Leabhar an MhĂşinteora
EDCO-Litriu an Lae-Covers-TRBCL.indd 1-2
03/04/2020 16:10
Leabhar an MhĂşinteora An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 1
03/04/2020 16:07
An Chéad Chló 2020 An Comhlacht Oideachais Bóthar Bhaile an Aird Baile Bhailcín Baile Átha Cliath 12 www.edco.ie Ball den Smurfit Kappa cpt © 2020 Mary Fox Gach ceart ar cosaint. Ní ceadmhach aon chuid den fhoilseachán seo a atáirgeadh, a stóráil i gcóras aisghabhála ná a tharchur ar aon mhodh nó slí, bíodh sin leictreonach, meicniúil, bunaithe ar fhótachóipeáil, ar thaifeadadh nó eile gan cead a fháil roimh ré ón bhfoilsitheoir nó ceadúnas a cheadaíonn cóipeáil shrianta in Éirinn arna eisiúint ag Gníomhaireacht um Cheadúnú Cóipchirt na hÉireann, 63 Sráid Phádraig, Dún Laoghaire, Baile Átha Cliath.
Clúdach: Liz White Designs Clóchur: Carole Lynch Eagarthóirí: Dorothy Ní Uigín, Clare Rowland Léaráidí: Martyn Cain (Beehive Illustration), Becky Davies (Bright Agency) Grianghraif: Shutterstock.com Lch. 11 GCapture. Lch. 23 Kellie L. Folkerts, Markus Mainka, Kucher Serhii, TrotzOlga, Lipskiy. Rinne na foilsitheoirí a ndícheall teacht ar úinéirí cóipchirt; beidh siad sásta na gnáthshocruithe a dhéanamh le haon duine eile acu a dhéanann teagmháil leo.
ii
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 2
03/04/2020 16:07
Clár Réamhrá ..................................................................................................... 2 Plean Scoile: Foghlaim Chomhtháite Ábhar agus Teangacha (FCÁT) ........... 4 Plean Scoile: Gramadach ............................................................................ 6
Leabhar Gramadaí 1 An bhfuil . . .? Tá . . . / Níl . . . .............................................................. 8 2 Ag déanamh rudaí: ag . . . ................................................................... 9 3 Sa agus séimhiú ................................................................................. 10 4 Ag (agam, agat, aige, aici) ................................................................. 11
Dul Siar A ............................................................................................... 13 5 Cuir san Aimsir Chaite ........................................................................ 14 6 Ar (orm, ort, air, uirthi) ....................................................................... 15 7 Mo, do, a ........................................................................................... 16 8 Gutaí agus consain ............................................................................. 17
Dul Siar B................................................................................................ 18 9 Ól agus Ith san Aimsir Chaite ............................................................. 19 10 Do (dom, duit, dó, di) ......................................................................... 20 11 Aoiseanna .......................................................................................... 21 12 Ar an, ag an, faoin (roimh b) .............................................................. 22
Dul Siar C ................................................................................................ 23 13 Le (liom, leat, leis, léi) ........................................................................ 24 14 Ar an, in aice leis an, faoin (roimh c) .................................................. 26 15 Tar san Aimsir Chaite.......................................................................... 27
Dul Siar D ............................................................................................... 29 Tablaí ........................................................................................................ 30
Leabhar Litrithe Patrúin Foghraíochta agus Aicmí Focal ..................................................... 38 Na Focail Litrithe Deighilte ........................................................................ 69
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 1
15/04/2020 10:33
Réamhrá
Tá na leabhair bunaithe ar Churaclam nua Teanga na Bunscoile. Scéim ghrádaithe is ea é do Rang 2 go Rang 6. I ngach aonad, tá réimse leathan modhanna múinte le fáil: léigh agus pléigh, obair bheirte, obair ghrúpa, gníomhaíochtaí éisteachta, gníomhaíochtaí labhartha, tascanna scríbhneoireachta agus cluichí.
Litriú an Lae: Leabhar Litrithe Tá an leabhar bunaithe ar na deich dtopaic ar Churaclam na Gaeilge. In Litriú an Lae do Rang 2, tá 22 aonad bunaithe ar théamaí Churaclam na Gaeilge (agus cúig aonad Dul Siar) agus tá ocht n-aonad bunaithe ar ábhair an churaclaim. Dé réir Churaclam nua Teanga na Bunscoile, caithfear ábhar/ceachtanna eile ón gcuraclam a mhúineadh trí Ghaeilge (An Fhoghlaim Chomhtháite Ábhar agus Teangacha (FCÁT)). Mar sin tá ceacht tíreolaíochta, ceacht corpoideachais, ceacht matamaitice, ceacht staire, ceacht sna hamharcealaíona, ceacht eolaíochta agus ceacht san oideachas sóisialta, pearsanta agus sláinte le fáil sa leabhar freisin. Tá na haonaid seo san áireamh chun cabhrú le pleanáil le haghaidh FCÁT sa Churaclam nua Teanga. Tá sé de rogha ag an múinteoir litriú na bhfocal a mhúineadh. Sa leabhar do Rang 2, gheofar liosta de sé bhfocal in aghaidh na seachtaine nó an aonaid. Tá na focail liostaithe i dtábla ag tús na n-aonad, agus caithfear iad a scríobh amach sa tábla gach oíche mar obair bhaile. Úsáidtear an cur chuige: Féach agus Abair, Clúdaigh, Scríobh agus Seiceáil. Úsáidtear scáthú ar na leathanaigh chun a thaispeáint do na daltaí cén focail sna táblaí atá le hathscríobh agus le foghlaim don obair bhaile. Is de réir a chéile gach lá a théann líon na litrithe atá le foghlaim i méid. Gné shuntasach eile den tsraith litrithe Litriú an Lae ná go n-aithnítear patrúin litrithe rialta a tharlaíonn sa Ghaeilge. Agus stór focal na ndaltaí ag dul i méid, tá an deis acu focail a eagrú le chéile i ngrúpaí de réir patrúin fuaime cosúla. Tá greille ag cúl na dtéacsleabhar chun é seo a dhéanamh. Tá na focail litrithe ar fáil ar chúl Leabhar an Mhúinteora mar acmhainn fótachóipeáilte. Ciallaíonn sé seo gur féidir le múinteoirí aicmí focal na Gaeilge a léiriú sa seomra ranga. Ag cúl théacsleabhair na ndaltaí, feicfear liostaí ‘Dolch’ na Gaeilge, is é sin liostaí de na focail ardmhinicíochta. Cabhraíonn siad le haithint focal na ndaltaí. Tá liosta 100 focal agus frása ardmhinicíochta ann do gach leibhéal (rang). Cuimsíonn sé sin 500 focal ardmhinicíochta san iomlán sna liostaí thar an tsraith litrithe ar fad. Tá na focail deighilte ar fáil ar chúl Leabhar an Mhúinteora mar acmhainn fótachóipeáilte (leathanach 69). Is é ata i gceist le deighilt ná an cumas fuaimeanna aonair a chloisteáil i bhfocail. A mhalairt ar fad atá ann 2
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 2
16/04/2020 15:32
maidir le cumasc mar nuair a dhéanaimid focail a dheighilt, tógaimid na fuaimeanna aonair óna chéile. Is scil aitheanta í a fheabhasaíonn cumas léitheoireachta agus litrithe. Tá litritheoirí inniúla in ann focail a dheighilt i bhfuaimeanna bunúsacha agus tabharfaidh na leathanaigh seo a leanas na tacaíochtaí is gá do mhúinteoirí chun an scil seo a mhúineadh. Is dóigh go bhféadfadh roinnt neamhréilreachtaí a bheith ann sa chur chuige maidir leis na litrithe de bharr éagsúlachtaí canúintí i bpatrúin struis focail. Tá réimse leathan gníomhaíochtaí le déanamh ag na páistí. Tá tascanna léitheoireachta (léigh agus tarraing), tascanna scríbhneoireachta (mar shampla líon na bearnaí, meaitseáil, lipéadú, críochnaigh an scéal), tomhais, focal chuardach agus crosfhocail le déanamh. Tugann na gníomhaíochtaí deiseanna dóibh na focail a aithint agus a scríobh, arís agus arís eile. Baineann na gníomhaíochtaí leis na focail sa liosta. Ag deireadh gach aonaid is féidir féinmheasúnú a dhéanamh.
