DOUKAS_2015_001_176 10/12/2014 4:44 μ.μ. Page 61
13 Το µοναδικό µου αποτύπωµα ΔΩΡΑ ΚΑΛΛΙΩΡΑ
Εκπαιδευτικός www.hustlenbustle.tumblr.com
Συζητάω με τους μαθητές μου για μια έννοια, «το μοναδικό μου αποτύπωμα». Άποψή μου, ως μητέρας και ως εκπαιδευτικού, είναι ότι στη σημερινή κοινωνία το αποτύπωμά μας είναι πολύ σημαντικό. Θα προσπαθήσω να ορίσω πώς βλέπω, πώς θεωρώ αυτή την έννοια. Λέγοντας αποτύπωμα, δεν εννοώ μόνο το σωματικό, εκείνο του δακτύλου και σε μερικές άλλες περιπτώσεις της ίριδας ή της αναπνοής. Αποτύπωμα θεωρώ το στίγμα κάθε ανθρώπου, την ιδεολογική σφραγίδα, το πνευματικό ή υλικό έργο που αφήνει ως παρακαταθήκη στους νεώτερους. Ως γονιός, αποτύπωμα θεωρώ και την παραμικρή συμβουλή που δίνω στα αγόρια μου και την παραμικρή πράξη μου που μπορεί να τα επηρεάσει. Να βάλει τις βάσεις για τη δική τους θεώρηση του κόσμου. Ως εκπαιδευτικός, αποτύπωμα θεωρώ την προσέγγιση των μαθητών με χίλιους τρόπους, προκειμένου να παράγουμε πολιτισμό. Όχι μόνο να διαβάσουμε, να γράψουμε, να μάθουμε μια ξένη γλώσσα, αλλά και να σκεφτούμε. Να ακονίσουμε το μυαλό μας, και με τη βοήθεια του δασκάλου ο μαθητής να βρει καινούργια μονοπάτια γνώσης.
–61–
DOUKAS_2015_001_176 10/12/2014 4:44 μ.μ. Page 62
Tο µοναδικό µου αποτύπωµα
Γεννιόμαστε μοναδικοί;
20 15
Ναι! Γεννιόμαστε μοναδικοί... Ακόμα και τα δίδυμα παιδιά έχουν διαφορετικά δακτυλικά αποτυπώματα. Βιώνουν διαφορετικά τα συναισθήματα και τις εμπειρίες, τα βιώματά τους. Ως παιδιά προσλαμβάνουν με ιδιαίτερο, προσωπικό τρόπο τον κόσμο, τη γνώση, την πραγματικότητα, τη φιλοσοφία. Ο βαθμός ωριμότητας της αντίληψης, των συναισθημάτων ορίζει διαφορετικά το ένα παιδί από κάποιο άλλο. Διαφορετικά βιώνει τον κόσμο ένα παιδί που ξεκίνησε να μιλάει στον πρώτο χρόνο ύπαρξής του και διαφορετικά στα τρία του χρόνια. Μεγαλώνοντας δύο αγόρια... Καταλαβαίνω καθημερινά ότι αυτό το «γεννιόμαστε μοναδικοί» έχει ιδιαίτερη σημασία. Σέβομαι αυτές τις ιδιαιτερότητες... σημαίνει αφουγκράζομαι τις ανάγκες τους για τον καθένα ξεχωριστά. Κι αυτό μπορεί να σημαίνει υποστηρίζω τα παιδιά μου σε ό,τι νιώθουν. Τα βοηθάω να ανακαλύψουν αυτό που λέμε ταλέντο, προσφέροντάς τους μια ποικιλία δραστηριοτήτων. Εκείνα με τη σειρά τους θα δώσουν προτεραιότητα στα θέλω τους... Ο μεγάλος μου γιος, ενώ λατρεύει το ποδόσφαιρο, δείχνει να γοητεύεται εξίσου από τα μαθηματικά – τομείς άγνωστοι σχεδόν στη μαμά. Ο μικρός κάποτε μου ανακοίνωσε ότι θα γίνει συγγραφέας και ότι δεν τον ελκύει το ποδόσφαιρο. Άραγε γεννιόμαστε μοναδικοί; Ναι... Πιστεύω ακράδαντα ότι κάθε παιδί γεννιέται μοναδικό, με φωτεινά ή σκοτεινά κομμάτια, με ανάγκες για συναισθηματική ισορροπία, με ιδιαιτερότητες που σκιαγραφούν τη μοναδικότητά του. Τη μοναδικότητα αυτή τη βιώνω και ως εκπαιδευτικός. Στο πλαίσιο του σχολείου, σέβομαι την ιδιαιτερότητα κάθε παιδιού μαθησιακά σημαίνει διδάσκω με «ένα σωρό διαφορετικούς τρόπους» και προσεγγίσεις. Εμπλέκω τα παιδιά σε περιβάλλοντα και δρα-
–62–
DOUKAS_2015_001_176 10/12/2014 4:45 μ.μ. Page 63
γινόµαστε ή γεννιόµαστε µοναδικοί;
στηριότητες, όπου μπορούν να επιβιώσουν χωρίς τη βοήθεια-καθοδήγησή μου. Το διαδίκτυο και οτιδήποτε δημιουργικό αποτελούν τον χώρο όπου κινούμαστε. Αρκετά δύσκολο στο δημόσιο Λύκειο των εικοσιπέντε μαθητών, οι οποίοι έχουν να αντιμετωπίσουν το άγχος των πανελληνίων επί τρία χρόνια. Τι συμβαίνει όμως όταν μπαίνεις στην τάξη και καλείσαι να κάνεις μάθημα με παιδιά που είτε έχουν κάποιες ιδιαιτερότητες στη μάθηση είτε δυσκολίες; Αντιτείνουμε νέες δραστηριότητες που αξιοποιούν τη φαντασία τους, αναπτύσσουμε τη δημιουργικότητά τους και κυρίως θωρακίζουμε την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους.
