Almanako lorenz 2011 by Editora Lorenz

ALMANAKO

LORENZ N-ro 53 28

ALMANAKO

LORENZ DUDEKUNUA OKA NUMERO TRIDEK 2008 JARO 2011

Eldonis

SPIRITISMA ELDONA ASOCIO F. V. LORENZ Poþtkesto 3133 br-20.010-974 RIO-DE-¬ANEJRO (RJ) BRAZILO

La Asocio starigis jenajn fondusojn: FONDUSO PORTO CARREIRO NETO por aliøo de nepagipovaj membroj FONDUSO IÞMAEL GOMES BRAGA por eldono de novaj libroj FONDUSO ZAMENHOF por riparo en la sidejo La jarkotizo estas • 20,00 aý egalvaloro pagebla per UEA aý literaturaj verkoj en Esperanto. Konto æe UEA: kodo sesl-s Kovrilaj Detaloj: da Silva Dias Reviziistoj: Glória Solange Pantanalo, Suda Mato Grosso, Brazilo. e Affonso Borges Gallego Soares

Catalogação na fonte do Departamento Nacional do Livro J37

J37

Ano (Espírito) Ano (Espírito) Vigésimo oitavo número / Ano. — Rio de Janeiro: Trigésimo número / Ano. — Rio de Janeiro: Associação Editora primeiro Espírita F. V. Lorenz, 2008. Associação Editora Espírita F. V. Lorenz, 2011. 160 p.; 14x21 cm. (Almanako Lorenz; 28) 192p.; 14 x 21 cm. (Almanako Lorenz; 31) Texto em Esperanto. Texto em Esperanto. ISBN: 85-86984-20-5 ISBN 978-85-86984-20-5 1. Espiritismo. I. Título. II. Série. 1. Espiritismo. I. Título. II. Série CDD: 133.9 CDD: 133.9

Petu informojn al SPIRITISMA ELDONA ASOCIO F.V.LORENZ Poþtkesto 3133 Br-20.010-974 Rio-de-¬anejro (RJ) - Brazilo Tel. (21) 2221-2269 – editora_lorenz@uol.com.br

ALMANAKO LORENZ Jara eldona¼o de Spiritisma Eldona Asocio F. V. Lorenz 2010 – TRIDEKA JARO Estraro: Prezidanto: Vic-Prezidanto Direktoro Finacisto: Direktoro Adjunkto: Direktoro Adjunkto:

Robinson Mattos Celso Pinheiro Mauro Libânio da Fonseca João da Silva Santos Geralcino Viana Gomes

Komitato: Prezidanto: Membroj:

Affonso Borges Gallego Soares Alberto Flores Amaury de Souza Antônio de Souza Barbosa Balbina Ferreira César Soares dos Reis Elmir dos Santos Lima Ismael de Miranda e Silva Joel Maciel Soares Jorge Andréa dos Santos José Roberto Motta da Silva Vicente Paula Werneck Sebastião Nunes Cavassoni Zita Flora de Almeida Edgard Monteiro Machado João Nunes Lins Anstataýantoj: Ubirajara Thadeu Tânia Maria Fernandes Paixão Álvaro Borges de Almeida Motta Kontrola Konsilo: Membroj: Danilo Carvalho Villela Eloy Carvalho Villela Romualdo de Castro Celani Anstataýantoj: Aylton de Lima Rocha Suely Alves Lopes Kompostita de Rogério Mota Presita en RJ, Brazilo

MCNGPFCTQ"4233

Jesus

F. V. Lorenz

L. L. Zamenhof

Allan Kardec

INDEKSO José Roberto Tenório CONGRESURBO DE LA TRIOBLA ESPERANTA ARANØO ............................... 13 Osvaldo Pires de Holanda MEMORE AL LA PIONIROJ ......................................... 21 Ileana Schrøder KOPENHAGO – LA CARMA KAJ EKOLOGIE INKLINA URBO DE LA 96-A UK .............. 25 Joanna de Ângelis SALUTU VIAN TAGON PER DANKA PREØO ............. 31 Sun Minøiao " ÆINAJ ARTISTOJ EN ZAOZHUANGA UNIVERSITATO ... 33 Ubirajara Thadeu CARRERAS KAJ PLACIDO DOMINGOS .................... 39 Renato Corsetti CENT JAROJN EN LA DEZERTO: ESPERANTO EN ARABLINGVAJ LANDOJ ................ 43 Allan Kardec PROVOJ DE RIÆECO KAJ DE MIZERO ...................... 49 Eldonejo Lorenz INTERVJUO KUN TREVOR STEELE ........................... 51 Andreo Andrio HISTORIO DE LA VITROFARADO ............................... 59 Allan Kardec LA AFABLECO KAJ LA DOLÆECO ............................ 67 Luiz Carlos Dângelo SOCIETO POR SPIRITISMAJ LIBROJ EN BRAJLO ... 69 Roque Jacinto LA FUØINTA SKLAVO ................................................. 73 Alberto Flores ESPERANTO-TERAPIO ................................................ 77

Geraldo Mattos UNU PAØO KAJ TRI MISPARTICIPOJ ........................ 81 Chico Xavier (Andreo Ludoviko) EN LA HEJMO ............................................................... 85 Johan Van Eenoo SERENA AÝ LA LEGENDO PRI LA PUNTO ............... 87 Allan Kardec LA MELANKOLIO ......................................................... 97 José Mauro Progiante DIA ÞTELISTO .............................................................. 99 Bob Phelp KANGURUOJ .............................................................. 103 Cesar Reis KARITATO ................................................................... 109 Lenka Angelová NE ESTU SOLA! ......................................................... 115 Roy McCoy LA JARLIBRO DE UEA DUM CENT JAROJ Parto III: 1948–nun ..................................................... 121 Délio P. de Souza GABRIEL DELANNE ................................................... 135 Délio P. de Souza GABRIEL DELANNE ................................................... 129 Waldo Vieira (Valerium)) LA EFIKO DE LA AMO ............................................... 135 Celso Martins LA KRISTNASKO DE IU ATEISTO ............................ 137 Chico Xavier (Andreo Ludoviko) JEN TIEL KONDUTANTE, VI RICEVOS PROFITON .... 143 Aníbal Machado LA PORDO .................................................................. 145 Ivete Zampa OMAØO AL AMADEU FERRETTI .............................. 149

ALMANAKO LORENZ Kiam unu el la Fondintoj de Eldonejo, Délio Pereira de Souza, en 1991 eldonis la unuan numeron de Almanako Lorenz, li skribis: “La revo de Ismael Gomes Braga efektiviøas per nia Almanako. Jen øi sub la titolo Almanako Lorenz, kiun ni intencas eldonadi dum pluraj jaroj, se øi ricevos la apogon de æiuj spiritistoj kaj æiuj novspiritualistoj en la tuta mondo”. Post 35 jaroj de senæesa fruktodona semado, ni konstatas ke Almanako Lorenz sendube plenumis sian funkcion kaj, kun granda øojo, dum tiu longa periodo, ni æiam øin aperigis, malgraý la malfacila¼oj! Sed, la defioj estis kaj estas multaj kaj konstantaj por æiuj homoj, kiuj deziras labori por la bono tersurface; æar, kelkfoje, ni bezonis trabori þtoneton, sed, multfoje, ni estis antaý granita montego, kiel giganto obstrukciante niajn malgrandajn

paþojn. Pro tio, la fondinto, antaý 35 jaroj, pravis, kiam diris ke Almanako Lorenz dependis de la apogo de spiritistoj kaj novspiritualistoj. Øis nun, Almanako Lorenz iras antýen kaj supren, kiel instruis la majstro Zamenhof, paþo post paþo, guto post guto, pacience kaj obstine, traborante þtonetojn kaj þtonegojn, kunportante lumajn literojn al æiuj anguloj de la planedo, kiel vera harmonia pacigilo, tuþante filozofiajn, kulturajn, sciencajn kaj religiajn temojn. Sendube ke tio ne eblus sen tiu konstanta apogo de nia kolegaro, kiu vere subtenis nian Eldonejon dum tiu 35 jaroj! Nome de la pioniroj, de la Estraro kaj Konsilantaroj de Eldonejo Lorenz, ni dankas al æiuj! Jen Almanako 2011, kiun, kun granda plezuro, ni liveras la vi! Ke Dio, Ama Patro, nin konduku, helpu nin daýrigi nian treege modestan kontribuon por ke la Bono kaj la Paco, definitive, efektiøu sur la Tero. La Estaro Eldonejo Lorenz

KONGRESURBO DE LA TRIOBLA ESPERANTA ARANØO — José Roberto Tenório (Brazilo) — La urbo San-Paýlo estas konsiderata la plej elstara jezuita verko en Brazilo. En la fora jaro 1553, grupo de jezuitoj, inter kiuj la pastroj José de Anchieta kaj Manoel da Nóbrega, venintaj el la marbordaj montaroj, atingis la altebena¼on Piratininga. La misiista grupo trovis la lokon tre konvena kaj sekura por sin instali cele al katekizado de la lokaj indiøenoj. Tiucele ili konstruis misiejon de la Societo de Jesuo, sur monteto apud la riveroj Tamanduateí kaj Anhangabaú, kaj la 25an de januaro 1554; en tiu loko okazis meso omaøe al la konverto de la apostolo Paýlo el Tarso.

Tiu dato markas la enloøiøon de la jezuitoj en tiu regiono kaj la fondon de la nuna urbo San-Paýlo (memore al la granda apostolo), nuntempe la sesa plej multehoma en la mondo, kun 11 milionoj da loøantoj. El tiuj foraj tempoj konserviøas en la Kolegia Korto, situanta en la urbocentro, nur murpeco de tiu konstrua¼o starigita de la pioniraj jezuitoj kaj indiøenoj. Tiu monumento estas multe vizitata de enlandanoj kaj vizitantoj. Komence de la 19-a jarcento, sekve de la sendependeco de Brazilo (1822), San-Paýlo stabliøis kiel sidejo de jura akademio, per funkciigo de la Fakultato pri Juro æe placo São Francisco, en la jaro 1828. Tiu okazinta¼o, apoge de la inaýguro de la Oficiala Publika Biblioteko de la urbo San-Paýlo (1825), de la gazeto O Farol Paulistano (Sanpaýla Lumturo), en 1827, kaj de kreskantaj libro-eldonadoj, grave kontribuis al formiøo de intelektaj, politikaj kaj kulturaj aktivadoj.

Fine de la 19-a jarcento, la urbo travivis profundajn sanøiøojn, ekonomiajn kaj sociajn, kiel rezulto de la plivastigo de kafo-plantado en pluraj regionoj de la provinco, de la fervojo-konstruo, kunliganta la urbon al la marborda haveno Santos, kaj de la alveno de eýropaj enmigrantoj el pluraj mondopartoj. Tiuepoke, pli ol duono de la urba loøantaro konsistis el enmigrintoj venintaj por labori en la plantejoj kaj poste en la kreskanta industria parko. La komenco de la 20-a jarcento estis karakterizata inter alie per la sono de hupoj kaj bruo de aýtomotoroj, kiuj iøis parto de la æiutago de la tiamaj urbanoj. La usona entrepreno Ford instalis sian oficejon kaj aýtomuntejon (1919) æe la fama strato Florêncio de Abreu, en la urbocentro; kaj kvin jarojn poste, alia usona entrepreno, General Motors, ekfrabrikis aýtojn en la kvartalo Ipiranga. Laý tiama gazetaro, Henry Ford mem antaývidis: “La aýtomobilo estas destinita transformi Brazilon en grandan nacion”. Dum la regado de la þtatestro Getúlio Vargas, la loøantaro de la subþtato San-Paýlo kontraýstaris la federacian registaron, kio estigis la internan revolucion de 1932. Tiu armita konflikto – la lasta okazinta en Brazilo, profunde markis la historion de la urbo San-Paýlo; øi estis venkita laý milita vidpunkto, sed venkinta laý politika vidpunkto, æar la konstitucio de 1934, celo de la milito, estis proklamita de Vargas. Ankaý en 1934, en la urbo aperis la Universitato de SanPaýlo (USP), kiu poste akceptos famajn profesorojn, kiel la francan antropologiiston Claude LéviStrauss, tiel helpante al la formiøo de pensanta elito.

Nuntempe loøas kaj laboras en San-Paýlo, unu el la urboj kun plej granda loøanto-diverserco en la mondo, pli ol 70 nacieco-grupoj, kiuj portis siajn tradiciojn kaj kulturon kaj per ili pliriæigis la vivon de la urbo, kiu gastigas la plej multnombrajn popolamasojn de japanoj, hispanoj, portugaloj kaj libanoj. Æiu enlandano kaj alilandano, kiu adoptis la urbon kiel sian hejmlokon, havas ian kortuþan historion por rakonti. Danke al iliaj traviva¼oj, æiutage kreiøas la profilo de la loøantaro kaj la konturoj de la nuna sanpaýla æefurbo. San-Paýlo estas multkultura kaj multlingva urbo kiu bone kunvivas kun diverseco, gasteme akceptas homojn kaj al æiuj havigas oportunojn rekonstrui onian vivon, stabli loøejon aý nur amuziøi kaj øui la plurajn opciojn de distroj, kiujn la urbo ofertas. Rilate la religian flankon, indas memorigi la bonan kunvivadon inter la pluraj grupoj de kredantoj - kristanoj, budhanoj, muzulmanoj kaj judoj i.a. – en kies festoj estas bonvenaj aliaj religiuloj. Turisme la urbo prezentas plurajn opciojn de promenoj, enurbaj kaj eksterurbaj, laý elekto de la vizitantoj. Kelkaj plej vizataj enurbaj lokoj estas: Avenuo Paulista, grava

centro pri financo kaj kulturo; Parko Ibirapuera; Arta Muzeo de San-Paýlo (MASP); Municipa Teatro; Preøejo Sé, novgotika sanktejo en la malnova centro de la urbo; Muzeo Ipiranga, monumento dediæata al la memoro de la brazila sendependeco; Þtata Pinakoteko; strato 25 de Março, unu el plej viglaj enlandaj butikumstratoj; Memorigejo de Latinameriko, kultura spaco dediæata al amerikaj artoj; Municipa Bazaro, reformita komercejo de fruktoj, legomoj, cerealoj kaj spica¼oj; Trajnstacio Luz, en kies konstrua¼o funkcias ankaý la muzeo de la portugala lingvo; Korto de la Kolegio, fondo-marko de la urbo San-Paýlo. La urbo impresas ankaý pro siaj nombroj: • 25,4 milionoj da registritaj poþtelefonoj; • 420 helikopteroj, la dua plej granda floto en la mondo; • preskaý 600 mil entreprenoj, duono el ili celantaj servo-plenumon; • æiun ses minutoj okazas iu kultura aý arta evento, kaj iu komerca foiro æiun trian tagon; • pasintjare konstruiøis 329 loøejaj domturoj kaj 23 komercaj ensembloj, kio signifas 32 mil novajn apartamentojn kaj 3,5 mil komercajn æambrojn; • 410 hoteloj ofertantaj 42 mil æambro-rezervojn; • 12,5 mil restoracioj kaj 15 mil trinkejoj; • 2,5 mil bankaj agentejoj de preskaý 100 financaj institucioj; • 148 universitatoj, kiuj æiujare diplomas æirkaý 90 mil fakulojn en superaj kursoj, kaj 1,2 mil profesiigaj klerigejoj kiuj æiujare flegas æirkaý 200 mil lernantojn; • floto de 5 milionoj da privataj aýtoj, 800 mil motocikloj, 160 mil þarøaýtoj; 42 mil busoj kaj 32 mil taksioj.

Æeestu la esperantajn aranøojn kaj, dum paýzoj por vizitoj kaj promenoj, kaptu la okazon mem malkovri la multajn kaþitajn vidinda¼ojn de tiu tutmonda urbego.

Esplorfontoj: http://www.spturis.com http://pt.wikipedia.org/wiki/Cidade_de_S%C3%A3o_Paulo http://www.saopaulo.sp.gov.br/conhecasp/principal_conheca http://www.cidadedesaopaulo.com/sp/br/sao-paulo-em-numeros http://www9.prefeitura.sp.gov.br/spMovimento/sisnum/perfilfrota.php

MEMORE AL LA PIONIROJ — Osvaldo Pires de Holanda (Brazilo) — Rilate pioniran agadon de Esperanto en la urbo SanPaýlo, la unua nomo kiu venas en la kapon estas tiu de Oswaldo Leite de Moraes, kunfondinto de São Paulo Esperanto-Klubo. Ankoraý juna, 17-jara, Oswaldo Leite konatiøis kun esperanto per la portugala versio de la libro “Fine mi komprenas la radion, verkita de la rusa-franca esperantisto Eýgeno Aisberg. Sur la lasta paøo de tiu libro, la radioþatanto trovis la adreson de Brazila EsperantoLigo, al kiu li skribis kaj kiel respondon ricevis prospektojn kaj lernilojn kune kun rekomendo kontakti la samurbanon Alcindo Brito. Tion Oswaldo faris kaj en la sekva jaro, la 29-an de marto 1937, fondiøis São Paulo Esperanto-Klubo (SPEK), kiun li gvidis dum 15 sinsekvaj jaroj, øis 1952. 34 jarojn poste, li reprenis la gvidantecon de SPEK, tiam jam nomata Esperanto-Asocio de San-Paýlo (EASP). La 15-an de decembro 1948, la membro de SPEK, kolonelo Cândido Bravo, proponas la fondon de Esperanto-Federacio de San-Paýlo cele unuigi æiujn esperantajn grupojn en la þtato. La federacio-projekto tamen ne sukcesis kaj post kvar jaroj oni ne plu parolis pri tio. Alia faro de la kolonelo estis la oficialigo de Esperanto-

instruado en la municipa lernejo, en 1957, sankciita de la tiama urbestro Adhemar de Barros, simpatianto de la esperanta movado. La komunuma Esperanto-kurso, sub la gvido de la Sekretariejo pri Edukado kaj Kulturo, funkciis øis la fino de la mandato de la urbestro Adhemar de Barros, kio preskaý koincidis kun la subita forpaso de la kolonelo, la 5-an de Marto 1960. En 1949, en la orienta parto de la urbo, fondiøis plia grupo de esperantistoj, nome Esperanta Klubo Zamenhof (EKZ). Post kelkaj jaroj da aktivado, la entuziasmaj kaj agemaj kunfondintoj devis forlasi la movadon pro familiaj zorgoj, laboro kaj studado. Escepte de unu, nome la junulo Osvaldo Pires de Holanda, kiu bakalaýriøis pri juro kaj ¼urnalismo, formis familion, laboris kiel kontrolleganto æe gazeta redaktejo, kaj poste kiel privata advokato. Malgraý tio li ne rezignis pri la agadoj de la klubo, kaj eæ kunfondis pliajn tri esperantajn grupojn en la urbo. Krom advokato kaj ¼urnalisto, d-ro Holanda estas poeto kaj tradukisto, iama prezidanto de Esperanto-Asocio de San-Paýlo kaj de Brazila Esperanto-Ligo.

En 1959 aperis la unua numero de la revuo La Lampiro, oficiala organo de SPEK, sub redakto de la junulo Darcy Pedroso Machado Gaia, kiu redaktis øin øis 1972. Kurioza kaj kreema estas la maniero kiel li prezentis sin en la kolofono: (Nerespondeca) Direktoro: DPMG Redaktoro: Darcy Kompilisto: Pedroso Tajpisto: Machado Aranøisto: Gaia (La revuo...) „Paperas senatende kaj senatente, Esperante kaj esperante esti legata”

En la 1960-aj jaroj du lernantoj de Esperanto promesdone aperas en la scenejo de la sanpaýla esperanta movado: ili estas la geinstruistoj Elvira Fontes (19162007) kaj Walter Francini (19261996). La unua grave rolis en la kadro de Esperanto-Asocio de San-Paýlo, inter alie, kiel ties prezidantino, redaktanto de la organo La Lampiro, kaj æefe kiel direktorino pri kursoj kaj ekzamenoj. Krom aýtoro de du popularaj enlandaj lerniloj - Unuaj Paþoj kaj Survoje al Esperantujo, þi estis membro de ILEI kaj ties landa sekciestro dum preskaý 30 jaroj. Pro siaj poresperantaj laboroj, þi fariøis honora membro de UEA, BEL kaj EASP.

Rilate la ¼urnaliston Walter Francini, li multe verkis kaj tradukis, kaj abunde informis pri la internacia lingvo. Æi-rilate lia plej popularaj verkoj estas Dr. Esperanto kaj Esperanto sem Preconceitos. Ankaý aperis esperanta versio de æi tiu lasta verko, tradukita de la aýtoro mem. Li agadis æefe enkadre de la bonfaraj organiza¼oj LBV (Legio de Bona Volo) kaj de FEESP (Spiritisma Federacio de la Þtato San-Paýlo), en la unua kiel tradukisto kaj en la dua kiel instruisto. La listo de tiaj aktivuloj plilongiøas laýmezure kiel ni transsiras la 1950-ajn jarojn. Sed æar la peto por skribi æi tiun teskton atentigas pri pioniroj de la naskiøinta enurba movado, ni adiaýu la omaøatojn kun pardonpeto pro eventuala forgeso de iu grava movadano. Se tio okazis, la kialo estas la manko de sufiæaj informoj pri la koncernuloj.

foto-ligiloj; Walter Francini http://upload.wikimedia.org/wikipedia/eo/4/47/Walter_Francini.jpg

KOPENHAGO - LA ÆARMA KAJ EKOLOGIE INKLINA URBO DE LA 96-A UK — Ileana Schr…der (Danio) —

La æijara Universala Kongreso okazas jam la kvaran fojon en Kopenhago, kiu per tio enviciøas apud Vieno kiel la solaj urboj kie UK okazis tiel ofte. La urbo “mirinda Kopenhago”, kiel øi estas fame konata, estos tamen nova ankaý al tiuj kiuj partoprenis la antaýan UK en 1975.