Litriú an Lae: Leabhar Gramadaí In Litriú an Lae: Leabhar Gramadaí do Rang 2, gheofar naoi aonad déag (ceithre aonad Dul Siar san áireamh). Roinntear an cuspóir foghlama leis na daltaí ag tús an aonaid. Tá ceist féinmheasúnaithe ag an deireadh chun smaointeoireacht a spreagadh ar ábhar an aonaid agus chun seans a thabhairt do na páistí an topaic a mhíniú ina gcuid focal féin. Tá na rialacha gramadaí leagtha amach i leabhar an dalta, agus tá measúnuithe (ó Rang 3 go Rang 6) leagtha amach i Leabhar an Mhúinteora. Tugann na bileoga measúnaithe acmhainn do mhúinteoirí le monatóireacht a dhéanamh ar dhul chun cinn na bpáistí leis an gclár. Baineann ceithre cheacht le gach topaic ghramadaí agus múintear na ceithre cheacht thar thréimhse coicíse. Tar éis ceithre aonad, bíonn caibidil Dul Siar ann. Cuirtear an teanga a bhaineann leis na rialacha gramadaí i láthair sa chéad leabhar (do Rang 2) agus forbraítear í ag gach leibhéal ranga chun leanúnachas agus dul chun cinn a dheimhniú. Is féidir an leabhar litrithe agus an leabhar gramadaí a úsáid le haon téacsleabhar Gaeilge eile atá in úsáid sa seomra ranga. Acmhainní Digiteacha Tá ríomhleabhar idirghníomhach de Litriú an Lae le fáil do mhúinteoirí ag www.edcolearning.ie. Chomh maith leis sin, tá taisce acmhainní digiteacha ann gur féidir a úsáid saor in aisce, leis na rudaí seo a leanas san áireamh: • liostaí litrithe leis na haicmí focal curtha le chéile, gur féidir a phriontáil agus a chur suas sa seomra ranga, chun cabhrú le haithint focal na ndaltaí • fuaimrianta ón dlúthdhiosca i bhfoirm dhigiteach.
3
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 3
16/04/2020 15:32
4
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 4
03/04/2020 16:08
Snáitheanna: Imshaoil dhaonna Snáithaonaid: Lárionaid sa chontae, sa réigiún agus sa tír Aonad: 24. Stíleanna ceoil
Snáitheanna: Mise Snáithaonaid: Ag tabhairt aire do mo chorp Aonad: 21. Lá Fhéile Pádraig ar fud an domhain
Snáithaonaid: Am
Snáithaonaid: Patrúin a iniúchadh agus a úsáid
Snáitheanna: Imshaoil dhaonna Snáithaonaid: Daoine a chónaíonn agus a shaothraíonn sa cheantar áitiúil agus i gceantair chodarsnacha in Éirinn
Coincheap: Ag úsáid pictiúr, léarscáileanna agus mionsamhlacha
Snáithaonaid: Talamh, aibhneacha agus farraigí na hÉireann
Curaclam: Tíreolaíocht Snáitheanna: Imshaoil nádúrtha
Curaclam: Tíreolaíocht Forbairt scileanna: Léarscáileanna, cruinneoga agus scileanna grafacha
Snáitheanna: Tomhais
Snáitheanna: Ailgéabar
Curaclam: Tíreolaíocht
Curaclam: Matamaitic
Curaclam: Matamaitic
Aonad: 23. Cúrsa abhann Aonad: 26. Léarscáil den scoil
Aonad: 24. Daoine a chuidíonn liom
Aonad: 26. Cén t-am é?
Aonad: 27. An uimhirlíne
Snáithaonaid: Féastaí agus féilte san am atá thart Snáithaonaid: An t-imshaol nádúrtha áitiúil
Snáithaonaid: Plandaí agus ainmhithe
Snáithaonaid: An t-imshaol nádúrtha áitiúil
Snáithaonaid: Luail
Curaclam: Stair Snáitheanna: Staidéir áitiúla
Curaclam: Tíreolaíocht
Snáitheanna: Imshaoil nádúrtha
Snáitheanna: Imshaoil nádúrtha
Snáitheanna: Dúile beo
Curaclam: Tíreolaíocht
Curaclam: Corpoideachas
Snáitheanna: Gleacaíocht
Aonad: 26. Gleacaíocht
Aonad: 22. Naomh Pádraig in Éirinn
Snáithaonaid: Féastaí agus féilte san am atá thart
Snáithaonaid: Éisteacht le ceol agus freagairt dó
Aonad: 22. Ainmhithe na hÉireann Aonad: 25. Gnéithe nádúrtha na hÉireann Curaclam: Eolaíocht
Snáitheanna: Staidéir áitiúla
Curaclam: Stair
Aonad: 21. Traidisiún na Nollag timpeall an domhain
Snáithaonaid: Plandaí agus ainmhithe
Snáitheanna: Dúile beo
Snáitheanna: Éisteacht agus freagairt
Aonad: 25. Gnéithe nádúrtha
Snáithaonaid: Plandaí agus ainmhithe
Snáitheanna: Cluichí
Snáithaonaid: Cluichí a cheapadh Snáitheanna: Imshaoil dhaonna Snáithaonaid: Daoine agus agus a imirt críocha eile
Curaclam: Corpoideachas
Curaclam: Eolaíocht
Aonad: 24. Cluiche Unihoc
Snáitheanna: Dúile beo
Aonad: 25. Saolré blátha
Snáitheanna: Imshaoil dhaonna
Curaclam: Ceol
Curaclam: Tíreolaíocht
Curaclam: OSPS
Curaclam: Ceol
Curaclam: Tíreolaíocht
Curaclam: Tíreolaíocht
Aonad: 5. Comharthaí an fhómhair
Aonad: 23. Logainmneacha
Aonad: 13. Pirimid an bhia
Aonad: 23. An cheolfhoireann
Aonad: 24. Ag tógáil tí
Curaclam: Eolaíocht
Snáithaonaid: An bheatha dhaonna
Snáithaonaid: Plandaí agus ainmhithe
Snáitheanna: Éisteacht agus Snáithaonaid: Ag maireachtáil sa freagairt Snáithaonaid: Éisteacht le ceol phobal áitiúil agus freagairt dó
Snáitheanna: Dúile beo
Snáitheanna: Dúile beo
Seánra: Scríbhneoireachta Seánra: Nós imeachta
Snáitheanna: Dúile beo
Snáithaonaid: Plandaí agus ainmhithe
Snáitheanna: Péint agus dath
Curaclam: Tíreolaíocht
Curaclam: Eolaíocht
Curaclam: Béarla
Snáithaonaid: Péinteáil
Aonad: 2. Baill bheatha
Aonad: 5. An fómhar
Aonad: 4. Ag déanamh ceapaire
Rang 6
Curaclam: Eolaíocht
Rang 5
Aonad: 22. Foraois bháistí
Rang 4
Curaclam: na hAmharcealaíona
Rang 3
Aonad: 23. Ealaín
Rang 2
Plean Scoile: Foghlaim Chomhtháite Ábhar agus Teangacha (FCÁT)*
Leabhar Litrithe
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 5
5
03/04/2020 16:08
Curaclam: Stair
Aonad: 27. Modhanna iompair – anois agus fadó
* Content and Language Integrated Learning (CLIL)
Snáithaonaid: Leanúnachas agus athrú le himeacht ama
Snáitheanna: Athrú agus leanúnachas
Curaclam: Stair
Aonad: 30. Éadaí trí na haoiseanna
Snáithaonaid: Féastaí agus féilte san am atá thart
Snáitheanna: Staidéir áitiúla
Curaclam: Stair
Aonad: 30. Féilte an domhain
Gníomhaíochtaí beochana
Snáitheanna: Cruth agus spás Snáithaonaid: Cruthanna 3-T
Curaclam: Corpoideachas
Snáithaonaid: Miotais agus finscéalta
Snáitheanna: Scéalaíocht
Aonad: 29. Síntí matán
Snáithaonaid: Sábháilteacht uisce
Curaclam: Stair
Curaclam: Matamaitic
Snáithaonaid: Cruthanna 3-T
Snáitheanna: Oiliúint uisce
Aonad: 28. Conas a fuair Cúchulainn a ainm
Snáithaonaid: Plandaí agus ainmhithe
Aonad: 29. Na horduimhreacha
Snáitheanna: Cruth agus spás
Snáitheanna: Gramadach
Curaclam: Matamaitic
Curaclam: Gaeilge
Snáithaonaid: Uimhreacha pearsanta
Aonad: 30. Sábháilteacht uisce
Aonad: 28. Cruthanna tríthoiseacha
Aonad: 30. Ag comhaireamh daoine
Curaclam: Corpoideachas
Snáithaonaid: Feasacht imshaoil
Snáithaonaid: Cluichí agus caitheamh aimsire san am atá thart
Snáithaonaid: Cruthanna 3-T
Snáithaonaid: Ag tabhairt aire do mo chorp
Snáitheanna: Dúile beo
Snáitheanna: Staidéir áitiúla
Snáitheanna: Cruth agus spás
Snáitheanna: Mise
Snáitheanna: Feasacht agus cúram imshaoil
Curaclam: Stair
Curaclam: Matamaitic
Curaclam: OSPS
Aonad: 27. Ainmhithe an Artaigh Curaclam: Eolaíocht
Curaclam: Eolaíocht
