนการเรี ย นการสอนเพื่ อ พั ฒ นาทั ก ษะปฏิ บั ติ โดยใช ขั้นตอนการเรียนการสอนทักษะปฏิบัติของนักการศึกษาทั้งในประเทศและตางประเทศจํานวน 17 ทาน (ขั้นตอนการสอนทักษะปฏิบัติ 15 รูปแบบ) ทําการเลือกขั้นตอนการเรียนการสอนทักษะ ปฏิบัติที่สอดคลองกับการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต (แสดงไวใน ภาคผนวก จ.) 1.2.5 สรุปผลการวิเคราะหรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต ผลการวิเคราะห องคประกอบหลัก ปจจัยนําเขา (Input) ของรูปแบบการ เรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต พบวา ปจจัยนําเขา มี 5 องคประกอบ ยอย ไดแก กําหนดเปาหมายในการเรียนการสอน การวิเคราะหผูเรียน การออกแบบเนื้อหา บทเรียน กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน และการเตรียมความพรอมดานสภาพแวดลอมทางการ เรียน ผลการวิเคราะห องคประกอบหลัก กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติบน เครือขายอินเทอรเน็ต (Process) ของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต พบวา กระบวนการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ บ นเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต มี 4 องคประกอบยอย ไดแก กําหนดบทบาทผูสอน การสรางแรงจูงใจในการเรียน การดําเนินการเรียน การสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค ซึ่งประกอบดวย 3 องคประกอบยอย คือ 1) ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) มีขั้นตอน 2 ขอยอย 2) ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) มีขั้นตอน 4 ขอยอย และ 3) ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) มีขั้นตอน 2 ขอยอย และกิจกรรมเสริมทักษะ
115 ผลการวิเคราะห องคประกอบหลัก การควบคุม (Control) ของรูปแบบการ เรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต พบวา การควบคุม มี 1 องคประกอบ ยอย คือ การตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน เปรี ย บเที ย บผลการวิ เ คราะห ก ารเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค ใน หองเรียนปกติใชผูสอนควบคุมทักษะปฏิบัติของผูเรียนโดยการใหผูสอนทําการตรวจสอบทักษะ ปฏิบัติระหวางเรียน ใหคําชี้แนะ และชวยแกไขจนผูเรียนมีทักษะปฏิบัติที่ถูกตอง ซึ่งในการเรียน การสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตจึงนําองคประกอบยอยนี้มาใชในการควบคุม ทักษะปฏิบัติของผูเรียน ผลการวิเคราะห องคประกอบหลัก ผลผลิต (Output) ของรูปแบบการเรียน การสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต พบวา ผลผลิต มี 1 องคประกอบยอย คือ ประเมินผลการเรียนการสอน ผลการวิเคราะห องคประกอบหลัก ขอมูลปอนกลับ (Feedback) ของรูปแบบ การเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิบั ติท างเทคนิค บนเครื อข า ยอิน เทอรเ น็ต พบว า ขอ มูล ป อ นกลั บ มี 1 องคประกอบยอย คือ ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุง 1.3 สั ง เคราะห รู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ตจากขั้นตอนการวิเคราะหขอมูลใหไดรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ตที่เหมาะสม ขั้นตอนนี้เปนการสังเคราะหรูปแบบขั้นตน โดยการนําขอมูลจาก ขั้นการวิเคราะหขอมูลมาพิจารณาคัดเลือกเปนองคประกอบของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิค บนเครื อข ายอิ น เทอรเ น็ ต ที่เหมาะสมสํา หรับ นั ก เรี ย นอาชีว ศึ ก ษาพรอ มทั้งปรั บ ปรุ ง เปลี่ยนแปลงใหสอดคลองกับการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตแลว สามารถสังเคราะหองคประกอบของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต ได 5 องคประกอบหลักดังนี้ 1. ปจจัยนําเขา 2. กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 3. การควบคุม 4. ผลผลิต 5. ขอมูลปอนกลับ โดยใชเปน องคประกอบหลักในรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต และ องคประกอบยอย 12 องคประกอบ โดยดําเนินการดังนี้ 1.3.1 ร า งรู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ต ในขั้นตอนนี้ผูวิจัยไดจัดทําองคประกอบหลัก 5 องคประกอบ พรอมรายละเอียดในแต ละองคประกอบ 1.3.2 เขียนโครงสรางแสดงทิศทาง และความสัมพันธตอเนื่องของรูปแบบ 1.3.3 จัดทําคําบรรยายประกอบรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ ต สําหรับนักเรียนอาชีว ศึกษา (รายละเอียดดัง ภาคผนวก จ. โครงราง รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต)
116 1.4 นํารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ที่ รางเสร็จไปใหผูเชี่ยวชาญทางดานเทคโนโลยีการศึกษาจํานวน 5 ทานและผูเชี่ยวชาญทางดาน ไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสจํานวน 5 ทาน รวม 10 ทาน ทําการประเมินโครงรางรูปแบบ ผลการประเมินโครงรางรูปแบบมีคาเฉลี่ยรวมเทากับ 4.27 อยูในระดับเหมาะสม มาก และมีขอเสนอแนะจากผูเชี่ยวชาญใหปรับปรุงแกไขรูปแบบใหเหมาะสมยิ่งขึ้น สรุปไดดังนี้ 1) ขอเสนอแนะดานปจจัยนําเขา (Input) - ควรเนนการสรางความเขาใจใหกับผูเรียน การใหคําแนะนํา การวางแผน ใชทรัพยากรใหคุมคาและอํานวยความสะดวกใหผูเรียนอยางเต็มที่ - การกํ า หนดวั ต ถุ ป ระสงค ก ารเรี ย น ควรกํ า หนดเป น วั ต ถุ ป ระสงค เ ชิ ง พฤติกรรม - การออกแบบเนื้อหาบทเรียน ควรทํา Task Analysis - กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอนควรเนน Simulation 2) ขอเสนอแนะดานกระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต (Process) - กําหนดบทบาทผูสอน ควรเนนวาผูสอนจะทําอะไรบนเครือขายอินเทอรเน็ต บาง - การวิเคราะหทักษะที่จะฝกเปนทักษะยอย ๆ ตามลําดับกอน - หลัง ในขั้น ปฏิบัติ ควรจะอยูในองคประกอบการออกแบบเนื้อหาบทเรียนของปจจัยนําเขา - การเรียนควรเนนการฝกปฏิบัติ การทําแฟมสะสมงาน (Portfolio) เพื่อสงให อาจารยตรวจเปนระยะ ๆ - ใช Project-based Learning เพื่อพัฒนาทักษะความชํานาญ 3) ขอเสนอแนะดานการควบคุม (Control) - ควรขยายรายละเอียดการควบคุมการเรียนโดยใชโปรแกรม LMS ติดตามดู การเรียนทุกระยะ ให Feedback แกผูเรียนเพื่อประเมินตนเองตอไป - ใชโปรแกรม LMS เปนเครื่องมือตรวจสอบและควบคุมการเรียน 4) ขอเสนอแนะดานผลผลิต (Output) - นอกจากวัดผลสัมฤทธิ์แลวควรประเมินกระบวนการเรียนดวย เพื่อดูวามี ความกาวหนาทางการเรียนและผลิตผลเปนอยางไร 5) ขอเสนอแนะดานขอมูลปอนกลับ (Feedback) - ควรตองใชสวนของผลผลิต (Output) มา Feedback ไปเปรียบเทียบกับ Input เพื่อขอบกพรองไปปรับปรุงกระบวนการ (Process) 6) ขอเสนอแนะอื่น ๆ - การฝกทักษะดานปฏิบัติ ตองเนนความปลอดภัยเปนอันดับแรกเสมอ
117 - ควรเสริมทักษะดวยการใหนักเรียนมีแฟมสะสมงานของแตละคน เพื่อใชใน การตรวจสอบและประเมินผลงาน - ควรขยายรายละเอียดของแตละองคประกอบยอยใหชัดเจนและเขาใจมาก ขึ้น ผูวิจัยไดปรับปรุงแกไขรูปแบบตามที่ผูเชี่ยวชาญเสนอแนะไว ดังนี้ 1) เพิ่มองคประกอบยอยจาก 12 องคประกอบยอยเปน 13 องคประกอบ ยอย (รายละเอียดดังภาพประกอบ 12) ไดแก องคประกอบยอยขององคประกอบหลัก การควบคุม (Control) เพิ่มองคประกอบยอย การตรวจสอบและควบคุมการเรียนของผูเรียน โดยผูเชี่ยวชาญ แนะนําใหใชระบบบริหารการเรียนรู (Learning Management system: LMS) เปนเครื่องมือ ตรวจสอบและควบคุมการเรียนของผูเรียน 2) ปรับปรุงการเขียนทิศทางขององคประกอบหลักใหดูเขาใจการทํางานของ ระบบงายขึ้น และขยายรายละเอียดขององคประกอบหลัก 2 องคประกอบ คือ ผลผลิต (Output) และขอมูลปอนกลับ (Feedback) ใหเห็นรายละเอียดขององคประกอบยอย 3) เพิ่มรายละเอียดของขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติให มีรายละเอียดและชัดเจนมากขึ้น 4) ตัดขั้นตอนการวิเคราะหทักษะที่จะฝกเปนทักษะยอย ๆ ตามลําดับกอน หลัง ในขั้นปฏิบัติออกไป แลวนําไปเขียนรายละเอียดในองคประกอบการออกแบบเนื้อหาบทเรียน ของปจจัยนําเขา 5) เพิ่มรายละเอียดและคําอธิบายขององคประกอบยอยทั้งหมดเพื่อความ ชัดเจนมากยิ่งขึ้น รายละเอียดเกี่ยวกับองคประกอบของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ที่ปรับปรุงเรียบรอยแลว มีรายละเอียดดังนี้
118
การควบคุม (Control) การตรวจสอบและควบคุมการเรียนของ ผูเรียน การตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน
ปจจัยนําเขา (Input) กําหนดเปาหมายในการเรียน การสอน การวิเคราะหผูเรียน การออกแบบเนื้อหาบทเรียน กําหนดกิจกรรมการเรียนการ สอน การเตรียมความพรอมดาน สภาพแวดลอมทางการเรียน
กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต (Process) กําหนดบทบาทผูสอน การสรางแรงจูงใจในการเรียน การดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิค ตามขั้นตอน โมเดลซีเอเอ (CAA Model) y ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) y ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) y ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) กิจกรรมเสริมทักษะ
ผลผลิต (Output) ประเมินผลการเรียนการสอน y ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน y ทักษะปฏิบัติ y ความคงทนของทักษะ ปฏิบัติ y ความคิดเห็นของ นักเรียน
ขอมูลปอนกลับ (Feedback) ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุง y ความคิดเห็นของผูเชี่ยวชาญ y ความคิดเห็นของผูเรียน y ผลการเรียนการสอน y ผลจากการปฏิบัติในขั้นตอนตางๆ
ภาพประกอบ 12 รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบตั ิทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา
119
C
ขั้นความรูความเขาใจ ( ognitive Phase)
การเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคตามขั้นตอนการเรียนการสอน เพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ โมเดลซีเอเอ (CAA Model)
ใหขอมูลเบื้องตนเกี่ยวกับเรื่องที่จะฝกทักษะ
การเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ที่มีภาพเคลื่อนไหว สตรีมมิ่งวีดิโอ และการจําลองสถานการณ
บอกขั้นตอนที่ตองฝกทักษะ
การเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต
A
การประเมินผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน
ขั้นปฏิบัติ ( ssociative Phase) สาธิตทักษะหรือการกระทําใหผูเรียนดูทั้งหมด ตั้งแตตนจนจบ
การเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ที่มีสตรีมมิ่งวีดิโอ (Streaming Video) สอนแบบสาธิต
สาธิตทักษะยอยและใหผูเรียนปฏิบัติตามไปทีละสวน อยางชาๆ ในลักษณะเลียนแบบการกระทํา
การเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่มี สตรีมมิ่งวีดิโอสอนแบบสาธิตรวมกับการฝกปฏิบตั ิกับวัสดุและอุปกรณจริง
ใหผูเรียนปฏิบัติทักษะโดยไมมีการสาธิต หากติดขัด จุดใด ผูสอนควรใหคําชี้แนะและแกไขจนผูเรียนทําได
การฝกปฏิบัติกับวัสดุและอุปกรณจริงโดยมีผูสอนคอย ควบคุมและใหขอมูลปอนกลับ
A
ขั้นชํานาญ ( utonomous Phase) ใหผูเรียนฝกทักษะซ้ํา ๆ จนกลายเปนกลไกที่ สามารถกระทําไดเอง (Mechanism)
การฝกปฏิบัติกับวัสดุและอุปกรณจริงดวยการเรียนรู แบบโครงงาน (Project-based Learning)
เพิ่มพูนความเร็ว, ความถูกตอง และความคลองแคลว
การเรียนกับบทเรียนแบบจําลองสถานการณ (Simulation) และฝกปฏิบัติกับวัสดุและอุปกรณจริง การประเมินทักษะปฏิบัติระหวางเรียน
รวบรวมคะแนนและผลงานลงแฟมสะสมงาน (Portfolio)
ภาพประกอบ 13 ขั้นตอนการดําเนินการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบตั ิ ตามขั้นตอน โมเดลซีเอเอ (CAA Model)
120 รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับ นักเรียนอาชีวศึกษา มีรายละเอียดดังนี้ เปาหมาย และหลักการของรูปแบบ รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียน อาชีวศึกษา เปนการนําแนวคิดและหลักการของการเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ตมา ผสมผสานกับการฝกปฏิบัติทางเทคนิคตามกระบวนการสอนทักษะปฏิบัติ โดยมีเปาหมายเพื่อ พัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ทักษะปฏิบัติ และความคงทนของทักษะปฏิบัติ องคประกอบของรูปแบบ รูปแบบการเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่พัฒนาในครั้งนี้ ไดพัฒนาขึ้นตาม แนวคิดวิธีระบบ (Systematic Approach) โดยรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษาที่พัฒนาขึ้น ประกอบดวย 5 องคประกอบหลัก ไดแก 1. ปจจัยนําเขา (Input) 2. กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต (Process) 3. การควบคุม (Control) 4. ผลผลิต (Output) 5. ขอมูลปอนกลับ (Feedback) โดยมี 13 องคประกอบยอย คือ 1) กําหนดเปาหมายในการเรียนการสอน 2) การ วิเคราะหผูเรียน 3) การออกแบบเนื้อหาบทเรียน 4) กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน 5) การ เตรียมความพรอมดานสภาพแวดลอมทางการเรียน 6) กําหนดบทบาทผูสอน 7) การสรางแรงจูงใจ ในการเรียน 8) การดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค 9) กิจกรรมเสริมทักษะ 10) การ ตรวจสอบและควบคุมการเรียนของผูเรียน 11) การตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน 12) ประเมินผลการเรียนการสอน และ 13) ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุง โดยมีรายละเอียดของแตละ องคประกอบหลักดังนี้ 1. ปจจัยนําเขา (Input) องคประกอบที่เปนปจจัยนําเขาในรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ไดแก กําหนดเปาหมายในการเรียนการสอน, การวิเคราะหผูเรียน, การออกแบบเนื้อหาบทเรียน, กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน และการ เตรียมความพรอมดานสภาพแวดลอมทางการเรียน โดยแตละองคประกอบมีรายละเอียดดังนี้ กําหนดเปาหมายในการเรียนการสอน การเรียนการสอนฝกปฏิบัติมีจุดมุงหมายสําคัญเพื่อใหผูเรียนเรียนรูทักษะปฏิบัติ เพื่อใหสามารถทํางานได นอกจากนั้นยังตองการใหผูเรียนมีความรูเกี่ยวกับทฤษฎีที่เกี่ยวของกับ การทํางาน และมีเจตคติที่ดีตอการทํางานดวย ดังนั้นในการจัดการเรียนการสอนจะตองจัดให ผูเรียน ไดรับความรู เจตคติ และทักษะปฏิบัติในการทํางานไปพรอม ๆ กัน แตจะเนนเปนพิเศษ
121 ในเรื่องของทักษะปฏิบัติ สวนที่เปนความรู และเจตคติจะบรรจุลงไปเพื่อเสริมในเรื่องของการ ทํางานใหไดผลดีที่สุดและระดับความลึกซึ้งของจุดประสงคการเรียนรูในแตละดานจะมีมากนอย เพียงใด ขึ้นอยูกับระดับมาตรฐานรายวิชาของวิชานั้น ๆ ระดับความลึกซึ้งของจุดประสงคการ เรียนรูแตละดานเปนดังนี้ 1. ดานความรู (Cognitive) มีจุดประสงคใหผูเรียนมีความรู ความเขาใจเกี่ยวกับ การทํางาน การนําวิธีการที่เรียนรูไปใช การวิเคราะหงาน การสังเคราะหงานใหมขึ้นมา และ ความสามารถในการประเมินผลงานไดดวยตนเอง 2. ดานเจตคติ (Affective) มีจุดประสงคใหผูเรียนสามารถรับการเรียนรู มีการ ตอบสนองอยางเห็นคุณคา สามารถจัดกลุมคานิยม และกําหนดคุณลักษณะของตัวเองในเรื่องของ การทํางานในอาชีพของตน 3. ดานทักษะปฏิบัติ (Psychomotor) มีจุดประสงคใหผูเรียนเกิดการเรียนรูเพื่อ ความสามารถในการปฏิบัติงานในโรงฝกงาน หรือหองทดลองโดยผูเรียนจะตองสามารถแสดง พฤติกรรมการเรียนในขั้นตอนตาง ๆ ตั้งแต ความสามารถในการรับรู การเตรียมพรอมในการ ทํ า งาน การปฏิ บั ติต ามโดยอาศั ย ผู แ นะ การปฏิบั ติง านได เ อง และการปฏิบั ติง านด ว ยความ ชํานาญ ในการเขียนจุดประสงคสําหรับการสอนทักษะปฏิบัติ ควรเขียนเปนจุดประสงค เชิงพฤติกรรม ที่ผูเรียนสามารถปฏิบัติและผูสอนสามารถวัดหรือสังเกตได โดยมีลําดับขั้นตอนใน การเขียนจุดประสงคเชิงพฤติกรรมดังนี้ 1. กําหนดหัวเรื่องและทักษะที่จะสอน 2. หาลําดับขั้นตอนในการทํางาน 3. จําแนกขั้นตอนการทํางานออกเปนทักษะและความรู 4. รวบรวมทักษะและความรูใหมเขียนเปนจุดประสงคเชิงพฤติกรรม การวิเคราะหผูเรียน ในการวิเคราะหผูเรียนนั้นจะชวยในการกําหนดจุดประสงคการสอน ชวยในการ กําหนดเนื้อหา ชวยในการแบงกลุมผูเรียน และชวยใหผูสอนรูวาในระหวางการเรียนการสอน สมควรจะไดชวยเหลือกลุมใดหรือคนใดเปนพิเศษ เพื่อจะทําใหเรียนรูไดทันผูอื่น ดังนั้นผูสอนควร จะตองทราบพื้นฐานผูเรียนในดานตอไปนี้ 1. ความสามารถทางสติ ป ญ ญา ผู เ รี ย นแต ล ะคนจะมี ค วามสามารถทาง สติ ป ญ ญาไม เ หมื อ นกั น ผู ส อนจะทราบความสามารถทางการเรี ย นของผู เ รี ย นได จ ากการใช แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนกอนเรียน 2. ความสามารถทางทักษะปฏิบัติ ผูสอนควรจะตองทําการประเมินกันกอนที่จะ สอนทักษะปฏิบัติใหมใหแกผูเรียน เพื่อสํารวจทักษะปฏิบัติของผูเรียนกอนการเรียนการสอนจะเริ่ม ขึ้นวา มีเพียงพอหรือไม หากไมเพียงพอผูเรียนควรไดรับทักษะปฏิบัติพื้นฐานที่จําเปนเพิ่มเติม
122 กอน การประเมินทักษะปฏิบัติของผูเรียน โดยใชแบบทดสอบวัดทักษะปฏิบัติพื้นฐานประเมิน ความสามารถทางดานทักษะปฏิบัติของผูเรียน หรือการใหผูเรียนปฏิบัติตามงานที่มอบหมายแลว ทําการประเมินทักษะปฏิบัติดวยการใชแบบวัดทักษะปฏิบัติของผูเรียน การออกแบบเนื้อหาบทเรียน การออกแบบเนื้อหาบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตนั้น ผูสอนจะตองดําเนินการออกแบบเนื้อหาบทเรียน ดังนี้ 1. เนื้อหาบทเรียนในสวนทฤษฎี จะตองออกแบบใหเนื้อหามีการผสมผสาน มัลติมีเดีย โดยใหมีภาพเคลื่อนไหวและการจําลองสถานการณ (Simulation) รวมทั้งการใชไฮเปอร มีเดีย (Hypermedia), ไฮเปอรลิงค (Hyperlink) และไฮเปอรเท็กซ (Hypertext) ในการนําเสนอ เนื้อหา เพื่อใหผูเรียนไดเขาใจในเนื้อหาทางทฤษฎีกอนที่จะไปเรียนฝกปฏิบัติ 2. เนื้อหาบทเรียนในสวนปฏิบัติ จะตองดําเนินการจัดทําเนื้อหาตามขั้นตอน ดังตอไปนี้ 2.1 จัดเตรียมงานที่ใหผูเรียนฝกปฏิบัติ 2.2 วิเคราะหทักษะที่จะฝกเปนทักษะยอย ๆ ตามลําดับกอน–หลัง 2.3 นําทักษะยอย ๆ มาจัดทําสตรีมมิ่งวีดิโอ (Streaming Video) เนื้อหาปฏิบัติในขั้นตอนการสาธิตการปฏิบัติจะตองแสดงทักษะการปฏิบัติงาน ดว ยวิธีการที่ปลอดภัย โดยเนนความปลอดภัยตอผู ปฏิบัติ ตอเครื่องมือและอุปกรณ และตอ ชิ้นงาน กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน ในการเรียนการสอนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สามารถกําหนดกิจกรรมการเรียนการสอนไดดังนี้ คือ 1. กําหนดกิจกรรมบนเครือขายอินเทอรเน็ต 1.1 การปฏิสัมพันธบนเครือขายอินเทอรเน็ตในการฝกปฏิบัติประจําสัปดาห ตลอดระยะเวลาการเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอร เน็ต ดว ยการใชเครื่องมือบนเครือขาย อินเทอรเน็ต ไดแก กระดานสนทนา (Web Board), หองสนทนาสด (Chat Room), อีเมล (e-mail), การถายโอนขอมูลระหวางเครื่อง (File Transfer Protocol), การอัพโหลด (Upload), การดาวนโหลด (Download), การคนหาขอมูลบนเครือขาย (Search), การเชื่อมโยงภายใน (Internal Links) และ การเชื่อมโยงภายนอก (External Links) เปนตน 1.2 การสงงานและแบบฝกหัดบนเครือขายอินเทอรเน็ต 2. กําหนดกิจกรรมในการเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต 2.1 ขั้นนําเขาสูบทเรียน ประกอบดวยกิจกรรมดังนี้ 2.1.1 แจงจุดประสงคเชิงพฤติกรรมใหผูเรียนไดทราบ
123 2.1.2 การตรวจสอบทักษะพื้นฐานวาผูเรียนมีทักษะปฏิบัติเพียงพอตอ การเรียนทักษะปฏิบัติใหมหรือไม หรือเปนการตรวจสอบวาผูเรียนมีทักษะปฏิบัติในสิ่งที่เรียนแลว หรือไม โดยการใชแบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐานและแบบทดสอบภาคปฏิบัติ 2.2 ขั้นดําเนินการสอน ประกอบดวยกิจกรรมดังนี้ 2.2.1 ทํ า แบบทดสอบก อ นเรี ย น เพื่ อ วั ด ผลสั ม ฤทธิ์ ท างการเรี ย น ทางดานทฤษฎีและทฤษฎีเชิงปฏิบัติ 2.2.2 ศึกษาเนื้อหาบทเรียน 2.2.3 ทําแบบฝกหัด เพื่อทบทวนความรูและความเขาใจในเนื้อหา บทเรียน 2.2.4 ทําแบบทดสอบหลังเรียน เพื่อวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ทางดานทฤษฎีและทฤษฎีเชิงปฏิบัติ 2.2.5 การฝกปฏิบัติกับวัสดุและอุปกรณจริงตามขั้นตอนการเรียนการ สอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ 2.2.6 การสนทนาสด (Chat) ระหวางผูสอนกับผูเรียน เพื่อผูสอนจะได ชวยเหลือ, แนะนํา หรือใหขอมูลเกี่ยวกับผลของทักษะปฏิบัติ ในระหวางการเรียนบนเครือขาย อินเทอรเน็ต 2.2.7 ผูสอนตั้งคําถามไวในกระดานสนทนา (Web Board) เพื่อ ทดสอบความรูความเขาใจของผูเรียน และผูสอนตอบคําถามในกระดานสนทนาจากคําถามหรือขอ สงสัยที่ผูเรียนตั้งไว 2.2.8 ผู เ รี ย นนํ า ชิ้ น งานมาให ผู ส อนตรวจสอบและให ค ะแนน เพื่ อ ประเมินผลการเรียน 2.3 ขั้นประเมินผล ประกอบดวยกิจกรรมดังนี้ 2.3.1 การทดสอบผลสั ม ฤทธิ์ ท างการเรีย น เพื่ อ ความรูค วามเขาใจ เนื้อหาทางทฤษฎี 2.3.2 การทดสอบทักษะปฏิบัติของผูเรียน เพื่อวัดทักษะปฏิบัติ 2.3.3 การทดสอบทั ก ษะปฏิบั ติ ข องผู เ รีย นหลั ง จากที่เ รีย นไปแลว 2 สัปดาห เพื่อวัดความคงทนของทักษะปฏิบัติ การเตรียมความพรอมดานสภาพแวดลอมทางการเรียน ในการจัดสภาพแวดลอมทางการเรียนโดยใชบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต ควรประกอบดวย 1. ฮารดแวร (Hardware) และซอฟตแวร (Software) ไดแก เครื่องคอมพิวเตอร ที่สามารถเชื่อมตออินเทอรเน็ต และมีโปรแกรมประเภทบราวเซอร เชน Internet Explorer เปนตน
124 2. บุคลากรดานคอมพิวเตอร (Peopleware) ไดแก ผูสอน นักเรียน และผูที่ ควบคุมดูแลระบบเครือขาย 3. การจัดเวลาในการเรียน (Timing) เปนการจัดตารางเวลาในการเรียนผาน เครือขายอินเทอรเน็ต มีการนัดหมายเวลากันแลวก็สามารถพูดคุย โตตอบกันไดแบบทันทีทันใด ทั้งระหวางผูสอนกับนักเรียน และนักเรียนกับนักเรียนดวยกัน 4. หองเรียนสําหรับฝกปฏิบัติ ควรมีความแตกตางจากหองเรียนปกติทั่วไป คือ หองเรียนสํ าหรั บ ฝกปฏิบั ติจะต องมี การจัดพื้นที่ใ ห เหมาะสมกั บ การเรียนปฏิ บัติ และโตะ เรียน สําหรับฝกปฏิบัติจะตองมีเนื้อที่กวางเพียงพอสําหรับจัดตั้งชุดคอมพิวเตอร พรอมทั้งเครื่องมือและ อุปกรณที่จะใชสําหรับการฝกนั้น ๆ 5. เครื่องมือและอุปกรณที่ใชในการฝกปฏิบัติ ควรจัดเตรียมไวใหพรอมสําหรับ การฝกปฏิบัติตามขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ โดยใหอยูในสภาพที่จะใชงาน ไดทันที และตองมีเพียงพอกับจํานวนผูเรียน หากมีไมเพียงพอก็อาจดําเนินการจัดแบงกลุมยอย ของผูเรียน 2. (Process)
กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต
องคประกอบที่เปนกระบวนการในรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ไดแก กําหนดบทบาทผูสอน, การสรางแรงจูงใจ ในการเรียน, การดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค และกิจกรรมเสริมทักษะ โดยแตละ องคประกอบมีรายละเอียดดังนี้ กําหนดบทบาทผูสอน บทบาทผูสอนในการเรียนการสอนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตนั้น ผูสอนมีบทบาทเปนผูควบคุมการเรียนการสอน ใหดําเนินไปตามขั้นตอนการเรียน การสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ คอยใหคําปรึกษา แนะนํา ชวยเหลือ ตรวจสอบทักษะปฏิบัติ ของผูเรียนเพื่อปรับแกทักษะปฏิบัติของผูเรียนใหถูกตอง รวมทั้งประเมินทักษะปฏิบัติจากชิ้นงาน ของผูเรียนทั้งทางดานกระบวนการ (Process) และดานผลงาน (Product) จากการฝกปฏิบัติในแต ละขั้นตอน นอกจากนี้ผูสอนยังมีบทบาทบนเครือขายอินเทอรเน็ต เชน การใหขอมูลปอนกลับ (Feedback) แกผูเรียน, การตั้งคําถามหรือตอบคําถามในกระดานสนทนา, การสนทนาสดกับผูเรียน, การตรวจแบบฝกหัด เปนตน การสรางแรงจูงใจในการเรียน การสรางแรงจูงใจในการเรียนใหเกิดขึ้นสามารถทําไดโดยการใหผูเรียนไดรูถึง เป า หมายของงานที่ จ ะฝ ก ปฏิ บั ติ การออกแบบบทเรี ย นฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ตที่มีการนําเสนอเนื้อหาที่เปนภาพเคลื่อนไหวและสตรีมมิ่งวีดิโอ การเปดโอกาสให
125 ผูเรียนไดฝกปฏิบัติกับบทเรียนที่เปนลักษณะของการจําลองสถานการณ การเตรียมความพรอม ของชุดการฝกปฏิบัติที่ผูเรียนสามารถปฏิบัติไปพรอมกับการเรียนเนื้อหาบทเรียนบนเครือขาย อินเทอรเน็ต การประเมินผลการเรียนที่ผูเรียนสามารถตรวจสอบดวยตนเอง รวมถึงใชกิจกรรม ตางๆ กระตุนใหผูเรียนมีปฏิสัมพันธกลุมอยางทั่วถึง ซึ่งจะทําใหการเรียนการสอนดวยบทเรียนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตเปนไปอยางมีคุณภาพ มีชีวิตชีวา และเกิดแรงจูงใจใน การเรียนไดในที่สุด การดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค การดํ า เนิ น การเรี ย นการสอนด ว ยบทเรี ย นฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ต มีขั้นตอนดังนี้ 1. ผูเรียนเขาสูเครือขายอินเทอรเน็ต 2. เขาสูเว็บไซตรายวิชา 3. ลงทะเบียนรายวิชา 4. ใสชื่อและรหัสผานเขาสูบทเรียน 5. อานคําแนะนําและคําชี้แจงในการเรียน 6. ทําแบบทดสอบกอนเรียน 7. ทําแบบทดสอบวัดทักษะปฏิบัติเบื้องตนของผูเรียน 8. เขาสูกระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่ให ผูเรียนเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตรวมกับการฝกปฏิบัติกับวัสดุ และอุปกรณจริง ตามขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติที่พัฒนาขึ้น เรียกวา โมเดล ซีเอเอ (CAA Model) ซึ่งประกอบดวย 3 ขั้นตอน คือ 1) ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) 2) ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) และ 3) ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) โดยมี รายละเอียดแตละขั้นตอนดังนี้ 8.1 ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) ขั้นความรูความเขาใจนี้เปนขั้นตอนที่จะบอกถึงทักษะและความรูท าง ทฤษฎีที่เกี่ยวของ ซึ่งผูสอนควรจะใหขอมูลแกผูเรียนในดานตาง ๆ ดังนี้ 8.1.1 ใหขอมูลเบื้องตนเกี่ยวกับเรื่องที่จะฝกทักษะ ขั้นนี้เปนขั้นที่จะ บอกถึงความรูทางทฤษฎีที่เกี่ยวของ ซึ่งผูสอนควรใหขอมูลแกผูเรียนในดานตาง ๆ เชน ขอมูล เบื้องตนของเรื่องที่จะเรียน และวิธีการใชงานเครื่องมือและอุปกรณที่จะใชในการฝกปฏิบัติ 8.1.2 บอกขั้นตอนที่ตองฝกทักษะ ขั้นนี้เปนขั้นการใหผูเรียนไดรับรูใน สิ่งที่จะทํา ซึ่งสิ่งที่จะตองใหผูเรียนไดรับรูนั้นจะประกอบไปดวยจุดประสงค กิจกรรม เครื่องมือและ อุปกรณ ลําดับขั้นตอนการทํางาน และขอควรระวังในการทํางาน เปนตน
126 8.2 ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) ขั้นปฏิบัตินี้เปนการกระทําการเพื่อใหไดพฤติกรรมในรูปแบบที่ถูกตอง ทักษะจะเกิดขึ้นไดเมื่อลงมือปฏิบัติ ขอผิดพลาดหรือพฤติกรรมที่ไมถูกตองควรไดรับการแกไข ขั้น ปฏิบัติผูสอนควรจัดใหผูเรียนในดานตาง ๆ ดังนี้ 8.2.1 สาธิ ตทักษะหรือการกระทํ าใหผูเรียนดูทั้งหมดตั้งแตตนจนจบ ขั้นนี้เปนขั้นใหผูเรียนไดเห็นทักษะหรือการกระทําที่ตองการใหผูเรียนทําไดในภาพรวม เพื่อทําให ผูเรียนไดเขาใจในภาพรวมของงานที่จะตองทํา การสาธิตใหผูเรียนดูทั้งหมดตั้งแตตนจนจบโดยการ ใชสตรีมมิ่งวีดิโอหรือภาพเคลื่อนไหว ซึ่งผูเรียนสามารถดูซ้ําไดตามความตองการ ทักษะหรือการ กระทําที่สาธิตใหผูเรียนดูนั้น จะตองเปนการกระทําในลักษณะที่เปนธรรมชาติ ไมชาหรือเร็วเกิน ปกติ 8.2.2 สาธิตทักษะยอย และใหผูเรียนปฏิบัติตามไปทีละสวนอยางชา ๆ ในลักษณะเลียนแบบการกระทํา ขั้นนี้เปนขั้นใหผูเรียนไดลงมือปฏิบัติ โดยใชสตรีมมิ่งวีดิโอหรือ ภาพเคลื่อนไหวบนเครือขายอินเทอรเน็ตสาธิตทักษะยอยทีละทักษะ แลวใหผูเรียนสังเกตการ กระทําแลวฝกปฏิบัติตามกับวัสดุและอุปกรณจริงทีละทักษะยอย เมื่อผูเรียนปฏิบัติทักษะยอยแตละ ทักษะเสร็จแลวสามารถนํามาตรวจสอบกับชิ้นงานตนแบบที่มีไวใหไดดวยตนเอง 8.2.3 ให ผู เ รี ย นปฏิ บั ติ ทั ก ษะโดยไม มี ก ารสาธิ ต หากติ ด ขั ด จุ ด ใด ผูสอนควรใหคําชี้แนะและแกไขจนผูเรียนทําได ขั้นนี้เปนขั้นที่ใหผูเรียนไดทําการฝกปฏิบัติเองโดย ไมตองดูการสาธิต ผูสอนตองคอยใหขอมูลปอนกลับ (Feedback) แกผูเรียน โดยการตรวจสอบ ทัก ษะปฏิ บั ติ ร ะหว า งเรี ย นขณะผู เ รี ย นปฏิ บั ติ อ ย า งใกล ชิ ด ด ว ยการสั ง เกตการปฏิ บั ติ ง านและ ตรวจสอบชิ้นงานที่ฝก ซึ่งผูสอนจะตองตรวจสอบทุกขั้นตอนการปฏิบัติและชิ้นงานที่เสร็จแลว ถา หากผูเรียนเกิดติดขัดจุดใดผูสอนจะใหการตรวจ-ปรับ แกไข จนกระทั่งทําไดถูกตอง รวมทั้งผูสอน ตองใหหลักการสังเกตและเกณฑการตัดสินคุณภาพของการทํางานอยางมีเหตุผล เพื่อผูเรียนจะได สรางขอมูลปอนกลับใหกับตนเอง ซึ่งผูเรียนจะไดใชประโยชนจากสิ่งนี้ไปตลอดในการทํางาน และ สามารถเพิ่มพูนประสิทธิภาพการทํางานของตนเองใหมากขึ้น ในขั้นตอนนี้ผูสอนจะสามารถ ตรวจสอบทั กษะปฏิ บั ติ และใหข อมู ลปอนกลับผูเ รียนที่ เ รียนบนเครือขายอิ นเทอร เ น็ต ไดโดยใช เครื่องมือสื่อสารที่มีอยูบนเครือขายอินเทอรเน็ต เชน เว็บแคม (Webcam), การสนทนาสด (Chat), กระดานสนทนา (Web Board) และอีเมล (e-mail) เปนตน ถาผูเรียนอยูในหองเรียนฝกปฏิบัติที่มี ผูสอนคอยควบคุมดูแลอยูดวย จะทําใหการฝกปฏิบัติในขั้นนี้มีประสิทธิภาพสูงสุด 8.3 ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) ขั้ น ชํ า นาญนี้ เ ป น ขั้ น ที่ ป ฏิ บั ติ ทั ก ษะนั้ น รวดเร็ ว และถู ก ต อ ง ตลอดจน โอกาสจะกระทําผิดจะไมเกิดขึ้น ทักษะที่เกิดขึ้นเปนการเพิ่มพูนความชํานาญเปนอัตโนมัติมากขึ้น 8.3.1 ใหผูเรียนฝกทักษะซ้ํา ๆ จนกลายเปนกลไกที่สามารถกระทําได เอง (Mechanism) ขั้นตอนนี้เปนการใหผูเรียนไดกระทําจนกลายเปนกลไกที่สามารถกระทําไดเอง
127 โดยการใหผูเรียนฝกปฏิบัติซ้ํา ๆ ตามการเรียนรูแบบโครงงาน (Project-based Learning) ดวยการ ทําชิ้นงานใหม ซึ่งอาจเปนชิ้นงานแบบเดิมหรือชิ้นงานที่มีลักษณะงานในลักษณะเดียวกัน เพื่อ ผูเรียนจะไดฝกปฏิบัติตามขั้นตอนที่ไดฝกไปแลว และการฝกซ้ํา ๆ จะทําใหผูเรียนเกิดทักษะปฏิบัติ และความคงทนของทักษะปฏิบัติ 8.3.2 เพิ่มพูนความเร็ว, ความถูกตอง และความคลองแคลว ขั้นนี้เปน ขั้นที่ผูเรียนมีโอกาสไดฝกฝนมากขึ้นจนกระทั่งกระทําไดถูกตองสมบูรณแบบอยางรวดเร็ว ถูกตอง และคลองแคลว โดยการใหผูเรียนไดฝกฝนในสถานการณหลาย ๆ แบบ เชน การฝกปฏิบัติจากการ การฝกปฏิบัติกับบทเรียนฝกปฏิบัติบนเครือขายอินเทอรเน็ตแบบจําลอง ทําชิ้นงานใหม, สถานการณ หรือโปรแกรมการจําลองสถานการณ และการฝกปฏิบัติกับชุดฝกที่เปนวัสดุและ อุปกรณจริง เปนตน 9. ทําแบบทดสอบหลังเรียน 10. สอบปฏิบัติเพื่อวัดทักษะปฏิบัติ 11. สอบปฏิบัติหลังจากเรียนไปแลว 2 สัปดาห เพื่อวัดความคงทนของทักษะ ปฏิบัติ กิจกรรมเสริมทักษะ ในการเรียนการสอนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สามารถที่จะจัดกิจกรรมเสริมทักษะเพื่อใหผูเรียนเกิดการเรียนรูไดมากที่สุด ซึ่งสามารถกําหนด กิจกรรมเสริมทักษะไดโดยการใหผูเรียนฝกปฏิบัติกับบทเรียนบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่จําลอง สถานการณการฝกทักษะปฏิบัติตาง ๆ และการใชโปรแกรมการจําลองสถานการณ (Simulation) เกี่ยวกับเรื่องที่จะทําการฝกปฏิบัติ และการใหผูเรียนศึกษาคนควาดวยตนเองเพื่อใหเกิดการเรียนรู ดวยตนเอง และสนับสนุนใหผูเรียนพัฒนาศักยภาพในการเรียนรูไดอยางเต็มที่ โดยการเชื่อมโยง ไปยังแหลงขอมูลตาง ๆ บนเครือขายอินเทอรเน็ต เชน การทดลองเสมือนจริง หองสมุดเสมือน ฐานขอมูลอิเล็กทรอนิกสและสิ่งพิมพอิเล็กทรอนิกส และเว็บไซตที่เกี่ยวของ 3. การควบคุม (Control) องคประกอบที่เปนการควบคุมในรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ไดแก การตรวจสอบและควบคุมการเรียนของ ผูเรียน และการตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน โดยมีรายละเอียดดังนี้ การตรวจสอบและควบคุมการเรียนของผูเรียน ผูสอนควรใชระบบบริหารการเรียนรู (Learning Management System: LMS) บนเครือขายอินเทอรเน็ต เปนเครื่องมือในการตรวจสอบและควบคุมการเรียนของผูเรียน ในดาน ตาง ๆ ดังนี้
128 1. การตรวจสอบขอมูลของผูเรียนและการใหขอมูลปอนกลับ เปนการติดตามดู การเรียนของผูเรียนทุกระยะ เชน บันทึกขอมูลผูเรียน บันทึกการเขาเรียน บันทึกการทํากิจกรรม บันทึกการฝกปฏิบัติในขั้นตอนตาง ๆ และคะแนนทดสอบของผูเรียน เปนตน ทั้งนี้เพื่อผูสอนจะได ทราบขอมูลในการเรียนของผูเรียน และสามารถใหขอมูลปอนกลับ (Feedback) แกผูเรียนเพื่อการ ประเมินตนเองตอไป 2. การควบคุมการฝกปฏิบัติของผูเรียน เปนการกําหนดบทเรียนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตใหดําเนินไปตามขั้นตอนการสอนทักษะปฏิบัติตามขั้นตอน โมเดลซี เอเอ (CAA Model) โดยผูสอนสามารถกําหนดเนื้อหาใหผูเรียนไดฝกปฏิบัติไปทีละขั้นตอน จนครบ ทุกขั้น ทั้งนี้เพื่อไมใหผูเรียนทําการฝกปฏิบัติขามขั้นตอน 3. การกําหนดชวงเวลาการทดสอบ ใชในการควบคุมผูเรียนเพื่อใหผูเรียนเขามา ศึกษาบทเรียนไดครบและตรงตามเวลาที่กําหนดไวไดอีกวิธีหนึ่ง โดยผูสอนสามารถกําหนดไดวาจะ เปดใหนักเรียนทําแบบทดสอบชุดใดในชวงใด และเปนระยะเวลานานเทาใด ทั้งนี้เพื่อควบคุมให การเรียนการสอนและการประเมินผลดําเนินไปอยางมีประสิทธิภาพ การตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน การตรวจสอบทั ก ษะปฏิ บั ติ ข องผู เ รี ย นในขณะที่ กํ า ลั ง เรี ย น (Formative Evaluation) เพื่อที่จะไดรูวาผูเรียนเกิดทักษะปฏิบัติตามที่ตองการเพียงใด หากพบวายังไมเกิด ทักษะปฏิบัติหรือทักษะปฏิบัติยังไมถูกตอง ผูสอนตองคอยตรวจ-ปรับ แกไข จนเกิดทักษะปฏิบัติ ที่ถูกตอง รวมทั้งคอยชมเชย เสริมกําลังใจ เมื่อผูเรียนทําไดสําเร็จ หากผูเรียนเกิดทักษะปฏิบัติ ตามที่ตองการแลว ก็ใหไปฝกปฏิบัติในทักษะปฏิบัติอื่น ๆ ตอไป โดยคอยตรวจสอบขณะปฏิบัติอยู เสมอ โดยมีวิธีการควบคุมและตรวจสอบทักษะปฏิบัติดังนี้ คือ 1. การตรวจสอบความรูความเขาใจเนื้อหาบทเรียน โดยใหผูเรียนทําแบบฝกหัด ระหวางการเรียนเนื้อหาบทเรียนและทําแบบทดสอบหลังเรียนหลังจากเรียนเนื้อหาบทเรียนจบในแต ละหัวขอ เพื่อเปนการวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนกอนจะสูการเรียนฝกปฏิบัติ ผูเรียน ควรจะมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนตามเกณฑที่กําหนดจึงผานไปสูเนื้อหาตอไปได 2. การตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียนทางดานกระบวนการ (Process) และ ทางดานผลงาน (Product) จากชิ้นงานที่ใหนักเรียนฝกปฏิบัติตามขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อ พัฒนาทักษะปฏิบัติตามขั้นตอน โมเดลซีเอเอ (CAA Model) ผูสอนควรใหนักเรียนทําแฟมสะสมงาน (Portfolio) ของแตละคน เพื่อผูสอนจะใช ในการตรวจสอบและประเมินงานในทุกขั้นตอนของการฝกปฏิบัติ และผูเรียนเองก็สามารถใชในการ ประเมินผลการพัฒนาทักษะปฏิบัติของตนเองได
129 4. ผลผลิต (Output) องค ป ระกอบที่ เ ป น ผลผลิ ต ในรู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บน เครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ไดแก การประเมินผลการเรียนการสอน โดยมี รายละเอียดดังนี้ การประเมินผลการเรียนการสอน การประเมินผลการเรียนการสอนทางดานทักษะปฏิบัตินั้น จะทําการประเมินผล การเรียนการสอน ดังนี้ 1. การประเมิ นผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผูเ รียน เป นการประเมินความรู ความเขาใจในเนื้อหาบทเรียนหลังจากศึกษาบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต เรียบรอยแลว โดยใชแบบทดสอบหลังเรียนวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผูเรียนใหครอบคลุม จุดประสงคเชิงพฤติกรรม 2. การประเมินทักษะปฏิบัติ จะประเมินหลังจากที่ผูเรียนไดศึกษากับบทเรียน ฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตเรียบรอยแลว โดยผูสอนจะตองจัดใหผูเรียนไดมีการ ปฏิบัติทําชิ้นงานจริงแลวทําการวัดทักษะปฏิบัติ โดยใชแบบวัดทักษะปฏิบัติ ซึ่งมีผูประเมินอยาง นอย 2 คน โดยแบบวัดทักษะปฏิบัติจะทําการประเมินผล 2 ดาน คือ 2.1 การประเมินผลดานกระบวนการ (Process) เปนการตรวจสอบขั้นตอน การทํางาน ความปลอดภัยในการปฏิบัติงาน ความสะอาดในการปฏิบัติงาน และเวลาในการ ปฏิบัติงาน 2.2 การประเมินผลดานผลงาน (Product) เปนการตรวจสอบคุณภาพของ ผลงาน 3. การประเมินความคงทนของทักษะปฏิบัติ จะประเมินหลังจากที่ผูเรียนได ศึกษากับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตเรียบรอยไปแลว 2 สัปดาห โดย ผูสอนจะตองจัดใหผูเรียนไดมีการปฏิบัติทําชิ้นงานจริงแลวทําการวัดทักษะปฏิบัติ 4. การประเมิ น ความคิ ด เห็ น ของผู เ รี ย น เป น การประเมิ น ความคิ ด เห็ น ของ ผูเรียนที่มีตอการเรียนตามรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 5. ขอมูลปอนกลับ (Feedback) องคประกอบที่เปนขอมูลปอนกลับในรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ไดแก ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุง โดยมี รายละเอียดดังนี้
130 ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุง เปนการนําขอมูลจากความคิดเห็นของผูเชี่ยวชาญ ความคิดเห็นของผูเรียน ผล การเรียนการสอน และผลจากการปฏิบัติในขั้นตอนตางๆ มาวิเคราะหหาขอบกพรอง เพื่อปรับปรุง แกไขรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตใหสมบูรณยิ่งขึ้น 1.5 นํารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ไป ใหผูเชี่ยวชาญประเมินอีกครั้ง ผลการประเมินรูปแบบมีคาเฉลี่ยเทากับ 4.41 อยูในระดับเหมาะสม มาก (รายละเอียดในภาคผนวก ช.) หลังจากนั้น ผูวิจัยนํารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตที่สรางและพัฒนาขึ้น เปนรูปแบบสําหรับไปพัฒนาบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน เพื่อใชในการศึกษาประสิทธิภาพ และประสิทธิผลของรูปแบบตอไป 2. แบบประเมิ น รู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ผูวิจัยไดสรางแบบประเมินรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา โดยมีขั้นตอนการสรางดังนี้ 2.1 ศึกษาเอกสารเกี่ยวกับหลักการ แนวคิด วิธีการสรางแบบประเมิน 2.2 กําหนดวัตถุประสงคเฉพาะของการประเมินรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ทั้งดานแนวคิดและหลักการมี ความสอดคล อ งสั ม พั น ธ กั น กั บ เป า หมาย องค ป ระกอบของรู ป แบบมี ค วามครอบคลุ ม ตาม องคประกอบหลักของรูปแบบการสอนทั่วไป องคประกอบของรูปแบบมีความเหมาะสมกับการเรียน การสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ต และความเหมาะสมขององคประกอบหลักของรูปแบบ ไดแก ปจจัยนําเขา กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต การควบคุม ผลผลิต และขอมูลปอนกลับ ความเหมาะสมขององคประกอบยอยของรูปแบบ รวมถึงการเรียน การสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ ตามขั้นตอน โมเดลซีเอเอ (CAA Model) 2.3 สรางแบบประเมินรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต ซึ่งแบงออกเปน 3 สวนคือ สวนที่ 1 ชื่อของแบบประเมิน สวนที่ 2 คําชี้แจงเกี่ยวกับวัตถุประสงคและวิธีตอบแบบประเมิน สวนที่ 3 สวนของเนื้อหาสาระของแบบประเมิน ซึ่งแบงออกเปน 2 ตอน คือ
131 ตอนที่ 1 เปนคําถามความคิดเห็นของผูเชี่ยวชาญเกี่ยวกับรูปแบบการเรียน การสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ซึ่งเปนคําถามในรูปแบบของมาตราสวน ประเมินคา (Rating Scale) 5 ระดับ ตอนที่ 2 เปนขอเสนอแนะของผูเชี่ยวชาญเกี่ยวกับรูปแบบการเรียนการสอน ฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ซึ่งเปนคําถามแบบปลายเปด 2.4 นําแบบประเมินที่สรางขึ้นไปใหผูเชี่ยวชาญประเมินคุณภาพของเครื่องมือและ ปรับปรุงแกไข ดังนี้ 2.4.1 การหาคุณภาพเครื่องมือระหวางสราง โดยใหผูเชี่ยวชาญดานการวัดผล หรือการวิจัย จํานวน 3 ทาน เปนผูตรวจสอบความเที่ยงตรงเชิงเนื้อหา ไดแก ความสอดคลองของ ขอคําถามกับประเด็นยอย ประเด็นหลัก และวัตถุประสงคของเครื่องมือ และตรวจสอบความเปน ปรนัย ไดแก ความชัดเจนของภาษา การใชภาษาไมคลุมเครือ ไมซับซอน เปนตน และนํามา ปรับปรุงแกไขตามขอเสนอแนะ 2.4.2 การหาคุณภาพเครื่องมือ เปนการหาความเที่ยงตรงเชิงเนื้อหา (Content Validity) โดยใหผูเชี่ยวชาญดานการวัดผลหรือการวิจัย (รายชื่อผูเชี่ยวชาญ ภาคผนวก ก) ประเมินใหคะแนนคําถามแตละขอโดยพิจารณาความสอดคลองของขอคําถามกับเนื้อหา ดังนี้ ใหคะแนน +1 สําหรับขอที่แนใจวาสอดคลอง ใหคะแนน 0 สําหรับขอที่ไมแนใจ ใหคะแนน -1 สําหรับขอที่แนใจวาไมสอดคลอง นําคะแนนความคิดเห็นมาหาคาดัชนีความสอดคลองของขอคําถามกับเนื้อหา โดยใชสูตร (บุญเชิด ภิญโญอนันตพงษ. 2527: 69) IOC =
∑R N
= ดัชนีความสอดคลองของขอคําถามกับเนื้อหา ∑ R = ผลรวมคะแนนความคิดเห็นของผูเชี่ยวชาญ N = จํานวนผูเชี่ยวชาญ สําหรับเกณฑที่ใชในการพิจารณาคือ ขอคําถามที่มีคา IOC ตั้งแต 0.50 ขึ้น ไป เปนขอคําถามที่ใชได สวนขอคําถามที่มีคา IOC ตั้งแต 0.50 ลงมา เปนขอคําถามที่ตอง ปรับปรุงหรือตัดออก ไดแบบประเมินจํานวน 23 ขอ (รายละเอียดดังภาคผนวก ข.) มีคาดัชนีความ สอดคลอง (IOC) ของขอคําถาม อยูระหวาง 0.67-1.00 เฉลี่ยรวมเทากับ 0.96 (รายละเอียดดัง ภาคผนวก ช.) 2.5 นํ า แบบประเมิ น รูป แบบการเรีย นการสอนฝ กปฏิ บั ติ ท างเทคนิค บนเครือ ขา ย อิ น เทอร เ น็ ต สํ า หรั บ นั ก เรี ย นอาชี ว ศึ ก ษา ที่ ไ ด ผ า นการตรวจสอบคุ ณ ภาพเรี ย บร อ ยแล ว ให IOC
132 ผูเชี่ยวชาญทางดานเทคโนโลยีการศึกษา จํานวน 5 ทาน และผูเชี่ยวชาญทางดานไฟฟาและ อิเล็กทรอนิกส จํานวน 5 ทาน รวม 10 ทาน ตรวจสอบความเหมาะสมของรูปแบบการเรียนการ สอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา (รายละเอียดดัง ภาคผนวก ช.) 2.6 การวิ เ คราะห ข อ มู ล ในแบบประเมิ น ในส ว นที่ เ ป น คํ า ถามแบบมาตราส ว น ประมาณคา 5 ระดับ จะดําเนินการวิเคราะห ดังนี้ 2.6.1 นํ า ข อ มู ล จากการประเมิ น มาแจกแจงความถี่ ตามความคิ ด เห็ น ของ ผูเชี่ยวชาญในแตละขอคําถาม คือ มีความเหมาะสมระดับมากที่สุด มีความเหมาะสมระดับมาก มี ความเหมาะสมระดับปานกลาง มีความเหมาะสมระดับนอย มีความเหมาะสมระดับนอยที่สุด แจกแจงคาความคิดเห็นของผูเชี่ยวชาญในแตละขอคําถาม คือ มีความเหมาะสมระดับมากที่สุด มีคา 5 มีความเหมาะสมระดับมาก มีคา 4 มีความเหมาะสมระดับปานกลาง มีคา 3 มีความเหมาะสมระดับนอย มีคา 2 มีความเหมาะสมระดับนอยที่สุด มีคา 1 2.6.2 หาคาเฉลี่ย ( X ) และความเบี่ยงเบนมาตรฐาน ( SD ) ของความคิดเห็น ในแตละขอความ พิจารณาคาของความคิดเห็นโดยเทียบกับเกณฑการแปลความหมายของคาเฉลี่ย ในแตละขอคําถาม ดังนี้ คะแนนเฉลี่ย 4.51 – 5.00 หมายถึง มีความเหมาะสมระดับมากที่สุด คะแนนเฉลี่ย 3.51 – 4.50 หมายถึง มีความเหมาะสมระดับมาก คะแนนเฉลี่ย 2.51 – 3.50 หมายถึง มีความเหมาะสมระดับปานกลาง คะแนนเฉลี่ย 1.51 – 2.50 หมายถึง มีความเหมาะสมระดับนอย คะแนนเฉลี่ย 1.00 – 1.50 หมายถึง มีความเหมาะสมระดับนอยที่สุด 2.7 ถาคํานวณคาเฉลี่ยไดตั้งแต 3.51 คะแนนขึ้นไปถือวาใชได ขอใดที่มีคะแนนต่ํา กวานี้จะพิจารณาเปนรายขอตามเหตุผลของผูเชี่ยวชาญแตละทานเพื่อนํามาปรับปรุงรูปแบบการ เรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตตอไปและคาเบี่ยงเบนมาตรฐานไมเกิน 1 ถือวารูปแบบมีความเหมาะสม (รายละเอียดดังภาคผนวก ช.) 2.8 การวิ เ คราะห ข อ มู ล ในแบบประเมิ น ในส ว นที่ เ ป น คํ า ถามปลายเป ด ซึ่ ง เป น ขอเสนอแนะจะดําเนินการวิเคราะหเนื้อหา (Content Analysis) โดยรวบรวมขอเสนอแนะที่ สอดคลองกันเพื่อเปนขอมูลสําหรับการปรับปรุงตอไป
133 3. บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและ อิเล็กทรอนิกสเบื้องตน ผูวิจัยสรางบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและ อิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส เ บื้ อ งต น ตามรู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ต มีขั้นตอนในการสราง ดังนี้ 3.1 วิเคราะหโครงสร างหลักสูต ร คําอธิบายรายวิชาของวิชางานไฟฟาและ อิเล็กทรอนิกสเบื้องตน (2100-1003) และกําหนดเนื้อหาที่นํามาจัดทําบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ต เปนเนื้อสวนที่เปนภาคปฏิบัติในรายวิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส เบื้องตน ประกอบไปดวย 2 หนวยการเรียน ดังนี้ 3.1.1 การบัดกรีและการทําแผนวงจรพิมพ 1) การบัดกรี 2) การทําแผนวงจรพิมพ 3.1.2 การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส 1) การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส 2) โปรแกรมเซอรกิตเมคเกอร (หัวขอนี้ไมอยูในคําอธิบายรายวิชา แตเพิ่ม เขามาเพื่อใหนักเรียนเกิดความเขาใจในการทํางานของวงจรอิเล็กทรอนิกสดีขึ้น) 3.2 กําหนดจุดประสงคเชิงพฤติกรรมและเนื้อหาที่จะใชในการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน โดยมีขั้นตอนการ กําหนดจุดประสงคเชิงพฤติกรรมและเนื้อหาดังนี้ 3.2.1 กําหนดหัวเรื่องและทักษะที่จะสอน 3.2.2 หาลําดับขั้นตอนในการทํางานตามลําดับกอน–หลัง 3.2.3 จําแนกขั้นตอนการทํางานออกเปนทักษะและความรู 3.2.4 รวบรวมทั ก ษะและความรู ใ หม เ ขี ย นเป น จุ ด ประสงค เ ชิ ง พฤติ ก รรม (รายละเอียดแสดงในภาคผนวก ฉ.) 3.3 ออกแบบบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟา และอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน โดยมีขั้นตอนในการออกแบบดังนี้ 3.3.1 การออกแบบเนื้อหาบทเรียน 3.3.1.1 เนื้อหาบทเรียนในสวนทฤษฎี ทําการออกแบบใหเนื้อหามีการ ผสมผสานมัลติมีเดีย โดยใหมีภาพเคลื่อนไหวและการจําลองสถานการณ (Simulation) รวมทั้งการ ใชไฮเปอรมีเดีย (Hypermedia), ไฮเปอรลิงค (Hyperlink) และไฮเปอรเท็กซ (Hypertext) ในการ นําเสนอเนื้อหา เพื่อใหผูเรียนไดเขาใจในเนื้อหาทางทฤษฎีกอนที่จะไปเรียนฝกปฏิบัติ 3.3.1.2 เนื้อหาบทเรียนในสวนปฏิบัติ จะตองดําเนินการจัดทําเนื้อหาตาม ขั้นตอนดังตอไปนี้
134 1) จัดเตรียมงานที่ใหผูเรียนฝกปฏิบัติ 2) วิเคราะหทักษะที่จะฝกเปนทักษะยอย ๆ ตามลําดับกอน–หลัง 3) นําทักษะยอย ๆ มาจัดทําสตรีมมิ่งวีดิโอ (Streaming Video) ใน ขั้นตอนการสาธิตการปฏิบัติไดแสดงทักษะการปฏิบัติงานดวยวิธีการที่ปลอดภัย โดยเนนความ ปลอดภัยตอผูปฏิบัติ ตอเครื่องมือและอุปกรณ และตอชิ้นงาน 3.3.2 การออกแบบบทเรี ย นฝ ก ปฏิบั ติ ท างเทคนิค บนเครื อ ขา ยอิ น เทอรเ น็ ต ประกอบดวย 3.3.2.1 การออกแบบการจัด วางหน า จอ ได แ ก องค ป ระกอบ ตั ว อั ก ษร การใชสี ภาพกราฟก วีดิทัศน เสียง ปุมและสัญรูป การจัดวางองคประกอบ ภาพเคลื่อนไหว ภาพกราฟกและสวนประกอบอื่น ๆ ตามหลักการออกแบบ 3.3.2.2 ระบบการนําทางภายในบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต ไดแก ความสะดวกและงายในการใช และการเชื่อมโยงที่ถูกตอง ทําใหผูเรียนไมหลง ทางภายในบทเรียน 3.3.2.3 การแสดงผล ไดแก การแสดงผลภาษาไทย-อังกฤษ ผานเบราเซอร ไดอยางถูกตอง 3.3.3 การออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอน 3.3.3.1 กิจกรรมบนเครือขายอินเทอรเน็ต 1) การปฏิสัมพันธบนเครือขายอินเทอรเน็ต ในการเรียนการสอนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ใชเครื่องมือบนเครือขายอินเทอรเน็ต ไดแก กระดาน สนทนา (Web Board), หองสนทนาสด (Chat Room), อีเมล (e-mail), การถายโอนขอมูลระหวาง เครื่อง (File Transfer Protocol), การอัพโหลด (Upload), การดาวนโหลด (Download), การคนหา ขอมูลบนเครือขาย (Search), การเชื่อมโยงภายใน (Internal Links) และการเชื่อมโยงภายนอก (External Links) เปนตน 2) การสงงานและแบบฝกหัดบนเครือขายอินเทอรเน็ต 3.3.3.2 กิจกรรมในการเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต ประกอบดวยขั้นตาง ๆ ดังนี้ 1) ขั้นนําเขาสูบทเรียน ประกอบดวยกิจกรรมดังนี้ 1.1) แจงจุดประสงคเชิงพฤติกรรมใหผูเรียนไดทราบ 1.2) การตรวจสอบทักษะพื้นฐานวาผูเรียนมีทักษะปฏิบัติเพียงพอ ตอการเรียนทักษะปฏิบัติใหมหรือไม หรือเปนการตรวจสอบวาผูเรียนมีทักษะปฏิบัติในสิ่งที่เรียน แลวหรือไม โดยการใชแบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐานและแบบทดสอบภาคปฏิบัติ 2) ขั้นดําเนินการสอน ประกอบดวยกิจกรรมดังนี้ 2.1) ทํ า แบบทดสอบก อ นเรี ย น เพื่ อ วั ด ผลสั ม ฤทธิ์ ท างการเรี ย น ทางดานทฤษฎีและทฤษฎีเชิงปฏิบัติ
135 2.2) ศึกษาเนื้อหาบทเรียน 2.3) ทําแบบฝกหัด เพื่อทบทวนความรูและความเขาใจในเนื้อหา บทเรียน 2.4) ทําแบบทดสอบหลังเรียน เพื่อวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ทางดานทฤษฎีและทฤษฎีเชิงปฏิบัติ 2.5) การฝกปฏิบัติกับวัสดุและอุปกรณจริงตามขั้นตอนการเรียนการ สอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ 2.6) การสนทนาสด (Chat) ระหวางผูสอนกับผูเรียน เพื่อผูสอนจะ ไดชวยเหลือ, แนะนํา หรือใหขอมูลเกี่ยวกับผลของทักษะปฏิบัติ ในระหวางการเรียนบนเครือขาย อินเทอรเน็ต 2.7) ผูสอนตั้งคําถามไวในกระดานสนทนา (Web Board) เพื่อ ทดสอบความรูความเขาใจของผูเรียน และผูสอนตอบคําถามในกระดานสนทนาจากคําถามหรือขอ สงสัยที่ผูเรียนตั้งไว 2.8) ผูเรียนนําชิ้นงานมาใหผูสอนตรวจสอบและใหคะแนน เพื่อ ประเมินผลการเรียน 3) ขั้นประเมินผล ประกอบดวยกิจกรรมดังนี้ 3.1) การทดสอบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน เพื่อความรูความเขาใจ เนื้อหาทางทฤษฎี 3.2) การทดสอบทักษะปฏิบัติของผูเรียน เพื่อวัดทักษะปฏิบัติ 3.3) การทดสอบทักษะปฏิบัติของผูเรียนหลังจากที่เรียนไปแลว 2 สัปดาห เพื่อวัดความคงทนของทักษะปฏิบัติ 3.4 การสรางบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ประกอบดวย 3.4.1 เขียนผังงาน (Flowchart) ตามรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต แสดงดังภาพประกอบ 14
วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน ออกจากบทเรียน
เมนูหลัก เลือกเนื้อหาที่จะเรียน
แบบทดสอบกอนเรียน
แบบทดสอบกอนเรียน
แบบทดสอบกอนเรียน ขั้นความรูความเขาใจ
จุดประสงคเชิงพฤติกรรม
ขั้นความรูความเขาใจ
จุดประสงคเชิงพฤติกรรม
ประเมินผลสัมฤทธิ์
เนื้อหาบทเรียน เรื่อง การบัดกรี แบบฝกหัด
ไมผาน
ผานเกณฑ 80% ผาน
แบบฝกหัด
สอบปฏิบัติหลังเรียน
เนื้อหาบทเรียน เรื่อง ไมผาน
การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส ผานเกณฑ 80%
ประเมินทักษะปฏิบัติ
ผานเกณฑ 80% ผาน
แบบทดสอบหลังเรียน ประเมินทักษะปฏิบัติ
ประเมินทักษะปฏิบัติ
การฝกปฏิบัติทางเทคนิค ตามขั้นตอน CAA Model สอบปฏิบัติหลังเรียน
การฝกปฏิบัติทางเทคนิค ตามขั้นตอน CAA Model
ขั้นชํานาญ
ประเมินทักษะปฏิบัติ
ศึกษาครบทุก บทเรียน
เนื้อหาบทเรียน เรื่อง
แบบฝกหัด
ขั้นปฏิบัติ
แบบทดสอบหลังเรียน
ขั้นชํานาญ
ไมผาน
แบบฝกหัด
ผาน
จุดประสงคเชิงพฤติกรรม
โปรแกรมเซอรกิตเมคเกอร
ขั้นปฏิบัติ
ประเมินทักษะปฏิบัติ
การฝกปฏิบัติทางเทคนิค ตามขั้นตอน CAA Model
ประเมินผลสัมฤทธิ์
ประเมินผลสัมฤทธิ์
เนื้อหาบทเรียน เรื่อง การทําแผนวงจรพิมพ
ขั้นปฏิบัติ
แบบทดสอบหลังเรียน
ขั้นความรูความเขาใจ
จุดประสงคเชิงพฤติกรรม
สอบปฏิบัติหลังเรียน
การฝกปฏิบัติประกอบวงจร อิเล็กทรอนิกสกับชุดฝก
ขั้นชํานาญ
สอบปฏิบัติหลังเรียน ประเมินทักษะปฏิบัติ
ไมครบ
ครบ
สอบปฏิบัติหลังเรียน
สอบปฏิบัติหลังเรียน 2 สัปดาห
136
ภาพประกอบ 14 แผนภูมิลําดับการนําเสนอบทเรียน (Course Flowchart)
137 3.4.2 สรางบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ตามผังงาน (Flowchart) โดยใชโปรแกรมตาง ๆ ไดแก 1) โปรแกรม Macromedia Dreamweaver สรางเว็บเพจ (Webpage) เนื้อหาบทเรียน 2) โปรแกรม Macromedia Flash สรางภาพเคลื่อนไหว และภาพจําลอง สถานการณ 3) โปรแกรม Macromedia Authorware สรางบทเรียนจําลองสถานการณ 4) โปรแกรม Adobe Photoshop ตกแตงภาพกราฟก 5) โปรแกรม Sony Vegas ตัดตอภาพวีดิทัศน 6) โปรแกรม Sound Forge อัดและตัดตอเสียง 3.4.3 นําบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่สรางเสร็จแลว ไปเชื่อมโยงเขากับระบบบริหารการเรียนรู (Learning Management System: LMS) ไดแก Moodle เพื่อใชเปนเครื่องมือในการตรวจสอบและควบคุมการเรียนของผูเรียน และมีโมดูล (Module) เพื่อ ชวยอํานวยความสะดวกในการเรียนการสอน เชน แบบทดสอบ กระดานสนทนา (Web Board) และ หองสนทนาสด (Chat Room) เปนตน ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้
138
บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต Web-based Technical Practice Instruction สวนผูสอน y บริหารผูเรียน y บริหารบทเรียน y ใหคําปรึกษา y ใหขอมูลปอนกลับ y ประเมินทักษะปฏิบัติ
สวนบทเรียน y เนื้อหาบทเรียน y การเรียนการสอนฝก ปฏิบัติตามขั้นตอน โมเดลซี เอเอ (CAA Model) y แบบฝกหัด y แบบทดสอบ y สตรีมมิ่งวีดิโอ (Streaming Video) y การทดลองเสมือนจริง y โปรแกรมจําลอง สถานการณ สวนสนับสนุนและการ ติดตอสื่อสาร y กระดานสนทนา (Web Board) y หองสนทนาสด(Chat Room) y แหลงขอมูล
สวนผูเรียน y บริหารการเรียน y ศึกษาเนื้อหาบทเรียน y ทําแบบฝกหัด y ทําแบบทดสอบ y ฝกปฏิบัติตามขั้นตอน โมเดลซีเอเอ (CAA Model) y ทําชิ้นงาน y ทําแฟมสะสมงาน (Portfolio) y ตรวจสอบผลการเรียน
ระบบเครือขาย อินเทอรเน็ต สวนผูดูแลระบบ y บริหารจัดการระบบรวมถึง ฐานขอมูลระบบทั้งหมด y ตรวจสอบระบบ
