gl_efarmoges_pliriforikis_biblio

1

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ï ÕÐÏËÏÃÉÓÔÇÓ ÊÁÉ ÏÉ ÅÖÁÑÌÏÃÅÓ ÔÏÕ 1.1

Ï õðïëïãéóôÞò óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 1.1.1 Ïé Áõôüìáôåò ÔáìåéïëïãéóôéêÝò Ìç÷áíÝò ôùí ôñáðåæþí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 1.1.2 Ï õðïëïãéóôÞò óå Ýíá ðïëõêáôÜóôçìá . . . . . . . . . . . . . . . . 19 1.1.3 Ï õðïëïãéóôÞò óôïõò áèëçôéêïýò áãþíåò . . . . . . . . . . . . . 21 1.1.4 Ï õðïëïãéóôÞò óôçí õãåßá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 1.1.5 Ï õðïëïãéóôÞò óôïí Ýëåã÷ï ôçò êõêëïöïñßáò ôùí áõôïêéíÞôùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 1.1.6 Ïé åîïìïéùôÝò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 1.1.7 Ï õðïëïãéóôÞò óôçí åîåñåýíçóç ôïõ äéáóôÞìáôïò . . . . . . . 27 1.1.8 Ï õðïëïãéóôÞò óôçí øõ÷áãùãßá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 1.1.9 Ï õðïëïãéóôÞò óôçí åêðáßäåõóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

1.2

Ðþò öôÜóáìå óôïõò óçìåñéíïýò õðïëïãéóôÝò . . . . . . . . . . . . . . 30 1.2.1 Ïé ðñþôïé çëåêôñïíéêïß õðïëïãéóôÝò . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 1.2.2 Ç åîÝëéîç ôïõ õëéêïý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 1.2.3 Ç åîÝëéîç óôï ëïãéóìéêü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 1.2.4 Ôï ìÝëëïí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Áíáêåöáëáßùóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ÅñùôÞóåéò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ÃëùóóÜñéï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Âéâëéïãñáößá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

16

. . . . . . . . . . . . . . . . . 37 . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

Ï õðïëïãéóôÞò êáé ïé åöáñìïãÝò ôïõ õðïëïãéóôÞò áíáìößâïëá åßíáé ìéá áðü ôéò óðïõäáéüôåñåò ìç÷áíÝò ðïõ Ý÷åé êáôáóêåõÜóåé ï Üíèñùðïò êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ åéêïóôïý áéþíá. Ç ÷ñçóéìüôçôÜ ôïõ åêôåßíåôáé áðü ôï óðßôé êáé ôï ó÷ïëåßï ìÝ÷ñé ôéò åðé÷åéñÞóåéò, ôïõò ïñãáíéóìïýò êáé ôá åñåõíçôéêÜ êÝíôñá.

1

Óôïí åñãáóéáêü ôïìÝá ç ÷ñÞóç ôïõ õðïëïãéóôÞ åðÝöåñå ôçí áõôïìáôïðïßçóç ðëÞèïõò åñãáóéþí ðïõ Üëëáîå ôéò óõíèÞêåò áðáó÷üëçóçò ðïëëþí áíèñþðùí, ìå áðïôÝëåóìá íá äçìéïõñãçèïýí íÝåò åîåéäéêåõìÝíåò èÝóåéò åñãáóßáò êáé íá êáôáñãçèïýí Üëëåò ðéï ðáñáäïóéáêÝò. Åðßóçò ïäÞãçóå êáé óôçí áðåëåõèÝñùóç äõíÜìåùí ðïõ âïÞèçóáí ðïëëïýò ôïìåßò ôçò áíèñþðéíçò äñáóôçñéüôçôáò, üðùò ôçí Ýñåõíá, ôçí áðüêôçóç ãíþóçò, ôçí åðéêïéíùíßá, ôçí ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç áêüìç êáé ôçí øõ÷áãùãßá, íá áðëùèïýí óå íÝïõò ïñßæïíôåò äñÜóçò. Ç óõíåéäçôïðïßçóç áõôÞò ôçò åîÝëéîçò äçìéïõñãåß, åýëïãá, óôá áíÞóõ÷á ðíåýìáôá ôùí íÝùí áíèñþðùí ôçí åðéèõìßá íá ãíùñßóïõí ôïõò õðïëïãéóôÝò êáé óôç óõíÝ÷åéá íá ôïõò áîéïðïéÞóïõí óôçí åðéôõ÷ßá ôùí åðéäéþîåþí ôïõò. Óôá ðëáßóéá áõôïý ôïõ ìáèÞìáôïò èá åðé÷åéñÞóïõìå íá ãíùñßóïõìå ôéò äõíáôüôçôåò êáé ôéò åõêáéñßåò ðïõ ìáò ðñïóöÝñåé ç ôå÷íïëïãßá ôùí õðïëïãéóôþí êáé íá êáôáíïÞóïõìå ôéò Ýííïéåò êáé ôéò âáóéêÝò áñ÷Ýò ôçò åðéóôÞìçò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò. Ç åðáöÞ ìå áõôÞ ôç ãíùóôéêÞ ðåñéï÷Þ Ý÷åé êáôáóôåß áðáñáßôçôç ãéá ôïõò íÝïõò ôçò åðï÷Þ ìáò, ü÷é ìüíï ãéáôß ç êáèçìåñéíÞ æùÞ ôïõò åßíáé ðëïýóéá óå åìðåéñßåò ÷ñÞóçò áõôÞò ôçò ôå÷íïëïãßáò, áëëÜ êáé åðåéäÞ ìå ôçí áëìáôþäç åîÝëéîç ôùí åöáñìïãþí ôçò ãßíåôáé Ýíá üëï êáé ðéï óõíáñðáóôéêü ðåäßï áðüêôçóçò ãíþóçò.

Ï óçìåñéíüò ôñüðïò æùÞò Ý÷åé ïñãáíùèåß óå ôÝôïéï âáèìü ãýñù áðü ôç ÷ñÞóç ôïõ õðïëïãéóôÞ, þóôå ðïëëÝò áðáéôÞóåéò ôïõ óçìåñéíïý áíèñþðïõ óå êÜèå ôïìÝá äåí èá ìðïñïýóáí íá êáëõöèïýí ÷ùñßò áõôüí. Áò åîåôÜóïõìå, ëïéðüí, ìåñéêÝò ÷áñáêôçñéóôéêÝò åöáñìïãÝò ôïõ õðïëïãéóôÞ ðïõ êáëýðôïõí óçìáíôéêïýò ôïìåßò ôçò áíèñþðéíçò äñáóôçñéüôçôáò.

Ï ôñáðåæéêüò ÷þñïò åßíáé áðü ôïõò ðñþôïõò ðïõ åêìåôáëëåýôçêáí ôéò äõíáôüôçôåò ôïõ õðïëïãéóôÞ. Ìéá õðçñåóßá ðïõ äåí èá ìðïñïýóå íá õëïðïéçèåß ÷ùñßò ôç ÷ñÞóç ôïõ åßíáé ç ðñáãìáôïðïßçóç ôñáðåæéêþí óõíáëëáãþí ìå áóöÜëåéá êáé ôá÷ýôçôá, ïðïéáäÞðïôå ìÝñá êáé þñá, ÷ùñßò ôç ìåóïëÜâçóç ôïõ ðñïóùðéêïý ôçò ôñÜðåæáò, áëëÜ ìå ôç ÷ñÞóç åíüò ìç÷áíÞìáôïò êáé ìéáò åéäéêÞò ìáãíçôéêÞò êÜñôáò. Ôï ìç÷Üíçìá áõôü åßíáé ç Áõôüìáôç ÔáìåéïëïãéóôéêÞ Ìç÷áíÞ (Automatic Teller Machine - ATM) ìå ôçí ïðïßá åßíáé åöïäéáóìÝíá ôá õðïêáôáóôÞìáôá ôùí ôñáðåæþí. Ìéá ÁÔÌ áðïôåëåß ìÝñïò ôïõ õðïëïãéóôéêïý óõóôÞìáôïò ôçò ôñÜðåæáò êáé áðïôåëåßôáé áðü äýï âáóéêÜ ôìÞìáôá:

Áõôüìáôç ÔáìåéïëïãéóôéêÞ Ìç÷áíÞ

17

1

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí u u

Ýíá çëåêôñïíéêü, ôï ïðïßï ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí áðïóôïëÞ êáé ôç ëÞøç óôïé÷åßùí, êáé Ýíá ìç÷áíéêü, ôï ïðïßï áðïôåëåßôáé áðü Ýíá ìç÷áíéóìü áêñéâåßáò ãéá ôçí êáôáìÝôñçóç ÷áñôïíïìéóìÜôùí êáé Ýíá ìç÷áíéóìü åêôýðùóçò áðïäåßîåùí.

Ãéá íá êáôáíïÞóïõìå êáëýôåñá ðþò ëåéôïõñãåß ç ÁÔÌ, áò ðáñáêïëïõèÞóïõìå ôç äéáäéêáóßá ðïõ áêïëïõèåßôáé ãéá ìéá ðñÜîç áíÜëçøçò ÷ñçìÜôùí. u ÔïðïèÝôçóç ôçò êÜñôáò óôçí åéäéêÞ ó÷éóìÞ ôïõ ìç÷áíÞìáôïò. ¸íáò ìç÷áíéóìüò áíáãíùñßæåé ôá óôïé÷åßá ðïõ åßíáé áðïèçêåõìÝíá óôçí êÜñôá áõôÞ. u Ðëçêôñïëüãçóç ôïõ ðñïóùðéêïý êùäéêïý (PIN - Personal Identification Number), ðïõ Ý÷åé äïèåß áðü ôçí ôñÜðåæá. Ôá óôïé÷åßá ôçò êÜñôáò, óå óõíäõáóìü ìå ôïí êùäéêü ðïõ ðëçêôñïëïãåßôáé, åßíáé åêåßíá ðïõ åðéôñÝðïõí íá îåêéíÞóåé ç óõíáëëáãÞ. u ÅðéëïãÞ ôïõ åßäïõò ôçò óõíáëëáãÞò, óôç óõãêåêñéìÝíç ðåñßðôùóç áíÜëçøçò, êáé êáèïñéóìüò ôïõ ÷ñçìáôéêïý ðïóïý, óýìöùíá ìå ôéò ïäçãßåò ðïõ åìöáíßæïíôáé óôçí ïèüíç ôçò ÁÔÌ. u Ìåôáâßâáóç ôùí óôïé÷åßùí áõôþí óôïí êåíôñéêü õðïëïãéóôÞ ôçò ôñÜðåæáò, üðïõ ãßíåôáé áíáæÞôçóç ôïõ ëïãáñéáóìïý. Áíåýñåóç ôùí óôïé÷åßùí ðïõ åßíáé êáôá÷ùñéóìÝíá. u Ðñáãìáôïðïßçóç ôùí áðáñáßôçôùí åëÝã÷ùí -äéáèÝóéìï õðüëïéðï, ê.Ü.ïðüôå, óôçí ðåñßðôùóç ðïõ üëá åßíáé åíôÜîåé, ãßíïíôáé ïé áðáñáßôçôåò åíÝñãåéåò ãéá ôç äéåêðåñáßùóç ôçò óõíáëëáãÞò. ÔÝôïéåò åßíáé ç áöáßñåóç ôïõ ðïóïý êáé ç åíçìÝñùóç ôïõ ëïãáñéáóìïý ìå ôï íÝï õðüëïéðï, ç êáôáãñáöÞ ôçò çìåñïìçíßáò áíÜëçøçò, ê.Ü. u

u

Ó÷çìáôéêÞ áíáðáñÜóôáóç ôçò ëåéôïõñãßáò ìéáò ÁÔÌ

18

Óôç óõíÝ÷åéá ìåôáâéâÜæïíôáé óôçí ÁÔÌ ôá óôïé÷åßá ðïõ åßíáé áðáñáßôçôá ãéá ôçí ïëïêëÞñùóç Þ ü÷é ôçò óõíáëëáãÞò. ÅÜí ôá óôïé÷åßá áõôÜ ôï åðéôñÝðïõí, ç ÁÔÌ ïëïêëçñþíåé ôç óõíáëëáãÞ, ìå ôçí êáôáìÝôñçóç êáé áðüäïóç ôùí áíôßóôïé÷ùí ÷áñôïíïìéóìÜôùí êáèþò êáé ôçí åêôýðùóç ôçò áíÜëïãçò áðüäåéîçò. ÌåôÜ ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò óõíáëëáãÞò ç ÁÔÌ åðéóôñÝöåé ôçí êÜñôá.

Ï õðïëïãéóôÞò êáé ïé åöáñìïãÝò ôïõ Áðü ôï ðáñÜäåéãìá åýêïëá äéáðéóôþíåé êáíåßò üôé ðßóù áðü ôçí ÁÔÌ âñßóêåôáé Ýíá õðïëïãéóôéêü óýóôçìá ðïõ ôçí õðïóôçñßæåé. ÂÝâáéá, óçìáíôéêü ñüëï ðáßæåé ôï áíèñþðéíï äõíáìéêü ðïõ åãêáôÝóôçóå êáé óõíôçñåß ôï óýóôçìá áõôü.

1

Ôá ïöÝëç ðïõ ðñïêýðôïõí áðü ìßá ôÝôïéá óõíáëëáãÞ åßíáé ðïëëÜ, ôüóï ãéá ôïí ðåëÜôç, üóï êáé ãéá ôçí ôñÜðåæá. Ï ðåëÜôçò Ý÷åé üöåëïò äéüôé: u ìðïñåß íá êÜíåé ôñáðåæéêÝò óõíáëëáãÝò 24 þñåò ôï 24ùñï ïðïéáäÞðïôå ìÝñá, ìå åëÜ÷éóôç áðþëåéá ÷ñüíïõ u äåí åßíáé õðï÷ñåùìÝíïò íá öÝñåé ðïëëÜ ÷ñÞìáôá ìáæß ôïõ.

H ôñÜðåæá Ý÷åé üöåëïò äéüôé: u ìåéþíïíôáé ôá Ýîïäá ëåéôïõñãßáò ôçò, åöüóïí åîõðçñåôåß ðåñéóóüôåñïõò ðåëÜôåò ìå ëéãüôåñï ðñïóùðéêü Üìåóçò õðïóôÞñéîçò ôçò óõíáëëáãÞò u ìåéþíåôáé ç ðéèáíüôçôá ëáèþí.

Ç ïñãÜíùóç êáé ëåéôïõñãßá åíüò ðïëõêáôáóôÞìáôïò åßíáé ìéá éäéáßôåñá ðåñßðëïêç äéáäéêáóßá, ðïõ óôç óçìåñéíÞ åðï÷Þ âáóßæåôáé óôç ÷ñÞóç õðïëïãéóôÞ.

Óå Ýíá ðïëõêáôÜóôçìá õðÜñ÷åé óõíÞèùò Ýíá êåíôñéêü õðïëïãéóôéêü óýóôçìá, ìå ôï ïðïßï óõíäÝïíôáé ü÷é ìüíï ïé ôáìåéáêÝò ìç÷áíÝò áëëÜ êáé ïé ðåñéöåñåéáêïß õðïëïãéóôÝò óôá óçìåßá åéóáãùãÞò ðñïúüíôùí, óôá óçìåßá åíçìÝñùóçò ôïõ êïéíïý, ê.Ü. ÊÜèå ðñïúüí åßíáé óõíÞèùò êáôá÷ùñéóìÝíï óå ìßá âÜóç äåäïìÝíùí ðïõ äéáôçñåßôáé óôï êåíôñéêü óýóôçìá, óôçí ïðïßá Ý÷ïõí ðñüóâáóç ïé ðåñéöåñåéáêïß õðïëïãéóôÝò êáé ïé ôáìåéáêÝò ìç÷áíÝò. Óôç âÜóç åßíáé êáôá÷ùñéóìÝíá, åêôüò áðü ôïí êùäéêü ôïõ ðïõ åßíáé ìïíáäéêüò êáé ôï äéáêñßíåé áðü ôá Üëëá åßäç, êáé Üëëá óôïé÷åßá, üðùò åßíáé ç ðåñéãñáöÞ ôïõ, ç ôéìÞ áãïñÜò êáé ðþëçóçò, ç êáôçãïñßá Ö.Ð.Á. óôçí ïðïßá áíÞêåé, ç äéáèÝóéìç ðïóüôçôá, ê.Ü. ÏñéóìÝíá áðü ôá óôïé÷åßá áõôÜ åíçìåñþíïíôáé êÜèå öïñÜ ðïõ äéáêéíåßôáé Ýíá ðñïúüí -äéáèÝóéìç ðïóüôçôá, ê.Ü.- åíþ Üëëá ðáñáìÝíïõí óôáèåñÜ, ð.÷. ç ðåñéãñáöÞ, ç ôéìÞ áãïñÜò, ê.Ü.

Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ôá ðåñéóóüôåñá ðñïúüíôá öÝñïõí óôç óõóêåõáóßá ôïõò Ýíá ãñáììùôü êùäéêü ðïõ ëÝãåôáé ñáâäùôüò êþäéêáò Þ ñáâäïêùäéêüò (bar code). Ï êùäéêüò áõôüò áíáãíùñßæåôáé áðü Ýíáí åéäéêü óáñùôÞ. ¸ôóé, áðáëëÜóóåôáé ï õðÜëëçëïò áðü ôçí ðëçêôñïëüãçóç ôïõ êùäéêïý, åíþ ôáõôü÷ñïíá ìåéþíåôáé ï êßíäõíïò ëáíèáóìÝíçò åéóáãùãÞò.

ÊÜèå ôáìåßï äéáèÝôåé åîïðëéóìü óõíäåäåìÝíï ìå ôïí êåíôñéêü õðïëïãéóôÞ, ï ïðïßïò áðïôåëåßôáé áðü ôçí ôáìåéáêÞ ìç÷áíÞ, áðü óáñùôÞ ñáâäùôïý êþäéêá êáé áðü âïçèçôéêÝò óõóêåõÝò, üðùò åßíáé ïé óõóêåõÝò ãéá ôéò ðéóôùôéêÝò êÜñôåò. Ç äéáäéêáóßá ðïõ áêïëïõèåßôáé óå Ýíá ôáìåßï åßíáé ç áêüëïõèç: u Ãßíåôáé áíÜãíùóç ôïõ ñáâäùôïý êþäéêá ðïõ õðÜñ÷åé óôç óõóêåõáóßá ôïõ ðñïúüíôïò êáé áíáãíùñßæåôáé ï êùäéêüò ôïõ.

19

1

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

u

u

u

u

u

Ï êùäéêüò ôïõ ðñïúüíôïò ìåôáâéâÜæåôáé óôïí êåíôñéêü õðïëïãéóôÞ êáé áðü ôç âÜóç äåäïìÝíùí ðïõ åßíáé åãêáôåóôçìÝíç óå áõôüí áíáóýñïíôáé ôá õðüëïéðá óôïé÷åßá ôïõ ðñïúüíôïò. Ìå ôçí åðåîåñãáóßá ôùí óôïé÷åßùí áõôþí ó÷çìáôßæïíôáé ïé êáôÜëëçëåò ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí ðþëçóç ôïõ ðñïúüíôïò, ðïõ ìåôáâéâÜæïíôáé óôï õðïëïãéóôéêü óýóôçìá ôïõ ôáìåßïõ. ÏñéóìÝíá óôïé÷åßá -üðùò åßíáé ç ðåñéãñáöÞ, ç ôéìÞ ðþëçóçò, ê.Ü.- åìöáíßæïíôáé óôçí ïèüíç êáé åêôõðþíïíôáé óôçí áðüäåéîç, åíþ ç ôéìÞ ðþëçóçò ðñïóôßèåôáé óôï óõíïëéêü ðïóü. Ï õðÜëëçëïò, ìåôÜ ôï ôåëåõôáßï ðñïúüí, äßíåé åíôïëÞ ãéá ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò óõíáëëáãÞò, ïðüôå åìöáíßæåôáé êáé åêôõðþíåôáé ôï óõíïëéêü ïöåéëüìåíï ðïóü. Óôç óõíÝ÷åéá åíçìåñþíåôáé ç âÜóç äåäïìÝíùí ãéá ôçí ðáñáðÜíù êßíçóç, ð.÷. áðüèåìá, óôïé÷åßá áðüäåéîçò, ê.Ü. Óôçí ðåñßðôùóç åîüöëçóçò ìå ìåôñçôÜ êáé ìåôÜ áðü åéóáãùãÞ óôçí ôáìåéáêÞ ìç÷áíÞ ôïõ ÷ñçìáôéêïý ðïóïý, áêïëïõèåß ï õðïëïãéóìüò êáé ç åìöÜíéóç ôïõ ðïóïý ðïõ ðñÝðåé íá åðéóôñáöåß.

Ó÷çìáôéêÞ áíáðáñÜóôáóç ôçò ëåéôïõñãßáò ìéáò ôáìåéáêÞò ìç÷áíÞò

20

Ï õðïëïãéóôÞò êáé ïé åöáñìïãÝò ôïõ

1

Óå Ýíá ðïëõêáôÜóôçìá õðÜñ÷ïõí êáé Üëëåò ëåéôïõñãéêÝò áíÜãêåò ðïõ ìðïñåß íá õðïóôçñßæïíôáé áðü õðïëïãéóôÞ, üðùò: u ç äéïéêçôéêÞ õðïóôÞñéîç êáé ç ëïãéóôéêÞ äéá÷åßñéóç u ï Ýëåã÷ïò ôçò áóöÜëåéáò ôïõ êôéñßïõ, ð.÷. ç åíåñãïðïßçóç ôùí ðõñïóâåóôÞñùí óå ðåñßðôùóç áíß÷íåõóçò öùôéÜò, ï Ýëåã÷ïò êÜìåñáò Þ åéäéêþí áíé÷íåõôþí ãéá ôçí ðáñáêïëïýèçóç ôçò êßíçóçò óôïõò ÷þñïõò ôïõ êáôáóôÞìáôïò, ê.Ü. Ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ õðïëïãéóôÞ óôï ðïëõêáôÜóôçìá ðñïêýðôïõí ðïëëÜ ïöÝëç ôüóï ãéá ôç äéïßêçóç, üóï êáé ãéá ôïí êáôáíáëùôÞ. Ãéá ôç äéïßêçóç: u áðïôåëåóìáôéêÞ äéïéêçôéêÞ õðïóôÞñéîç êáé ëïãéóôéêÞ äéá÷åßñéóç u Ýãêáéñç êáé Ýãêõñç åíçìÝñùóç ãéá ôï êýêëùìá áãïñþí êáé ðùëÞóåùí êáèþò êáé Ýãêáéñç ðñüâëåøç ôùí ðñïôéìÞóåùí ôïõ êáôáíáëùôéêïý êïéíïý ãéá ôçí åîáóöÜëéóç åðÜñêåéáò óôá ðñïúüíôá u ìåßùóç ëáèþí, éäéáßôåñá êáôÜ ôçí ðþëçóç óôá ôáìåßá u âåëôéóôïðïßçóç ôçò áðüäïóçò ôïõ ðñïóùðéêïý u äõíáôüôçôá ìåßùóçò ôïõ êüóôïõò áíÜ ðñïúüí ìå áíôßóôïé÷ç ìåßùóç ôçò ôéìÞò ðþëçóçò, ðñïûðüèåóç ðïõ áíáâáèìßæåé ôçí áíôáãùíéóôéêÞ èÝóç ôçò åðé÷åßñçóçò. Ãéá ôïí êáôáíáëùôÞ: u ôá÷ýôåñç êáé áðïôåëåóìáôéêüôåñç åîõðçñÝôçóç óôá ôáìåßá u ìåßùóç ôçò ðéèáíüôçôáò ëÜèïõò óôéò ôéìÝò êáé óôéò õðïëïãéæüìåíåò ðïóüôçôåò ôùí ðñïúüíôùí ðïõ áãïñÜæåé u êÝñäïò áðü ôç ìåßùóç ôùí ôéìþí ôùí ðñïúüíôùí, ðïõ ìðïñåß íá ðñïÝñ÷åôáé åßôå áðü ôï ÷áìçëüôåñï êüóôïò, åßôå áðü ðñïóöïñÝò ðïõ êÜíïõí ôá ðïëõêáôáóôÞìáôá, áöïý ç äéïßêçóç ìðïñåß ðïëý åýêïëá íá ãíùñßæåé «ðïéï ðñïúüí ðåñéóóåýåé», «ðïéï ðñïôéìÜ ôï êïéíü» Þ «ðïéï ëÞãåé», ê.Ü.

Ïé áèëçôéêïß áãþíåò ôçò åðï÷Þò ìáò áðáéôïýí Üìåóç ðëçñïöüñçóç êáé åíçìÝñùóç ôüóï áõôþí ðïõ óõììåôÝ÷ïõí, üóï êáé ôùí èåáôþí. Ï õðïëïãéóôÞò Ýñ÷åôáé íá âïçèÞóåé êáé åäþ, åðåéäÞ ï üãêïò ôùí óôïé÷åßùí ðïõ ÷ñåéÜæåôáé íá õðïóôïýí åðåîåñãáóßá êáé íá ìåôáâéâáóôïýí óå äéáöïñåôéêÜ óçìåßá åßíáé ìåãÜëïò.

Ãéá íá êáôáíïÞóïõìå êáëýôåñá ôç ÷ñçóéìüôçôá ôïõ õðïëïãéóôÞ óôïí áèëçôéóìü, áò äïýìå ôé óõìâáßíåé óôïõò Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò. Èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ùò ðáñÜäåéãìá ìéá ôçëåïðôéêÞ ìåôÜäïóç ôïõ äñüìïõ ôùí 1.500 ìÝôñùí óôï óôßâï.

21

1

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Ðñéí ôçí åêêßíçóç, åìöáíßæåôáé óôçí ïèüíç Ýíáò óõãêåíôñùôéêüò ðßíáêáò ìå óôïé÷åßá ôùí áèëçôþí ðïõ ìåôÝ÷ïõí. Åðßóçò ãßíåôáé êáé ç ðáñïõóßáóÞ ôïõò, üðïõ ìáæß ìå ôçí åéêüíá êÜèå áèëçôÞ åìöáíßæåôáé êáé ìéá êÜñôá ðïõ ðåñéÝ÷åé ðñïóùðéêÜ ôïõ óôïé÷åßá, üðùò ï áñéèìüò óôç öáíÝëá, ôï üíïìá, ç çëéêßá, ç áôïìéêÞ åðßäïóç, ê.Ü. Ìå ôçí åêêßíçóç ôïõ áãþíá, åìöáíßæïíôáé óôçí ïèüíç ôï ðáãêüóìéï ñåêüñ, ôï ñåêüñ Ïëõìðéáêþí Áãþíùí êáèþò êáé Ýíá çëåêôñïíéêü ÷ñïíüìåôñï ðïõ ìåôñÜ ôï ÷ñüíï ôùí áèëçôþí. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ áãþíá åìöáíßæïíôáé êáé Üëëåò ó÷åôéêÝò ðëçñïöïñßåò, üðùò ï áñéèìüò ôùí ãýñùí ðïõ áðïìÝíïõí, ï ÷ñüíïò óôïí ïðïßï ï ðñïðïñåõüìåíïò áèëçôÞò äéÞíõóå ôï ãýñï, ç ôá÷ýôçôá áíÝìïõ, ê.Ü. ÌåôÜ ôïí ôåñìáôéóìü ôïõ íéêçôÞ, óôçí ïèüíç åìöáíßæåôáé ï ÷ñüíïò ôçò åðßäïóÞò ôïõ êáèþò êáé áíÜëïãç ðëçñïöüñçóç åÜí ç åðßäïóÞ ôïõ áðïôåëåß ðáãêüóìéï, ïëõìðéáêü, åèíéêü Þ áôïìéêü ñåêüñ, åíþ ôï ÷ñïíüìåôñï óõíå÷ßæåé íá ìåôñÜ ôï ÷ñüíï ãéá ôïõò õðüëïéðïõò áèëçôÝò. Ìå ôïí ôåñìáôéóìü êáé ôïõ ôåëåõôáßïõ áèëçôÞ, åìöáíßæåôáé óôçí ïèüíç ìéá êÜñôá ìå ôá áíåðßóçìá áðïôåëÝóìáôá. ÁíÜëïãåò åéêüíåò Ý÷ïõìå êáé áðü ôá õðüëïéðá áãùíßóìáôá ôïõ óôßâïõ êáèþò êáé áðü ôá Üëëá áèëÞìáôá ôçò ÏëõìðéÜäáò. Ãéá íá ãßíïíôáé üëá áõôÜ ãñÞãïñá êáé ìå áêñßâåéá, ïé áãþíåò õðïóôçñßæïíôáé áðü Ýíá õðïëïãéóôéêü óýóôçìá. Ðéï óõãêåêñéìÝíá: Ðñéí áðü ôçí Ýíáñîç ôùí áãþíùí, ï öïñÝáò ìç÷áíïãñÜöçóçò óõãêåíôñþíåé êáé áðïèçêåýåé ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÝò ìå ôá óôïé÷åßá ôùí áèëçôþí, ôá áðïôåëÝóìáôá ðñïçãïýìåíùí áãþíùí, ôéò ðáãêüóìéåò êáé ôéò åèíéêÝò åðéäüóåéò êáé ãåíéêÜ ïðïéáäÞðïôå

22

ÊÜñôá áðïôåëåóìÜôùí

Ï õðïëïãéóôÞò êáé ïé åöáñìïãÝò ôïõ Üëëç ðëçñïöïñßá èá ìðïñïýóå íá áðïäåé÷ôåß ÷ñÞóéìç óôïõò äçìïóéïãñÜöïõò êáé ôçí ïñãáíùôéêÞ åðéôñïðÞ. ÓõíÞèùò ç õðïóôÞñéîç õëïðïéåßôáé áðü Ýíá ïëïêëçñùìÝíï óýóôçìá, ðïõ ðåñéëáìâÜíåé õðïëïãéóôÝò, üñãáíá ìåôñÞóåùò åðéäüóåùí, çëåêôñïíéêïýò ðßíáêåò áíáêïéíþóåùí, ê.Ü. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùí áãþíùí, êáôá÷ùñßæïíôáé óôï õðïëïãéóôéêü óýóôçìá ïé åðéäüóåéò ôùí áèëçôþí óôá äéÜöïñá áãùíßóìáôá. Åêåß ìå ôç âïÞèåéá êáôÜëëçëùí ðñïãñáììÜôùí ãßíåôáé åðåîåñãáóßá ôùí óôïé÷åßùí êáé Ýôóé: u ïé êñéôÝò êáé ïé õðåýèõíïé ôùí áãþíùí ìðïñïýí íá äþóïõí ôá áðïôåëÝóìáôá ãñÞãïñá êáé ÷ùñßò ëÜèç u ìéá åðßäïóç ìðïñåß åýêïëá êáé ìå áóöáëÞ ôñüðï íá ÷áñáêôçñéóôåß ùò ðáãêüóìéï, ïëõìðéáêü, åèíéêü Þ áôïìéêü ñåêüñ êáôÜ ðåñßðôùóç u ïé õðåýèõíïé ôýðïõ Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá ìÝóá óå åëÜ÷éóôï ÷ñüíï íá áíôëÞóïõí êáé íá ìåôáäþóïõí ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÝò ìå áðïôåëÝóìáôá, óôáôéóôéêÜ óôïé÷åßá, ê.Ü. ÌåôÜ ôç ëÞîç ôùí áãþíùí, ãßíåôáé åðåîåñãáóßá üëùí ôùí óôïé÷åßùí êáé äçìéïõñãåßôáé ôï «áñ÷åßï» ôùí áãþíùí áõôþí, ãéá ìåëëïíôéêÞ ÷ñÞóç.

1

Ïé åöáñìïãÝò ôïõ õðïëïãéóôÞ óôçí õãåßá åßíáé ðÜñá ðïëëÝò ôüóï óå äéïéêçôéêü, üóï êáé óå åðéóôçìïíéêü åðßðåäï. Ïé äéïéêÞóåéò ôùí óýã÷ñïíùí íïóïêïìåßùí ðñÝðåé íá áðïèçêåýïõí êáé íá åðåîåñãÜæïíôáé ìåãÜëï üãêï óôïé÷åßùí ðïõ áöïñïýí ôçí ðåñßèáëøç ôùí áóèåíþí. Ç åðåîåñãáóßá êáé ç áðïèÞêåõóç ôùí óôïé÷åßùí áõôþí èá Þôáí ðïëý äýóêïëç ÷ùñßò ôïõò õðïëïãéóôÝò. Ïé ãéáôñïß ãéá íá êáôáëÞîïõí óå áóöáëÞ óõìðåñÜóìáôá ãéá ôç óõìðåñéöïñÜ ìéáò íüóïõ ÷ñåéÜæåôáé, ðïëëÝò öïñÝò, íá êÜíïõí óôáôéóôéêÞ åðåîåñãáóßá óå Ýíá ìåãÜëï ðëÞèïò áðü óôïé÷åßá. Ôþñá, ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ ãßíåôáé ãñÞãïñá ç åðåîåñãáóßá áõôþí ôùí óôïé÷åßùí êáé åîÜãïíôáé áêñéâÞ áðïôåëÝóìáôá. Ç åðéóôÞìç ôçò éáôñéêÞò Ý÷åé ùöåëçèåß óçìáíôéêÜ áðü ôç âïÞèåéá ðïõ ôçò ðñïóöÝñïõí ôá óýã÷ñïíá ìç÷áíÞìáôá, ôá ïðïßá âáóßæïíôáé óå õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá. ÌåñéêÜ ôÝôïéá ìç÷áíÞìáôá åßíáé: Ïé ôïìïãñÜöïé, ïé ïðïßïé âïçèïýí ôïõò ãéáôñïýò íá «âëÝðïõí» áêüìá êáé óôï åóùôåñéêü ôïõ áíèñþðéíïõ óþìáôïò êáé íá ìåëåôïýí ôá äéÜöïñá üñãáíÜ ôïõ. Ôá ìç÷áíÞìáôá áõôÜ åêìåôáëëåýïíôáé ôéò óýã÷ñïíåò ôå÷íéêÝò áðåéêüíéóçò, üðùò åßíáé: u ç ÁîïíéêÞ Ôïìïãñáößá ìå ÕðïëïãéóôÞ (Computerized Axial Tomography - CAT) u ç Ôïìïãñáößá ìå ÅêðïìðÞ Ðïæéôñïíßùí (Positron Emission Tomography - PET) u ç Áðåéêüíéóç ìå Ìáãíçôéêü Óõíôïíéóìü (Magnetic Resonance Imaging - MRI) êáé âïçèïýí ôïõò ãéáôñïýò ãéá áêñéâÝóôåñç êáé ôá÷ýôåñç äéÜãíùóç. Ôá ôå÷íçôÜ üñãáíá -íåöñüò, Þðáñ, êáñäéÜ, ê.Ü.- ìå ôá ïðïßá åßíáé åöïäéáóìÝíåò ïé åéäéêÝò ìïíÜäåò êáé ôá ÷åéñïõñãåßá ôùí óýã÷ñïíùí íïóïêïìåßùí, ðñïóöÝñïõí ðïëýôéìåò õðçñåóßåò óôïõò áóèåíåßò.

23

1

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Ìéá áðü ôéò ôåëåõôáßåò õðçñåóßåò õãåßáò ðïõ Ýãéíå åöéêôÞ ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ åßíáé ç ôçëåúáôñéêÞ, äçëáäÞ ç åêôÝëåóç éáôñéêþí ðñÜîåùí áðü áðüóôáóç.

H ôçëåúáôñéêÞ Ìå ôçí åöáñìïãÞ ôçò ôçëåúáôñéêÞò åßíáé äõíáôüí íá ãßíïíôáé áêüìá êáé åã÷åéñÞóåéò åî áðïóôÜóåùò, üðïõ ï ÷åéñïõñãüò âñßóêåôáé ìáêñéÜ áðü ôïí áóèåíÞ êáé ðñáãìáôïðïéåß ôçí åðÝìâáóç ìå ôç âïÞèåéá åîåéäéêåõìÝíùí ôçëå÷åéñéæüìåíùí éáôñéêþí åñãáëåßùí, ðïõ åëÝã÷ïíôáé áðü õðïëïãéóôéêü óýóôçìá. Ìå ôçí áíÜðôõîç ôçò ôçëåúáôñéêÞò äéåõêïëýíïíôáé êáé Üëëåò, ßóùò ðéï áðëÝò, éáôñéêÝò ðñÜîåéò. Ãéá ðáñÜäåéãìá åéäéêåõüìåíïò ãéáôñüò áðïìáêñõóìÝíïõ êÝíôñïõ õãåßáò åîåôÜæåé êÜðïéïí áóèåíÞ êáé óôçí áêôéíïãñáößá óõíáíôÜ åõñÞìáôá ôá ïðïßá äåí ìðïñåß íá åñìçíåýóåé Þ Ý÷åé áìöéâïëßåò ãéá ôçí ôåëéêÞ äéÜãíùóç. Ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ ìðïñåß íá øçöéïðïéÞóåé ôçí áêôéíïãñáößá, üðùò åðßóçò êáé Üëëá óôïé÷åßá ãéá ôïí áóèåíÞ -áôïìéêÜ óôïé÷åßá, éáôñéêü éóôïñéêü, åîåôÜóåéò áßìáôïò, ê.Ü.- êáé íá ôá ìåôáâéâÜóåé óå ìåãÜëï íïóïêïìåßï, üðïõ õðÜñ÷ïõí Ýìðåéñïé ãéáôñïß üëùí ôùí åéäéêïôÞôùí. Ïé åéäéêïß ìåëåôïýí ôçí áêôéíïãñáößá êáé ôá õðüëïéðá óôïé÷åßá êáé êÜíïõí ôçí ôåëéêÞ äéÜãíùóç. Ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôéêïý Ï õðïëïãéóôÞò óôçí éáôñéêÞ óõóôÞìáôïò ôïõ íïóïêïìåßïõ åðéóôñÝöïõí óôï óõíÜäåëöü ôïõò ôç äéÜãíùóç êáèþò êáé ëåðôïìåñåßò ïäçãßåò ãéá ôçí êáôÜëëçëç èåñáðåõôéêÞ áãùãÞ. ¸ôóé ï ãéáôñüò ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ, ìÝóá óå óýíôïìï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá êáé ÷ùñßò íá ôáëáéðùñçèåß ï áóèåíÞò, ìðïñåß íá Ý÷åé ôç óùóôÞ êáé õðåýèõíç äéÜãíùóç êáèþò êáé ôéò êáôÜëëçëåò ïäçãßåò ãéá èåñáðåõôéêÞ áãùãÞ.

Áí ãéá ïðïéïäÞðïôå ëüãï ôï õðïëïãéóôéêü óýóôçìá ðÜøåé íá ëåéôïõñãåß êáé äåí ìðïñåß íá äÝ÷åôáé Þ íá ìåôáâéâÜæåé óôïé÷åßá áðü êáé ðñïò ôïõò êüìâïõò, ïé óçìáôïäüôåò ìåôáôñÝðïíôáé óå «óçìáôïäüôåò óôáèåñïý ÷ñüíïõ».

Óôéò óýã÷ñïíåò ìåãáëïõðüëåéò, óå üëï êáé ðåñéóóüôåñïõò äñüìïõò, õðÜñ÷ïõí óçìáôïäüôåò ðïõ ñõèìßæïõí ôçí êßíçóç ðåæþí êáé ï÷çìÜôùí. Ï Ýëåã÷ïò ôùí óçìáôïäïôþí ìðïñåß íá ãßíåôáé: u ÷åéñïêßíçôá, ìå ôçí ðßåóç åíüò ðëÞêôñïõ óôï óçìáôïäüôç u ìå áéóèçôÞñåò, ðïõ áíé÷íåýïõí áõôüìáôá ôç äéÝëåõóç ôñï÷ïöüñùí u ìå ÷ñïíïäéáêüðôåò óôáèåñïý ÷ñüíïõ u ìå õðïëïãéóôéêü óýóôçìá. Óôá ìåãÜëá áóôéêÜ êÝíôñá, üðïõ ç êßíçóç ôùí ï÷çìÜôùí åßíáé ðïëý áõîçìÝíç, êáíÝíá áðü ôá ôñßá ðñþôá óõóôÞìáôá åëÝã÷ïõ ôùí óçìáôïäïôþí äåí åßíáé áðïôåëåóìáôéêü. Ãéá ôïí Ýëåã÷ï ôùí óçìáôïäïôþí ïñãáíþíåôáé Ýíá õðïëïãéóôéêü óýóôçìá, ôï ïðïßï

24

Ï õðïëïãéóôÞò êáé ïé åöáñìïãÝò ôïõ åðåîåñãÜæåôáé ôá÷ýôáôá ðïëý ìåãÜëï üãêï óôïé÷åßùí, ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôïõò áéóèçôÞñåò êáé ôïõò óçìáôïäüôåò ü÷é ìüíï ìéáò äéáóôáýñùóçò áëëÜ ïëüêëçñçò ðåñéï÷Þò. Ãéá íá ëåéôïõñãÞóåé áðïôåëåóìáôéêÜ Ýíá ôÝôïéï óýóôçìá: u

u

u

u

1

Ç ðåñéï÷Þ ÷ùñßæåôáé óå ôïìåßò êáé óôéò äéáóôáõñþóåéò üðïõ õðÜñ÷ïõí óçìáôïäüôåò ôïðïèåôïýíôáé åéäéêïß áéóèçôÞñåò. Ïé óçìáôïäüôåò êáé ïé áéóèçôÞñåò ìéáò äéáóôáýñùóçò áðïôåëïýí Ýíáí êüìâï ðïõ óõíäÝåôáé ìå ôïí êåíôñéêü õðïëïãéóôÞ. ÊÜèå öïñÜ ðïõ ï áéóèçôÞñáò áíé÷íåýåé äéÝëåõóç áõôïêéíÞôïõ, ìåôáâéâÜæåé Ýíá óÞìá óôïí õðïëïãéóôÞ. Ç åðåîåñãáóßá ôùí óçìÜôùí áõôþí Ó÷çìáôéêÞ áíáðáñÜóôáóç ôçò ëåéôïõñãßáò ôùí óçìáôïäïôþí ãßíåôáé ìå ôç ÷ñÞóç êáôÜëëçëùí ðñïãñáììÜôùí êáé Ýôóé áíÜ ðÜóá óôéãìÞ ï õðïëïãéóôÞò «ãíùñßæåé» ãéá êÜèå êüìâï, åêôüò áðü ôçí Ýíäåéîç ôùí óçìáôïäïôþí, ôï ðëÞèïò êáé ôç ìÝóç ôá÷ýôçôá ôùí ï÷çìÜôùí ðïõ ðëçóéÜæïõí. Ìå ôá ðñïãñÜììáôá áõôÜ áíáëýïíôáé ôá óôïé÷åßá üëùí ôùí êüìâùí, åðéëÝãïíôáé ïé êáëýôåñåò ñõèìßóåéò ãéá ôçí ïìáëÞ ñïÞ ôçò êõêëïöïñßáò óå êáèÝíá áðü áõôïýò êáé ìåôáâéâÜæïíôáé óôïõò êüìâïõò ïé êáôÜëëçëåò åíôïëÝò ãéá ôéò åíäåßîåéò ôùí óçìáôïäïôþí. Åíçìåñþíïíôáé, ðáñÜëëçëá, ïé åéäéêïß çëåêôñïíéêïß ðßíáêåò óôï êÝíôñï åëÝã÷ïõ ôïõ õðïëïãéóôéêïý óõóôÞìáôïò, üðïõ áðåéêïíßæïíôáé ïé êüìâïé êáé ç Ýíäåéîç ôùí óçìáôïäïôþí ôïõò êÜèå ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ.

Åðßóçò ìå ôçí ôïðïèÝôçóç âéíôåïêÜìåñáò óôéò êåíôñéêÝò ïäéêÝò áñôçñßåò, ðáñÝ÷åôáé ç äõíáôüôçôá íá åìöáíßæïíôáé óôéò ïèüíåò ôïõ êÝíôñïõ åëÝã÷ïõ åéêüíåò áðü ôçí êßíçóç óôïõò äñüìïõò. Ïé åéêüíåò áõôÝò, ìáæß ìå ôá óôïé÷åßá ôùí çëåêôñïíéêþí ðéíÜêùí, âïçèïýí ôïõò õðåýèõíïõò ôïõ êÝíôñïõ åëÝã÷ïõ íá Ý÷ïõí ìéá ðëçñÝóôåñç åéêüíá ôçò êõêëïöïñßáò ôùí ï÷çìÜôùí êáé íá åðåìâáßíïõí üðïõ ÷ñåéÜæåôáé Þ íá âåëôéþíïõí ôá ðñïãñÜììáôá ðïõ åëÝã÷ïõí ôïõò óçìáôïäüôåò.

Ìéá êáôçãïñßá åöáñìïãþí ïé ïðïßåò äåí åßíáé äõíáôüí íá õðÜñîïõí ÷ùñßò ôïí õðïëïãéóôÞ åßíáé ïé åîïìïéùôÝò (simulators). Ïé åîïìïéùôÝò åßíáé åéäéêÝò äéáôÜîåéò ìç÷áíçìÜôùí ðïõ óõíäÝïíôáé ìå éó÷õñÜ õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá

25

1

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí êáé äßíïõí ôç äõíáôüôçôá íá ðñïóïìïéùèïýí óõíèÞêåò åíüò ðñáãìáôéêïý ãåãïíüôïò. ÔÝôïéåò ìðïñåß íá åßíáé ïé óõíèÞêåò ðôÞóåùò åíüò áåñïóêÜöïõò Þ åíüò ðõñáýëïõ, ïé óõíèÞêåò ðëåýóçò åíüò ðëïßïõ Þ åíüò õðïâñõ÷ßïõ, ê.Ü.

EîïìïéùôÞò ðôÞóåùò

Ï åîïìïéùôÞò ðôÞóåùò (flight simulator) äßíåé óôï ÷ñÞóôç ôç äõíáôüôçôá íá ÷åéñßæåôáé Ýíá åéêïíéêü áåñïóêÜöïò. O «÷åéñéóôÞò» ôïõ «áåñïóêÜöïõò» áõôïý ìðïñåß: u íá âëÝðåé óôçí ïèüíç ü,ôé èá õðÞñ÷å óôï ïðôéêü ðåäßï åíüò ðéëüôïõ ðñáãìáôéêïý áåñïóêÜöïõò ìÝóá áðü ôï ðéëïôÞñéï u ìå êáôÜëëçëïõò ÷åéñéóìïýò ¯ íá «áðïãåéþíåé» ôï «áåñïóêÜöïò» ¯ íá ðñáãìáôïðïéåß ôçí ðôÞóç ¯ íá ôï «ðñïóãåéþíåé». Ïé åíÝñãåéåò ôïõ «÷åéñéóôÞ» áõôïý ðñïêáëïýí áðïôåëÝóìáôá áíÜëïãá ìå áõôÜ ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò. Ãéá ðáñÜäåéãìá óå ðåñßðôùóç ëÜèïõò ÷åéñéóìïý ìðïñåß íá «óõíôñéâåß» åéêïíéêÜ ôï áåñïóêÜöïò. Ìéá ôÝôïéá åöáñìïãÞ, ðñïçãìÝíïõ âÝâáéá åðéðÝäïõ, ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáé ãéá ôçí åêðáßäåõóç ôùí ðéëüôùí. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ, ï èáëáìßóêïò ìå ôï ðéóôü áíôßãñáöï ôïõ ðéëïôçñßïõ êÜèå ôýðïõ áåñïóêÜöïõò êéíåßôáé áðü çëåêôñïìç÷áíÝò ðïõ êáèïäçãïýíôáé áðü õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá. ¸ôóé ìðïñåß íá åêôåëåß ôéò êéíÞóåéò ðïõ âñßóêïíôáé ìÝóá óôéò äõíáôüôçôåò ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ ôýðïõ áåñïóêÜöïõò. Ðéï óõãêåêñéìÝíá: u Ï åêðáéäåõüìåíïò ðéëüôïò êÜèåôáé óôï «ðéëïôÞñéï» êáé åêôåëåß ôïõò ÷åéñéóìïýò ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôçí êßíçóç ôïõ «áåñïóêÜöïõò». Åéäéêïß áéóèçôÞñåò áíé÷íåýïõí ôïõò ÷åéñéóìïýò áõôïýò êáé ôá óôïé÷åßá ðïõ ðñïêýðôïõí ìåôáâéâÜæïíôáé óôï õðïëïãéóôéêü óýóôçìá. u Åêåß, áöïý ãßíåé ç áíÜëõóç êáé ç åðåîåñãáóßá ôùí óôïé÷åßùí, ìåôáâéâÜæïíôáé óôï óýóôçìá ðïõ åëÝã÷åé ôéò çëåêôñïìç÷áíÝò, åíôïëÝò ãéá íá êéíÞóïõí ôï «áåñïóêÜöïò» óýìöùíá ìå ôïõò ÷åéñéóìïýò ôïõ åêðáéäåõüìåíïõ. Ï èÜëáìïò êéíåßôáé óáí íá «ðåôÜåé», åíþ ôáõôü÷ñïíá óôçí ïèüíç ôïõ «ðéëïôçñßïõ» åìöáíßæïíôáé ïé åéêüíåò ôïõ ÷þñïõ ìÝóá óôïí ïðïßï êéíåßôáé ôï «áåñïðëÜíï» êáé ôá üñãáíá äåß÷íïõí ôéò íÝåò åíäåßîåéò. Ïé óõíèÞêåò «áðïãåßùóçò», «ðôÞóçò» êáé «ðñïóãåßùóçò» -äéáöïñåôéêÝò êáéñéêÝò óõíèÞêåò, äéáöïñåôéêïß áåñïäéÜäñïìïé, äéáöïñåôéêÜ áåñïäñüìéá- ìðïñïýí íá áëëÜæïõí åýêïëá êáé Ýôóé ï ðéëüôïò íá åêðáéäåýåôáé óôçí áíôéìåôþðéóç êáé äýóêïëùí êáôáóôÜóåùí.

ÅîïìïéùôÞò ðôÞóåùò

26

Ï õðïëïãéóôÞò êáé ïé åöáñìïãÝò ôïõ Ìðïñåß åðßóçò íá åêðáéäåõôåß êáé ãéá óõíèÞêåò Ýêôáêôçò áíÜãêçò óôéò ïðïßåò ðïëý ðéèáíüí íá ìç âñåèåß ðïôÝ, áëëÜ, áí áõôÝò óõìâïýí, ç åéêïíéêÞ ôïõ åìðåéñßá èá ôïí âïçèÞóåé íá ôéò áíôéìåôùðßóåé üóï ôï äõíáôüí êáëýôåñá -öùôéÜ óå êéíçôÞñá, âëÜâç êéíçôÞñá, áíáãêáóôéêÞ ðñïóãåßùóç, ê.Ü.

