bouwtechniek het platte dak
1
EM-TF-BT-DAK-PLAT 01/01/2021
PLATTE DAK VS HELLEND DAK Het platte dak wordt steeds belangrijker in onze bouwstijl en architectuur. Hellende daken lijken wel hun tijd te hebben gehad. Vanuit bio-ecologisch standpunt is een hellend dak wel te verkiezen. om verschillende redenen : •
een hellend dak kan je ademend opbouwen
•
een hellend dak kan afgewerkt worden met één van de meest duurzame ecologische dakbedekkingen : keramische dakpannen
•
plaatselijke herstellingen door schade zijn makkelijker
•
een hellend dak kan je beter circulair opbouwen : alle componenten zijn makkelijker te herbruiken en je vermijdt lijmverbindingen
•
een woning met een hellend dak kan meer geleidelijk worden ingevuld en ingericht : de ‘zolder’ onder het dak kan tijdelijk buiten dienst worden gesteld en pas ingericht wanneer de ruimte nodig is > budgetbeperking
•
een hellend dak geeft vaak betere opbrengsten zonne-energie zonder bijkomende instabiele en onesthetische opbouwinstallaties
•
dakpannen met geïntegreerde zonnepanelen verschijnen stilaan op de markt > vermijden dubbel dak materiaal
OPBOUW Het platte dak kan bestaan uit een draagconstructie in gewapend beton of een houten structuur. Het isoleren van een plat dak kan dan ook op verschillende manieren : WARM PLAT DAK : Hierbij wordt de isolatie bovenop de draagstructuur aangebracht. Het meest gebruikelijke systeem en ook thermisch bij nieuwbouw het meest geprefereerde. Wanneer de volledige isolatieschil rond de draagstructuur kan worden aangebracht (zowel tegen de gevels als op het plat dak) is dit de meest interessante optie. De isolatie kan dan ook volledig doorlopen zonder risico op koudebruggen. In deze fiche bespreken we 2 opties : 1.
het isoleren met drukvaste isolatieplaten uit houtwol, kurk en cellenbeton (nieuwbouw en renovatie)
2.
het creëren van een houten structuur bovenop de draagconstructie waartussen geïsoleerd wordt met inblaasisolatie of strooi-isolatie (vooral bij renovatie)
COMPACT DAK/DUODAK : Hierbij wordt isolatie aangebracht tussen de (meestal houten) dakstructuur. Dit is vooral perfect mogelijk met isolatiematerialen uit ons assortiment mits enkele nauwkeurig op te volgen installatievoorschriften én met aandacht voor een perfect aangewerkte intelligente luchtdichting. Grote voordeel van dit systeem is plaatswinst. Het wordt vooral toegepast bij renovaties maar ook bij nieuwbouw houtskeletbouw, omdat de isolatie daar ook tussen de draagstructuur van de wanden doorloopt Om alle (kleine) koudebrugeffecten en condensvorming tegen de dakvloer uit te sluiten, worden de houten draagbalken voorzien van strips isolatie onder de dakvloer of legt men op de dakvloer een laag niet natuurlijke isolatieplaten . Dit laatste wordt een DUODAK genoemd aangezien er zowel isolatie tussen de structuur als op de dakvloer wordt gelegd.
1
bouwtechniek warm plat dak met drukvaste platen EM-TF-BT-WPD-P 01/01/2021
WARM PLAT DAK PLATEN : MATERIAAL •
Pavatex Isolair is een drukvaste, homogene goed isolerende isolatieplaat uit geperste houtwolvezels met een PMDI verlijming en paraffine (200-145kg/m3)( 0,044-0.041W/mK)
•
Kurkisolatieplaten van Amorim zijn geëxpandeerd en hebben als bindmiddel eigen suberine (140-160kg/m3) ( 0,0420W/mK)
•
Multipor (DAA) cellenbetonisolatieplaten zijn zeer brandwerend maar houden weinig zomerhitte buiten in de zomer (115kg/m 3) ( 0,045W/mK)
TOEPASSINGSGEBIED Pavatex Isolair , Armorim en Multipor DAA worden gebruikt als isolatie op een dragend vlak zoals een bebording , een OSB/OGB constructieplaat, zwaluwstaart profieldek of op een betongewelf plat of licht hellend dak. Ze is geschikt door haar hoge persing voor kale platte daken, platte daken met een groendakvoorziening (1) en platte daken met terrassen. Ze kan worden afgewerkt met alle soorten platdakafdichting. (1) bij warme platte daken in combinatie met groendaken raadt ecomat
steeds een hygrothermische studie aan
TECHNISCHE GEGEVENS Pavatex Isolair 35-80
warmtegeleidingscoëfficiënt densiteit C spec.warmtebuffercapaciteit µ diffusieweerstandsgetal brandklasse (EN13501-1) drukspanning bij 10% belast grootste voordelen
Pavatex isolair 100-200
0.044 W/m.K 0.041 W/m.K 200kg/m³ 145kg/m³ 2100J/kgK 2100J/kgK 3 3 E E 100kPa 100kPa drukvaster dan 100-200 beter isolerend dan 35-80 geluidsisolatie warmtebuffer
Armorim kurkisolatie
Xella Multipor
0.042 W/m.K 0.045 W/m.K 140-160kg/m³ 115 kg/m³ 1670J/kgK 1300J/kgK 5-30 3 E A1 100kPa 300kPa zomerkoelte brandweerstand directe dakhuid zonder belasting mogelijk
PLAATSING Houtwol en kurkplaten worden ofwel in 1 laag gelegd met veer + groef (of sponning) of in 2 lagen in halfsteensverband met platen met rechte kanten. Er wordt in principe geen bevestigingsmiddel gebruikt of verlijming op de ondergrond. Multipor wordt wel verlijmd. Je dient erop te letten dat er geen rukwinden de platen gaan kunnen verplaatsen bij het achterlaten van de onafgewerkte werf. Ook dient de plaatsing in droge omstandigheden te gebeuren. Dit is immers een redelijk dampdichte opbouw en vochtigheid of nattigheid insluiten tussen damprem en dakhuid dient zoveel mogelijk vermeden te worden.