Aonad: 27. Cluichí thar na blianta
Aonad: 29. Fuinneamh
Céim 4: Teanga fháthchiallach
Aonad: 29. Cruthanna déthoiseacha
Snáithaonaid: Dúshláin lasmuigh
Curaclam: Béarla Athinsint agus mionléiriú
Snáithaonaid: Forbairt foirme i gcré
Aonad: 30. Ag tabhairt aire do mo chorp
Snáithaonaid: Ionadluach
Snáitheanna: Gníomhaíochtaí lasmuigh agus gníomhaíochtaí eachtraíochta
Snáitheanna: Uimhreas
Snáitheanna: Leanúnachas agus athrú le himeacht ama
Snáithaonaid: Scoileanna agus oideachas
Snáitheanna: Cré
Curaclam: Corpoideachas
Aonad: 26. Samhlacha: ag déanamh comparáide
Aonad: 28. Babhla cré Curaclam: na hAmharcealaíona
Aonad: 26. Tóraíocht taisce
Snáithaonaid: Plandaí agus ainmhithe
Snáithaonaid: Plandaí agus ainmhithe
Curaclam: Matamaitic
Snáitheanna: Dúile beo
Snáitheanna: Dúile beo
Snáitheanna: Imshaoil dhaonna Snáithaonaid: Lárionaid sa chontae, sa réigiún agus sa tír
Aonad: 28. Slánaigh suas/síos
Curaclam: Eolaíocht
Curaclam: Tíreolaíocht
Curaclam: Stair
Aonad: 25. Gnáthóg fionnuisce
Aonad: 27. Ag aithint feithidí Curaclam: Eolaíocht
Aonad: 25. Na cúigí
Aonad: 29. An scoil fadó
Snáithaonaid: Ag maireachtáil sa Snáitheanna: Leanúnachas agus athrú le himeacht ama phobal áitiúil Snáithaonaid: Iompar
Snáitheanna: Imshaoil dhaonna
Curaclam: Tíreolaíocht
Aonad: 28. M’áit chónaithe
6
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 6
03/04/2020 16:08
Briathra san aimsir chaite agus san AL: briathra
Céimeanna comparáide (rialta): aidiachtaí
Briathra san AF: briathra
Briathra aonsiollacha sa mhodh ordaitheach: an modh ordaitheach Briathra ilsiollacha san AF (-air/-ir/-is/-ail): briathra
An t-ainmfhocal: baininscneach agus firinscneach (inscne ghramadúil)
Mo, do, a, ár, bhur: an aidiacht shealbhach Ó: forainmneacha réamhfhoclacha
An aimsir láithreach (1): briathra
An t-ainmfhocal: baininscneach agus firinscneach (inscne ghramadúil)
Ag comhaireamh rudaí: na bunuimhreacha Ar, ag, ó, le, do: forainmneacha réamhfhoclacha
Na briathra Bí agus Tar san AC: briathra neamhrialta
Ar an, in aice leis an, faoin, thar an: na réamhfhocail shimplí
Briathra a thosaíonn le guta: briathra
Na haoiseanna: 1–10
Briathra ilsiollacha (-igh/-aigh): briathra
Mo, do, a: an aidiacht shealbhach
Ar, ag, le, do: forainmneacha réamhfhoclacha
Agam, agat, aige, aici: forainmneacha réamhfhoclacha
An briathar Cuir san AC: briathra
Orm, ort, air, uirthi: forainmneacha réamhfhoclacha
Mo, do, a: an aidiacht shealbhach
Na briathra Ól agus Ith san AC: briathra
Gutaí agus consain: an aibítir
Dom, duit, dó, di: forainmneacha réamhfhoclacha
Na haimsirí: briathra san AC, AL agus AF
Briathra a thosaíonn le guta nó f: briathra
Aidiachtaí: an aidiacht
Thuas/thíos, ag dul suas/ag dul síos: dobhriathra
Na haimsirí: briathra san AC, AL agus AF
Ag cumadh ceisteanna: na ceistfhocail
Céimeanna comparáide (neamhrialta): aidiachtaí
Aidiachtaí agus ainmfhocail: inscne ghramadúil
Na briathra neamhrialta san AF: briathra neamhrialta
Faoi, as: forainmneacha réamhfhoclacha
Na briathra neamhrialta san AL: briathra neamhrialta
Uimhir uatha agus uimhir iolra: na hainmfhocail
Briathra neamhrialta san AC: briathra
Briathra caola agus leathana + sinn san AC: briathra
Briathra ilsiollacha san AF (-aigh/-igh): briathra
Sa + séimhiú: an réamhfhocal ‘i’ agus an t-alt (sa)
Briathra ilsiollacha san AC (-aigh/-igh/-il): briathra
Na haimsirí: briathra san AC, AL agus AF
Rang 6
Ainmfhocal nó briathar
Briathra aonsiollacha san AF: briathra
Rang 5
Ag siúl, ag rith, ag léim, srl.: an t-ainm briathartha
Na briathra Bí agus Tar san AC: briathra neamhrialta
Rang 4
Gutaí caola agus gutaí leathana: na gutaí
Rang 3
Tá/Níl: an briathar Bí san AL
Rang 2
Plean Scoile: Gramadach
Leabhar Gramadaí
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 7
7
03/04/2020 16:08
Ag cumadh ceisteanna: Ar...?, Cá raibh...?, An raibh...? (na ceistfhocail)
An briathar Bí san AC: briathra neamhrialta
Liom, leat, leis, léi: forainmneacha réamhfhoclacha
An briathar Tar san AC: briathra neamhrialta
AL: Aimsir Láithreach
An t-ainmfhocal: baininscneach agus firinscneach (inscne ghramadúil)
Ar, ag an, faoin; m roimh b, g roimh c: na réamhfhocail shimplí
AC: Aimsir Chaite
Na horduimhreacha: 1–20
De/den, sa/san: réamhfhocail agus séimhiú
Céimeanna comparáide (rialta): aidiachtaí
Ag comhaireamh: na bunuimhreacha (1–20) agus na huimhreacha pearsanta (1–10)
An aimsir láithreach (2): briathra
‘Is’: an chopail
Na briathra neamhrialta san aimsir chaite: briathra neamhrialta
Isteach/istigh, amach/ amuigh: na dobhriathra
AF: Aimsir Fháistineach
Ag comhaireamh: na huimhreacha pearsanta (1–6)
Ag comhaireamh: na bunuimhreacha (1–10)
Na haoiseanna: 1–6
Caint indíreach: an chlaoninsint
Mo, do, a, ár, bhur, a (iolra): an aidiacht shealbhach
1
An bhfuil bhfuil… …? Tá… Tá… / Níl Níl… …
A Léigh agus pléigh Cuir an topaic i láthair na bpáistí. Léigh agus pléigh a bhfuil ar siúl sa phictiúr.
B Obair bheirte Cuir na ceistanna seo a leanas ar do chara. ●
Cuirfidh na daltaí na ceisteanna ar a chéile.
●
Tabhair seans do chuid acu na ceisteanna agus na freagraí a thabhairt os ard.
C Obair bheirte Cum 4 cheist faoin bpictiúr. ●
Caithfidh na páistí ceisteanna a chruthú ina mbeirteanna.
●
Cuir i gcuimhne dóibh féachaint siar ar na ceisteanna atá déanta acu cheana féin sa chaibidil.
●
Tar éis na ceisteanna a scríobh, is féidir leo iad a chur ar a chéile os ard, mar shampla, ‘A Sheáin, cuir tusa an chéad cheist ar Róisín.’
●
Nuair a bheidh an freagra tugtha ag Róisín, abair léi, ‘A Róisín, cuir tusa an dara ceist ar Shéamus.’
●
Nuair a bheidh an freagra tugtha ag Séamus, abair leis, ‘A Shéamuis, cuir tusa an tríú ceist agat ar Leah,’ agus mar sin de ag dul timpeall an ranga.
D Éist agus pléigh
2
Cuirfidh an múinteoir na ceisteanna ar na daltaí tar éis gach aon ráitis. 1 Is mise Pól. Tá mé ocht mbliana d’aois. Tá madra agam sa bhaile. Múinteoir: An bhfuil Pól naoi mbliana d’aois? An bhfuil madra ag Pól? 2 Is mise Áine. Tá mé i Rang a Dó. Tá deirfiúr agam. Múinteoir: An bhfuil Áine ag caint? An bhfuil sí i Rang a Trí? An bhfuil deirfiúr aici? 3 Is mise fear an phoist. Tá na litreacha i mála mór agam. Tá veain glas agam. Múinteoir: An bhfuil an fear an phoist ag caint? An bhfuil mála mór aige? An bhfuil rothar glas aige? 8
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 8
15/04/2020 11:00
Ag déanamh rudaí: ag… ag…
2
(An tAinm Briathartha)
A Léigh agus pléigh ●
Pléigh na pictiúir agus na habairtí.
●
Cuir ceist ar na daltaí, ‘An féidir ag a chur roimh aon fhocal eile? Ag siúl, ag léamh mar shampla.’
