Waar blijven de vrouwelijke nerds?

WAAR BLIJVEN

DE VROUWELIJKE NERDS?

Vandaag maken meisjes 12% uit van de techstudenten in België - een trage maar toch hoopvolle evolutie. De technologische wereld onderneemt heel wat initiatieven om meer gendergelijkheid te creëren, maar het imago van mannenwereld en vastgeroeste vooroordelen spelen vrouwen parten om er hun jobtoekomst in te vinden.

Tekst Aurélia Dejond

“Dit is de eerste belangrijke beslissing in mijn leven en ik neem hem dan nog tegen het advies van mijn ouders en leraars in”, glimlacht Daria. Ze is 19 en begint in september aan haar hogere studies. De afgestudeerde in Latijn-Grieks is gefascineerd door geschiedenis. Toch kiest ze straks voor een technologische richting. “De digitale wereld is een uitermate boeiend universum. Toen ik tien was, ging ik helemaal op in de videogames van mijn broer. Maar de spelletjes spelen zijn maar een alibi, wat me echt boeit is het creëren van die games zelf. Alles aan technologie boeit me: coderen, programmeren… ik wil echt bij die mensen horen die de talen en tools van morgen ontwerpen.” Daria blijft onder jonge Belgische vrouwen een uitzondering. Volgens de laatste enquête van Gender Scan (2021) wordt 60% van de vrouwelijke studenten in de digitale richting – tegenover 50% in Europa – ontmoedigd om voor deze sector te kiezen, vooral door ouders en leraars. Het belangrijkste ontradingsmotief is dat vrouwen nooit het noodzakelijke niveau zullen behalen om het in die sector waar te maken. “Je bent niet goed genoeg in wiskunde”, “je bent te literair”, “het is een wereld van geeks”, “jij houdt het nooit vol in zo’n mannelijke wereld”… Ook Daria kreeg met die reacties te maken. Voor velen zijn ze overtuigend genoeg om die keuze ook werkelijk te laten varen; het merendeel van hen haakt af. Na de sterke daling in ons land in 2016 met maar 6% meisjes op de tech-schoolbanken, wijst de enquête erop dat het aantal studentes in de technologische studierichtingen weer aan het stijgen is met in 2019 al 12%. Toch blijft hun aandeel hangen onder het Europese gemiddelde.

“WE BLIJVEN NOG STEEDS VANAF JONGE LEEFTIJD VASTHOUDEN AAN GENDER-

STEREOTIEPEN”, verduidelijkt Etienne Minolet, woordvoerder van FOD Economie. “Nog altijd associëren we technologie en wetenschap met jongens. Daardoor verliezen heel wat meisjes hun mogelijke interesse in deze studierichtingen en sluiten ze – om vaak onbewuste redenen – een carrière in die sectoren uit. Ook het feit dat veel mensen de digitale wereld niet als een creatieve sector zien met een positieve impact op de samenleving, zorgt ervoor dat jonge meisjes er niet echt warm voor lopen. De sociale verwachtingen zijn bij beide genders verschillend. Nu wordt het mannelijke imago van een carrière in de digitale sector nog versterkt. Bovendien biedt het onderwijs te weinig materiaal (pc’s, tablets, schermen, internet…) en is er te weinig technische ondersteuning. Leraars zouden meer vorming moeten krijgen om te vechten tegen deze genderstereotypering. Ze moeten ook een creatievere en speelsere aanpak leren aanbieden. In de puberteit kunnen jongeren nog te weinig deelnemen aan meer gevorderde activiteiten, zoals programmeren of coderen. Er zijn te weinig stages waar kinderen meer leren over online veiligheid, de rechten en plichten van de digitale wereld, enzovoort. En dat geldt zeer zeker voor meisjes uit kansarme groepen.”

“In de jaren 80 maakte de computer zijn opwachting bij Amerikaanse gezinnen en werd het vooral voor jongens het ultieme geschenk”

John-Alexander Bogaerts, co-founder van Campus 19.