Ç åîåñåýíçóç ôïõ äéáóôÞìáôïò äåí íïåßôáé ÷ùñßò ôç ÷ñÞóç õðïëïãéóôÞ. Ôá óôïé÷åßá ðïõ ðñÝðåé íá óõãêåíôñùèïýí êáé íá áíáëõèïýí ãéá ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ìéáò äéáóôçìéêÞò áðïóôïëÞò åßíáé ôüóï ðïëëÜ, ðïõ êáèéóôïýí ôïí õðïëïãéóôÞ áðáñáßôçôï óå êÜèå âÞìá. ÅíäåéêôéêÜ áíáöÝñïõìå ìåñéêÝò åñãáóßåò ðïõ ãßíïíôáé ìå ôç âïÞèåéÜ ôïõ:

u

u u u u u

ç áíÜëõóç ôùí óôïé÷åßùí ðïõ óõëëÝãïõí ïé åðéóôÞìïíåò ìå ôç âïÞèåéá ôùí ôçëåóêïðßùí êáé ôùí Üëëùí ïñãÜíùí ï ó÷åäéáóìüò ôùí äéáóôçìéêþí áðïóôïëþí ï ó÷åäéáóìüò êáé ç êáôáóêåõÞ ôùí ðõñáýëùí ï Ýëåã÷ïò ôçò ôñïöïäïóßáò êáõóßìïõ ôùí ðõñáýëùí ï Ýëåã÷ïò ôçò ôñï÷éÜò ôùí äéáóôçìïðëïßùí êáé ôùí äéáóôçìéêþí óôáèìþí ç åêðáßäåõóç ôùí áóôñïíáõôþí óôïõò åîïìïéùôÝò ðôÞóçò.

1

¼óï êáëü êáé áí åßíáé Ýíá óýóôçìá åîïìïßùóçò, äåí ìðïñåß óå êáìßá ðåñßðôùóç íá õðïêáôáóôÞóåé ðëÞñùò ôïí ðñáãìáôéêü êüóìï. ¼ìùò ïé äåîéüôçôåò ðïõ áðïêôÜ ï åêðáéäåõüìåíïò åßíáé ðïëý ÷ñÞóéìåò.

ÁëÞèåéá, ìðïñåßôå íá öáíôáóôåßôå ôá ôáîßäéá ôùí äéáóôçìéêþí ëåùöïñåßùí, ôçí áðïóôïëÞ ôïõ Voyager óôçí Üêñç ôïõ óýìðáíôïò, ôçí áðïóôïëÞ ôïõ Pathfinder óôïí ¢ñç êáé ôá ôáîßäéá ôüóùí êáé ôüóùí äéáóôçìïðëïßùí ÷ùñßò ôç ÷ñÞóç ôïõ õðïëïãéóôÞ;

¸íáò áðü ôïõò ôïìåßò ôçò êáèçìåñéíÞò æùÞò óôïí ïðïßï åßíáé Ýíôïíç ç ðáñïõóßá ôïõ õðïëïãéóôÞ åßíáé êáé ç øõ÷áãùãßá. Ç äõíáôüôçôÜ ôïõ íá äÝ÷åôáé êáé íá åðåîåñãÜæåôáé äéáöïñåôéêïý åßäïõò óôïé÷åßá -êåßìåíá, Þ÷ïõò, åéêüíåòåðÝôñåøå íá ÷ñçóéìïðïéçèåß êáé ùò øõ÷áãùãéêü åñãáëåßï. ÌÜëéóôá ôá ôåëåõ-

27

1

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ôáßá ÷ñüíéá ìå ôç äéÜäïóç ôùí õðïëïãéóôþí ðïëõìÝóùí (multimedia computers), ôá åßäç øõ÷áãùãßáò ðïõ ìðïñåß íá ðñïóöÝñåé ï õðïëïãéóôÞò áõîÞèçêáí. Åíþ ôïí ðñþôï êáéñü ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ìüíï ãéá çëåêôñïíéêÜ ðáé÷íßäéá (video games), ôþñá ìðïñåß íá ôïí ÷ñçóéìïðïéÞóåé êáíåßò ãéá íá áêïýóåé ìïõóéêÞ, íá ðáñáêïëïõèÞóåé øçöéáêÝò âéíôåïôáéíßåò, ê.Ü. Ôá çëåêôñïíéêÜ ðáé÷íßäéá

Ôá çëåêôñïíéêÜ ðáé÷íßäéá êáôÝ÷ïõí ôçí ðñþôç èÝóç óôçí ðñïôßìçóç ôüóï ôùí ðáéäéþí, üóï êáé ðïëëþí åíçëßêùí. Ç áðÞ÷çóç ðïõ Ý÷ïõí óôï óýã÷ñïíï Üíèñùðï Ý÷åé áðïôåëÝóåé êáé áðïôåëåß áíôéêåßìåíï ðïëëþí óõæçôÞóåùí êáé ìåëåôþí. Áðü ôç ìéá ìåñéÜ, êáôÜ êáéñïýò âëÝðïõí ôï öùò ôçò äçìïóéüôçôáò áðüøåéò ðïõ õðåñôïíßæïõí ôéò áñíçôéêÝò åðéäñÜóåéò ôùí çëåêôñïíéêþí ðáé÷íéäéþí êõñßùò óôç äéáìüñöùóç áíôéêïéíùíéêÞò óõìðåñéöïñÜò. Áðü ôçí Üëëç ìåñéÜ, äåí åßíáé ëßãïé åêåßíïé ïé ïðïßïé õðïóôçñßæïõí üôé ôá çëåêôñïíéêÜ ðáé÷íßäéá -ìå ôçí Ýëîç ðïõ áóêïýí ëüãù ìïõóéêÞò, ÷ñùìÜôùí, ó÷åäßùí, ãñÞãïñçò êßíçóçò, ê.Ü.- óõìâÜëëïõí óôçí åîïéêåßùóç ôùí íÝùí ÷ñçóôþí ìå ôïí õðïëïãéóôÞ, ôçí åðáöÞ ôïõò ìå ðïëëÜ ãíùóôéêÜ áíôéêåßìåíá, ôçí áýîçóç ôùí äåîéïôÞôùí ôïõò, ôçí áýîçóç ôùí áíôáíáêëáóôéêþí ôïõò, ê.Ü. Ôá çëåêôñïíéêÜ ðáé÷íßäéá ìðïñïýí íá ïìáäïðïéçèïýí óå êáôçãïñßåò, óõíÞèùò áíÜëïãá ìå ôï ðåñéå÷üìåíü ôïõò. ÓõíçèÝóôåñåò åßíáé: u Ôá ðáé÷íßäéá óôñáôçãéêÞò, ðïëëÜ áðü ôá ïðïßá áðïôåëïýí ìåôáöïñÜ óôïí õðïëïãéóôÞ êëáóéêþí ðáé÷íéäéþí, üðùò óêÜêé, ê.Ü. u Ôá ðáé÷íßäéá ôý÷çò, ðïõ áðïôåëïýí êõñßùò ôç ìåôáöïñÜ óôïí õðïëïãéóôÞ ôõ÷åñþí ðáé÷íéäéþí, üðùò ôá ÷áñôïðáßãíéá, ïé ðáóéÝíôæåò, ôï ôÜâëé, ê.Ü. u Ôá ðáé÷íßäéá ðñïóïìïßùóçò, ôá ïðïßá ðñïóïìïéþíïõí Ýíá ðñáãìáôéêü ãåãïíüò Þ ìéá áíèñþðéíç äñáóôçñéüôçôá, üðùò ç ðëïÞãçóç áåñïðëÜíïõ, õðïâñõ÷ßïõ, ê.Ü. u Ôá ðáé÷íßäéá äñÜóçò êáé ðåñéðÝôåéáò, üðïõ óõíÞèùò ï ÷ñÞóôçò ôáõôßæåôáé ìå Ýíáí «Þñùá», ï ïðïßïò ìÜ÷åôáé åíáíôßïí ðïëëþí å÷èñþí ðñïóðáèþíôáò åßôå íá õðåñáóðßóåé ôï ðåñéâÜëëïí ôïõ, åßôå íá êáôáóôñÝøåé Ýíá å÷èñéêü ðåñéâÜëëïí, åßôå íá áíáêáëýøåé Ýíá êñõììÝíï èçóáõñü, ê.Ü. u Ôá áèëçôéêÜ ðáé÷íßäéá, óôá ïðïßá ï ÷ñÞóôçò ðñïóðáèåß íá âïçèÞóåé Ýíáí áèëçôÞ Þ ìéá ïìÜäá íá êåñäßóåé ôïí áíôßðáëï óå Ýíáí åéêïíéêü áèëçôéêü áãþíá. Ôïí ôåëåõôáßï êáéñü ðëçèáßíïõí ôá çëåêôñïíéêÜ ðáé÷íßäéá, ðïõ åðéôñÝðïõí ôç óõììåôï÷Þ äýï Þ ðåñéóóïôÝñùí ðáéêôþí ïé ïðïßïé åßíáé óõíäåäåìÝíïé óå äßêôõï. Åðßóçò ôåëåõôáßá åìöáíßóôçêå ìéá íÝá êáôçãïñßá ðáé÷íéäéþí, ôá ðáé÷íßäéá åéêïíéêÞò ðñáãìáôéêüôçôáò (virtual reality). Óå áõôÜ ìå ôç ÷ñÞóç ôñéóäéÜóôáôùí ãñáöéêþí, Þ÷ùí êáé åéäéêïý åîïðëéóìïý -åéäéêÜ ãÜíôéá, åéäéêü êñÜíïò, ê.Ü.- äçìéïõñãåßôáé Ýíáò öáíôáóôéêüò êüóìïò ìÝóá óôïí ïðïßï åîåëßóóåôáé ôï óåíÜñéï, äßíïíôáò ôçí áßóèçóç óôï ÷ñÞóôç üôé üëá áõôÜ ãßíïíôáé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá.

28

Ï õðïëïãéóôÞò êáé ïé åöáñìïãÝò ôïõ

Êëåßíïíôáò ôçí åðéóêüðçóç ôùí åöáñìïãþí ôïõ õðïëïãéóôÞ óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ èá åðéóçìÜíïõìå ôï ãåãïíüò üôé êáé ç åêðáßäåõóç åßíáé Ýíáò áðü ôïõò ôïìåßò ôçò æùÞò ìáò ðïõ êáèçìåñéíÜ åðçñåÜæåôáé áðü ôçí åîÝëéîç ôùí õðïëïãéóôþí. Ç äõíáôüôçôá ðïõ ðñïóöÝñåé ï õðïëïãéóôÞò ãéá ôç äéá÷åßñéóç äéáöïñåôéêþí ìïñöþí ìçíõìÜôùí -êåßìåíá, åéêüíåò, Þ÷ïõò- ìå ìåãÜëç åõêïëßá, ôïí êáèéóôÜ Ýíá óçìáíôéêü åñãáëåßï ôçò åêðáéäåõôéêÞò äéáäéêáóßáò. Ïé ÷ñÞóåéò ôïõ, ôüóï ùò ãíùóôéêü áíôéêåßìåíï üóï êáé ùò åðïðôéêü ìÝóï äéäáóêáëßáò êáé åñãáëåßï õðïóôÞñéîçò, åßíáé ðïëëÝò.

1

Óýìöùíá ìå ôéò ðñïâëÝøåéò ðïëëþí åêðáéäåõôéêþí óôï ìÝëëïí äåí èá õðÜñ÷åé ôÜîç ÷ùñßò õðïëïãéóôÞ.

ÅíäåéêôéêÜ, áíáöÝñïõìå üôé ï õðïëïãéóôÞò óôï ÷þñï ôçò åêðáßäåõóçò ÷ñçóéìïðïéåßôáé: u óôç äéïéêçôéêÞ êáé ãñáììáôåéáêÞ õðïóôÞñéîç ðïëëþí åêðáéäåõôéêþí éäñõìÜôùí, ð.÷. âáèìïëïãßá, áðïõóßåò, Ýêäïóç áðïôåëåóìÜôùí, ê.Ü. u óôçí åðéêïéíùíßá ôùí åêðáéäåõôéêþí ìïíÜäùí ìå Üëëåò Þ ìå ìåãÜëá åñåõíçôéêÜ êÝíôñá, ð.÷. çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï, ê.Ü. u óôçí áíáæÞôçóç ðëçñïöïñéþí óå ìåãÜëåò âÜóåéò äåäïìÝíùí, ð.÷. óôïí Ðáãêüóìéï Éóôü, ê.Ü. u óôçí ðáñï÷Þ åêðáßäåõóçò áðü áðüóôáóç u óôçí ðáñï÷Þ åêðáßäåõóçò óå Üôïìá ìå åéäéêÝò áíÜãêåò u óôç äçìéïõñãßá åêðáéäåõôéêþí åöáñìïãþí ðïëõìÝóùí -åöáñìïãÝò ðïõ óõíäõÜæïõí êåßìåíï, åéêüíá, Þ÷ï, âßíôåï, ê.Ü. u óôç äéäáóêáëßá ôïõ ßäéïõ ôïõ áíôéêåéìÝíïõ ôçò ÐëçñïöïñéêÞò u óå üëåò ó÷åäüí ôéò åðéóôÞìåò èåôéêÝò êáé èåùñçôéêÝò, ôüóï ùò âïçèçôéêü åñãáëåßï, üóï êáé ãéá ôçí ðñïóïìïßùóç äéáöüñùí öáéíïìÝíùí. Ïëïêëçñþíïíôáò áõôÞ ôç óýíôïìç åðéóêüðçóç óå êáèçìåñéíÝò äñáóôçñéüôçôåò ôïõ óýã÷ñïíïõ áíèñþðïõ, ìðïñïýìå íá äéáðéóôþóïõìå üôé ðßóù áðü áõôÝò õðÜñ÷åé êÜðïéï õðïëïãéóôéêü óýóôçìá ðïõ ôéò õðïóôçñßæåé êáé ôïí âïçèÜ íá ôéò ðñáãìáôïðïéÞóåé ðéï åýêïëá. ¸÷ïíôáò, ëïéðüí, ãíùñßóåé ìåñéêÝò áðü ôéò åöáñìïãÝò ôïõ õðïëïãéóôÞ, áò êÜíïõìå ìéá óýíôïìç áíáäñïìÞ óôçí åîÝëéîç ôùí õðïëïãéóôþí, ãéá íá åðéóçìÜíïõìå ôçí êïðéþäç ðñïóðÜèåéá ôùí ðñùôïðüñùí åðéóôçìüíùí ðïõ ïäÞãçóå óôá óçìåñéíÜ åðéôåýãìáôá ôçò åðéóôÞìçò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò.

29

1

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ïé ðñïóðÜèåéåò ôïõ áíèñþðïõ íá åðéíïÞóåé âïçèÞìáôá ãéá ôïõò áñéèìçôéêïýò õðïëïãéóìïýò ÷ñïíïëïãïýíôáé áðü ôçí áñ÷áßá åðï÷Þ. Ôá ðñþôá õðïëïãéóôéêÜ åñãáëåßá ëåéôïõñãïýóáí ìå ôçí êßíçóç ìç÷áíéêþí ìåñþí, üðùò Üîïíåò êáé ôñï÷áëßåò, ðïõ Þôáí üëá ÷åéñïêßíçôá, ãéá ðáñÜäåéãìá ï Ìç÷áíéóìüò ôùí Áíôéêçèýñùí ÁóôñïëÜâïò. Áñãüôåñá êáôáóêåõÜóôçêáí ïé çëåêôñïìç÷áíéêÝò õðïëïãéóôéêÝò ìç÷áíÝò ðïõ ëåéôïõñãïýóáí ìå çëåêôñéêÞ åíÝñãåéá, áëëÜ åß÷áí ðïëëÜ êéíïýìåíá ìç÷áíéêÜ ìÝñç ôá ïðïßá ðåñéüñéæáí ôéò äõíáôüôçôÝò ôïõò.

Ïé ðñþôåò çëåêôñïíéêÝò øçöéáêÝò õðïëïãéóôéêÝò ìç÷áíÝò Üñ÷éóáí íá êáôáóêåõÜæïíôáé ëßãï ìåôÜ ôï 1940. Âáóéêüôåñïé åêðñüóùðïé ôçò åðï÷Þò áõôÞò åßíáé: u ï Mark I, ðïõ ó÷åäéÜóôçêå êáé êáôáóêåõÜóôçêå ôï 1941, áðü ôçí ïìÜäá ôïõ ìç÷áíéêïý ôçò åôáéñåßáò IBM Howard Aiken êáé Ìark I u ï ENIAC, ðïõ ó÷åäéÜóôçêå êáé êáôáóêåõÜóôçêå óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò ÐåíóõëâÜíéá -óôéò ÇíùìÝíåò Ðïëéôåßåò ôçò ÁìåñéêÞò- áðü ôï 1944 ìÝ÷ñé ôï 1946 êáé èåùñåßôáé ï ðñþôïò «çëåêôñïíéêüò õðïëïãéóôÞò». ÐáñÜ ôá ìåéïíåêôÞìáôÜ ôïõ -ìåãÜëïò üãêïò êáé êáôáíÜëùóç åíÝñãåéáò, ìéêñüò áñéèìüò ENIAC ÌåñéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ EÍIAC ðñÜîåùí óôç ìïíÜäá ôïõ ÷ñüíïõ, ê.Ü.- óå óýãêñéóç ìå ìåôáãåíÝóôåñïõò õÅíÝñãåéá ÄéáóôÜóåéò u ìÞêïò: 25 ìÝôñá u 140 KW çëåêôñéêïý ðïëïãéóôÝò, ï ENIAC õðÞñîå «åðáíáóôáôéêü» åñãáëåßï u ýøïò: 2,5 ìÝôñá ñåýìáôïò êáé Ýäùóå ôåñÜóôéá þèçóç óôçí ðñüïäï ôùí åðéóôçÐñÜîåéò u ðëÜôïò: 1 ìÝôñï ìþí ôçò åðï÷Þò åêåßíçò. Áðüäåéîç åßíáé üôé óôçí áñ÷Þ Ðåñéåß÷å: u 5000 ðñïóèÝóåéò ôï ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ãéá ôç óýíôáîç ðéíÜêùí õðïëïãéóìïý äåõôåñüëåðôï u 18.000 çëåêôñïíéêÝò ëõ÷íßåò u 500 ðïëëáðëáóéáâïëþí ðõñïâïëéêïý êáé áñãüôåñá ãéá õðïëïãéóìïýò óìïß ôï äåõôåñüëåu 10.000 ðõêíùôÝò ðïõ åß÷áí ó÷Ýóç ìå ôçí áôïìéêÞ åíÝñãåéá êáé ôçí ðñüðôï u 65.000 áíôéóôÜóåéò ãíùóç ôïõ êáéñïý. u 1.500 çëåêôñïíéêïýò u ×ñÞóç äåêáäéêïý ¼ìùò, ç åêôÝëåóç ôùí õðïëïãéóìþí áðáéôïýóå åéäéêÝò äéáêüðôåò óõóôÞìáôïò ñõèìßóåéò ìå ôç ÷ñÞóç äéáêïðôþí êáé êáëùäßùí, äéáäéêáóßåò åðßìïíåò êáé ÷ñïíïâüñåò. Ïðüôå õðÞñîå åðéôáêôéêÞ ç áíÜãêç ãéá ôç äçìéïõñãßá åíüò õðïëïãéóôÞ, ðïõ èá áðáéôïýóå ëéãüôåñï ÷ñüíï ðñïåôïéìáóßáò êáé åõêïëüôåñï ÷åéñéóìü. ÌåñéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ Mark I ÄéáóôÜóåéò u ìÞêïò: 15 ìÝôñá u ðëÜôïò: 2,5 ìÝôñá Ðåñéåß÷å: u 500 ÷éëéüìåôñá êáëþäéá u 3 åêáôïììýñéá çëåêôñéêÝò óõíäÝóåéò ÐñÜîåéò u ðñüóèåóç ìå 23 øçößá óå 3/10 ôïõ äåõôåñïëÝðôïõ u ðïëëáðëáóéáóìüò óå 6 äåõôåñüëåðôá ðåñßðïõ u äéáßñåóç óå 12 äåõôåñüëåðôá

30

Ï õðïëïãéóôÞò êáé ïé åöáñìïãÝò ôïõ Ôçí áíÜãêç áõôÞ Þñèå íá êáëýøåé ìéá åðéíüçóç ôïõ ìáèçìáôéêïý John Von Neumann, ï ïðïßïò óõíÝëáâå ôçí éäÝá ôïõ õðïëïãéóôÞ, óôç ìíÞìç ôïõ ïðïßïõ, ìáæß ìå ôá ðñïò åðåîåñãáóßá äåäïìÝíá, èá ìðïñïýóáí íá êáôá÷ùñéóôïýí ôáõôü÷ñïíá êáé ïé ïäçãßåò ãéá ôçí åðåîåñãáóßá ôïõò. ¸ôóé ôï 1952 ïëïêëçñþèçêå óôï Êáßìðñéôæ -óôçí Áããëßá- ç êáôáóêåõÞ ôïõ EDVAC (Electronic Discrete Variable Automatic Calculator), ï ïðïßïò èåùñåßôáé ï ðñþôïò õðïëïãéóôÞò ìå áðïèçêåõìÝíï ðñüãñáììá. Ç éäÝá ôïõ áðïèçêåõìÝíïõ ðñïãñÜììáôïò áðïôÝëåóå ôç âÜóç ôçò äçìéïõñãßáò ôïõ ëïãéóìéêïý. Áðü ôüôå, ëïéðüí, Üñ÷éóå óéãÜ óéãÜ ç äéÜêñéóç ôùí äýï ìåñþí ôïõ õðïëïãéóôÞ: u ôïõ õëéêïý, äçëáäÞ ôïõ óõíüëïõ ôùí öõóéêþí ìåñþí êáé åîáñôçìÜôùí ôïõ, üðùò çëåêôñïíéêÜ ìÝñç, êáëþäéá, óõóêåõÝò, ê.Ü., êáé ôïõ ëïãéóìéêïý, äçëáäÞ ôïõ óõíüëïõ ôùí ïäçãéþí ðïõ äßíïõìå óôï õëéêü ãéá íá ëåéôïõñãÞóåé êáé íá êáëýøåé ôéò áíÜãêåò ôùí ÷ñçóôþí, üðùò ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá, ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý, âïçèçôéêÜ ðñïãñÜììáôá, ê.Ü. ÊáèÝíá áðü ôá ìÝñç áõôÜ áêïëïýèçóå êáé áêïëïõèåß ôç äéêÞ ôïõ åîÝëéîç.

1

Ôï åðüìåíï âÞìá

John Von Neumann

u

EDVAC

ÌåôÜ ôçí åðéôõ÷ßá ôïõ ENIAC ç åîÝëéîç ôùí õðïëïãéóôþí õðÞñîå áëìáôþäçò. Åíþ ìÝ÷ñé ôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1950 ïé õðïëïãéóôÝò Þôáí åñãáëåßï ìüíï ãéá ôïõò åðéóôÞìïíåò êáé ôïõò óôñáôéùôéêïýò, óôç óõíÝ÷åéá ðïëëÝò ìåãÜëåò åðé÷åéñÞóåéò áó÷ïëÞèçêáí ìå ôïõò õðïëïãéóôÝò, åßôå ùò ðáñáãùãïß åßôå, êõñßùò, ùò ÷ñÞóôåò. ¸ôóé ï õðïëïãéóôÞò âãáßíåé áðü ôá åñãáóôÞñéá ôùí ìåãÜëùí ðáíåðéóôçìßùí êáé ôá êÝíôñá åñåõíþí êáé åéóâÜëëåé óéãÜ óéãÜ óå üëï êáé ðåñéóóüôåñïõò ôïìåßò ôçò êáèçìåñéíÞò æùÞò, ãéá íá öôÜóåé óÞìåñá íá êáôÝ÷åé ìéá ðåñßïðôç èÝóç áêüìç êáé óôï ãñáöåßï ôïõ óðéôéïý ìáò. Óå üëç áõôÞ ôçí åîåëéêôéêÞ ðïñåßá ôïõ õðïëïãéóôÞ ìÝ÷ñé ôç óçìåñéíÞ ôïõ ìïñöÞ, äýï Þôáí ôá âáóéêÜ óôïé÷åßá ðïõ ìåôáâÜëëïíôáí êáé ìåôáâÜëëïíôáé: ï üãêïò êáé ïé äõíáôüôçôÝò ôïõ. Ïé õðïëïãéóôÝò áðü ôï îåêßíçìÜ ôïõò êáôÜ ôç äåêáåôßá ôïõ 1940 ìÝ÷ñé óÞìåñá Üëëáæáí êáé áëëÜæïõí óõíå÷þò, êáèþò áõîÜíåôáé ç áîéïðéóôßá ôïõò êáé ç ôá÷ýôçôÜ ôïõò, åíþ ðáñÜëëçëá ìåéþíåôáé ï üãêïò ôïõò êáé ç êáôáíÜëùóç åíÝñãåéáò ðïõ áðáéôåß ç ÷ñÞóç ôïõò.

Ìåßùóç üãêïõ Áýîçóç ôùí äõíáôïôÞôùí

Ç åîÝëéîç ôùí õðïëïãéóôþí áêïëïõèåß ôçí åîÝëéîç ôçò çëåêôñïíéêÞò, åðåéäÞ áõôïß áðïôåëïýí Ýíá áðü ôá ðñþôá ðåäßá åöáñìïãÞò ôùí íÝùí éäåþí êáé ôùí íÝùí áíáêáëýøåþí ôçò.

31

1

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Ï Üíèñùðïò, ëïéðüí, åêìåôáëëåõüìåíïò ôçí áé÷ìÞ ôçò ôå÷íïëïãßáò êÜèå åðï÷Þò -ôç äåêáåôßá ôïõ 1940 ôçí çëåêôñïíéêÞ ëõ÷íßá, áñãüôåñá ôï ôñáíæßóôïñ êáé ìåôÜ ôá ïëïêëçñùìÝíá êõêëþìáôá- ôïõò âåëôéþíåé, þóôå íá áíôáðïêñßíïíôáé óôéò áðáéôÞóåéò ôùí êáéñþí. ÐïëëÝò öïñÝò ç åîÝëéîç ôïõ õëéêïý ôùí õðïëïãéóôþí «åðéâÜëëåôáé» êáé áðü ôéò áíÜãêåò ôçò åðï÷Þò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, Ýíáò áðü ôïõò ëüãïõò ãéá ôç äçìéïõñãßá êáé ôçí åîÝëéîç ôùí ìßíé õðïëïãéóôþí êáôÜ ôç äåêáåôßá ôïõ 60, åðï÷Þ ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáí ðïëý ïé ïãêþäåéò õðïëïãéóôÝò ôýðïõ mainframe, Þôáí ìåôáîý Üëëùí êáé ç áíÜãêç ôçò äéáóôçìéêÞò ãéá ìéêñüôåñïõò õðïëïãéóôÝò, ïé ïðïßïé èá ÷ùñïýóáí óôïõò ðåñéïñéóìÝíïõò ÷þñïõò åíüò äéáóôçìïðëïßïõ. ÐÜíôùò ç ìåãÜëç Ýêñçîç óôçí åîÝëéîç ôùí õðïëïãéóôþí ãßíåôáé óôç äåêáåôßá ôïõ 1970, ìå ôçí ôïðïèÝôçóç âáóéêþí ìïíÜäùí ôïõ õðïëïãéóôÞ óå Ýíá êáé ìüíï ïëïêëçñùìÝíï êýêëùìá, ôïí ìéêñïåðåîåñãáóôÞ (microprocessor). Ç ÷ñÞóç ôïõ ìéêñïåðåîåñãáóôÞ Þôáí åêåßíç, ðïõ åðÝôñåøå íá êáôáóêåõáóôïýí êáé õðïëïãéóôÝò ðïõ êáôáëáìâÜíïõí ðïëý ìéêñüôåñï üãêï, êáôáíáëþíïõí ëéãüôåñç åíÝñãåéá, Ý÷ïõí ìéêñüôåñï êüóôïò êáé áõîçìÝíåò äõíáôüôçôåò. Ãé´ áõôü óÞìåñá, ìå ôç óõíå÷Þ åîÝëéîç ôùí ìéêñïåðåîåñãáóôþí, åðéôåý÷èçêå ç êáôáóêåõÞ ðïëý ìéêñþí êáé êïìøþí õðïëïãéóôþí. ¼óï ãéá ôéò äõíáôüôçôåò êáé ôçí ôá÷ýôçôÜ ôïõò, êáíåßò äåí ìðïñåß íá öáíôáóôåß ðïý èá öôÜóïõí. Óå ìéá ðéèáíÞ óýãêñéóç, ïé ðñþôïé õðïëïãéóôÝò äßêáéá ìðïñïýí íá ÷áñáêôçñéóôïýí «çëåêôñïíéêïß äåéíüóáõñïé» -ôåñÜóôéïò üãêïò, ìåãÜëç êáôáíÜëùóç, ìéêñÞ áðüäïóç. ÃåíéÝò õðïëïãéóôþí

32

ÊáôÜ ôçí åîÝëéîç ôïõ õëéêïý ôùí õðïëïãéóôþí ìðïñåß íá äéáêñßíïõìå, Üôõðá, ôÝóóåñéò ãåíéÝò. Ï ÷ùñéóìüò óå ãåíéÝò ãßíåôáé ìå âÜóç ôç âáóéêÞ äïìéêÞ ìïíÜäá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ôç óõãêåêñéìÝíç ðåñßïäï. Ìå ôïí üñï âáóéêÞ äïìéêÞ ìïíÜäá åííïåßôáé ôï âáóéêü çëåêôñïíéêü åîÜñôçìá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá äéåõêïëýíåé ôéò ëåéôïõñãßåò ôùí çëåêôñéêþí êõêëùìÜôùí ôïõ õðïëïãéóôÞ. Ïé ôÝóóåñéò áõôÝò ãåíéÝò êáé ìåñéêÜ áðü ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ óôïé÷åßá ôïõò öáßíïíôáé óôïí ðßíáêá ðïõ áêïëïõèåß:

Ï õðïëïãéóôÞò êáé ïé åöáñìïãÝò ôïõ ÃÅÍÉÁ

×ÑÏÍÉÊÇ ÐÅÑÉÏÄÏÓ

ÂÁÓÉÊÇ ÄÏÌÉÊÇ ÌÏÍÁÄÁ

ÔÁ×ÕÔÇÔÁ

1ç

1944-1958 ÇëåêôñïíéêÞ ëõ÷íßá

50.000-200.000 ðñÜîåéò/äåõôåñüëåðôï

2ç

1959-1964 Ôñáíæßóôïñ

200.000-1.000.000 ðñÜîåéò/äåõôåñüëåðôï

3ç

1965-1970 ÏëïêëçñùìÝíï êýêëùìá ìéêñÞò êáé ìåóáßáò êëßìáêáò

1.000.000 ðñÜîåéò/äåõôåñüëåðôï

4ç

1971óÞìåñá

ÏëïêëçñùìÝíï êýêëùìá ìåãÜëçò êáé ðïëý ìåãÜëçò êëßìáêáò

1

ðïëëÜ åêáôïììýñéá ðñÜîåéò/ äåõôåñüëåðôï

ÊáôÜ ôç äåêáåôßá ôïõ 80 áíáããÝëèçêå ç õëïðïßçóç êáé õðïëïãéóôþí ðÝìðôçò ãåíéÜò. Ïé åðéóôÞìïíåò ïñáìáôßóôçêáí íá áîéïðïéÞóïõí ôá ðïñßóìáôá ôïõ åðéóôçìïíéêïý ôïìÝá ôçò ÐëçñïöïñéêÞò ðïõ åßíáé ãíùóôüò ùò Ôå÷íçôÞ Íïçìïóýíç (Artificial Intelligence). Ç áñ÷éêÞ óýëëçøç óôü÷åõå óôçí êáôáóêåõÞ åíüò «Ýîõðíïõ» õðïëïãéóôÞ ðïõ íá ìéìåßôáé ôéò íïçôéêÝò ëåéôïõñãßåò ôïõ áíèñþðïõ óå üëïõò ôïõò ôïìåßò ôùí äñáóôçñéïôÞôùí ôïõ. ÁõôÞ ç åðéäßùîç äåí áðÝäùóå ôá áíáìåíüìåíá áðïôåëÝóìáôá óôï óýíïëü ôïõò. ÐáñÜ ôéò ðñïóðÜèåéåò ðïõ Ý÷ïõí ãßíåé êáé ôá ôåñÜóôéá êïíäýëéá ðïõ îïäåýôçêáí óôá ðëáßóéá åèíéêþí êáé äéáêñáôéêþí ðñïãñáììÜôùí, ôÝôïéïé õðïëïãéóôÝò äåí Ý÷ïõí õëïðïéçèåß áêüìç. Åðéôåý÷èçêå, üìùò, ç êáôáóêåõÞ õðïëïãéóôþí ðïõ ìðïñïýí íá ìéìïýíôáé ôç óõëëïãéóôéêÞ ôïõ áíèñþðïõ ìüíï óå ïñéóìÝíïõò ôïìåßò äñáóôçñéïôÞôùí, ð.÷. êßíçóç êáé åêôÝëåóç óõãêåêñéìÝíùí åñãáóéþí áðü ñïìðüô.

33

1

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÐáñÜëëçëá ìå ôçí åîÝëéîç óôï õëéêü ìÝñïò ôïõ õðïëïãéóôÞ Ý÷ïõìå ìéá áíôßóôïé÷ç åîÝëéîç êáé óôï «ëïãéêü» ìÝñïò ðïõ ôïí óõíïäåýåé, ôï ëïãéóìéêü. ÌÜëéóôá ç åîÝëéîç ôïõ ëïãéóìéêïý óõíÞèùò õðáãïñåýåôáé áðü ôïõò ßäéïõò ëüãïõò ðïõ õðáãïñåýïõí êáé ôçí åîÝëéîç ôïõ õëéêïý êáé ìðïñïýìå íá ðïýìå üôé áêïëïõèåß ìéá ðáñüìïéá ðïñåßá. Ï ðñþôïò õðïëïãéóôÞò ðïõ äéÝèåôå ëïãéóìéêü Þôáí ï EDVAC. Ãéá íá ëåéôïõñãÞóåé ï õðïëïãéóôÞò áðáéôïýíôáé åíôïëÝò, ïé ïðïßåò ðñÝðåé íá õðáêïýïõí óå áõóôçñïýò êáíüíåò, þóôå íá ãßíïíôáé áíôéëçðôÝò áðü áõôüí. ¸ôóé áíáðôý÷èçêå åéäéêü ëïãéóìéêü ãéá ôïí ðñïãñáììáôéóìü ôïõ õðïëïãéóôÞ, ïé ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý. Ïé ðñþôïé ðñïãñáììáôéóôÝò åñãÜóôçêáí ìå ôç ëåãüìåíç ãëþóóá ìç÷áíÞò, ç ïðïßá Þôáí äýó÷ñçóôç, ãéáôß üëåò ïé ïäçãßåò ðñïò ôïí õðïëïãéóôÞ Ýðñåðå íá äïèïýí ìå ôç ìïñöÞ óåéñþí ðïõ áðïôåëïýíôáí áðü 0 êáé 1. Óôç óõíÝ÷åéá áíáðôý÷èçêáí ïé óõìâïëéêÝò ãëþóóåò, óôéò ïðïßåò ïé ïäçãßåò ãñÜöïíôáé ìå ÷ñÞóç ìíçìïíéêþí ïíïìÜôùí. ÁõôÝò ïé ðñþôåò ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý áíáðôý÷èçêáí óôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1950 êáé ïíïìÜóôçêáí ãëþóóåò ÷áìçëïý åðéðÝäïõ. ¼ìùò ï õðïëïãéóôÞò äåí ìÝíåé ìüíï óôá åñãáóôÞñéá ôùí ðáíåðéóôçìßùí, üðïõ ôïí ÷åéñßæïíôáé åéäéêåõìÝíïé åðéóôÞìïíåò, áëëÜ ðåñíÜ êáé ôï êáôþöëé ôùí ìéêñþí êáé ìåãÜëùí åðé÷åéñÞóåùí. Åêåß õðÜñ÷åé áöåíüò áíÜãêç íá ôïí ÷åéñßæïíôáé êáé íá ôïí ðñïãñáììáôßæïõí ëéãüôåñï åîåéäéêåõìÝíá Üôïìá, áöåôÝñïõ áíÜãêç ãéá ìåãáëýôåñç áðïäïôéêüôçôá êáôÜ ôïí ðñïãñáììáôéóìü. Ãéá íá êáëõöèïýí áõôÝò ïé áíÜãêåò äçìéïõñãÞèçêå ðéï åý÷ñçóôï ëïãéóìéêü, ðïõ äéáêñßíåôáé óå: u ãëþóóåò õøçëïý åðéðÝäïõ, ïé ïðïßåò åðéôñÝðïõí ðñïãñáììáôéóìü ìå ôç ÷ñÞóç ðéï áðëþí êáé óõíïðôéêþí åíôïëþí, êáé u åéäéêÝò åöáñìïãÝò, äéåñìçíåõôÝò (interpreters) êáé ìåôáãëùôôéóôÝò (compilers), ðïõ áíáëáìâÜíïõí íá «ìåôáöñÜóïõí» ôéò ðáñáðÜíù åíôïëÝò óå ãëþóóá êáôáíïçôÞ áðü ôïí õðïëïãéóôÞ. ¸íá óçìáíôéêü ÷áñáêôçñéóôéêü óôïé÷åßï ôùí ãëùóóþí áõôþí Þôáí ç ÷ñÞóç áðëþí ëÝîåùí êáé ìáèçìáôéêþí åêöñÜóåùí ðïõ ôéò Ýêáíå ðéï åýêïëåò óôçí åêìÜèçóÞ ôïõò. ÌÝ÷ñé ôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1950 ç áõôüìáôç åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôïõ õðïëïãéóôÞ êáé ðåñéöåñåéáêþí óõóêåõþí äåí Þôáí äõíáôÞ. Ãéá ðáñÜäåéãìá ç åðéêïéíùíßá õðïëïãéóôÞ êáé åêôõðùôÞ áðáéôïýóå ôçí ðáñÝìâáóç ôïõ áíèñþðéíïõ ÷åñéïý. Ôï ðñüâëçìá áõôü ëýèçêå ìå ôçí åìöÜíéóç õðïëïãéóôþí ìå ëåéôïõñãéêü óýóôçìá, ôï ïðïßï áíÝëáâå ôïí Ýëåã÷ï êáé ôçí áõôüìáôç åêôÝëåóç ôÝôïéïõ åßäïõò åñãáóéþí. Ìå ôç óõíå÷Þ åîÝëéîç ôïõ ëïãéóìéêïý, Üñ÷éóå íá ãßíåôáé ç äéÜêñéóÞ ôïõ óå äýï âáóéêÝò êáôçãïñßåò: u ôï ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò (system software), äçëáäÞ ôï óýíïëï ôùí ðñïãñáììÜôùí ðïõ åßíáé áðáñáßôçôï ãéá ôçí áðïôåëåóìáôéêÞ ëåéôïõñãßá ôïõ õëéêïý ìÝñïõò êáé ôç óõíåñãáóßá ôïõ ìå äéÜöïñåò óõóêåõÝò, êáé u ôï ëïãéóìéêü åöáñìïãþí (applications software), äçëáäÞ ôï óýíïëï ôùí ðñïãñáììÜôùí ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá íá åêôåëåóôïýí äéÜöïñåò åöáñìïãÝò.

34

Ï õðïëïãéóôÞò êáé ïé åöáñìïãÝò ôïõ Óôç óçìåñéíÞ åðï÷Þ ç åîÝëéîç ôïõ ëïãéóìéêïý áêïëïõèåß éëéããéþäåéò ñõèìïýò, êáèþò ìå ôçí åîÜðëùóç ôùí õðïëïãéóôþí ïé áðáéôÞóåéò ãéá óùóôü êáé ëåéôïõñãéêü ëïãéóìéêü åßíáé ìåãÜëåò. Ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôùí ñõèìþí áõôþí Ý÷åé áíáðôõ÷èåß êáé éäéáßôåñç ôå÷íïëïãßá, ç ôå÷íïëïãßá ôïõ ëïãéóìéêïý, ç ïðïßá Ý÷åé ùò óêïðü ôçí ðñïóáñìïãÞ ôïõ êëÜäïõ ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óôéò íÝåò áíÜãêåò. Ç ôå÷íïëïãßá áõôÞ õéïèÝôçóå ìåèüäïõò, ôå÷íéêÝò êáé åñãáëåßá, ðïõ åöáñìüæïíôáé óôçí ðáñáäïóéáêÞ âéïìç÷áíßá êáôáóêåõÞò ïðïéïõäÞðïôå ðñïúüíôïò, åðåéäÞ Ý÷åé äéáðéóôùèåß üôé êáé ç êáôáóêåõÞ ôùí ðñïúüíôùí ëïãéóìéêïý Ý÷åé áíÜëïãåò áðáéôÞóåéò.

1

Ãéá ôá ìåëëïíôéêÜ åðéôåýãìáôá óôï ÷þñï ôùí õðïëïãéóôþí êáíåßò äåí ìðïñåß íá ìéëÞóåé ìå âåâáéüôçôá, êáèþò ç ìÝ÷ñé ôþñá åìðåéñßá ìÜò Ý÷åé äåßîåé üôé êÜðïéåò äõíáôüôçôåò ôùí õðïëïãéóôþí, ðïõ óôï ðñüóöáôï ðáñåëèüí óõíáíôïýóáìå ìüíï óôá äçìéïõñãÞìáôá åðéóôçìïíéêÞò öáíôáóßáò, óÞìåñá áðïôåëïýí ðñáãìáôéêüôçôá. Óôá åñåõíçôéêÜ êÝíôñá êáèçìåñéíÜ åöáñìüæïíôáé íÝåò éäÝåò êáé êáôáêôÜôáé íÝá ôå÷íïãíùóßá, ç ïðïßá óôïõò êëÜäïõò ôçò ìéêñïçëåêôñïíéêÞò êáé ôçò êâáíôïìç÷áíéêÞò åöáñìüæåôáé Üìåóá óôïõò óýã÷ñïíïõò õðïëïãéóôÝò êáé ôïõò äßíåé ôåñÜóôéåò äõíáôüôçôåò. ÐáñÜëëçëá ìå ôçí åîÝëéîç óôï ÷þñï ôïõ õëéêïý, óçìåéþíåôáé êáé áíôßóôïé÷ç åîÝëéîç óôï ÷þñï ôïõ ëïãéóìéêïý. ÊáèçìåñéíÜ ðáñÜãåôáé Ýíáò ôåñÜóôéïò üãêïò ðñïãñáììÜôùí, ôá ïðïßá êáëýðôïõí ðïëëÜ êáé äéÜöïñá èÝìáôá, èÝôïõí óå åöáñìïãÞ ðïëëÝò êáé íÝåò éäÝåò, ïðüôå åßíáé ðïëý äýóêïëï íá ðñïâëÝøåé êáíåßò ðïéåò ôåëéêÜ èá åðéêñáôÞóïõí êáé óå ðïéïõò ôïìåßò èá äïèåß éäéáßôåñï âÜñïò. Ìå äåäïìÝíåò ôéò ðñïóðÜèåéåò ðïõ ãßíïíôáé þóôå íá åðéôåõ÷èåß ç öõóéêüôåñç äõíáôÞ åðéêïéíùíßá ôïõ áíèñþðïõ ìå ôïí õðïëïãéóôÞ, ßóùò äåí åßíáé ìáêñéÜ ç åðï÷Þ üðïõ èá åðéêïéíùíïýìå ìå ôïí õðïëïãéóôÞ êáé èá ôïí ðñïãñáììáôßæïõìå åßôå ìå ÷åéñïíïìßåò êáé åêöñÜóåéò åßôå ìÝóù ôçò öõóéêÞò ãëþóóáò. ÂÝâáéá, ãéá íá ãßíåé áõôü, èá ðñÝðåé íá ôåëåéïðïéçèïýí ôá óõóôÞìáôá ü÷é ìüíï ùò ðñïò ôçí áíáãíþñéóç ôçò áíèñþðéíçò öùíÞò áëëÜ êáé ùò ðñïò ôçí êáôáíüçóç ôçò öõóéêÞò ãëþóóáò áðü ôïí õðïëïãéóôÞ. Ãéá ôï Üìåóï ìÝëëïí, áí áðïôïëìïýóáìå êÜðïéåò ðñïâëÝøåéò ìå âÜóç ôéò ôñÝ÷ïõóåò åîåëßîåéò óôï õëéêü êáé ôï ëïãéóìéêü, èá ìðïñïýóáìå íá ðïýìå üôé: u âáäßæïõìå ðñïò ìéá åíïðïéçìÝíç ÷ñÞóç ôùí õðïëïãéóôþí êáé ôùí ôçëåðéêïéíùíéþí, åíþ áíáìÝíåôáé íá ãßíåé ôï ßäéï êáé ìå Üëëïõò åðéóôçìïíéêïýò êáé ôå÷íïëïãéêïýò êëÜäïõò

35

1

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí u u u u u

ï õðïëïãéóôÞò êáé ç ôçëåüñáóç èá áðïôåëïýí ìéá óõóêåõÞ, ðïõ èá åßíáé ôï âáóéêü «ðáñÜèõñï» óôçí åðéêïéíùíßá ìáò ìå ôïí Ýîù êüóìï ïé äéÜöïñåò ïéêéáêÝò óõóêåõÝò èá åëÝã÷ïíôáé áðü õðïëïãéóôÞ ï ïðïßïò èá ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá ðñïãñáììáôéóìïý ôçò ëåéôïõñãßáò ôïõò ôá ñïìðüô èá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óå ïëïÝíá êáé ðåñéóóüôåñåò åñãáóßåò èá äçìéïõñãçèïýí íÝïé êëÜäïé óôçí åðéóôÞìç ôçò ÐëçñïöïñéêÞò êáé èá åðåêôáèïýí ïé åöáñìïãÝò ôçò óå áêüìç ðåñéóóüôåñïõò ôïìåßò êÜèå óðßôé, ïñãáíéóìüò, õðçñåóßá, åðé÷åßñçóç èá óõíäÝåôáé óå Ýíá äßêôõï, áðü üðïõ ï ÷ñÞóôçò, áíÜëïãá ìå ôéò áíÜãêåò, èá ìðïñåß íá ëáìâÜíåé ðëçñïöïñßåò óå ìïñöÞ êåéìÝíïõ, åéêüíáò, Þ÷ïõ, ê.Ü. ÄçëáäÞ, üëïé èá åßìáóôå óõíäåäåìÝíïé óå ìéá Õðåñëåùöüñï Ðëçñïöïñéþí (Information Superhighway).

ÖõóéêÜ, óôá üóá áíáöÝñïíôáé ðáñáðÜíù ðñÝðåé êáíåßò íá ðñïóèÝóåé êáé ôéò ëéãüôåñï Þ ðåñéóóüôåñï áéóéüäïîåò ðñïâëÝøåéò, ðïõ êáèçìåñéíÜ âëÝðïõí ôï öùò ôçò äçìïóéüôçôáò ìÝóá áðü ôéò áíáêïéíþóåéò êáé ôéò äçìïóéåýóåéò ôùí åðéóôçìüíùí ãéá ôï ìÝëëïí ôùí õðïëïãéóôþí êáé ôçò ÐëçñïöïñéêÞò. Ãéá ôï áðþôåñï ìÝëëïí åßíáé ðïëý äýóêïëï, áí ü÷é áäýíáôï, íá ãßíïõí ðñïâëÝøåéò. ÌåñéêÝò áðü ôéò éäÝåò ðïõ Ý÷ïõí áêïõóôåß: u ôá ñïìðüô èá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óå üëåò ôéò åñãáóßåò u èá êáôáóêåõáóôïýí âéïëïãéêïß õðïëïãéóôÝò, äçëáäÞ õðïëïãéóôÝò ìå êõêëþìáôá êáô åéêüíá âéïëïãéêþí óõóôçìÜôùí u ôá åñãïóôÜóéá èá åßíáé ðëÞñùò áõôïìáôïðïéçìÝíá u èá ãßíåôáé åðéêïéíùíßá áíèñþðïõ êáé õðïëïãéóôÞ ìå ôç ...óêÝøç (ðñïò ôï ðáñüí áãáðçìÝíï èÝìá Ýñãùí åðéóôçìïíéêÞò öáíôáóßáò).

36

Ï õðïëïãéóôÞò êáé ïé åöáñìïãÝò ôïõ

1

Áíáêåöáëáßùóç Ï õðïëïãéóôÞò ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå ðïëëÝò äñáóôçñéüôçôåò ôçò êáèçìåñéíÞò æùÞò, üðùò: u ç åêôÝëåóç ôñáðåæéêþí óõíáëëáãþí ìå ôç âïÞèåéá ÁÔÌ u ç Ýêäïóç áðïäåßîåùí êáé ôéìïëïãßùí ãéá áãïñÝò áðü ðïëõêáôÜóôçìá u ç ìåôÜäïóç áãþíùí áðü ôçí ôçëåüñáóç u ï Ýëåã÷ïò óçìáôïäïôþí êõêëïöïñßáò u ç øõ÷áãùãßá u ç åêðáßäåõóç. Åðßóçò ôïí ÷ñçóéìïðïéïýìå êáé óå ðåñéóóüôåñï åîåéäéêåõìÝíåò äñáóôçñéüôçôåò, üðùò: u ç ðñïóïìïßùóç êáôáóôÜóåùí ìå ôç âïÞèåéá ôùí åîïìïéùôþí u ïé åöáñìïãÝò ôçò éáôñéêÞò u ç åîåñåýíçóç ôïõ äéáóôÞìáôïò. Ïé ðñþôåò çëåêôñïíéêÝò øçöéáêÝò õðïëïãéóôéêÝò ìç÷áíÝò Üñ÷éóáí íá êáôáóêåõÜæïíôáé ëßãï ìåôÜ ôï 1940. Âáóéêüôåñïé åêðñüóùðïé ôçò åðï÷Þò áõôÞò åßíáé ï Mark I êáé ï ENIAC. Êáôüðéí êáôáóêåõÜóôçêå ï EDVAC, ðïõ èåùñåßôáé ï ðñþôïò õðïëïãéóôÞò ìå áðïèçêåõìÝíï ðñüãñáììá. Óôç óõíÝ÷åéá õðÜñ÷åé óõíå÷Þò åîÝëéîç ôüóï ôïõ õëéêïý üóï êáé ôïõ ëïãéóìéêïý. Ùò ðñïò ôï õëéêü, ìðïñïýìå íá êáôáôÜîïõìå ôïõò õðïëïãéóôÝò óå ôÝóóåñéò ãåíéÝò, ðïõ êáèïñßæïíôáé áðü ôç âáóéêÞ äïìéêÞ ìïíÜäá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé êÜèå öïñÜ. Ôï ëïãéóìéêü äéáêñßíåôáé óå äýï âáóéêÝò êáôçãïñßåò, ôï ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò êáé ôï ëïãéóìéêü åöáñìïãþí. Ãéá ôïí ðñïãñáììáôéóìü ôïõ õðïëïãéóôÞ áíáðôýóóïíôáé ïé ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý -óôçí áñ÷Þ ïé ãëþóóåò ÷áìçëïý åðéðÝäïõ êáé êáôüðéí áõôÝò ôïõ õøçëïý åðéðÝäïõ- êáé ôá ðáêÝôá ëïãéóìéêïý. Ãéá ôï ìÝëëïí ôùí õðïëïãéóôþí êáíåßò äåí ìðïñåß íá ìéëÞóåé ìå óéãïõñéÜ. ÅðåéäÞ êáèçìåñéíÜ ðáñÜãïíôáé êáé åöáñìüæïíôáé íÝåò éäÝåò ïé ïðïßåò îåðåñíéïýíôáé óå ðïëý ìéêñü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá áðü Üëëåò íåüôåñåò, äåí åßíáé åýêïëï íá ðñïâëåöôåß ðïéåò ôåëéêÜ èá åðéêñáôÞóïõí.