●
Scríobh na freagraí ar an gclár bán.
C Obair ghrúpa Siúlfaidh na daltaí thart ar an seomra ranga ag cur na gceisteanna ar a chéile. Nuair a deir dalta go dtaitníonn an ghníomhaíocht leis/léi, scríobh a (h)ainm ar an líne faoin ngníomhaíocht sa téacsleabhar. Mar shampla, cuireann Seán an chéad cheist ar Susan, ‘An maith leat a bheith ag imirt peile?’ Deir Susan, ‘Is maith liom a bheith ag imirt peile.’ Scríobhann Seán ‘Susan’ ar an líne faoi ‘ag imirt peile’ sa téacsleabhar agus cuireann sé an dara ceist ar dhalta eile sa rang. Ach má deir Susan, ‘Ní maith liom a bheith ag imirt peile,’ caithfidh Seán ceist a haon a chur arís ar pháiste eile sa rang agus ní leanfaidh sé ar aghaidh go dtí ceist 2 go dtí go ndeir dalta, ‘Is maith liom a bheith ag imirt peile.’
D Éist agus freagair
3
Cuirfidh an múinteoir na ceisteanna ar na daltaí tar éis gach aon ráitis. 1 Is mise Daidí. Is maith liom a bheith ag snámh. Múinteoir: An maith le Daidí a bheith ag canadh? 2 Seán is ainm dom agus ní maith liom a bheith ag léamh. B’fhearr liom a bheith ag clárscátáil. Múinteoir: An maith le Séan a bheith ag clárscátáil? 3 Is mise Aoife agus is maith liom a bheith ag canadh. Múinteoir: Cén caitheamh aimsire a thaitníonn léi? 4 Haigh. Is mise Dan. Is maith liom a bheith ag marcaíocht. Ní maith liom a bheith ag rince. Múinteoir: Cén caitheamh aimsire is fearr leis? An bhfuil aon chaitheamh aimsire ann nach dtaitníonn leis? Cad é?
Leabhar Gramadaí
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 9
9
03/04/2020 16:08
3
Sa agus séimhiú
(An Réamhfhocal agus an t-alt: sa)
A Léigh agus pléigh Pléigh na pictiúir agus na habairtí. Cad a thug tú faoi deara? Úsáidtear séimhiú tar éis sa.
B Cluiche Cá bhfuil Teidí? Áiseanna: Teidí, mála scoile, bosca, bróg, babhla. 1 Téigh siar ar an riail: úsáid séimhiú tar éis ‘sa’. 2 Scríobh, ‘Tá Teidí sa’ ar an gclár bán. 3 Cuir Teidí sa mhála scoile agus cuir an cheist ar na páistí, ‘Cá bhfuil Teidí?’ 4 Caithfidh na páistí ‘Tá Teidí sa mhála scoile’ a scríobh sa chóipleabhar gan é a rá os ard. 5 Déan an rud céanna leis an mbosca, leis an mbróg agus leis an bhabhla. 6 Ag deireadh an cheachta, tabhair seans dóibh a gcuid abairtí a léamh os ard agus ‘sa mhála scoile,’ ‘sa bhosca,’ ‘sa bhróg’ agus ‘sa bhabhla’ a litriú.
D Éist agus tarraing
4
Déan fótachóip de Thábla A (leathanach 30). Tarraingeoidh na daltaí na pictiúir de réir na hordaithe. 1 Tá an cat dubh sa bhróga reatha. 2 Tá an cailín sa charr. 3 Tá an hata dearg sa bhosca. 4 Tá an liathróid sa chófra. Measúnú: Cuir ceisteanna ar na daltaí faoin bpictiúr a tharraing siad, mar shampla, ‘Cad a tharraing tú sa chéad phictiúr?’ Idirdhealú: Is féidir leo abairt a scríobh faoin bpictiúr.
10
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 10
03/04/2020 16:08
Ag (agam, agat, aige, aici)
4
(An Réamhfhocal)
B Cluiche Cuir thart an beart
!
Áiseanna: ceol, bosca folamh, peann luaidhe, hata, leabhar, liathróid bheag, glantóir, rudaí beaga eile. Cuir na páistí ina suí i gciorcal. Mínigh an cluiche: ●
Cuir thart an bosca go dtí go stopann an ceol.
●
Má tá an bosca agat nuair a stopann an ceol, cuir do lámh isteach agus tóg amach rud amháin.
●
Tar éis don pháiste rud amháin a thógáil amach, cuir ceist ar na páistí eile sa ghrúpa: ‘Cad atá ag . . .?’ Na daltaí: ‘Tá . . . aige/aici.’
●
Cuir an ceol ar siúl arís, stop an ceol, agus cuir an cheist arís: ‘Cad atá ag . . .?’ agus tá ar na páistí an freagra a thabhairt arís.
●
Tar éis é seo a dhéanamh cúpla uair, tabhair seans do pháiste amháin a bheith ina m(h)úinteoir.
●
Cuirfidh sé/sí an ceol ar siúl agus cuirfidh sé/sí an cheist ar na daltaí.
●
Má tá rang mór agat, déan iarracht na páistí a chur i dhá chiorcal chun seans a thabhairt do gach éinne a bheith ina m(h)úinteoir.
●
Tar éis dóibh a bheith ag imirt, tabhair seans do na páistí caint faoin ngníomhaíocht. Ar thaitin sé leo? Cén fáth? Ar stop an ceol nuair a bhí an bosca agat? Céard a bhí sa bhosca nuair a stop an ceol? An raibh tú i do mhúinteoir? Ar imir tú an cluiche seo riamh roimhe seo?
Nótaí
Leabhar Gramadaí
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 11
11
03/04/2020 16:08
C Éist agus freagair Cé atá ag caint? 5 Caithfidh na páistí ainm an duine atá ag caint a scríobh faoin bpictiúr. Nuair atá an ghníomhaíocht éisteachta críochnaithe, cuir ceisteanna ar na daltaí faoi na pictiúir. Ba chóir go mbainfidh siad úsáid as na frásaí agam/aige/aici ina gcuid freagraí, mar shampla: Cad atá ag Síle? Tá mála aici. Cad atá ag Niall? Tá camán aige. An bhfuil camán agat? Tá/Níl camán agam. 1 Is mise Síle agus tá mála agam. 2 Is mise Ann agus tá liathróid agam. 3 Is mise Niall. Tá camán agam. 4 Liam is ainm dom agus tá rothar agam. 5 Seán is ainm dom agus tá bád agam. 6 Is mise Pól agus tá litir agam.
D Éist agus freagair
6
Cuirfidh an múinteoir na ceisteanna ar na daltaí tar éis gach aon ráitis. Cuirtear an bhéim anseo ar ‘aige/aici’ a úsáid sna freagraí. 1 Tá airgead ag Mamaí. Múinteoir: Cád atá ag Mamaí? (Tá airgead aici.) 2 Tá liathróid ag Sue. Múinteoir: Cad atá ag Sue? 3 Tá piorra ag Dónall. Múinteoir: An bhfuil úll ag Dónall? Cad atá aige? 4 Tá scuab ag Jack. Múinteoir: Cad atá ag Jack? 5 Tá tae ag Gavin. Múinteoir: An bhfuil camán ag Gavin? Cad atá aige? Idirdhealú: Is féidir leo abairtí a scríobh sna cóipleabhair agus pictiúr a tharraingt bunaithe ar an ngníomhaíocht: mar shampla, ‘Tá airgead aici,’ ‘Tá liathróid aici,’ ‘Tá piorra aige,’ ‘Seo Jack agus tá scuab aige,’ ‘Seo Gavin agus tá tae aige.’
12
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 12
03/04/2020 16:08
Dul Siar B Cluiche
A
Pictionary
Déan 5/6 fótachóip de Thábla B (leathanach 31) agus gearr ina luaschartaí iad. Roinn na daltaí i ngrúpaí beaga – 4/5 i ngach grúpa. Roinn na luaschártaí agus leathanaigh A3 ar na grúpaí. ●
Iarr ar dhalta amháin i ngach grúpa a bheith ina (h)ealaíontóir.
●
Beidh sé ag féachaint ar na luaschártaí agus á dtarraingt ar leathanach A3. Beidh deis ag na páistí eile sa ghrúpa a rá cad atá ar siúl sa phictiúr.
●
Caithfidh siad abairt iomlán a rá chun pointe a fháil don fhoireann: mar shampla, ‘Tá an buachaill ag snámh,’ ‘Tá sí ag canadh,’ ‘Tá an cailín ag damhsa.’
●
Stop an cluiche tar éis 3–5 nóiméad.
●
Beidh an bua ag an bhfoireann a bhfuil an chuid is mó de na freagraí cearta acu.
C Éist agus freagair Cá bhfuil na páistí i bhfolach?