Een perfecte luchtdichting onder de isolatie is steeds vereist. Een oude bitumenlaag die perfect dicht is, kan hiervoor dienen of op een houten bebording een Intesana damprem van ProClima met luchtdichte aansluitingen op de muren. Multipor wordt beschermd me een traditioneel PE dampscherm of een bitumenlaag. Een betongewelf is in principe luchtdicht genoeg.
2
bouwtechniek warm plat dak met drukvaste platen EM-TF-BT-WPD-P 01/01/2021
Er kan op Isolair houtvezelisolatie of kurkisolatieplaten evenwel geen dakhuid rechtstreeks worden gelijmd of gebrand. In combinatie met een grindbelasting op de dakhuid of een groendak wordt de EPDM rubber, PVC, TPO of roofing zwevend geplaatst. Het is uiteindelijk het gewicht van de grond/grind die de dakhuid op zijn plaats houdt. Bij kale platte daken wordt er meestal een OSB/OGB plaat voorzien op de Isolair of kurkisolatieplaat. Deze wordt tenminste aan de zijkanten doorheen de isolatie tot in
de dragende structuur mechanisch verankerd.
Op
Multipor kan je direct een dakhuid lijmen. Dakbedekkingen op basis van bitumen moeten minstens in twee lagen gelegd worden waarbij de eventuele bevestigingsmiddelen helemaal bedekt zijn. Randen worden gekleefd of gebrand/ gelast (al naargelang de richtlijnen van de fabrikant). Dient er door omstandigheden toch gebrand te worden, kan men plaatselijk Multipor toepassen.
ALGEMENE VOORDELEN •
aangesloten aan gevelisolatie biedt een warmp plat dak de best omhullende isolatiemantel van een gebouw met de kleinste kans op warmteknopen
•
door de isolatie bovenop het dakbeschot te plaatsen, wordt alle risico op grote temperatuurverschillen en zodoende condensatiepunten op de draagstructuur/beplating uitgesloten
•
drukvaste en vormvaste platenstructuur
•
substantiële verbetering brandweerstand in houten constructies
•
eventuele combinatie met isolatie tussen vloerbalken mogelijk zolang de R waarde van de bovendekse isolatie 1.5 x groter is dan de isolatie van de volledig gevulde vloerbalken
VERGELIJKENDE TABEL MET MEER TRADITIONELE MATERIALEN isolatiedikte
180 HW
180 MW
200 HW
200MW
220 HW
220MW
240HW
240MW
U waarde opbouw
0.21
0.21
0.19
0.19
0.17
0.17
0.16
0.16
R waarde isolatie
4,50
4,50
5,00
5,00
5,50
5,50
6,00
6,00
Faseverschuiving
13,2
10,2
14,3
11,0
15,3
11,8
16,5
12,7
1/TAV
0,043
0,083
0,029
0,069
0,023
0,053
0,016
0,042
Geluidsisolatie Rw
>57
>42
>58
>43
>59
>44
>59
>44
Subsidie 2021
4€
4€
4€
4€
4€
4€
4€
4€
U&R waarden berekend met inbegrip OSB 18mm, Intesana damprem en een EPDM dakhuid HW houtwol 145kg/m³ MW minerale wol : Knauf DDP platdak : 0.040W/m²K Subsidies : vanaf 2021 alleen plaatsing door aannemer U waarde : de isolerende waarde van de totale opbouw , alle componenten en luchtlagen inbegrepen (hoe lager hoe beter) R waarde : de isolerende waarde van alle materiaallagen samen (hoe hoger hoe beter) Faseverschuiving : de vertraging in tijd voor het bereiken van de buitenwarmte in het binnenklimaat (+/-15uur ideaal) 1/TAV : de amplitudedemping : hoe groot worden de temperatuurverschillen in de opbouw (hoe lager hoe beter)
bouwtechniek warm plat dak met drukvaste platen
3
EM-TF-BT-WPD-P 01/01/2021
TECHNISCHE INFO VOOR DE ONTWERPER •
relatieve vochtigheid van hout gebruikt in zulke constructies : Um < 15 M-%
•
relatieve vochtigheid van gelijmde constructieplaten op basis van hout : Um < 15 M-%
•
indien er hout wordt toegepast tussen het luchtscherm aan de warme zijde en de dakhuid, moet er een uitdrogingsreserve worden ingebouwd van <250g/m² : dit dient vermeden te worden of er moet een ventilatiestroom worden voorzien tussen isolatie en dakhuid.
•
voorzie een dakhelling van > 3° ; bij hellingen van 0-3° kan stilstaand water uiteindelijk toch de dakhuid doordringen.
•
bezonde groendaken zonder begroeiing, grindbelasting, terrassen of PV installaties ziin minder kritisch dan wanneer ze op zuid oost en west zijn georienteerd dan daken die op het noorden gericht staan.