Konferencoj pri subtena urbanizado kaj naturmedio ofte citas Kopenhagon kiel unu el la plej ekologie verdan metropolon de la mondo, kaj øi konkuras por fariøi “la unuanivela” verda metropolo en 2015. Dum la lastaj jaroj Kopenhago fariøis modelo por aliaj grandaj urboj, kiel ekzemple Novjorko, kiu nomis siajn vojojn por biciklado Kopenhagajn vojojn, aý Melbourne kiu esplikas siajn bicikladajn sonøojn kiel “kopenhaganizi” la urbon. Tiu ligilo inter Kopenhago kaj biciklado estas adekvata, æar dum la matena premperiodo oni povas sperti ministron, doktoron kaj direktoron bicikli flanke de laboristo, aý gepatron kun

sia sidanta infano. Pli ol unu triono de la enloøantoj biciklas æiutage al siaj laborlokoj, kaj Kopenhago havas 307 kilometrojn da bicikladaj vojoj. Alia mezurilo estas la fakto ke la kopenhaganoj vojaøas æiutage 660.000 km. Kopenhago en sia urboplanado enkalkulis jam en la sesdekaj jaroj la piedirantajn kaj biciklantajn civitanojn, sed por atingi la celon la urba konsilantaro planas ankaý renovigi kaj pligrandigi la parkojn. Jam nun la mara akvo kun sia labirinta reto de kanaloj estas tiel pura, ke oni

somere baniøas en naøejoj æe la haveno. La ambicia celo de la urba konsilantaro estas igi Kopenhagon la unua CO2 neýtrala urbo de la mondo en 2025. Tamen ne necesas esti urbanisto por øui la urbon, æar krom esti moderna metropolo Kopenhago estas samtempe la regurbo kaj la plej granda urbo de Danio, kun pli ol unu miliono da enloøantoj. Øia historio komencas en la 11-a jarcento, kiam la reøo Valdemaro la Granda transdonis Kopenhagon al la episkopo de Roskilde Absalon, kiu fariøis øia urbmastro kaj urbestro. La nomo devenas de “Købmannehavn” – la haveno de la komercistoj. Jam de 1417 øi estas la hejmo de la plej aøa monarkio de la mondo, kaj la danaj reøoj lasis siajn signojn en la urbo dum pli ol mil jaroj. La plej entreprenema reøo, Kristiano la 4-a (1577-1648) estis aparte konstruema, pri kio atestas la kastelo Rosenborg kie troviøas la kronjuveloj, la Borso kaj La Ronda Turo, de kies pinto oni havas belegan superrigardon de la urbo. La reøa familio loøas dumvintre en la palaco Amalienborg, kiu per kvar konstrua¼oj æirkaý okangula placo estas la plej bela ekzemplo de dana rokoka stilo. Øi estas nepre vizitinda; æiutage je la 12-a horo okazas tie la ceremonio de gardistojþanøo, kiam la Reøino loøas en la palaco. Kopenhago estas sidejo de belegaj muzeoj kaj ofertas multajn vidinda¼ojn, precipe en la malnova urbocentro, karakterizita per belaj malnovaj konstrua¼oj kaj multaj turoj leviøantaj super kupraj tegmentoj de preøejoj kaj palacoj. La malnova urbocentro estas grandparte senaýta kaj enhavas la plej longan piediran straton de Eýropo. La faman Marvirineton oni facile atingas perpiede de Amalienborg aý per kanalboata ekskurso el la bela malnova ekshaveno Nyhavn (t.e., iom ironie, “Novhaveno”). Alia tre fama kaj nepre vizitinda vidinda¼o estas la amuzejo de Tivoli situanta centre en la urbo apud la Urbodomo. Øi estas la kvara plej vizitata amuzejo de Eýropo.

La kongresejo de la 96-UK estas la konstrua¼o Bella Centro, kiu situas en tute nova kvartalo, Ørestad, en la suda parto de la urbo, sur la insulo Amager. La kvartalo estas nomita laý Øresund, la dana nomo de la markolo Sundo, kiu markas la limon inter Danio kaj Svedio. La kongresejo havas propran metroan haltejon, de kie oni atingas la urbocentron irante dek minutojn norden, kaj du minutojn suden la trafiknodan stacion Ørestad. Æe la stacio Ørestad estas ankaý la aýtoþoseo E20, kiu apud la fervojo kondukas al la tuj proksima internacia flughaveno, kaj plu al Svedio. Trajne oni atingas la svedan urbon Malmö post nur 35 minutoj, pere de unu el la plej impresaj pontoj de la mondo, 7.845 metrojn longa, kiu kunligas la Sundan marbordon kaj formas grandan regionon nomitan Øresund Regiono. Precipe en la nova kvartalo de Ørestad abundas biciklaj vojoj, kaj æar øi limas al granda natura parko barita al motora trafiko, oni povas viziti la parkon luante senpagajn biciklojn. Kaj se oni alvenas tie de la urbocentro, oni povas kunporti la biciklon en trajnoj aý metroo ekster la pinthoroj!

Kopenhagaj BelaÂźoj

SALUTU VIAN TAGON PER DANKA PREØO — Divaldo Pereira Franco (Brazilo) — Vi estas vivanta. Dum la vivo ekfloras, multopliøas la okazoj kreski kaj esti feliæa. Æiu tago estas nova beno, kiun Dio donacas al vi, kiel pruvon de Lia amo. Akompanu la daýradon de la horoj praktikante optimismon kaj bonfarton. Spirito: Joana de Angelis Mediumo: Divaldo Pereira Franco Tradukis el la portugala: Osvaldo Pires de Holanda

ÆINAJ ARTISTOJ EN ZAOZHUANGA UNIVERSITATO — Sun Minøiao (Æinio) — Ĉinaj pentraĵoj kaj kaligrafio estas la plej ordinaraj kaj publikaj el la kvar ĉinaj tradiciaj ŝtataj trezoroj (aliaj estas Gongfuo,Pekina Opero kaj tradicia medicino). En Ĉinio ekde de elementaj lernejoj ĝis universitatoj funkcias lecionoj pri ĉinaj pentradoj kaj kaligrafio; multaj specialaj lernejoj por ĉinaj pentraĵoj kaj kaligrafio kulturas profesiajn pentristojn kaj kaligrafojn. Multaj Azianoj tempumas kaj ĝuas per la arto de pentrado kaj kaligrafio. La tre famaj Organizoj estas Ĉina Kaligrafo-Asocio kun pli ol 8500 membroj kaj estis fondita en 1981. Zaozhuang-urbo estas fama pri ĉinaj modernaj kaligrafio kaj pentraĵoj el 283 municipoj de provincoj en Ĉinio. En la urbo estas multaj membroj de Ĉina Kaligrafo-Asocio. En rondo de pentraĵo kaj kaligrafio en Ĉinio oni vidas la progreson de la artoj pri pentraĵo kaj kaligrafio en la urbo Zaozhuang, nomata kiel Zaozhuanga fenomeno. Kia estas Zaozhuanga fenomeno? Laŭ S-ro Li Wenkui, vicprofesoro kaj Zaozhuanga Universitato kaj vicdirektoro de ĝia belarta fakultato, Prezidanto de Zaozhuanga Kaligrafio-pentrado-

Asocio klarigis al ni: 1. La membroj de ŝtataj Asocioj pri pentraĵo kaj kaligrafio estas multaj ol aliaj urboj. Ekzemple la membroj de Ĉina kaligrafio-Asocio en Zaozhuang estas sumo de kvar provincoj. 2. La artistoj pri la pentraĵo kaj kaligrafio aktivas en tuta lando. Ili ofte okazigas ekspoziciojn. 3. Zaozhuanga Universitato jam fariĝas ludilo de junaj artistoj pri pentraĵo kaj kaligrafio. Ili multe aktivas en la rondo kaj kulturas multajn gestudentojn por tuta lando. Pere de ili oni povas pli bone koni la progreson kaj morderniĝon de la ĉina pentraĵo kaj kaligrafio.

Okazo en Tang-dinastio, pentrita de S-ro Feng Jincao en 1995.

Mi konatiĝis kun S-ro Feng Jincao en 2006, kiam mi unuafoje vizitis dujaran ekspozicion de belartaĵoj de Ĉinio kune kun S-ro Li Shanyang, profesoro de Qufua Normala Universitato kaj S-ro Feng. Li donis al mi unuavidan impreson, ke lia aspekto similas al S-ro Zhang Yimu, la fama reĝisoro kun mallonga haro ŝajnas al mi ke ĉinaj artistoj havas specialajn trajtojn, ĉu kapnudajn, ĉu longharajn. Dum la vizito al Pekino mi bone sciis ke la du S-roj diplomiĝis en arta fakultato de Qufua Normalo-Universitato en 1989, kie estas Konfucejo kaj ili studis Esperanton kontraŭ anglan lingvon. Ni interproksimiĝis pro Esperanto. Kompreneble ili ankoraŭ ne povas paroli en Esperanto, tamen ili povas diri facilajn vortojn kiel saluton, amiko kaj aliajn. En 2006 la korea esperantisto Lee Seungyun vizitis nian universitaton kun lia amikino korea artistino; Mi gvidis ilin viziti S-ron Feng Jincao; Ili miris pri liaj oleo-pentraĵoj. Laŭ planite ili konigis S-ron Feng en Koreio. Liaj pentraĵoj estas kombiniĝo de Okcidento kaj Oriento, estas kombiniĝo de antikveco kaj morderneco. Li aplikas modernan metodon de Oleopentrado por antikva tempo, kio ŝajnas kvazaŭ mordernaj personoj estus revenintaj el pratempo. La kombiniĝa koloro misvidigas la okulojn de modernaj personoj, ĉu veraj antikvaĵoj? Ĉu faktaj bildoj? S-ro Feng Jincao gajnis multajn premiojn en Ĉinio. La plej fama premio estas tiu de CCTV. Liaj pentraĵoj estas konservataj de Ĉina Centra Akademio de Artaĵoj kaj aliaj institucioj, ankaŭ alilandaj. La arta atingo kaj sukceso de S-ro Feng ŝuldiĝas al lia diligenteco kaj sindono al artaj aferoj; li laboras, instruas, pentras, kaj eĉ manĝas kaj dormas en sia laborĉambro (lia edzino forlasis lin...)

En purpura nokto, pentrita de S-rino Wang Yan.

S-rino Wang Yan estas delikata pentristino per densa koloro de ĉina stilo. Kun koreaj geamikoj mi vizitis ŝian laborĉambron. Belaj kaj delikataj bildoj, ŝia pentrado estas tre subtila kaj malkruda, kiel ŝi mem tia estas. La koloroj sur la pentraĵoj estas el natura ŝtono. Oni diras, ke en Ĉinio ŝi estas elstara pro delikata pentrado. Ŝiaj pentraĵoj ebligas al ni pli bone koni la vivon de la virinoj en antikva Ĉinio kaj donas al ni belajn ĝuojn. Ŝi estis vicdirektoro de la fakultato, sed pro ŝia amata profesia pentrado ŝi forlasis postenon kaj ĵetis ŝin tute en la pentradon.

Oleopentrajo por Pekina Opero, de S-ro Li Wei.

En multaj junaj geartistoj de Zaozhuanga Universitato S-ro Li Wei estas plej juna kaj famkonata, ĉar liaj pentraĵoj estas neordinaraj. Li ne uzas penikon, sed tranĉilon. Per kolorigaĵo de oleopentraĵo kaj kruda metodo de ĉina tradicia pentrado, li montras al la mondo Pekinan Operon. S-ro Li Wenkui estas mia amiko, dum la Dua Internacia Festivalo de Esperanto en nia urbo, li estis invitita kaj pentris, en la festivalo, por S-ro Aŭgusto el Hispanio kaj S-ro Lee Jungkee, eksprezidanto de Azia komisiono de UEA. Oni miris pri lia surloka rapida pentrado. Li pentras per ĉina stilo, nomata “Pentri laŭ

Ideo”. Li preferas pentri montojn kaj akvojn. Li naskiĝis en arta familio kaj lia patro estis direktoro de la Muzeo de Zaozhuanga Buroo de Karbo-mineja Afero kaj prezidanto de Zaozhuanga Kaligrafo-Asocio. Laŭ ĉina proverbo: kia patro, tia ﬁlo. Nun S-ro Li Wenkui estas Prezidanto de Zaozhuanga Kaligraﬁo-pentrado-Asocio. Antaŭ nelonge mi estis invitita de lia asocio viziti ekspozicion pri oleopentraĵoj ĉinstilaj, aŭspiciita de Shandonga Asekur-Kompanio por Investado. Multaj junaj artistoj el Zaozhuanga Universitato elstaras en la ekspozicio: S-roj Xing Jun, Che Huazhong, Zhang Yong, Yan Gang, Feng Zaojie, Chen Tao. Inter ili estas junulinoj; la plej juna estas S-rino Li Lin. Danke al junaj artistoj, mi vidas la esperon de Zaozhuanga Universitato. (Sun Minĝiao, delegito de UEA pri ĉina kulturo).

CARRERAS KAJ PLACIDO DOMINGOS — Ubirajara Thadeu (Brazilo) — Jen ni alportas al vi rakonton, kiun preskaý neniu konas, sed øi kondukas nin serioze pensi, ke oni devas kunvivi kun la rivaleco, por lerni per øi. Tri tenoroj øojigis la mondon, kantante kune:

Placido Domingos – Jose Carreras kaj Luciano Pavarotti.

Kiu neniam vizitis Hispanion, tiu certe ne konas la rivalecon, kiu ekzistas inter madridanoj kaj katalunanoj; æar, laý oni scias, Kataluno volas sian aýtonomion, malgraý Hispanio restas sub la juøo de Madrido.

Jose Carreras

Placido Domingos

Bone, Placido Domingos estas madridano, Jose Carreras estas katalunano. Pro politikaj disputoj, en la jaro 1984, Carreras kaj Domingos fariøis malamikoj. En æiuj invitkontraktoj kanti tra la tuta mondo, ambaý postulas, ke la alia ne estu samtempe invitita al la sama programo. En la jaro 1987, Carreras konstatis en sia korpo, la ekaperon de malamiko pli kruela ol sia rivalo Placido Domingo. Li estis surprizita de io terura – Leýkemio.

Lia batalo kontraý la kancero estis tre malfacila, kaj li estis devigita al konstanta flegado, al transplanto de osta medolo, krom sangpurigado; kaj tio devigis lin vojaøi monate al Usono. Pro la terura malsano li ne povis labori kiel tenoro. Kaj la altaj kostoj pro flegado kaj vojaøoj, eldetruis lian fortunon. Kiam li ne plu havis monajn kondiæojn, li eksciis pri la funkciado de iu fonduso, en Madrido, kies celo estas helpi al kanceraj malsanuloj. Dank’ al la helpo de Formoza Fonduso, Carreras venkis la kanceron, kaj denove rekomencis kanti. Denove li ricevis la altajn monvalorojn pro la prezentadoj, kaj decidis aliøi al Instituicio Formoza. Do, legante la statutojn de Formoza Fonduso, li malkovris, ke la kreinto kaj prezidanto de la fonduso estis Placido Domingo. Kaj, rapide, Carreras sciis, ke Placido Domingo konstruis la fonduson por helpi al Carreras, kaj kasis sian nomon por ke la amiko ne estus ofendita, ke li akceptis helpon de sia malamiko. Sed la plej bela okaza¼o estis la renkonto de ambaý. Placido Domingo kantis en impona teatro, en Madrido, kie centoj da homoj lin aýdis. Carreras cesigis la kantadon, supreniris al la amfiteatro, kaj humile surgenuiøis antaý la piedoj de sia “malamiko” Placido Domingo, larme petis al li senkulpigon, kaj publike dankis al li. Placido Domingos helpis lin starigi, kaj per forta cirkaýbrako fermigis la ekkomencon de granda kaj bela amikeco. Post iom da tempo, jurnalistino demandis al Placido Domingo kial li fondis Formozan, æar tio, krom helpi al

malamiko, helpis ankaý al la nura, kiu povus, kantante, rivali kun li. Kaj la respondo estis mallonga kaj definitiva: Æar, voæo kiel tiu, de Carreras, ne povus perdiøi !” Tiu æi estas reala historio de la homa naturo, kaj oni devus uzi øin kiel ekzemplon kaj inspiron.

CENT JAROJN EN LA DEZERTO: ESPERANTO EN ARABLINGVAJ LANDOJ — Renato Corsetti 1 (Italio) — Dum la Universala Kongreso en Havano unu el la programeroj estis pri Esperanto en la dezerto, tio estas en landoj sen movado. Pluraj partoj de la mondo estis analizitaj por trovi similecojn kaj malsimilecojn inter la pluraj esperantaj “dezertoj”, sed æefe por trovi, æu ekzistas rimedoj por eliri el la dezerto al florantaj oazoj kun Esperanto. Mia tasko estis paroli pri Esperanto, aý pri la manko de Esperanto, en arablingvaj landoj.

1. Historio La provoj doni Esperanton al la arabparolantaj homoj estas tre malnovaj. En 1908 en Romo estas eldonata 1

Sekretario de la Komisiono Meza Oriento Norda Afriko.

lernolibro en la araba, fare de Gabriel Haddad, kiu verþajne estis libana pastro loøanta en Romo. En 1922 en Egiptujo oni fondis Egiptan EsperantoAsocion, kiu tamen en la postaj jaroj trovis membrojn nur inter la eýropanoj loøantaj tie. En 1933-35 L. N. Newell faris kursojn laý la metodo Cseh tie kaj en 1944 oni refondis la asocion, kiu tamen æefe agis inter la eýropanoj restantaj tie, æefe soldatoj kaj militkaptitoj. Kiel oni povas konstati estas aparte malfacile interesigi arabojn pri Esperanto. Oni æiam turniøas en la fino al la eýropanoj loøantaj en arabaj landoj. Æiuokaze en la 30-aj kaj 40-ja jaroj estis ankaý esperigaj kontaktoj inter la kelkaj egiptaj esperantistoj kaj la judaj esperantistoj en Palestino. Æio tio finiøis, kiam ekestis la granda kontraýstaro inter judoj kaj araboj æirkaý la fondo de Israelo. En alia parto de la araba mondo alia eýropano provis plani la semon de Esperanto. Paul Neergard, fama dana profesoro, gastprofesoris en la Amerika Universitato en Bejruto, Libano, kaj ankaý instruis Esperanton. Liaj lernintoj fondis la Libanan Esperanto-Asocion, kies unua prezidanto estis Salah Ghanem, kiu restis aktiva dum jardekoj, kvankam sen grandaj sukcesoj. Li iøis honora membro de UEA kaj malaperis antaý ne multaj jaroj. En la 60-aj jaroj estis almenaý du rimarkindaj agadoj fare de du arabaj esperantistoj en du apartaj landoj. En Irako, Husajn Al-Amily lanæis korespondajn kursojn ankaý por arablingvanoj de aliaj landoj. Ekestis kelkaj novaj esperantistoj kaj eæ la iraka Ministerio pri Kulturo petis raporton pri la utiligo de Esperanto en turismo, planante eldonon de broþuro en Esperanto. Samtempe en Egiptujo Nassif Isaac, pasia partoprenanto de internaciaj kongresoj, eldonis du lernolibrojn: EsperantaAraba Poþvortaro kaj Esperanta-Araba Lernolibro, kvankam la agado enlande restis modesta.

