DOAKO ALEA - ALE KOPURUA: 4.200 - GURE UDALAREN INFORMAZIOA
UDAL AURREKONTUAK EUSKARA 242.indd 1
10/3/21 15:05
2
AZALEAN
7.687.242 EURO UDAL AU SARRERAK 2021
DESKRIBAPENA
2020
2021
DIFERENTZIA €
%
1.442.000
1.532.000
90.000
6,24
80.000
50.000
-30.000
-37,50
563.000
379.700
-182.300
-32,44
TRANSFERENTZIA ARRUNTAK
5.413.338
5.194.721
-218.617
-4,04
V. kap. guztira
ONDAREZKO DIRU-SARRERAK
221.200
155.300
-65.900
-29,79
VI. kap. guztira
INBERTSIO ERREALEN BESTERENTZEA
30.000
25.000
-5.000
-16,69
0 7.748.538
350.521 7.687.242
350.521 -61.296
0 -0,79
I. kap. guztira
ZERGA ZUZENAK
II. kap. guztira
ZEHARKAKO ZERGAK
III. kap. guztira
TASAK ETA BESTE DIRU-SARRERA BATZUK
IV. kap. guztira
VII. kap. guztira EPE LUZERAKO MAILEGUA
Martxoaren 4an, CLI eta EH Bilduren aldeko botoekin eta EAJ eta PSOEren aurkako botoekin (oposizioko bi taldeek osoko zuzenketak aurkeztu zituzten) 2021erako Udal Aurrekontuak onetsi ziren. Pandemiak eragindako egoerak baldintzatzen du aurrekontua; izan ere, 2020an gertatu zen moduan, diru-sarrerak nabarmen murriztuko dira, bereziki Aldundiaren ekarpenari dagokionez (Udalkutxa). Horregatik, gastuari eustea erabaki da neurri zuhurrago gisa. Oro har, 2021erako aurrekontua 7.687.242 eurokoa da, 2020ko aurrekontuarekin alderatuta % 0,8 gutxiago. Lau ardatz nagusitan egituratzen da: COVID-19aren krisi sozial eta ekonomikoei erantzutea, ekonomia suspertzea, gizarte-ekintzako gastuari eustea eta abian dauden proiektuak amaitzea eta finkatzea.
Diru-sarrerak eta gastuak Transferentzia arruntak diru-sarreren % 67,58 dira, hau da, 5.194.721 euro, 303.617 euroko beherakada (% 5,61) iazko datuekin alderatuta. Ia guztia, 4.939.391 euro, udalen finantzaketarako foru-funtsari dagokio (Udalkutxa); % 8,84 murriztu da, 461.447 euro, 2020arekin alderatuta. Partida horri 2019ko likidazio positiboa gehitu zaio (157.830 euro). Halaber, Mankomunitateak gure gizarte-zerbitzuak kudeatzeko foru-funtsaren (Gizartekutxa) % 10 inguru gutxiago jasoko du. 2022 eta 2023 ekitaldietan, 2020ko likidazio negatiboaren emaitza itzuli behar dugu, 282.000 euroko zenbatekoa. Egoera pandemikoaren ondorioz, udalzergak eta -tasak izoztu direnez, eta jarduera ekonomikoa murriztu denez, diru-sarrera propioak murriztea aurreikusten da.
EUSKARA 242.indd 2
Azkenik, inbertsioak egiteko, 350.521 euroko epe luzeko mailegu bat eskatzea planteatu da, inbertsioak egitearen eta 2020ko aurrekontuaren likidazioaren baldintzapean. Sail bakoitzean gastua gehiago kontrolatzea eta egin beharreko jarduerak pandemiaren arabera mugatzea dira gastu-partidak gauzatzea gidatuko duten premisak.
jarraituko dugu; led horiek modelo berriek baino errendimendu txikiagoa dute. Hiri-hondakin solidoak biltzeari dagokionez, 50.000 euroko inbertsioarekin, Markes Plazako lurpeko edukiontziak belaunaldi berriko edukiontziengatik aldatuko dira, eta etorkizunean horien mantentze-lanak Mankomunitateari egokituko zaizkio.
Langileak eta zerbitzu orokorrak
Kultura eta jaiak
Estatuko Aurrekontu Orokorretan ezarritakoaren arabera, soldata-igoera % 0,9koa izango da. Halaber, Udaltzaingoko langileen partidak gora egin du, erretiroagatiko baja bat eta prestakuntza-ikastaro bat betetzeko Arkauten. 70.000 euroko partida bat hornitu da, hainbat langilek 2015, 2016 eta 2017 ekitaldiei dagokienez aurkeztutako zenbatekoen erreklamazioetarako poltsa gisa, bai eta osagarri eguneratuak eta LZ berria aplikatzearen ondoriozko kontratu-amaieragatiko balizko kalte-ordainak ordaintzeko ere.
2020an gertatu zen moduan, aurten ere COVID-19ak gizarte-, kultura- eta kirol-jarduerak murriztuko ditu, bai eta elkarteen jarduera ere; horregatik, diru-sarreren murrizketarekin batera, saileko aurrekontua ia % 20 murriztu da.
Hirigintza, ingurumena eta garapen jasangarria Garapen jasangarriak eta Tokiko Agenda 21ak protagonismo handiagoa hartzen dute, 20/30 Agenda egungo krisi klimatikoaren eta aldaketaren egoerara egokitzeko, eredu ekonomiko eta sozial jasangarriago eta erresilienteago batera. Eraikin publikoetako energia-partidak berrikusiko dira: erregaia, ura eta, bereziki, energia klimatikoa. Argiteria publikoari dagokionez, hirigune historikoko argiak berrituko ditugu, eta lehen belaunaldiko ledak aldatzen
Hezkuntza eta euskara Euskararen aurrekontua % 20 inguru murriztu da, ludoteka eta udalekuak eskaintzea ezinezkoa delako. Aitzitik, Hezkuntza saileko partidak % 22ko hazkundea izan du, batez ere leiho berrietan eta ikastetxe publikoetako patioen kanpoalderako karpetan egindako inbertsioagatik, COVID-19aren aurkako segurtasuna hobetzeko helburuarekin; hezkuntza-jarduerak eta guraso-elkarteentzako dirulaguntzak murriztu egin diren arren, oro har, jarduera murriztuko dela aurreikusten da, Zubi Zaharra ikastolarekin egindako hitzarmena bezala.
Kirolak eta Gazteria 2020an gertatu zen moduan, ezin izango dira kirol-jarduera asko egin, bereziki gune itxietan egiten diren eta COVID-19aren arauek bertan behera uzten dituzten lehiaketako kirol-
10/3/21 15:05
3
L AURREKONTUETARAKO GASTUAK 2021
DESKRIBAPENA
2020
2021
DIFERENTZIA €
%
I. kap. guztira
LANGILEEN GASTUAK
2.547.466,05
2.743.853,00
196.386,95
7,71
II. kap. guztira
ONDASUN ARRUNTEN ETA ZERBITZUAK
3.053.534,69
2.990.920,00
-62.614,69
-2,05
10.900,00
4.300,00
-6.600,00
-60,55
1.398.137,26
1.150.169,00
-247.968,26
-17,74
427.500,00
517.000,00
89.500,00
20,94
III. kap. guztiraI FINANTZA-GASTUAK IV. kap. guztira
TRANSFERENTZIA ARRUNTAK
V. kap. guztira
INBERTSIO ERREALAK
VI. kap. guztira
FINANTZA-AKTIBOAK
0
11.000,00
11.000,00
0
VII. kap. guztira FINANTZA-PASIBOAK
311.000,00 7.748.538,00
270.000,00 7.687.242,00
-41.000,00 -61.296,00
-13,18 -0,79
jarduerak. Horregatik, kirol-jarduerei buruzko partida eta klubentzako dirulaguntzak murrizteko aurrekontua egin da. Gazteriaren jardueretan, gainerako sailetan bezala, osasun-egoerak jarduera presentziala mugatzen du eta taldeen tamainak murrizten ditu.
Gizarte-ekintza Gizarte-ekintza saila funtsezko lan-eremua da gure Udalean, kontuan hartuta hiribilduaren egoera sozioekonomikoa beti izan dela lurralde historikoaren eta Autonomia Erkidegoaren batez bestekoa baino okerragoa. Lehentasunezkoa da baliabideak eskaintzea egoera ahulean dauden pertsonei, familiei, taldeei edo bizimodu duina izateko zailtasunak dituztenei, Balmaseda bidezkoagoa eta orekatuagoa eraikitzen lagunduz. Horregatik, gizarte-larrialdietarako laguntzetarako ekarpenak, familia-ekonomietarako laguntzak eta gizarte-ekintzako jarduerak finkatu dira. Partida horiek Gizartekutxa foru-funtsaren ekarpenarekin ere osatzen dira, eta Mankomunitateak kudeatzen ditu. Aparteko aipamena merezi du Berdintasun sailak; zuzkidurari eusten dio, diru-sarreren beherakada eta aurrekontu-murrizketa gorabehera. Berdintasun-politikek udal-politikaren
zeharkako elementu izan behar dute, eta gainerako udal-sailetako politiketan eragina izan behar dute.
proiektu hauek ere argia ikusiko dute: eguzkienergia komunitatea, car-sharinga eta hiribaratzeak.
Sustapen ekonomikoa, enplegua eta merkataritza
Inbertsioak
Udalek gai horietan dituzten eskumen mugatuen barruan, enplegua sustatzeko programak finkatuz, pandemiaren ondoriozko krisi sozial eta ekonomikoari erantzuten saiatzen da. Horretarako, Lanbiderekin urteko deialdietan lankidetzan aritzeaz gain, bi enplegu-tailer egingo dira: baso-lorezaintza eta igeltserotza. Gazteen enplegua sustatzeko, hainbat beka/ kontratu deituko dira: tokiko historia, arkeologia, ingurumena, marketin digitala eta dinamizazio ekonomikoa, eta Gaztedi programa jorratuko da zuzenean eskualdeko gainerako udalerriekin. Gainera, 50.000 euro gordetzen dira prestakuntza-jardueretarako. Mantendu egiten dira kontrataziorako laguntzak, ekintzailetzaren sustapena, enpresa sortu berrien finkapena, alokairua eta enpresaaktiboen modernizazioa. Merkataritzari dagokionez, bi kanpaina aurreikusi dira bonu-denda eta bonu-altzarietarako, 50.000 euroko zenbatekoarekin guztira, bai eta asteko merkatua eta Gure Lurreko Merkatua dinamizatzea ere, 10.000 euroko ekarpenarekin. Aurten, besteak beste, honako
2021eko inbertsio berriak 517.000 eurokoak dira, eta egiten ari diren aurreko ekitaldiko beste batzuk gehituko zaizkie. Udal-liburutegiko funtsetan eta ekipoetan, informatika-zerbitzuetan edo hiri-altzarietan ohikoak direnez gain, honako hauek dira azpimarragarrienak: pilonak erosita oinezkoentzako bideetan inbertitzea, Markes Plazarako lurpeko edukiontzi berriak, ikastetxe publikoetako inbertsioa, hirigune historikoko led-argiztapenaren zati bat berritzea, HAPO idaztea eta Gazteluko muinoari balioa ematea.