•
bij groendaken en met grind belaste platte daken wordt volgens de stand der techniek een vochtvariabele damprem aanbevolen in combinatie met een vochtregulerende isolatie aanbevolen ( een hygrothermische berekening blijft alleszins noodzakelijk)
•
een dakhuid met een µd waarde van 20-40m (vb PVC kunststoffolies) is te verkiezen boven een dakhuid met een µd waarde > 100m (zoals bitumenbanen)
•
een Blower Door test blijft verplicht om alle lekken in de luchtdichtingslaag op te sporen. Alle aansluitingen met andere bouwdelen dienen luchtdicht te worden uitgevoerd
•
bouwfysische berekeningen dienen te worden met aanname van realistische klimaatomstandigheden rekening houdend met stralingscaptatie en reflectie-kengetallen
•
voor een zware belasting beter houtwol met densiteit 200kg/m³ ( Isolair 35-80mm) kiezen of extra drukvaste kurkplaten
•
Soprema Vapro systeem+ Pavatex Isolair = gegarandeerd totaalsysteem van Soprema Group (Soprema+Pavatex)
bouwtechniek compact plat dak /duodak
1
EM-TF-BT-CPD 01/01/2021
•
COMPACT PLAT DAK : MATERIAAL I - profielen in hout : Steico Joist opgehangen of opgelegd
•
massieve dekbalken of LVL gelamelleerde balken
•
massieve dekbalken verlengd met iQ3 Profil expanders
•
draagvloer dak : OGB/ESB
•
inblaasisolatie iQ3 – Pavawood Fibre - Neptutherm
•
isolatiematten Pavaflex – Gramitherm
•
bij renovatie van buiten : Neptutherm – Recy kurkkorrels
•
luchtdichting : Pro Clima dampremmen
TOEPASSING Bij een compact dak plaats je de isolatie tussen de (houten) draagstructuur van het dak. Dit is een toepassing die je in het bijzonder met hergroeibare isolatiematerialen doet. Een duo-dak legt nog een laagje niet-natuurlijke isolatie op je dakvloer.
RANDVOORWAARDEN Met meer traditionele isolatiematerialen zoals minerale wollen of EPS isolatieplaten wordt deze bouwwijze al méér dan 20 jaar afgeraden door het Wetenschappelijk Technisch Centrum voor de Bouw (WTCB). Het platte dak wordt immers steevast met een dampdichte dakhuid (asfalt, EPDM of PVC folies) geseald waardoor de hele opbouw dampdicht te noemen is. Alle vochtigheid die door diffusie of het natuurlijke vochtigheidsgehalte van nieuw constructiehout in het isolatiepakket terecht komt, kan dus niet naar buiten ‘uitdampen’ zoals bij een normaal dampopen hellend dak dat afgewerkt wordt met een onderdak dat ademt en een dakbedekking die ‘geventileerd’ daarboven wordt aangebracht. Hergroeibare isolatiematerialen kunnen een hoge mate aan vochtigheid bufferen. Als je dit dan combineert met een damprem aan de warme zijde die in de winter zoveel mogelijk huishoudvocht buitenhoudt en de zomer, wanneer de dampdruk van de warmere buitenlucht naar het koelere interieur gericht is, zodanig open is dat de gebufferde vochtigheid het isolatiepakket en de dakstructuur kan laten ‘uitdrogen’. Hierdoor kan je wel een ‘compact’ plat dak te realiseren onder strikte voorwaarden weliswaar : •
Nauw aanpassende vochtbufferende & perfect vullende isolatie. Inblaasisolatie en dan vooral in combinatie met houten Iliggers of verdikte oudere dakkepers, is hiervoor perfect, maar bij nieuwe volhouten balken of LVL balken kan je ook flexibele isolatiematten gebruiken zoals halfstijve isolatiematten uit cellulose, houtwol, of gras.
•
Voldoende vochtbuffercapaciteit : niet alleen door de aard van de isolatie maar ook door het volume ervan. Minimaal 20cm isolatie is nodig om in het voorjaar de vochtigheidsgraad niet te hoog te laten oplopen.
•
Een perfecte luchtdichting aan de warme zijde van de isolatie, ook luchtdicht aangesloten aan andere bouwdelen die op zich ook luchtdicht zijn. Sluit de luchtdichting van het dak bijvoorbeeld aan op bepleisterde muren.
•
Een intelligente damprem die in de warmere weken een uitdroging garandeert naar binnen toe. Dampschermen of dampremmende lagen met een constante waarde zoals OSB/OGB-platen verhinderen immers de uitdroging in de zomer.
•
Een oriëntatie van het platte dak die volledig bezond wordt om die uitdroging natuurlijk te laten verlopen. Weinig bezonde platte daken of groendaken kunnen slechts in uitzonderlijke gevallen! Laat dit vooraf professioneel bestuderen.
•
Gebruik bij voorkeur donkerkleurige dakhuiden uit PVC (die zijn iets minder dampdicht dan EPDM)
•
Beperk deze toepassing tot ruimtes met binnenklimaatklasse 3
•
Hout mag niet vochtiger zijn dan 15+-3 gewichtsprocenten en de constructiedakvloer (OSB) niet meer dan 12+-3.
bouwtechniek compact plat dak /duodak
2
EM-TF-BT-CPD 01/01/2021
1 DE CONSTRUCTIE A.
iQ3 PROFIL (RENOVATIE)
Wil je je dakstructuur naar buiten toe uitdikken en is je dakhuid toch beschadigd, kan je opteren om de bestaande balken uit te dikken naar boven met gewone houten kepers of met een houten I-ligger. Daarop leg je een constructieplaat zoals OGB en daarop een nieuwe dakhuid uit EPDM of PVC bijvoorbeeld. De OGB plaat zet de expanders in ‘ windverband’. Vanaf dan kunnen ze niet meer omknikken.
Wil je je dakstructuur naar binnen uitdikken om meer isolatie te kunnen steken aan de binnenzijde, dan kan je daarvoor iQ3 Profil keperverlengers gebruiken. Deze worden tegen de bestaande dakbalken bevestigd en hebben het voordeel dat zij een eventuele lichte glooiing kunnen uitlijnen om een recht plafond te creëren. De plafondlatten die dwars tegen de expanders worden geschroefd zorgen voor het verband, de stevigheid van de constructie.
Het dunne lijfplaatje van de T-elementen dient om koudebrugeffecten te vermijden door de constructie die langs buiten niet afgedekt wordt door een echte isolatielaag (in deze opstelling). Nadeel hiervan is dat het wat moeilijker wordt dit echt met spantenisolatie perfect te vullen en dat is net één van de voorwaarden voor een compact dak, zoals je hierboven las. Dus een meer ideale isolatievorm voor zulke constructies zijn inblaasvlokken uit cellulose, houtwol of zeegras. Werk je van buitenuit, dan kan je wel Neptutherm zeegrasvlokken of Kurkisolatiekorrels uitstorten tussen de structuur. Hier pas je beter NIET de DIY vlokken van Univercell toe : deze constructie moet perfect gevuld blijven, de juiste densiteit blazen is hier zeer belangrijk en dus het werk van professionals B.