Finfine en la jaro 1969 alia eýropano, Italo Chiussi, eldonis la tradukon de la Nobla Korano. Neniu en la Esperanto-mondo rimarkis, ke temas pri versio de aparta sekto de Islamo, kaj tiuj inter la islamanoj, kiuj rimarkis tion, silentis por ne malbonigi la øojon de la ceteraj esperantistoj. Æiuokaze øi certe estis plia þtono en la konstruado de Esperanto en arablingvaj landoj. En la lastaj jardekoj oni vidis la aperon de aliaj lernolibroj, de Georgo Abraham, arabdevena argentinano. Tamen en la komenco de æi tiu jarmilo ankaý aperis en la reto la traduko de la kurso “lernu.net” kaj aliaj materialoj. Estis ankaý kreita la tiel nomita “Araba Komisiono de UEA”. 2. La Komisiono por Agado en Landoj de Meza Oriento kaj Norda Afriko La unuan ideon pri la kreo de Komisiono por disvastigi Esperanton en arablingvaj landoj estis de s-ino Trude Sinno, esperantistino el Germanujo. La komisiono komencis labori en la fino de la 90-aj jaroj, kaj tuj poste aranøis antaýkongreson en Jordanio, kiam la Universala Kongreso okazis en Telavivo. Tra la jaroj øi entreprenis multajn agadojn. La lastaj rilatas al la organizado de la tiel nomitaj Mezorientaj Kunvenoj, el kiuj okazis jam tri: la unua en Amano, Jordanio, kaj la postaj du en Izniko kaj Eskiþehiro, en Turkujo. Øi ankaý produktis versiojn en la araba de konataj informiloj kaj entute provis kunteni kelkajn esperantlingvanojn en tiu regiono. Ne preterlasinda estas la prizorgo de la eldono de la verko de Husajn Al-Amili, iraka esperantisto loøanta en Londono, La Trezoro de la Araba Kulturo. Øi enhavas milojn da dira¼oj kaj proverboj kaj tre belajn ilustra¼ojn. Øi havas propran retan paøaron, http://www.arabujo. org/, kaj mi invitas vin æiujn viziti øin. Vi trovos multajn interesa¼ojn, interalie nove progresantan tradukon de

La Sankta Korano, tute laý la plej ortodoksa tradicio, kaj enretigita. La þanøo de la nomo þuldiøas al la norma esprimo de pluraj agentejoj de Unuiøintaj Nacioj en la lastaj tempoj por superi la problemojn ligitajn al la neceso konsideri Israelon parto de tiu regiono kaj konsideri la nearablingvaj malplimultojn, kiuj ekzistas en kelkaj landoj de Norda Afriko. Samtempe, efektive la komisiono transpreni en sian zorgon Turkujon, kiu estas parto de la Meza Oriento, kaj do la nom-þanøo iøis tute oportuna. 3. Kien nun? En la nuna situacio oni vidas esperantistojn en Turkujo kaj en la golfaj landoj kaj malmultajn izolulojn en Libano, Egiptujo, Jordanio kaj aliaj landoj de la regiono. Certe daýros la skribaj kontaktoj kun ili, sed eble venis la momento por nova pli rekta strategio: informi arablingvanojn pri Esperanto pere de arablingvaj amaskomunikiloj. Alivorte ni devus transiri al pagado de anonc(et)oj en arablingvaj ¼urnaloj, eble en arablingvaj paøaroj, por vidi æu ni sukcesas altiri kelkajn al lernado de Esperanto. Ni povas sendi paperajn lernomaterialojn al tiuj, kiuj deziras ricevi tion. Tio jam estis farita kun iom da sukceso en Jordanio en la jaro 2000. Por fari tion ni bezonas monon, sed ne tre multan, kaj ni povas trovi esperantistojn, kiuj donacos la bezonatan kvanton. SED NI BEZONAS ÆEFE HOMOJN, kiuj pretas kunlabori por realigi æi tiun kampanjon. Kompreneble ni bezonas homojn en arablingvaj landoj por trovi ¼urnalojn, kie oni povas anonci, kaj fari la bezonatajn kontaktojn. Sed ni ankaý bezonas homojn kun aliaj lertoj, ekzemple programistoj, por

prizorgi niajn rilatojn kun la paøaroj kaj por igi la paøaron de la komisiono øisdatigita. Se vi volas kontribui per mono, bonvolu sendi vian kontribuon al UEA, laý la kutimaj pagmanieroj indikitaj en la Jarlibro, kun la indiko: por la konto ‘arabio’. Se vi volas kunlabori alimaniere, bonvolu skribi al <araba.komisiono@esperanto.org>. Ni bezonas vin por igi la araban dezerton flori.

PROVOJ DE RIÆECO KAJ DE MIZERO — Allan Kardec —

Kial Dio donis al iuj riæecon kaj potencon, kaj al aliaj mizeron? Por elprovi æiun en malsama maniero. Cetere, kiel vi scias, tiuj provoj estas elektataj de la Spiritoj mem, kiuj ili ofte venkas. Kiu el la du jenaj provoj estas la pli danøera al la mondo: æu malriæeco aý riæeco?

Tiel danøera estas la unua kiel la dua. Mizero naskas murmuradon kontraý la Providenco; riæeco puþas al æiaj ekscesoj. Riæulo estas elmetata al pli da tentoj; sed, æu li ne havas pli da rimedoj por fari bonon? Øuste tiun li ne æiam faras; li fariøas egoisto, fiera, nesatigebla; liaj bezonoj kreskas kun lia riæeco, kaj li pensas, ke al li sola neniam sufiæas tio, kion li havas. Alta pozicio en tiu æi mondo kaj aýtoritato super similuloj estas provoj tiel grandaj kaj glitigaj kiel mizero, æar, ju pli riæa kaj pova estas la homo, des pli da devoj li havas por plenumi kaj pli multnombraj estas la rimedoj, je kiuj li disponas, por fari bonon kaj malbonon. Dio elprovas malriæulon per rezignacio kaj riæulon per la uzado, kiun æi tiu faras, de siaj hava¼oj kaj potenco. Riæeco kaj potenco naskas æiajn pasiojn, kiuj alligas nin al la materio kaj malproksimigas nin de la spirita perfekteco; tial Jesuo diris: Estas pli facile por kamelo iri tra trueton de kudrilo, ol por riæulo eniri en la regnon de Dio.¹

Libro de la Spiritoj Tria Parto – Æapitro IX ¹ Mateo, æap. 19, par. 24

INTERVJUO KUN TREVOR STEELE Kiu estas Trevor Steele? Mi estas nun sepdekjara junulo, ¼us emeritiøinta instruisto, loøanta en Adelajdo, Sud-Aýstralio. Mi naskiøis en la nordorienta angulo de la vasta kontinento, en vilaøo nomata Mareeba (oni diru “mariba”).

Kiam kaj kial vi esperantistiøis? Mi eklernis Esperanton dum restado en Anglio. Parte pro “lingva enuado”. Antaý mia vojaøo al Anglio, mi pasigis kelkajn jarojn en Germanio, kie mi daýre lernis ion novan pri la tiea lingvo. En Anglio oni parolis mian gepatran lingvon. Do mi estis preta lerni ion novan. Kolegino en lernejo mia prezentis al mi la lingvon, kaj poste mi partoprenis en la UK en Vieno (1970). Komence mi rigardis Esperanton interesa lingva fenomeno, sed post la UK mi estis kaptita ankaý de la ideologio.

Kiujn funkciojn vi okupis en la E-medio? Plej volonte mi verkas kaj instruas. Mi tamen prezidis diversajn grupojn, inkl. de AEA (Aýstralia EsperantoAsocio), kaj dum iom pli ol du jaroj mi estis la øenerala direktoro en la æefsidejo de UEA en Roterdamo.

Rakontu al la legantoj de nia Almanako viajn spertojn en la gvidado de la Centra Oficejo de UEA. Mi iøis direktoro nur pro tio, ke estis kvereloj en la asocio kaj la antaýa direktoro eksiøis fine de 2001. Mi esperis mallonge funkcii en tiu rolo kaj helpi kuraci la vundojn. Æu mi sukcesis en tio, juøu aliaj. Sed diverskampe mi estis la plej nesperta homo iam ajn en tiu rolo: neniam mi havis antaýe administran rolon, kaj antaý æio mi ne bone komprenas financajn aferojn. Mia atingo en Roterdamo, se mi ion atingis, estis lasi pli trankvilan lokon al mia posteulo Osmo Buller (kiu estis ankaý mia antaýulo!).

La unua kongreso.

Kiu estas via neforgesebla kongreso de Esperanto? Probable la unua, en Vieno en 1970. Tie mi eksciis, ke Esperanto estas ne nur funkcianta lingvo: øi reprezentas sur lingva kampo la instrumento por pli justa mondo sur bazo de egaleco. Kiu estis, øis nun, via plej øoja momento en la E-movado? Nu, eble renkontiøo dum la UK en Montpeliero, Francio. Granda grupo da literaturemuloj sidis en subæiela kafejo sur longa promenejo æe glasoj da bona franca vino. Øoja konversacio, plena de vortludoj, zigzagis æirkaý la tablo, kaj la konversaciantoj estis ne nur eýroplingvuloj. Mi pensis: tiuj “spertuloj”, kiuj scias apriore, ke Esperanto estas nur ia kodo, ne vera lingvo, devus atesti tion æi. Inter tiuj homoj Esperanto same brile funkciis kiel iu ajn nacia lingvo inter denaskaj parolantoj. Vi gastiøis en Bona Espero, Brazilo, æe la paro Grattapaglia. Kiam tio okazis kaj kia estis via sperto? Du fojojn mi estis gasto en Bona Espero: en 1977 kun mia unua edzino, kaj en 1995 kun mia pola fianæino. Kio okazis? Nu, oni devus verki dikan libron por respondi al tio! Mi diru provizore nur, ke la unua vizito por æiam þanøis mian vivpercepton. Oni trovas raporton pri tio en la brazila æapitro de mia vojaørakontaro Falantaj Muroj. Tiu kombino de agado por Esperanto kaj karitata agado per Esperanto estas laý mia scio unika¼o de Bona Espero, kie oni loøigas kaj edukas orfojn kaj tre malriæajn infanojn.

Kiom da libroj vi verkis kaj kiu estis la lasta? En Esperanto aperis øis nun, mi kredas, dek-du, æefe romanoj, sed ankaý novelkolektoj, esearoj, kaj vojaørakontaro. La lasta estis “Flugi kun kakatuoj”, rakonto el la kolonia epoko de Okcidenta Aýstralio, kiam heroa aborigeno dum kelkaj jaroj sukcesis haltigi la blankulan invadon. Sed nun mi verkas romanon, kies fono estas Sovetunio dum la lasta jaro (1990-1991) – mi estis tiam tie. Mia ambicio nun estas vivi kiel verkisto en la angla, sed æiam Esperanto restos mia plej þatata lingvo. Kion reprezentas Esperanto por via vivo? Unue mia æefan ilon por min esprimi artisme. Due, kiel mi aludis supre, la lingvan ilon por atingi pli bonan mondon. Viaj planoj kaj revoj por la futuro. Finfine verki romanon, kiu kontentigos ankaý mian internan recenzistan voæon. Mi ne atestos la venkon de Esperanto, fakte tio eble ne okazos en la nuna jarcento, sed kiu scias? La mondo povas ege rapide þanøiøi, kaj ni havas te¶nologion por enkonduki universalan helplingvon en kelkaj jaroj. Kaj ni ne tro fokusiøu pri la lingva flanko: nur kiel parto de ege larøa aro da pliboniøoj – en la ekonomio, ekologio, tutmonda kunlaboro – Esperanto vere venkos. RAPIDAJ PENSOJ: Dio Ja ekzistas, sed neniu el la manieroj provi prezenti Lin/Þin/Øin adekvatas. Æiu organizita religio estas nevalida provo diri ion nedireblan. “En la domo de la Patro estas multaj loøejoj” (Jesuo)

Kion tio signifas en la nuna kunteksto, mi ne scias. Sed se temas pri la konvencia ideo, ke estas loko en la Æielo por multaj, mi dirus: estas nek eterna Æielo nek eterna Infero. Prediko sur la Monto Eble la plej bela esprimo de homaj valoroj. Kvazaý die inspirita. Hejma familio Jes ja, ankoraý la familio estas la centro de homa vivo, malgraý diversaj provoj tion nei. Samtempe direndas, ke malbona familia vivo estas speco de infero. Kiom da krimuloj estas tiaj pro infanaøaj suferoj? Tutmonda familio Esperanto estas elstara ekzemplo de la provo krei tutmondan familion. Sed ni scias pri akraj kvereloj inter esperantistoj. Tutmonda familio estas bela koncepto, sed æu iam realigebla? Reenkarniøo Jes. La vivcirkonstancoj de diversaj homoj estas tiel malsamaj – kelkaj estas sanaj, riæuloj, aliaj naskitaj kripluloj malriæaj, kelkaj senkulpaj viktimoj, aliaj bestiaj krimuloj – ke nur multaj vivoj povas egaligi la þancojn. Kiu agas fie æi-foje, eble ekkonscios postmorte pri sia bezono de “kompenso” kaj elektos vivi kiel viktimo venontfoje. Interna Ideo de Esperanto Mi subtenas la ideon. Esperanto estas pli ol nura lingvo. Kaj unu kialo por la øisnuna modesta progreso de

Esperanto estas, ke la homaro ankoraý ne estas sufiæe matura por akcepti øin kaj øian internan ideon. Sed en nia epoko ni eble devas elekti novan manieron tion esprimi. Zamenhof Evidente grandioza homo. Æu li estis intelekta geniulo, mi ne scias, sed lia lingvo estas ora mezo inter diversaj planlingvaj celoj. Kaj lia pacema karaktero tre necesis, ke nia lingvo en la frua tempo ne dissplitiøu, kiel jam faris Volapük. Ni multon þuldas al tiu modesta homo.

HISTORIO DE LA VITROFARADO — Andreo Andrio (Francio) — Natura vitro estis jam uzata de niaj paleolitikaj prauloj, antaý æ. dudek mil jaroj. Vitro artefarita aperis en Mezopotamio kaj Egiptio antaý kvin mil jaroj. Antaý æ. du mil jaroj la homoj sukcesis fari travideblan vitron. Nun tre diversaj specoj de vitroj akompanas nian civilizon. Æi sube mi prezentos al vi la æefajn þtupojn de tiu longa historio. Antaýe necesas diri kio estas vitro. Øi estas likvo tre viskoza, tiel rigida kiel solido. En ordinara solido la atomoj estas ordigitaj en kristaloj, dum en likvo ili estas senordaj. Unu el la konsekvencoj de tiu senordo estas, ke la vitroj povas esti travideblaj, kiel akvo, dum en veraj solidoj la facoj de la kristaloj malebligas trairon de la lumradioj. La plej komunaj vitroj konsistas precipe el oksidoj de silicio, de natrio kaj de kalcio; oni fandas ilin je pli ol 1300 celsiaj gradoj. Je iom pli malalta temperaturo oni povas formi objektojn (botelo, glaso, plato ktp). Poste oni rekuiras la objektojn, regule malvarmigante ilin por eviti la aperon de streæoj. Vitroj kaj akvo povas ne esti travideblaj, se ili dissolvis ion sorbantan la lumon, ekzemple kafon en akvo aý feroksidon en vitro.

La unua vitro estis produktita de vulkanoj; kiam lafoj entenas pli ol 75% da silico (silicia dioksido), ili povas malvarmiøi sen kristaliøi, do formi vitron. Tiu natura vitro estas nomata obsidiano. Oni trovas pecojn, diverskolorajn, en multaj regionoj de la mondo. Niaj prauloj uzis ilin por skulpti tranæajn ilojn, same kiel ili uzis silikon, kiu estas alia speco de silico, ne vitreca. La homoj komencis fari vitron antaý æ. kvin mil jaroj en Mezopotamio, Sirio kaj Egiptio. Ili faris unue diverskolorajn juvelojn, poste vazojn. Oni trovis boteletojn faritajn æ. 1500 jarojn antaý Kristo. En la biblioteko de la Asiria reøo Aþurbanipalo, kiu regis dum la 7-a jarcento a.K., argilaj tabeloj donis recepton por fari vitron: «Prenu 60 partojn da sablo, 180 partojn da algaj cindroj, 5 partojn da kreto kaj vi faros vitron».

Vitroblovisto.

Grava þtupo estis la invento de la vitroblovado. Per fera tubo oni kaptas guton da fandita vitro, kaj blovas tra la tubo por þveligi la vitron, kaj tiel formi vazon. Samepoke oni sukcesas fari vitron preskaý senkoloran, do travideblan, danke al pli puraj krudaj materialoj. Tiu invento estas citita en Babilono æ. 250 a. K. kaj en Sirio dum la unua jarcento a.K. De tie øi disvastiøis en Italio, Gaýlio kaj Hispanio jam antaý nia erao. Post la disfalo de la Roma Imperio, la tekniko konserviøis nur en la Orienta Imperio; øi revenis al okcidenta Eýropo, unue en Venecio (Italio), okaze de la Krucmilitoj, dum la 11-a jarcento.

La platoj el vitro, uzeblaj por speguloj aý fenestroj, aperis pli malfrue. Kelkaj estis jam faritaj dum la Roma Imperio, sed post ties disfalo la tekniko kvazaý malaperis kaj restis rezervita por la preøejaj vitraloj. En Francio la fenestroj garnitaj per vitro aperis nur dum la 17-a jarcento en la kasteloj, kaj dum la 19-a en la ordinaraj domoj. Du metodoj estis uzataj por fari platojn el vitro; en la unua oni blovis vazon kun plata fundo, kiun oni grandigis per rotacio

antaý la aperturo de forno; en la dua oni blovis cilindron, malvarmigis øin, fendis øin, kaj revarmigis øin sur plata briko por ke øi moliøu kaj etendiøu øis plateco. La moderna epoko de la vitrarto komenciøas dum la 17-a jarcento. En 1612 aperas en Florenco (Italio) la unua libro pri vitrofarado, «L’Arte Vetraria» de Antonio Neri. Fine de tiu sama jarcento en Francio, helpe de Veneciaj vitrofaristoj, la reøo Ludoviko la 14-a kreas en San-Gobeno (Saint-Gobain) fabrikon por grandaj platoj el vitro. Oni verþas fanditan vitron el la krisolo sur tablon, kie oni etendas øin per rulo; post rekuiro, oni glatigas kaj poluras ambaý facojn por havi glacojn konvenajn por garni fenestrojn (nur de kasteloj en tiu epoko) aý fari spegulojn. Dume, en Britio oni inventas vitron kun alta enteno de plumbo, nomata «kristalo», æar øi tre brilas kaj ebligas fari luksajn objektojn, interalie lustrojn. Dum la 19-a jarcento la industriaj teknikoj multe evoluas; la vitro-industrio ekuzas la metodojn de la ferindustrio, interalie la kontinuajn fornojn, hejtataj per gaso el karbo, fabrikita per gasogeno lokita apud la fandforno. En Dresdeno (Germanio), oni konstruas en 1867 la unuan kontinuan fandfornon por fari botelojn: la krudaj materialoj kontinue eniras en unu ekstremo, kaj la vitro kontinue fluas æe la alia. Poste maþinoj, danke al elektraj motoroj, parte anstataýas la vitroblovistojn por fari botelojn, glasojn kaj diversajn objektojn. Samtempe kemiistoj, precipe en Jenao (Jena) (Germanio), pli precize studas la efikojn de diversaj komponantoj sur la proprecoj de la vitroj; æe la fino de la jarcento ili inventas vitron kun borosiliciato, kiu konvenas por laboratoriaj vazoj, la praulo de Pirekso (Pyrex), kiu estos patentita en Usono en 1915. Komence de la 20-a jarcento aýtomataj maþinoj pli kaj pli anstataýas la laboristojn. Botel-maþinoj ricevas vitron rekte el la forno, kaj unu fabriko kapablas produkti unu milionon da boteloj æiutage. En 1926 estas inventita en

Usono la t.n. rubando-maþino, kiu kapablas blovi 16 000 elektrajn ampolojn hore. Vitrofolioj, por garni fenestrojn, estas fabrikataj per kontinua eltirado el la supra¼o de fandita vitro; unu fabriko kapablas produkti 300 tunojn tage. Ekde æ. 1930, ankaý la glacoj estas kontinue laminataj.

