Dit wil je in mei

vrouwen te helpen in hun zoektocht naar hun zoon. Volgens het nationaal register van vermiste personen zijn er 2852 vermisten in Sinaloa. Aan een van de muren hangen twee T-shirts, een wit en een groen. Wit voor de moeders die nog op zoek zijn, groen voor de moeders die hun kind al hebben kunnen begraven. Carmen, 62, draagt een groen T-shirt. Ze beseft hoeveel ‘geluk’ ze heeft gehad. Ze zit op het bed in de slaapkamer van haar zoon Edgar José Gil Joses. “Hij werkte in het benzinestation op het einde van de straat. Op een dag kwam hij thuis douchen en andere kleren aantrekken. Daarna zagen we hem nooit meer. Na drie dagen begon ik me zorgen te maken.” Zes maanden lang was Carmen wanhopig op zoek. Ze ontmoette Mirna en kwam te weten dat ze hulp kon krijgen, terwijl de politie zich, ondanks de aangifte van een vermiste persoon, zich niet om de zaak bekommerde. Ze vond haar zoon uiteindelijk in het mortuarium. “Hij lag er al drie maanden. Hij is gestorven van een slag op het hoofd.” Carmen vermoedt wel dat haar zoon geen engeltje was, maar ze wil het liever niet weten. Ze wil niet horen wat haar dochter heeft ontdekt: de realiteit van jongeren die ten prooi vallen aan drugs. Overal worden ze verkocht. “Moeders gaan buitenshuis werken en kinderen blijven thuis”, legt Mirna uit. “Er zijn hier vier straten, en toch twee plekken waar ze drugs verkopen. Jongeren kunnen er niet aan weerstaan.” Alle verhalen zijn gelijklopend. Het gaat over de onverbiddelijke sociale realiteit. Over werkloosheid, over makkelijk verdiend geld, over de toegankelijkheid van drugs. Over het gebrek aan onderwijs en over corruptie. “Maar zomaar verdwijnen, dat verdient niemand”, zucht Mirna.

In een zwarte truck gegooid Roberto Medina Quinoñez, haar 21-jarige zoon, verkocht auto-onderdelen. “Hij rookte niet en gebruikte geen drugs”, verzekert ze ons. Maar op een dag kreeg hij een dealer aan de overkant van de straat. “De politie kwam bij hem langs en vroeg hem om hen te verwittigen wanneer die een verkoop deed. Ze wilden delen in de winst.” Maar de dealer had op

Mirna Nereyda Medina, bij haar thuis. Ze richtte een vereniging op om gezinnen te helpen. Ze weten vaak niet wat er precies gebeurd is, maar kunnen zo ten minste te weten komen waar hun kinderen begraven liggen. Mirna heeft slechts delen van het lichaam van haar eigen zoon teruggevonden. In de staat Sinaloa, hier een straat in Los Mochis, zijn 2852 personen vermist. een bepaald moment door dat Roberto aan de politie klikte. En dat was niet naar zijn zin. Op 14 juli 2014 werd Roberto in een zwarte truck gegooid en ontvoerd. “Ik wachtte zes maanden in de zetel, in de hoop dat hij zou terugkomen. Ik meldde zijn verdwijning bij de politie.” Ze wacht nog steeds. “Dus besloot ik om zelf te gaan zoeken. Ze kamde alle straten uit en stelde iedereen vragen. “Gaandeweg besefte ik dat ik niet de enige was die op een telefoontje van de politie wachtte. Ik ontmoette wel dertig gezinnen met hetzelfde verhaal.” Mirna ging niet meer in haar zetel zitten wachten. Las Rastreadoras waren een feit. Maar hoe vind je een lijk als je niet weet hoe dat moet? Mirna ging informatie inwinnen bij ngo’s, nam deel aan workshops, dook in de wetenschappelijke literatuur en onderzocht hoe ze in Colombia, Guatemala en Panama te werk gingen. “In Mexico begon men er in 2014 over te spreken, toen 43 studenten werden ontvoerd in Iguala tijdens een betoging tegen de regering”, verduidelijkt Sabrina Menelotte, doctor in de sociale antropologie en etnologie. “De Mexicaanse gemeenschap zag zich verplicht het werk van de staat over te nemen.” Mirna bleef rondvragen, en op een dag werd ze opgebeld door een informant, die haar vertelde waar het lichaam van haar zoon zich bevond. “Eens ter plekke zei een man tegen me: ‘Zoek je een lichaam? Twee jaar geleden lag er hier een met een blauw T-shirt.’” Het ging wel degelijk om haar zoon, maar de man vertelde Mirna dat het lichaam werd meegenomen door de politie. “Ik heb de aarde toch omgewoeld en heb resten gevonden.” Drie wervels, een voetbeentje, een stuk van zijn schedel: dat was alles. “Moordenaars en politiemensen hebben geen enkel respect voor de doden.” Ze organiseerde een echte begrafenis. Dat recht konden ze haar niet ontnemen.