STEICO JOIST SYSTEEM (TOTAALRENOVATIE OF NIEUWBOUW)
I-Profielen zijn een beetje vergelijkbaar met expanders, maar bestaan uit een lijfplaat uit geperste houtvezel met gelamelleerde kepers aan beide kanten in tegenstelling tot de I-profielen, vandaar ook de benaming. Ze worden vooral constructief gebruikt en kunnen nog grotere overspanningen aan dan volhouten massieve balken. Daarom zijn ze vooral in de nieuwbouw de ideale drager voor een plat dak zonder veel steunpunten, en meer nog : ze zijn de ideale cassette voor inblaasisolatie, een compact plat dak dus. Ook hier is de dunne lijfplaat vooral bedoeld om koudebrugeffecten tegen te gaan, en kan je beter met inblaasvlokken laten isoleren, dan met isolatiematten te werken. Dat laatste kan maar is niet ideaal. Beter is : iQ3, Fibre, Neptutherm inblaaswol.
bouwtechniek compact plat dak /duodak
3
EM-TF-BT-CPD 01/01/2021
C.
VOLHOUTEN BALKEN OF LVL GELAMELLEERDE BALKEN ( RENOVATIE OF NIEUWBOUW)
Massieve balken zijn ook mogelijk, maar let er goed op dat het hout voldoende droog is : relatieve vochtigheid van hout gebruikt in zulke constructies : Um < 15 M-%. Een andere oplossing die grotere overspanningen aankan van muur tot muur zijn gelamelleerde balken (Ultralam/LVL van Steico). Je dient er wel op te letten dat zulke massieve balken ook een grote koudebrug vormen. Bij een nieuwe constructie of een vernieuwing van de dakvloer voorzie je best een strook drukvaste houtvezelplaat (Celit of Pavatex Isolair) op de balken. Je kan ook een extra isolatielaag uit een niet-natuurlijk materiaal aanbrengen op de dakvloer (DUODAK) Deze extra isolatielaag is sowieso vereist bij een groendak of grindbelasting op je dak. Bij een groendak moet deze laag minstens 1/3 van de waarde van de isolatie tussen de balken zijn en bij een grindbelast dak 1/5. Ook hoort er op de dakvloer een dampscherm met een d waarde van minstens 100m.
2 HET ISOLATIEPAKKET A. TUSSEN DE BALKEN De meest ideale isolatievorm voor een compact dak is inblaasisolatie : houtwol, cellulose, zeegras of andere isolatievlokken uit een hergroeibaar materiaal. In sommige gevallen (bij rechte balken) kan je ook met spantenisolatie werken : • • • • • •
cellulosevlokken van houtwolvlokken van zeegrasvlokken van flexibele houtwol gras+jute cellulosematten
iQ3 Pavawood Fibre Neptutherm Pavaflex Gramitherm Univercell Confort panelen
Cellulose is wellicht de meest gekende vorm van inblaasisolatie : het zijn gerycleerde papiervlokken (vaak van onverkochte kranten) die vervezeld en opgewold worden; er worden ammoniumzouten aan toegevoegd om de brandweerstand te verhogen en schimmelontwikkeling tegen te gaan. Houtwolvlokken zijn een logisch broertje (want bevatten ook cellulose). ook hier worden zouten toegevoegd. Meestal kiest men voor houtwol voor de lagere densiteit waarin er ingeblazen wordt; en hoe lager de densiteit, hoe goedkoper. Zeegrasvlokken zijn misschien minder gekend, maar bevatten voldoende zout van zichzelf, aangezien het vervezeld zeegras is. Dit kies je vooral als je een materiaal wil met de laagste eigen primaire energie en zonder enige toevoeging in de productie. zeegras heeft net als jute de hoogste warmtebuffercapaciteit van de drie, maar ook het hoogste prijskaartje. Dit is ook de enige wol die je handmatig kan uitstorten tussen een plat dak roostering, en dus ideaal voor heel kleine daken. Houtwolmatten van Ecomat hebben een densiteit van 50kg/m3 en zijn daardoor bij rechte balken ook verantwoord om te gebruiken in een platdak. Grasmatten met jute kies je als je met lokale producten wil werken : het gras komt uit natuurgebieden in de Antwerpse kempen en het jute zijn gerecycleerde zakken waarmee cacaobonen de Antwerpse haven binnenkomen. Cellulosematten worden gemaakt van 65% recycled papier, 20% recycled katoen en 10% bicomponentvezels.
bouwtechniek compact plat dak /duodak
4
EM-TF-BT-CPD 01/01/2021
warmtegeleiding densiteit kg/m3 C (J/kgK) warmtebuffer µ diffusie weerstand brandklasse (EN13501-1)
Cellulose iQ3
Zeegras
Pavawood Fibre
Pavaflex
Gramitherm
Univercell Confort
0.039 50-60 2000 1-2 C-s2, d0;E
0.039 65-70 2502 1-2 E
0.039 35-38 2100 1-2 E
0,036-38 60-50 2100 1-2 E
0,040 40 1800 1 E
0.039 40 1800 <2 E
B. ONDER DE DRAAGBALKEN BIJ-ISOLEREN Bij renovaties met massieve balken wordt er soms aan de onderzijde van de balken bij-geïsoleerd. Dit is dus ook aan de binnenzijde van de damprem. Hou wel rekening met de regel hiervoor : de maximale dikte van deze isolatielaag aan de binnenzijde van de damprem mag maximaal ¼ van het totale isolatiepakket zijn bij binnenklimaatklasse 3. Dit is trouwens de laagst mogelijke klasse waar je aan een compact dak mag denken. Bij klimaatklasse 1-2 mag het 1/3 zijn. (1) (1) binnenklimaatklasses : zie TV 215 (WTCB)
Dit is zelfs technisch te verkiezen om volgende redenen : 1) 2) 3)
door het isolatiepakket op te splitsen moet er ook minder vochtigheid uitdampen uit de gesloten cassette tussen damprem en dakhuid ; gebruik hiervoor dan ook de juiste isolatiematten : dampopen en vochtbufferend. door de damprem zelf te sandwichen maak je mooi gebruik van de vochtgevoeligheid van de damprem doordat de isolatie onder de balken doorloopt onderbreek je bij massieve balken de warmteknoop hiervan.