37

1

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÅñùôÞóåéò 1.

ÐåñéãñÜøôå ôéò äéáäéêáóßåò êáé ôéò ëåéôïõñãßåò ðïõ ãßíïíôáé êáôÜ ôçí áíÜëçøç ÷ñçìÜôùí ìå ôç ÷ñÞóç ôçò ÁÔÌ.

2.

Íá åðéëÝîåôå ôéò óùóôÝò áðáíôÞóåéò.

Aðü ôç ÷ñÞóç ôùí ÁÔÌ óôéò ôñÜðåæåò:

5 ÁõîÜíïíôáé ïé ðéèáíüôçôåò ëáèþí 5 Ìåéþíïíôáé ôá Ýîïäá ëåéôïõñãßáò 5 Ïé ôñáðåæéêÝò óõíáëëáãÝò ðåñéïñßæïíôáé óôï ÷ñüíï ëåéôïõñãßáò ôùí ôñáðåæþí 5 ÁõîÜíïíôáé ôá ÝîïäÜ ôçò 3.

Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá ðåñéå÷üìåíá ôçò ðñþôçò óôÞëçò ìå áõôÜ ôçò äåýôåñçò.

ATM

ÔáìåéáêÞ ìç÷áíÞ ÅîïìïéùôÞò

¸êäïóç áðïäåßîåùí ÔñáðåæéêÞ óõíáëëáãÞ

4.

Íá ðåñéãñÜøåôå ôç äéáäéêáóßá Ýêäïóçò áðüäåéîçò ðëçñùìÞò áðü ôçí ôáìåéáêÞ ìç÷áíÞ åíüò ðïëõêáôáóôÞìáôïò.

5.

MåñéêÜ ðëåïíåêôÞìáôá áðü ôç ÷ñÞóç ôïõ õðïëïãéóôÞ ãéá ôç äéïßêçóç åíüò ðïëõêáôáóôÞìáôïò åßíáé : á) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . â) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ã) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ä) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . å) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.

Ï õðïëïãéóôÞò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß óôïõò Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò ãéá: á) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . â) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ã) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ä) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . å) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

38

7.

Ôé åííïïýìå ìå ôïí üñï ôçëåúáôñéêÞ;

8.

Íá áíáöÝñåôå éáôñéêÜ ìç÷áíÞìáôá ðïõ âáóßæïíôáé óå õðïëïãéóôéêü óýóôçìá.

Ï õðïëïãéóôÞò êáé ïé åöáñìïãÝò ôïõ

19. Íá áíáöÝñåôå ôå÷íéêÝò áðåéêüíéóçò ðïõ åêìåôáëëåýïíôáé ïé ôïìïãñÜöïé.

1

á) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . â) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ã) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10. ÐåñéãñÜøôå ôçí ïñãÜíùóç êáé ôç ëåéôïõñãßá åíüò õðïëïãéóôéêïý óõóôÞìáôïò ðïõ åëÝã÷åé óçìáôïäüôåò êõêëïöïñßáò.

11. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôïõò åîïìïéùôÝò; 12. Íá ðåñéãñÜøåôå ôéò äéáäéêáóßåò êáé ôéò ëåéôïõñãßåò ðïõ ãßíïíôáé êáôÜ ôç äéÜñêåéá ìéáò «åéêïíéêÞò» ðôÞóåùò.

13. Íá áíáöÝñåôå åíÝñãåéåò ðïõ ãßíïíôáé ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ óôçí åîåñåýíçóç ôïõ äéáóôÞìáôïò. á) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . â) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ã) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ä) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . å) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

14. Íá áíáöÝñåôå ãíùóôÝò êáôçãïñßåò çëåêôñïíéêþí ðáé÷íéäéþí. á) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . â) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ã) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ä) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . å) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

15. Ðïéïò åðéíüçóå ôçí éäÝá ôïõ áðïèçêåõìÝíïõ ðñïãñÜììáôïò óôïí õðïëïãéóôÞ; 16. Ãéáôß ïé ðñþôïé õðïëïãéóôÝò ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü ìåñéêïýò ùò «çëåêôñïíéêïß äåéíüóáõñïé»;

17. Ðïéá åßíáé ç âáóéêÞ äïìéêÞ ìïíÜäá óå êáèåìßá áðü ôéò ãåíéÝò ôùí õðïëïãéóôþí; 1ç ãåíéÜ: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2ç ãåíéÜ: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3ç ãåíéÜ: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4ç ãåíéÜ: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

18. Ðïéïò Þôáí ï âáóéêüò óôü÷ïò ôùí åðéóôçìüíùí ãéá ôïõò õðïëïãéóôÝò ðÝìðôçò ãåíéÜò;

39

1

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

19. Óõìðëçñþóôå ôéò ëÝîåéò ðïõ ëåßðïõí. Áðü ôüôå, ëïéðüí, Üñ÷éóå óéãÜ óéãÜ ç äéÜêñéóç ôùí äýï ìåñþí ôïõ õðïëïãéóôÞ: u

ôïõ .............................., äçëáäÞ ôïõ óõíüëïõ ôùí öõóéêþí ìåñþí êáé åîáñôçìÜôùí ôïõ, üðùò çëåêôñïíéêÜ ìÝñç, êáëþäéá, óõóêåõÝò, ê.Ü., êáé

u

ôïõ ........................................., äçëáäÞ ôïõ óõíüëïõ ôùí ïäçãéþí ðïõ äßíïõìå óôï õëéêü ãéá íá ëåéôïõñãÞóåé êáé íá êáëýøåé ôéò áíÜãêåò ôùí ÷ñçóôþí, üðùò ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá, ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý, âïçèçôéêÜ ðñïãñÜììáôá, ê.Ü.

20. Ïé âáóéêüôåñïé åêðñüóùðïé ôùí ðñþôùí õðïëïãéóôþí åßíáé: á) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . â) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

21. Óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá íá óçìåéþóåôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç. ÊáôÜ ôçí åîÝëéîç ôùí õðïëïãéóôþí ôé ðáñáôçñåßôáé ãéá ôá áêüëïõèá óôïé÷åßá ôïõ;

Áýîçóç

Ìåßùóç

¼ãêïò Äõíáôüôçôåò ÊáôáíÜëùóç åíÝñãåéáò Ôá÷ýôçôá

22. Óõìðëçñþóôå ôéò ëÝîåéò ðïõ ëåßðïõí. Ìå ôç óõíå÷Þ åîÝëéîç ôïõ ëïãéóìéêïý, Üñ÷éóå íá ãßíåôáé ç äéÜêñéóÞ ôïõ óå äýï âáóéêÝò êáôçãïñßåò: u

ôï ....................................................., äçëáäÞ ôï óýíïëï ôùí ðñïãñáììÜôùí ðïõ åßíáé áðáñáßôçôï ãéá ôçí áðïôåëåóìáôéêÞ ëåéôïõñãßá ôïõ õëéêïý ìÝñïõò êáé ôç óõíåñãáóßá ôïõ ìå äéÜöïñåò óõóêåõÝò, êáé

u

ôï ..................................................., äçëáäÞ ôï óýíïëï ôùí ðñïãñáììÜôùí ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá íá åêôåëåóôïýí äéÜöïñåò åöáñìïãÝò.

23. Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù öñÜóåéò åßíáé óùóôÝò;

5 Ç éäÝá ôïõ áðïèçêåõìÝíïõ ðñïãñÜììáôïò áðïôÝëåóå ôç âÜóç ôçò äçìéïõñãßáò ôïõ ëïãéóìéêïý

5 Ï ENIAC èåùñåßôáé ï ðñþôïò õðïëïãéóôÞò ìå áðïèçêåõìÝíï ðñüãñáììá 5 Ï ìéêñïåðåîåñãáóôÞò åßíáé Ýíá ïëïêëçñùìÝíï êýêëùìá üðïõ Ý÷ïõí ôïðïèåôçèåß âáóéêÝò ìïíÜäåò ôïõ õðïëïãéóôÞ

5 Ïé ðñþôåò ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý ïíïìÜóôçêáí ãëþóóåò õøçëïý åðéðÝäïõ

40

Ï õðïëïãéóôÞò êáé ïé åöáñìïãÝò ôïõ

1

ÃëùóóÜñéï Áõôüìáôåò ÔáìåéïëïãéóôéêÝò Ìç÷áíÝò

Áõôüìáôåò ìç÷áíÝò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôñáðåæéêþí óõíáëëáãþí ìå ôç ÷ñÞóç åéäéêÞò êÜñôáò.

ATM

Äåò Áõôüìáôåò ÔáìåéïëïãéóôéêÝò Ìç÷áíÝò.

ÅîïìïéùôÞò ðôÞóåùò

ÅöáñìïãÞ ðïõ äßíåé óôï ÷ñÞóôç ôïõ õðïëïãéóôÞ ôç äõíáôüôçôá íá ÷åéñßæåôáé Ýíá «åéêïíéêü» áåñïðëÜíï.

Ëïãéóìéêü

Óýíïëï ðñïãñáììÜôùí ãéá ôç ëåéôïõñãßá êáé ôçí áîéïðïßçóç ôïõ õðïëïãéóôÞ.

Ðñïóùðéêüò áñéèìüò ôáõôüôçôáò (PIN)

Áñéèìüò ï ïðïßïò, óå óõíäõáóìü ìå ôá õðüëïéðá óôïé÷åßá ôçò ìáãíçôéêÞò êÜñôáò, ôçí äéáöïñïðïéåß áðü ôéò õðüëïéðåò.

Ñáâäïêùäéêüò

ÓåéñÜ êáôáêüñõöùí ìç éóïðá÷þí ñÜâäùí ïé ïðïßåò áíÜ ïìÜäåò áíáðáñéóôïýí øçößá. ×ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí êùäéêïðïßçóç åìðïñéêþí ðñïúüíôùí êáé áíáãíùñßæåôáé áðü åéäéêü óáñùôÞ.

ÔçëåúáôñéêÞ

Ç åî áðïóôÜóåùò åêôÝëåóç éáôñéêþí ðñÜîåùí.

Õëéêü

Óýíïëï ôùí öõóéêþí ìåñþí ôïõ õðïëïãéóôÞ.

41

1

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ http://www.yahoo.com/Science/Computer_Science/ Éóôïóåëßäá ìå åíäéáöÝñïõóåò óõíäÝóåéò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôçí åðéóôÞìç ôùí õðïëïãéóôþí.

http://www.pchelponline.com/resources/55-00-111.htm Óôçí éóôïóåëßäá áõôÞ ìðïñåßôå íá äåßôå ìéá éóôïñéêÞ áíáäñïìÞ ãéá ôïõò äéÜöïñïõò ôýðïõò ôùí õðïëïãéóôþí.

http://www.net.org/ Åéêïíéêü ìïõóåßï ôùí õðïëïãéóôþí.

http://www.comlab.ox.ac.uk/archive/other/museums/computing.html Åéêïíéêü ìïõóåßï ôùí õðïëïãéóôþí.

http://www.lanb.com/products/atm.html Ðëçñïöïñßåò áðü ôçí éóôïóåëßäá ìéáò ôñÜðåæáò ãéá ôéò Áõôüìáôåò ÔáìåéïëïãéóôéêÝò Ìç÷áíÝò (ÁÔÌ).

http://web.raex.com/~ colombo/atmsafe.htm ÈÝìáôá áóöÜëåéáò áíáöïñéêÜ ìå ôéò ÁÔÌ.

http://www.acci.gr/~ dias/main.html Éóôïóåëßäá ãéá ôéò õðçñåóßåò ìéáò ôñÜðåæáò, ðïëëÝò áðü ôéò ïðïßåò åßíáé áõôïìáôïðïéçìÝíåò.

http://www.netmedicine.com/cyberpt/cyber.htm Éóôïóåëßäá ìå åîïìïéùôÞ ðïõ áöïñÜ éáôñéêÜ æçôÞìáôá.

http://www.flightsim.com/ Ðëçñïöïñßåò ãéá ôïõò åîïìïéùôÝò ðôÞóçò.

http://www.isca-hq.org/ Ïé õðïëïãéóôÝò êáé ïé åöáñìïãÝò ôïõò.

http://frida.transport.civil.ntua.gr/map/ Ióôïóåëßäá ìå ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí êßíçóç óôïõò äñüìïõò ôçò ÁèÞíáò.

http://www.hms.gr/ Ðëçñïöïñßåò ãéá ôï Ìç÷áíéóìü ôùí ÁíôéêõèÞñùí.

42

Ï õðïëïãéóôÞò êáé ïé åöáñìïãÝò ôïõ

1

Âéâëéïãñáößá ÌÜñãêáñåô ÓôÝöåíò, ÑåâÝêêá Ôñéò, Ïé õðïëïãéóôÝò óÞìåñá, Åêäüóåéò ÐáôÜêç ÐáñïõóéÜæïíôáé ìå áðëü êáé ðáñáóôáôéêü ôñüðï èÝìáôá üðùò ïé åîïìïéùôÝò, ï õðïëïãéóôÞò óôçí éáôñéêÞ, ê.Ü.

Charles S. Parker, ÐëçñïöïñéêÞ ôï ðáñüí êáé ôï ìÝëëïí, Åêäüóåéò É.Öëþñïò ÅöáñìïãÝò ôïõ õðïëïãéóôÞ êáé ç éóôïñßá ôùí õðïëïãéóôþí. Ðëïýóéá åéêïíïãñÜöçóç.

Ian Ithurradle, Anne Ramkaran, This is information technology, 1995 ÅöáñìïãÝò ôïõ õðïëïãéóôÞ.

Peter Rechenberg, ÅéóáãùãÞ óôçí ÐëçñïöïñéêÞ, ÊëåéäÜñéèìïò 1992 Ç öéëïóïößá êáé ç åîÝëéîç ôçò ÐëçñïöïñéêÞò.

Peter Bishop, Go for IT, Hodder & Stoughton 1996 Ôå÷íïëïãßá ðëçñïöïñéþí êáé åöáñìïãÝò ôçò.

Im Duffy, Raci Berchelmann, Computing concepts ÈÝìáôá ãéá ôçí éóôïñßá ôùí õðïëïãéóôþí.

Lindberg DAB, The computer and medical care ÅöáñìïãÝò ôùí õðïëïãéóôþí óôçí éáôñéêÞ åðéóôÞìç.

Siler W, ,Computers in life science research, Lindberg DAB, eds Ïé õðïëïãéóôÝò óôïí ôïìÝá ôçò åðéóôçìïíéêÞò Ýñåõíáò.

43

2

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

H ENNOIA ÊÁÉ Ç ÐÁÑÁÓÔÁÓÇ ÔÇÓ ÐËÇÑÏÖÏÑÉÁÓ ÓÔÏÍ ÕÐÏËÏÃÉÓÔÇ 2.1

Ç Ýííïéá ôçò ðëçñïöïñßáò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 2.1.1 ÄåäïìÝíá - Ðëçñïöïñßá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 2.1.2 Êýêëïò ôçò ðëçñïöïñßáò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

2.2

Ç óçìáóßá ôçò ðëçñïöïñßáò óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ . . . . . . . . . . 48 2.2.1 Ï õðïëïãéóôÞò - Ôï âáóéêü åñãáëåßï åðåîåñãáóßáò êáé áðïèÞêåõóçò äåäïìÝíùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

2.3

Ç ðáñÜóôáóç ôùí äåäïìÝíùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 2.3.1 Ç êùäéêïðïßçóç ôùí äåäïìÝíùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

2.4

ÁñéèìçôéêÜ óõóôÞìáôá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 2.4.1 Ôï äåêáäéêü óýóôçìá áñßèìçóçò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 2.4.2 Ôï äõáäéêü óýóôçìá áñßèìçóçò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 2.4.3 Ôï ïêôáäéêü óýóôçìá áñßèìçóçò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 2.4.4 Ôï äåêáåîáäéêü óýóôçìá áñßèìçóçò . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

2.5

Ïé áñéèìïß óôïí õðïëïãéóôÞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 2.5.1 Êþäéêáò áñéèìþí BCD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 2.5.2 ÌÝèïäïé ðáñÜóôáóçò áñéèìþí óôïí õðïëïãéóôÞ . . . . . . . . . 54

2.6

Ïé êþäéêåò ÷áñáêôÞñùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 2.6.1 Êþäéêáò ASCII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 2.6.2 Êþäéêáò EBCDIC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 2.6.3 Êþäéêáò Unicode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

2.7

ÌáèçìáôéêÞ ëïãéêÞ - ¢ëãåâñá Boole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 2.7.1 ËïãéêÝò ðñïôÜóåéò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 2.7.2 ¢ëãåâñá Boole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

2.8

ËïãéêÝò ðýëåò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 2.8.1 ËïãéêÜ êõêëþìáôá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 Áíáêåöáëáßùóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 ÅñùôÞóåéò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 ÃëùóóÜñéï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ . . . . . 76 Âéâëéïãñáößá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

46

2

Ç Ýííïéá êáé ç ðáñÜóôáóç ôçò ðëçñïöïñßáò óôïí õðïëïãéóôÞ ôï ðñïçãïýìåíï êåöÜëáéï ãíùñßóáìå ìåñéêÝò áðü ôéò åöáñìïãÝò ôïõ õðïëïãéóôÞ óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ. Óôéò åöáñìïãÝò áõôÝò ï õðïëïãéóôÞò ÷ñçóéìïðïéåßôáé óáí Ýíá åñãáëåßï, óôï ïðïßï åéóñÝïõí óôïé÷åßá, ôá ïðïßá åðåîåñãÜæåôáé êáé åðéóôñÝöåé êÜðïéá Üëëá ùò áðïôÝëåóìá ôçò åðåîåñãáóßáò áõôÞò. Áðü ôá óôïé÷åßá ðïõ åðéóôñÝöïíôáé: u Üëëá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé Üìåóá êáé óõíÞèùò ìáò ðëçñïöïñïýí ãéá êÜôé, ð.÷. ðüóá ÷ñÞìáôá ðñÝðåé íá ðëçñþóïõìå óôï ôáìåßï ôïõ ðïëõêáôáóôÞìáôïò, êáé u Üëëá áðïèçêåýïíôáé ãéá ìåëëïíôéêÞ ÷ñÞóç, ð.÷. ôï áðüèåìá ôùí ðñïúüíôùí óôçí áðïèÞêç ôïõ ðïëõêáôáóôÞìáôïò ìåôÜ ôéò äéêÝò ìáò áãïñÝò. Óôç óõíÝ÷åéá èá áíáöåñèïýìå óå äýï âáóéêÝò Ýííïéåò, ôá äåäïìÝíá êáé ôéò ðëçñïöïñßåò.

2ï ËÕÊÅÉÏ

ÔÁÎÇ Á´

ÅËÅÃ×ÏÓ ÅÐÉÄÏÓÇÓ ôïõ ìáèçôÞ ËÅÙÍÉÄÁ ÐÅÔÑÏÕ ÌÁÈÇÌÁÔÁ

ÂÁÈÌÏÓ

ÈÑÇÓÊÅÕÔÉÊÁ

18

ÍÅÁ ÅËËÇÍÉÊÁ

20

ÁÑ×. ÅËËÇÍÉÊÁ

19

ÌÁÈÇÌÁÔÉÊÁ

16

ÉÓÔÏÑÉÁ

19

ÖÕÓÉÊÇ

17

×ÇÌÅÉÁ

17

ÂÉÏËÏÃÉÁ

18

ÐËÇÑÏÖÏÑÉÊÇ

19

ÃÕÌÍÁÓÔÉÊÇ

20

ÎÅÍÇ ÃËÙÓÓÁ

18

ÊÁËËÉÔÅ×ÍÉÊÁ

17

ÁÐÏÕÓÉÅÓ

12 Ï õðåýèõíïò ôçò ôÜîçò

Áí ðáñáôçñÞóïõìå ðñïóåêôéêÜ ôá äýï ó÷Þìáôá, èá äéáðéóôþóïõìå üôé, åíþ ðåñéÝ÷ïõí ôá ßäéá áêñéâþò óôïé÷åßá, äåí ìáò äßíïõí ôçí ßäéá ðëçñïöïñßá. Ôï ðñþôï ó÷Þìá ìå ôçí áôáîßá ôùí óôïé÷åßùí ôïõ äåí ìáò äßíåé êÜðïéá ðëçñïöïñßá, åíþ ôï äåýôåñï ìáò ðëçñïöïñåß ãéá ôç ó÷ïëéêÞ åðßäïóç åíüò ìáèçôÞ. Áðü áõôü ôï áðëü ðáñÜäåéãìá, ìðïñïýìå íá äéáðéóôþóïõìå üôé, áí ðÜñïõìå ôá äéÜóðáñôá óôïé÷åßá ôïõ ðñþôïõ ó÷Þìáôïò êáé ôá óõó÷åôßóïõìå ìåôáîý ôïõò åßôå ìå ìéá áíáäéÜôáîç åßôå ìå ìéá ïñéóìÝíç ìïñöïðïßçóç óå Ýíá

47

2

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

O áñéèìüò 500.000 áðïôåëåß äåäïìÝíï. Ç öñÜóç «Ï ìéóèüò ôïõ ÃéÜííç åßíáé 500.000 äñ÷.» áðïôåëåß ðëçñïöïñßá.

Ýíôõðï -üðùò ï ðáñáôéèÝìåíïò ðßíáêáò åíüò åëÝã÷ïõ ó÷ïëéêÞò åðßäïóçòìðïñïýí íá ìáò äþóïõí ìéá ðëçñïöïñßá. Óôïé÷åßá, üðùò áõôÜ óôï ðñþôï ó÷Þìá, ôá ïðïßá äåí ìáò ðëçñïöïñïýí ãéá êÜôé óõãêåêñéìÝíï, áðïôåëïýí ôá äåäïìÝíá (data), åíþ óôïé÷åßá üðùò áõôÜ ôïõ ðßíáêá, ôá ïðïßá ðñïÝêõøáí áðü ìßá åðåîåñãáóßá äåäïìÝíùí, þóôå üëá ìáæß íá áðïôåëÝóïõí ëïãéêÝò åêöñÜóåéò êáôáíïçôÝò áðü ôïí Üíèñùðï, áðïôåëïýí ôçí ðëçñïöïñßá (information). Ó÷çìáôéêÜ ìðïñïýìå íá äþóïõìå áõôÞ ôç äéáäéêáóßá ìå ôï áêüëïõèï äéÜãñáììá:

ÐïëëÝò öïñÝò ìéá ðëçñïöïñßá ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß óå íÝá åðåîåñãáóßá ãéá ôçí åîáãùãÞ íÝáò ðëçñïöïñßáò, ïðüôå ôüôå ìéëÜìå ãéá êýêëï ôçò ðëçñïöïñßáò. Ó÷çìáôéêÜ ìðïñïýìå íá äþóïõìå ôïí ðëÞñç êýêëï ôçò ðëçñïöïñßáò ìå ôï áêüëïõèï äéÜãñáììá:

Ç ðëçñïöïñßá åßíáé áðáñáßôçôç óå üëïõò ôïõò ôïìåßò ôçò áíèñþðéíçò óêÝøçò êáé óå üëïõò ôïõò ôïìåßò ôçò áíèñþðéíçò ðñÜîçò. Åßíáé áðáñáßôçôç ôüóï óôï ìåìïíùìÝíï Üôïìï üóï êáé óôçí êïéíùíéêÞ ïìÜäá. Ï Üíèñùðïò ÷ñåéÜæåôáé ôçí ðëçñïöïñßá: u ãéá ôçí åðéâßùóÞ ôïõ -ðåñéâÜëëïí, êëßìá, ôñïöÞ, êßíäõíïé, ê.Ü. u ãéá ôçí ïñãÜíùóç ôçò êáèçìåñéíÞò æùÞò -êáéñüò, äñïìïëüãéá ëåùöïñåßùí, ùñÜñéï êáôáóôçìÜôùí, ìéóèüò, ôñáðåæéêïß ëïãáñéáóìïß, ê.Ü. u ãéá ôçí ïñãÜíùóç ôùí óðïõäþí ôïõ -ðáíåðéóôÞìéá, ìáèÞìáôá, âáèìüò ðôõ÷ßïõ, ê.Ü. u ãéá ôç äéáóêÝäáóÞ ôïõ -áèëçôéêÝò óõíáíôÞóåéò, èåáôñéêÜ Ýñãá, êéíçìáôïãñáöéêÜ Ýñãá, ôçëåïðôéêü ðñüãñáììá, óõíáõëßåò, ê.Ü. êáé ãéá ðïëëÝò áêüìç äñáóôçñéüôçôÝò ôïõ. Åðßóçò, óôïõò ïñãáíéóìïýò êáé ôéò åðé÷åéñÞóåéò, ïé äéïéêÞóåéò ÷ñåéÜæïíôáé ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí Ýãêõñç êáé Ýãêáéñç ëÞøç óùóôþí áðïöÜóåùí. Áí êáé ïé óêïðïß ðïõ õðçñåôïýí êáé ïé óôü÷ïé ðïõ åðéäéþêïõí ïé äéÜöïñïé ïñãáíéóìïß êáé õðçñåóßåò äéáöÝñïõí, ïé âáóéêÝò ëåéôïõñãßåò ôïõò -ðïõ ðåñéëáìâÜíïõí ó÷åäéáóìü êáé ïñãÜíùóç- åßíáé ðåñßðïõ ßäéåò êáé áöïñïýí ôï Ýñãï ôçò äéïßêçóçò. Ãéá üëåò áõôÝò ôéò ëåéôïõñãßåò ç ðëçñïöïñßá åßíáé êÜôé ðáñáðÜíù áðü áðáñáßôçôç.

48

Ç Ýííïéá êáé ç ðáñÜóôáóç ôçò ðëçñïöïñßáò óôïí õðïëïãéóôÞ

2

Ìå ôç óõãêÝíôñùóç êáé ôçí åðåîåñãáóßá äåäïìÝíùí ï Üíèñùðïò ëáìâÜíåé ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ ÷ñåéÜæåôáé. Ôá ðáëáéüôåñá ÷ñüíéá ïé åíÝñãåéåò áõôÝò ãßíïíôáí ìå ôï ÷Ýñé êáé áñãüôåñá ìå ÷åéñïêßíçôåò ìç÷áíÝò. ÓÞìåñá ïé ìÝèïäïé áõôÝò äåí ìðïñïýí íá áíôáðåîÝëèïõí óôéò áðáéôÞóåéò ôçò åðï÷Þò ìáò. ÁðáéôÞóåéò ôïõ óýã÷ñïíïõ áíèñþðïõ, üðùò: u ï ôåñÜóôéïò üãêïò äåäïìÝíùí ðïõ ÷ñåéÜæåôáé íá åðåîåñãÜæåôáé êáé íá áðïèçêåýåé u ç åðáíÜëçøç ôõðïðïéçìÝíùí åñãáóéþí u ç áíÜãêç ãéá ìåãáëýôåñç ôá÷ýôçôá êáé áêñßâåéá óôçí åðåîåñãáóßá u ïé óýíèåôåò åðåîåñãáóßåò, äåí åßíáé äõíáôü íá áíôéìåôùðéóôïýí ÷ùñßò ôç âïÞèåéá õðïëïãéóôÞ. ¸ôóé, åíþ ï õðïëïãéóôÞò îåêßíçóå ùò åñãáëåßï ôùí åðéóôçìïíéêþí åöáñìïãþí, ðÝñáóå óéãÜ-óéãÜ êáé óå åìðïñéêÝò åöáñìïãÝò êáé ìÜëéóôá óôçí åðï÷Þ ìáò áðïôåëåß åñãáëåßï êáèçìåñéíÞò ÷ñÞóçò, êõñßùò ãéá ôçí åðåîåñãáóßá êáé ôçí áðïèÞêåõóç ôùí äåäïìÝíùí. Ó áõôü âÝâáéá óõíôÝëåóå êáé ç äõíáôüôçôÜ ôïõ íá ðñïãñáììáôßæåôáé. Ãéá íá ëåéôïõñãÞóåé ÷ñåéÜæåôáé äýï êõñßùò óôïé÷åßá: á) ìéá óåéñÜ áðü åíôïëÝò, ôï ðñüãñáììá, ðïõ ïäçãïýí ôïí õðïëïãéóôÞ âÞìá âÞìá ãéá ôï ðþò èá êÜíåé ìéá óõãêåêñéìÝíç åðåîåñãáóßá, êáé â) ôá äåäïìÝíá ðïõ èÝëïõìå íá åðåîåñãáóôåß, ôá ïðïßá ìðïñåß íá ðáñéóôÜíïõí äéÜöïñá óôïé÷åßá ôçò êáèçìåñéíÞò ìáò æùÞò, üðùò ãñÜììáôá, áñéèìïýò, ëÝîåéò, óýìâïëá, åéêüíåò, Þ÷ïõò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôçí Åðåîåñãáóßá ÊåéìÝíïõ ôï ðñüãñáììá åßíáé ï ÅðåîåñãáóôÞò ÊåéìÝíïõ êáé ôá ðñïò åðåîåñãáóßá äåäïìÝíá åßíáé ôá êåßìåíÜ ìáò, ðïõ áðïôåëïýíôáé áðü ãñÜììáôá, áñéèìïýò, óýìâïëá, ê.Ü.

¼ðùò áíáöÝñáìå óôá ðñïçãïýìåíá, ìå ôïí õðïëïãéóôÞ ãßíåôáé åðåîåñãáóßá äåäïìÝíùí, ðïõ ìðïñåß íá áöïñïýí áñéèìïýò, êåßìåíï, Þ÷ïõò, åéêüíá, ê.Ü. Ï õðïëïãéóôÞò üìùò äéá÷åéñßæåôáé êõñßùò çëåêôñéêÜ óÞìáôá. ÌÜëéóôá ãéá ôå÷íéêïýò ëüãïõò -÷áìçëü êüóôïò êáôáóêåõÞò çëåêôñïíéêþí êõêëùìÜôùí, áðïèçêåõôéêþí ìÝóùí, ê.Ü.- ðñÝðåé ôá óÞìáôá áõôÜ íá åêöñÜæïõí ìüíï äýï êáôáóôÜóåéò. Óôá äéÜöïñá ôìÞìáôá ôïõ õðïëïãéóôÞ ïé äýï áõôÝò êáôáóôÜóåéò ìðïñåß íá åêöñÜæïíôáé áðü: u äýï äéáöïñåôéêÝò çëåêôñéêÝò ôÜóåéò u äýï äéáöïñåôéêÞò Ýíôáóçò ìáãíçôéêÜ ðåäßá u ýðáñîç Þ áíõðáñîßá ïðôéêÞò äÝóìçò. ¸ôóé ðñïêýðôåé ç áíÜãêç ôá äåäïìÝíá íá êùäéêïðïéïýíôáé óå ìïñöÞ áíôéëçðôÞ áðü ôï õðïëïãéóôéêü óýóôçìá, ìå ôç ÷ñÞóç ìüíï äýï «óôïé÷åßùí».

49

2

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ãéá ôçí êùäéêïðïßçóç ôùí äåäïìÝíùí óôïí õðïëïãéóôÞ, ÷ñçóéìïðïéïýìå ùò ìïíÜäá áíáðáñÜóôáóçò ôï äõáäéêü øçößï Þ bit -ïíïìáóßá ðïõ ðñïÝñ÷åôáé áðü ôç óýíôìçóç ôùí áããëéêþí ëÝîåùí binary digit- ôï ïðïßï ìðïñåß íá ðÜñåé ìüíï äýï ôéìÝò, ôï 0 êáé ôï 1. Ç êùäéêïðïßçóç åßíáé ç áíôéóôïß÷éóç êáèåíüò óõìâüëïõ ðïõ èÝëïõìå íá ðáñáóôÞóïõìå -ð.÷. ôï ãñÜììá Á, ôï èáõìáóôéêü «!» Þ ôï óýìâïëï ôïõ áñéèìïý 8- ìå ìéá áêïëïõèßá áðü 0 êáé 1. ¸íá óýíïëï áíôéóôïé÷ßóåùí ìåôáîý óõìâüëùí êáé áêïëïõèéþí äõáäéêþí øçößùí ëÝãåôáé êþäéêáò. Êþäéêåò

Óôçí áñ÷Þ ïé êáôáóêåõáóôÝò õðïëïãéóôþí Þôáí ëßãïé êáé ï êáèÝíáò áíÝðôõóóå êáé ôçñïýóå ôï äéêü ôïõ êþäéêá. ¼ìùò, ìå ôçí áíåîÜñôçôç áíÜðôõîç ôçò ôå÷íïëïãßáò áðü äéÜöïñïõò êáôáóêåõáóôÝò êáé ôçí ðáñÜëëçëç áíÜãêç äéáóýíäåóçò êáé áíôáëëáãÞò äåäïìÝíùí ìåôáîý ôùí õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí, ãéíüôáí ïëïÝíá êáé ðéï åðéôáêôéêÞ ç áíÜãêç ôõðïðïßçóçò ôùí ìåèüäùí êáé ôùí óõóôçìÜôùí êùäéêïðïßçóçò, óå äéåèíÝò åðßðåäï. ¸ôóé áíáðôý÷èçêáí äéÜöïñá -åèíéêÜ Þ äéåèíÞ- ðñüôõðá êùäéêïðïßçóçò êáé ðñüôõðïé êþäéêåò. Ïé êþäéêåò áõôïß ìðïñïýí íá ÷ùñéóôïýí óå äýï ìåãÜëåò êáôçãïñßåò: u ôïõò êþäéêåò áñéèìþí êáé u ôïõò êþäéêåò ÷áñáêôÞñùí. ÅðåéäÞ üëïé ïé êþäéêåò âáóßæïíôáé óôá óýìâïëá 0 êáé 1, ôá ïðïßá áðïôåëïýí êáé ôç âÜóç ôïõ äõáäéêïý áñéèìçôéêïý óõóôÞìáôïò, èåùñïýìå óêüðéìï íá áíáöåñèïýìå ðñþôá óôá áñéèìçôéêÜ óõóôÞìáôá, äßíïíôáò ðåñéóóüôåñç Ýìöáóç óôï äõáäéêü.

Ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí áñéèìþí ÷ñçóéìïðïéïýìå êáé Üëëá óýìâïëá: ÅëëçíéêÞ ãñáöÞ: á´, â´, ã´, ä,´å´, óô´,... ÑùìáúêÞ ãñáöÞ: É, ÉÉ, ÉÉÉ, IV, V, VI,...

Ç áíÜãêç ôïõ áíèñþðïõ ãéá ìåôñÞóåéò ïäÞãçóå óôçí åðéíüçóç ôùí áñéèìþí, êáôüðéí óôçí åðéíüçóç óõìâüëùí ãéá ôçí ðáñÜóôáóÞ ôïõò êáé ôÝëïò óôç äçìéïõñãßá ôùí áñéèìçôéêþí óõóôçìÜôùí. Óôçí ðïñåßá ôçò åîÝëéîçò ôïõ ðïëéôéóìïý ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí äéÜöïñá óõóôÞìáôá áñßèìçóçò -äåêáäéêü, äùäåêáäéêü, åðôáäéêü, äõáäéêü, ïêôáäéêü, äåêáåîáäéêü, ê.Ü.- êáé äéÜöïñá óýìâïëá ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí áñéèìþí. Ôï üíïìá åíüò óõóôÞìáôïò áñßèìçóçò ðñïÝñ÷åôáé áðü ôïí áñéèìü ôùí øçößùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ôï óýóôçìá ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí áñéèìþí. Ï áñéèìüò áõôüò ïíïìÜæåôáé âÜóç (base) ôïõ óõóôÞìáôïò. Ãéá ðáñÜäåéãìá: Ïíïìáóßá

Øçößá

Äåêáäéêü

10

Ïêôáäéêü

8

0,1,2,3,4,5,6,7

Äõáäéêü

2

0,1

Äåêáåîáäéêü

50

ÂÜóç

16

0,1,2,3,4,5,6,7,8,9

0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,A,B,C,D,E,F

2

Ç Ýííïéá êáé ç ðáñÜóôáóç ôçò ðëçñïöïñßáò óôïí õðïëïãéóôÞ

Óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ åðéêñÜôçóå ôï äåêáäéêü óýóôçìá áñßèìçóçò, åíþ ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí áñéèìþí óôï óýóôçìá áõôü ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí ôá áñáâéêÜ øçößá 0, 1, 2, 3, ..., 9. Ìå ôï óýóôçìá áõôü ïé áñéèìçôéêÝò ðñÜîåéò ãßíïíôáé ìå ìåãÜëç åõ÷Ýñåéá áðü ôïí Üíèñùðï, åðåéäÞ áõôü ôï óýóôçìá ìáèáßíåé áðü ìéêñÞ çëéêßá. ¸íáò áñéèìüò óôï äåêáäéêü óýóôçìá áíáëýåôáé üðùò öáßíåôáé óôï áêüëïõèï ðáñÜäåéãìá: 2568(10) = 2 × 103 + 5 × 102 + 6 × 101 + 8 × 100 Ïé åêèÝôåò ôïõ 10 ìðïñïýí íá åðåêôáèïýí êáé óôïõò áñíçôéêïýò áêåñáßïõò, áí ï áñéèìüò åßíáé êëáóìáôéêüò. Ãéá ðáñÜäåéãìá: 573,23(10) = 5 × 102 + 7 × 101 + 3 × 100 + 2 × 10-1 + 3 × 10-2

Áí èÝëáìå íá ðáñáóôÞóïõìå ôïõò áñéèìïýò óôïí õðïëïãéóôÞ ìå ôï äåêáäéêü óýóôçìá áñßèìçóçò, èá Ýðñåðå íá êáôáóêåõÜóïõìå Ýíá öõóéêü ìÝóï ðïõ íá ðåñéóôÜíåé 10 äéáöïñåôéêÝò êáôáóôÜóåéò. Áõôü åßíáé ðïëý ðéï äýóêïëï êáé äáðáíçñü áðü Ýíá öõóéêü ìÝóï ðïõ ðáñéóôÜíåé äýï êáôáóôÜóåéò.

Ôï äõáäéêü óýóôçìá áñßèìçóçò åßíáé ôï ðéï äéáäåäïìÝíï óýóôçìá óôïõò õðïëïãéóôÝò. Ôá øçößá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôï ó÷çìáôéóìü äõáäéêþí áñéèìþí åßíáé, üðùò áíáöÝñáìå, äýï, ôï 0 êáé ôï 1. Ï ôñüðïò ðïõ ó÷çìáôßæïíôáé äéáäï÷éêïß äõáäéêïß áñéèìïß åßíáé áíÜëïãïò ìå áõôüí ôùí äåêáäéêþí, ìüíï ðïõ, áíôß ãéá äåêÜäåò, åêáôïíôÜäåò, ÷éëéÜäåò ê.ï.ê., Ý÷ïõìå äõÜäåò, ôåôñÜäåò, ïêôÜäåò ê.ï.ê. ÄÅÊÁÄÉÊÏÉ

ÄÕÁÄÉÊÏÉ

0

0

1

1

2

10

3

11

4

100

5

101

6

110

7

111

8

1000

9

1001

10

1010

11

1011

Óôï óýóôçìá áõôü Ýíáò áñéèìüò áíáëýåôáé ìå ôñüðï ðáñüìïéï ìå áõôüí ðïõ ðåñéãñÜöåôáé óôï äåêáäéêü óýóôçìá, ìüíï ðïõ áíôß ãéá äõíÜìåéò ôïõ 10 ÷ñçóéìïðïéïýìå äõíÜìåéò ôïõ 2. Ãéá ðáñÜäåéãìá: 10011,01(2) = 1 × 24 + 0 × 23 + 0 × 22 + 1 × 21 + 1 × 20+ 0 × 2-1 + 1 × 2-2

51

2

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ïé âáóéêÝò ðñÜîåéò, ðñüóèåóç êáé ðïëëáðëáóéáóìüò, óôï äõáäéêü óýóôçìá ãßíïíôáé ìå ôñüðï áíôßóôïé÷ï ìå áõôüí ôïõ äåêáäéêïý óõóôÞìáôïò, Ý÷ïíôáò õðüøç ôéò ðñÜîåéò ìåôáîý ôùí øçößùí ôïõ äõáäéêïý óõóôÞìáôïò. ðñüóèåóç

0+0=0

0+1=1

1+0=1

1+1=10

ðïëëáðëáóéáóìüò

0x0=0

0x1=0

1x0=0

1x1=1

¼ðùò öáßíåôáé êáé óôïí ðáñáðÜíù ðßíáêá, üôáí ðñïóèÝôïõìå 1 êáé 1 ôï áðïôÝëåóìá -äýï (2) óôï äåêáäéêü- ãñÜöåôáé óôç äõáäéêÞ ìïñöÞ 10, äçëáäÞ 1 äõÜäá êáé 0 ìïíÜäåò.

ÐáñÜäåéãìá:

Óôï ïêôáäéêü óýóôçìá áñßèìçóçò ôá øçößá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí áñéèìþí åßíáé ïêôþ (8) ôá 0,1,2,3,4,5,6,7. Ç áíÜëõóç åíüò áñéèìïý óôï ïêôáäéêü ãßíåôáé üðùò ðñïçãïõìÝíùò. ÐáñÜäåéãìá: 573(8) = 5 × 82 + 7 × 81 + 3 × 80

Óôï äåêáåîáäéêü óýóôçìá áñßèìçóçò ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí áñéèìþí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ôá ãíùóôÜ 10 øçößá ôïõ äåêáäéêïý óõóôÞìáôïò 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 êáé ôá ðñþôá 6 êåöáëáßá ãñÜììáôá ôïõ ëáôéíéêïý áëöáâÞôïõ A, B, C, D, E, F. ÄÅÊÁÄÉÊÏ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

ÄÅÊÁÅÎÁÄÉÊÏ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F

ÐáñÜäåéãìá: 2AC8(16) = 2 × 163 + 10 × 162 + 12 × 161 + 8 × 160

52

2

Ç Ýííïéá êáé ç ðáñÜóôáóç ôçò ðëçñïöïñßáò óôïí õðïëïãéóôÞ

Ïé ðñþôïé õðïëïãéóôÝò åß÷áí ùò âáóéêÞ áðïóôïëÞ ôçí åêôÝëåóç áñéèìçôéêþí ðñÜîåùí. Óôç óçìåñéíÞ åðï÷Þ, ðáñ üëï ðïõ ïé õðïëïãéóôÝò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êáé ãéá ôï ÷åéñéóìü ìç áñéèìçôéêþí óôïé÷åßùí, ç áíÜãêç ãéá åêôÝëåóç ìåãÜëïõ üãêïõ áñéèìçôéêþí ðñÜîåùí åîáêïëïõèåß íá õðÜñ÷åé. Ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï ïé õðïëïãéóôÝò áðïèçêåýïõí ôïõò áñéèìïýò êáé åêôåëïýí ôéò áñéèìçôéêÝò ðñÜîåéò åîáñôÜôáé áðü ôïí ôýðï ôïõ õðïëïãéóôÞ. ¼ìùò, ïé âáóéêÝò áñ÷Ýò áíôéìåôþðéóçò ôùí áñéèìþí áðü ôïõò êáôáóêåõáóôÝò õëéêïý êáé ëïãéóìéêïý äåí Üëëáîáí êáé ðïëý áðü ôï îåêßíçìá ôùí õðïëïãéóôþí ìÝ÷ñé óÞìåñá êáé áðü ü,ôé öáßíåôáé ïýôå ãéá ôï ïñáôü ìÝëëïí ðñïâëÝðåôáé êÜðïéá äñáìáôéêÞ áëëáãÞ. Ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí áñéèìþí óôïí õðïëïãéóôÞ -ìå ôç ÷ñÞóç ôùí øçößùí 0 êáé 1- Ý÷ïõí ðñïôáèåß äéÜöïñïé êþäéêåò êáé ìÝèïäïé ðïõ äéåõêïëýíïõí êáé ôçí åêôÝëåóç ôùí áñéèìçôéêþí ðñÜîåùí.

Ïé êþäéêåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí áñéèìþí óôïí õðïëïãéóôÞ ëÝãïíôáé áñéèìçôéêïß êþäéêåò. Ïé êþäéêåò áõôïß âáóßæïíôáé óôï äõáäéêü óýóôçìá áñßèìçóçò êáé ï ðéï äéáäåäïìÝíïò åßíáé ï êþäéêáò BCD (Binary Coded Decimal - ÄõáäéêÞ Êùäéêïðïßçóç Äåêáäéêþí Øçößùí). Ãéá ôçí áíáðáñÜóôáóç åíüò øçößïõ ôïõ äåêáäéêïý óõóôÞìáôïò ìå ôïí êþäéêá áõôü ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ôÝóóåñá äõáäéêÜ øçößá. Ôá øçößá ôïõ äåêáäéêïý óõóôÞìáôïò Ý÷ïõí, üðùò öáßíåôáé êáé óôïí ðßíáêá ðïõ áêïëïõèåß, ôçí ßäéá ðáñÜóôáóç ìå áõôÞí ðïõ Ý÷ïõí êáé óôï äõáäéêü óýóôçìá.

Äåêáäéêü øçößï

ÄõáäéêÞ ôéìÞ

ÄõáäéêÞ êùäéêïðïßçóç äåêáäéêþí øçößùí

0

0

0000

1

1

0001

2

10

0010

3

11

0011

4

100

0100

5

101

0101

6

110

0110

7

111

0111

8

1000

1000

9

1001

1001

53

2

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Ëüãù ôçò ðáñÜóôáóçò áõôÞò ï êþäéêáò BCD ëÝãåôáé êáé êþäéêáò 8-4-2-1 (äõíÜìåéò ôïõ 2), áðü ôçí áîßá ôùí ôåóóÜñùí äõáäéêþí øçößùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß. Ãéá íá ðáñáóôÞóïõìå Ýíá äåêáäéêü áñéèìü ìå ôç äõáäéêÞ êùäéêïðïßçóç äåêáäéêþí øçößùí, áñêåß êÜèå øçößï ôïõ íá áíôéêáôáóôáèåß ìå ôçí áíôßóôïé÷ç ðáñÜóôáóç óôïí êþäéêá áõôü. Ãéá ðáñÜäåéãìá ï áñéèìüò 5479(10) ãßíåôáé: Äåêáäéêüò áñéèìüò ÄõáäéêÞ êùäéêïðïßçóç äåêáäéêþí øçößùí

5

4

7

9

0101

0100

0111

1001

Ï êþäéêáò áõôüò ðáñïõóéÜæåé êÜðïéá ìåéïíåêôÞìáôá üðùò: á) Ôï ìåãÜëï ìÞêïò ôùí êùäéêïðïéçìÝíùí áñéèìþí ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí äåêáäéêþí áñéèìþí. á) Ãéá ðáñÜäåéãìá ï áñéèìüò 125(10) ðáñéóôÜíåôáé óôïí êþäéêá BCD ùò 0001 0010 0101, åíþ, áí ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôï äõáäéêü óýóôçìá, èá Ý÷ïõìå ôçí ðáñÜóôáóç 1111101(2). â) Äõóêïëßá óôçí åêôÝëåóç ôùí áñéèìçôéêþí ðñÜîåùí. Ãéá íá åêôåëåóôïýí ðñÜîåéò ìå áñéèìïýò ðïõ Ý÷ïõí êùäéêïðïéçèåß ìå ôïí êþäéêá áõôü óõíÞèùò: á) Þ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åéäéêÜ çëåêôñïíéêÜ êõêëþìáôá, á) Þ ìåôáôñÝðïíôáé ïé áñéèìïß óôï äõáäéêü óýóôçìá áñßèìçóçò.

Ìå ôïí ôñüðï áõôü ï ìÝãéóôïò áêÝñáéïò ðïõ ìðïñåß íá ðáñáóôáèåß ìå n bit åßíáé ï +(2n 1 1) êáé ï åëÜ÷éóôïò åßíáé (2n 1 1).

Ãéá ôçí ðáñÜóôáóç åíüò áñéèìïý óôïí õðïëïãéóôÞ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé n äõáäéêÜ øçößá (bit), üðïõ ôï n åßíáé óôáèåñü ãéá êÜèå õðïëïãéóôÞ êáé óõíÞèùò ðáñáóôÜíåé ôï ìÞêïò ôçò ëÝîçò ôïõ õðïëïãéóôÞ, üðùò èá ìÜèïõìå êáé óôï åðüìåíï êåöÜëáéï. Ìå ôïí êþäéêá BCD äåí åßíáé åýêïëï íá ðáñáóôáèïýí ðñïóçìáóìÝíïé áêÝñáéïé áñéèìïß Þ ðñáãìáôéêïß. Ãé áõôïýò õðÜñ÷ïõí Üëëåò ìÝèïäïé ðáñÜóôáóçò, ôéò êõñéüôåñåò áðü ôéò ïðïßåò áíáöÝñïõìå óôç óõíÝ÷åéá.

Ãéá íá ðáñáóôáèåß Ýíáò ôÝôïéïò áñéèìüò, ÷ñåéÜæåôáé íá åêöñáóôåß ôüóï ç áðüëõôç ôéìÞ ôïõ, üóï êáé ôï ðñüóçìü ôïõ ìå 0 Þ 1. Ãéá ôï ðñüóçìï ÷ñçóéìïðïéåßôáé ôï ðñþôï áðü áñéóôåñÜ äõáäéêü øçößï ôçò ëÝîçò, åíþ óôá õðüëïéðá n-1 ôïðïèåôåßôáé ç áðüëõôç ôéìÞ ôïõ áñéèìïý óå äõáäéêÞ ìïñöÞ. Áí ï áñéèìüò åßíáé èåôéêüò, ôï ðñüóçìï ðáñéóôÜíåôáé ìå ôï 0, åíþ áí åßíáé áñíçôéêüò, ìå ôï 1. ¸ôóé áí ôï n=6, ï áñéèìüò +13 ðáñéóôÜíåôáé ìå ôï 001101, åíþ ï áñéèìüò -13 ìå ôï 101101.

54

2

Ç Ýííïéá êáé ç ðáñÜóôáóç ôçò ðëçñïöïñßáò óôïí õðïëïãéóôÞ Áí êáé áõôüò ï ôñüðïò ðáñÜóôáóçò åßíáé ó÷åôéêÜ áðëüò, äåí åîõðçñåôåß óôç ó÷åäßáóç ôùí êõêëùìÜôùí ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôéò áñéèìçôéêÝò ðñÜîåéò. ¸ôóé Ý÷ïõí åðéíïçèåß êáé Üëëåò ìÝèïäïé ðáñÜóôáóçò ôùí áêåñáßùí, üðùò ç ìÝèïäïò ôïõ óõìðëçñþìáôïò ùò ðñïò 1 (1 s complement) êáé ç ìÝèïäïò ôïõ óõìðëçñþìáôïò ùò ðñïò 2 (2 s complement), óôéò ïðïßåò èá áíáöåñèïýìå óôç óõíÝ÷åéá. Êáé óôéò äýï áõôÝò ðáñáóôÜóåéò ôï áñéóôåñüôåñï bit áöïñÜ ôï ðñüóçìï, äçëáäÞ 0 èåôéêüò, 1 áñíçôéêüò.