Een sterke geur en veel vliegen Anderen vinden zelfs geen stukje bot terug. Maria Cleo Fas Lugo is 47. Rond haar hals hangt een medaillon met een foto van haar zoon Juan Francisco, die verdween op 19 mei 2015. Hij vertrok die dag naar zijn werk.

1

2

1. Maria Cleo Fas Lugo in het lokaal van Las Rastreadoras del Fuerte. Haar 33-jarige zoon Juan Francisco Angulo Lugo werd op straat ontvoerd op 19 juni 2015, onder de ogen van voorbijgangers. Hij was een kapotte lantaarn aan het vervangen, dat was zijn werk. 2. Met de schop in de hand zoeken Mirna Nereyda Medina en de andere leden van Las Rastreadoras naar lichamen van vermiste personen. Die dag vinden ze niets, ondanks een tip van een anonieme informant. 3. Los Mochis bij het vallen van de nacht. Net als in de andere steden van Sinaola worden drugs overal open en bloot verkocht.

3 Hij verving kapotte straatlantaarns. “Het enige wat ik weet, is dat een paar ongure mannen hem opwachtten aan een lantaarn en hem in een rode bestelwagen gooiden.” Ze zag hem nooit terug. Hoeveel verhalen zijn er nog? Hoeveel wanhoop? De enige troost van de moeders is hun verbond. Een of twee keer per week komen ze samen. En zoeken maar. Die dag heeft Mirna een tip ontvangen. Een precieze locatie, een sterke geur, veel vliegen. Wie is het? Geen idee. Zo slijten deze vrouwen hun dagen: op zoek naar lijken om uit de grond te halen. Na meer dan een uur rijden, houdt Mirna halt tussen de velden. Las Rastreadores verspreiden zich en zoeken. “Komaan, kom tevoorschijn, we willen je aan je moeder teruggeven”, roepen ze. Maar die dag vinden ze enkel kleren. “Ze hebben het lichaam verplaatst.” Ze vertrekken weer, maar de zoektocht gaat voort. Dat is misschien nog het ergste. “Ze nemen risico’s”, zegt Sabrina Menelotte. “Een van hen werd recent zelfs vermoord.” Maar ze willen gewoon kun kind kunnen begraven. De waarheid eisen is te gevaarlijk, zelfs bij de politie.

Politie aangeven bij de politie? Reina Isabel Rodriguez, 57 jaar, is haar zoon kwijt sinds 9 februari 2016. “Hij was 16. Hij werd door de politie achtervolgd. Ze hebben hem gearresteerd en ik vernam dat hij werd gemarteld en op de derde dag gedood. Misschien verkocht hij drugs en verdiende hij een gevangenisstraf. Maar niet dit.” Hoe geef je de politie aan bij de politie? En wat zegt de politie er zelf over? We hebben een afspraak in El Fuerte. In haar bureau schrikt Errera Almeide Luz Andrea. Ze dacht dat het gesprek zou gaan over de vervrouwelijking van de politie, niet over het geweld in een land vol massagraven, waar drugsbaronnen majestueuze familiegraven voor zichzelf laten bouwen terwijl het graf van hun slachtoffers bestaat uit een eenvoudig houten kruis. Haar reactie: “Hier zijn er geen sicarios (huurmoordenaars, nvdr) meer. Hier wordt niet meer gemoord.” Echt? Juan is politieman in Los Mochis en denkt er anders over: “De politie is vaak bang. Ze hebben geen keuze, iedereen weet waar ze wonen. Ze worden bedreigd. Corruptie is een onbedwingbaar monster.” Zelfs vreedzame activisten lijken op te geven. Maria is een advocate die werkt voor de mensenrechtencommissie: “We proberen het systeem al dertig jaar lang te veranderen. De commissie heeft een beperkt budget. We kennen nochtans de realiteit. Het is niet makkelijk om dit aan te kaarten. We riskeren ons leven.” Mirna en de andere moeders ook. En die geven nooit op.