7
Scríobh ainm an duine faoin bpictiúr ina bhfuil siad i bhfolach mar shampla, scríobh ‘Amy’ faoin gcófra. 1 Ssh! Is mise Myra agus tá mé i bhfolach sa charr. 2 Niamh is ainm dom agus tá mé i bhfolach sa ghairdín. 3 Joe is ainm dom agus tá mé thuas sa chrann. 4 Bígí ciúin. Is mise Seán agus tá mé i bhfolach sa gharáiste. 5 Is mise Amy agus tá mé i bhfolach sa chófra. Ssh! Measúnú: Cuir ceisteanna othu: ‘Cá bhfuil Myra/Niamh/Joe/Seán/Amy i bhfolach? Litrigh “sa chófra,” “sa charr,”’ srl. Idirdhealú: Scríobhfaidh siad abairt ghearr faoin bpictiúr sa chóipleabhar más féidir leo, mar shampla, ‘Tá Niamh sa ghairdín,’ ‘Tá Joe sa chrann,’ ‘Tá Amy sa chófra.’
Leabhar Gramadaí
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 13
13
03/04/2020 16:08
5
Cuir san Aimsir Chaite
A Léigh agus pléigh ●
Féach ar na pictiúir agus pléigh na habairtí.
●
Déan cúpla sampla leis na daltaí: mar shampla, tabhair peann do bhuachaill. Abair leis, ‘Cuir an peann ar an mbord.’
●
Cuir ceist ar na daltaí eile, ‘Cad a rinne sé?’
●
Cuir ceist eile, ‘Ar chuir sé bosca lóin ar an mbord? Ar chuir sé leabhar/ madra/hata/lámhainní ar an mbord?’
B Cluiche
Cad a rinne sé / sí?
Áiseanna: liathróid, peann, leabhar, bosca lóin, mála, bosca. 1 Roghnaigh páiste amháin. Tabhair peann dó/di. ●
Abair leis/léi, ‘Cuir an peann sa bhosca.’
●
Abair leis an rang, ‘Ar chuir sí peann sa bhosca?’
2 Roghnaigh páiste eile. Tabhair an bosca lóin dó/di. ●
Abair leis/léi, ‘Cuir an bosca lóin sa mhála.’
●
Abair leis an rang, ‘Ar chuir sé/sí an bosca lóin sa bhosca? Cad a rinne sé/sí?’
Tabhair an t-ordú céanna do pháistí eile sa rang leis na rudaí atá fágtha, mar shampla, ‘Cuir an liathróid sa bhosca,’ ‘Cuir an leabhar sa mhála’. Is féidir leo abairtí gearra a scríobh sna cóipleabhair ag deireadh an cheachta, ag úsáid an fhoclóra ar leathanach 12 sa téacsleabhar mar shampla, ‘Chuir ___ peann sa bhosca.’
D Deachtú
Éist agus scríobh
Léifidh an múinteoir na habairtí seo a leanas os ard agus scríobhfaidh na daltaí sna cóipleabhair iad. Is féidir leo féachaint ar leathanach 13 sa téacsleabhar chun cuidiú leo. 1 Chuir sí an bosca sa mhála. 2 Níor chuir mé an mála sa charr. 3 Níor chuir sé an cupán sa chófra.
14
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 14
03/04/2020 16:08
Ar (orm, ort, air, uirthi)
6
(An Réamhfhocal: ar)
An tréimhse réamhchumarsáide Áiseanna: hata / scairf / bríste mór / geansaí mór / culaith éadaigh mhór eile. ● Cuir ball éadaigh amháin ar dhalta amháin. ● Cuir ceist ar an rang: ‘Cad atá ar . . .?’ Scríobh an freagra ar an gclár bán. Cuir ciorcal timpeall ar. Scríobh air/uirthi in ionad a (h)ainm. ● Déan an rud céanna leis na baill éadaigh eile agus leis na daltaí eile. ● Cuir an cheist ‘Cad atá ar . . .?’ Scríobh an freagra arís, ag baint úsaid as air/uirthi.
B Éist agus tarraing Déan fótachóip de Thábla C (leathanach 32). Léifidh an múinteoir na habairtí seo a leanas os ard agus tarraingeoidh na daltaí na pictiúir. 1 Tá cóta fada air. 2 Tá stocaí fada uirthi. 3 Féach! Tá hata ard orm. 4 Tá lámhainn amháin ort.
D Cluiche
Mím
Déan fótachóip de Thábla D (leathanach 33) agus gearr ina luaschartaí é. ● Mínigh an riail ó Cáit Chúramach arís. ● Taispeáin agus léigh na luaschártaí leis na daltaí. Bí cinnte go dtuigeann siad na mothúcháin sula dtosaíonn an cluiche. ● Roghnaigh dalta amháin. ● Taispeáin luaschárta amháin dó/di. ● Déanann sé/sí mím ag léiriú an mhothúcháin atá ar an luaschárta. ● Cuir an cheist ar na páistí, ‘Cad atá air/uirthi?’ ● Roghnaigh dalta eile agus tabhair luaschárta eile dó/di. Cuir an cheist ar na daltaí arís, ‘Cad atá air/uirthi?’ ● Ag an uair sin, scríobhfaidh na daltaí abairtí sna chóipleabhar: Tá ________ air/uirthi. ●
Déan an rud céanna leis na luaschártaí atá fágtha.
Leabhar Gramadaí
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 15
15
03/04/2020 16:08
7
Mo, do, a
(An Aidiacht Shealbhach)
A Léigh agus pléigh Pléigh na pictiúir agus na habairtí. Cad a thug tú faoi deara? Cathain a úsáidtear séimhiú? Roghnaigh ceathrar daltaí agus cuir i líne iad. Cuir ceisteanna orthu faoina gcuid édaí: ● Cén dath atá ar do gheansaí? ● Cén dath atá ar do bhríste? ● Cén dath atá ar do léine? ● Cén dath atá ar do bhróga? Ansin, cuir ceisteanna ar na daltaí eile faoi na héadaí a bhfuil na daltaí sa líne ag caitheamh orthu: ● Cén dath atá ar gheansaí Jack? Tá a gheansaí buí. ● Cén dath atá ar léine Joe? Tá a léine bán. Lean ar aghaidh mar sin. Ba chóir go mbainfidh na páistí úsáid as an aidiacht shealbhach ina gcuid freagraí.
B Cluiche a ● ● ● ● ● ●
nó a
?
Déan fótachóip de Thábla E (leathanach 34) agus gearr ina luaschartaí é. Ar an gclár bán, scríobh ‘buachaill’ nó cuir pictiúr de bhuachaill ar thaobh amháin. Ar an taobh eile, scríobh ‘cailín’ nó cuir pictiúr de chailín ann. Ansin, tabhair luaschárta do gach dallta. Caithfidh na daltaí féachaint ar na luaschártaí agus a shocrú an fear nó bean atá i gceist. a + séimhiú = fear. Más bean atá i gceist, cuir an luaschárta ar an taobh ‘cailín’ é. Más fear atá i gceist, cuir ar an taobh ‘buachaill’ é.
D Obair bheirte Féach agus scríobh ● ● ●
16
Is féidir leis na páistí an ceacht seo a dhéanamh ina mbeirteanna. Iarr ar na páistí abairtí a scríobh bunaithe ar na pictiúir. Caithfidh siad an forainm sealbhach ag barr an phictiúir a úsáid. Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 16
15/04/2020 11:07
Gutaí agus consain
8
Níl na litreacha j, k, q, w, x agus y san aibítir Gaelach.
A An aibítir Ghaelach
8
Éist le fuaimrian na haibítre Gaeilge. Stop tar éis gach fuaime litreach agus ba chóir do dhaltaí an fhuaim a athdhéanamh. a
b
c
d
e
f
g
h
i
l
m
n
o
p
r
s
t
u
v
z
Déanann na gutaí fada, fuaim fada: á
é
í
ó
ú
Gníomhaíocht forleathnúcháin ●
Déan fótachóip de Thábla F (leathanach 35) agus gearr ina luaschartaí é.
●
Roinn an seomra idir ‘GUTA’ (taobh amháin) agus ‘CONSAN’ (an taobh eile).
●
Tabhair luascharta amháin do gach dalta. Iarr orthu féachaint ar an luaschárta agus a rá an guta nó consan atá i gceist. Más guta atá ann, seas ar an taobh ‘GUTA’; más cosán atá ann, seas ar an taobh ‘CONSAN’.