สวนฐานขอมูลการเรียน y ขอมูลผูเรียน y รายงานผลการเรียน y รายงานผลการฝกปฏิบัติ y บันทึกการใชงานบทเรียน
ภาพประกอบ 15 สวนประกอบของบทเรียนฝกปฏิบตั ทิ างเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต
139 3.5 สร า งคู มื อ การเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต สําหรับผูเรียนและผูสอน 3.6 นําบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและ อิเล็กทรอนิกสเบื้องตนที่สรางขึ้น ไปใหผูเชี่ยวชาญจํานวน 10 ทาน ทําการประเมิน ประกอบดวย ผูเชี่ยวชาญทางดานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส จํานวน 5 ทาน ประเมินทางดาน เนื้อหา ซึ่งผูเชี่ยวชาญมีระดับความคิดเห็นเกี่ยวกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตทางดานเนื้อหา มีคาเฉลี่ยโดยรวมเทากับ 4.49 อยูในระดับเหมาะสมมาก (รายละเอียด ผลการประเมิ น แสดงในภาคผนวก ช.) และมี ข อ เสนอแนะของผู เ ชี่ ย วชาญด า นไฟฟ า และ อิเล็กทรอนิกส สรุปไดดังนี้ - ควรเนนเรื่องความปลอดภัยทั้งตอตัวคน และตอชิ้นงาน - ควรมีแผนที่ของ Web แนะนําวิธีการเขาเรียน - ควรเพิ่ม Clip Video ใหมากขึ้น - ตัวหนังสือคอนขางเล็ก - รายละเอียดที่ไมเกี่ยวของกับเนื้อหามีมากเกินไป ทําใหดูแลวลายตา และ ความสนใจในเนื้อหาของผูเรียนจะลดลง (ควรมีเฉพาะหนาแรก) และผูเชี่ยวชาญดานเทคโนโลยีการศึกษา จํานวน 5 ทาน (ดังรายชื่อในภาคผนวก ก.) ทําการประเมินทางดานเทคนิคการผลิตสื่อ ซึ่งผูเชี่ยวชาญมีระดับความคิดเห็นเกี่ยวกับ บทเรี ยนฝ กปฏิ บัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเ น็ตทางดานเทคนิคการผลิตสื่อ มีคาเฉลี่ย โดยรวมเทากับ 4.39 อยูในระดับเหมาะสมมาก (รายละเอียดผลการประเมินแสดงในภาคผนวก ช.) และมีขอเสนอแนะของผูเชี่ยวชาญดานเทคโนโลยีการศึกษา สรุปไดดังนี้ - ตัวอักษรยังขาดความสม่ําเสมอในแตละหนา - บทเรียนออกแบบไดดีมีสาระและนาสนใจ แตยังขาดเรื่องความสม่ําเสมอของ ขนาดและแบบของตัวอักษร - บทเรียนที่เปน Simulation ทําไดดีมาก ผูเรียนจะไดประโยชนมากจากการ ทดลอง 3.7 ทดสอบประสิทธิภาพของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน ที่สรางตามรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ต โดยทดลองกับนักเรียนระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นปที่ 1 (ปวช .1) แผนกอิเล็กทรอนิกส วิทยาลัยเทคนิคชลบุรี ที่ลงทะเบียนเรียนวิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส เบื้องตน (2100-1003) ในภาคเรียนที่ 1 ปการศึกษา 2550 จํานวน 32 คน โดยแบงการทดลอง เปน 3 ครั้ง ดังนี้
140 3.7.1 การทดลองครั้งที่ 1 ทดลองกับนักเรียนจํานวน 3 คน เพื่อตรวจสอบ ความเขาใจของเนื้อหาบทเรียน การสื่อความหมาย วิธีการนําเสนอ และขั้นตอนการสอนทักษะ ปฏิบัติ ผูวิจัยไดทําการปรับปรุงเพิ่มเติมตามที่ไดสังเกตและสัมภาษณนักเรียน ในเรื่องตางๆ ดังนี้ - แกไขใหขนาดหนาจอของสตรีมมิ่งวีดิโอที่สาธิตทักษะปฏิบัติใหสามารถขยาย เต็มจอภาพได - ปรับขนาดของตัวอักษรใหมีขนาดใหญมากขึ้น - เปลี่ยนภาพประกอบสีขาวดําใหเปนภาพสี - ปรับเนื้อหาบทเรียนทางทฤษฎีใหมีกระชับและเขาใจงายขึ้น - ปรับเปลี่ยนปุมลิงคดูวีดิโอจากตัวอักษรใหเปนปุมรูปภาพที่สื่อความหมายได ชัดเจน 3.7.2 การทดลองครั้งที่ 2 ทดลองกับนักเรียนจํานวน 9 คน เพื่อหาแนวโนม ของประสิทธิภาพของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ในการทดลองเพื่อหา ประสิทธิภาพของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตจะทําการวัดและประเมินผล ทั้งทางดานทฤษฎีและการฝกปฏิบัติ โดยใหนักเรียนเรียนทั้ง 2 หนวยการเรียน คือ หนวยการเรียน ที่ 1 มี 2 เรื่อง คือ การบัดกรี และการทําแผนวงจรพิมพ และหนวยการเรียนที่ 2 มี 2 เรื่อง คือ การ ประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส และโปรแกรมเซอรกิตเมคเกอร (Circuitmaker) แลวทําแบบทดสอบ หลังเรียนและฝกปฏิบัติทําชิ้นงานในแตละเรื่อง โดยนักเรียนตองทําแบบทดสอบหลังเรียนและฝก ปฏิบัติเพื่อวัดทักษะปฏิบัติระหวางเรียนทุกเรื่อง เพื่อหาประสิทธิภาพของกระบวนการ (E1) และเมื่อ ศึกษาครบทุกหนวยการเรียนแลวใหนักเรียนทําแบบทดสอบหลังเรียนและสอบปฏิบัติเพื่อวัดทักษะ ปฏิบัติหลังเรียนทั้งบทเรียน เพื่อหาประสิทธิภาพของผลลัพธ (E2) และตรวจสอบหาขอบกพรองใน ดานตาง ๆ จากนั้นนํามาปรับปรุงแกไข เพื่อใชทดลองในขั้นตอไป ในการวิจัยในครั้งนี้จะกําหนด เกณฑไว 85/85 โดยเนื้อหาที่เปนทักษะปฏิบัติจะสามารถใชเกณฑการวัดประสิทธิภาพตามเกณฑ มาตรฐาน 75/75 (ชัยยงค พรหมวงศ; และคนอื่นๆ. 2520) ผลการวิเคราะหหาประสิทธิภาพของ บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต พบวาบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ตมีประสิทธิภาพ 84.14/83.59 (รายละเอียดของขอมูลอยูในภาคผนวก ช.) ซึ่ง ยังต่ํากวาเกณฑที่กําหนดไว 85/85 ผูวิจัยไดทําการปรับปรุงเพิ่มเติมตามที่ไดสังเกตและสัมภาษณ นักเรียน ในเรื่องตางๆ ดังนี้ - แกไขคําแนะนําการเรียนใหละเอียดมากขึ้น - เพิ่มเติมภาพวีดิโอสอนทักษะปฏิบัติใหละเอียดและชัดเจนมากขึ้น - เพิ่มบทเรียนการจําลองสถานการณ (Simulation) การประกอบวงจร อิเล็กทรอนิกส - เพิ่มภาพเคลื่อนไหวในการอธิบายการทํางานของวงจรอิเล็กทรอนิกสตาง ๆ - ปรับปรุงขั้นตอนการฝกปฏิบัติใหเรียงลําดับตามขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อ พัฒนาทักษะปฏิบัติ โมเดลซีเอเอ (CAA Model)
141 3.7.3 การทดลองครั้งที่ 3 ทดลองกับนักเรียนจํานวน 20 คน เพื่อหา ประสิ ท ธิ ภ าพของบทเรี ย นฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต วิ ช างานไฟฟ า และ อิเล็กทรอนิกสเบื้องตนที่สรางขึ้น ในการทดลองผูวิจัยไดชี้แจงกระบวนการและวิธีการเรียนกับ บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตทั้ง 2 หนวยการเรียน โดยนักเรียนตองทํา แบบทดสอบหลังเรียนและฝกปฏิบัติเพื่อวัดทักษะปฏิบัติระหวางเรียนทุกเรื่อง เพื่อหาประสิทธิภาพ ของกระบวนการ (E1) และเมื่อศึกษาครบทุกหนวยการเรียนแลวใหนักเรียนทําแบบทดสอบหลังเรียน และสอบปฏิบัติเพื่อวัดทักษะปฏิบัติหลังเรียน เพื่อหาประสิทธิภาพของผลลัพธ (E2) ดังนี้ ขั้นในการทดสอบระหวางเรียน (E1) ในขั้นนี้ใหนักเรียนศึกษาบทเรียนในแตละเรื่องทั้ง 2 หนวยการเรียน คือ หนวยการ เรียนที่ 1 มี 2 เรื่อง คือ การบัดกรี และการทําแผนวงจรพิมพ และหนวยการเรียนที่ 2 มี 2 เรื่อง คือ การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส และโปรแกรมเซอรกิตเมคเกอร ในแตละเรื่องประกอบดวยสวน ของภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติ โดยการเรียนภาคทฤษฎีนักเรียนจะตองศึกษาเนื้อหาบทเรียนใหจบ กอน แลวทําแบบฝกหัดเพื่อทดสอบความรูความเขาใจ เสร็จแลวจึงทําแบบทดสอบหลังเรียน จํานวน 10 ขอ รวม 10 คะแนน สวนในการเรียนภาคปฏิบัตินักเรียนจะเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต ตามขั้ น ตอนการเรี ย นการสอนเพื่ อ พั ฒ นาทั ก ษะปฏิ บั ติ ที่ พั ฒ นาขึ้ น เรียกวา โมเดลซีเอเอ (CAA Model) ซึ่งประกอบดวย 3 ขั้นตอน คือ 1) ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) 2) ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) และ 3) ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) ซึ่งในการฝกปฏิบัติตามขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ ไดดําเนินการเรียนการ สอนและเก็บคะแนนดังนี้ 1) เรื่องการบัดกรี ไดดําเนินการเรียนการสอนเพื่อวัดทักษะปฏิบัติระหวางเรียน ตามขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติที่พัฒนา ดังนี้ 1.1) ขั้นความรูความเขาใจ เปนขั้นตอนที่ใหผูเรียนไดเขาใจเนื้อหาทฤษฎีที่ เกี่ยวของกับการฝกปฏิบัติ 1.2) ขั้นปฏิบัติ เปนขั้นตอนการฝกปฏิบัติตามบทเรียนกับวัสดุและอุปกรณจริง โดยนักเรียนจะตองปฏิบัติใบงาน แลวใชแบบวัดทักษะปฏิบัติระหวางเรียนเก็บคะแนนตามใบงาน รวม 24 คะแนน 1.3) ขั้ น ชํ า นาญ เป น ขั้ น ตอนการฝ ก ปฏิ บั ติ เ พื่ อ ให เ กิ ด ความชํ า นาญ โดย นักเรียนจะตองปฏิบัติใบงาน แลวใชแบบวัดทักษะปฏิบัติระหวางเรียนเก็บคะแนนตามใบงาน รวม 16 คะแนน แลวทําการทดสอบภาคปฏิบัติ เพื่อวัดความชํานาญในเรื่องความรวดเร็ว ความถูกตอง และความคลองแคลว จํานวน 6 คะแนน ผลรวมคะแนนจากเรื่อง การบัดกรี ทําการเก็บคะแนนจากแบบทดสอบหลังเรียน 10 คะแนน และทักษะปฏิบัติระหวางเรียน 46 คะแนน รวมทั้งหมด 56 คะแนน
142 2) เรื่อง การทําแผนวงจรพิมพ ไดดําเนินการเรียนการสอนเพื่อวัดทักษะปฏิบัติ ระหวางเรียน ตามขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติที่พัฒนา ดังนี้ 2.1) ขั้นความรูความเขาใจ เปนขั้นตอนที่ใหผูเรียนไดเขาใจเนื้อหาทฤษฎีที่ เกี่ยวของกับการฝกปฏิบัติ 2.2) ขั้นปฏิบัติ เปนขั้นตอนการฝกปฏิบัติตามบทเรียนกับวัสดุและอุปกรณจริง โดยนักเรียนจะตองปฏิบัติใบงาน แลวใชแบบวัดทักษะปฏิบัติระหวางเรียนเก็บคะแนนตามใบงาน รวม34 คะแนน 2.3) ขั้ น ชํ า นาญ เป น ขั้ น ตอนการฝ ก ปฏิ บั ติ เ พื่ อ ให เ กิ ด ความชํ า นาญ โดย นักเรียนจะตองปฏิบัติใบงาน แลวใชแบบวัดทักษะปฏิบัติระหวางเรียนเก็บคะแนนตามใบงาน รวม 20 คะแนน แลวทําการทดสอบภาคปฏิบัติ เพื่อวัดความชํานาญในเรื่องความรวดเร็ว ความถูกตอง และความคลองแคลว จํานวน 6 คะแนน ผลรวมคะแนนจากเรื่อง การทําแผนวงจรพิมพ ทําการเก็บคะแนนจากแบบทดสอบ หลังเรียน 10 คะแนน และทักษะปฏิบัติระหวางเรียน 60 คะแนน รวมทั้งหมด 70 คะแนน 3) เรื่อง การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส ไดดําเนินการเรียนการสอนเพื่อวัดทักษะ ปฏิบัติระหวางเรียน ตามขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติที่พัฒนา ดังนี้ 3.1) ขั้นความรูความเขาใจ เปนขั้นตอนที่ใหผูเรียนไดเขาใจเนื้อหาทฤษฎีที่ เกี่ยวของกับการฝกปฏิบัติ 3.2) ขั้นปฏิบัติ เปนขั้นตอนการฝกปฏิบัติตามบทเรียนกับวัสดุและอุปกรณจริง โดยนักเรียนจะตองปฏิบัติใบงาน แลวใชแบบวัดทักษะปฏิบัติระหวางเรียนเก็บคะแนนตามใบงาน รวม44 คะแนน 3.3) ขั้ น ชํ า นาญ เป น ขั้ น ตอนการฝ ก ปฏิ บั ติ เ พื่ อ ให เ กิ ด ความชํ า นาญ โดย นักเรียนจะตองปฏิบัติใบงาน แลวใชแบบวัดทักษะปฏิบัติระหวางเรียนเก็บคะแนนตามใบงาน รวม 24 คะแนน แลวทําการทดสอบภาคปฏิบัติ เพื่อวัดความชํานาญในเรื่องความรวดเร็ว ความถูกตอง และความคลองแคลว จํานวน 6 คะแนน ผลรวมคะแนนจากเรื่อง การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส ทําการเก็บคะแนนจาก แบบทดสอบหลังเรียน 10 คะแนน และทักษะปฏิบัติระหวางเรียน 74 คะแนน รวมทั้งหมด 84 คะแนน 4) เรื่อง โปรแกรมเซอรกิตเมคเกอร เปนเนื้อหาที่มุงเนนใหผูเรียนไดเกิดความเขาใจ ในการประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกสไดดียิ่งขึ้น โดยใหผูเรียนศึกษาเนื้อหาบทเรียนพรอมกับการใช โปรแกรมเซอรกิตเมคเกอรสรางวงจรแหลงจายไฟฟากระแสตรงชนิดคงที่ และทดสอบวงจรใน ลักษณะจําลองสถานการณ (Simulation) เพื่อดูผลของเอาทพุต (Output) ที่ไดจากวงจรเปรียบเทียบ กับวงจรที่สรางจากการประกอบขึ้นจากแผนวงจรพิมพที่สรางขึ้นเอง รวมทั้งการทดสอบอาการเสีย ต า ง ๆ ของวงจรแหล ง จ า ยไฟฟ า กระแสตรงชนิ ด คงที่ ที่ ส ร า งขึ้ น เช น อาการที่ เ กิ ด จากไดโอด (Diode) ขาดหรือลัดวงจร และการเปลี่ยนคาตัวเก็บประจุ (Capacitor) ใหมากขึ้นหรือนอยลง
143 หลังจากนั้นใหนักเรียนทดลองตอประกอบวงจรแหลงจายไฟฟากระแสตรงชนิดคงที่บนชุดฝก แลว ทําการวัดทักษะปฏิบัติระหวางเรียน 10 คะแนน คะแนนการทดสอบระหวางเรียนทั้งหมดเทากับ 220 คะแนน ผลการวิเคราะหหา ประสิทธิภาพระหวางเรียนของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต เทากับ 88.44 (รายละเอียดของขอมูลอยูในภาคผนวก ช.) ขั้นในการทดสอบหลังเรียน (E2) เมื่ อ นัก เรี ย นศึ ก ษาเนื้ อ หาบทเรี ย นในแต ล ะเรื่ อ งครบทุ ก เรื่ อ งแล ว ให นัก เรีย นทํ า แบบทดสอบหลังเรียนจํานวน 30 ขอ รวม 30 คะแนน และทําการทดสอบทักษะปฏิบัติหลังเรียน โดยใหนักเรียนสอบภาคปฏิบัติ เรื่อง การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส แหลงจายไฟฟากระแสตรง ชนิดคงที่ 12 โวลต แลวใหผูประเมิน 2 ทาน ประเมินทักษะปฏิบัติโดยใชแบบวัดทักษะปฏิบัติ รวม 100 คะแนน คะแนนการทดสอบหลังเรียนทั้งหมดเทากับ 130 คะแนน ผลการวิเคราะหหา ประสิทธิภาพหลังเรียนของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต เทากับ 85.88 (รายละเอียดของขอมูลอยูในภาคผนวก ช.) สรุปผลการวิเคราะหหาประสิทธิภาพของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต พบวาบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตมีประสิทธิภาพ 88.44/85.88 ผลการทดลองถือไดวาบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตนี้ เปนไปตามเกณฑที่กําหนดไว 85/85 3.8 นํ า บทเรี ย นฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต ไปทํ า การศึ ก ษา ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ศึกษาทักษะปฏิบัติ ศึกษาความคงทนของทักษะปฏิบัติ และศึกษาความ คิดเห็นที่มีตอรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตกับนักเรียนที่ เปนกลุมตัวอยางจํานวน 20 คน ตอไป 4. แบบประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางาน ไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน ผูวิจัยไดสรางแบบประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน โดยมีขั้นตอนการสรางดังนี้ 4.1 ศึกษาเอกสารเกี่ยวกับหลักการ แนวคิด วิธีการสรางแบบประเมินบทเรียนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 4.2 กําหนดวัตถุประสงคเฉพาะของการประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต เพื่ อ การรวบรวมความคิ ด เห็ น ของผู เ ชี่ ย วชาญทางด า นไฟฟ า และ อิเล็กทรอนิกส และผูเชี่ยวชาญทางดานเทคโนโลยีการศึกษา เกี่ยวกับบทเรียนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต
144 4.3 สรางแบบประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชา งานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน แบงออกเปน 2 ชุด คือ แบบประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทาง เทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต ทางด า นเนื้ อ หาสํ า หรั บ ผู เ ชี่ ย วชาญทางด า นไฟฟ า และ อิเล็กทรอนิกส และแบบประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ทางดาน เทคนิคการผลิตสื่อสําหรับผูเชี่ยวชาญทางดานเทคโนโลยีการศึกษา ซึ่งแตละชุด แบงออกเปน 3 สวน คือ สวนที่ 1 ชื่อของแบบประเมิน สวนที่ 2 คําชี้แจงเกี่ยวกับวัตถุประสงคและวิธีตอบแบบประเมิน สวนที่ 3 สวนของเนื้อหาสาระของแบบประเมิน ซึ่งแบงออกเปน 2 ตอน คือ ตอนที่ 1 เปนคําถามความคิดเห็นของผูเชี่ยวชาญเกี่ยวกับบทเรียนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ซึ่งเปนคําถามในรูปแบบของมาตราสวนประเมินคา (Rating Scale) 5 ระดับ ตอนที่ 2 เปนขอเสนอแนะของผูเชี่ยวชาญเกี่ยวกับบทเรียนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ซึ่งสรางเปนคําถามปลายเปด 4.4 นําแบบประเมินที่สรางขึ้นไปใหผูเชี่ยวชาญประเมินคุณภาพของเครื่องมือและ ปรับปรุงแกไข ดังนี้ 4.4.1 การหาคุณภาพเครื่องมือระหวางสราง โดยใหผูเชี่ยวชาญดานการวัดผล หรือการวิจัย จํานวน 3 ทาน เปนผูตรวจสอบความเที่ยงตรงเชิงเนื้อหา ไดแก ความสอดคลองของ ขอคําถามกับประเด็นยอย ประเด็นหลัก และวัตถุประสงคของเครื่องมือ และตรวจสอบความเปน ปรนัย ไดแก ความชัดเจนของภาษา การใชภาษาไมคลุมเครือ ไมซับซอน เปนตน และนํามา ปรับปรุงแกไขตามขอเสนอแนะ 4.4.2 การหาคุณภาพเครื่องมือ เปนการหาความเที่ยงตรงเชิงเนื้อหา (Content Validity) โดยใหผูเชี่ยวชาญดานการวัดผลหรือการวิจัย จํานวน 3 ทาน (รายชื่อผูเชี่ยวชาญ ภาคผนวก ก) ประเมินใหคะแนนคําถามแตละขอโดยพิจารณาความสอดคลองของขอคําถามกับ เนื้อหา ดังนี้ ใหคะแนน +1 สําหรับขอที่แนใจวาสอดคลอง ใหคะแนน 0 สําหรับขอที่ไมแนใจ ใหคะแนน -1 สําหรับขอที่แนใจวาไมสอดคลอง นําคะแนนความคิดเห็นมาหาคาดัชนีความสอดคลองของขอคําถามกับเนื้อหา โดยใชสูตร (บุญเชิด ภิญโญอนันตพงษ. 2527: 69) IOC =
∑R N
145 = ดัชนีความสอดคลองของขอคําถามกับเนื้อหา ∑ R = ผลรวมคะแนนความคิดเห็นของผูเชี่ยวชาญ N = จํานวนผูเชี่ยวชาญ สําหรับเกณฑที่ใชในการพิจารณาคือ ขอคําถามที่มีคา IOC ตั้งแต 0.50 ขึ้น ไป เปนขอคําถามที่ใชได สวนขอคําถามที่มีคา IOC ตั้งแต 0.50 ลงมา เปนขอคําถามที่ตอง ปรับปรุงหรือตัดออก ไดแบบประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ทางดานเนื้อหา จํานวน 16 ขอ (รายละเอียดดังภาคผนวก ข.) มีคาดัชนีความสอดคลอง (IOC) ของ ขอคําถาม อยูระหวาง 0.67-1.00 เฉลี่ยรวมเทากับ 0.98 (รายละเอียดดังภาคผนวก ช.) และแบบ ประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตทางดานเทคนิคการผลิตสื่อ จํานวน 16 ขอ (รายละเอียดดังภาคผนวก ข.) มีคาดัชนีความสอดคลอง (IOC) ของขอคําถาม เฉลี่ยรวม เทากับ 1.00 (รายละเอียดดังภาคผนวก ช.) 4.5 นําแบบประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางาน ไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน ที่ไดผานการตรวจสอบคุณภาพเรียบรอยแลว ใหผูเชี่ยวชาญ ทางดานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส จํานวน 5 ทาน และผูเชี่ยวชาญทางดานเทคโนโลยีการศึกษา จํ า นวน 5 ท า น ตรวจสอบความเหมาะสมของบทเรี ย นฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน 4.6 การวิ เ คราะห ข อ มู ล ในแบบประเมิ น ในส ว นที่ เ ป น คํ า ถามแบบมาตราส ว น ประมาณคา 5 ระดับ จะดําเนินการวิเคราะห ดังนี้ 4.6.1 นํ า ข อ มู ล จากการประเมิ น มาแจกแจงความถี่ ตามความคิ ด เห็ น ของ ผูเชี่ยวชาญในแตละขอคําถาม คือ มีความเหมาะสมระดับมากที่สุด มีความเหมาะสมระดับมาก มี ความเหมาะสมระดับปานกลาง มีความเหมาะสมระดับนอย มีความเหมาะสมระดับนอยที่สุด แจกแจงคาความคิดเห็นของผูเชี่ยวชาญในแตละขอคําถาม คือ มีความเหมาะสมระดับมากที่สุด มีคา 5 มีความเหมาะสมระดับมาก มีคา 4 มีความเหมาะสมระดับปานกลาง มีคา 3 มีความเหมาะสมระดับนอย มีคา 2 มีคา 1 มีความเหมาะสมระดับนอยที่สุด 4.6.2 หาคาเฉลี่ย ( X ) และความเบี่ยงเบนมาตรฐาน ( SD ) ของความคิดเห็น ในแตละขอความ พิจารณาคาของความคิดเห็นโดยเทียบกับเกณฑการแปลความหมายของคาเฉลี่ย ในแตละขอคําถาม ดังนี้ คะแนนเฉลี่ย 4.51 – 5.00 หมายถึง มีความเหมาะสมระดับมากที่สุด คะแนนเฉลี่ย 3.51 – 4.50 หมายถึง มีความเหมาะสมระดับมาก คะแนนเฉลี่ย 2.51 – 3.50 หมายถึง มีความเหมาะสมระดับปานกลาง IOC
146 คะแนนเฉลี่ย 1.51 – 2.50 หมายถึง มีความเหมาะสมระดับนอย คะแนนเฉลี่ย 1.00 – 1.50 หมายถึง มีความเหมาะสมระดับนอยที่สุด 4.7 บทเรี ย นฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต วิ ช างานไฟฟ า และ อิเล็กทรอนิกสเบื้องตน จะใชเกณฑของความคิดเห็นของผูเชี่ยวชาญ อยูในระดับมีความเหมาะสม ระดับมากขึ้นไป และคาเบี่ยงเบนมาตรฐานไมเกิน 1 จึงถือวาบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ตที่สรางขึ้นตามรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตนั้นมีความเหมาะสม (รายละเอียดดังภาคผนวก ช.) 4.8 การวิ เ คราะห ข อ มู ล ในแบบประเมิ น ในส ว นที่ เ ป น คํ า ถามปลายเป ด ซึ่ ง เป น ขอเสนอแนะจะดําเนินการวิเคราะหเนื้อหา (Content Analysis) โดยรวบรวมขอเสนอแนะที่ สอดคลองกันเพื่อเปนขอมูลสําหรับการปรับปรุงตอไป 5. แบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐาน วิจัยไดสรางแบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐานซึ่งครอบคลุมเนื้อหา เรื่อง การบัดกรี การ ทําแผนวงจรพิมพ และการประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส เพื่อใชเปนแบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐาน กอนเรียนของนักเรียน โดยนําผลของคะแนนมาคัดเลือกนักเรียนที่จะใชเปนกลุมตัวอยาง ซึ่งผูวิจัย มีขั้นตอนในการสรางและหาคุณภาพดังนี้ 5.1 ศึกษาเอกสารเกี่ยวกับหลักการ แนวคิด และวิธีสรางแบบทดสอบ 5.2 กําหนดวัตถุประสงคที่ตองการออกเปนแบบทดสอบ 5.3 กําหนดขอสอบในแบบทดสอบใหครอบคลุมวัตถุประสงค 5.4 กําหนดลักษณะของแบบทดสอบ ซึ่งในการวิจัยนี้ผูวิจัยไดกําหนดแบบทดสอบ เปนชนิดปรนัย 4 ตัวเลือก ครอบคลุมจุดประสงคเชิงพฤติกรรมของเนื้อหาที่ตองการวัดทักษะ พื้นฐาน 5.5 สรางแบบทดสอบชนิดเลือกตอบ (Multiple Choice) ตามเนื้อหา เรื่อง การบัดกรี การทําแผนวงจรพิมพ และการประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส 5.6 นําแบบทดสอบวัดทั กษะพื้นฐานที่ผูวิจัยสรางขึ้ น ไปใหผูเ ชี่ยวชาญทางดาน เนื้อหา ตรวจสอบความถูกตองของเนื้อหา และประเมินความสอดคลอง (IOC) ระหวางขอสอบกับ จุดประสงคเชิงพฤติกรรม ผลการพิจารณามีคาดัชนีความสอดคลอง (IOC) อยูระหวาง 0.60-1.00 เฉลี่ยรวมเทากับ 0.94 (รายละเอียดดังภาคผนวก ช.) 5.7 นํ า แบบทดสอบไปทดสอบกั บ นั ก เรี ย นที่ เ คยเรี ย นวิ ช า งานไฟฟ า และ อิเล็กทรอนิกสเบื้องตน มาแลวจํานวน 20 คน เพื่อคาความยากงาย (p) คาอํานาจจําแนก (r) และ คาความเชื่อมั่นของแบบทดสอบ คัดเลือกขอสอบที่ผานเกณฑจํานวน 10 ขอ (รายละเอียดดั ง ภาคผนวก ง.) มีคาความยากงาย (p) อยูในชวง 0.35-0.80 คาอํานาจจําแนก (r) อยูในชวง 0.200.80 และคาความเชื่อมั่นของแบบทดสอบเทากับ 0.81 (รายละเอียดดังภาคผนวก ช.)
147 6. แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ผูวิจัยไดสรางแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนซึ่งครอบคลุมเนื้อหา เรื่อง การ บัดกรี การทําแผนวงจรพิมพ และการประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส เพื่อใชเปนแบบทดสอบกอน เรียนและหลังเรียน ซึ่งผูวิจัยมีขั้นตอนในการสรางและหาคุณภาพดังนี้ 6.1 ศึกษาเอกสารเกี่ยวกับหลักการ แนวคิด และวิธีสรางแบบทดสอบ 6.2 กําหนดวัตถุประสงคที่ตองการออกเปนแบบทดสอบ 6.3 กําหนดขอสอบในแบบทดสอบใหครอบคลุมวัตถุประสงค 6.4 กําหนดลักษณะของแบบทดสอบ ซึ่งในการวิจัยนี้ผูวิจัยไดกําหนดแบบทดสอบ เปนชนิดปรนัย 4 ตัวเลือก ครอบคลุมจุดประสงคเชิงพฤติกรรมของเนื้อหาที่ตองการวัดทักษะ พื้นฐาน 6.5 สรางแบบทดสอบชนิดเลือกตอบ (Multiple Choice) ตามเนื้อหา เรื่อง การบัดกรี การทําแผนวงจรพิมพ และการประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส 6.6 นําแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนที่ผูวิจัยสรางขึ้น ไปใหผูเชี่ยวชาญ ทางดานเนื้อหา ตรวจสอบความถูกตองของเนื้อหา และประเมินความสอดคลอง (IOC) ระหวาง ขอสอบกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรม ผลการพิจารณามีคาดัชนีความสอดคลอง (IOC) อยูระหวาง 0.60-1.00 เฉลี่ยรวมเทากับ 0.97 (รายละเอียดดังภาคผนวก ช.) 6.7 นํ า แบบทดสอบไปทดสอบกั บ นั ก เรี ย นที่ เ คยเรี ย นวิ ช า งานไฟฟ า และ อิเล็กทรอนิกสเบื้องตน มาแลวจํานวน 20 คน เพื่อคาความยากงาย (p) คาอํานาจจําแนก (r) และ คาความเชื่อมั่นของแบบทดสอบ คัดเลือกขอสอบที่ผานเกณฑจํานวน 30 ขอ (รายละเอียดดัง ภาคผนวก ง.) มีคาความยากงาย (p) อยูในชวง 0.45-0.80 คาอํานาจจําแนก (r) อยูในชวง 0.200.50 และคาความเชื่อมั่นของแบบทดสอบเทากับ 0.83 (รายละเอียดดังภาคผนวก ช.) 7. แบบวัดทักษะปฏิบัติ ผูวิจัยสรางแบบวัดทักษะปฏิบัติในการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต ใหสอดคลองกับเนื้อหาภาคปฏิบัติ ในวิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน (2100-1003) เพื่อวัดทักษะปฏิบัติหลังจากนักเรียนเรียนจบทุกหนวยการเรียนแลว โดยใหผูเรียน ไดปฏิบัติทําชิ้นงานจริงแลวทําการวัดทักษะปฏิบัติ โดยวัดในระดับการทําไดเอง (Mechanism) มี ขั้นตอนในการสรางและหาคุณภาพดังนี้ 7.1 ศึกษาเอกสาร ตําราเกี่ยวกับหลักการสรางแบบวัดทักษะปฏิบัติ 7.2 สรางแบบวัดทักษะปฏิบัติ ครอบคลุมทั้งดานกระบวนการ (Process) และดาน ผลงาน (Product) โดยกําหนดเกณฑการใหคะแนน ขอปฏิบัติ และการวิเคราะหงาน ให สอดคลองกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรม (รายละเอียดดังภาคผนวก ฉ.)
148 7.3 นํ า แบบวั ด ทั ก ษะปฏิ บั ติ ที่ ส ร า งขึ้ น ไปให ผู เ ชี่ ย วชาญทางด า นเนื้ อ หาทํ า การ ประเมินความเที่ยงตรงตามเนื้อหา (Content Validity) ซึ่งเปนความเที่ยงตรงเชิงเหตุและผล (Logical Validity) ที่จะตรวจสอบใน 3 ดาน คือ ความสอดคลองของการวิเคราะหงานกับจุดประสงค เชิงพฤติกรรม ความสอดคลองของขอปฏิบัติกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรม และความสอดคลองของ เกณฑการประเมินกับขอปฏิบัติ 7.4 นําคาการพิจารณาของผูเชี่ยวชาญมาหาคาดัชนีความสอดคลอง (Index of Consistency: IOC) ซึ่งความเที่ยงตรงนี้จะตองมีคามากกวาหรือเทากับ 0.5 จึงจะถือวาสอดคลอง กัน ผลการพิจารณาความเที่ยงตรงตามเนื้อหาทั้ง 3 ดาน พบวา ความสอดคลองของการวิเคราะห งานกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรม มีคาอยูระหวาง 0.80-1.00 เฉลี่ยรวมเทากับ 0.97 ความสอดคลอง ของขอปฏิบัติกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรม มีคาอยูระหวาง 0.80-1.00 เฉลี่ยรวมเทากับ 0.97 และ ความสอดคลองของเกณฑการประเมินกับขอปฏิบัติ มีคาอยูระหวาง 0.80-1.00 เฉลี่ยรวมเทากับ 0.84 (รายละเอียดดังภาคผนวก ฉ.) 7.5 นําแบบวัดทักษะปฏิบัติที่สรางขึ้นไปทดลองกับนักเรียนที่เคยผานการเรียนวิชา งานไฟฟ า และอิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส เ บื้ อ งต น จํ า นวน 10 คน โดยให นั ก เรี ย นทํ า การประกอบวงจร แหลงจายไฟฟากระแสตรงชนิดคงที่ แลวใหผูสอนจํานวน 2 ทาน ทําการประเมินทักษะปฏิบัติ เพื่อหาคาความเชื่อมั่นของแบบวัดทักษะปฏิบัติ ดังนี้ 7.5.1 ความเชื่อมั่นที่มีผูใหคะแนนมากกวา 1 คน โดยวิเคราะหหาคา สัมประสิทธิ์การสรุปอางอิง (Generalizability Coefficient: ρ2) ของครอนบาค (Cronbach) ไดคา เทากับ 0.88 (รายละเอียดดังภาคผนวก ช.) 7.5.2 ความเชื่อมั่นของผูประเมิน 2 คน โดยวิเคราะหหาคาสัมประสิทธิ์ สหสัมพันธแบบเพียรสัน (Pearson Product Moment Correlation Coefficient) ไดคาเทากับ 0.94 (รายละเอียดดังภาคผนวก ช.) ความเชื่อมั่นของแบบวัดทักษะปฏิบัติควรจะมีคาตั้งแต 0.7 ขึ้นไป จึงจะเปนแบบ ประเมินที่เชื่อมั่นได 7.6 แบบวัดทักษะปฏิบัติที่ผานการประเมินคุณภาพแลว (รายละเอียดดังภาคผนวก ง.) ไปประเมินทักษะปฏิบัติของนักเรียนที่เรียนกับรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต 7.7 ทําการวิเคราะหทักษะปฏิบัติ โดยการหาคาเฉลี่ย ( X ) แลวนํามาเทียบกับ เกณฑการประเมินผลทักษะปฏิบัติ ดังตาราง 5
149 ตาราง 5 แสดงเกณฑการประเมินผลทักษะปฏิบัติ คะแนนรอยละ 90 ขึ้นไป 75 - 89 60 - 74 30 - 59 ต่ํากวา 30
ผลการประเมิน ผลการประเมินขั้นดีมาก ผลการประเมินขั้นดี ผลการประเมินขั้นใชได ผลการประเมินขั้นออน ผลการประเมินขั้นไมผาน
คาระดับคะแนน 4 3 2 1 0
ผูวิจัยไดกําหนดเกณฑของทักษะปฏิบัติของนักเรียนที่เรียนกับรูปแบบการเรียนการ สอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต อยูในระดับดีขึ้นไป 8. แบบวัดทักษะปฏิบัติระหวางเรียน ผูวิจัยไดสรางแบบวัดทักษะปฏิบัติระหวางเรียน เพื่อเปนแบบวัดทักษะปฏิบัติตาม ขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติที่พัฒนาขึ้น โดยวัดทักษะปฏิบัติจากชิ้นงานที่ นักเรียนทําในแตละขั้นตอนยอยในขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ ซึ่งมีขั้นตอน ในการสรางดังนี้ 8.1 ศึกษาเอกสาร ตําราเกี่ยวกับหลักการสรางแบบวัดทักษะปฏิบัติ 8.2 สรางแบบวัดทักษะปฏิบัติระหวางเรียน ตามขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อพัฒนา ทักษะปฏิบัติในเนื้อหาบทเรียนแตละเรื่องดังนี้ 8.2.1 เรื่อง การบัดกรี มีแบบวัดทักษะปฏิบัติ จํานวน 5 ฉบับ 8.2.2 เรื่อง การทําแผนวงจรพิมพ มีแบบวัดทักษะปฏิบัติ จํานวน 5 ฉบับ 8.2.3 เรื่อง การประกอบอิเล็กทรอนิกส มีแบบวัดทักษะปฏิบัติ จํานวน 5 ฉบับ 8.2.4 เรื่อง โปรแกรมเซอรกิตเมคเกอร มีแบบวัดทักษะปฏิบัติ จํานวน 1 ฉบับ ในแตละฉบับมีระดับคะแนน 3 ระดับ คือ 2, 1 และ 0 โดยในแตละระดับ มี เกณฑในการใหคะแนนอยางละเอียด 8.3 นําแบบวั ดทักษะปฏิบัติระหวางเรียนไปปรึกษากับประธานผูควบคุ มปริญญา นิพนธ ผูเ ชี่ยวชาญทางดานเนื้อหาและผูเชี่ ยวชาญทางดานการวัดและประเมินผล แลวนํ ามา ปรับปรุงแกไข 8.4 แบบวัดทักษะปฏิบัติที่ปรับปรุงแกไขแลว (รายละเอียดดังภาคผนวก ง.) สามารถ นําไปประเมินทักษะปฏิบัติของนักเรียนตามขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติใน รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต
150 9. แบบประเมินความคิดเห็นตอการเรียนตามรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ผูวิจัยไดสรางแบบประเมินความคิดเห็นซึ่งเปนแบบสอบถามวัดความคิดเห็นของ นักเรียนที่มีตอการเรียนตามรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต เพื่อทราบถึงขอมูลบางประการของผูเรียน และความรูสึกของผูเรียนตอการเรียนตามรูปแบบการ เรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ผูวิจัยไดดําเนินการสรางแบบประเมิน ความคิดเห็น มีลําดับขั้นตอนตามรายละเอียดดังนี้ 9.1 ศึกษาเอกสาร ตํารา และงานวิจัยที่เกี่ยวของกับรูปแบบการสรางแบบประเมิน ความคิดเห็น 9.2 กําหนดหัวขอหลักที่จะสอบถาม เพื่อใหครอบคลุมรูปแบบการเรียนการสอนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ผูวิจัยไดจัดแบงออกเปน 7 หัวขอ คือ 1) ดานความ นาสนใจ แปลกใหม 2) ดานการเรียนรูดวยตนเอง 3) ดานไมจํากัดสถานที่และเวลา 4) ดานการ ติดตอสื่อสาร 5) ดานการคนหาขอมูลและแหลงขอมูล 6) ดานการฝกปฏิบัติ 7) ดานความชอบ 9.3 กําหนดรายละเอียดของแบบประเมินความคิดเห็น โดยใชหัวขอหลักทั้ง 7 หัวขอ เปนแนวทางแลวนํามาแจกแจงรายละเอียดภายในหัวขอหลักใหครอบคลุมคําถามทั้งหมดที่ตองการ ทราบความคิดเห็นจากผูเรียน 9.4 นําแบบประเมินที่สรางขึ้นไปปรึกษากับประธานผูควบคุมปริญญานิพนธ เพื่อ แกไขปรับปรุงตามความคําแนะนํา 9.5 เมื่อปรับปรุงแกไขเรียบรอยแลว นําแบบประเมินที่สรางขึ้นไปให ผูเชี่ยวชาญ ดานการวัดผลหรือการวิจัย (รายชื่อผูเชี่ยวชาญ ภาคผนวก ก) ประเมินใหคะแนนคําถามแตละขอ โดยพิจารณาความสอดคลองของขอคําถามกับเนื้อหา ดังนี้ ใหคะแนน +1 สําหรับขอที่แนใจวาสอดคลอง ใหคะแนน 0 สําหรับขอที่ไมแนใจ ใหคะแนน -1 สําหรับขอที่แนใจวาไมสอดคลอง นําคะแนนความคิดเห็นมาหาคาดัชนีความสอดคลองของขอคําถามกับเนื้อหาโดย ใชสูตร (บุญเชิด ภิญโญอนันตพงษ. 2527: 69) IOC = IOC
∑R N
∑R N
= ดัชนีความสอดคลองของขอคําถามกับเนื้อหา = ผลรวมคะแนนความคิดเห็นของผูเชี่ยวชาญ = จํานวนผูเชี่ยวชาญ
151 สําหรับเกณฑที่ใชในการพิจารณาคือ ขอคําถามที่มีคา IOC ตั้งแต 0.50 ขึ้นไป เปนขอคําถามที่ใชได สวนขอคําถามที่มีคา IOC ตั้งแต 0.50 ลงมา เปนขอคําถามที่ตองปรับปรุง หรือตัดออก ไดแบบประเมินจํานวน 20 ขอ (รายละเอียดดังภาคผนวก ง.) มีคาดัชนีความสอดคลอง (IOC) ของขอคําถาม เฉลี่ยรวมเทากับ 1.00 (รายละเอียดดังภาคผนวก ช.) 9.6 นํ า แบบประเมิ น ความคิ ด เห็ น ที่ ส ร า งขึ้ น ไปทดลองกั บ กลุ ม ตั ว อย า งที่ ใ ช ห า ประสิทธิภาพของบทเรียน จํานวน 20 คน เพื่อหาคาความเชื่อมั่นโดยใชสัมประสิทธิ์แอลฟา (ลวน; และอังคณา สายยศ. 2538) ไดคาความเชื่อมั่นเทากับ 0.84 ซึ่งแบบประเมินความคิดเห็นที่ดี สามารถนําไปใชไดจะตองมีคาความเชื่อมั่นของแบบประเมินความคิดเห็นตั้งแต 0.80 ขึ้นไป 9.7 แบบสอบถามความคิดเห็นของนักเรียนอาชีวศึกษาที่มีตอการเรียนตามรูปแบบ การเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส เบื้องตน มีลักษณะเปนมาตรสวนประมาณคา 5 ระดับ (Rating Scale) ตามวิธีลิเกิรต (Likert) (ลวน; และอังคณา สายยศ. 2538) เห็นดวยอยางยิ่ง เทากับ 5 เห็นดวย เทากับ 4 เฉย ๆ เทากับ 3 ไมเห็นดวย เทากับ 2 ไมเห็นดวยอยางยิ่ง เทากับ 1 เมื่อไดคะแนนจากการสอบถามความคิดเห็นแลว ทําการวิเคราะหคาเฉลี่ยของ ความคิดเห็น โดยใชเกณฑคาเฉลี่ยของคะแนนจากแบบประเมินความคิดเห็นดังนี้ คะแนนเฉลี่ย 4.51 – 5.00 หมายถึง เหมาะสมระดับมากที่สุด คะแนนเฉลี่ย 3.51 – 4.50 หมายถึง เหมาะสมระดับมาก คะแนนเฉลี่ย 2.51 – 3.50 หมายถึง เหมาะสมระดับปานกลาง คะแนนเฉลี่ย 1.51 – 2.50 หมายถึง เหมาะสมระดับนอย คะแนนเฉลี่ย 1.00 – 1.50 หมายถึง เหมาะสมระดับนอยที่สุด 9.8 รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับ นักเรียนอาชีวศึกษา จะใชเกณฑของความคิดเห็นของนักเรียน อยูในระดับเหมาะสมมากขึ้นไป
3. การดําเนินการวิจัย 3.1 แบบแผนการทดลอง การดําเนินการทดลองใชรูปแบบการวิจัยแบบกลุมทดลองที่ไดจากการสุมมีการวัดกอน เรียน-หลังเรียน (Randomized One Group Pretest-Posttest Design) โดยมีแบบแผนการทดลอง ดังนี้
152 ตาราง 6 แบบแผนการทดลองแบบกลุมทดลองที่ไดจากการสุมมีการวัดกอนเรียน-หลังเรียน กลุมตัวอยาง สอบกอนการเรียน สิ่งทดลอง สอบหลังจากการเรียน สอบหลังจากการเรียน 2 สัปดาห R E T1 X T2,T3,T4 T5 เมื่อ
R แทน การกําหนดกลุมตัวอยางแบบสุม (Random Assignment) E แทน กลุมตัวอยางในกลุมทดลอง (Experimental Group) เปนกลุมที่เรียน กับ รู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต สํ า หรั บ นั ก เรี ย น อาชีวศึกษา X แทน การจัดกระทํา (Treatment) เปนรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา T1 แทน เปนการทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนกอนเรียน T2 แทน เปนการทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียน T3 แทน เปนการทดสอบวัดทักษะปฏิบัติหลังการเรียน T4 แทน เปนการทดสอบวัดความคิดเห็นตอการเรียนตามรูปแบบการเรียน การสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต T5 แทน เปนการทดสอบวัดความคงทนของทักษะปฏิบัติ เมื่อเรียนผานไป แลว 2 สัปดาห 3.2 การดําเนินการทดลอง การวิจัยในครั้งนี้ไดดําเนินการทดลองดังนี้ ขั้น การพั ฒ นารู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บัติ ท างเทคนิ ค บนเครื อข า ย อินเทอรเน็ต มีขั้นตอนดังนี้ 3.2.1 สรางรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต แลวนํารูปแบบที่รางเสร็จไปใหผูเชี่ยวชาญทางดานเทคโนโลยีการศึกษา จํานวน 5 ทาน และ ทางดานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส จํานวน 5 ทาน รวม 10 ทาน ทําการประเมินรูปแบบ หลังจาก นั้นนํารูปแบบมาปรับปรุงแกไขตามคําแนะนําของผูเชี่ยวชาญ แลวนํารูปแบบไปใหผูเชี่ยวชาญ ประเมินอีกครั้ง โดยมีผลการประเมินของผูเชี่ยวชาญอยูในระดับเหมาะสมมาก 3.2.2 สรางบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตตามรูปแบบที่ พัฒนาขึ้น แลวนําใหผูเชี่ยวชาญทางดานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส จํานวน 5 ทาน ทําการประเมิน ทางดานเนื้อหา และผูเชี่ยวชาญทางดานเทคโนโลยีการศึกษา จํานวน 5 ทาน ทําการประเมิน ทางดานเทคนิคการผลิตสื่อ โดยมีผลการประเมินของผูเชี่ยวชาญอยูในระดับเหมาะสมมาก แลว
153 นํ า ไปศึ ก ษาประสิ ท ธิ ภ าพของรู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ตที่พัฒนาขึ้น ขั้นการศึกษาประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ต มีขั้นตอนดังนี้ 3.2.3 นําบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่ไดสรางขึ้นตาม รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่พัฒนาขึ้นไปทดสอบหา ประสิทธิภาพใหไดตามเกณฑ 85/85 โดยทดลองกับกลุมตัวอยางคือนักเรียนระดับประกาศนียบัตร วิชาชีพชั้นปที่ 1 (ปวช.1) แผนกวิชาอิเล็กทรอนิกส วิทยาลัยเทคนิคชลบุรี ที่เรียนวิชางานไฟฟา และอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน จํานวน 32 คน ไดมาโดยการสุมตัวอยางอยางงายจากผูลงทะเบียน เรียนวิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน ในภาคเรียนที่ 1 ปการศึกษา 2550 โดยผานการ เรียนทั้งระบบจนเสร็จสิ้นกระบวนการ ซึ่งทําการทดลองระหวางเดือนสิงหาคม-เดือนตุลาคม พ.ศ. 2550 ในการทดลองหาประสิทธิภาพของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่ สรางขึ้น แบงเปน 3 ขั้นตอน คือ 3.2.3.1 ครั้งที่ 1 ทําการทดลองกับผูเรียนจํานวน 3 คน ทําการทดลองระหวาง วันที่ 2-5 สิงหาคม พ.ศ.2550 เพื่อตรวจสอบคุณภาพเบื้องตน ดานความเขาใจของเนื้อหาบทเรียน การสื่อความหมาย วิธีการนําเสนอ และขั้นตอนการสอนทักษะปฏิบัติ จากนั้นนําขอมูลที่ไดมา ปรับปรุงแกไขใหดีขึ้น เพื่อใชทดลองในขั้นตอไป 3.2.3.2 ครั้งที่ 2 ทําการทดลองกับผูเรียนจํานวน 9 คน ทําการทดลองระหวาง วันที่ 13-19 สิงหาคม พ.ศ.2550 ทําการทดลองเหมือนภาคสนามทุกอยาง เพื่อตรวจสอบความ ผิดพลาดตาง ๆ เชน การสื่อความหมาย ความคมชัดของภาพและเสียง การทํางานของโปรแกรม ขั้นตอนการสอนทักษะปฏิบัติ และเวลาที่ใช ในการทดลองเพื่อที่จะไดนําขอมูลเหลานี้ ไปแกไข บทเรียนกอนที่จะนําไปใชงานจริง 3.2.3.3 ครั้งที่ 3 ทําการทดลองกับผูเรียนจํานวน 20 คน ทําการทดลองระหวาง วันที่ 23 สิงหาคม – 8 ตุลาคม พ.ศ.2550 เพื่อหาประสิทธิภาพของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ตที่สรางขึ้น โดยในการทดลองเพื่อหาประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตนั้นจะทําการวัดผลบทเรียนของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่สรางขึ้นทางดานทฤษฎีและการฝกปฏิบัติ ในวิชางานไฟฟา และอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน ซึ่งประกอบดวยเนื้อหาเรื่องการบัดกรี การทําแผนวงจรพิมพ การ ประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส และโปรแกรมเซอรกิตเมคเกอร โดยใชแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ ทางการเรียนและแบบวัดทักษะปฏิบัติที่ผูวิจัยสรางขึ้น หลังจากที่นักเรียนเรียนจบในแตละเนื้อหา แลวใหนักเรียนทําแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน หลังจากนั้นฝกปฏิบัติตามขั้นตอนการ เรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติแลววัดทักษะปฏิบัติดวยแบบวัดทักษะปฏิบัติระหวางเรียนใน
154 แตละเนื้อหา เพื่อนําผลมาหาประสิทธิภาพ (E1) และเมื่อนักเรียนศึกษาเนื้อหาทั้งหมดเสร็จ เรียบรอยแลว ใหนักเรียนทําแบบทดสอบหลังเรียนและสอบปฏิบัติทําชิ้นงานแลววัดทักษะปฏิบัติ เพื่อนําผลมาหาประสิทธิภาพ (E2) ดังนี้ ขั้นในการทดสอบระหวางเรียน (E1) ดําเนินการใหนักเรียนศึกษาเนื้อหาในแตละหนวย ซึ่งจะประกอบดวยเนื้อหายอย ภายในหนวย ในระหวางศึกษาเนื้อหาบทเรียนใหนักเรียนทําแบบฝกหัดซึ่งเปนแบบฝกหัดแบบเติม คํา เมื่อเรียนจบในแตละเนื้อหาบทเรียนทางทฤษฎีเสร็จแลวใหนักเรียนทําแบบทดสอบหลังการ เรียน จากนั้นใหนักเรียนเขาสูการเรียนฝกปฏิบัติโดยจะตองเรียนตามขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อ พัฒนาทักษะปฏิบัติ โมเดลซีเอเอ ที่ผูวิจัยพัฒนาขึ้น ครบทุกขั้นตอน ในระหวางฝกปฏิบัติแตละ ขั้นตอนจะมีการประเมินทักษะปฏิบัติระหวางเรียนโดยผูสอน จากนั้นเก็บรวบรวมคะแนนที่ไดจาก การทดสอบเพื่อนํามาหาประสิทธิภาพของบทเรียน ไดคาการทดสอบประสิทธิภาพระหวางเรียน เทากับ 88.44 (รายละเอียดของขอมูลอยูในภาคผนวก ช.) ในระหวางการเรียนผูวิจัยจะสังเกต พฤติกรรมตาง ๆ ของผูเรียนที่มีตอบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต เพื่อนํา ขอบกพรองมาปรับปรุงแกไข ขั้นในการทดสอบหลังเรียน (E2) เมื่อนักเรียนศึกษาเนื้อหาบทเรียนและฝกปฏิบัติตามกระบวนการเรียนการสอนเพื่อ พัฒนาทักษะปฏิบัติเสร็จเรียบรอยแลว ใหนักเรียนทําแบบทดสอบหลังการเรียนซึ่งเปนแบบทดสอบ ทั้ง บทเรีย น รวมทั้ งสอบวัดทั กษะปฏิบัติหลังเรี ยน โดยให นักเรียนสอบภาคปฏิบัติ เรื่ อง การ ประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส แหลงจายไฟฟากระแสตรงชนิดคงที่ 12 โวลต แลวใหผูประเมิน 2 ทาน ประเมินทักษะปฏิบัติโดยใชแบบวัดทักษะปฏิบัติ จากนั้นเก็บรวบรวมคะแนนที่ไดจากการ ทดสอบเพื่อนํามาหาประสิทธิภาพของบทเรียน ไดคาการทดสอบประสิทธิภาพหลังเรียนเทากับ 85.88 (รายละเอียดของขอมูลอยูในภาคผนวก ช.) ขั้นการศึกษาประสิทธิผลของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ต มีขั้นตอนดังนี้ 3.2.4 เมื่ อ ได รู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ตที่มีคุณภาพ (จากผูเชี่ยวชาญ) และมีประสิทธิภาพ (จากผูเรียน) แลวจากขั้นตอนของ การพัฒนาและศึกษาประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต นํารูปแบบนี้ไปทดลองเพื่อศึกษาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ศึกษาทักษะปฏิบัติ ศึกษา ความคงทนของทักษะปฏิบัติ และศึกษาความคิดเห็น กับนักเรียนระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้น ปที่ 1 (ปวช.1) แผนกอิเล็กทรอนิกส วิทยาลัยเทคนิคชลบุรี ที่เรียนวิชางานไฟฟาและ อิเล็กทรอนิกสเบื้องตน จํานวน 20 คน ไดมาโดยการสุมตัวอยางอยางงายจากผูลงทะเบียนเรียน วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน ในภาคเรียนที่ 2 ปการศึกษา 2550 นํามาเรียนกับ
155 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต โดยผานการเรียนทั้งระบบจนเสร็จสิ้น กระบวนการ ซึ่งทําการทดลองระหวางวันที่ 12 ธันวาคม พ.ศ.2550 – 26 กุมภาพันธ พ.ศ.2551 3.2.5 การเรี ย นกั บ รู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิบั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ต แบงออกเปน 3 ขั้นตอน ดังนี้ 1) ขั้นกอนการเรียน แบงออกเปน 2 สวนดวยกันคือ 1.1) การลงทะเบียนสมัครเปนสมาชิกของระบบบริหารการเรียนรู (Learning Management System: LMS) โดยกรอกรายละเอี ย ดเกี่ ย วกั บ ตนเองได ที่ เ ว็ บ ไซต http://www.chontech.ac.th/~abhichat/wbi ซึ่งผูวิจัยไดจัดสรางขึ้นเพื่อดําเนินการวิจัย 1.2) กอนการเรียนกับบทเรียนจะทําการปฐมนิเทศเพื่อแนะนํารูปแบบการ เรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ประกอบดวย แนะนําวิธีการเรียน เนื้อหาบทเรียน ขั้นตอนการเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิธีปฏิสัมพันธและ การประเมินผล จากนั้นทําการทดสอบกอนเรียนเพื่อวัดความรูและทักษะปฏิบัติพื้นฐานของผูเรียน โดยใชแบบทดสอบกอนเรียน แบบทดสอบวัดทักษะปฏิบัติพื้นฐานและแบบทดสอบภาคปฏิบัติ (รายละเอียดดังภาคผนวก ง.) เมื่อทดสอบเรียบรอยแลวจึงใหผูเรียนเริ่มเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่สรางขึ้น 2) ขั้นการเรียน ในการทดลองศึกษาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนกับศึกษาทักษะ ปฏิบัติของนักเรียนที่เรียนจากบทเรียนที่สรางตามรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ตนั้น มีรายละเอียดในการทดลองดังนี้ 2.1) ใหผูเรียนเขาสูระบบ (Login) ของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ตที่เว็บไซต http://www.chontech.ac.th/~abhichat/wbi เพื่อเขาสูกระบวนการ การเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต เมื่อผูเรียนเขาสูระบบแลวก็เขาสู รายวิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน ซึ่งประกอบไปดวย คําแนะนําในการเรียน เนื้อหา บทเรียน จุดประสงคการเรียนรู เอกสารประกอบการเรียนการสอน และเครื่องมือปฏิสัมพันธ เปน ตน 2.2) ใหผูเรียนทําการศึกษาเนื้อหาที่กําหนดไวใหดวยตนเอง ประกอบดวย ดวยเนื้อหา 4 เรื่องดวยกัน คือ 1. การบัดกรี 2. การทําแผนวงจรพิมพ 3. การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส 4. โปรแกรมเซอรกิตเมคเกอร ในแต ล ะเรื่ อ งจะใช เ วลาเรี ย นเรื่ อ งละ 1 สั ป ดาห ๆ ละ 4 ชั่ ว โมง โดย กําหนดใหนักเรียนใชเวลาศึกษาเนื้อหาบทเรียนทางทฤษฎีพรอมทําแบบฝกหัดใหแลวเสร็จภายใน
156 50 นาที (นักเรียนสามารถศึกษามากอนได) หลังจากนั้นผูสอนจะกําหนดใหแบบทดสอบหลังเรียน สามารถเขาไปทําได โดยใชเวลาในการทําแบบทดสอบ 10 นาที หลังจากนั้นผูเรียนจะเขาสูกระบวนการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ โมเดลซีเอเอ ประกอบดวย 1) ขั้นความรูความเขาใจ 2) ขั้นปฏิบัติ 3) ขั้นชํานาญ ใชเวลาในการ สอนขั้นความรูความเขาใจจนถึงขั้นปฏิบัติ 3 ชั่วโมง โดยขั้นชํานาญใหนักเรียนไปศึกษาตอนอก เวลาเรียนแลวนํามาสงตามกําหนดเวลานัดหมาย รายละเอียดในการเรียนการสอนและการประเมิน ทักษะปฏิบัติระหวางเรียนมีดังนี้ 1) ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) ขั้นความรูความเขาใจนี้เปนขั้นตอนที่จะบอกถึงทักษะและความรูท าง ทฤษฎีที่เกี่ยวของ ประกอบดวย 2 ขั้นตอนยอย ดังนี้ 1.1) ใหขอมูลเบื้องตนเกี่ยวกับเรื่องที่จะฝกทักษะ ขั้นนี้เปนขั้นที่จะ บอกถึงความรูทางทฤษฎีที่เกี่ยวของ เชน ขอมูลเบื้องตนของเรื่องที่จะเรียน และวิธีการใชงาน เครื่องมือและอุปกรณที่จะใชในการฝกปฏิบัติ 1.2) บอกขั้นตอนที่ตองฝกทักษะ ขั้นนี้เปนขั้นการใหผูเรียนไดรับรู ในสิ่งที่จะทํา ซึ่งสิ่งที่จะตองใหผูเรียนไดรับรูนั้นจะประกอบไปดวยจุดประสงค กิจกรรม เครื่องมือ และอุปกรณ ลําดับขั้นตอนการทํางาน และขอควรระวังในการทํางาน เปนตน ในขั้นความรูความเขาใจนี้เปนขั้นที่ผูเรียนศึกษาเนื้อหาทางดานทฤษฎี โดยนักเรียนจะตองทดสอบความรูความเขาใจในเนื้อหาทางทฤษฎีกอนจะเขาสูการเรียนขั้นปฏิบัติ ซึ่งในการทดลองนี้กําหนดใหผูเรียนตองไดคะแนนทดสอบหลังเรียนภาคทฤษฎีไมต่ํากวา 80% จึง สามารถเขาไปศึกษาขั้นปฏิบัติได 2) ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) ขั้นปฏิบัตินี้เปนการกระทําการเพื่อใหไดพฤติกรรมในรูปแบบที่ถูกตอง ทักษะจะเกิดขึ้นไดเมื่อลงมือปฏิบัติ ขอผิดพลาดหรือพฤติกรรมที่ไมถูกตองควรไดรับการแกไข ประกอบดวย 3 ขั้นตอนยอย ดังนี้ 2.1) สาธิตทักษะหรือการกระทําใหผูเรียนดูทั้งหมดตั้งแตตนจนจบ ขั้นนี้เปนขั้นใหผูเรียนไดเห็นทักษะหรือการกระทําที่ตองการใหผูเรียนทําไดในภาพรวม เพื่อทําให ผูเรียนไดเขาใจในภาพรวมของงานที่จะตองทํา 2.2) สาธิตทักษะยอ และใหผูเรียนปฏิบัติตามไปทีละสวนอยางชา ๆ ในลักษณะเลียนแบบการกระทํา ขั้นนี้เปนขั้นใหผูเรียนไดลงมือปฏิบัติ โดยใชสตรีมมิ่งวีดิโอหรือ ภาพเคลื่อนไหวบนเครือขายอินเทอรเน็ตสาธิตทักษะยอยทีละทักษะ แลวใหผูเรียนสังเกตการ กระทําแลวฝกปฏิบัติตามกับวัสดุและอุปกรณจริงทีละทักษะยอย เมื่อผูเรียนปฏิบัติทักษะยอยแตละ ทักษะเสร็จแลวสามารถนํามาตรวจสอบกับชิ้นงานตนแบบที่มีไวใหไดดวยตนเอง แลวนําชิ้นงานมา สงใหผูสอนประเมินทักษะปฏิบัติ เปนการเก็บคะแนนทักษะปฏิบัติระหวางเรียนตามใบงานที่ 1
157 2.3) ให ผู เ รี ย นปฏิ บั ติ ทั ก ษะโดยไม มี ก ารสาธิ ต หากติ ด ขั ดจุ ด ใด ผูสอนควรใหคําชี้แนะและแกไขจนผูเรียนทําได ขั้นนี้เปนขั้นที่ใหผูเรียนไดทําการฝกปฏิบัติเองโดย ไมตองดูการสาธิต ผูสอนตองคอยใหขอมูลปอนกลับ (Feedback) แกผูเรียน โดยการตรวจสอบ ทั ก ษะปฏิ บั ติ ร ะหว า งเรี ย นขณะผู เ รี ย นปฏิ บั ติ อ ย า งใกล ชิ ด ด ว ยการสั ง เกตการปฏิ บั ติ ง านและ ตรวจสอบชิ้นงานที่ฝก ซึ่งผูสอนจะตองตรวจสอบทุกขั้นตอนการปฏิบัติและชิ้นงานที่เสร็จแลว เมื่อ นักเรียนปฏิบัติเสร็จแลวนําชิ้นงานมาสงใหผูสอนประเมินทักษะปฏิบัติ เปนการเก็บคะแนนทักษะ ปฏิบัติระหวางเรียนตามใบงานที่ 2 ในขั้นปฏิบัตินี้เปนขั้นที่ผูเรียนจะตองมีผูสอนควบคุมดูแลอยางใกลชิด ใน การวิจัยในครั้งนี้จึงใหผูเรียนฝกปฏิบัติในหองเรียนที่จัดไวสําหรับการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตโดยเฉพาะ 3) ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) ขั้ น ชํ า นาญนี้ เ ป น ขั้ น ที่ ป ฏิ บั ติ ทั ก ษะนั้ น รวดเร็ ว และถู ก ต อ ง ตลอดจน โอกาสจะกระทําผิดจะไมเกิดขึ้น ทักษะที่เกิดขึ้นเปนการเพิ่มพูนความชํานาญเปนอัตโนมัติมากขึ้น ประกอบดวย 2 ขั้นตอนยอย ดังนี้ 3.1) ใหผูเรียนฝกทักษะซ้ํา ๆ จนกลายเปนกลไกที่สามารถกระทํา ไดเอง (Mechanism) ขั้นตอนนี้เปนการใหผูเรียนไดกระทําจนกลายเปนกลไกที่สามารถกระทําได เอง โดยการใหผูเรียนฝกปฏิบัติซ้ํา ๆ ตามการเรียนรูแบบโครงงาน (Project-based Learning) ดวยการทําชิ้นงานใหม เพื่อผูเรียนจะไดฝกปฏิบัติตามขั้นตอนที่ไดฝกไปแลว เมื่อนักเรียนทํา ชิ้นงานเสร็จแลวนําชิ้นงานมาสงใหผูสอนประเมินทักษะปฏิบัติเปนการเก็บคะแนนทักษะปฏิบัติ ระหวางเรียนตามใบงานที่ 3 3.2) เพิ่มพูนความเร็ว, ความถูกตอง และความคลองแคลว ขั้นนี้ เป นขั้ นที่ ผูเ รี ยนมีโอกาสไดฝ กฝนมากขึ้นจนกระทั่งกระทําไดถูกตองสมบูรณแบบอย างรวดเร็ว ถูกตองและคลองแคลว โดยการใหผูเรียนไดฝกฝนในสถานการณหลาย ๆ แบบ เชน การฝกปฏิบัติ จากทําชิ้นงานใหม, การฝกปฏิบัติกับบทเรียนฝกปฏิบัติบนเครือขายอินเทอรเน็ตแบบจําลอง สถานการณ หรือโปรแกรมการจําลองสถานการณ และการฝกปฏิบัติกับชุดฝกที่เปนวัสดุและ อุปกรณจริง เปนตน เมื่อนักเรียนทําชิ้นงานเสร็จแลวนําชิ้นงานมาสงใหผูสอนประเมินทักษะปฏิบัติ เปนการเก็บคะแนนทักษะปฏิบัติระหวางเรียนตามใบงานที่ 4 ในขั้นชํานาญนี้เปนขั้นที่ผูเรียนสามารถไปฝกปฏิบัติดวยตนเอง แลวนํา ชิ้นงานมาสงตามกําหนด เมื่อฝกปฏิบัติครบทุกขั้นตอน ผูสอนทําการประเมินทักษะปฏิบัติอีกครั้ง โดย ใหสอบปฏิบัติทําชิ้นงานที่กําหนดให แลวใหผูประเมิน 2 ทาน ซึ่งวัดในดานความรวดเร็ว ความ ถูกตอง และความคลองแคลวของผูเรียน
158 ในขณะที่ผูเรียนศึกษาเนื้อหาบทเรียนดวยตนเอง ผูเรียนสามารถใชเครื่องมือ ติดตอสื่อสารบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่จัดเตรียมไวใหในเรื่องตาง ๆ ดังนี้ - การตั้ ง กระทูป รึกษา ตั้งคํา ถาม และการติ ดต อสื่ อ สารกั บ ผูส อนหรื อ เพื่อนนักเรียนดวยกัน โดยใชกระดานสนทนา (Web Board) - การพูดคุยสนทนากับผูสอนหรือเพื่อนนักเรียนดวยกัน โดยใชหองสนทนา สด (Chat Room) - การคนหาขอมูลจากแหลงขอมูลที่เตรียมไวใหหรือแหลงขอมูลที่มีอยูบน เครือขายอินเทอรเน็ต จากนั้นทําการเก็บรวบรวมคะแนนทั้งหมดจากกระบวนการเรียนการสอนเพื่อ นํามาประเมินผลการเรียน ในการวิจัยในครั้งนี้นักเรียนจะรวบรวมคะแนนทักษะปฏิบัติลงในแฟม สะสมงาน (Portfolio) ของตนเอง 3) ขั้ น หลั ง การเรี ย น เมื่ อ ศึ ก ษาเนื้ อ หาเสร็ จ เรี ย บร อ ยทั้ ง บทเรี ย นแล ว ให ผูเรียนทําแบบทดสอบหลังเรียนเพื่อวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและสอบวัดทักษะปฏิบัติหลังเรียน โดยใหนักเรียนสอบภาคปฏิบัติ เรื่อง การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส แหลงจายไฟฟากระแสตรง ชนิดคงที่ 12 โวลต แลวใหผูประเมิน 2 ทาน ประเมินทักษะปฏิบัติโดยใชแบบวัดทักษะปฏิบัติ จากนั้นใหผูเรียนทําแบบประเมินความคิดเห็นที่มีตอการเรียนตามรูปแบบการเรียนการสอนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต หลังจากนั้นอีก 2 สัปดาหทําการสอบวัดทักษะปฏิบัติ หลังเรียน โดยใหนักเรียนสอบภาคปฏิบัติเรื่องเดิมอีกครั้ง เพื่อศึกษาความคงทนของทักษะปฏิบัติ
4. การเก็บรวบรวมขอมูล การเก็บรวบรวมขอมูลเพื่อการวิจัย มีการปฏิบัติดังนี้ 4.1 ในขั้นของการพัฒนารูปแบบ ผูวิจัยทําการเก็บรวบรวมขอมูลจากผูเชี่ยวชาญจํานวน 10 ทาน และนํามาวิเคราะหหาความสอดคลองของความคิดเห็นของผูเชี่ยวชาญ เพื่อใชในการ พัฒนารูปแบบที่เหมาะสมสําหรับการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 4.2 ในขั้นของการหาคุณภาพของเครื่องมือในการวิจัย ผูวิจัยดําเนินการดังนี้ 4.2.1 ทําการวิเคราะหหาความสอดคลองของขอสอบกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรม, คาความยากงาย, คาอํานาจจําแนก และความเชื่อมั่นของแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน เพื่อพัฒนาเปนแบบทดสอบกอนเรียนและหลังเรียน ที่ใชในการเรียนในรูปแบบการเรียนการสอนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 4.2.2 ทําการวิเคราะหหาความสอดคลองของขอสอบกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรม, คาความยากงาย, คาอํานาจจําแนก และความเชื่อมั่นของแบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐาน
159 4.2.3 ทําการวิเคราะหหาความสอดคลองของการวิเคราะหงานกับจุดประสงคเชิง พฤติกรรม, ความสอดคลองของขอปฏิบัติกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรม, ความสอดคลองของเกณฑ การประเมินกับขอปฏิบัติ, คาความเชื่อมั่นที่มีผูใหคะแนนมากกวา 1 คน และคาความเชื่อมั่นของผู ประเมิน 2 คน ของแบบวัดทักษะปฏิบัติ 4.2.4 การประเมิ น คุ ณ ภาพของบทเรี ย นฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ตโดยผูเชี่ยวชาญ 4.3 ในขั้นของการทดลอง ผูวิจัยจะเก็บรวบรวมขอมูลจากการทดลองครั้งที่ 1, 2 และ 3 เพื่อศึกษาประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 4.4 ในขั้นของการทดลองภาคสนาม ผูวิจัยทําการเก็บรวบรวมขอมูลจากกลุมตัวอยาง ดังนี้ 4.4.1 ผลจากการทําแบบทดสอบกอนเรียนและหลังเรียน เพื่อนํามาเปรียบเทียบ ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน 4.4.2 ผลจากการใหผูเรียนสอบปฏิบัติทําชิ้นงานแลวใหคะแนนในแบบวัดทักษะ ปฏิบัติ เพื่อมาเปรียบเทียบกับเกณฑการประเมินผล 4.4.3 ผลจากการให ผู เ รี ย นสอบปฏิ บั ติ ทํ า ชิ้ น งานหลั ง จากเรี ย นผ า นไปแล ว 2 สัปดาหแลวใหคะแนนในแบบวัดทักษะปฏิบัติ เพื่อมาเปรียบเทียบคะแนนทักษะปฏิบัติเดิมที่ทําการ วัดหลังจากการทดลอง เพื่อศึกษาความคงทนของทักษะปฏิบัติ 4.4.4 ความคิดเห็นของนักเรียนที่มีตอการเรียนตามรูปแบบการเรียนการสอนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต
5. การจัดกระทําและการวิเคราะหขอมูล คาสถิติที่ใชในการวิเคราะหและประเมินผลการทดลองของการพัฒนารูปแบบการเรียนการ สอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ดวยวิธีการทาง สถิติดังนี้ 5.1 การประเมินความเหมาะสมของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา โดยวิเคราะหหาคาเฉลี่ย ( X ) และคาเบี่ยงเบน มาตรฐาน ( SD ) 5.2 การประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียน อาชีวศึกษา โดยวิเคราะหหาคาเฉลี่ย ( X ) และคาเบี่ยงเบนมาตรฐาน ( SD ) 5.3 การประเมิ น แบบทดสอบวั ด ผลสั ม ฤทธิ์ ท างการเรี ย นและแบบทดสอบวั ด ทั ก ษะ พื้นฐาน โดยวิเคราะหหาคาตาง ๆ ดังนี้ 5.3.1 ดัชนีความสอดคลองของขอสอบกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรม โดยวิเคราะห หาคาดัชนีความสอดคลอง (Index of Consistency: IOC)
160 5.3.2 คาความยากงาย (p) 5.3.3 คาอํานาจจําแนก (r) 5.3.4 คาความเชื่อมั่น (rtt) โดยใชสูตร KR 20 ของคูเดอร ริชารดสัน (Kuder Richardson) 5.4 การประเมินแบบวัดทักษะปฏิบัติ โดยวิเคราะหหาคาตาง ๆ ดังนี้ 5.4.1 ความเที่ ย งตรงเชิ ง เนื้ อ หา เป น ความเที่ ย งตรงเชิ ง เหตุ แ ละผล (Logical Validity) ใน 3 ดาน ดังนี้ 5.4.1.1 ความสอดคลองของการวิเคราะหงานกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรม 5.4.1.2 ความสอดคลองของขอปฏิบัติกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรม 5.4.1.3 ความสอดคลองของเกณฑการประเมินกับขอปฏิบัติ ซึ่งทั้ง 3 ดานนี้ ทําการวิเคราะหหาคาดัชนีความสอดคลอง (Index of Consistency: IOC) 5.4.2 ความเชื่อมั่นที่มีผูใหคะแนนมากกวา 1 คน โดยวิเคราะหหาคาสัมประสิทธิ์ การสรุปอางอิง (Generalizability Coefficient: ρ2) ของครอนบาค (Cronbach) 5.4.3 ความเชื่อมั่นของผูประเมิน 2 คน โดยวิเคราะหหาคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ แบบเพียรสัน (Pearson Product Moment Correlation Coefficient) 5.5 การประเมินแบบประเมินความคิดเห็นตอการเรียนตามรูปแบบการเรียนการสอนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต โดยหาดัชนีความสอดคลองของขอคําถาม (IOC) และ หาคาความเชื่อมั่นดวยวิธีการหาคาสัมประสิทธิ์แอลฟา (α - coefficient) ของครอนบาค (Cronbach. 1970) 5.6 การประเมินประสิท ธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ที่สรางขึ้นโดยใช E1 / E2 โดยใชสูตร คํานวณหาประสิทธิภาพดังนี้ (เสาวณีย สิกขาบัณฑิต. 2528)
∑X E1 =
N × 100 A
∑F E2 =
N × 100 B
โดยที่ E1 หมายถึง ประสิทธิภาพของกระบวนการ ไดจากการหาคาคะแนนเฉลี่ยจาก แบบทดสอบและแบบวัดทักษะปฏิบัติระหวางเรียน คิดเปนรอยละ 85 ขึ้นไป
161 E2 หมายถึ ง ประสิ ท ธิ ภ าพของผลลั พ ธ ได จ ากการหาค า คะแนนเฉลี่ ย จาก แบบทดสอบและแบบวัดทักษะปฏิบัติหลังเรียน คิดเปนรอยละ 85 ขึ้นไป ΣX หมายถึง คะแนนรวมของนักเรียนจากแบบทดสอบและแบบวัดทักษะปฏิบัติ ระหวางเรียน ΣF หมายถึง คะแนนรวมของนักเรียนจากแบบทดสอบและแบบวัดทักษะปฏิบัติ หลังเรียน N หมายถึง จํานวนนักเรียนทั้งหมด A หมายถึง คะแนนเต็มของแบบทดสอบและแบบวัดทักษะปฏิบัติระหวางเรียน B หมายถึง คะแนนเต็มของแบบทดสอบและแบบวัดทักษะปฏิบัติหลังเรียน 5.7 การประเมินผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนที่เรียนจากบทเรียนฝกปฏิบัติทาง เทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต วิ ช างานไฟฟ า และอิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส เ บื้ อ งต น ด ว ยสู ต ร t-test dependent 5.8 การประเมินทักษะปฏิบัติของนักเรียนที่เรียนจากบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน ดวยสูตรหาคาเฉลี่ย ( X ) 5.9 การประเมินความคงทนของทักษะปฏิบัติของนักเรียนที่เรียนจากบทเรียนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต วิ ช างานไฟฟ า และอิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส เ บื้ อ งต น โดยการ เปรียบเทียบทักษะปฏิบัติหลังเรียนกับทักษะปฏิบัติหลังเรียนไปแลว 2 สัปดาห ดวยสูตรรอยละ 5.10 การประเมินระดับความคิดเห็นของนักเรียนที่มีตอการเรียนตามรูปแบบการเรียน การสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ดวยสูตรหา คาเฉลี่ย ( X ) และคาเบี่ยงเบนมาตรฐาน ( SD )
บทที่ 4 ผลการวิเคราะหขอมูล ผลการวิเคราะหขอมูลงานวิจัยเรื่อง การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ผูวิจัยไดนําเสนอผลการวิจัยออกเปน 3 ตอน ดังนี้ ตอนที่ 1 ผลการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ประกอบดวย 1. ผลการประเมินความเหมาะสมขององคประกอบของรูปแบบการเรียนการสอนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 2. ผลการประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางาน ไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน ตอนที่ 2 ผลการศึกษาประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ตอนที่ 3 ผลการศึกษาประสิทธิผลของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ประกอบดวย 1. ผลการศึกษาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนอาชีวศึกษาที่เรียนจากรูปแบบ การเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 2. ผลการศึกษาทักษะปฏิบัติของนักเรียนอาชีวศึกษาที่เรียนจากรูปแบบการเรียน การสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 3. ผลการศึกษาความคงทนของทักษะปฏิบัติของนักเรียนอาชีวศึกษาที่เรียนจาก รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 4. ผลการศึกษาความคิดเห็นของนักเรียนอาชีวศึกษาที่มีตอการเรียนตามรูปแบบ การเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา
ตอนที่ 1 ผลการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 1. ผลการประเมินความเหมาะสมขององคประกอบของรูปแบบการเรียนการสอน ฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา การประเมิ น ความเหมาะสมของรู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บน เครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา โดยนําแบบประเมินความเหมาะสมของรูปแบบ การเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต ไปให ผู เ ชี่ ย วชาญทางด า น
163 เทคโนโลยีการศึกษา จํานวน 5 ทาน และผูเชี่ยวชาญทางดานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส จํานวน 5 ทาน รวม 10 ทาน (ดังรายชื่อในภาคผนวก ก.) ประเมินความเหมาะสม ซึ่งผลการประเมินแสดงใน ตาราง 7 ตาราง 7 คาความเหมาะสมขององคประกอบของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา
องคประกอบของรูปแบบ 1. แนวคิดและหลักการ มีความสอดคลองสัมพันธกันกับ เปาหมาย 2. องคประกอบของรูปแบบมีความครอบคลุมตาม องคประกอบหลักของรูปแบบการสอนทั่วไป 3. องคประกอบของรูปแบบมีความเหมาะสมกับการเรียน การสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ต 4. องคประกอบของรูปแบบ y ปจจัยนําเขา (Input) 4.1 กําหนดเปาหมายในการเรียนการสอน 4.2 การวิเคราะหผูเรียน 4.3 การออกแบบเนื้อหาบทเรียน 4.4 กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน 4.5 การเตรียมความพรอมดานสภาพแวดลอมทางการ เรียน y กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต (Process) 4.6 กําหนดบทบาทผูสอน 4.7 การสรางแรงจูงใจในการเรียน 4.8 การดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค ตามขั้นตอน โมเดลซีเอเอ (CAA Model) 4.8.1 ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) 1) ใหขอมูลเบื้องตนเกี่ยวกับเรื่องที่จะฝกทักษะ 2) บอกขั้นตอนที่ตองฝกทักษะ 4.8.2 ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) 1) สาธิตทักษะหรือการกระทําใหผูเรียนดูทั้งหมด ตั้งแตตนจนจบ
ระดับความคิดเห็น ของผูเชี่ยวชาญ
ระดับความเหมาะสม
X
SD
4.60
0.66
มากที่สุด
4.50
0.50
มาก
4.20
0.75
มาก
4.70 4.60 4.30 4.50
0.46 0.49 0.78 0.67
มากที่สุด มากที่สุด มาก มาก
4.60
0.49
มากที่สุด
4.20 3.90
0.75 0.54
มาก มาก
4.60
0.49
มากที่สุด
4.60 4.40
0.49 0.66
มากที่สุด มาก
4.20
0.60
มาก
164 ตาราง 7 (ตอ)
องคประกอบของรูปแบบ 2) สาธิตทักษะยอย และใหผูเรียนปฏิบัติตามไปที ละสวนอยางชา ๆ ในลักษณะเลียนแบบการกระทํา 3) ใหผูเรียนปฏิบัติทักษะโดยไมมีการสาธิต หาก ติดขัดจุดใด ผูสอนควรใหคําชี้แนะและแกไขจนผูเรียนทําได 4.8.3 ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) 1) ฝกทักษะซ้ํา ๆ จนกลายเปนกลไกที่สามารถ กระทําไดเอง (Mechanism) 2) เพิ่มพูนความเร็ว, ความถูกตอง และความ คลองแคลว 4.9 กิจกรรมเสริมทักษะ การควบคุม (Control) 4.10 การตรวจสอบและควบคุมการเรียนของผูเรียน 4.11 การตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน ผลผลิต (Output) 4.12 ประเมินผลการเรียนการสอน ขอมูลปอนกลับ (Feedback) 4.13 ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุง คาเฉลี่ย
ระดับความคิดเห็น ของผูเชี่ยวชาญ
ระดับความเหมาะสม
X
SD
4.50
0.67
มาก
4.10
0.83
มาก
4.50
0.67
มาก
4.30 4.50
0.64 0.50
มาก มาก
4.70 4.50
0.46 0.67
มากที่สุด มาก
4.40
0.49
มาก
4.10 4.41
0.30 0.59
มาก มาก
จากตาราง 7 ผลการวิเคราะหขอมูล พบวา ผูเชี่ยวชาญมีความคิดเห็นเกี่ยวกับความ เหมาะสมขององค ป ระกอบของรู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษาโดยรวมมีคาเฉลี่ยเทากับ 4.41 อยูในระดับเหมาะสมมาก (รายละเอียดผลการประเมินแสดงในภาคผนวก ช.) 2. ผลการประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชา งานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน หลั ง จากได รู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษาที่มีความเหมาะสมแลว ผูวิจัยไดสรางและพัฒนาบทเรียนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน ตามรูปแบบที่พัฒนาขึ้น โดยนําไปไวบนเซิรฟเวอรของวิทยาลัยเทคนิคชลบุรี เพื่อใหนักเรียนไดเขาไปลงทะเบียนเรียนบน
165 เครือขายอินเทอรเน็ตไดที่ http://www.chontech.ac.th/~abhichat/wbi ซึ่งไดรับการประเมินจาก ผูเชี่ยวชาญดานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส จํานวน 5 คน (ดังรายชื่อในภาคผนวก ก.) ทําการประเมิน ทางดานเนื้อหา ซึ่งผลการประเมินแสดงในตาราง 8 ตาราง 8 คาเฉลี่ยระดับความคิดเห็นดานเนื้อหาของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต หัวขอที่ประเมิน 1. เนื้อหาและการนําเสนอ 1.1 โครงสรางเนื้อหาชัดเจนมีความสัมพันธตอเนื่อง 1.2 เนื้อหาที่นําเสนอตรงและครอบคลุมจุดประสงค 1.3 ความถูกตองของเนื้อหา 1.4 เนื้อหามีความเหมาะสมกับระดับผูเรียน 1.5 ความชัดเจนในการอธิบายเนื้อหา 1.6 ความสอดคลองของเนื้อหาในแตละหนวย 2. ภาพ ภาษาและตัวอักษร 2.1 ความเหมาะสมของรูปภาพกับคําบรรยาย 2.2 ความถูกตองของรูปภาพตามเนื้อหา 2.3 ความถูกตองของภาษาที่ใช 2.4 ความเหมาะสมของตัวอักษรที่ใช 3. เสียง และวีดิโอ 3.1 ความถูกตองของเสียงบรรยายในวีดิโอ 3.2 ความถูกตองของเนื้อหาในวีดิโอ 3.3 ความเหมาะสมของภาพกับเนื้อหาในวีดิโอ 4. แบบทดสอบ 4.1 ความชัดเจนของคําถาม 4.2 ความสอดคลองกับจุดประสงค 4.3 ความสอดคลองกับเนื้อหา คาเฉลี่ย
X
SD
ระดับความคิดเห็น
4.60 4.80 4.60 4.40 4.40 4.60
0.49 0.40 0.49 0.49 0.49 0.49
มากที่สุด มากที่สุด มากที่สุด มาก มาก มากที่สุด
4.20 4.40 4.60 4.20
0.75 0.49 0.49 0.40
มาก มาก มากที่สุด มาก
4.60 4.40 4.20
0.49 0.49 0.75
มากที่สุด มาก มาก
4.60 4.60 4.60 4.49
0.49 0.49 0.49 0.51
มากที่สุด มากที่สุด มากที่สุด มาก
จากตาราง 8 ผลการวิเคราะหขอมูล พบวาผูเชี่ยวชาญมีระดับความคิดเห็นเกี่ยวกับ บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตทางดานเนื้อหา มีคาเฉลี่ยโดยรวมเทากับ 4.49 อยูในระดับเหมาะสมมาก (รายละเอียดผลการประเมินแสดงในภาคผนวก ช.) ขอเสนอแนะของผูเชี่ยวชาญดานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส สรุปไดดังนี้ - ควรเนนเรื่องความปลอดภัยทั้งตอตัวคน และตอชิ้นงาน - ควรมีแผนที่ของ Web แนะนําวิธีการเขาเรียน
166 - ควรเพิ่ม Clip Video ใหมากขึ้น - ตัวหนังสือคอนขางเล็ก - รายละเอียดที่ไมเกี่ยวของกับเนื้อหามีมากเกินไป ทําใหดูแลวลายตา และความสนใจ ในเนื้อหาของผูเรียนจะลดลง (ควรมีเฉพาะหนาแรก) และไดรับการประเมินจากผูเชี่ยวชาญดานเทคโนโลยีการศึกษา จํานวน 5 คน (ดังรายชื่อ ในภาคผนวก ก.) ทําการประเมินทางดานเทคนิคการผลิตสื่อ ซึ่งผลการประเมินแสดงในตาราง 9 ตาราง 9 คาเฉลี่ยระดับความคิดเห็นดานเทคโนโลยีการศึกษาของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ต หัวขอที่ประเมิน 1. การจัดรูปแบบของบทเรียนฝกปฏิบัติทาง เครือขายอินเทอรเน็ต 1.1 ดึงดูดความสนใจ 1.2 การใชสีประกอบ 1.3 การออกแบบหนาจอ 1.4 การจัดวางเนื้อหาบทเรียน 1.5 การจัดวางเมนูตาง ๆ 2. ความเหมาะสมของตัวอักษรที่ใช 2.1 ความเหมาะสมของสีตัวอักษร 2.2 ความเหมาะสมของแบบตัวอักษร 2.3 ความเหมาะสมของขนาดตัวอักษร 3. ความเหมาะสมของภาพ วีดิโอและเสียง 3.1 ความเหมาะสมของภาพในดานสื่อความหมาย 3.2 ความเหมาะสมของขนาดภาพ 3.3 ความเหมาะสมของวีดิโอประกอบเนื้อหา 3.4 ความเหมาะสมของเสียงบรรยายในวีดิโอ 4. การนําทางและการเชื่อมโยง 4.1 การนําทางภายในบทเรียน 4.2 การเชื่อมโยงภายในบทเรียน 5. การปฏิสัมพันธ 5.1 การปฏิสัมพันธระหวางผูสอนกับผูเรียน 5.2 การปฏิสัมพันธระหวางผูเรียนกับผูเรียน คาเฉลี่ย
X
SD
ระดับความคิดเห็น
4.40 4.40 4.40 4.40 4.60
0.49 0.49 0.49 0.49 0.49
มาก มาก มาก มาก มากที่สุด
4.40 4.40 4.80
0.80 0.80 0.40
มาก มาก มากที่สุด
4.40 4.20 4.00 4.00
0.49 0.75 0.00 0.00
มาก มาก มาก มาก
4.80 4.60
0.40 0.49
มากที่สุด มากที่สุด
4.40 4.00 4.39
0.49 0.00 0.44
มาก มาก มาก
167 จากตาราง 9 ผลการวิเคราะหขอมูล พบวาผูเชี่ยวชาญมีระดับความคิดเห็นเกี่ยวกับ บทเรี ยนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเ น็ตทางดานเทคนิคการผลิตสื่อ มีคาเฉลี่ย โดยรวมเทากับ 4.39 อยูในระดับเหมาะสมมาก (รายละเอียดผลการประเมินแสดงในภาคผนวก ช.) ขอเสนอแนะของผูเชี่ยวชาญดานเทคโนโลยีการศึกษา สรุปไดดังนี้ - ตัวอักษรยังขาดความสม่ําเสมอในแตละหนา - บทเรียนออกแบบไดดีมีสาระและนาสนใจ แตยังขาดเรื่องความสม่ําเสมอของขนาด และแบบของตัวอักษร - บทเรียนที่เปน Simulation ทําไดดีมาก ผูเรียนจะไดประโยชนมากจากการทดลอง
ตอนที่ 2 ผลการศึกษาประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ในการศึกษาประสิทธิภาพของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชา งานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน ไดทดลองกับนักเรียนระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นปที่ 1 (ปวช.1) แผนกอิเล็กทรอนิกส วิทยาลัยเทคนิคชลบุรี ที่ลงทะเบียนเรียนวิชางานไฟฟาและ อิเล็กทรอนิกสเบื้องตน (2100-1003) ในภาคเรียนที่ 1 ปการศึกษา 2550 จํานวน 32 คน โดย แบงการทดลองเปน 3 ครั้ง ดังนี้ 1. การทดลองครั้งที่ 1 ทดลองกับนักเรียนจํานวน 3 คน เพื่อตรวจสอบความเขาใจ ของเนื้อหาบทเรียน การสื่อความหมาย วิธีการนําเสนอ และขั้นตอนการสอนทักษะปฏิบัติ ผูวิจัย ไดทําการปรับปรุงเพิ่มเติมตามที่ไดสังเกตและสัมภาษณนักเรียน ในเรื่องตางๆ ดังนี้ - แกไขใหขนาดหนาจอของสตรีมมิ่งวีดิโอที่สาธิตทักษะปฏิบัติใหสามารถขยาย เต็มจอภาพได - ปรับขนาดของตัวอักษรใหมีขนาดใหญมากขึ้น - เปลี่ยนภาพประกอบสีขาวดําใหเปนภาพสี - ปรับเนื้อหาบทเรียนทางทฤษฎีใหมีกระชับและเขาใจงายขึ้น - ปรับเปลี่ยนปุมลิงคดูวีดิโอจากตัวอักษรใหเปนปุมรูปภาพที่สื่อความหมายได ชัดเจน 2. การทดลองครั้งที่ 2 ทดลองกับนักเรียนจํานวน 9 คน เพื่อหาแนวโนมของ ประสิทธิภาพของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ในการทดลองใหนักเรียน เรียนทั้ง 2 หนวยการเรียน คือ หนวยการเรียนที่ 1 มี 2 เรื่อง คือ การบัดกรี และการทํา แผนวงจรพิมพ และหนวยการเรียนที่ 2 มี 2 เรื่อง คือ การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส และ โปรแกรมเซอรกิตเมคเกอร (Circuitmaker) แลวทําแบบทดสอบหลังเรียนและฝกปฏิบัติทําชิ้นงาน ในแตละเรื่อง โดยนักเรียนตองทําแบบทดสอบหลังเรียนและฝกปฏิบัติเพื่อวัดทักษะปฏิบัติระหวาง เรียนทุกเรื่อง เพื่อหาประสิทธิภาพของกระบวนการ (E1) และเมื่อศึกษาครบทุกหนวยการเรียนแลว
168 ให นั ก เรี ย นทํ า แบบทดสอบหลั ง เรี ย นและสอบปฏิ บั ติ เ พื่ อ วั ด ทั ก ษะปฏิ บั ติ ห ลั ง เรี ย น เพื่ อ หา ประสิทธิภาพของผลลัพธ (E2) และตรวจสอบหาขอบกพรองในดานตาง ๆ จากนั้นนํามาปรับปรุง แกไข เพื่อใชทดลองในขั้นตอไป โดยผลการวิเคราะหดังตาราง 10 ตาราง 10 ประสิทธิภาพของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟา และอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน จากการทดลองครั้งที่ 2 รายการ คะแนนจากแบบทดสอบและแบบ วัดทักษะปฏิบัติระหวางเรียน (E1) คะแนนจากแบบทดสอบและแบบ วัดทักษะปฏิบัติหลังเรียน (E2)
จํานวนผูเรียน
คะแนนเต็ม
คะแนนรวม
ประสิทธิภาพ
9
220
1666
84.14
978
83.59
9 130 คาประสิทธิภาพ = 84.14/83.59
จากตาราง 10 ผลการวิเคราะหหาประสิทธิภาพของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน พบวาบทเรียนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตมีประสิทธิภาพ 84.14/83.59 (รายละเอียดของขอมูลอยูใน ภาคผนวก ช.) ซึ่งยังต่ํากวาเกณฑที่กําหนดไว 85/85 ผูวิจัยไดทําการปรับปรุงเพิ่มเติมตามที่ได สังเกตและสัมภาษณนักเรียน ในเรื่องตางๆ ดังนี้ - แกไขคําแนะนําการเรียนใหละเอียดมากขึ้น - เพิ่มเติมภาพวีดิโอสอนทักษะปฏิบัติใหละเอียดและชัดเจนมากขึ้น - เพิ่ม บทเรี ย นการจํ า ลองสถานการณ (Simulation) การประกอบวงจร อิเล็กทรอนิกส - เพิ่มภาพเคลื่อนไหวในการอธิบายการทํางานของวงจรอิเล็กทรอนิกสตาง ๆ - ปรับปรุงขั้นตอนการฝกปฏิบัติใหเรียงลําดับตามขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อ พัฒนาทักษะปฏิบัติ โมเดลซีเอเอ (CAA Model) 3. การทดลองครั้งที่ 3 ทดลองกับนักเรียนจํานวน 20 คน เพื่อหาประสิทธิภาพของ บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตนที่ สรางขึ้น ในการทดลองผูวิจัยไดชี้แจงกระบวนการและวิธีการเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ตทั้ง 2 หนวยการเรียน โดยนักเรียนตองทําแบบทดสอบหลังเรียนและฝก ปฏิบัติเพื่อวัดทักษะปฏิบัติระหวางเรียนทุกเรื่อง เพื่อหาประสิทธิภาพของกระบวนการ (E1) และเมือ่ ศึกษาครบทุกหนวยการเรียนแลวใหนักเรียนทําแบบทดสอบหลังเรียนและสอบปฏิบัติเพื่อวัดทักษะ ปฏิบัติหลังเรียน เพื่อหาประสิทธิภาพของผลลัพธ (E2) ไดผลการวิเคราะหดังตาราง 11
169 ตาราง 11 ประสิทธิภาพของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟา และอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน จากการทดลองครั้งที่ 3 รายการ คะแนนจากแบบทดสอบและแบบ วัดทักษะปฏิบัติระหวางเรียน (E1) คะแนนจากแบบทดสอบและแบบ วัดทักษะปฏิบัติหลังเรียน (E2)
จํานวนผูเรียน
คะแนนเต็ม
คะแนนรวม
ประสิทธิภาพ
20
220
3891.5
88.44
2233.0
85.88
20 130 คาประสิทธิภาพ = 88.44/85.88
จากตาราง 11 ผลการวิเคราะหหาประสิทธิภาพของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน พบวาบทเรียนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตมีประสิทธิภาพ 88.44/85.88 (รายละเอียดของขอมูลอยูใน ภาคผนวก ช.) ผลการทดลองถือไดวาบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตนี้ เปนไปตามเกณฑที่กําหนดไว 85/85 จากตาราง 11 แสดงใหเห็นวาบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่ สรางขึ้นมีประสิทธิภาพ 88.44/85.88 อยูในเกณฑที่กําหนด 85/85 สอดคลองกับความมุงหมายที่ กํา หนดไว ดั ง นั้ น บทเรี ย นฝ ก ปฏิบั ติท างเทคนิ ค บนเครือ ขา ยอิ น เทอรเ น็ ต วิช างานไฟฟา และ อิเล็กทรอนิกสเบื้องตน ที่สรางขึ้น มีประสิทธิภาพตามเกณฑที่กําหนด จึงไดนําบทเรียนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตไปทําการศึกษาผลสัมฤทธิ์ในการเรียน ศึกษาทักษะปฏิบัติ ศึกษาความคงทนของทักษะปฏิบัติ และศึกษาความคิดเห็นที่มีตอรูปแบบการเรียนการสอนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตกับนักเรียนที่เปนกลุมตัวอยางจํานวน 20 คน ตอไป
ตอนที่ 3 ผลการศึกษาประสิทธิผลของรูปแบบการเรียนการสอนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 1. ผลการศึ ก ษาผลสั ม ฤทธิ์ ท างการเรี ย นของนั ก เรี ย นอาชี ว ศึ ก ษาที่ เ รี ย นจาก รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียน อาชีวศึกษา ในการศึกษาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนที่เรียนจากบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ตนี้ ไดทดลองกับกลุมตัวอยาง จํานวน 20 คน โดยใหนักเรียนทํา แบบทดสอบกอนเรียนและดําเนินกิจกรรมการเรียนการสอนตามลําดับขั้นตอน และเมื่อเสร็จสิ้นการ เรียนในทุกบทเรียนใหนักเรียนทําแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์หลังเรียน และเปรียบเทียบคะแนนที่ได
170 จากการทําแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์กอนเรียนและหลังเรียน โดยใชสูตร t-test dependent ไดผล การวิเคราะหดังตาราง 12 ตาราง 12 การเปรียบเทียบคาเฉลี่ยของผลสัมฤทธิ์กอนการเรียนและหลังการเรียน ของนักเรียนที่ เรียนจากบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและ อิเล็กทรอนิกสเบื้องตน คะแนน
N
X
คะแนนกอนเรียน คะแนนหลังเรียน
20 20
12.80 25.45
SD
D
2.46 12.65 2.21 **p<.01
SD
t
p
2.18
25.91**
.000
จากตาราง 12 แสดงวา ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนที่เรียนจากบทเรียนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต ก อ นเรี ย นและหลั ง เรี ย น (รายละเอี ย ดของข อ มู ล อยู ใ น ภาคผนวก ช.) มีความแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .01 โดยหลังเรียนมีคาเฉลี่ย ของผลสัมฤทธิ์สูงขึ้น ซึ่งเปนไปตามสมมติฐานที่ตั้งไว 2. ผลการศึกษาทักษะปฏิบัติของนักเรียนอาชีวศึกษาที่เรียนจากรูปแบบการเรียน การสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ในการศึ ก ษาทั ก ษะปฏิ บั ติ ข องนั ก เรี ย นที่ เ รี ย นจากบทเรี ย นฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บน เครือขายอินเทอรเน็ต ไดทดลองกับกลุมตัวอยาง จํานวน 20 คน โดยใหนักเรียนฝกปฏิบัติกับวัสดุ และอุปกรณจริงตามขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติที่พัฒนาขึ้น ซึ่งประกอบดวย 3 ขั้นตอน คือ 1) ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) 2) ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) และ 3) ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) และเมื่อเสร็จสิ้นการเรียนในทุกบทเรียนใหนักเรียนสอบ ภาคปฏิบัติ เรื่อง การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส แหลงจายไฟฟากระแสตรงชนิดคงที่ 12 โวลต แลวใหผูประเมิน 2 ทาน ประเมินทักษะปฏิบัติโดยใชแบบวัดทักษะปฏิบัติ ไดผลดังตาราง 13 ตาราง 13 คาเฉลี่ยของทักษะปฏิบัติของนักเรียนที่เรียนจากบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน นักเรียน กลุมตัวอยาง
จํานวน(N) 20
เฉลีย่ ( X ) 88.48
171 จากตาราง 13 จะเห็นไดวาคะแนนทักษะปฏิบัติของนักเรียนกลุมตัวอยางที่เรียนจาก บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน มี คาเฉลี่ยเทากับ 88.48 (รายละเอียดของขอมูลอยูในภาคผนวก ช.) ซึ่งเทียบกับเกณฑประเมินแลว ทักษะปฏิบัติอยูในระดับดี ซึ่งเปนไปตามสมมติฐานที่ตั้งไว 3. ผลการศึกษาความคงทนของทักษะปฏิบัติของนักเรียนอาชีวศึกษาที่เรียนจาก รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียน อาชีวศึกษา ในการศึกษาความคงทนของทักษะปฏิบัติของนักเรียนที่เรียนจากบทเรียนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ไดทดลองกับกลุมตัวอยาง จํานวน 20 คน หลังจากเรียนผานไป แลว 2 สัปดาห โดยใหนักเรียนสอบภาคปฏิบัติ เรื่อง การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส แหลงจาย ไฟฟากระแสตรงชนิดคงที่ 12 โวลต แลวใหผูประเมิน 2 ทาน ประเมินทักษะปฏิบัติโดยใชแบบวัด ทักษะปฏิบัติ นําคะแนนที่ไดมาเปรียบเทียบกับคะแนนทักษะปฏิบัติในครั้งกอน โดยหาคารอยละ ไดผลการวิเคราะหดังตาราง 14 ตาราง 14 การเปรียบเทียบคาเฉลี่ยของทักษะปฏิบัติหลังเรียนและทักษะปฏิบัติหลังเรียน 2 สัปดาห ของนักเรียนที่เรียนจากบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟา และอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน นักเรียน คะแนนทักษะปฏิบัติหลังเรียน คะแนนทักษะปฏิบัติหลังเรียน 2 สัปดาห
จํานวน(N)
เฉลี่ย ( X )
คาเบี่ยงเบนมาตรฐาน ( SD )
20 88.48 20 87.98 ความคงทนของทักษะปฏิบตั ิ = 87.98/88.48 = 99.43%
3.30 2.85
จากตาราง 14 ผลการวิเคราะหหาความคงทนของทักษะปฏิบัติจากคะแนนเฉลี่ย ( X ) ของทักษะปฏิบัติหลังเรียนและหลังเรียน 2 สัปดาห (รายละเอียดของขอมูลอยูในภาคผนวก ช.) พบวาความคงทนของทักษะปฏิบัติเทากับรอยละ 99.43 ซึ่งเปนไปตามสมมติฐานที่ตั้งไว 4. ผลการศึกษาความคิดเห็นของนักเรียนอาชีวศึกษาที่มีตอการเรียนตามรูปแบบ การเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต สํ า หรั บ นั ก เรี ย น อาชีวศึกษา ในการศึกษาความคิดเห็นของนักเรียนที่มีตอการเรียนตามรูปแบบการเรียนการสอนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ผูวิจัยไดนําแบบประเมินความคิดเห็นของนักเรียนให
172 นักเรียนที่เปนกลุมตัวอยางจํานวน 20 คน ทําการประเมินหลังจากที่ไดศึกษาบทเรียนจบแลว ไดผล การวิเคราะหดังตาราง 15 ตาราง 15 คาเฉลี่ยและสวนเบี่ยงเบนมาตรฐานของคะแนนความคิดเห็นของนักเรียนที่มีตอการ เรียนตามรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต รายการ 1. ดานความนาสนใจ แปลกใหม 2. ดานการเรียนรูดวยตนเอง 3. ดานไมจํากัดสถานที่และเวลา 4. ดานการติดตอสื่อสาร 5. ดานการคนหาขอมูลและแหลงขอมูล 6. ดานการฝกปฏิบัติ 7. ดานความชอบ คาเฉลี่ยรวม
X
SD
4.57 4.34 4.50 4.35 4.48 4.43 4.53 4.45
0.59 0.58 0.60 0.74 0.64 0.60 0.60 0.61
แปลผล มากที่สุด มาก มากที่สุด มาก มาก มาก มากที่สุด มาก
จากตาราง 15 แสดงวานักเรียนมีความคิดเห็นที่มีตอการเรียนตามรูปแบบการเรียนการ สอนฝก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอรเ น็ ต วิช างานไฟฟ า และอิ เ ล็ ก ทรอนิ ก สเ บื้อ งต น โดยรวมในระดั บ เหมาะสมมาก โดยมี ค า เฉลี่ ย รวมเท า กั บ 4.45 และมี ค วามคิ ด เห็ น ในระดั บ เหมาะสมมากที่สุ ดในด านความนาสนใจ แปลกใหม ด านไมจํากัดสถานที่และเวลา และดาน ความชอบ นอกจากนี้นักเรียนมีความคิดเห็นในระดับเหมาะสมมากในดานการฝกปฏิบัติ โดยมี คาเฉลี่ยเทากับ 4.43
บทที่ 5 สรุปผล อภิปรายผล และขอเสนอแนะ การพั ฒ นารู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ผูวิจัยไดสรุปผล อภิปรายผล และขอเสนอแนะ ตามลําดับหัวขอ ดังตอไปนี้ 1. ความมุงหมายของการวิจัย 2. การดําเนินการวิจัย 3. การวิเคราะหขอมูล 4. สรุปผลการวิจัย 5. อภิปรายผลการวิจัย 6. ขอเสนอแนะ
ความมุงหมายของการวิจัย 1. เพื่อพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 2. เพื่ อ ศึ ก ษาประสิ ท ธิ ภ าพของรู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บน เครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 3. เพื่อศึกษาประสิทธิผลของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ดังนี้ 3.1 ศึกษาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนอาชีวศึกษาที่เรียนจากรูปแบบการ เรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 3.2 ศึกษาทักษะปฏิบัติของนักเรียนอาชีวศึกษาที่เรียนจากรูปแบบการเรียนการสอน ฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 3.3 ศึกษาความคงทนของทักษะปฏิบัติของนักเรียนอาชีวศึกษาที่เรียนจากรูปแบบ การเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 3.4 ศึกษาความคิดเห็นของนักเรียนอาชีวศึกษาที่มีตอการเรียนตามรูปแบบการเรียน การสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต
174
การดําเนินการวิจัย 1. ประชากรและกลุมตัวอยาง ประชากรที่ใชในการวิจัย เปนนักเรียนระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นปที่ 1 (ปวช.1) แผนกวิ ชาอิ เ ล็กทรอนิกส วิทยาลั ยเทคนิคชลบุรี ที่ลงทะเบีย นเรียน วิชางานไฟฟา และ อิเล็กทรอนิกสเบื้องตน (2100-1003) ในภาคเรียนที่ 1 ปการศึกษา 2550 จํานวน 80 คน และ ใน ภาคเรียนที่ 2 ปการศึกษา 2550 จํานวน 40 คน กลุมตัวอยางที่ใชในการวิจัย ประกอบดวย 1) กลุมตัวอยางสําหรับศึกษาประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต เลือกมาจากนักเรียนระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นปที่ 1 (ปวช.1) แผนกวิชาอิเล็กทรอนิกส วิทยาลัยเทคนิคชลบุรี ที่ลงทะเบียนเรียนวิชางานไฟฟาและ อิเล็กทรอนิกสเบื้องตน (2100-1003) ในภาคเรียนที่ 1 ปการศึกษา 2550 โดยการสุมตัวอยางอยาง งาย (Simple Random Sampling) ดวยวิธีการจับฉลาก โดยใชกลุมการเรียนเปนหนวยการสุมจาก ประชากรทั้งหมด 4 กลุม ไดกลุมตัวอยางจํานวน 2 กลุมการเรียนๆ ละ 20 คน รวม 40 คน แลว นํากลุมตัวอยางที่ไดมาทดสอบความรูพื้นฐานทางดานทักษะปฏิบัติโดยใชแบบทดสอบวัดทักษะ พื้นฐานและแบบทดสอบภาคปฏิบัติ แลวทําการสุมตัวอยางอยางงายอีกครั้งดวยวิธีการจับฉลาก จากกลุมตัวอยางที่มีคะแนนทักษะปฏิบัติต่ํากวา 60% ไดกลุมตัวอยางจํานวน 32 คน 2) กลุมตัวอยางสําหรับศึกษาประสิทธิผลของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิ คบนเครื อขายอินเทอร เน็ต เลื อกมาจากนักเรียนระดับประกาศนียบัต รวิ ชาชีพชั้นปที่ 1 (ปวช.1) แผนกวิชาอิเล็กทรอนิกส วิทยาลัยเทคนิคชลบุรี ที่ลงทะเบียนเรียนวิชางานไฟฟาและ อิเล็กทรอนิกสเบื้องตน (2100-1003) ในภาคเรียนที่ 2 ปการศึกษา 2550 โดยการนํานักเรียนมา ทดสอบความรูพื้นฐานทางดานทักษะปฏิบัติโดยใชแบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐานและแบบทดสอบ ภาคปฏิบัติ แลวทําการสุมตัวอยางอยางงายดวยวิธีการจับฉลาก จากนักเรียนที่มีคะแนนทักษะ ปฏิบัติต่ํากวา 60% ไดกลุมตัวอยางที่จะใชในการทดลองกับรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา เพื่อใชในการศึกษาผลสัมฤทธิ์ ทางการเรียน ศึกษาทักษะปฏิบัติ ศึกษาความคงทนของทักษะปฏิบัติ และศึกษาความคิดเห็นตอ การเรียนตามรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต จํานวน 20 คน 2. วิธีการดําเนินการวิจัย การวิจัยครั้งนี้ดําเนินการวิจัยตามระเบียบวิธีการวิจัยเชิงพัฒนา แบงออกเปน 3 ขั้นตอน ดังนี้ ขั้นที่ 1 การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต
175 1.1 การสรางรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต ผู วิ จั ย ได ดํ า เนิ น การศึ ก ษาค น คว า ข อ มู ล จากเอกสาร หนั ง สื อ วารสาร และ ผลงานวิจัย ซึ่งสืบคนจากแหลงขอมูลตาง ๆ เพื่อเปนแนวทางในการหารูปแบบ โดยผูวิจัยได ประมวลองคประกอบตาง ๆ ของระบบการเรียนการสอนของนักการศึกษาตางประเทศจํานวน 12 ทาน (ระบบการเรียนการสอน 7 ระบบ) ลงในตารางวิเคราะหองคประกอบของระบบการเรียนการ สอน (รายละเอี ย ดในภาคผนวก จ.) นํ า องค ป ระกอบต า ง ๆ ของแต ล ะระบบมาวิ เ คราะห แ ละ สังเคราะหเ พื่อกําหนดเป นองคประกอบของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบั ติทางเทคนิค บน เครือขายอินเทอรเน็ต และผูวิจัยไดประมวลขั้นตอนตาง ๆ ของการสอนทักษะปฏิบัติของนักการ ศึกษาทั้งในประเทศและตางประเทศจํานวน 17 ทาน (ขั้นตอนการสอนทักษะปฏิบัติ 15 รูปแบบ) ลงในตารางวิเคราะหขั้นตอนการสอนทักษะปฏิบัติ (รายละเอียดในภาคผนวก จ.) นําขั้นตอนตาง ๆ ของขั้นตอนการสอนทักษะปฏิบัติมาวิเคราะหและสังเคราะหเพื่อกําหนดเปนขั้นตอนการสอนทักษะ ปฏิบัติ จากนั้นทําการรางรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต แลวนํารูปแบบที่รางเสร็จไปใหผูเชี่ยวชาญทางดานเทคโนโลยีการศึกษาจํานวน 5 ทานและทางดาน ไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสจํานวน 5 ทาน รวม 10 ทาน ทําการประเมินรูปแบบ ผลการประเมิน รูปแบบมีคาเฉลี่ยรวมเทากับ 4.27 อยูในระดับเหมาะสมมาก หลังจากนั้นนํารูปแบบมาปรับปรุง แก ไขตามคํ าแนะนําของผูเ ชี่ยวชาญ แลว นํารู ปแบบไปใหผูเ ชี่ยวชาญประเมินอีกครั้ ง ผลการ ประเมินรูปแบบมีคาเฉลี่ยรวมเทากับ 4.41 อยูในระดับเหมาะสมมาก (รายละเอียดในภาคผนวก ช.) รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา มีองคประกอบและความสัมพันธกันดังภาพประกอบ 16
176
การควบคุม (Control) การตรวจสอบและควบคุมการเรียนของ ผูเรียน การตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน
ปจจัยนําเขา (Input) กําหนดเปาหมายในการเรียน การสอน การวิเคราะหผูเรียน การออกแบบเนื้อหาบทเรียน กําหนดกิจกรรมการเรียนการ สอน การเตรียมความพรอมดาน สภาพแวดลอมทางการเรียน
กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต (Process) กําหนดบทบาทผูสอน การสรางแรงจูงใจในการเรียน การดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิค ตามขั้นตอน โมเดลซีเอเอ (CAA Model) y ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) y ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) y ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) กิจกรรมเสริมทักษะ
ผลผลิต (Output) ประเมินผลการเรียนการสอน y ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน y ทักษะปฏิบัติ y ความคงทนของทักษะ ปฏิบัติ y ความคิดเห็นของ นักเรียน
ขอมูลปอนกลับ (Feedback) ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุง y ความคิดเห็นของผูเชี่ยวชาญ y ความคิดเห็นของผูเรียน y ผลการเรียนการสอน y ผลจากการปฏิบัติในขั้นตอนตางๆ
ภาพประกอบ 16 รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา
177
C
ขั้นความรูความเขาใจ ( ognitive Phase)
การเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคตามขั้นตอนการเรียนการสอน เพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ โมเดลซีเอเอ (CAA Model)
ใหขอมูลเบื้องตนเกี่ยวกับเรื่องที่จะฝกทักษะ
การเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ที่มีภาพเคลื่อนไหว สตรีมมิ่งวีดิโอ และการจําลองสถานการณ
บอกขั้นตอนที่ตองฝกทักษะ
การเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต
A
การประเมินผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน
ขั้นปฏิบัติ ( ssociative Phase) สาธิตทักษะหรือการกระทําใหผูเรียนดูทั้งหมด ตั้งแตตนจนจบ
การเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ที่มีสตรีมมิ่งวีดิโอ (Streaming Video) สอนแบบสาธิต
สาธิตทักษะยอยและใหผูเรียนปฏิบัติตามไปทีละสวน อยางชาๆ ในลักษณะเลียนแบบการกระทํา
การเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่มี สตรีมมิ่งวีดิโอสอนแบบสาธิตรวมกับการฝกปฏิบตั ิกับวัสดุและอุปกรณจริง
ใหผูเรียนปฏิบัติทักษะโดยไมมีการสาธิต หากติดขัด จุดใด ผูสอนควรใหคําชี้แนะและแกไขจนผูเรียนทําได
การฝกปฏิบัติกับวัสดุและอุปกรณจริงโดยมีผูสอนคอย ควบคุมและใหขอมูลปอนกลับ
A
ขั้นชํานาญ ( utonomous Phase) ใหผูเรียนฝกทักษะซ้ํา ๆ จนกลายเปนกลไกที่ สามารถกระทําไดเอง (Mechanism)
การฝกปฏิบัติกับวัสดุและอุปกรณจริงดวยการเรียนรู แบบโครงงาน (Project-based Learning)
เพิ่มพูนความเร็ว, ความถูกตอง และความคลองแคลว
การเรียนกับบทเรียนแบบจําลองสถานการณ (Simulation) และฝกปฏิบัติกับวัสดุและอุปกรณจริง การประเมินทักษะปฏิบัติระหวางเรียน
รวบรวมคะแนนและผลงานลงแฟมสะสมงาน (Portfolio)
ภาพประกอบ 17 ขั้นตอนการดําเนินการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ ตามขั้นตอน โมเดลซีเอเอ (CAA Model)
178 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต Web-based Technical Practice Instruction สวนผูสอน y บริหารผูเรียน y บริหารบทเรียน y ใหคําปรึกษา y ใหขอมูลปอนกลับ y ประเมินทักษะปฏิบัติ
สวนบทเรียน y เนื้อหาบทเรียน y การเรียนการสอนฝก ปฏิบัติตามขั้นตอน โมเดลซี เอเอ (CAA Model) y แบบฝกหัด y แบบทดสอบ y สตรีมมิ่งวีดิโอ (Streamming Video) y การทดลองเสมือนจริง y โปรแกรมจําลอง สถานการณ สวนสนับสนุนและการ ติดตอสื่อสาร y กระดานสนทนา (Web Board) y หองสนทนาสด(Chat Room) y แหลงขอมูล
สวนผูเรียน y บริหารการเรียน y ศึกษาเนื้อหาบทเรียน y ทําแบบฝกหัด y ทําแบบทดสอบ y ฝกปฏิบัติตามขั้นตอน โมเดลซีเอเอ (CAA Model) y ทําชิ้นงาน y ทําแฟมสะสมงาน (Portfolio) y ตรวจสอบผลการเรียน
ระบบเครือขาย อินเทอรเน็ต สวนผูดูแลระบบ y บริหารจัดการระบบรวมถึง ฐานขอมูลระบบทั้งหมด y ตรวจสอบระบบ
สวนฐานขอมูลการเรียน y ขอมูลผูเรียน y รายงานผลการเรียน y รายงานผลการฝกปฏิบัติ y บันทึกการใชงานบทเรียน
ภาพประกอบ 18 สวนประกอบของบทเรียนฝกปฏิบตั ทิ างเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต
179 จากภาพประกอบ 16 องคประกอบหลักของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ไดแก ปจจัยนําเขา กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต การควบคุม ผลผลิต และขอมูลปอนกลับ มีองคประกอบและ ความสัมพันธกันดังนี้ 1. ปจจัยนําเขา (Input) มีองคประกอบยอย 5 องคประกอบ คือ 1.1 กํ า หนดเป า หมายในการเรี ย นการสอน ในการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ มี จุดมุงหมาย 3 ดาน คือ ดานความรู (Cognitive) ดานเจตคติ (Affective) และดานทักษะปฏิบัติ (Psychomotor) การเขียนจุดประสงคสําหรับการสอนทักษะปฏิบัติ ควรเขียนเปนจุดประสงคเชิง พฤติกรรม ที่ผูเรียนสามารถปฏิบัติและผูสอนสามารถวัดหรือสังเกตได โดยมีลําดับขั้นตอนในการ เขียนจุดประสงคเชิงพฤติกรรมดังนี้ 1) กําหนดหัวเรื่องและทักษะที่จะสอน 2) หาลําดับขั้นตอนในการทํางาน 3) จําแนกขั้นตอนการทํางานออกเปนทักษะและความรู 4) รวบรวมทักษะและความรูใหมเขียนเปนจุดประสงคเชิงพฤติกรรม 1.2 การวิ เ คราะห ผู เ รี ย น ในการวิ เ คราะห ผู เ รี ย นนั้ น จะช ว ยในการกํ า หนด จุดประสงคการสอน ชวยในการกําหนดเนื้อหา ชวยในการแบงกลุมผูเรียน และชวยใหผูสอนรูวา ในระหวางการเรียนการสอนสมควรจะไดชวยเหลือกลุมใดหรือคนใดเปนพิเศษ เพื่อจะทําใหเรียนรู ไดทันผูอื่น ดังนั้นผูสอนควรจะตองทราบพื้นฐานผูเรียนในดานความสามารถทางสติปญญา และ ความสามารถทางทักษะปฏิบัติ 1.3 การออกแบบเนื้อหาบทเรียน ในการออกแบบเนื้อหาบทเรียนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตนั้น ผูสอนจะตองดําเนินการออกแบบเนื้อหาบทเรียนในสวนทฤษฎี ใหเนื้อหามีการผสมผสานมัลติมีเดีย มีภาพเคลื่อนไหวและการจําลองสถานการณ (Simulation) รวมทั้งการใชไฮเปอรมีเดีย (Hypermedia), ไฮเปอรลิงค (Hyperlink) และไฮเปอรเท็กซ (Hypertext) ในการนําเสนอเนื้อหา และเนื้อหาบทเรียนในสวนปฏิบัติ จะตองดําเนินการจัดทํา เนื้อหาตามขั้นตอนดังตอไปนี้ 1) จัดเตรียมงานที่ใหผูเรียนฝกปฏิบัติ 2) วิเคราะหทักษะที่จะฝกเปนทักษะยอย ๆ ตามลําดับกอน–หลัง 3) นําทักษะยอย ๆ มาจัดทําสตรีมมิ่งวีดิโอ (Streaming Video) เนื้อหาปฏิบัติในขั้นตอนการสาธิตการปฏิบัติจะตองแสดงทักษะการปฏิบัติงาน ดว ยวิธีการที่ปลอดภัย โดยเนนความปลอดภัยตอผู ปฏิบัติ ตอเครื่องมือและอุปกรณ และตอ ชิ้นงาน 1.4 กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน ในการเรียนการสอนดวยบทเรียนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สามารถกําหนดกิจกรรมการเรียนการสอนออกเปน 2 สวน คือ
180 1) กิจกรรมบนเครือขายอินเทอรเน็ต ไดแก การปฏิสัมพันธบนเครือขาย อินเทอรเน็ต ดวยการใชเครื่องมือบนเครือขายอินเทอรเน็ต ไดแก กระดานสนทนา (Web Board), หองสนทนาสด (Chat Room), อีเมล (e-mail) เปนตน และการสงงานและแบบฝกหัดบนเครือขาย อินเทอรเน็ต 2) กํ า หนดกิ จ กรรมในการเรี ย นกั บ บทเรี ย นฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บน เครือขายอินเทอรเน็ต ประกอบดวย 3 ขั้นตอน คือ ขั้นนําเขาสูบทเรียน ขั้นดําเนินการสอน และ ขั้นประเมินผล 1.5 การเตรียมความพรอมดานสภาพแวดลอมทางการเรียน ในการจัด สภาพแวดลอมทางการเรียนโดยใชบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ควรมี การเตรียมความพรอมเกี่ยวกับ ฮารดแวร (Hardware) และซอฟตแวร (Software) บุคลากรดาน คอมพิวเตอร (Peopleware) การจัดเวลาในการเรียน (Timing) หองเรียนสําหรับฝกปฏิบัติ และ เครื่องมือและอุปกรณที่ใชในการฝกปฏิบัติ 2. กระบวนการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต (Process) มีองคประกอบยอย 4 องคประกอบ คือ 2.1 กําหนดบทบาทผูสอน ในการเรียนการสอนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตนั้น ผูสอนมีบทบาทเปนผูควบคุมการเรียนการสอน ใหดําเนินไป ตามขั้ นตอนการเรี ยนการสอนเพื่ อพัฒนาทักษะปฏิ บัติ คอยใหคําปรึกษา แนะนํ า ช วยเหลือ ตรวจสอบทักษะปฏิบัติของผูเรียนเพื่อปรับแกทักษะปฏิบัติของผูเรียนใหถูกตอง นอกจากนี้ผูสอน ยังมีบทบาทบนเครือขายอินเทอรเน็ต เชน การใหขอมูลปอนกลับ (Feedback) แกผูเรียน, การตั้ง คําถามหรือตอบคําถามในกระดานสนทนา, การสนทนาสดกับผูเรียน, การตรวจแบบฝกหัด เปนตน 2.2 การสรางแรงจูงใจในการเรียน สามารถทําไดโดยการใหผูเรียนไดรูถึง เป า หมายของงานที่ จ ะฝ ก ปฏิ บั ติ การออกแบบบทเรี ย นฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ตที่มีการนําเสนอเนื้อหาที่เปนภาพเคลื่อนไหวและสตรีมมิ่งวีดิโอ การเปดโอกาสให ผูเรียนไดฝกปฏิบัติกับบทเรียนที่เปนลักษณะของการจําลองสถานการณ เปนตน 2.3 การดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค โดยใหผูเรียนเรียนกับ บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตรวมกับการฝกปฏิบัติกับวัสดุและอุปกรณจริง ตามขั้นตอนการเรี ยนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติที่พัฒนาขึ้น เรียกวา โมเดลซีเอเอ (CAA Model) ซึ่งประกอบดวย 3 ขั้นตอน คือ 2.3.1 ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) ขั้นความรู ค วามเข า ใจนี้ เปนขั้นตอนที่จะบอกถึงทักษะและความรูทางทฤษฎีที่เกี่ยวของ ซึ่งผูสอนควรจะใหขอมูลแกผูเรียน ในดานตาง ๆ ดังนี้ 1) ใหขอมูลเบื้องตนเกี่ยวกับเรื่องที่จะฝกทักษะ 2) บอกขั้นตอนที่ตองฝกทักษะ
181 2.3.2 ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) ขั้นปฏิบัตินี้เปนการกระทําการ เพื่อใหไดพฤติกรรมในรูปแบบที่ถูกตอง ทักษะจะเกิดขึ้นไดเมื่อลงมือปฏิบัติ ขอผิดพลาดหรือ พฤติกรรมที่ไมถูกตองควรไดรับการแกไข ขั้นปฏิบัติผูสอนควรจัดใหผูเรียนในดานตาง ๆ ดังนี้ 1) สาธิตทักษะหรือการกระทําใหผูเรียนดูทั้งหมดตั้งแตตนจนจบ 2) สาธิตทักษะยอย และใหผูเรียนปฏิบัติตามไปทีละสวนอยางชา ๆ ใน ลักษณะเลียนแบบการกระทํา 3) ใหผูเรียนปฏิบัติทักษะโดยไมมีการสาธิต หากติดขัดจุดใด ผูสอน ควรใหคําชี้แนะและแกไขจนผูเรียนทําได 2.3.3 ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) ขั้นชํานาญนี้เปนขั้นที่ปฏิบัติ ทักษะนั้นรวดเร็วและถูกตอง ตลอดจนโอกาสจะกระทําผิดจะไมเกิดขึ้น ทักษะที่เกิดขึ้นเปนการ เพิ่มพูนความชํานาญเปนอัตโนมัติมากขึ้น 1) ใหผูเรียนฝกทักษะซ้ํา ๆ จนกลายเปนกลไกที่สามารถกระทําไดเอง (Mechanism) 2) เพิ่มพูนความเร็ว, ความถูกตอง และความคลองแคลว 2.4 กิจกรรมเสริมทักษะ ในการเรียนการสอนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ต สามารถกําหนดกิจกรรมเสริมทักษะไดโดยการใหผูเรียนฝกปฏิบัติกับ บทเรี ย นบนเครือข ายอินเทอรเ น็ ต ที่ จําลองสถานการณ การฝ กทัก ษะปฏิ บัติตาง ๆ และการใช โปรแกรมการจําลองสถานการณ (Simulation) เกี่ยวกับเรื่องที่จะทําการฝกปฏิบัติ เปนตน 3. การควบคุม (Control) มีองคประกอบยอย 2 องคประกอบ คือ 3.1 การตรวจสอบและควบคุมการเรียนของผูเรียน ผูสอนควรใชระบบบริหาร การเรียนรู (Learning Management System: LMS) บนเครือขายอินเทอรเน็ต เปนเครื่องมือในการ ตรวจสอบและควบคุมการเรียนของผูเรียน ไดแก การตรวจสอบขอมูลของผูเรียนและการใหขอมูล ปอนกลับ การควบคุมการฝกปฏิบัติของผูเรียน และการกําหนดชวงเวลาการทดสอบ 3.2 การตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน เปนการตรวจสอบทักษะปฏิบัติ ของผูเรียนในขณะที่กําลังเรียน (Formative Evaluation) เพื่อที่จะไดรูวาผูเรียนเกิดทักษะปฏิบัติ ตามที่ตองการเพียงใด โดยทําการตรวจสอบความรูความเขาใจเนื้อหาบทเรียน และการตรวจสอบ ทักษะปฏิบัติระหวางเรียนทางดานกระบวนการ (Process) และทางดานผลงาน (Product) โดย ผูสอนควรใหนักเรียนทําแฟมสะสมงาน (Portfolio) ของแตละคน เพื่อใชในการตรวจสอบและ ประเมินงานในทุกขั้นตอนของการฝกปฏิบัติ และผูเรียนเองก็สามารถใชในการประเมินผลการ พัฒนาทักษะปฏิบัติของตนเองได 4. ผลผลิต (Output) มีองคประกอบยอย 1 องคประกอบ คือ การประเมินผลการ เรียนการสอน โดยทําการประเมินผลการเรียนการสอนของผูเรียน ไดแก 4.1 การประเมินผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผูเรียน
182 4.2 การประเมินทักษะปฏิบัติ โดยแบบวัดทักษะปฏิบัติจะทําการประเมินผล 2 ดาน คือ ดานกระบวนการ (Process) และดานผลงาน (Product) 4.3 การประเมินความคงทนของทักษะปฏิบัติ 4.4 การประเมินความคิดเห็นของผูเรียน 5. ขอมูลปอนกลับ (Feedback) มีองคประกอบยอย 1 องคประกอบ คือ ข อ มู ล ปอนกลับเพื่อปรับปรุง เปนการนําขอมูลจากความคิดเห็นของผูเชี่ยวชาญ ความคิดเห็นของผูเรียน ผลการเรี ยนการสอน และผลจากการปฏิบัติใ นขั้ นตอนต างๆ มาวิ เคราะหหาขอบกพรอง เพื่อ ปรับปรุงแกไขรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตใหสมบูรณ ยิ่งขึ้น 1.2 การสรางบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชา งานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน ในการสรางบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ผูวิจัยทําการ วิเคราะหโครงสรางหลักสูตร คําอธิบายรายวิชา แลวกําหนดเนื้อหาที่จะสรางบทเรียนเปนสวนของ ภาคปฏิบัติของรายวิชาและกําหนดจุดประสงคเชิงพฤติกรรมของเนื้อหาแตละเรื่อง ทําการสราง แผนภู มิค วามสั มพัน ธ ข องหัว เรื่ อ งและแผนภู มิโ ครงสรา งขา ยเนื้อ หา ในส ว นที่เ กี่ ยวกับ เนื้อ หา ทั้งหมดนําไปใหผูเชี่ยวชาญทางดานเนื้อหาจํานวน 5 ทาน ตรวจสอบความถูกตองของเนื้อหา แบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐาน แบบทดสอบกอนเรียนและหลังเรียน แบบวัดทักษะปฏิบัติระหวาง เรียนและแบบวัดทักษะปฏิบัติ (รายละเอียดในภาคผนวก ช.) แลวทําการสรางบทเรียนบทเรียนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตตามรูปแบบที่ไดพัฒนาขึ้น และจัดทําคูมือการใชงาน บทเรียนฝกปฏิบั ติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต แลวใหผูเชี่ยวชาญทางดานไฟฟาและ อิเล็กทรอนิกส จํานวน 5 ทาน ทําการประเมินทางดานเนื้อหา ผลการประเมินบทเรียนมีระดับ ความคิดเห็นเทากับ 4.49 อยูในระดับเหมาะสมมาก (รายละเอียดในภาคผนวก ช.) และผูเชี่ยวชาญ ทางดานเทคโนโลยีการศึกษา จํานวน 5 ทาน ทําการประเมินทางดานเทคนิคการผลิตสื่อ ผลการ ประเมิ น บทเรี ย นมี ร ะดั บ ความคิ ด เห็ น เท า กั บ 4.39 อยู ใ นระดั บ เหมาะสมมาก (รายละเอี ย ดใน ภาคผนวก ช.) จากนั้นนําบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตและคูมือการฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่สรางขึ้นนี้ไปทดลองหาประสิทธิภาพกับกลุมตัวอยาง ตอไป ขั้นที่ 2 การทดลองเพื่อศึกษาประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา นํารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ที่ไดสราง ขึ้นไปทดสอบหาประสิทธิภาพใหไดตามเกณฑ 85/85 โดยทดลองกับกลุมตัวอยาง ซึ่งแบงเปน 3 ครั้ง คือ ครั้งที่ 1 ทําการทดลองกับนักเรียนจํานวน 3 คน เพื่อตรวจสอบคุณภาพเบื้องตน ดาน
183 ความเขาใจของเนื้อหาบทเรียน การสื่อความหมาย วิธีการนําเสนอ และขั้นตอนการสอนทักษะ ปฏิบัติ โดยการสังเกต สัมภาษณ แลวนําขอมูลที่ไดมาปรับปรุงแกไข ครั้งที่ 2 ทําการทดลองกับ นักเรียนจํานวน 9 คน ซึ่งทดลองเหมือนภาคสนามทุกอยาง เพื่อหาแนวโนมของประสิทธิภาพของ บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตและตรวจสอบหาขอบกพรองในดานตาง ๆ จากนั้นนํามาปรับปรุงแกไข ในขั้นนี้ไดประสิทธิภาพ(E1/E2) เทากับ 84.14/83.59 (รายละเอียดใน ภาคผนวก ช.) ครั้งที่ 3 ทําการทดลองกับนักเรียนจํานวน 20 คน เพื่อหาประสิทธิภาพของรูปแบบ การเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ที่ สรางขึ้น โดยในการทดลองเพื่อหาประสิทธิภาพรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ตนั้นจะทําการวัดผลบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชา งานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน ซึ่งประกอบดวยเนื้อหาเรื่อง การบัดกรี การทําแผนวงจรพิมพ การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส และโปรแกรมเซอรกิตเมกเกอร โดยใชแบบทดสอบและแบบวัด ทักษะปฏิบัติที่ผูวิจัยสรางขึ้น หลังจากที่นักเรียนศึกษาเนื้อหาบทเรียนภาคทฤษฎีในแตละหนวย ยอ ยจบแล ว ให นัก เรี ย นทํ า แบบทดสอบหลั งเรี ย นในแตล ะหน ว ยย อย และในระหว า งการเรี ย น ภาคปฏิบัตินักเรียนฝกปฏิบัติตามขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติผูสอนจะตรวจ ผลงานของนั ก เรี ย นในแต ล ะขั้ น ตอนโดยใช แ บบวั ด ทั ก ษะปฏิ บั ติ นํ า คะแนนมารวมกั น เพื่ อ หา และเมื่อนักเรียนศึกษาเนื้อหาบทเรียนจบทุกหนวยแลว ใหนักเรียนทํา ประสิทธิภาพ (E1) แบบทดสอบหลังเรียนและทําการทดสอบภาคปฏิบัติโดยใหนักเรียนทําชิ้นงานแลวประเมินผลโดยใช แบบวัดทักษะปฏิบัติ นําคะแนนมารวมกันเพื่อหาประสิทธิภาพ (E2) ในขั้นนี้ไดประสิทธิภาพ(E1/E2) เทากับ 88.44/85.88 (รายละเอียดในภาคผนวก ช.) ขั้นที่ 3 การทดลองเพื่อศึกษาประสิทธิผลของรูปแบบการเรียนการสอนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตทดลอง เมื่อไดรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่มี คุณภาพและมีประสิทธิภาพแลว นํารูปแบบนี้ไปทดลองสอนกับกลุมตัวอยางจํานวน 20 คน เพื่อ ศึกษาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ศึกษาทักษะปฏิบัติ ศึกษาความคงทนของทักษะปฏิบัติ และศึกษา ความคิดเห็นของนักเรียนที่มีตอการเรียนตามรูปแบบ โดยใหนักเรียนทําแบบทดสอบกอนเรียน ดําเนินการทดลองตามรูปแบบ ทําแบบทดสอบหลังเรียนและสอบถามความคิดเห็นเพื่อเปรียบเทียบ ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนกอนเรียนและหลังเรียน และศึกษาความคิดเห็นของนักเรียน แลวทําการ สอบภาคปฏิบัติเพื่อศึกษาทักษะปฏิบัติ และหลังจากนั้น 2 สัปดาหสอบภาคปฏิบัติอีกครั้งเพื่อศึกษา ความคงทนของทักษะปฏิบัติ ผลการทดลองพบวาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนที่จาก บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน กอนเรียนและหลังเรียน มีความแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ (รายละเอียดในภาคผนวก ช.) โดยหลังเรียนมีคาเฉลี่ยของผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงขึ้น และคะแนนทักษะปฏิบัติของนักเรียนมี
184 คาเฉลี่ยเทากับ 88.48 ซึ่งเทียบกับเกณฑประเมินแลว ทักษะปฏิบัติอยูในระดับดี (รายละเอียดใน ภาคผนวก ช.) รวมทั้งทักษะปฏิบัติของนักเรียนที่เรียนจากบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต หลังเรียนและหลังเรียน 2 สัปดาห มีความความคงทนของทักษะปฏิบัติ เทากับรอยละ 99.43 (รายละเอียดในภาคผนวก ช.) และจากการสอบถามความคิดเห็นของนักเรียน ที่มีตอรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและ อิเล็กทรอนิกสเบื้องตน พบวา นักเรียนมีความคิดเห็นในระดับเหมาะสมมาก โดยมีคาเฉลี่ยรวม เทากับ 4.45 (รายละเอียดในภาคผนวก ช.)
