DOUKAS_2015_001_176 10/12/2014 4:44 μ.μ. Page 15
γινόµαστε ή γεννιόµαστε µοναδικοί;
Η διαμόρφωση ορισμένων χαρακτηριστικών του εγκεφάλου είναι γενετικά προ-προκαθορισμένη κι επομένως δεν εξαρτάται από την ανατροφή με άμεσο τρόπο· όπως π.χ. ο οπτικός φλοιός που βρίσκεται στο ίδιο μέρος του εγκεφάλου σ’ όλα τα άτομα και είναι «καλωδιωμένος» με τον ίδιο τρόπο. Η αρχιτεκτονική όμως ορισμένων χαρακτηριστικών του εγκεφάλου επηρεάζεται σημαντικά από την εμπειρία, την ανατροφή και διαφέρει από άτομο σε άτομο, ακόμα και στα μονοζυγωτικά δίδυμα. Η ανάπτυξη/μορφοποίηση λοιπόν του εγκεφάλου μας εξαρτάται από τη βιολογική/γενετική του φύση και από την ανατροφή, που και τα δύο ποικίλουν μεταξύ όλων των ανθρώπων. Κατά την εφηβεία συμβαίνουν εγκεφαλικές αλλαγές, με την πιο ριζική στον μετωπιαίο λοβό, την εγκεφαλική περιοχή που συνδέεται με τις γνωσιακές διεργασίες, την προσοχή και την επιλογή δραστηριοτήτων, την αντίδραση αναστολής ανεπίτρεπτης συμπεριφοράς, την κατακράτηση πληροφοριών, την εκτέλεση πιο περίπλοκων δραστηριοτήτων – εκτέλεση δυο πραγμάτων ταυτόχρονα, την πολυπραγμοσύνη δηλαδή. Στο μέσο της εφηβείας η ικανότητα λήψης και εκτέλεσης αποφάσεων προσεγγίζει το επίπεδο των ενηλίκων, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι έφηβοι παίρνουν αποφάσεις με τον ίδιο τρόπο όπως οι μεγάλοι. Αντίθετα, οι έφηβοι εμπλέκονται σε συμπεριφορές μεγαλύτερου ρίσκου, κατάσταση που μπορεί να σχετίζεται με την αυξημένη αίσθηση/ικανοποίηση γι’ αυτό που ρισκάρουν, με την επιδίωξη καινοτόμου συμπεριφοράς και με τη μεγάλη διάθεση εξερεύνησης εν γένει. Η ανάπτυξη του εγκεφάλου συνεχίζεται και δεν σταματά στην εφηβεία. Οι κρίσιμες-ευαίσθητες περίοδοι μάθησης των πρώτων μας παιδικών χρόνων είναι βέβαια σημαντικές, αλλά η ευπλαστότητα του εγκεφάλου μας δεν χάνεται ποτέ. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει, στον κατάλληλο χρόνο, να βρίσκουν βασικό ζωτικό χώρο στον
–15–
20 15