... ή γινόμαστε μοναδικοί; Και βέβαια γινόμαστε μοναδικοί. Είμαστε ένα συνονθύλευμα εμπειριών, βιωμάτων και αποφάσεων. Στη μικρή ηλικία υπεύθυνοι είναι κυρίαρχα οι γονείς και το άμεσο περιβάλλον μας. Οι συνθήκες στις οποίες ζούμε, οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές, δίνουν μορφή στο τώρα, στο αύριο. Η παιδεία, η μόρφωση, η καλλιέργεια είναι παράγοντες που διαμορφώνουν εξίσου αυτή τη μοναδικότητά μας. Όλα αυτά τα στοιχεία, μέσα από το πρίσμα της προσωπικότητας, της βούλησής μας, πλάθουν αυτό που ονομάζουμε «μοναδικότητα». Ακόμα και τα λάθη μας, οι αποτυχίες στο σχολείο, τη ζωή και την επαγγελματική μας σταδιοδρομία ορίζουν αυτό που αποκαλούμε μοναδικότητα. Το λάθος δεν είναι απαραίτητα κακό. Αρκεί να συνειδητοποιήσουμε τι συνέβη. Να χρησιμοποιήσουμε το λάθος για να διδαχτούμε. Η ζωή είναι σαν τα αθλήματα. Είμαστε εδώ για να προπονήσουμε τα παιδιά, είτε ως γονείς είτε ως εκπαιδευτικοί, να προσπαθούν, να διεκδικούν, να έχουν κοινωνική ευθύνη. Κάθε παιδί
–63–
20 15
DOUKAS_2015_001_176 10/12/2014 4:45 μ.μ. Page 64
Tο µοναδικό µου αποτύπωµα
20 15
γίνεται μοναδικό, καθώς όχι μόνο το περιβάλλον του, αλλά και το εκπαιδευτικό πλαίσιο, στο οποίο μεγαλώνει, του δημιουργεί όραμα για τη ζωή, προοπτική... Είναι σημαντικό επίσης να δημιουργούνται σχέσεις εμπιστοσύνης και κατανόησης. Να προάγουν κάθε δημιουργική έκφραση του παιδιού, του αυριανού πολίτη της κοινωνίας. Η μοναδικότητα στηρίζεται όχι μόνο στη μόρφωση, αλλά κυρίως στην παιδεία του παιδιού, του νέου. Και αυτό δεν εξασφαλίζεται με την κατάκτηση τυπικών προσόντων, τα οποία θα το βοηθήσουν στο αβέβαιο οικονομικό περιβάλλον. Ως μητέρα πιστεύω πως η οικογένεια λειτουργεί καθοριστικά στα πρώτα βήματα του ανθρώπου. Βέβαια, φέρω και την ιδιότητα της εκπαιδευτικού, με αποτέλεσμα να βαραίνει μέσα μου περισσότερο η ευθύνη για τους νέους που συντροφεύουμε για κάποιο διάστημα. Η κάθε πληροφορία που προέρχεται από τις διάφορες στιγμές και εμπειρίες, και ο τρόπος που αξιοποιείται, ενσωματώνεται στον τρόπο που σκεφτόμαστε. Κάτι που κάνει το σχολείο δύο φορές πιο αποτελεσματικά, ώστε να χτίσει μοναδικές προσωπικότητες. Παλαιότερα ήταν η τηλεόραση, οι εφημερίδες, τώρα τα social media βαραίνουν, διαμορφώνουν αρκετές φορές τον κόσμο μας, τη σκέψη μας. Μας ενώνουν με τον υπόλοιπο κόσμο, όχι μόνο της πατρίδας μας, αλλά και πιο έξω. Ως εκπαιδευτικός, θεωρώ υποχρέωσή μου να συντροφεύσω τους μαθητές μου σ’ αυτά τα μονοπάτια γνώσης, έκφρασης και ψυχαγωγίας. Γιατί η μάθηση είναι κάτι το διαρκές. Γιατί ο ορισμός του καλού εκπαιδευτικού, κατά τη γνώμη μου, είναι να δώσει αυτά τα εφόδια στον νέο, ώστε να ανακαλύψει τις δυνάμεις του και τις αδυναμίες του. Να βρει τους τρόπους με τους οποίους θα κατακτά τη γνώση και έξω από το σχολείο. Τέλος, ως μητέρα και ως παιδαγωγός, θεωρώ ότι μέσα από κριτική σκέψη, επικοινωνία και συνεργασία έχουμε τη δυνατότητα να χτίσουμε αυτή τη μοναδικότητα των παιδιών όχι μόνο με