Zorra Aurten amaitzen da Errotarena kiroldegiko maileguaren ordainketa. Hala, 2021erako finantza-karga, guztira, 270.000 eurokoa da. Hala ere, inbertsioak egiteari ekiteko, 350.521 euroko epe luzeko mailegu bat eskatzea planteatzen da, 2020ko aurrekontuaren likidazioaren emaitzaren eta diruzaintzako gerakinaren baldintzapean.
Pintura, burdineria, paper pintatuta, etxeko tresneria eta opariak
Decoraciones Javi
EUSKARA 242.indd 3
Aldapa kalea, 16/18 Tel. eta Faxa: 946 801752 Balmaseda
10/3/21 15:05
4
KONTA, KONTATU Hiru erretiro anbulatorioan Gune txiki honetatik aitorpen berezia eman nahi diegu anbulatorioan gure hiribilduko osasunaren alde lan egin duten eta duela gutxi erretiroa hartu duten hiru pertsonei: Mari Mar Arregui, 45 urte inguruz Balmasedan lan egin duen erizain laguntzailea (“antzina-antzinatik” aipatu digu lankide batek), Carmen Villar Vallejo, erizaina 32 urtez eta unitateko burua azken 23 urteetan eta Miguel Fernández Liria, Balmasedan 28 urtez jardun duen medikua eta unitatearen buru izan zena Carmen baino lehen. Pertsona horiei guztiei, eskerrik asko zuen lanagatik, eta merezitako erretiro honetaz goza dezazuela opa dizuegu.
MARCOS ARENA BERMEJILLO ETA BOINAS LA ENCARTADA: INDUSTRIAN INBERTITZAILEA IZAN ZEN INDIANO BAT
Txakolinaren historia Balmasedako Udala eta Alboan Zerbitzu Turistikoak enpresa bisita gidatuak prestatzen ari dira gure hiribilduaren historia gehiago ezagutzeko, eta aipatzekoa da oso harrera ona izaten ari direla. Hori frogatzeko, gogorarazi nahi ditugu otsailaren azken asteburuan txakolinaren historia ezagutarazteko egindako hitzaldiak. Hitzaldi horietan 120 pertsonak Txakoli Egia Enea txakolina eta hiru gazta mota dastatu ahal izan zituzten, guztiak gure eskualdekoak. Parte-hartzaile guztiak hainbat taldetan banatu genituen Historiaren Museoan eta Pasio Bizidunaren Zentroan. Horrez gain, Historiaren Museoko Palomari eta Alboaneko Jorgeri (“Txospe”) egindako lana eskertu nahi diegu, haiei esker eraman zelako aurrera hitzaldi-dastatzea. Antzeko jarduera gehiagorako, egon adi gure sare sozialei eta Whatsapp zerbitzuari.
Mendekotasun-egoeran dauden pertsonei arreta emateko erdi-mailako zikloa Esparru soziosanitarioan lan egin nahi duzu? Emakumeen etxeak mendekotasunegoeran dauden pertsonei arreta emateko erdi-mailako heziketa-zikloa eskaintzen dizu. Eusko Jaurlaritzak homologatutako ikasketak dira, bi erakundeetan praktikak egiten dira eta lan-munduratze altua dute. Adinekoen, desgaitasun fisikoa eta psikikoa duten pertsonen edo psikiatriako zaintzaile gisa lan egin ahal izango duzu, baita adinekoen eta desgaitasuna duten pertsonen egoitzetako solairuko arduradunaren laguntzaile gisa, telelaguntzako teleoperadore gisa, etxez etxeko laguntzaile gisa edo adinekoen eta desgaitasuna duten pertsonen egoitzetako solairuko arduradunaren laguntzaile gisa. Eskatu informazioa 944731444 telefono-zenbakian edo info@bagabiltza.com helbidean.
EUSKARA 242.indd 4
Marcos Arena Marcos Arena Bermejillo San Severinon bataiatu zuten 1850eko apirilaren 26an, eta Pio Bermejillo e Ybarraren odoleko iloba izan zen. Bere ama, Melchora Bermejillo e Ybarra, 1840. urtean (22 urte zituela) Santecillako Alejandro Arena Ribasekin ezkondu zen. 10 seme-alaba izan zituzten; horietako bost Mexikon ezkondu ziren eta soilik bi alaba (Cristina eta Lucía) ezkondu ziren Balmasedan eta balmasedarrekin. 1868. urtean, Marcos Mexikora joan zen bere anaiak ziren Benito eta Julio Píorekin, bere osaba-izeba Bermejillo Ybarren ehungintzako negozioetan lan egitera. Benitok orduan 27 urte zituen, Marcosek 18 eta Julio Pío gazteak soilik 15. Pentsatzekoa zenez, bi nagusiek beren etorkizuneko ogibidera bideratutako prestakuntza “espezializatua” jaso zuten: Balmaseda eta Baionan merkataritza-ikasketak, eta, azken horretan, frantsesa eta ingeles pixka bat ikasi zituzten. Marcos Arena Bermejillo herrialde aztekan ezkondu zen 32 urte zituela, Veracruzen jaiotako 24 urteko Elena Canesi Vallarinorekin. Ezkontza Mexiko Hiriko San Miguel Arcángel elizan izan zen. Mexikon bere mi seme nagusiak jaio ziren: José eta Luis Arena Canesi. Semeak oraindik gazteak zirelarik, Marcosek etxera itzultzea erabaki zuen, Balmasedako ehungintza-negozio bat sortzeko inbertitzeko diru kantitate handia zuela. Horretarako, herritar eta lankide batzuekin harremanetan jarri zen eta 1892an lanari ekin zioten. Negozio horretan balmasedar akziodun indiano gisa parte hartu zuten Martín Mendía y Conde eta Juan Bautista Hernández
y Gorritak, baina Marcos izan zen beti burua. Enpresaren lehenengo kontseiluaren buru Martín Mendía izan zen, Marcos Arena zuzendari kudeatzailea zelarik.
Boinas La Encartada S.A. “Negozio indiano” bat Aipatutako hiru balmasedarrak eta beste bi bilbotarrek enpresa berriko inbertitzaileak izan ziren 500.000 pezetako eskrituratutako zenbatekoarekin, eta enpresak gutxienez 50 urteko hasierako iraupena izateko aurreikuspenarekin. Haien ideia izan zen nazioarteko enpresa bat sortzea, Europa, Mexiko eta Argentinan saltzeko asmoa baitzuten. Amerikan bere familiaren merkataritza-sarea zuten jada. Boinas La Encartada lantegia Peñueco auzoan ezarri zuten, ur-jauzi bat zuen eta XV. mendearen amaieratik bertan zegoen burdinola zahar baten egitura aprobetxatuta. Makina bikainak ziren, ia guztiak Ingalaterrakoak, eta langileak Mena Haranekoak ziren, batez ere Balmasedakoak. Lantegiko eraikin handian langileen etxebizitzak atxiki ziren, baita batzuetan eskola gisa erabiltzen zen kapera eta aisialdirako espazioak ere. Urteak igaro ziren, gerra bat eta modaren aldaketak. Edonola ere, ondare-irizpide egokiarekin, Boinas La Encartada Fundazioa – Kultur Ingurunea sortu zen 2006an, industria-altxorra mantendu eta zaharberritzeko. Ondoren, 2007ko urtarrilaren 10ean Euskal Industriaren Ehungintza Museoa izenarekin publikoari ireki zitzaion. Balmaseda en América… liburuaren atala. Julia Gómez Prieto UD Doktorea
10/3/21 15:05
5
1941EKO OTSAILEKO “HAIZETEA”
Aldapa kalea 1941. urtean Duela urte asko, orain bizi ez den pertsona batek 1941eko “haizetearen” inguruan hitz egin zidan. Bera gaztea zen eta San Severino plazan zegoen; haizeak eraman ez zezan, zuhaitzetako bati heldu behar izan zitzaion. Hori 1941eko otsailaren 15ean eta 16an gertatu zen. Beraz, 80 urte bete berri dira gertakari hori jazo zenetik. Gertakari horren jatorria denborale ikaragarri bat izan zen, Iberiar Penintsulako iparraldea erabat astindu zuena. Kalte handiak sortu zituen, batez ere Santanderren. Bertan, haizeak suteak sortu zituen 400 etxetan, katedralean eta herriko saltokien % 95ean. Ondorioz, 30.000 pertsona baino gehiago etxerik gabe geratu ziren eta horietariko asko Bizkaira etorri ziren. Horrez gain, zuhaitz eta linea elektriko eta telefono lineetako zutoin asko erori ziren. Halaber, Zumaian gertatutakoa oso larria izan zen ere. Bertan, denboraleak Ferrocarriles Vascongados enpresaren tren bat Urola ibaira bota zuen; 22 hildako eta 90 zauritu egon ziren.
Gure eremuan, aipagarriak dira, besteak beste, Artziniegan jasandako kalteak; izan ere, La Encina Santutegiko teilatua desagertu zen. Amurrion, denboraleagatik emakume bat hil zen eta Urduñan, sei etxe erori ziren. Era berean, kalte handiak egon ziren Sopuertan, Muskizen eta Gasteizen, non denboraleak 330 zuhaitz bota zituen. Bestalde, Balmasedan, suteak egon ziren Aldapa kaleko 42. zenbakian (kalte partzialak egon ziren) eta 44. zenbakian (erabat suntsituta geratu zen). Gaur egun bi etxe horiek orubeak dira. Lehenengo horren ondoren (Harresi Kulturalak argitaratutako aurreko mendearen hasierako argazkian balkoian pertsona bat agertzen den hori) dauden bi etxeak dira. Horrez gain, ikaragarri kaltetu ziren La Roblako tailerrak. Edonola ere, hurrengo egunean, otsailaren 17an, denboralea amaitu zenean, Guardia Zibilaren kuartelean sute bat egon zen. Hori, garai hartan, Geltoki kalean zegoen, orain PSOEren Herriko Etxeaa dagoen eraikinean. Dirudienez, ez zuen “haizetearekin” zerikusirik izan, tximinia baten mantentze txarrarekin lotutako sutea izan zen, 1941eko otsailaren 18ko Gaceta del Norte egunkariaren egunkari-zatiak dioen moduan. Hori Balmaseda, siglo XX Memoria Gráfica editatu berri den liburuan ikusi daiteke, 2. liburukian, 62. eta 63. orrialdeetan; Aldapa kaleko argazkia 58. orrialdean ikusi daiteke. Liburua Harresi Kulturalak argitaratu du. Miguel Ángel Álvarez Fuentes
Gizarte-larrialdietarako laguntzak 2021. urtean zehar, gizarte-larrialdietarako laguntzak (GLL) eskatzeko epea irekita egongo da otsailaren 1a eta azaroaren 30a bitartean. GLLak gastu arruntei edo bereziei aurre egiteko baliabide nahikorik ez duten pertsonei ematen zaizkie, gastuok bazterkeria sozialeko egoerak arintzeko edo ekiditeko beharrezkoak direnean. Laguntzak eskatzeko, deitu aurretiazko hitzordua eskatzeko 946 671 849 edo 946 671 850 telefonoetara (Enkarterriko Udalerrien Mankomunitatearen Gizarte Ekintza Saila)
Haurreskolan matrikulatzea Aurten matrikulatzeko epea apirilaren 12ra aurreratu da. Egun dugun egoera dela eta, ezin da azken urteotan egindako ate irekien jardunaldirik egin, gurasoek instalazioak eta zerbitzuaren zehaztasunak ezagutzeko. Hala ere, inork bisita bat egiteko interesa izango balu, hitzordua eskatu dezake 946 80 07 62 telefonoan. -Plaza hutsen argitalpena: martxoak 23 -Eskaerak online zein aurrez aurre aurkezteko epea: apirilaren 12tik 21era -Behin-behineko zerrendak argitaratzea: ekainak 2 -Erreklamazio eta zuzenketetarako epea: ekainaren 3tik 16ra -Eskaerari uko egitea: ekainaren 16ra arte -Behin betiko zerrendak argitaratzea: ekainak 30 -Ikasturteko lehenengo eguna: irailak 6
CÁCERESTIK HELDU ZEN ZUZENDARIA Udal liburutegira iritsi da iragan mendearen hasieran 26 urtez Balmasedako musika bandaren zuzendari izan zen Alfonso Martínez Ricoren birbilobaren mezu bat. Pilar Julia Sánchez birbilobak Balmaseda hace un siglo liburua (Jesús Cadenas Editorial Herresi) jaso eta bertan ikusi zuen Alfonso. Horren ondorioz bildu zuen bere arbasoaren inguruko informazio gehiago eskatzeko grina. Horrekin batera, zuzendariaren beste birbiloba den lehengusina Mercedesekin batera aurkitu dituen argazkiak eta informazioa bidali dizkigu. Zalantzarik gabe, irudi hori oso baliotsua izan behar da berarentzat, Guridirengandik oso hurbil Juliaren ama dagoelako,
EUSKARA 242.indd 5
Leonor Sánchez, zeinak Bilboko Koralean hartu zuen parte. Oraindik bizirik dago, 99 urterekin, eta aitona Alfonsorekin musika nola ikasi zuen gogoratzen du. Petra Castro Villar balmasedarrarekin ezkondu zen Alfonso. Hedegile kalean bizi izan ziren eta lau seme alaba izan zituzten: Leonor, Consuelo, Araceli eta Emilio; azken hori musikaria izan zen, baita ere. Alfonso, Cácereskoa bazen ere (Torremocha – 1854 1936), hemen bizi eta 1934an erretiratu zen, 74 urterekin. Zuzendari izateaz gain, hainbat lan konposatu zituen Osti-
ral Santurako; esaterako, La fiesta del árbol edo La Contraseña, eta bere lanari eta konpromisoari esker irabazi zuen balmasedarren errespetua eta miresmena. Orain,
haren birbiloben interesari esker, gure hiribilduaren parte den Alfonsoren historia hobeto ezagutzen dugu.