ÐáñÜóôáóç óõìðëçñþìáôïò ùò ðñïò 1 Óýìöùíá ìå ôç ìÝèïäï áõôÞ, ãéá ôçí ðáñÜóôáóç åíüò èåôéêïý äõáäéêïý áñéèìïý ôïðïèåôåßôáé óôï ðñþôï áðü áñéóôåñÜ bit ôï 0 êáé óôá õðüëïéðá ç áðüëõôç ôéìÞ ôïõ áðü äåîéÜ ðñïò ôá áñéóôåñÜ. Áí ï áñéèìüò åßíáé áñíçôéêüò ðáñéóôÜíåôáé ìå ôï óõìðëÞñùìá ùò ðñïò 1 ôïõ áíôßóôïé÷ïõ èåôéêïý áñéèìïý. Ôï óõìðëÞñùìá ùò ðñïò 1 åíüò äõáäéêïý áñéèìïý âñßóêåôáé áí áíôéêáôáóôáèïýí üëá ôá 0 ìå 1 êáé üëá ôá 1 ìå 0 (óõìðåñéëáìâáíïìÝíïõ êáé ôïõ ðñïóÞìïõ). Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôïí åðüìåíï ðßíáêá öáßíåôáé ðþò ðñïêýðôåé ôï óõìðëÞñùìá ùò ðñïò 1 ôïõ áñéèìïý 1 0 0 1 1 0 1 1

¸ôóé ç ðáñÜóôáóç, ìå ôç ìÝèïäï ôïõ óõìðëçñþìáôïò ùò ðñïò 1, ôïõ áñéèìïý +11 ìå 6 bit åßíáé ç åðüìåíç

Ìå ôç ìÝèïäï óõìðëçñþìáôïò ùò ðñïò 1 ï ìÝãéóôïò áêÝñáéïò ðïõ ìðïñåß íá ðáñáóôáèåß ìå n bit åßíáé ï +(2n 1 1) êáé ï åëÜ÷éóôïò åßíáé (2n 1 1). ÌåéïíÝêôçìá: ôï 0 ðáñéóôÜíåôáé ìå äýï ôñüðïõò: óáí 00000...000 Þ óáí 11111...111

êáé ôïõ áñéèìïý -11 åßíáé ç

Ìå ôç ìÝèïäï áõôÞ êáé ìå ôç ÷ñÞóç 8 bit ìðïñïýí íá ðáñáóôáèïýí áñéèìïß áðü ôï -127 Ýùò 127 Þ áëëéþò áðü ôï -(27-1) Ýùò 27 - 1. Ç ðáñÜóôáóç óõìðëçñþìáôïò ùò ðñïò 1 èåùñåßôáé áðçñ÷áéïìÝíç êáé Ý÷åé ðëÝïí åãêáôáëåéöèåß.

55

2

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÐáñÜóôáóç óõìðëçñþìáôïò ùò ðñïò 2 Ìå ôç ìÝèïäï óõìðëçñþìáôïò ùò ðñïò 2, ï ìÝãéóôïò áêÝñáéïò ðïõ ìðïñåß íá ðáñáóôáèåß ìå n bit åßíáé ï +(2n 1 1) êáé ï åëÜ÷éóôïò åßíáé 2n 1.

ÁõôÞ ç ìÝèïäïò ðáñÜóôáóçò åßíáé ßäéá ìå ôçí ðñïçãïýìåíç, ìüíï ðïõ, áíôß ãéá ôï óõìðëÞñùìá ùò ðñïò 1 åíüò áñéèìïý, ÷ñçóéìïðïéåßôáé ôï óõìðëÞñùìá ùò ðñïò 2. Ôï óõìðëÞñùìá ùò ðñïò 2 åíüò äõáäéêïý áñéèìïý âñßóêåôáé áí âñåèåß ðñþôá ôï óõìðëÞñùìÜ ôïõ ùò ðñïò 1 êáé óå áõôü ðñïóôåèåß ôï 1. Ãéá ðáñÜäåéãìá óôïí åðüìåíï ðßíáêá õðïëïãßæåôáé ôï óõìðëÞñùìá ùò ðñïò 2 ôïõ áñéèìïý 1 0 0 1 1 0 1 1.

¸ôóé ç ðáñÜóôáóç, ìå ôç ìÝèïäï ôïõ óõìðëçñþìáôïò ùò ðñïò 2, ôïõ áñéèìïý +27 ìå 8 bit åßíáé:

êáé ôïõ áñéèìïý -27 åßíáé:

Ìå ôç ìÝèïäï áõôÞ êáé ìå ôç ÷ñÞóç 8 bit ìðïñïýí íá ðáñáóôáèïýí áñéèìïß áðü ôï -128 Ýùò 127 Þ áëëéþò áðü ôï -27 Ýùò 27 - 1. Ôï ðëåïíÝêôçìá ôùí ìåèüäùí «óõìðëçñþìáôïò ùò ðñïò 1 êáé 2» åßíáé üôé ï õðïëïãéóôÞò äåí ÷ñåéÜæåôáé íá äéáèÝôåé åéäéêÜ êõêëþìáôá ãéá ôçí áöáßñåóç, ìéá êáé ãéá íá áöáéñåèåß Ýíáò áñéèìüò áðü Ýíáí Üëëï áñêåß íá ðñïóôåèåß óôï ìåéùôÝï ôï óõìðëÞñùìá ùò ðñïò 2 Þ ðñïò 1 ôïõ áöáéñåôÝïõ. ÌÜëéóôá, ôá êõêëþìáôá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí áíôéóôñïöÞ ôùí äõáäéêþí øçößùí êáôáóêåõÜæïíôáé ðïëý ðéï åýêïëá áðü áõôÜ ôçò áöáßñåóçò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, áí èÝëïõìå íá áöáéñÝóïõìå ôïí áñéèìü +12 áðü ôïí +17 ìå ôç ÷ñÞóç 6 bit, Ý÷ïõìå: á) Áöáßñåóç

56

2

Ç Ýííïéá êáé ç ðáñÜóôáóç ôçò ðëçñïöïñßáò óôïí õðïëïãéóôÞ â) ÌÝèïäïò óõìðëçñþìáôïò ùò ðñïò 2

Ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí ðñáãìáôéêþí áñéèìþí, åêôüò áðü ôï ðñüóçìï êáé ôçí áðüëõôç ôéìÞ, ÷ñåéÜæåôáé íá ðáñáóôáèåß êáé ç èÝóç ôçò õðïäéáóôïëÞò. Ç áðëïýóôåñç ðáñÜóôáóç ðñáãìáôéêþí áñéèìþí åßíáé áõôÞ ôçò óôáèåñÞò õðïäéáóôïëÞò (fixed point number). Óå áõôÞí ï áñéèìüò áðïôåëåßôáé áðü óôáèåñü áñéèìü äõáäéêþí øçößùí êáé ãéá ôï áêÝñáéï êáé ãéá ôï êëáóìáôéêü ìÝñïò.

Áñéèìïß óôáèåñÞò õðïäéáóôïëÞò

Óôï ðñïçãïýìåíï ðáñÜäåéãìá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé 5 bit ãéá ôï áêÝñáéï ìÝñïò êáé 3 ãéá ôï êëáóìáôéêü. Ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí áñéèìþí áõôþí éó÷ýïõí ãåíéêÜ üóá Ý÷ïõí áíáöåñèåß êáé ãéá ôïõò ðñïóçìáóìÝíïõò áêåñáßïõò. Êáé óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ, ôï äéÜóôçìá áñéèìþí ðïõ ìðïñåß íá ðáñáóôáèåß åßíáé ìéêñü. ÅðåéäÞ, ëïéðüí, ç ðáñÜóôáóç ðïëý ìåãÜëùí Þ ðïëý ìéêñþí áñéèìþí, óýìöùíá ìå üóá Ý÷ïõìå áíáöÝñåé ðáñáðÜíù, åßíáé áäýíáôç, ÷ñçóéìïðïéåßôáé ìéá Üëëç ìÝèïäïò ðáñÜóôáóçò, ðïõ ëÝãåôáé ìÝèïäïò êéíçôÞò õðïäéáóôïëÞò (floating point). Ç ìÝèïäïò ðáñÜóôáóçò ôùí áñéèìþí êéíçôÞò õðïäéáóôïëÞò (floating point numbers) óôçñßæåôáé óôçí ôõðïðïéçìÝíç ìïñöÞ ôùí áñéèìþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôá ÌáèçìáôéêÜ. Óôï äåêáäéêü óýóôçìá áñßèìçóçò Ýíáò áêÝñáéïò Þ äåêáäéêüò ìðïñåß íá ãñáöåß ìå äéáöïñåôéêÝò ìïñöÝò, üðùò öáßíåôáé óôï ðáñÜäåéãìá ðïõ áêïëïõèåß: 2345 234,5x101 23,45x102 2,345x103 0,2345x104 0,02345x105

Áñéèìïß êéíçôÞò õðïäéáóôïëÞò

8945,67 894,567x101 89,4567x102 8,94567x103 0,894567x104 0,0894567x105

57

2

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Èõìßæïõìå üôé óôçí ôõðïðïéçìÝíç áõôÞ ìïñöÞ êÜèå áñéèìüò ãñÜöåôáé ùò ãéíüìåíï åíüò ðñáãìáôéêïý áñéèìïý ìåôáîý 1 êáé 10 êáé ìéáò êáôÜëëçëçò äýíáìçò ôïõ 10. Ð.÷.

300.000 = 3x10 25600000 = 2,56x107 5

0,0000006 = 6x10-7 0,0000000123=1,23x10 9

Áðü ôá ðáñáðÜíù åßíáé öáíåñü üôé: u õðÜñ÷ïõí Üðåéñåò ìïñöÝò åêèåôéêÞò ðáñÜóôáóçò åíüò áñéèìïý u üôáí ìåôáêéíåßôáé ç õðïäéáóôïëÞ ìéá èÝóç áñéóôåñÜ, ôüôå áõîÜíåôáé ï åêèÝôçò ôçò âÜóçò êáôÜ ìßá ìïíÜäá. Ôï áíôßèåôï óõìâáßíåé üôáí ç õðïäéáóôïëÞ ìåôáêéíåßôáé ìéá èÝóç äåîéÜ. Ç åêèåôéêÞ ìïñöÞ åíüò áñéèìïý, üðïõ ôï ðñþôï ìç ìçäåíéêü øçößï åßíáé áìÝóùò ìåôÜ ôçí õðïäéáóôïëÞ, ïíïìÜæåôáé êáíïíéêÞ (normalized). Óôá ðáñáðÜíù ðáñáäåßãìáôá ç êáíïíéêÞ ìïñöÞ åßíáé: 0,2345 × 104 êáé 0,894567 × 104 Ç Ýííïéá ôçò åêèåôéêÞò ðáñÜóôáóçò êáé ôçò êáíïíéêÞò åêèåôéêÞò ìïñöÞò åðåêôåßíåôáé êáé óôïõò äõáäéêïýò áñéèìïýò. Ãéá ðáñÜäåéãìá: 110011 11001,1

x

21

x

22

x

23

x

24

1,10011

x

25

0,110011

x

26

0,0110011 x

27

1100,11 110,011 11,0011

Ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí ðñáãìáôéêþí áñéèìþí óôïí õðïëïãéóôÞ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ç êáíïíéêÞ ôïõò ìïñöÞ. ¸ôóé ï áñéèìüò 110011 ìðïñåß íá ðáñáóôáèåß ìå ôç ìïñöÞ:

Ï áñéèìüò ÷ùñßæåôáé óå äýï ìÝñç: u ôï ðñþôï ìÝñïò 0110011 ðïõ ëÝãåôáé óõíôåëåóôÞò (mantissa) êáé u ôï äåýôåñï ìÝñïò 0110 ðïõ ëÝãåôáé åêèÝôçò (exponent). Ïé áñéèìïß ðïõ ðáñéóôÜíïíôáé ìå ôç ìïñöÞ áõôÞ ëÝãïíôáé áñéèìïß êéíçôÞò õðïäéáóôïëÞò. Ïé ðñÜîåéò óôç ìïñöÞ áõôÞ ãßíïíôáé üðùò êáé óôá ÌáèçìáôéêÜ, äçëáäÞ: u óôçí ðñüóèåóç êáé óôçí áöáßñåóç ôñïðïðïéïýìå ôïõò áñéèìïýò þóôå íá Ý÷ïõí ôïí ßäéï åêèÝôç, ïðüôå, ãéá íá âñïýìå ôï áðïôÝëåóìá, êÜíïõìå ôéò ðñÜîåéò óôï êëáóìáôéêü ìÝñïò êáé áöÞíïõìå ôïí ßäéï åêèÝôç u óôïí ðïëëáðëáóéáóìü -Þ ôç äéáßñåóç- ðïëëáðëáóéÜæïõìå -Þ äéáéñïýìåôá êëáóìáôéêÜ ìÝñç êáé ðñïóèÝôïõìå -Þ áöáéñïýìå- ôïõò åêèÝôåò.

58

2

Ç Ýííïéá êáé ç ðáñÜóôáóç ôçò ðëçñïöïñßáò óôïí õðïëïãéóôÞ Ç ìïñöÞ ôçò êéíçôÞò õðïäéáóôïëÞò äßíåé áðïôåëÝóìáôá ôùí äéáöüñùí ðñÜîåùí ìå ìåãáëýôåñç áêñßâåéá áð ü,ôé ç ìïñöÞ óôáèåñÞò õðïäéáóôïëÞò êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé êõñßùò ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç åðéóôçìïíéêþí ðñïâëçìÜôùí.

¼ôáí åéóÜãïíôáé Þ áðïèçêåýïíôáé ÷áñáêôÞñåò óôïí õðïëïãéóôÞ, ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åéäéêïß êþäéêåò ãéá ôçí ðáñÜóôáóÞ ôïõò. Ç êùäéêïðïßçóç ãßíåôáé ìå ôç ÷ñÞóç óõíäõáóìþí ôïõ 0 êáé ôïõ 1, ïðüôå êÜèå ÷áñáêôÞñáò áíôéóôïé÷ßæåôáé ìå ìéá ìïíáäéêÞ äéáöïñåôéêÞ áêïëïõèßá äõáäéêþí øçößùí. ÐáñÜëëçëá ç áêïëïõèßá áõôÞ óôï äõáäéêü óýóôçìá ðáñéóôÜíåé ìéá áñéèìçôéêÞ ôéìÞ. Ç ôéìÞ áõôÞ, ðïõ ìðïñåß íá åêöñáóôåß åêôüò áðü ôï äõáäéêü êáé óôï ïêôáäéêü, óôï äåêáäéêü Þ óôï äåêáåîáäéêü óýóôçìá áñßèìçóçò, ëÝãåôáé ôéìÞ ôïõ êùäéêïý (code value). Ïé êõñéüôåñïé êþäéêåò ÷áñáêôÞñùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åßíáé:

ôùí 8 bit

ASCII EBCDIC

ôùí 16 bit

Unicode

Ï ASCII (American Standard Code for Information Interchange) äçìéïõñãÞèçêå ÷Üñç óôçí õðïóôÞñéîç ôïõ Åèíéêïý Áìåñéêáíéêïý Éíóôéôïýôïõ Ðñïôýðùí ANSI (American National Standard Institute), óå ìéá ðñïóðÜèåéá íá õðÜñîåé Ýíáò êïéíüò êþäéêáò ãéá ôçí áíôáëëáãÞ ôùí äåäïìÝíùí ìåôáîý õðïëïãéóôþí êáèþò êáé ãéá ôçí áðïèÞêåõóÞ ôïõò. Ãé áõôü ôï ëüãï Ý÷åé õéïèåôçèåß ó÷åäüí áðü üëïõò ôïõò êáôáóêåõáóôÝò ìéêñïûðïëïãéóôþí êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé åõñýôáôá. Áñ÷éêÜ óôïí êþäéêá ASCII ÷ñçóéìïðïéïýíôáí 7 bit ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí ÷áñáêôÞñùí êáé Ýíá bit, ôï 8ï, ãéá Ýëåã÷ï ïñèüôçôáò êáôÜ ôç ìåôáöïñÜ óôïé÷åßùí. Ôï bit áõôü ïíïìÜóôçêå øçößï éóïôéìßáò (parity bit). Ìå ôçí êùäéêïðïßçóç áõôÞ äßíåôáé ç äõíáôüôçôá íá ðáñáóôÞóïõìå 128 (=27) äéáöïñåôéêïýò ÷áñáêôÞñåò, ùò áðïôÝëåóìá ôùí 128 äéáöïñåôéêþí óõíäõáóìþí áðü 0 êáé 1.

59

2

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ÄåêáäéêÞ ôéìÞ

×áñáêôÞñáò

32

ÄåêáäéêÞ ôéìÞ

×áñáêôÞñáò

ÄåêáäéêÞ ôéìÞ

×áñáêôÞñáò

64

@

96

`

33

!

65

A

97

a

34

"

66

B

98

b

35

#

67

C

99

c

36

$

68

D

100

d

37

%

69

E

101

e

38

&

70

F

102

f

39

'

71

G

103

g

40

(

72

H

104

h

41

)

73

I

105

i

42

*

74

J

106

j

43

+

75

K

107

k

44

,

76

L

108

l

45

-

77

M

109

m

46

.

78

N

110

n

47

/

79

O

111

o

48

0

80

P

112

p

49

1

81

Q

113

q

50

2

82

R

114

r

51

3

83

S

115

s

52

4

84

T

116

t

53

5

85

U

117

u

54

6

86

V

118

v

55

7

87

W

119

w

56

8

88

X

120

x

57

9

89

Y

121

y

58

:

90

Z

122

z

59

;

91

[

123

{

60

<

92

\

124

|

62

=

93

]

125

}

62

>

94

^

126

~

63

?

95

_

127

_

ÔìÞìá ôïõ êþäéêá ÁSCII

Óôá ðñþôá óôÜäéá ôçò åöáñìïãÞò ôïõ ï êþäéêáò ASCII ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ãéá ôçí ðáñÜóôáóç: u åéäéêþí ÷áñáêôÞñùí åëÝã÷ïõ u äéáöüñùí óõìâüëùí u áñéèìçôéêþí øçößùí u ðåæþí êáé êåöáëáßùí ãñáììÜôùí ôïõ ëáôéíéêïý áëöáâÞôïõ, üðùò öáßíåôáé êáé áðü ôçí áêüëïõèç ïìáäïðïßçóç.

60

2

Ç Ýííïéá êáé ç ðáñÜóôáóç ôçò ðëçñïöïñßáò óôïí õðïëïãéóôÞ ÊÙÄÉÊÏÉ

ÅÉÄÏÓ ÓÕÌÂÏËÏÕ

0-31

×áñáêôÞñåò åëÝã÷ïõ

32-47

Óýìâïëá

48-57

ÁñéèìçôéêÜ øçößá

58-64

Óýìâïëá

65-90

Êåöáëáßá ëáôéíéêÜ ãñÜììáôá

91-96

Óýìâïëá

97-122

ÐåæÜ ëáôéíéêÜ ãñÜììáôá

122-127

Óýìâïëá

Ìå ôçí ðÜñïäï ôïõ ÷ñüíïõ êáé åîáéôßáò ôçò äéåýñõíóçò ôçò ÷ñÞóçò ôùí õðïëïãéóôþí ðïõ äçìéïýñãçóå ôçí áíÜãêç ãéá ðåñéóóüôåñá óýìâïëá, ÷ñçóéìïðïéÞèçêå êáé ôï 8ï bit ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ÷áñáêôÞñùí, ïðüôå Ýãéíå äõíáôü íá ðáñáóôáèïýí 256 (=28) äéáöïñåôéêïß ÷áñáêôÞñåò. Ïé äéÜöïñïé êáôáóêåõáóôÝò ÷ñçóéìïðïßçóáí ôç íÝá ðåñéï÷Þ (128-255) ãéá ôçí êùäéêïðïßçóç åéäéêþí óõìâüëùí êáé ãñáöéêþí ÷áñáêôÞñùí Þ ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ãñáììÜôùí Üëëùí áëöáâÞôùí, äéáöïñåôéêþí ôïõ ëáôéíéêïý, ð.÷. åëëçíéêïý, óëáâéêïý, ê.Ü. Ï íÝïò êþäéêáò ðïõ ðñïÝêõøå ïíïìÜóôçêå åðåêôåôáìÝíïò êþäéêáò ASCII (Extended ASCII) Þ ASCII - 8. Ãéá ôï Åëëçíéêü áëöÜâçôï Ý÷åé õéïèåôçèåß áðü ôïí Åëëçíéêü Ïñãáíéóìü Ôõðïðïßçóçò (ÅËÏÔ) ï êþäéêáò ÅËÏÔ 928 ï ïðïßïò áðïôåëåß åðÝêôáóç ôïõ ASCII óôá 8 bit. Óôïí êþäéêá áõôü ïé ðñþôïé 128 ÷áñáêôÞñåò åßíáé ó÷åäüí üìïéïé ìå ôïõò áíôßóôïé÷ïõò ôïõ ASCII, åíþ óôïõò åðüìåíïõò 128 Ý÷ïõí ôïðïèåôçèåß ôá ãñÜììáôá ôïõ Åëëçíéêïý áëöáâÞôïõ (êåöáëáßá, ðåæÜ, ôïíïýìåíá) êáé Üëëá óýìâïëá.

¸íáò Üëëïò äéáäåäïìÝíïò êþäéêáò åßíáé ï êþäéêáò EBCDIC (Extended Binary-Coded Decimal Interchange Code -ÄéåõñõìÝíïò Äõáäéêüò Êþäéêáò Äåêáäéêþí ãéá ôçí Åðéêïéíùíßá). Ï êþäéêáò áõôüò äçìéïõñãÞèçêå áðü ôçí ÉÂÌ êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôïõò ìåãÜëïõò õðïëïãéóôÝò ôçò (mainframes). Óôïí êþäéêá EBCDIC ÷ñçóéìïðïéïýíôáé 8 bit ãéá ôçí ðáñÜóôáóç åíüò ÷áñáêôÞñá, ïðüôå õðÜñ÷åé ç äõíáôüôçôá ãéá 256 äéáöïñåôéêïýò ÷áñáêôÞñåò. Áðü ôïõò ÷áñáêôÞñåò áõôïýò üóïé Ý÷ïõí êùäéêïýò áðü 0-63 êáé 250-255 åßíáé ìç åêôõðþóéìïé. Óôïí ðßíáêá ðïõ áêïëïõèåß ìðïñïýìå íá äïýìå Ýíá ôìÞìá ôïõ êþäéêá EBCDIC.

61

2

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ôï óõìâïëéêü üíïìá Unicode (Unicode) ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ãéá íá åêöñÜóåé ôéò ôñåßò âáóéêÝò éäéüôçôÝò ôïõ: á) Ðáãêüóìéïò - ïéêïõìåíéêüò (Universal). Ó÷åäéÜóôçêå ãéá íá êáëýøåé üëåò ôéò ãëþóóåò ôïõ êüóìïõ. â) Ìïíáäéêüò (Unique). ÊÜèå ÷áñáêôÞñáò Ý÷åé áêñéâþò ìßá ôéìÞ. ã) Ïìïéüìïñöïò åíéáßïò (Uniform). ÊÜèå ÷áñáêôÞñáò Ý÷åé óôáèåñü ìÞêïò (16 bit).

62

Ä. ôéìÞ

×áñáêôÞñáò

Ä. ôéìÞ

64

blank

129

×áñáêôÞñáò a

Ä. ôéìÞ 193

×áñáêôÞñáò A

75

.

130

b

194

B

76

<

131

c

195

C

77

(

132

d

196

D

78

+

133

e

197

E

79

|

134

f

198

F

80

&

135

g

199

G

90

!

136

h

200

H

91

$

137

i

201

I

92

*

145

j

209

J

93

)

146

k

210

K

94

;

147

l

211

L

148

m

212

M

96

-

149

n

213

N

97

/

150

o

214

O

151

p

215

P

107

,

152

q

216

Q

108

%

153

r

217

R

109

_

162

s

226

S

110

>

163

t

227

T

111

?

164

u

228

U

165

v

229

V

122

:

166

w

230

W

123

#

167

x

231

X

124

@

168

y

232

Y

125

`

169

z

233

Z

126

=

127

"

Ï êþäéêáò Unicode åßíáé Ýíáò äéåèíÞò êþäéêáò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí ÷áñáêôÞñùí óôïõò õðïëïãéóôÝò. ÅðåéäÞ ï áñéèìüò ôùí ÷áñáêôÞñùí ðïõ ìðïñïýìå íá ðáñáóôÞóïõìå ìå ôïí êþäéêá ASCII êáé ôïõò Üëëïõò êþäéêåò ôùí 8 bit åßíáé ðåñéïñéóìÝíïò -ôï ðïëý 256-, Þôáí åðéôáêôéêÞ ç áíÜãêç íá äçìéïõñãçèåß Ýíáò êþäéêáò ï ïðïßïò íá äßíåé ôç äõíáôüôçôá ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí ãñáììÜôùí üëùí ôùí ãëùóóþí. ¸ôóé ó÷åäéÜóôçêå ï êþäéêáò Unicode, óôïí ïðïßï ÷ñçóéìïðïéïýíôáé 16 bit ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí ÷áñáêôÞñùí, ïðüôå ìðïñïýí íá ðáñáóôáèïýí 65.536 (=216) äéáöïñåôéêïß ÷áñáêôÞñåò. Ìå ôïí êþäéêá áõôü åßíáé äõíáôüí íá ðáñáóôáèïýí ïé ÷áñáêôÞñåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óå üëá ôá áëöÜâçôá ôïõ êüóìïõ -Ëáôéíéêü, Åëëçíéêü, Åâñáúêü, Êõñéëëéêü, Áñáâéêü, ê.Ü.-, áêüìç êáé ôá éäåïãñÜììáôá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôçí ÊïñåáôéêÞ, ôçí ÊéíåæéêÞ êáé ôçí ÉáðùíéêÞ ãëþóóá. Ôï ðñüôõðï Unicode ðåñéëáìâÜíåé áêüìá äéÜöïñá äéáêñéôéêÜ, ìáèçìáôéêÜ êáé ôå÷íéêÜ óýìâïëá, âÝëç, óçìåßá óôßîçò, ê.Ü. Äßíåé åðßóçò ôç äõíáôüôçôá íá ðáñáóôáèïýí ôïíïýìåíá ãñÜììáôá.

2

Ç Ýííïéá êáé ç ðáñÜóôáóç ôçò ðëçñïöïñßáò óôïí õðïëïãéóôÞ

Óå êÜèå ÷áñáêôÞñá ôïõ êþäéêá Unicode áíôéóôïé÷åß Ýíáò áñéèìüò ìÞêïõò 16 bit, ï ïðïßïò ïíïìÜæåôáé ôéìÞ ôïõ êùäéêïý (code value). Ç ôéìÞ áõôÞ ðáñéóôÜíåôáé ìå ôï ðñüèåìá U+ áêïëïõèïýìåíï áðü ôç äåêáåîáäéêÞ ìïñöÞ ôçò. Ãéá ðáñÜäåéãìá: Ç ôéìÞ U+0043 ðáñéóôÜíåé ôï ÷áñáêôÞñá «C». Óå êÜèå ôÝôïéá ôéìÞ áíôéóôïé÷åß êáé ìéá ïíïìáóßá ãéá ôï ÷áñáêôÞñá ðïõ ðáñéóôÜíåé. Ãéá ðáñÜäåéãìá: Óôçí ôéìÞ U+0043 áíôéóôïé÷åß êáé ç ïíïìáóßá «latin capital letter c - ëáôéíéêü êåöáëáßï ãñÜììá c» Ç êùäéêïðïßçóç áñ÷ßæåé áðü ôçí ôéìÞ U+0000 êáé ôåëåéþíåé óôçí ôéìÞ U+FFFF. Ïé ðñþôåò ôéìÝò áíôéóôïé÷ïýí óôïõò ÷áñáêôÞñåò ôïõ êþäéêá ASCII êáé áêïëïõèïýí ïé ÷áñáêôÞñåò ôïõ Åëëçíéêïý, ôïõ Êõñéëëéêïý, ôïõ Åâñáúêïý, ôïõ Áñáâéêïý, ôïõ Éíäéêïý êáé Üëëùí áëöáâÞôùí. Ï êþäéêáò Unicode Ý÷åé êáé êùäéêïýò ïé ïðïßïé êáèïñßæïõí ôç äéåýèõíóç ôïõ êåéìÝíïõ, äçëáäÞ:

Ïé ðéï äéáäåäïìÝíåò ôå÷íéêÝò ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí äåäïìÝíùí óôïí õðïëïãéóôÞ åßíáé: á) ãéá ôá áñéèìçôéêÜ äåäïìÝíá u ï êþäéêáò BCD u ç ìÝèïäïò óõìðëçñþìáôïò ùò ðñïò 2 u ç ìÝèïäïò êéíçôÞò õðïäéáóôïëÞò â) ãéá ôïõò ÷áñáêôÞñåò, ïé êþäéêåò u ASCII u EBCDIC u UNICODE.

Áí ôï êåßìåíï ãñÜöåôáé áðü áñéóôåñÜ ðñïò ôá äåîéÜ, üðùò ð.÷. ôá ÅëëçíéêÜ Þ áðü äåîéÜ ðñïò ôá áñéóôåñÜ, üðùò ð.÷. ôá ÁñáâéêÜ. ¼ëá áõôÜ êáôáëáìâÜíïõí óôï ðñüôõðï Unicode ó÷åäüí 39.000 èÝóåéò, åíþ õðÜñ÷ïõí 18.000 êåíÝò èÝóåéò ãéá ìåëëïíôéêÞ åðÝêôáóç. Åðßóçò õðÜñ÷ïõí äåóìåõìÝíåò ðÜíù áðü 6.000 èÝóåéò ïé ïðïßåò äéáôßèåíôáé ãéá éäéùôéêÞ ÷ñÞóç. Ìðïñåß, äçëáäÞ, ïðïéïóäÞðïôå íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé ôïõò êùäéêïýò áõôïýò ãéá íá ðáñáóôÞóåé ôïõò äéêïýò ôïõ ÷áñáêôÞñåò êáé ôá äéêÜ ôïõ óýìâïëá.

Ï õðïëïãéóôÞò, åêôüò áðü áñéèìçôéêÝò ðñÜîåéò, Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá åêôåëåß êáé óõãêñßóåéò, äçëáäÞ íá åðåîåñãÜæåôáé ëïãéêÜ äåäïìÝíá. Ôá äåäïìÝíá áõôÜ ìðïñåß íá åßíáé áðëÝò Þ óýíèåôåò ëïãéêÝò ðñïôÜóåéò.

Ìéá ðñüôáóç ëÝãåôáé ëïãéêÞ, üôáí ìðïñåß íá ÷áñáêôçñéóôåß áëçèÞò Þ øåõäÞò. ¸íáò ôÝôïéïò ÷áñáêôçñéóìüò ìéáò ðñüôáóçò ëÝãåôáé ôéìÞ áëÞèåéáò Þ áðëÜ ôéìÞ ôçò ðñüôáóçò. Ãéá ðáñÜäåéãìá: u u u

Ï áñéèìüò 4 åßíáé Üñôéïò áñéèìüò - áëçèÞò ðñüôáóç. Ôç íý÷ôá ëÜìðåé ï Þëéïò - øåõäÞò ðñüôáóç. Ï áñéèìüò 3 äåí åßíáé æõãüò áñéèìüò - áëçèÞò ðñüôáóç.

63

2

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Óôá ðáñáðÜíù ðáñáäåßãìáôá ïé äýï ðñþôåò ðñïôÜóåéò ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò áðëÝò ëïãéêÝò ðñïôÜóåéò, ãéáôß Ýíá ôìÞìá ôïõò äåí åßíáé áñêåôü ãéá íá ïñéóôåß ìéá íÝá ëïãéêÞ ðñüôáóç. Ç ôñßôç ðñüôáóç ÷áñáêôçñßæåôáé óýíèåôç, ãéáôß áí áöáéñåèåß Ýíá ôìÞìá ôçò -ôï ìüñéï «äåí»- ðñïêýðôåé ðÜëé ëïãéêÞ ðñüôáóç. Ï áñéèìüò 3 åßíáé æõãüò áñéèìüò - øåõäÞò ðñüôáóç ÊÜèå ëïãéêÞ ðñüôáóç ðïõ äåí åßíáé áðëÞ ÷áñáêôçñßæåôáé ùò óýíèåôç. Ðáñáäåßãìáôá óýíèåôùí ëïãéêþí ðñïôÜóåùí: u u u

Áí ï Êþóôáò åßíáé ðáôÝñáò ôïõ ÄçìÞôñç, ôüôå ï ÄçìÞôñçò åßíáé ãéïò ôïõ Êþóôá. Ôï 6 äéáéñåßôáé áêñéâþò áðü ôï 3 êáé ôï 6 äéáéñåßôáé áêñéâþò áðü ôï 2. ÓÞìåñá èá âñÝîåé Þ äåí èá âñÝîåé.

ÃåíéêÜ, áí ìåôáó÷çìáôßóïõìå ìéá ëïãéêÞ ðñüôáóç ìå ôç ÷ñçóéìïðïßçóç ôçò ëÝîçò «äåí» Þ áí óõíäÝóïõìå ðñïôÜóåéò ìå ôç ÷ñçóéìïðïßçóç ôùí ëÝîåùí «êáé», «Þ», «áí ...., ôüôå ....», äçìéïõñãïýíôáé íÝåò ðñïôÜóåéò. ÁõôÝò ïé äéáäéêáóßåò ó÷çìáôéóìïý íÝùí ðñïôÜóåùí ëÝãïíôáé ëïãéêÝò ðñÜîåéò.

Ï ðñþôïò ðïõ äéáôýðùóå ôïõò âáóéêïýò êáíüíåò ìå ôïõò ïðïßïõò ïé ëïãéêÝò ðñïôÜóåéò ìðïñïýí íá ðáñïõóéáóôïýí ìå ìáèçìáôéêÜ óýìâïëá, Þôáí ï ¢ããëïò ìáèçìáôéêüò George Boole óôçí åñãáóßá ôïõ «The Mathematical Analysis of Logic - Ç ÌáèçìáôéêÞ ÁíÜëõóç ôçò ËïãéêÞò», ôï 1847. Ïé êáíüíåò áõôïß áðïôåëïýí ôìÞìá ôçò ¢ëãåâñáò ËïãéêÞò - Þ ¢ëãåâñáò Boole ðñïò ôéìÞí ôïõ ìåãÜëïõ áõôïý ìáèçìáôéêïý- êáé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá íá åðéëýïõìå ëïãéêÜ ðñïâëÞìáôá. Óôçí ¢ëãåâñá Boole õðÜñ÷ïõí ìüíï äýï åßäç ðñïôÜóåùí, áõôÝò ðïõ åßíáé áëçèåßò êáé áõôÝò ðïõ åßíáé øåõäåßò. ÄçëáäÞ ïé ìåôáâëçôÝò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôçí Üëãåâñá áõôÞ ìðïñïýí íá ðÜñïõí ìüíï äýï ôéìÝò. Óôéò ôéìÝò áõôÝò ìðïñïýìå íá áíôéóôïé÷ßóïõìå ôéò äõÜäåò: 0

Íáé (Í)

ÁëçèÞò (Á)

Yes (Y)

True (T)

1

¼÷é (Ï)

ØåõäÞò (Ø)

No (N)

False (F)

Åðßóçò óôçí ¢ëãåâñá Boole ïñßæïíôáé êáé ïé ëïãéêÝò óôáèåñÝò. ËïãéêÞ óôáèåñÜ ïíïìÜæåôáé ìéá ðñüôáóç ðïõ åßíáé ðÜíôïôå áëçèÞò Þ ðÜíôïôå øåõäÞò êáé äéáöÝñåé áðü ôç ëïãéêÞ ìåôáâëçôÞ, ç ïðïßá åßíáé ìéá ðñüôáóç ðïõ ìðïñåß íá åßíáé Üëëïôå áëçèÞò êáé Üëëïôå øåõäÞò. Ðáñáäåßãìáôá: u u u

64

ÌåôÜ ôïí Éïýíéï áêïëïõèåß ï Éïýëéïò. - ËïãéêÞ óôáèåñÜ, áëçèÞò, ãéáôß éó÷ýåé ðÜíôïôå. Ç ðñïçãïýìåíç áðü ôçí ÐáñáóêåõÞ ìÝñá ïíïìÜæåôáé ÓÜââáôï. - ËïãéêÞ óôáèåñÜ, øåõäÞò, ãéáôß äåí éó÷ýåé. Ï ìïíïøÞöéïò öõóéêüò áñéèìüò ÷ åßíáé ìåãáëýôåñïò áðü ôï 6. ËïãéêÞ ìåôáâëçôÞ, ãéáôß Üëëïôå åßíáé áëçèÞò, üôáí x=7 Þ 8 Þ 9 êáé Üëëïôå øåõäÞò, üôáí ï x ðáßñíåé ôéò ôéìÝò 0,1,2,3,4,5,6.

2

Ç Ýííïéá êáé ç ðáñÜóôáóç ôçò ðëçñïöïñßáò óôïí õðïëïãéóôÞ Ï Boole, ìåôÜ ôéò ëïãéêÝò ìåôáâëçôÝò êáé óôáèåñÝò, üñéóå êáé ôïõò êáíüíåò ðïõ êáèïñßæïõí ôéò âáóéêÝò ëïãéêÝò ðñÜîåéò. Ãéá íá ïñßóåé ôéò ðñÜîåéò áõôÝò, ÷ñçóéìïðïßçóå ðßíáêåò óôïõò ïðïßïõò ðåñéëáìâÜíïíôáé üëïé ïé äõíáôïß óõíäõáóìïß ôùí ôéìþí ðïõ ìðïñïýí íá ðÜñïõí ïé ëïãéêÝò ìåôáâëçôÝò êáèþò êáé ôá áðïôåëÝóìáôá ðïõ ðñïêýðôïõí áðü áõôïýò ôïõò óõíäõáóìïýò. Óôá åðüìåíá âëÝðïõìå ôéò âáóéêÝò ðñÜîåéò ôçò ¢ëãåâñáò Boole.

Ìå ôçí åöáñìïãÞ ôçò Üñíçóçò óå ìéá ëïãéêÞ ðñüôáóç áíôéóôñÝöåôáé ç áëÞèåéá ôùí ôéìþí ôçò, äçëáäÞ ôï 1 ìåôáôñÝðåôáé óå 0 êáé ôï 0 óå 1. Ãéá ðáñÜäåéãìá: Ðßíáêáò áëÞèåéáò A NOT A áëçèÞò øåõäÞò ÓÞìåñá èá âñÝîåé ÓÞìåñá äåí èá âñÝîåé øåõäÞò áëçèÞò

Ç ðñÜîç áõôÞ ëÝãåôáé êáé áíôéóôñïöÞ Þ óõìðëÞñùìá êáé óõìâïëßæåôáé ìå Á .

A

NOT A

Ìå ôçí ðñÜîç ôçò óýæåõîçò óõíèÝôïõìå äýï ðñïôÜóåéò ìå ôç ëÝîç «êáé», ïðüôå ó÷çìáôßæåôáé ìéá íÝá ðñüôáóç, ç ïðïßá åßíáé áëçèÞò ìüíï üôáí êáé ïé äýï áñ÷éêÝò åßíáé áëçèåßò. Ð.÷. Ðßíáêáò áëÞèåéáò A B A AND B A B A AND B áëçèÞò áëçèÞò áëçèÞò Ôï 12 äéáé- Ôï 4 åßíáé Ôï 12 äéáéñåßôáé áðü ôï áëçèÞò øåõäÞò øåõäÞò ñåßôáé áðü ä é á é ñ Ý ô ç ò 6 êáé ôï 4 åßíáé äéáéñÝøåõäÞò áëçèÞò øåõäÞò ôï 6 ôïõ 8 ôçò ôïõ 8 øåõäÞò øåõäÞò øåõäÞò Ç ðñÜîç áõôÞ ëÝãåôáé êáé ëïãéêüò ðïëëáðëáóéáóìüò êáé óõìâïëßæåôáé ìå Á B.

Ìå ôçí ðñÜîç ôçò äéÜæåõîçò óõíèÝôïõìå äýï ðñïôÜóåéò ìå ôç ëÝîç «Þ», ïðüôå ó÷çìáôßæåôáé ìéá íÝá ðñüôáóç, ç ïðïßá åßíáé áëçèÞò üôáí ôïõëÜ÷éóôïí ç ìßá áðü ôéò äýï áñ÷éêÝò åßíáé áëçèÞò. Ð.÷.

A

B

A OR B

Ôï 12 äéáéñåßôáé áðü ôï 6

Ôï 12 äéáéñåßôáé áðü ôï 5

Ôï 12 äéáéñåßôáé áðü ôï 6 Þ ôï 12 äéáéñåßôáé áðü ôï 5

Ðßíáêáò áëÞèåéáò A B A OR B áëçèÞò áëçèÞò áëçèÞò áëçèÞò øåõäÞò áëçèÞò øåõäÞò áëçèÞò áëçèÞò øåõäÞò øåõäÞò øåõäÞò

Ç ðñÜîç áõôÞ ëÝãåôáé êáé ëïãéêÞ ðñüóèåóç êáé óõìâïëßæåôáé ìå A + B.

65

2

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ìå ôçí ðñÜîç ôçò áðïêëåéóôéêÞò äéÜæåõîçò óõíèÝôïõìå äýï ðñïôÜóåéò âÜæïíôáò ôï äéáæåõêôéêü «åßôå» ìðñïóôÜ óå êáèåìßá, ïðüôå ó÷çìáôßæåôáé ìéá íÝá, ç ïðïßá åßíáé áëçèÞò ìüíï üôáí ç ìßá áðü ôéò áñ÷éêÝò åßíáé áëçèÞò êáé ç Üëëç øåõäÞò.

A

B

A ×OR B

Ôï 12 äéáéñåßôáé áðü ôï 6

Ôï 12 äéáéñåßôáé áðü ôï 5

Åßôå ôï 12 äéáéñåßôáé áðü ôï 6 åßôå ôï 12 äéáéñåßôáé áðü ôï 5

Ðßíáêáò áëÞèåéáò A B A XOR B áëçèÞò áëçèÞò øåõäÞò áëçèÞò øåõäÞò áëçèÞò øåõäÞò áëçèÞò áëçèÞò øåõäÞò øåõäÞò øåõäÞò

Ç ðñÜîç áõôÞ óõìâïëßæåôáé ìå A Å B. Ïé ðñÜîåéò óýæåõîç, äéÜæåõîç êáé áðïêëåéóôéêÞ äéÜæåõîç, åöáñìüæïíôáé êáé ãéá ðåñéóóüôåñåò áðü äýï ëïãéêÝò ìåôáâëçôÝò. Ïé óõíáñôÞóåéò ðïõ äÝ÷ïíôáé ùò åßóïäï ëïãéêÝò ìåôáâëçôÝò êáé äßíïõí ùò Ýîïäï ôï áðïôÝëåóìá ëïãéêþí ðñÜîåùí êáëïýíôáé ëïãéêÝò óõíáñôÞóåéò. Ðáñáäåßãìáôá ëïãéêþí óõíáñôÞóåùí: Æ=f(A,B)=Á B

Æ=f(A,B)=A B + B Á

¼ðùò åßäáìå, óôéò ðñÜîåéò ôçò ¢ëãåâñáò Boole ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ìåôáâëçôÝò ðïõ ðáßñíïõí äýï ìüíï ôéìÝò êáé äßíïõí ùò áðïôÝëåóìá ðÜëé äßôéìåò ìåôáâëçôÝò. Ôï 1938 ï C. Shannon Ýäåéîå üôé ç ¢ëãåâñá Boole ìðïñïýóå íá åöáñìïóôåß óôçí áðëïðïßçóç êáé óôç ó÷åäßáóç ôùí çëåêôñïíéêþí êõêëùìÜôùí, üðùò, ãéá ðáñÜäåéãìá óôá ôçëåöùíéêÜ êõêëþìáôá. Áñãüôåñá ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ãéá ôç ó÷åäßáóç ôùí êõêëùìÜôùí ôùí õðïëïãéóôþí. Ôá çëåêôñïíéêÜ êõêëþìáôá ðïõ åêôåëïýí ôéò âáóéêÝò ðñÜîåéò ôçò ¢ëãåâñáò Boole êáëïýíôáé ëïãéêÝò ðýëåò. ÊÜèå ôÝôïéá ðýëç äÝ÷åôáé óôçí åßóïäü ôçò óÞìáôá ìå ôç ìïñöÞ õøçëÞò Þ ÷áìçëÞò çëåêôñéêÞò ôÜóçò êáé äßíåé óôçí Ýîïäü ôçò Ýíá ìïíáäéêü ëïãéêü áðïôÝëåóìá ìå ôç ìïñöÞ õøçëÞò Þ ÷áìçëÞò çëåêôñéêÞò ôÜóçò. ÓõíäõÜæïíôáò êáôÜëëçëá ëïãéêÝò ðýëåò äçìéïõñãïýíôáé ðéï óýíèåôá êõêëþìáôá ðïõ ìðïñïýí íá åêôåëïýí ëïãéêÝò ðñÜîåéò. Áñ÷éêÜ ãéá ôçí õëïðïßçóç ôùí ëïãéêþí ðõëþí ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí äéáêñéôÜ çëåêôñïíéêÜ óôïé÷åßá. ÓÞìåñá óôá ïëïêëçñùìÝíá êõêëþìáôá õðÜñ÷åé Ýíá ìåãÜëï ðëÞèïò åðéìÝñïõò êõêëùìÜôùí, ôá ïðïßá ìå ôç óåéñÜ ôïõò áðïôåëïýíôáé áðü ðëÞèïò ëïãéêþí ðõëþí.

66

2

Ç Ýííïéá êáé ç ðáñÜóôáóç ôçò ðëçñïöïñßáò óôïí õðïëïãéóôÞ

Ïé âáóéêÝò ðýëåò áðü ôéò ïðïßåò êáôáóêåõÜæïíôáé ôá ëïãéêÜ êõêëþìáôá åßíáé:

ËïãéêÞ ðýëç «Ï×É» - NOT Õëïðïéåß ôç ëïãéêÞ ðñÜîç «¢ñíçóç». ¸÷åé ìéá åßóïäï êáé ìéá Ýîïäï. ¼ôáí ç åßóïäïò åßíáé 1 ç Ýîïäïò åßíáé 0, åíþ üôáí ç åßóïäïò åßíáé 0 ç Ýîïäïò åßíáé 1, äçëáäÞ áíôéóôñÝöåé ôçí áîßá ôçò åéóüäïõ.

ËïãéêÞ ðýëç «ÊÁÉ» - AND

ÓÕÌÂÏËÏ

ÓÕÌÂÏËÏ

Õëïðïéåß ôç ëïãéêÞ ðñÜîç «Óýæåõîç». ¸÷åé äýï åéóüäïõò êáé ìéá Ýîïäï. Ç Ýîïäïò åßíáé 1, üôáí üëåò ïé åßóïäïé åßíáé 1.

ÓÕÌÂÏËÏ

ËïãéêÞ ðýëç «¹» - OR Õëïðïéåß ôç ëïãéêÞ ðñÜîç «ÄéÜæåõîç». ¸÷åé äýï åéóüäïõò êáé ìéá Ýîïäï. Ç Ýîïäïò åßíáé 1, üôáí ôïõëÜ÷éóôïí ìéá åßóïäïò åßíáé 1.

ËïãéêÞ ðýëç «Áðïêëåéóôéêü ¹» - XOR

ÓÕÌÂÏËÏ

Õëïðïéåß ôç ëïãéêÞ ðñÜîç «ÁðïêëåéóôéêÞ äéÜæåõîç». ¸÷åé äýï åéóüäïõò êáé ìéá Ýîïäï. Ç Ýîïäïò åßíáé 1, üôáí ïé ôéìÝò óôéò åéóüäïõò åßíáé äéáöïñåôéêÝò ìåôáîý ôïõò.

Ìðïñïýìå íá äçìéïõñãÞóïõìå ðéï ðïëýðëïêåò ëïãéêÝò ðýëåò u åßôå ðñïóèÝôïíôáò ðåñéóóüôåñåò åéóüäïõò u åßôå óõíäõÜæïíôáò ôéò áðëÝò ìå ôçí ðýëç Ï×É (NOT).

67

2

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ÐáñáêÜôù âëÝðïõìå ôï óýìâïëï êáé ôïí ðßíáêá áëÞèåéáò ôçò ëïãéêÞò ðýëçò ÊÁÉ ìå ôñåéò åéóüäïõò:

ÓÕÌÂÏËÏ

Äýï áêüìç ðýëåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åõñýôáôá åßíáé:

ÓÕÌÂÏËÏ

ËïãéêÞ ðýëç «Ï×É-ÊÁÉ» (NAND) Áðïôåëåßôáé áðü ìéá ðýëç AND êáé ìéá ðýëç NOT êáé óõì âïëßæåôáé ìå Á  . ¸÷åé Ýîïäï 0, üôáí üëåò ïé åßóïäïé åßíáé 1, åíþ óå êÜèå Üëëç ðåñßðôùóç Ý÷åé Ýîïäï 1.

ÓÕÌÂÏËÏ

ËïãéêÞ ðýëç «Ï×É - ¹ « (NOR) Áðïôåëåßôáé áðü ìéá ðýëç OR êáé ìéá ðýëç NOT êáé óõìâï ëßæåôáé ìå Á+ . Ç Ýîïäüò ôçò åßíáé 1, üôáí êáé ïé äýï åßóïäïé åßíáé 0, åíþ óå êÜèå Üëëç ðåñßðôùóç Ý÷åé Ýîïäï 0.

¼ëåò ïé âáóéêÝò ðýëåò ìðïñïýí íá õëïðïéçèïýí ìå ôéò ðýëåò NOR Þ NAND. Áõôü, óå óõíäõáóìü ìå ôï ãåãïíüò üôé ç ÷ñÞóç ôùí ðõëþí áõôþí áðëïðïéåß ôç äéáäéêáóßá êáôáóêåõÞò ôùí ïëïêëçñùìÝíùí êõêëùìÜôùí, åðéôñÝðåé óôïõò êáôáóêåõáóôÝò ôïõò íá äçìéïõñãïýí êõêëþìáôá ôá ïðïßá óõíÞèùò ðåñéÝ÷ïõí ìüíï ðýëåò NOR Þ ìüíï NAND. Ãéá ðáñÜäåéãìá:

68

2

Ç Ýííïéá êáé ç ðáñÜóôáóç ôçò ðëçñïöïñßáò óôïí õðïëïãéóôÞ

Ôá êõêëþìáôá ðïõ äçìéïõñãïýíôáé ìå ôç ÷ñÞóç ðïëëþí âáóéêþí ðõëþí ìðïñïýí íá ÷ùñéóôïýí óå äýï êáôçãïñßåò: Ôá óõíäõáóôéêÜ. Åßíáé åêåßíá ðïõ ç Ýîïäüò ôïõò åîáñôÜôáé ìüíï áðü ôéò ôéìÝò åéóüäïõ ôïõò. ÐáñÜäåéãìá:

Ôá áêïëïõèéáêÜ êõêëþìáôá. Åßíáé åêåßíá ðïõ ç Ýîïäüò ôïõò åßíáé óõíÜñôçóç ôùí ôéìþí åéóüäïõ áëëÜ êáé ôçò ðñïçãïýìåíçò êáôÜóôáóçò ôïõ êõêëþìáôïò. ¸íá ôÝôïéï óôïé÷åéþäåò êýêëùìá êáëåßôáé flip-flop. Ôá flip-flop óõíäåüìåíá êáôÜëëçëá äçìéïõñãïýí ÷ñÞóéìá áêïëïõèéáêÜ êõêëþìáôá, ðïõ ìðïñïýí íá áðïèçêåýóïõí ðñïóùñéíÜ äõáäéêÞ ðëçñïöïñßá, äçëáäÞ áðïôåëïýí Ýíá åßäïò ìíÞìçò ðïõ õëïðïéåßôáé áðü êõêëþìáôá. Óôï åðüìåíï ó÷Þìá öáßíåôáé ôï flip-flop êáôçãïñßáò Set / Reset. Ó áõôü ìðïñïýìå íá ðáñáôçñÞóïõìå üôé êÜèå ðýëç NOR Ý÷åé ìßá åßóïäï åîùôåñéêÞ áëëÜ êáé ìßá åóùôåñéêÞ, ç ïðïßá Ý÷åé ôçí ôéìÞ ðïõ äçìéïõñãÞèçêå áðü ôçí ðñïçãïýìåíç êáôÜóôáóç ôïõ flip-flop.