การวิเคราะหขอมูล การวิจัยในครั้งนี้ไดวิเคราะหขอมูล ดังนี้ 1. การประเมินความเหมาะสมของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต โดยวิเคราะหหาคาเฉลี่ย ( X ) และคาเบี่ยงเบนมาตรฐาน ( SD ) 2. การประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียน อาชีวศึกษา โดยวิเคราะหหาคาเฉลี่ย ( X ) และคาเบี่ยงเบนมาตรฐาน ( SD ) 3. การประเมิน ประสิท ธิภ าพของรูป แบบการเรี ย นการสอนฝก ปฏิ บั ติท างเทคนิค บน เครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ที่สรางขึ้นโดยใชสูตร E1 / E2 4. การประเมินผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนที่เรียนจากบทเรียนฝกปฏิบัติทาง เทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต วิ ช างานไฟฟ า และอิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส เ บื้ อ งต น ด ว ยสู ต ร t-test dependent 5. การประเมินทักษะปฏิบัติของนักเรียนที่เรียนจากบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตนดวยสูตรหาคาเฉลี่ย ( X ) 6. การประเมินความคงทนของทักษะปฏิบัติของนักเรียนที่เรียนจากบทเรียนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต วิ ช างานไฟฟ า และอิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส เ บื้ อ งต น โดยการ เปรียบเทียบทักษะปฏิบัติหลังเรียนกับทักษะปฏิบัติหลังเรียนไปแลว 2 สัปดาห ดวยสูตรรอยละ 7. การประเมินระดับความคิดเห็นของนักเรียนที่มีตอการเรียนตามรูปแบบการเรียนการ สอนฝกปฏิ บัติท างเทคนิ คบนเครื อขายอิ นเทอรเน็ต สํ าหรับ นั ก เรียนอาชีว ศึ ก ษา ด ว ยสูตรหา คาเฉลี่ย ( X ) และคาเบี่ยงเบนมาตรฐาน ( SD )
สรุปผลการวิจัย ผลจากการวิจัย สรุปไดดังนี้ 1. การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา
185 1.1 รู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต ที่ พัฒนาขึ้น ประกอบดวย 5 องคประกอบหลัก ไดแก 1. ปจจัยนําเขา (Input) 2. กระบวนการเรียน การสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต (Process) 3. การควบคุม (Control) 4. ผลผลิต (Output) 5. ขอมูลปอนกลับ (Feedback) โดยมี 13 องคประกอบยอย คือ 1) กําหนด เปาหมายในการเรียนการสอน 2) การวิเคราะหผูเรียน 3) การออกแบบเนื้อหาบทเรียน 4) กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน 5) การเตรียมความพรอมดานสภาพแวดลอมทางการเรียน 6) กําหนดบทบาทผูสอน 7) การสรางแรงจูงใจในการเรียน 8) การดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิค การดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค ตามขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อ พัฒนาทักษะปฏิบัติ โมเดลซีเอเอ (CAA Model)ประกอบดวย 3 ขั้นตอน คือ 8.1) ขั้นความรูความ เขาใจ (Cognitive Phase) 8.2) ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) 8.3) ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) 9) กิจกรรมเสริมทักษะ 10) การตรวจสอบและควบคุมการเรียนของผูเรียน 11) การ ตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน 12) ประเมินผลการเรียนการสอน และ 13) ขอมูลปอนกลับ เพื่อปรับปรุง ผลการประเมินของผูเชี่ยวชาญอยูในระดับเหมาะสมมาก 1.2 บทเรี ย นฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต วิ ช างานไฟฟ า และ อิเล็กทรอนิกสเบื้องตน ที่สรางตามรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต ผลการประเมินของผูเชี่ยวชาญดานเนื้อหาและดานเทคนิคการผลิตสื่ออยูในเกณฑ เหมาะสมระดับมาก 2. ประสิ ท ธิ ภ าพของรู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ตเทากับ 88.44/85.88 ซึ่งเปนไปตามเกณฑ 3. ประสิ ท ธิ ผ ลของรู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ต มีดังนี้ 3.1 ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังการเรียนจากรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สูงกวากอนการเรียนอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .01 3.2 ทั กษะปฏิ บั ติ ข องนัก เรี ย นที่ เ รีย นจากรู ป แบบการเรีย นการสอนฝ ก ปฏิบัติ ท าง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต มีคะแนนเฉลี่ยของทักษะปฏิบัติเทากับ 88.48 อยูในระดับดี 3.3 ความคงทนของทักษะปฏิบัติของนักเรียนที่เรียนจากรูปแบบการเรียนการสอนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต หลังการเรียนผานไปแลว 2 สัปดาห เทากับรอยละ 99.43 3.4 ความคิดเห็นของนักเรียนที่มีตอการเรียนตามรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต มีคาความคิดเห็นเฉลี่ยรวมเทากับ 4.45 อยูในระดับเหมาะสม มาก
186
อภิปรายผลการวิจัย จากการศึกษาวิจัยการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต ผูวิจัยไดดําเนินการตามขั้นตอนและกระบวนการพัฒนาดวยการศึกษาขอมูลพื้นฐาน จากเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของ นําขอมูลที่ไดมาวิเคราะหและสังเคราะหพรอมทั้งประเมินผล จากผูเชี่ยวชาญดานเทคโนโลยีการศึกษาและดานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส ทําใหไดรูปแบบการ เรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ที่มีการนําเสนอความรูควบคูไปกับ การพัฒนาทักษะปฏิบัติ โดยมีวัตถุประสงคเพื่อแกขอบกพรองในกระบวนการเรียนการสอนบน เครือขายอินเทอรเน็ตที่มีการฝกทักษะปฏิบัติทางเทคนิครวมอยูดวย เพื่อทําใหผูเรียนเกิดการรูได อยางเปนระบบและเหมาะสมกับความรูความสามารถของผูเรียน และเปนไปตามจุดมุงหมายที่ กําหนดไว นอกจากนี้ทําใหผูสอนมีทักษะและและวิธีการสอนที่หลากหลายเหมาะสมกับการเรียน การสอนในปจจุบัน ซึ่งจากการวิจัยดังกลาวสามารถแบงหัวขอการอภิปรายผลการวิจัยไดดังนี้ 1. การพั ฒ นารู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่พัฒนาขึ้น ผูวิจัยใชแนวคิดของวิธีการเชิงระบบ (Systems Approach) ซึ่งประกอบดวย 5 องคประกอบหลัก ไดแก 1. ปจจัยนําเขา (Input) 2. กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต (Process) 3. การควบคุม (Control) 4. ผลผลิต (Output) 5. ขอมูลปอนกลับ (Feedback) เปนพื้นฐานในการออกแบบการเรียนการสอน ใชขั้นตอนในการพัฒนารูปแบบการ เรียนการสอนของคิปเลอร (Kibler. 1974: 44–53), เกอรลาชและอีลี (Gerlach; & Ely. 1971), เนิรค และเยนตรี (Knirk; & Gentry. 1971), ดิคและคาเรย (Dick; & Carey. 1985), เคมพ (Kemp. 1985: 1-10), ซีลสและกลาสโกว (Seels; & Glasgow. 1990) และ คลอสเมียรและริปเปล (Klausmeier; & Ripple. 1971: 11) มาเปนแนวทางในการกําหนดขั้นตอนในการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต โดยกระบวนการวิเคราะหและสังเคราะหองคประกอบ ของรูปแบบการเรียนการสอน ซึ่งประกอบไปดวยองคประกอบยอย 13 องคประกอบ คือ 1) กําหนด เปาหมายในการเรียนการสอน 2) การวิเคราะหผูเรียน 3) การออกแบบเนื้อหาบทเรียน 4) กําหนด กิจกรรมการเรียนการสอน 5) การเตรียมความพรอมดานสภาพแวดลอมทางการเรียน 6) กําหนด บทบาทผูสอน 7) การสรางแรงจูงใจในการเรียน 8) การดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิค 9) กิจกรรมเสริมทักษะ 10) การตรวจสอบและควบคุมการเรียนของผูเรียน 11) การ ตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน 12) ประเมินผลการเรียนการสอน และ 13) ขอมูลปอนกลับ เพื่อปรับปรุง รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตมีความ สอดคลองกับเสกสรร สายสีสด (2545) ซึ่งทําการวิจัย การพัฒนารูปแบบระบบการเรียนการสอน โดยใชอินเทอรเน็ต สําหรับสถาบันราชภัฏ ไดขั้นตอนรูปแบบระบบ จํานวน 11 ขั้นตอน และ
187 สอดคลองกับนฤมล ศิระวงษ (2548) ซึ่งทําการวิจัย การพัฒนารูปแบบบทเรียนออนไลนวิชาการ เขียนหนังสือเพื่อการพิมพในระดับอุดมศึกษา ไดขั้นตอนรูปแบบ จํานวน 12 ขั้นตอน แตสิ่งที่ รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตแตกตางไปจากรูปแบบการ เรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ตอื่น ๆ ก็คือรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ตเปนรูปแบบการเรียนการสอนที่เหมาะสมกับการเรียนการสอนที่เปนการฝก ปฏิบัติเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ เพราะรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตใชกระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคตามขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อ พัฒนาทักษะปฏิบัติ ที่ผูวิจัยไดวิเคราะหและสังเคราะหจากรูปแบบการเรียนการสอนทักษะปฏิบัติ ของนักการศึกษาทั้งในประเทศและตางประเทศจํานวน 15 รูปแบบ ไดขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อ พัฒนาทักษะปฏิบัติที่พัฒนาขึ้น เรียกวา โมเดลซีเอเอ (CAA Model) ประกอบดวย 3 ขั้นตอน คือ 1) ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) 2) ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) และ 3) ขั้น ชํานาญ (Autonomous Phase) เปนไปตามแนวคิดของฟททส (Fitts. 1964) ที่กลาววาการพัฒนา ทักษะการกระทําที่ชํานาญจะเกิดขึ้นภายใตขั้นตอนการพัฒนาทักษะไว 3 ขั้นตอน คือ 1) ขั้นความรู ความเขาใจ 2) ขั้นปฏิบัติ และ 3) ขั้นชํานาญ และสอดคลองกับมาลินี จุฑะรพ (2537: 133) ที่ กลาววาการสอนเพื่อใหเกิดทักษะควรดําเนินการใหครบ 3 ขั้นตอน คือ 1) ขั้นใหความรู 2) ขั้นใหลง มือปฏิบัติ และ 3) ขั้นใหทดสอบความถูกตองรวดเร็ว จากการประเมินของผูเชี่ยวชาญทางดาน เทคโนโลยีการศึกษาและทางดานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสพบวารูปแบบมีความเหมาะสมในระดับ เหมาะสมมาก 2. การศึกษาประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา การพัฒนาบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตตามรูปแบบการเรียน การสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต แลวนําไปทดสอบหาประสิทธิภาพของ บทเรียน พบวาบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่สรางขึ้นมีประสิทธิภาพ เทากับ 88.44/85.88 ซึ่งเปนไปตามเกณฑที่กําหนด 85/85 สอดคลองกับผลการวิจัยของสุปรียา ศิริพัฒนกุลขจร (2548) ที่ไดสรางชุดบทเรียนรูปแบบหองเรียนเสมือนจริงแบบจําลองสถานการณ รวมกับการฝกปฏิบัติ มีประสิทธิภาพตามเกณฑ 90/90 ในการพัฒนาบทเรียนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่ไดประสิทธิภาพตามเกณฑที่กําหนดไวเปนผลมาจากผูวิจัยไดทํา การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตอยางมีระบบ โดยในการสอนเนื้อหาภาคทฤษฎีไดใชภาพเคลื่อนไหว สตรีมมิ่งวีดิโอ (Streaming Video) บทเรียน แบบจําลองสถานการณ (Simulation) และการทดลองเสมือนจริง (Virtual Laboratory) มาชวยทําให ผูเรียนเกิดความเขาใจในเนื้อหาบทเรียนไดดียิ่งขึ้น สามารถทําใหผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของ ผูเรียนสูงขึ้น และในสวนของเนื้อหาภาคปฏิบัติไดใชบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย
188 อิ น เทอร เ น็ ต ร ว มกั บ การฝ ก ปฏิ บั ติ กั บ วั ส ดุ แ ละอุ ป กรณ จ ริ ง ดํ า เนิ น การเรี ย นการสอนตาม กระบวนการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติโมเดลซีเอเอ (CAA Model) จึงทําใหผูเรียนเกิด การพัฒนาทักษะปฏิบัติจนถึงระดับทําไดเอง (Mechanism) 3. การศึกษาประสิทธิผลของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 3.1 ศึกษาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนอาชีวศึกษาที่เรียนจากรูปแบบ การเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต จากการศึกษาวิจัยรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต ผูวิจัยไดทําการเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนที่เรียนจากบทเรียน ฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่สรางตามรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ผลการวิจัยพบวาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนที่เรียนจาก บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน กอนเรียนและหลังเรียน มีความแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .01 โดยหลังเรียนมี คาเฉลี่ยของผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงขึ้น สอดคลองกับนฤมล ศิระวงษ (2548) ที่ทําการศึกษา เปรียบเทียบผลสั มฤทธิ์ทางการเรียนกอนเรียนและหลังเรียนของนักศึกษาที่เ รียนจากบทเรียน ออนไลน พบวามีผลการเรียนหลังเรียนสูงกวากอนเรียนอยางมีนัยสําคัญ แสดงใหเห็นวารูปแบบ การเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่ผูวิจัยพัฒนาขึ้นสงผลตอผูเรียนทํา ใหมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงขึ้น อันเปนผลสืบเนื่องมาจากบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ตไดออกแบบมาสําหรับใหผูเรียนไดเรียนตามความแตกตางระหวางบุคคล เปด โอกาสใหผูเรียนเปนผูดําเนินกิจกรรมการเรียนดวยตนเองไดอยางเปนอิสระ ผูเรียนสามารถเรียนได ตามความสามารถ สามารถทบทวนการเรี ย นได ต ลอดเวลา และผูเ รีย นสามารถเลื อกเนื้ อ หา กอนหลังไดตามความตองการ (รุจโรจน แกวอุไร. 2543: 142) รวมทั้งเปนการเรียนการสอนที่ อาศัยโปรแกรมไฮเปอรมีเดียและการใชประโยชนจากคุณลักษณะและทรัพยากรของอินเทอรเน็ต สรางใหเกิดการเรียนรูอยางมีความหมาย โดยสงเสริมและสนับสนุนการเรียนรูในทุกทาง (Khan. 1997) ทําใหผูเรียนไดรับประสบการณหลากหลายรูปแบบไมวาจะเปนการอานจากเนื้อหาที่เปน ขอความปกติ ผูเรียนยังสามารถรับชมภาพและเสียงจากวีดิทัศนและสไลดโชวที่เขารหัสในระบบ สายธาร (Streaming) ซึ่งจะทยอยสงขอมูลภาพและเสียงมาเปนสวน ๆ ทําใหผูเรียนสามารถรับชม ไดเลยไมตองรอเปนเวลานาน เพราะภาพไมวาจะเปนภาพนิ่ง ภาพเคลื่อนไหว ภาพจากวีดิทัศน และภาพจากสไลดโชวชวยกระตุนความสนใจและทําใหนักเรียนเขาใจไดดี (Cruickshang; Deborah; & Metcalt. 1995: 253) ผูเรียนสามารถควบคุมการอานเนื้อหาที่เปนขอความดวยตนเอง ควบคุม การเคลื่อนไหวของสไลดโชว และสามารถควบคุมการเคลื่อนไหวของภาพวีดิทัศนไดทันทีที่ตองการ ดูภาพยอนกลับ ซึ่งสภาวะเชนนี้จะชวยเพิ่มการเรียนรูทําใหนักเรียนเกิดความเขาใจมากยิ่งขึ้น
189 (Duhrkopt. 1990: 295-296) นอกจากนี้เนื้อหาบทเรียนที่เปนทดลองเสมือนจริง เมื่อผูเรียนทําการ ทดลอง ผูเรียนสามารถควบคุมการทดลองได และสามารถเปลี่ยนตัวแปรตาง ๆ ได ทําใหผูเรียนเกิด ความเขาใจในเนื้อหาบทเรียนมากยิ่งขึ้น 3.2 การศึก ษาทั ก ษะปฏิ บัติ ข องนั กเรี ย นอาชี ว ศึ กษาที่ เ รี ย นจากรู ป แบบการ เรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต จากการศึกษาทักษะปฏิบัติของนักเรียนที่เรียนจากรูปแบบการเรียนการสอนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต โดยใหนักเรียนฝกปฏิบัติกับวัสดุและอุปกรณจริงตาม ขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ โมเดลซีเอเอ (CAA Model) ที่พัฒนาขึ้น ซึ่ง ประกอบดวย 3 ขั้นตอน คือ 1) ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) 2) ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) และ 3) ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) และเมื่อเสร็จสิ้นการเรียนในทุก บทเรี ย นให นั ก เรี ย นสอบภาคปฏิ บั ติ เรื่ อ ง การประกอบวงจรอิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส แหล ง จ า ยไฟฟ า กระแสตรงชนิดคงที่ 12 โวลต แลวใหผูประเมิน 2 ทาน ประเมินทักษะปฏิบัติโดยใชแบบวัดทักษะ ปฏิบัติ ผลการวิจัยพบวาคะแนนทักษะปฏิบัติของนักเรียนที่เรียนจากบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน มีคาเฉลี่ยเทากับ 88.48 ซึ่ง เทียบกับเกณฑประเมินแลว ทักษะปฏิบัติอยูในระดับดี ซึ่งสอดคลองกับทิพรัตน สิทธิวงศ (2549: 194) ที่เปรียบเทียบคะแนนผลสัมฤทธิ์ดานความรูและทักษะปฏิบัติในการฝกอบรมเชิงปฏิบัติการ ผานเครือขายอินเทอรเน็ต พบวาผูเขารับการฝกอบรมเชิงปฏิบัติการผานเครือขายอินเทอรเน็ตมี ผลสัมฤทธิ์ในดานความรูและทักษะปฏิบัติสูงกวาผูเขารับการฝกอบรมที่ฝกอบรมกับผูสอนแบบ บรรยายประกอบการสาธิต แสดงใหเห็ นวารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต ที่มีกระบวนการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ โมเดลซีเอเอ สงผลทํา ให ผูเ รี ย นการพั ฒ นาของทั ก ษะปฏิบั ติ สู ง ขึ้ น จนถึ ง ระดั บ ทํ า ไดเ อง (Mechanism) อั น เป น ผลสื บ เนื่องมาจากบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตมีการใชขั้นตอนการเรียนการ สอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ โมเดลซีเอเอ มีขั้นตอนที่สามารถสรางทักษะปฏิบัติ ไดดังนี้ 1) ขั้นความรูความเขาใจ เปนขั้นที่ประกอบดวยขั้นตอนยอย คือ 1.1) ใหขอมูล เบื้องตนเกี่ยวกับเรื่องที่จะฝกทักษะ และ 1.2) บอกขั้นตอนที่ตองฝกทักษะ ในขั้นนี้จะบอกถึงทักษะ และความรู ท างทฤษฎี ที่ เ กี่ ย วข อ งกั บ การฝ ก ปฏิ บั ติ ซึ่ ง การเชื่ อ มโยงความรู ท างทฤษฎี อ ย า ง เหมาะสมกับงานปฏิบัติเปนวิธีการชวยใหผูเรียนเกิดความเขาใจการทํางานและประสบความสําเร็จ ในการฝกปฏิบัติ (นวลจิตต เชาวกีรติพงศ.2534: 291) 2) ขั้นปฏิบัติ เปนขั้นที่ประกอบดวยขั้นตอนยอย คือ 2.1) สาธิตทักษะหรือการ กระทําใหผูเรียนดูทั้งหมดตั้งแตตนจนจบ 2.2) สาธิตทักษะยอย และใหผูเรียนปฏิบัติตามไปทีละ สวนอยางชา ๆ ในลักษณะเลียนแบบการกระทํา และ 2.3) ใหผูเรียนปฏิบัติทักษะโดยไมมีการสาธิต หากติดขัดจุดใด ผูสอนควรใหคําชี้แนะและแกไขจนผูเรียนทําได ในขั้นนี้ใหผูเรียนไดเห็นทักษะ หรือการกระทําที่ตองการใหผูเรียนทําไดในภาพรวม โดยการสาธิตใหผูเรียนดูทั้งหมดตั้งแตตนจน
190 จบ ทําใหผูเรียนเกิดความเขาใจถึงขั้นตอนการปฏิบัติทั้งหมด จากนั้นผูเรียนไดเรียนดวยวิธีการ สอนแบบสาธิตจากสตรีมมิ่งวีดิโอ (Streaming Video) แลวฝกปฏิบัติกับวัสดุและอุปกรณจริงใน ลักษณะเลียนแบบ ทําใหผูเรียนไดเรียนไดตามความสามารถทางการปฏิบัติของตนเอง ในระหวาง ฝกปฏิบัติสามารถดูขั้นตอนซ้ํา ๆ จนสามารถทําตามได หลังจากนั้นผูเรียนไดมีโอกาสฝกปฏิบัติเอง โดยไมมีการสาธิต มีการใหขอมูลปอนกลับจากผูสอนอยางใกลชิด ดังที่ปราสาท อิศรปรีดา (2523: 172) ไดกลาววา การที่ผูเรียนรูผลการปฏิบัติยอมเกิดแรงจูงใจ เกิดความพอใจที่จะกระทําซ้ํา ๆ เมื่อเห็นผลงานที่กาวหนายิ่งขึ้น 3) ขั้นชํานาญ เปนขั้นที่ประกอบดวยขั้นตอนยอย คือ 3.1) ใหผูเรียนฝกทักษะ ซ้ํา ๆ จนกลายเปนกลไกที่สามารถกระทําไดเอง (Mechanism) และ 3.2) เพิ่มพูนความเร็ว, ความ ถูกตอง และความคลองแคลว ในขั้นนี้เปนการใหผูเรียนไดฝกปฏิบัติซ้ํา ๆ โดยใหผูเรียนทําชิ้นงาน ใหมโดยใชการเรียนรูแบบโครงงาน (Project-based Learning) ซึ่งสอดคลองกับนวลจิตต เชาวกีรติ พงศ (2534: 290) ที่กลาววา ความสามารถในการเรียนรูทักษะปฏิบัติของผูเรียนจะเกิดขึ้นได เมื่อ ผูเรียนไดฝกฝนทักษะนั้น ๆ อยางเพียงพอ และจะมีพัฒนาการถึงขั้นสามารถแสดงทักษะปฏิบัตินั้น ไดโดยอัตโนมัติ ดังนั้นครูจึงควรเปดโอกาสใหผูเรียนไดฝกฝนการทํางานเพิ่มเติม รวมทั้งความ ชํานาญ และความคิดสรางสรรคเกิดได เมื่อใหผูเรียนลงมือทํางานหลายชิ้นอยางตอเนื่อง ซึ่ง เปนไปตามกฎของธอรนไดค (เสาวณีย สิกขาบัณฑิต. 2528: 13) ที่กลาวไววา กิจกรรมการเรียนถา ไดมีการฝกปฏิบัติหรือกระทําเรื่อย ๆ จะเกิดทักษะหรือมีความชํานาญ สอดคลองกับ ส.วาสนา ประวาลพฤกษ (2537: 5) ที่กลาววา ความชํานาญเกิดขึ้นไดตองฝกปฏิบัติบอย ๆ และทํามาก ๆ ก็ จะเกิดความชํานาญเกิดทักษะขึ้น และซิงเกอร (Singer. 1982) ไดกลาววา ทักษะปฏิบัติของผูเรียน จะเกิดขึ้นไดเมื่อผูเรียนไดฝกฝนทักษะนั้นอยางเพียงพอ และจะมีพัฒนาการถึงขั้นสามารถแสดง ทักษะปฏิบัตินั้นไดโดยอัตโนมัติ การเรียนฝกปฏิบัติกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ผูเรียน สามารถวิเคราะหความตองการในการเรียนรูของตนเอง ตั้งเปาหมายการเรียนรู แสวงหาความรู ผูสนับสนุนและแหลงความรู รวมทั้งผูเรียนประเมินผลการเรียนดวยตนเอง (Dixon. 1992: 2) และ ผูเรียนสามารถกําหนดชวงเวลาในการฝกตามความตองการของตนเอง ซึ่งปราสาท อิศรปรีดา (2523: 174) ไดกลาววา การฝกปฏิบัติที่กําหนดชวงเวลาฝกและพักใหเหมาะสมจะชวยสนับสนุน การเรียนรูและขจัดความผิดพลาดที่จะเกิดจากการเรียนทักษะ สอดคลองกับอาภรณ ใจเที่ยง (2546: 66-70) กลาววา การเรียนทักษะตองฝกใหเหมาะสมกับเวลา ตองมีการเวนชวงเวลา ถา ฝกหัดแบบตอเนื่องอาจเมื่อยลาหรือทําใหเกิดความเบื่อหนายได นอกจากนี้การใชแบบประเมินผล งานปฏิบัติเปนแนวทางในการตรวจผลงานหรือชิ้นงาน การชี้แจงถึงจุดที่จะประเมินใหผูเรียนรู เพื่อ เปนแนวทางใหผูเรียนไดรูจักประเมินตนเอง และการใหผูเรียนไดอยูดวยในขณะที่ครูตรวจผลงาน นั้นดวยเพื่อรับคําแนะนําเพิ่มเติมในเรื่องของขอบกพรองของการทํางาน จะชวยเพิ่มประสิทธิภาพ ในการเรียนรูของผูเรียน (นวลจิตต เชาวกีรติพงศ.2534: 293) อีกประเด็นที่นาสนใจก็คือการทํา แฟมสะสมงาน (Portfolio) มาเก็บรวบรวมคะแนนจากการทําแบบฝกหัด แบบทดสอบ และแบบ
191 ประเมินทักษะปฏิบัติระหวางเรียน ทําใหผูเรียนมีความสนใจตอการฝกปฏิบัติมากขึ้น แสดงใหเห็น วากระบวนการแฟมสะสมงานชวยกระตุนผูเรียนใหมีความกระตือรือรนตอการฝกทักษะปฏิบัติเพื่อ นําผลงานมาเก็บสะสมไวในแฟมสะสมงาน สอดคลองกับผลการวิจัยของชัยฤทธิ์ ศิลาเดช (2540) ที่ทําการพัฒนาแฟมสะสมงานในการประเมินผลการเรียนวิชาภาษาอังกฤษ ระดับชั้นมัธยมศึกษาปที่ สาม พบวากระบวนการของแฟมสะสมงาน ชวยทําใหนักเรียนมีความกาวหนาในการเรียนวิชา ภาษาอังกฤษทั้ง 4 ทักษะ และสรางแรงจูงใจในการเรียนใหแกผูเรียนมาก 3.3 การศึกษาความคงทนของทักษะปฏิบัติของนักเรียนอาชีวศึกษาที่เรียน จากรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบตั ิทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต จากการศึกษาความคงทนทักษะปฏิบัติของนักเรียนที่เรียนจากรูปแบบการเรียนการ สอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตหลังเรียน 2 สัปดาห โดยใหนักเรียนสอบ ภาคปฏิบัติ เรื่อง การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส แหลงจายไฟฟากระแสตรงชนิดคงที่ 12 โวลต แลวใหผูประเมิน 2 ทาน ประเมินทักษะปฏิบัติโดยใชแบบวัดทักษะปฏิบัติ นําคะแนนที่ไดมา เปรียบเทียบกับคะแนนทักษะปฏิบัติในครั้งกอน พบวาความคงทนของทักษะปฏิบัติเทากับรอยละ 99.43 ซึ่งแสดงใหเห็นวารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่ ผูวิจัยพัฒนาขึ้นสงผลทําใหผูเรียนเกิดความคงทนของทักษะปฏิบัติ อันเปนผลสืบเนื่องมาจากทักษะ ปฏิบัติเปนลักษณะที่เปนผลผลิตจากการเรียนรูรูปแบบหนึ่ง ลวนเปนพฤติกรรมที่ตองแสดงออกของ กลามเนื้อในดานของความถูกตอง ความคลองแคลว ความเชี่ยวชาญและชํานาญการ ซึ่งเมื่อไดรับ การฝกฝนที่ดีแลว กลามเนื้อจะจดจําทักษะนั้นไวไดนาน การจดจําทักษะจะอยูไดนานหรือคงทน กวาการจดจําความรูทางสมอง (สุชาติ ศิริสุขไพบูลย. 2527: 82-83) ซึ่งสอดคลองกับกมลรัตน หลาสุวงษ (2541: 254) ที่กลาววาถาผูเรียนฝกฝนทบทวนในสิ่งที่เรียนอยูเสมอ ก็จะทําใหสามารถ จดจําสิ่งนั้นไดเปนเวลานาน รวมทั้งการเรียนการสอนที่เนนใหผูเรียนสรางความรูใหมโดยผูเรียนเอง (Constructivism) ที่ทําใหผูเรียนมีความคงทนในการเรียนรู (พิมพันธ เดชะคุปต. 2544: 10) 3.4 การศึ ก ษาความคิ ด เห็ น ของนั ก เรี ย นอาชี ว ศึ ก ษาที่ มี ต อ การเรี ย นตาม รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต จากการศึ ก ษาวิ จั ย การพั ฒ นารู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บน เครือขายอินเทอรเน็ต ผูวิจัยไดทําการศึกษาความคิดเห็นของผูเรียนที่มีตอการเรียนตามรูปแบบ การเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต จากการเรียนกับบทเรียนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครื อขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเ ล็กทรอนิกสเบื้องต น พบวา ผูเรียนมีความคิดเห็นตอการเรียนตามรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตที่พัฒนาขึ้นในระดับเหมาะสมมาก โดยมีความคิดเห็นตอรูปแบบดานความนาสนใจ แปลกใหม ด า นไม จํ า กั ด สถานที่ แ ละเวลา และด า นความชอบ ในระดั บ เหมาะสมมากที่ สุ ด นอกจากนี้นักเรียนมีความคิดเห็นในระดับเหมาะสมมากตอรูปแบบดานการฝกปฏิบัติที่บทเรียนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตชวยใหเขาใจขั้นตอนการฝกปฏิบัติไดดียิ่งขึ้นและมีความ
192 เหมาะสมกับการเรียนฝกปฏิบัติ ซึ่งสอดคลองกับรุจโรจน แกวอุไร (2543) พบวานักศึกษาใน มหาวิ ทยาลัย เห็นว าอินเทอร เ น็ ต ช ว ยใหเ รียนไดส ะดวกและรวดเร็ ว กว าการเรียนการสอนปกติ สอดคลองกับนฤมล ศิระวงษ (2548) ที่สอบถามความคิดเห็นของนักศึกษาที่มีตอบทเรียนออนไลน และ วิชาการเขียนหนังสือเพื่อการพิมพ พบวานักศึกษามีความคิดเห็นตอการเรียนในระดับดี สอดคลองกับทิพยเกสร บุญอําไพ (2540) พบวา การเรียนโดยผานอินเทอรเน็ตทําใหสราง บรรยากาศการเรี ย นรู อ ย า งอิ ส ระ ไม มี ข อ จํ า กั ด เรื่ อ งเวลา สามารถเรี ย นได ทุ ก เวลา และ ประหยั ด เวลาในการเดิ น ทางมาเข า เรี ย น เหมาะสมกั บ สภาพสั ง คมและเศรษฐกิ จ ป จ จุ บั น นอกจากนี้ยังพบวา นักศึกษามีความเราใจ ไมเบื่อหนายในการเรียน ไมตองกังวลกับการนั่งอยูตอ หนาเพื่อนหรืออาจารยผูสอน และยังสามารถใชไปรษณียอิเล็กทรอนิกสในการถามปญหาอาจารย ได ซึ่งถือเปนการสรางสภาพแวดลอมแบบผูเรียนเปนศูนยกลางไดอีก นอกจากนั้นการเรียนการ สอนบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่สนับสนุนใหผูเรียนที่มีศักยภาพเรียนรูดวยตนเองตามความพรอม สามารถควบคุมการเรียนดวยตนเอง เรียนรูเมื่อตองการ ไมถูกจํากัดเวลา สถานที่ สามารถเรียน เนื้ อ หาได ต ามต อ งการ และเรี ย นตามเวลาที่ เ หมาะสมตามความสะดวกของผู เ รี ย น (Spiro; Feltorich; & Jaobson. 1991: 30) จึงทําใหผูเรียนมีความคิดเห็นที่ดีตอการเรียนตามรูปแบบการ เรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่พัฒนาขึ้น
ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะในการนําผลการวิจัยไปใช 1.1 ครู ผูสอนจะตองมีการเตรียมพรอมในหลายดาน กลาวคือ ดานตัวผูเรียน จะตองมี ความรู ความเขาใจเกี่ยวกับการใชคอมพิวเตอร และอินเทอรเน็ตเปนอยางดี และหากผูเรียนขาด ความรู ความเขาใจดังกลาว รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ที่สรางขึ้นมานี้จะไมสามารถสนับสนุนหรือไมสง เสริมการเรียนรูของผูเรียนได แตอาจจะเปนอุปสรรค สําหรับการเรียนรู สวนตัวผูสอนเอง ก็ควรตองมีการเตรียมการมาเปนอยางดี ทั้งยังตองเปนผูที่มี เวลา มีความอดทนในการเขามาติดตาม ดูแลการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต และควรตองเปนผูที่มีความรู ความเขาใจในระบบอินเทอรเน็ต รวมทั้งระบบรูปแบบ การเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตในทุกขั้นตอน เพื่อจะไดเปนที่ ปรึกษา ใหความสะดวก ชวยใหการเรียนราบรื่นไดเปนอยางดี 1.2 การเตรียมความพรอมของผูเรียน เปนองคประกอบหนึ่งที่มีความสําคัญมาก กลาวคือรูปแบบการเรียนการสอนที่พัฒนาขึ้นนี้ เหมาะสําหรับผูเรียนที่มีความพรอมในการเรียน การสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ต กลาวคือผูเรียนจําเปนตองมีพื้นฐานความรูเกี่ยวกับการใชงาน คอมพิวเตอรและอินเทอรเน็ตเบื้องตน และจะตองมีทัศนคติที่ดีตอการเรียนผานระบบเครือขายและ รักการเรียนรูดวยตนเอง หากวาผูเรียนไมมีพื้นฐานความรูในดานคอมพิวเตอรและอินเทอรเน็ต
193 ผูสอนจําเปนตองใหความรูและฝกทักษะดังกลาวใหแกผูเรียนใหดี กอนจะมาใชรูปแบบการเรียนการ สอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่สรางขึ้น 1.3 ในการจั ดการเรี ยนการสอนฝกปฏิ บัติท างเทคนิ ค บนเครือข ายอิ น เทอรเ น็ต นี้ สถานศึกษาควรจะตองมีความพรอมของระบบเครือขายอินเทอรเน็ตที่ดี มีคอมพิวเตอรรองรับความ ตองการในการใชงานเพื่อการเรียนการสอนตามรูปแบบที่สรางขึ้น ครู ผูสอน จึงตองคํานึงถึงระบบ เครือขายคอมพิวเตอร และอินเทอรเน็ตในสถานศึกษาดวยวา มีความพรอมในการรองรับการเรียน การสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ตไดมากนอยเพียงใด 1.4 การนํารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ไปใชในการเรียนการสอนในสถานศึกษา สังกัดสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษาจะทําใหการ เรียนการสอนภาคปฏิบั ติ มีอัต ราความเสียหายของอุปกรณแ ละวั สดุฝ ก ลดลง และช ว ยป องกัน อันตรายที่จะเกิดกับผูฝกปฏิบัติไดดียิ่งขึ้น 2. ขอเสนอแนะสําหรับการวิจัยครั้งตอไป 2.1 การวิจัยและพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต ทําการศึกษาเฉพาะผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ทักษะปฏิบัติ และความคงทนของทักษะ ปฏิบัติ ควรมีการวิจัยและพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ตเพื่อถายโยง ทักษะปฏิบัติ ที่มุงหวังใหผูเรียนสามารถนําความรู และทักษะปฏิบัติจากสถานการณเดิมที่พบใน กระบวนการเรียนรูไปใชในสถานการณที่แตกตางกัน 2.2 ควรมีการศึกษาและวิจัยการนํารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ตไปใชสอนในรายวิชาอื่น ๆ เชน เครื่องกลไฟฟา อิเล็กทรอนิกสกําลัง และ ดิจิตอลเทคนิค เปนตน 2.3 ควรมีการศึกษาและวิจัยการนํารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติบนเครือขาย อิน เทอร เ น็ ต ไปใช ส อนผูเ รี ย นทางด า นอาชี ว ศึ ก ษาให ค รอบคลุมทั้ ง 5 สาขาอาชีพ ไดแ ก อุตสาหกรรม คหกรรม พาณิชยกรรม เกษตรกรรม และศิลปกรรม เพื่อทําใหมีบทเรียนฝกปฏิบัติ บนเครือขายอินเทอรเน็ตที่ผูเรียนทางดานอาชีวศึกษาสามารถเรียนรูเนื้อหาบทเรียนทั้งทางดาน ทฤษฎีและปฏิบัติไดดวยตนเอง
บรรณานุกรม
195
บรรณานุกรม กมล โพธิเย็น. (2547). รูปแบบการพัฒนาความคิดอยางเปนระบบเพื่อสรางเสริมความสามารถดาน ทักษะการเขียนภาษาไทยของนักศึกษาระดับปริญญาตรี โดยใชแนวคิดทฤษฎีไตรอารขิก และวิธีการแบบสแกฟโฟลด. วิทยานิพนธ ค.ด. (หลักสูตรและการสอน). กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย. ถายเอกสาร. กมลรัตน หลาสุวงษ. (2541). จิตวิทยาการศึกษา. พิมพครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: โรงพิมพศรีราชา. กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ. (2543). เอกสารชุดเทคนิคการจัดกระบวนการเรียนรูที่ผเู รียน สําคัญที่สุด การสรางองคความรูดวยตนเอง. ศูนยพัฒนาหลักสูตร. กฤษมันต วัฒนาณรงค. (2536). เทคโนโลยีเทคนิคศึกษา. กรุงเทพฯ: สถาบันเทคโนโลยีพระจอม เกลาพระนครเหนือ. ------------ -. (2539). อาชีวศึกษา ปรัชญา หลักการและทฤษฎี. กรุงเทพฯ: สถาบันเทคโนโลยีพระ จอมเกลาพระนครเหนือ. กิดานันท มลิทอง. (2539). อธิบายศัพทคอมพิวเตอรอินเทอรเน็ตมัลติมีเดีย. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย. ------------ -. (2548). เทคโนโลยีและการสื่อสารเพื่อการศึกษา. กรุงเทพฯ: โรงพิมพอรุณการพิมพ. โกวิท ประวาลพฤกษ; และสมศักดิ์ สินธุระเวชญ. (2523). การประเมินในชั้นเรียน. กรงเทพฯ: วัฒนาพานิช. จิราภา เต็งไตรรัตน; และคนอื่นๆ. (2544). จิตวิทยาทั่วไป. พิมพครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: สํานักพิมพ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร. ใจทิพย ณ สงขลา.(2547). การออกแบบการเรียนการสอนบนเว็บในระบบการเรียนอิเล็กทรอนิกส. กรุงเทพฯ: คณะครุศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย. ชม ภูมิภาค. (2516). จิตวิทยาการเรียนการสอน. กรุงเทพฯ: สํานักพิมพไทยวัฒนาพานิช. ชัยพร วิชชาวุธ. (2540). ความจํามนุษย. กรุงเทพฯ: โรงพิมพชวนพิมพ. ชัยยงค พรหมวงศ; และคนอื่น ๆ. (2520). ระบบสื่อการสอน. กรุงเทพฯ: โรงพิมพจุฬาลงกรณ มหาวิทยาลัย ชัยฤทธิ์ ศิลาเดช. (2540). การพัฒนาแฟมสะสมงานในการประเมินผลการเรียนวิชาภาษาอังกฤษ ระดับชั้นมัธยมศึกษาปที่สาม. ปริญญานิพนธ กศ.ด. (การทดสอบและวัดผลการศึกษา). กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. ถายเอกสาร. ชัยอนันต สมุทวณิช. (2540). วิสัยทัศนในการพัฒนาประเทศในศตวรรษที่ 21: สูความเสมอภาค ทางความแคลวคลองทางดานเทคโนโลยี. เอกสารประกอบการสัมมนาเรื่องอิทธิพลและ ทิศทางมัลติมเี ดียกับสังคมไทย 15 ธันวาคม 2540. กรุงเทพฯ: กระทรวงวิทยาศาสตรเทคโนโลยีและสิ่งแวดลอม.
196 ชัยอนันต สมุทวณิช. (2541). จาก [อินสตัคชั่นนิสซึ่ม] Instructionism สู [คอนสตัคชั่นนิสซึ่ม] Constructionism. กรุงเทพฯ: วชิราวุธวิทยาลัย. ถนอมพร เลาหจรัสแสง. (2540, กรกฎาคม - ธันวาคม). อินเทอรเน็ตเพื่อการศึกษา. ศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยนเรศวร. 5(2): 9–18. ------------ -. (2540,พฤศจิกายน – 2541,กุมภาพันธ). อินเทอรเน็ต: เครือขายเพื่อการศึกษา. วารสารครุศาสตร. 26(1): 55-56. ถวิล ธาราโภชน; และศรัณย ดําริสุข. (2545). พฤติกรรมมนุษยกับการพัฒนาตน. พิมพครั้งที่ 3. กรงุเทพฯ: สํานักพิมพไทยวัฒนาพานิช. ทิพยเกสร บุญอําไพ. (2539). การพัฒนาระบบการสอนเสริมทางไกลผาอินเทอรเน็ต ของ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมธิราช. วิทยานิพนธ ค.ด. (เทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา). กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย. ถายเอกสาร. ทิพรัตน สิทธิวงศ. (2549). การศึกษารูปแบบการฝกอบรมเชิงปฏิบตั ิการผานเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา. ปริญญานิพนธ กศ.ด. (เทคโนโลยีการศึกษา). กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. ถายเอกสาร. ทิศนา แขมมณี; และคนอื่นๆ. (2545). กระบวนการเรียนรู ความหมาย แนวทางการพัฒนาและ ปญหาของใจ. กรุงเทพฯ: สํานักพิมพพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.). ทิศนา แขมมณี. (2542, พฤษภาคม). การจัดการเรียนการสอนโดยยึดผูเรียนเปนศูนยกลาง: โมเดล ซิปปา (CIPPA Model). วารสารวิชาการ. 2(5): 3-30. ------------ -. (2547). ศาสตรการสอนองคความรูเพือ่ การจัดกระบวนการเรียนรูท ี่มีประสิทธิภาพ. พิมพครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: ดานสุทธาการพิมพ. ------------ -. (2544). 14 วิธีสอน สําหรับครูมืออาชีพ. กรุงเทพฯ: เท็กซ แอนด เจอรนัล พับลิเคชั่น. ธวัช วงษสุวรรณ. (2535). เอกสารประกอบการสอนวิชาหลักการอาชีวศึกษา. กรุงเทพฯ: ภาควิชา หลักสูตรและการสอน คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร. ธัญวดี มงคลพันธ. (2544). การพัฒนารายการเทปวีดทิ ัศนฝกอบรมครูประถมศึกษา เรื่องรูปแบบ การเรียนการสอนโดยยึดผูเรียนเปนศูนยกลาง. ปริญญานิพนธ กศ.ม. (เทคโนโลยี การศึกษา) กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. ถายเอกสาร. ธีรวุฒิ บุณยโสภณ. (2542). การบริหารอาชีวและเทคนิคศึกษาเพื่อพัฒนาอุตสาหกรรม. กรุงเทพฯ: สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาพระนครเหนือ. นฤมล ศิระวงษ. (2548). การพัฒนารูปแบบบทเรียนออนไลนวิชาการเขียนหนังสือเพื่อการพิมพใน ระดับอุดมศึกษา. ปริญญานิพนธ กศ.ด.(เทคโนโลยีการศึกษา). กรุงเทพฯ: บัณฑิต วิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. ถายเอกสาร. นวลจิตต เชาวกีรติพงศ. (2534). การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนการสอนที่เนนทักษะปฏิบตั ิ สําหรับครูวิชาชีพ. วิทยานิพนธ ค.ด. (หลักสูตรและการสอน). กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย. ถายเอกสาร.