Nótaí
Leabhar Gramadaí
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 17
17
15/04/2020 11:09
Dul Siar
B
A Obair bheirte Ar chuir . . .? Áiseanna: criáin bhándearga, ghorma, ghlasa, oráiste, dhearga agus bhuí do gach páiste. ● Beidh na páistí ag obair ina mbeirteanna. ● Tabhair uimhir do gach páiste: uimhir 1, uimhir 2, uimhir 1, uimhir 2, srl. ● Iarr an bpáiste le huimhir 1 an pictiúr d’fhear grinn a dhathú. Ní gá dó/di é a dhéanamh go hiomlán. Is féidir go leor spotaí beaga a chur ar gach ball éadaigh mar shampla, spota buí ar a gheansaí, spota glas ar a bhríste, spota dubh ar a bhróga. Is féidir an pictiúr a chríochnú ag deireadh an cheachta. ● Beidh páiste 2 ag cur ceisteanna ar pháiste 1 faoi na dathanna a chuir sé/ sí ar an bhfear grinn. Mar shampla: Páiste 2: ‘Ar chuir tú dath glas ar a gheansaí?’ Páiste 1: ‘Chuir mé dath glas ar a gheansaí’ nó ‘Níor chuir mé dath glas ar a gheansaí.’ ● ●
Tá an bhéim ar úsáid na bhfrásaí ‘Ar chuir tú . . . ?’, ‘Chuir’ agus ‘Níor chuir’. Ag deireadh an cheachta is féidir leis na páistí na pictiúir a chur i gcomparáid lena chéile.
D Obair bheirte Gutaí agus consain ●
Déan dhá fhótachóip de Thábla G (leathanach 36).
●
Tabhair dhá bhriathar an duine do na páistí.
●
Oibreoidh siad ina mbeirteanna agus scríobhfaidh siad na briathra sa bhosca sa téacsleabhar.
●
Cuirfidh siad ciorcal dearg timpeall na ngutaí agus ciorcail gorm timpeall na gconsan.
Nótaí
18
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 18
15/04/2020 11:10
Ól agus Ith san Aimsir Chaite
9
B Obair ghrúpa An bricfeasta ●
Na páistí ag obair i ngrúpaí de 3/4.
●
Cuirfidh siad na ceisteanna ar a chéile.
Méasúnú: Tar éis na gníomhaíochta, cuir ceisteanna orthu mar shampla, ‘Ar ól . . . sú óráiste? Ar ith . . . ubh don bhricfeasta?’ Idirdhealú: Is féidir leo trí abairt a scríobh faoin ngrúpa: ‘D’ith . . . tósta,’ ‘Níor ith . . . ubh,’ ‘D’ól . . . sú oráiste,’ ‘Níor ól . . . caife.’
D Éist agus freagair Cad a d’ith / d’ól siad ag an gcóisir? gcóisir? 9 Cuirfidh an múinteoir na ceisteanna tar éis gach gníomhaíochta éisteachta. 1 Bhíomar ag an gcóisir lá breithe inné. Is mise Úna agus d’ith mé cáca. D’ól mé sú oráiste. Múinteoir:: Ar ith Úna ispíní? Ar ól sí tae? Cad a d’ith sí? Cad a d’ól sí? Múinteoir 2 Is mise Mamó agus d’ól mé caife. Múinteoir:: Ar ól Mamó tae nó caife? Múinteoir 3 Is mise Seán. D’ith mé ispíní agus d’ól mé líomanáid. Múinteoir:: Ar ith Seán cáis? Ar ól sé sú oráiste? Cad a d’ól sé? Múinteoir 4 Charlie is ainm dom. Ní maith liom cáca. D’ith mé burgar ag an gcóisir. Múinteoir:: Ar ith Charlie cáca? Ar ith sé sceallóga? Cad a d’ith sé? Múinteoir Idirdhealú: Is féidir leo trí abairt a scríobh faoin gcóisir mar shampla, ‘D’ith Úna cáca,’ ‘D’ól Mamó caife,’ ‘Níor ith Seán cáis.’
Nótaí
Leabhar Gramadaí
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 19
19
16/04/2020 11:27
10
Do (dom, duit, dó, di)
An tréimhse réamhchumarsáide Áiseanna: cóipleabhar, peann luaidhe, scriosán, crián do gach éinne. ●
Tabhair peann luaidhe do pháiste amháin.
●
Cuir an cheist ar an rang, ‘Cad a thug mé dó?’ An freagra: ‘Thug tú peann luaidhe dó.’
●
Tar éis freagra a thabhairt, glacann an cailín/buachaill leis an scriosán ról an mhúinteora.
●
Tabharfaidh sé/sí an scriosán do pháiste eile sa rang agus déarfaidh sé/sí, ‘Cad a thug mé dó/di?’
●
Glacann an dalta a thug an freagra ceart ról an mhúinteora.
●
Tabharfaidh sé/sí an scriosán (nó áiseanna eile) do pháiste eile sa rang agus déarfaidh sé/sí, ‘Cad a thug mé dó/di?’
Nótaí
20
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 20
03/04/2020 16:08
Aoiseanna
11
A Léigh agus pléigh Cad a thug tú faoi deara? Úsáidtear séimhiú tar éis ‘aon’ agus ‘dhá’ go hiondúil. Tá ‘i’ breise i ‘bhliain’ freisin.
B Éist agus freagair Fíor nó breagach? 10 Iarr ar páistí ‘fíor’ nó ‘breagach’ a rá tar éis na ráitis. Caithfidh siad an freagra ceart a thabhairt má tá an ráiteas bréagach. 1 Is mise Marek agus ta mé sé bliana d’aois. Múinteoir: Tá Marek cúig bliana d’aois. 2 Is mise Tom agus tá mé ceithre bliana d’aois. Tá mo dheirfiúr Zaynab aon bhliain d’aois. Múinteoir: Tá Tom ceithre bliana d’aois. Tá deirfiúr Tom dhá bhliain d’aois. 3 Is mise Síofra agus tá mé cúig bliana d’aois. Tá mo chol ceathrair, Doireann, trí bliana d’aois. Tá mo mhadra, Poco, dhá bhliain d’aois. Múinteoir: Tá Síofra cúig bliana d’aois. Tá Doireann cúig bliana d’aois. Tá Poco dhá bhliain d’aois. Idirdhealú: Iarr ar na páistí an aois a litriú nuair a thugann siad an freagra.
D An chóisir: scríobh faoin bpictiúr. Iarr ar na daltaí abairtí gearra a scríobh faoin bpictiúr. Déan cúpla sampla leis na daltaí sula scríobhtar rud ar bith.
Nótaí
Leabhar Gramadaí
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 21
21
03/04/2020 16:08
12
Ar an, ag an, faoin (roimh b)
(An Réamhfhocal agus an t-alt)
B Obair bheirte Éist agus tarraing ●
Beidh na páistí ag obair ina mbeirteanna.
●
Tabhair uimhir 1 nó uimhir 2 ar gach páiste.
●
Beidh siad ag tarraingt na pictiúir sna cóipleabhair. Tá pictiúir sa téacsleabhar mar spreagadh agus ba chóir dóibh na rudaí sna pictiúir a chur san áireamh nuair atá siad ag tabhairt na n-orduithe. Déan cúpla sampla leo sula dtarraingíonn siad rud ar bith.
●
Beidh páiste uimhir 1 ag tabhairt orduithe do pháiste uimhir 2 mar shampla, ‘I bpictiúr 1, tarraing buachaill faoin mbord.’
●
Leanfaidh páiste uimhir 2 an t-ordú agus nuair a bheidh an pictiúr déanta, beidh seans aige/aici ordú a thabhairt do pháiste uimhir 1 mar shampla, ‘Tarraing scian ar an mbord.’
●
Leanfaidh na páistí ar aghaidh mar sin go dtí go bhfuil trí phictiúir déanta acu. Mar shampla, ‘Tarraing hata buí ar an mbábóg,’ ‘Tarraing carr dearg faoin mbábóg,’ ‘Tarraing peann ar an mbróg,’ ‘Tarraing mata glas faoin mbróg.’
●
Ansin, tabhair seans dóibh abairtí a scríobh faoin bpictiúir a tharraing siad.
Idirdhealú: Is féidir leis na páistí níos láidre dhá ordú a thabhairt. Tar éis na gníomhaíochta, cuir ceist ar na páistí faoin rud a tharraing siad mar shampla, ‘Cad a tharraing tú i bpictiúr 1?’ Iarr orthu na freagraí a thabhairt in abairtí iomlána: ‘Tharraing mé . . . ar an mbord.’
C Obair bheirte Aimsigh na difríochtaí. Iarr ar na páistí féachaint ar na pictiúir agus labhairt faoi na difríochtaí. Idirdhealú: Tar éis na difríochtaí a aimsiú, iarr orthu iad a scríobh sna cóipleabhair, in abairtí iomlána. Iarr ar na páistí na freagraí a bhunú ar ‘ar an . . .,’ ‘ag an . . .,’ ‘faoin . . .,’ agus an t-urú a thagann ina ndiaidh.
D Tusa an múinteoir:
22
nó
●
Caithfidh na páistí na habairtí a cheartú.