10/3/21 15:05
6
KULTURA ETA GAZTERIA
BALMASEDA, ONDARE BIZIA PROIEKTUA MARTXAN Erakunde eta instituzio publikoen babes handia
Prozesua Udal honek bultzatu eta Euskal Herriko Unibertsitateak (UPV/EHU) koordinatu du UNESCOren Kultur Paisaiak eta Ondarea Katedraren bitartez. Halaber, entzute handiko GPA Ondare Eraikiari buruzko Ikerketa Taldearen (UPV/EHU) eta Eusko Jaurlaritzaren Kultura eta Hizkuntza Politika Sailaren laguntza jasoko du; izan ere, proiektua abian jartzeko 80.470 euroko laguntza eman du hasieran. Aurreikusten da proiektu komun honi laguntzeko erakundeen arteko sinergien eta hasierako kolaboratzaileen sarea handitu egin daitekeela prozesuaren faseak bete ahala.
Jarraipena, parte hartzea eta konpromisoa
Orexinal elkarteak Gazteluko Muinoan sastraka kendu eta garbitu ostean, hiribilduko gazteluari lotutako ondarearen balioa nabarmentzeko eta kudeatzeko lehen faseko ikerketak hasi dira, eta ingeniaritza topografikoko lan zorrotzak egiten ari dira. Estazio totalak, dronak, seinaletika... Balmasedako ondare multzoaren parte bihurtu dira iazko urte amaierako eta urte honen hasierako hilabeteetan. Horiek guztiak datozen hilabete eta urteetan gure hiribildura helduko diren teknikari eta ikertzaile multzoaren aurrelaritaldea izango dira, Balmasedaren iraganaren lekukotasuna emateko, baina, batez ere, gure altxorra den ondare multzoaren etorkizuna
kudeatzeko estrategiak garatzeko. Horretarako, eskualdeko eta hiribilduko hainbat arlo eta sektoretan eragin dinamiko bat lortzen saiatuko dira. Baliabide potentzialak birgaitzeko anbizio handiko prozesua da, eta hiribildu osora hedatzeko borondatez sortu da. Gainera, ekimen zabal honen garapenak herritarren partaidetza sozial aktiboa eskatuko du, batik bat, Balmasedako eta Enkarterriko eragile aktiboen esfortzuak batzea, baina baita Bizkaiko eta Euskadiko erakundeenak ere. Ekimenak forma hartuko du proposatutako parte hartze arkeologikoaren lehen faseen emaitzak lortzen hasten garenean.
Prozesu interesgarri honen jarraipena une oro egin ahal izango da etorkizunean Udalak herritarren esku jarriko duen web domeinu baten bidez. Bertan, prozesuari buruzko informazio zabala emango da, hau da, bere faseei, aurreikusitako egutegiei eta prozesuaren egoeraren inguruko informazio eguneratuari buruzkoa, baita Udalak eta UNESCO katedrak prozesu erakargarri honetan parte hartzeko, dinamizatzeko eta hedatzeko abiarazten dituzten ekimen, dei eta deialdi publikoei buruzkoa ere; izan ere, Balmasedako gizartearen ekarpena eta, bereziki, zurea ezinbestekoa izango da. Prozesuaren garapenari arreta handiz jarraituko diogu. Balmaseda, Ondare Bizia Proiektua Ernaldu.
IES BALMASEDA BHI ETA ASOCIACIÓN MEMORIALISTA BALMASEDA 1937 ELKARTEAREN ARTEKO HITZARMENA Balmasedako institutuak eta Balmaseda 1937 elkarteak lankidetza-proiektu bat gauzatu dute, Enkarterriko Museoaren ikuskaritzarekin. Proiektuaren xedea da ikasleek ezagutzea 1936ko gerran eta ondorengo diktadura frankistan gure herrian eta eskualdean gertatutakoa. Xede hori betetzeko, elkarteak institutuaren eskura jarri du bere material guztia, eta, zehazki, iaz argitaratu zen eta Balmaseda eta Enkarterriko talde guztien artean duela gutxi banatu den komikia ere (oparitutako eta saldutako aleak guztira 500 dira). Gure ideia da ikasleek informazio hori guztia eskura izanda, institutuak unitate didaktiko bat osatzea, hainbat ikasgai uztartzeko eta hainbat jarduera egiteko, eta aurretiaz hori lantzeko egutegi bat osatzeko. Horrez gain, zentroak funts dokumental iraunkor bat
EUSKARA 242.indd 6
duenez, bermatu egingo litzateke ikasleek gai horien inguruan ikasten jarraitzea irakasleak aldatzean edo Balmaseda 1937 elkarteak hitzaldiak egiteko zailtasunak daudenean. Are gehiago, aurten Horcasitas jauregian lau bisita egin dira komikia aurkezteko, argitalpenaren erakusketan. Gainera, beste bi bisita egin dira Pastizal eremuan, Enkarterrin gerra eta Kolitzako Gudua nola bizi izan ziren gogorarazteko. Balantzea oso positiboa izan zen, eta, dirudienez, ikasleek gaiarekiko interes handia izan zuten. Orain esperientzia eta materiala Mendia Eskola eta Zubi Zaharra Ikastolarekin partekatu nahi dugu. Hori egiteko lehenengo urratsak egin ditugu. Gainera, etorkizunean komikian Enkarterriko askoz datu gehiago sartu nahi dira. Horri esker, eskualdeko gainerako hezkuntza-zentroetan hedatuko da prozesua.
10/3/21 15:05
7 MARRATIK BUZTINERA: ZERAMIKA ERAKUSKETA MARTXOA-APIRILA-MAIATZA
· Horcasitas Jauregia
Googaz 3.0: gazteek tokiko merkataritza sustatzeko Googaz 3.0 millennial inkonformistek osatutako mugimendu bat da; horren xede nagusia da gazteak ekintzailetzara bultzatzea eta euren bizitzen jaun eta jabe sentitzera bultzatzea. Proiektuaren hirugarren ediziorako, herritar gazteak tokiko merkataritzara hurbildu nahi izan dituzte, pandemiak ikaragarri kaltetu baitu arlo hori. Horretarako, gazteek sektore horretako erronkekiko rolak identifikatu eta garatuko dituzte, ondoren, guztiak Balmaseda hobetzeko prozesuan sartzeko. Tokiko merkataritzak jaso egingo ditu parte-hartzaileek proiektuaren fase bakoitzean sortutako konponbideak, eta, horrela, egungo erronkei aurre egiteko alternatibak abian jartzeko laguntza jasoko du. Aprobetxatu ezazu ekintzaile izateko eta laguntzeko aukera hau eta joan zaitez informazioa jasotzera BalmaZ bulegora. Googaz 3.0 abian jarriko da 2021eko apirilaren 17an, goizeko 10:00etan, eta 20:00etan amaituko da. Euskal Autonomia Erkidego osoko taldeek hartuko dute parte eta probintzia bakoitzeko hiru irabazlek 10 eta 15 egun bitarteko bidaia egingo dute Europa osoan barna, beste herrialde batzuetan tokiko merkataritzaren sektoreko jardunbide egokiak aztertzeko.