197 บุญเชิด ภิญโญอนันตพงษ. (2527).การทดสอบแบบอิงเกณฑ: แนวคิดและวิธีการ. กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร. บุญญศักดิ์ ใจจงกิจ. (2519). เทคโนโลยีอาชีวศึกษาชางอุตสาหกรรม. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ สถาบัน เทคโนโลยีพระจอมเกลาพระนครเหนือ. บุญธง วสุริย. (2546). การพัฒนารูปแบบการสอนเพือ่ การถายโยงทักษะปฏิบัตสิ ําหรับอาชีว อุตสาหกรรม. ศศ.ด. (อาชีวศึกษา). กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร. ถายเอกสาร. บุญเรือง เนียมหอม. (2540). การพัฒนาระบบการเรียนการสอนทางอินเทอรเน็ตใน ระดับอุดมศึกษา. วิทยานิพนธ ค.ด. (เทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา). กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย. ถายเอกสาร. บุญสืบ พันธุดี. (2537). การพัฒนาบทเรียนคอมพิวเตอรชวยสอน วิชาชีววิทยา ระดับชั้น มัธยมศึกษาตอนปลาย. ปริญญานิพนธ กศ.ด.(เทคโนโลยีการศึกษา). กรุงเทพฯ: บัณฑิต วิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. ถายเอกสาร. บุปผชาติ ทัฬหิกรณ. (2544,มกราคม - เมษายน). [อี-เลิรนนิ่ง] e-learning: การเรียนรูในสังคมแหง การเรียนรู. วารสารศึกษาศาสตรปริทัศน. 16(1): 7-15. ประชิต อินทะกนก. (2541). การเปรียบเทียบการเรียนการสอนดวยอินเทอรเน็ต ที่บอกกับไมบอก เสนทางการสืบคนที่มตี อผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลายที่มี รูปแบบการเรียนตางกัน. วิทยานิพนธ ค.ด. (เทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา). กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย. ถายเอกสาร. ประสงค พรจินดารักษ. (2530). การวัดและประเมินผลชางอุตสาหกรรม. กรุงเทพฯ: สถาบัน เทคโนโลยีพระจอมเกลาพระนครเหนือ. ปรัชญนันท นิลสุข. (2542, มกราคม - มีนาคม). เว็บชวยสอนเชิงวิศวกรรม. พัฒนาเทคนิคศึกษา. 11(29): 19-23. ปราสาท อิศรปรีดา. (2523). จิตวิทยาการเรียนรูกับการสอน. กรุงเทพฯ: สํานักพิมพ กราฟคอารต. ปรียาพร วงศอนุตรโรจน. (2543). การจัดและบริหารอาชีวศึกษา. กรุงเทพฯ: โรงพิมพพิมพดี. ------------ -. (2548). จิตวิทยาการศึกษา. กรุงเทพฯ: โรงพิมพพิมพดี. เปรื่อง กุมท. (2541, มกราคม-มิถุนายน). เทคโนโลยีการเรียนการสอนในยุคสารสนเทศ. ศึกษาศาสตร มอ. วิทยาเขตปตตานี. 12(1): 18-20 ไผท สิทธิสุนทร. (2542, พฤศจิกายน). [คอนสตัคชัน่ นิสซึ่ม] Constructionism ความรูเปนสิ่งที่สราง ได. สานปฏิรปู . 2(20): 17-20. พยุงศักดิ์ จันทรสุรินทร.(2544). เอกสารประกอบคําบรรยายในการประชุมสัมมนา ผูบริหาร สถานศึกษา สังกัดกรมอาชีวศึกษา. กรุงเทพฯ: หนวยศึกษานิเทศก กรมอาชีวศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ สืบคนเมื่อ 9 ตุลาคม 2549, จาก http://www.geocities.com/dove_svr/dove_rein.htm
198 พรทิพย โลหเ ลขา. (2537). การรับสงจดหมายทางอิเล็กทรอนิกส (Electronic mail: E-mail). กรุงเทพฯ: อุษาการพิมพ. พิสิฐ เมธาภัทร. (2533). ยุทธวิธีการเรียนการสอนวิชาเทคนิค (ฉบับปรับปรุง). กรุงเทพฯ: คณะครุ ศาสตรอตุ สาหกรรมและวิทยาศาสตร สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาพระนครเหนือ. พรรณี ช เจนจิต. (2538). จิตวิทยาการเรียนการสอน. กรุงเทพฯ: ตนออ แกรมมี่ จํากัด. พฤทธิ์ ศิริบรรณพิทักษ. (2531, เมษายน - พฤษภาคม). การวิจัยและพัฒนาทางการศึกษา. รวม บทความที่เกีย่ วกับการวิจยั ทางการศึกษา เลม 2. 11(4): 21-25. พวงเพ็ญ อินทรประวัติ. (2532). รูปแบบการสอน. สงขลา: มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. พิมพันธ เดชะคุปต. (2544). การเรียนการสอนที่เนนผูเรียนเปนสําคัญ: แนวคิด วิธี และเทคนิค การสอน 1. กรุงเทพฯ: เดอะมาสเตอรกรุป แมเนจเมนท. ไพฑูรย สินลารัตน. (2522). หลักและวิธกี ารสอนระดับอุดมศึกษา. ภาควิชาอุดมศึกษา คณะครุ ศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย. ------------ -. (2543). รายงานการวิจัยเอกสาร เรื่อง การพัฒนากระบวนการเรียนรูในระดับ บัณฑิตศึกษา. กรุงเทพฯ: อรุณการพิมพ. ไพโรจน ตีรณธนากูล. (2542). การสอนชางอุตสาหกรรม: วิธีสอนทักษะปฏิบตั ิ. กรุงเทพฯ: โรง พิมพพิมพดี. มาลินี จุฑะรพ. (2537). จิตวิทยาการเรียนการสอน. กรุงเทพฯ: อักษราพิพัฒนการพิมพ. รวีวตั ร สิริภบู าล. (2543). การพัฒนาแบบจําลองระบบฝกอบรมครูเชิงทักษะปฏิบัต.ิ ปริญญา นิพนธ กศ.ด. (เทคโนโลยีการศึกษา). กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนคริ นทรวิโรฒ. ถายเอกสาร. รัชนี ศรีไพรวรรณ.(2525). หนังสือสงเสริมการอานระดับประถมศึกษาเรื่องรวมเรือ่ งชื่นใจ. กรุงเทพฯ: กรมวิชาการกระทรวงศึกษาธิการ. รุจโรจน แกวอุไร. (2543). การพัฒนาระบบการเรียนการสอนผานเครือขายใยแมงมุม. ปริญญา นิพนธ กศ.ด. (เทคโนโลยีการศึกษา). กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนคริ นทรวิโรฒ. ถายเอกสาร. ลวน สายยศ; และอังคณา สายยศ.(2538).เทคนิคการวิจยั ทางการศึกษา.พิมพครั้งที่ 4: มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร. ------------ -. (2539).เทคนิคการวัดผลการเรียนรู. กรุงเทพฯ: ชมรมเด็ก. ละเอียด รักษเผา. (2528). รูปแบบการสอนเปนกลุมที่ใหผลการเรียนใกลเคียงกับผลการสอนแบบครู หนึ่งคนตอนักเรียนหนึ่งคน. ปริญญานิพนธ กศ.ด. (การวิจัยและพัฒนาหลักสูตร) กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร. ถายเอกสาร. วารินทร รัศมีพรหม. (2532). การออกแบบสาร: หลักการและทฤษฎี. กรุงเทพฯ: ภาควิชา เทคโนโลยีทางการศึกษา คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร.
199 วารินทร รัศมีพรหม. (2542). การออกแบบและพัฒนาระบบการสอน. กรุงเทพฯ: ภาควิชา เทคโนโลยีทางการศึกษา คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. วิชุดา รัตนเพียร. (2542, มีนาคม-เมษายน). การเรียนการสอนผานเว็บ: ทางเลือกใหมของ เทคโนโลยีการศึกษาไทย. วารสารครุศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย. 27(3): 29-33. ------------ -. (2548). การเรียนการสอนบนเว็บขั้นนํา. กรุงเทพฯ: คณะครุศาสตร จุฬาลงกรณ มหาวิทยาลัย. วิรัช กุทุมมาศ. (2528). เอกสารวิจัยสวนบุคคลในลักษณะสังคมวิทยา เรื่องรูปแบบของความ รวมมือระหวางภาครัฐและเอกชนในการพัฒนาอาชีวอุตสาหกรรม. มปท. ส. วาสนา ประวาลพฤกษ. (2527, พฤษภาคม-สิงหาคม). การสอบการปฏิบตั ิ. วารสารวัดผล การศึกษา. 6(1): 1-11. ------------ -. (2537, กันยายน - ธันวาคม). การวัดผลจากการปฏิบัติจริง. วารสารวัดผลการศึกษา. 16(47): 36–42. สงัด อุทรานันท. (2532). เทคนิคการจัดการเรียนการสอนอยางเปนระบบ. พิมพครั้งที่ 6. กรุงเทพฯ: โรงพิมพมิตรสยาม. สมคิด อิสระวัฒน. (2541). รายงานการวิจัยเรื่องลักษณะการอบรมเลี้ยงดูของคนไทยในชนบทซึง่ มี ผลตอการเรียนรูดวยตนเอง. กรุงเทพฯ: ภาควิชาศึกษาศาสตร คณะสังคมศาสตร และ มนุษยศาสตร มหาวิทยาลัยมหิดล. ------------ -. (2541, กรกฏาคม-ตุลาคม). การเรียนรูดวยตนเอง: กลวิธีสูการศึกษาเพื่อความสมดุล. วารสารครุศาสตร. 27 (1): 35–38. สมพร สุขะ. (2545). การพัฒนารูปแบบของเว็บเพจเพื่อการเรียนรูดวยตนเองผานเครือขาย อินเตอรเน็ต. ปริญญานิพนธ กศ.ด. (เทคโนโลยีการศึกษา). กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. ถายเอกสาร. สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (2547). แนวทางการจัดการเรียนรูดวยรูปแบบ [อีเลิรนนิ่ง] e-Learning. กรุงเทพฯ: กระทรวงศึกษาธิการ. สืบคนเมื่อ 9 ตุลาคม 2549, จาก http://www.radompon.com/e_learningway.pdf สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาแหงชาติ. (2543). (ราง) พระราชบัญญัติการอาชีวศึกษา พ.ศ. 2543 เสนอตอคณะรัฐมนตรี. กรุงเทพฯ: ม.ป.ท. ------------ -. (2541ก). รายงานการวิจยั เรื่อง ประสิทธิภาพของ การอาชีวศึกษา: การจัดฝก ภาคปฏิบตั ิใหนักศึกษามีความสามารถในการทํางานสอด คลองกับความตองการของ ตลาดแรงงาน. ม.ป.ท. ------------ -. (2541ข). รายงานการวิจยั เรื่อง ประสิทธิภาพของการอาชีวศึกษา: สื่อการสอน อุปกรณ และโรงฝกงานกับความสามารถทางวิชาชีพของนักศึกษาชางอุตสาหกรรม. ม.ป.ท. ------------ -. (2541ค). รายงานการวิจยั เรื่อง ประสิทธิภาพของการอาชีวศึกษา: ความตองการ กําลังคนดานอาชีวศึกษา. ม.ป.ท.
200 สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาแหงชาติ. (2541ง). รายงานการวิจัย เรื่อง ประสิทธิภาพของการ อาชีวศึกษา: ความสามารถและคุณลักษณะที่พึงประสงคในการทํางานของผูสําเร็จ การศึกษาหลักสูตรอาชีวศึกษา. ม.ป.ท. ------------ -. (2542). พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พุทธศักราช 2542. กรุงเทพฯ: สํานักงาน คณะกรรมการการศึกษาแหงชาติ. ------------ -. (2545). แผนการศึกษาแหงชาติ (พ.ศ.2545-2559). กรุงเทพฯ: สํานักงานคณะกรรมการ การศึกษาแหงชาติ. สืบคนเมื่อ 9 ตุลาคม 2549 , จาก http://www.onec.go.th/publication/s_fullplan/fullplan.pdf ------------ -. (2544). รายงานการวิจัยเรื่องแนวทางการพัฒนามหาวิทยาลัยโทรสนเทศ (Virtual University) ของประเทศไทย. กรุงเทพ: บริษทั พริกหวาน กราฟค จํากัด. ------------ -. (2547). รายงานการวิจัยเรื่องการฝกอบรมเพื่อพัฒนาอาชีพ. กรุงเทพฯ: สํานัก คณะกรรมการการศึกษาแหงชาติ. สืบคนเมื่อ 9 ตุลาคม 2549 , จาก http://www.onec.go.th/Act/etc/s95001.pdf สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา. (2542). นโยบายการปฏิรูปอาชีวศึกษา. เอกสาร ประกอบการประชุมการปฏิรูปอาชีวศึกษา กรุงเทพฯ: สํานักงานคณะกรรมการการ อาชีวศึกษา. ------------ -. (2546). วิสัยทัศนการอาชีวศึกษา. สืบคนเมื่อ 22 กุมภาพันธ 2549 , จาก http://www.vec.go.th. ------------ -. (2546). หลักการ ทฤษฎี และนโยบาย การปฏิรูปอาชีวศึกษา. เอกสารประกอบการ ประชุมการปฏิรูปอาชีวศึกษา กรุงเทพฯ: สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา. สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ. (2543). โครงการงานพัฒนารูป แบบจําลองกําลังแรงงาน การมีงานทํา และการวางงาน. กรุงเทพฯ: สํานักงานคณะ กรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ. ------------ -. (2549). สรุปสาระสําคัญ แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติฉบับที่ 10 พุทธศักราช 2550. กรุงเทพฯ: สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ. สืบคนเมื่อ 9 ตุลาคม 2549, จาก http://www.nesdb.go.th/plan10/data/สรุปสาระสําคัญของ แผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 10.pdf สํานักมาตรฐานการอาชีวศึกษาและวิชาชีพ.(2549). แนวปฏิบตั ิในการประเมินมาตรฐานวิชาชีพ. กรุงเทพฯ: สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา. สืบคนเมื่อ 9 ตุลาคม 2549, จาก http://bsq.vec.go.th/e-books/standard.pdf สุชา จันทรเอม. (2544). จิตวิทยาทัว่ ไป. พิมพครั้งที่ 13. กรุงเทพฯ: สํานักพิมพไทยวัฒนาพานิช. สุชาติ ศิริสขุ ไพบูลย. (2526). การสอนทักษะปฏิบตั ิ (Workshop Teaching). คณะครุศาสตร อุตสาหกรรมและวิทยาศาสตร สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาพระนครเหนือ.
201 สุชาติ ศิริสขุ ไพบูลย. (2527). เทคนิคและวิธีการสอนวิชาชีพ. กรุงเทพฯ: สถาบันเทคโนโลยีพระ จอมเกลาพระนครเหนือ. สุนทร สุนันทชัย. (2540, กรกฏาคม-กันยายน). รากฐานและวิธีการของนิมิตนิยม (Constructivism). วารสารโครงการพัฒนาทรัพยากรมนุษย กระทรวงศึกษาธิการ. 4: 2531 สุนันท ศลโกสุม. (2532, พฤษภาคม - สิงหาคม). การวัดผลภาคปฏิบัติ. วารสารวัดผลการศึกษา. 11(31): 65-76. สุรศักดิ์ สงวนพงษ. (2548). ยุทธศาสตรพัฒนาการเรียนรูไอ ซี ที ตองสอนเด็กคิดนอกกรอบ. สืบคน เมื่อ 21 กุมภาพันธ 2549, จาก http://pr.ku.ac.th/pr-news/interest/2548/271.htm สุปรียา ศิริพฒ ั นกุลขจร. (2548). การพัฒนารูปแบบหองเรียนเสมือนจริงแบบจําลองสถานการณ รวมกับการฝกปฏิบตั ิ เรื่อง การผลิตรายการโทรทัศน. ปริญญานิพนธ กศ.ด. (เทคโนโลยี การศึกษา). กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. ถายเอกสาร. สุรางค โควตระกูล. (2544). จิตวิทยาการศึกษา. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย. สุวิทย ปูท อง. (2541). การนําเสนอการสอนอินเทอรเน็ตสําหรับผูเ รียนระดับอุดมศึกษา. วิทยานิพนธ คม. (โสตทัศนศึกษา). กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย. จุฬาลงกรณ มหาวิทยาลัย. ถายเอกสาร. สุวิมล วองวาณิช. (2547). การวัดทักษะการปฏิบตั ิ (Performance Testing): จุลสารการทดสอบ อันดับที่ 4. กรุงเทพฯ: ศูนยตําราและเอกสารวิชาการ คณะครุศาสตร จุฬาลงกรณ มหาวิทยาลัย. เสกสรร สายสีสด. (2545). การพัฒนารูปแบบระบบการเรียนการสอนโดยใชอินเทอรเน็ต สําหรับ สถาบันราชภัฏ. ปริญญานิพนธ กศ.ด. (เทคโนโลยีการศึกษา). กรุงเทพฯ: บัณฑิต วิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. ถายเอกสาร. เสาวณีย สิกขาบัณฑิต. (2528). เทคโนโลยีทางการศึกษา. กรุงเทพฯ: สถาบันเทคโนโลยีพระจอม เกลาพระนครเหนือ. อาภรณ ใจเที่ยง. (2540). หลักการสอน. กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร. อธิปตย คลี่สนุ ทร. (2540, ธันวาคม-มกราคม). อินเทอรเน็ต(แปล). ขาวสารสารสนเทศ. 2(34): 112. ------------ -. (2541). [อินเทอรเน็ต] Internet & [สคูลเน็ต] Schoolnet กับการเสริมคุณภาพการศึกษา ไทย. สืบคนเมื่อ 9 ตุลาคม 2546, จาก http://www.moe.go.th/main2/article/article5.htm อุดม จํารัสพันธุ. (2541). เอกสารประกอบการสอนวิชาจิตวิทยาการสอนเด็กวัยเรียน. กรุงเทพฯ: โรงพิมพสถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี. Adam, J.A. (1998). Human Memory. New York: McGraw-Hill. Anderson, J. (1995). Learning and Memory: An Integrated Approach. New York: John and Sons.
202 Atkinson, R.C; & Shiffrin, R.M. (1968). Human Memory: A Proposed System and Its Control Processes. in Spence, K.W.; Spence,J.T. (Eds) The Psychology of Learning and Motivator: Advances in Research and Theory. Vol. 2. New York: Academic Press. Banathy, B.H. (1968). Instructional System. Belmont, California: Fearow Publishers. Bloom, B. S. (1956). Taxonomy of Educational Objectives, Handbook I: The Cognitive Domain. New York: David McKay Co Inc. Borg, Walter R; & Merigith, D. Gall. (1979). Educational Research: An Introduction. 5th ed., New York: Longman, Inc. Borg, Walter R. (1981). Applying Educational Research: A Practice Guide for Teachers. New York: Longman Inc. Brockett, Ralph G; & Hiemstra, Roger. (1991). Self-direction in Adult Learning. New York: Routlege. Buzzell, Mry; & Olge, Roman. (1988). Preparing for Contracting Learning. Developing Student Autonomy in Learning. P.135-144 New York: Nichols Publishing Company. Candy, Philip C. (1991). Self-directed for Lifelong Learning. San Francisco: Jossey- Bass Publisher. Cruickshang, Donal R; Deborah I; & Metcalf, K. (1995). The Act of Teaching. New York: McGraw-Hill,Inc. Davies, I.K. (1971). The Management of Learning. London: McGraw-Hill. De Cecco, J.P. (1974). The Psychology of Learning and Instruction: Educational Psychology. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall. Deighton, L.C. (1971). The Encyclopedia of Education. Volume 6: The Macmillan Company & The Free Press. Dick, Walter; & Lou Carley. (1985). The Systematic Design of Instruction. 2nd ed. New York: Scott Foreman. Dixon, W.B. (1992). An Exploration Study of Self-directed Learning Ruddiness and Pedagogical Expectation about Learning among Adult Image Learners in Michigan. Doctoral Dissertation, Michigan State University, 1992. Dissertation Abstracts International. 55/07 (1995): 1789. Duhrkopt, Richar. (1990, May). Computer Center: Reality & Randomness. The American Biology Teacher. 52(5): 295-296. Eric, Carlton W.H; & David H. Curl. (1972). Fundamental of Teaching with Audio Visual Technology. New York: McGraw-Hill Book Company.
203 Ebbinghaus, Hermann. (1850-1909). Memory: A Contribution to Experimental Psychology. New York: Teachers College, Columbia University Press. Espich, Jerome E; & Bill Williams. (1967). Developing Programmed Instructional Materials. New York: Lear Siegler, Inc. Fitts, P.M. (1964). Perceptual-motor Skill Learning, in A. W. Melton (ed.), Categories of Human Learning. London: Academic Press. Gagne' , Robert M; Leslies J. Briggs;& Walter W. Wager. (1988). Principle of Instructional Design. 3rd ed., New York: Holt, Rinehart and Winston. Gagne', R.M. (1977). The Conditions of Learning and Theory of Instruction. New York: Holt. Rinehart and Winston. ------------ -. (1979). Principles of Instructional Design. New York: Holt. Rinehart and Winston. Gagne', R.M; & Brown, L. T. (1970). The Gagne' and Brown Experimental, in Educational Phychology: Learning and Teaching. Methuen. Gerlach, Ver S; & Donald P. Ely. (1971). Teaching and Media: A Systematic Approach. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice â&#x20AC;&#x201C; Hall. Good, C.V. (1973). Dictionary of Education. New York: McGraw â&#x20AC;&#x201C; Hill Book Co, Inc. Guglielmino, L.M; & Guglielmino, P.J. (1982). Learning Style Assessment (Self-scoring Form). Boca Raton, Flo: Guglielmino and Associates. Harrow, A. (1972). A Taxonomy of The Psychomotor Domain: A Guide for Developing Behavioral Objectives. New York: Longman Inc. Henderson, J.G. (1996). Reflective Teacher: The Study of Your Constructivist Practices. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall. Jay, Wile L. (2001). Internet Course. The University of Rochester. Retrieved November 29, 2002, from http://www.highschoolscience.com Jessup, G. (1991). Outcomes: NVQs and the Emerging Model of Education and Training. London: Falmer Press. Johnson, Kerry A;& Foa, Lin J. (1989). Instructional Design New Alternatives for Effective Education and Training. New York: Macmillan Publishing. Jonassen, D. (1994). Thinking Technology. Educational Technology. 34(4): 34-37. Joyce, B;& Weil, M. (1986). Model of Teaching. 3rd ed. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall. Joyce, Bruce; & Masha Weil. (1972). Model of Teaching. New York: Prentice-Hall. Joyce, Bruce; Masha Weil; & Showers, Beverely. (1992). Model of Teaching. 4th ed. Boston: Allyn and Bacon.
204 Kameenui, Edward J; & Simmons, Deborah C. (1990). Designing Instructional Strategies. U.S.A.: Merrill Publishing. Kemp, Jerrold E. (1985). The Instructional Design Process. New York: Harper & Row. Khan, Badrul H. (1997). Web-based Instruction. New Jersey: Educational Technology Publications, Inc. Kibler, Robert J. (1974). Behavioral Objectives and Instructional Process. In Selected Reading for the Introduction to the Teaching Profession. Edited by Milton Muse. p. 44-53. Berkeley: McCutchan. Klausmeier, H.J; & Ripple, R.E. (1971). Learning and Human Abilities: Educational Psychology. 3rd ed., New York: Harper & Row, Publishers. Knirk, Frederick G; & Gentry, Castelle G. (1971). Applied Instructional Systems. Educational Technology. 11(6), 58-62. Knowles, M.S. (1975). Self-directed Learning: A Guide for Learners and Teachers. New York: Association Press. Lindvall, C.M; & Nitko, A.J. (1967). Measuring Pupil Achievement and Attitude. New York: Harcourt Brace Jovanvich. Mehrens, W; & Irvin J. Lehman. (1984). Measurement and Evaluation in Education and Psychology. New York: Holt, Rinchart and Winston, Inc. Mezirow, J. (1981). A Critical Theory of Adult Learning and Education. Adult Education Quarterly. 32(1), 3-24. Nunnally, J.C.Jr. (1959). Test and Measurement. New York: McGrew-Hill. Padelford, H. (1984,December). Psychomotor Skill Acquisition in Technical Subjects. Presented at the American Vocational Association Convention. New Orleans. (Unpublished Manuscript). Prosser, C.A; & Allen, C.R. (1925). Vocational Education in a Democracy. New York: Century. Ralph, C. Wenrich; & William, J. Wenrich. (1974). Leadership in Administration of Vocation and Technical Education. Charles E. Merrill Publishing., Columbus, Ohio. Reigeluth, Charles M. (1991,September). Reflections on the Implications of Constructivism for Educational Technology. Educational Technology. 31(9): 7-11. Savery, J.R; & Duffy, T.M. (1995). Problem-based Learning: An Instructional Model and Its Constructivist Framework. Educational Technology. 35(5): 31-37. Sayler, J.Galen; William, M. Alexander; & Arthur J. Lewis. (1981). Curriculum Planning for Better Teaching and Learning. 4th ed., New York: Sanders International.
205 Seels, B; & Glasgow, Z. (1990). Exercises in Instructional Design. Ohio: Merrill Publishing Company. Semprevivo, Philop C. (1976). System Analysis. Definition, Process, and Design. Chicago: Science Research Association. Simpson, D. (1972). Teaching Physical Educations: A System Approach. Boston: Houghton Mufflin Co. Simpson, Dlizabet. (1974). The Illinois Teachers of Home Economics in Robert N. Singer and Walter Dick, Teaching Physical Education: A System Approach. Boston: Houghton Minfflin Co. Singer, R.N. (1982). The Learning of Motor Skills. New York: Macmillan Publishing Co., Inc. Skager, Rodney W. (1978). Lifelong Education and Evaluation Practice. Hamburg: UNESCO Institute for Education. Spiro, R.J. Coulson; R.L. Feltovich, P.J ; & Jaboson, M.j. (1991). Cognitive Flexibility Theory Constructivism and Hypertext: Random Assess Instruction for Advance Knowledge Equation in Structure Domains. Education Technology. 31(5): 25-33. Tuck, B.W. (1975). Measuring Educational Outcomes Fundamental of Testing. New York: Harcour Brace Javanovich,Inc. Tuckman, Bruce W. (1976). Measuring Education Outcome. New York: Harcour Brace Jonanovich,Inc. Tyan, Nay-ching Nancy; & Frank Min-chow, Hong. (1998). When Western Technology Meets Oriental Culture. Use of Computer-mediated Communication in a Higher Education Classroom. Retrieved November 29, 2002, from http://ericir.syr.edu/ Vygotsky, L.S. (1986). Thought and Language. Massachusetts: MIT Press. Walker, Grayson H. (2002). Concept Mapping and Curriculum Design. Retrieved July 2,2004, form http://www.utc.edu/Teaching-Resource-Center/concepts.html Watson, A. (1980). Learning Psychomotor Skills in TAFE (or the Psychology of Psychomotor Skills). Educational Psychology for TAFE Teachers. Funding Provided by the Australian Commonwealth under the Advanced Education Council Program. (Unpublished Manuscript). Woodruff, A.D. (1961). Basic Concept of Teaching. Chandler Publishing Company. Zhao, Yong. (1998). Design for Adoption: The Development of an Integrated Web-based Education Environment. Journal of Research on Computing in Education.17 (3): 113-132.
ภาคผนวก
207
ภาคผนวก ก รายนามผูเชี่ยวชาญ
208 รายนามผู เ ชี่ ย วชาญด า นการประเมิ น รู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท าง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 1. รองศาสตราจารย ดร.ณรงค สมพงษ อาจารยประจําภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร 2. รองศาสตราจารย ดร.ฉลอง ทับศรี หัวหนาภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา คณะ ศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยบูรพา 3. ผู ช ว ย ศ า ส ต ร า จ า ร ย ด ร . ว สั น ต อ ติ ศั พ ท ค ณ บ ดี ค ณ ะ ศึ ก ษ า ศ า ส ต ร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร และอาจารยประจําภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร 4. ผูชวยศาสตราจารย ดร.สมศักดิ์ อภิบาลศรี ผูอํานวยการสํานักวิทยบริการ และ อาจารย ป ระจํ า สาขาเทคโนโลยี แ ละสื่ อ สารการศึ ก ษา คณะครุ ศ าสตร มหาวิ ท ยาลั ย ราชภั ฏ นครราชสีมา 5. ผูชวยศาสตราจารย (พิเศษ) ดร.ปรัชญนันท นิลสุข อาจารยประจําภาควิชาครุ ศาสตรเทคโนโลยี คณะครุศาสตรอุตสาหกรรม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาพระนคร เหนือ 6. รองศาสตราจารย ดร.สุรสิทธิ์ ราตรี อาจารยประจําภาควิชาครุศาสตรวิศวกรรม คณะครุศาสตรอุตสาหกรรม สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณทหารลาดกระบัง 7. รองศาสตราจารย ดร.มานพ แจมกระจาง อาจารยประจําภาควิชาอุตสาหกรรมศึกษา คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยบูรพา 8. ผูชวยศาสตราจารย ดร.ศิริพรรณ ธงชัย รองผูอํานวยการฝายพลังงาน ศูนย นวัตกรรมเทคโนโลยีไทย-ฝรั่งเศส และอาจารยประจําภาควิชาครุศาสตรไฟฟา คณะครุศาสตร อุตสาหกรรม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาพระนครเหนือ 9. ผูชวยศาสตราจารย ดร.ปรีชา สาคะรังค อาจารยประจําสาขาวิศวกรรมไฟฟา คณะ วิศวกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย 10. ผู ช ว ยศาสตราจารย ดร.สั น ติ หวั ง นิ พ พานโต อาจารย ป ระจํ า ภาควิ ช า วิศวกรรมไฟฟา คณะวิศวกรรมศาสตร สถาบันเทคโนโลยีปทุมวัน รายนามผู เ ชี่ ย วชาญด า นประเมิ น บทเรี ย นฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ต ดานเทคโนโลยีการศึกษา 1. รองศาสตราจารย ดร.ณรงค สมพงษ อาจารยประจําภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร 2. รองศาสตราจารย ดร.ฉลอง ทับศรี หัวหนาภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา คณะ ศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยบูรพา
209 3. ผู ช ว ย ศ า ส ต ร า จ า ร ย ด ร . ว สั น ต อ ติ ศั พ ท ค ณ บ ดี ค ณ ะ ศึ ก ษ า ศ า ส ต ร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร และอาจารยประจําภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร 4. ผูชวยศาสตราจารย ดร.สมศักดิ์ อภิบาลศรี ผูอํานวยการสํานักวิทยบริการ และ อาจารย ป ระจํ า สาขาเทคโนโลยี แ ละสื่ อ สารการศึ ก ษา คณะครุ ศ าสตร มหาวิ ท ยาลั ย ราชภั ฏ นครราชสีมา 5. ผูชวยศาสตราจารย (พิเศษ) ดร.ปรัชญนันท นิลสุข อาจารยประจําภาควิชาครุ ศาสตรเทคโนโลยี คณะครุศาสตรอุตสาหกรรม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาพระนคร เหนือ รายนามผู เ ชี่ ย วชาญด า นประเมิ น บทเรี ย นฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ต ดานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส 1. รองศาสตราจารย ดร.สุรสิทธิ์ ราตรี อาจารยประจําภาควิชาครุศาสตรวิศวกรรม คณะครุศาสตรอุตสาหกรรม สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณทหารลาดกระบัง . 2. รองศาสตราจารย ดร.มานพ แจมกระจาง อาจารยประจําภาควิชาอุตสาหกรรม ศึกษา คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยบูรพา ผูชวยศาสตราจารย ดร.ศิริพรรณ ธงชัย รองผูอํานวยการฝายพลังงาน ศูนย 3. นวัตกรรมเทคโนโลยีไทย-ฝรั่งเศส และอาจารยประจําภาควิชาครุศาสตรไฟฟา คณะครุศาสตร อุตสาหกรรม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาพระนครเหนือ 4. ผูชวยศาสตราจารย ดร.ปรีชา สาคะรังค อาจารยประจําสาขาวิศวกรรมไฟฟา คณะวิศวกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย 5. ผู ช ว ยศาสตราจารย ดร.สั น ติ หวั ง นิ พ พานโต อาจารย ป ระจํ า ภาควิ ช า วิศวกรรมไฟฟา คณะวิศวกรรมศาสตร สถาบันเทคโนโลยีปทุมวัน รายนามผูเชี่ยวชาญดานการวัดและประเมินผล 1. ผูชวยศาสตราจารย ดร.สมบูรณ ตันยะ อาจารยประจําสาขาหลักสูตรและการสอน คณะครุศาสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา 2. ผูชวยศาสตราจารย ดร.สุนันท ศลโกสุม ขาราชการบํานาญ มหาวิทยาลัยศรีนคริน ทรวิโรฒ 3. ดร.สุวพร เซ็มเฮ็ง อาจารยประจําภาควิชาการวัดผลและวิจัยการศึกษา คณะ ศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
210
ภาคผนวก ข แบบประเมินรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา
211
แบบประเมิน รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา คําชี้แจง 1. แบบประเมินชุดนี้ มีวัตถุประสงคในการสอบถามความคิดเห็นของผูเชี่ยวชาญทางดาน เทคโนโลยีการศึกษา และผูเชี่ยวชาญทางดานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส เกี่ยวกับรูปแบบการเรียน การสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ในดานความ ครอบคลุม ความสอดคลองตามองคประกอบหลักของรูปแบบการเรียนการสอน และความเหมาะสม ของขั้นตอน ตลอดจนขอเสนอแนะเพื่อเปนแนวทางในการปรับปรุงใหสมบูรณยิ่งขึ้น 2. แบบประเมินนี้แบงออกเปน 2 ตอน คือ ตอนที่ 1 ความคิดเห็นของผูเชี่ยวชาญเกี่ยวกับรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ตอนที่ 2 ขอเสนอแนะของผูเชี่ยวชาญ 3. คาระดับความคิดเห็นในแบบประเมินนี้มี 5 ระดับ มีความหมายดังนี้ คาระดับ 5 หมายถึง มากที่สุด คาระดับ 4 หมายถึง มาก คาระดับ 3 หมายถึง ปานกลาง คาระดับ 2 หมายถึง นอย คาระดับ 1 หมายถึง นอยที่สุด
212
การควบคุม (Control) การตรวจสอบและควบคุมการเรียนของ ผูเรียน การตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน
ปจจัยนําเขา (Input) กําหนดเปาหมายในการเรียน การสอน การวิเคราะหผูเรียน การออกแบบเนื้อหาบทเรียน กําหนดกิจกรรมการเรียนการ สอน การเตรียมความพรอมดาน สภาพแวดลอมทางการเรียน
กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต (Process) กําหนดบทบาทผูสอน การสรางแรงจูงใจในการเรียน การดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิค ตามขั้นตอน โมเดลซีเอเอ (CAA Model) y ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) y ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) y ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) กิจกรรมเสริมทักษะ
ผลผลิต (Output) ประเมินผลการเรียนการสอน y ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน y ทักษะปฏิบัติ y ความคงทนของทักษะ ปฏิบัติ y ความคิดเห็นของ นักเรียน
ขอมูลปอนกลับ (Feedback) ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุง y ความคิดเห็นของผูเชี่ยวชาญ y ความคิดเห็นของผูเรียน y ผลการเรียนการสอน y ผลจากการปฏิบัติในขั้นตอนตางๆ
รูปที่ 1 รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียน อาชีวศึกษา
213
C
ขั้นความรูความเขาใจ ( ognitive Phase)
การเรียนฝกปฏิบตั ิทางเทคนิคตามขั้นตอนการเรียนการสอน เพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ โมเดลซีเอเอ (CAA Model)
ใหขอมูลเบื้องตนเกี่ยวกับเรื่องที่จะฝกทักษะ
การเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ที่มีภาพเคลื่อนไหว สตรีมมิ่งวีดิโอ และการจําลองสถานการณ
บอกขั้นตอนที่ตองฝกทักษะ
การเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต
A
การประเมินผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน
ขั้นปฏิบัติ ( ssociative Phase) สาธิตทักษะหรือการกระทําใหผูเรียนดูทั้งหมด ตั้งแตตนจนจบ
การเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ที่มีสตรีมมิ่งวีดิโอ (Streaming Video) สอนแบบสาธิต
สาธิตทักษะยอยและใหผูเรียนปฏิบัตติ ามไปทีละสวน อยางชาๆ ในลักษณะเลียนแบบการกระทํา
การเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่มี สตรีมมิ่งวีดิโอสอนแบบสาธิตรวมกับการฝกปฏิบตั ิกับวัสดุและอุปกรณจริง
ใหผูเรียนปฏิบัติทักษะโดยไมมีการสาธิต หากติดขัด จุดใด ผูสอนควรใหคําชี้แนะและแกไขจนผูเรียนทํา
การฝกปฏิบัติกับวัสดุและอุปกรณจริงโดยมีผูสอนคอย ควบคุมและใหขอมูลปอนกลับ
A
ขั้นชํานาญ ( utonomous Phase) ใหผูเรียนฝกทักษะซ้ํา ๆ จนกลายเปนกลไกที่ สามารถกระทําไดเอง (Mechanism)
การฝกปฏิบัติกับวัสดุและอุปกรณจริงดวยการเรียนรู แบบโครงงาน (Project-based Learning)
เพิ่มพูนความเร็ว, ความถูกตอง และความคลองแคลว
การเรียนกับบทเรียนแบบจําลองสถานการณ (Simulation) และฝกปฏิบัติกับวัสดุและอุปกรณจริง การประเมินทักษะปฏิบัติระหวางเรียน
รวบรวมคะแนนและผลงานลงแฟมสะสมงาน
รูปที่ 2 ขั้นตอนการดําเนินการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบตั ิ ตามขั้นตอนโมเดลซีเอเอ (CAA Model)
214
บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต Web-based Technical Practice Instruction สวนผูสอน y บริหารผูเรียน y บริหารบทเรียน y ใหคําปรึกษา y ใหขอมูลปอนกลับ y ประเมินทักษะปฏิบัติ
สวนบทเรียน y เนื้อหาบทเรียน y การเรียนการสอนฝก ปฏิบัติตามขั้นตอน โมเดลซี เอเอ (CAA Model) y แบบฝกหัด y แบบทดสอบ y สตรีมมิ่งวีดิโอ (Streaming Video) y การทดลองเสมือนจริง y โปรแกรมจําลอง สถานการณ สวนสนับสนุนและการ ติดตอสื่อสาร y กระดานสนทนา (Web Board) y หองสนทนาสด(Chat Room) y แหลงขอมูล
สวนผูเรียน y บริหารการเรียน y ศึกษาเนื้อหาบทเรียน y ทําแบบฝกหัด y ทําแบบทดสอบ y ฝกปฏิบัติตามขั้นตอน โมเดลซีเอเอ (CAA Model) y ทําชิ้นงาน y ทําแฟมสะสมงาน (Portfolio) y ตรวจสอบผลการเรียน
ระบบเครือขาย อินเทอรเน็ต สวนผูดูแลระบบ y บริหารจัดการระบบรวมถึง ฐานขอมูลระบบทั้งหมด y ตรวจสอบระบบ
สวนฐานขอมูลการเรียน y ขอมูลผูเรียน y รายงานผลการเรียน y รายงานผลการฝกปฏิบัติ y บันทึกการใชงานบทเรียน
รูปที่ 3 สวนประกอบของบทเรียนฝกปฏิบัตทิ างเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต
215 รูป แบบการเรียนการสอนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครื อขา ยอิ นเทอรเน็ต สํ า หรั บ นักเรีย น อาชีวศึกษา มีรายละเอียดดังนี้ เปาหมาย และหลักการของรูปแบบ รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา เปนการนําแนวคิดและหลักการของการเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ตมาผสมผสานกับการฝกปฏิบัติทาง เทคนิคตามกระบวนการสอนทักษะปฏิบัติ โดยมีเปาหมายเพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ทักษะปฏิบัติ และ ความคงทนของทักษะปฏิบัติ องคประกอบของรูปแบบ รูปแบบการเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่พัฒนาในครั้งนี้ ไดพัฒนาขึ้นตามแนวคิดวิธีระบบ (Systematic Approach) โดยรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับ นักเรียนอาชีวศึกษาที่พัฒนาขึ้น ประกอบดวย 5 องคประกอบหลัก ไดแก 1. ปจจัยนําเขา (Input) 2. กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต (Process) 3. การควบคุม (Control) 4. ผลผลิต (Output) 5. ขอมูลปอนกลับ (Feedback) โดยมี 13 องคประกอบยอย คือ 1) กําหนดเปาหมายในการ เรียนการสอน 2) การวิเคราะหผูเรียน 3) การออกแบบเนื้อหาบทเรียน 4) กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน 5) การเตรียมความพรอมดานสภาพแวดลอมทางการเรียน 6) กําหนดบทบาทผูสอน 7) การสรางแรงจูงใจในการ เรียน 8) การดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค 9) กิจกรรมเสริมทักษะ 10) การตรวจสอบและควบคุม การเรียนของผูเรียน 11) การตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน 12) ประเมินผลการเรียนการสอน และ 13) ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุง โดยมีรายละเอียดของแตละองคประกอบหลักดังนี้ 1. ปจจัยนําเขา (Input) องคประกอบที่เปนปจจัยนําเขาในรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ไดแก กําหนดเปาหมายในการเรียนการสอน, การวิเคราะหผูเรียน, การ ออกแบบเนื้อหาบทเรียน, กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน และการเตรียมความพรอมดานสภาพแวดลอม ทางการเรียน โดยแตละองคประกอบมีรายละเอียดดังนี้ กําหนดเปาหมายในการเรียนการสอน การเรีย นการสอนฝ ก ปฏิ บัติ มีจุด มุงหมายสํา คัญ เพื่อ ใหผู เรีย นเรีย นรู ทัก ษะปฏิบั ติเพื่ อ ให สามารถทํางานได นอกจากนั้นยังตองการใหผูเรียนมีความรูเกี่ยวกับทฤษฎีที่เกี่ยวของกับการทํางาน และมีเจต คติที่ดีตอการทํางานดวย ดังนั้นในการจัดการเรียนการสอนจะตองจัดใหผูเรียน ไดรับความรู เจตคติ และทักษะ ปฏิบัติในการทํางานไปพรอม ๆ กัน แตจะเนนเปนพิเศษในเรื่องของทักษะปฏิบัติ สวนที่เปนความรู และเจตคติ จะบรรจุลงไปเพื่อเสริมในเรื่องของการทํางานใหไดผลดีที่สุดและระดับความลึกซึ้งของจุดประสงคการเรียนรูในแต ละดานจะมีมากนอยเพียงใด ขึ้นอยูกับระดับมาตรฐานรายวิชาของวิชานั้น ๆ ระดับความลึกซึ้งของจุดประสงคการ เรียนรูแตละดานเปนดังนี้ 1. ดานความรู (Cognitive) มีจุดประสงคใหผูเรียนมีความรู ความเขาใจเกี่ยวกับการทํางาน การนําวิธกี ารที่เรียนรูไปใช การวิเคราะหงาน การสังเคราะหงานใหมขึ้นมา และความสามารถในการประเมินผล งานไดดวยตนเอง
216 2. ดานเจตคติ (Affective) มีจุดประสงคใหผูเรียนสามารถรับการเรียนรู มีการตอบสนอง อยางเห็นคุณคา สามารถจัดกลุมคานิยม และกําหนดคุณลักษณะของตัวเองในเรื่องของการทํางานในอาชีพของ ตน 3. ด า นทั ก ษะปฏิ บั ติ (Psychomotor) มี จุ ด ประสงค ใ ห ผู เ รี ย นเกิ ด การเรี ย นรู เ พื่ อ ความสามารถในการปฏิบัติงานในโรงฝกงาน หรือหองทดลองโดยผูเรียนจะตองสามารถแสดงพฤติกรรมการเรียน ในขั้นตอนตาง ๆ ตั้งแต ความสามารถในการรับรู การเตรียมพรอมในการทํางาน การปฏิบัติตามโดยอาศัยผูแนะ การปฏิบัติงานไดเอง และการปฏิบัติงานดวยความชํานาญ ในการเขียนจุดประสงคสําหรับการสอนทักษะปฏิบัติ ควรเขียนเปนจุดประสงคเชิงพฤติกรรม ที่ผู เรียนสามารถปฏิบัติและผู สอนสามารถวัดหรือสังเกตได โดยมีลํา ดับขั้นตอนในการเขียนจุดประสงค เชิง พฤติกรรมดังนี้ 1. กําหนดหัวเรื่องและทักษะที่จะสอน 2. หาลําดับขั้นตอนในการทํางาน 3. จําแนกขั้นตอนการทํางานออกเปนทักษะและความรู 4. รวบรวมทักษะและความรูใหมเขียนเปนจุดประสงคเชิงพฤติกรรม การวิเคราะหผูเรียน ในการวิ เคราะหผู เรี ยนนั้นจะชวยในการกําหนดจุดประสงคการสอน ชวยในการกําหนด เนื้อหา ชวยในการแบงกลุมผูเรียน และชวยใหผูสอนรูวาในระหวางการเรียนการสอนสมควรจะไดชวยเหลือกลุม ใดหรือคนใดเปนพิเศษ เพื่อจะทําใหเรียนรูไดทันผูอื่น ดังนั้นผูสอนควรจะตองทราบพื้นฐานผูเรียนในดานตอไปนี้ 1. ความสามารถทางสติ ป ญ ญา ผู เ รี ย นแต ล ะคนจะมี ค วามสามารถทางสติ ป ญ ญาไม เหมือนกัน ผูสอนจะทราบความสามารถทางการเรียนของผูเรียนไดจากการใชแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการ เรียนกอนเรียน 2. ความสามารถทางทักษะปฏิบัติ ผูสอนควรจะตองทําการประเมินกันกอนที่จะสอนทักษะ ปฏิบัติใหมใหแกผูเรียน เพื่อสํารวจทักษะปฏิบัติของผูเรียนกอนการเรียนการสอนจะเริ่มขึ้นวา มีเพียงพอหรือไม หากไมเพียงพอผูเรียนควรไดรับทักษะปฏิบัติพื้นฐานที่จําเปนเพิ่มเติมกอน การประเมินทักษะปฏิบัติของผูเรียน โดยใชแบบทดสอบวัดทักษะปฏิบัติพื้นฐานประเมินความสามารถทางดานทักษะปฏิบัติของผูเรียน หรือการให ผูเรียนปฏิบัติตามงานที่มอบหมายแลวทําการประเมินทักษะปฏิบัติดวยการใชแบบวัดทักษะปฏิบตั ิของผูเรียน การออกแบบเนื้อหาบทเรียน การออกแบบเนื้อหาบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตนั้น ผูสอนจะตอง ดําเนินการออกแบบเนื้อหาบทเรียน ดังนี้ 1. เนื้อหาบทเรียนในสวนทฤษฎี จะตองออกแบบใหเนื้อหามีการผสมผสานมัลติมีเดีย โดย ใหมีภาพเคลื่อนไหวและการจําลองสถานการณ (Simulation) รวมทั้งการใชไฮเปอรมีเดีย (Hypermedia), ไฮเปอร ลิงค (Hyperlink) และไฮเปอรเท็กซ (Hypertext) ในการนําเสนอเนื้อหา เพื่อใหผูเรียนไดเขาใจในเนื้อหาทาง ทฤษฎีกอนที่จะไปเรียนฝกปฏิบัติ 2. เนื้อหาบทเรียนในสวนปฏิบัติ จะตองดําเนินการจัดทําเนื้อหาตามขั้นตอนดังตอไปนี้ 2.1 จัดเตรียมงานที่ใหผูเรียนฝกปฏิบัติ 2.2 วิเคราะหทักษะที่จะฝกเปนทักษะยอย ๆ ตามลําดับกอน–หลัง 2.3 นําทักษะยอย ๆ มาจัดทําสตรีมมิ่งวีดิโอ (Streaming Video)
217 เนื้อหาปฏิบัติในขั้นตอนการสาธิตการปฏิบัติจะตองแสดงทักษะการปฏิบัติงานดวยวิธีการที่ ปลอดภัย โดยเนนความปลอดภัยตอผูปฏิบัติ ตอเครื่องมือและอุปกรณ และตอชิ้นงาน กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน ในการเรียนการสอนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สามารถ กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอนไดดังนี้ คือ 1. กําหนดกิจกรรมบนเครือขายอินเทอรเน็ต 1.1 การปฏิ สั ม พัน ธ บ นเครือ ข า ยอิ น เทอร เ น็ต ในการฝก ปฏิ บัติ ป ระจํ า สั ป ดาหต ลอด ระยะเวลาการเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ต ดวยการใชเครื่องมือบนเครือขายอินเทอรเน็ต ไดแก กระดานสนทนา (Web Board), หองสนทนาสด (Chat Room), อีเมล (e-mail), การถายโอนขอมูลระหวางเครื่อง (File Transfer Protocol), การอัพโหลด (Upload), การดาวนโหลด (Download), การคนหาขอมูลบนเครือขาย (Search), การเชื่อมโยงภายใน (Internal Links) และการเชื่อมโยงภายนอก (External Links) เปนตน 1.2 การสงงานและแบบฝกหัดบนเครือขายอินเทอรเน็ต 2. กําหนดกิจกรรมในการเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 2.1 ขั้นนําเขาสูบทเรียน ประกอบดวยกิจกรรมดังนี้ 2.1.1 แจงจุดประสงคเชิงพฤติกรรมใหผูเรียนไดทราบ 2.1.2 การตรวจสอบทักษะพื้นฐานวาผูเรียนมีทักษะปฏิบัติเพียงพอตอการเรียน ทักษะปฏิบัติใหมหรือไม หรือเปนการตรวจสอบวาผูเรียนมีทักษะปฏิบัติในสิ่งที่เรียนแลวหรือไม โดยการใช แบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐานและแบบทดสอบภาคปฏิบัติ 2.2 ขั้นดําเนินการสอน ประกอบดวยกิจกรรมดังนี้ 2.2.1 ทําแบบทดสอบกอนเรียน เพื่อวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนทางดานทฤษฎี และทฤษฎีเชิงปฏิบัติ 2.2.2 ศึกษาเนื้อหาบทเรียน 2.2.3 ทําแบบฝกหัด เพื่อทบทวนความรูและความเขาใจในเนื้อหาบทเรียน 2.2.4 ทําแบบทดสอบหลังเรียน เพื่อวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนทางดานทฤษฎี และทฤษฎีเชิงปฏิบัติ 2.2.5 การฝกปฏิบัติกับวัสดุอุปกรณจริงตามขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อพัฒนา ทักษะปฏิบัติ 2.2.6 การสนทนาสด (Chat) ระหวางผูสอนกั บผูเรียน เพื่อผู ส อนจะได ชวยเหลือ, แนะนํา หรือใหขอมูลเกี่ยวกับผลของทักษะปฏิบัติ ในระหวางการเรียนบนเครือขายอินเทอรเน็ต 2.2.7 ผูสอนตั้งคําถามไวในกระดานสนทนา (Web Board) เพื่อทดสอบความรู ความเขาใจของผูเรียน และผูสอนตอบคําถามในกระดานสนทนาจากคําถามหรือขอสงสัยที่ผูเรียนตั้งไว 2.2.8 ผูเรียนนําชิ้นงานมาใหผูสอนตรวจสอบและใหคะแนน เพื่อประเมินผลการ เรียน 2.3 ขั้นประเมินผล ประกอบดวยกิจกรรมดังนี้ 2.3.1 การทดสอบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน เพื่อความรูความเขาใจเนื้อหาทาง ทฤษฎี 2.3.2 การทดสอบทักษะปฏิบัติของผูเรียน เพื่อวัดทักษะปฏิบัติ
218 2.3.3 การทดสอบทักษะปฏิบัติของผูเรียนหลังจากที่เรียนไปแลว 2 สัปดาห เพื่อ วัดความคงทนของทักษะปฏิบัติ การเตรียมความพรอมดานสภาพแวดลอมทางการเรียน ในการจัด สภาพแวดลอ มทางการเรีย นโดยใชบทเรียนฝก ปฏิบัติท างเทคนิ ค บนเครือขา ย อินเทอรเน็ต ควรประกอบดวย 1. ฮารดแวร (Hardware) และซอฟตแวร (Software) ไดแก เครื่องคอมพิวเตอรที่สามารถ เชื่อมตออินเทอรเน็ต และมีโปรแกรมประเภทบราวเซอร เชน Internet Explorer เปนตน 2. บุคลากรดานคอมพิวเตอร (Peopleware) ไดแก ผูสอน นักเรียน และผูที่ควบคุมดูแล ระบบเครือขาย 3. การจัดเวลาในการเรียน (Timing) เปนการจัดตารางเวลาในการเรียนผานเครือขาย อินเทอรเน็ต มีการนัดหมายเวลากันแลวก็สามารถพูดคุย โตตอบกันไดแบบทันทีทันใดทั้งระหวางผูสอนกับ นักเรียน และนักเรียนกับนักเรียนดวยกัน 4. หองเรียนสําหรับฝกปฏิบัติ ควรมีความแตกตางจากหองเรียนปกติทั่วไป คือ หองเรียน สําหรับฝกปฏิบัติจะตองมีการจัดพื้นที่ใหเหมาะสมกับการเรียนปฏิบัติ และโตะเรียนสําหรับฝกปฏิบัติจะตองมีเนื้อ ที่กวางเพียงพอสําหรับจัดตั้งชุดคอมพิวเตอร พรอมทั้งเครื่องมือและอุปกรณที่จะใชสําหรับการฝกนั้น ๆ 5. เครื่องมือและอุปกรณที่ใชในการฝกปฏิบัติ ควรจัดเตรียมไวใหพรอมสําหรับการฝก ปฏิบัติตามขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ โดยใหอยูในสภาพที่จะใชงานไดทันที และตองมี เพียงพอกับจํานวนผูเรียน หากมีไมเพียงพอก็อาจดําเนินการจัดแบงกลุมยอยของผูเรียน 2. กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต (Process) องคประกอบที่เปนกระบวนการในรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ไดแก กําหนดบทบาทผูสอน, การสรางแรงจูงใจในการเรียน, การ ดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค และกิจกรรมเสริมทักษะ โดยแตละองคประกอบมีรายละเอียดดังนี้ กําหนดบทบาทผูสอน บทบาทผู ส อนในการเรี ย นการสอนด ว ยบทเรี ย นฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ตนั้น ผูสอนมีบทบาทเปนผูควบคุมการเรียนการสอน ใหดําเนินไปตามขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อ พัฒนาทักษะปฏิบัติ คอยใหคําปรึกษา แนะนํา ชวยเหลือ ตรวจสอบทักษะปฏิบัติของผูเรียนเพื่อปรับแกทักษะ ปฏิบัติของผูเรียนใหถูกตอง รวมทั้งประเมินทักษะปฏิบัติจากชิ้นงานของผูเรียนทั้งทางดานกระบวนการ (Process) และดานผลงาน (Product) จากการฝกปฏิบัติในแตละขั้นตอน นอกจากนี้ผูสอนยังมีบทบาทบน เครือขายอินเทอรเน็ต เชน การใหขอมูลปอนกลับ (Feedback) แกผูเรียน, การตั้งคําถามหรือตอบคําถามใน กระดานสนทนา, การสนทนาสดกับผูเรียน, การตรวจแบบฝกหัด เปนตน การสรางแรงจูงใจในการเรียน การสรางแรงจูงใจในการเรียนใหเกิดขึ้นสามารถทําไดโดยการใหผูเรียนไดรูถึงเปาหมายของ งานที่จะฝกปฏิบัติ การออกแบบบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่มีการนําเสนอเนื้อหาที่ เปนภาพเคลื่อนไหวและสตรีมมิ่งวีดิโอ การเปดโอกาสใหผูเรียนไดฝกปฏิบัติกับบทเรียนที่เปนลักษณะของการ จําลองสถานการณ การเตรียมความพรอมของชุดการฝกปฏิบัติที่ผูเรียนสามารถปฏิบัติไปพรอมกับการเรียน เนื้อหาบทเรียนบนเครือขายอินเทอรเน็ต การประเมินผลการเรียนที่ผูเรียนสามารถตรวจสอบดวยตนเอง รวมถึง ใชกิจกรรมตาง ๆ กระตุนใหผูเรียนมีปฏิสัมพันธกลุมอยางทั่วถึง ซึ่งจะทําใหการเรียนการสอนดวยบทเรียนฝก
219 ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตเปนไปอยางมีคุณภาพ มีชีวิตชีวา และเกิดแรงจูงใจในการเรียนไดใน ที่สุด การดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค การดําเนินการเรียนการสอนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต มี ขั้นตอนดังนี้ 1. ผูเรียนเขาสูเครือขายอินเทอรเน็ต 2. เขาสูเว็บไซตรายวิชา 3. ลงทะเบียนรายวิชา 4. ใสชื่อและรหัสผานเขาสูบทเรียน 5. อานคําแนะนําและคําชี้แจงในการเรียน 6. ทําแบบทดสอบกอนเรียน 7. ทําแบบทดสอบวัดทักษะปฏิบัติเบื้องตนของผูเรียน 8. เขาสูกระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่ใหผูเรียน เรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตรวมกับการฝกปฏิบัติกับวัสดุและอุปกรณจริง ตาม ขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อพัฒ นาทัก ษะปฏิบัติที่ พัฒ นาขึ้น เรียกวา โมเดลซีเอเอ (CAA Model) ซึ่ง ประกอบดวย 3 ขั้นตอน คือ 1) ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) 2) ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) และ 3) ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) โดยมีรายละเอียดแตละขั้นตอนดังนี้ 8.1 ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) ขั้ น ความรู ค วามเข า ใจนี้ เ ป น ขั้ น ตอนที่ จ ะบอกถึ ง ทั ก ษะและความรู ท างทฤษฎี ที่ เกี่ยวของ ซึ่งผูสอนควรจะใหขอมูลแกผูเรียนในดานตาง ๆ ดังนี้ 8.1.1 ใหขอมูลเบื้องตนเกี่ยวกับเรื่องที่จะฝกทักษะ ขั้นนี้เปนขั้นที่จะบอกถึง ความรูทางทฤษฎีที่เกี่ยวของ ซึ่งผูสอนควรใหขอมูลแกผูเรียนในดานตาง ๆ เชน ขอมูลเบื้องตนของเรื่องที่จะ เรียน และวิธีการใชงานเครื่องมือและอุปกรณท่จี ะใชในการฝกปฏิบัติ 8.1.2 บอกขั้นตอนที่ตองฝกทักษะ ขั้นนี้เปนขั้นการใหผูเรียนไดรับรูในสิ่งที่จะทํา ซึ่งสิ่งที่จะตองใหผูเรียนไดรับรูนั้นจะประกอบไปดวยจุดประสงค กิจกรรม เครื่องมือและอุปกรณ ลําดับขั้นตอน การทํางาน และขอควรระวังในการทํางาน เปนตน 8.2 ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) ขั้นปฏิบัตินี้เปนการกระทําการเพื่อใหไดพฤติกรรมในรูปแบบที่ถูกตอง ทักษะจะ เกิดขึ้นไดเมื่อลงมือปฏิบัติ ขอผิดพลาดหรือพฤติกรรมที่ไมถูกตองควรไดรับการแกไข ขั้นปฏิบัติผูสอนควรจัดให ผูเรียนในดานตาง ๆ ดังนี้ 8.2.1 สาธิตทักษะหรือการกระทําใหผูเรียนดูทั้งหมดตั้งแตตนจนจบ ขั้นนี้เปนขั้น ใหผูเรียนไดเห็นทักษะหรือการกระทําที่ตองการใหผูเรียนทําไดในภาพรวม เพื่อทําใหผูเรียนไดเขาใจในภาพรวม ของงานที่จะตองทํา การสาธิตใหผูเรียนดูทั้งหมดตั้งแตตนจนจบโดยการใชสตรีมมิ่งวีดิโอหรือภาพเคลื่อนไหว ซึ่ง ผูเรียนสามารถดูซ้ําไดตามความตองการ ทักษะหรือการกระทําที่สาธิตใหผูเรียนดูนั้น จะตองเปนการกระทําใน ลักษณะที่เปนธรรมชาติ ไมชาหรือเร็วเกินปกติ 8.2.2 สาธิ ต ทั ก ษะย อ ย และให ผู เ รี ย นปฏิ บั ติ ต ามไปที ล ะส ว นอย า งช า ๆ ใน ลักษณะเลียนแบบการกระทํา ขั้นนี้เปนขั้นใหผูเรียนไดลงมือปฏิบัติ โดยใชสตรีมมิ่งวีดิโอหรือภาพเคลื่อนไหวบน
220 เครือขายอินเทอรเน็ตสาธิตทักษะยอยทีละทักษะ แลวใหผูเรียนสังเกตการกระทําแลวฝกปฏิบัติตามกับวัสดุและ อุปกรณจริงทีละทักษะยอย เมื่อผูเรียนปฏิบัติทักษะยอยแตละทักษะเสร็จแลวสามารถนํามาตรวจสอบกับชิ้นงาน ตนแบบที่มีไวใหไดดวยตนเอง 8.2.3 ใหผูเรียนปฏิบัติทักษะโดยไมมีการสาธิต หากติดขัดจุดใด ผูสอนควรให คําชี้แนะและแกไขจนผูเรียนทําได ขั้นนี้เปนขั้นที่ใหผูเรียนไดทําการฝกปฏิบัติเองโดยไมตองดูการสาธิต ผูสอน ตองคอยใหขอมูลปอนกลับ (Feedback) แกผูเรียน โดยการตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียนขณะผูเรียน ปฏิบัติอยางใกลชิด ดวยการสังเกตการปฏิบัติงานและตรวจสอบชิ้นงานที่ฝก ซึ่งผูสอนจะตองตรวจสอบทุก ขั้น ตอนการปฏิบั ติ แ ละชิ้ น งานที่ เ สร็ จ แล ว ถ า หากผู เ รี ย นเกิ ด ติ ดขั ด จุ ด ใดผู ส อนจะให ก ารตรวจ-ปรั บ แก ไ ข จนกระทั่งทําไดถูกตอง รวมทั้งผูสอนตองใหหลักการสังเกตและเกณฑการตัดสินคุณภาพของการทํางานอยางมี เหตุผล เพื่อผูเรียนจะไดสรางขอมูลปอนกลับใหกับตนเอง ซึ่งผูเรียนจะไดใชประโยชนจากสิ่งนี้ไปตลอดในการ ทํางาน และสามารถเพิ่มพูนประสิทธิภาพการทํางานของตนเองใหมากขึ้น ในขั้นตอนนี้ผูสอนจะสามารถ ตรวจสอบทักษะปฏิบัติและใหขอมูลปอนกลับผูเรียนที่เรียนบนเครือขายอินเทอรเน็ตไดโดยใชเครื่องมือสื่อสารที่มี อยูบนเครือขายอินเทอรเน็ต เชน เว็บแคม (Webcam), การสนทนาสด (Chat), กระดานสนทนา (Web Board) และอีเมล (e-mail) เปนตน ถาผูเรียนอยูในหองเรียนฝกปฏิบัติที่มีผูสอนคอยควบคุมดูแลอยูดวย จะทําใหการฝก ปฏิบัติในขั้นนี้มีประสิทธิภาพสูงสุด 8.3 ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) ขั้นชํานาญนี้เปนขั้นที่ปฏิบัติทักษะนั้นรวดเร็วและถูกตอง ตลอดจนโอกาสจะกระทํา ผิดจะไมเกิดขึ้น ทักษะที่เกิดขึ้นเปนการเพิ่มพูนความชํานาญเปนอัตโนมัติมากขึ้น 8.3.1 ให ผู เ รี ย นฝ ก ทั ก ษะซ้ํ า ๆ จนกลายเป น กลไกที่ ส ามารถกระทํ า ได เ อง (Mechanism) ขั้นตอนนี้เปนการใหผูเรียนไดกระทําจนกลายเปนกลไกที่สามารถกระทําไดเอง โดยการใหผูเรียน ฝกปฏิบัติซ้ํา ๆ ตามการเรียนรูแบบโครงงาน (Project-based Learning) ดวยการทําชิ้นงานใหม ซึ่งอาจเปน ชิ้นงานแบบเดิมหรือชิ้นงานที่มีลักษณะงานในลักษณะเดียวกัน เพื่อผูเรียนจะไดฝกปฏิบัติตามขั้นตอนที่ไดฝกไป แลว และการฝกซ้ํา ๆ จะทําใหผูเรียนเกิดทักษะปฏิบัติและความคงทนของทักษะปฏิบัติ 8.3.2 เพิ่มพูนความเร็ว, ความถูกตอง และความคลองแคลว ขั้นนี้เปนขั้นที่ ผูเรียนมีโอกาสไดฝกฝนมากขึ้นจนกระทั่งกระทําไดถูกตองสมบูรณแบบอยางรวดเร็ว ถูกตองและคลองแคลว โดยการใหผูเรียนไดฝกฝนในสถานการณหลาย ๆ แบบ เชน การฝกปฏิบัติจากการทําชิ้นงานใหม, การฝกปฏิบัติ กับบทเรียนฝกปฏิบัติบนเครือขายอินเทอรเน็ตแบบจําลองสถานการณ หรือโปรแกรมการจําลองสถานการณ และ การฝกปฏิบัติกับชุดฝกที่เปนวัสดุและอุปกรณจริง เปนตน 9. ทําแบบทดสอบหลังเรียน 10. สอบปฏิบัติเพื่อวัดทักษะปฏิบัติ 11. สอบปฏิบัติหลังจากเรียนไปแลว 2 สัปดาห เพื่อวัดความคงทนของทักษะปฏิบัติ กิจกรรมเสริมทักษะ ในการเรียนการสอนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สามารถที่จะ จัดกิจกรรมเสริมทักษะเพื่อใหผูเรียนเกิดการเรียนรูไดมากที่สุด ซึ่งสามารถกําหนดกิจกรรมเสริมทักษะไดโดยการ ใหผูเรียนฝกปฏิบัติกับบทเรียนบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่จําลองสถานการณการฝกทักษะปฏิบัติตาง ๆ และการ ใชโปรแกรมการจําลองสถานการณ (Simulation) เกี่ยวกับเรื่องที่จะทําการฝกปฏิบัติ และการใหผูเรียนศึกษา คนควาดวยตนเองเพื่อใหเกิดการเรียนรูดวยตนเอง และสนับสนุนใหผูเรียนพัฒนาศักยภาพในการเรียนรูไดอยาง
221 เต็มที่ โดยการเชื่อมโยงไปยังแหลงขอมูลตาง ๆ บนเครือขายอินเทอรเน็ต เชน การทดลองเสมือนจริง หองสมุด เสมือน ฐานขอมูลอิเล็กทรอนิกสและสิ่งพิมพอิเล็กทรอนิกส และเว็บไซตที่เกี่ยวของ 3. การควบคุม (Control) องคประกอบที่เปนการควบคุมในรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขา ย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ไดแก การตรวจสอบและควบคุมการเรียนของผูเรียน และการ ตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน โดยมีรายละเอียดดังนี้ การตรวจสอบและควบคุมการเรียนของผูเรียน ผูสอนควรใชระบบบริหารการเรียนรู (Learning Management System : LMS) บนเครือขาย อินเทอรเน็ต เปนเครื่องมือในการตรวจสอบและควบคุมการเรียนของผูเรียน ในดานตาง ๆ ดังนี้ 1. การตรวจสอบขอมูลของผูเรียนและการใหขอมูลปอนกลับ เปนการติดตามดูการเรียน ของผูเรียนทุกระยะ เชน บันทึกขอมูลผูเรียน บันทึกการเขาเรียน บันทึกการทํากิจกรรม บันทึกการฝกปฏิบัติใน ขั้นตอนตาง ๆ และคะแนนทดสอบของผูเรียน เปนตน ทั้งนี้เพื่อผูสอนจะไดทราบขอมูลในการเรียนของผูเรียน และสามารถใหขอมูลปอนกลับ (Feedback) แกผูเรียนเพื่อการประเมินตนเองตอไป 2. การควบคุมการฝกปฏิบัติของผูเรียน เปนการกําหนดบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ตใหดําเนินไปตามขั้นตอนการสอนทักษะปฏิบัติตามขั้นตอน โมเดลซีเอเอ (CAA Model) โดย ผูสอนสามารถกําหนดเนื้อหาใหผูเรียนไดฝกปฏิบัติไปทีละขั้นตอน จนครบทุกขั้น ทั้งนี้เพื่อไมใหผูเรียนทําการฝก ปฏิบัติขามขั้นตอน 3. การกําหนดชวงเวลาการทดสอบ ใชในการควบคุมผูเรียนเพื่อใหผูเรียนเขามาศึกษา บทเรียนไดครบและตรงตามเวลาที่กําหนดไวไดอีกวิธีหนึ่ง โดยผูสอนสามารถกําหนดไดวาจะเปดใหนักเรียนทํา แบบทดสอบชุ ด ใดในช ว งใด และเป น ระยะเวลานานเท า ใด ทั้ ง นี้ เ พื่ อ ควบคุ ม ให ก ารเรี ย นการสอนและการ ประเมินผลดําเนินไปอยางมีประสิทธิภาพ การตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน การตรวจสอบทักษะปฏิบัติของผูเรียนในขณะที่กําลังเรียน (Formative Evaluation) เพื่อที่จะ ไดรูวาผูเรียนเกิดทักษะปฏิบัติตามที่ตองการเพียงใด หากพบวายังไมเกิดทักษะปฏิบัติหรือทักษะปฏิบัติยังไม ถูกตอง ผูสอนตองคอยตรวจ-ปรับ แกไข จนเกิดทักษะปฏิบัติที่ถูกตอง รวมทั้งคอยชมเชย เสริมกําลังใจ เมื่อ ผูเรียนทําไดสําเร็จ หากผูเรียนเกิดทักษะปฏิบัติตามที่ตองการแลว ก็ใหไปฝกปฏิบัติในทักษะปฏิบัติอื่น ๆ ตอไป โดยคอยตรวจสอบขณะปฏิบัติอยูเสมอ โดยมีวิธีการควบคุมและตรวจสอบทักษะปฏิบัติดังนี้ คือ 1. การตรวจสอบความรูความเขาใจเนื้อหาบทเรียน โดยใหผูเรียนทําแบบฝกหัดระหวาง การเรียนเนื้อหาบทเรียนและทําแบบทดสอบหลังเรียนหลังจากเรียนเนื้อหาบทเรียนจบในแตละหัวขอ เพื่อเปนการ วัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนกอนจะสูการเรียนฝกปฏิบัติ ผูเรียนควรจะมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนตาม เกณฑที่กําหนดจึงผานไปสูเนื้อหาตอไปได 2. การตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียนทางดานกระบวนการ (Process) และทางดาน ผลงาน (Product) จากชิ้นงานที่ใหนักเรียนฝกปฏิบัติตามขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติตาม ขั้นตอน โมเดลซีเอเอ (CAA Model) ผูสอนควรใหนักเรียนทําแฟมสะสมงาน (Portfolio) ของแตละคน เพื่อผูสอนจะใชในการ ตรวจสอบและประเมินงานในทุกขั้นตอนของการฝกปฏิบัติ และผูเรียนเองก็สามารถใชในการประเมินผลการ พัฒนาทักษะปฏิบัติของตนเองได
222 4. ผลผลิต (Output) องค ป ระกอบที่ เ ป น ผลผลิ ต ในรู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ไดแก การประเมินผลการเรียนการสอน โดยมีรายละเอียดดังนี้ การประเมินผลการเรียนการสอน การประเมินผลการเรียนการสอนทางดานทักษะปฏิบัตินั้น จะทําการประเมินผลการเรียนการ สอน ดังนี้ 1. การประเมินผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผูเรียน เปนการประเมินความรูความเขาใจใน เนื้อหาบทเรียนหลังจากศึกษาบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขา ยอินเทอรเน็ตเรียบรอยแลว โดยใช แบบทดสอบหลังเรียนวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผูเรียนใหครอบคลุมจุดประสงคเชิงพฤติกรรม 2. การประเมินทักษะปฏิบัติ จะประเมินหลังจากที่ผูเรียนไดศึกษากับบทเรียนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตเรียบรอยแลว โดยผูสอนจะตองจัดใหผูเรียนไดมีการปฏิบัติทําชิ้นงานจริงแลวทํา การวัดทักษะปฏิบัติ โดยใชแบบวัดทักษะปฏิบัติ ซึ่งมีผูประเมินอยางนอย 2 คน โดยแบบวัดทักษะปฏิบัติจะทํา การประเมินผล 2 ดาน คือ 2.1 การประเมินผลดานกระบวนการ (Process) เปนการตรวจสอบขั้นตอนการทํางาน ความปลอดภัยในการปฏิบัติงาน ความสะอาดในการปฏิบัติงาน และเวลาในการปฏิบัติงาน 2.2 การประเมินผลดานผลงาน (Product) เปนการตรวจสอบคุณภาพของผลงาน 3. การประเมิ น ความคงทนของทัก ษะปฏิ บัติ จะประเมิ น หลัง จากที่ ผู เรียนได ศึก ษากั บ บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตเรียบรอยไปแลว 2 สัปดาห โดยผูสอนจะตองจัดใหผูเรียน ไดมีการปฏิบัติทําชิ้นงานจริงแลวทําการวัดทักษะปฏิบัติ 4. การประเมินความคิดเห็นของผูเรียน เปนการประเมินความคิดเห็นของผูเรียนที่มีตอการ เรียนตามรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 5. ขอมูลปอนกลับ (Feedback) องคประกอบที่เปนขอมูลปอนกลับในรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ไดแก ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุง โดยมีรายละเอียดดังนี้ ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุง เปนการนําขอมูลจากความคิดเห็นของผูเชี่ยวชาญ ความคิดเห็นของผูเรียน ผลการเรียนการ สอน และผลจากการปฏิบัติในขั้นตอนตางๆ มาวิเคราะหหาขอบกพรอง เพื่อปรับปรุงแกไขรูปแบบการเรียนการ สอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตใหสมบูรณยิ่งขึ้น
223 แบบประเมินรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ตอนที่ 1 ความคิดเห็นของผูเชี่ยวชาญเกี่ยวกับรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต กรุณาทําเครื่องหมาย 9 ลงในชองที่ตรงตามความคิดเห็นของทาน รายการประเมิน
ระดับความเหมาะสม
5 1. แนวคิดและหลักการ มีความสอดคลอง สัมพันธกันกับเปาหมาย 2. องคประกอบของรูปแบบมีความครอบคลุม ตามองคประกอบหลักของรูปแบบการสอนทั่วไป 3. องคประกอบของรูปแบบมีความเหมาะสม กับการเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ต 4. องคประกอบของรูปแบบ y ปจจัยนําเขา (Input) 4.1 กําหนดเปาหมายในการเรียนการสอน 4.2 การวิเคราะหผูเรียน 4.3 การออกแบบเนื้อหาบทเรียน 4.4 กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน 4.5 การเตรียมความพรอมดาน สภาพแวดลอมทางการเรียน y กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต (Process) 4.6 กําหนดบทบาทผูสอน 4.7 การสรางแรงจูงใจในการเรียน 4.8 การดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิค ตามขั้นตอน โมเดลซีเอเอ (CAA Model)
4
3
2
1
ขอแนะนําและขอคิดเห็น เพิ่มเติมเพื่อปรับปรุง
224
รายการประเมิน
ระดับความเหมาะสม
5 4.8.1 ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) 1) ใหขอมูลเบื้องตนเกี่ยวกับเรื่องที่จะ ฝกทักษะ 2) บอกขั้นตอนที่ตองฝกทักษะ 4.8.2 ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) 1) สาธิตทักษะหรือการกระทําให ผูเรียนดูทั้งหมดตั้งแตตนจนจบ 2) สาธิตทักษะยอย และใหผูเรียน ปฏิบัติตามไปทีละสวนอยางชา ๆ ในลักษณะ เลียนแบบการกระทํา 3) ใหผูเรียนปฏิบัติทักษะโดยไมมีการ สาธิต หากติดขัดจุดใด ผูสอนควรใหคําชี้แนะ และแกไขจนผูเรียนทําได 4.8.3 ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) 1) ฝกทักษะซ้ํา ๆ จนกลายเปนกลไก ที่สามารถกระทําไดเอง (Mechanism) 2) เพิ่มพูนความเร็ว, ความถูกตอง และความคลองแคลว 4.9 กิจกรรมเสริมทักษะ y การควบคุม (Control) 4.10 การตรวจสอบและควบคุมการเรียนของ ผูเรียน 4.11 การตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน y ผลผลิต (Output) 4.12 ประเมินผลการเรียนการสอน y ขอมูลปอนกลับ (Feedback) 4.13 ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุง
4
3
2
1
ขอแนะนําและขอคิดเห็น เพิ่มเติมเพื่อปรับปรุง
225 ตอนที่ 2 ขอเสนอแนะของผูเชี่ยวชาญ • ขอเสนอแนะในสวนขององคประกอบของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 1. ดานปจจัยนําเขา (Input) ...................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 2. ด า นกระบวนการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต (Process) ...................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ……………………………………………………………………………………………………………. ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ……………………………………………………………………………………………………………. ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ……………………………………………………………………………………………………………. ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................