Heb je bijvoorbeeld bestaande balken van 17,5cm en is de dakhuid nog perfect in orde, kan je deze balken vullen met 18cm hergroeibare isolatie , afsluiten met de Intello damprem en tussen de belatting van het plafond met 4 cm spantenisolatie aanvullen om tot de vereiste 20 cm te komen. (Pavaflex, Gramitherm, Univercell cellulose of Pavatextil) Een andere methode is om een Pavadentro-Light van 3cm tegen de balken te bevestigen met latten waaraan je je plafond hangt. Of je bepleistert deze houtwolplaat met leem of kalk.
C. BOVEN DE DRAAGBALKEN BIJ-ISOLEREN (DUODAK) Bij een nieuw dak uit massieve balken (volhout of gelamelleerd) of bij het vernieuwen van de dakvloer, kan je de warmteknoop (of koudebrug) vermijden door op de balken een strook houtwolisolatie te plaatsen. Maar je zou ook op de dakvloer een laag isolatie extra kunnen leggen. Doe dit echter niet met natuurlijke isolatieproducten en voorzien een dampscherm op de OGB/dakvloer waarvan de d groter of minstens even groot is als de dakhuid waarmee het ook luchtdicht verbonden moet zijn. De R waarde van de isolatielaag op de dekvloer moet minimum 1/5 (2) zijn van de R waarde van de isolatie tussen de balken. (2) Bij groendaken is het een vereiste dat er minimum 1/3 van de R waarde van de isolatie tussen damprem en dakhuid op de dakvloer voorzien wordt.
bouwtechniek compact plat dak /duodak
5
EM-TF-BT-CPD 01/01/2021
3 DAMPSCHERM/LUCHTDICHTING Bij een compact en Duodak gebruiken we de ProClima Intello +damprem als standaard damprem. Deze biedt door zijn vochtgestuurde karakter de beste weerstand tegen intrede van huishoudvocht in de koudere periodes en de het hoogste uitdrogingspotentiaal naar binnen toe in de warmere periodes van het jaar. Deze wordt geplaatst tegen de onderzijde van de draagbalken van het compacte dak en luchtdicht aangesloten op alle andere bouwdelen. Zo vormt de bepleistering op de muren de luchtdichting van het muurelement. Met luchtdichtende tapes zoals Pro Clima Tescon Vana of kits zoals de ProClima Orcon maak je de luchtdichte verbinding tussen de Intello en de bepleistering. Dienen je muren nog bepleisterd te worden? Gebruik dan de bepleisterbare tapes uit de Contega reeks van ProClima zoals de Solido IQ of Contega PV (op isolatie) Wacht hier ook niet te lang mee : zo vermijd je toch vochtindringing via de onbezette muren in de gesloten constructie tussen Intello en dakhuid. Waarom niet gewoon vermijden dat er vocht in de constructie komt? Dat zou natuurlijk een ideale oplossing zijn. Helaas is dit amper realiseerbaar. Zelfs met de strafste dampschermen met de hoogste dampdoorgangscoĂŤfficiĂŤnt kunnen niet verhinderen dat door diffusie huishoudvocht in de constructie kan doordringen.
Zoals we hierboven al aankaartten, is het plaatsen van een deel van de isolatie onder de damprem alleen maar voordelig : er moet minder vocht uitdampen en door de damprem te sandwichen tussen isolatie maak je handig gebruik van de temperatuursgevoeligheid van de damprem.
Bovendien gebruik je vaak nieuw hout dat meestal ook een mate van vochtigheid laat optekenen. Een nacht op de werf liggen kan echt droog hout weer vochtig maken.
Ook het gebruik van PVC folies met een kleinere dampdichtheid tov EPDM of asfalt kan bijdragen tot een droog compact dak.
Moest je bovenop de dakvloer nog een laagje isolatie extra plaatsen omdat je een grindbelasting of groendak wil aanbrengen, dien je eigenlijk 2 dampremmen te voorzien in de totale opbouw : onder de isolatie tussen de balken de vochtgestuurde damprem Intello+ en onder de niet natuurlijke isolatielaag op de dekvloer een zo straf mogelijk dampscherm : zoals een oude of nieuwe asfaltlaag. De dakhuid komt dan op de niet-natuurlijke isolatie gelijmd. In dit geval is het ook aan te raden de damprem en het dampscherm luchtdicht met elkaar te verbinden. Dat vereist het voorzien van wachtfolies bij de opbouw (TV215) In een platdak situatie (warm of compact dak) is de luchtdichtheid van de constructie en ook de damprem misschien nog wel belangrijker dan bij een dampopen hellend dak. Alle vochtigheid die in de constructie zat, zit en zal zitten door diffusie in de winter moet er ook in de zomer weer kunnen uitdampen; en wel weer naar binnen en omdat de buitenzijde afgewerkt is met een dampdichte dakhuid! Welke manier je ook kiest om een plat dak te isoleren, de luchtdichtheid is bijzonder nauwlettend uit te voeren!