EUSKARA 242.indd 7
10/3/21 15:05
8
BERDINTASUNA
MARTXOAREN 8A OSPATZEKO HAINBAT JARDUERA osorako programazioa prestatu du; bertan, emakumeen inguruko eta gure Mari Dapena, Rosa Gómez Pereda eta Jennifer Ariño hiru idazleen liburuak, marrazkiak, artikuluak eta bestelako dokumentuak dituen erakusketa bat egongo da. Gainera, Mari Dapenaren irudiaren eta horrek idatzitako “¡Sr. Juez!” Argazkia: Patricia Pérez. Emakumeen Munduko Martxa liburuaren inguruko Egungo egoera gorabehera, martxoaren 8ko hizketaldi bat, Jennifer Ariño etorkizun opaEmakumearen Nazioarteko Egunari buruzko roa duen gaztearekin solasaldia, haurrentzako ipuin kontalaria, emakumeari buruzko film lajarduera asko egin ditugu. Ohikoa den moduan, Udalak berdintasuna- bur bat eta Rosa Gómez Pereda poetaren atalen ren aldeko erakunde-adierazpen bat irakurri eta irakurketa egingo dira. Azken urteotan bezala, martxoaren 8an leiaho batez onetsi zuen; hori Balmaseando.eus udal-blogean irakurri daiteke oso-osorik. Hu- hoak morez jantzi ziren eta gure udalerriko rrengo egunetan, hainbat elkarte eta erakunde pertsona askok Berdintasun Sailak BalmaseUdalak abian jarritako lanarekin bat egin zuten, dako saltoki eta puntu estrategikoetan banatuemakumeen balioa, berdintasunaren garrantzia tako maskara moreak eraman zituen. eta emakumezkoen ahalduntzea lantzeko jarduerak egiteko. Mujeres de Balmaseda. Siglo XX Nos Unimos-Unissons Nous elkarteak erakusketa bat antolatu du martxoaren 13ra Martxoan, Emakumearen Nazioarteko Eguarte, Emakumeen Eskubideen inguruan, mar- narekin batera (martxoaren 8a), liburu-dendegotutako oihalen koadroena. Elkarte horrek tara iritsi da Harresi argitaletxeak plazaratuberdintasunaren eta emakumearen alde lan tako liburu berria. Argitaletxearen ohiko gaiak handia egiten du; argi ikusi ahal izan genuen dira Balmaseda eta Enkarterrirekin lotutako Udalberriak aldizkariaren 240. zenbakian kultura-aurkikuntza berrien ikerkuntzak eta (2021eko urtarrila). Izan ere, bertan abendua- argitalpenak. Oraingoan, liburu berriak Mujeren amaieran elkarteak egindako Emakumeare- res de Balmaseda. Siglo XX izena du, eta kiko Omenaldiaren berri eman genuen. Aintzane Eguiluz Romero historialariak idatzi Bapore Atelierrek bere harri-koskorra jarri du. Egiluzek duela 15 urte inguru gure Udazuen helduentzako zeramika-bitxien tailerrare- leko Agiritegi Historikoan egindako eta orain kin eta haurrentzako berdintasun eta sormen arte argitaragabea zen ikerketa bati buruzkoa tailerrarekin. Horiek Horcasitas Jauregian egin da liburua. Egindako ikerketa luze eta zazituzten eta ikaragarrizko arrakasta izan zuten balaren emaitza 235 orri izan ziren, eta XX. jendearen artean. mendera bideratutako zatia liburu-formatuan Mariorratz Talde Feministak Emakumeen irakurri dezakezu 12 euroren truke. Mundu Martxaren Bosgarren Jarduketaren BalBalmasedako Udaleko Kultura sailaren lamasedako igarotzea antolatu zuen eta haiek guntzarekin, espero dugu obra berri honek izan dira pasa den otsailaren 21ean bizitakoa emakumeen inguruko ikerketan ekarpenak kontatu digutenak. egitea. Era berean, espero dugu ezagutarazIES Balmaseda BHIko DBHko 1. eta 2. mai- tea emakumeak, urrutiko herrietan ere, gizolako ikasleek eskuz egindako lore sinbolikoak nen munduan toki bat egin zuela, horretatik utzi zituzten udaletxearen aurrealdean. Lora- bazterturik zeudelako. Isileko erresistentziaren tegia zaindu behar dugula esateko modu bat, bidez, emakumeek murrizketa sozial horiek zaintzen gaituena zaindu behar dugula adieraz- gainditu zituzten. ten duen keinua. Horrez gain, “El volante invisible” aurkezpena entzuteko aukera izan genuen, Jennifer Ariño Merino balmasedarraren opera prima. Gainera, Mujeres de Balmaseda. Siglo XX ikerketa-liburuaz gozatu ahal izan genuen. IES Balmaseda BHIEra berean, liburutegiak martxoko hilabete ren lore eskaintza
EUSKARA 242.indd 8
Emakumeen Munduko Martxaren V. Ekintza Euskal Herrian Joan den igandean, otsailaren 21ean, Balmasedako emakumeok Euskal Herriko emakumeon Mundu Martxaren bosgarren ekintzan parte hartu genuen. Horretarako, “Zubi Zaharren Gainetik, Bide Berriak” lelopean zapi kolektibo bat egin genuen, martxoaren 6an Irun eta Hendaia arteko zubian/mugan V. ekintza amaitutzat eman zuen ekitaldian parte hartzeko. Puntu horretan, azken asteetan herri eta talde ezberdinek egindako zapi guztiak bildu ziren pitzadura sinboliko bat sortzeko. Mundu-martxaren abiapuntua 1995ean Quebecen antolatu zen ekimen bat izan zen; 800 emakumek 200 kilometro egin zituzten pobreziaren feminizazioa salatzeko. Jatorri horretatik sortu zen lehen mundu-martxa duela 21 urte; bost kontinenteetako emakumeak elkartu zituen, diskriminazioei aurre egiteko eta agenda neoliberala salatzeko. Mobilizazioa martxoaren 8an hasi zen, Emakume Langilearen Nazioarteko Egunean, eta New Yorken amaitu zen urriaren 17an, Pobreziaren Aurkako Nazioarteko Egunean. Geroago, 2004an, “La Carta de las Mujeres para la Humanidad” sortu zen, eta Euskal Herrian, “Euskal Herriko Emakumeen Eskubideen Gutuna”. V. ekintza honetan, transnazionalek, mugek eta migrazio-politikek sistema arrazista, kolonial, kapitalista eta heteropatriarkalaren tresna gisa duten funtzionamendua ikusarazi eta salatu nahi dugu, migratzaileen bizitza bortxatzen ari baitira hemen eta jatorrizko lurraldeetan. Bestalde, Europaren ongizatearen oinarri diren pribilegioak identifikatzera eta horri buruz hausnartzera gonbidatzen dugu, sistemari pitzadura berriak sortzeko eta banakako eta taldeko aukerak proposatzeko. Mariorratz Talde Feministako kideoi funtsezkoa iruditzen zaigu Balmasedako emakumeen eta elkarteen arteko sareak ehuntzen jarraitzea, besteak beste, Balmasedako Pentsionistak, Nos Unimos, Balmasedako Saharar Komunitatea eta Errotarri Kultur Elkartearekin egin dugun moduan. Betiere, elkarri laguntzeko sareen sorreran sakontzen jarraitzeko helburuarekin, problematika desberdinei modu kolektiboan eta bizitzak eta zaintzak zentroan jartzeko ardatzean oinarrituta erantzuna emango dietenak. Horregatik, martxoaren 8ko mobilizazioan, proiektu berri bati ekin genion, baratze kolektibo bati, agroekologiaren hazia ernetzeko ekimen gisa, zaintza-sare bat eta elkarri laguntzeko sare bat elikatuz. Mariorratz Talde Feminista
10/3/21 15:05
9
MERKATARITZA ETA ENPLEGUA
EUSKAL XEHEKAKO MERKATARITZAKO LANGILEAK EKIPATZEKO LAGUNTZEN PROGRAMA Horien helburua da euskal xehekako merkataritzako langileak ekipatzeko azpisektoreari zuzeneko laguntza ekonomikoa ematea eta hori babestea, COVID 19aren hedapena ekiditeko hartutako neurrien eragina arintzeko eta ahalbidetzeko beren jarduerari lehenbailehen berriro ekitea.
Hartzaileak - Norbere konturako langileak edo langile autonomoak. - Ondasun erkidegoak eta sozietate zibilak. - Euskal xehekako merkataritzako mikroenpresak eta enpresa txikiak.
- Erakunde eskatzailea EJZn benetako alta emanda egon beharko da.
Laguntzak Itzuli beharrik gabeko dirulaguntzak, 2021eko otsailaren 15ean altan emandako langile kopuruaren arabera: - 1 eta 9 langile arteko establezimenduak: 4.000 euro. - 10 langileko edo 10 baino langile gehiagoko establezimenduak: 4.500 euro.
Epea Martxoaren 30ean amaituko da.
Eskakizunak
Izapidetzea
Pertsona eta erakunde eskatzaileek honako eskakizun hauek bete beharko dituzte 2021eko otsailaren 15a baino lehen: - Egoitza sozial eta fiskala Euskal Autonomia Erkidegoan izatea. - Beren jarduera Ekonomia Jardueren Sailkapen Nazionalaren honako talderen batean sailkatuta egotea: o CNAE 47.71: jantzien xehekako merkataritza, berezitutako saltokietan. o CNAE 47.72: zapaten eta larruzko artikuluen xehekako merkataritza, berezitutako saltokietan. - Langile autonomoen edo norbere kontuko langileen kasuan, Langile Autonomoen Erregimen Berezian izen emanda egotea.
Telematikoa soilik. Merkataritza establezimendu bakoitzeko eskaera bakarra aurkeztuko da, honako helbide honetan: https://www.euskadi.eus/servicios/1112901/ Eskabidearekin batera, honako dokumentu hauek aurkeztu beharko dira: - “Kotizazio kontuko kode baten lan bizitzaren agiria” eta, langile autonomoen kasuan, “Lan bizitzaren agiria”. - Hirugarrenen datuen alta edo egokitzapena, hala badagokio. - Banku titulartasun egiaztagiria, hirugarrenen altaren datuen alta edo egokitzapen kasuan, baldin eta ondasun erkidego edo sozietate zibila bada. Informazio gehiago: 945 017 750.
210 NEGOZIO PLATAFORMA DIGITALEAN Iragan urtarrilaren 28an plataforma digitalerako Prestakuntza Tailerrak abian jarri zirenetik, 175 negozio baino gehiago pasatu dira Balmasedako KZ Gunetik prestakuntza jasotzeko proiektuaren inguruan (filosofia, oinarriak eta helburuak) eta teknologiaren erabileraren inguruan (eskura dugun teknologia modu autonomoan nola erabili eta nola kudeatu autonomoki gure negozioak Interneten duen presentzia). Orain arte, 210 negoziok baino gehiagok erabaki dute zein plan nahi duten eta beren fitxen informazioa osatzen zein webgune eta produktuen eta zerbitzuen laginak sortzen ari dira. Aipatutako 210 negozio horien artean, udalerri gisa eskaintzen ditugun jardueren eskaintza zabala dugu: saltokiak, ostalaritza, ekoizleak, farmaziak, estetika zentroak, ileapaindegiak, optikak, argazkilariak, argazkigintza estudioak, autoeskolak, tatuaje eta piercing estudioak, klinikak, fisioterapia zentroak, elikadura eta dietetika zerbitzuak, medikuntza alternati-
EUSKARA 242.indd 9
boa, albaitariak, altzari enpresak, akademiak, irakasle partikularrak, mekanika eta karrozeria tailerrak, arotzeriak, enpresa eraikitzaileak, erreforma enpresak, aseguruak, abokatuak, telekomunikazioak, gidariak, turismo ekitaldiak eta bidaiak, taxistak, lursailen administrazioa, aholkularitza enpresak, garbiketa eta lorezaintza enpresak, arkitektoak, barne dekoratzaileak, gimnasioak, etab. Behin prestakuntza fasea eta nahi duten negozio guztien digitalizazioa amaituta, kalkulatzen da, gutxi gorabehera hilabeteko epean aurkeztuko dela ofizialki https://www.balmasedaonline.eus/. Tailerretan parte hartzeko asmoa baduzu, zure burua plataforman aurkitzen ez baduzu edo zure negozioaren inguruko oinarrizko daturen bat aldatu nahi baduzu (jarduera, izen komertziala, logoa, telefono zenbakia, posta helbidea, helbidea), idatzi lasai info@balmasedaonline.eus helbide elektronikora.
Gure Lurreko Merkatua Bi larunbatean behin, gure eskualdeko produkturik onenak Martín Mendia kaleko Gure Lurreko Merkatuko postuetan egongo dira salgai. Apuntatu datak agendan eta prestatu erosketa paregabeaz gozatzeko, kilometro zeroko produktu goxo eta osasungarriekin. Hurrengo hitzordua martxoaren 27an izango dugu eta apirilan hamabost egunetatik behin izatetik astero izatera igaroko da, hilaren 3an, 10ean, 17an eta 24an ospatuko delarik.