●
Nuair atá an gníomhaíocht déanta, tabhair seans dóibh na freagraí a mhíniú mar shampla, ‘Ta ceist 1 mícheart mar níl aon urú roimh “bord”.’ Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 22
03/04/2020 16:08
Dul Siar A Éist agus freagair
C
Cuir an bia in ord 1–5. 11
Tháinig m’uncail Gus ar cuairt inné. Bhí ocras an domhain air agus d’ith se a lán rudaí. ● Ar dtús d’ól sé anraith. Tar éis an anraith, d’ith sé spaigití. ● D’ith sé arbhar milis. Stop sé den ithe agus d’ól sé uisce. ● Thosaigh sé ag ithe arís agus d’ith sé bananaí. ● Thit sé ina chodladh sa chathaoir! Na freagraí:
spaigití [2]
anraith [1]
bananaí [5]
arbhar milis [3]
uisce [4]
Measúnú: Nuair a bheidh siad críochnaithe, cuir ceisteanna orthu faoi na gcuid freagraí. ‘Cad a d’ith sé ar dtús? Cad é an ceathrú/dara/rud deireanach a d’ith sé? Ar ól sé caife/sú oráiste? Ar ith sé úll/cáis?’ Idirdhealú: Scríobh sa chóipleabhar gach rud a d’ith tú don dinnéar aréir.
D Éist agus tarraing Lean na horduithe. Áiseanna: peann luaidhe ag gach dalta. Glaonn an múinteoir amach: ●
Tarraing bosca faoin mbord.
●
Tarraing cailín ag an mbord.
●
Tarraing úll ar an mbord.
Nótaí
Leabhar Gramadaí
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 23
23
15/04/2020 11:18
13
Le (liom, leat, leis, léi)
A Léigh agus pléigh Tar éis ceist A a léamh agus a phlé, cuir ceisteanna ar na páistí faoi chaitheamh aimsire atá acu. Déan cluiche mar seo: scríobh caitheamh aimsire ar chárta, iarr ar pháiste cárta a roghnú agus a rá, ‘Is maith/fuath/ breá liom a bheith ag . . .’
B Agallamh ●
Cuirfidh na páistí na ceisteanna ar a chéile.
●
Tabhair misneach do na páistí trial a bhaint as na frásaí ‘Is breá liom’, ‘Is fuath liom’, ‘Is fearr liom’ in áit ‘Is maith liom’ an t-am ar fad.
●
Tar éis na gníomhaíochta, tabhair seans dóibh úsáid a bhaint as na frásaí ‘Is maith/fuath/breá leis/léi . . .’ Cuir ceist orthu faoi na freagraí mar shampla, ‘A Sheáin, an maith le Jessica a bheith ag snámh?’
●
Caithfidh siad an freagra a léamh ag baint úsáide as leis nó léi mar shampla, ‘Is fuath léi a bheith ag snámh.’
C Cén caitheamh aimsire is fearr leo? Taispeáin an pictiúr thíos ar an gclár bán. Iarr ar na páistí cad atá á dhéanamh ag na carachtair sa phictiúr. Labhair faoin bpictiúr ar feadh cúpla nóimead sula scríobhtar rud ar bith. Tabhair misneach do na páistí triail a bhaint as na frásaí, ‘Is breá liom’, ‘Is maith liom, ‘Ní maith liom.’
1
24
2
3
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 24
03/04/2020 16:08
D Éist agus labhair
12
Caithfidh na páistí úsáid a baint as leis/léi sna freagraí. Sula ndéantar an ghníomhaíocht éisteachta, déan cleachtadh ar na frasaí ‘Taitníonn . . . liom’: ‘An dtaitníonn sacar/léitheoireacht/cispheil leat? Taitníonn . . . liom.’ 1 Is mise Dónall agus táim ocht mbliana d’aois. Is maith liom a bheith ag snámh. Múinteoir: Cén caitheamh aimsire a thaitníonn le Dónall? 2 Saoirse is ainm dom agus táim i Rang a Dó. Is breá liom a bheith ag léamh. Múinteoir: Cén caitheamh aimsire a thaitníonn le Saoirse? 3 Is mise Úna agus is breá liom a bheith ag canadh. Múinteoir: Cén caitheamh aimsire a thaitníonn le hÚna? 4 Becky atá ormsa agus is fuath liom a bheith ag imirt cispheile. Is fearr liom a bheith ag marcaíocht. Múinteoir: An dtaitníonn cispheil le Becky? Cén caitheamh aimsire is fearr léi? 5 Alan is ainm dom. Ní maith liom a bheith ag damhsa. Múinteoir: An dtaitníonn damhsa le hAlan? Cén caitheamh aimsire is fearr leis?
Nótaí
Leabhar Gramadaí
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 25
25
03/04/2020 16:08
14
Ar an, in aice leis an, faoin (roimh c)
(An Réamhfhocal agus an t-alt) Baintear úsáid as ‘ag an’ sna frásaí ‘ag an mbord’ nó ‘ag an doras’.
B Tusa an múinteoir:
nó
Caithfidh na páistí na habairtí a cheartú. Tar éis na gníomhaíochta, iarr orthu na freagraí a mhíniú mar shampla, ‘Tá ceist 1 mícheart, mar níl aon urú roimh “carr”.’
D Obair bheirte Aimsigh na difríochtaí. Iarr ar na páistí féachaint ar na pictiúir agus labhairt faoi na difríochtaí. Idirdhealú: Tar éis na difríochtaí a aimsiú, iarr orthu iad a scríobh sna cóipleabhair, in abairtí iomlána. Tá na freagraí bunaithe ar na páistí ag úsáid ‘ar an . . .,’ ‘in aice leis an . . .,’ ‘faoin . . .,’ agus an t-urú a thagann ina dhiaidh.
Nótaí
26
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 26
03/04/2020 16:08
Tar san Aimsir Chaite
15
A Obair ghrúpa ●
Roinn na páistí i ngrúpaí de 5.
●
Scríobh na ceisteanna ar an gclár bán: — Ar tháinig tú ar scoil sa charr? — Ar tháinig tú ar scoil ar an mbus? — Conas a tháinig tú ar scoil?
●
Caithfidh siad na ceisteanna ón gclár bán a chur ar a chéile agus na freagraí a thabhairt freisin.
●
Scríobhfaidh siad síos abairt amháin faoi gach duine sa ghrúpa sna cóipleabhair.
●
Cuir ceisteanna orthu faoi dhaoine sa ghrúpa, ‘Conas a tháinig . . . ar scoil?’
●
Tabhair seans dóibh an fhoirm dhiúltach a úsáid, ‘Ar tháinig . . . ar an traein/eitleán/héileacaptar?’
B Déan cur síos ar na pictiúir i do chóipleabhar. ●
Pléigh na pictiúir sula dtosaíonn na páistí ag scríobh fúthu.
●
Déan tagairt don chlog sa phictiúr: Cén t-am a tháinig Charlie abhaile? Tháinig Charlie abhaile ar a trí a chlog.
C Féach agus freagair
Féach ar na pictiúir i ngníomhaíocht B
arís agus freagair na ceisteanna seo. ●
Ar dtús beidh na páistí ag freagairt ceisteanna bunaithe ar ghníomhaíocht B.
●
In uimhreacha 3 agus 4, caithfidh na páistí ceisteanna a scríobh bunaithe ar na pictiúir i ngníomhaíocht B.
●
Tar éis na ceisteanna a scríobh, iarr orthu a leabhar féin a bhabhtáil le páiste eile agus na freagraí a scríobh i leabhar an pháiste sin.
●
Pléigh na ceisteanna agus na freagraí ar dtús. Spreag iad leis an modh diúltach a úsáid sna freagraí.
Leabhar Gramadaí
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 27
27
15/04/2020 11:23
D Éist agus freagair
13
Cuirfidh an múinteoir na ceisteanna ar na daltaí tar éis gach aon ráitis. 1 A Phóil, conas a tháinig tú ar scoil? ➜ Tháinig mé ar scoil ar an mbus. Múinteoir: Conas a tháinig Pól ar scoil? 2 A Shíle, conas a tháinig tú ar scoil? ➜ Tháinig mé ar scoil sa charr. Múinteoir: Ar tháinig Síle ar an mbus? Conas a tháinig sí ar scoil? 3 Gabrielle, conas a tháinig tú ar scoil? ➜ Tháinig me ar scoil ar mo rothar. Múinteoir: Ar tháinig Gabrielle ar an mbus? Ar tháinig sí sa charr? Conas a tháinig sí ar scoil? 4 Barry, conas a tháinig tú ar scoil? ➜ Tháinig mé ar scoil ar mo scútar. Múinteoir: Ar tháinig Barry ar an mbus? Ar tháinig sé sa charr? Ar tháinig sé ar an traein? Conas a tháinig sé ar scoil?
Nótaí
28
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 28
03/04/2020 16:08
Dul Siar
D
C Éist agus scríobh Léifidh an múinteoir na habairtí seo a leanas agus aistreoidh na páistí iad ó Bhéarla go Gaeilge sna cóipleabhair. Is féidir leo breathnú ar leathanach 36 chun cabhrú leo. 1 I came to school in the car. 2 Lisa did not come home at 2 o’clock. 3 Did you come to school yesterday?