Ekde la mezo de la 20-a jarcento eksplodas la diverseco de la vitroj, kaj multe evoluas la teknikoj por fabriki ilin. Por hejti la fornojn, petrolo kaj elektro anstataýas karbon. En la 1960-aj jaroj aperas, unue en Britio, la procedo por flosglaco; la fandita vitro elverþiøas el la fandforno sur banon el fandita stano, sur kiu øi flosas, tiel formante kontinuan platon kun ambaý facoj perfekte glataj. Aliflanke la kavaj vitra¼oj (boteloj, glasoj, bokaloj) estas pli kaj pli maldikaj, do malpezaj, kaj tamen pli fortikaj ol antaýe. Pluraj metodoj estas inventitaj por fortikigi la vitron, kaj ricevi t.n. «sekurec-vitron». Unu el ili estas hardado per rapida malvarmigo, analoge al hardado de þtalo, øenerale per blovado de aero sur vitra¼o je la temperaturo de rigidiøo; tiu procedo estas uzata por flankaj glacoj de aýtomobilo (ne plu por la ventþirmilo) kaj por hejmaj objektoj, ekzemple teleroj, glasoj kaj kuirvazoj. Alia maniero fortikigi glacojn estas tavoligi ilin per plasta membrano inter du vitrofolioj, tiel ke la plasto kungluas la rompita¼ojn okaze de frapego;

tiaj glacoj estas uzataj por ventþirmiloj de aýtoj kaj por montrofenestroj. Tria speco de fortikigita vitro estas la dratvitro, vitroplato kiu entenas armaturon el þtaldratoj. Dum la 20-a jarcento furoras la fabrikado de vitrofibroj, por pluraj uzoj. Mallongajn fibrojn oni faras per centrifugado de fandita vitro tra speco de kribrileto. Ili estas uzataj por varmizolado; la interplekta¼o de fibroj estas varmizola pro enhavo de aero. Longaj vitrofibroj povas esti teksataj kaj uzataj por armaturi plasta¼ojn; ili uzeblas ankaý por konduki lumon, ekzemple en ornama¼oj kaj por la fibroskopoj uzataj de la kuracistoj por ekzameni la internon de nia korpo. Alia speco de fibro, kelkfoje nomata optika fibro, estas optika ondogvidilo, kiu kapablas transsendi ciferecajn informojn per lumo, en multe pli granda kvanto ol kupra drato per elektraj ondoj. Eblas transsendo je granda distanco, ekzemple en transoceanaj kabloj, danke al la ekstrema klareco de specialaj vitroj, inventitaj en 1970. Fronte al la disvolvo de la telekomunikoj, eble la tuta kupro de la mondo ne sufiæus, sed silico estas tre abunda en la naturo, do la telefon-lineoj ne estos limigitaj pro manko de materialo. Por akompani la disvolvon de la optikaj aparatoj (kolorfoto, kino, lornoj, okulvitroj, teleskopoj ktp), kreiøas multaj formuloj de vitroj, kun tre diversaj refraktecoj kaj dispersecoj. Por la distribuado de elektro tra la landoj, oni uzas izolilojn el vitro, inter la pilonoj kaj la konduktiloj. Por la elektronika industrio de la meza parto de la 20-a jarcento, kiu uzas multajn elektron-tubojn, oni kreas vitrojn kun diversaj koeficientoj de varmodilato, por esti veldeblaj kun la metalaj konduktiloj, kiuj trairas la tubon. Aparte menciindas la vitroj por la katodaj tuboj de la televidiloj, pro la granda kvanto da vitro, kiun ili postulas. Nun, la televidiloj ne plu uzas katodajn tubojn, sed ekranojn kun likvecaj kristaloj aý kun plasmo; tiuj plataj ekranoj siavice postulas specialajn vitrojn. Por sekure konservi la toksajn kaj radioaktivajn

ruba¼ojn, oni povas fari vitron el ili, fandante ilin kun taýgaj oksidoj. ¬us antaý la dua mondmilito komencis disvolviøi nova speco de vitroj, kiuj estas lumsentivaj. Oni trovis, ke iuj vitroj entenantaj kupron, oron aý arøenton koloriøas æe revarmiøo, nur en la partoj antaýe elmetitaj al ultraviola radiado. La ricevitaj koloroj venas de koloida kupro, oro aý arøento, kiu formiøas en la vitro. La koloideroj povas okaze efiki kiel øermo de kristaliøo, tiel ke la elmetitaj areoj opaliøas aý opakiøas. Tio ebligas kopii tekstojn, desegnojn kaj fotojn interne de la vitro, kaj tiuj dokumentoj estos stabilaj øis 400 gradoj, do multe pli stabilaj ol la materialoj komune uzataj por konservi informojn (papero, fotoj, komputikaj diskoj ktp). En 1978 oni sukcesis krei la tutan spektron da koloroj en unu sola peco de vitro, kio ebligas produkti kolorajn dekoraciojn, vitralojn, eæ kolorfotojn. Tiuj inventoj ankoraý ne trovis abundan aplikon. Alia speco de lumsentiva vitro ricevis industrian sukceson; temas pri la t.n. fotokromaj okulvitroj, patentitaj en 1964. La koloriøo de tiuj vitroj pro radiado estas inversigebla: sub forta sunlumo ili koloriøas, tiel protektante la okulon; en ombro ili iøas denove senkoloraj. Alia tekniko inventita dum la 20-a jarcento estas la vitroceramiko; øi ebligas, per termotraktado de specialaj vitroj, la produktadon de kristala materialo, iel simila al porcelano, sed pli homogena. Tiu traktado de vitra¼o por fari el øi ceramika¼on estas nomata ceramikigo. Per tiu procedo oni povas fabriki objektojn pli fortikajn ol vitra¼oj, kaj havantajn aliajn specialajn ecojn. En 1957 estis lanæita en Usono gamo de blankaj kuirvazoj el vitroceramiko. Poste estis disvolvitaj formuloj de vitroj, kiuj kapablas kristaliøi en tiel malgrandaj kristaloj, ke ili tralasas la lumon. La apuda bildo montras kurioza¼on: plato kies centro estis ceramikigita je la konvena temperaturo por esti travidebla,

dum la cetero, ceramikigita je pli alta temperaturo, iøis blanka. Sur tiu bazo, ni disvolvis en Francio procedon por fari travideblajn kuirvazojn, kiuj estis lanæitaj en 1980. Tiuj travideblaj kaseroloj renkontis grandan komercan sukceson; per ili oni povas pririgardi la kuiradon sen perturbi øin per malkovro de la vazo. Æe la mezo de la 1980-aj jaroj funkciis tri fandfornoj por fabriki ilin: en Francio, en Usono kaj en Brazilo. Tiuj vazoj estas uzeblaj por kuirado, æar ili kapablas elteni æian ajn temperaturan þanøiøon renkonteblan en la kuirejo, pro ilia kvazaý nula koeficiento de varmodilato; ili nek dilatiøas nek maldilatiøas, do ne suferas streæon okaze de varmoþoko. La sama vitroceramiko, øenerale kun nigra koloro, estas uzata por fari la kuirplatojn de la modernaj forneloj. Danke al ilia travidebleco oni vidas, æu la elektra rezistilo funkcias; la fakto, ke ili tralasas multan infraruøan radiadon, faciligas la transiøon de varmo al la kuirvazo, eæ rekte al la manøa¼o se ankaý la kuirvazo estas el travidebla vitroceramiko. La vitrofarado evoluis danke al la teknika progreso; inverse multaj teknikoj bezonas vitron. Æiutage ni uzas øin: fronte al la spegulo por razi, kombi aý þminki nin, rigardante tra la fenestro, trinkante, spektante televidon ktp. Kiel ni lumigus niajn domojn kaj stratojn dum la nokto sen ampoloj aý tuboj el vitro?

LA AFABLECO KAJ LA DOLÆECO — Allan Kardec — La bonvolemo por siaj similuloj, frukto de l’ amo al la proksimulo, naskas la afablecon kaj la dolæecon, kiuj estas ilia manifestiøo. Tamen, oni ne devas æiam fidi je la þajnoj; la edukiteco kaj la mondumaj decreguloj povas havigi al la homo ian lakþmiron de tiuj kvalitoj. Kiom da homoj estas, kies þajna afableco estas nur porekstera vesto, kies bela tranæo kaþas iliajn internajn misforma¼ojn! La mondo estas plena de tiuj personoj, kiuj estas dolæaj, kondiæe ke neniu ilin kolerigu, sed kiuj mordas je la unua kontraýa¼o; kies lango el oro, kiam ili parolas antaý vi, fariøas venena sago kiam vi forestas. Al tiu klaso apartenas ankaý la homoj, ekstere indulgemaj, kiuj, hejmaj tiranoj, igas sian familion kaj siajn subulojn suferi la pezon de ilia fiera despoteco, kvazaý por kompensi al si la øenecon, kiun ili trudas al si mem eksterhejme; ne kuraøante montri aýtoritatecon super fremduloj, kiuj remetus ilin en ilian lokon, ili volas almenaý igi sin timataj de tiuj, kiuj ne povas malcedi al ili; ilia vantemo øuas, povante diri: “Tie æi mi ordonas kaj estas obeata”,

ne atentante, ke ili povus aldoni pli prave: “kaj mi estas abomenata”. Ne sufiæas, ke el la lipoj fluas lakto kaj mielo; se la koro ne partoprenas en tio, estas nur hipokriteco. Tiu, kies afableco kaj mildeco ne estas nur þajnaj, neniam kontraýdiras sin, li estas la sama en la socio kaj inter intimuloj; cetere li scias, ke, se per þajnoj oni trompas la homojn, Dion neniu trompas. (Lazaro, Parizo, 1861)

El “La Evangelio laý Spiritismo”, de Allan Kardec, eldono FEB.

SOCIETO POR SPIRITISMAJ LIBROJ EN BRAJLO — Luiz Carlos Dângelo (Brazilo) — Øi estis fondita en 1953, por ebligi al blinduloj – en kaj ekster Brazilo – la lernadon de la Spiritisma Doktrino, ekde propraj fontoj, senpage. Øi naskiøis el ideoj de du brazilaj blinduloj - profesoroj Luiz Antonio Millecco Filho kaj Marcos Vinicius Telles – kune marþalo Mário Travassos – øia unua prezidanto. SPLEB estas la unua organizo dissemanta spiritismajn librojn en brajlo, tra Brazilo, amerikaj landoj kaj kelkaj eýropaj landoj, æiam senpage. Ekde jaro 1999 øis 2009, oni produktis proksime 14.241 brajlajn volumojn.

Tiel, oni diras al blinduloj ke ilia batalo ne estas vana, ilia lernado povas esti malfacila, sed, en la libroj, æi tie kaj nun troviøas la ilo, kiu ebligas la spiritan kreskadon, æar æiuj ni estas civitanoj de l’ Universo, blinduloj, ne blinduloj aý kiu ajn estu niaj statoj. Æi tiuj brajlaj libroj estas manfaritaj, ekde la tranæo de matricoj por presi, de la papero kaj kartono por bindi; preso, kudro, øis la sendo al la uzontoj. Æiuj laboroj æe SPLEB estas volontulaj, ekzistante nur unu paga laboristo, por øeneralaj servoj. SPLEB estas oficiale rekonata kiel organizo de publika utilo, je niveloj federacia, þtata kaj municipa, en Brazilo. En propra sidejo, oni produktas librojn en brajlo, ekde de 1957, manskribite aý tajpe, per metalaj matricoj aý komputilaj presiloj, disdonataj senpage al la blinduloj, en la bibliotekoj kaj institutoj en filioj, en diversaj urboj de Brazilo. SPLEB inkluzivas: Bibliotekon “Casimiro Cunha”, havante 539 brajlajn titolojn

(entute 2.135 volumoj) kaj 1.962 titolojn en ordinara skribo por vidantoj. Aýdiotekon “José Álvares de Azevedo”, kun 2.093 verkoj, gravuritaj sur 8.052 bendoj kaj 828 CD. Kurson “Balbina de Morais” por senpaga instruado al blinduloj kaj neblinduloj, pri brajla skribo, disvastigo de Esperanto ktp. Spiritisman Infanlernejon “Frato Marius”, por evangelizi infanojn laý Spiritisma Doktrino, funkciante ekde la jaroj sepdekaj. “Spiritisman Kristanan Kulton”, por prizorgi la spiritan protekton de la organizo kaj øiaj vizitantoj, æiumarde, je la dudeka horo, ekde jaro 1961. Trimonatan Eldonon de revuo “Kardebraile” (kunigo de la nomoj Kardec kaj Braille), presata brajle kaj vidskribe, kies unua eldono aperis Decembre 1959, por disvastigi øiajn aktivecojn. Transsendadon de radiprogramo “la voæo de SPLEB”, pere de Radio Rio de Janeiro, dimanæe je la 11:15 horo.

Por atingi ĂŚi tiujn celojn oni terure penas. La mona bazo venas el bonfaraj bazaroj, okazantaj kelkajn fojojn jare, donacoj el bonkoraj homoj kaj monataj kontribuoj el la societanoj.

LA FUØINTA SKLAVO — Roque Jacinto (Brazilo) — Alta nokto. Maltrankvilaj batoj sur la mona¶eja pordo, kio igas Fabiano de Cristo rapidigi la paþojn por øin malfermi. — Sinjor’, savu min! — Sur la plankon falas negra sklavo. Fabiano kliniøas kaj prenas lin en la brakoj. Æe la unua ektuþo li sentas lian febron. La negro, þvitante kaj ardante pro febro, preskaý ne povas paroli. Oni divenas, ke li estas fuøinta el proksima sklavejo. — Kompatu min... — lacega li petas.

En la manoj de Fabiano, kiuj tenis lin en tiu momento, restis signo de sango, verþita el dorsa vundaro pro malpia punvergobatado. — Trankviliøu, filo! — Mi fuøas! Mi ne plu toleras... — Vi estas en domo de Dio! Æe la okuloj de la sklavo rebrilis humiligo kaj petego. Tie ne ekzistas malbonsento, sed nur signoj de sufero kaj profunda doloro. — Kien vi volas iri? — Demandas Fabiano. — Mi volas...reiri al mia gento! — larmante li petas. Fabiano per saøa tono konsideras: — Ni æiuj venis de la Æiela Patro; ie ajn ni estos, tie ni estos inter fratoj, filoj de la sama Dia Kreinto. Kiu scias, filo, æu Dio ne destinis vin por helpi la konstruon de nova mondo, sur kiu instaliøos la regno de espero kaj de amo? La sklavo rigardis lin, mirplena. — Ne forgesu — ameme pludiris Fabiano — ke Jesuo, por porti al ni la doktrinon de elaæeto, ankaý fariøis sklavo de la kruelaj homoj, kaj elektis la krucon de sufero, por, per sia propra sango, liberigi nin de niaj pekoj. La sklavo jam spiris serene. Fidu al la Sinjoro! Ne fuøu de viaj taskoj, æar la Sinjoro fidas pri vi, kaj vin helpas. Certe vi suferas, sed al vi la Sinjoro malfermas la brakojn, kaj diras: Feliæa estas vi, kiu ploras, æar vi estos konsolita. — Æu mi revenos al la sklavejo?! — Kaj kie vi povus esti pli libera? Ne fuøu de viaj pezaj devoj, kiujn la vivo proponas al vi por via propra

bono. Per ili vi trovas viajn spiritajn realigojn, eæ sub pluvo de larmoj kaj humiligoj. Vi ne havas regnon sur la Tero, sed vi øin havas en la Æielo. — Sed... kaj mia fuøo? — Mi intervenos por vi æe via sinjoro. Mi diros, ke mi prenis vin kun febro kaj preskaý freneza, kaj mi redonos vin kun bona kaj nova sano. Kaj kiam Fabiano Levis lin de sur la malmola planko, jam ne plu ekzistis febro, nek ribelemo... kaj la dorsa vundaro jam ne verþis sangon, æar ili jam iøis cikatroj pri glora kalvario.

(El la libro Fabiano de Kristo – La Karitata Pilgriminto)

ESPERANTO-TERAPIO — Alberto Flores (Brazilo) — TERAPIO estas la arto kuraci, aý difinita kuracmetodo. Øi estas rimedo por atingi reekvilibron de la sano, aý por superi malsanon, fizikan aý spiritan. Kiam okazas malharmonio en la fizika parto de la homo, aý en lia menso, estas necese ke li seræu la helpon de terapiisto (profesiulo, øenerele medicinisto, kiu praktikas unu aý plurajn terapiajn metodojn). Ekzistas diversaj tipoj de terapio: hidro aý

akvoterapio; lumo- aý fototerapio; fito aý plantoterapio; fizikoterapio (per varmo, frido, ripozo, masaøo, gimnastiko ktp.). Tre utila estas la okupoterapio. Øi enkalkulas diversajn aferojn: pentradon, desegnadon, skulptadon, ligna¼oarton, manlaboradon, gravuradon, muzikon, kanton, aý iun ajn okupiøon aý þatokupon al kiu oni dediæas iom da tempo, tiele forgesante, almenaý dum kelkaj horoj, siajn problemojn, kiaj: streso (mensa laso), soleco, deprimo, senkuraøeco, sento de sencelo aý senutileco, manko de memestimo kaj memfido. Sin dediæi al ia lernado ankaý oni konsideras utila okupiøo aý okupoterapio. Se junulo aý maljunulo decidas partopreni elektitan kurson, aý sin dediæi al iu lernobjekto, æi tio estas bona okupo por la spirito, pligrandigo de la kono kaj disvastigo de la kulturo. Estas ankaý tre bona ebleco por ekgajni novajn amikojn kaj skapi el sia izoleco. Æi tiaj agadoj rezultas en memkontentecon kaj øojon por la homo, kiu tiel sentas sin pli feliæa. Æi tio ankaý estas utila por sia sano, fizika kaj mensa, kaj por sia harmonio kun la vivo. Kiam iu faras sian eblon por lerni eksterlandan lingvon, sed ne sukcesas øin lerni, tiu persono eble sentas sin frustriøinta.

Lingvoj, øenerale, estas malfacilaj, æar ili estas plenaj je malperfekta¼oj, malregula¼oj kaj esceptoj. Æi tio malfaciligas ties lernadon. La lernado de iu lingvo postulas grandan kvanton da tempo, mono kaj sindediæo, sed la rezultoj, preskaý æiam, ne estas kontentigaj. Tial, la lernanto sentas frustriøon; li sentas sin nekapabla kaj malinteligenta. Øuste en tiu-æi cirkonstancoj eniras ESPERANTOTERAPIO; por redoni al la kompatinda ekslernanto novan animon, memfidon kaj memestimon. Øi igas lin superi sian senton de malsupereco! La lingvo Esperanto, pro sia simpleco, klareco kaj reguleco, ebligas ke iu ajn persono estu kapabla legi, skribi, paroli kaj sin komuniki eæ kun alilanduloj. De tio rezultas ke la persono denove sin sentas memfida, valorigita, feliæa kaj gaja; kaj ne plu sentas sin nekapabla kaj neinteligenta. Al tio æi oni nomas efekton de la Esperanto-Terapio, æar øi redonas al la personoj fidon pri sia kapablo lerni alian lingvon. Jen la avantaøo lerni Esperanton! Øia lernado estas tiel plezuriga ke oni ne devas flankenlasi øin!

UNU PAØO KAJ TRI MISPARTICIPOJ — Geraldo Mattos (Brazilo) — En sia origina formo de adjektivo, participoj estas ege regulaj vortoj, kiuj havas difinitajn sencojn sen ia rilato al la verboforma vokalo ilin generanta: -anta: dum la fakto -i:

dum io/iu -as / -is / -os / -us / -u / -i

-ata:

dum la fakto -i:

dum ion/iun -as / -is / -os / -us / -u / -i

-inta:

post la fakto -i:

post kiam io/iu -as / -is / -os / -us / -u / -i

-ita:

post la fakto -i:

post kiam ion/iun -as / -is / -os / -us / -u / -i

-onta: antaý la fakto -i:

antaý ol io/iu -as / -is / -os / -us / -u / -i

-ota:

antaý ol ion/iun -as / -is / -os / -us / -u / -i

antaý la fakto -i:

Ili do estas difinataj kiel æiu alia adjektivo, kvankam la dumaj adjektivoj estas ege multe pli nombraj ol la postaj kaj la antaýaj: bela: dum la fakto allogi: allogos

dum io/iu allogas / allogis /

preta: post la fakto fari: finiøos

post kiam io/iu finiøas / finiøis /

graveda: antaý la fakto naski: antaý ol iun naskas / naskis / naskos

Tragedia tamen estas la kutimo difini ne per la tempaj prepozicioj, kaj tion mi supre demonstras, sed per la suspektindaj adjektivaj frazoj: -anta: kiu -as

&nbsp;-inta: kiu -is

&nbsp;-onta: kiu -os

-ata: kiun -as

-ita: kiun -is

-ota: kiun -os

Tiaj egaligoj estas nepre falsaj, æar adjektivaj frazoj dependas de la momento de la parolo, sed ne la respektivaj participoj: homo amanta estas feliæa [homo, kiu amas, estas feliæa]. homo amanta estis feliæa [homo, kiu amis, estis feliæa]. homo amanta estos feliæa [homo, kiu amos, estos feliæa].

Krom falsaj, ili estas vere erarigaj, kiel pruvas al ni la sekvantaj tri eraroj en la sama paøo 15 de la numero 4 de la jaro 2010 de la cetere bonega revuo La Ondo de Esperanto sub la plumo de sperta esperantisto [miaj grasaj literoj]: Kvankam øis nun mi tute ne scias, en kio nome konsistas mia eraro, kaýzinta tiel severan kaj rapidan punon [...].

[...] mi, tute sen mia kulpo, estas suspektita pri kvazaý neglektema rilato al miaj devoj æe la Varsovia Cenzura Komitato. La emfazitaj vortoj pri Zeligman estis substrekitaj en ÆAP Æefa Administrejo pri presaferoj. La unua el ili estas aktiva kaj la du aliaj pasivaj, sed æiuj estis miselektitaj, kaj la øustaj formoj aperas inter rektaj krampoj: ... eraro, kiu kaýzis [kaýzanta] severan kaj rapidan punon. ... min oni suspektis [mi estis suspektata] pri kvazaý neglektema rilato [...]. ... vortoj, kiujn li emfazis [emfazataj] pri Zeligman [...]. Tiuj tri supraj okaza¼oj aludas al dumaj faktoj en la pasinteco, sed la respondaj uzataj participoj nur al ilia posteco, kaj do adjektivaj frazoj miselektas participojn: kaýzinta: post la kaýzo jam ne estas kaýzo [øusta formo: kaýzanta] suspektita: post la suspekto jam ne estas suspekto [øusta formo: suspektata] emfazita: post la emfazo jam ne estas emfazo [øusta formo: emfazata] Latinidaj, germanaj kaj slavaj lingvoj ilin disvastigis, spite de la klara averto de la Fundamento de Esperanto en la franca parto [miaj grasaj literoj], en kiu niaj malsamaj participoj ricevas francajn tradukojn kun la samaj fina¼oj: Ex.: þi est’as am’at’a de æiu’j - elle est aimée de tous (part. prés.: la chose se fait). La pord’o est’as ferm’it’a - la porte est fermée (part. pas.: la chose a été faite). Kaj la eraroj plu vivas!...

EN LA HEJMO — Chico Xavier (Brazilo) — Bonkoreco en la domo estas karitato hejme komencanta. Neniam krie parolu, malrespektante la intimecon kun la karaj estuloj. Uzu la hejmajn apartena¼ojn sen bruo, evitante malekvilibron kaj perturbon en la hejmo.