Balmaseda zurekin Balmaseda Zurekin programa hilabetetan zehar hedatu eta horretan interesa zuten pertsona guztien artean hautaketa egin ondoren, otsailaren amaieran parte-hartzaileekiko bitartekotza eta laguntza aktiboko fasea hasi da. Aldalaneko aholkulari espezializatu bat parte-hartzaile bakoitzarekin egon zen ordubetez, profilaren eta inguruaren arabera egokiak diren lan-eskaintzak antzemateko eta jomugaenpresak zehazteko. Bi jardunaldietan, parte-hartzaileek beren enpleguarekiko bideratze egokia sustatzeko jarduerak baloratu zituzten; izan ere, askok motibazioa, aktibazioa, antolaketa eta plangintza behar dituzte arrakastarako aukerak handitzeko: lanpostu bat lortzea. Orain zerbitzua abian dago 16 pertsonarentzat. Horiek adin, sektore eta lanbide ezberdinak dituzte, baita interes eta motibazio ezberdinak ere. Gainera, pertsona bakoitzak lan-merkatuan berriz ere sartzeko duen premia ezberdina da. Halere, guztiek ezaugarri bat dute komunean: langabezian daude. Guztiek erronka handiei egingo diete aurre, haiek dituzten eta guk eskaintzen dizkiegun baliabideekin. Espero dugu arreta profesional eta pertsonalizatua jaso odnoren, nahi eta espero dituzten emaitzak lortzea.
Enpresa Proiektuen Lehiaketa 2020 Hamar ekintzaile berri aurkeztu dira 2020ko Enpresa Proiektuen Lehiaketara. Eskualdeko Behargintza-Enkarturrek urtero antolatzen duen lehiaketa da, Bizkaiko Foru Aldundiaren eta Euskadi Emprende erakundearen laguntzarekin. Helduen kategorian Grennbizek lehen saria lortu du, eta Balmasedako Mascarillas Elisa Susok bigarrena, bere maskara gardenengatik. Gazteen kategorian, Zallako Ekoplace Shopek, bere produktu naturalekin, eta ondoko udalerriko Enkarterri Podologia Klinikak lehenengo eta bigarren saria jaso dituzte, hurrenez hurren. Eskerrik asko gure eskualdearen alde lan egiteagatik eta zorionak sariagatik.
10/3/21 15:05
10
UDALBATZAK
MARTXOAK 4KO OHIKO OSOKO BILKURA
2020ko abenduaren 30ean egindako bilkuraren akta onetsi ondoren, Talde Sozialistaren abstentzioarekin (ezin izan zen bilkurara joan) eta gainerako taldeen aldeko botoarekin, alkateak autoaren berri eman zuen 187/2017 aurretiazko eginbideen prozeduran, irekitze-delituagatik. Balmasedako epaitegiak ezetsi egin du María Olga Fernández Haro auzi-jartzailearen errekurtsoa, baina prozesuak irekita jarraitzen du, auzi-jartzaileak errekurtso berria jarri duelako. Jarraian, alkateak berriro hartu zuen hitza, eta 2020ko 4. hiruhilekoaren batez besteko ordainketa-aldiari buruzko txostenaren berri eman zuen. Kasu honetan, ordaintzeko batez besteko epea 3,07 egunekoa da, eta indarrean dagoen legeria betetzen da. Aho batez onetsi zen kredituen judizioz kanpoko aitorpena, 36.612,70 eurokoa. Zenbateko hori hiru arrazoirengatik sortu da: Udalak Mankomunitatearekin zituen saldo guztiak ezartzea (19.629 euro), faktura oker bat eta apirileko eta maiatzeko eraikinen garbiketari buruz aurkeztu ez zen beste faktura bat. Gainerako fakturak dagozkien aurrekontupartidetan kreditu nahikorik ez izatearen ondorio dira. Ondoren, 2021eko Udal Aurrekontuei hasierako onespena eman zitzaien, CLI eta EH Bilduren aldeko botoekin. Horien berri ematen dugu zenbaki honetako 2. eta 3. orrialdeetan. EAJk eta Talde Sozialistak aurkako botoa eman zuten eta osoko bi zuzenketa ekarri zituzten osoko bilkurara. Gai-zerrendako 6. puntuan Balmasedako Hiri Antolamenduko Plan Orokorraren aurrerapenari buruz hitz egin zen, eta CLI eta EH Bilduren botoekin eta EAJ eta Talde Sozialistaren abstentzioarekin onetsi zen. Gai horrek tarte berezi merezi du duen garrantziagatik; horregatik, datu gehiago eskaintzen ditugu Udalberriak aldizkari honen 12. orrialdean.
EUSKARA 242.indd 10
Jarraian, Balmasedako Udaleko lanpostu-zerrenda berria onetsi zen, Gobernu Taldearen aldeko botoekin eta oposizioko taldeen aurkako botoekin. Duen konplexutasunagatik, puntu hau ale honetako 11. orrialdean azalduko dugu. Udaleko langileen ordutegi-kontrola betetzeko barne-araudia behin betiko onetsi zen CLI eta EH Bilduren aldeko botoekin, eta EAJ eta Talde Sozialistaren abstentzioarekin. Gai honekin hasteko, ezetsi egin ziren LABek eta ELAk aurkeztutako hiru alegazioak, aintzat hartu zelako araudi honen mugak gainditzen zituztela, ordutegi-kontrola arautzea baino ez baita. Beraz, Udalak “fitxaketen araudia” jarriko du martxan.
Aho batez onetsi zen kontratazio-mahaiaren aldaketa. Kontu-hartzaile berria udal-plantillan lanean hasten denean, mahaia aldatu egiten da, hori sartzeko. Horrez gain, aho batez onetsi zen 2021eko Berdintasun Planaren Plan Operatiboa. Berdintasunaren alde lan instituzionalak gauzatzen jarraitzeko egingo diren jarduerak dira. Gaur egungo egoeragatik, kontuan hartu beharko dira edukieraren, taldeen eta abarren mugak. Hala ere, lanean jarraituko dugu berdintasuna benetakoa eta eraginkorra izan dadin. Osoko bilkuraren bigarren zatian aho batez onetsi zen Emakumearen Nazioarteko Eguna den martxoaren 8ko erakundeadierazpena, eta oso-osorik argitaratu da udal-blogean (Balmaseando.eus). Besteak beste, Udalak konpromisoa hartzen du zainketen eta gizarte-antolamenduaren ereduari buruzko eztabaida bultzatzeko, Covid-19aren ondorioak genero-ikuspegiarekin aztertzeko, zaintzan laguntzeko tokiko zerbitzuetarako bideragarriak diren irtenbideak aztertzeko eta antolatzeko, Berdintasun Planetan emakumeen ahalduntzea sartzeko, tokiko zaintzasare komunitarioei laguntza eta baliabideak emateko, berdintasun-politikak garatzeko langileak eta baliabide tekniko eta ekonomikoak indartzeko eta zaintzeko eta emakumeen ahalduntze indibidual eta kolektiborako ekintzak bultzatzeko. Osoko bilkura amaitu egin zen EAJren 7 eskari eta 6 galderarekin, eta Talde Sozialistaren erregu batekin eta 29 galderarekin.
AZTERGAIEN ZERRENDA ALDE 2020ko abenduaren 30ko CLI, EAJ, EH BILDU saioko akta Kredituak judizioz kanpo CLI, EAJ, EH BILDU, aitortzea TALDE SOZIALISTA 2021eko Udal Aurrekontuen hasierako onarpena Hiri Antolamenduko Plan orokorraren aurrerapena onartzea Udaleko lanpostuen zerrendaren onarpena Udalaren fitxaketa-araudia onartzea Kontratazio Mahaiaren aldaketa onartzea
CLI, EH BILDU
2021eko Berdintasunerako Planeko Plan eragilea onartzea Martxoaren 8ko adierazpen instituzionala onartzea
CLI, EAJ, EH BILDU, TALDE SOZIALISTA
KONTRA
EAJ, TALDE SOZIALISTA EAJ, TALDE SOZIALISTA
CLI, EH BILDU
CLI, EH BILDU CLI, EH BILDU
ABSTENTZIOA TALDE SOZIALISTA
EAJ, TALDE SOZIALISTA EAJ, TALDE SOZIALISTA
CLI, EAJ, EH BILDU, TALDE SOZIALISTA
CLI, EAJ EH BILDU, TALDE SOZIALISTA
10/3/21 15:05
11
ADMINISTRAZIOA
UDALEKO LANPOSTUEN ZERRENDA
Lanpostu-zerrenda (LZ) Udalak langileen egitura diseinatzeko erabiltzen duen tresna tekniko eta antolatzailea da, herritarrei eskaintzen dizkien zerbitzu publikoen beharretara egokitzeko. Hori dela eta, funtsezkoa da udal baten giza baliabideen kudeaketa egokirako. Lanpostu-zerrendak organigrama batekiko duen alderik handiena objektibotasuna da; ez du kontuan hartzen postua betetzen duen pertsona, baizik eta postua bera. LZ bakoitza bakarra da, eta edukia aldatzen da udal bakoitzaren beharren arabera: lanpostuak kudeatzea, jarduerak aldatzea funtzioak berriro banatzeko eta plantillari funtzioak gauzatzeko baliabideak ematea. Edonola ere, amaierako helburua da tokiko erakunde publikoen lana antolatzea: eraginkortasuna eta efizientzia
hobetzea eta antolakuntzaren errealitatea herritarrei ematen zaien zerbitzuaren behar aldakorretara egokitzea. Balmasedako Udalaren LZ berriak 51 lanpostu ditu. LZk Udalaren etorkizuna irudikatuko duen organigrama jasotzen du. Organigramak egungo egoera aldatzea planteatzen du, garai berrietara egokitutako organigrama moderno baten alde. Balio-aniztasun maila handia du, batez ere arlo soziokulturalean. Aldaketa hori beharrezkoa zen, eta horretan lanean egon dira ez soilik egungo gobernu-taldea, baizik eta baita aurrekoak ere. Lanpostu-zerrendak organigraman agertzen diren lanpostuak ere xehatzen ditu, eta horiek nola beteko diren. 5 postu berri sortu dira, eta inork ez ditu betetzen funtzio horiek; 17 postu egonkortu egingo dira, eta, horretarako, dago-
Hurrengo osoko bilkura
Zergak ordaintzea 2021ean
Datorren ohiko osoko bilkura hurrengo hilabete bakoitiko lehen ostegunean egingo da; hots, maiatzaren 6an. 18:30ean izango da, udaletxeko lehen solairuko bilkura-aretoan.
Apirilaren 6tik ekainaren 7ra egin ahal izango dira honako zerga eta tasa hauen borondatezko ordainketak: Trakzio Mekanikoko Ibilgailuen gaineko Zerga (TMIZ), aparkalekua erreserbatzearen gaineko tasa (ibia), bide publikoa okupatzearen gaineko tasa eta udaljabari publikoa okupatzearen gaineko tasa. Helbideratutako ordainketa maiatzaren 7an
EUSKARA 242.indd 11
kion LEPa (lan-eskaintza publikoa) iragarriko da. Azkenik, 7 postu barne-sustapenaren bidez eta hornikuntza-lehiaketaren bidez esleituko dira. Gainerakoak plaza esleitua duten funtzionarioek betetzen dituzte, eta ez da aldaketarik egingo. LZk lanpostu bakoitzean egin behar diren lanen eskuliburua ere onesten du, baita lanpostu bakoitzaren puntukako balorazioa ere, esleitutako lanen arabera. Soldata-egitura bat sortzen da lanpostuaren arabera, eta ez hura betetzen duen pertsonaren merituen arabera. Dokumentu horretan puntuaren behinbehineko balioa ere onesten da (157,27 €). Lanpostu bakoitzean balorazio-eskuliburua aplikatzean lortutako balioa zenbateko horrekin biderkatuko da; horrela lortuko da langile bakoitzaren soldata. kobratuko da, eta ordainketa helbideratzeko eskaerak otsailaren 26ra arte jasoko dira HAZean (egun hori barne).