Gníomhaíocht forleathnúcháin ●
Déan fótachóipeanna de Thábla H (leathanach 37).
●
Gearr ina luaschartaí iad agus tabhair sraith iomlán de luaschártaí do gach péire daltaí.
●
Ba cheart dóibh na luaschártaí a chur in ord chun abairtí a dhéanamh.
Nótaí
Leabhar Gramadaí
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 29
29
03/04/2020 16:08
Tábla A
30
1
2
3
4
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 30
03/04/2020 16:08
Tábla B
ag snámh
ag imirt peile
ag léim
ag léamh
ag canadh
ag siúl
ag súgradh
ag damhsa
ag tafann
ag imirt leadóg
ag caoineadh
ag scríobh
ag snámh
ag imirt peile
ag léim
ag léamh
ag canadh
ag siúl
ag súgradh
ag damhsa
ag tafann
ag imirt leadóg
ag caoineadh
ag scríobh
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 31
31
03/04/2020 16:08
Tábla C 1
2
3
32
4
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 32
03/04/2020 16:08
Tábla D
eagla
fearg
brón
sceitimíní
áthas
ocras
tuirse
tart
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 33
33
03/04/2020 16:08
Tábla E
34
a chóta
a pheann
a geansaí
a chathaoir
a mhadra
a mhála
a carr
a bhosca lóin
a daidí
a chamán
a bróga
a mhamaí
a chaipín
a múinteoir
a bróga reatha
a cupán
a cara
a buataisí
a dinnéar
a bricfeasta
a deartháir
a peann luaidhe
a theidí
a ghiotár
a sheomra
a cheann
a dheirfiúr
a bábóg
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 34
03/04/2020 16:08
Tábla F
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 35
35
03/04/2020 16:08
Tábla G
36
las
cuir
bain
ól
tóg
tug
ith
cíor
scuab
bain
rith
léim
preab
bris
pioc
las
cuir
bain
ól
tóg
tug
ith
cíor
scuab
bain
rith
léim
preab
bris
pioc
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 36
03/04/2020 16:08
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 37
37
03/04/2020 16:08
leat an an Laura sé
Tá
Tá
Tháinig
Níor tháinig
leis
An maith
Is fuath
Tábla H
ar scoil
abhaile
múinteoir
cat
scipeáil?
a bheith
ar an
ar a
gclár bán.
in aice leis an
traein.
seacht a chlog.
gcarr.
faoin
ag léamh.
Patrúin Foghraíochta agus Aicmí Focal ú múinteoir súile blús úll dúnta
u cluasa puimcín slua fliuch scuab
-a ag damhsa sciorta dúnta balla Márta
báistí mála scoile ag snámh cáis arán a
Mamó daltaí scamall Mamaí cathaoir
-as/-ás áthas ag fás ocras doras glas
i
o
eo réiteoir duilleoga ceoil fuinneog múinteoir
ó seamróg lón srón bróga tósta
-a/-adh* mata ag preabadh ag canadh ag meascadh
í caipín bríste gairdín ní maith
ag rith smig iníon clár grinn liathróid
doras sos dorcha tolg clog
á
é páipéar béal cré ag léim éadaí
-e tine t-léine leite cúl báire
*Úsáidtear –a ag deireadh ainmfhocail (mata) ach, de ghnáth, úsáidtear -adh adh ag deireadh ainmfhocail bhriathartha (ag canadh, ag meascadh).
38
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 38
16/04/2020 11:43
ú múinteoir súile Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 39
39
03/04/2020 16:08
blú bl ús úll dúnta 40
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 40
03/04/2020 16:08
u clu cl uasa puimcín Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 41
41
03/04/2020 16:08
slu sl ua fliu fli uch scu sc uab 42
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 42
03/04/2020 16:08
á báistí mála scoile Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 43
43
03/04/2020 16:08
ag sná snámh cáis ará ar án 44
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 44
03/04/2020 16:08
-a ag damhsa sciorta sciorta Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 45
45
03/04/2020 16:08
dúnta dúnt a ball balla a Márt Márta a 46
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 46
03/04/2020 16:08
a Mamó daltaí Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 47
47
03/04/2020 16:08
sca sc amall Mamaí cathaoir 48
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 48
03/04/2020 16:08
í caipíín caip brííste br Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 49
49
03/04/2020 16:08
gairdíín gaird ní maith
50
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 50
03/04/2020 16:08
-as/-ás áthas áth as ag fás fás Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 51
51
03/04/2020 16:08
ocras ocr as dor doras as glas gl as 52
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 52
03/04/2020 16:08
i ag ri rith smiig sm Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 53
53
03/04/2020 16:08
iníon clár gr griinn liathróid 54
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 54
03/04/2020 16:08
eo réiteo réit eoir ir duilleo duilleoga ga Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 55
55
03/04/2020 16:08
ceo eoil il fuinneo fuinn eog g múinteo múint eoir ir 56
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 56
03/04/2020 16:08
o doras sos Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 57
57
03/04/2020 16:08
dorcha tolg clo cl og 58
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 58
03/04/2020 16:08
ó seamró seamr óg lón Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 59
59
03/04/2020 16:08
sró sr ón bró br óga tósta 60
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 60
03/04/2020 16:08
é páipé páip éar béal Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 61
61
03/04/2020 16:08
cré cr é ag lé léim éadaí 62
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 62
03/04/2020 16:08
-a/-adh mata mat a ag preab preabadh adh Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 63
63
03/04/2020 16:08
ag canadh canadh ag meascadh meascadh
64
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 64
03/04/2020 16:08
-e tine tin e t-léine t-léin e Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 65
65
03/04/2020 16:08
leite leit e cúl báire báire
66
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 66
03/04/2020 16:08
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 67
67
03/04/2020 16:08
68
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 68
03/04/2020 16:08
Na Focail Litrithe Deighilte 1 Rang a dó
2 Baill choirp
3 Éide scoile
4 Bricfeasta
múin/teoir
súil/e
bl/ús
t/óst/a
dal/taí
clu/as/a
lé/in/e
u/bh
l/ón
sr/ón
br/ís/te
cal/óg/a
leabh/ar
b/éal
sc/ior/ta
su/bh
sos
ce/ann
geans/aí
le/it/e
mál/a scoil/e
smig
br/óg/a
sú or/áis/te
5 Lá fliuch
6 Sa seomra suí
7 Caitheamh aimsire
8 Siopaí
dor/cha
tolg
ag rith
dún/ta
fli/uch
car/tún
ag sn/ámh
os/cail/te
scam/all
ar si/úl
ag can/adh
si/op/a éad/aí
ag cur bá/is/tí
teil/if/ís
ag damh/sa
si/op/a br/óg
b/ogh/a bá/is/tí
an Nu/acht
ag lé/amh
si/op/a spó/irt
sc/áth bá/is/tí
ag fé/ach/aint
ag roth/aí/ocht
si/op/a b/i/a
9 Mo chlann
10 An chistin
11 Sa siopa éadaí 12 Siopa bréagán
Mam/ó
bor/d
t-lé/in/e
tral/aí
Daid/eo
sor/n
caip/ín
spar/án
Mam/aí
cl/og
airg/ead
báb/óg
Daid/í
cis/tin
gún/a
giot/ár
in/í/on
cóf/ra
stoc/aí
teid/í
mac
cath/aoir
si/op/a/dóir
ag ceann/ach
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 69
69
15/04/2020 11:39
13 An t-earrach
14 Na mothúcháin
15 Lón ar scoil
Feabh/ra
áth/as
ce/ap/aire
ag rith
go d/eas
br/ón
cá/is
ag lé/im
cr/óch
oc/ras
úll
b/onn
g/eal
tart
ar/án
r/ás
ag f/ás
tuir/se
deo/ch
fead/óg
d/ui/ll/eo/ga
fe/arg
is fe/arr liom
r/ás mál/aí
17 Sa siopa teilifíse 18 Ag an gcluiche
19 Mo theach
20 Oíche Shamhna
cl/ár gr/inn
liath/ró/id
te/ach
pú/ca
cl/ár spó/irt
réi/teoir
dor/as
ma/sc
cl/ár ceo/il
cúl
fu/inn/eog
puim/cín
cl/ár dúl/ra
slu/a
ga/ir/dín
caill/each
ta/it/ní/onn
brat
gar/áis/te
cló/ca
ní maith
cúl bái/re
ball/a
vaimp/ír 22 Lá Fhéile Pádraig
21 An Nollag
70
16 Lá spóirt
bronn/tan/ais
seam/róg
réal/ta
par/áid
Daid/í na Noll/ag
gl/as
stoc/aí Noll/ag
brat
cr/ann Noll/ag
Már/ta
mí na Noll/ag
Nao/mh Pád/raig
Litriú an Lae Rang 2: Leabhar an Mhúinteora © An Comhlacht Oideachais
Litriu an Lae TRB 2nd class A4.indd 70
07/05/2020 15:32