Lernu servi tiel, kiel eble, por ne pligravigi la afliktiøojn de la familio. Kunlaboru en la solvo de la problemo, kiu aperos, ne koleriøante en la plendo. Sole aý grupe manøu senbrue. Konversaciu, konstruante harmonion. Æiam estas eble trovi la pordon de la reciproka kompreno, kiam ni pretiøas cedi vidpunktojn de ni mem, en la malgrandetaj montroj de abnegacio. Evitu komentarii skandalojn kaj nekonvenajn aferojn. Pri malsanoj parolu nur tion necesa. Seræu iun doman detalon por laýdi la laboron kaj la kareson de tiuj, kiuj partoprenas en via ekzistado. Ne profitu la konversacion por kritiki aý mallaýdi iun ajn. Se vi urøas eliri, plenumu vian urøan devon serene kaj respekte, ne rompante la trankvilecon de la aliaj.

Libro: Verda Signalo Spirito: Andreo Ludoviko Mediumo: Francisco Cândido Xavier El la portulaga lingvo tradukis: A. K. Afonso Costa FEB

SERENA AÝ LA LEGENDO PRI LA PUNTO — Johan Van Eenoo (Belgio) — Enkonduko: la punto Unu el la plej belaj urboj de Belgio sendube estas Bruøo, situita kelkdekajn kilometrojn de la Norda Maro. Øi ne estas tre granda urbo, sed tre konata æe la turistoj, kiuj venas de la kvar anguloj de l’ mondo, amase vizitante øin por øui la etoson en stratetoj kaj placoj, kaj por admiri la gotikan kaj neogotikan urbocentron, la muzeojn kun la

pentra¼oj de la Flandraj Primitivoj, la rejojn,1 la Belfridon kaj la imponajn preøejojn kaj katedralon, kies pintoj þajnas tuþi la nubojn super Flandrio.2 Speciala kaj tre seræata vidinda¼o kaj por la turistoj kaj por la enloøantoj de la urbo estas la Bruøa punto. Ankaý en aliaj urboj en kaj ekster Belgio oni puntas, sed la Bruøa punto specife famis kaj famas. Kio do estas tiu mondfama punto? Ekzistas bobenpunto, kudrila punto, maþinfarita punto kaj eæ komputorfarita punto. En la rakonto æi-suba temas pri bobenpunto. Øi estas teksa¼o konsistanta el permane interplektitaj fadenoj. Ambaýfine, æiu fadeno estas volvigita sur bobeno por faciligi sian manipuladon. Pingloj stabiligas la punton dumlabore. La bobenpunto æiam montras figurojn sur fono kun kvin - aý sesangulaj maþoj. Øi ekestis dum la 15-a jarcento en Flandrio aý en Italio kaj instruiøis en privataj lernejoj dum la 16-a jarcento. Ekde 1717, kiam la Bruøa episkopo ordonis, ke la Apostolinaj mona¶inoj instruu la puntfaradon, komencis la puntindustrio en Flandrio. Dum la 19-a jarcento øi estis bonvena kromenspezo por amaso da malriæegaj familioj. Bruøo estis grava punturbo. Ankoraý hodiaý la Bruøa Puntocentro instruas la puntfaradon al internacia lernantaro. La komerca puntfarado situiøas en malaltsalajraj landoj. En Bruøo kaj en multaj kluboj æie en la lando la puntfarado nun estas hobia afero, kiu pli kaj pli eæ atingas novan artan nivelon. Do: anstataý la puntarto, la 1

Brugho origine situigøis je rivero nomita «Roja» aù «Reja», La «rejoj» estas la kanaletoj kiuj trafluas la Bruøan urbocentron, simile al Venecio kaj Amsterdamo. Tial la kromnomo de Bruøo estas «la Venecio de l’ nordo». 2 El historia vidpunkto Flandrio estis la graflando apud la Norda Maro, norde de Francio. La plej granda parto nun situiøas en Belgio, aliaj partoj apartenas al Nederlando kaj Francio. Hodiaý, Flandrio estas la nomo de la norda, nederlandlingva parto de Belgio.

artpunto… Ekzistas pluraj tipoj de bobenpunto, ekz.: Bruøa flora¼o, fina Bruøa flora¼o, Binche aý soræistina punto, la Flandra, Rosaline perlée, Valencienne k.t.p. Nemirinde estas, ke pri tiel fama kaj admirinda afero kiel la punto ekestas legendo, æu verkita de verkist(in)o, æu eltrovita en la simpla menso de la popolo, kiu æiam estas aperta al miraklo, Dia aý anøela interveno, spirita helpo ktp. Miraklo, tamen, estas ne plu ol momenta konscioþanøo æe tiu, kiu spertas øin, kaj rakontas al ni malpli pri la simpleco aý ne de tiu persono ol pri la pureco de ties koro. Tio ankaý montriøos en la legendo pri la ekesto de la Bruøa punto. LA FAJROSTRATETO Trapromenante la urbocentron de Bruøo, vi ne povas ne vidi tiujn mallarøajn stratetojn tie kaj æi-tie inter la domoj, kondukantajn al la kanaletoj, la «rejoj»3. En la Mezepoko, kiam la plimulto el la domoj en la urbo estis lignaj, la Bruøanoj timis nur tion: la fajregon. Ne ekzistis unu Bruøano tiam, kiu ne memoris al si la grandan incendion kiu detruis grandan parton de la urbo, ankaý la Belfridon, forbrulante preskaý æiujn æartojn kaj gravajn dokumentojn konservitajn en øia turo. «Pli saøa hundo post la vundo», diris al si la Bruøanoj,”Ne okazos duafoje, ke mankas al ni la akvo kiam brulas en la urbo». Kaj do, tie kaj æi-tie inter la domoj ili konstruis mallarøajn stratetojn por alporti kaj transdoni la 3

La urbo Bruøo ekestis je la kruciøo de la rivero Rejo (antaýe Roja) kaj sablokresto sur kiu troviøis la roma vojo de Oldenburgo al Ardenburgo. Pluraj maraj transgresoj donis al la Roja grandegan estuaron, per kiu marþipoj kapablis atingi la centron de Bruøo. Dum la 15-a øis la 17-a jarcento renkontiøis en Bruøo komercistoj el Nord- kaj Sudeýropo, igante Bruøon la komercan, politikan kaj artan metropolon de Eýropo. Ankaý en Bruøo ekestis la borso. La multaj kanaletoj, la rejoj, derivitaj de la Rejo, uziøis por fortika¼o, transporto kaj eskapejo, kaze de fajrego.

akvon de la Rejo. Tiujn stratetojn oni nomis kaj øis nun nomas”fajrostratetoj» aý”fajrokoridoroj» Verþajne la plej konata tia fajrokoridoro estas “De Garre” (La Sakstrateto), kiun vi vidas dekstre, irante de la Bazarplaco al la Burgoplaco, la du historiaj kernoj de la urbo. Fama øi estas hodiaý pro la trinkejo situita je la fino, kie vendiøas la flandraj bieroj. Sed, ion alian pri øi, malnovan legendon konatan de nur malmultaj, mi nun rakontos al vi. SERENA KAJ ARNOLDO Iam en la 15-a jarcento, en la domo je la fino de la Sakstrateto loøis fraýlino kun siaj gepatroj kaj gefratoj. Þi estis juna kaj linda, alloga kaj admirinda kiel freþa floro en la printempo, kaj mi certas, ke multaj Bruøaj fraýloj sekrete esperis iam edziøi kun þi. Þia nomo estas Serena. Æu tio ne estas bela nomo por tiel bela fraýlino? Serena estis la plej aøa el la gefratoj de la domo. Kune kun la patrino, Mastrino Barbara, þi mastrumis kaj prizorgis la endomajn aferojn. Sian libertempon ili pasigis þpinante, laý la kutimo æe ordinaraj Bruøaj virinoj. Kaj dume, ili babiladis, kantis, kaj prizorgis la infanojn. Je la kajo de la Rejo malantaý la domo flotis la marþipo de la patro de Serena. Þia patro, vi sciu, estis marþipisto kaj per sia þipo li transmare transportis varojn je la ordeno de Mastro Ryckaert ([rikart], riæa lignokomercisto, kiu loøis kun sia filo Arnoldo en granda domo trans la Rejo. Mastro Ryckaert estis vidvo kun nur unu infano: Arnoldo, afabla, belmiena junulo, kiun li amis tiom, kiom sian propran korbaton. Tamen, io pikis lin: Arnoldo ne estis komercisto, sed artisto, lignoskulptisto, kiu neniam transprenos la komercajn aktivecojn de sia patro. Tion S-ro Ryckaerts ege bedaýris, sed li sciis, ke estas nenia senco altrudi sian volon al junulo je la sojlo de la plenkreskula vivo.

Bona rilato ekzistis inter la familio de Serena kaj tiu de Arnoldo. Ofte ili vizitis unu la alian per la boateto ligita je la kajo de S-ro Ryckaert. Dimanæe ili veturis al la vasta arbaro apud Bruøo por promeni kaj ludi kaj amuziøi. Tiom da plezuro! Tiom da ridado! Kaj la gepatroj øuis la kreskantan amikecon inter ili. Se amikas la infanoj, amikas la gepatroj. Jes, sed kiel ni scias, estas limo nur maldika inter amata kaj amika. Iom post iom Serena kaj Arnoldo konsciis pri pli ol pure amikaj sentoj unu por la alia. De tempo al tempo dumlude unu haltis, observante silenta la alian, kvazaý trafita de fulmo, sed tuj pluludis. Æar ili estis ankoraý tro junaj por paroli pri amrilato, neniu el la du malkovris siajn sentojn. Talenta artisto, Arnoldo estis membro de la gildo de la lignoskulptistoj kaj havis la intencon iøi majstro lignoskulptisto, titolo garantionta sekuran ekzistadon kaj altan socian rangon. En sia koro jam brulis la deziro pri øojplena vivo kun Serena. Sed antaý tio, li devis por atingi majstrecon, kompletigi sian majstroverkon: belegan, kverklignan Madonon, skulptitan laý la modelo de sia kara amikino. PROMESO PRO MIZERO La vivo kaj la estonteco þajnis senzorgaj por ambaý familioj. Tamen, ofte, kiam alridas nin feliæo, trafas nin katastrofo. Iun tagon, ventegis super la maro norde de Bruøo, kie þipas la patro de Sereno. Post duona semajno alvenis la terura mesaøo, ke la patro de Serena pereis kun sia þipo. Grandaj maløojo kaj zorgoj pro estonta mizero eniris la þipestran domon, æar nun forfalis la enspezoj de la familio. Sinjoro Ryckaert ege kompatis la familion de sia þipestro, kaj pretis helpi kiel plej eble. Tamen, donacon

de mono la vidvino æiam obstine rifuzis, malakceptante dependecon de iu alia. Kun sia filino Serena, Mastrino Barbara provis solvi la financan problemon per þpinado æiam plia, dumtage kaj dumnokte. La tagnokta laboro kaj la æagreno pro la perdo de sia patro rapide subminis la fortojn de la juna fraýlino Serena. Þi apenaý eliris la domon, æiam malpli manøis por ke la etuloj havu sufiæe, kaj preskaý neniam plu promenis en la arbaro. La najbarinoj avertis þin, ke þi ne malsaniøu, tiel pale þi mienis kaj tiel maldika þi iøis. Æiuvespere tamen, kiel ajn malforta þi sentas sin, Serena surgenuiøis antaý la statuo de la Dipatrino en la doma kapeleto, preøante kaj petante, ke la Virgulino havigu al la mizerplena familio solvon por la peniga situacio. Iun vesperon, Serena tute senespera kaj tute en larmoj faris al la Dipatrino la jenan promeson: “Se Vi bonvolos doni solvon por nia situacio, mi rezignos pri edziniøo kun Arnoldo”. Þi apenaý kapablis eldiri tiujn terurajn vortojn. Pasis kelkaj semajnoj. La mizero daýre regis en la domo de Serena kaj þia familio. Iun belegan dimanæmatenon, en aýtuno, S-ro Ryckaert invitis la vidvinon kaj þiajn infanojn por fari promenadon, kiel antaýe. Æifoje la þpinistinoj øoje akceptis kaj per la kaleþo de sia afabla najbaro æiuj veturis arbaren. Baldaý ili enspiris la sanigan arbaraeron. Dum la aliaj ludis kaj babilis, Serena sidiøis sub bela kverko. Ho, kiel bone þi sentis sin, malgraý la laciøo de la promenado. Kun profunda suspiro þi æirkaýrigardis. Æie en la kampoj, en heøoj kaj arbustoj pendis tiuj blankaj, prujnokovritaj aranea¼oj, kiujn la popolo nomas “filandroj”. Sekvante sian amikinon, Arnoldo kaþiøis malantaý arbo por þtelrigardi þin. Sed, kion li vidis tie? Jen, subite, kiel per mirakla povo, la blankaj filandroj leviøis kaj metis sin sur la antaýtukon de Serena, kie ili moviøis kvazaý en ¶aoso. Iom post iom tamen ekestis regula movo. Kiam æio

haltis, Serena gapis al la delikata desegna¼o kun floroj kaj birdoj, kiun formis la aýtunaj filandroj. Nekredeble! Belega! La fraýlino miris: «Se tiuj etaj araneoj kapablas fari tiajn mirinda¼ojn, certe ankaý mi povos fari tion per la fadeno kiun mi þpinas hejme». Granda øojo plenigis la koron de Serena: jen la solvo! Jen la respondo de la Dipatrino! Helpite de Arnoldo, kiu skulptis bobenetojn por pli facile manipuli kaj interplekti la fadenojn, Serena imitis sur kuseno la modelon de la filandra desegna¼o. La rezulto estis belega, tiel ke Serena ne hezitis garni siajn vestojn per la novaj arta¼oj, kiujn þi nomis ”punto”. La virinoj kiuj renkontis þin surstrate admiris tion, kaj informiøis pri tiuj belaj garna¼oj. Baldaý la famo de la punto disiøis tra kaj ekster la urbo. Nobelulinoj, riæuloj kaj komercistoj venis al Serena kaj mendis þian punton. Enspezoj kreskis, kaj la familio de Serena baldaý ne plu mizeris. En sia koro Serena tamen sciis, kion signifis la solvo de la Virgulino: forrestis la mizero, sed ankaý la edziniøo kun sia kara Arnoldo. Arnoldo, pli ol iu ajn alia, øojis pro la plibonigo de la familio de Serena. Li finskulptis sian Madonon kaj la gildestraro aprobis øin, akceptante Arnoldon kiel majstron lignoskulptiston. Kiel feliæa estas Arnoldo! Nun li povas proponi al Serena edziøon. Sed, je lia nekompreno la fraýlino petis de li paciencon, æar þi havis tro da laboro. Ankaý la sekvantaj fojoj, þi nek akceptis, nek rifuzis. Pli kaj pli grandiøis la nekompreno, la defio kaj la malespero de Arnoldo. Kio okazis al Serena? Þi tamen amas lin? Kaj li ankaý amas þin? Kial do þi ne respondas? Evidente, Serena komprenis la maløojon de Arnoldo, sed rifuzante rompi sian promeson al la Dipatrino, þi silentadis.

AMO VENKAS ÆION Pasis multaj monatoj. Arnoldo iøis fama lignoskulptisto kaj forvendis siajn skulpta¼ojn en kaj eæ eksterlande. Serena iøis riæa, danke al la puntfarado. Multan laboron þi havis. Sian tutan tempon þi dediæis al la puntfarado, æiam elpensante novajn þablonojn, novajn desegna¼ojn, novajn teknikojn. Por plenumi æiujn mendojn Serena eæ devis instrui la puntfaradon al siaj fratinoj. Þajnis al la najbaroj, ke þi havas tempon nek por Arnoldo, nek por edziøo, nek por familia vivo. En þia koro tamen daýre vivas granda amo por la juna majstro lignoskulptisto, kaj ankaý Arnoldo ankaý daýre amas þin, kvankam li ne komprenas þian rifuzon edziøi. Je la datreveno de la mirakla okaza¼o, Serena kaj Arnoldo kaleþe elveturis Bruøon por promeni en la arbaro, kiel en la pasinteco. Denove þi eksidis sub la granda kverko, kaj endormetis. Post kelka tempo, subite, þi vekiøis kaj vidis ion mirigan: sur sian antaýtukon falis aro da filandroj. Ili moviøis tien kaj reen, kvazaý ¶aose, formante iom post iom figuron: edziøan kronon! Sub øi Serena grandokule legas la tekston: «Mi absolvas vin de via promeso». Arnoldo, kiu intencis fari al Serena lastan edziøklopodon, kunrigardis de super þia þultro. Li vidis la figuron kaj la tekston formitajn de la filandroj, kaj komprenis. Sekvis granda æirkaýbrakumo kaj longa, æion pardonanta, kiso. Nun Serena rajtis paroli, kaj tute en larmoj þi eksplikis

æion al Arnoldo: la amo, la promeso, la punto, la neakcepto de edziøo, la silento… La reston vi certe divenas. Arnoldo kaj Serena geedziøis. Laýdire, pli bela edziøfesto neniam poste okazis en Bruøo. Ili havis multajn infanojn, kaj al æiuj siaj filinoj Serena instruis la puntfaradon. Kiam tiuj edziniøis siavice, ili pluinstruis la puntfaradon al siaj infanoj, kaj al aliaj infanoj, kaj tiamaniere la Bruøa punto disiøis kaj famiøis en la tuta mondo.

LA MELANKOLIO — Allan Kardec — Æu vi scias, kial ia malpreciza maløojo kelkfoje kaptas vian animon kaj igas vin trovi la vivon amara? Øi devenas de tio, ke via Spirito, aspirante la feliæon kaj liberecon, sed katenite al la korpo, kiu enkarcerigas lin, lace konsumiøas pro vanaj penoj por liberiøi. Sed, vidante ke tiuj penoj estas senutilaj, li falas en senkuraøecon, kaj la korpo ricevas la influon de tiu senkuraøecon; malvigleco, laciøo kaj kvazaýa apatio ekposedas vin, kaj vi sentas malfeliæon.

Kredu al mi, rezistu energie al tiuj impresoj, kiuj malfortigas vian volon. Tiuj aspiroj al pli bona vivo estas denaskaj en la Spirito de æiu homo, sed ne seræu øin sur la Tero; kaj nun, kiam Dio sendas al vi Siajn Spiritojn, por instrui vin pri la feliæo, kiun Li destinas por vi, atendu pacience la anøelon de la liberigo, kiu venas helpi vin rompi la ligilojn, kiuj tenas vian Spiriton en kapiteco. Pensu, ke vi devas plenumi, dum via provo sur la Tero, mision, pri kiu vi neniel konscias, aý dediæante vin al via familio, aý plenumante diversajn devojn, kiujn Dio konfidis al vi. Kaj se, dum la daýro de tiu provo, kvitigante vin de via tasko, vi vidas la zorgojn, la maltrankvilojn, la æagrenojn torente fali sur vin, estu fortaj kaj kuraøaj, por ilin elteni. Brave kontraýstaru ilin; ili estas nedaýraj kaj kondukos vin al la amikoj, kiujn vi priploras kaj kiuj, øojante pro via alveno inter ili, etendos al vi la brakojn, por konduki vin al loko, kien ne eniras la surteraj æagrenoj. (Francisko de Øenevo. Bourdeaux)

La Evangelio laý Spiritismo – FEB Æapitro V - Feliæaj la Afliktitoj

DIA ÞTELISTO — José Mauro Progiante (Brazilo) — Estis iam, en la planedo Tero, stranga þtelisto, kies nomo neniu þatis prononci. Æiuj forkuris de li kun timego kaj neniam estis preparitaj, kiam li venis, kaj neniu sukcesis sin savi de li. Li ne elektis siajn viktimojn. Tute ne. Li kaptis malriæulojn kaj riæulojn, malsaøulojn kaj saøulojn, precipe malsanajn kaj maljunajn. Li forrabis ankaý infanojn, kaj tio estis la plej ploriga afero en tiu mondo. Pasis kelka tempo, la homaro maturiøis kaj al øi estis revelaciite, ke tiu þtelisto ne estas malbona, ke li agas konforme al naturaj leøoj, kreitaj de Dio. Al øi estis revelaciite ankaý kien li irigas siajn viktimojn. Oni diras, ke la morto venas senatende, kvazaý þtelisto. Jesuo iel diris tion, kiam li rakontis la parabolon pri avarulo, kies animo oni neatendite postulis iun nokton (Luko, 12:20). “Estu pretaj”, li volis diri, kaj krome, por montri al ni ke la morto estas nek timiga nek finofara, li reaperis tri tagojn post sia sepulto, en radia materiiøo. Tamen, la fenomena remontriøo de Jesuo, ofte erare nomata “resurekto” (fakte li ne releviøis el la tombo),

100

ne sufiæis por forviþi de la homa menso la teruron antaý la morto. La reveno de la Majstro estas registrita kiel eksterordinara¼o, kiel miraklo ebligita de lia speciala stato de elektito. La morto daýre restis tabuo, io malpura, abomeninda, netuþebla. Multaj eæ revis pri la eliksiro de la juneco, pri senlima daýrigado de la fizika vivo. Sekretaj doktrinoj, devenintaj de praaj civilizacioj, posedis la identecon de la mistera þtelisto, sed øi ne eliris el la fermitaj rondoj de inicitoj. Teologioj ne ofertis al siaj kredantaroj pli ol fantazioj kaj duboj. La mediumeco æiam rolis en la homa historio, kiel ilo donita de Dio por senvualigo de la mortaj misteroj. Malgraý tio, nur en la XIX-a jarcento la mediumaj fenomenoj estis racie rigardataj kaj komprenataj. Tiam stariøis Spiritismo kaj sekve ekdisvastiøis la vero pri la morto. Hodiaý ni scias, ke la morto estas nur æeso de organaj funkcioj, ne fino de la vivo. La vivo de la mio, de la spirito, estas unika kaj senfina. Øi estas unika, æar la spirito vivas seninterrompe, aý elkarniøinta, en la spirita mondo, aý enkarniøinta, en la materia mondo. Naskiøo kaj morto estas nuraj okaza¼oj en la senæesa vivo de la spirito, same kiel la endormiøo kaj la vekiøo estas okaza¼oj de nia fizika ekzistado. Ankoraý regas vasta nesciado en diskutoj pri la morto kaj granda malespero en øia proksimiøo. La plejmulto preferas iluzie kredi, ke la morto longe vizitos nur aliulajn domojn, anstataý sin prepari por iam serene akcepti øin æe si mem. Koncerne nian propran morton, ni konsciu pri øia fatala veno, ankoraý kiel neatendita þtelisto, sed ni estu trankvilaj, æar, laý superaj ordonoj, øi fortiros nur nian “veston por surtera loøado”, kaj nia vivo pludaýros transtombe. * * *

101

Se ne timinda, laýdinda estas la dia elkarniga þtelisto. Dank’ al li ne kristaliøas la homa penso. Miljaroj da civilizaciaj faroj evidentigis, ke la personoj emas akcepti novajn ideojn kaj idealojn øis certa aøo. Tiam la opinioj rigidiøas kaj rompiøas nur æe la morto. Tiu intelekta kaj morala frostiøo trafas nuntempe preskaý æiujn, en diversaj momentoj. Kelkaj, ankoraý dudekjaraøaj, jam rigardas sin kiel posedantojn de la vero; aliaj progresas øis la kvardeka jaro; malmultaj kapablas modifi siajn mensajn kliþojn de post sia kvindekjariøo. En la nuna stadio de niaplaneda evoluo, la morto ankoraý estas necesa por la progreso. Per øi la animo reiras al la spirita mondo, sia origina medio, kaj de tie revenas surteren, en nova reenkarniøo, preta por plua lernado. Kiel Jesuo diris al Nikodemo (Johano, 3:7), estas necese naskiøi denove. Do, estas necese morti. Estas necese, ke la dia þtelisto daýrigu sian laboron.