EEN SPIJTIGE ZAAK, ZEKER ALS WE WETEN DAT HISTORISCH GEZIEN HET DIGITALE UNI-

VERSUM JUIST… VROUWELIJK WAS. “De eerste programmeerders in het begin van de 20ste eeuw waren vrouwen”, aldus John-Alexander Bogaerts. Samen met Ian Gallienne richtte Bogaerts Campus 19(1) op (het kleinere zusje van de Franse Ecole 42 in Parijs, een hoogkwalitatieve alternatieve IT-opleiding). “Doorheen de decennia, toen software winstgevend werd, eigenden mannen zich de pc-wereld toe, met alle gevolgen vandien. In de jaren 80 maakte de computer zijn opwachting bij Amerikaanse gezinnen en werd het vooral voor jongens het ultieme geschenk. Zo verloor technologie in het Westen zijn genderneutraliteit, wat elders in de wereld niet noodzakelijk zo was.” John-Alexander Bogaerts, zelf resoluut gericht op de toekomst is ervan overtuigd dat de digitale wereld zowel mannen als vrouwen toebehoort. In 2018 opende hij zijn campus in Brussel. “In oktober openen we een tweede campus, in Antwerpen. De school draait op geld van sponsors; de onlinevorming is gratis en duurt tussen de één en drie jaar. Iedereen vindt daarna gegarandeerd werk; er is namelijk een tekort aan werknemers in de sector in ons land, er staan nog 30.000 vacatures open”, zegt hij optimistisch. Zijn filantropisch project kreeg overal ter wereld navolging (er zijn nu meer dan 40 campussen). “In ons land kunnen de studenten genieten van de steun van Bruxelles Formation, de VDAB, Forum of Actiris, via professionele vormingscontracten van één jaar”, laat Stephan Salberter weten. Salberter is directeur van Campus 19. Hij draagt trots bij aan een meer genderneutrale wereld. “We zijn van start gegaan met 5% meisjes, vandaag hebben we er 13%. Ons initiatief She Loves to Code, is een beloftevolle eerste stap voor meisjes die zich graag in die sector zouden storten. Mijn motto is: durf! Bevrijd je van stereotiepe gedachten, of je nu 18, 30 of 50 bent, kom het proberen.”

Julie Foulon, 41 en oprichtster van Girleek(2), een vormingsplatform voor vrouwen, denkt er net zo over. Wat in 2011 begon met een eenvoudige blog, groeide acht jaar later uit tot een volwaardig vormingscentrum. “85% van de toekomstige jobs zal technologisch gerelateerd zijn, maar slechts 15% van de vrouwen is in dat domein opgeleid. Dat is dramatisch”, zegt ze zonder omwegen. “Er zijn ook veel te weinig initiatieven zoals Girleek. Vrouwen vertegenwoordigen 52% van de Europese bevolking, maar ze zijn maar werkzaam in 15% van de ITC-jobs. Girleek helpt hen een job te vinden of hun eigen project te ontwikkelen, maar is ook bedoeld voor reeds actieve vrouwen die hun digitale kennis willen uitbreiden. Zelfs als je geen Digital Native bent, op je 45ste bijvoorbeeld, kan je je snel bijwerken om mee te blijven draaien in de bedrijfswereld.” Julie is meer dan overtuigd van haar zaak. Ze startte vormingscentra op in Brussel en in Antwerpen, in het Nederlands en het Frans, grotendeels toegespitst op vrouwen. “Girleek heeft sinds 2020 6500 mensen opgeleid, waarvan 85% vrouwen, in drie opleidingsniveaus en volledig gratis. We bieden wekelijkse webinars, masterclasses, op maat begeleiding van een persoonlijk project, langere opleidingen… Het is geen sector die voorbehouden is voor fervente wiskundefanaten; technologie is gewoon een geweldige tool die een ongelooflijke professionele ondersteuning biedt”, besluit ze enthousiast. Er zijn wel meer zulke initiatieven, zoals Women in Digital. De cijfers van de FOD Economie liegen er niet om: in België is maar 17,7% van de IT-specialisten vrouw, en van de 1000 mensen tussen 20 en 29 jaar die afgestudeerd zijn in wetenschap, technologie, techniek en wiskunde zijn het er slechts zeven. Hiermee staat België op de 27ste plaats op de Europese ranglijst Women in Digital Scoreboard. Dat is ook de reden waarom ons land nationaal en intersectorieel het Women in Digital-initiatief lanceerde, met de bedoeling digitale carrières toegankelijker te maken.

Op dit moment is 44% van de Belgische studentes in tech heel tevreden over hun opleiding. Ook al ervaarde 34% van hen effectief seksistische reacties in deze heel mannelijk georiënteerde studies – cijfers die overeenkomen met de andere landen in Europa. Ook Tessa, 21, heeft het meegemaakt, maar ze is blij dat ze de genderstereotiepen mee doorbreekt. “Mijn toekomst zal technologisch zijn of niet”, zegt ze beslist. “Niet alleen leidt deze studie naar de jobs van de toekomst, er is ook 100% werkzekerheid omdat het een knelpuntberoep is. Het is inderdaad een seksistische en vrouwonvriendelijke wereld, dat klopt – het begint al onmiddellijk als je aan je studie begint op je achttiende... Maar welke wereld is dat niet? Het is aan ons, meisjes, om te vechten om de sector en de wereld gendergelijker te maken, en vooral minder gesloten. Vanaf het moment dat je je interesse toont voor technologie, ook als kind, laten ze je voelen dat dit een jongensding is. We moeten dus in de eerste plaats ouders en leraars heropvoeden: ze moeten stoppen met mensen te laten geloven dat er mannen- en vrouwenberoepen zijn. Het is karikaturaal en vernederend, en zet trouwens zowel jongens als meisjes vast. Want ook jongens voelen zich om diezelfde reden niet vrij om voor alle sectoren en beroepen te kiezen. Het digitale heeft geen geslacht. Het is gewoon de toekomst!” Horen wie horen wil…