10/3/21 15:05
12
HIRIGINTZA ETA INGURUMENA
HIRI ANTOLAMENDURAKO PLAN OROKORRAREN AURRERAPENA Martxoaren 4an, Balmasedako Hiri Antolamendurako Plan Orokorraren aurrerapena onetsi zen, CLI eta EH Bilduren aldeko botoekin eta EAJ eta Talde Sozialistaren abstentzioarekin. Herritarren parte-hartzearen ondorioz, hiribilakaerarako eta lurzoruaren okupaziorako estrategia eta antolamendurako irizpideak, helburuak eta alternatibak jasotzen dira bertan. Hona hemen egin beharreko jardueren laburpena:
Bizitegi-eremuak Bizitegi-eremuei dagokienez, 520 etxebizitza aurreikusten dira, 126 babestutakoak eta 394 libreak R23 Egikaritze-unitatean. R23 Egikaritze-unitatean, aurreikusitako 42 etxebizitzetatik 24 eraiki dira eta beste 9 lizentzia eman dira. R-18-19 eta 20 Egikaritze-unitatean eta 2,3 eta 4 eraldaketa-eremuetan industria-eraikin batzuk bizitegi-eraikin bihurtzea proposatzen da. Guztira 52 etxebizitza aurreikusten dira, eta horietatik 10 eraiki dira. Gainera, 42 etxebizitza horien artean, gutxienez % 20 babes ofizialeko etxebizitza izango dira eta beste % 40, gutxienez, erabilera turistikorako etxebizitzetan banatuko dira. Kalbario kaleko R-22 Egikaritze-unitatean aurreikusi da hainbat eraikuntza zaharrak botatzea eraikin berri bat egiteko. Eremuen zehaztapenen arabera, 38 etxebizitza libre egotea aurreikusi da. La Penilla kaleko R-7 Egikaritze-unitatean 46 etxebizitza egitea aurreikusi da, horietako 30 libre eta 16 babestutakoak. Iparraldeko Geltokiko R-5 Egikaritze-unitatean, uholde-arriskuen kalteengatik, 150 etxebizitza inguru egitea aurreikusi da, babes ofizialeko etxebizitzen estandarretara egokituta. Eremu honetako egikaritzearen oinarria da egungo trenbideak lekualdatzea, ondoren etxebizitza-eremu bat sortzeko. Larrugin kalea, Erreka eta San Domingo auzoak ezarri dira hiri-lurzoru finkatugabe gisa. Beraz, eraikinak ordezkatzea berrantolatu eta arautzeko neurriak hartuko dira, edota hirigintza-aprobetxamendu berriak osatzeko. Horrez gain, larrialdietako ibilgailuen sarbidea hobetu nahi da eta auzokoentzat aparkalekuak sortu. Larrugin kalea lurzoru urbanizaezin gisa ezarri da (ARU-16 eta ARU 1C). Aurrerapen horri esker, herriak bi gune nagusi izango ditu, 7 baserri, baserrietan 10 etxebizitza, ondoko 2 eraikinetan beste 4 etxebizitza eta nekazaritza eta abeltzaintzako 2 eraikin, 33,876 m2 izateaz gain. Horri esker, ez da eraikitako azalera handituko eta etxebizitzen zenbatekoa ez da dagoena baino % 50 handiagoa izango. Gainera, orokorrean, herriguneen jatorrizko morfologia mantendu beharko da.
EUSKARA 242.indd 12
Jarduera ekonomikoa
Espazio libreak
Jarduera ekonomikoari dagokionez, 18,270 m2 industrialen aurreikuspena dago Báscula industrialdeko UA2 sektorean. Plan Partzialaren hirigintza-garapenaren sustapen eta garapenarekin, egungo errepidea osatzen duen sistema orokorrak tokiko sistema bat osatuko du, etorkizuneko “Báscula” industrialdeko kale nagusi gisa. Rebollarreko UA4 sektorean egungo landabidearen funtzionaltasuna eta horren mantentzea bermatu beharko da, baina horrek industriako 37.709,59 m2 barne hartzen ditu, Kadagua ibaiaren ondoko espazio libreak direnak. Graziako Andra Maria kaleko A3 Egikaritzeunitatean, lursailen lerrokadura eta mugaketa berriak ezarri nahi dira, baita egungo etxebizitzak finkatu ere. Erabilera mistoa izango da; hirugarrenen jarduerak, zerbitzuak eta bizitegierabilerak barne hartuko dira. R-14 Egikaritzeunitatea, Graziako Andra Maria kalean dagoena, erabilera tertziariorako egokia da. Era berean, R-15 Egikaritze-unitatea kokaleku ona izan daiteke jarduera ekonomiko tertziarioak gauzatzeko, dentsitate baxuko bizitegierabilerarekin bateragarriak badira. Halaber, proposatu da jarduera ekonomikoko alor berri bat sortzea Balmaseda eta Zalla arteko mugan. Edonola ere, uste da komenigarria dela, hori ondoko udalerria den heinean, ordenazio bateratu bat ezartzea. BalmasedaZalla LPPak merkataritza-ekipamendu tertziario handia egotea proposatzen du, Balmaseda dagoeneko ezarritako eremu industrialetako batean eremu funtzionalaren buru gisa duen zentraltasuna indartzeko. AEE-9 eremuan eraikin bat sortu nahi da jarduera tertziarioa ezartzeko eta aparkaleku handi bat sortzeko. Eremu berri bat sortzea proposatu da (AE10); horri esker hiriarekiko lotura etengabekoa eta ordenatua izango genuke, Fabio Murgako RES-1 eta aurretiaz zegoen San Ignacio auzoaren artean. Erabilera mistokoa izango litzateke eta bertako jarduera ekonomikoak bizitegierabilerarekin bateragarriak izango lirateke. AE-11n jarduera ekonomikoaren garapen berri bat egitea proposatu da, baita El Páramotik sarbidea bermatzen duen zubi bat egitea ere. AE-12 eta AE-13an proposatu da jarduera ekonomiko tertziarioen garapen berri bat sortzea, bizitegi-erabilerarekin bateragarriak izango direnak. Holan, hiri-bilbeak jarraipena izango du.
Espazio libreei dagokienez, EL-1 eremua proposatu da udalerriko hiri-egitura osorako lotura gisa. Hori herriko erdigunearekin lotuko litzateke oinezkoentzako bideen bidez, eta, nola ez, Gazteluko Muinoa parkean jarduketa beharrezkoa dela azpimarratu da, azken hori hiri-parke arkeologikoa baita. EL-2aren bidez, udalerriko hiri-egitura osoa lotuko da, espazio libreen sistema gisa, eta Kadaguako ibaiertza berreskuratuko da, Cornejo aldetik La Encartadarantz. Eremu hori hirigunearekin lotzen da oinezkoentzako bideen bidez.
HAPO
Hiri-birsorkuntza San Domingo auzoa hiri-birsorkuntzarako eremu gisa hartu da. Beraz, garrantzitsua izango da erdiguneko espazio librea lortu eta garatzea auzoa hobetzeko eta ondoko eraikinetarako sarbidea errazteko. Era berean, Pandozalesen, ermitaren inguruan, olgetarako eremu bat sortzea proposatu da, baita Foru plazako eta pilotalekuko plazako berrantolaketa ere. Foruen Plazako berrantolaketa gasolindegiaren lekualdaketaren araberakoa izango da. Gainera, proposatu da erabilera publikoko mikroguneak sortzea Hirigune Historikoan eta sarbiderako arazoak konpontzea, udalerriko orube hutsetako bat espazio publiko gisa ezartzearen bidez. Bestalde, ibilguaren ibaiertzean EL-10ean parke lineal bat egitea proposatu da, ibaiertza berreskuratu ahal izateko eta errepide-sistemarekiko lotura alternatibo bat sortzeko. Era berean, Arlan hiri-baratzeak gaitu nahi dira, eta udal-kiroldegi eta igerilekuetako eremua berregituratu, espazioen kudeaketa eta barneko antolamendua hobetzeko. Haurreskola lekualdatzea aukera ona izan daiteke; egungo lekuan, aurrean lursail bat du eta hor jarriko genuke, handitu ahal izateko. Orain dagoen espazioa Eskola Publikoko instalazioak handitzeko erabiliko genuke. Horrez gain, Lanbide-heziketako zentro bat jartzea proposatu da, Institutuaren ondoan. Halaber, sarbidea hobetzeko eta aparkalekua handitzeko hainbat aukera eman ziren, bizikleta-bideak La Encartada edo Padozalesera luzatzeaz gain. Azkenik, aipagarria da pilotalekuaren ondoko autobus-geltokiaren gaia; puntu intermodal bat sortuko litzateke lur azpiko geltoki berria sortuko balitz MT-1E eremuan. Ondorioz, tren geltokia ADIFen Robla tailerretara mugituko litzateke eta trenbidea lur azpian jarriko litzateke. Egun dauden trenbideak bide berde egin ahal izango dira eta Donejakue Bidearekin eta Kadaguako ibai-parkearekin lotu.
10/3/21 15:05
13
ENERGIA-ERAGINKORTASUNAK 10.300€ AURREZTU DITU Udaleko Ingurumen sailak informazioa eman digu 2020. urtean luminariak aldatzeari esker lortutako energia-eraginkortasunaren
inguruan. Jarraian dagoen taulan Energia Iraunkorrerako Ekintza-plana (EIEP) ezartzeko egindako jarraipena ikusi daiteke. Bertan,
Aurrezki energetikoa (elektrizitatea)
Deskribapena Kiroldegiko fokuak (28) Phillips 23w ledak Kiroldegiko fokuak (60) Phillips 23w ledak Kiroldegiko Aria led luminaria (6) 30w 500k Hilerriko VialStar luminaria (28) 40w 400k Erretiratuen Klubeko led panela (8) 36w El Peñueco auzoan Teceo luminaria (4) 38w Pasioaren Museoko Celer proiektorea (20) 15w Pasioaren Museoko Celer proiektorea (6) 30w Pasioaren Museoko Aria Led luminaria (6) 30w 5000K Alde zaharreko Retrofit leda (8) 60w 4000k Magdalenabarren kaleko Celer proiektorea (1) 150w 4000K GUZTIRA
Isurtzeak murriztea (CO2 tn)
17.945,76 38.455,20 3.400,80 15.870,40 3.069,44 2.302,08 3.052,00 523,20 3.662,40 3.836,80 479,60 92.597,68
“Auzoetatik Balmaseda egiten” proiektuaren informazio-saioa Aldizkari honen aurreko atalean aurreikusi genuen moduan, baditugu “Auzoetatik Balmaseda egiten” proiektuaren lehenengo edizioaren emaitzak. Oraingoan, Presa Encimera kaleko, Enkarterri etorbideko eta Penilla kalekoko herritarrei galdetu zitzaien zein elementu uste duten hobetu daitezkeela bizi diren eremuetan. Otsaileko bigarren astean zehar, emaitzak etxez etxe banatu genituen eta datorren martxoaren 18an jendaurreko bilera bat egingo dugu. Bertan, Udalak azaldu egingo du proposamen guztien artean zein ekintza gauzatu daitezkeen, zeintzuk ez eta zergatik. Bilera 18:30ean izango da, Pedro de Asua plazan (Balma Biziren ondoan). Proiektu honen bigarren edizioa apirilean hasiko da, honako auzo eta zonalde hauetan: Pilotalekuan, Larrugin kalea, Martin Mendia pasealekua, Geltoki kalea eta San Ignazio auzoa.