KANGURUOJ — Bob Phelp (Aýstralio) —

Kune kun la emuo la kanguruo estas parto de la aýstralia blazono. Troviøas en Aýstralio pluraj specioj de kanguruoj, supozeble pli ol 230. Ilia kapo estas belega, simila al io inter cervo kaj leporo. Ili ofte videblas tre malproksime de akvo. Sed ili povas ja eæ tre rapide salti longajn distancojn. Estas malfacile diri kiom ili vivas, laýþajne pli-malpli 15 jarojn. Iuj estas vegetaranoj. Ili varias en tiu grandeco de rato øis tiu de plenkreskinta viro. Ekz. la Moskeca Ratkanguruo, kiun oni trovas en Kvinslando, povas mezuri øis 41 centimetrojn inkluzivante la 16 de la

104

vosto. Øi manøas insektojn, vermojn, radiktuberojn kaj palmfruktojn. La longnaza Ratkanguruo, troveblas nur en Novsudkimrujo, Viktorio kaj Sudaýstralio. Mezuras æirkaý 40 centimetrojn, el kiuj 25 apartenas al la vosto. La Bruna Leporkanguruo mezuras æirkaý 59 centimetrojn, inkluzivante la 35 de la vosto. Øin oni trovas en Novsudkimrujo. La Okcidentan Leporkanguruon, troviøanta en Okcidentaýstralio, oni populare nomas “La Fajfanto” pro tio, ke øia voæo sonas kiel fajfo. En Sud- kaj Orientaýstralio troviøas ankaý la t.n. Rokkanguruoj. Oni povas trovi ankaý kelkajn aliajn kanguruojn, ekz. ungegkanguruojn ktp. La plej granda estas la t.n. Griza Kanguruo. Øi estas granda kiel viro. Iom malpli grandaj estas la, tamen grandaj, ruøaj kanguruoj. La virkanguruoj estas belege ruøaj kun grizaj kapoj kaj griz-blankaj vosto kaj membroj. La kanguruinoj estas malpli grandaj kaj pale grizaj. Io tre strange estas, ke la ruøa koloro de la virkanguruoj fakte ne estas la koloro de la haroj, sed þvito, kiu iel restas sur la haroj. Se oni frotas la harojn per blanka þtofo, la þtofo fariøas ruøa. Kiam la kanguruo mortas, malaperas tiu koloro. Tiu kanguruego troviøas nuntempe nur en Novsudkimrujo, Viktorio kaj Sudaýstralio. La aborigenoj æasas øin, kaj nuntempe ankaý iuj enmigrintoj el æiuj partoj de la mondo tion faras, kvankam pli kaj pli da homoj kompatas la kanguruojn ekkomprenante, ke tio ne estas øuste. Tamen þajne niaj diversaj registaroj ankoraý ne tion komprenas, æar æiutage pli kaj pli da restoracioj servas siajn gastojn per kangurua viando. Sed al ordinaraj homoj øi estas tre populara, la blankuloj nomas la maljunajn virkanguruojn “old man”;

105

la plenkreskintajn kanguruinojn oni nomas “Jonny” kaj la kanguruidojn “Joe”.

Kanguruoj vivas en grupoj gvidataj de maljuna virkanguruo. La granduloj povas salti 6 øis 10 metrojn longe kaj pli ol 2 metrojn alten. Ilia aýdkapablo estas multe pli bona ol ilia vid- kaj flarkapabloj. Laýdire ili ne estas tre inteligentaj, kaj mi esperas, ke oni baldaý konstatos, ke ili ja tiaj estas. Oni diras, ke ili estas timemaj, sed øis nun mi ne renkontis iun, kiu timas min. Ili ofte estas mortigataj dumnokte en la trafiko sur la longaj vojoj, æar ili ne bone povas vidi, kaj la elektraj lumoj de niaj aýtoj kompreneble blindigas ilin. Se oni akcidente surveturas kanguruon, oni devas veturigi øin al bestkuracisto, sed bedaýrinde ne æiuj faras tion. Ne estas bone ignori suferantan beston! Ilia gravedeco daýras nur 32 tagojn, do iomete pli ol unu monaton. Plej ofte naskiøas nur unu ido 3 centimetrojn longa. Post la naskiøo øi restas 8 monatojn en la marsupio, aý patrina poþo, kiel oni povas diri. Tie øi restas alsuæa al unu el la mampintoj de sia patrino, kiu permesas al neniu vidi la idon, eæ øia patro. Estas tre strange, sed dum tiuj 8 monatoj la ido konstante trinkas lakton kaj ne fekas nek urinas. La poþo do restas pura. Sed kiam øi post la unuaj

106

8 monatoj eliras el la poþo, tiam øi tuj malplenigas siajn vezikon kaj intestojn. Do oni povus diri, ke øi same kiel homa infano evoluas dum la unuaj 9 monatoj de sia vivo. Ili manøas herbojn, precipe kanguruherbon, radikojn, arboþelon, burøonojn kaj fruktojn. Ili plej ofte aperas malfrue en la posttagmezo aý frue en la nokto. Tiam aýdiøas senæesa frapado de iliaj tre fortaj kruroj kontraý la tero. Sendube ili evoluigis iun specon de frapsistemo, æar konate estas, ke ili havas tian frapadon por signali, ke danøero estas, kaj ke pli bone estas tuj forkuri. Tiuj, kiuj deziras æasi la grandegajn kanguruojn sciu, ke granda kanguruo povas esti tre danøera. Kiam kanguruo estas vundita, øi sin defendas per æiuj siaj restantaj fortoj. Øi, per siaj fortegaj malmolaj manoj gratas la ventron de sia atakanto øis liaj intestoj elfalos. Per siaj fortegaj piedoj øi piedfrapas lin, same fortege kiel æevalo, kaj øi rapide teren faligas lin per sia same fortega vosto. Multaj viroj trovis la morton tiele! Kiam mi estis malgranda knabo, mi tre þatis viziti la zoologian øardenon en Kopenhago. Kompreneble mi estis aýdinta pri multe da ekzotaj bestoj, elefantoj, leonoj, rinoceroj, hipopotamoj, kameloj ktp., kaj kompreneble ankaý kanguruoj. Feliæe, ke en la kopenhaga zoologia øardeno, kvankam estas pluraj elefantoj, leonoj, rinoceroj, hipopotamoj, kameloj ktp., aperas nur unu kanguruo. Mi,

107

bedaýrinde, ne memoras, æu øi estas griza aý ruøa, sed øi, laý mia opinio, estas granda. Tiu belega ekzota besto æirkaýsaltetis en granda, ronda loko æirkaýata de malalta barilo. Kompreneble øi ne estas tute sola, ankaý aliaj bestoj loøas tie. Vidante tiun belegan beston mi iomete klinis min super la barilon kaj elstreæis mian dekstran manon por saluti øin. Øi tuj alproksimiøis al mi kaj elstreæis ambaý siajn manojn por manpremi la miajn. Tion øi faris preskaý tirante min en sian loølokon. Mi iomete timis, æar tiu kanguruo ankaý estas treege forta kaj ne volonte volis liberigi min. Sed feliæe mi liberiøis kaj frotis mian dolorantan manon.

Kiam mi, kun mia familio, multajn jarojn poste alvenis al bela, suna kaj varma Aýstralio, ni loøiøis en Adelajdo. Iom apud tiu urbo situas la t.n. Adelajdaj Montetoj. Ie en tiuj montetoj estas Nacia Parko kun æiuj specioj de aýstraliaj bestoj, birdoj kaj rampuloj. Æar ni venis el Eýropo, ni kompreneble neniam antaýe vidis tiom da belegaj birdoj kaj bestoj. Ie en la parko estas vendejo de glacia¼oj, manøa¼oj ktp. Veninte el Danujo ni tre forte sentis la aýstralian varmegon kaj decidis aæeti iom da trinka¼o. Ni vidis tiun tre popularan usonan trinka¼on, kiun oni trinkas per suætubetoj el ladskatoloj, tiam nehavebla en Danujo. Ni aæetis kvin skatolojn da trinka¼o, unu por æiu el ni.

108

Elirante el la vendejo ni malfermis la skatolojn. Tie ekstere atendis nin eta aro da alvenintoj. Estis grupo de la belegaj Ruøaj Kanguruoj. Ili æiuj rigardis nin interese per siaj inteligentaj okuloj. Ni alproksimiøis por karesi ilin.

Ili elstreæis siajn fortajn, malmolajn manojn al ni kaj kiam ni intencis manpremi ilin, ili forþtelis niajn trinkskatolojn kaj ektrinkis suæante la trinka¼on per la suætubetoj. Unue ni kredis, ke ili iomete miskomprenis niajn intencojn, sed poste ni konvinkiøis, ke ili tion faris multajn fojojn antaýe. Ankaý kanguruoj povas soifi, æu ne?

KARITATO — Cesar Reis (Brazilo) — Æu venos tago, kiam æiuj sur la Tero estos feliæaj? Nia respondo estas: Jes! Ni kredas, ke æiuj estis kreitaj por feliæo, por øojo, por vera paco. Neniel ni estis kreitaj por doloro kaj mizero, por degrado kaj sufero. Kiam frumatene ni sentas la freþan roson karesi nian vizaøon, ni perceptas la magion vivi. Kune kun la roso venas la parfumoj de floroj kaj kanto de birdoj. La maro altiøas kaj malaltiøas, blekas kaj susuras sur la þtonoj, kaj tuj venas øis niaj piedoj, en portempaj þaýmoj. Dolæa mistero de la balzama aero de naskiøanta mateno! Tio estas la karitato de Dio eniranta en nin kaj viviganta nin. Miksiøanta al nia sango, fortikiganta niajn æelojn, renoviganta la eston. Estas la rido de infanoj kaj kanto de simpluloj. Kaj la homoj preterpasas rapide kaj iras al laborejo. Estas la orkoloro de naskiøanta suno, la rapidaj birdoj, tre malpezaj, kantantaj.

110

En malproksimo la bluaj montoj þajne desegnas vojetojn sur la tero. Ili montras fulmojn sur la æielo, dum la ventoj rajdas la mildajn arbojn. La matena roso kovras la floron, kiu ridetas, kaj elvolviøas en harmoniaj koloroj. Kaj æi tiu estas nur planedo de provo kaj elaæeto. Eæ tie æi la krea¼o estas senæesa donaco, estas daýra karitato, favore al ni. Øenerale ni estas tiel envolvitaj per niaj problemoj, duboj kaj malhelpoj, ke ni eæ ne rimarkas la konstatan agadon de la karitato de Dio al ni. Brile ni solvis la problemojn de la inteligento. Ni ankoraý ne kapablis solvi la problemojn de kunvivado. Se la naturo havas tiom da bela¼oj, kiuj estas æirkaý ni, aý la bela¼oj, kiuj estas en ni? Kiel diras la sanktaj tekstoj, ni estas dioj. Tie sidas la deveno de æia belo. Tamen, la malhelaj tavoloj de niaj malvirtoj, de niaj ambicioj, de nia vantemo, de nia fiereco, de nia egoismo, estas densaj kurtenoj kaþantaj nian lumon. Karitato estas la instrumento, kiu portas nian internan lumon. Laý øia paso, øi transformas la nigron en helajn kaj sublimajn kolorojn. Dio estas la eterna Karitato. Tial Li estas la eterna lumo. Ni ankoraý estas viktimoj de ni mem, kaj, æar ni ne estas en situacio de memdono, ni ne solvas la problemojn de kunvivado, ni ne inaýguras la lumon en ni mem. Ankoraý estas pli facile øin vidi ekster ni. Rigardata de Paýlo kiel la plej grava el æiuj virtoj, jam venis la horo por la karitato. Se æi tie regas la disvolvitaj scienco kaj tekniko, nun estas horo de la bona mondo, kun karitato, kiu estas la aganta Evangelio.

111

Kiel memdono la karitato estas la montrilo, øi estas la transpasiganto de la amo, suprema atributo de Dio. Estas bezone trovi kondiæojn por la ekzisto de karitata sento en ni. Ili estas ligitaj al la kompreno pri tio, ke neniu el ni estos feliæa, dum ekzistas iu malfeliæulo apud ni. Nia tasko estas tiu, helpi la konstruon de mondo, kie la homoj povos kunvivi en etoso de konfido, anstataý tiu de suspekto; de altruismo, anstataý egoismo; de socia justeco, anstataý ekspluatado; de kunlaboro, anstataý konkuro; de protekto, anstataý detruo; de ekletismo, anstataý sektismo; de harmonia kunekzisto inter esto kaj havo, anstataý ruiniga ekzisto nur de l’ havo; de kompreno, anstataý perforto; de servado, anstataý profito; de rajto kaj devo, anstataý nur rajtoj; de reciproka amo kaj frateco, kaj plektitaj manoj kaj malfermitaj koroj.

112

Tion deziras Lar Fabiano de Cristo – plano de aganta karitato, kiu asistas miloj da homoj en Brazilo. La infanoj studas, ricevas helpon de kuracistoj, de dentistoj kaj medikamentojn. Ili lernas profesion, ricevas moralan orientadon, por ke ili ekvilibriøu kiel civitanoj utilaj, kapablaj vivi fratece. Lar Fabiano de Cristo estas revo de amo. Øin fondis, en 1958, grupo de abnegaciuloj, gviditaj de Kol. Jaime Rolemberg de Lima. Øi kreskadis sub la aýspicioj de Capemi – Caixa de Pecúlios, Pensões e Montepios Beneficente, de kiu øi ricevas 13,3% de la monata kontribuo de la partoprenantoj en la planoj. Lar Fabiano de Cristo estas modelo pri amo, kiun oni disponigas al æiuj landoj, dezirantaj disvolvi asistan laboradon por integriøo de la asistato al la vivo. La programoj de la societo ja ne estas paternalismaj. Ili celas

113

enskribi familiojn dum limigita tempo, doni al ili kondiæojn por laborado, sanecon kaj moralan ekvilibron, por ke ili povu subteni sin mem. Øi estas vere karitata verko, inspirita en tiu eksterordinara homo, kiu estis Fabiano de Cristo, frato, kiu dediæis sian tutan vivon al bonfaro al la malriæuloj. Fabiano de Cristo suferis gravan malsanon, kiu þveligis lian kruron. Li preskaý ne povis paþi. La vundo malfermiøis kiel fajra ulcero. La frato de la mona¶ejo vokis kuraciston. Li pasigis la tutan nokton, petante al Dio, ke la ulcero, malbonodora, ne naýzos la kuraciston. En la sekvanta tago rozodoro plenigis lian æelon. Dum multaj tagoj tiu agrabla parfumo vokis la atenton de æiuj mona¶oj. Tia estis Fabiano de Cristo. Vivanta ekzemplo pri amo. Kompleta kaj daýra sindono al æiuj. Tia estas la spirito de karitato, kiun Lar Fabiano de Cristo intencas helpi enplanti sur la teroj de Brazilo. Por ke estu rideto sur la vizaøo de la malriæa kaj malsatanta infano. Malpli da malsano en iliaj korpoj. Pli da libera elekto por laboro, malpli alta indico de mortokvanto. Kaj oni deziras, ke iam tiuj infanoj kaj iliaj gepatroj povu tra la stratoj de grandaj kaj malgrandaj urboj promeni feliæaj kaj belaj. Kun la sama beleco kaj feliæo de pura matena aero, aý la kanto de la birdoj. Kun la sama beleco de la floro, kiu generas la frukton pendantan de arbo, de la maro, kiu leviøas kaj malleviøas, kaj kisas niajn piedojn sur la sablo. Homoj estas floroj. La plej belaj kaj noblaj floroj de Dio. La karitato de la homoj plue antaýenigu Lar Fabiano de Cristo en æi tiu benata lando, kie la homoj de Dio estis kreitaj por harmonio kaj paco, por feliæo kaj amo. Æar la pli bona mondo, pri kiu ni æiuj revas, estas tasko por æiu el ni, øardenistoj de Dio.

NE ESTU SOLA! — Lenka Angelová (Æehio) — La homo estas kreita¼o sociema. Jam en praepoko li vivis en hordoj, kiuj kapablis pli bone defii diversajn danøerojn kaj pli bone havigi al si nutra¼on. En tiu tempo la plej granda puno estis ekskomuniko. Tio praktike signifas kondamnon al malrapida morto pro malsato, frosto, li povas facile fariøi viktimo de rabobestoj. Þajnas, ke en la nunaj tempoj oni neniun bezonas. Kiam ni volas manøi, sufiæas malfermi glaciþrankon, aý iri en la plej proksiman vendejon aý viziti restoracion. Æu malvarmas? Ni turnas butonon de la centra hejtado, aý ni vestas nin en pli varman ¼erzon. Æu estas mallumo? Sufiæas funkciigi þaltilon. Æion ni kapablas fari senhelpe de aliuloj. Sed kiu donas al ni manøon? Kiu produktas lumigan kaj varmigan energion? Kiu trikis la ¼erzon, kiu kudris la vesta¼ojn, faris la þuojn, fabrikis la telerojn, la tablon, konstruis la domon? Memkompreneble la homoj. Tiuj, kiujn ni renkontas en la stratoj, kun kiuj ni sidas en tro plena buso, kiuj kulpas, ke ni atendas la tutan antaýtagmezon kaj tiel plu. Ni povus diri: – “vivi sur senhoma insulo estus pli bone”.... Jes, ekzistas situacioj, kiam la homo bezonas esti sola, volonte ripozas de la bruo, bezonas ordigi siajn pensojn.

116

En kazo, kiam estas tia soleco sub nia kontrolo, la stato estas pozitiva, agrabla kaj utila por nia animo. Aliafoje estas dumtempa disiøo de homoj bezona pro laboraj kialoj, aý pro aparta vivsituacio. Kiam ni tion faras konscie, kutime øi ankaý ne estas problemo. Sed povas esti soleco nevolonta, ofte nur sentata... Kiam la verkisto Josef Václav Pleva tradukis por infanoj la libron pri la mondfama Robinsono, li mallongigis la tempon de la restado sur la insulo. Certe Robinsono freneziøus pro tiu soleco. Li tre suferus pro izoleco kaj senespero. Æiu homo iam travivas senton de soleco. Iu akceptas øin volonte kaj eæ mem seræas øin, æar nur tiel li sentas sin tute libera. Alia defendas sin kontraý øi, iu havas eæ panikan timegon esti sola kaj preferas ne kontentigan, eæ humiligan kunvivadon kun iu ajn, tiel ke li ne spertu tiun por li dolorigan silenton de malplena loøejo. La soleco havas multajn aspektojn – de deprimantaj abismoj de frenezeco øis liberiøanta eýforio el propra unikeco. La homo estas de la naturo kreita¼o socia, li ne povas kaj ne volas esti sola. Li havas bezonon vivi kun aliaj homoj, kvankam æiu ankaý zorgeme gardas sian la plej internan intimecon. La nekontrolatan solecon ni signas – izoliteco. Øi estas senta stato, en kiu la persono travivas fortan impreson de malpleno, detruo kaj izolo. Øi estas pli malbona ol nura sopiro vivi en socio, en kontaktoj kun aliaj personoj. Izoliteco estas forta sento de separo, deigo aý fremdigo de ceteraj homoj, vakuo kaj senespero, sento de neeblo kunligi kaj teni ian formon de konsiderinda homa kontakto. Ni vivas en centra Eýropo kaj la soleco en homoplena kontinento ne minacas nin. Se ni ne vojaøas en tro forajn landojn kiel Robinsono, þippereon æe dezerta insulo ni ankaý ne bezonas timi. Sed paradokse la izoleco ofte aperas en dense loøataj urboj; tre multaj homoj sentas sin en ili tute solaj, malgraý æirkaýigitaj de miloj da homoj.