bouwtechniek compact plat dak /duodak EM-TF-BT-CPD 01/01/2021
4 BINNENAFWERKING Om de uitdamping te verzekeren, moet ook de binnenafwerking passen in een ademende opbouw en mag niet de uitdroging naar binen toe belemmeren. Ideaal zijn : • Fermacell gipsvezelplaten met dampopen verf • Pavatex houtwolplaten met een leem-of kalkstuc • houten planchetten met een olie-afwerking of beits • rietmatten met leem Af te raden zijn : • houtderivaatplaten met lijmen • kunststof planchetten • gipsplaten met dampdichte verf
• • •
• •
•
•
•
• • •
5 TECHNISCHE INFO VOOR DE ONTWERPER relatieve vochtigheid van hout gebruikt in zulke constructies : Um < 15 M-% relatieve vochtigheid van gelijmde constructieplaten op basis van hout : Um < 15 M-% indien er extra hout wordt toegepast tussen het dampscherm aan de warme zijde en de dakhuid, moet er een uitdrogingsreserve worden ingebouwd van <250g/m² : dit dient vermeden te worden of er moet een ventilatiestroom worden voorzien tussen isolatie en dakhuid. voorzie een dakhelling van > 3° ; bij hellingen van 0-3° kan stilstaand water uiteindelijk toch de dakhuid doordringen. bezonde groendaken zonder begroeiing, grindbelasting, terrassen of PV installaties zijn minder kritisch dan als ze op zuid oost en west zijn georiënteerd dan daken die op het noorden gericht staan. bij groendaken en met grind belaste platte daken wordt volgens de stand der techniek een vochtvariabele damprem aanbevolen in combinatie met een vochtregulerende isolatie aanbevolen ( een hygrothermische berekening blijft alleszins noodzakelijk) een dakhuid met een µd waarde van 20-40m (vb PVC kunststoffolies) is te verkiezen boven een dakhuid met een µd waarde > 100m (zoals bitumenbanen) een Blower Door test blijft verplicht om alle lekken in de luchtdichtingslaag op te sporen. Alle aansluitingen met andere bouwdelen dienen luchtdicht te worden uitgevoerd bouwfysische berekeningen dienen te worden met aanname van realistische klimaatomstandigheden rekening houdend met stralingscaptatie en reflectie-kengetallen constructieplaat gebruiken voor klimaatklasse 4 : OGB ipv OSB/3 want OSB niet verkrijgbaar met lage emissie FH
6
bouwtechniek warm plat dak inblaas/strooi-isolatie
1
EM-TF-BT-WPD-I 01/01/2021
WARM PLAT DAK INBLAAS/STROOI-ISOLATIE : MATERIAAL I - profielen in hout : Steico Joist opgehangen aan opkantmuren, T- profielen in hout : iQ3 Profil rustend op een betongewelf Inblaasisolatie : iQ3 - PavawoodFibre - Neptutherm
Strooi-isolatie : Recycork - Efiperl Beplating : OSB4/OGB4
TOEPASSING •
Als overdak met I-profielen opgehangen over het bestaande dak aan de opstaande muren van het platte dak. Het dak zelf wordt niet belast.
•
Als buitendakse constructie met T-profielen die in een vloerisolatiehouder uit OSB geschoven worden die mechanisch verankerd is in de onderconstructie. De oude dakconstructie moet op het extra gewicht voorzien zijn.
•
Tussen deze dakprofielen worden cellulose/houtwol/ zeegrasisolatievlokken ingeblazen. Een OSB3/4 of OGB wordt op de profielen geschroefd. Op de OSB wordt een EPDM dakhuid gelijmd.
1 DE CONSTRUCTIE A. iQ3 PROFIL SYSTEEM Standaard keperverlengers : multiplex lijfplaat van 8mm, afgetopt met een strookje OSB. Deze worden in een iQ3 Profil vloergeleider uit drukvaste houtwol geschoven : deze is een 60mm brede strook houtwolisolatie met een uitsnijding waarin de lijfplaat van het iQ3 Profil past.
Doordat de nieuwe constructie rust op de bestaande dakvloer, dient er meer aandacht te worden besteed aan de eventuele verankering in deze dakvloer. Bij renovaties wordt vaak de oude dakhuid zo nodig hersteld en gebruikt als dampscherm aan de warme zijde van de nieuw te plaatsen isolatie. Bij perforatie van de bestaande dakhuid kan je gebruik maken van de ProClima Tescon Naideck nageldichtband om doorboringen van schroeven weer toe te smelten. Het systeem met de isolatiehouders wordt enkel gebruikt wanneer de behoefte aan verankering onnodig blijkt.
voordelen van dit systeem zijn : ✓licht gewicht constructie en dus makkelijk hanteerbaar ✓mogelijkheid tot verankering of niet ✓geen thermische koudebrug door smalle lijfplaat en isolatiehouder ✓handig bij renovatie én nieuwbouw ✓meestal op een plat dak uit beton toegepast
bouwtechniek warm plat dak inblaas/strooi-isolatie EM-TF-BT-WPD-I 01/01/2021
B. STEICO JOIST SYSTEEM I-profielen bestaande uit een lijfplaat uit hardboard, aan weerszijden afgetopt met een gelamelleerde keper met secties van 45-6090 breed en 45mm hoog. Hoogtes verkrijgbaar van 240-400mm. Deze balken worden boven de bestaande dakvloer gehangen • dmv Simpson hangbeugels die vastgemaakt zijn aan de opkanten van de gevels, • dmv Ultralam gelamelleerde balk die men verankert in dezelfde opkanten of inmetselt • die men laat rusten op een opkant die men verder afwerkt of opmetst.
