Antigamente non se enterraba aos mortos. Deixábanos á beira dos camiños, e as aves de presa encargábanse de facelos desaparecer. Non era coma hoxe que se leva ao cemiterio, onde o crego lle di unhas oracións na campa para que vaian máis rápido para o ceo. Había daquela, un mozo que se chamaba Xosé e que vivía preto de Vimianzo. Polo serán, fora visitar á súa noiva que se atopaba nunha aldea, non lonxe de alí, e regresaba con moita présa á caída da noite porque lle tiña medo á escuridade. Avistou, á beira do camiño, un morto que o deixaran alí. Mirouno un instante e dixo: -Virxe bendita, que dentes tan grandes tes e que fortes parecen! Con iso, estou seguro de que poderías comer a madeira da miña mesa! Logo retomou o camiño para a casa. Pero detrás del, erguérase o morto e seguírao. Cando Xosé entrou na súa casa, pechou con todo coidado a porta e prendeu o lume para facer a cea. O morto entrou na casa sen pasar pola porta. Xosé, que ía empezar a comer, amosoulle a mesa e díxolle: -Come, compañeiro, por favor, sen cerimonia. Pero o morto dos dentes grandes respostoulle: -Se non che importa, preferiría pan e algo da comida que preparaches, porque non me gusta a madeira. Xosé deulle pan e compartiu a súa comida con el. Cando tiveron rematado, o morto ergueuse para se despedir. -Agradézoche a hospitalidade, dixo, pero agora, tes que vir comigo. Tesme que acompañar deica o lugar onde me atopaches. -Como? exclamou Xosé. Diso nada. Nunca acordamos iso. Para empezar, non te invitei. Viñeches por vontade propia e só te acollín por educación. -Estás nun erro, dixo o outro. Es ti quen me convidou a comer a madeira da mesa. Xosé non che tiña ningunha gana de sair á escuridade na compaña do morto dos dentes grandes. Repetiulle con obstinación que non se movería da súa casa. -Has vir comigo, pois foches ti quen me trouxo á túa casa. Pero, se non o queres facer hoxe, debes xurarme que virás mañá onda min, ao mesmo sitio. -Reunireime mañá contigo á mesma hora na que te atopei, dixo Xosé. Entón o morto dos dentes grandes saíu da casa igual que entrara. Xosé quedou aquela noite só, pero non durmiu moito. Pola mañá, foi onda o cura da parroquia e contoulle todo canto lle tiña acontecido. O crego matinou un bo anaco e logo díxolle: -Tes que asistir á cita, senón hache pesar. Pero vou axudarte tanto como poida. Debes levar un polo na man. E tranquilízate, acompañareite. E advírtoche dunha ADR CASTELAO RIANXO
cousa: nunca te poñas de costas ao morto. Ademais, deberás arranxar dúas tumbas e deixalas abertas. Pola noitiña, foron xuntos ao lugar onde Xosé encontrara ao morto. Tivéronse que se pelexar, porque o morto dos dentes grandes non quería vir con eles. -Dame a espalda! dicíalle a Xosé. Dame a espalda! Xosé coidábase de non amosarlle as costas. E este repetía sen parar laiándose: Amósame o teu lombo e non a túa cara! Batéronse deica o amencer. E cando o sol comezou a clarear o mundo, dixo o morto: -Agora podes levarme a onde queiras. Maldita sexa alma que tan ben te ensinou! Foron ao sitio onde Xosé cavara as dúas tumbas. Xosé meteu o polo nunha das sepulturas. Entón o morto dos dentes grandes precipitouse nela en medio dun gran remuíño de labaradas e cun ruído tan espantoso que se oíu en todas as parroquias da redonda. O sacerdote explicoulle a Xosé que o morto crera que o polo era el, e entón botárase para devoralo. Se Xosé se dera a volta diante do morto este levaríao con el ao inferno, posto que era un condenado a quen o demo encargara colleirtar as máis almas posibles para poboar o inferno. Cando taparon as dúas tumbas, aínda se oíu un forte ruído, coma se caesen unhas pedras grosas nun abismo, e a terra tremeu. Logo todo volveu á calma e Xosé endexamais foi importunado polo defunto dos dentes grandes.
1. De onde viña Xosé cando atopou ao morto dos dentes grandes?
2. A que lle tiña medo Xosé?
3. Que lle dixo que comera con eses dentes grandes?
4. Como entrou o morto dos dentes grandes na casa de Xosé?
5. Que ceou o morto dos dentes grandes?
6. Como se desfixeron do morto dos dentes grandes?
ADR CASTELAO RIANXO
7. Marca a opción correcta: Que tiña que facer Xosé antes do encontro co morto? Cavar unha tumba e levar unha galiña. Arranxar dúas tumbas e levar un polo. Levar dous polos e cavar dúas tumbas. Que non podía facer Xosé diante do morto dos dentes grandes? Mirarlle fixamente aos ollos. Poñerse de costas ao morto. Tiralo a unha tumba.
8. Di se é verdadeiro ou falso: Xosé gustáballe a noite e voltaba amodiño de visitar á súa moza. O morto e Xosé tomaron a mesma cea. Cando taparon as dúas tumbas, a terra tremeu. Logo todo volveu á calma. Xosé e o morto dos dentes grandes batéronse ata o día seguinte.
9. Escribe un sinónimo destas palabras que apareza na lectura: sepultura: _____________ crego:______________ costas:_____________ xurar: _____________
10. Escribe catro oracións coas palabras do exercicio anterior. ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ADR CASTELAO RIANXO