117

Æu ni æiuj havas la homon, je kiu ni, en la kazo de bezono, povas turniøi? Mi nun ne pensas pri servoj pagataj aý ne pagataj, sed kazojn, kiam ni maløojas, kiam la mondo þajnas al ni griza, kiam iu faris al ni mal¼usta¼on per ia nepripensita ago aý per nura vorto – ankaý øi povas tre kaj tre dolori. Æu tiam ne helpus anonco? Mi ne pensas pri anonco kiel “Mi edzigos mian novan aýtomobilon kun via komforta vilao”. Æu ili estas io alia, ol elvoko seræanta iun, kiu komprenus al ni, kun kiu ni bone sentus, kun kiu ni povus dividiøi pri æio agrabla kaj malbona – simple ke ni ne estu solaj. Sed ne æiu havas tian þancon, ke en la kunulo li trovas efektivan subtenon, “la homon, kiu venas, kiam la ceteraj foriris”. La plej proksima homo ne bezonas esti nur partnero. Jam la antikvaj romianoj diradis: “Amikus alter ego”, amiko – via dua memo. La knabaj kaj knabinaj kamaradecoj nin kortuþis en la libretoj de niaj infanaj jaroj – eble plej multe en la æe¶aj libroj de Jaroslav Foglar. Æu tia kamaradeco finiøu per adolta aøo? Kaj kion fari, se ni tamen restis solaj? La kamaradoj transloøiøis, disiris en la tutan mondon, la fadenetoj disþiris kaj por kunligi ilin jam ne estas tempo aý okazo. Kaj ofte ni ne volas seræi ilin... Iradi sola en kinejon, teatron, al koncertoj ne æiu emas. Kaj tiel ni restadas hejme æe televido, æe videofilmoj, radioaparato, libroj. Iu seræas kompenson de la homa kontakto æe falsaj kamaradoj, alkohola¼oj aý drogoj. Tio æi kutime finiøas en katastrofo. La plej bona vojo el la soleco estas havi ian hobion, plej bone, pri kiu ni povas renkontadi aliajn homojn. Øi povas esti sporto, turistiko, manlaboroj aý fremda lingvo en iu klubo aý societo. Bonan okazon por kontakti homojn proponas ankaý interreto per siaj specialaj programoj. Aý ni povas almenaý havi ian bestan karuleton. Ni æiuj havas bonajn spertojn kun la internacia lingvo Esperanto, kiu estas facila kaj povas øin lerni ankaý pli aøaj

118

homoj. Mi utiligas øin en riæa korespondado aý en personaj kontaktoj kun eksterlandaj kaj æe¶aj geamikoj. Pri tio vi bone scias, certe ankaý vi trovis pere de Esperanto multajn geamikojn okaze de diversaj renkontiøoj, aý æe partopreno en diversaj kongresoj. Ankaý niaj kongresetoj de esperantistaj handikapuloj montras, kiel la homoj el diversaj anguloj povas trovi geamikojn, ke ili ne restu solaj en siaj hejmoj, solaj kun sia handikapo. Oni diras, ke dividita øojo estas duobla øojo, dividita doloro estas duona doloro. Eble vi povas konfirmi tion al mi. La homoj renkontiøas pro la plej diversaj kialoj. Ni renkontiøas en nia okupo, en la lernejo. En nia familio ni kutime trovas iun, kiu sentas kun ni, kiu komprenas niajn problemojn kaj al kiu ni kredas kaj konfidas sentime. Se ni estas samnacianoj, kutime ne estas malfacile ligi kontaktojn. Nebonan situacion havas homoj, kiuj iel

119

diferenciøas – pro alia lingvo aý etnio, aý per handikapo ricevita aý denaska. Distingi sin signifas veki atentemon de aliaj homoj. La homoj estas diversaj. Unuj esprimas empation, aliaj la diferencon de ceteraj nur malfacile toleras. Se ni havas þancon kaj trovas amik(in)on, kun kiu ni povas dividi ion komunan, øi estas graco. Tia homo povas aperi el mallumo kiel bona spirito. Ne dependas de via fizika aspekto, vesta¼o, konfeso aý aliaj diferencoj. Se renkontiøas du animoj, komprenas unu al alian eæ sen vortoj. Kaj ankoraý ion æe la fino: Ni ne postulu, ke nia amiko estu perfekta. Ni amu lin tian, kia li vere estas – kun liaj eraroj kaj mankoj, æar same tiel li amos nin. Perfekta homo ankoraý ne naskiøis! Prelego por la kongresa temo omaøe de 100 jaroj de E-klubo en Pardubice (7/2009)

LA JARLIBRO DE UEA DUM CENT JAROJ Parto III: 1948–nun — Roy McCoy (Usono/Nederlando) — Jarlibro 1948, kaj la postaj øis 1955, ja sekvis la britan formaton establitan ekde 1936, kiel priskribite en Parto II de tiu æi serio. Sed la þanøoj de 1956 estis nur minimumaj, senintencaj, kaj okazis nur pro la tiama translokiøo de la Centra Oficejo de Heronsgate al Roterdamo, kio postulis ekuzon de nederlanda presejo kaj do rekompostadon per nesamaj litertipoj. La tiama mendo evidente estis por eldona¼o kiel eble plej simila al la antaýa, kaj la Roterdama presejo Zwagers kompetente sukcesis liveri tion. Unu el malmultaj substancaj þanøoj en la eldono de 1956 estis la ekdivido de la plimulto el la fakaj asocioj disde la “neneýtralaj” (nome la religiaj,

122

plus poste SAT), kiuj aperis aparte listigitaj kaj restis tiel prezentataj øis Jarlibro 1982, kiam ili estis remetitaj kun la aliaj, sed kun indiko en æiu ero mem pri la neýtraleco aý neneýtraleco de la koncerna asocio. Tiaj internaj indikoj estis movitaj al rubrikkomenca fakolisto en Jarlibroj 1983 øis inkluzive 1990. Tiu enkonduka listo aperis en 1991 øis 1993 sed sen indiko pri neýtraleco, kaj la listo mem forfalis en 1994, kiam la aranøo fine reiris al tiu de 1955, sen indiko kaj sen apartigo. Precipa diferenco estis, ke dum en 1955 aperis nur 10 FA-oj, en 1994 aperis 66. Iuj eroj kutimaj pli frue en tiu æi periodo, sed ne plu nun, estis listoj de dumvivaj membroj, membro-subtenantoj kaj de mortintoj. Aperis detala membrostatistiko de la tipo kiu nun aperas nur en la revuo Esperanto, kaj same financaj raportoj, ankaý pri la bilancoj de la Universalaj Kongresoj. Estis rubrikoj pri la plej gravaj esperantistaj eldonejoj kaj perioda¼oj, kun plene detalaj informoj pri æi-lastaj. Ekaperis en 1953 rubriko “Literaturo nia” (renomita “Nova Esperanta literaturo” en 1958 kaj “Nova Esperantoliteraturo” en 1959), kiu øis 1968 prezentis la verkojn aperintajn post la apero de la antaýa Jarlibro. Øia perdo post tiam restis kompensata de aperigado de la tuta katalogo de la UEA-Libroservo, kio daýris øis 1974. Se oni scivolas pri kial la publikigado de la Libroservo- katalogo ene de la Jarlibro ne daýris post 1974, necesas nur konsideri la okazintan þveladon en la nombro de ties titoloj, kaj la altan koston de presado

123

pro tio. Estas facile imagi kial oni decidis redukti al nur unu volumo, post kiam estis decidite ne æiujare presigi la katalogon. Dua parto efektive ne necesis. Fakaj terminaroj kaj simile, ofte ne de øenerala intereso, povis presiøi aparte kiel libroj au broþuroj. Delegitaj aldonoj kaj þanøoj povis atendi øis la sekva eldono. La kotiztabelo povis esti tiu de la eldona jaro kaj ne de la posta. Jaraj kaj estraraj raportoj, statistikoj kaj financaj informoj povis aperi en la revuo Esperanto. Kaj la malmulto kio restis krom tio, kaj kion oni volis konservi, povis esti simple metita en la unuigitan volumon – kiel fine okazis. Fota¼o pri tiama UEA-prezidanto Giorgio Canuto (en iel strangaspekta akademia kostumo) aperis proksime al la komenco de Jarlibro 1957, sed la nun-tradicia “frontispico” ne komenciøis øis la Zamenhof-Jaro en 1959, kiam plenpaøa desegna¼o pri Zamenhof aperis post la antaýparolo. La sekvaj ok Jarlibroj kombinis la novan frontispicon kun konstanta reklamo pri Zamenhof-fotokarto (“Prezo: 0.20 gld.; 0.80 steloj”). La bildo variiøis ekde 1969, sed restis ekskluzive pri Zamenhof øis 1989, kiam fine aperis bildo pri alia honorato, UEA-fondinto Hector Hodler – kiu same persistis dum kvar sinsekvaj jaroj, 1989-1992. Nur poste komenciøis finfine la nuna æiujara variado de la bildoj, kun Privat, Waringhien, Lapenna, kaj aliaj eminentuloj el la historio de UEA. La iniciatinto de la lingvo ankoraý foje aperas, sed nur de tempo al tempo.

124

Rimarkebla grafika þanøo okazis en 1973, kiam ekpresis la Jarlibron la nova nederlanda presejo Tuijtel, kaj fine æesis la monotonaj, preskaý grizaj kovriloj de la antaýaj jardekoj. La interna tipografio restis neimpresa, sed ekstere oni havis serion da øenerale plaæaj kovrilaj grafika¼oj, malsamaj de jaro al jaro. Tio daýris øis 1989, post kiam sameco denove venkis super variado, eæ se la kovriloj fine iøis pli buntaj kolore. La kovrilan stilon de 19891994 sekvis tiu de 1995-2001, farita de la tiama redaktoro, Francisco Veuthey; individuaj kovriloj en 2002-2004, inkluzive de tiu de 2003, kiu montris la komputilan ekranon de la tiujara prilaborinto, Stano Marček; kaj fine la aktuala

125

stilo, de la kataluna esperantisto Ferriol Macip i Bonet. En 1986 ekaperis mallongigita versio de la Jarlibro por la nova kategorio Membro-Gvidlibro, sed ties kovrilo, krom la titolo, estis æiam grafike identa al tiu de la Jarlibro mem. Alia grafika þanøo, kaj unu el la plej plaæaj en la Jarlibra historio (kune kun la urbaj panoramoj; vd. Parton II), estis la fak-asociaj simboletoj enkondukitaj de Veuthey en 1994. Aperis dudeko da ili en la unua jaro, kaj aldoniøis pli kaj pli poste øis nun estas duoble pli ol tiam.

Krom tiaj grafikaj modifoj aý modifetoj, tamen, kaj post la forfalo de la katalogo kaj la ekesto de la Gvidlibro, la Jarlibro de UEA restas grandparte sama kiel antaý kvardek jaroj – konvene por tiu æi priskribo, kiu tial povas finiøi en tri partoj anstataý en kvin aý ses. La plej signifaj þanøoj okazis en 1979, kiam Stefan MacGill, la unua aparte nomumita Jarlibro-redaktoro (antaýe estis grupa laboro, gvidata de la direktoro), komencis enkonduki plurajn reformojn, ekzemple ke la fakoj de delegitoj aperu kune kun ties kontakinformoj, anstataý en apartaj linioj kiel antaýe. Multe pli da mapoj de la landoj kun delegitoj aperis en la eldono de 1979, kun pliaj aldonitaj en la sekva jaro, kune kun anoncetoj pri lokaj grupoj kaj la nigraj “traboj” æe la rubrik-kapoj, kiuj þanøiøis al nigrarandaj kadroj kelkajn jarojn poste, revenis en 1995, kaj fine agrable griziøis en 2003 kaj restas tiaj poste. Tiuj æi traboj en la Delegita Reto la unuan jaron enhavis tripartan landan statistikon kun jenaj elementoj: la nombro de individuaj membroj de UEA, la nombro de loøantoj en milionoj, kaj “mezuro en dolaroj de la brutta nacia

126

produkto (t.e. la totala valoro de varoj kaj servoj farita en la þtato en unu jaro, inkluzive la totalon de elspezoj fare de konsumantoj kaj la registaro, plus la bruttan privatan investaron), dividita per la nombro de loøantoj en la lando”. Eble ne surprize, tiu æi kompleksa formulo forfalis en la sekvinta eldono, kune kun la aliaj du indikoj. Nur en unu alia jaro, 2002, denove aperis informoj en la landaj traboj: telefona kodo dekstre kaj poþta kodo maldekstre. Jen, fine kelkaj disaj rimarkoj pri la Jarlibro en la lastaj jaroj. ekapero kaj uzado de la esprimo “Delegita Reto”, 1969; ekapero de la Esperanta flago, kun dimensioj 1979, ankaý kun bildo 1982; eklistigo en la Delegita Reto de lokaj grupoj kaj Esperanto-oficejoj, 1980; la adopto de la litertipo Helvetica en 1982, ankoraý uzata aktuale, en simila tipografia stilo; samjara ekapero de la rubriko “Telefonado”, ankaý redezajno de la indekso de fakdelegitoj, ankaý ankoraý aktuala (tio sekvis la unuan perkomputilan kompiladon de la indekso la jaron antaýe, kiu tamen estis tiam krude kompostita); komenco de æiujara dekprocenta rabato æe Libroserva mendo por posedantoj de la Jarlibro, 1998; unuafoja represo de la Manifesto de Prago, 1999; solafoja apero de foto pri CO-oficistoj, 2003;

127

enposteniøo de la aýtoro de tiu æi serio de artikoloj kiel redaktoro, 2004, kaj brila serio de Jarlibroj post tiam. Jen nia skiza rigardeto. Estu aý restu membro de UEA, kaj bone profitu Jarlibron 2011… ankaý la sekvajn !

La Jarlibro akompanos vin tra tuta jaro… donu taügan veston al ©i! UEA ofertas elegantan bonkvalitan plastan kromkovrilon por via Jarlibro. Mendu ©in de la Libroservo de UEA kontraü C=0,60 (+ afranko kaj, ene de EU, imposto de 19%). Triona rabato ekde tri ekzempleroj.

GABRIEL DELANNE — Délio P. de Souza (Brazilo) — François Marie Gabriel Delanne naskiøis en Parizo, Francio, la 23-an de Marto 1857, kaj elkarniøis la 15-an de Februaro 1926. Li do vivis 69 jarojn. Liaj gepatroj estis konvinkitaj spiritualistoj: Aleksandro Delanne, la patro, þatis lega¼ojn kaj estis amiko de Allan Kardec, kun kiu li æeestis seancojn, kaj eæ faris paroladon, okaze de la entombigo de la korpo de la kodiganto; la patrino, Aleksandrina Delanne, estis mediumino, de kiu Kardec utiligis ofte. Tiu familio konsistigis admirindan triopon, donante æiu laý sia maniero kaj konsente kun siaj propraj eblecoj la bezonatan kunlaboradon por la elteno de la Doktrino de la Spiritoj. Gabriel Delanne frekventis la Liceon de Artoj kaj Metioj, kaj ricevis la diplomon de Elektra Inøeniero. Li estis apostolo, laý kompleta senco, kiu plenumis precize,

130

kun plena scio, la “sacerdotecon”, al kiu li antaýnaske prepariøis, alveno certe kaýzita de lia spirita valoro. Posedante eksterordinaran talenton, tute konscia pri sia grandega respondeco antaý la Movado ekaperanta el la profunda¼o de la senfino, ekprenante kuraøon, klarigante inteligentojn, detruante jarmilajn materialismojn – li donis el si la plejan streæon por plia disvastigo de la novaj, malsamaj kaj benitaj instruoj. Li ricevis la indan primicon, laý intelekteca vidpunkto, fariøi unu el la unuaj kaj el la plej bonaj kunlaborantoj en la verko de la Kodigado de Spiritismo, pro kio li estas konsiderata tre juste kiel tiatempa, kune kun Léon Denis kaj Camille Flamarion, unu el la æefaj kolonoj de la Doktrino. Kaj li daýre estis tio, kun tiuj kunuloj, al kiuj nuntempe ni povas aldoni aliajn nomojn. Lia æefverko datumas de 1883, kiam nur 26-jara li publikigis la libron “Spiritismo antaý Scienco”. Kelkaj kunfratoj opinias, nekonvene laý nia vidpunkto, ke de tiu momento Spiritismo fariøis scienca. La aserto estas tro kuraøa, kaj ne tiel okazis. Spiritismo jam estis scienca antaý Delanne, æar øi jam estis tia dum Kardec. Delanne nenion plu faris, ja kun alta kaj senduba profito, ol profundigi la sciencan flankon de la Doktrino, konsente kun la scioj de la nuntempa scienco. Li helpis la firmigon de la Doktrino, al øi donante pli fortan strukturon kaj disvolvigon el la scienca flanko. Ekkoni Kardekon Æiu spiritisto havas la neforigeblan devon koni øisfunde la Kardekan verkaron kaj kune kun øi tiun de la plej eminentaj batalantoj. Gabriel Delanne staras en la unua vico, rilate al tiu devo. Oni ne povas ami en øia dia tuteco Spiritismon, se oni flankenlasas la verkon de la pioniroj. Allan Kardec kodigis la Doktrinon – la disæiploj øin solidigis kaj øin eksplikis, øin fortikigante sur la filozofian

131

bazon, kaj øin grandigante, apogitaj sur Kristanismo de Fido kaj Amo, sur la moralaj leøoj, aý, se oni tion preferas, sur la religiaj sekvoj. Epizodo Gabriel Delanne raportas pri profeta¼o farita de Kardec pri li, kiam li estis malgranda infano: “Kardec min karesis, kaj foje, sidigante min sur siaj genuoj, li æirkaýprenis min per la talio kaj profetis, ke mi estus “sacerdoto” de Spiritismo! Mi propradire ne estis “sacerdoto”, sed mi pretendas esti farinta æiom, kiom mi povis por servi al la Doktrino en la sektoro al mi destinita.” Delanne publikigis ankaý jenajn verkojn: “La Spirita Fenomeno” (1893); “Anima Evoluado” (1895); “Esploroj pri la Mediumeco” (1998); “Animo estas Senmortema” (1899); “Materiigaj Aperoj” (1909-1911). Ankoraý en 1927, unu jaro post lia elkarniøo, ekaperis lia lasta libro: “Dokumentoj por la Stadado de Reenkarniøo”, portugalen tradukita sub la titolo “Reecarnação”.

Delanne ne estis, kiel multaj povas pensi, kabineta spiritisto. Tute male, li æiam staris antaý æiuj iniciatoj celantaj la disvastigon de Spiritismo. Li Mem estis fondinto kaj direktoro de la perioda¼o “Revuo Scienca kaj

132

Morala de Spiritismo”, eldonita en Parizo, kaj ankoraý fariøis prezidanto de Franca Unuiøo de Bruselo, Belgio. Li plenumis reliefan rolon en la Internacia Spiritisma kaj Spiritualisma Kongreso, okazinta en Parizo, de la 16-a øis la 27-a de Septembro 1920, kune kun la grava filozofo spiritisma Léon Denis. En 1898, æe Spiritisma Kongreso en Londono, Gabriel Delanne prezentis sian longan studon pri la sinsekvaj vivoj, aý “Teorio pri la Reenkarniøo”, kiu nuntempe konsistigis unu el la klasikaj verkoj de la Spiritisma Doktrino. Li estas aýtoro de la prefaco de la biografio de Allan Kardec, verkita de Henri Sausse en la jaro 1920. Kune kun Jean Meyer li partoprenis en la Spiritisma Internacia Kongreso, okazinta en 1925 en Parizo, kies prezidanteco estis konfidita al Léon Denis. Dotita de vera fortiko de apostolo, la fizikaj malfacila¼oj, kiuj estis ja dolorigaj, ne modifis al li la konvinkojn, nek malfortigis lian spiritan viglecon. Li ja vivis la Spiritisma Doktrino, perfekte konvinkita je sia respondeco antaý la afero, kiu orientis lian vojiradon. En kunuleco kun Peirre-Gaetan Leymarie li partoprenis en 1882 la asembleon, kiu fondis la Francan kaj Belgan Spiritisman Federacion. Tuj post li komencis kunlabori æe la revuo “Spiritismo”. Post la liberiøo de la profesia laborado li havis pli da tempo por sindediæi al Spiritismo, kaj havis laborigan ekzistadon, tute absorbitan en la disvastigo de la nova Doktrino. Li ankaý estis gvidanto de Spiritisma Fakultato de Libera Universitato, fondita de H. Durville. La verko de Delanne havas multoblan sencon, æar disvolviøis per diversaj aspektoj: paroladoj, mediumaj esploroj, ¼urnalismo, polemikoj kaj libroj.