69

2

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Áíáêåöáëáßùóç Ç ðëçñïöïñßá åßíáé ðïëý óçìáíôéêÞ óå üëïõò ó÷åäüí ôïõò ôïìåßò ôçò êáèçìåñéíÞò ìáò æùÞò êáé ðñïêýðôåé áðü ôçí åðåîåñãáóßá ôùí äåäïìÝíùí. Ï õðïëïãéóôÞò áðïôåëåß ôï âáóéêü åñãáëåßï ãéá ôçí åðåîåñãáóßá êáé ôçí áðïèÞêåõóç ôùí äåäïìÝíùí. Ôá äåäïìÝíá êùäéêïðïéïýíôáé ìå ôç âïÞèåéá ôùí äõáäéêþí øçößùí (bit) êáé ðáñéóôÜíïíôáé ìå áêïëïõèßåò áðü 0 êáé 1. Óôïí õðïëïãéóôÞ ÷ñçóéìïðïéïýìå êõñßùò ôá áêüëïõèá óõóôÞìáôá áñßèìçóçò: u äõáäéêü u ïêôáäéêü u äåêáåîáäéêü. Ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí áñéèìþí ìðïñïýìå íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå: u ôïí êþäéêá ãéá ôç ÄõáäéêÞ Êùäéêïðïßçóç Äåêáäéêþí Øçößùí (Binary Coded Decimal - BCD) u ôéò ìåèüäïõò ðáñÜóôáóçò ôùí áñéèìþí óôïí õðïëïãéóôÞ - ìÝèïäïé ôïõ óõìðëçñþìáôïò 1 êáé 2, ìÝèïäïé óôáèåñÞò êáé êéíçôÞò õðïäéáóôïëÞò. Ïé ðéï óçìáíôéêïß êþäéêåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå ãéá ôçí êùäéêïðïßçóç ôùí ÷áñáêôÞñùí åßíáé ïé áêüëïõèïé: u ôùí 8 bit, ASCII, EBCDIC u ôùí 16 bit, Unicode. Óôïé÷åßá ôçò ÌáèçìáôéêÞò ËïãéêÞò êáé ôçò ¢ëãåâñáò Boole âñßóêïõí åöáñìïãÞ óôá êõêëþìáôá ôùí õðïëïãéóôþí ìÝóù ôùí ëïãéêþí ðõëþí. ÂáóéêÝò ëïãéêÝò ðýëåò åßíáé ïé: u Ï×É (NOT) u ÊÁÉ (AND) u ¹ (OR) u Áðïêëåéóôéêü ¹ (XOR) u Ï×É-ÊÁÉ (NAND) u Ï×É - ¹ (NOR) ÂáóéêÝò êáôçãïñßåò ëïãéêþí êõêëùìÜôùí åßíáé: u ôá óõíäõáóôéêÜ êáé u ôá áêïëïõèéáêÜ.

70

2

Ç Ýííïéá êáé ç ðáñÜóôáóç ôçò ðëçñïöïñßáò óôïí õðïëïãéóôÞ

ÅñùôÞóåéò 11. Ôé åßíáé ç ðëçñïöïñßá êáé ðïéá åßíáé ç óçìáóßá ôçò óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ; 12. Ôé åßíáé äåäïìÝíá; 13. Ðüôå ìéëÜìå ãéá êýêëï ðëçñïöïñßáò; 14. Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá ðåñéå÷üìåíá ôçò ðñþôçò óôÞëçò ìå áõôÜ ôçò äåýôåñçò.

120 ôï üñéï ôá÷ýôçôáò ôùí åðéâáôéêþí áõôïêéíÞôùí óôçí åèíéêÞ ïäü åßíáé 120 ÷ëì/þñá

ðëçñïöïñßá

ìðëå ç åëëçíéêÞ óçìáßá Ý÷åé ÷ñþìáôá ìðëå êáé Üóðñï

äåäïìÝíï

15. Ná áíáöÝñåôå ìåñéêÝò áðáéôÞóåéò ôïõ óýã÷ñïíïõ áíèñþðïõ, ðïõ äåí ìðïñïýí íá áíôéìåôùðéóôïýí éêáíïðïéçôéêÜ ìå ìç çëåêôñïíéêÝò ìåèüäïõò áðïèÞêåõóçò êáé åðåîåñãáóßáò.

16. Ãéáôß åßíáé áðáñáßôçôç ç êùäéêïðïßçóç ôùí äåäïìÝíùí óôïí õðïëïãéóôÞ; 17. Íá áíáöÝñåôå ðáñáäåßãìáôá äßôéìùí êáôáóôÜóåùí ðïõ ìðïñåß íá åêöñÜæïíôáé óôéò ìïíÜäåò ôïõ õðïëïãéóôÞ. á) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . â) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ã) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

18. Óõìðëçñþóôå ôéò ëÝîåéò ðïõ ëåßðïõí. á) Ç êùäéêïðïßçóç åßíáé ìéá óõìöùíßá áíôéóôïß÷éóçò êáèåíüò óõìâüëïõ ðïõ èÝëïõìå íá ðáñáóôÞóïõìå ìå ................................................... â) ¸íá óýíïëï áíôéóôïé÷ßóåùí ìåôáîý óõìâüëùí êáé áêïëïõèéþí äõáäéêþí øçößùí ëÝãåôáé ..................................

19. Óôçí êùäéêïðïßçóç ùò ìïíÜäá ðáñÜóôáóçò ÷ñçóéìïðïéïýìå ôï äõáäéêü øçößï.

5 Íáé 5 Ï÷é

10. Ç âÜóç åíüò áñéèìçôéêïý óõóôÞìáôïò äåß÷íåé ôï ðëÞèïò ôùí øçößùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí áñéèìþí óå áõôü ôï óýóôçìá.

5 Íáé 5 Ï÷é

71

2

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

11. Óôï äõáäéêü óýóôçìá äýï ïêôÜäåò ìáò êÜíïõí ìéá ôåôñÜäá.

5 Íáé 5 Ï÷é

12. Óôï äåêáåîáäéêü óýóôçìá ç âÜóç åßíáé ôï 2.

5 Íáé 5 Ï÷é

13. Óôï ïêôáäéêü óýóôçìá ç âÜóç åßíáé äýíáìç ôïõ 2.

5 Íáé 5 Ï÷é

14. Óõìðëçñþóôå ôéò ëÝîåéò ðïõ ëåßðïõí. á) Ïé êþäéêåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí áñéèìþí óôïí õðïëïãéóôÞ ëÝãïíôáé .......................... â) Ïé êþäéêåò áõôïß âáóßæïíôáé óôï äõáäéêü óýóôçìá áñßèìçóçò êáé ï ðéï äéáäåäïìÝíïò åßíáé ï êþäéêáò ....................................... .......................

15. Íá áíáöÝñåôå ôéò âáóéêÝò ìåèüäïõò ðáñÜóôáóçò ôùí áñéèìþí óôïí õðïëïãéóôÞ.

16. Íá áíáöÝñåôå ôïõò âáóéêïýò êþäéêåò ÷áñáêôÞñùí.

17. Ï êþäéêáò Unicode óå êÜèå ÷áñáêôÞñá áíôéóôïé÷åß Ýíáí áñéèìü ìÞêïõò 8 bit.

5 Íáé 5 Ï÷é

18. Ï êþäéêáò Unicode Ý÷åé êáé êùäéêïýò ïé ïðïßïé êáèïñßæïõí ôç äéåýèõíóç ôïõ êåéìÝíïõ.

5 Íáé 5 Ï÷é 19. Ðïéá áðü ôá ðáñáêÜôù áíáöÝñïíôáé óå êþäéêåò õðïëïãéóôþí;

5 ASCII 5 ïèüíç õðïëïãéóôÞ 5 bit 5 óýóôçìá CAD 5 áêïëïõèßåò øçößùí 0 êáé 1 5 óýóôçìá CAE 5 ôçëåäéÜóêåøç

72

2

Ç Ýííïéá êáé ç ðáñÜóôáóç ôçò ðëçñïöïñßáò óôïí õðïëïãéóôÞ

20. Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá ðåñéå÷üìåíá ôçò ðñþôçò óôÞëçò ìå áõôÜ ôçò äåýôåñçò.

BCD

ASCII EBCDIC UNICODE

Êþäéêáò ÷áñáêôÞñùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ðïëý áðü ôïõò êáôáóêåõáóôÝò ìéêñïûðïëïãéóôþí

Êþäéêáò ÷áñáêôÞñùí ðïõ äçìéïõñãÞèçêå áðü ôçí IMB

Êþäéêáò ÷áñáêôÞñùí ôùí 16 bit Êþäéêáò áñéèìþí

21. Ðüôå ìéá ðñüôáóç ëÝãåôáé: á) ëïãéêÞ â) ëïãéêÞ ìåôáâëçôÞ ã) ëïãéêÞ óôáèåñÜ.

22. Íá áíáöÝñåôå ôéò âáóéêÝò ëïãéêÝò ðñÜîåéò. á) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . â) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ã) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ä) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

23. Ðïéá åßíáé ç äéáöïñÜ ìåôáîý ëïãéêþí ìåôáâëçôþí êáé ëïãéêþí óôáèåñþí; 24. Íá óõìðëçñþóåôå óôá áíôßóôïé÷á ðëáßóéá ôï üíïìá ôçò ëïãéêÞò ðñÜîçò ðïõ ðáñéóôÜíåé ôï åéêïíßäéï.

25. Ðïéåò åßíáé ïé âáóéêÝò êáôçãïñßåò ëïãéêþí êõêëùìÜôùí;

73

2

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÃëùóóÜñéï Áêïëïõèéáêü êýêëùìá

Ëïãéêü êýêëùìá ðïõ ç Ýîïäüò ôïõ åßíáé óõíÜñôçóç ôùí ôéìþí åéóüäïõ, áëëÜ êáé ôçò ðñïçãïýìåíçò êáôÜóôáóÞò ôïõ.

¢ëãåâñá Boole

Äåò ¢ëãåâñá ËïãéêÞò.

¢ëãåâñá ËïãéêÞò

×ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá ðáñïõóéáóôïýí ïé ëïãéêÝò ðñïôÜóåéò ìå ìáèçìáôéêÜ óýìâïëá. Ïé êþäéêåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí áñéèìþí óôïí õðïëïãéóôÞ. Áñéèìüò ðïõ ðáñéóôÜíåôáé ìå äýï ôìÞìáôá, ôï ðñþôï áðïôåëåß ôï äåêáäéêü ìÝñïò êáé ôï äåýôåñï ôïí åêèÝôç. Ï áñéèìüò ðïõ äßíåé ôï ðëÞèïò ôùí øçößùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí áñéèìþí óå Ýíá áñéèìçôéêü óýóôçìá. Óôïé÷åßá áðü ôçí åðåîåñãáóßá ôùí ïðïßùí åîÜãïíôáé ïé ðëçñïöïñßåò. Áñéèìçôéêüò êþäéêáò ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí äåêáäéêþí øçößùí, üðïõ ãéá êáèÝíá áðü áõôÜ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé 4 äõáäéêÜ øçößá. Ï ðßíáêáò ðïõ ðáñïõóéÜæåé ôçí áìöéìïíïóÞìáíôç áðåéêüíéóç êÜèå óõìâüëïõ óå ìßá ìüíï áêïëïõèßá áðü 0 êáé 1. Êþäéêáò ôùí 8 bit ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ÷áñáêôÞñùí. Êþäéêáò ôùí 8 bit ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ÷áñáêôÞñùí êáé äçìéïõñãÞèçêå áðü ôçí ÉÂÌ. Êþäéêáò ÷áñáêôÞñùí ôùí 16 bit.

Áñéèìçôéêïß êþäéêåò Áñéèìüò êéíçôÞò õðïäéáóôïëÞò ÂÜóç ÄåäïìÝíá ÄõáäéêÞ êùäéêïðïßçóç äåêáäéêþí øçößùí Êþäéêáò Êþäéêáò ASCII Êþäéêáò EBCDIC Êþäéêáò Unicode ËïãéêÞ ìåôáâëçôÞ ËïãéêÞ ðñüôáóç ËïãéêÞ ðýëç

ËïãéêÞ ðýëç «Ï×É - Ç»

Áðëü çëåêôñïíéêü óôïé÷åßï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí ðñáãìáôïðïßçóç âáóéêþí ðñÜîåùí óôïí õðïëïãéóôÞ. ËïãéêÞ ðýëç ìå äýï åéóüäïõò êáé ìéá Ýîïäï. Ç Ýîïäïò åßíáé 1, üôáí ïé ôéìÝò óôéò åéóüäïõò åßíáé äéáöïñåôéêÝò ìåôáîý ôïõò. ËïãéêÞ ðýëç ìå äýï åéóüäïõò êáé ìéá Ýîïäï. Ç Ýîïäïò åßíáé 1, üôáí ôïõëÜ÷éóôïí ìéá åßóïäïò åßíáé 1. ËïãéêÞ ðýëç ìå äýï åéóüäïõò êáé ìéá Ýîïäï. Ç Ýîïäïò åßíáé 1, üôáí üëåò ïé åßóïäïé åßíáé 1. ËïãéêÞ ðýëç ðïõ áðïôåëåßôáé áðü ìéá ðýëç OR êáé ìéá ðýëç NOT.

ËïãéêÞ ðýëç «Ï×É -ÊÁÉ»

ËïãéêÞ ðýëç ðïõ áðïôåëåßôáé áðü ìéá ðýëç AND êáé ìéá ðýëç NOT.

ËïãéêÞ ðýëç «Ï×É»

ËïãéêÞ ðýëç ìå ìéá åßóïäï êáé ìéá Ýîïäï, ðïõ áíôéóôñÝöåé óôçí Ýîïäï ôçí áîßá ôçò åéóüäïõ. Ç ëïãéêÞ ðñüôáóç ðïõ åßíáé ðÜíôïôå áëçèÞò Þ ðÜíôïôå øåõäÞò.

ËïãéêÞ ðýëç «Áðïêëåéóôéêü Ç» ËïãéêÞ ðýëç «Ç» ËïãéêÞ ðýëç «ÊÁÉ»

ËïãéêÞ óôáèåñÜ

74

Ç ëïãéêÞ ðñüôáóç ðïõ ìðïñåß íá åßíáé Üëëïôå áëçèÞò êáé Üëëïôå øåõäÞò. Ðñüôáóç ðïõ ìðïñåß íá ÷áñáêôçñéóôåß áëçèÞò Þ øåõäÞò.

2

Ç Ýííïéá êáé ç ðáñÜóôáóç ôçò ðëçñïöïñßáò óôïí õðïëïãéóôÞ Ðßíáêáò áëÞèåéáò

Ðßíáêáò ðïõ áðåéêïíßæåé ôéò ôéìÝò áëÞèåéáò ìéáò ëïãéêÞò ìåôáâëçôÞò.

Ðëçñïöïñßá

Ôï áðïôÝëåóìá ôçò åðåîåñãáóßáò ôùí äåäïìÝíùí.

Óõíäõáóôéêü êýêëùìá

Êýêëùìá ðïõ ç Ýîïäüò ôïõ åîáñôÜôáé ìüíï áðü ôéò ôéìÝò åéóüäïõ ôïõ.

ØçöéïëÝîç (Byte)

Ìéá ïìÜäá áðü 8 bit.

75

2

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ

http://www.unicode.org/ Ç äéåýèõíóç ôïõ ïñãáíéóìïý ðïõ áó÷ïëåßôáé ìå ôïí êþäéêá ÷áñáêôÞñùí Unicode.

http://www.brookdale.cc.nj.us/fac/engtech/aandersen/elt242/binary.html Óôçí éóôïóåëßäá áõôÞ ìðïñåßôå íá äåßôå ðþò ðáñéóôÜíïõìå ôá äåäïìÝíá óôïí õðïëïãéóôÞ ìå ôç âïÞèåéá ôùí øçößùí ôïõ äõáäéêïý óõóôÞìáôïò.

http://www2.echo.lu/oii/en/chars.html Óôçí éóôïóåëßäá áõôÞ ìðïñåßôå íá ðÜñåôå ðëçñïöïñßåò ãéá ôá óýíïëá ÷áñáêôÞñùí ôïõ õðïëïãéóôÞ.

http://www.asca.com/unicode.html. Óôçí éóôïóåëßäá áõôÞ ìðïñåßôå íá ðÜñåôå ðëçñïöïñßåò ãéá ôïí êþäéêá ÷áñáêôÞñùí Unicode.

http://webster.ucr.edu/Page_asm/ArtofAssembly/CH01/CH01-1.html Óôçí éóôïóåëßäá áõôÞ ìðïñåßôå íá äåßôå êåöÜëáéá ôïõ âéâëßïõ ìå ôßôëï «Art of Assembly» ôïõ Randall Hyde s. ÕðÜñ÷ïõí áíáöïñÝò ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí äåäïìÝíùí óôïí õðïëïãéóôÞ êáèþò êáé ãéá ôá áñéèìçôéêÜ óõóôÞìáôá. http://www.albany.edu/library/internet/boolean.html Óôçí éóôïóåëßäá áõôÞ ìðïñåßôå íá äåßôå ôéò âáóéêÝò Ýííïéåò ôçò ¢ëãåâñáò Boole.

http://www.txdirect.net/users/uswatson/codemethods.htm Äéåýèõíóç ìå ôïõò ãíùóôüôåñïõò êþäéêåò.

http://www.bbsinc.com/symbol.html Äéåýèõíóç ãéá ôïí êþäéêá ASCII.

http://www.iscs.nus.sg/~sf100/c5ov.htm Äéåýèõíóç ðïõ ðåñéÝ÷åé óôïé÷åßá ãéá ëïãéêÜ êõêëþìáôá.

76

2

Ç Ýííïéá êáé ç ðáñÜóôáóç ôçò ðëçñïöïñßáò óôïí õðïëïãéóôÞ

Âéâëéïãñáößá

Áíôþíç Âáôéêéþôç, Çëåêôñïíéêïß õðïëïãéóôÝò, ÁèÞíá ÁñéèìçôéêÜ óõóôÞìáôá, ç ðáñÜóôáóç ôùí áñéèìþí óôïí õðïëïãéóôÞ, ïé êþäéêåò ÷áñáêôÞñùí, ïé ëïãéêÝò ðýëåò, ê.Ü.

Í. ÊùíóôáíôÜò, Ã. Óìýñçò Ôå÷íïëïãßá çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí, ÏÅÄ ¢ëãåâñá Boole, ëïãéêÝò ðýëåò.

Áöñïäßôç Ðáðáãéáííïðïýëïõ, Ðñïóùðéêïß õðïëïãéóôÝò, Åêäüóåéò Nubis Êþäéêåò õðïëïãéóôþí.

Pat Heathcote Kevin Bond, A-LEVEL COMPUTING. Ç ðáñÜóôáóç ôùí äåäïìÝíùí óôïõò õðïëïãéóôÝò.

É.Ê. ÊÜâïõñá, ÏñãÜíùóç óõóôçìÜôùí åíüò ÷ñÞóôç, Ôüìïò É, ÊëåéäÜñéèìïò, ÁèÞíá 1991 Ç ðáñÜóôáóç ôùí ðëçñïöïñéþí óôïí õðïëïãéóôÞ, áñéèìçôéêÜ óõóôÞìáôá.

Ì. Ð. ÌðåêÜêïò, Áñ÷éôåêôïíéêÞ õðïëïãéóôþí êáé ôå÷íïëïãßá ðáñÜëëçëçò åðåîåñãáóßáò, Åêäüóåéò Óôáìïýëçò, ÁèÞíá 1994 ÐëÞñåò ðáíåðéóôçìéáêü óýããñáììá ìå Ýìöáóç óôá ëïãéêÜ êõêëþìáôá êáé óôçí áíÜðôõîÞ ôïõò.

Ì.Ð.ÌðåêÜêïò-Á.Í.ÊáóôáíéÜ, ØçöéáêÜ óõóôÞìáôá, Åêäüóåéò Óôáìïýëçò, ÁèÞíá 1994 ÐáñïõóéÜæåé ôéò Ýííïéåò êáé ôéò áñ÷Ýò ëïãéêÞò ó÷åäßáóçò ôùí øçöéáêþí óõóôçìÜôùí

W. Stallings, Computer Organization and Architecture, Prantice Hall (1996) ÐåñéãñÜöåé ðþò õëïðïéåßôáé ç áñ÷éôåêôïíéêÞ åíüò õðïëïãéóôÞ ìÝóù ôùí äéÜöïñùí ëïãéêþí êõêëùìÜôùí.

J. Hayes, Computer Architecture and Organization, Edison (1990) Óôï ßäéï ðíåýìá ìå ôï ðñïçãïýìåíï óýããñáììá.

H. Stone, Introduction to Computer Architecture Âéâëßï ðïõ áðåõèýíåôáé óå áñ÷Üñéïõò óôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ õðïëïãéóôþí.

H. Stone, High performance Computer Architecture Âéâëßï õøçëïý åðéðÝäïõ äõóêïëßáò ðïõ áðåõèýíåôáé óå ðñï÷ùñçìÝíïõò óôá áíôßóôïé÷á èÝìáôá.

Hwang and Briggs, Computer Architecture and Parallel Processing ÐåñéÝ÷åé ðëÞñç ðåñéãñáöÞ ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò åíüò õðïëïãéóôÞ êáèþò êáé ôçò ðáñÜëëçëçò åðåîåñãáóßáò.

Dick Davies, Information Technology at work Âéâëßï ðïõ äéáðñáãìáôåýåôáé êáé èÝìáôá üðùò ïé ðëçñïöïñßåò, ôá äåäïìÝíá, ç åðåîåñãáóßá äåäïìÝíùí, ê.Ü.

77

3

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÔÏ ÕËÉÊÏ ÔÏÕ ÕÐÏËÏÃÉÓÔÇ 3.1 3.2

3.3

3.4

Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõ õðïëïãéóôÞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 Ôï êåíôñéêü ìÝñïò ôïõ õðïëïãéóôÞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 3.2.1 Ç ÊåíôñéêÞ ÌïíÜäá Åðåîåñãáóßáò (ÊÌÅ) . . . . . . . . . . . . . 83 3.2.2 Ç êåíôñéêÞ ìíÞìç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 3.2.3 Ç ìïíÜäá Åéóüäïõ / Åîüäïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 3.2.4 Ï äßáõëïò åðéêïéíùíßáò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 Ôï ðåñéöåñåéáêü ìÝñïò ôïõ õðïëïãéóôÞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 3.3.1 Ðëçêôñïëüãéï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 3.3.2 Ðïíôßêé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 3.3.3 Ïèüíç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 3.3.4 ÅêôõðùôÝò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 3.3.5 ÐåñéöåñåéáêÞ ìíÞìç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 3.3.6 Ìüíôåì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 3.3.7 ÓáñùôÞò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 3.3.8 Ó÷åäéïãñÜöïò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 3.3.9 Öùôïãñáößäá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 3.3.10 ¢ëëåò ðåñéöåñåéáêÝò óõóêåõÝò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Äéáóýíäåóç õðïëïãéóôþí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Áíáêåöáëáßùóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 ÅñùôÞóåéò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 ÃëùóóÜñéï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ . . . . 107 Âéâëéïãñáößá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107

80

Ôï õëéêü ôïõ õðïëïãéóôÞ óêïðüò áõôïý ôïõ êåöáëáßïõ åßíáé íá ðåñéãñÜøåé ôá ìÝñç åíüò «áðëïý» õðïëïãéóôÞ êáé ôïí ôñüðï äéáóýíäåóÞò ôïõò. Ç êáôáíüçóç ôçò äüìçóçò ôïõ õðïëïãéóôÞ êáé ôùí ÷áñáêôçñéóôéêþí êÜèå äïìéêïý óôïé÷åßïõ ôïõ èá ìáò äþóåé óôç óõíÝ÷åéá ôç äõíáôüôçôá íá áíôéëçöèïýìå ôïí ôñüðï ëåéôïõñãßáò êáé ôïí ôñüðï áîéïðïßçóçò áõôÞò ôçò ìç÷áíÞò.

3

¼ðùò óõìâáßíåé ìå üëá ôá ðïëýðëïêá óõóôÞìáôá, óôçí ðñïóðÜèåéÜ ìáò íá ôá êáôáíïÞóïõìå êáé íá áíôéëçöèïýìå ôïí ôñüðï óõìðåñéöïñÜò ôïõò êáôáöåýãïõìå óôçí ðáñáêÜôù ìÝèïäï: á) Äéáêñßíïõìå ôá ôìÞìáôá ðïõ ðáñïõóéÜæïõí ìéá ó÷åôéêÞ áõôïíïìßá. â) Åðéóçìáßíïõìå ôïí ôñüðï äéáóýíäåóçò ôùí ôìçìÜôùí ôïõ óõóôÞìáôïò. ã) ÌåëåôÜìå ôç óõìðåñéöïñÜ ôïõò, ôïí ôñüðï áëëçëåðßäñáóÞò ôïõò êáé ôç ó÷Ýóç ôïõò ìå ôá ðáñáãüìåíá ôåëéêÜ áðïôåëÝóìáôá. Ôç ìÝèïäï áõôÞ èá áêïëïõèÞóïõìå êáé óôçí ðåñßðôùóç ôïõ õðïëïãéóôÞ êáé åéäéêüôåñá ãéá ôçí åîÝôáóç åíüò âáóéêïý ìÝñïõò ôïõ, ôïõ õëéêïý. Ôï õëéêü (hardware) áðïôåëåßôáé áðü ôï óýíïëï ôùí çëåêôñïíéêþí ôìçìÜôùí ðïõ óõíèÝôïõí ôï õðïëïãéóôéêü óýóôçìá, äçëáäÞ áðü ôá çëåêôñïíéêÜ êõêëþìáôá, ôéò ìïíÜäåò äßóêùí, ôïõò åêôõðùôÝò, ôéò ïèüíåò, ôá ðëçêôñïëüãéá, êëð. Õëéêü, ëïéðüí, åßíáé ïôéäÞðïôå Ý÷åé ìéá õëéêÞ-öõóéêÞ õðüóôáóç óå Ýíá õðïëïãéóôéêü óýóôçìá. Ç äéÜêñéóç ôùí ìåñþí ôïõ õëéêïý êáé ç ðåñéãñáöÞ ôïõ ôñüðïõ äéáóýíäåóÞò ôïõò áðïôõðþíåé ôç äïìÞ ôïõ õëéêïý. Ç ìåëÝôç ôçò äïìÞò êáé ôçò óõìðåñéöïñÜò ôïõ õëéêïý áðïôåëåß ôï áíôéêåßìåíï ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò ôïõ õðïëïãéóôÞ. Ôá õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá ôáîéíïìïýíôáé óå ãåíéÝò áíÜëïãá ìå ôçí ôå÷íïëïãßá êáôáóêåõÞò ôùí êõêëùìÜôùí ôïõò êáé ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõò. ÊÜèå ãåíéÜ ÷áñáêôçñßæåôáé åðßóçò áðü ôï åßäïò ôçò åðåîåñãáóßáò êáé ôéò ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ïé õðïëïãéóôÝò ðïõ áíÞêïõí óå áõôÞí. Åìåßò èá áíáöåñèïýìå óôá áñ÷éôåêôïíéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ôÝôáñôçò ãå-

Ó÷Þìá 3.1 Áñ÷éôåêôïíéêÞ õðïëïãéóôéêïý óõóôÞìáôïò

81

3

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí íéÜò õðïëïãéóôþí êáé èá åîåôÜóïõìå Ýíáí «áðëü» õðïëïãéóôÞ ùò ðáñÜäåéãìá. Ç åðéëïãÞ ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ õðïëïãéóôÞ ãßíåôáé ãéá åêðáéäåõôéêïýò ëüãïõò. Äåí óôï÷åýïõìå íá ðåñéãñÜøïõìå ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõ ðëÝïí óýã÷ñïíïõ õðïëïãéóôÞ, áëëÜ íá äþóïõìå ôéò áíáãêáßåò Ýííïéåò, ç ãíþóç ôùí ïðïßùí èá ìáò åðéôñÝøåé óå åðüìåíá óôÜäéá ôùí óðïõäþí ìáò íá êáôáíïÞóïõìå êáé ôéò óõíèåôüôåñåò áñ÷éôåêôïíéêÝò. Óôï Ó÷Þìá 3.1 ðáñïõóéÜæåôáé ç áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõ õðïëïãéóôéêïý ìáò óõóôÞìáôïò, óôï ïðïßï äéáêñßíïíôáé äýï ìÝñç: ôï êåíôñéêü êáé ôï ðåñéöåñåéáêü. Ãéá íá óõíèÝóïõìå Ýíáí õðïëïãéóôÞ áðáéôåßôáé ïðùóäÞðïôå ôï óýíïëï ôïõ êåíôñéêïý ìÝñïõò êáé åðéëåêôéêÜ áðü ôï ðåñéöåñåéáêü ìÝñïò üðïéåò ðåñéöåñåéáêÝò óõóêåõÝò èåùñïýìå áðáñáßôçôåò ãéá ôéò áíÜãêåò ìáò.

Kåíôñéêü ìÝñïò õðïëïãéóôÞ

Ôï êåíôñéêü ìÝñïò áðïôåëåßôáé áðü: á) Ôçí ÊåíôñéêÞ ÌïíÜäá Åðåîåñãáóßáò (Central Processing Unit - CPU). Ç ÊåíôñéêÞ ÌïíÜäá Åðåîåñãáóßáò (ÊÌÅ) åßíáé õðåýèõíç ãéá ôïí Ýëåã÷ï êáé ôï óõíôïíéóìü ôïõ êåíôñéêïý êáé ôïõ ðåñéöåñåéáêïý ìÝñïõò, þóôå íá óõíåñãÜæïíôáé áñìïíéêÜ ãéá ôçí åêôÝëåóç ôùí åíôïëþí ðïõ åßíáé êáôá÷ùñéóìÝíåò óôçí êåíôñéêÞ ìíÞìç. Ç ÊÌÅ åêôåëåß ôá ðñïãñÜììáôá ðïõ åßíáé áðïèçêåõìÝíá óôçí êýñéá ìíÞìç, áíáêáëþíôáò ôéò åíôïëÝò ôïõò, áðïêùäéêïðïéþíôáò ôéò êáé åêôåëþíôáò ôéò ôç ìéá ìåôÜ ôçí Üëëç. Ç ÊÌÅ ðåñéÝ÷åé êáé Ýíáí áñéèìü êáôá÷ùñçôþí, ïé ïðïßïé åßíáé ôá÷ý-

ôáôá çëåêôñïíéêÜ êõêëþìáôá ìíÞìçò Üìåóçò ðñïóðÝëáóçò êáé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ðñïêåéìÝíïõ íá áðïèçêåýóïõí äåäïìÝíá, áðïôåëÝóìáôá Þ ðëçñïöïñßåò åëÝã÷ïõ. â) Ôçí ÊåíôñéêÞ Þ Êýñéá ÌíÞìç (Main Memory). Ç ìïíÜäá êåíôñéêÞò ìíÞìçò ÷ñçóéìåýåé ãéá ôçí ðñïóùñéíÞ áðïèÞêåõóç ðñïãñáììÜôùí äåäïìÝíùí êáé áðïôåëåóìÜôùí êáôÜ ôç äéÜñêåéá åêôÝëåóçò ôùí ðñïãñáììÜôùí. ×áñáêôçñßæåôáé áðü õøçëÝò ôá÷ýôçôåò áíÜãíùóçò êáé åããñáöÞò, áëëÜ ìéêñÞ ÷ùñçôéêüôçôá.

82

Ôï õëéêü ôïõ õðïëïãéóôÞ ã) Ôç ÌïíÜäá Åéóüäïõ / Åîüäïõ (Input / Output Unit - I/O). Ç ìïíÜäá åéóüäïõ/åîüäïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí åðéêïéíùíßá ôïõ êåíôñéêïý ìÝñïõò ìå ôéò ðåñéöåñåéáêÝò óõóêåõÝò. Ç ìïíÜäá åéóüäïõ äéï÷åôåýåé åíôïëÝò êáé äåäïìÝíá óôç ìíÞìç áðü ôéò ðåñéöåñåéáêÝò óõóêåõÝò, åíþ ç ìïíÜäá åîüäïõ åêôåëåß áêñéâþò ôçí áíôßèåôç ëåéôïõñãßá: äéï÷åôåýåé ôá ðåñéå÷üìåíá ôçò ìíÞìçò óôéò ðåñéöåñåéáêÝò óõóêåõÝò.

3

ä) Ôï Äßáõëï Åðéêïéíùíßáò (Bus). Ï äßáõëïò åðéêïéíùíßáò åßíáé Ýíá óýíïëï çëåêôñéêþí êõêëùìÜôùí ðïõ åðéôñÝðïõí ôç ìåôÜäïóç çëåêôñéêþí óçìÜôùí áíÜìåóá óôéò äéÜöïñåò ìïíÜäåò ôïõ õðïëïãéóôÞ. Äéáêñßíåôáé óå äßáõëï äåäïìÝíùí, äßáõëï äéåõèýíóåùí êáé äßáõëï åëÝã÷ïõ, ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áíôßóôïé÷á ãéá ôç ìåôáöïñÜ äåäïìÝíùí, äéåõèýíóåùí êáé óôïé÷åßùí åëÝã÷ïõ ìåôáîý ôùí ìåñþí ôïõ õðïëïãéóôÞ. Ôï ðåñéöåñåéáêü ìÝñïò áðïôåëåßôáé áðü Ýíá óýíïëï ðåñéöåñåéáêþí óõóêåõþí ãéá: á) ôçí áðïèÞêåõóç ðëçñïöïñéþí êáé â) ôçí åðéêïéíùíßá ìå ôï åîùôåñéêü ðåñéâÜëëïí -ìå Üëëïõò ÷ñÞóôåò Þ Üëëïõò õðïëïãéóôÝò. Óôéò óõóêåõÝò áõôÝò ðåñéëáìâÜíïíôáé ðëçêôñïëüãéá, ïèüíåò, åêôõðùôÝò, óêëçñïß äßóêïé, åýêáìðôïé äßóêïé (floppy disks), ìïíÜäåò ìáãíçôéêÞò ôáéíßáò, óõóêåõÝò ïðôéêþí äßóêùí (CD, DVD, ê.Ü.), óõóôÞìáôá ðáñáãùãÞò Þ÷ïõ, êëð. ¼ëá ôá ðáñáðÜíù ìÝñç åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò êáé áíôáëëÜóóïõí äåäïìÝíá. Ôï ñüëï ôïõ óõíôïíéóôÞ - êáèïäçãçôÞ ó áõôÞ ôç óõíåñãáóßá ðáßæåé ç ÊåíôñéêÞ ÌïíÜäá Åðåîåñãáóßáò, ðïõ áðïôåëåß ôï «êÝíôñï» êÜèå õðïëïãéóôéêïý óõóôÞìáôïò.

Ðåñéöåñåéáêü ìÝñïò õðïëïãéóôÞ

Ç ÊåíôñéêÞ ÌïíÜäá Åðåîåñãáóßáò áðïôåëåßôáé áðü: á) Ôçí ÁñéèìçôéêÞ êáé ËïãéêÞ ÌïíÜäá. â) Ç áñéèìçôéêÞ êáé ëïãéêÞ ìïíÜäá (Arithmetic and Logic Unit -ALU) åßíáé Ýíá êýêëùìá éêáíü íá åêôåëåß ãñÞãïñá áñéèìçôéêÝò êáé ëïãéêÝò ðñÜîåéò. Óôéò ëïãéêÝò ðñÜîåéò ðåñéëáìâÜíïíôáé ç óýæåõîç, ç äéÜæåõîç, ç Üñíçóç êáé Üëëåò ðïõ ìðïñïýí íá èåùñçèïýí óõíäõáóìüò ôùí ðáñáðÜíù, åíþ óôéò áñéèìçôéêÝò ðñÜîåéò ðåñéëáìâÜíïíôáé ç ðñüóèåóç, ç áöáßñåóç, ï ðïëëáðëáóéáóìüò êáé ç äéáßñåóç. ¼ôáí áíáöåñüìáóôå óå ãñÞãïñç åêôÝëåóç ðñÜîåùí, ðñáêôéêÜ åííïïýìå üôé êÜèå ðñÜîç åêôåëåßôáé óå ÷ñüíï ìéêñüôåñï ôùí 10-7 sec. â) Ôç ÌïíÜäá ÅëÝã÷ïõ â) Ç ìïíÜäá åëÝã÷ïõ (Control Unit) óõã÷ñïíßæåé êáé åëÝã÷åé ôç ëåéôïõñãßá ôïõ õðïëïãéóôÞ, áíáêáëåß áðü ôçí êåíôñéêÞ ìíÞìç åíôïëÝò,

83

3

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ðñïóäéïñßæåé ôïí ôýðï ôïõò êáé áíáèÝôåé óôçí áñéèìçôéêÞ êáé ëïãéêÞ ìïíÜäá ôçí åêôÝëåóÞ ôïõò. ÔÝëïò, åëÝã÷åé ôçí åðéêïéíùíßá ôïõ ðåñéöåñåéáêïý ìÝñïõò ìå ôï êåíôñéêü. ã) Ôïõò Êáôá÷ùñçôÝò (Registers) â) Ðñüêåéôáé ãéá åéäéêÝò ôá÷ýôáôåò ìíÞìåò ðïõ âñßóêïíôáé ìÝóá óôçí ÊÌÅ Þ óôçí êåíôñéêÞ ìíÞìç êáé Ý÷ïõí óêïðü ôçí ðñïóùñéíÞ áðïèÞêåõóç äåäïìÝíùí Þ åíôïëþí Þ ôçí åêôÝëåóç åéäéêþí ëåéôïõñãéþí. Ôá ðåñéå÷üìåíá ôùí êáôá÷ùñçôþí ìðïñïýí íá ðñïóðåëáóôïýí êáé íá ôñïðïðïéçèïýí ðïëý ôá÷ýôåñá áðü ôá ðåñéå÷üìåíá ôçò êåíôñéêÞò ìíÞìçò. Ïé êáôá÷ùñçôÝò áíÜëïãá ìå ôïí ôñüðï ëåéôïõñãßáò ôïõò ÷ùñßæïíôáé óå : u Êáôá÷ùñçôÝò äéåýèõíóçò ìíÞìçò (Memory Address Register - MAR). Óå áõôïýò ðåñéÝ÷ïíôáé ïé äéåõèýíóåéò ìíÞìçò, üðïõ åßíáé áðïèçêåõìÝíá ôá äåäïìÝíá ðïõ ðñüêåéôáé íá ìåôáöåñèïýí áðü ôçí ÊÌÅ óôçí êåíôñéêÞ ìíÞìç êáé áíôéóôñüöùò. u Êáôá÷ùñçôÝò äåäïìÝíùí ìíÞìçò (Memory Data Register - MDR). Óå áõôïýò ðåñéÝ÷ïíôáé ôá äåäïìÝíá êáé ïé åíôïëÝò ðïõ ìåôáöÝñïíôáé áðü ôçí ÊÌÅ óôçí êåíôñéêÞ ìíÞìç êáé áíôéóôñüöùò. u Åéäéêïß êáôá÷ùñçôÝò ðïõ åêôåëïýí óõãêåêñéìÝíåò ëåéôïõñãßåò. Ïé êõñéüôåñïé åßíáé: ¯ Êáôá÷ùñçôÞò Åíôïëþí. Óå áõôüí ìåôáöÝñåôáé êÜèå åíôïëÞ áðü ôç ìíÞìç, ðñïêåéìÝíïõ íá áðïêùäéêïðïéçèåß êáé íá åêôåëåóôåß. ¯ ÁðáñéèìçôÞò ðñïãñÜììáôïò. Óå áõôüí ðåñéÝ÷åôáé ç äéåýèõíóç ôçò åðüìåíçò ðñïò åêôÝëåóç åíôïëÞò. ¯ ÓõóóùñåõôÞò. Åßíáé Ýíáò êáôá÷ùñçôÞò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá óõóóùñåýåé ôá åíäéÜìåóá áðïôåëÝóìáôá äéáöüñùí ðñÜîåùí ðïõ åêôåëïýíôáé áðü ôçí áñéèìçôéêÞ ìïíÜäá. ¯ Êáôá÷ùñçôÞò ÊáôÜóôáóçò. Ïé åíôïëÝò ðïõ áíáêáëåß áðü ôçí êåíôñéêÞ ìíÞìç ç ìïíÜäá åëÝã÷ïõ èá ðñÝðåé íá åßíáé åíôïëÝò ãíùóôÝò óôçí ÊÌÅ, äçëáäÞ íá áíÞêïõí óå Ýíá óýíïëï åíôïëþí ôéò ïðïßåò áõôÞ áíáãíùñßæåé êáé ïé ïðïßåò äéáöÝñïõí áíÜëïãá ìå ôïí ôýðï ôçò ÊÌÅ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß Ýíáò õðïëïãéóôÞò. Ôï ðëÞèïò ôïõò êõìáßíåôáé óõíÞèùò áðü 20 Ýùò 300 åíôïëÝò êáé áðïôåëåß ôï óýíïëï åíôïëþí (instruction set) ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ ôýðïõ ÊÌÅ. Ç ìïíÜäá åëÝã÷ïõ åêôåëåß ìéá êõêëéêÞ äéáäéêáóßá ç ïðïßá åìðåñéÝ÷åé ôéò ðáñáêÜôù åíÝñãåéåò: á) ÌåôáöïñÜ ìéáò åíôïëÞò áðü ôçí êåíôñéêÞ ìíÞìç. â) Áðïêùäéêïðïßçóç áõôÞò ôçò åíôïëÞò. ã) ÅêôÝëåóç ôçò åíôïëÞò. ä) ÅðáíÜëçøç ôùí ðáñáðÜíù åíåñãåéþí, ìÝ÷ñé íá âñåèåß óõíèÞêç ôåñìáôéóìïý ôçò åêôÝëåóçò.

1 nsec = 10 9sec 1MHz = 106Hz = =106sec 1

84

Ãéá ôï ÷ñïíéóìü ôïõ êýêëïõ åíåñãåéþí õðÜñ÷åé åíóùìáôùìÝíï óôçí ÊÌÅ Ýíá êýêëùìá ÷ñïíéóìïý, ðïõ áðïôåëåß ôï ñïëüé ôïõ õðïëïãéóôÞ. Ìå óôáèåñü ñõèìü ôï ñïëüé ðáñÜãåé Ýíáí ùñïëïãéáêü ðáëìü - äçëáäÞ «êôýðï». Ç ÷ñïíéêÞ áðüóôáóç ìåôáîý äýï äéáäï÷éêþí ðáëìþí ìåôñÜôáé óå nsec Þ óå MHz êáé óõìâïëßæåé ôçí ôá÷ýôçôá ôïõ ñïëïãéïý. Áí Ýíá ñïëüé, ãéá ðáñÜäåéã-

Ôï õëéêü ôïõ õðïëïãéóôÞ ìá, Ý÷åé ôá÷ýôçôá 500 MHz, áõôü ðñáêôéêÜ óçìáßíåé üôé êÜèå 2 nsec ðáñÜãåôáé Ýíáò ðáëìüò. Ï ñõèìüò áõôüò ðïõ ðáñÜãåé ôï ñïëüé ôïõ õðïëïãéóôÞ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôïí óõã÷ñïíéóìü ôùí äéáöüñùí åíåñãåéþí ôùí åðéìÝñïõò ôìçìÜôùí ôïõ õðïëïãéóôÞ. Áí Ýíá ðñüãñáììá, äçëáäÞ Ýíá óýíïëï åíôïëþí, ãéá íá åêôåëåóôåß áðü ìéá ÊÌÅ, áðáéôåß ôçí áðáó÷üëçóÞ ôçò ãéá A sec, êáé áí ôï ñïëüé ôçò Ý÷åé ôá÷ýôçôá B Hz, ôüôå Ý÷ïõìå:

3

Áñéèìüò êýêëùí ñïëïãéïý ãéá ôï óõãêåêñéìÝíï ðñüãñáììá: C = AxB Êáé åÜí ôï ðñüãñáììá Ý÷åé IC áñéèìü åíôïëþí, ôüôå: Êýêëïé ñïëïãéïý áíÜ åíôïëÞ (Cycles per Instruction CPI) = C/IC Ôá êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ ðñïóäéïñßæïõí ôçí êáôçãïñßá äõíáôïôÞôùí ôçò ÊÌÅ åßíáé óõíïðôéêÜ: á) Ôï óýíïëï åíôïëþí ôïõ åðåîåñãáóôÞ. â) Ç ôá÷ýôçôá ôïõ ñïëïãéïý. ã) Ôï ìÞêïò ëÝîçò (word length) ôïõ åðåîåñãáóôÞ -ç ëÝîç (word) ïñßæåôáé ùò Ýíá óôáèåñü ðëÞèïò äõáäéêþí øçößùí (bit). Ç ÊÌÅ Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá äéáâÜóåé áðü ôçí êåíôñéêÞ ìíÞìç -Þ íá ãñÜøåé áíôßóôïé÷á óå áõôÞí- ìßá ìüíï ëÝîç óå êÜèå ðñïóðÝëáóç. Ïé ôñÝ÷ïõóåò ôå÷íïëïãéêÝò êáôåõèýíóåéò åðéäéþêïõí ìéêñü ðëÞèïò ãéá ôï óýíïëï åíôïëþí (ôå÷íïëïãßá RISC), õøçëÝò ôá÷ýôçôåò ñïëïãéïý êáé ìåãÜëï ìÞêïò ëÝîçò. ¸ôóé óôçí ðåñßðôùóç ôùí ðñïçãìÝíùí óýã÷ñïíùí ÊÌÅ Ý÷ïõìå 30-40 åíôïëÝò, ðÜíù áðü 500 MHz, 64 bit êáô´ áíôéóôïé÷ßá, ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ ìå ôçí åîÝëéîç ôçò ôå÷íïëïãßáò âåëôéþíïíôáé ÷ñüíï ìå ôï ÷ñüíï.

Ãéá íá åêôåëåóôåß Ýíá ðñüãñáììá èá ðñÝðåé ïé åíôïëÝò ôïõ íá âñßóêïíôáé óôçí êåíôñéêÞ ìíÞìç. Ç éäÝá íá êáôáóêåõáóôïýí õðïëïãéóôÝò óôçí êåíôñéêÞ ìíÞìç ôùí ïðïßùí íá êáôá÷ùñßæïíôáé åíôïëÝò êáé äåäïìÝíá áíÞêåé óôïí Von Neumann êáé ãé áõôü ôï ëüãï ïé õðïëïãéóôÝò ðïõ ìåëåôÜìå ëÝìå üôé åßíáé áñ÷éôåêôïíéêÞò Von Neumann. Ç êåíôñéêÞ ìíÞìç ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí áðïèÞêåõóç: á) ðñïãñáììÜôùí, äçëáäÞ áêïëïõèéþí åíôïëþí â) äåäïìÝíùí ðñïò åðåîåñãáóßá, êáé ã) áðïôåëåóìÜôùí ôçò åêôÝëåóçò ôùí ðñïãñáììÜôùí. Ç ìíÞìç áðïôåëåßôáé áðü Ýíáí áñéèìü êõôôÜñùí Þ êåëéþí. ÊÜèå êýôôáñï Ý÷åé ìéá äéåýèõíóç êáé Ýíá ðåñéå÷üìåíï. Ç äéåýèõíóç (address) åßíáé Ýíáò áñéèìüò ìÝóù ôïõ ïðïßïõ ìðïñïýìå íá

85

3

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Äéåõèýíóåéò ìíÞìçò

ÈÝóåéò ìíÞìçò

Äéåýèõíóç ìíÞìçò

áíáöåñüìáóôå óôï óõãêåêñéìÝíï êýôôáñï ìíÞìçò. ÅÜí Ý÷ïõìå Í êýôôáñá ìíÞìçò ïé äéåõèýíóåéò ôïõò åßíáé 0, 1, 2,..., Í-2, Í-1. Ìðïñïýìå, Ýôóé, íá ðïýìå üôé êÜèå êýôôáñï ìíÞìçò áðïôåëåß ìéá èÝóç ìíÞìçò. Ðåñéå÷üìåíï èÝóçò

ÌÝóá óå êÜèå êýôôáñï ìíÞìçò ìðïñåß íá êáôá÷ùñéóôåß Ýíáò äõáäéêüò áñéèìüò óôáèåñïý ìÞêïõò ðïõ ðáñéóôÜíåé åßôå ìéá åíôïëÞ ðñïãñÜììáôïò åßôå Ýíá äåäïìÝíï. Ôï ìÞêïò áõôü åîáñôÜôáé áðü ôïí õðïëïãéóôÞ. ÓõíÞèåéò ôéìÝò åßíáé 8, 16, 32, 64 bit.

Ó÷Þìá 3.2 Ç êåíôñéêÞ ìíÞìç

ÐñÝðåé íá êÜíïõìå óáöÞ äéÜêñéóç áíÜìåóá óôç äéåýèõíóç ìéáò èÝóçò ìíÞìçò (åíüò êõôôÜñïõ ìíÞìçò) êáé óôï ðåñéå÷üìåíï ôçò èÝóçò (âëÝðå Ó÷Þìá 3.2).

Êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò êåíôñéêÞò ìíÞìçò åßíáé: Êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò êåíôñéêÞò ìíÞìçò: u Ç ÷ùñçôéêüôçôá u Ï ÷ñüíïò ðñïóðÝëáóçò u Ï ÷ñüíïò êýêëïõ u Ôï åýñïò æþíçò

1 KB = 1024 byte = = 8192 bit 1MB = 1024 KB 1GB = 1024 MB

Ç ÷ùñçôéêüôçôá (storage capacity). Åßíáé Ýíáò áêÝñáéïò èåôéêüò áñéèìüò ðïõ äçëþíåé ôï ìÝãéóôï ðëÞèïò äõáäéêþí øçößùí ðïõ ìðïñåß íá áðïèçêåýóåé ç êåíôñéêÞ ìíÞìç. ÅÜí êÜèå êýôôáñï ìíÞìçò äéáèÝôåé 8 èÝóåéò ãéá áðïèÞêåõóç äõáäéêþí øçößùí (bit), ôüôå êÜèå êýôôáñï ìíÞìçò Ý÷åé ÷ùñçôéêüôçôá 1 byte êáé ôüôå ç ÷ùñçôéêüôçôá ôçò ìíÞìçò åêöñáóìÝíç óå KB Þ óå MB äçëþíåé ôáõôü÷ñïíá êáé ôïí áñéèìü èÝóåùí Þ êõôôÜñùí ìíÞìçò. Ïé óýã÷ñïíïé õðïëïãéóôÝò Ý÷ïõí êåíôñéêÞ ìíÞìç äåêÜäùí Ýùò ÷éëéÜäùí MB. Ï ÷ñüíïò ðñïóðÝëáóçò (access time). Åßíáé ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðïõ ìåóïëáâåß áðü ôüôå ðïõ èá áðáéôçèåß ç áíÜãíùóç Þ ç åããñáöÞ åíüò êõôôÜñïõ ìíÞìçò ìÝ÷ñé ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôçò áíôßóôïé÷çò ëåéôïõñãßáò. Óôïõò óýã÷ñïíïõò õðïëïãéóôÝò ï ÷ñüíïò ðñïóðÝëáóçò ôùí êåíôñéêþí ìíçìþí åßíáé ôçò ôÜîçò ôùí 30 nsec. Ï ÷ñüíïò êýêëïõ (cycle time). Åßíáé ôï åëÜ÷éóôï äõíáôü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ìåôáîý äýï äéáäï÷éêþí áíáöïñþí (áíÜãíùóç Þ åããñáöÞ) óôç ìíÞìç. Ç ôéìÞ ôïõ ÷ñüíïõ áõôïý óõíÞèùò äåí äéáöÝñåé ðïëý áðü ôï ÷ñüíï ðñïóðÝëáóçò, üìùò óõãêñéôéêÜ ï ÷ñüíïò êýêëïõ åßíáé êáôÜ ôé ìåãáëýôåñïò. Ôï åýñïò æþíçò (memory bandwidth). Ïñßæåôáé ùò ç ìÝãéóôç äõíáôÞ ôá÷ýôçôá ìåôáöïñÜò äåäïìÝíùí áðü Þ ðñïò ôç ìíÞìç. Ç ìïíÜäá ìÝôñçóçò ôïõ åýñïõò æþíçò åêöñÜæåôáé óå Mbit/sec. Ôá åßäç ôçò êåíôñéêÞò ìíÞìçò åßíáé: ÌíÞìç Ôõ÷áßáò ÐñïóðÝëáóçò (Random Access Memory - RAM). Åßíáé ç ìíÞìç óôçí ïðïßá ìðïñïýìå êáé íá ãñÜøïõìå êáé íá äéáâÜóïõìå äõáäéêÜ øçößá (read - write memory). Ôï ðåñéå÷üìåíü ôçò äéáôçñåßôáé üóï ï õðïëïãéóôÞò âñßóêåôáé óå ëåéôïõñãßá. ×áñáêôçñéóôéêü áõôÞò ôçò ìíÞìçò åßíáé üôé üëåò ïé èÝóåéò ôçò áðáéôïýí ôïí ßäéï ÷ñüíï ðñïóðÝëáóçò. Ï ÷ñüíïò ðñïóðÝ-

86

Ôï õëéêü ôïõ õðïëïãéóôÞ ëáóçò êáé ï ÷ñüíïò êýêëïõ äåí åîáñôþíôáé áðü ôç äéåýèõíóç ôçò èÝóçò ôçò ìíÞìçò.

3

ÌíÞìç Ìüíï ãéá ÁíÜãíùóç (Read Only Memory - ROM) Åßíáé ç ìíÞìç ðïõ ãñÜöåôáé åöÜðáî êáé óôç óõíÝ÷åéá ìðïñïýìå ìüíï íá äéáâÜæïõìå ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò êÜèå èÝóçò, ÷ùñßò íá ìðïñïýìå íá ôï ôñïðïðïéÞóïõìå. Ïé ìíÞìåò ROM ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá íá áðïèçêåýïíôáé áðü ôïí êáôáóêåõáóôÞ ôïõ õðïëïãéóôÞ ìéêñïðñïãñÜììáôá ðïõ äåí ÷ñåéÜæåôáé íá áëëá÷ôïýí óôç óõíÝ÷åéá. ÔÝôïéá ìéêñïðñïãñÜììáôá åßíáé óõíÞèùò Ýíá ìéêñü ìÝñïò ôïõ ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò ôïõ õðïëïãéóôÞ, áðáñáßôçôï êáôÜ ôç äéáäéêáóßá åêêßíçóçò. Åííïåßôáé üôé ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò ROM, óå áíôßèåóç ìå åêåßíï ôçò RAM, äåí óâÞíåôáé ïýôå üôáí ï õðïëïãéóôÞò åßíáé êëåéóôüò. ÕðÜñ÷ïõí, üìùò, êÜðïéá åßäç ROM ðïõ åðéôñÝðïõí ôïí ðñïãñáììáôéóìü ôïõò ü÷é ìüíï áðü ôïí êáôáóêåõáóôÞ ôïõ õðïëïãéóôÞ áëëÜ êáé áðü ôïõò ÷ñÞóôåò. ÁõôÜ åßíáé: u Ðñïãñáììáôéæüìåíåò ÌíÞìåò ìüíï ãéá ÁíÜãíùóç (Programmable Read Only Memories - PROM). Ï ÷ñÞóôçò ìðïñåß íá «ãñÜøåé» ôï ðñüãñáììÜ ôïõ, äçëáäÞ ôïõò êáôÜëëçëïõò óõíäõáóìïýò 1 êáé 0, ÷ñçóéìïðïéþíôáò ìéá åéäéêÞ óõóêåõÞ, ðïõ åßíáé ãíùóôÞ ùò ðñïãñáììáôéóôÞò PROM. Ç PROM ìðïñåß íá ðñïãñáììáôéóôåß ìüíï ìéá öïñÜ. u Áðáëåßøéìåò Ðñïãñáììáôéæüìåíåò ÌíÞìåò ìüíï ãéá ÁíÜãíùóç (Erasable Programmable Read Only Memories - EPROM). Ïé EPROM ìðïñïýí íá ðñïãñáììáôéóôïýí ðïëëÝò öïñÝò. ÐñïêåéìÝíïõ íá ðñïãñáììáôéóôïýí îáíÜ åêôßèåíôáé óå õðåñéþäç áêôéíïâïëßá ãéá 20 ëåðôÜ ðåñßðïõ, ïðüôå êáé áðáëåßöïíôáé ôá ðåñéå÷üìåíÜ ôïõò (ãßíïíôáé üëá ôá äõáäéêÜ ôïõò øçößá 1) êáé ìå ôç âïÞèåéá åéäéêÞò óõóêåõÞò ðñïãñáììáôßæïíôáé ðÜëé. Ç ÷ñÞóç ôçò EPROM åßíáé åõñåßá, äéüôé åðéôñÝðåé óôïõò êáôáóêåõáóôÝò õðïëïãéóôþí íá ðåéñáìáôéóôïýí ìå áõôÞí êáé íá äéïñèþóïõí ïðïéïäÞðïôå ðñüâëçìá ðáñïõóéáóôåß, ðñéí ôï ðñïúüí ôïõò ðñïùèçèåß óôçí áãïñÜ. Åêôüò áðü áõôü êáé ïé åîåéäéêåõìÝíïé ÷ñÞóôåò ìðïñïýí íá ðñïãñáììáôßóïõí ôç ìíÞìç, ãåãïíüò ðïõ ôïõò åðéôñÝðåé íá áëëÜîïõí ïñéóìÝíá óôïé÷åßá ôá ïðïßá áõôïß êñßíïõí áðáñáßôçôá. Ï ðñïãñáììáôéóìüò ôçò ðñáãìáôïðïéåßôáé áðü ìéá åéäéêÞ óõóêåõÞ, ç ïðïßá åßíáé ãíùóôÞ ùò ðñïãñáììáôéóôÞò EPROM. Ç êåíôñéêÞ ìíÞìç áíÜëïãá ìå ôçí ôå÷íïëïãßá êáôáóêåõÞò ôçò Ý÷åé óõãêåêñéìÝíåò éäéüôçôåò êáé ÷áñáêôçñßæåôáé ùò: á) ÐôçôéêÞ (Volatile), üôáí ÷Üíåé ôï ðåñéå÷üìåíü ôçò ìå ôç äéáêïðÞ ðáñï÷Þò çëåêôñéêïý ñåýìáôïò ðïõ ôçí ôñïöïäïôåß. â) Áðáëåßøéìç (Erasable), üôáí ôï ðåñéå÷üìåíü ôçò ìðïñåß íá ôñïðïðïéçèåß. ã) ÄõíáìéêÞ (Dynamic), üôáí ðñÝðåé ôï ðåñéå÷üìåíü ôçò íá áíáíåþíåôáé (refreshed) ðåñéïäéêÜ, ãéáôß åîáóèåíåß ìå ôï ÷ñüíï. ä) ÓôáôéêÞ (Static), üôáí ôï ðåñéå÷üìåíü ôçò äéáôçñåßôáé üóï õðÜñ÷åé ðáñï÷Þ çëåêôñéêïý ñåýìáôïò êáé ôñïðïðïéåßôáé ìüíï áðü ëåéôïõñãßá åããñáöÞò óôç óõãêåêñéìÝíç èÝóç ìíÞìçò. Ïé óôáôéêÝò ìíÞìåò ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü ìéêñü ÷ñüíï ðñïóðÝëáóçò êáé áðü ìåãÜëç áîéïðéóôßá, åíþ ïé äõíáìéêÝò áðü ìåãÜëç ÷ùñçôéêüôçôá êáé ÷áìçëü êüóôïò áðïèÞêåõóçò áíÜ ìïíÜäá ðëçñïöïñßáò. Ïé éäéüôçôåò áõôÝò äåí áðïêëåßïõí ç ìéá ôçí Üëëç. ¸ôóé, ãéá ðáñÜäåéãìá, ìéá ìíÞìç ìðïñåß íá åßíáé ðôçôéêÞ êáé áðáëåßøéìç.

87

3

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ÔÝëïò, áðáñáßôçôï óôïé÷åßï ôïõ êåíôñéêïý ìÝñïõò ôùí óýã÷ñïíùí õðïëïãéóôþí åßíáé êáé ç ïíïìáæüìåíç ëáíèÜíïõóá ìíÞìç (cache memory). Ç ìíÞìç áõôÞ åßíáé ôá÷ýôåñç êáé áêñéâüôåñç ôùí êåíôñéêþí ìíçìþí, ðáñåìâÜëëåôáé ìåôáîý ôçò ÊÌÅ êáé ôçò RAM êáé óõìâÜëëåé óôçí áýîçóç ôçò ôá÷ýôçôáò åêôÝëåóçò ôùí ðñïãñáììÜôùí áðü ôçí ÊÌÅ.

¸íá Üëëï ôìÞìá ôïõ êåíôñéêïý ìÝñïõò ôïõ õðïëïãéóôÞ åßíáé ç ìïíÜäá åéóüäïõ/åîüäïõ. Ç ìïíÜäá áõôÞ åßíáé õðåýèõíç ãéá ôçí åðéêïéíùíßá ôïõ êåíôñéêïý ìÝñïõò ìå ôï óýíïëï ôùí ðåñéöåñåéáêþí óõóêåõþí ðïõ áðïôåëïýí êáé ôï ðåñéöåñåéáêü ìÝñïò ôïõ õðïëïãéóôÞ. Óêïðüò ôçò ìïíÜäáò åßíáé ç ãñÞãïñç êáé áóöáëÞò ìåôáöïñÜ äåäïìÝíùí. ÐáñÜëëçëç - óåéñéáêÞ ìåôáöïñÜ

Ç åðéêïéíùíßá ôïõ êåíôñéêïý ìÝñïõò ìå ôéò ðåñéöåñåéáêÝò óõóêåõÝò ìðïñåß íá ãßíåé ðáñÜëëçëá Þ óåéñéáêÜ. Óôçí ðáñÜëëçëç ìåôáöïñÜ, ôá k ùò ðñïò ôïí áñéèìü äõáäéêÜ øçößá (bit) åíüò äåäïìÝíïõ ìåôáäßäïíôáé ôáõôü÷ñïíá ìÝóá áðü k äéáöïñåôéêÝò ãñáììÝò ìåôáöïñÜò. Áíôßèåôá, óôç óåéñéáêÞ ìåôáöïñÜ, ôá bit ìåôáäßäïíôáé áêïëïõèéáêÜ, ôï Ýíá ìåôÜ ôï Üëëï, ìÝóá áðü ôçí ßäéá ãñáììÞ ìåôáöïñÜò. Ç ðáñÜëëçëç ìåôÜäïóç åßíáé ðéï ãñÞãïñç, åíþ ç óåéñéáêÞ åßíáé ëéãüôåñï äáðáíçñÞ.

Óýã÷ñïíç áóýã÷ñïíç åðéêïéíùíßá

Ç åðéêïéíùíßá ôïõ êåíôñéêïý ìÝñïõò ìå ôéò ðåñéöåñåéáêÝò óõóêåõÝò ìðïñåß íá åßíáé óýã÷ñïíç Þ áóýã÷ñïíç. Ç óýã÷ñïíç åðéêïéíùíßá åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôï óõã÷ñïíéóìü ôùí ñïëïãéþí ôùí äõï åðéêïéíùíïýíôùí ìåñþí. ÊáôÜ ôç óýã÷ñïíç åðéêïéíùíßá ôá äýï ìÝñç áíôáëëÜóóïõí óõíå÷þò äåäïìÝíá. Áêüìá êáé óôçí ðåñßðôùóç ðïõ äåí õðÜñ÷ïõí ðëçñïöïñßåò ðñïò ìåôÜäïóç, áíôáëëÜóóïõí åéäéêÜ äåäïìÝíá ãéá íá äéáôçñåßôáé ï óõã÷ñïíéóìüò ôùí ñïëïãéþí. Óôçí áóýã÷ñïíç åðéêïéíùíßá äåí õðÜñ÷åé óõã÷ñïíéóìüò ôùí äýï ñïëïãéþí. Ôï êÜèå ìÝñïò óôÝëíåé äåäïìÝíá ìüíï üôáí áðáéôåßôáé, äéáöïñåôéêÜ ç ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò ðáñáìÝíåé áíåíåñãÞ. Ìå äåäïìÝíç ôçí ðïëõìïñößá ôùí ðåñéöåñåéáêþí óõóêåõþí åßíáé êáôáíïçôü üôé äåí èá ìðïñïýóå ç åðéêïéíùíßá ôïõ êåíôñéêïý ìÝñïõò ìå êÜèå ôýðï ðåñéöåñåéáêÞò óõóêåõÞò íá ãßíåôáé ìüíï áðü ôç ìïíÜäá åéóüäïõ /åîüäïõ. ¸ôóé ãéá êÜèå ðåñéöåñåéáêÞ óõóêåõÞ ðáñåìâÜëëåôáé ìåôáîý ôçò ìïíÜäáò åéóüäïõ/ åîüäïõ êáé ôçò åí ëüãù óõóêåõÞò ìéá ðñïóáñìïóôéêÞ ìïíÜäá (interface unit), ìå óêïðü ôçí åîáóöÜëéóç ôçò óõíåñãáóßáò ìåôáîý ôùí äýï åðéêïéíùíïýíôùí ìåñþí. ¸íá ìÝñïò áõôÞò ôçò ðñïóáñìïóôéêÞò ìïíÜäáò åßíáé êáé ï ïäçãüò óõóêåõÞò (device driver) äçëáäÞ Ýíá åéäéêü ðñüãñáììá ðïõ åðéôñÝðåé ôç óõíåñãáóßá ôçò óõãêåêñéìÝíçò ðåñéöåñåéáêÞò óõóêåõÞò ìå ôç ìïíÜäá åéóüäïõ/ åîüäïõ ôïõ õðïëïãéóôÞ.

Ç åðéêïéíùíßá ôùí äéáöüñùí äïìéêþí ìåñþí åíüò õðïëïãéóôéêïý óõóôÞìáôïò, ôüóï ôïõ êåíôñéêïý üóï êáé ôïõ ðåñéöåñåéáêïý ìÝñïõò, ãßíåôáé ìÝóù ôïõ

88

Ôï õëéêü ôïõ õðïëïãéóôÞ äéáýëïõ åðéêïéíùíßáò (bus). Ï äßáõëïò åðéêïéíùíßáò åßíáé áöåíüò ôï öõóéêü ìÝóï ìåôáöïñÜò ôùí äåäïìÝíùí êáé áöåôÝñïõ Ýíá óýíïëï êáíüíùí ãéá ôï ðþò íá óõíôåëåßôáé ç ìåôáöïñÜ áõôÞ. Óôü÷ïò åßíáé ï äßáõëïò íá åîáóöáëßæåé ôç ìÝãéóôç äõíáôÞ ôá÷ýôçôá åðéêïéíùíßáò êáé íá åîõðçñåôåß üóï ôï äõíáôüí ðåñéóóüôåñåò óõóêåõÝò. ¸íáò äßáõëïò åðéêïéíùíßáò ìåôáöÝñåé ðÝíôå åßäç äåäïìÝíùí: á) äåäïìÝíá ðñïò åðåîåñãáóßá â) äéåõèýíóåéò ìíÞìçò ã) óÞìáôá åëÝã÷ïõ ä) óÞìáôá áðüêñéóçò, ó÷åôéêÜ ìå ôçí êáôÜóôáóç ìéáò ìïíÜäáò, ð.÷. ç óõóêåõÞ åßíáé áðáó÷ïëçìÝíç, êáé å) óÞìáôá ÷ñïíéóìïý, äçëáäÞ óÞìáôá ãéá ôï óõã÷ñïíéóìü ëåéôïõñãßáò ôùí ìïíÜäùí. ÓõíÞèùò, Ýíáò äßáõëïò åðéêïéíùíßáò óõíôßèåôáé áðü ôïõò áíôßóôïé÷ïõò õðïäéáýëïõò (âëÝðå Ó÷Þìá 3.1).

3

Ç ìåôáöïñÜ äåäïìÝíùí óôï äßáõëï ãßíåôáé ìå âÜóç Ýíá óýíïëï êáíüíùí åðéêïéíùíßáò ðïõ êáëåßôáé ðñùôüêïëëï äéáýëïõ (bus protocol). ¸íá óçìáíôéêü ÷áñáêôçñéóôéêü ôïõ äéáýëïõ åßíáé ôï åýñïò ôïõ, ðïõ äçëþíåé ôïí áñéèìü ôùí äéáèÝóéìùí ãñáììþí ìåôáöïñÜò, åíþ Ýíá Üëëï åðßóçò óçìáíôéêü ÷áñáêôçñéóôéêü ðïõ óõíáñôÜôáé ìå ôï ðñþôï åßíáé ç ôá÷ýôçôá ìåôáöïñÜò, ç ïðïßá äçëþíåé ðüóá bit ìåôáöÝñïíôáé áðü ôï äßáõëï áíÜ äåõôåñüëåðôï. Ç ìïíÜäá ìÝôñçóçò ôçò ôá÷ýôçôáò åßíáé Mbit/sec.

Ìðïñåß ôï êåíôñéêü ìÝñïò ôïõ õðïëïãéóôÞ íá åßíáé ôï óçìáíôéêüôåñï áðü ôå÷íïëïãéêÞ Üðïøç, äåäïìÝíïõ üôé ÷ùñßò áõôü äåí õðÜñ÷åé õðïëïãéóôÞò, ôï ðåñéöåñåéáêü üìùò ìÝñïò åßíáé ôï óçìáíôéêüôåñï áðü ëåéôïõñãéêÞ Üðïøç. Ï ëüãïò åßíáé áðëüò. Ç ôå÷íïëïãßá ôùí õðïëïãéóôþí Ý÷åé Ýíá êáé ìüíï ëüãï ýðáñîçò, íá äéåõêïëýíåé ôïí Üíèñùðï óôçí åêôÝëåóç ôçò åñãáóßáò ôïõ. Ç åðéêïéíùíßá üìùò ôïõ áíèñþðïõ - ÷ñÞóôç ìå ôïí õðïëïãéóôÞ ãßíåôáé ìÝóù ôùí ðåñéöåñåéáêþí óõóêåõþí. ÌÝ÷ñé ôþñá áíáöåñèÞêáìå óôïí ôñüðï óýíäåóçò ôùí äéáöüñùí ðåñéöåñåéáêþí óõóêåõþí ìå ôï êåíôñéêü ìÝñïò ìÝóù ôçò ðñïóáñìïóôéêÞò ìïíÜäáò, ôïõ ïäçãïý óõóêåõÞò êáé ôçò ìïíÜäáò åéóüäïõ/åîüäïõ. Óôç óõíÝ÷åéá èá ðáñïõóéÜóïõìå ìåñéêÝò ðåñéöåñåéáêÝò óõóêåõÝò åõñåßáò ÷ñÞóçò êáé èá ðáñáèÝóïõìå ôá óçìáíôéêüôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ êÜèå óõóêåõÞò ðïõ ìáò åðéôñÝðïõí íá äéáêñßíïõìå ôçí ôå÷íïëïãéêÞ ôçò áîßá.

Ôï ðëçêôñïëüãéï åßíáé ìéá óõóêåõÞ åéóüäïõ ðïõ äéáèÝôåé Ýíá óýíïëï ðëÞêôñùí ãéá ôçí åéóáãùãÞ áëöáñéèìçôéêþí äåäïìÝíùí áëëÜ êáé ôõðïðïéçìÝíùí åíôïëþí. ÓõíÞèùò õðÜñ÷ïõí ïé ðáñáêÜôù ïìÜäåò ðëÞêôñùí: u ðëÞêôñá ëåéôïõñãéþí (F1, F2, ...), ãéá ôçí åíåñãïðïßçóç ôõðïðïéçìÝíùí ëåéôïõñãéþí u ðëÞêôñá åëÝã÷ïõ ôïõ äñïìÝá Þ ìéáò åðéëïãÞò

89

3

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ðëÞêôñá ìå âÝëç ãéá ôç ìåôáêßíçóç ôïõ äñïìÝá Þ ìéáò åðéëïãÞò êáôÜ ìßá èÝóç ðñïò ôç äéåýèõíóç ðïõ äåß÷íïõí (ç, è, é, ê) ¯ ôá ðëÞêôñá HOME, END, PGUP, PGDN, TAB ãéá ôá÷ýôåñç ìåôáêßíçóç ôïõ äñïìÝá Þ ôçò åðéëïãÞò Ýíá ðëÞêôñï åëÝã÷ïõ (ConTRoL /CTRL) Ýíá ðëÞêôñï äéáöõãÞò (ESCape /ESC) áðü ìéá ëåéôïõñãßá Ýíá ðëÞêôñï «åíáëëáãÞò» (ALTeration /ALT) ðïõ óõíäõÜæåôáé ìå Üëëá ðëÞêôñá ãéá óõãêåêñéìÝíåò ëåéôïõñãßåò ôá ðëÞêôñá äéüñèùóçò (INS, DEL, BACKSPACE ) ôá âïçèçôéêÜ ðëÞêôñá (SHIFT, CAPS LOCK, RETURN) ãéá óõãêåêñéìÝíåò ëåéôïõñãßåò ôá ðëÞêôñá åéóáãùãÞò êåéìÝíïõ (áëöáâçôéêþí êáé áñéèìçôéêþí ÷áñáêôÞñùí, óçìåßùí óôßîçò, óõìâüëùí ðñÜîåùí êáé Üëëùí óõìâüëùí). ¯

u u u u u u

Ìå ôï ðÜôçìá åíüò ðëÞêôñïõ Þ ôï ðÜôçìá óõíäõáóìïý ðëÞêôñùí ôï ðëçêôñïëüãéï ðáñÜãåé ìéá áêïëïõèßá äõáäéêþí øçößùí -óõíÞèùò Ýíá byte (8 bit)- ç ïðïßá ìÝóù ôçò ìïíÜäáò I/O êáé ôïõ äéáýëïõ åðéêïéíùíßáò ìåôáöÝñåôáé óôç RAM ãéá ðåñáéôÝñù åðåîåñãáóßá. Ìå áõôüí ôïí ôñüðï ìðïñïýìå íá ðëçêôñïëïãÞóïõìå Ýíá êåßìåíï êáé Ýôóé íá ìåôáöåñèåß óôçí êåíôñéêÞ ìíÞìç ìéá áêïëïõèßá äõáäéêþí øçößùí ðïõ ðáñéóôÜíåé ôï êåßìåíü ìáò, Þ íá ðëçêôñïëïãÞóïõìå Ýíá áñéèìçôéêü øçößï ôïõ äåêáäéêïý óõóôÞìáôïò êáé íá ìåôáöåñèåß ç éóïäýíáìïò äõáäéêÞ ðáñÜóôáóç óôç ìíÞìç.

Ôï ðïíôßêé åßíáé ìéá óõóêåõÞ ðïõ óêïðü Ý÷åé íá äéåõêïëýíåé ôï ÷ñÞóôç íá êáôáäåßîåé Þ íá åðéëÝîåé ìéá ëåéôïõñãßá ðïõ áðåéêïíßæåôáé óôçí ïèüíç. Ôï ðïíôßêé óýñåôáé ðÜíù óôçí åðéöÜíåéá ôïõ ãñáöåßïõ. Ç êßíçóç áõôÞ ðñïêáëåß ôçí áíôßóôïé÷ç êßíçóç åíüò äåßêôç ðïõ åìöáíßæåôáé óôçí ïèüíç. ÅðéðëÝïí ôï ðïíôßêé äéáèÝôåé Ýíáí áñéèìü (äýï Þ ôñéþí) ðëÞêôñùí ôá ïðïßá ÷ñçóéìåýïõí, óå óõíäõáóìü ìå ôçí êßíçóç, óôçí åêôÝëåóç êÜðïéùí ëåéôïõñãéþí, ðñïóöÝñïíôáò óçìáíôéêÜ ðëåïíåêôÞìáôá åõ÷ñçóôßáò ôïõ õðïëïãéóôÞ.

90

Ôï õëéêü ôïõ õðïëïãéóôÞ

3

Ç ïèüíç åßíáé ìéá óõóêåõÞ åîüäïõ ðïõ ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ãéá ôçí ðáñïõóßáóç ôùí áðïôåëåóìÜôùí ìéáò åðåîåñãáóßáò. Ç åëÜ÷éóôç ðïóüôçôá ïðôéêÞò ðëçñïöïñßáò ðïõ ìðïñïýìå íá äåßîïõìå óôçí ïèüíç ìáò åßíáé Ýíá åéêïíïóôïé÷åßï Þ pixel (picture element). Ç ðïéüôçôá ôçò åéêüíáò ðïõ ðáñÜãåé ç ïèüíç åßíáé áíÜëïãç ôïõ áñéèìïý ôùí åéêïíïóôïé÷åßùí ôçò ïèüíçò áíÜ ìïíÜäá ìÞêïõò. Ï áñéèìüò áõôüò åßíáé ãíùóôüò ìå ôïí üñï áíÜëõóç (resolution) ïèüíçò. Ç áíÜëõóç ìéáò ïèüíçò åêöñÜæåôáé ìå äýï áêÝñáéïõò áñéèìïýò. ¸ôóé ç ïèüíç áíÜëõóçò 1024x768 äçëþíåé üôé ÷ùñßæïõìå ôçí ïèüíç óå 1024 ìÝñç êáôÜ ôçí ïñéæüíôéá äéåýèõíóç êáé óå 768 êáôÜ ôçí êáôáêüñõöç êáé êÜèå êõøÝëç ôïõ ó÷çìáôéæüìåíïõ ðßíáêá åßíáé êáé Ýíá åéêïíïóôïé÷åßï. ÂÝâáéá ï áñéèìüò ôùí åéêïíïóôïé÷åßùí ìéáò ïèüíçò åßíáé óõíÜñôçóç ôçò ðïéüôçôáò ôçò ïèüíçò, áëëÜ åðéðëÝïí åßíáé óõíÜñôçóç êáé ôçò êÜñôáò ãñáöéêþí ôïõ õðïëïãéóôÞ. Ìå ôïí üñï êÜñôá ãñáöéêþí åííïïýìå ìéá ïìÜäá êõêëùìÜôùí ðïõ êáèïäçãïýí ôá êõêëþìáôá ôçò ïèüíçò, þóôå íá ó÷çìáôßóïõí ôçí åéêüíá ðïõ èÝëïõìå íá äåßîïõìå ó áõôÞ. Ç ðëÝïí äéáäåäïìÝíç ôå÷íïëïãßá ïèïíþí åßíáé åêåßíç ôïõ êáèïäéêïý óùëÞíá (Cathode Ray Tube - CRT). Ç ïèüíç äéáèÝôåé ìéá åðéöÜíåéá ôçò ïðïßáò ç åóùôåñéêÞ ðëåõñÜ êáëýðôåôáé áðü ôñßá äéáöïñåôéêÜ åßäç öùóöüñïõ. ¼ôáí ìéá äÝóìç çëåêôñïíßùí ÷ôõðÞóåé ðÜíù óôï öþóöïñï, áõôüò áêôéíïâïëåß áíÜëïãá ìå ôçí Ýíôáóç ôïõ ñåýìáôïò çëåêôñïíßùí. Ôï Ýíá åßäïò öùóöüñïõ áêôéíïâïëåß êüêêéíï, ôï äåýôåñï ðñÜóéíï êáé ôï ôñßôï ìðëå. Óå êÜèå óçìåßï ôçò åðéöÜíåéáò öùóöüñïõ êáôåõèýíïíôáé ôñåéò äÝóìåò çëåêôñïíßùí, ïé ïðïßåò áíÜëïãá ìå ôçí ÝíôáóÞ ôïõò ðáñÜãïõí ôï ÷ñùìáôéóìü ðïõ èÝëïõìå ùò óõíäõáóìü ôùí ôñéþí ÷ñùìÜôùí. Ìå áõôüí ôïí ôñüðï ðáñïõóéÜæåôáé óôçí ïèüíç ôï ó÷Þìá êáé ôï ÷ñþìá ðïõ åðéèõìïýìå.

Ïèüíç êáèïäéêïý óùëÞíá

Ìéá Üëëç êáôçãïñßá ïèïíþí ç ïðïßá êåñäßæåé üëï êáé ðåñéóóüôåñï Ýäáöïò, åßíáé áõôÞ ôùí õãñþí êñõóôÜëëùí (Liquid Crystal Display - LCD). Ïé ïèüíåò áõôÝò óôçí áñ÷Þ Þôáí ìéêñÝò êáé ìïíü÷ñùìåò êáé ðñùôïåìöáíßóôçêáí óå ìéêñÝò öïñçôÝò óõóêåõÝò, üðùò åßíáé ôá çëåêôñïíéêÜ ñïëüãéá êáé ïé áñéèìïìç÷áíÝò ôóÝðçò. Óôç óõíÝ÷åéá ç ÷ñÞóç ôïõò åðåêôÜèçêå ðåñéóóüôåñï êáé âñÞêáí åöáñìïãÞ óå ìåãáëýôåñåò óõóêåõÝò, üðùò åßíáé ïé öïñçôïß õðïëïãéóôÝò. Óôéò ìÝñåò ìáò õðÜñ÷ïõí ïèüíåò õãñþí êñõóôÜëëùí 14 , 15 áêüìç êáé 21 ïé ïðïßåò Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá áðåéêïíßæïõí åêáôïììýñéá ÷ñþìáôá ìå ðïëý êáëÞ åõêñßíåéá. Ç ëåéôïõñãßá ôïõò âáóßæåôáé óå Ýíá ðëÝãìá õãñþí êñõóôÜëëùí ïñãáíùìÝíùí óå ãñáììÝò êáé óôÞëåò ðïõ åëÝã÷ïíôáé áðü ôñáíæßóôïñ. Ïé êñýóôáëëïé óôñÝöïíôáé áíÜëïãá ìå ôçí Ýíôáóç ôïõ ñåýìáôïò ðïõ äéï÷åôåýåôáé óôï ôñáí-

Ïèüíç õãñþí êñõóôÜëëùí

91

3

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí æßóôïñ. Ôï ðëÝãìá áõôü ôïðïèåôåßôáé áíÜìåóá óå äýï ößëôñá ïñéæüíôéáò êáé êáôáêüñõöçò ðüëùóçò áíôßóôïé÷á, åíþ ôï üëï óýóôçìá âñßóêåôáé ìðñïóôÜ áðü ìéá öèïñéïý÷ï ðëÜêá ðïõ áêôéíïâïëåß öùò. Ôï ðëÝãìá ôùí êñõóôÜëëùí áõôþí êáèïñßæåé ôçí ðïóüôçôá ôïõ öùôüò ðïõ èá öôÜóåé óôçí åðéöÜíåéá ôçò ïèüíçò. ÕðÜñ÷ïõí äýï âáóéêÝò ôå÷íéêÝò äçìéïõñãßáò ÷ñþìáôïò óôéò ïèüíåò õãñþí êñõóôÜëëùí, áõôÞ ôçò ðáèçôéêÞò ìÞôñáò (passive matrix) êáé áõôÞ ôçò åíåñãÞò ìÞôñáò (active matrix). Áðü áõôÝò ç ðñþôç Ý÷åé ìéêñüôåñï êüóôïò ðáñáãùãÞò áëëÜ ç äåýôåñç Ý÷åé êáëýôåñç åõêñßíåéá, ìéá êáé êÜèå êýôôáñï åëÝã÷åôáé áðü Ýíá îå÷ùñéóôü ôñáíæßóôïñ, ðñÜãìá ðïõ äåí ãßíåôáé óôçí ðñþôç êáôçãïñßá. Ïé ïèüíåò åíåñãÞò ìÞôñáò ëÝãïíôáé êáé ïèüíåò TFT (Thin Film Transistor).

Ç åéóáãùãÞ äåäïìÝíùí êáé ï ÷åéñéóìüò ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ åìöáíßæïíôáé óôçí ïèüíç ãßíåôáé óõíÞèùò ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ ðëçêôñïëïãßïõ, ôïõ ðïíôéêéïý Þ ìå ôç öùôïãñáößäá (light pen). Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá üìùò, Ý÷ïõí êáôáóêåõáóôåß ïèüíåò åõáßóèçôåò óôçí áöÞ, ðïõ ïíïìÜæïíôáé ïèüíåò áöÞò (touch screens), êáé åðéôñÝðïõí óôï ÷ñÞóôç íá êáôáäåéêíýåé ìå ôï Üããéãìá ôïõ äáêôýëïõ ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ áðåéêïíßæïõí. Ðñüêåéôáé äçëáäÞ ãéá Ýíá óõíäõáóìü ïèüíçò êáé ðëçêôñïëïãßïõ/ðïíôéêéïý. Ãéá ôéò ïèüíåò áõôÝò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé äýï åéäþí ôå÷íïëïãßåò. Óýìöùíá ìå ôï ðñþôï åßäïò, ç ïèüíç äéáôñÝ÷åôáé áðü ïñéæüíôéåò êáé êÜèåôåò äéüäïõò öùôüò (öùôïäéüäïõò). Ìüëéò ï ÷ñÞóôçò áããßîåé ôçí ïèüíç äéáêüðôïíôáé óôï óõãêåêñéìÝíï óçìåßï ïé áêôßíåò öùôüò êáé Ýôóé åíôïðßæåôáé ôï óçìåßï ðïõ åðéëÝ÷èçêå êáé ôï ïðïßï áðåéêïíßæåé ìéá óõãêåêñéìÝíç åíôïëÞ. Ôï Üëëï åßäïò ïèüíçò áðïôåëåßôáé áðü ìéá åéäéêÞ äéáöáíÞ åðÜëåéøç, ç ïðïßá åßíáé áãùãüò çëåêôñéêïý ñåýìáôïò. ¼ôáí ï ÷ñÞóôçò áããßîåé ôçí ïèüíç ìå ôï äÜ÷ôõëü ôïõ, áðïññïöÜ ìéá ìéêñÞ ðïóüôçôá çëåêôñéóìïý. Ìå ôç âïÞèåéá ôùí çëåêôñïäßùí ðïõ õðÜñ÷ïõí óôéò Üêñåò ôçò ïèüíçò, áíé÷íåýåôáé ôï óçìåßï åðáöÞò, äçëáäÞ ôï óçìåßï üðïõ áðïññïöÜôáé ôï ñåýìá, êáé Ýôóé åêôåëåßôáé ç áíôßóôïé÷ç åíôïëÞ. Ïé ïèüíåò áõôÝò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êõñßùò ãéá ôçí ðáñïõóßáóç ðëçñïöïñéþí, áëëÜ óå êÜðïéåò ðåñéðôþóåéò åðéôñÝðïõí êáé ôçí åéóáãùãÞ äåäïìÝíùí áðü ôï ÷ñÞóôç, ìå ôï ìáñêÜñéóìá ìéáò åðéëïãÞò áðü ìéá ëßóôá åðéëïãþí (ð.÷. åðéëïãÞ åíüò ÷ñçìáôéêïý ðïóïý ãéá áíÜëçøç ÷ñçìÜôùí, áíÜìåóá óå ìéá ëßóôá ðïóþí, áðü ôçí ïèüíç ìéáò Áõôüìáôçò ÔáìåéïëïãéóôéêÞò Ìç÷áíÞò). ÔÝôïéåò ïèüíåò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êáé óôá ðåñßðôåñá ðëçñïöïñéþí (information kiosks) ðïõ õðÜñ÷ïõí êõñßùò óå ìåãÜëïõò åêèåóéáêïýò ÷þñïõò, óå Äçìüóéïõò Ïñãáíéóìïýò êáé ìåãÜëá îåíïäï÷åßá, ðñïêåéìÝíïõ ïé ðïëßôåò íá áíôëïýí áðáñáßôçôåò ðëçñïöïñßåò ãéá ôéò óõíáëëáãÝò ôïõò ìå ôïõò äéÜöïñïõò öïñåßò. Ìå ôá óõóôÞìáôá áõôÜ ïñãáíþíïíôáé åýêïëá äéÜöïñá ìåíïý ðëçñïöïñéþí, ç åðéëïãÞ ôùí ïðïßùí ïäçãåß óôç ìåôÜâáóç óå Üëëá ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ðéï åéäéêÝò ðëçñïöïñßåò.

92

Ôï õëéêü ôïõ õðïëïãéóôÞ Ïé ïèüíåò áöÞò Ý÷ïõí üìùò êáé êÜðïéåò éäéáéôåñüôçôåò / ìåéïíåêôÞìáôá. ÌåñéêÝò öïñÝò åßíáé äýóêïëï íá áããßîåé ï ÷ñÞóôçò ìå ôï äÜ÷ôõëü ôïõ ôï áêñéâÝò óçìåßï ðïõ ôïí åíäéáöÝñåé, ìå áðïôÝëåóìá íá ìçí ðáßñíåé ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ áíáæçôÜ. ÅðéðëÝïí, ç óõ÷íÞ ÷ñÞóç ìðïñåß íá ðñïêáëÝóåé êüðùóç óôï ÷Ýñé ôïõ ÷ñÞóôç, åíþ ç ïèüíç åßíáé ðïëý åõáßóèçôç êáé ëåñþíåôáé ðïëý åýêïëá.

3

Ïé åêôõðùôÝò åßíáé óõóêåõÝò åîüäïõ ðïõ äßíïõí ôç äõíáôüôçôá åêôýðùóçò, óõíÞèùò óå ÷áñôß, äéáöüñùí ðëçñïöïñéþí. ÕðÜñ÷ïõí ðïëëÝò ôå÷íïëïãßåò åêôõðùôþí. Ïé ðëÝïí äéáäåäïìÝíåò åßíáé ïé åêôõðùôÝò áêßäùí, ïé åêôõðùôÝò Ýã÷õóçò ìåëÜíçò êáé ïé åêôõðùôÝò laser. Ïé åêôõðùôÝò áêßäùí (dot matrix) äéáèÝôïõí äýï êõëßíäñïõò ìåôáîý ôùí ïðïßùí êéíåßôáé ìðñïò - ðßóù ôï ÷áñôß. ¸íá Üëëï åîÜñôçìá, ç êåöáëÞ ôïõ åêôõðùôÞ, ç ïðïßá ðåñéÝ÷åé ìéá ìÞôñá áêßäùí äéáôåôáãìÝíùí óå ìßá Þ äýï óåéñÝò, ìðïñåß êáé êéíåßôáé êáôÜ ðëÜôïò ôïõ ÷áñôéïý. ÊáôÜ ôçí êßíçóç ôçò êåöáëÞò Ýíáò óõíäõáóìüò áêßäùí ðñïâÜëëåé áðü ôçí êåöáëÞ êáé êôõðÜ ìéá ìåëáíïôáéíßá, ôï áðïôýðùìá ôçò ïðïßáò ôõðþíåôáé óôï ÷áñôß. ÊÜèå ÷áñáêôÞñáò Þ ó÷Ýäéï äçìéïõñãåßôáé áðü ôï óõíäõáóìü äéáäï÷éêþí áðïôõðùìÜôùí óå ðñïêáèïñéóìÝíåò èÝóåéò ðïõ áíôéóôïé÷ïýí óôï ÷áñáêôÞñá Þ óôï ó÷Ýäéï áõôü. ¼óï ðéï ðïëëÜ áðïôõðþìáôá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá Ýíá ÷áñáêôÞñá Þ ó÷Ýäéï ôüóï êáëýôåñç åßíáé ç ðïéüôçôá åêôýðùóçò óôï ÷áñôß.

ÅêôõðùôÝò áêßäùí

Ôá âáóéêÜ ðïéïôéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí åêôõðùôþí áêßäùí åßíáé ï áñéèìüò ôùí áêßäùí ôçò êåöáëÞò (õðÜñ÷ïõí êåöáëÝò ìå 9, 18 Þ 24 áêßäåò) êáé ç ôá÷ýôçôá åêôýðùóçò. Ïé åêôõðùôÝò áõôïß ðáñïõóéÜæïõí ôï ðëåïíÝêôçìá ôçò äçìéïõñãßáò ðïëëáðëþí áíôéãñÜöùí ìå ìßá åêôýðùóç (÷ñÞóéìï ãéá ðáñÜäåéãìá óôçí åêôýðùóç ôéìïëïãßùí) áëëÜ êáé óõã÷ñüíùò ôï ìåéïíÝêôçìá ôïõ õøçëïý åðéðÝäïõ èïñýâïõ ðïõ ðáñÜãåôáé. Ïé åêôõðùôÝò Ýã÷õóçò ìåëÜíçò (inkjet) Ý÷ïõí áíÜëïãç ëåéôïõñãßá ìå ôïõò åêôõðùôÝò áêßäùí, ìüíï ðïõ áíôß ãéá áêßäåò äéáèÝôïõí öõóßããéá (óùëçíÜêéá), áðü ôá ïðïßá åêôïîåýåôáé ìåëÜíé óôï ÷áñôß. Ïé åêôõðùôÝò áêßäùí êáé ïé åêôõðùôÝò Ýã÷õóçò ìåëÜíçò áðïêáëïýíôáé åêôõðùôÝò ãñáììÞò, ãéáôß ç åêôýðùóç ðñáãìáôïðïéåßôáé ãñáììÞ-ãñáììÞ, ìå ôç óõìðëÞñùóÞ ôçò áðü ÷áñáêôÞñåò.

ÅêôõðùôÝò Ýã÷õóçò ìåëÜíçò

93

3

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Ôá âáóéêÜ ðïéïôéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ áõôÞò ôçò ôå÷íïëïãßáò åßíáé ç áíÜëõóç (dots per inch - dpi) êáé ç ôá÷ýôçôá åêôýðùóçò óåëßäùí áíÜ ëåðôü (pages per minute-ppm). ÅêôõðùôÝò laser

Ï åêôõðùôÞò laser ëåéôïõñãåß üðùò Ýíá öùôïôõðéêü ìç÷Üíçìá. Åíþ óôçí ðåñßðôùóç ôùí åêôõðùôþí ãñáììÞò ï õðïëïãéóôÞò óôÝëíåé êùäéêïýò ÷áñáêôÞñùí óôçí ðåñßðôùóç ôïõ laser óôÝëíåé ìéêñÜ ðñïãñÜììáôá. Ôá ðñïãñÜììáôá áõôÜ ðåñéÝ÷ïõí ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí áêñéâÞ åéêüíá ïëüêëçñçò ôçò óåëßäáò êáé åêôåëïýíôáé áðü ôïí åðåîåñãáóôÞ ôïõ åêôõðùôÞ. Óýìöùíá ìå ôçí åéêüíá ôçò óåëßäáò óôç ìíÞìç ôïõ åêôõðùôÞ ðáñÜãåôáé ìéá äÝóìç laser, ç ïðïßá ðñïóðßðôåé ðÜíù óå Ýíá öùôïåõáßóèçôï ôýìðáíï. Ôá óçìåßá üðïõ ðñïóðßðôåé ç äÝóìç öïñôßæïíôáé ìå èåôéêü óôáôéêü çëåêôñéóìü êáé Ýôóé äçìéïõñãåßôáé ôï «áñíçôéêü» ôçò óåëßäáò ðÜíù óôï ôýìðáíï. Êáôüðéí ôï ôýìðáíï ðåñéóôñÝöåôáé ãýñù áðü Ýíá äï÷åßï ôï ïðïßï ðåñéÝ÷åé êüêêïõò ãñáößôç (toner). Êüêêïé ôïõ ãñáößôç ðñïóêïëëþíôáé óôá èåôéêþò öïñôéóìÝíá óçìåßá ôïõ ôõìðÜíïõ êáé Ýôóé äçìéïõñãåßôáé óôçí åðéöÜíåéÜ ôïõ ç åéêüíá ôçò óåëßäáò. ¸íáò ìç÷áíéóìüò ðñïùèÞóåùò öÝñíåé óå Üìåóç åðáöÞ ìå ôï ôýìðáíï ìéá ëåõêÞ óåëßäá, ïðüôå ïé êüêêïé ôïõ ãñáößôç ðñïóêïëëþíôáé ðÜíù óå áõôÞí. ¸ôóé ôï ÷áñôß ìå ó÷çìáôéóìÝíç ôç óåëßäá ðñïùèåßôáé ðñïò Ýíá óýóôçìá êõëßíäñùí ôï ïðïßï ðéÝæåé êáé îçñáßíåé ôï ãñáößôç ìå ôçí åöáñìïãÞ õøçëÞò èåñìïêñáóßáò. Ïé åêôõðùôÝò laser, åðåéäÞ åêôõðþíïõí üôáí ãåìßóåé ìéá ïëüêëçñç óåëßäá, ëÝãïíôáé åêôõðùôÝò óåëßäáò. ×ñçóéìïðïéïýíôáé üðïõ õðÜñ÷åé áíÜãêç ãéá ìåãÜëï üãêï åêôõðþóåùí êáé õøçëÞ ðïéüôçôá óôçí åêôýðùóç. Ôá âáóéêÜ ðïéïôéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé áõôÞò ôçò ôå÷íïëïãßáò åßíáé ç áíÜëõóç êáé ç ôá÷ýôçôá åêôýðùóçò óåëßäùí áíÜ ëåðôü.

Ìéá áðü ôéò ðéï óçìáíôéêÝò êáé áðáñáßôçôåò ëåéôïõñãßåò ôïõ õðïëïãéóôÞ åßíáé ç éäéüôçôÜ ôïõ íá «èõìÜôáé», äçëáäÞ íá áðïèçêåýåé êáé íá áíáêáëåß ðëçñïöïñßåò. ÐñïïñéóìÝíåò ãéá ôç äïõëåéÜ áõôÞ åßäáìå ìÝ÷ñé ôþñá ôçí êåíôñéêÞ êáé ôçí êñõöÞ ìíÞìç, ðïõ áðïôåëïýí áíáðüóðáóôï êïììÜôé ôïõ êåíôñéêïý ìÝñïõò ôïõ õðïëïãéóôÞ. ÁõôÝò ïé ìíÞìåò åßíáé ãñÞãïñåò, áëëÜ ç ÷ùñçôéêüôçôÜ ôïõò èåùñåßôáé áìåëçôÝá óå ó÷Ýóç ìå ôïí üãêï ðëçñïöïñéþí ðïõ ÷ñåéáæüìáóôå íá åðåîåñãáóôïýìå Þ íá áðïèçêåýóïõìå. ÅðéðëÝïí ïé ìíÞìåò áõôÝò, åîáéñïõìÝíçò ôçò ROM, ÷Üíïõí ôï ðåñéå÷üìåíü ôïõò ìå ôçí ïëïêëÞñùóç ìéáò åðåîåñãáóßáò Þ ìå ôï êëåßóéìï ôïõ õðïëïãéóôÞ. ÁõôÝò ôéò áäõíáìßåò Ýñ÷åôáé íá êáëýøåé ç ðåñéöåñåéáêÞ ìíÞìç, äçëáäÞ ôá ìÝóá áðïèÞêåõóçò, üðùò åßíáé ïé äßóêïé, ïé ôáéíßåò, ïé äéóêÝôåò, êëð. Êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ðåñéöåñåéáêÞò ìíÞìçò åßíáé ç ðïëý ìåãÜëç ÷ùñçôéêüôçôÜ ôçò, ç åýêïëç äõíáôüôçôá åðÝêôáóÞò ôçò, ôï ó÷åôéêÜ ÷áìçëü ôçò êüóôïò, ç ó÷åôéêÜ ìéêñüôåñç ôá÷ýôçôá êáé âÝâáéá üôé ôï ðåñéå÷üìåíü ôçò äåí áëëïéþíåôáé ðáñÜ ìüíï ìå äéêÞ ìáò åíÝñãåéá.

94

Ôï õëéêü ôïõ õðïëïãéóôÞ

3

Ïé åýêáìðôïé äßóêïé (floppy disks) Þ áðëÜ äéóêÝôåò åßíáé äßóêïé áðü åýêáìðôï õëéêü, äéáìÝôñïõ 5,25´´ Þ 3,5´´, ôï ïðïßï åßíáé åðéêáëõììÝíï ìå ìáãíçôéêÞ åðßóôñùóç. Ç ïñãÜíùóÞ ôïõò åßíáé üìïéá ìå åêåßíç ôùí äßóêùí (âëÝðå Ó÷Þìá 3.3) êáé ãßíåôáé êáôÜ ôç öÜóç ôçò äéáìüñöùóçò (formatting). Ç öÜóç áõôÞ åßíáé áðáñáßôçôç ðñéí áðü ôçí ðñþôç ÷ñÞóç ôçò äéóêÝôáò. Ç äéáìüñöùóç óõíßóôáôáé óôçí ïñãÜíùóç ôçò äéóêÝôáò óå ïìüêåíôñïõò êýêëïõò, ôá ß÷íç (tracks), êáé óå ôïìåßò (sectors) êáé óôçí áñßèìçóç ôùí é÷íþí êáé ôùí ôïìÝùí, Ýôóé þóôå íá åíôïðßæåôáé áðü ôïí Ó÷Þìá 3.3 Ôïìåßò êáé ß÷íç ôïõ äßóêïõ åëåãêôÞ ôçò óõóêåõÞò äéóêÝôáò åýêïëá ç åðéèõìçôÞ ðåñéï÷Þ. ÐÜíù óôç äéóêÝôá ïñßæåôáé ìéá åéäéêÞ ðåñéï÷Þ, üðïõ ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äçìéïõñãåß Ýíáí ðßíáêá ìå óôïé÷åßá ôùí áñ÷åßùí ðïõ åßíáé áðïèçêåõìÝíá ó áõôÞí (ïíïìáóßá, ìÝãåèïò, ôïìåßò ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí ãéá ôçí áðïèÞêåõóÞ ôïõò, ê.Ü.). Ôçí ðåñéï÷Þ áõôÞ ôùí ðåñéå÷ïìÝíùí åíçìåñþíåé ï åëåãêôÞò ôçò óõóêåõÞò ðñéí áðü êÜèå åíÝñãåéá åããñáöÞò Þ äéáãñáöÞò.