226 3. ดานการควบคุม (Control) ………………………………………………………………………………………………… ………….………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ………….………………………………………………………………………………………………… ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ……………………………………………………………………………………………………………. 4. ดานผลผลิต (Output) ………………………………………………………………………………………………… ………….………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ………….………………………………………………………………………………………………… ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ……………………………………………………………………………………………………………. 5. ดานขอมูลปอนกลับ (Feedback) ………………………………………………………………………………………………… ………….………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ………….………………………………………………………………………………………………… ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………….
227 • ขอเสนอแนะอื่น ๆ ………….………………………………………………………………………………………………… ………….………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ………….………………………………………………………………………………………………… ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ……………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………................ ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ……………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………................ .....................................................................................................................................................
ลงชื่อ ........................................................... ผูประเมิน ( ………………………………………………..) วันที่ ............... เดือน ............................ พ.ศ. ............
ขอกราบขอบพระคุณในความคิดเห็นและขอเสนอแนะที่เปนประโยชนตอการวิจัย อภิชาติ อนุกูลเวช นิสิตปริญญาเอกสาขาวิชาเทคโนโลยีการศึกษา มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
228
ภาคผนวก ค แบบประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 1. แบบประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับ นักเรียนอาชีวศึกษา สําหรับผูเชี่ยวชาญทางดานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส 2. แบบประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับ นักเรียนอาชีวศึกษา สําหรับผูเชี่ยวชาญทางดานเทคโนโลยีการศึกษา
229
แบบประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา คําชี้แจง 1. แบบประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียน อาชี ว ศึ ก ษา มี วั ต ถุ ป ระสงค ใ นการรวบรวมความคิ ด เห็ น ของผู เ ชี่ ย วชาญทางด า นไฟฟ า และ อิเล็กทรอนิกส และผูเชี่ยวชาญทางดานเทคโนโลยีการศึกษา เกี่ยวกับบทเรียนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา เพื่อนําขอเสนอแนะเปนแนวทางใน การปรับปรุงใหสมบูรณยิ่งขึ้น 2. แบบประเมินนี้แบงออกเปน 2 ตอน คือ ตอนที่ 1 คําถามความคิดเห็นของผูเชี่ยวชาญเกี่ยวกับบทเรียนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ตอนที่ 2 ขอเสนอแนะของผูเชี่ยวชาญ 3. คาระดับความคิดเห็นในแบบประเมินนี้มี 5 ระดับ มีความหมายดังนี้ คาระดับ 5 หมายถึง เห็นดวยมากที่สุด คาระดับ 4 หมายถึง เห็นดวยมาก คาระดับ 3 หมายถึง เห็นดวยปานกลาง คาระดับ 2 หมายถึง เห็นดวยนอย คาระดับ 1 หมายถึง เห็นดวยนอยที่สุด
230
แบบประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา (สําหรับผูเชี่ยวชาญดานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส)
ตอนที่ 1 อินเทอรเน็ต
ความคิดเห็นของผูเชี่ยวชาญเกี่ยวกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย
กรุณาทําเครื่องหมาย 9 ลงในชองที่ตรงตามความคิดเห็นของทาน ขอที่
หัวขอในการประเมิน 5
1
2
3
4
เนื้อหาและการนําเสนอ 1.1 โครงสรางเนื้อหาชัดเจนมีความสัมพันธตอเนื่อง 1.2 เนื้อหาที่นําเสนอตรงและครอบคลุมจุดประสงค 1.3 ความถูกตองของเนื้อหา 1.4 เนื้อหามีความเหมาะสมกับระดับผูเรียน 1.5 ความชัดเจนในการอธิบายเนื้อหา 1.6 ความสอดคลองของเนื้อหาในแตละหนวย ภาพ ภาษาและตัวอักษร 2.1 ความเหมาะสมของรูปภาพกับคําบรรยาย 2.2 ความถูกตองของรูปภาพตามเนื้อหา 2.3 ความถูกตองของภาษาที่ใช 2.4 ความเหมาะสมของตัวอักษรที่ใช เสียง และวีดิโอ 3.1 ความถูกตองของเสียงบรรยายในวีดิโอ 3.2 ความถูกตองของเนื้อหาในวีดิโอ 3.3 ความเหมาะสมของภาพกับเนื้อหาในวีดิโอ แบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐาน 4.1 ความชัดเจนของคําถาม 4.2 ความสอดคลองกับจุดประสงค 4.3 ความสอดคลองกับเนื้อหา
คาระดับความคิดเห็น 4 3 2
1
……... ……... ……... ……... ……... ……...
……... ……... ……... ……... ……... ……...
……... ……... ……... ……... ……... ……...
……... ……... ……... ……... ……... ……...
……... ……... ……... ……... ……... ……...
……... ……... ……... ……...
……... ……... ……... ……...
……... ……... ……... ……...
……... ……... ……... ……...
……... ……... ……... ……...
……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……...
231 ตอนที่ 2 ขอเสนอแนะของผูเชี่ยวชาญเกี่ยวกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………….
ลงชื่อ ..................................................... ผูประเมิน ( ……………………………………….. ) วันที่ .............. เดือน ............................. พ.ศ. ..............
ขอกราบขอบพระคุณในความคิดเห็นและขอเสนอแนะที่เปนประโยชนตอการวิจัย อภิชาติ อนุกูลเวช นิสิตปริญญาเอกสาขาวิชาเทคโนโลยีการศึกษา มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
232
แบบประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา (สําหรับผูเชี่ยวชาญดานเทคโนโลยีการศึกษา)
ตอนที่ 1 อินเทอรเน็ต
ความคิดเห็นของผูเชี่ยวชาญเกี่ยวกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย
กรุณาทําเครื่องหมาย 9 ลงในชองที่ตรงตามความคิดเห็นของทาน ขอที่
หัวขอในการประเมิน 5
1
2
3
4 5
การจัดรูปแบบของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเครือขาย อินเทอรเน็ต 1.1 ดึงดูดความสนใจ 1.2 การใชสีประกอบ 1.3 การออกแบบหนาจอ 1.4 การจัดวางเนื้อหาบทเรียน 1.5 การจัดวางเมนูตาง ๆ ความเหมาะสมของตัวอักษรที่ใช 2.1 ความเหมาะสมของสีตัวอักษร 2.2 ความเหมาะสมของแบบตัวอักษร 2.3 ความเหมาะสมของขนาดตัวอักษร ความเหมาะสมของภาพ วีดิโอและเสียง 3.1 ความเหมาะสมของภาพในดานสื่อความหมาย 3.2 ความเหมาะสมของขนาดภาพ 3.3 ความเหมาะสมของวีดิโอประกอบเนื้อหา 3.4 ความเหมาะสมของเสียงบรรยายในวีดิโอ การนําทางและการเชื่อมโยง 4.1 การนําทางภายในบทเรียน 4.2 การเชื่อมโยงภายในบทเรียน การปฏิสัมพันธ 5.1 การปฏิสัมพันธระหวางผูสอนกับผูเรียน 5.2 การปฏิสัมพันธระหวางผูเรียนกับผูเรียน
……... ……... ……... ……... ……...
คาระดับความคิดเห็น 4 3 2 ……... ……... ……... ……... ……...
……... ……... ……... ……... ……...
……... ……... ……... ……... ……...
1 ……... ……... ……... ……... ……...
……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……...
……... ……... ……... ……...
……... ……... ……... ……...
……... ……... ……... ……...
……... ……... ……... ……...
……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……... ……...
233 ตอนที่ 2 ขอเสนอแนะของผูเชี่ยวชาญเกี่ยวกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………….
ลงชื่อ ..................................................... ผูประเมิน ( ……………………………………….. ) วันที่ .............. เดือน ............................. พ.ศ. ..............
ขอกราบขอบพระคุณในความคิดเห็นและขอเสนอแนะที่เปนประโยชนตอการวิจัย อภิชาติ อนุกูลเวช นิสิตปริญญาเอกสาขาวิชาเทคโนโลยีการศึกษา มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
234
ภาคผนวก ง 1. แบบวัดทักษะพื้นฐาน 2. แบบวัดทักษะปฏิบัตพิ ื้นฐานภาคปฏิบัติ 3. แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน 4. ใบงาน 5. แบบวัดทักษะระหวางเรียน 6. แบบวัดทักษะปฏิบัติ 7. แบบประเมินความคิดเห็นของนักเรียนที่มีตอการเรียนตามรูปแบบการ เรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา
235
แบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐาน คําชี้แจง 1. แบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐานนี้ ใชวัดความสามารถทางดานการบัดกรี, การทําแผนวงจรพิมพ และ การประกอบวงจร โดยจะใชผลการทดสอบจากแบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐานนี้ ประเมินทักษะปฏิบัติของนักเรียน กอนเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 2. ขอสอบมีทั้งหมด 10 ขอ ใหนักเรียนเลือกขอที่ถูกตองที่สุดเพียงขอเดียว 1. กอนทําการบัดกรี ควรจะตองเตรียมหัวแรงอยางไร ก. หากซื้อหัวแรงมาใหม ก็สามารถนําไปบัดกรีไดเลย ข. หากใชหัวแรงเปนครั้งแรกควรเสียบหัวแรงใหรอนเต็มที่ แลวใชตะกั่วไลที่ปลายหัวแรง ค. หากซื้อหัวแรงมาใหม ใหใชตะไบละเอียด ตะไบปลายหัวแรง ง. หากใชหัวแรงเปนมาหลายครั้งแลว ใหนําหัวแรงไปขัดดวยสก็อตไบตกับผงซักฟอก 2. ขอใดเปนการบัดกรีชิ้นงานไดอยางถูกตองที่สุด ก. การใหความรอนที่ลายวงจรพิมพ แลวจายตะกั่วบัดกรีที่ขาอุปกรณ โดยหามสัมผัสลายวงจรพิมพ ข. นําตะกั่วไลที่ปลายหัวแรงโดยใหมีตะกั่วติดปลายหัวแรงใหมากพอที่จะบัดกรีอุปกรณกับวงจรพิมพ ค. ตองใหความรอนที่ลายวงจรพิมพและขาอุปกรณ แลวจายตะกั่วบัดกรีไปที่ชิ้นงานทั้งสอง ง. นําหัวแรงไปละลายตะกั่วแลวนํามาพอกที่ชิ้นงาน 3. ขอใดเปนการถอนบัดกรีที่ถูกตอง ก. จายความรอนจากหัวแรงใหกับชิ้นงาน จนตะกั่วละลายหมดไป ข. จายความรอนจากหัวแรงใหกับชิ้นงาน จนตะกั่วละลาย แลวคอย ๆ คว่ําชิ้นงานใหตะกั่วหลุด ออกไป ค. จายความรอนจากหัวแรงใหกับชิ้นงาน จนตะกั่วละลาย แลวใชที่ดูดตะกั่วดูดตะกั่วออกไป ง. จายความรอนจากหัวแรงใหกับชิ้นงาน จนตะกั่วละลาย แลวใชไมปลายแหลมเขี่ยจนตะกั่วออก หมด 4. เมื่อปลายหัวแรงสกปรกควรปฏิบัติอยางไร ก. เช็ดดวยผาที่ไมมีสวนผสมของพลาสติก ข. เช็ดดวยสก็อตไบตและผงซักฟอก ค. สะบัดหัวแรงแรงๆ ง. ลางดวยน้ํา แลวเช็ดใหแหง 5. น้ํายาเคลือบแผนวงจรพิมพอยางงายเปนสวนผสมของอะไร ก. ยางสนกับทินเนอร ข. ยางสนกับเบนซิน ค. กาวกับทินเนอร ง. ยางสนกับน้ํา
236 6. อุปกรณในขอใดที่ใชในการเขียนลายวงจรบนแผนวงจรพิมพ ก. ปากกาเคมี ข. ดินสอปลายแหลม ค. ปากกาลูกลื่น ง. สีน้ํา 7. การนําแผนวงจรพิมพมากัด จะตองปฏิบัติอยางไร ก. นําแผนวงจรพิมพดานที่เปนทองแดงคว่ําลง วางทิ้งไวในภาชนะที่ใสกรดประมาณ 1 ชั่วโมง ข. นําแผนวงจรพิมพดานที่เปนทองแดงไวดานบน และเขยาภาชนะที่ใสกรดไปมาประมาณ 10-20 นาที ค. นําแผนวงจรพิมพดานที่เปนทองแดงคว่ําลง และเขยาภาชนะที่ใสกรดไปมาประมาณ 10-20 นาที ง. วางแผนวงจรในลักษณะเอียงเล็กนอย โดยใหดานที่เปนทองแดงอยูดานลาง และเขยาภาชนะที่ใส กรดไปมาประมาณ 10 นาที 8. หลังจากกัดแผนวงจรพิมพเรียบรอยแลว ควรปฏิบัติอยางไร ก. ลางสีดวยน้ํา แลวเช็ดใหแหง ข. ลางสีดวยทินเนอร แลวทําความสะอาดดานลายทองแดงดวยน้ํา แลวเช็ดใหแหง ค. ลางสีดวยทินเนอร แลวทําความสะอาดดานลายทองแดงผงซักฟอกและสก็อตไบต แลวเช็ดใหแหง ง. ลางสีดวยทินเนอร แลวทําความสะอาดดานลายทองแดงผงซักฟอก แลวเช็ดใหแหง 9. การเตรียมสารละลายที่จะใชกัดลายวงจร จะตองปฏิบัติอยางไร ก. ใชสารเคมี เฟอริค คลอไรท ละลายกับน้ําในอัตราสวน กรด 1 กิโลกรัมกับน้ํา 1 ลิตร แลวใชไมกวน ใหเขากัน ข. ใชสารเคมี เฟอริค คลอไรท ละลายกับน้ําในอัตราสวน กรด 1/2 กิโลกรัมกับน้ํา 1 ลิตร แลวใชไม กวนใหเขากัน ค. ใชสารเคมี โซเดียม คลอไรท ละลายกับน้ําในอัตราสวน กรด 1/2 กิโลกรัมกับน้ํา 1 ลิตร แลวใชไม กวนใหเขากัน ง. ใชสารเคมี โซเดียม คลอไรท ละลายกับน้ําในอัตราสวน กรด 1 กิโลกรัมกับน้ํา 1 ลิตร แลวใชไมกวน ใหเขากัน 10. การใสอุปกรณลงบนแผนวงจรพิมพ จะตองปฏิบัติอยางไร ก. ควรใสอุปกรณที่มีขนาดเตี้ยลงไปกอน ข. หามขูดขาอุปกรณ เพราะจะทําใหบัดกรีไมติด ค. เมื่อใสอุปกรณบนเรียบรอยแลวกอนบัดกรีใหตัดขาอุปกรณใหหมด ง. เมื่อใสอุปกรณลงบนแผนวงจรพิมพเรียบรอยแลวใหบิดขาอุปกรณใหเปนเกลียวเพื่อยึดขาอุปกรณติด อยูบนแผนวงจรพิมพ เฉลยแบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐาน 1. ข 6. ก
2. ค 7. ข
3. ค 8. ค
4. ก 9. ค
5. ก 10. ก
237
แบบวัดทักษะปฏิบัติพื้นฐานภาคปฏิบัติ การบัดกรีขาอุปกรณบนแผนวงจรพิมพอเนกประสงค คําชี้แจง ใหนักเรียนทําการบัดกรีชิ้นงานตามขั้นตอน เมื่อทําเสร็จเรียบรอยแลว ใหนําชิ้นงานมาสงครูเพื่อตรวจ ใหคะแนน ขั้นตอนการปฏิบัติ 1. เสียบเสนลวดแทนขาอุปกรณ ดังรูป
รูปที่ 1 ลักษณะของขาอุปกรณดานลายทองแดงบนแผนวงจรพิมพอเนกประสงค
รูปที่ 2 ลักษณะของเสนลวดดานบนแผนวงจรพิมพอเนกประสงค
238 2. ทําการบัดกรี ดวยขั้นตอนการบัดกรีที่ถูกตอง ใหไดดังรูป
รูปที่ 3 ลักษณะการบัดกรีขาอุปกรณบนแผนวงจรพิมพอเนกประสงค 3. ตัดปลายขาอุปกรณออก ดังรูป
รูปที่ 4 ลักษณะขาอุปกรณบนแผนวงจรพิมพอเนกประสงคที่ถูกตัดออกเรียบรอยแลว 4. ทําการบัดกรีใหครบทั้งแผน ดังรูป
รูปที่ 5 ลักษณะการบัดกรีขาอุปกรณบนแผนวงจรพิมพอเนกประสงคที่เสร็จแลว
239 รายการที่ตองประเมิน ความเรียบรอยของจุดบัดกรี
คะแนน
คะแนนที่ได
2 1 0 2 1 0 2 1 0 2 1 0
การใชตะกั่วเหมาะสม ความสวยงามของชิ้นงาน ความสมบูรณของชิ้นงาน รวมคะแนนที่ได
8
เกณฑการใหคะแนน จุดใหคะแนน ความเรียบรอยของจุดบัดกรี การใชตะกั่วเหมาะสม
ความสวยงามของชิ้นงาน
คะแนน 2 1 0 2 1
จุดบัดกรีเรียบรอย จุดบัดกรีไมเรียบรอย จํานวน 1 - 3 จุด จุดบัดกรีไมเรียบรอย จํานวนมากกวา 3 จุด การใชตะกั่วเหมาะสม ตะกั่วเปนกอนโตเกินไป หรือตะกั่วไมเต็ม จํานวน 1 - 3 จุด
0 2 1
2
ตะกั่วเปนกอนโตเกินไป หรือตะกั่วไมเต็ม จํานวนมากกวา 3 จุด ชิ้นงานมีความสวยงามมาก และตัดขาอุปกรณเรียบรอย ชิ้นงานมีความสวยงามปานกลาง หรือตัดขาอุปกรณไมเรียบรอย 1-3 จุด ชิ้นงานไมมีความสวยงาม หรือตัดขาอุปกรณไมเรียบรอยมากวา 3 จุดขึ้นไป ชิ้นงานมีความสมบูรณ มีการบัดกรีครบทุกรู ตามชิ้นงานตนแบบ
1 0
ชิ้นงานบัดกรีมาไมเหมือนตนแบบ ชิ้นงานบัดกรีมาไมเหมือนตนแบบ และบัดกรีไมครบทุกรู
0
ความสมบูรณของชิ้นงาน
เกณฑการใหคะแนน
ลงชื่ อ ......................................................ผู ป ระเมิ น (…………………………………………)
240
แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน คําชี้แจง 1. ขอสอบฉบับนี้ ครอบคลุมเนื้อหา 3 เรื่อง คือ การบัดกรี การทําแผนวงจรพิมพ และการประกอบ วงจรอิเล็กทรอนิกส 2. ขอสอบมีทั้งหมด 30 ขอ ใหนักเรียนเลือกขอที่ถูกตองที่สุดเพียงขอเดียว เรื่อง การบัดกรี 1. การบัดกรีคืออะไร ก. การเชื่อมโลหะเขาดวยกันโดยใชวัสดุตัวกลางซึ่งเปนสวนผสมของทองแดงและตะกั่วเปนตัวเชื่อม ประสาน ข. การเชื่อ มโลหะเขา ดวยกัน โดยใชวัสดุตัว กลางซึ่งเปน สวนผสมของดี บุก และตะกั่ วเป น ตัวเชื่อ ม ประสาน ค. การเชื่อมโลหะเขาดวยกันโดยใชวัสดุตัวกลางซึ่งเปนสวนผสมของดีบุกและเงินเปนตัวเชื่อมประสาน ง. การเชื่อมโลหะเขา ดวยกันโดยใชวัสดุตัวกลางซึ่งเปน สวนผสมของนิเกิ ลและตะกั่วเปนตั วเชื่ อม ประสาน 2. หัวแรงบัดกรี มีกี่ชนิด ก. 2 ชนิด คือ หัวแรงปน และหัวแรงปากกา ข. 2 ชนิด คือ หัวแรงปน และหัวแรงแช ค. 3 ชนิด คือ หัวแรงปน หัวแรงปากกา และหัวแรงแช ง. 3 ชนิด คือ หัวแรงปน หัวแรงปากกา และหัวแรงแทง 3. หัวแรงชนิดใดที่ใหความรอนสูงเหมาะสําหรับงานบัดกรีอุปกรณขนาดใหญ ก. หัวแรงปน ข. หัวแรงปากกา ค. หัวแรงแทง ง. หัวแรงแช 4. หัวแรงชนิดใดที่ใหความรอนไมสูงมากนักเหมาะกับการบัดกรีอุปกรณบนแผนวงจรพิมพ ก. หัวแรงปน ข. หัวแรงปากกา ค. หัวแรงแทง ง. หัวแรงแช 5. หัวแรงชนิดใดจะตองเสียบปลั๊กใหรอนตลอดเวลาเพราะไมมีสวิตชปด-เปด ก. หัวแรงปน ข. หัวแรงปากกา ค. หัวแรงแทง ง. หัวแรงแช
241 6. กอนทําการบัดกรี ควรจะตองเตรียมหัวแรงอยางไร ก. หากซื้อหัวแรงมาใหม ก็สามารถนําไปบัดกรีไดเลย ข. หากใชหัวแรงเปนครั้งแรกควรเสียบหัวแรงใหรอนเต็มที่ แลวใชตะกั่วไลที่ปลายหัวแรง ค. หากซื้อหัวแรงมาใหม ใหใชตะไบละเอียด ตะไบปลายหัวแรง ง. หากใชหัวแรงเปนมาหลายครั้งแลว ใหนําหัวแรงไปขัดดวยสก็อตไบตกับผงซักฟอก 7. ขอใดเปนการบัดกรีชิ้นงานไดอยางถูกตองที่สุด ก. การใหความรอนที่ลายวงจรพิมพ แลวจายตะกั่วบัดกรีที่ขาอุปกรณ โดยหามสัมผัสลายวงจรพิมพ ข. นําตะกั่วไลที่ปลายหัวแรงโดยใหมีตะกั่วติดปลายหัวแรงใหมากพอที่จะบัดกรีอุปกรณกับวงจรพิมพ ค. ตองใหความรอนที่ลายวงจรพิมพและขาอุปกรณ แลวจายตะกั่วบัดกรีไปที่ชิ้นงานทั้งสอง ง. นําหัวแรงไปละลายตะกั่วแลวนํามาพอกที่ชิ้นงาน 8. เมื่อปลายหัวแรงสกปรกควรปฏิบัติอยางไร ก. เช็ดดวยผาที่ไมมีสวนผสมของพลาสติก ข. เช็ดดวยสก็อตไบตและผงซักฟอก ค. สะบัดหัวแรงแรงๆ ง. ลางดวยน้ํา แลวเช็ดใหแหง 9. ขอใดไมควรปฏิบัติในการบัดกรี ก. นําหัวแรงไปละลายตะกั่วแลวนํามาพอกที่ชิ้นงาน ข. ทําความสะอาดปลายหัวแรงดวยผานุมกอนบัดกรี ค. หากใชหัวแรงครั้งแรกควรเสียบหัวแรงใหรอน แลวใชตะกั่วไลที่ปลายหัวแรง ง. ใหความรอนที่ชิ้นงาน แลวจายตะกั่วบัดกรี เมื่อตะกั่วหลอมละลายจึงคอยถอนตะกั่วออก จากนั้นจึง ถอนหัวแรงออก 10. ขอใดเปนการถอนบัดกรีที่ถูกตอง ก. จายความรอนจากหัวแรงใหกับชิ้นงาน จนตะกั่วละลายหมดไป ข. จายความรอนจากหัวแรงใหกับชิ้นงาน จนตะกั่วละลาย แลวคอย ๆ คว่ําชิ้นงานและเคาะใหตะกั่ว หลุดออกไป ค. จายความรอนจากหัวแรงใหกับชิ้นงาน จนตะกั่วละลาย แลวใชที่ดูดตะกั่วดูดตะกั่วออกไป ง. จายความรอนจากหัวแรงใหกับชิ้นงาน จนตะกั่วละลาย แลวใชไมปลายแหลมเขี่ยจนตะกั่วออก หมด เรื่อง การทําแผนวงจรพิมพ 11. แผนวงจรพิมพ แบงออกเปนกี่ประเภท ก. 2 ประเภท คือ แผนวงจรพิมพแบบอเนกประสงค และแผนวงจรพิมพเปลา ข. 2 ประเภท คือ แผนวงจรพิมพแบบหนาเดียว แผนวงจรพิมพแบบสองหนา ค. 3 ประเภท คือ แผนวงจรพิมพแบบไอซีบอรด แผนวงจรพิมพแบบโปรโตบอรด และแผนวงจรพิมพ แบบแพดบอรด ง. 3 ประเภท คือ แผนวงจรพิมพแบบหนาเดียว แผนวงจรพิมพแบบสองหนา และแผนวงจรพิมพ แบบหลายชั้น
242 12. แผนวงจรพิมพแบบอเนกประสงค แบงออกเปนกี่แบบ ก. 2 แบบ คือ แบบหนาเดียว แบบสองหนา ข. 2 แบบ คือ แบบหนึ่งชั้น แบบสองชั้น ค. 3 แบบ คือ แบบไอซีบอรด แบบโปรโตบอรด และแบบแพดบอรด ง. 4 แบบ คือ แบบหนาเดียว แบบสองหนา แบบ 2 หนา เชื่อมตอกัน และแบบหลายชั้น 13. แผนวงจรพิมพแบบใดที่เหมาะสมสําหรับวงจรที่ไมยุงยากซับซอนและสามารถกัดลายวงจรไดเอง ก. แบบหนาเดียว ข. แบบโปรโตบอรด ค. แบบแพดบอรด ง. แบบเพลททรูโฮล 14. แผนวงจรพิมพแบบใชเบกาไลตเปนฉนวน สวนใหญมักจะมีสีอะไร ก. สีแดง ข. สีน้ําตาล ค. สีเขียว ง. สีฟา 15. แผนวงจรพิมพแบบแพดบอรดมีลักษณะอยางไร ก. มีระยะหางระหวางรูเจาะเทากับระยะหางของขาไอซี ข. มีลักษณะของลายทองแดงเหมือนแผนโปรโตบอรด ค. ไมมีลายทองแดงเชื่อมตอกัน แตมีเพียงลายทองแดงเปนจุด ๆ เหมือนเปนหลักยึดอุปกรณ ง. มีการเชื่อมตอกันระหวางทองแดงทั้งสองดานผานทางรูที่ทําเปนพิเศษ 16. อุปกรณในขอใดที่ใชในการเขียนลายวงจรบนแผนวงจรพิมพ ก. ปากกาเคมี ข. ดินสอปลายแหลม ค. ปากกาลูกลื่น ง. สีน้ํา 17. น้ํายาเคลือบแผนวงจรพิมพอยางงายเปนสวนผสมของอะไร ก. ยางสนกับทินเนอร ข. ยางสนกับเบนซิน ค. กาวกับทินเนอร ง. ยางสนกับน้ํา 18. การนําแผนวงจรพิมพมากัด จะตองปฏิบัติอยางไร ก. นําแผนวงจรพิมพดานที่เปนทองแดงคว่ําลง วางทิ้งไวในภาชนะที่ใสกรดประมาณ 1 ชั่วโมง ข. นําแผนวงจรพิมพดานที่เปนทองแดงไวดานบน และเขยาภาชนะที่ใสกรดไปมาประมาณ 10-20 นาที
243 ค. นําแผนวงจรพิมพดานที่เปนทองแดงคว่ําลง และเขยาภาชนะที่ใสกรดไปมาประมาณ 10-20 นาที ง. วางแผนวงจรในลักษณะเอียงเล็กนอย โดยใหดานที่เปนทองแดงอยูดานลาง และเขยาภาชนะที่ใส กรดไปมาประมาณ 10 นาที 19. หลังจากกัดแผนวงจรพิมพเรียบรอยแลว ควรปฏิบัติอยางไร ก. ลางสีดวยน้ํา แลวเช็ดใหแหง ข. ลางสีดวยทินเนอร แลวทําความสะอาดดานลายทองแดงดวยน้ํา แลวเช็ดใหแหง ค. ลางสีดวยทินเนอร แลวทําความสะอาดดานลายทองแดงผงซักฟอกและสก็อตไบต แลวเช็ดใหแหง ง. ลางสีดวยทินเนอร แลวทําความสะอาดดานลายทองแดงผงซักฟอก แลวเช็ดใหแหง 20. การเตรียมสารละลายที่จะใชกัดลายวงจร จะตองปฏิบัติอยางไร ก. ใชสารเคมี เฟอริค คลอไรท ละลายกับน้ําในอัตราสวน กรด 1 กิโลกรัมกับน้ํา 1 ลิตร แลวใชไมกวน ใหเขากัน ข. ใชสารเคมี เฟอริค คลอไรท ละลายกับน้ําในอัตราสวน กรด 1/2 กิโลกรัมกับน้ํา 1 ลิตร แลวใชไม กวนใหเขากัน ค. ใชสารเคมี โซเดียม คลอไรท ละลายกับน้ําในอัตราสวน กรด 1/2 กิโลกรัมกับน้ํา 1 ลิตร แลวใชไม กวนใหเขากัน ง. ใชสารเคมี โซเดียม คลอไรท ละลายกับน้ําในอัตราสวน กรด 1 กิโลกรัมกับน้ํา 1 ลิตร แลวใชไมกวน ใหเขากัน เรื่อง การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส 21. อุปกรณประเภทใดที่ไมตองระวังการใสผิดขั้ว ก. ซีเนอรไดโอด ข. ไดโอด ค. ตัวเก็บประจุชนิดอิเล็กโตรไลต ง. ตัวเก็บประจุชนิดไบโพลาร 22. การใสตัวเก็บประจุชนิดอิเล็กโตรไลตผิดขั้วจะเกิดผลอยางไร ก. วงจรทํางานปกติ เพราะตัวเก็บประจุชนิดอิเล็กโตรไลตไมมีขั้ว ข. ถาใสผิดขั้ววงจรจะไมทํางานเทานั้น ค. ตัวเก็บประจุระเบิด ง. วงจรทํางานปกติ แตตัวเก็บประจุอายุการใชงานจะสั้นลง 23. การใสตัวตานทานผิดขนาดจะเกิดผลอยางไร ก. ตัวตานทานจะระเบิด ข. วงจรทํางานปกติ ค. ตัวตานทานจะไหม ง. วงจรจะไมทํางานเลย
244 24. ตัวตานทานแบบใดตองระวังเรื่องตําแหนงขา ก. ตัวตานทานแบบฟลมโลหะ ข. ตัวตานทานแบบฟลมคารบอน ค. โพเทนชิโอมิเตอร ง. ตัวตานทานแบบไวรวาวด 25.ขอใดเปนการใสอุปกรณลงบนแผนวงจรพิมพเรียงตามลําดับจากกอนไปหลังไดถูกตองที่สุด ก. ตัวเก็บประจุ ซีเนอรไดโอด ตัวตานทาน และไดโอด ข. ตัวตานทาน ตัวเก็บประจุ ไดโอด และซีเนอรไดโอด ค. ไดโอด ตัวตานทาน ไดโอด ตัวเก็บประจุ และซีเนอรไดโอด ง. ไดโอด ซีเนอรไดโอด ตัวตานทาน และตัวเก็บประจุ 26. ขอใดไมใชวิธีการใสอุปกรณลงบนแผนวงจรพิมพที่ถูกตอง ก. ใชกระดาษทรายละเอียด ถูเบา ๆ ที่ขาอุปกรณ เพื่อเอาฝุนและไขออก ข. ใชมีดขูดเบา ๆ ที่ขาอุปกรณ เพื่อเอาฝุนและไขออก ค. ใหวัดขนาดของชวงขาอุปกรณกอน แลวใชคีมปากจิ้งจกดัดขาอุปกรณใหพอดีชวงขา ง. ควรใสอุปกรณที่มีขนาดสูงลงไปกอน 27. การใสอุปกรณลงบนแผนวงจรพิมพ จะตองปฏิบัติอยางไร ก. ควรใสอุปกรณที่มีขนาดเตี้ยลงไปกอน ข. หามขูดขาอุปกรณ เพราะจะทําใหบัดกรีไมติด ค. เมื่อใสอุปกรณบนเรียบรอยแลวกอนบัดกรีใหตัดขาอุปกรณใหหมด ง. เมื่อใสอุปกรณลงบนแผนวงจรพิมพเรียบรอยแลวใหบิดขาอุปกรณใหเปนเกลียวเพื่อยึดขาอุปกรณติด อยูบนแผนวงจรพิมพ 28. ขอใดเปนวิธีการประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกสที่ถูกตอง ก. การติดตั้งตัวเก็บประจุแบบอิเล็กโตรไลตไมตองระวังการตอขั้วผิด ข. การประกอบตัวตานทานแบบฟลมโลหะตองกําหนดทิศทางใหถูกตอง ค. การบัดกรีอุปกรณลงแผนวงจรควรบัดกรีตัวสูงลงกอน ง. การใสอุปกรณลงบนแผนวงจรพิมพใหตัวอุปกรณอยูดานที่เปนฉนวน 29. ขอใดเปนวิธีการที่ผิดในการประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส ก. ใสอุปกรณลงบนแผนวงจรพิมพเรียบรอยแลวใหตัดขาอุปกรณกอนทําการบัดกรี ข. ใสอุปกรณลงบนแผนวงจรพิมพแลวแลวงอขาเพื่อใหอุปกรณยึดอยูบนแผนวงจรพิมพ ค. ใชมีดขูดเบา ๆ ที่ขาอุปกรณ กอนใสอุปกรณลงบนแผนวงจรพิมพ ง. ใหวัดขนาดของชวงขาอุปกรณกอน แลวใชคีมปากจิ้งจกดัดขาอุปกรณใหพอดีชวงขา และใสอุปกรณ ลงไปในตําแหนงที่วัด
245 30. ขอใดเปนวิธีการบัดกรีอุปกรณเขากับแผนวงจรพิมพที่ถูกตอง ก. ใหความรอนกับขาอุปกรณตรงสวนที่จะบัดกรี แลวจายตะกั่วบัดกรีตรงบริเวณชิ้นงานเมื่อตะกั่ว ละลายไดที่ คอยถอนตะกั่วบัดกรีและหัวแรงออกจากชิ้นงาน ข. ใหความรอนกับแผนวงจรพิมพและขาอุปกรณตรงสวนที่จะบัดกรีพรอม ๆ กัน จายตะกั่วบัดกรีตรง บริเวณชิ้นงานเมื่อตะกั่วละลายไดที่ คอยถอนตะกั่วบัดกรีและหัวแรงออกจากชิ้นงาน ค. ใหความรอนกับขาอุปกรณตรงสวนที่จะบัดกรี นําหัวแรงไปจี้ตะกั่วใหติดปลายหัวแรงพอประมาณ แลวนํามาใสที่ขาอุปกรณที่ใหความรอนไวแลว ง. ใหความรอนกับแผนวงจรพิมพและขาอุปกรณตรงสวนที่จะบัดกรีพรอม ๆ กัน นําหัวแรงไปจี้ตะกั่ว ใหติดปลายหัวแรงพอประมาณ แลวนํามาใสที่ขาอุปกรณที่ใหความรอนไวแลว เฉลยแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน 1. ข 6. ข 11. ก 16. ก 21. ง 26. ง
2. ข 7. ค 12. ค 17. ก 22. ค 27. ก
3. ก 8. ก 13. ก 18. ข 23. ค 28. ง
4. ง 9. ก 14. ข 19. ค 24. ค 29. ก
5. ก 10. ค 15. ค 20. ข 25. ง 30. ข
246
ใบงานที่ 1 การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกสวงจรแหลงจายไฟฟากระแสตรง (ฝกปฏิบัติตาม CAA Model ในขั้นปฏิบัติ ในสวนขั้นตอนยอย ใหนักเรียนเลียนแบบการกระทํา) จุดประสงค 1. เพื่อฝกการประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกสดวยแผนวงจรพิมพที่สรางดวยตนเอง 2. เพื่อใหสามารถประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกสได 3. เพื่อสรางความภูมิใจและความสนใจในงานอิเล็กทรอนิกส กิจกรรม 1. ใหนักเรียนฝกประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส โดยใชแผนวงจรพิมพที่ทําขึ้นเอง โดยใหนักเรียนฝก ปฏิบัติกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตตามขั้นตอนการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะ ปฏิบัติ (CAA Model) ในขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) ในสวนขั้นตอนยอย การสาธิตทักษะยอย และให นักเรียนปฏิบัติตามไปทีละสวนอยางชา ๆ ในลักษณะเลียนแบบการกระทํา ซึ่งในบทเรียนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต จะสาธิตและอธิบายขั้นตอนการทํางานผานสตรีมมิ่งวีดิโอ (Streaming Video) และนักเรียนจะปฏิบัติตามกับวัสดุและอุปกรณจริง 2. จัดหาอุปกรณที่ใชรวมกันดังนี้คือ เลื่อยฉลุ, กระดาษทราย, น้ํายากัดแผนวงจรพิมพ, น้ํายาเคลือบ แผนวงจรพิมพ, ยางสน,ทินเนอร, สก็อตไบต,ผงซักฟอก, คอน และตะปู, สวานเจาะแผนวงจรพิมพ และดอก สวาน เพื่อใหนักเรียนผลัดกันใช อุปกรณ 1. หัวแรงบัดกรี 2. ตะกั่วบัดกรี 3. แผนวงจรพิมพเปลา 4. กระดาษลอกลาย 5. กระดาษหรือแผนรองบัดกรี 6. ปากกาเคมี 7. มีดคัตเตอร ขั้นตอนการทํางาน จากรูปเปนวงจรแหลงจายไฟฟากระแสตรงชนิดคงที่
1 1 1 1 1 1 1
ตัว มวน แผน แผน แผน ดาม ดาม
247 15
AC
D3 1N4001
D1 1N4001
D2 1N4001
D4 1N4001 C1
IS
R1
220 V 0
390 + 470/25
IZ ZD1 1N4742 12V
รูปที่ 1 วงจรแหลงจายไฟฟากระแสตรงชนิดคงที่ อุปกรณในวงจรมีดังนี้ 1. หมอแปลงไฟฟาขนาด 50 mA 15-0-15V 2. D1-D4 เปนไดโอด เบอร 1N4001 3. C1 ตัวเก็บประจุ อิเล็กทรอไลต ขนาด 470 µF/25V 4. R1 ตัวตานทาน ขนาด 390 Ω 5. ZD1 ซีเนอรไดโอด เบอร 1N4742 6. คอนเนกเตอร 2 ชอง
1 4 1 1 1 2
ตัว ตัว ตัว ตัว ตัว ตัว
คุณสมบัติของวงจร เปนแหลงจายไฟฟากระแสตรงชนิดคงที่ 12 โวลต สามารถจายกระแสใหโหลด (IL) ไดไมเกิน 20 mA การทํางานของวงจร หมอแปลงจะทําหนาที่แปลงแรงดันไฟฟาจาก 220 V เปน 15-0-15V ไดโอด D1-D4 เปนวงจรเร็กติไฟ เออรเต็มคลื่นแบบบริดจ ทําหนาที่แปลงแรงดันไฟสลับใหเปนไฟตรง ตัวเก็บประจุC1 เปนวงจรฟลเตอร ทํา หนาที่ทําไฟตรงที่ไดจากวงจรเร็กติไฟเออรเต็มคลื่นแบบบริดจใหเรียบมากขึ้น ตัวตานทาน R1 ทําหนาที่ปองกัน กระแสไหลผานซีเนอรไดโอดเกินคาพิกัด และซีเนอรไดโอด ZD1 เปนวงจรเร็กกูเลเตอร ทําหนาที่รักษาระดับ แรงดันไฟฟาใหคงที่ไวที่ 12 V
รูปที่ 2 Schematic Circuit ของวงจร
248
รูปที่ 3 การวางอุปกรณบนแผนวงจรพิมพ
รูปที่ 4 ลายวงจรที่ออกแบบ ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 1. ตัดแผนวงจรพิมพขนาด กวาง 6 ซ.ม. ยาว 8 ซ.ม. ดวยเลื่อยฉลุ หรือดวยมีดคัตเตอร แลวขัด ขอบดวยกระดาษทรายละเอียดเพื่อใหขอบเรียบ 2. ทําความสะอาดแผนวงจรพิมพดานที่เปนผิวทองแดง เพื่อลางคราบไข หรือสิ่งสกปรกอื่น ๆ ดวย ผงซักฟอกและสกอตไบต แลวเช็ดใหแหง หามใชมือสัมผัสผิวทองแดงหลังจากทําความสะอาดเสร็จ
249 3. คั ด ลอกลายลงบนแผ น วงจรพิ ม พ โดยวางแผ น วงจรพิ ม พ ใ ห ด า นที่ เ ป น ทองแดงอยู ด า นบน จากนั้นใชกระดาษลอกลายวางทับบนผิวทองแดงแลวนํากระดาษลายวงจรที่ออกแบบไวแลวมาวางทับลงไป แลว ใชสก็อตเทปปดที่ดานขางทั้ง 4 ดาน ทําการลอกลายโดยใชดินสอหรือปากกาปลายแหลมเขียนทับลงไปบน กระดาษตนแบบ เพื่อใหลายที่เขียนทับไปติดกับผิวทองแดงของแผน PCB เพื่อเปนแนวในการลงหมึกตอไป 4. ใชตะปูตอกในจุดที่ตองการเจาะรู 5. แกะสก็อตเทปปดที่ดานขางทั้ง 4 ดานออก นํากระดาษคารบอน และกระดาษตนแบบลายวงจร ออก แลวใชสีหรือปากกาเคมีเขียนตามแนวลายวงจรที่ลอกแบบไว โดยพยายามเทียบจากตนแบบไปดวยเพื่อ ปองกันความผิดพลาดจากนั้นรอใหหมึกแหงสนิทกอนนําไปกัดลายวงจร 6. เตรียมสารละลายที่จะใชกัดลายวงจร โดยใชกรดกัดแผนวงจรพิมพ(กรดกัดปรินซ)ละลายกับน้ําใน ปริมาณที่เหมาะสม (อัตราสวนที่นิยมใชกันคือ กรด ½ กิโลกรัม กับน้ํา 1 ลิตร) ใชไมหรือแทงพลาสติกกวน สวนผสมใหเขากัน 7. นําแผนวงจรพิมพที่วาดแบบลายวงจรเสร็จแลวมากัด โดยแชลงในกรดที่เตรียมไว ในทางปฏิบัติ จะวางดานที่เปนทองแดงไวดานบน และพยายามเขยาภาชนะที่ใสกรดไปมา ไมควรแชทิ้งไวเฉย ๆ ที่ทําดังนี้ เพื่อใหทองแดงที่ถูกกัดแลวหลนลงไปดานลางภาชนะไมหลนบนผิวทองแดงดานบน ซึ่งจะชวยใหกัดเสร็จเร็วขึ้น ในกรณีตองการแชทิ้งไว ควรวางแผนวงจรพิมพในลักษณะแนวดิ่ง หรือตะแคงเล็กนอย ไมควรวางนอน แตตอง ใชสวนผสมที่เขมขนมากกวาเดิม เวลาที่ใชในการกัดปกติจะอยูประมาณ 10-20 นาที ในขณะทําถาเปนไปไดควร สวมถุงมือยาง เพื่อไมใหกรดกัดถูกผิวหนัง 8. เมื่ อ กั ด เสร็ จ เรี ย บร อ ย ก็ ดํ า เนิ น การล า งสี อ อกด ว ยทิ น เนอร จากนั้ น ก็ ทํ า ความสะอาดด า น ลายทองแดงดวยผงซักฟอกและสกอตไบต แลวเช็ดใหแหง 9. จากนั้นนํามาเคลือบลายทองแดง ดวยน้ํายาเคลือบที่มีขาย หรือ อาจจะทําขึ้นเองโดยใชยางสน ผสมกับทินเนอรก็ได เพื่อเคลือบผิวทองแดงใหสะอาด และไมหมองไว 10. เจาะรูตามขนาดขาของอุปกรณ โดยใชสวาน ก็จะไดแผนวงจรพิมพตามตองการ 11. เสียบอุปกรณอิเล็กทรอนิกสที่ตองการบัดกรีลงบนแผนวงจรพิมพ ตามตําแหนงดังรูป โดยมี วิธีการประกอบวงจร ดังนี้ 11.1 ขาอุปกรณ ใชกระดาษทรายละเอียด ๆ ถูเบา ๆ เอาฝุนและไขออก หรือถาตองการความ สะดวกก็อาจใชมีดขูดเบา ๆ ที่ขาอุปกรณแตอยาขูดแรงจนชั้นเคลือบดีบุกออกหมด จะทําใหเชื่อมติดยาก 11.2 โดยลงมือประกอบวงจรโดยใสอุปกรณที่มีขนาดเตี้ยลงไปกอน ในที่นี้จะใสอุปกรณ เรียงลําดับตามนี้ คือ ไดโอด ตัวตานทาน ซีเนอรไดโอด และตัวเก็บประจุ หลังจากนั้นจึงทําการใสตัวคอนเน็ก เตอร 11.3 ในการประกอบวงจร ใหวัดขนาดของชวงขาอุปกรณกอน แลวใชคีมจับปากยาว (คีมปาก จิ้ ง จก) ดั ด ขาอุ ป กรณ ใ ห พ อดี ช ว งขา ใส อุ ป กรณ ล งไปในตํ า แหน ง ที่ วั ด แล ว งอขาเพื่ อ ให อุ ป กรณ ยึ ด อยู บ น แผนวงจรพิมพได 12. ทําความสะอาดปลายหัวแรงดวยผานุม หรือฟองน้ําทนไฟ และในกรณีใชหัวแรงครั้งแรกควร เสียบหัวแรงทิ้งไวใหรอนเต็มที่ แลวใชตะกั่วไลที่ปลายหัวแรง เพื่อใหการใชงานตอ ๆ ไป ตะกั่วจะไดติดปลายหัว แรง 13. นําหัวแรงที่ทําความสะอาดเรียบรอยและรอนไดที่แลว มาสัมผัสขาอุปกรณและลายวงจรพิมพที่ ตําแหนงจะบัดกรี ประมาณ 3-5 วินาที
250 14. นําตะกั่วบัดกรีมาสัมผัสขาอุปกรณและลายวงจรพิมพตําแหนงที่หัวแรงสัมผัสอยู จนตะกั่วหลอม ละลายเกาะติดขาอุปกรณและลายวงจรพิมพขนาดพอเหมาะ ใหรีบนําตะกั่วบัดกรีและหัวแรงขึ้นทันที 15. ใชคีมตัดขาอุปกรณสวนเกินที่เหลือออกใหหมด เพื่อไมใหเกะกะหรือลมไปแตะกับวงจรตําแหนง อื่น อาจทําใหวงจรเสียหายเมื่อนําไปใชงาน 16. ตรวจสอบจุดบัดกรีทุกตําแหนงที่ทําการบัดกรี จุดบัดกรีที่ดีตะกั่วบัดกรีตองเปนปุมกลมสวยงาม ผิวนอกเรียบ มันวาว ตะกั่วบัดกรีจะตองเกาะติดกับลายวงจรพิมพและขาอุปกรณอยางแนนสนิท 17. กรณีตองการถอนจุดบัดกรี ทําไดโดยใชหัวแรงรอนสัมผัสไปที่จุดบัดกรีที่จะถอน จนตะกั่วหลอม ละลาย ใชเครื่องดูดตะกั่ว (Solder Sucker) ดูดตะกั่วออก 18. หลังจากประกอบวงจรเรียบรอยแลว ใหนําเอาชุดหมอแปลงมาตอสายเขากับตัวคอนเน็กเตอร ทางดานอินพุต 19. ตรวจสอบการประกอบโดยละเอียดอีกครั้ง จากนั้นลองตอทดสอบใชงานจริง ขอควรระวังในการทํางาน 1. การระบายตองระบายใหทึบ ไมเชนนั้น ลายทองแดงที่กัดอาจไมสมบูรณ 2. หลังจากกัดเสร็จแลว ควรตรวจสอบลายทองแดงอีกครั้ง ระวังอยาใหมีเสนทองแดงที่ไมตองการ มิฉะนั้นวงจรอาจเสียหายได 3. การเจาะรูตองเลือกขนาดดอกสวานตามขนาดขาของอุปกรณ 4. การลงอุปกรณที่มีขั้วหรือหลายขา ตองระวังอยาใหพลาด มิฉะนั้นอุปกรณหรือวงจรอาจเสียหาย ได 5. ก อ นทดลองวงจรควรให อ าจารย ผู ส อนตรวจสอบให แ น ใ จอี ก ครั้ ง และควรกระทํ า ด ว ยความ ระมัดระวัง ขั้นตอนการทดสอบวงจร 1. การทดสอบใชมัลติมิเตอรวัดคาแรงดันไฟฟากระแสตรง โดยใชมัลติมิเตอรวัดเอาทพุตของวงจรที่ คอนเน็กเตอรทางดานเอาทพุต จะวัดแรงดันได 12 โวลต 2. การทดสอบใชออสซิลโลสโคปวัดรูปรางของแรงดันไฟฟากระแสตรง โดยใชออสซิลโลสโคปวัด เอาทพุตของวงจรที่คอนเน็กเตอรทางดานเอาทพุต จะเห็นรูปรางสัญญาณเปนเสนตรงและมีขนาดแรงดัน 12 โวลต
251
แบบวัดทักษะปฏิบัติ การปฏิบัติงานตามใบงานที่ 1 การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกสวงจรแหลงจายไฟฟากระแสตรง (ฝกปฏิบัติตาม CAA Model ในขั้นปฏิบัติ ในสวนขั้นตอนยอย ใหนักเรียนเลียนแบบการกระทํา)
ชื่อ-สกุล……………………...................ชาง...............................ชั้น..................เลขที่..................... คําชี้แจง 1. แบบวัดนี้ใชสําหรับผูสอนที่เปนผูตรวจใหคะแนนชิ้นงานของผูเรียนหลังจากปฏิบัติงานเสร็จแลว 2. กรุณาใหคะแนนโดยใชเกณฑการใหคะแนนตามที่กําหนด และใหคะแนนในชองคะแนนที่ได
การใหคะแนนปฏิบัติ การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกสวงจรแหลงจายไฟฟากระแสตรง รายการที่ตองประเมิน ความเรียบรอยของจุดบัดกรีและการใชตะกั่วเหมาะสม ความสมบูรณและความสวยงามของลายวงจร ความถูกตองในการลงอุปกรณ ความเรียบรอยในการติดตั้งอุปกรณ ไมเบิกอุปกรณ ขณะประกอบวงจร ความถูกตองของแรงเคลื่อนไฟฟากระแสตรง รวมคะแนนที่ได
คะแนน
คะแนนที่ได
2 1 0 2 1 0 2 1 0 2 1 0 2 1 0 2 1 0
12
เกณฑการใหคะแนน จุดใหคะแนน
คะแนน
เกณฑการใหคะแนน
ความเรียบรอยของจุดบัดกรีและการ ใชตะกั่วเหมาะสม
2 1 0
จุดบัดกรีเรียบรอย และการใชตะกั่วเหมาะสม ตะกั่วเปนกอนโตเกินไป หรือตะกั่วไมเต็ม จํานวน 1 - 3 จุด ตะกั่วเปนกอนโตเกินไป หรือตะกั่วไมเต็ม จํานวนมากกวา 3 จุด
252 เกณฑการใหคะแนน (ตอ) จุดใหคะแนน
คะแนน
เกณฑการใหคะแนน
ความสมบูรณและความสวยงามของ ลายวงจร
2 1
ลายวงจรสมบูรณและสวยงาม ลายวงจรสวยงามแตมีรอยขาดของลายวงจร 1 จุด หรือลายวงจร มีความสมบูรณ แตไมสวยงาม มีลายวงจรขาดมากกวา 1 จุด การลงอุปกรณถูกตองทุกตัว การลงอุปกรณผิด 1 ตัว การลงอุปกรณผิดมากกวา 1 ตัว การติดตั้ งอุ ปกรณเ รียบรอยและยึดติดกับแผนวงจรพิ มพอ ยา ง แนบชิด การติดตั้งอุปกรณเอียงหรือยึดติดกับแผนวงจรพิมพอยางไมแนบ ชิด จํานวน 1-3 ตัว การติดตั้งอุปกรณเอียงหรือยึดติดกับแผนวงจรพิมพอยางไมแนบ ชิด จํานวนมากกวา 3 ตัว ไมมีการเบิกอุปกรณเลย
ความถูกตองในการลงอุปกรณ
ความเรียบรอยในการติดตั้งอุปกรณ
0 2 1 0 2 1 0
ไมเบิกอุปกรณ ขณะประกอบวงจร
ความถูกตองของแรงเคลื่อนไฟฟา กระแสตรง
2 1 0 2 1 0
มีการเบิกอุปกรณ 1 ตัว มีการเบิกอุปกรณมากกวา 1 ตัว แรงเคลื่อนไฟฟากระแสตรงทางดานเอาตพุตเทากับ 12 โวลต ± 1 โวลต แรงเคลื่อนไฟฟากระแสตรงทางดานเอาตพุตไมไดอยูในชวง 12 โวลต ± 1 โวลต ประกอบวงจรเสร็ จ แต วงจรไม ทํางาน (แรงเคลื่อนไฟฟ า กระแสตรงทางดานเอาตพุตเทากับ 0 โวลต)
ลงชื่ อ ......................................................ผู ป ระเมิ น (…………………………………………)
253
แบบวัดทักษะปฏิบัติ การประกอบวงจรแหลงจายไฟฟากระแสตรงชนิดคงที่ คําชี้แจง 1. แบบวัดนี้ใชสําหรับผูสอนที่เปนผูตรวจใหคะแนนชิ้นงานของผูเรียนหลังจากปฏิบัติงานเสร็จแลว 2. กรุณาใหคะแนนโดยใชเกณฑการใหคะแนนตามที่กําหนด และใหคะแนนในชองคะแนนที่ได
โจทย จงประกอบวงจรแหลงจายไฟฟากระแสตรงชนิดคงที่ ดังรูป
รูปที่ 1 แหลงจายไฟฟากระแสตรงชนิดคงที่ การใหคะแนนปฏิบัติ รายการที่ตองประเมิน
คะแนน 2 1 0 2 1 0 2 1 0
ความรวดเร็ว ความถูกตอง ความคลองแคลว รวมคะแนนที่ได
6
คะแนนที่ได
254 เกณฑการใหคะแนน จุดใหคะแนน ความรวดเร็ว
ความถูกตอง
คะแนน
เกณฑการใหคะแนน
2 1 0 2
ใชเวลาไมเกินกําหนด ใชเวลาเกินกําหนดไป 10 นาที ใชเวลาเกินกําหนดไปมากกวา 10 นาที แรงเคลื่อนไฟฟากระแสตรงทางดานเอาตพุตเทากับ 12 โวลต ± 1 โวลต แรงเคลื่อนไฟฟากระแสตรงทางดานเอาตพุตไมไดอยูในชวง 12 โวลต ± 1 โวลต แรงเคลื่อนไฟฟากระแสตรงทางดานเอาตพุตเทากับ 0 โวลต ปฏิบัติงานดวยความคลองแคลวมาก ปฏิบัติงานดวยความคลองแคลวปานกลาง ปฏิบัติงานดวยความคลองแคลวนอย
1
ความคลองแคลว
0 2 1 0
เริ่มเวลา..................................น. เสร็จเวลา....................................น. ใชเวลา.........................นาที
ลงชื่ อ ......................................................ผู ป ระเมิ น (…………………………………………)
255
แบบวัดทักษะปฏิบัติ การประกอบวงจรแหลงจายไฟฟากระแสตรงชนิดคงที่ 12 โวลต ชื่อ-สกุล……………………...................ชาง...............................ชั้น..................เลขที่..................... คําชี้แจง 1. แบบวัดนี้ใชสําหรับผูสอนที่เปนผูสังเกตเทานั้น โดยทําการสังเกตการปฏิบัติของ ผูเรียนในขณะทดสอบปฏิบัติงาน 2. กรุณาใสเครื่องหมาย 9 ลงในชองการปฏิบัติที่ตรงกับการสังเกตของทาน โดยใช เกณฑการใหคะแนนตามที่กําหนด และใหคะแนนในชองคะแนนที่ได การใหคะแนนปฏิบัติ การประกอบวงจรแหลงจายไฟฟากระแสตรงชนิดคงที่ 12 โวลต หัวขอขั้นตอนในการปฏิบัติงาน การทําแผนวงจรพิมพ 1. มีการขีดเสนตามขนาดตนแบบบนแผนวงจรพิมพเปลา 2. ตัดแผนวงจรพิมพเปลา ตามขนาดดวยเลื่อยฉลุ หรือมีดคัตเตอร 3. มีการขัดขอบแผนวงจรพิมพทั้ง 4 ดาน ดวยกระดาษทรายละเอียด 4. มีการทําความสะอาดแผนวงจรพิมพดานที่เปนผิวทองแดง ดวยผงซักฟอกและสกอต ไบต 5. มีการเช็ดแผนวงจรพิมพใหแหง ดวยผาสะอาด 6. ทําการลอกลายลงบนแผนวงจรพิมพ โดยวางแผนวงจรพิมพใหดานที่เปนทองแดงอยู ดานบน จากนั้น ใชกระดาษลอกลายวางทับบนผิวทองแดงแลวนํากระดาษลายวงจรที่ ออกแบบไวแลวมาวางทับลงไป 7. ใชสก็อตเทปปดที่ดานขางทั้ง 4 ดาน 8. ทําการลอกลายโดยใชดินสอหรือปากกาปลายแหลมเขียนทับลงไปบนกระดาษตนแบบ 9. ใชตะปูตอกในจุดที่ตองการเจาะรูครบทุกจุดและตรงตําแหนง 10. แกะสก็อตเทปปดที่ดานขางทั้ง 4 ดานออก นํากระดาษคารบอน และกระดาษตนแบบ ลายวงจรออก 11. ใชปากกาเคมีเขียนตามแนวลายวงจรที่ลอกแบบไว 12. เตรียมสารละลายที่จะใชกัดลายวงจร โดยใชกรดกัดแผนวงจรพิมพ(กรดกัดปรินซ) ละลายกับน้ําในปริมาณที่เหมาะสม (อัตราสวน คือ กรด ½ กิโลกรัม กับน้ํา 1 ลิตร) 13. มีการใชไมหรือแทงพลาสติกกวนสวนผสมใหเขากัน
การปฏิบัติงาน ปฏิบัติ ไมปฏิบัติ
256 หัวขอขั้นตอนในการปฏิบัติงาน 14. นําแผนวงจรพิม พที่วาดแบบลายวงจรเสร็จแลวมากัด โดยแชลงในกรดที่เตรียมไว แลววางดานที่เปนทองแดงไวดานบน 15. มีการเขยาภาชนะใสกรดไปมา ประมาณ 10-20 นาที 16. เมื่อกัดเสร็จเรียบรอย มีการลางสีบนลายทองแดงออกดวยทินเนอร 17. ทําความสะอาดดานลายทองแดงดวยผงซักฟอกและสกอตไบต 18. มีการเช็ดแผนวงจรพิมพใหแหง 19. ทําการเคลือบลายทองแดง ดวยน้ํายาเคลือบแผนวงจรพิมพ หรือยางสนผสมกับทิน เนอร 20. เจาะรูตามขนาดขาของอุปกรณ โดยใชสวานและดอกสวานขนาด 1 มิลลิเมตร การประกอบวงจร 21. กอนประกอบวงจร มีการใชกระดาษทรายละเอียดถูเบา ๆ ที่ขาอุปกรณหรือใชมีดขูด เบา ๆ ที่ขาอุปกรณ 22. มีการวัดขนาดของชวงขาอุปกรณกอนเสียบลงบนแผนวงจรพิมพ 23. มีการใชคีมจับปากยาว (คีมปากจิ้งจก) ดัดขาอุปกรณใหพอดีชวงขา 24. ใสอุปกรณลงไปในตําแหนงที่วัด มีการงอขาเพื่อใหอุปกรณยึดอยูบนแผนวงจรพิมพได 25. ทําการประกอบวงจรโดยใสอุปกรณที่มีขนาดเตี้ยลงไปกอน การบัดกรี 26. กอนบัดกรี มีการทําความสะอาดปลายหัวแรงดวยฟองน้ําทนไฟหรือผาที่ไมมีสวนผสม ของพลาสติก 27. มีการใชตะกั่วไลที่ปลายหัวแรง เพื่อตะกั่วจะไดติดปลายหัวแรง 28. นําหัวแรงที่ทําความสะอาดเรียบรอยและรอนไดที่แลว มาสัมผัสขาอุปกรณและลาย วงจรพิมพที่ตําแหนงจะบัดกรี ประมาณ 3-5 วินาที 29. นําตะกั่วบัดกรีมาสัมผัสขาอุปกรณและลายวงจรพิมพตําแหนงที่หัวแรงสัมผัสอยู จน ตะกั่วหลอมละลายเกาะติดขาอุปกรณและลายวงจรพิมพ แลวรีบนําตะกั่วบัดกรีและหัวแรง ขึ้นทันที 30. ใชคีมตัดขาอุปกรณสวนเกินที่เหลือออกหมด 31. กรณีถอนจุดบัดกรี ทําไดโดยใชหัวแรงรอนสัมผัสไปที่จุดบัดกรีที่จะถอน จนตะกั่ว หลอมละลาย ใชเครื่องดูดตะกั่ว ดูดตะกั่วออก (หากไมมีการถอนบัดกรี ใหถือวาปฏิบัติ) รวมขอที่ไดมีการปฏิบัติ/ไมมีการปฏิบัติ
การปฏิบัติงาน ปฏิบัติ ไมปฏิบัติ
257 คะแนนการปฏิบัติ
คะแนนที่ได
คะแนนขั้นตอนการปฏิบัติงาน คะแนนความปลอดภัยในการปฏิบัติงาน คะแนนการทําความสะอาด การใช การจัดเก็บ การบํารุงรักษาเครื่องมือและอุปกรณ คะแนนเวลาในการปฏิบัติงาน คะแนนดานคุณภาพของวงจร คะแนนดานคุณภาพของการบัดกรี ลายวงจร และการประกอบวงจร
เริ่มเวลา..................................น. เสร็จเวลา....................................น. ใชเวลา.........................นาที
ลงชื่อ......................................................ผูสังเกต (…………………………………………)
258 เกณฑการใหคะแนนขั้นตอนการปฏิบัติงาน เรื่องที่ปฏิบัติ การประกอบวงจร แหล ง จ า ยไฟฟ า กระแสตรงชนิ ด คงที่ 12 โวลต
เกณฑการใหคะแนน ปฏิบัติงานเปนขั้นตอนตั้งแต 25-31 ขั้นตอน ปฏิบัติงานเปนขั้นตอนตั้งแต 18-24 ขั้นตอน ปฏิบัติงานเปนขั้นตอนนอยกวา 17 ขั้นตอน ไมมีการปฏิบัติงาน
คะแนน/คาที่วัดได คะแนน คาที่วัดได 31 10 30 6 29 1 28 0 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
คะแนนที่ได
259 เกณฑการใหคะแนนความปลอดภัยในการปฏิบัติงาน จุดใหคะแนน 1. เครื่องมือไมเกิดความเสียหาย 2. อุปกรณไมเกิดความเสียหาย 3. ผูปฏิบัติไมเกิดอันตราย 4. ผูอื่นไมเกิดอันตราย 5. ปฏิบัติงานดวยความระมัดระวัง รวมคะแนนที่ไดปฏิบัติงาน
ใหไดคะแนน 1 1 1 1 1 5
คะแนนที่ได
หมายเหตุ ขอใดที่ไมมีการปฏิบัติคะแนนจะลดลงตามขอที่ไมมีการปฏิบัติจาก 5 คะแนนจนถึง 0 คะแนน เกณฑการใหคะแนนเวลาในการปฏิบัติงาน จุดใหคะแนน 1. ใชเวลาไมเกินกําหนดใหได 2. ใชเวลาเกินที่กําหนด 5 นาที 3. ใชเวลาเกินที่กําหนด 10 นาที 4. ใชเวลาเกินที่กําหนด 15 นาที 5. ใชเวลาเกินที่กําหนด 20 นาที 6. ใชเวลาเกินที่กําหนด 30 นาที รวมคะแนนเวลาที่ใชปฏิบัติงาน
ใหไดคะแนน 5 4 3 2 1 0 5
คะแนนที่ได