voordelen van dit systeem zijn : ✓ geen extra belasting op (oude)dakvloer ✓ geen doorbreking dampscherm ✓ geen koudebruggen doordat de isolatie doorloopt onder de liggers en de lijfplaat ✓ vooral bij renovaties geschikt ✓ bij nieuwbouw op een massief houten dek als buitendaks isolatiesysteem
Wil je inblaasisolatie toepassen in een nieuw plat dak? Kies dan voor een compact dak ipv een warm dak. De isolatie wordt geplaatst tussen de dragende houten structuur en aan de warme zijde afgewerkt met een speciale intelligente damprem, de Pro Clima Intelloplus . Deze kan de volledige uitdamping van diffusievocht garanderen. Let op enkel deze combinatie is wetenschappelijk bouwtechnisch gegarandeerd door producent en goedgekeurd door het WTCB onder strikte voorwaarden. Andere isolatiematerialen of andere dampremmen kunnen hiervoor niet gebruikt worden .plat dak met cellulosevlokken : studie UGent
2 DAMPSCHERM/LUCHTDICHTING Bij een bestaande opbouw bestaande uit een betongewelf of een houten constructie wordt de bestaande dakhuid (asfaltlaag/roofing/epdm) vaak hersteld waar nodig en dan gebruikt als dampscherm aan de warme zijde van de zeegras/houtwol/jute/cellulose-isolatie. Een verankering van de nieuwe constructie in de oude waarbij het dampscherm doorboord wordt, verdient grote aandacht. Eventuele butylrubber-banden als dichting rondom bevestigingsmiddelen, zoals de ProClima Tescon Naideck of Wyflexa pasta bewijzen hier hun nut. Bij een nieuwe opbouw (betondek/houtdek) wordt in de meeste gevallen de vochtgestuurde ProClima Intesana toegepast, doch wij raden steeds een hygroscopische studie aan om het juiste luchtscherm te bepalen.
In een platdaksituatie (warm of compact dak) is de luchtdichtheid van de constructie en ook de damprem misschien nog wel belangrijker dan bij een dampopen hellend dak. Alle vochtigheid die in de constructie zat, zit en zal zitten door diffusie in de winter moet er ook in de zomer weer kunnen uitdampen; en wel weer naar binnen omdat de buitenzijde afgewerkt is met een dampdichte dakhuid! Bovendien zit er ook vocht in nieuw constructiehout Het hout dat je gebruikt heeft een zekere mate van vochtigheid en diffusievochtindringing kan men niet altijd 100% vermijden. Welke manier je ook kiest om een plat dak te isoleren, de luchtdichtheid is bijzonder nauwlettend uit te voeren!
2
3
bouwtechniek warm plat dak inblaas/strooi-isolatie EM-TF-BT-WPD-I 01/01/2021
3. INBLAAS/STROOI-ISOLATIE ECOMAT 5 isolatieproducten in ons aanbod : • cellulosevlokken van • houtwolvlokken van • zeegrasvlokken van • kurkkorrels • perlietkorrels
iQ3 Pavawood Fibre Neptutherm Recycork Efiperl/Perliet
Cellulose is wellicht de meest gekende vorm van inblaasisolatie : het zijn gerycleerde papiervlokken (vaak van onverkochte kranten) die vervezeld en opgewold worden; er worden ammoniumzouten aan toegevoegd om de brandweerstand te verhogen en schimmelontwikkeling tegen te gaan. Houtwolvlokken zijn een logisch broertje (want bevatten ook cellulose). ook hier worden zouten toegevoegd. Meestal kiest men voor houtwol voor de lagere densiteit waarin er ingeblazen wordt; en hoe lager de densiteit, hoe goedkoper. Vooral gebruikt in heel eenvoudige en rechtlijnige structuren. Zeegrasvlokken zijn misschien minder gekend, maar bevatten voldoende zout van zichzelf, aangezien het vervezeld zeegras is. Dit kies je vooral als je een materiaal wil met de laagste eigen primaire energie en zonder enige toevoeging in de productie. Zeegras heeft net als jute de hoogste warmtebuffercapaciteit van de drie, maar ook het hoogste prijskaartje. Dit is ook de enige wol die je handmatig kan uitstorten tussen een plat dak roostering, en dus ideaal voor heel kleine daken. Kurkkorrels kunnen geblazen worden maar ook eventueel uitgestrooid. We bieden vooral de niet geaglomereerde recyclageversie aan : gemalen kurkenstoppen. Perlietkorrels kunnen desgewenst ook gebruikt worden. maar de isolatiewaarde is wel een pak lager. Vooral interessant bij diepe uitvullingen. Het is geen nagroeibaar materiaal, maar kan wel net zoals de kurkkorrels circulair toegepast worden
ingeblazen isolatie warmtegeleidingscoëfficiënt densiteit C spec.warmtebuffercapaciteit µ diffusieweerstandsgetal brandklasse (EN13501-1)
Cellulose vlokken iQ3 Zeegras Neptutherm Houtwol Pavawood
Recykurkkorrels
Efiperl perliet
ETA 05/0191 0.039 W/m.K ca 50-60 kg/m³ 2000J/kgK 1-2 C-s2, d0;E
nvt 0.043W/mK 115kg/m³ 1670J/kgK 5-30 B2 (DIN)
nvt 0.056W/mK 105kg/m³ 1000J/kgK 3 A1
diBt z23.11-1836 0.039 W/m.K (1) ca 65-70 kg/m³ 2502J/kgK 1-2 B2 (DIN)
(1) te berekenen waarde echter 0,045 (niet genormeerd product : zekerheidstoeslag van 15%)
diBt z23.11-723 0.039 W/m.K ca 32-38 kg/m³ 2100J/kgK 1-2 E
4
bouwtechniek warm plat dak inblaas/strooi-isolatie EM-TF-BT-WPD-I 01/01/2021
VOORDELEN NATUURLIJKE INBLAAS/STROOI-ISOLATIE ECOMAT
✓ ✓ ✓ ✓ ✓
hoge isolatiewerking voor een efficiënte energiebesparing uitzonderlijke bescherming tegen warmte en geluid indringing in de zomer door de hoge warmtebufferwaarde opmerkelijk verbeterde akoestische demping door de poreuze structuur van de vezels zeker met I-profielen quasi geen beperkingen qua gewicht, ook groendaken zijn mogelijk eventuele combinatie met isolatie tussen plafondbalken mogelijk zolang de R-waarde van de bovenliggende isolatielaag 1.5 x groter is dan de cellulose/houtwol/ kurk/zeegras/perlietisolatie van de volledig gevulde vloerbalken