Gaztedi Enkarterriren inkesta Joan de azaroan, Gaztedi Enkarterrik gazteentzako parte-hartze prozesu bat ireki zuen, topaketa- eta hausnarketa-gune batzuen bidez, gazteen iritzia eta balorazioa ezagutzeko. Horretarako, abian jarri zituzten 80 lagunek parte hartu zuten inkesta bat eta online tailer bat. Besteak beste, inkesta horietan ikusi dezakegu sektore horretarako helburu eta behar garrantzitsuenak direla kalitatezko enplegua, berdintasuna, ongizatea, osasun mentala, aisialdirako guneak eta jarduerak izatea, garraioan komunikazioa hobetzea, emantzipazioa eta etxebizitza eskuratzeko aukera izatea eta prestakuntza akademiko ona izatea.
EUSKARA 242.indd 13
aipatutako energia-eraginkortasuna azaltzen da:
6,28 9,96 1,19 5,56 1,07 0,81 1,07 0,18 1,28 1,34 0,17 28,91
Inbertsioa (€)
Ezartze-data
324,57 695,51 142,20 5.163,31 412,00 760,50 628,34 268,33 202,81 1.543,38 156,70 10.297,65
15/09/20 15/09/20 15/02/20 15/12/20 08/06/20 10/10/20 11/07/20 11/07/20 25/07/20 09/12/20 31/07/20
modu hezigabean jokatzen dute eta ez dituzte jasotzen. Gogorarazi nahi dugu zikinkeria eta gainerako herritarrenganako errespetu falta handia izateaz gain, 300 eurorainoko isuna ezarri daitekeela gorotza ez jasotzeagatik. Horrez gain, gogorarazi nahi dugu txakurrak lorategi eta parkeetan uzten dituen gorotzak ere jaso behar direla.
Hondakin handien doako bilketa
Haragiaren eta arrainaren hondarrak edukiontzi marroian utzi daitezke jada Martxoaren 1etik aurrera, edukiontzi marroian utzi ahal izango dira, orain arte utzi zitezkeen jatorri begetala zuten hondakinez gain, haragi prestatu eta gordinaren hondarrak, baita arraina eta itsaskiak, hezurrak, gazta, arrautza-hondarrak eta horiek oskolak ere. Hondakin organikoak tratatzeko sistema aldatzeari esker, beste aurrerapauso bat eman dugu aipatutako hondakinak birziklatzeko bilketa handitzeko. Eskertu nahiko genuke gaikako bilketa hobetzeko jasotako laguntza guztia, oso baliagarria baita gure helburuak lortu eta ingurumena zaintzen laguntzeko.
Kalean txakurren gorozkiak jasotzea Gero eta txakur gehiago dago Balmasedan. Egia da jabe gehienek txakurren gorotzak jasotzen dituztela, baina zenbait herritarrek oso
Altzari bat, etxetresna elektriko bat, koltxoi bat edo etxeko beste edozein elementu handi bota nahi baduzu, ez ezazu utzi ohiko edukiontzien ondoan. Jarri zaitez harremanetan Zallan dagoen Garbigunearekin (Basoaga auzoa, z.g.), autoz bost minutu besterik ez dira. Edonola ere, ezin bazara Garbigunera joan, Balmasedako Udalak zure eskura jarri du erabat doakoa den hondakin handiak biltzeko zerbitzua. 665 73 81 96 telefonora deitu besterik ez duzu; edozein gauza zure etxean bertan jasoko dute. Doakoa, erraza eta azkarra, eta hondakinak behar bezala birziklatuko direla jakinda.
Orain errazagoa da Trafiko Sailean bizitokia aldatzea Orain, errazago egin daitezke gidabaimenean bizitokia aldatzeko jakinarazpenak, modu sinple eta erosoagoan; 060 telefonozenbakira deitu besterik ez duzu. Dei horrekin, zerga-egoitza eta jakinarazpenetarako bizitokia aldatu daiteke; dagoen baldintza bakarra da Balmasedan orain dela hilabete baino gehiago erroldatu izana.
10/3/21 15:05
14
IRITZIA
Hilabete honetan, bi gai garrantzitsuri buruzko iruzkin laburrak egin nahi ditugu:
Aurrekontuak 2021eko aurrekontua pandemiaren ondorioek baldintzatuko dute. Udalez gaindiko diru sarrerak nabarmen murriztea ekarri zuen aurreikusitako “KOBID eraginaren“ aurrean, oreka mantentzeko denbora daramagu gastuak estutzen. Inbertsioak egiteko mailegu txiki bat eskatuko dugu eta, laburbilduz, kaltetuenengan bideratutako aurrekontu oso pentsatua izango da, non gizarte ekintzak, berdintasunak eta enpleguak beren ekarpenak mantenduko dituzten eta gainerako guztian egokitzapenak egingo diren.
Bizikidetasuna Gazteekin elkartu gara, udalaren laguntza sentiarazteko eta behar duten guztian bideratzeko helburuekin. Etxebizitzaren jabea den entitateak ekintza juridikoak abian dituela baieztatu digu eta bilerak egin ditugu Ertzaintzarekin eta Udaltzaingoarekin, Enkarterri Segurtasun Batzordea deitzeaz gain; data zehazteko zain gaude. Komunikabide guztietan elkarrizketak egin ditugu pedagogia egiten saiatuz. Gainera, ez dugu Juanra Zallako alkatearekin harremana galtzen, arazo komun honetan esperientziak partekatzeko eta elkarri laguntzeko. Azkenean, etxebizitzaren jabea den enpresak berreskuratu du, sarraila aldatu, garbitu eta atea eta alarma jarriko ditu. CLItik uste dugu eskualde osoari eragiten dion arazoa dela, eta halaxe landu beharko litzatekela, eta geure buruari galdetzen diogu ea Enkarterrin kasualitatez erori ote den gizalege falta hau. Langabeziari, garraio publikoari, janari bankuei, zabortegiei herritarrengan beren jardueraren osasungarritasunaren inguruko susmo handiak dituzten enpresek eta abar luze batzuei buruzko datuak kontuan hartuta, bigarren mailako eremu bat izatearen sentipena dugu. Ziur gaude ez garela horrela pentsatzen dugun bakarrak eta ez dela kasualitatea. Kausalitatea da. Hala ere, lanean jarraitzen dugu etengabe arlo guztietan eta eskura ditugun tresnekin Enkarterrin dagoeneko endemikoa den dilema baten aurrean herritarrak defendatzeko, eta hori, azpimarratzen dugu, arreta eta giharrak behar ditu diagnostikatzeko eta konpontzeko.
EUSKARA 242.indd 14
2021eko aurrekontua, galdutako aukera Aldizkari hau argitaratzerakoan, Balmasedako 2021erako aurrekontua hasiera batean onartuta egongo da. Gure udal taldeak aurrekontu proiektu guztiari zuzenketa bat aurkeztu zion, hobe zela hutsetik hastea aurkeztutako proiektua hobetzen saiatzea baino pentsatzen baitugu. Hutsetik hasi, aurten aurrekontua egitea zein zaila zen jakinez Udalkutxaren (foru zergak) diru sarrerak txikiagoak izateagatik. Zergatik? Lehenik eta behin, forma dela eta: aldez aurretik negoziatu gabe, zuzenketak aurkezteko epe laburtuarekin eta batzordean jorratu aurretiko arratsaldean 20 partideei aldaketak eginez. Hondoa dela eta: iaz baino aurrekontu zertxobait txikiagoa aurkezten da, baina aurrekontua “orekatzeko” balio duen 350.000 eurotan aurreikusitako mailegu-operazioa aurreikusiz. Hau da, 2021ean 2016koaren antzeko aurrekontua onartzen ari gara eta, mailegua kentzen badugu, 2015ekoaren antzekoa. Enkarterriko erreferentziazko beste bi udalerriekin alderatzen badugu, lehenengo aldiz hirugarren postuan gaude (Güeñesen azpian) duela 2 urte Balmasedako aurrekontua Güeñesekoa baino milioi bat euro baino gehiago zelarik. Eta hau biztanle bakoitzeko diru erabilgarrira bihurtzen badugu, Balmasedako biztanle bakoitzak, 2021ean, 1.006,35 euroko aurrekontua izango du, Zallako biztanle bakoitzak 1.189,35 eta Güeñeseko biztanle bakoitzak 1.227,13 euro. Gainera, partida zehatzetan sakonduz gero, tokiko Enplegu Plana 150.000 eurotan murrizten da (%30a) eta diru laguntza globalak 250.000 eurotan (%18a), bi adibide jartzeko. Aurretik esan behar dugu, EH Bildu eta CLI gobernu taldeak diru sarreren murrizketa autoinposatuaren aldeko apustua egiten zuen bakoitzean egoera honi buruz ohartarazi izan dugula.
Urtero, udal-aurrekontuak tokiko gobernuaren apustu nagusiak batzen ditu. Pandemiako bigarren urte honetan, mugikortasun murriztapenen, jarduera ekonomiko mugatuen eta diru sarreren murrizketen ondorioz (bai berezkoak, bai batik bat tokiko ogasuna elikatzen duten beste erakundeetatik datozenak), gure lehentasunei dagokienez, pertsonak jarri behar izan ditugu erdigunean, inoiz baino gehiago. Horrela, Sustapen ekonomikoko, enpleguko eta merkataritzako sailak 515.000€ inguru kudeatuko ditu; hots, totalaren (7.687.242€) % 6,7. Horrekin, honako helburu hauek bete nahi dira: Langabeen kontratazioa eta ekintzailetza sustatzea, enpresak modernizatzea, ezarpen berriko establezimenduetarako instalazio industrial eta komertzialak alokatzea eta merkataritzari laguntzak ematea (115.000€). • Bi enplegu tailer antolatzea: baso lorezaintza tailer arrakastatsua berriro abiaraztea eta igeltserotzaren inguruko berri bati ekitea (64.000 €) • Lanbideko enplegu deialdietara (ohikora zein gazteentzakora) 41.000€ gehitzea. • Tokiko historiari, arkeologiari, ingurumen kudeaketari eta marketingari buruzko dirulaguntzetarako edo programa kontratuetarako deialdiak egitea, plataforma digitalaren ezarpena eta giza ekonomia eraldatzaileak biziagotzeko (71.000€). • Gaitasun berrietarako prestakuntza jarduerak hobaritzea (50.000€). • Gazteen lehen enplegua tokiko edo eskualdeko enpresetan izatea erraztea (ia 8.000€) • Tokiko merkataritzari laguntzea erosketa bonuen kanpainekin (50.000€), baita asteroko azoka, GLMa eta tokiko ekoizleak sustatzea ere (20.000€). Tokiko erakundeen partaidetzaz, sektoreko taldeen sustaketaz eta langabeen elkarteen laguntzaz gain, tokiko energia komunitateak ezartzeari buruzko ikerketa bat ere bultzatuko dugu, autoa partekatzea sustatuko dugu eta hiri ortuak martxan jarriko ditugu. Apustu horien bidez, gure tokiko ekonomiaren trantsizio ekologikoari lagundu nahi diogu.