หมายเหตุ เวลาที่ใชเกินกําหนด ไมควรเกิน 30 นาที เกณฑการใหคะแนนการทําความสะอาด การใช การจัดเก็บ การบํารุงรักษาเครื่องมือและอุปกรณ จุดใหคะแนน 1. การปฏิบัติงานใชเครื่องมือไดถูกตองและเหมาะสม 2. หลังปฏิบัติงานทําความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ 3. หลังปฏิบัติงานเก็บเครื่องมือเขาที่เรียบรอย 4. ใชสารหลอลื่นกับเครื่องมือหรืออุปกรณที่ตองการหลอลื่น 5. หลังปฏิบัติงานทําความสะอาดสถานที่บริเวณการปฏิบัติงาน รวมคะแนนที่ไดปฏิบัติงาน
ใหไดคะแนน 1 1 1 1 1 5
คะแนนที่ได
หมายเหตุ ขอใดที่ไมมีการปฏิบัติคะแนนจะลดลงตามขอที่ไมมีการปฏิบัติจาก 5 คะแนนจนถึง 0 คะแนน
260 เกณฑการใหคะแนนดานคุณภาพของวงจร จุดใหคะแนน แรงเคลื่อนไฟฟากระแสตรงทางดานเอาตพุตเทากับ 12 โวลต ± 1 โวลต แรงเคลื่อนไฟฟากระแสตรงทางดานเอาตพุตไมไดอยูในชวง 12 โวลต ± 1 โวลต ประกอบวงจรเสร็จ แตว งจรไมทํา งาน (แรงเคลื่อ นไฟฟ า กระแสตรงทางดานเอาตพุตเทากับ 0 โวลต) ประกอบวงจรไมเสร็จ รวมคะแนนที่ได
ใหไดคะแนน
คะแนนที่ได
10 6 1 0 10
เกณฑการใหคะแนนดานคุณภาพของการบัดกรี ลายวงจร และการประกอบวงจร จุดใหคะแนน เกณฑการใหคะแนน ความเรี ย บร อ ยของจุ ด บั ด กรี จุดบัดกรีเรียบรอย และการใชตะกั่วเหมาะสม ตะกั่ ว เป น ก อ นโตเกิ น ไป หรื อ ตะกั่ ว ไม เ ต็ ม และการใชตะกั่วเหมาะสม
จํานวน 1 - 3 จุด ตะกั่ ว เป น ก อ นโตเกิ น ไป หรื อ ตะกั่ ว ไม เ ต็ ม จํานวนมากกวา 3 จุด ค ว า ม ส ม บู ร ณ แ ล ะ ค ว า ม ลายวงจรสมบูรณและสวยงาม ลายวงจรสวยงามแตมีรอยขาดของลายวงจร 1 สวยงามของลายวงจร จุด หรือลายวงจรมีความสมบูรณ แตไมสวยงาม มีลายวงจรขาดมากกวา 1 จุด ความถูกตองในการลงอุปกรณ การลงอุปกรณถูกตองทุกตัว การลงอุปกรณผิด 1 ตัว การลงอุปกรณผิดมากกวา 1 ตัว ความเรี ย บร อ ยในการติ ด ตั้ ง การติ ด ตั้ ง อุ ป กรณ เ รี ย บร อ ยและยึ ด ติ ด กั บ แผนวงจรพิมพอยางแนบชิด อุปกรณ ก า ร ติ ด ตั้ ง อุ ป ก ร ณ เ อี ย ง ห รื อ ยึ ด ติ ด กั บ แผนวงจรพิมพอยางไมแนบชิด จํานวน 1-3 ตัว ก า ร ติ ด ตั้ ง อุ ป ก ร ณ เ อี ย ง ห รื อ ยึ ด ติ ด กั บ แผนวงจรพิมพอยางไมแนบชิด จํานวนมากกวา 3 ตัว ไมมีการเปลี่ยนอุปกรณเลย ไมเปลี่ยนอุปกรณ มีการเปลี่ยนอุปกรณ 1 ตัว มีการเปลี่ยนอุปกรณมากกวา 1 ตัว
รวมคะแนนที่ได
ใหไดคะแนน 2 1 0 2 1 0 2 1 0 2 1
0 2 1 0
10
คะแนนที่ได
261 ใบประเมินผลของแบบวัดทักษะปฏิบตั ิ การประกอบวงจรแหลงจายไฟฟากระแสตรงชนิดคงที่ 12 โวลต ชื่อ-สกุล……………………...................ชาง...............................ชั้น..................เลขที่..................... ลําดับที่
จุดการใหคะแนน/ตรวจ
1
ดานกระบวนการ (Process) 1.1 ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 1.2 ความปลอดภัยในการปฏิบัติงาน 1.3 การใช ทําความสะอาด จัดเก็บ เครื่องมือและอุปกรณ 1.4 เวลาในการปฏิบัติงาน คะแนนเต็ม ดานผลงาน (Product) 2.1 คุณภาพของวงจร 2.2 คุณภาพของการบัดกรี ลายวงจร และการประกอบวงจร คะแนนเต็ม รวมคะแนนเต็ม
2
เต็ม
คะแนน คะแนนที่ไดจริง nXo n o ได ตัวคูณ
10 5 5 5 50
3 2 1 1 รวม
50 100
2 3 รวม รวม
10 10
ผูควบคุมการปฏิบัติ 1……………………………………………………… 2………………………………………………………
262
แบบประเมินความคิดเห็นของนักเรียนที่มีตอ การเรียนตาม รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา คําชี้แจง โปรดตอบคําถามโดยทําเครื่องหมาย 9 ลงในชองดานขวามือที่ตรงตามความรูสึกที่ แทจริงของตนเอง โดยมีคาระดับความคิดเห็นในแบบประเมินนี้มี 5 ระดับ มีความหมายดังนี้ คาระดับ 5 หมายถึง เห็นดวยอยางยิ่ง คาระดับ 4 หมายถึง เห็นดวย คาระดับ 3 หมายถึง เฉย ๆ คาระดับ 2 หมายถึง ไมเห็นดวย คาระดับ 1 หมายถึง ไมเห็นดวยอยางยิ่ง คําถาม 1. ดานความนาสนใจ แปลกใหม 1.1 การเรียนวิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตนดวย บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตนาสนใจกวา การเรียนแบบเดิมที่ครูสอนโดยตรง 1.2 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตชวย ใหสนใจเรียนมากขึ้น 1.3 รูสึกชอบความแปลกใหมในการเรียนวิชางานไฟฟาและ อิเล็กทรอนิกสเบื้องตนจากบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต 2. ดานการเรียนรูดวยตนเอง 2.1 การเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตนั้นทําใหไดเรียนอยางเต็มที่ 2.2 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตชวย ใหมีความรับผิดชอบตอตนเอง 2.3 การเรียนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตทําใหมีสวนรวมในการเรียนมากขึ้น 2.4 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตชวย ใหทบทวนบทเรียนไดดวยตนเองตามความตองการ 2.5 การเรียนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตทําใหไมรูสึกวาถูกควบคุม
5
ระดับความคิดเห็น 4 3 2
1
263
คําถาม 3. ดานไมจํากัดสถานที่และเวลา 3.1 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตทําให เรียนจากทุกสถานที่ที่ตออินเทอรเน็ต 3.2 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตทําให ไดเรียนทุกเวลาที่อยากเรียน 4. ดานการติดตอสื่อสาร 4.1 การเรียนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตทําใหติดตอสื่อสารกับครูผูสอนและเพื่อนดวยกันเอง สะดวกยิ่งขึ้น 4.2 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตมี เครื่องมือในการติดตอสื่อสารหลายอยางทําใหมีความรูสึกวามีครู คอยชวยเหลือตลอดเวลา 5. ดานการคนหาขอมูลและแหลงขอมูล 5.1 การเรียนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตทําใหคนหาขอมูลไดสะดวกยิ่งขึ้น 5.2 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตมี แหลงขอมูลใหเรียนมากกวาการเรียนแบบเดิมที่ครูสอนโดยตรง 6. ดานการฝกปฏิบัติ 6.1 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตชวย ใหเขาใจขั้นตอนการฝกปฏิบัติไดดียิ่งขึ้น 6.2 การเรียนฝกปฏิบัติกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ตนั้นทําใหนักเรียนปฏิบัติไดดียิ่งขึ้น 6.3 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตมี ความเหมาะสมกับการเรียนฝกปฏิบัติ 7. ดานความชอบ 7.1 ตองการเรียนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตในโอกาสตอไป 7.2 ตองการใหมีการใชบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ตในวิชาอื่น ๆ บาง 7.3 ในภาพรวมชอบเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต
5
ระดับความคิดเห็น 4 3 2
1
264 ขอเสนอแนะอื่นๆ ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................
ผูทําการประเมิน .......................................................
265
ภาคผนวก จ ผลการวิเคราะหและสังเคราะหรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 1. การวิเคราะหหารูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 2. การวิเคราะหหาขั้นตอนการดําเนินการการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะ ปฏิบัติ 3. โครงรางรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา
266 การวิ เ คราะห ห าองค ป ระกอบของรู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บน เครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ระบบการเรียนการสอน ที่นํามาวิเคราะหมีทั้งหมด 7 ระบบ มีดังนี้ 1. คิปเลอร (Kibler) 2. เกอรลาชและอีลี (Gerlach and Ely) 3. เนิรคและเยนตรี (Knirk and Gentry) 4. ดิคและคาเรย (Dick and Carey) 5. เคมพ (Kemp) 6. ซีลสและกลาสโกว (Seels and Glasgow) 7. คลอสเมียรและริปเปล (Klausmeier and Ripple) ตาราง 16 องคประกอบของระบบการเรียนการสอน
การกําหนดจุดมุงหมาย การวิเคราะหสภาพแวดลอม การวิเคราะหผูเรียน การวิเคราะหผูสอน การประเมินผลกอนการเรียน การวิเคราะหการสอน การวิเคราะหเนื้อหา การออกแบบเนื้อหา การกําหนดเวลาเรียน การกําหนดสถานที่เรียน การวิเคราะหกิจกรรม การกําหนดวิธีการเรียนหรือกิจกรรมการเรียน การพัฒนาและเลือกทรัพยากรในการเรียนการสอน การสรางแรงจูงใจในการเรียน การดําเนินการเรียนการสอน การจัดกิจกรรมเสริมทักษะ การประเมินผลการเรียน การประเมินผลการสอน ขอมูลยอนกลับ กลไกควบคุม
9
9
9
9
9 9 9 9
9
9
ซี ล ส แ ล ะ กลาสโกว ค ล อ ส เ มี ย ร และริปเปล
เคมพ
เ ก อ ร ล า ช และอีลี เนิรคและ เยนตรี ดิคและคาเรย
องคประกอบของระบบ
คิปเลอร
ขั้นตอนของระบบการเรียนการสอน
9
9
9 9
9 9 9
9
9 9 9 9 9 9 9
9 9 9
9 9 9
9
9 9 9 9
9 9
9 9 9
9 9 9 9
9 9 9
9 9 9 9
9 9 9
9 9 9
9
267 ผูวิจัยนําองคประกอบของระบบที่มีความสําคัญของแตละระบบการเรียนการสอน โดย พิจารณาจากการเปนองคประกอบที่ใชในแตละระบบการเรียนการสอนเปนสวนใหญมาจัดเปน องคประกอบของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต ดังนี้ 1. ปจจัยนําเขา (Input) ไดแก กําหนดเปาหมายในการเรียนการสอน การวิเคราะห ผูเรียน การออกแบบเนื้อหาบทเรียน กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน และการเตรียมความ พรอมดานสภาพแวดลอมทางการเรียน 2. กระบวนการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ยอิ น เทอร เ น็ ต (Process) ไดแก กําหนดบทบาทผูสอน การสรางแรงจูงใจในการเรียน การดําเนินการเรียนการ สอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค และกิจกรรมเสริมทักษะ 3. การควบคุม (Control) ไดแก การตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน 4. ผลผลิต (Output) ไดแก ประเมินผลการเรียนการสอน 5. ขอมูลปอนกลับ (Feedback) ไดแก ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุง การวิเคราะหหาขั้นตอนการดําเนินการการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ รูปแบบการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ ที่นํามาวิเคราะหมีทั้งหมด 15 รูปแบบ มีดังนี้ 1. ซิมพซัน (Simpson) 2. แฮรโรว (Harrow) 3. เดวีส (Davies) 4. ฟททส (Fitts) 5. ดี เชคโค (De Cecco) 6. วูดรัฟฟ (Woodruff) และ จอยสและวีล (Joyce and Weil) 7. สุชาติ ศิริสขุ ไพบูลย 8. บุญญศักดิ์ ใจจงกิจ 9. ปรียาพร วงศอนุตรโรจน 10. ชม ภูมิภาค 11. ไพโรจน ตีรณธนากุล 12. พวงเพ็ญ อินทรประวัติ 13. ประสาท อิศรปรีดา 14. พรรณี ช. เจนจิต 15. มาลินี จุฑะรพ
268
1. ขั้นความรู ความเขาใจ (Cognitive 9 Phase)
9 9
2. ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase)
9
9 9
9 9 9
9 9 9
9 9
9 9 9 9
9 9
9
9
9
9
9 9 9 9 9 9 9 9
9
9
9
9
9
9 9 9 9 9 9 9 9
9
9
9
9
9
9 9 9 9 9 9 9 9
9
9 9
9
มาลินี จุฑะรพ
พรรณี ช. เจนจิต
ประสาท อิศรปรีดา
พวงเพ็ญ อินทรประวัติ
ไพโรจน ตีรณธนากุล
ชม ภูมิภาค
ปรียาพร วงศอนุตรโรจน
บุญญศักดิ์ ใจจงกิจ
9
9
3. ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) ขั้นชํานาญนี้เปนขั้นที่ป ฏิบัติทักษะนั้นรวดเร็ว และถู ก ตอง ตลอดจนโอกาสจะกระทํา ผิ ดจะไม เกิ ด ขึ้ น ทั ก ษะที่ เ กิ ด ขึ้ น เป น การเพิ่ ม พู น ความ ชํานาญเปนอัตโนมัติมากขึ้น 3.1 ใหผูเรียนฝกทักษะซ้ํา ๆ จนกลายเปนกลไก ที่สามารถกระทําไดเอง (Mechanism) 9 3.2 เพิ่มพูนความเร็ว , ความถูกตอง และความ คลองแคลว
ดี เชคโค (De Cecco) วูดรฟฟ (Woodruff) และ จอยส และวีล (Joyce and Weil) สุชาติ ศิริสุขไพบูลย
9
ขั้นความรูความเขาใจนี้เปนขั้นตอนที่จะบอกถึง ทักษะและความรูทางทฤษฎีที่เกี่ยวของ ซึ่งผูสอน ควรจะใหขอมูลแกผูเรียนในดานตาง ๆ ดังนี้ 1.1 ใหขอมูลเบื้องตนเกี่ยวกับเรื่องที่จะฝก ทักษะ 1.2 บอกขั้นตอนที่ตองฝกทักษะ ขั้ น ปฏิ บั ติ นี้ เ ป น การกระทํ า การเพื่ อ ให ไ ด พฤติกรรมในรูปแบบที่ถูกตอง ทักษะจะเกิดขึ้นได เมื่อลงมือปฏิบัติ ขอผิดพลาดหรือพฤติกรรมที่ไม ถูกตองควรไดรับการแกไข ขั้นปฏิบัติผูสอนควร จัดใหผูเรียนในดานตาง ๆ ดังนี้ 2.1 วิเคราะหทักษะที่จะฝกเปนทักษะยอย ๆ ตามลําดับกอน - หลัง 2.2 สาธิตทักษะหรือการกระทําใหผูเรียนดู ทั้งหมดตั้งแตตนจนจบ 2.3 สาธิตทักษะยอย และใหผูเรียนปฏิบัติตาม ไปทีละสวนอยางชา ๆ ในลักษณะเลียนแบบการ 9 กระทํา 2.4 ใหผูเรียนปฏิบัติทักษะโดยไมมีการสาธิต หากติดขัดจุดใด ผูสอนควรใหคําชี้แนะและแกไข จนผูเรียนทําได
ฟททส (Fitts)
เดวีส (Davies)
แฮรโรว (Harrow)
ขั้นตอนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติเพื่อ พัฒนาทักษะปฏิบัติ
ซิมพซัน (Simpson)
ตาราง 17 ขั้นตอนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติ
9
9
9
9
9
269 ผูวิจัยทําการเลือกขั้นตอนการเรียนการสอนทักษะปฏิบัติที่สอดคลองกับการเรียนการสอน ฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตมาจัดเปนขั้นตอนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติเพื่อ พัฒนาทักษะปฏิบัติของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ดังนี้ 1. ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) ขั้ น ความรู ค วามเข า ใจนี้ เ ป น ขั้ น ตอนที่ จ ะบอกถึ ง ทั ก ษะและความรู ท างทฤษฎี ที่ เกี่ยวของ ซึ่งผูสอนควรจะใหขอมูลแกผูเรียนในดานตาง ๆ ดังนี้ 1.1 ใหขอมูลเบื้องตนเกี่ยวกับเรื่องที่จะฝกทักษะ 1.2 บอกขั้นตอนที่ตองฝกทักษะ 2. ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) ขั้นปฏิบั ตินี้เ ปนการกระทําการเพื่อใหไดพฤติกรรมในรูปแบบที่ถูกตอง ทักษะจะ เกิดขึ้นไดเมื่อลงมือปฏิบัติ ขอผิดพลาดหรือพฤติกรรมที่ไมถูกตองควรไดรับการแกไข ขั้นปฏิบัติ ผูสอนควรจัดใหผูเรียนในดานตาง ๆ ดังนี้ 2.1 วิเคราะหทักษะที่จะฝกเปนทักษะยอย ๆ ตามลําดับกอน–หลัง 2.2 สาธิตทักษะหรือการกระทําใหผูเรียนดูทั้งหมดตั้งแตตนจนจบ 2.3 สาธิ ต ทัก ษะยอย และใหผูเ รี ยนปฏิบัติ ตามไปทีล ะสวนอย างชา ๆ ในลัก ษณะ เลียนแบบการกระทํา 2.4 ใหผูเรียนปฏิบัติทักษะโดยไมมีการสาธิต หากติดขัดจุดใด ผูสอนควรใหคําชี้แนะ และแกไขจนผูเรียนทําได 3. ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) ขั้นชํานาญนี้เปนขั้นที่ปฏิบัติทักษะนั้นรวดเร็วและถูกตอง ตลอดจนโอกาสจะกระทํา ผิดจะไมเกิดขึ้น ทักษะที่เกิดขึ้นเปนการเพิ่มพูนความชํานาญเปนอัตโนมัติมากขึ้น 3.1 ใหผูเรียนฝกทักษะซ้ํา ๆ จนกลายเปนกลไกที่สามารถกระทําไดเอง (Mechanism) 3.2 เพิ่มพูนความเร็ว , ความถูกตอง และความคลองแคลว
270 โครงรางรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา
ปจจัยนําเขา (Input) กําหนดเปาหมายในการเรียนการสอน การวิเคราะหผูเรียน การออกแบบเนื้อหาบทเรียน กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน การเตรียมความพรอมดานสภาพแวดลอม ทางการเรียน
การควบคุม (Control) การตรวจสอบทักษะ ปฏิบัติระหวางเรียน
กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต (Process) กําหนดบทบาทผูสอน การสรางแรงจูงใจในการเรียน การดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิค ตามขั้นตอน โมเดลซีเอเอ (CAA Model) y ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) y ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) y ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) กิจกรรมเสริมทักษะ ผลผลิต (Output) ประเมินผลการเรียนการสอน
รูปที่ 1 รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา
ขอมูลปอนกลับ (Feedback) ขอมูลปอนกลับเพื่อ ปรับปรุง
271
ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) 1. ใหขอมูลเบื้องตนเกี่ยวกับเรื่องที่จะฝกทักษะ 2. บอกขั้นตอนที่ตองฝกทักษะ
ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) 1. วิเคราะหทักษะที่จะฝกเปนทักษะยอย ๆ ตามลําดับกอน–หลัง 2. สาธิตทักษะหรือการกระทําใหผูเรียนดูทั้งหมด ตั้งแตตนจนจบ 3. สาธิตทักษะยอย และใหผูเรียนปฏิบัติตามไปทีละ สวนอยางชา ๆ ในลักษณะเลียนแบบการกระทํา 4. ใหผูเรียนปฏิบัติทักษะโดยไมมีการสาธิต หาก ติดขัดจุดใด ผูสอนควรใหคําชี้แนะและแกไขจน ผูเรียนทําได ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) 1. ฝกทักษะซ้ํา ๆ จนกลายเปนกลไกที่สามารถ กระทําไดเอง (Mechanism) 2. เพิ่มพูนความเร็ว, ความถูกตอง และความ คลองแคลว
รูปที่ 2 ขั้นตอนการดําเนินการการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติทางเทคนิค ตามขั้นตอน โมเดลซีเอเอ (CAA Model)
272 คําบรรยายประกอบรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา มีรายละเอียดดังนี้ เปาหมาย และหลักการของรูปแบบ รูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา เปนการนําแนวคิดและหลักการของการเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ตมาผสมผสานกับการฝกปฏิบัติทาง เทคนิคตามกระบวนการสอนทักษะปฏิบัติ โดยมีเปาหมายเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติทางเทคนิค และความคงทน ของทักษะปฏิบัติทางเทคนิค องคประกอบของรูปแบบ รูปแบบการเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่พัฒนาในครั้งนี้ ไดพัฒนาขึ้นตามแนวคิดวิธีระบบ (Systematic Approach) โดยรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับ นักเรียนอาชีวศึกษาที่พัฒนาขึ้น มีองคประกอบของรูปแบบการเรียนการสอนจํานวน 12 องคประกอบ คือ 1) กําหนดเปาหมายในการเรียนการสอน 2) การวิเคราะหผูเรียน 3) การออกแบบเนื้อหาบทเรียน 4) กําหนด กิจกรรมการเรียนการสอน 5) การเตรียมความพรอมดานสภาพแวดลอมทางการเรียน 6) กําหนดบทบาทผูสอน 7) การสรางแรงจูงใจในการเรียน 8) การดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค 9) กิจกรรมเสริมทักษะ 10) การตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน 11) ประเมินผลการเรียนการสอน และ 12) ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุง โดยสามารถนําแตละองคประกอบนําเสนออยางเปนระบบดังนี้ 1. ปจจัยนําเขา (Input) องคประกอบที่เปนปจจัยนําเขาในรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ไดแก กําหนดเปาหมายในการเรียนการสอน, การวิเคราะหผูเรียน, การ ออกแบบเนื้อหาบทเรียน, กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน และการเตรียมความพรอมดานสภาพแวดลอม ทางการเรียน โดยแตละองคประกอบมีรายละเอียดดังนี้ กําหนดเปาหมายในการเรียนการสอน การศึกษาทางดานอาชีวศึกษามีจุดมุงหมายสําคัญเพื่อใหผูเรียนเรียนรูทักษะปฏิบัติเพื่อให สามารถทํางานได นอกจากนั้นยังตองการใหผูเรียนมีความรูเกี่ยวกับทฤษฎีที่เกี่ยวของกับการทํางาน และมีเจต คติที่ดีตอการทํางานดวย ดังนั้นในการจัดการเรียนการสอนจะตองจัดใหผูเรียน ไดรับความรู เจตคติ และทักษะ ปฏิบัติในการทํางานไปพรอม ๆ กัน แตจะเนนเปนพิเศษในเรื่องของการฝกทักษะปฏิบัติ สวนที่เปนความรู และ เจตคติจะบรรจุลงไปเพื่อเสริมในเรื่องของการทํางานใหไดผลดีที่สุดและระดับความลึกซึ้งของจุดประสงคการเรียนรู ในแต ล ะด า นจะมี ม ากน อ ยเพี ย งใด ขึ้ น อยู กั บ ระดั บ มาตรฐานรายวิ ช าของวิ ช านั้ น ๆ ระดั บ ความลึ ก ซึ้ ง ของ จุดประสงคการเรียนรูแตละดานเปนดังนี้ 1. ดานความรู (Cognitive) มีจุดประสงคใหผูเรียนมีความรู ความเขาใจเกี่ยวกับการทํางาน การนําวิธีการที่เรียนรูไปใช การวิเคราะหงาน การสังเคราะหงานใหมขึ้นมา และความสามารถในการประเมินผล งานไดดวยตนเอง 2. ดานเจตคติ (Affective) มีจุดประสงคใหผูเรียนสามารถรับการเรียนรู มีการตอบสนอง อยางเห็นคุณคา สามารถจัดกลุมคานิยม และกําหนดคุณลักษณะของตัวเองในเรื่องของการทํางานในอาชีพของ ตน
273 3. ด า นทั ก ษะปฏิ บั ติ (Psychomotor) มี จุ ด ประสงค ใ ห ผู เ รี ย นเกิ ด การเรี ย นรู เ พื่ อ ความสามารถในการปฏิบัติงานในโรงฝกงาน หรือหองทดลองโดยผูเรียนจะตองสามารถแสดงพฤติกรรมการเรียน ในขั้นตอนตาง ๆ ตั้งแต ความสามารถในการรับรู การเตรียมพรอมในการทํางาน การปฏิบัติตามโดยอาศัยผูแนะ การปฏิบัติงานไดเอง และการปฏิบัติงานดวยความชํานาญ ในการกําหนดเปาหมายในการเรียนการสอนนั้น ผูสอนจะกําหนดเปาหมายหลัก (Goal) วัตถุประสงคยอยในการเรียนการสอน และนําเสนอเนื้อหาบทเรียน และกิจกรรมใหสอดคลองกับวัตถุประสงค เหลานั้น การกําหนดเปาหมายหลักไวและสามารถสอดแทรกเนื้อหาความรูพื้นฐานที่จําเปนหรือเสริมเรื่องหลักนั้น ๆ เพื่อเปนการเปดโอกาสใหผูเรียนสามารถควบคุมและเลือกเรียนเนื้อหาตามที่ตนเองตองการ ซึ่งนอกจากผูเรียน จะไดบรรลุเปาหมายหลักที่ผูสอนตั้งไว ผูเรียนยังไดเรียนรูในสิ่งตาง ๆ เพิ่มเติมดวย การวิเคราะหผูเรียน ในการวิเคราะหผูเรียนในดานทักษะปฏิบัติ ควรจะตองทําการประเมินกันกอนที่จะสอนทักษะ ปฏิบัติใหมใหแกผูเรียน เพื่อสํารวจทักษะปฏิบัติของผูเรียนกอนการเรียนการสอนจะเริ่มขึ้นวา มีเพียงพอหรือไม หากไมเพียงพอผูเรียนควรไดรับทักษะปฏิบัติพื้นฐานที่จําเปนเพิ่มเติมกอน การประเมินทักษะปฏิบัติจะใชการวัด ทักษะปฏิบัติดวยการใหผูเรียนปฏิบัติตามงานที่มอบหมายหรือใชแบบวัดความสามารถในการปฏิบัติงานก็ได ซึ่ง การวิเคราะหผูเรียนมีความสําคัญมาก สําหรับการที่จะกําหนดวัตถุประสงคในการนําเสนอเนื้อหาใหไดเหมาะสม กับกลุมผูเรียน ดังนั้นผูสอนจะตองทราบพื้นฐานของผูเรียนวาเปนอยางไร เพื่อจะนําไปสูการคัดเลือกเนื้อหาที่ ตรงกับความตองการของผูเรียน ตลอดจนสามารถกําหนดกิจกรรมการเรียนการสอนใหเหมาะสมกับความรู ความสามารถและความสนใจของผูเรียนดวย การออกแบบเนื้อหาบทเรียน การออกแบบเนื้อหาบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต นั้น มีความ แตกตางจากการออกแบบเนื้อหาบทเรียนทั่วไป คือเมื่อมีเนื้อหาบทเรียนแลวจะตองนํามาประยุกตใชกับประโยชน หรือลักษณะเดนของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตที่สามารถแกไขและเผยแพรไดอยาง รวดเร็ว สามารถเขาถึงไดอยางไมจํากัดทั้งดานเวลาและระยะเวลา ผูสอนจึงตองออกแบบเนื้อหาใหสอดคลองกับ กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติอยางรอบคอบ สรางความยืดหยุนใหกับ ผูเรียนในการเขาสูเนื้อหาตาง ๆ ไดอยางสะดวก เพื่อใหผูเรียนสามารถติดตามบทเรียนไดโดยงาย กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน ในการเรียนการสอนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สามารถ กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอนไดดังนี้ คือ 1. แจงวัตถุประสงคเชิงพฤติกรรมของบทเรียนในบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต 2. กําหนดลักษณะกิจกรรมที่ใชในการเรียนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต จากกิจกรรมตาง ๆ ดังนี้ 2.1 กิจกรรมการสนทนาแบบประสานเวลา (Synchronous) ดวยการสนทนาสด (Chat) 2.2 กิจกรรมการสนทนาแบบตางเวลา (Asynchronous) ดวยอีเมล (E-mail) 2.3 กิจกรรมอภิปรายหรือรวมแสดงความคิดเห็น ดวยกระดานสนทนา (Webboard) 2.4 การสืบคนและศึกษาเนื้อหาจากแหลงทรัพยากรอื่น ๆ เพิ่มเติม ที่ผูสอนเตรียมไว ใหทั้งในรูปแบบ URL ที่เกี่ยวของ, เอกสารอางอิงตาง ๆ และโปรแกรมที่เกี่ยวกับการฝกปฏิบัติทางเทคนิค
274 2.5 กิจกรรมแบบฝกหัดบนเครือขายอินเทอรเน็ต เพื่อทบทวนความรูและความเขาใจ กับบทเรียน 2.6 การจําลองสถานการณการฝกปฏิบัติบนเครือขายอินเทอรเน็ต เพื่อฝกและทบทวน ทักษะปฏิบัติกับบทเรียน การเตรียมความพรอมดานสภาพแวดลอมทางการเรียน ในการจัด สภาพแวดลอ มทางการเรีย นโดยใชบทเรียนฝก ปฏิบัติท างเทคนิ ค บนเครือขา ย อินเทอรเน็ต ควรประกอบดวย 1. ฮารดแวร (Hardware) และซอฟตแวร (Software) ไดแก เครื่องคอมพิวเตอรที่สามารถ เชื่อมตออินเทอรเน็ต และมีโปรแกรมประเภทบราวเซอร เชน Internet Explorer เปนตน 2. บุคลากรดานคอมพิวเตอร (Peopleware) ไดแก อาจารย นักเรียน และผูที่ควบคุมดูแล ระบบเครือขาย 3. การจัดเวลาในการเรียน (Timing) เปนการจัดตารางเวลาในการเรียนผานเครือขาย อินเทอรเน็ต มีการนัดหมายเวลากันแลวก็สามารถพูดคุย โตตอบกันไดแบบทันทีทันใดทั้งระหวางอาจารยกับ นักเรียน และนักเรียนกับนักเรียนดวยกัน 2. กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต (Process) องคประกอบที่เปนกระบวนการในรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ไดแก กําหนดบทบาทผูสอน, การสรางแรงจูงใจในการเรียน, การ ดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค และกิจกรรมเสริมทักษะ โดยแตละองคประกอบมีรายละเอียดดังนี้ กําหนดบทบาทผูสอน การกําหนดบทบาทผูสอนในการเรียนการสอนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตนั้น ผูสอนตองออกแบบใหเปนการเรียนการสอนที่เนนผูเรียนเปนศูนยกลาง ผูสอนจะตองกระตุนให เกิดกิจกรรมการเรียน ฝกฝนใหผูเรียนรูวิธีเรียน มีเหตุผล สามารถวิเคราะหและแสวงหาคําตอบไดดวยตนเอง ทั้งยังตอ งเปน เสมือนที่ป รึ ก ษา คอยใหคํา ปรึก ษาส งเสริม ใหผูเรีย นสรางทั ก ษะในการเรีย นรูดว ยตนเองและ ตรวจสอบตนเองได รวมทั้งผูสอนตองคอยดูแล แนะนําและปรับแกทักษะปฏิบัติของนักเรียน นอกจากนี้ผูสอน จําเปนตองทําการประเมินทักษะปฏิบัติของผูเรียนทางดานกระบวนการ (Process) และดานผลงาน (Product) โดย ผานทางเครือขายอินเทอรเน็ตหรือโดยวิธีการปกติ การสรางแรงจูงใจในการเรียน การสรางแรงจูงใจในการเรียนใหเกิดขึ้นสามารถทําไดโดยการออกแบบและใชเทคนิคตาง ๆ เพื่อใหผูเรียนสามารถเขาถึงเนื้อหาไดอยางรวดเร็ว มีลักษณะที่ทาทายตอความอยากรูอยากเห็นของผูเรียนและ งายตอการติดตามทั้งในแงของเนื้อหาและองคประกอบของบทเรียน รวมทั้งการที่ผูเรียนสามารถโตตอบกับ คอมพิวเตอร ผูสอน หรือผูเรียนคนอื่น ๆ ก็เปนสิ่งที่ชวยสรางแรงจูงใจในการเรียนใหเกิดขึ้นได ซึ่งผูสอนควร ออกแบบบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต รวมถึงใชกิจกรรมตาง ๆ กระตุนใหผูเรียนมี ปฏิ สั ม พั น ธ ก ลุ ม อย า งทั่ ว ถึ ง ซึ่ ง จะทํ า ให ก ารเรี ย นการสอนด ว ยบทเรี ย นฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ตเปนไปอยางมีคุณภาพ มีชีวิตชีวา และเกิดแรงจูงใจในการเรียนไดในที่สุด การดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค การดําเนินการเรียนการสอนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต มี ขั้นตอนดังนี้
275 1. การเขาสูบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 1.1 ผูเรียนเขาสูเครือขายอินเทอรเน็ต 1.2 เขาสูเว็บไซตรายวิชา 1.3 ลงทะเบียนรายวิชา 1.4 ใสรหัสผานเขาสูบทเรียน 1.5 อานคําแนะนําและคําชี้แจงในการเรียน 1.6 ทําแบบทดสอบวัดทักษะปฏิบัติเบื้องตนของผูเรียน 2. กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติเพื่อพัฒนาทักษะปฏิบัติทางเทคนิค ขั้น ตอนการเรี ย นการสอนเพื่อพั ฒ นาทั ก ษะปฏิบัติ ท างเทคนิค ที่ พัฒ นาขึ้น เรี ย กว า โมเดลซีเอเอ (CAA Model) ประกอบดวย 3 ขั้นตอน คือ 1) ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase), 2) ขั้น ปฏิบัติ (Associative Phase) และ 3) ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) โดยมีรายละเอียดแตละขั้นตอนดังนี้ 2.1 ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) ขั้ น ความรู ค วามเข า ใจนี้ เ ป น ขั้ น ตอนที่ จ ะบอกถึ ง ทั ก ษะและความรู ท างทฤษฎี ที่ เกี่ยวของ ซึ่งผูสอนควรจะใหขอมูลแกผูเรียนในดานตาง ๆ ดังนี้ 2.1.1 ใหขอมูลเบื้องตนเกี่ยวกับเรื่องที่จะฝกทักษะ 2.1.2 บอกขั้นตอนที่ตองฝกทักษะ 2.2 ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) ขั้นปฏิบัตินี้เปนการกระทําการเพื่อใหไดพฤติกรรมในรูปแบบที่ถูกตอง ทักษะจะ เกิดขึ้นไดเมื่อลงมือปฏิบัติ ขอผิดพลาดหรือพฤติกรรมที่ไมถูกตองควรไดรับการแกไข ขั้นปฏิบัติผูสอนควรจัดให ผูเรียนในดานตาง ๆ ดังนี้ 2.2.1 วิเคราะหทักษะที่จะฝกเปนทักษะยอย ๆ ตามลําดับกอน–หลัง 2.2.2 สาธิตทักษะหรือการกระทําใหผูเรียนดูทั้งหมดตั้งแตตนจนจบ 2.2.3 สาธิ ต ทั ก ษะย อ ย และให ผู เ รี ย นปฏิ บั ติ ต ามไปที ล ะส ว นอย า งช า ๆ ใน ลักษณะเลียนแบบการกระทํา 2.2.4 ใหผูเรียนปฏิบัติทักษะโดยไมมีการสาธิต หากติดขัดจุดใด ผูสอนควรให คําชี้แนะและแกไขจนผูเรียนทําได 2.3 ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) ขั้นชํานาญนี้เปนขั้นที่ปฏิบัติทักษะนั้นรวดเร็วและถูกตอง ตลอดจนโอกาสจะกระทํา ผิดจะไมเกิดขึ้น ทักษะที่เกิดขึ้นเปนการเพิ่มพูนความชํานาญเปนอัตโนมัติมากขึ้น 2.3.1 ฝกทักษะซ้ํา ๆ จนกลายเปนกลไกที่สามารถกระทําไดเอง (Mechanism) 2.3.2 เพิ่มพูนความเร็ว, ความถูกตอง และความคลองแคลว กิจกรรมเสริมทักษะ ในการเรียนการสอนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สามารถที่จะ จัดกิจกรรมเสริมทักษะเพื่อใหผูเรียนเกิดการเรียนรูไดมากที่สุด ซึ่งสามารถกําหนดกิจกรรมเสริมทักษะไดโดยการ ใชโปรแกรมการจําลองสถานการณ (Simulation) เกี่ยวกับเรื่องที่จะทําการฝกปฏิบัติและการแนะนําใหผูเรียนศึกษา คนควาดวยตนเองเพื่อใหเกิดการเรียนรูดวยการคนพบ และสนับสนุนใหผูเรียนพัฒนาศักยภาพในการเรียนรูได อยางเต็ ม ที่ โดยการโยงไปคน หาขอมูลในแหลงข อมูลตา ง ๆ ที่เกี่ ยวของ เชน หอ งสมุด เสมือน ฐานขอมู ล อิเล็กทรอนิกสและสิ่งพิมพอิเล็กทรอนิกส และเว็บไซตที่เกี่ยวของ
276 3. การควบคุม (Control) องคประกอบที่เปนการควบคุมในรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขา ย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ไดแก การตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน โดยมีรายละเอียดดังนี้ การตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน การตรวจสอบทักษะปฏิบัติของผูเรียนในขณะที่กําลังเรียน (Formative Evaluation) เพื่อที่จะ ไดรูวาผูเรียนเกิดทักษะปฏิบัติตามที่ตองการเพียงใด โดยคอยตรวจสอบขณะปฏิบัติอยูเสมอดวยการถามและ ตรวจชิ้นงานที่ฝก หากพบวายังไมเกิดทักษะปฏิบัติหรือทักษะปฏิบัติยังไมถูกตอง จะตองใหผูเรียนทําการฝกซ้ํา ๆ ในทักษะปฏิบัติเดิมและผูสอนตองคอยตรวจ-ปรับ แกไข จนเกิดทักษะปฏิบัติที่ถูกตอง รวมทั้งคอยชมเชย เสริมกําลังใจ เมื่อผูเรียนทําไดสําเร็จ หากผูเรียนเกิดทักษะปฏิบัติตามที่ตองการแลว ก็ใหไปฝกปฏิบัติในทักษะ ปฏิบัติอื่น ๆ ตอ ไป 4. ผลผลิต (Output) องค ป ระกอบที่ เ ป น ผลผลิ ต ในรู ป แบบการเรี ย นการสอนฝ ก ปฏิ บั ติ ท างเทคนิ ค บนเครื อ ข า ย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ไดแก การประเมินผลการเรียนการสอน โดยมีรายละเอียดดังนี้ การประเมินผลการเรียนการสอน การตรวจวัดผลและการประเมินผลความสําเร็จของผูเรียน ในการเรียนทักษะปฏิบัตินั้นอาจ กระทําได 2 ประการ คือ 1. การตรวจสอบความสามารถในการปฏิบัติงาน 2. การตรวจสอบคุณภาพผลงานหรือชิ้นงานสําเร็จ การตรวจสอบความสามารถทางทักษะภาคปฏิบัตินั้น อาจกระทําไดดวยการกําหนดงานให ผูเรียนไดปฏิบัติซึ่งบางครั้งอาจเรียกวา Performance Test ซึ่งตองการใหผูเรียนไดลงมือปฏิบัติทักษะนั้น แลว ผูสอนก็ทําการตรวจสอบและสังเกตพฤติกรรมในขณะปฏิบัติงาน และตรวจสอบคุณภาพของชิ้นงานสําเร็จที่ ผูเรียนไดกระทําขึ้น 1. การตรวจสอบความสามารถในการปฏิบั ติ งาน การตรวจสอบความสามารถในการ ปฏิบัติงานนี้รวมถึงความสามารถทางกลามเนื้อ (Motor Skill) และทัศนคติที่ดีตอการทํางาน ซึ่งสามารถกระทําได ในระหวางการปฏิบัติงานของผูเรียน ดวยการสังเกตการทํางาน การสัมภาษณ หรือการอภิปรายกลุมของผูเรียน การตรวจสอบความสามารถในการปฏิบัติงาน อาจทําการวัดหรือตรวจสอบในดานตาง ๆ ดังนี้ - ทักษะทางดานความถูกตอง และความปลอดภัยในการใชเครื่องมือและอุปกรณ ซึ่ง รวมถึงการใชการบํารุงรักษา และการเก็บเครื่องมือและอุปกรณตาง ๆ - ความสามารถในดานการเตรียมงาน และลําดับขั้นตอนการทํางานตั้งแตตนจนกระทั่ง สําเร็จ - ระยะเวลาในการทํางานจนกระทั่งสําเร็จ - นิสัย ทัศนคติ และความขยันในการทํางาน ผลจากการสังเกตและตรวจสอบความสามารถในการทํางานของผูเรียนนั้น นอกจากจะให ผลดี ใ นด า นการเรี ย นของผู เ รี ย นแล ว ยั ง ใช เ ป น ข อ มู ล ในการให ค ะแนนการทํ า งานซึ่ ง เป น ส ว นหนึ่ ง ของการ ประเมินผลการเรียนของผูเรียนดวย เพราะการประเมินผลการเรียนดวยการพิจารณาเฉพาะผลงานหรือชิ้นงาน สําเร็จ แตเพียงอยางเดียวยอมไมถูกตองนัก
277 2. การตรวจสอบคุณภาพผลงานหรือชิ้นงานสํา เร็จ การตรวจสอบคุณภาพผลงานของ ผูเรียนนี้ กระทําไดหลังบทเรียนเมื่อผูเรียนปฏิบัติงานเสร็จและนําผลงานนั้นมาสง การตรวจสอบคุณภาพผลงาน นี้ เปนการประเมินคุณภาพของชิ้นงานที่สําเร็จรูปซึ่งวัดในรูปของความละเอียดประณีตของงาน ความถูกตอง และความเที่ยงตรงตอขนาดตามแบบงานทั้งในจุดที่มองเห็นไดและจุดที่มองไมเห็น ซึ่งอาจใชเครื่องมือชวยในการ ตรวจสอบดวย การตรวจสอบคุณภาพผลงานสําเร็จนี้ ควรคํานึงถึงความเที่ยงตรงในการตรวจเสมอ ดวย การตรวจคุณภาพโดยใชเครื่องมือตรวจสอบ เชน พิจารณาที่ขนาด (Objective Valuation) และแมในการตรวจ คุณภาพของผลงานในบางจุด เชน รูปทรงภายนอกของชิ้นงาน ความสวยงามของชิ้นงาน เปนตน อาจตองอาศัย การตรวจโดยใชความนึกคิดของผูตรวจ (Subjective Valuation) ซึ่งผูตรวจตองตรวจดวยใจที่เปนธรรม และอาจ ใชผูตรวจหลายคน ซึ่งตองใชแบบประเมินผลในการตรวจสอบผลงานนั้น 5. ขอมูลปอนกลับ (Feedback) องคประกอบที่เปนขอมูลปอนกลับในรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ไดแก ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุง โดยมีรายละเอียดดังนี้ ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุง เปนการนําขอมูลจากองคประกอบตาง ๆ มาวิเคราะหเพื่อปรับปรุงรูปแบบการเรียนการสอน ฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษาใหเหมาะสม
278
ภาคผนวก ฉ ผลการวิเคราะหเนื้อหาและจุดประสงคเชิงพฤติกรรม 1. การกําหนดเนื้อหาและจุดประสงคเชิงพฤติกรรม 2. ความสอดคลองของจุดประสงคเชิงพฤติกรรม การวิเคราะหงาน ขอปฏิบัติ และเกณฑการใหคะแนน
279 การกําหนดเนื้อหาและจุดประสงคเชิงพฤติกรรม ตาราง 18 การกําหนดเนื้อหาและจุดประสงคเชิงพฤติกรรม ขอบขายเนื้อหา หัวขอเนื้อหา 1. การบัดกรี
หัวขอยอย
จุดประสงคเชิงพฤติกรรม
จุดประสงคเชิง พฤติกรรมยอย
ภาคทฤษฎี 1. หลักการเบื้องตน 2. หัวแรงบัดกรี 3. ตะกั่วบัดกรี 4. เทคนิคในการบัดกรี 5. การถอนบัดกรี
1. สามารถบอกความหมาย ของการบัดกรีได 2. สามารถบอกชนิ ด ของหั ว แรงที่ใชในงานบัดกรีได 3. สามารถบอกเทคนิคในการ บัดกรีชิ้นงานได 4. สามารถบอกวิธีในการถอน บัดกรีได 1. เพื่อฝกการบัดกรี ภาคปฏิบัติ 2. เ พื่ อ ใ ห ส า ม า ร ถ บั ด ก รี 1. งานบัดกรีตัวอักษร 2. งานบัดกรีรถจักรยาน ชิ้นงานได 3. งานบั ด กรี ข าอุ ป กรณ 3. เพื่อ ฝก ความรอบคอบและ ล ง ใ น แ ผ น ว ง จ ร พิ ม พ ความอดทนในการทํางาน 4. เพื่ อ สร า งความภู มิ ใ จใน อเนกประสงค ผลงานที่ทํา
งานบัดกรีตัวอักษร 1. เพื่ อ ให ส ามารถใช คี ม ตั ด และคีมปากยาวไดอยางถูกตอง 2. เ พื่ อ ใ ห ส า ม า ร ถ บั ด ก รี ชิ้นงานไดอยางถูกตอง งานบัดกรีรถจักรยาน 1. เพื่ อ ให ส ามารถใช คี ม ตั ด และคีมปากยาวไดอยางถูกตอง 2. เ พื่ อ ใ ห ส า ม า ร ถ บั ด ก รี ชิ้นงานไดอยางถูกตอง งานบั ด กรี ข าอุ ป กรณ ล งใน แผนวงจรพิมพอเนกประสงค 1. เ พื่ อ ใ ห ส า ม า ร ถ ติ ด ตั้ ง อุ ป กรณ ล งบนแผ น วงจรพิ ม พ อเนกประสงคไดอยางถูกตอง 2. เ พื่ อ ใ ห ส า ม า ร ถ บั ด ก รี ชิ้ น ง า น บ น แ ผ น ว ง จ ร พิ ม พ อเนกประสงคไดอยางถูกตอง
280 ตาราง 18 (ตอ) ขอบขายเนื้อหา หัวขอเนื้อหา
หัวขอยอย
จุดประสงคเชิงพฤติกรรม
จุดประสงคเชิง พฤติกรรมยอย
2. การทําแผนวงจร ภาคทฤษฎี พิมพ 1. แผนวงจรพิมพ 2. การทําแผนวงจรพิมพ
1. สามารถแยกประเภทของ แผนวงจรพิมพได 2. สามารถบอกลั ก ษณะของ แผ น วงจรพิ ม พ อ เนกประสงค แบบตาง ๆ ได 3. สามารถบอกลั ก ษณะของ อุ ป ก ร ณ ที่ ใ ช ใ น ก า ร ทํ า แผนวงจรพิมพได 4. สามารถบอกขั้นตอนในการ ทําแผนวงจรพิมพดวยตัวเองได 1. เ พื่ อ ฝ ก ก า ร ส ร า ง ภาคปฏิบัติ 1. การทําแผนวงจรพิมพ แผนวงจรพิมพดวยตัวเอง วงจรแหล ง จ า ยไฟฟ า 2. เ พื่ อ ใ ห ส า ม า ร ถ ส ร า ง แผนวงจรพิมพได กระแสตรงชนิดคงที่ 3. เพื่ อ สร า งความภู มิ ใ จใน ผลงานที่ทํา
การทํา แผนวงจรพิมพ วงจร แหล ง จ า ยไฟฟ า กระแสตรง ชนิดคงที่ 1. เ พื่ อ ใ ห ส า ม า ร ถ ตั ด แผนวงจรพิมพไดอยางถูกตอง 2. เพื่ อ ให ส ามารถทํ า ความ สะอาดแผนวงจรพิมพไดอ ยา ง ถูกตอง 3. เพื่อใหสามารถลอกลายลง บนแผ น วงจรพิ ม พ ไ ด อ ย า ง ถูกตอง 4. เพื่ อ ให ส ามารถเตรี ย ม สารละลายที่ใชกัดลายวงจรบน แผนวงจรพิมพไดอยางถูกตอง 5. เพื่ อ ให ส ามารถกั ด ลาย วงจรพิมพไดอยางถูกตอง 6. เพื่อใหสามารถเคลือบลาย วงจรพิมพไดอยางถูกตอง 7. เพื่ อ ให ส ามารถเจาะรู บ น แผนวงจรพิมพไดอยางถูกตอง
281 ตาราง 18 (ตอ) ขอบขายเนื้อหา หัวขอเนื้อหา
หัวขอยอย
จุดประสงคเชิงพฤติกรรม
จุดประสงคเชิง พฤติกรรมยอย
3. การประกอบ ภาคทฤษฎี วงจรอิเล็กทรอนิกส 1. สิ่ ง ที่ ค ว ร รู ใ น ก า ร ประกอบวงจร 2. เคล็ ด ลับ การประกอบ โครงงานอิเล็กทรอนิกส
1. สามารถบอกลั ก ษณะการ ลงอุปกรณบนแผนวงจรพิมพได 2. สามารถบอกวิธีการในการ ประกอบวงจรลงบน แผนวงจรพิมพได 3. สามารถบอกวิธีการบัดกรี อุปกรณเขากั บแผนวงจรพิม พ ได 1. เพื่อ ฝก การประกอบวงจร ภาคปฏิบัติ 1. ก า ร ป ร ะ ก อ บ ว ง จ ร อิ เ ล็ ก ท ร อ นิ ก ส ด ว ย แ ห ล ง จ า ย ไ ฟ ฟ า แ ผ น ว ง จ ร พิ ม พ ที่ ส ร า ง ด ว ย ตนเอง กระแสตรงชนิดคงที่ 2. เพื่ อ ให ส ามารถประกอบ วงจรอิเล็กทรอนิกสได 3. เพื่ อ สร า งความภู มิ ใ จและ ความสนใจในงานอิเล็กทรอนิกส
การประกอบวงจรแหลงจาย ไฟฟากระแสตรงชนิดคงที่ 1. เ พื่ อ ใ ห ส า ม า ร ถ ติ ด ตั้ ง ไดโอดบนแผนวงจรพิมพที่สราง ขึ้นไดอยางถูกตอง 2. เพื่ อ ให ส ามารถติ ด ตั้ ง ซี เนอรไดโอดบนแผนวงจรพิมพที่ สรางขึ้นไดอยางถูกตอง 3. เพื่ อ ให ส ามารถติ ด ตั้ ง ตั ว ต า นทานบนแผ น วงจรพิ ม พ ที่ สรางขึ้นไดอยางถูกตอง 4. เพื่ อ ให ส ามารถติ ด ตั้ ง ตั ว เก็ บ ประจุ บ นแผ น วงจรพิ ม พ ที่ สรางขึ้นไดอยางถูกตอง 5. เพื่อใหสามารถติดตั้งคอน เน็ค เตอร (Connector) บน แผ น วงจรพิ ม พ ที่ ส ร า งขึ้ น ได อยางถูกตอง 6. เพื่อใหสามารถติดตั้งหมอ แปลงเขากับแผนวงจรไดอยาง ถูกตอง 7. เพื่ อ ให ส ามารถบั ด กรี ข า อุ ป กรณ บ นแผ น วงจรพิ ม พ ที่ สรางขึ้นไดอยางถูกตอง
282 ตาราง 18 (ตอ) ขอบขายเนื้อหา หัวขอเนื้อหา
หัวขอยอย
4. โปรแกรมเซอร ภาคทฤษฎี กิตเมคเกอร 1. แ น ะ นํ า ก า ร ใ ช โปรแกรมเซอร กิ ต เมค เกอร 2. การเข า สู โ ปรแกรม เซอรกิตเมคเกอร 3. การสร า งแหล ง จ า ย ไฟฟ า กระแสตรงชนิ ด คงที่ 4. การจําลองสถานการณ (Simulation) การทํางาน ของวงจรแหลงจายไฟฟา กระแสตรงชนิดคงที่ ภาคปฏิบัติ 1. ก า ร ส ร า ง ว ง จ ร แ ห ล ง จ า ย ไ ฟ ฟ า กระแสตรงชนิดคงที่โดย ใชโปรแกรมเซอรกิตเมค เกอร 2. ทดสอบการจํ า ล อ ง ส ถ า น ก า ร ณ (Simulation) การทํางาน ของวงจรแหลงจายไฟฟา กระแสตรงชนิดคงที่ 3. ก า ร ป ร ะ ก อ บ ว ง จ ร แ ห ล ง จ า ย ไ ฟ ฟ า กระแสตรงชนิ ด คงที่ กั บ ชุดฝก
จุดประสงคเชิงพฤติกรรม
จุดประสงคเชิง พฤติกรรมยอย
1. สามารถบอกวิ ธี ก ารสร า ง วงจรแหลงจายไฟฟากระแสตรง ชนิดคงที่โดยใชโปรแกรมเซอร กิตเมคเกอร 2. สามารถอธิบายการทํางาน ข อ ง ว ง จ ร แ ห ล ง จ า ย ไ ฟ ฟ า กระแสตรงชนิดคงที่ได 3. สามารถบอกลั ก ษณะของ อาการเสี ย ของวงจรแหล ง จ า ย ไฟฟากระแสตรงชนิดคงที่ได
1. เ พื่ อ ฝ ก ก า ร ใ ช ง า น โปรแกรมเซอรกิตเมคเกอร 2. เพื่ อ ให ส ามารถสรา งวงจร แหลงจายไฟฟากระแสตรงชนิด คงที่ โ ดยใช โ ปรแกรมเซอร กิ ต เมคเกอรได 3. เพื่ อ ให ส ามารถประกอบ วงจรแหลงจายไฟฟากระแสตรง ชนิดคงที่กับชุดฝกได 4. เพื่ อ สร า งความภู มิ ใ จและ ความสนใจในโปรแกรม อิเล็กทรอนิกส
การสร า งวงจรแหล ง จ า ย ไฟฟ า กระแสตรงชนิ ด คงที่ โดยใชโปรแกรมเซอรกิตเมค เกอร 1. เพื่อใหสามารถสรางวงจร แหลงจายไฟฟากระแสตรงชนิด คงที่ โ ดยใช โ ปรแกรมเซอร กิ ต เมคเกอรไดอยางถูกตอง ท ด ส อ บ ก า ร จํ า ล อ ง ส ถ า น ก า ร ณ ( Simulation) ก า ร ทํ า ง า น ข อ ง ว ง จ ร แหล ง จ า ยไฟฟ า กระแสตรง ชนิดคงที่ 1. เพื่อใหสามารถทดสอบการ การจํ า ลองสถานการณ การทํ า ให ไ ดโอดขาดและลั ด วงจรได อยางถูกตอง 2. เพื่อใหสามารถทดสอบการ การจํ า ลองสถานการณ การทํ า ใหตัวเก็บประจุลดคาและเพิ่มคา ไดอยางถูกตอง
283 ตาราง 18 (ตอ) ขอบขายเนื้อหา หัวขอเนื้อหา 4. โปรแกรมเซอร กิตเมคเกอร (ตอ)
หัวขอยอย
จุดประสงคเชิงพฤติกรรม
จุดประสงคเชิง พฤติกรรมยอย การประกอบวงจรแหลงจาย ไฟฟากระแสตรงชนิดคงที่กับ ชุดฝก 1. เ พื่ อ ใ ห ส า ม า ร ถ ติ ด ตั้ ง ไดโอดบนแผ น โปรโตบอร ด (Proto Board)ไดอยางถูกตอง 2. เพื่ อ ให ส ามารถติ ด ตั้ ง ซี เ น อ ร ไ ด โ อ ด บ น บ น แ ผ น โปรโตบอรด (Proto Board)ได อยางถูกตอง 3. เพื่ อ ให ส ามารถติ ด ตั้ ง ตั ว ต า น ท า น บ น บ น แ ผ น โปรโตบอรด (Proto Board)ได อยางถูกตอง 4. เพื่ อ ให ส ามารถติ ด ตั้ ง ตั ว เ ก็ บ ป ร ะ จุ บ น บ น แ ผ น โปรโตบอรด (Proto Board)ได อยางถูกตอง 5. เพื่ อ ใหสามารถติ ดตั้ง คอน เน็คเตอร (Connector) บนบน แ ผ น โ ป ร โ ต บ อ ร ด (Proto Board)ไดอยางถูกตอง 6. เพื่อ ใหสามารถติดตั้งหม อ แปลงเข า กั บ ชุ ด ฝ ก ได อ ย า ง ถูกตอง 7. เพื่ อ ให ส ามารถต อ วงจร แหลงจายไฟฟากระแสตรงชนิด คงที่กับชุดฝกไดอยางถูกตอง
284 ตาราง 19 ความสอดคลองของจุดประสงคเชิงพฤติกรรม การวิเคราะหงาน ขอปฏิบัติ และ เกณฑการใหคะแนน จุดประสงคเชิงพฤติกรรม
การวิเคราะหงาน
ขอปฏิบตั ิ
เกณฑการใหคะแนน
งานการประกอบวงจร แหล ง จ า ยไฟฟ า กระแสตรง ชนิดคงที่ ขั้นกระบวนการ 1. สามารถประกอบวงจร 1. ขั้นตอนการปฏิบัติงาน แหล ง จ า ยไฟฟ า กระแสตรง ช นิ ด ค ง ที่ เ ป น ขั้ น ต อ น ไ ด ถูกตอง
ขั้นกระบวนการ 1. ปฏิบัติงานการประกอบ ว ง จ ร แ ห ล ง จ า ย ไ ฟ ฟ า กระแสตรงชนิ ด คงที่ ค รบ ทุกขั้นตอน
- 10 คะแนน เมื่อปฏิบัติงานเปน ขั้นตอนครบ 25-31 ขั้นตอน - 6 คะแนน เมื่อ ปฏิบัติ ง านเป น ขั้นตอนครบ 18-24 ขั้นตอน - 1 คะแนน เมื่อปฏิบัติงานขั้นตอน นอยกวา 17 ขั้นตอน - 0 คะแนน เมื่อไมปฏิบัติงาน
2. สามารถใช เ ครื่ อ งมื อ ได 2. ก า ร ใ ช ก า รเ ก็ บแล ะ 2. การใช การเก็ บ และ - 1 คะแนน เมื่อการปฏิบัติงานใช ถู ก ต อ งและมี ก ารทํ า ความ บํารุงรักษาเครื่องมือ บํ า รุ ง รั ก ษาเครื่ อ งมื อ ก อ น เครือ่ งมือไดถูกตองและเหมาะสม สะอาดเครื่องมือกอนจัดเก็บ - 1 คะแนน เมื่อหลังปฏิบัติงานทํา และหลังปฏิบัติงาน ความสะอาดเครื่องมือและอุปกรณ - 1 คะแนน เมื่อหลังปฏิบัติงานเก็บ เครื่องมือเขาที่เรียบรอย - 1 คะแนน เมื่อใชสารหลอลื่นกับ เครื่องมือหรืออุปกรณที่ตองการหลอ ลื่น - 1 คะแนน เมื่อหลังปฏิบัติงานทํา ความสะอาดสถานที่ บ ริ เ วณการ ปฏิบัติงาน (ข อ ใดที่ ไ ม มี ก ารปฏิ บั ติ ค ะแนนจะ ลดลงตามขอที่ไมมีการปฏิบัติจาก 5 คะแนนจนถึง 0 คะแนน) 3. สามารถประกอบวงจร 3. ก า ร คํ า นึ ง ถึ ง ค ว า ม 3. ก า ร คํ า นึ ง ถึ ง ค ว า ม แหล ง จ า ยไฟฟ า กระแสตรง ปลอดภัยขณะทํางาน ปลอดภัยขณะทํางาน ชนิดคงที่ดวยความระมัดระวัง โดยไมเกิดอุบัติเหตุ