VERGELIJKENDE TABEL tussen drukvaste houtvezelisolatie-oplossing en inblaas/strooi-isolatie tussen I/T-profielen isolatiedikte U waarde opbouw R waarde isolatie Faseverschuiving Geluidsisolatie Rw Subsidie 2021 constructie Prijs/m² zonder subsidie(5)(6) (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)
160 WPDP(1) 0.25 3.9 15,0 >55 0€ / 40€/m² (3)
160 WPDI(2) 0.24 4,10 12,8 >49 0€ T-profiel(7) 56€/m² (4)
180 WPDP 0.23 4,35 16,0 >57 0€ / 47€/m² (3)
180 WPDI 0.216 4.61 13,3 >50 6€ T-profiel 57€/m² (4)
200 WPDP 0.246 4.85 18,0 >58 6€ / 52/m² (3)
200 WPDI 0.195 5.12 14,3 >51 6€ T-profiel 58€/m² (4)
240 WPDP 0.17 5.83 20,0 >59 6€ / 58€/m² (3)
240 WPDI 0.162 6,15 15,8 >51 6€ I -ligger 60€/m² (4)
standaard product WPD-P Pavatex Isolair standaard product iQ3 cellulose prijs levering OGB 18mm + Pavatex Isolair prijs levering OGB 18mm, constructieprofielen + levering en plaatsing cellulosevlokken iQ3 door gelicentieerd vakman verschillende gemeenten geven nog €/m² extra voor het gebruik van hergroeibare inblaasisolatie subsidies : vanaf 2021 plaatsing door aannemer indien R >4,5 U&R waarden berekend met inbegrip OSB 18mm en met I/T profielen
WPD-I / warm plat dak met houtwol/zeegras/cellulose-isolatie ingeblazen tussen I of T profielen : 0.039W/m²K WPD-P /warm plat dak met drukvaste Pavatex isolair : 0.041-44W/m²/K
U waarde : de isolerende waarde van de totale opbouw , alle componenten en luchtlagen inbegrepen R waarde : de isolerende waarde van alle materiaallagen samen Faseverschuiving : de vertraging in tijd voor het bereiken van de buitenwarmte in het binnenklimaat TAV : de amplitudedemping : hoe groot worden de temperatuurverschillen in de opbouw
bouwtechniek warm plat dak inblaas/strooi-isolatie
5
EM-TF-BT-WPD-I 01/01/2021
• • •
• • •
• • •
• • • • • •
TECHNISCHE INFO VOOR DE ONTWERPER relatieve vochtigheid van hout gebruikt in zulke constructies : Um < 15 M-% relatieve vochtigheid van gelijmde constructieplaten op basis van hout : Um < 15 M-% indien er extra hout wordt toegepast tussen het dampscherm aan de warme zijde en de dakhuid, moet er een uitdrogingsreserve worden ingebouwd van <250g/m² : dit dient vermeden te worden of er moet een ventilatiestroom worden voorzien tussen isolatie en dakhuid. voorzie een dakhelling van > 3° ; bij hellingen van 0-3° kan stilstaand water uiteindelijk toch de dakhuid doordringen. bezonde groendaken zonder begroeiing, grindbelasting, terrassen of PV installaties zijn minder kritisch dan als ze op zuid oost en west zijn geörienteerd dan daken die op het noorden gericht staan. bij groendaken en met grind belaste platte daken wordt volgens de stand der techniek een vochtvariabele damprem aanbevolen in combinatie met een vochtregulerende isolatie aanbevolen ( een hygrothermische berekening blijft alleszins noodzakelijk) een dakhuid met een µd waarde van 20-40m (vb PVC kunststoffolies) is te verkiezen boven een dakhuid met een µd waarde > 100m (zoals bitumenbanen) een Blower Door test blijft verplicht om alle lekken in de luchtdichtingslaag op te sporen. Alle aansluitingen met andere bouwdelen dienen luchtdicht te worden uitgevoerd bouwfysische berekeningen dienen te worden met aanname van realistische klimaatomstandigheden rekening houdend met stralingscaptatie en reflectie-kengetallen
REDENEN VOOR HET GEBRUIK VAN HERGROEIBARE MATERIALEN warmtebuffercapaciteit van cellulose ligt zeer hoog en vormt wellicht de voornaamste technische reden om dit materiaal toe te passen prijs van bulkisolatie ligt zeer laag isolatiemateriaal is een recuperatiemateriaal kan zelf nog herbruikt worden zouten in de isolatie kunnen makkelijk om met de vochtigheid in nieuw constructiehout (voor zover dat dat binnen de norm blijft) eens de constructie gemaakt werd, dient er enkel een korte uitdroging te volgen na regenweer vooraleer de bekisting wordt toegemaakt met de OSB/OGB plaat. Aangeraden wordt in België hiervoor een OSB4 plaat voor buitenomstandigheden te voorzien. De isolatie wordt razendsnel ingeblazen via enkele gaten tussen elke dragers. Een goede coördinatie met de aannemer inblaaswerken is hier vereist. Een andere mogelijkheid is de isolatie in te blazen via het weglaten van een rij OSB4/OGB platen. Hierbij kunnen de isolatiewerken nadien worden volbracht door het wegnemen van de niet mechanisch bevestigde laatste platenrij OSB4/OGB.
ALTERNATIEVEN IN HERGROEIBAAR MATERIAAL Drukvaste gestoomde houtvezelisolatie, kurk of cellenbeton maken een homogene isolatielaag boven op het dek mogelijk. In onze technische fiche EM-TF-BT-WPD-P lees je alles over het gebruik drukvaste platen uit houtwol, kurk of cellenbeton. In de tabel hierboven vindt je trouwens een vergelijking van de 2 systemen Voordeel van deze toepassing tov een bovendeks isolatiepakket met inblaasisolatie zijn vooral : ✓ nog snellere montage ✓ nog hogere warmtebuffercapaciteit ✓ zuiver homogeen materiaal