Ç ðëÝïí äéáäåäïìÝíç óõóêåõÞ ðåñéöåñåéáêÞò ìíÞìçò åßíáé ï óêëçñüò äßóêïò (hard disk). Ðñüêåéôáé ãéá ìéá óõóôïé÷ßá öõóéêþí äßóêùí ðïõ åßíáé ôïðïèåôçìÝíïé óå ìéá êáôáêüñõöç óåéñÜ êáé åßíáé ìüíéìá óõíäåäåìÝíïé ìå Ýíá êïéíü Üîïíá ðåñéóôñïöÞò, üðùò öáßíåôáé óôï Ó÷Þìá 3.4. ÊÜèå äßóêïò Ý÷åé äýï åðéöÜíåéåò ðïõ öÝñïõí ìáãíçôéêü õëéêü ãéá ôçí êáôáãñáöÞ äåäïìÝíùí. ÊÜèå åðéöÜíåéá ðåñéÝ÷åé Ýíáí áñéèìü áðü ïìüêåíôñïõò êýêëïõò ðïõ ïíïìÜæïíôáé ß÷íç (tracks), êáôÜ ìÞêïò ôùí ïðïßùí êáôáãñÜöïíôáé ôá äåäïìÝíá. Ôá ß÷íç ÷ùñßæïíôáé óå Ýíá óôáèåñü áñéèìü áðü ôïìåßò (sectors), üðùò öáßíåôáé óôï Ó÷Þìá 3.3. ÊÜèå ß÷íïò åßíáé äéáéñåìÝíï óå éóïìåãÝèåéò ôïìåßò. Ìå ôçí óõíå÷Þ ðåñéóôñïöÞ ôùí äßóêùí êáé ôç ìåôáêßíçóç ôùí êåöáëþí ðñïò ôá åìðñüò Þ ðñïò ôá ðßóù åßíáé äõíáôÞ ç ðñïóðÝëáóç êÜèå Ó÷Þìá 3.4 Óêëçñüò äßóêïò óçìåßïõ ôçò ìáãíçôéêÞò åðéöÜíåéáò. Ùóôüóï ðñéí áðü ôçí áíÜãíùóç Þ ôçí åããñáöÞ êÜðïéáò ðëçñïöïñßáò, áðáéôåßôáé Ýíáò ÷ñüíïò áíáæÞôçóçò (seek time) ãéá ôçí åýñåóç ôïõ êáôÜëëçëïõ ß÷íïõò êáé óôç óõíÝ÷åéá Ýíáò ÷ñüíïò ðåñéóôñïöÞò (latency time) ãéá ôçí åýñåóç ôïõ êáôÜëëçëïõ ôïìÝá, üðùò öáßíåôáé óôï Ó÷Þìá 3.5. Áêïëïýèùò ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áíÜãíùóç Þ ç åããñáöÞ êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ ÷ñüíïõ ìåôÜäïóçò (transmission time) ìå êÜðïéá ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóçò (transmission

95

3

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí rate). ¼ëåò ïé ðáñáðÜíù ëåéôïõñãßåò êáèïäçãïýíôáé áðü ôïí åëåãêôÞ (controller) ôïõ äßóêïõ.

Ó÷Þìá 3.5 Äéáäéêáóßá áíÜãíùóçò - åããñáöÞò

Óêëçñïß êáé åýêáìðôïé äßóêïé ÷ñçóéìïðïéïýí ðáñüìïéá ôå÷íïëïãßá. Ïé äéáöïñÝò ôïõò âñßóêïíôáé óôç ÷ùñçôéêüôçôá, óôçí ôá÷ýôçôá åããñáöÞò / áíÜãíùóçò êáé óôç äõíáôüôçôá ìåôáöïñÜò / ìåôáêßíçóçò.

Óôéò ìïíÜäåò ìáãíçôéêþí ôáéíéþí ïé ðëçñïöïñßåò êáôáãñÜöïíôáé óå ìéá åýêáìðôç ðëáóôéêÞ ôáéíßá, óôçí åðéöÜíåéá ôçò ïðïßáò õðÜñ÷åé ìáãíçôéêü õëéêü. Ïé ðëçñïöïñßåò áðïèçêåýïíôáé êáôÜ ìÞêïò ôçò ôáéíßáò óå 9 äéáäï÷éêÜ ß÷íç (tracks) (âëÝðå Ó÷Þìá 3.6).

Ó÷Þìá 3.6 ÌáãíçôéêÞ ôáéíßá

Ôá 8 áðü áõôÜ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí áðïèÞêåõóç ôùí 8 bit äåäïìÝíùí êáé ôï 9ï ãéá Ýëåã÷ï éóïôéìßáò (parity check), ìå óêïðü ôçí áíß÷íåõóç ôõ÷áßùí ëáèþí. Ç ôáéíßá îåôõëßãåôáé áðü Ýíá êýëéíäñï êáé ôõëßãåôáé óå Üëëïí, þóôå íá åßíáé äõíáôÞ ç ðñüóâáóç óå êÜèå óçìåßï ôçò åðéöÜíåéÜò ôçò ìå óåéñéáêü (áêïëïõèéáêü) ôñüðï. Ïé ðëçñïöïñßåò åßíáé ïñãáíùìÝíåò óå åíüôçôåò (blocks) ìåôáîý ôùí ïðïßùí ðáñåìâÜëëåôáé Ýíá êåíü (gap). Ôï êåíü áõôü åßíáé áðáñáßôçôï ãéá ëüãïõò ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå æçôÞìáôá óõã÷ñïíéóìïý ôçò êåöáëÞò åããñáöÞò / áíÜãíùóçò êáé ôïõ ìç÷áíéóìïý ðåñéóôñïöÞò ôùí êõëßíäñùí ðïõ öÝñïõí ôçí ôáéíßá.

96

Ôï õëéêü ôïõ õðïëïãéóôÞ

3

Ç ìïíÜäá ïðôéêïý äßóêïõ åßíáé ìéá óõóêåõÞ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß áêôßíá laser ãéá ôçí åããñáöÞ êáé áíÜãíùóç ðëçñïöïñéþí óå ìéêñïýò ðëáóôéêïýò Üêáìðôïõò äßóêïõò (Compact Disk - CD) ìå äéÜìåôñï 12 cm êáé ðÜ÷ïò 1,2 mm. Óôá CD ï ìç÷áíéóìüò áíÜãíùóçò áðïôåëåßôáé áðü ìéá äßïäï ðïõ åêðÝìðåé áêôßíá laser ðÜíù óôçí åðéöÜíåéá ôïõ äßóêïõ. Ç áêôßíá áõôÞ áíôáíáêëÜôáé óôï õëéêü ôïõ äßóêïõ êáé áíé÷íåýåôáé áðü Ýíá öáêü ðïõ âñßóêåôáé ðÜíù óôçí êåöáëÞ áíÜãíùóçò. ¸ôóé äçìéïõñãåßôáé ìéá áêïëïõèßá áóèåíþí êáé éó÷õñþí öùôåéíþí äåóìþí, ç ïðïßá ïäçãåßôáé óå ìéá åéäéêÞ äéÜôáîç ðïõ ìåôáôñÝðåé ôéò äéáêõìÜíóåéò ôïõ öùôüò óå çëåêôñéêÞ ôÜóç. ÄçëáäÞ ï ìç÷áíéóìüò áíÜãíùóçò åðéóôñÝöåé (áíÜëïãá ìå ôçí áíÜêëáóç) ôá øçößá 1 Þ 0. ÕðÜñ÷ïõí äéÜöïñá åßäç ïðôéêþí äßóêùí ùò ðñïò ôç óýíèåóç ôùí õëéêþí ðïõ ôá áðïôåëïýí, ãéá êáèÝíá áðü ôá ïðïßá ÷ñçóéìïðïéåßôáé äéáöïñåôéêÞ ôå÷íïëïãßá ãéá ôçí åããñáöÞ êáé ãéá ôçí áíÜãíùóç. Ôá êõñéüôåñá åßäç CD åßíáé: u CD-ROM (Compact Disk - Read Only Memory). Ðñüêåéôáé ãéá ôï CD ðÜíù óôï ïðïßï ôõðþíåôáé óõãêåêñéìÝíï ðåñéå÷üìåíï (óôï äßóêï äçìéïõñãïýíôáé êïéëÜäåò (pits) êáé íçóßäåò (lands), üðïõ ïé íçóßäåò áíáêëïýí ôç äÝóìç, åíþ ïé êïéëÜäåò ôç äéáóêïñðßæïõí). Ôï CD áõôü óôç óõíÝ÷åéá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ìüíï ãéá áíÜãíùóç ìå ôç ìÝèïäï ðïõ ðñïáíáöÝñáìå. Ç ÷ùñçôéêüôçôÜ ôïõ åßíáé 640 MB. u CD-R (Compact Disk Recordable). Ðñüêåéôáé ãéá ôá CD ðïõ ãñÜöïíôáé (åðçñåÜæåôáé ôï õëéêü ìéáò åðéóôñùìÝíçò ìå êáôÜëëçëç âáöÞ åðéöÜíåéáò) ìéá öïñÜ, áëëÜ äéáâÜæïíôáé ðïëëÝò. Åäþ ç äÝóìç laser áíáêëÜôáé óôçí åéäéêÞ åðßóôñùóç ðïõ õðÜñ÷åé óôïí äßóêï. u CD-RW. Ðñüêåéôáé ãéá CD åðáíåããñÜøéìá (rewritable), äçëáäÞ ìðïñïýí íá ãñáöïýí ðïëëÝò öïñÝò. Ç åðéöÜíåéÜ ôïõò åßíáé êáôáóêåõáóìÝíç áðü èåñìïåõáßóèçôï õëéêü, ôï ïðïßï äåí êáßãåôáé êáôÜ ôçí åããñáöÞ, üôáí ç äÝóìç laser ðÝóåé åðÜíù ôïõ, áëëÜ ìå ôç èåñìïêñáóßá áëëïéþíåôáé ðñïóùñéíÜ ç êñõóôáëëéêÞ äïìÞ ôïõ, ìå áðïôÝëåóìá íá äéá÷Ýåôáé ôï öùò ðïõ ðñïóðßðôåé. ÁõôÞ ç äéÜ÷õóç ìåôáöñÜæåôáé óå áíÜêëáóç öùôåéíÞò äÝóìçò ìéêñüôåñçò éó÷ýïò êáé Ýôóé ï ìç÷áíéóìüò áíÜãíùóçò åðéóôñÝöåé ôï øçößï 0. ¼ôáí èÝëïõìå íá äéáãñÜøïõìå ôá äåäïìÝíá áðü ôï äßóêï ðáñÜãåôáé ìéá äÝóìç laser äéáöïñåôéêÞò éó÷ýïò êáé äéáöïñåôéêÞò èåñìïêñáóßáò ðïõ åðáíáöÝñåé ôçí êñõóôáëëéêÞ äïìÞ ôçò èåñìïåõáßóèçôçò åðéöÜíåéáò óôçí áñ÷éêÞ êáôÜóôáóç. u DVD - (Digital Versatile Disk). Ôï êýñéï ÷áñáêôçñéóôéêü áõôþí ôùí ïðôéêþí äßóêùí åßíáé ç ìåãÜëç ÷ùñçôéêüôçôá, ç ïðïßá åßíáé áðü 4,7 ìÝ÷ñé 17 GB. ¸íá Üëëï óçìáíôéêü ÷áñáêôçñéóôéêü ôïõò åßíáé ç óõìâáôüôçôá. Ï ßäéïò äßóêïò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß óôïí ïäçãü DVD ôïõ õðïëïãéóôÞ ìáò êáèþò êáé óôç óõóêåõÞ DVD ôïõ óðéôéïý ìáò ãéá áíáðáñáãùãÞ âéíôåïôáéíéþí Þ ìïõóéêÞò.

97

3

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Óôï Ó÷Þìá 3.7 öáßíåôáé ç ó÷Ýóç ôçò ôá÷ýôçôáò ìå ôï êüóôïò áíÜ byte ãéá ôá äéÜöïñá åßäç ìíÞìçò. ÂëÝðïõìå üôé ïé ðåñéöåñåéáêÝò ìíÞìåò ðëåïíåêôïýí óå ÷ùñçôéêüôçôá ôïõ êüóôïõò, åíþ ìåéïíåêôïýí óå èÝìáôá ôá÷ýôçôáò.

Ó÷Þìá 3.7 Ç óõãêñéôéêÞ ó÷Ýóç ôùí äéáöïñþí ìíÞìçò

Ôï ìüíôåì (Modem - Modulator Demodulator) åßíáé ìéá ðåñéöåñåéáêÞ ìïíÜäá ðïõ ìáò äßíåé ôç äõíáôüôçôá íá óõíäÝóïõìå äýï Þ ðåñéóóüôåñïõò õðïëïãéóôÝò ìåôáîý ôïõò ìÝóù ôïõ êïéíïý ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ. Ìå ôç äõíáôüôçôá áõôÞ ï õðïëïãéóôÞò êáèßóôáôáé éêáíüò íá áíôáëëÜîåé äåäïìÝíá ìå Üëëïõò áðïìáêñõóìÝíïõò õðïëïãéóôÝò, íá áíôëÞóåé ðëçñïöïñßåò áðü âÜóåéò äåäïìÝíùí Þ íá äþóåé åíôïëÝò ðñïò áðïìáêñõóìÝíåò óõóêåõÝò íá åêôåëÝóïõí êÜðïéá åñãáóßá. ÓÞìåñá, ç ÄéåèíÞò ¸íùóç Ôçëåðéêïéíùíéþí (ITU) Ý÷åé óõíôÜîåé ðñüôõðåò ðñïäéáãñáöÝò ãéá ôá ôå÷íéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí ìüíôåì. ¸íá ðñüóöáôï ôÝôïéï ðñüôõðï åßíáé ôï V.90. Ôï V.90 åîáóöáëßæåé ëÞøç äåäïìÝíùí óôá 56 Êbps. êáé ìåôáöïñÜ äåäïìÝíùí óôá 33,6 Êbps. Ç ìåôáöïñÜ ôùí äåäïìÝíùí áêïëïõèåß ôçí ßäéá äïìÞ ìå ôïí ðñïêÜôï÷ï ôïõ V.90, ôï V.34+.

98

Ôá ìüíôåì ìåôáöñÜæïõí ôá øçöéáêÜ óÞìáôá ðïõ äßíåé óôçí Ýîïäü ôïõ Ýíáò õðïëïãéóôÞò -ëïãéêÝò êáôáóôÜóåéò 0 êáé 1- óå áíáëïãéêÜ óÞìáôá ðïõ ìðïñïýí íá ìåôáöåñèïýí ìÝóù ôçò ôçëåöùíéêÞò ãñáììÞò. Óôçí ðëåõñÜ ôïõ äÝêôç åêôåëïýí ôçí áíôßóôñïöç äéáäéêáóßá, ìåôáôñÝðïíôáò ôá áíáëïãéêÜ óÞìáôá óå øçöéáêÜ. ¸íá óçìáíôéêü ÷áñáêôçñéóôéêü ôùí ìüíôåì åßíáé ç ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí ðïõ åðéôõã÷Üíïõí êáé ç ïðïßá ìåôñéÝôáé óå bit áíÜ äåõôåñüëåðôï (bit per second-bps). ¸íá Üëëï ÷áñáêôçñéóôéêü ôùí ìüíôåì åßíáé ôá ðñùôüêïëëá äéüñèùóçò ëáèþí êáé óõìðßåóçò äåäïìÝíùí ðïõ äéáèÝôïõí. Ðñüêåéôáé ãéá ðñïãñÜììáôá ðïõ åßíáé åíóùìáôùìÝíá óôá ìüíôåì êáé áöåíüò åëÝã÷ïõí ôçí ýðáñîç ðéèáíþí ëáèþí ðïõ äçìéïõñãÞèçêáí êáôÜ ôç ìåôÜäïóç ìÝóù ôïõ ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ, áöåôÝñïõ ÷ñçóéìïðïéïýí êáôÜëëçëåò ôå÷íéêÝò óõìðßåóçò, þóôå íá âåëôéþíåôáé ç ôá÷ýôçôá ìåôáöïñÜò ôùí äåäïìÝíùí.

Ôï õëéêü ôïõ õðïëïãéóôÞ

3

Ï óáñùôÞò (scanner) åßíáé ìéá óõóêåõÞ ç ïðïßá äßíåé ôç äõíáôüôçôá äçìéïõñãßáò øçöéáêÞò áíáðáñÜóôáóçò ôçò óåëßäáò åíüò åããñÜöïõ, ç ïðïßá ìðïñåß íá ðåñéÝ÷åé êåßìåíï, åéêüíåò, ó÷Ýäéá, ê.Ü. Ç óõóêåõÞ áõôÞ óáñþíåé ôçí åðéöÜíåéá ôçò óåëßäáò ìå ôç âïÞèåéá ìéáò äÝóìçò öùôüò êáé ìå ôç ÷ñÞóç åõáßóèçôùí öùôïêýôôáñùí äçìéïõñãïýíôáé çëåêôñéêÜ óÞìáôá ôá ïðïßá ìåôáöÝñïõí ðëçñïöïñßåò ãéá ôç öùôåéíüôçôá êáé ôï ÷ñþìá ìéêñþí ôìçìÜôùí ôçò åðéöÜíåéáò (óôéãìÝò - dots). Ôá óÞìáôá áõôÜ, ìå ôç âïÞèåéá êáôÜëëçëïõ ëïãéóìéêïý, áðïèçêåýïíôáé óôïí õðïëïãéóôÞ ùò ìéá áêïëïõèßá äõáäéêþí øçößùí. ¸ôóé ï óáñùôÞò øçöéïðïéåß ôçí åðéöÜíåéá ðïõ óáñþíåé. Ï áñéèìüò ôùí óôéãìþí óôéò ïðïßåò ìðïñåß íá ôçí ÷ùñßóåé ï óáñùôÞò êáèïñßæåé ôç äéáêñéôéêÞ éêáíüôçôÜ ôïõ. Ï óáñùôÞò äåí äéá÷ùñßæåé ôï êåßìåíï áðü ôéò åéêüíåò áëëÜ ôá áíáðáñéóôÜ üëá óáí øçöéïðïéçìÝíç åéêüíá. ¸ôóé äåí åßíáé äõíáôÞ ç Üìåóç åðåîåñãáóßá ôïõ êåéìÝíïõ ðïõ óáñþèçêå. Ãéá ôï óêïðü áõôü õðÜñ÷ïõí åéäéêÜ ðñïãñÜììáôá ôá ïðïßá ìåôáôñÝðïõí ôéò «åéêüíåò ôùí ÷áñáêôÞñùí» óå ÷áñáêôÞñåò (ð.÷. ASCII). Ôá ðñïãñÜììáôá áõôÜ ïíïìÜæïíôáé ðñïãñÜììáôá ÏðôéêÞò Áíáãíþñéóçò ×áñáêôÞñùí (Optical Character Recognition - OCR). Ïé ðéï äéáäåäïìÝíïé ôýðïé óáñùôþí åßíáé ïé óáñùôÝò óåëßäáò Þ åðßðåäïé (flatbed) êáé ïé óáñùôÝò ÷åéñüò (handheld).

Ï ó÷åäéïãñÜöïò (plotter) åßíáé ìéá óõóêåõÞ åîüäïõ ãéá ôçí åêôýðùóç ðåñßðëïêùí êáé ìå ðïëëÝò ëåðôïìÝñåéåò ó÷åäßùí, üðùò ÷Üñôåò êáé ó÷Ýäéá áñ÷éôåêôüíùí Þ Üëëùí ìç÷áíéêþí, ôá ïðïßá åßíáé ðïëý ìåãÜëá ãéá Ýíá óõíçèéóìÝíï åêôõðùôÞ. ÕðÜñ÷ïõí ó÷åäéïãñÜöïé ìå ðåíÜêéá (óôõëü) êáé ó÷åäéïãñÜöïé Ýã÷õóçò ìåëÜíçò (inkjet). Äéáêñßíïíôáé åðßóçò óå åðßðåäïõò ó÷åäéïãñÜöïõò, óôïõò ïðïßïõò ç ó÷åäßáóç ãßíåôáé ìå óôáèåñü ôï ÷áñôß êáé êéíïýìåíåò ôéò ãñáößäåò, êáé óå ó÷åäéïãñÜöïõò ìå êéíïýìåíï ÷áñôß. Ôá êõñéüôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ åíüò ó÷åäéïãñÜöïõ åßíáé: á) ôï ìÝãåèïò ôïõ ÷áñôéïý â) ç ôá÷ýôçôá ó÷åäßáóçò ã) ç áíÜëõóç (åëÜ÷éóôç êßíçóç ôçò ãñáößäáò) êáé ä) ç ÷ùñçôéêüôçôá ôçò ìíÞìçò ôïõ.

99

3

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ç öùôïãñáößäá (light pen) ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôïí ðñïóäéïñéóìü ìéáò èÝóçò (åíüò óçìåßïõ) ôçò ïèüíçò. Ç èÝóç óôçí ïðïßá äåß÷íåé ç öùôïãñáößäá âñßóêåôáé ìå ôïí õðïëïãéóìü ôïõ ÷ñüíïõ ðïõ áðáéôåßôáé ãéá íá öôÜóåé ç äÝóìç çëåêôñïíßùí ôïõ êáèïäéêïý óùëÞíá áðü ôçí áñ÷Þ ôïõ êýêëïõ ôçò óÜñùóçò ìÝ÷ñé ôï óçìåßï ôçò ãñáößäáò êáé ôçí áíáãùãÞ óôç óõíÝ÷åéá ôïõ ÷ñüíïõ óå ÷ùñéêÝò ðáñáìÝôñïõò ôçò ïèüíçò. Ç öùôïãñáößäá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ùò óõóêåõÞ ðïõ óõíäõÜæåé ëåéôïõñãßåò ôïõ ðïíôéêéïý êáé ôïõ ðëçêôñïëïãßïõ.

Ç áíÜðôõîç ôùí ðïëõìÝóùí, ôùí äéêôýùí êáé ôùí åöáñìïãþí ôçëåäéÜóêåøçò ïäÞãçóå óôçí áíÜãêç ÷ñÞóçò êáé Üëëùí ðåñéöåñåéáêþí óõóêåõþí, üðùò åßíáé ç êÜìåñá, ôá ç÷åßá êáé ôï ìéêñüöùíï.

Ãíùñßóáìå Þäç ôïí ôñüðï åðéêïéíùíßáò ôùí ðåñéöåñåéáêþí óõóêåõþí ìå ôï êåíôñéêü ìÝñïò ôïõ õðïëïãéóôÞ ìÝóù ôçò ìïíÜäáò åéóüäïõ /åîüäïõ. ¸íá åíäéáöÝñïí åñþôçìá èá ìðïñïýóå íá ðñïâÜëåé. Ìðïñåß ìéá ðåñéöåñåéáêÞ óõóêåõÞ ôïõ íá åßíáé ç ìïíÜäá åéóüäïõ/åîüäïõ åíüò Üëëïõ õðïëïãéóôÞ; Ç áðÜíôçóç åßíáé èåôéêÞ. Ôüôå Ý÷ïõìå äõï äéáóõíäåäåìÝíïõò õðïëïãéóôÝò. ÌÜëéóôá ïé õðïëïãéóôÝò áõôïß ìðïñåß íá åßíáé êáé óå áðïìáêñõóìÝíá ìåôáîý ôïõò óçìåßá êáé íá äéáóõíäÝïíôáé ìÝóù ôïõ ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ (âëÝðå Ó÷Þìá 3.8).

100

Ôï õëéêü ôïõ õðïëïãéóôÞ Áí ìÜëéóôá ï ôñüðïò äéáóýíäåóÞò ôïõò åßíáé ìéáò åéäéêÞò ôå÷íïëïãßáò, ôüôå ïé äýï õðïëïãéóôÝò ìðïñåß íá åßíáé óõíäåäåìÝíïé óå äßêôõï. Ìå áõôüí ôïí ôñüðï Ý÷ïõìå ôá äßêôõá ôùí õðïëïãéóôþí, ðïõ åßíáé ðëÝïí ôï ìåãÜëï åðßôåõãìá ôçò ðëçñïöïñéêÞò ôå÷íïëïãßáò ìå áìÝôñçôåò åöáñìïãÝò êáé áíáñßèìçôá áðïôåëÝóìáôá, ôüóï èåôéêÜ üóï êáé áñíçôéêÜ. Ìå ôç ÷ñÞóç ôùí äéêôýùí, ãéá ðáñÜäåéãìá, åßíáé åöéÔçëÝöùíï êôÞ ç ÷ñÞóç åíüò ÔçëÝöùíï Ìüíôåì

3

Ìüíôåì

Ó÷Þìá 3.8 Äéáóýíäåóç õðïëïãéóôþí

åêôõðùôÞ áðü ðåñéóóüôåñïõò ôïõ åíüò õðïëïãéóôÝò, åßíáé äõíáôÞ ç áðïìáêñõóìÝíç áíÜêôçóç ðëçñïöïñéþí, ç áðïóôïëÞ êáé ëÞøç ìçíõìÜôùí, êôë. Ïé ôñüðïé ìå ôïõò ïðïßïõò ìðïñïýí íá äéáóõíäåèïýí ðåñéóóüôåñá ôïõ åíüò õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá ìåôáîý ôïõò ðïéêßëëïõí. Óå óõíôïìßá, ìéá êáé áðïôåëåß áíôéêåßìåíï åðüìåíïõ êåöáëáßïõ, ïé óçìáíôéêüôåñïé åßíáé ïé áêüëïõèïé: Äßêôõá áñôçñßáò Óôá äßêôõá áõôÜ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ìßá ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò ãéá ôç äéáóýíäåóç äéáöüñùí õðïëïãéóôþí.

Äßêôõá áóôÝñá Ïé äéÜöïñïé õðïëïãéóôÝò åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò ìÝóù êÜðïéïõ êåíôñéêïý õðïëïãéóôÞ, ï ïðïßïò åßíáé õðåýèõíïò ãéá ôç óùóôÞ ëåéôïõñãßá ôïõ äéêôýïõ.

101

3

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

u Äßêôõá äáêôõëßïõ Åßíáé ôá äßêôõá üðïõ êÜèå õðïëïãéóôÞò óõíäÝåôáé ìå äýï ãåéôïíéêïýò ôïõ, Ýôóé þóôå üëïé ïé õðïëïãéóôÝò íá ó÷çìáôßæïõí âñü÷ï.

ÂÝâáéá, äýï äßêôõá ìðïñïýí íá äéáóõíäåèïýí ìåôáîý ôïõò êáé íá äþóïõí Ýíá äéáäßêôõï, áõôü ìå ôç óåéñÜ ôïõ ìå Üëëï äßêôõï êáé íá ðñïêýøåé Ýíá ìåãáëýôåñï äéáäßêôõï, ìÝ÷ñé íá öôéÜîïõìå Ýíá ðáãêüóìéï äßêôõï, üðùò åßíáé ôï Äéáäßêôõï (Énternet). Ðåñéóóüôåñá ãéá ôá äßêôõá èá äïýìå óå åðüìåíï êåöÜëáéï.

102

Ôï õëéêü ôïõ õðïëïãéóôÞ

3

Áíáêåöáëáßùóç Óå Ýíá õðïëïãéóôéêü óýóôçìá ôï õëéêü äéáêñßíåôáé óå: u õëéêü ôïõ êåíôñéêïý ìÝñïõò êáé u óå åêåßíï ôïõ ðåñéöåñåéáêïý ìÝñïõò. Ôï êåíôñéêü ìÝñïò áðïôåëåßôáé áðü: u ôçí ÊåíôñéêÞ ÌïíÜäá Åðåîåñãáóßáò u ôçí ÊåíôñéêÞ ÌíÞìç u ôç ÌïíÜäá Åéóüäïõ / Åîüäïõ êáé u ôï Äßáõëï Åðéêïéíùíßáò. Ôï ðåñéöåñåéáêü ìÝñïò áðïôåëåßôáé áðü Ýíá óýíïëï ðåñéöåñåéáêþí óõóêåõþí, üðùò åßíáé: u ïé ïèüíåò u ôá ðëçêôñïëüãéá u ïé ðåñéöåñåéáêÝò ìíÞìåò (óêëçñïß äßóêïé, ôáéíßåò, CD, åýêáìðôïé äßóêïé) u ïé åêôõðùôÝò. Ïé êõñéüôåñïé ôñüðïé äéáóýíäåóçò ôùí õðïëïãéóôþí åßíáé: u Äßêôõá áñôçñßáò u Äßêôõá áóôÝñá u Äßêôõá äáêôõëßïõ.

ÅñùôÞóåéò 11. Ôé áíôéëáìâÜíåóôå ìå ôïí üñï õëéêü; 12. Áðü ðïéá óôïé÷åßá áðïôåëåßôáé ôï êåíôñéêü ìÝñïò åíüò õðïëïãéóôÞ êáé ðïéá ç ëåéôïõñãßá êáèåíüò;

13. Ðïéá åßíáé ç âáóéêÞ éäÝá ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò Von Neumann; 14. Ðïéïò ï ñüëïò ôçò ìïíÜäáò åëÝã÷ïõ; 15. Ðïéïò ï ñüëïò ôïõ ñïëïãéïý óôç ëåéôïõñãßá ôçò ÊÌÅ; 16. Ðïéá êõêëéêÞ äéáäéêáóßá åêôåëåß ç ìïíÜäá åëÝã÷ïõ; 17. Ðïéá ôá åßäç ìíÞìçò êáé ðïéåò ïé äéáöïñÝò ôïõò; 18. Ôé ïíïìÜæïõìå ÷ñüíï ðñïóðÝëáóçò ìíÞìçò; 19. Ôé ïíïìÜæïõìå ÷ñüíï êýêëïõ ìíÞìçò; 10. Ôé ïíïìÜæïõìå ÷ùñçôéêüôçôá ìíÞìçò; 11. Ôé ïíïìÜæïõìå åýñïò æþíçò ìíÞìçò; 12. Ðïéá åßíáé ç ðôçôéêÞ, ç äõíáìéêÞ êáé ðïéá ç óôáôéêÞ ìíÞìç; 13. Ïé ìíÞìåò ................ åßíáé ìíÞìåò ïé ïðïßåò ìðïñïýí íá åðáíáðñïãñáììáôéóôïýí.

103

3

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

14. Ðïéïò ï ñüëïò ôçò ìïíÜäáò åéóüäïõ êáé ðïéïò ôçò ìïíÜäáò åîüäïõ; 15. Ðïéá åßäç äåäïìÝíùí ìåôáöÝñåé ï äßáõëïò åðéêïéíùíßáò; 16. Ôé åßíáé ç ëáíèÜíïõóá ìíÞìç; 17. Ðïéï ôìÞìá ôçò ÊÌÅ åêôåëåß ìáèçìáôéêÝò êáé ëïãéêÝò ðñÜîåéò; 18. Ôé åßíáé ôï ðñùôüêïëëï äéáýëïõ; 19. Ðïéåò åßíáé ïé ïìïéüôçôåò êáé ðïéåò ïé äéáöïñÝò ðëçêôñïëïãßïõ êáé ðïíôéêéïý; 20. Íá ðåñéãñáöåß ï ôñüðïò ëåéôïõñãßáò ôçò ïèüíçò êáèïäéêïý óùëÞíá.

21. ÕðÜñ÷ïõí äýï ôå÷íéêÝò äçìéïõñãßáò ÷ñþìáôïò óôéò ïèüíåò õãñþí êñõóôÜëëùí: á) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . â) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

22. Ðïéá ôá ìåéïíåêôÞìáôá ôùí ïèïíþí áöÞò; 23. Ðïéá åßäç åêôõðùôþí ãíùñßæåôå; Ðþò ëåéôïõñãïýí; 24. Ðïéá åßíáé êáôÜ ôç ãíþìç óáò ôá ðëåïíåêôÞìáôá êáé ðïéá ôá ìåéïíåêôÞìáôá ôùí åêôõðùôþí laser Ýíáíôé ôùí åêôõðùôþí áêßäùí (dot matrix);

25. Ðüóá ß÷íç Ý÷åé ìéá ìáãíçôéêÞ ôáéíßá; Ðïéá áðü áõôÜ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí áðïèÞêåõóç äåäïìÝíùí êáé ðïéïò ï ñüëïò ãéá ôá õðüëïéðá ß÷íç;

26. Ãéáôß ç öÜóç ôçò äéáìüñöùóçò åßíáé óçìáíôéêÞ ãéá ìéá äéóêÝôá; 27. Ðþò ëåéôïõñãïýí ôá ìüíôåì; 28. Ðþò ëåéôïõñãåß ï óáñùôÞò; 29. Íá óõíäÝóåôå ôá ðåñéå÷üìåíá ôçò ðñþôçò óôÞëçò ìå áõôÜ ôçò äåýôåñçò.

RAM

ìíÞìç Ðïíôßêé ÓáñùôÞò

ðåñéöåñåéáêÞ óõóêåõÞ EPROM

30. Óôéò ìáãíçôéêÝò ôáéíßåò ïé ðëçñïöïñßåò áðïèçêåýïíôáé óå äéáäï÷éêÜ ................. Ôá 8 áðü áõôÜ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí áðïèÞêåõóç ôùí ................................ êáé ôï 9ï ãéá ................................ (parity check), ìå óêïðü ôçí áíß÷íåõóç ôõ÷áßùí ëáèþí.

31. Ðïéïé åßíáé ïé óçìáíôéêüôåñïé ôñüðïé äéáóýíäåóçò ôùí õðïëïãéóôþí; 32.

ÁíáöÝñáôå åßäç åðéêïéíùíßáò ôïõ êåíôñéêïý ìÝñïõò ìå ôéò ðåñéöåñåéáêÝò óõóêåõÝò.

33. Óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá óçìåéþóôå ìå «Õ» áõôÜ ðïõ áíÞêïõí óôï õëéêü êáé ìå «Ë» óôï ëïãéóìéêü.

104

Ôï õëéêü ôïõ õðïëïãéóôÞ Ïèüíç

3

ÅðåîåñãáóôÞò êåéìÝíïõ ÅêôõðùôÞò Ðïíôßêé Ìüíôåì ÐáêÝôï ìéóèïäïóßáò Ðëçêôñïëüãéï Óêëçñüò äßóêïò

34. ÅðéëÝîôå óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá ôéò óõóêåõÝò åéóüäïõ êáé ôéò óõóêåõÝò åîüäïõ. ÓõóêåõÞ

ÓõóêåõÞ Åéóüäïõ ÓõóêåõÞ Åîüäïõ

Ðëçêôñïëüãéï Ìéêñüöùíï ÌåãÜöùíá Ðïíôßêé ÓáñùôÞò ÅêôõðùôÞò

35. Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò åßíáé óùóôÝò;

5 Ôï ìüíôåì åßíáé ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò 5 ¸íáò åðåîåñãáóôÞò åßíáé Ýíáò ìåãÜëïò õðïëïãéóôÞò 5 Ç ÊåíôñéêÞ ÌïíÜäá Åðåîåñãáóßáò åßíáé Ýíáò ðñïóùðéêüò õðïëïãéóôÞò 5 Ç ÊåíôñéêÞ ÌïíÜäá Åðåîåñãáóßáò åßíáé Ýíá óôïé÷åßï ôïõ êåíôñéêïý ìÝñïõò åíüò õðïëïãéóôÞ

5 Ï åêôõðùôÞò åßíáé ìéá óõóêåõÞ åîüäïõ 5 Ç êåíôñéêÞ ìíÞìç ôïõ õðïëïãéóôÞ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí áðïèÞêåõóç äåäïìÝíùí áêüìá êáé üôáí ï õðïëïãéóôÞò åßíáé êëåéóôüò

36. ÅðéëÝîôå ôéò óùóôÝò åêöñÜóåéò.

5 Ç ìáãíçôéêÞ ôáéíßá áðïôåëåß ðåñéöåñåéáêÞ óõóêåõÞ 5 Ç êåíôñéêÞ ìíÞìç ÷ñçóéìåýåé óôçí áðïèÞêåõóç ðñïãñáììÜôùí 5 ÓôáôéêÞ ïíïìÜæåôáé ç ìíÞìç ôçò ïðïßáò ôï ðåñéå÷üìåíï äåí áëëÜæåé ðïôÝ 5 Ôá âáóéêÜ ðïéïôéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí åêôõðùôþí laser åßíáé ï áñéèìüò ôùí áêßäùí ôçò êåöáëÞò êáé ç ôá÷ýôçôá åêôýðùóçò

5 Ôï ìüíôåì ìåôáôñÝðåé øçöéáêÜ óÞìáôá óå áíáëïãéêÜ êáé ôï áíôßóôñïöï 105

3

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÃëùóóÜñéï

106

Áðáëåßøéìç ìíÞìç

ÌíÞìç ðïõ ôï ðåñéå÷üìåíü ôçò ìðïñåß íá ôñïðïðïéçèåß.

Áðáëåßøéìç Ðñïãñáììáôéæüìåíç ÌíÞìç ÁíÜãíùóçò (ÅPROM)

Åßäïò ìíÞìçò ç ïðïßá ìðïñåß íá åðáíáðñïãñáììáôéóôåß ðåñéóóüôåñåò áðü ìéá öïñÝò.

ÁñéèìçôéêÞ êáé ëïãéêÞ ìïíÜäá

Êýêëùìá éêáíü íá åêôåëåß ãñÞãïñá áñéèìçôéêÝò êáé ëïãéêÝò ðñÜîåéò.

ÄõíáìéêÞ ìíÞìç

ÌíÞìç ðïõ ôï ðåñéå÷üìåíü ôçò ðñÝðåé íá áíáíåþíåôáé ôáêôéêÜ, äéüôé åîáóèåíåß ìå ôï ÷ñüíï.

ÅêôõðùôÞò

ÐåñéöåñåéáêÞ óõóêåõÞ ðïõ åêôõðþíåé óå ÷áñôß Þ äéáöÜíåéá äéÜöïñåò ðëçñïöïñßåò.

Åýñïò æþíçò ìíÞìçò

Ç ìÝãéóôç äõíáôÞ ôá÷ýôçôá ìåôáöïñÜò äåäïìÝíùí áðü Þ ðñïò ôç ìíÞìç.

Êáôá÷ùñçôÝò

Êõêëþìáôá ôá ïðïßá Ý÷ïõí ùò óêïðü ôçí ðñïóùñéíÞ áðïèÞêåõóç äåäïìÝíùí Þ åíôïëþí.

Êýêëùìá ÷ñïíéóìïý

Êýêëùìá ãéá ôï óõã÷ñïíéóìü ôùí åñãáóéþí ôçò ÊÌÅ.

ÌáãíçôéêÞ ôáéíßá

Êáôçãïñßá ðåñéöåñåéáêÞò ìíÞìçò.

ÌïíÜäá ÅëÝã÷ïõ

ÔìÞìá ôçò ÊÌÅ ðïõ óõã÷ñïíßæåé êáé åëÝã÷åé ôç ëåéôïõñãßá ôïõ õðïëïãéóôÞ, áíáêáëåß áðü ôçí êåíôñéêÞ ìíÞìç åíôïëÝò, ðñïóäéïñßæåé ôïí ôýðï ôïõò êáé áíáèÝôåé óôçí áñéèìçôéêÞ êáé ëïãéêÞ ìïíÜäá ôçí åêôÝëåóÞ ôïõò. ÔÝëïò, åëÝã÷åé ôçí åðéêïéíùíßá ôïõ ðåñéöåñåéáêïý ìÝñïõò ìå ôï êåíôñéêü.

Ïèüíç

ÐåñéöåñåéáêÞ óõóêåõÞ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí ðáñïõóßáóç ôùí áðïôåëåóìÜôùí ìéáò åðåîåñãáóßáò.

Ðïíôßêé

ÐåñéöåñåéáêÞ óõóêåõÞ ðïõ Ý÷åé ùò óêïðü íá äéåõêïëýíåé ôï ÷ñÞóôç íá äåßîåé Þ íá åðéëÝîåé ìéá ëåéôïõñãßá ç ïðïßá áðåéêïíßæåôáé óôçí ïèüíç.

ÐôçôéêÞ ìíÞìç

Ç ìíÞìç ðïõ ÷Üíåé ôï ðåñéå÷üìåíü ôçò ìå ôç äéáêïðÞ ôïõ çëåêôñéêïý ñåýìáôïò ðïõ ôçí ôñïöïäïôåß.

Óêëçñüò äßóêïò

Êáôçãïñßá ðåñéöåñåéáêÞò ìíÞìçò.

ÓôáôéêÞ ìíÞìç

ÌíÞìç ôçò ïðïßáò ôï ðåñéå÷üìåíï äéáôçñåßôáé üóï õðÜñ÷åé ðáñï÷Þ çëåêôñéêïý ñåýìáôïò êáé ôñïðïðïéåßôáé ìüíï áðü ëåéôïõñãßá åããñáöÞò óôç óõãêåêñéìÝíç èÝóç ìíÞìçò.

Ó÷åäéïãñÜöïò

ÐåñéöåñåéáêÞ óõóêåõÞ åîüäïõ ãéá ôçí åêôýðùóç ðïëýðëïêùí ó÷åäßùí ìå ðïëëÝò ëåðôïìÝñåéåò.

×ñüíïò êýêëïõ

Ôï åëÜ÷éóôï äõíáôü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ìåôáîý äõï äéáäï÷éêþí áíáöïñþí óôç ìíÞìç.

×ñüíïò ðñïóðÝëáóçò

Ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðïõ ìåóïëáâåß áðü ôüôå ðïõ èá áðáéôçèåß ç áíÜãíùóç Þ ç åããñáöÞ åíüò êõôôÜñïõ ìíÞìçò ìÝ÷ñé ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôçò áíôßóôïé÷çò ëåéôïõñãßáò.

Ôï õëéêü ôïõ õðïëïãéóôÞ

3

ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ http://www.scsise.wmin.ac.uk/~ seamang/VHDL/memory.html Éóôïóåëßäá áðü ôï ÐáíåðéóôÞìéï ôïõ Westminster ìå ÷ñÞóéìåò ðëçñïöïñßåò ãéá ROM, RAM, CPU, êôë.

http://www.utexas.edu/world/lecture Ðëïýóéïò êáôÜëïãïò ðáñïõóéÜóåùí ãéá ìéá ðëçèþñá èåìÜôùí.

http://www.zdnet.com/ Ðëïýóéá èåìáôïëïãßá ãéá õëéêü (hardware) êáé ü÷é ìüíï.

http://www.itu.ch Ç éóôïóåëßäá ôïõ äéåèíïýò ïñãáíéóìïý ðñïôõðïðïßçóçò.

http://www.networkmagazine.com Ôï ãíùóôü ðåñéïäéêü ôùí ôå÷íïëïãéþí ôùí äéêôýùí óôï Äéáäßêôõï.

http://www.whatis.com/eprom.htm Ìéá ðåñéåêôéêÞ áíÜëõóç ôùí ìíçìþí EPROM.

Âéâëéïãñáößá Ã. ÐÁÐÁÊÙÍÔÓÁÍÔÉÍÏÕ Ð.ÔÓÁÍÁÊÁÓ Ã.ÖÑÁÃÊÁÊÇÓ, Áñ÷éôåêôïíéêÞ Õðïëïãéóôþí, Åêäüóåéò ÓÕÌÌÅÔÑÉÁ ÁÈÇÍÁ, 1987 Ðáíåðéóôçìéáêü óýããñáììá ãéá ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ ôùí õðïëïãéóôþí.

É.ÊÁÂÏÕÑÁÓ, ÓõóôÞìáôá Õðïëïãéóôþí, Åêäüóåéò ÊËÅÉÄÁÑÉÈÌÏÓ, ÁÈÇÍÁ, 1991 ÐëÞñåò ðáíåðéóôçìéáêü óýããñáììá, ôï ïðïßï ðåñéëáìâÜíåé üëá üóá èá ðñÝðåé íá ãíùñßæåé êÜðïéïò ãéá ôï õëéêü åíüò õðïëïãéóôÞ.

Peter Norton, Inside the PC. Åêäüóåéò SAMS, INDIANAPOLIS, 1995 ÐëÞñçò ïäçãüò ãéá ôéò ôå÷íïëïãßåò ðïõ óõíèÝôïõí ôï õëéêü åíüò õðïëïãéóôÞ.

Peter Norton, ÅéóáãùãÞ óôïõò ÕðïëïãéóôÝò, Åêäüóåéò Á.ÔÆÉÏËÁ Á.Å, ÈÅÓÓÁËÏÍÉÊÇ, 1995 Âéâëßï ãéá ôïõò õðïëïãéóôÝò ðïõ áðåõèýíåôáé óå áñ÷Üñéïõò.

Larry Long, Nancy Long, Introduction to Computers and Information Systems, Åêäüóåéò Prentice Hall, NEW JERSEY, 1997 ×ñÞóéìåò ðëçñïöïñßåò ãéá áñ÷Üñéïõò, ìå êÜëõøç ìåãÜëïõ åýñïõò èåìÜôùí.

Ðþò äïõëåýïõí ïé ÕðïëïãéóôÝò, Åêäüóåéò ÊëåéäÜñéèìïò, ÁèÞíá, 1994 Åý÷ñçóôï, ðëÞñåò êáé êáôáíïçôü âéâëßï, ôï ïðïßï ðåñéãñÜöåé áíáëõôéêÜ üëá ôá óôïé÷åßá ðïõ óõíèÝôïõí Ýíáí õðïëïãéóôÞ.

107

4

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Yðïëïãéóôþí

ËÏÃÉÓÌÉÊÏ ÓÕÓÔÇÌÁÔÏÓ 4.1 Ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 4.2 Ëåéôïõñãéêü óýóôçìá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 4.2.1 Óôáèìïß óôçí åîÝëéîç ôùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí . . . . . . 113 4.2.2 Åñãáóßåò ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 4.3 ÌÝñç ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 4.3.1 Äéá÷åßñéóç ÊÌÅ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 4.3.2 Äéá÷åßñéóç êåíôñéêÞò ìíÞìçò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 4.3.3 Äéá÷åßñéóç óõóôÞìáôïò áñ÷åßùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 4.3.4 Äéá÷åßñéóç ðåñéöåñåéáêþí ìïíÜäùí ìíÞìçò . . . . . . . . . . . . . 121 4.4 ÅéäéêÜ ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 4.4.1 ÓõóôÞìáôá ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 4.4.2 ÓõóôÞìáôá on line . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 4.5 ÃíùóôÜ ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 4.5.1 Unix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 4.5.2 DOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 4.5.3 Windows êáé Windows NT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 4.5.4 ¢ëëá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 Áíáêåöáëáßùóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ÅñùôÞóåéò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ÃëùóóÜñéï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Âéâëéïãñáößá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

110

. . . . . . . . . . . . . . . 126 . . . . . . . . . . . . . . . 127 . . . . . . . . . . . . . . . 129 Äéáäéêôýïõ . . . . . 130 . . . . . . . . . . . . . . . 131

Ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò ôï ðñïçãïýìåíï êåöÜëáéï ãíùñßóáìå ôï õëéêü ôïõ õðïëïãéóôÞ. ¼ìùò ìéá Üëëç âáóéêÞ óõíéóôþóá åßíáé ôï ëåéôïõñãéêü ôïõ óýóôçìá. Óôï êåöÜëáéï áõôü, ëïéðüí, èá åðé÷åéñÞóïõìå íá êáôáíïÞóïõìå ôéò êõñéüôåñåò Ýííïéåò ôùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí, íá áíáëýóïõìå ôï ñüëï êáé ôç óçìáóßá ôïõò êáé íá ðáñïõóéÜóïõìå ôá ìÝñç áðü ôá ïðïßá áðïôåëåßôáé Ýíá ëåéôïõñãéêü óýóôçìá. ÔÝëïò, èá áíáöåñèïýìå óå ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá ðïõ ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü ôç ìåãÜëç ôïõò äéÜäïóç êáé ÷ñÞóç.

4

Ãéá íá ëåéôïõñãÞóåé Ýíá õðïëïãéóôéêü óýóôçìá, åêôüò áðü ôï õëéêü ôïõ, åßíáé áðáñáßôçôï êáé ôï ëïãéóìéêü, ôï óýíïëï äçëáäÞ ôùí ðñïãñáììÜôùí ðïõ óõíôïíßæïõí ôéò ëåéôïõñãßåò ôïõ õëéêïý êáé áîéïðïéïýí ôéò äõíáôüôçôÝò ôïõ ãéá ôç ÷ñÞóç ôïõ õðïëïãéóôÞ ùò åñãáëåßïõ.

Ôï ëïãéóìéêü ÷ùñßæåôáé óå äýï ìåãÜëåò êáôçãïñßåò: á) óôï ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò â) óôï ëïãéóìéêü åöáñìïãþí. Óôï ëïãéóìéêü åöáñìïãþí (application software), ôï ïðïßï èá åîåôÜóïõìå óå åðüìåíï êåöÜëáéï, óõãêáôáëÝãïíôáé ôá äéÜöïñá ðñïãñÜììáôá ðïõ Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç åîåéäéêåõìÝíùí ðñïâëçìÜôùí ôùí ÷ñçóôþí. ¼ðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ï åðåîåñãáóôÞò êåéìÝíïõ, åéäéêü ëïãéóìéêü ãéá ôçí Ýêäïóç ôçò ìéóèïäïóßáò ôùí õðáëëÞëùí ìéáò åðé÷åßñçóçò. Ç åðéëïãÞ ôïõ êáôÜëëçëïõ ëïãéóìéêïý åöáñìïãþí ãßíåôáé áðü ôïí ßäéï ôï ÷ñÞóôç êáé åîáñôÜôáé áðü ôéò áíÜãêåò ðïõ èÝëåé íá êáëýøåé ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ õðïëïãéóôÞ. Ãéá íá ÷ñçóéìïðïéçèåß, üìùò, ï õðïëïãéóôÞò ùò åñãáëåßï, åßíáé áðáñáßôçôï íá äéáèÝôåé Þäç ôï ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò, ôï ïðïßï åîáñôÜôáé áðü ôï åßäïò ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ õëéêïý. Óôï ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò (system software), óõãêáôáëÝãïíôáé üëá ôá ðñïãñÜììáôá ðïõ Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ôï óõíôïíéóìü ôçò ëåéôïõñãßáò ôïõ óõóôÞìáôïò êáé ìå ôç äéá÷åßñéóç ôùí ìïíÜäùí ôïõ. Ôá ðñïãñÜììáôá áõôÜ ÷ùñßæïíôáé óå äýï ìåãÜëåò êáôçãïñßåò: á) ôá åéäéêÜ åñãáëåßá â) ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá.