- 1 คะแนน เมื่อเครื่องมือไมเกิด ความเสียหาย - 1 คะแนน เมื่ออุปกรณไมเกิดความ เสียหาย - 1 คะแนน เมื่ อ ผู ปฏิ บัติไม เ กิ ด อันตราย - 1 คะแนน เมื่อผูอื่นไมเกิดอันตราย - 1 คะแนน เมื่อปฏิบัติงานดวยความ ระมัดระวัง (ข อ ใดที่ ไ ม มี ก ารปฏิ บั ติ ค ะแนนจะ ลดลงตามขอที่ไมมีการปฏิบัติจาก 5 คะแนนจนถึง 0 คะแนน)
285 ตาราง 19 (ตอ) จุดประสงคเชิงพฤติกรรม
การวิเคราะหงาน
ขอปฏิบตั ิ
เกณฑการใหคะแนน
4. สามารถประกอบวงจร 4. ก า ร ป ฏิ บั ติ ง า น ต า ม 4. การปฏิ บั ติ ง านด ว ยความ - 5 คะแนน เมื่อใชเวลาไมเกิน แหล ง จ า ยไฟฟ า กระแสตรง กําหนดเวลา รวดเร็วตามกําหนดเวลา กําหนดใหได ชนิดคงที่ไดตามกําหนดเวลา - 4 คะแนน เมื่อใชเวลาเกินที่ กําหนด 5 นาที - 3 คะแนน เมื่อใชเวลาเกินที่ กําหนด 10 นาที - 2 คะแนน เมื่อใชเวลาเกินที่ กําหนด 15 นาที - 1 คะแนน เมื่อใชเวลาเกินที่ กําหนด 20 นาที - 0 คะแนน เมื่อใชเวลาเกินที่ กําหนด 30 นาที ขั้นผลงาน 5. สามารถประกอบวงจร 5. ว ง จ ร แ ห ล ง จ า ย ไ ฟ ฟ า แหล ง จ า ยไฟฟ า กระแสตรง กระแสตรงชนิ ด คงที่ มีแ รงดั น ชนิ ด คงที่ ไ ด แ รงดั น ทางด า น ทางดานเอาทพุตถูกตอง เอาทพุตถูกตอง
ขั้นผลงาน คะแนน เมื่ อ 5. ว ง จ ร แ ห ล ง จ า ย ไ ฟ ฟ า - 10 กระแสตรงชนิ ด คงที่ มีแ รงดั น แรงเคลื่ อ นไฟฟ า กระแสตรง ทางด า นเอาต พุ ต เท า กั บ 12 ทางดานเอาทพุตถูกตอง โวลต ± 1 โวลต -6 คะแนน เมื่ อ แรงเคลื่ อ นไฟฟ า กระแสตรง ทางด า นเอาต พุ ต ไม ไ ด อ ยู ในชวง 12 โวลต ± 1 โวลต - 1 คะแนน เมื่อประกอบวงจร เสร็ จ แต ว ง จรไม ทํ า ง าน (แรงเคลื่ อ นไฟฟ า กระแสตรง ทางด า นเอาต พุ ต เท า กั บ 0 โวลต) - 0 คะแนน เมื่อประกอบวงจร ไมเสร็จ
6. สามารถประกอบวงจร แหล ง จ า ยไฟฟ า กระแสตรง ชนิดคงที่ที่มีคุณภาพของการ บั ด กรี ลายวงจร และการ ประกอบวงจร
6. ว ง จ ร แ ห ล ง จ า ย ไ ฟ ฟ า กระแสตรงชนิดคงที่มีคุณภาพ ของการบัดกรี ลายวงจร และ การประกอบวงจร
6. ว ง จ ร แ ห ล ง จ า ย ไ ฟ ฟ า กระแสตรงชนิดคงที่มีคุณภาพ ของการบัดกรี ลายวงจร และ การประกอบวงจร
6.1 ความเรี ย บร อ ยของจุ ด - 2 คะแนน เมื่ อจุ ดบั ดกรี บั ด ก รี แ ล ะ ก า ร ใ ช ต ะ กั่ ว เรี ย บร อ ย และการใช ต ะกั่ ว เหมาะสม เหมาะสม
286 ตาราง 19 (ตอ) จุดประสงคเชิงพฤติกรรม
การวิเคราะหงาน
ขอปฏิบตั ิ
เกณฑการใหคะแนน - 1 คะแนน เมื่อตะกั่วเปนกอน โตเกิ น ไป หรื อ ตะกั่ ว ไม เ ต็ ม จํานวน 1 - 3 จุด - 0 คะแนน เมื่อตะกั่วเปนกอน
6.2 ความสมบู รณ แ ละความ - 2 คะแนน เมื่อลายวงจร สวยงามของลายวงจร สมบูรณและสวยงาม - 1 คะแนน เมื่อลายวงจร สวยงามแตมีรอยขาดของลาย วงจร 1 จุด หรือลายวงจรมี ความสมบูรณ แตไมสวยงาม - 0 คะแนน เมื่อมีลายวงจร ขาดมากกวา 1 จุด 6.3 ความถู ก ต อ งในการลง - 2 คะแนน เมื่อการลงอุปกรณ อุปกรณ ถูกตองทุกตัว - 1 คะแนน เมื่อการลงอุปกรณ ผิด 1 ตัว - 0 คะแนน เมื่อการลงอุปกรณ ผิดมากกวา 1 ตัว 6.4 ความเรี ย บร อ ยในการ - 2 คะแนน เมื่อการติดตั้ง ติดตั้งอุปกรณ อุ ป กรณ เ รี ย บร อ ยและยึ ด ติ ด กั บ แผ น วงจรพิ ม พ อ ย า งแนบ ชิด - 1 คะแนน เมื่อการติดตั้ง อุ ป กรณ เ อี ย งหรื อ ยึ ด ติ ด กั บ แผ น วงจรพิ ม พ อ ย า งไม แ นบ ชิด จํานวน 1-3 ตัว - 0 คะแนน เมื่อการติดตั้ง อุ ป กรณ เ อี ย งหรื อ ยึ ด ติ ด กั บ แผ น วงจรพิ ม พ อ ย า งไม แ นบ ชิด จํานวนมากกวา 3 ตัว 6.5 ไมเปลี่ยนอุปกรณ
-2 คะแนน เมื่ อไม มีก าร เปลี่ยนอุปกรณเลย - 1 คะแนน เมื่อมีการเปลี่ยน อุปกรณ 1 ตัว - 0 คะแนน เมื่อมีการเปลี่ยน อุปกรณมากกวา 1 ตัว
287
ภาคผนวก ช การคํานวณคาสถิติ 1. แสดงคาดัชนีความสอดคลอง (IOC) ของแบบประเมินรูปแบบการเรียนการ สอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 2. แสดงคาดัชนีความสอดคลอง (IOC) ของแบบประเมินบทเรียนสอนฝก ปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 3. แสดงคาดัชนีความสอดคลอง (IOC) และความเชือ่ มั่นของแบบประเมิน ความคิดเห็นของผูเรียน 4. แสดงคาความสอดคลอง (IOC) ระหวางขอสอบกับจุดประสงคเชิง พฤติกรรมของแบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐานและแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน 5. แสดงคาความยากงาย (p) คาอํานาจจําแนก (r) และความเชื่อมัน่ (rtt) ของ แบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐานและแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิท์ างการเรียน 6. แสดงคาดัชนีความสอดคลองของแบบวัดทักษะปฏิบัติ 7. แสดงคาความเชื่อมั่นของแบบวัดทักษะปฏิบัติ 8. แสดงคาความเหมาะสมของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา 9. แสดงผลการประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต 10. แสดงคาการหาประสิทธิภาพของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต 11. แสดงผลการเปรียบเทียบผลสัมฤทธิท์ างการเรียนกอนเรียนและหลังเรียน ของนักเรียน 12. แสดงผลทักษะปฏิบัติของนักเรียน 13. แสดงผลการเปรียบเทียบทักษะปฏิบตั หิ ลังเรียนและทักษะปฏิบตั ิหลังเรียน 2 สัปดาห 14. แสดงผลการประเมินความคิดเห็นของนักเรียน
288 ตาราง 20 คาความสอดคลอง (IOC) ของแบบประเมินรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต
รายการประเมิน
1. แนวคิดและหลักการ มีความสอดคลองสัมพันธกันกับ เปาหมาย 2. องคประกอบของรูปแบบมีความครอบคลุมตาม องคประกอบหลักของรูปแบบการสอนทั่วไป 3. องคประกอบของรูปแบบมีความเหมาะสมกับการเรียน การสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ต 4. องคประกอบของรูปแบบ y ปจจัยนําเขา (Input) 4.1 กําหนดเปาหมายในการเรียนการสอน 4.2 การวิเคราะหผูเรียน 4.3 การออกแบบเนื้อหาบทเรียน 4.4 กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน 4.5 การเตรียมความพรอมดานสภาพแวดลอมทางการ เรียน y กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ต (Process) 4.6 กําหนดบทบาทผูสอน 4.7 การสรางแรงจูงใจในการเรียน 4.8 การดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค ตามขั้นตอน โมเดลซีเอเอ (CAA Model) 4.8.1 ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) 1) ใหขอมูลเบื้องตนเกี่ยวกับเรื่องที่จะฝกทักษะ 2) บอกขั้นตอนที่ตองฝกทักษะ 4.8.2 ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) 1) สาธิตทักษะหรือการกระทําใหผูเรียนดู ทั้งหมดตั้งแตตนจนจบ 2) สาธิตทักษะยอย และใหผูเรียนปฏิบัติตาม ไปทีละสวนอยางชา ๆ ในลักษณะเลียนแบบการกระทํา
ระดับความคิดเห็น ผูเชี่ยวชาญ คนที่ 1 2 3
รวม
X
ความหมาย
1
1
0
2
0.67
เหมาะสม
1
1
0
2
0.67
เหมาะสม
1
1
0
2
0.67
เหมาะสม
1 1 1 1
1 1 1 1
1 1 1 1
3 3 3 3
1.00 1.00 1.00 1.00
เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1 1
1 1
1 1
3 3
1.00 1.00
เหมาะสม เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
289 ตาราง 20 (ตอ)
รายการประเมิน
4.8.2 ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) (ตอ) 3) ใหผูเรียนปฏิบัติทักษะโดยไมมีการสาธิต หากติดขัดจุดใด ผูสอนควรใหคําชี้แนะและแกไขจน ผูเรียนทําได 4.8.3 ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) 1) ฝกทักษะซ้ํา ๆ จนกลายเปนกลไกที่สามารถ กระทําไดเอง (Mechanism) 2) เพิ่มพูนความเร็ว, ความถูกตอง และความ คลองแคลว 4.9 กิจกรรมเสริมทักษะ การควบคุม (Control) 4.10 การตรวจสอบและควบคุมการเรียนของผูเรียน 4.11 การตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวางเรียน ผลผลิต (Output) 4.12 ประเมินผลการเรียนการสอน ขอมูลปอนกลับ (Feedback) 4.13 ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุง เฉลี่ยรวม
ระดับความคิดเห็น ผูเชี่ยวชาญ คนที่ 1 2 3
รวม
X
ความหมาย
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1 1
1 1
1 1
3 3
1.00 1.00
เหมาะสม เหมาะสม
1 1
1 1
1 1
3 3
1.00 1.00
เหมาะสม เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00 0.96
เหมาะสม เหมาะสม
290 ตาราง 21 คาความสอดคลอง (IOC) แบบประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต ดานเนื้อหา
รายการประเมิน
1. เนื้อหาและการนําเสนอ 1.1 โครงสรางเนื้อหาชัดเจนมีความสัมพันธตอเนื่อง 1.2 เนื้อหาที่นําเสนอตรงและครอบคลุมจุดประสงค 1.3 ความถูกตองของเนื้อหา 1.4 เนื้อหามีความเหมาะสมกับระดับผูเรียน 1.5 ความชัดเจนในการอธิบายเนื้อหา 1.6 ความสอดคลองของเนื้อหาในแตละหนวย 2. ภาพ ภาษาและตัวอักษร 2.1 ความเหมาะสมของรูปภาพกับคําบรรยาย 2.2 ความถูกตองของรูปภาพตามเนื้อหา 2.3 ความถูกตองของภาษาที่ใช 2.4 ความเหมาะสมของตัวอักษรที่ใช 3. เสียง และวีดิโอ 3.1 ความถูกตองของเสียงบรรยายในวีดิโอ 3.2 ความถูกตองของเนื้อหาในวีดิโอ 3.3 ความเหมาะสมของภาพกับเนื้อหาในวีดิโอ 4. แบบทดสอบ 4.1 ความชัดเจนของคําถาม 4.2 ความสอดคลองกับจุดประสงค 4.3 ความสอดคลองกับเนื้อหา เฉลี่ยรวม
ระดับความคิดเห็น ผูเชี่ยวชาญ คนที่ 1 2 3
รวม
X
ความหมาย
1 1 1 1 1 1
1 1 1 1 1 1
1 1 1 1 1 1
3 3 3 3 3 3
1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม
1 1 1 1
1 1 1 1
1 1 1 1
3 3 3 3
1.00 1.00 1.00 1.00
เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม
1 1 1
1 1 1
1 1 1
3 3 3
1.00 1.00 1.00
เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม
1 1 1
1 1 0
1 1 1
3 3 2
1.00 1.00 0.67 0.98
เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม
291 ตาราง 22 คาความสอดคลอง (IOC) แบบประเมินบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต ดานเทคนิคการผลิตสื่อ
รายการประเมิน
1. การจัดรูปแบบของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเครือขาย อินเทอรเน็ต 1.1 ดึงดูดความสนใจ 1.2 การใชสีประกอบ 1.3 การออกแบบหนาจอ 1.4 การจัดวางเนื้อหาบทเรียน 1.5 การจัดวางเมนูตาง ๆ 2. ความเหมาะสมของตัวอักษรที่ใช 2.1 ความเหมาะสมของสีตัวอักษร 2.2 ความเหมาะสมของแบบตัวอักษร 2.3 ความเหมาะสมของขนาดตัวอักษร 3. ความเหมาะสมของภาพ วีดิโอและเสียง 3.1 ความเหมาะสมของภาพในดานสื่อความหมาย 3.2 ความเหมาะสมของขนาดภาพ 3.3 ความเหมาะสมของวีดิโอประกอบเนื้อหา 3.4 ความเหมาะสมของเสียงบรรยายในวีดิโอ 4. การนําทางและการเชื่อมโยง 4.1 การนําทางภายในบทเรียน 4.2 การเชื่อมโยงภายในบทเรียน 5. การปฏิสัมพันธ 5.1 การปฏิสัมพันธระหวางผูสอนกับผูเรียน 5.2 การปฏิสัมพันธระหวางผูเรียนกับผูเรียน เฉลี่ยรวม
ระดับความคิดเห็น ผูเชี่ยวชาญ คนที่ 1 2 3
รวม
X
ความหมาย
1 1 1 1 1
1 1 1 1 1
1 1 1 1 1
3 3 3 3 3
1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม
1 1 1
1 1 1
1 1 1
3 3 3
1.00 1.00 1.00
เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม
1 1 1 1
1 1 1 1
1 1 1 1
3 3 3 3
1.00 1.00 1.00 1.00
เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม
1 1
1 1
1 1
3 3
1.00 1.00
เหมาะสม เหมาะสม
1 1
1 1
1 1
3 3
1.00 1.00 1.00
เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม
292 ตาราง 23 คาความสอดคลอง (IOC) และคาความเชื่อมั่นของแบบประเมินความคิดเห็น รายการประเมิน
1. ดานความนาสนใจ แปลกใหม 1.1 การเรียนวิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน ดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตนาสนใจกวาการเรียนแบบเดิมที่ครูสอน โดยตรง 1.2 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตชวยใหสนใจเรียนมากขึ้น 1.3 รูสึกชอบความแปลกใหมในการเรียนวิชางาน ไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตนจากบทเรียนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต 2. ดานการเรียนรูดวยตนเอง 2.1 การเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ตนั้นทําใหไดเรียนอยางเต็มที่ 2.2 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตชวยใหมีความรับผิดชอบตอตนเอง 2.3 การเรียนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ตทําใหมีสวนรวมในการเรียนมากขึ้น 2.4 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตชวยใหทบทวนบทเรียนไดดวยตนเองตาม ความตองการ 2.5 การเรียนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ตทําใหไมรูสึกวาถูกควบคุม 3. ดานไมจํากัดสถานที่และเวลา 3.1 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตทําใหเรียนจากทุกสถานที่ที่ตออินเทอรเน็ต 3.2 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตทําใหไดเรียนทุกเวลาที่อยากเรียน
ระดับความคิดเห็น ผูเชี่ยวชาญ คนที่ 1 2 3
รวม
X
ความหมาย
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
293 ตาราง 23 (ตอ) รายการประเมิน
4. ดานการติดตอสื่อสาร 4.1 การเรียนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ตทําใหติดตอสื่อสารกับครูผูสอนและ เพื่อนดวยกันเองสะดวกยิ่งขึ้น 4.2 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตมีเครื่องมือในการติดตอสื่อสารหลายอยางทํา ใหมีความรูสึกวามีครูคอยชวยเหลือตลอดเวลา 5. ดานการคนหาขอมูลและแหลงขอมูล 5.1 การเรียนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ตทําใหคนหาขอมูลไดสะดวกยิ่งขึ้น 5.2 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตมีแหลงขอมูลใหเรียนมากกวาการเรียน แบบเดิมที่ครูสอนโดยตรง 6. ดานการฝกปฏิบัติ 6.1 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตชวยใหเขาใจขั้นตอนการฝกปฏิบัติไดดียิ่งขึ้น 6.2 การเรียนฝกปฏิบัติกับบทเรียนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตนั้นทําใหนักเรียนปฏิบัติ ไดดียิ่งขึ้น 6.3 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตมีความเหมาะสมกับการเรียนฝกปฏิบัติ 7. ดานความชอบ 7.1 ตองการเรียนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ตในโอกาสตอไป 7.2 ตองการใหมีการใชบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ตในวิชาอื่น ๆ บาง 7.3 ในภาพรวมชอบเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต เฉลี่ยรวม
ระดับความคิดเห็น ผูเชี่ยวชาญ คนที่ 1 2 3
รวม
X
ความหมาย
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00
เหมาะสม
1
1
1
3
1.00 1.00
เหมาะสม เหมาะสม
คาความเชื่อมั่นของแบบประเมินความคิดเห็นของนักเรียนที่มีตอการเรียนตามรูปแบบการ เรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต คือ 0.84
294 ตาราง 24 คาความสอดคลอง (IOC) ระหวางขอสอบกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรมของ แบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐาน ระดับความคิดเห็น ผูเชี่ยวชาญ คนที่ 1 2 3 4 5
จุดประสงคเชิงพฤติกรรม
ขอสอบ ขอที่
1. เพื่อทดสอบความสามารถของ นักเรียนทางดานการบัดกรี
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
1 1 1 1 1 1 1 1 1
1 1 1 1 1 1 1 1 1
1 1 1 1 1 1 1 1 1
1 1 -1 1 1 1 0 1 1
10.
1
1
1
1
2. เพื่อทดสอบความสามารถของ นักเรียนทางดานการทํา แผนวงจรพิมพ
3. เพื่อทดสอบความสามารถของ นักเรียนทางดานการประกอบ วงจร
เฉลี่ยรวม
รวม
X
ความหมาย
1 1 1 1 1 1 1 1 1
5 5 3 5 5 5 4 5 5
1.00 1.00 0.60 1.00 1.00 1.00 0.80 1.00 1.00
เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม
1
5
1.00
เหมาะสม
0.94
เหมาะสม
295 ตาราง 25 คาความสอดคลอง (IOC) ระหวางขอสอบกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรมของ แบบทดสอบกอนเรียนและหลังเรียน เรื่อง การบัดกรี
จุดประสงคเชิงพฤติกรรม
1. สามารถบอกความหมายของ การบัดกรีได 2. สามารถบอกชนิดของหัวแรงที่ ใชในงานบัดกรีได
3. สามารถบอกเทคนิคในการ บัดกรีชิ้นงานได
4. สามารถบอกวิธีในการถอน บัดกรีได
ขอสอบ ขอที่
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
ระดับความคิดเห็น ผูเชี่ยวชาญ คนที่ 1 2 3 4 5
รวม
X
ความหมาย
1 1 1 1 1 1 1 1 1
1 1 1 1 1 1 1 1 0
1 1 1 1 1 1 1 1 1
1 1 1 1 1 1 1 1 1
1 1 1 1 1 1 1 1 1
5 5 5 5 5 5 5 5 4
1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 0.80
เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม
10. 1 เฉลี่ยรวม
1
1
1
1
5
1.00 0.98
เหมาะสม เหมาะสม
296 ตาราง 26 คาความสอดคลอง (IOC) ระหวางขอสอบกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรมของ แบบทดสอบกอนเรียนและหลังเรียน เรื่อง การทําแผนวงจรพิมพ ระดับความคิดเห็น ผูเชี่ยวชาญ คนที่ 1 2 3 4 5
จุดประสงคเชิงพฤติกรรม
ขอสอบ ขอที่
1. สามารถแยกประเภทของ แผนวงจรพิมพได 2. สามารถบอกลักษณะของ แผนวงจรพิมพอเนกประสงคแบบ ตาง ๆ ได 3. สามารถบอกลักษณะของ อุปกรณที่ใชในการทํา แผนวงจรพิมพได 4. บอกขั้นตอนในการทํา แผนวงจรพิมพดวยตัวเองได
11. 12. 13. 14. 15.
1 1 1 1 1
1 1 1 1 1
1 1 1 1 1
1 1 1 1 1
16. 17. 18. 19. 20. เฉลี่ยรวม
1 1 1 1 1
1 1 1 1 1
1 1 1 1 1
1 1 1 1 1
รวม
X
ความหมาย
1 1 1 1 1
5 5 5 5 5
1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม
1 1 1 1 1
5 5 5 5 5
1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม
297 ตาราง 27 คาความสอดคลอง (IOC) ระหวางขอสอบกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรมของ แบบทดสอบกอนเรียนและหลังเรียน เรื่อง การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส
จุดประสงคเชิงพฤติกรรม
1. สามารถบอกลักษณะการลง อุปกรณบนแผนวงจรพิมพได
2. สามารถบอกวิธีการในการ ประกอบวงจรลงบน แผนวงจรพิมพได
3. สามารถบอกวิธีการบัดกรี อุปกรณเขากับแผนวงจรพิมพได
ขอสอบ ขอที่
ระดับความคิดเห็น ผูเชี่ยวชาญ คนที่ 1 2 3 4 5
รวม
X
ความหมาย
1 1 1 1 1 1 1 1 1
1 0 0 1 1 1 1 1 1
1 1 1 1 1 1 1 1 1
1 0 0 1 1 1 1 1 1
1 1 1 1 1 1 1 1 1
5 3 3 5 5 5 5 5 5
1.00 0.60 0.60 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม
30. 1 เฉลี่ยรวม
1
1
1
1
5
1.00 0.92
เหมาะสม เหมาะสม
21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29.
298 ตาราง 28 คาความยากงาย (p) และคาอํานาจจําแนก (r) ของแบบทดสอบทักษะพื้นฐาน จํานวน 10 ขอ ขอที่ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
คาความยากงาย (p) 0.65 0.75 0.60 0.60 0.80 0.70 0.35 0.50 0.50 0.60
คาความเชื่อมั่นของแบบทดสอบวัดทักษะพื้นฐาน คือ 0.81
คาอํานาจจําแนก (r) 0.50 0.30 0.60 0.60 0.20 0.20 0.50 0.60 0.60 0.80
299 ตาราง 29 คาความยากงาย (p) และคาอํานาจจําแนก (r) ของแบบทดสอบกอนเรียนและ หลังเรียน เรื่อง การบัดกรี การทําแผนวงจรพิมพ และการประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส จํานวน 30 ขอ ขอที่ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
คาความยากงาย (p) 0.70 0.80 0.70 0.50 0.70 0.80 0.45 0.70 0.65 0.70 0.75 0.80 0.70 0.60 0.70 0.75 0.65 0.50 0.65 0.45 0.75 0.40 0.70 0.50 0.45 0.70 0.70 0.50 0.70 0.50
คาความเชื่อมั่นของแบบทดสอบกอนเรียนและหลังเรียน คือ 0.83
คาอํานาจจําแนก (r) 0.40 0.20 0.40 0.20 0.20 0.20 0.30 0.40 0.50 0.40 0.30 0.20 0.40 0.20 0.20 0.30 0.50 0.40 0.50 0.30 0.30 0.20 0.40 0.20 0.30 0.40 0.40 0.40 0.40 0.20
300 คาดัชนีความสอดคลองของแบบวัดทักษะปฏิบตั ทิ ั้ง 3 ดาน ตาราง 30 ความสอดคลองของการวิเคราะหงานกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรม
การวิเคราะหงาน ขั้นกระบวนการ 1 2 3 4 ขั้นผลงาน 5 6
จุดประสงค เชิงพฤติกรรม 1 2 3 4 5 6
คะแนนการพิจารณา ของผูเชี่ยวชาญ
รวม
เฉลี่ย
ความหมาย
1
2
3
4
5
1 1 1 1
1 1 1 1
1 1 1 1
1 1 1 1
1 1 1 1
5 5 5 5
1.00 1.00 1.00 1.00
เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม
1 0
1 1
1 1
1 1
5 4
1.00 0.80 0.97
เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม
รวม
เฉลี่ย
ความหมาย
1 1 เฉลี่ยรวม
ตาราง 31 ความสอดคลองของขอปฏิบัติกับจุดประสงคเชิงพฤติกรรม
ขอปฏิบัติ ขั้นกระบวนการ 1 2 3 4 ขั้นผลงาน 5 6
จุดประสงค เชิงพฤติกรรม
คะแนนการพิจารณา ของผูเชี่ยวชาญ
1
2
3
4
5
1 2 3 4
1 1 1 1
1 1 1 1
1 1 1 1
1 1 1 1
1 1 1 1
5 5 5 5
1.00 1.00 1.00 1.00
เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม
5 6
1 1
1 0
1 1
1 1
1 1
5 4 29
1.00 0.80 0.97
เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม
รวมเฉลี่ย
301 ตาราง 32 ความสอดคลองของขอปฏิบัติกับเกณฑการใหคะแนน
ขอปฏิบัติ ขั้นกระบวนการ 1 2 3 4 ขั้นผลงาน 5 6 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5
เกณฑการให คะแนน
คะแนนการพิจารณา ของผูเชี่ยวชาญ
รวม
เฉลี่ย
ความหมาย
1
2
3
4
5
1 2 3 4
1 1 1 1
1 0 0 0
1 1 1 1
1 1 1 1
1 1 1 1
5 4 4 4
1.00 0.80 0.80 0.80
เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม
5
1
1
1
1
1
5
1.00
เหมาะสม
6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 รวมเฉลี่ย
1 1 1 1 1
0 0 0 0 0
1 1 1 1 1
1 1 1 1 1
1 1 1 1 1
4 4 4 4 4 42
0.80 0.80 0.80 0.80 0.80 0.84
เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม เหมาะสม
302 ความเชื่อมั่นของแบบวัดทักษะปฏิบตั ิ 1. คาความเชื่อมั่น (Reliability) ที่มีผูใหคะแนนมากกวา 1 คน ความเชื่อมั่นที่มีผูให คะแนนมากกวา 1 คน โดยวิเคราะหหาคาสัมประสิทธิ์การสรุปอางอิง (Generalizability 2 Coefficient : ρ ) ของครอนบาค (Cronbach) 2. คาความเชื่อมั่นของผูประเมิน 2 คน โดยวิเคราะหหาคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธแบบ เพียรสัน (Pearson Product Moment Correlation Coefficient : rxy) ตาราง 33 คาความเชื่อมั่นของแบบวัดทักษะปฏิบัติ แบบวั ด ทั ก ษะ ปฏิบัติ การประกอบ วงจรแหล ง จ า ย ไฟฟากระแสตรง ชนิดคงที่
กรรมการ N 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
คะแนนเต็ม
100
เฉลี่ยรวม
1
2
T
85 83 88 92 85 88 87 89 86 88
85 85 90 94 86 89 87 90 85 90
170 168 178 186 171 177 174 179 171 178
X
85.00 84.00 89.00 93.00 85.50 88.50 87.00 89.50 85.50 89.00 87.89
rxy
ρ2
0.94
0.88
303 ตาราง 34 คาความเหมาะสมขององคประกอบของรูปแบบการเรียนการสอนฝกปฏิบัติทางเทคนิค บนเครือขายอินเทอรเน็ต สําหรับนักเรียนอาชีวศึกษา ความถี่จําแนกตาม ระดับ
องคประกอบของรูปแบบ 1. แนวคิดและหลักการ มีความสอดคลอง สัมพันธกันกับเปาหมาย 2. องคประกอบของรูปแบบมีความครอบคลุม ตามองคประกอบหลักของรูปแบบการสอน ทั่วไป 3. องคประกอบของรูปแบบมีความเหมาะสม กับการเรียนการสอนบนเครือขายอินเทอรเน็ต 4. องคประกอบของรูปแบบ y ปจจัยนําเขา (Input) 4.1 กําหนดเปาหมายในการเรียนการสอน 4.2 การวิเคราะหผูเรียน 4.3 การออกแบบเนื้อหาบทเรียน 4.4 กําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน 4.5 การเตรียมความพรอมดาน สภาพแวดลอมทางการเรียน y กระบวนการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต (Process) 4.6 กําหนดบทบาทผูสอน 4.7 การสรางแรงจูงใจในการเรียน 4.8 การดําเนินการเรียนการสอนฝกปฏิบัติ ทางเทคนิค ตามขั้นตอน โมเดลซีเอเอ (CAA Model) 4.8.1 ขั้นความรูความเขาใจ (Cognitive Phase) 1) ใหขอมูลเบื้องตนเกี่ยวกับเรื่องที่จะ ฝกทักษะ 2) บอกขั้นตอนที่ตองฝกทักษะ
X
SD
ระดับความ เหมาะสม
5
4
3
2
1
7
2
1
-
-
4.60 0.66
มากที่สุด
5
5
-
-
-
4.50 0.50
มาก
4
4
2
-
-
4.20 0.75
มาก
7 6 5 6
3 4 3 3
2 1
-
-
4.70 4.60 4.30 4.50
0.46 0.49 0.78 0.67
มากที่สุด มากที่สุด มาก มาก
6
4
-
-
-
4.60 0.49
มากที่สุด
4 1
4 7
2 2
-
-
4.20 0.75 3.90 0.54
มาก มาก
6
4
-
-
-
4.60 0.49
มากที่สุด
6 5
4 4
1
-
-
4.60 0.49 4.40 0.66
มากที่สุด มาก
304 ตาราง 34 (ตอ) ความถี่จําแนก ตามระดับ
องคประกอบของรูปแบบ 4.8.2 ขั้นปฏิบัติ (Associative Phase) 1) สาธิตทักษะหรือการกระทําให ผูเรียนดูทั้งหมดตั้งแตตนจนจบ 2) สาธิตทักษะยอย และใหผูเรียน ปฏิบัติตามไปทีละสวนอยางชา ๆ ในลักษณะ เลียนแบบการกระทํา 3) ใหผูเรียนปฏิบัติทักษะโดยไมมี การสาธิต หากติดขัดจุดใด ผูสอนควรใหคํา ชี้แนะและแกไขจนผูเรียนทําได 4.8.3 ขั้นชํานาญ (Autonomous Phase) 1) ฝกทักษะซ้ํา ๆ จนกลายเปน กลไกที่สามารถกระทําไดเอง (Mechanism) 2) เพิ่มพูนความเร็ว, ความถูกตอง และความคลองแคลว 4.9 กิจกรรมเสริมทักษะ การควบคุม (Control) 4.10 การตรวจสอบและควบคุมการเรียน ของผูเรียน 4.11 การตรวจสอบทักษะปฏิบัติระหวาง เรียน ผลผลิต (Output) 4.12 ประเมินผลการเรียนการสอน ขอมูลปอนกลับ (Feedback) 4.13 ขอมูลปอนกลับเพื่อปรับปรุง เฉลี่ยรวม
X
SD
ระดับความ เหมาะสม
5
4
3
2
1
3
6
1
-
-
4.20 0.60
มาก
6
3
1
-
-
4.50 0.67
มาก
3
6
-
1
-
4.10 0.83
มาก
6
3
1
-
-
4.50 0.67
มาก
4 5
5 5
1 -
-
-
4.30 0.64 4.50 0.50
มาก มาก
7
3
-
-
-
4.70 0.46
มากที่สุด
6
3
1
-
-
4.50 0.67
มาก
4
6
-
-
-
4.40 0.49
มาก
1 9 117 96 16
1
-
4.10 0.30 4.41 0.59
มาก มาก
305 ตาราง 35 คาเฉลี่ยระดับความคิดเห็นดานเนื้อหาของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต
หัวขอที่ประเมิน 1. เนื้อหาและการนําเสนอ 1.1 โครงสรางเนื้อหาชัดเจนมีความสัมพันธ ตอเนื่อง 1.2 เนื้อหาที่นําเสนอตรงและครอบคลุม จุดประสงค 1.3 ความถูกตองของเนื้อหา 1.4 เนื้อหามีความเหมาะสมกับระดับผูเรียน 1.5 ความชัดเจนในการอธิบายเนื้อหา 1.6 ความสอดคลองของเนื้อหาในแตละ หนวย 2. ภาพ ภาษาและตัวอักษร 2.1 ความเหมาะสมของรูปภาพกับคํา บรรยาย 2.2 ความถูกตองของรูปภาพตามเนื้อหา 2.3 ความถูกตองของภาษาที่ใช 2.4 ความเหมาะสมของตัวอักษรที่ใช 3. เสียง และวีดิโอ 3.1 ความถูกตองของเสียงบรรยายในวีดิโอ 3.2 ความถูกตองของเนื้อหาในวีดิโอ 3.3 ความเหมาะสมของภาพกับเนื้อหาใน วีดิโอ 4. แบบทดสอบ 4.1 ความชัดเจนของคําถาม 4.2 ความสอดคลองกับจุดประสงค 4.3 ความสอดคลองกับเนื้อหา
ความถี่จําแนกตาม ระดับ 5 4 3 2 1
X
SD
ระดับความคิดเห็น
3
2
-
-
-
4.60 0.49
มากที่สุด
4 3 2 2
1 2 3 3
-
-
-
4.80 4.60 4.40 4.40
0.40 0.49 0.49 0.49
มากที่สุด มากที่สุด มาก มาก
3
2
-
-
-
4.60 0.49
มากที่สุด
2 2 3 1
2 3 2 4
1 -
-
-
4.20 4.40 4.60 4.20
0.75 0.49 0.49 0.40
มาก มาก มากที่สุด มาก
3 2
2 3
-
-
-
4.60 0.49 4.40 0.49
มากที่สุด มาก
2
2
1
-
-
4.20 0.75
มาก
3 2 3 2 3 2 41 37
2
-
-
4.60 4.60 4.60 4.49
0.49 0.49 0.49 0.51
มากที่สุด มากที่สุด มากที่สุด มาก
306 ตาราง 36 คาเฉลี่ยระดับความคิดเห็นดานเทคโนโลยีการศึกษาของบทเรียนฝกปฏิบัติทาง เทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต
หัวขอที่ประเมิน 1. การจัดรูปแบบของบทเรียนฝกปฏิบัติ ทางเครือขายอินเทอรเน็ต 1.1 ดึงดูดความสนใจ 1.2 การใชสีประกอบ 1.3 การออกแบบหนาจอ 1.4 การจัดวางเนื้อหาบทเรียน 1.5 การจัดวางเมนูตาง ๆ 2. ความเหมาะสมของตัวอักษรที่ใช 2.1 ความเหมาะสมของสีตัวอักษร 2.2 ความเหมาะสมของแบบตัวอักษร 2.3 ความเหมาะสมของขนาดตัวอักษร 3. ความเหมาะสมของภาพ วีดิโอและเสียง 3.1 ความเหมาะสมของภาพในดานสื่อ ความหมาย 3.2 ความเหมาะสมของขนาดภาพ 3.3 ความเหมาะสมของวีดิโอประกอบ เนื้อหา 3.4 ความเหมาะสมของเสียงบรรยายใน วีดิโอ 4. การนําทางและการเชื่อมโยง 4.1 การนําทางภายในบทเรียน 4.2 การเชื่อมโยงภายในบทเรียน 5. การปฏิสัมพันธ 5.1 การปฏิสัมพันธระหวางผูสอนกับผูเรียน 5.2 การปฏิสัมพันธระหวางผูเรียนกับ ผูเรียน
ความถี่จําแนก ตามระดับ 5 4 3 2 1
X
SD
ระดับความคิดเห็น
2 2 2 2 3
3 3 3 3 2
-
-
-
4.40 4.40 4.40 4.40 4.60
0.49 0.49 0.49 0.49 0.49
มาก มาก มาก มาก มากที่สุด
3 3 4
1 1 1
1 1 -
-
-
4.40 0.80 4.40 0.80 4.80 0.40
มาก มาก มากที่สุด
2 2
3 2
1
-
-
4.40 0.49 4.20 0.75
มาก มาก
-
5
-
-
-
4.00 0.00
มาก
-
5
-
-
-
4.00 0.00
มาก
4 3
1 2
-
-
-
4.80 0.40 4.60 0.49
มากที่สุด มากที่สุด
2
3
-
-
-
4.40 0.49
มาก
- 5 41 36
3
-
-
4.00 0.00 4.39 0.44
มาก มาก
ตาราง 37 ประสิทธิภาพของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน กับกลุมตัวอยางจํานวน 9 คน เรื่องที่ 1 การบัดกรี คนที่
1 2 3 4 5 6 7 8 9
ทั ก ษะปฏิ บั ติ ร ะหว า ง เรียน (46 คะแนน) กรรมการ กรรมการ คนที่ 1 คนที่ 2
เฉลี่ย
เรื่องที่ 2 การทําแผนวงจรพิมพ
ทดสอบ หลังเรียน (10คะแนน)
รวม
ทักษะปฏิบัติระหวางเรียน (60 คะแนน) กรรมการ กรรมการ คนที่ 1 คนที่ 2
เฉลี่ย
เรื่องที่ 3 การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส
ทดสอบ หลังเรียน (10 คะแนน)
รวม
ทักษะปฏิบัติระหวางเรียน (74 คะแนน) กรรมการ กรรมการ คนที่ 1 คนที่ 2
เฉลี่ย
ทดสอบ หลังเรียน (10 คะแนน)
รวม
เรื่องที่ 4 เซอรกิตเมคเกอร ทักษะปฏิบัติระหวางเรียน (10 คะแนน) กรรมการ กรรมการ คนที่ 1 คนที่ 2
เฉลี่ย
34
34
34.0
7
41.0
45
47
46.0
7
53.0
59
60
59.5
6
65.5
9
9
9
37
37
37.0
8
45.0
44
46
45.0
9
54.0
58
58
58.0
8
66.0
9
9
9
43
43
43.0
9
52.0
50
52
51.0
9
60.0
62
62
62.0
8
70.0
10
10
10
39
41
40.0
10
50.0
55
55
55.0
10
65.0
63
65
64.0
9
73.0
10
10
10
36
36
36.0
9
45.0
45
45
45.0
10
55.0
60
60
60.0
8
68.0
9
9
9
40
40
40.0
7
47.0
51
51
51.0
9
60.0
61
61
61.0
7
68.0
9
9
9
43
45
44.0
8
52.0
57
58
57.5
9
66.5
65
67
66.0
7
73.0
10
10
10
37
37
37.0
8
45.0
42
42
42.0
10
52.0
62
62
62.0
6
68.0
9
9
9
40
40
40.0
9
49.0
55
57
56.0
9
65.0
65
65
65.0
9
74.0
9
9
9
รวมทั้งหมด (220 คะแนน)
ทักษะปฏิบัติหลังเรียน (100 คะแนน)
เฉลี่ย
ทดสอบ หลังเรียน (30 คะแนน)
รวมทั้งหมด (130 คะแนน)
109.0 107.5 112.5 107.0 105.0 107.0 109.5 109.5 111.0
(E1)
กรรมการ คนที่ 1
กรรมการ คนที่ 2
168.5 174.0 192.0 198.0 177.0 184.0 201.5 174.0 197.0
85
87
86.0
23
82
83
82.5
25
84
85
84.5
28
82
82
82.0
25
81
83
82.0
23
82
82
82.0
25
81
82
81.5
28
81
82
81.5
28
84
84
84.0
27
(E2)
E1 = 84.14 E2 = 83.59
307
ตาราง 38 ประสิทธิภาพของบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน กับกลุมตัวอยางจํานวน 20 คน เรื่องที่ 1 การบัดกรี คนที่
ทั ก ษ ะ ปฏิ บั ติ ระ ห ว า ง เรียน (46 คะแนน) กรรมการ กรรมการ คนที่ 1 คนที่ 2
เฉลี่ย
เรื่องที่ 2 การทําแผนวงจรพิมพ
ทดสอบ หลังเรียน (10 คะแนน)
รวม
ทักษะปฏิบัติระหวางเรียน (60 คะแนน) กรรมการ กรรมการ คนที่ 1 คนที่ 2
เฉลี่ย
เรื่องที่ 3 การประกอบวงจรอิเล็กทรอนิกส
ทดสอบ หลังเรียน (10 คะแนน)
รวม
ทักษะปฏิบัติระหวางเรียน (74 คะแนน) กรรมการ กรรมการ คนที่ 1 คนที่ 2
เฉลี่ย
ทดสอบ หลังเรียน (10 คะแนน)
รวม
เรื่องที่ 4 เซอรกิตเมคเกอร ทักษะปฏิบัติระหวางเรียน (10 คะแนน) กรรมการ กรรมการ คนที่ 1 คนที่ 2
เฉลี่ย
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
42
42
42.0
9
51
56
57
56.5
10
66.5
67
67
67.0
9
76.0
10
10
10
39
39
39.0
7
46
50
49
49.5
9
58.5
64
63
63.5
8
71.5
9
9
9
43
43
43.0
10
53
56
56
56.0
9
65.0
71
71
71.0
9
80.0
10
10
10
42
42
42.0
9
51
55
55
55.0
10
65.0
69
68
68.5
9
77.5
10
10
10
42
42
42.0
9
51
51
52
51.5
10
61.5
68
69
68.5
8
76.5
9
9
9
40
40
40.0
7
47
51
51
51.0
9
60.0
64
65
64.5
9
73.5
9
9
9
41
41
41.0
10
51
50
50
50.0
9
59.0
65
65
65.0
9
74.0
10
10
10
42
42
42.0
10
52
52
52
52.0
10
62.0
72
72
72.0
10
82.0
10
10
10
41
41
41.0
7
48
48
48
48.0
8
56.0
60
62
61.0
8
69.0
9
9
9
39
39
39.0
8
47
50
50
50.0
9
59.0
73
73
73.0
8
81.0
9
9
9
19 20
40
40
40.0
9
49
52
52
52.0
9
61.0
62
62
62.0
8
70.0
9
9
9
42
44
43.0
10
53
55
57
56.0
10
66.0
70
70
70.0
9
79.0
10
10
10
38
38
38.0
9
47
45
50
50.0
8
58.0
68
67
67.0
8
75.0
9
9
9
40
40
40.0
7
47
54
56
55.0
9
64.0
72
72
72.0
8
80.0
10
10
10
41
41
41.0
10
51
52
52
52.0
9
61.0
65
67
66.0
7
73.0
9
9
9
44
44
44.0
8
52
55
55
55.0
10
65.0
65
67
66.0
6
72.0
9
9
9
40
40
40.0
7
47
51
51
51.0
8
59.0
61
61
61.0
7
68.0
9
9
9
41
40
40.5
9
48
50
49.0
9
58.0
65
64
64.0
7
71.0
10
10
10
39
39
39.0
8
49. 5 47
46
47
46.5
10
56.5
60
60
60.0
8
68.0
9
9
9
40
40
40.0
8
48
55
57
56.0
9
65.0
65
65
65.0
8
73.0
9
9
9
ทักษะปฏิบัติหลังเรียน (100 คะแนน)
เฉลี่ย
ทดสอบ หลังเรียน (30 คะแนน)
รวมทั้งหมด (130 คะแนน)
114.0 110.0 121.0 116.0 110.0 111.5 109.0 119.0 110.0 111.0 104.5 120.0 100.0 107.0 112.0 113.0 110.5 111.0
(E1)
กรรมการ คนที่ 1
กรรมการ คนที่ 2
203.5 185.0 208.0 203.5 198.0 189.5 194.0 206.0 182.0 196.0 189.0 208.0 189.0 201.0 194.0 198.0 183.0 188.5
86
86
86.0
28
86
86
86.0
24
92
94
93.0
28
90
92
91.0
25
85
87
86.0
24
86
87
86.5
25
81
81
81.0
28
89
89
89.0
30
85
85
85.0
25
86
86
86.0
25
81
82
81.5
23
89
91
90.0
30
79
79
79.0
21
82
82
82.0
25
84
84
84.0
28
84
84
84.0
29
83
84
83.5
27
82
82
82.0
28
180.5 195.0
85
85
85.0
28
84
85
84.5
26
(E2)
113.0 110.5
308
E1 = 88.44 E2 = 85.88
รวมทั้งหมด (220 คะแนน)
309 ตาราง 39 ผลสัมฤทธิ์กอนและหลังเรียนของกลุมตัวอยางจํานวน 20 คน คนที่ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
คะแนนกอนเรียน (30 คะแนน) 12 16 11 15 16 14 10 9 12 13 15 14 9 12 15 16 12 13 8 14
คะแนนหลังเรียน (30 คะแนน) 23 27 24 27 30 26 25 24 27 26 27 22 21 25 26 24 28 27 23 27
310 ตาราง 40 ทักษะปฏิบัติของกลุมตัวอยาง จํานวน 20 คน คนที่ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
คะแนนเต็ม
100
กรรมการ 1 90 91 94 88 91 93 84 90 85 81 90 91 90 85 90 87 83 85 89 86
เฉลี่ยรวม
2 90 91 94 91 91 94 85 90 85 84 92 90 89 87 91 88 83 85 89 87
เฉลี่ย ( X ) 90.00 91.00 94.00 89.50 91.00 93.50 84.50 90.00 85.00 82.50 91.00 90.50 89.50 86.00 90.50 87.50 83.00 85.00 89.00 86.50 88.48
ตาราง 41 เกณฑการประเมินผลทักษะปฏิบัติ คะแนนรอยละ 90 ขึ้นไป 75 - 89 60 - 74 30 - 59 ต่ํากวา 30
ผลการประเมิน ผลการประเมินขั้นดีมาก ผลการประเมินขั้นดี ผลการประเมินขั้นใชได ผลการประเมินขั้นออน ผลการประเมินขั้นไมผาน
คาระดับคะแนน 4 3 2 1 0
คะแนนทักษะปฏิบัติของนักเรียนกลุมตัวอยางที่เรียนจากบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน มีคาเฉลี่ยเทากับ 88.48 ซึ่งเทียบกับเกณฑประเมินแลว ทักษะปฏิบัติอยูในระดับดี
311 ตาราง 42 ทักษะปฏิบัติหลังเรียนกับทักษะปฏิบัติหลังเรียน 2 สัปดาห คนที่
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
คะแนนทักษะปฏิบัติหลังเรียน (100 คะแนน) กรรมการ เฉลี่ย 1 2 90.00 90 90 91.00 91 91 94.00 94 94 89.50 91 88 91.00 91 91 93.50 94 93 84.50 85 84 90.00 90 90 85.00 85 85 82.50 84 81 91.00 92 90 90.50 90 91 89.50 89 90 86.00 87 85 90.50 91 90 87.50 88 87 83.00 83 83 85.00 85 85 89.00 89 89 86.50 87 86 88.48 เฉลี่ยรวม
คะแนนทักษะปฏิบัติหลังเรียน 2 สัปดาห (100 คะแนน) กรรมการ เฉลี่ย 1 2 89 89 89.00 90 90 90.00 93 92 92.50 89 89 89.00 91 91 91.00 91 91 91.00 86 82 84.00 92 91 91.50 86 86 86.00 84 82 83.00 89 87 88.00 91 89 90.00 88 88.00 88 83 84.00 85 89 89.00 89 86 87.50 89 84 84.50 85 85 85.00 85 89 90.50 92 85 86.00 87 87.98 เฉลี่ยรวม
312 ตาราง 43 คาระดับความคิดเห็นของนักเรียนที่มีตอการเรียนตามรูปแบบการเรียนการสอน ฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต รายการ 1. ดานความนาสนใจ แปลกใหม 1.1 การเรียนวิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตนดวย บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตนาสนใจกวา การเรียนแบบเดิมที่ครูสอนโดยตรง 1.2 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตชวย ใหสนใจเรียนมากขึ้น 1.3 รูสึกชอบความแปลกใหมในการเรียนวิชางานไฟฟาและ อิเล็กทรอนิกสเบื้องตนจากบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต 2. ดานการเรียนรูดวยตนเอง 2.1 การเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตนั้นทําใหไดเรียนอยางเต็มที่ 2.2 บทเรียนฝกปฏิบตั ิทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตชวย ใหมีความรับผิดชอบตอตนเอง 2.3 การเรียนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตทําใหมีสวนรวมในการเรียนมากขึ้น 2.4 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตชวย ใหทบทวนบทเรียนไดดวยตนเองตามความตองการ 2.5 การเรียนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตทําใหไมรูสึกวาถูกควบคุม 3. ดานไมจํากัดสถานที่และเวลา 3.1 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตทําให เรียนจากทุกสถานที่ที่ตออินเทอรเน็ต 3.2 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตทําให ไดเรียนทุกเวลาที่อยากเรียน 4. ดานการติดตอสื่อสาร 4.1 การเรียนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตทําใหตดิ ตอสื่อสารกับครูผูสอนและเพื่อนดวยกันเอง สะดวกยิ่งขึ้น 4.2 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตมี เครื่องมือในการติดตอสื่อสารหลายอยางทําใหมีความรูสึกวามีครู คอยชวยเหลือตลอดเวลา
X
SD
แปลผล
4.40
0.75
มาก
4.50
0.61
มาก
4.80
0.41
มากที่สุด
4.30
0.57
มาก
4.25
0.55
มาก
4.40
0.82
มาก
4.30
0.47
มาก
4.45
0.51
มาก
4.40
0.60
มาก
4.60
0.60
มากที่สุด
4.35
0.67
มาก
4.35
0.81
มาก
313 ตาราง 43 (ตอ) รายการ 5. ดานการคนหาขอมูลและแหลงขอมูล 5.1 การเรียนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตทําใหคนหาขอมูลไดสะดวกยิ่งขึ้น 5.2 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตมี แหลงขอมูลใหเรียนมากกวาการเรียนแบบเดิมที่ครูสอนโดยตรง 6. ดานการฝกปฏิบัติ 6.1 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตชวย ใหเขาใจขั้นตอนการฝกปฏิบัติไดดียิ่งขึ้น 6.2 การเรียนฝกปฏิบัติกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ตนั้นทําใหนักเรียนปฏิบัติไดดียิ่งขึ้น 6.3 บทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ตมี ความเหมาะสมกับการเรียนฝกปฏิบัติ 7. ดานความชอบ 7.1 ตองการเรียนดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขาย อินเทอรเน็ตในโอกาสตอไป 7.2 ตองการใหมีการใชบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ตในวิชาอื่น ๆ บาง 7.3 ในภาพรวมชอบเรียนกับบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบน เครือขายอินเทอรเน็ต รวมเฉลี่ย
X
SD
แปลผล
4.55
0.60
มากที่สุด
4.40
0.68
มาก
4.45
0.60
มาก
4.40
0.60
มาก
4.45
0.60
มาก
4.45
0.60
มาก
4.55
0.60
มากที่สุด
4.60 4.45
0.60 0.61
มากที่สุด มาก
314
ภาคผนวก ซ ภาพตัวอยางบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน
315
ภาพประกอบ 19 หนาแรกของบทเรียนฝกปฏิบตั ิทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต
ภาพประกอบ 20 หนาสําหรับใหผูเรียน Log in และสมัครสมาชิก
316
ภาพประกอบ 21 หนาสําหรับใหผูเรียนกรอกรายละเอียดเพื่อสมัครสมาชิกใหม
317
ภาพประกอบ 22 รายการหลักสําหรับการเรียนการสอนฝกปฏิบตั ทิ างเทคนิค
318
ภาพประกอบ 23 เนื้อหาบทเรียน
ภาพประกอบ 24 เนื้อหาที่เปนภาพเคลือ่ นไหว
319
ภาพประกอบ 25 เนื้อหาที่เปนสตรีมมิ่งวีดิโอ(Streaming Video) สอนทักษะปฏิบัติ
ภาพประกอบ 26 โปรแกรมจําลองสถานการณการประกอบวงจร
320
ภาพประกอบ 27 โปรแกรมฝกอานคาความตานทาน
ภาพประกอบ 28 โปรแกรมฝกปฏิบตั ิการใชมัลติมิเตอร
321
ภาพประกอบ 29 การทดลองเสมือนจริง (Virtual Laboratory)
ภาพประกอบ 30 โปรแกรมเซอรกิตเมคเกอร (Circuitmaker)
322
ภาพประกอบ 31 การประกาศขาว
ภาพประกอบ 32 เครื่องมือการติดตอสือ่ สารกระดานสนทนา (Web Board)
323
ภาพประกอบ 33 เครื่องมือการติดตอสือ่ สาร หองสนทนาสด (Chat Room)
ภาพประกอบ 34 แบบฝกหัด
324
ภาพประกอบ 35 แบบทดสอบ
ภาพประกอบ 36 ผลการเรียน
325
ภาคผนวก ญ ภาพกิจกรรมการเรียนการสอนทักษะปฏิบัติ ดวยบทเรียนฝกปฏิบัติทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต วิชางานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกสเบื้องตน
326
ภาพประกอบ 37 การเรียนการสอนฝกปฏิบตั ิทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต
ภาพประกอบ 38 การเรียนการสอนฝกปฏิบตั ิทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต
327
ภาพประกอบ 39 การเรียนการสอนฝกปฏิบตั ิทางเทคนิคบนเครือขายอินเทอรเน็ต
ภาพประกอบ 40 ผลงานและแฟมสะสมงานของนักเรียน
ประวัติยอผูวิจัย
329
ประวัติยอผูวิจัย ชื่อ - ชื่อสกุล วันเดือนปเกิด สถานที่เกิด สถานที่อยูปจจุบัน ตําแหนงหนาที่การงานปจจุบัน สถานที่ทํางานปจจุบัน
ประวัติการศึกษา พ.ศ. 2529 พ.ศ. 2532
พ.ศ. 2534
พ.ศ. 2536
พ.ศ. 2544
พ.ศ. 2551
นายอภิชาติ อนุกูลเวช 2 กรกฎาคม 2513 อ.บานบึง จ.ชลบุรี 16 หมู 3 ต.หนองอิรุณ อ.บานบึง จ.ชลบุรี 20220 ครู คศ.2 แผนกวิชาอิเล็กทรอนิกส วิทยาลัยเทคนิคชลบุรี 205 หมู 3 ต.หนองชาก อ.บานบึง จ.ชลบุรี 20170
สําเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนตน โรงเรียนพนัสพิทยาคาร อ.พนัสนิคม จ.ชลบุรี สําเร็จการศึกษาระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) สาขาวิชาไฟฟากําลัง วิทยาลัยเทคนิคชลบุรี สําเร็จการศึกษาระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.) สาขาวิชาไฟฟากําลัง วิทยาลัยเทคนิคชลบุรี สําเร็จการศึกษาปริญญา อุตสาหกรรมศาสตรบัณฑิต เทคโนโลยีการวัดคุมทางอุตสาหกรรม สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณทหารลาดกระบัง สําเร็จการศึกษาปริญญา ครุศาสตรอตุ สาหกรรมมหาบัณฑิต เทคโนโลยีการศึกษาทางการอาชีวะและเทคนิคศึกษา สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณทหารลาดกระบัง สําเร็จการศึกษาปริญญา การศึกษาดุษฎีบัณฑิต เทคโนโลยีการศึกษา มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