133

Malriæa kaj blinda Li forlasis la Teron malriæa kaj blinda; malriæa je materia¼oj, riæa je spiritaj bonoj. Fizike blinda, sed kun vasta ekvido pri la mondo de la Spiritoj. Kiel membro de la Komitato de Internacia Metapsikia Instituto, li disvolvis gravan laboron en tiu organiza¼o. Li ekiris el la korpa mondo, kiam li sin preparis verki por la Franca Spiritisma Unuiøo paøon, kiu kondukos homojn al nova koncepto pri Dio kaj pri senmorteco de la animo. Tiu lia verka¼o celis la spiritistojn partoprenantajn la Øeneralan Asembleon de tiu grava organiza¼o de spiritisma disvastigo.

LA EFIKO DE LA AMO — Waldo Vieira (Brazilo) — Amiko de nekonata spiritisto, vidante, ke æi tiu sin varme dediæas al karitata¼oj, admonis lin, dirante, ke li mem, ne-spiritisto, jam de longe sin detenis de bonfarado. Por tia decido, li prezentis kiel pretekston, ke æiuj liaj bonfaroj renkontis kiel e¶on nur malvarmecon de koroj: æiam kaj æie sendankaj. La spiritisto lin tiam invitis al la strato kaj donis al li oston, ke li donu øin al preterpasanta hundo. Kvankan øenata, la amiko per malþata gesto ¼etis al la besto tiun kuriozan manøa¼on. La hundo alproksimiøis al tiu dona¼o, øin apenaý ekprenis en la dentojn kaj foriris maløoja kaj suspektema, kun subtirita vosto. Egalan oston nun ekprenis la spiritisto, por manøigi ankaý malsatan hundon sur la strato, sed li agis alie. Li kun homa amo vokis la beston, parolis al øi amike, glatigis øiajn harojn, karesis øiajn orelojn, kaj per siaj propraj manoj donis al øi manøa¼on. La hundo eksvingis la voston kaj

136

restis apud li, gaja, lekante liajn manojn. Ambaý amikoj kun miro rimarkis la efikon de amo sur bonfaro. * * * Dissemu ja bonfarojn, kiel vi nur povas; tamen, dum helpo al iu, estas grave vidi, kielmaniere vi helpas.1

El la portugala lingvo tradukis esperanten A. K. Afonso Costa El la libro: Feliæaj la Simplaj Mediumo: Waldo Vieira Spirito: Valerium FEB 1 Sub la artikolo maniero en Plena Vortaro de Esperanto troviøas penso, kiu konfirmas la instruon de æi tiu rakonteto: “La maniero de donado pli valoras ol la dona¼o mem.” – La Trad.

LA KRISTNASKO DE IU ATEISTO — Celso Martins (Brazilo) — Omaøe al mia unua instruisto de Esperanto Adail Cardoso Barbosa (1910-1978) La altaro estis kovrita per multkoloraj floroj kaj bruliøintaj kandeloj. Katolika pastro en sia prediko rememoris la legendecan staltrogon en Bet-Le¶em, kie, apud la varma elspira¼o de unu bovo, unu bovino, paro da azenoj kaj tri þafinoj, kaj sub la milda rigardo de Josefo kaj de sia juna edzino, Míriam, ene de la lumo de la nigra nokto, super kies belegaj æieloj dormas bela infano kun la majesta misio reorganizi la tutan Terplanedon, laý la leøoj de la Eternulo. Tio okazis en Italio. Evangelia predikanto, kun surmane la Sankta Biblio, sur predikkatedro, post agrabla silento de belsona koruso kantanta psalmon de Davi, inspirita de iu el miloj fugoj de Bach, reliefigis la adventon de la Dia Savanto de æiuj ni, pekuloj, antaý du miljaroj. Tio okazis en Usono. Apud spiritista tablo de tre famkonata spiritisma sidejo en Buenos Aires (Argentinio) vigla oratoro, kiu, legante

138

tre atente, de minuto al minuto, la paragrafetojn el la æiam citata teksto el la Letero de Sankta Paýlo al Korintanoj pri la karitato – analizis supra¼e tion, kio estas la vera praktikado de bona¼oj al similuloj. Mi aýdas la raýkan sonon de multe da tamburoj. Mi flaras trapenetrantajn odorojn de incensfumiloj. Oni vidas la ritman dancadon de diversaj mediumoj, fumantaj pipojn, kie ardas bonodoraj tigoj kun folietoj de vegeta¼oj – en vaste duoniluminata salono de afrikbrazila preøejo, æe iu monteto en malriæa urbo, interne de la Þtato Bahia, en Brazilo. Tiele, religia grupo celebris alian fojon la Kristnaskon. Tiam, la vendejoj sin montras superplenaj pro la intensa aæetado de luksaj luda¼oj por riæaj infanoj, rememora¼oj por familianoj, malgrandaj donacoj por “nekonataamiko-ludo”. En multaj hejmoj oni vidas la trembrilon de mulkoloroj lampetoj sur artefaritaj pinarboj, plene de plastikaj globetoj diversgrandaj. Leterportistoj ripozetas post laciga semajno de disdonado de kristnaskaj poþtkartoj pri Bonaj Festoj. Ne ripozas gekuiristoj, rapidaj kelneroj kaj manøilar-lavistoj en restoracioj, en biervendejoj, en lunæejoj, eæ en luksaj domegoj, kie oni englutas porkidan viandon, rostitajn kokidojn, meleagrojn, drinkas eksterlandajn alkohola¼ojn, flanke de kaþtanoj, aveloj, nuksetoj, fritpana¼oj. La vetero estas terure malvarma en tiuj medioj, kie æio similas al festenoj de karnavalo, kiam øojkriante æiuj kantas kaj dancas. Iu politika sciencisto, kiu sin deklaras ateisto, tute nekredanta je la homoj nek je superstiæoj, por distriøi intencis viziti publikan hospitalon. Tie, li frateme kisis la fruntojn de izolitaj gejunuloj... amikeme brakumis virojn kaj virinojn, kies mienoj estis maløojaj... vigle manpremis la malfortikajn senlaboristojn... eæ faris rapidan viziton al la naskiøejo... Li pensis: “Malfeliæaj infanetoj... venis al mondo

139

de sufero, de malsato, de orfaneco...” Tio estis en Rio de Janeiro, ankaý!... Elirante el tiu malsanulejo, li petis permeson viziti punlaborejon tre gravan, kie loøas preskaýbestaj estuloj, izolite de la societo, kies komunan sekurecon ili minacis per krimoj, drogoj, armiloj... Poste, nia kara ateisto vizitis malriæulojn, loøantajn surstrate, kaj disdonis al ili kelkajn uzitajn vestojn, panon, buteron, fromaøon... Fine, li decidis, kunportante tion, kio restis, supreniri iujn mizerajn montetojn. Li vigle kunportis surdorse en pezega sako uzitajn þuojn kaj vesta¼ojn, disdonante æion al infanoj, kiujn li trovis en senkloakaj vojetoj, en tiu nokto, la 24-a de Decembro. Tre laca, li rimarkas, ke dum sia tuta vivo li senæese legis kaj verkis tezojn rilate al homa sinteno en la nuna societo kaj nur nuntempe li konis orfecon, vidvecon, avitaminozon, de estuloj sen manøa¼oj nek medikamentoj, eæ vakcinoj. Nia konata heroo revenis en sian modestan loøejon. Li malfermis la pordon kaj lia hundineto Bibi (kareseme zorgita de ¬ulieta, vidvino, 48-aøa kiel li, loøanta kun du filoj ankoraý fraýloj en iu antaýurbo en humila dometo jam de kelke da jaroj). Romualdo (jen lia nomo), sin ¼etis sur malmolan fotelon, dum Bibi senæese naivece lekadis lin. Nia ateisto rememoras sian pasinta vivadon... Orfa infano, kreita de katolika pastro, en internlanda preøejo. La lecionoj de latina, greka, franca, itala, germana

140

kaj angla lingvoj. Li ellernis eklezian historion, la izraelidojn, filozofion, teologion, pianludadon... kaj falis en profundan dormadon. Sonøe li sin vidas en bela øardeno, multkoloraj papilioj dancadas feliæaj super dekoj da krizantemoj, dalioj, rozoj, jasmenoj. La grundo aspektas kvazaý verdkolora tapiþo, tranæita kaprice el rivereto. La suno malsupreniris en la fora linio de blueca horizonto kvazaý envolvita en sangkolora littuko. La kantado de cikadoj eliris el la branæoj de susuremaj foliaroj, kie birdoj faris sian øojan bruegon. Intensa lumo al li malrapide venis. Ektima, li aýdis mildan voæon dirantan al lia tremanta koro: “— Fileto mia! Neniel vidu æi-tie ian kritikon, æar mi elfunde amas vin... Multaj laýdas min hipokrite per malpiaj lipoj. Kvankam vi ne agnoskas min kiel vian kreinton, mi estas la nevidebla patro de via spirito. Mi amas vin kaj sammaniere mi amas la vermon en maræo kaj la mevon dancantan super bruneta plaøo en la oceano, la nigran katarton super malbelaj malpurejoj. Mi amas tiun, kiu kolektas diamantojn dronante la kribrilon en la rivereto, same kiel tiun, kiu fosas la grundon kaj en øin ¼etas maizajn granetojn. Fileto mia, mi amas la poeton kiu deklamas, kaj samintense la lavistinon, kiuj laciøas apud la akvujo, suferanta surdorse la varmegajn somerajn sunradiojn. Mi amas la malsanulon kuþantan surlite kaj la infanon sin apogantan je la zorgema patrino, lernantan la unuajn paþojn. Mi amas la varmegan dezerton en Afriko kaj mi amas la nordan glacimonton el Svedio. Fileto, mi amas æion kaj æiujn de mi kreitajn sen ia ajn diferenco. Mi amas do vin. Eble vi ne kredas je mi nur pro tio, ke multaj taksas min, tute erare, kiel kreinton brakumantan en mia vasta koro nur malmultajn elektitojn, dum miloj da aliaj iras al inferaj fajroj senkompate, æar ili mispasis sur la vojo de malbono. Kia absurda¼o!...

141

Mi vin konas interne kaj ekstere. Mi vin akompanis, kiam vi iris celis mildigi la homajn dolorojn. Iam vi ankaý preøis favore al tiuj, kiuj igas la aliajn suferi. Mi vin brakumas kaj kisas, kvankam vi ne vidas min. Viaj biologiaj gepatroj jam revenis al la Terplanedo en aliaj fizikaj korpoj pro tio, ke æio kaj æiuj progresas volenevole... Koncerne tiun katolikan pastron, kiu vin edukis kun patreca zorgado, li vivas nun en la transtomba mondo post kormalsano de nelonge. Li vivas feliæa, senlace, laboranta inter aliaj sinceraj religiuloj kaj eæ eksateistoj, kuracistoj, instruistoj, verkistoj, kamparanoj el malsamaj rasoj kaj landoj en via Tero. Ili øojege dissemas ideojn de boneco kaj frateco æie, precipe kie ajn estas bezonuloj de nia senfina kaj entute senkondiæa Amo kaj kompreno. Vi mem pruvis, ke vi adoras min, kiam vi konkrete, bonkore, donacis Amon al kelke da maløojuloj. Filo mia, restu en mia paco nun kaj æiam”. Ja brilegas la suno alte kiam tiu ateisto ellitiøis el la fotelo, brakpremanta Bibi, dormema la besteto. La politika sciencisto malfermis la fenestrokurtenojn kaj øoje vidas ekstere la pruvon de Dia Ekzistado en tiu alia naskiøanta tago. Mateniøis, la 25-a de Decembro, 2009. Estis la naskiøo de nova erao por æiuj gefiloj de Dio.

JEN TIEL KONDUTANTE, VI RICEVOS PROFITON — Chico Xavier (Brazilo) — Reanimu senesperulon. Vi ne evitos la tentojn de senkuraĝiĝo en la sferoj de lukto. Restarigu falinton. Vi ne scias, kie viaj piedoj falpuŝiĝos. Etendu vian manon al tiu, kiu bezonas helpon. Venos tago, kiam vi mem bezonos kunlaboron. Helpu malsanulon. Via animo ne uzas nemalsaneman korpon. Penu kompreni malpli klarmensan kamaradon. Vi ne ĉiam havas rimedojn por kompreni tiel, kiel necese. Gastigu malfeliĉulon. La ĉielo estas tute blua por viaj okuloj. Toleru senklerulon kaj helpu lin. Rememorigu al vi, ke ekzistas Altegaj Spiritoj, kiuj nin subtenas kaj helpas per heroa boneco.

144

Konsolu malÄ?ojanton. Vi ne povas antaĹvidi la surprizon de via propran sorto. Helpu ofendanton per viaj bonaj pensoj. Li nin instruas, kiel ofendaj kaj malagrablaj ni estas, kiam ni vundas iun. Estu bonvolema al viaj dependantoj. Ne forgesu, ke eÄ&#x2030; la Kristo devis iam obei.

Libro: Kristana Agendo Mediumo: F. C. Xavier Spirito: Andreo Ludoviko El la portugala lingvo tradukis: A. K. Afonso Costa

LA PORDO — Aníbal Machado (Brazilo) — ESTIS STRANGE kiel mi sentis min, neatendite, translokigita al la regno de la morto. Kiam mi pensadis pri la grava momento, terurite, eble kaŭze de la mistero, kiu kaŝus sin post la vivo, venadis, ĉiam, al la memoro, la dolĉaj imagoj de mia infaneco, kiam mi sonĝis pri la flugantaj anĝeloj, kiuj trakuris la ĉielan pejzaĝon, ornamante per steloj la noktojn plenajn de lunlumo. Foje, kiam mi direktadis la rigardon al mia interno – en la ekzameno de mia konscienco – se mi vidis florajn vojojn, tamen stariĝis multaj dornoj en la flankoj, kaj multaj ŝtonoj sangigis miajn piedojn. Kaj inter la vidaĵo de la anĝeloj de la knabeco kaj la malglata vojo de la longa vivo, mi sentis min arestita en la angoro de la fino de miaj tagoj. Konfuzis mian spiriton la dubo pri la nekonata. Kio estas la morto? Abismo inter la nenio kaj la vivo? Nokto sen matenruĝo? Aŭ – kiu scias? – la ombra eniro en strangan mondon kun strangaj travivaĵoj – iu enirejo al la eterneco, sen perspektivoj nek gloroj? Fine, kiom valoras la vivo?

146

La malvenkoj kaj la venkoj en la mondo de la homoj por kio taŭgus se la mondo de la mortintoj estus la fatala destino de la kreitoj? La riĉecoj de la spirito, la beletraj verkoj, la akademioj, kiuj senmortigis la nomojn en la forkurema memoro de malmultaj homoj – por kio utilus ĉiuj tiuj vantaĵoj? Pasis la horoj kaj minutoj, forﬂuis la vivo en la sablohorloĝo, kvazaŭ sablo eliĝanta, sekundon post sekundo, kunigante, per ora fadeno, la tempon kiu iras kun la tempo kiu venas. Mia rigardo nebuligita de la jaroj, laca de la lumo, jam ne spegulis la ĝojojn de la animo nek la anksiojn de la korpo. Estis kvazaŭ lumturo perdita en nebula nokto. La laca korpo fordoniĝis al la eldetruiĝo de la ĉeloj. Jam ne brilis la inteligento de la verkisto nek fulmobrilis la rimoj de la poeto. La pezo de miaj palpebroj donis al mi senton similan al estingo de la lumo, kvazaŭ la fermon de kurtenoj en la ĉambregoj de la akademio. Mi dronis, ﬁne, en la dormon, kunportante la angoron de la morto kaj la anksion de la mistero. En la silento, mi perdis la sencon de ĉio. Estis kvazaŭ la jarcentoj neproduktemaj en sia vojo estus pasintaj sur mia korpo kaj mia spirito. Dume, restaĵo de konscio, foje, igis min percepti, kiel okazas dum katalepsia fenomeno, ke la mondo, ĉirkaŭe, ankoraŭ ekzistas. Iom post iom, kiel iu, kiu revigliĝas por la vivo, mi rekonsciiĝis, ke ankoraŭ mi ekzistas. Mi perceptis, ke mi estas viva! Do, ĉio estis premsonĝo! Ne, la morto ne ekzistas! La homo estas nemortema, li havas eternajn travivaĵojn laŭ la sekvo de la tempo, renoviĝante ĉiam, liberiĝante, en ĉiu etapo, el la katenoj de la morto, kiu lin arestas en la regionoj de la materio.

147

Mi denove pensis pri la imagoj de mia infaneco kaj vidis ke, vere, post la vivo estas ne la nokto, sed vastegaj lumaj vojoj, plenaj de nova homaro, kiu ilin trakuras ridedante kaj feliĉa, kiel grupoj de anĝeloj serĉante la Sinjoron. La morto estas la pordo, kiu malfermiĝas por la vivo! Aníbal Machado (1894-1964) verkis romanojn, novelojn, kronikojn kaj teatraĵojn kaj ankaŭ faris recenzon pri plastikaj artoj. Li naskiĝis en Sabará (ŝtato Minas Gerais) kaj estis prezidanto de la Brazila Kongreso de Verkistoj.

El la libro Luma Elvekiøo Psikografita de Heitor Luz Filho Esperantigis Djalma de Souza Lima

OMAØO AL AMADEU FERRETTI — Ivete Zampa — Adiaýe, la vespero kaþis la sunon en la faldoj de la horizonto... La ondoj, serenaj, disruliøis, kvazaý ili, per sonoraj gestoj, montrus la mildan tristecon de tiu, kiu adiaýe mansignas al la forpasinta, bruema tago, kaj al la kviete proksimiøanta nokto. Sidantaj æe la maro, en angulo de la mondo, kiun li eble neniam antaýe rimarkis, ni primeditis la majeston de la Plejaltulo, preskaý forgesita en la vulgara mallarøeco de niaj vivoj. La brizo, radianta per sia freþeco, parolis pri la æiela mildeco, kiu kvietigas kaj dolæigas. Du amikoj – du fratoj –, vojaøantoj en la sama vojo (de kiam?...), iradis man-en-mane en frata sinapogo. Amadeu Ferretti gravuriøis en la tiutaga pejzaøo, en tiu bildo, en la retinoj de mia animo, jam tiel lacaj, kie al la ¼aluzema tempo neniam prosperos ilin forviþi. La poeto kaj la maro... Mi æiam rememoros lin, ankoraý pentranta aliajn sennombrajn bildojn, kiujn la vivo strekis, kaj punktanta la memoron per neforgeseblaj lecionoj: kiel juna poeto,

150

kortuþanta per sia simpleco kaj morala honesteco, kapabla sin oferi pro amikeco kaj saøeco; øoja, studema, agema, libera je antaýjuøoj, kiuj lin elstarigus inter la ceteraj homoj. Li kreis, en þatindaj movadoj, la teatron por junaj amatoroj – estontaj rimarkindaj protagonistoj de siaj propraj destinoj em la vivoscenejo. La poeto en la arto... Jam en la matureco de sia irado, kiomfoje li, sopirplena, rigardis malantaýen kaj lasis, ke larmoj, multfoje eæ de øojo pro la devoplenumo, elverþiøu sur siaj lacaspektaj, senkoloriøintaj vangoj. Io estis konstruita en la nomo de l´Bono; premsignoj estis lasitaj sur la vojo, por ke aliaj povu direkti siajn paþojn. La konstrua amikeco, tiel solidara, komponis neforviþeblajn kanzonojn de øojo kaj paco La poeto kaj la paco... Tiel en junaøo, kiel ankaý en plenaøeco, aý kiel amata maljunulo, li sciis, dum tiuj diversaj periodoj, kiuj markis al li la ekzistadon, lasi gravurita, en la tempo, la melodion de la senmorta Spirito kun danko al æiuj, kiujn li multe amis. Amadeu Ferretti estis viva ekzemplo, kiun oni ne povos forgesi, de tio, nome kiom al ni eblas realigi la idealojn strebatajn ankoraý en la spirita mondo, eæ se nin vizitus doloroj, se maløojoj provus instaliøi en nia surtera irado, aý se amara¼oj kaj seniluziiøoj malkaþe persistus kuniri en æiu etapo de la vojo. Flegata øojo, semoj øermantaj æirkaýe, æe la sonora ripetado de lia kutima refreno: “per unueco ni venkos!” Kiel bone øi estus, se multaj aliaj estus lin konintaj kaj æerpintaj de li la kareson de sincera amikeco – altvalora trezoro æiam brilanta en liaj manoj.

151

La poeto kaj la amo... Konstante vivanta en nia memoro, li iam revenos al la artoj – promeso de lia koro! La poeto kaj la eterneco... Amadeu Ferretti naskiøis en la kvartalo Bangu, en Rio de ¬anejro, la 4-n de januaro 1920. Li aktive partoprenis en la Spiritisma Movado ekde la juneco; eminenta instruisto de Esperanto – lingvo, kiun li defendis kaj disvastigis kiel instrumenton por unuigi la popolojn; li komponis poemojn kaj teatra¼ojn de nekontestebla kvalito kaj laboris kiel Evangelizanto de Infanoj kaj Junuloj, krom ankaý kiel Preleganto pri Spiritismo kaj benata Mediumo, sindediæa kaj bonfara. Li elkarniøis, kiam li estis atingonta siajn 88 jarojn en la fizika korpo, kaj postlasis resopirojn... multajn! La poeto kaj la senmorteco. Dio lin benu! Ivete Zampa

Kompostita, laĂ˝ originalaj ricevitaj el SPIRITISMA ELDONA ASOCIO F. V. LORENZ.