–64–
DOUKAS_2015_001_176 10/12/2014 4:45 μ.μ. Page 65
γινόµαστε ή γεννιόµαστε µοναδικοί;
γνώσεις, αλλά και δεξιότητες. Αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας είναι η τάξη των αγγλικών στο ΓΕΛ Νέας Ερυθραίας Αναξαγόρειο να έχει το δικό της blog (www.hustlenbustle.tumblr.com), από όπου οι μαθητές εκφράζονται, αναρτούν ποίηση και ό,τι άλλο αγαπούν. Στο σχολείο μας προάγουμε τη φιλαναγνωσία, ως χαρακτηριστικό που πρέπει να συνοδεύσει το παιδί σ’ όλη τη ζωή του. Η τάξη μας έχει το δικό της twitter account @Anaxagoreio, όπου οι μαθητές καλούνται να διαβάζουν άρθρα στα αγγλικά και να τα αναρτούν στην εφημερίδα της τάξης. Με αυτό τον τρόπο καταφέρνουμε να αποκτήσουμε γνώσεις, να καλλιεργήσουμε δεξιότητες, ώστε να αναπτύξουμε στάσεις και αξίες, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες, συνδυάζοντας τη μοναδικότητα που φέρει ο κάθε μαθητής σε μια συλλογικότητα, από όπου τα παιδιά θα δημιουργήσουν και θα αναπτύξουν το μοναδικό τους αποτύπωμα.
20 15
–65–
DOUKAS_2015_001_176 10/12/2014 4:45 μ.μ. Page 66
DOUKAS_2015_001_176 10/12/2014 4:45 μ.μ. Page 67
14 Ο σπόρος της ανάπτυξης ΜΑΡΙΖΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΦΑΣΙΑΝΟΥ Ιδιοκτήτρια Χώρου Τέχνης ΙΡΙΣ
Στη φύση άλλοι σπόροι πέφτουν στην άμμο ή στις πέτρες, όπου δεν βλαστάνουν, άλλοι σε γόνιμο έδαφος, όπου γίνονται δέντρα. Ο Αριστοτέλης πάλι έλεγε ότι, αν –υποθετικά– φυτέψουμε στη γη το ξύλινο πόδι ενός τραπεζιού, θα βγει δέντρο και όχι τραπέζι! Δηλαδή ο κορμός με το κατάλληλο λάξευμα γίνεται τραπέζι, το τραπέζι όμως δεν γίνεται κορμός! Χρησιμοποιούσε το παράδειγμα αυτό, για να εξηγήσει τι εννοούσε όταν έλεγε ότι γεννιέσαι «Άνθρωπος». Γίνεσαι μουσικός. Γίνεσαι επιστήμονας. Γίνεσαι καλλιτέχνης.... Χρειάζεται όμως η καλλιέργεια. Ο Ησίοδος, ο μεγάλος ποιητής της αρχαιότητας, ήταν γεωργός, που έγραφε ποιήματα. Καλλιεργούσε τη γη και τους ανθρώπους με τα ποιήματά του – καλλιέργεια του πνεύματος. Το δύσκολο και σημαντικότατο αυτό έργο έχει πρώτιστα η οικογένεια, ακολούθως το σχολείο και τέλος η κοινωνία. Ο κάθε άνθρωπος, ως άλλος σπόρος, φέρει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ιδιότητες, κλίσεις, ταλέντα. Αυτά όμως κινδυ-
–67–