10/3/21 15:05
15
BESTELAKOAK Kontsumo arbitrajea: kontsumitzaileentzako eta enpresentzako abantailak
Balmasedako Udaleko plantillaren egoera aldatu egin da duela gutxi sortutako lanpostuzerrenda berriagatik; aldaketak eragin ditu, besteak beste, langileen kontratu motan eta lan-egoeran. Ez dugu egoera bakoitza zehaztuko, ezta arazo pertsonal bakoitzerako konponbide liluragarririk emango. Era berean, ez dugu esango zer egin den ongi edo gaizki, edo nork landu duen gaizki gai hau edo bestea; oso friboloa izango litzateke hori egitea. Gainera, hori ez da aurreko ez oraingo alkatearen arazoa. Udalaren arazoa da, eta Udalak konpondu beharko luke. Egia da eta ezin dut ezetzik esan: udalerriko erantzule politiko gisa, ez dut inoiz langileen kudeaketa egiteko ardura zuzena izan, baina egia da egon zitezkeen konponbideak bilatzeko prest egon naizela beti. Udaleko langileen inguruko hausnarketa pertsonal bat egin nahiko nuke. Langile guztiek beren profesionaltasuna eta abilezia erakutsi dute nik Udaleko ordezkari-lanetan daramatzadan 25 urte luzeetan. Edozein larrialdiren aurrean ahalegina egiteko eta eskatzen zaizkien funtzioetatik haratago joateko beti prest egon diren langile asko aipatu nitzake. Horrez gain, hainbat hautaketa-prozesutan hartu dut parte eta gardentasun ikaragarriarekin egin dira, nik ikusi ditudanak gutxienez. Badakit Udaleko langileak ez direla ideologia baten araberakoak. Udaleko langileak askotarikoak dira, eta norbait edozein alderdira atxikita badago, hori bere eskubidea da. Askotan herritarren batek esan izan dit Udaleko langileetako bat lan-orduetan erosketak egiten ikusi duela, baina hori ezin izan da frogatu, opor-egunak ere badituztelako. Ez diot aipatutako komentarioak maltzurkeriaz egiten direnik, baina batzuetan ezjakintasunak maltzurtasunak baino kalte handiagoa egiten du. Esker onekoak izan behar dugu, eta, horregatik, ordezkari politiko sozialista eta Balmasedako herritar gisa, pertsona horiei guztiei eskerrak eman nahi dizkiet, eta osasuna eta zorte ona opa. Merezi duzue.
EUSKARA 242.indd 15
Kontsumitzaileen nazioarteko eguna dela eta (martxoaren 15a), KIUBak kontsumo arbitralaren inguruko dibulgazio kanpaina bat diseinatu du, herritarrei, saltokiei eta enpresei erakusteko gatazkak konpontzeko bide gisa dituen abantailak. Sistema erraz eta judizioz kanpokoa da, zeinak kontsumitzaileen eta enpresen artean sor daitezkeen kontsumo gatazkak konpontzeko aukera ematen duen, modu azkar eta eraginkorrean. Kontsumitzaileentzat berme osagarria da; izan ere, bertara atxikitzean, enpresak borondatez onartzen du kontsumo arbitrajearen mende jarriko dela, sor daitezkeen gatazkak konpontzeko eta ebazpenak (laudoa) ezarritakoa betetzeko, halabeharrez bete behar delako. Saltoki edo enpresarentzat, konfiantza plus bat eskainiko du, bezeroen oniritzia lortzeko eta horiek fidelizatzeko. Prozedura hori honelakoa da: - BORONDATEZKOA: bai kontsumitzailearentzat, bai enpresarentzat. - AZKARRA: ebazpena emateko, gehienez, 90 eguneko epea egongo da. - DOAKOA bi aldeentzat. - LOTESLEA ETA BETEARAZLEA: aldeek arbitraje laudoa bete behar dute ezinbestean. - Saltokiek eta enpresek, izena emateko, hemen eskuragarri dagoen inprimakia bete beharko dute: https://www.kontsumobide.euskadi.eus Establezimendu batek izena eman duen jakingo dugu honako bereizgarri hau baldin badu:
KZgunea Balmasedako KZguneak honako ikastaro hau eskaintzen du: -Oinarrizko Internet: Interneten ibiltzen eta mezu elektronikoak bidaltzen ikastea: martxoaren 15etik 19ra, 11:00etatik 13:00etara. Gogoan izan zentrora joan ahal izateko aurretiazko hitzordua eskatu behar dela 944 033 317 telefonoan. Halaber, izena eman dezakezu telefono horretara deituta edo KZguneko webgunearen bidez (www.kzgunea. eus), KZguneko erabiltzailea bazara.
TELEFONO INTERESGARRIAK
Udaletxea · Tel.: 946800000 /· Faxa: 946102053 / · ayto@balmaseda.eus Salinillas futbol zelaia · balmasedafc@ hotmail. com Pasioaren Interpretazio Zentroa · Tel.: 946801438/ · c.pasion@balmaseda.eus ElkarworkGune: Enplegu eta Sustapen Ekonomikoko Saila/ Behargintza ordezkaritza · Tel.: 946801002/ · ODC@balmaseda.eus · Balmalan@balmaseda.eus Emakumearen Etxea · Tel.: 946103099/ · mujer@balmaseda.eus ENKARTUR - Turismo bulegoa · Tel.: 946802976/ · info@enkartur.net Gaztetxoko · Tel.: 946800240 Haurreskola · Tel.: 946800762 Kultur Etxea · Tel.: 946802974 ·Kultura saila - 1go ext./ · cultura@balmaseda.eus · Klaretantzokia@balmaseda.eus ·Liburutegia - 2. ext. ·Gaztezer - 3. ext/ · balmazer@balmaz.org ·Txiki-Park - 4. ext KZgunea · Tel.: 944033317/ · tutor.balmaseda@kzgunea.net Mendiko Etxea · Tel.: 946800646 “LA ENCARTADA” txapel museoa · Tel.: 946800778 Historia Museoa · Tel.: 657795806 Udal igerilekuak · Telk.: 946038543/ 946800549/ · igerilekuak@gmail.com Errotarena kiroldegia · Tel.: 946038543 SAC / HAZ · Tel.: 010/ · Ayto@balmaseda.eus Gizarte ekintza · Tel.: 946671849 / 946671850/ · gizarte3.encartaciones@ bizkaia.org ALKOHOLIKO ANONIMOAK 944 150 751 AMBULANTZIA 94 4970387/ 94 4970100 AMBULATORIOA 94 6102325 SUHILTZAILEAK 94 6000183 GURUTZE GORRIA 94 6670584 DYA 94 6399222 ERTZAINTZA 94 6802701 UDALTZAINGOA 657 795800 BABES ZIBILA 629535240 S.O.S. DEIAK 112 AIREPORTUA 94 3211000 ALSA 902 422242 AECC 94 6103099/ 94 4241300 BIZKAIBUS 902 222265 BUTANOA 94 6800196 NEKAZARITZA GANBARA 94 6800690 UR PATZUERGOA 94 4873187 KORREOAK 94 6800983 EMERGENTZIAK 94 4100000 FEVE 94 6801964 GARBIGUNE 652 774521 GAS NATURALA 902 123456 HAZIENDA 901 502000 IBERDROLA 901 202020 EPAITEGIA 94 6039952 NOTARIOTZA Carlos A. Muley 94 6800037 NOTARIOTZA Igone Aretxaga 94 6102198 PARROKIA 94 6800074 TRESNEN BILKETA 665738196 JABETZEN IZEN EMATEA 94 6800310 GIZARTE SEGURTASUNA 94 6801000 BEILATOKIA 94 6103096 TAXI-GELTOKIA 94 6801694 ETXEKO TRATU TXAR EMAKUME BIKTIMA 900 840 111
Udaltzaingoak aurkitutakoak Honako hauek galdu badituzu, zatoz Udaltzaingoaren bulegoetara eskatzeko: giltzak (armairukoak eta etxebizitzakoak), betaurrekoak eta soin-uhala giltzekin.
10/3/21 15:05
16
BESTELAKOAK
BALMASEDA ASIAKO LIZTORRAREN AURKA
“Tranpak jartzeari esker espezie exotiko inbaditzaile hori botako dugu pixkanaka”
Otsailean tenperaturak gora egin duenez, liztor erreginak lehenago agertu dira eta horiek dira aurtengo habia berriak sortu izanaren arduradunak. Udaleko Lorezaintza/Basogintza ikastaroko langileek etxeko tranpak egin dituzte udalerri osoan jartzeko. Ekimen horren bidez, Udalak intsektu gogaikarri horren aurka prebentzioz egiten du borroka, egun hauetan harrapatzen den liztor erregina bakoitzarekin habia berri bat sortzea ekidingo duelako. Asiako liztorrak ur geza gogoko du; horregatik, tranpak Kadagua ibaiaren eta horren ibaiadarren ondoko herriguneetan jarriko dira. Ondoren, tranpak berrikusiko dira likido erakargarria aldatzeko. Likido hori ahabia-zukuz, ardo zuriz eta garagardoz dago eginda; tranpetan jarritako alkoholak liztor erreginak erakartzeaz gain, erleak eta beste intsektu polinizatzaileak uxatuko ditu, horiek oso onuragarriak direlako gure ingurune naturalerako.
IRAGARKI LABURRAK LANA -Haur Hezkuntzako ikasle bat haurrak zaintzeko eskaintzen du bere burua. 607 971 797.
ALOKAIRUA -Garajea alokagai Félix de la Torre kalean. 607 971 797. -Txakurrak onartzen dituen etxe edo pisu bila, alokairuan. 946 800 825. SALMENTA -Pisua salgai Larrugin kaleko 13. zenbakian (2. esk.). 603865779 -Etxe adosatua salgai Villanueva de Menan. 4 logela, sukaldea , 2 egongela, 2 komun, 2 autorentzako garajea, txokoa eta lorategia. Gasolio-berogailua. 200.000 €. villakolitza@gmail.com.
KARPA BERRIA ETA KOMUNIKAZIO-EKIPOA
Duela gutxi, Balmasedako Babes Zibilak Eusko Jaurlaritzak emandako muntaia azkarreko karpa bat eta komunikazioekipo bat eskuratu ditu; azken horrekin, herrian 5 komunikazio-ekipo ditugu. Larrialdiei Aurre egiteko eta Metereologiako zuzendaritzak (LAEMZ) ekitaldia antolatu zuen, eta argazki hau argitaratu dugu. Material berri horri esker, Babes Zibilak erantzun hobea eman ahal izango die larrialdiei, hondamendiei eta abarrei, eta gure hiribilduan egiten dituzten prebentzio-zerbitzu askotarako balioko du.
LANDER ONDOVILLA OTEGUI -ABOKATUA-
Foruen plaza, 4-3.F 48800 BALMASEDA (Bizkaia)
EUSKARA 242.indd 16
Telefonoa: 626 09 28 92 Faxa: 94 680 16 37
10/3/21 15:05