111

4

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Yðïëïãéóôþí Ôá åéäéêÜ åñãáëåßá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí áíÜðôõîç ëïãéóìéêïý åöáñìïãþí êáé ôçí åêôÝëåóç âïçèçôéêþí åñãáóéþí. Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá (operating system) åßíáé Ýíá ðñüãñáììá ðïëëþí ÷éëéÜäùí åíôïëþí ðïõ ëåéôïõñãåß ùò åíäéÜìåóïò áíÜìåóá óôï ÷ñÞóôç êáé ôï õëéêü êáé áó÷ïëåßôáé ìå ôïí Ýëåã÷ï êáé ôï óõíôïíéóìü ôïõ õëéêïý, þóôå íá åêôåëïýíôáé óùóôÜ ôá äéÜöïñá ðñïãñÜììáôá åöáñìïãþí.

Ôï õëéêü ôïõ õðïëïãéóôéêïý óõóôÞìáôïò áðïôåëåßôáé, üðùò Þäç ãíùñßæïõìå, áðü ìïíÜäåò ìíÞìçò, ìïíÜäåò åêôÝëåóçò áñéèìçôéêþí êáé ëïãéêþí ðñÜîåùí, ìïíÜäåò åðéêïéíùíßáò, ìïíÜäåò åêôýðùóçò, ìïíÜäåò åéóüäïõ êáé ìïíÜäåò åîüäïõ. ÁõôÝò ïé åðéìÝñïõò ìïíÜäåò ôïõ õëéêïý áðïôåëïýí êáé ôïõò ðüñïõò (resources) -äçëáäÞ ôïí ðëïýôï- ôïõ õðïëïãéóôéêïý óõóôÞìáôïò. Áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ ôïõ õðïëïãéóôéêïý óõóôÞìáôïò âñßóêïíôáé ïé ÷ñÞóôåò, üðùò öáßíåôáé óôï Ó÷Þìá 4.1, ïé ïðïßïé äéáôõðþíïõí áéôÞìáôá ðñïò ôï õðïëïãéóôéêü óýóôçìá êáé áíáìÝíïõí ôçí éêáíïðïßçóÞ ôïõò. Ôá áéôÞìáôá áõôÜ áðáéôïýí ôç ÷ñÞóç ôùí ðüñùí ãéá íá éêáíïðïéçèïýí. ÕðÜñ÷åé ëïéðüí ç áíÜãêç åíüò êáëïý «êõâåñíÞôç», ðïõ èá äÝ÷åôáé ôá áéôÞìáôá ôïõ ÷ñÞóôç Þ ôùí ÷ñçóôþí, èá åêôéìÜ ôç äéáèåóéìüôçôá êáé ôéò äõíáôüôçôåò ôùí ðüñùí êáé èá ôïõò äéá÷åéñßæåôáé ìå óôü÷ï ôçí éêáíïðïßçóç ôùí áéôçìÜôùí ôùí ÷ñçóôþí. Tï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ðáßæåé ôï ñüëï ôïõ «êõâåñíÞôç», ï ïðïßïò: á) ëáìâÜíåé ôá áéôÞìáôá ôùí ÷ñçóôþí â) ôá áíáëýåé óå åðéìÝñïõò ëåéôïõñãßåò ã) ó÷åäéÜæåé ìå ðïéï ôñüðï èá êÜíåé ôç âÝëôéóôç ÷ñÞóç ôïõ õëéêïý ãéá ôçí éêáíïðïßçóç áõôþí ôùí áéôçìÜôùí ä) ðáñáêïëïõèåß ôçí åêôÝëåóç ôùí áðáñáßôçôùí ëåéôïõñãéþí êáé å) óõíèÝôåé ôéò áðáíôÞóåéò êáé ôéò ðñïùèåß óôïí ÷ñÞóôç.

Ó÷Þìá 4.1: Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá

112

Ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá áóêåß ôï ñüëï ôïõ ìå óôü÷ï: u íá åîáóöáëßæåé ôç ìÝãéóôç äõíáôÞ åõêïëßá óôï ÷ñÞóôç, Ýôóé áõôüò ìå ôçí åëÜ÷éóôç äõíáôÞ ðñïóðÜèåéá íá ëáìâÜíåé ôá åðéèõìçôÜ áðïôåëÝóìáôá, u íá åðéôõã÷Üíåé ôç ìÝãéóôç äõíáôÞ áîéïðïßçóç ôùí ðüñùí ôïõ óõóôÞìáôïò. Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ïé ðáñáðÜíù óôü÷ïé áëëçëïóõãêñïýïíôáé, óõíÞèùò õðåñéó÷ýåé ï ðñþôïò.

4

¼ðùò óõíÝâç ìå ôï õëéêü, Ýôóé êáé óôçí åîÝëéîç ôùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí ìðïñïýìå íá äéáêñßíïõìå ãåíéÝò. Ïé ðñþôïé õðïëïãéóôÝò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1940 äåí äéÝèåôáí ëåéôïõñãéêü óýóôçìá. Ï ÷ñÞóôçò Ýäéíå åíôïëÝò óôï õðïëïãéóôéêü óýóôçìá ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôç ãëþóóá ìç÷áíÞò. ¸ôóé, ðáñÜ ôï ïîýìùñï ó÷Þìá, áíáöåñüìáóôå óôá ëåéôïõñãéêÜ ìçäåíéêÞò ãåíéÜò. Ôá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá (Ë.Ó.) Üñ÷éóáí íá áíáðôýóóïíôáé ôç äåêáåôßá ôïõ 1950, ïðüôå óõíáíôÜìå ôá ËÓ ðñþôçò ãåíéÜò, åíþ óôçí åðï÷Þ ìáò ÷ñçóéìïðïéïýìå ËÓ ôÝôáñôçò ãåíéÜò. Ôá óçìáíôéêÜ óôÜäéá óôçí åîÝëéîç ôùí ËÓ áðü ôçí ðñþôç ìÝ÷ñé ôçí ôÝôáñôç ãåíéÜ åßíáé: á) Ç ïìáäéêÞ åðåîåñãáóßá (batch processing), êáôÜ ôç äåêáåôßá ôïõ 1950. Ï ÷ñÞóôçò äßíåé óôïí õðïëïãéóôÞ ìéá ïìÜäá áéôçìÜôùí êáé ï õðïëïãéóôÞò ôá åðåîåñãÜæåôáé êáé ôá åêôåëåß ôï Ýíá ìåôÜ ôï Üëëï. Ãéá íá äéáôõðþóåé ï ÷ñÞóôçò áíáëõôéêüôåñåò áðáéôÞóåéò, ÷ñçóéìïðïéåß ìéá åéäéêÞ ãëþóóá, ôç ãëþóóá åëÝã÷ïõ åñãáóéþí (job control language). â) Ï ðïëõðñïãñáììáôéóìüò (multiprogramming), êáôÜ ôç äåêáåôßá ôïõ 1960. ¸íáò Þ ðïëëïß ÷ñÞóôåò, äéáôõðþíïõí ôáõôü÷ñïíá ðïëëÜ áéôÞìáôá. Ôï Ë.Ó. åðéëÝãåé ôç óåéñÜ åêôÝëåóçò, Ýôóé þóôå íá áîéïðïéåßôáé áðïäïôéêÜ ôï óýóôçìá êáé äéáöïñåôéêïß ÷ñÞóôåò íá ÷ñçóéìïðïéïýí äéáöïñåôéêÝò óõóêåõÝò ôïõ õðïëïãéóôÞ «ôáõôü÷ñïíá». Ï ðïëõðñïãñáììáôéóìüò åßíáé ìéá ðñïóðÜèåéá íá áõîçèåß ç ÷ñÞóç ôçò ÊÌÅ, ìå óôü÷ï íá õðÜñ÷åé ðÜíôá êÜðïéá åñãáóßá ðñïò åêôÝëåóç.

ËÓ ïìáäéêÞò åðåîåñãáóßáò ËÓ ðïëõðñïãñáììáôéóìïý ËÓ êáôáìåñéóìïý ÷ñüíïõ ËÓ êáôáíåìçìÝíçò åðåîåñãáóßáò

ã) Ï êáôáìåñéóìüò ÷ñüíïõ (time sharing), êáôÜ ôç äåêáåôßá ôïõ 1970. Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ðïëëïß ÷ñÞóôåò ðñÝðåé íá åîõðçñåôçèïýí ôáõôü÷ñïíá, ï õðïëïãéóôÞò êáôáìåñßæåé ôï ÷ñüíï áíÜ ÷ñÞóôç -óõíÞèùò 10 msec áíÜ ÷ñÞóôç- êáé Ýôóé éêáíïðïéåß üëïõò ôïõò ÷ñÞóôåò «óõã÷ñüíùò». Ôá óõóôÞìáôá áõôÜ êáëïýíôáé óõóôÞìáôá êáôáìåñéóìïý ÷ñüíïõ. ä) Ç êáôáíåìçìÝíç åðåîåñãáóßá (distributed processing), êáôÜ ôç äåêáåôßá ôïõ 1990. Ìå ôçí áíÜðôõîç óõóôçìÜôùí ðïõ äéáèÝôïõí ðïëëïýò åðåîåñãáóôÝò êáé ôçí áíÜðôõîç ôùí äéêôýùí, ðñïÝêõøå ç áíÜãêç ôçò êáôáíåìçìÝíçò åðåîåñãáóßáò. ¸íá áßôçìá Þ ìéá ïìÜäá áéôçìÜôùí áíáëýåôáé óå Ýíá óýíïëï åðåîåñãáóéþí (process), åê ôùí ïðïßùí êÜèå åðéìÝñïõò åðåîåñãáóßá åßíáé äõíáôüí íá åêôåëåßôáé óå äéáöïñåôéêïýò õðïëïãéóôÝò Þ êáé óå äéáöïñåôéêïýò åðåîåñãáóôÝò ôïõ ßäéïõ õðïëïãéóôÞ ðïõ åðéêïéíùíïýí êáé óõíåñãÜæïíôáé ìåôáîý ôïõò.

113

4

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Yðïëïãéóôþí

Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá åîáóöáëßæåé Ýíá ðåñéâÜëëïí ãéá ôçí åêôÝëåóç ðñïãñáììÜôùí. Óôï ðåñéâÜëëïí áõôü ìðïñïýìå íá äéáêñßíïõìå ôéò ðáñáêÜôù ïìÜäåò åñãáóéþí ðïõ åðéôåëåß ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá: á) ÅêôÝëåóç ðñïãñáììÜôùí. Ï ÷ñÞóôçò «äéáôõðþíåé» óôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ôçí åðéèõìßá ôïõ íá åêôåëåóôåß Ýíá óõãêåêñéìÝíï ðñüãñáììá. Óôç óõíÝ÷åéá ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá áíáëáìâÜíåé üëåò ôéò áðáñáßôçôåò åñãáóßåò, þóôå ôï ðñüãñáììá áðü ôçí ðåñéöåñåéáêÞ ìíÞìç íá öïñôùèåß óôçí êåíôñéêÞ ìíÞìç, íá åêôåëåóôåß êÜèå åíôïëÞ áðü ôçí KME êáé íá öèÜóïõí ôá áðïôåëÝóìáôá óôï ÷ñÞóôç. â) Ëåéôïõñãßåò åéóüäïõ/åîüäïõ. ¸íá ðñüãñáììá ðïõ åêôåëåßôáé åßíáé äõíáôüí íá ðñïâÜëåé áðáßôçóç åðéêïéíùíßáò ìå êÜðïéåò ðåñéöåñåéáêÝò óõóêåõÝò åéóüäïõ Þ êáé åîüäïõ. Ïé áíáãêáßåò åíÝñãåéåò ãéá ôçí õëïðïßçóç áõôÞò ôçò åðéêïéíùíßáò ãßíïíôáé áðü ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá, ð.÷. åðéêïéíùíßá ìå ðïíôßêé, åýñåóç ôçò áñ÷Þò åíüò áñ÷åßïõ óå ìéá óõóêåõÞ ìáãíçôéêÞò ôáéíßáò, áðåéêüíéóç ãñáöéêþí óôçí ïèüíç, êëð. ã) Äéá÷åßñéóç ôïõ óõóôÞìáôïò áñ÷åßùí. ÌåãÜëçò óçìáóßáò åñãáóßåò, ãéá ôéò ïðïßåò õðåýèõíï åßíáé ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá, åßíáé áõôÝò ðïõ áöïñïýí æçôÞìáôá äéá÷åßñéóçò áñ÷åßùí. ÔÝôïéåò ëåéôïõñãßåò åßíáé ç äçìéïõñãßá, ç äéáãñáöÞ, ç ôñïðïðïßçóç, ç ìåôïíïìáóßá, ç ìåôáöïñÜ åíüò óõãêåêñéìÝíïõ áñ÷åßïõ, êëð. ä) Áíß÷íåõóç ëáèþí. Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ðñÝðåé íá åíôïðßæåé óå êÜèå ëÜèïò ðéèáíÝò áéôßåò êáé íá ìåôáöÝñåé óôï ÷ñÞóôç ôï óùóôü ìÞíõìá. å) ÊáôáíïìÞ ðüñùí. Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá èá ðñÝðåé íá áîéïëïãåß êÜèå ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ ôá äéáôõðùìÝíá áðü ôïõò ÷ñÞóôåò áéôÞìáôá êáé íá êáôáíÝìåé ôïõò äéáèÝóéìïõò ðüñïõò êáôÜëëçëá. óô) ÁðïëïãéóôéêÜ óôïé÷åßá. Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá èá ðñÝðåé êÜèå öïñÜ íá äéáôçñåß óôïé÷åßá áðü ôá ïðïßá íá ðñïêýðôåé ç ÷ñÞóç ôùí ðüñùí áíÜ ÷ñÞóôç êáé ç åîáãùãÞ ÷ñÞóéìùí óôáôéóôéêþí ãéá ôç âåëôßùóç ôùí åðéäüóåùí ôïõ óõóôÞìáôïò. æ) Ðñïóôáóßá - ÁóöÜëåéá. Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá èá ðñÝðåé íá ðñïóöÝñåé óôï ÷ñÞóôç ðñïóôáóßá, þóôå íá åßíáé áäýíáôï Üëëïò ÷ñÞóôçò Þ ôï ßäéï ôï ëåéôïõñãéêü (óå ðåñßðôùóç âëÜâçò) íá áëëïéþóåé ôá ðñïóùðéêÜ ôïõ äåäïìÝíá Þ ðñïãñÜììáôá.

Ôï ËÓ åßíáé Ýíá ðñüãñáììá ãñáììÝíï óõ÷íÜ óå äéÜöïñåò ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý. ÐÜíôá üìùò Ýíá ìÝñïò ôïõ (óõíÞèùò ìéêñü) åßíáé ãñáììÝíï óôç ãëþóóá ìç÷áíÞò ðïõ êáôáíïåß ç ÊÌÅ ôïõ õðïëïãéóôÞ óôïí ïðïßï èá åãêáôáóôáèåß ôï ëåéôïõñãéêü áõôü óýóôçìá. ÐõñÞíáò

114

ÅÜí ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá åßíáé Ýíáò åíäéÜìåóïò ìåôáîý ôïõ ÷ñÞóôç êáé ôïõ õëéêïý, ï ðõñÞíáò (Kernel) åßíáé ôï ìÝñïò åêåßíï ðïõ âñßóêåôáé ðëçóéÝóôåñá óôï õëéêü. Åðéôåëåß äçëáäÞ ôïí ñüëï ôïõ åíäéÜìåóïõ «êñßêïõ» ìåôáîý ôïõ

Ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò õëéêïý êáé ôïõ õðüëïéðïõ ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò. ÅðåéäÞ åîáñôÜôáé áðü ôï õëéêü, Ýíá ìÝñïò ôïõ Ý÷åé ãñáöåß óôç ãëþóóá ìç÷áíÞò ðïõ êáôáíïåß ç ÊÌÅ ôïõ õðïëïãéóôÞ. Åßíáé ôï ðñüãñáììá ðïõ öïñôþíåôáé ðñþôï, üôáí îåêéíÜåé ç ëåéôïõñãßá ôïõ õðïëïãéóôéêïý óõóôÞìáôïò. Åðßóçò, ìå åéäéêïýò ìç÷áíéóìïýò (óçìáôïöïñåßò, ïõñÝò ìçíõìÜôùí) -ðïõ äåí åßíáé óêüðéìï íá áíáëõèïýí óôï ðáñüí êåöÜëáéï- ñõèìßæåé ôçí åðéêïéíùíßá êáé ôï óõã÷ñïíéóìü ìåôáîý ôùí äéåñãáóéþí, ôéò ïðïßåò êáé äéáíÝìåé óôïí Þ óôïõò êáôÜëëçëïõò åðåîåñãáóôÝò. ¢ëëùóôå ï ðõñÞíáò ïíïìÜæåôáé êáé «åëåãêôÞò ôçò êõêëïöïñßáò». Ãéá ðáñÜäåéãìá, áí äýï äéåñãáóßåò ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõí ôïí ßäéï ðüñï -ð.÷. íá äéáâÜóïõí Ýíá êïéíü áñ÷åßï- èá ðñÝðåé íá óõíôïíßóïõí ôçí åêôÝëåóÞ ôïõò ãéá íá áðïôñáðåß åìðëïêÞ ôïõ óõóôÞìáôïò. Ç äéá÷åßñéóç êáé åðéêïéíùíßá ôùí äéåñãáóéþí åßíáé áðáñáßôçôç, þóôå üëá ôá ðñïãñÜììáôá íá åêôåëïýíôáé êáé íá ôñÝ÷ïõí «äßêáéá». Åßíáé áíåðéèýìçôï ôï ðñüãñáììá åíüò ÷ñÞóôç íá åêôåëåßôáé ìå ôñüðï ðïõ íá ðáñáìåëïýíôáé ôá ðñïãñÜììáôá ôùí Üëëùí ÷ñçóôþí, ïé ïðïßïé èá ðñÝðåé íá ðåñéìÝíïõí. Áíôßèåôá, êÜðïéá ðñïãñÜììáôá -üðùò ð.÷. ï Ýëåã÷ïò åðéêïéíùíéþí äéêôýïõ- áðáéôåßôáé íá åêôåëïýíôáé óõ÷íüôåñá Þ êáôÜ ðñïôåñáéüôçôá áðü Üëëá. Ôá æçôÞìáôá áõôÜ ôá áíôéìåôùðßæåé ï ðõñÞíáò ôïõ ëåéôïõñãéêïý.

4

Óôï óçìåßï áõôü áîßæåé íá áíáöåñèåß üôé ç äéåñãáóßá (task) åíüò óõóôÞìáôïò êáé ç åðåîåñãáóßá (process) åßíáé Ýííïéåò ðáñüìïéåò. Êáé ïé äýï Ýííïéåò õðïäçëþíïõí ìéá áêïëïõèßá áðü åíÝñãåéåò, ðïõ ðñÝðåé íá åêôåëåóôïýí ðñïêåéìÝíïõ íá ïëïêëçñùèåß ìéá ëåéôïõñãßá. ¼ìùò ç äéåñãáóßá åßíáé åõñýôåñç, êáèþò áöïñÜ åíÝñãåéåò ôïõ óõóôÞìáôïò ðïõ åìðëÝêïõí óôïé÷åßá üðùò ðåñéâÜëëïí åêôÝëåóçò, åðéêïéíùíßá êáé Üëëåò óõíèåôüôåñåò ðáñáìÝôñïõò, åíþ ìå ôçí åðåîåñãáóßá áíáöåñüìáóôå êõñßùò óå ôìÞìáôá ðñïãñÜììáôïò. Ìéá äéåñãáóßá ìðïñåß íá åßíáé Ýôïéìç ãéá åêôÝëåóç, íá âñßóêåôáé óå öÜóç åêôÝëåóçò Þ íá Ý÷åé ðáñáêùëõèåß ç åêôÝëåóÞ ôçò. ÊáôÜ ôçí åêôÝëåóç ôùí äéáöüñùí åðåîåñãáóéþí ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá èá ðñÝðåé íá ìåñéìíÜ óõíå÷þò þóôå íá ìçí êéíäõíåýåé ìéá åðåîåñãáóßá íá áëëïéþóåé ôç ëåéôïõñãßá Þ ôá äåäïìÝíá ìéáò Üëëçò. Ãé áõôü ôï óêïðü Ýíá ìÝñïò ôïõ ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò áó÷ïëåßôáé ìå ôçí ðñïóôáóßá êáé áóöÜëåéá ôùí åðåîåñãáóéþí. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá ìç÷áíéóìü åëÝã÷ïõ ôçò ðñüóâáóçò ðñïãñáììÜôùí, åðåîåñãáóéþí êáé ÷ñçóôþí óôïõò ðüñïõò ôïõ óõóôÞìáôïò. Ãéá ôçí õëïðïßçóç áõôïý ôïõ ìç÷áíéóìïý åëÝã÷ïõ õðÜñ÷ïõí ðïëëÝò ðïëéôéêÝò. ÊÜèå ëåéôïõñãéêü óýóôçìá õéïèåôåß ìéá óõãêåêñéìÝíç ðïëéôéêÞ, ôçí ïðïßá õëïðïéïýí ïé ìç÷áíéóìïß ðñïóôáóßáò - áóöÜëåéáò ðïõ äéáèÝôåé. Ôï Ëåéôïõñãéêü Óýóôçìá áíÜëïãá ìå ôï ñüëï ðïõ åðéôåëåß êÜèå ôìÞìá ôïõ äéáêñßíåôáé óôá ðáñáêÜôù ìÝñç.

Ðñïóôáóßá ÁóöÜëåéá

¸íá óçìáíôéêü ÷áñáêôçñéóôéêü ôùí óýã÷ñïíùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí åßíáé ç Ýííïéá ôïõ ðïëõðñïãñáììáôéóìïý. Ï ðïëõðñïãñáììáôéóìüò óõíßóôáôáé óôçí éêáíüôçôá ôïõ ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò, ôçí ßäéá ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ ðïõ õðÜñ÷ïõí ðïëëÜ ðñïãñÜììáôá «öïñôùìÝíá» óôçí êåíôñéêÞ ìíÞìç, íá êáèïäçãåß ôçí ÊÌÅ íá ôá åêôåëÝóåé üëá ìáæß. ÂÝâáéá, ðñïâÜëëåé åýëïãá ôï åñþôçìá ðþò åßíáé äõíáôüí ìéá ÊÌÅ íá åêôåëÝóåé ðïëëÜ ðñïãñÜììáôá ôáõôü÷ñïíá;

115

4

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Yðïëïãéóôþí Ç éäÝá åßíáé áðëÞ: üôáí ç ÊÌÅ åêôåëåß Ýíá ðñüãñáììá, õðÜñ÷ïõí ÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá êáôÜ ôá ïðïßá èá ðñÝðåé íá ìÝíåé áíåíåñãÞ, áíáìÝíïíôáò ôçí ïëïêëÞñùóç êÜðïéáò åðåîåñãáóßáò ðïõ äåí áðáéôåß äñáóôçñéüôçôá áðü ôçí ßäéá -ð.÷. åßíáé äõíáôüí íá áíáìÝíåé åðéêïéíùíßá ìå ìéá ðåñéöåñåéáêÞ óõóêåõÞ ìÝóù ôçò ìïíÜäáò åéóüäïõ/åîüäïõ, üðùò åßíáé ç ìïíÜäá ôïõ óêëçñïý äßóêïõ. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá, ëïéðüí, áõôþí ôùí äéáóôçìÜôùí, ðïõ ãéá ôïõò ÷ñïíéêïýò ñõèìïýò ôçò ÊÌÅ åßíáé «äåêáåôßåò», åßíáé äõíáôÞ ç áîéïðïßçóÞ ôçò óôçí åêôÝëåóç êÜðïéïõ Üëëïõ ðñïãñÜììáôïò ðïõ âñßóêåôáé óôçí êåíôñéêÞ ìíÞìç êáé áðáéôåß ãéá ôçí åêôÝëåóÞ ôïõ ôçí ôñÝ÷ïõóá ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ ôç äñáóôçñéïðïßçóç ôçò ÊÌÅ. Ç õëïðïßçóç áõôÞò ôçò éäÝáò åßíáé ï ðïëõðñïãñáììáôéóìüò, ìå ôïí ïðïßï åðéôåý÷èçêáí óçìáíôéêÜ ïöÝëç üðùò: á) ìåãáëýôåñç áîéïðïßçóç ôùí äõíáôïôÞôùí ôçò ÊÌÅ êáé â) ðåñéóóüôåñåò åñãáóßåò óôç ìïíÜäá ôïõ ÷ñüíïõ. Áðïóáöçíßæïíôáò ôï äåýôåñï åðßôåõãìá, èá óêåöôïýìå, âÝâáéá, üôé óå êÜèå ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ ç ÊÌÅ åêôåëåß Ýíá ìüíï ðñüãñáììá, áëëÜ óôç ìïíÜäá ôïõ ÷ñüíïõ -ð.÷. óå 1 sec- ç ÊÌÅ åêôåëåß óõíïëéêÜ ðïëëÜ ðñïãñÜììáôá. Ç õëïðïßçóç ôçò Ýííïéáò ôïõ ðïëõðñïãñáììáôéóìïý åðéôåëåßôáé áðü ôï ËÓ ìÝóù ôçò äéá÷åßñéóçò ôçò ÊÌÅ Þ ôïõ ÷ñïíïðñïãñáììáôéóìïý ôçò. Ç åêôÝëåóç åíüò ðñïãñÜììáôïò ðåñéëáìâÜíåé óõíÞèùò ðïëëÝò åðéìÝñïõò åðåîåñãáóßåò, ðïõ óõíéóôïýí ôï óýíïëï ôùí åðåîåñãáóéþí ôïõ. ¢ñá, üôáí Ý÷ïõìå, ãéá ðáñÜäåéãìá, äýï ðñïãñÜììáôá «öïñôùìÝíá» óôçí êåíôñéêÞ ìíÞìç, Ý÷ïõìå äýï óýíïëá áðü åðåîåñãáóßåò. Óýìöùíá ìå ôçí éäÝá ôïõ ðïëõðñïãñáììáôéóìïý, èá Þôáí ïõóéáóôéêü ãéá ëüãïõò ïéêïíïìßáò ÷ñüíïõ êáé ðüñùí íá ìçí åêôåëåóôïýí ôá äýï ðñïãñÜììáôá áêïëïõèéáêÜ, äçëáäÞ ðñþôá ïé åðåîåñãáóßåò ôïõ åíüò êáé Ýðåéôá ôïõ Üëëïõ, áëëÜ íá åðéëåãåß ãéá åêôÝëåóç ìéá óåéñÜ åðåîåñãáóéþí êáé áðü ôá äýï ðñïãñÜììáôá, áíÜëïãá ìå ôá éäéáßôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáèåìéÜò (ð.÷. áíÜëïãá ìå ôï âáèìü óçìáíôéêüôçôáò). ¸ôóé, ìÝóù ôïõ ÷ñïíïðñïãñáììáôéóìïý ôçò ÊÌÅ, ôï ËÓ ìå ôçí åöáñìïãÞ êáôÜëëçëùí áëãüñéèìùí åðéôñÝðåé óôçí ÊÌÅ íá áíôéëçöèåß ðïéá åðåîåñãáóßá ôßíïò ðñïãñÜììáôïò èá åêôåëÝóåé áõôÞ óå êÜèå ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ, ìå óêïðü íá åðéôåõ÷èïýí ôá èåôéêÜ áðïôåëÝóìáôá ôïõ ðïëõðñïãñáììáôéóìïý (Ó÷Þìá 4.2). Ç ðåñéãñáöÞ áõôþí ôùí áëãüñéèìùí äåí åìðßðôåé óôïõò óôü÷ïõò áõôïý ôïõ âéâëßïõ. Óôï óçìåßï áõôü èá Þôáí óêüðéìï íá áíáöåñèïýìå óôçí Ýííïéá ôçò ïõñÜò áíáìïíÞò. ÕðÜñ÷åé óõ÷íÜ ôï åíäå÷üìåíï ðåñéóóüôåñåò áðü ìéá åðåîåñãáóßåò íá æçôïýí ôáõôü÷ñïíá ôçí õëïðïßçóÞ ôïõò áðü ôçí ÊÌÅ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ìðïñåß óå Ýíá óýóôçìá ðïëëþí ÷ñçóôþí ðåñéóóüôåñïé áðü Ýíáò ÷ñÞóôåò íá åðéèõìïýí ôáõôü÷ñïíá ôçí åêôýðùóç êÜðïéïõ êåéìÝíïõ. ¼ìùò, åðåéäÞ ç ÊÌÅ äåí ìðïñåß íá åêôåëÝóåé ôéò åðåîåñãáóßåò áõôÝò ôç óõãêåêñéìÝíç ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ åðåéäÞ Þäç åîõðçñåôåßôáé ìéá áíôßóôïé÷ç åñãáóßá êÜðïéïõ Üëëïõ ÷ñÞóôç, áõôÝò ôïðïèåôïýíôáé óôçí ïõñÜ áíáìïíÞò ôïõ õðïëïãéóôÞ. ¼ôáí, ìåôÜ ôçí ðÜñïäï êÜðïéïõ ÷ñïíéêïý äéáóôÞìáôïò, ç ÊÌÅ ïëïêëçñþóåé ôéò ðñïçãïýìåíåò åðåîåñãáóßåò, ôüôå åðéëÝãïíôáé áðü ôçí ïõñÜ áíáìïíÞò (ìå âÜóç åéäéêÜ êñéôÞñéá, üðùò ÷ñüíï ðáñáìïíÞò óå áõôÞí Þ ðñïôåñáéüôçôåò) ïé åðüìåíåò åðåîåñãáóßåò ãéá õëïðïßçóç.

116

Ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò Åóôù Á1...Á4 åðåîåñãáóßåò ðñïãñÜììáôïò Á êáé Â1,...Â5 åðåîåñãáóßåò ðñïãñÜììáôïò  êáé üôé ôá äýï ðñïãñÜììáôá ðñÝðåé íá åêôåëåóôïýí áðü ôçí ÊÌÅ.

4

×ñüíïò 0

1

2

3

4

5

6

7

8 9

ÁêïëïõèéáêÞ ÅêôÝëåóç

Á1 Þ Á2 Þ Á3 Þ Á4 Þ Â1 Þ Â2 Þ Â3 Þ Â4 Þ Â5

ÊáôáíïìÞ ÷ñüíïõ (time sharing)

A1 Þ B1 Þ A2 Þ B2 Þ A3 Þ B3 Þ A4 Þ B4 Þ B5

Ðïëõðñïãñáììáôéóìüò üðïõ ç óåéñÜ åêôÝëåóçò åðéëÝ÷èçêå ìå êáôÜëëçëïõò áëãüñéèìïõò

Á1 Þ Á2 Þ Â1 Þ Á3 Þ Â2 Þ Â3 Þ Á4 Þ Â4 Þ Â5

Ó÷Þìá 4.2: Äýï ó÷çìáôéêÝò åêäï÷Ýò ôçò ÷ñïíéêÞò åîÝëéîçò ôçò åêôÝëåóçò äýï ðñïãñáììÜôùí

ÁðïôÝëåóìá ôïõ ÷ñïíïðñïãñáììáôéóìïý ôçò ÊÌÅ åßíáé ç áýîçóç ôçò ôá÷ýôçôáò êáé ôùí åðéäüóåùí ôùí õðïëïãéóôþí. ¼ìùò ï ÷ñïíïðñïãñáììáôéóìüò ôçò ÊÌÅ ðñïûðïèÝôåé üôé óôçí êåíôñéêÞ ìíÞìç õðÜñ÷ïõí ôáõôü÷ñïíá öïñôùìÝíá ðåñéóóüôåñá ôïõ åíüò ðñïãñÜììáôá. ÅðïìÝíùò, ç ìíÞìç èá ðñÝðåé íá ìïéñÜæåôáé ìåôáîý äéáöïñåôéêþí ðñïãñáììÜôùí. Ãéá ôï óêïðü áõôü Ýíá ìÝñïò ôïõ ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò áó÷ïëåßôáé ìå ôï ìïßñáóìá êáé ôçí áðïôåëåóìáôéêÞ äéá÷åßñéóç ôçò êåíôñéêÞò ìíÞìçò. Ç äéá÷åßñéóç ìíÞìçò (memory management) èá ðñÝðåé íá ãßíåôáé ìå ôñüðï ðïõ íá åîõðçñåôïýíôáé ïé óõíå÷þò ôñïðïðïéïýìåíåò áíÜãêåò ôùí åðåîåñãá-

117

4

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Yðïëïãéóôþí óéþí ðïõ åêôåëïýíôáé ãéá êÜèå ðñüãñáììá. Ãéá ôï ëüãï áõôü ç ìíÞìç äéáìïéñÜæåôáé óå ôìÞìáôá Þ óåëßäåò, ôï ìÝãåèïò ôùí ïðïßùí åßíáé äõíáôüí íá ïñßæåôáé óôáôéêÜ, äçëáäÞ óå ðñïêáèïñéóìÝíá óôáèåñÜ ôìÞìáôá, Þ äõíáìéêÜ, äçëáäÞ óå ôìÞìáôá áíÜëïãá ìå ôéò áíÜãêåò ôçò êÜèå óôéãìÞò. Ìå ôï óýóôçìá äéá÷åßñéóçò ìíÞìçò ôï ËÓ åðéôõã÷Üíåé ôçí õðïóôÞñéîç ôïõ ðïëõðñïãñáììáôéóìïý êáé ãé áõôü ôï ëüãï èåùñåßôáé óçìáíôéêü ìÝñïò ôïõ. ÊÜèå ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéáèÝôåé ôïõò äéêïýò ôïõ áëãüñéèìïõò äéá÷åßñéóçò ìíÞìçò. ÁíôáëëáãÞ

ÐïëëÝò öïñÝò ï áñéèìüò ôùí äéåñãáóéþí ðïõ åîõðçñåôïýíôáé åßíáé ìåãÜëïò êáé äåí åðáñêåß ç êåíôñéêÞ ìíÞìç ãéá ôç öéëïîåíßá ôïõò. Ôüôå áðü ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ìðïñåß íá êñáôåßôáé ôìÞìá ôçò äåõôåñåýïõóáò ìíÞìçò, üðïõ íá áðïèçêåýïíôáé ðñïóùñéíÜ ôá ðñïãñÜììáôá êáé ôá äåäïìÝíá êÜðïéùí äéåñãáóéþí. ÁõôÜ öïñôþíïíôáé óôçí êåíôñéêÞ ìíÞìç üôáí öèÜóåé ç óåéñÜ ôçò áíôßóôïé÷çò äéåñãáóßáò ãéá åêôÝëåóç, åíþ êÜðïéá Üëëá ìåôáöÝñïíôáé áðü ôçí êåíôñéêÞ ìíÞìç óôï äßóêï. Ç äéáäéêáóßá áõôÞ ïíïìÜæåôáé áíôáëëáãÞ (swapping). Äçìéïõñãåß óïâáñÝò êáèõóôåñÞóåéò áðü ôçí åìðëïêÞ óôçí üëç äéáäéêáóßá ôçò äåõôåñåýïõóáò ìíÞìçò, ç ïðïßá åßíáé ðïëý ðéï áñãÞ áðü ôçí êåíôñéêÞ ìíÞìç.

ÅéêïíéêÞ ìíÞìç

¼ðùò ãíùñßæïõìå ç êåíôñéêÞ ìíÞìç åßíáé ïñãáíùìÝíç óå ëÝîåéò -äçëáäÞ óå ïìÜäåò byte- ðïõ êáèåìéÜ Ý÷åé ôç äéêÞ ôçò äéåýèõíóç. Ôï óýíïëï áõôþí ôùí äéåõèýíóåùí (ãéá Í ëÝîåéò, ïé äõíáôÝò äéåõèýíóåéò èá åßíáé 0,1,2,...Í-1) ïíïìÜæåôáé ÷þñïò öõóéêþí äéåõèýíóåùí (physical address space) Þ ÷þñïò áðüëõôùí äéåõèýíóåùí. Ôá äéÜöïñá ðñïãñÜììáôá ÷ñçóéìïðïéïýí åëåýèåñá äéåõèýíóåéò ãéá íá áíáöÝñïíôáé óôá äåäïìÝíá ôïõò. Ãéá íá ìçí õðÜñ÷åé áíáöïñÜ óôçí ßäéá äéåýèõíóç áðü äõï äéáöïñåôéêÜ ðñïãñÜììáôá üôáí åêôåëïýíôáé, ÷ñçóéìïðïéåßôáé ç ôå÷íéêÞ ôùí åéêïíéêþí äéåõèýíóåùí -virtual addresses- (ï ÷þñïò áõôüò êáëåßôáé åéêïíéêÞ ìíÞìç). Ìå ôçí ôå÷íéêÞ áõôÞ Ýíá ðñüãñáììá ìåôáöñÜæåôáé óå ãëþóóá ìç÷áíÞò èåùñþíôáò üôé Ý÷åé óôç äéÜèåóÞ ôïõ ïëüêëçñç ôç ìíÞìç. ÄçëáäÞ ÷ñçóéìïðïéåß åéêïíéêÝò äéåõèýíóåéò. ¼ôáí öïñôþíåôáé óôçí ìíÞìç ãéá íá åêôåëåóôåß, ôï ËÓ áíôéóôïé÷ßæåé ôéò åéêïíéêÝò áõôÝò äéåõèýíóåéò ìå ðñáãìáôéêÝò, ðïõ åêåßíç ôçí ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ åßíáé åëåýèåñåò, åíþ êáôÜ ôçí åêôÝëåóç ãßíåôáé ìéá óõíå÷Þò áíôéóôïß÷éóç ôùí åéêïíéêþí äéåõèýíóåùí ìå öõóéêÝò. Áõôü ãßíåôáé ìå ðïëëÝò ìåèüäïõò, áðü ôï ôìÞìá äéá÷åßñéóçò ôçò åéêïíéêÞò ìíÞìçò (ð.÷. ìå óåëéäïðïßçóç). ÐïëëÝò öïñÝò ï ÷þñïò ôùí åéêïíéêþí äéåõèýíóåùí åßíáé ìåãáëýôåñïò ôïõ ÷þñïõ ôùí öõóéêþí äéåõèýíóåùí, ïðüôå ëåéôïõñãåß ç ëïãéêÞ ôçò ÷ñÞóçò ôçò âïçèçôéêÞò ìíÞìçò ãéá ðñïóùñéíÞ áðïèÞêåõóç êáé áíôáëëáãÞ äåäïìÝíùí êáé ðñïãñáììÜôùí.

Ôï ìÝñïò åêåßíï ôïõ ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò ðïõ ãßíåôáé ðåñéóóüôåñï áíôéëçðôü áðü ôï ÷ñÞóôç åßíáé åêåßíï ðïõ äéá÷åéñßæåôáé ôï óýóôçìá áñ÷åßùí (file system). Åßíáé ãíùóôü üôé ôá äåäïìÝíá êáé ïé ðëçñïöïñßåò ìðïñïýí íá áðïèçêåõèïýí óå äéÜöïñá ìÝóá áðïèÞêåõóçò êáèÝíá áðü ôá ïðïßá Ý÷åé ôéò éäéáéôåñüôçôÝò ôïõ êáé ôï äéêü ôïõ ôñüðï öõóéêÞò ïñãÜíùóçò. Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá åîáóöáëßæåé Ýíáí ïìïéüìïñöï ôñüðï ãéá íá áíôéëáìâáíüìáóôå ôçí áðïèÞêåõóç

118

Ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò ôçò ðëçñïöïñßáò, ìå ôç ÷ñÞóç ôçò Ýííïéáò «áñ÷åßï». Áñ÷åßï (file) åßíáé ìéá íïçôÞ ìïíÜäá áðïèÞêåõóçò äåäïìÝíùí êáé ðñïãñáììÜôùí. ÃåíéêÜ, ôï áñ÷åßï åßíáé ìéá óåéñÜ áðü bit, ôï íüçìá ôùí ïðïßùí ïñßæåôáé áðü áõôüí ðïõ ôï äçìéïõñãåß, åíþ ãéá ôçí áðïèÞêåõóÞ ôïõò óå ìéá óõóêåõÞ ðåñéöåñåéáêÞò ìíÞìçò ìåñéìíÜ ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá. ÊÜèå áñ÷åßï Ý÷åé óõíÞèùò: u üíïìá u ôýðï u ÷ñüíï äçìéïõñãßáò Þ/êáé ÷ñüíï ôñïðïðïßçóçò Þ/êáé ÷ñüíï ôåëåõôáßáò áíÜãíùóçò u ìÝãåèïò u äçìéïõñãü u äéêáéþìáôá ðñüóâáóçò.

4

Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ìáò åîáóöáëßæåé ôç äõíáôüôçôá íá åêôåëïýìå ìéá óåéñÜ áðü ðñÜîåéò óå êÜèå áñ÷åßï. Ïé ðñÜîåéò áõôÝò åßíáé ïé åîÞò: óá) äçìéïõñãßá áñ÷åßïõ ìå ðñïóäéïñéóìü ïíüìáôïò êáé ôýðïõ óâ) äéáãñáöÞ áñ÷åßïõ óã) ôñïðïðïßçóç ðåñéå÷ïìÝíïõ áñ÷åßïõ (edit) óä) áíôéãñáöÞ ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ åíüò áñ÷åßïõ óå ìéá Üëëç ðåñéöåñåéáêÞ óõóêåõÞ (ð.÷. åìöÜíéóç óôçí ïèüíç, åêôýðùóç óå åêôõðùôÞ) óå) áíôéãñáöÞ áñ÷åßïõ óå Üëëï áñ÷åßï óô) áëëáãÞ ïíüìáôïò áñ÷åßïõ óæ) áíôéãñáöÞ Þ ìåôáêßíçóç áñ÷åßïõ óå Üëëç ðåñéöåñåéáêÞ óõóêåõÞ óç) áíôéãñáöÞ Þ ìåôáêßíçóç áñ÷åßïõ áðü ìßá ïìÜäá óå Üëëç ïìÜäá áñ÷åßùí óôçí ßäéá ðåñéöåñåéáêÞ óõóêåõÞ. ¼ëá ôá áñ÷åßá ðïõ áðïèçêåýïíôáé óå ìéá ðåñéöåñåéáêÞ óõóêåõÞ êáèþò êáé ç ïñãÜíùóÞ ôïõò áðïôåëïýí Ýíá óýóôçìá áñ÷åßùí. Ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÝò ìå ôï óýóôçìá áñ÷åßùí êáôá÷ùñßæïíôáé óå Ýíáí åéäéêü ÷þñï ôïõ ìÝóïõ áðïèÞêåõóçò êáé ðåñéëáìâÜíïõí ôï üíïìá êÜèå áñ÷åßïõ, ôïí ôýðï ôïõ, ôï ìÝãåèüò ôïõ êáé ôéò èÝóåéò ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí ãéá ôçí áðïèÞêåõóÞ ôïõ ðÜíù óôç óõóêåõÞ. Ôá áñ÷åßá ïñãáíþíïíôáé óå ïìÜäåò. ÊÜèå ïìÜäá áðïôåëåß Ýíá êáôÜëïãï (directory) Þ öÜêåëï (folder). ÊÜèå êáôÜëïãïò Ý÷åé üíïìá êáé áðïôåëåßôáé áðü áñ÷åßá êáé ßóùò êÜðïéïõò õðïêáôáëüãïõò (subdirectories) Þ õðïöáêÝëïõò. Ôï óýóôçìá áñ÷åßùí åðïìÝíùò åßíáé ïñãáíùìÝíï ìå Ýíá äåíäñïåéäÞ ôñüðï (tree), ðïõ öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 4.3. ÕðÜñ÷åé ðÜíôá Ýíáò áñ÷éêüò êáôÜëïãïò ðïõ ïíïìÜæåôáé ñéæéêüò êáôÜëïãïò (root directory) êáé óõíÞèùò óõìâïëßæåôáé ìå «\» Þ «/», áíÜëïãá ìå ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá. Ï êáôÜëïãïò áõôüò ðåñéëáìâÜíåé áñ÷åßá êáé õðïêáôáëüãïõò.

Ó÷Þìá 4.3: Óýóôçìá áñ÷åßùí

Óôï ðáñÜäåéãìÜ ìáò ïé õðïêáôÜëïãïé åßíáé ï êáôÜëïãïò Á êáé ï êáôÜëïãïò Â. Ïé íÝïé êáôÜëïãïé ìðïñïýí íá ðåñéÝ÷ïõí êáé áõôïß áñ÷åßá êáé õðïêáôáëüãïõò. Óôï ðáñÜäåéãìÜ ìáò ï êáôÜëïãïò Á Ý÷åé õðïêáôáëüãïõò ôïõò Ã, Ä, Å. Ìå áõôüí ôïí ôñüðï ïñãáíþíåôáé êÜèå óýóôçìá áñ÷åßùí, ìå ôç èÝóç ôïõ áñ-

119

4

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Yðïëïãéóôþí ÷åßïõ íá êáèïñßæåôáé áðü ôç äéáäñïìÞ ôïõ (path). ¸ôóé, ãéá ðáñÜäåéãìá, ôá áñ÷åßá ôïõ êáôáëüãïõ Ä Ý÷ïõí äéáäñïìÝò: \Á\Ä\×1 \Á\Ä\×2 åíþ ôïõ êáôáëüãïõ  Ý÷ïõí äéáäñïìÝò: \Â\×1 \Â\×3 \Â\×4. Óôïí ßäéï õðïêáôÜëïãï ôï üíïìá êÜèå áñ÷åßïõ åßíáé ìïíáäéêü. ¼ôáí äéá÷åéñéæüìáóôå Ýíá óýóôçìá áñ÷åßùí, êÜèå ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ âñéóêüìáóôå óå Ýíáí êáôÜëïãï ôïõ óõóôÞìáôïò áñ÷åßùí. Ï êáôÜëïãïò áõôüò ïíïìÜæåôáé ôñÝ÷ùí êáôÜëïãïò (current directory). Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ìáò ðáñÝ÷åé ôçí äõíáôüôçôá íá êéíïýìáóôå ðÜíù óôï äåíäñéêü óýóôçìá ðïõ óõíèÝôïõí üëïé ïé êáôÜëïãïé ôïõ óõóôÞìáôïò áñ÷åßùí, üðùò åðßóçò êáé íá äçìéïõñãïýìå Þ íá äéáãñÜöïõìå êáôáëüãïõò.

120

Ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò

4

Åêôüò áðü ôçí êåíôñéêÞ ìíÞìç Ý÷ïõìå êáé ôçí ðåñéöåñåéáêÞ ìíÞìç, ç óçìáóßá ôçò ïðïßáò åßíáé ìåãÜëç. ÊÜèå ðñüãñáììá, ðñéí öïñôùèåß óôçí êåíôñéêÞ ìíÞìç ãéá íá åêôåëåóèåß, âñßóêåôáé óôçí ðåñéöåñåéáêÞ ìíÞìç, åíþ üôáí åêôåëåßôáé èá ðñÝðåé íá äéáâÜóåé äåäïìÝíá áðü ôçí ðåñéöåñåéáêÞ ìíÞìç Þ íá ãñÜøåé äåäïìÝíá óå áõôÞí. ÂÝâáéá, ìå üóá åßðáìå ðáñáðÜíù, åßíáé ðéèáíüí óå ÷ñïíéêÝò óôéãìÝò ðïõ áðÝ÷ïõí åëÜ÷éóôá ìåôáîý ôïõò íá ðñÝðåé äýï äéáöïñåôéêÜ ðñïãñÜììáôá íá Ý÷ïõí ðñüóâáóç óôçí ßäéá óõóêåõÞ ðåñéöåñåéáêÞò ìíÞìçò, ð.÷. óôï äßóêï. ÕðÜñ÷åé ëïéðüí ç áíÜãêç åíüò õðïóõóôÞìáôïò, ìÝñïõò ôïõ ëåéôïõñãéêïý, ðïõ èá äéá÷åéñßæåôáé ôï äßóêï, èá áðïöáóßæåé ðïéï áßôçìá åããñáöÞò Þ áíÜãíùóçò èá éêáíïðïéÞóåé, èá êáèïäçãåß ôçí ðåñéöåñåéáêÞ óõóêåõÞ ãéá íá âñåé ôï öõóéêü ÷þñï ðÜíù óôï äßóêï üðïõ èá åããñÜøåé Þ èá áíáæçôÞóåé ôá óôïé÷åßá ðïõ åðéèõìåß ôï áßôçìá, èá äßíåé åíôïëÝò ãéá ôç ìåôáêßíçóç ôùí êåöáëþí åããñáöÞò êáé áíÜãíùóçò, ìå äõï ëüãéá èá äéá÷åéñßæåôáé áðïäïôéêÜ ôï äßóêï. Åêôüò ôçò äéá÷åßñéóçò ôùí äßóêùí, ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéáèÝôåé äéá÷åéñéóôÝò ãéá êÜèå ðåñéöåñåéáêÞ óõóêåõÞ. Äéáêñßíïõìå ôñåéò ìåèüäïõò ãéá ôçí õëïðïßçóç ôçò äéá÷åßñéóçò ôùí ðåñéöåñåéáêþí óõóêåõþí. á) Ç ðñþôç ïíïìÜæåôáé ìÝèïäïò áðïêëåéóôéêþí óõóêåõþí (dedicated devices). Ç ðåñéöåñåéáêÞ óõóêåõÞ åêôåëåß ìéá ïñéóìÝíç åðåîåñãáóßá ìÝ÷ñé áõôÞ íá ïëïêëçñùèåß, ð.÷. ï åêôõðùôÞò. â) Ç äåýôåñç ìÝèïäïò ïíïìÜæåôáé ìÝèïäïò äéáìïéñáæïìÝíùí óõóêåõþí (shared devices). Ç óõóêåõÞ ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ôáõôü÷ñïíá óå ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá åðåîåñãáóßåò, ð.÷. ï äßóêïò. ã) Ç ôñßôç ìÝèïäïò ïíïìÜæåôáé ìÝèïäïò ôùí åéêïíéêþí óõóêåõþí (virtual devices). Ìéá óõóêåõÞ åîïìïéþíåôáé ìå ìéá Üëëç, Ýôóé þóôå íá ìç äéáôáñÜóóåôáé ç ïìáëÞ ëåéôïõñãßá åêôÝëåóçò ôùí äéáöüñùí åðåîåñãáóéþí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, üôáí ìéá åðåîåñãáóßá åðé÷åéñåß íá åêôõðþóåé Ýíá áðïôÝëåóìá êáé ï åêôõðùôÞò åßíáé Þäç áðáó÷ïëçìÝíïò áðü ìéá Üëëç åðåîåñãáóßá, ôüôå Ýíá åéäéêü ðñüãñáììá, ðïõ ïíïìÜæåôáé äéá÷åéñéóôÞò ðáñï÷Ýôåõóçò (spooler), óôÝëíåé ôï áðïôÝëåóìá ôçò åêôýðùóçò óôï äßóêï, áðü üðïõ óôç óõíÝ÷åéá ôçí êáôÜëëçëç ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ èá áðïóôáëåß óôïí åêôõðùôÞ.

ÌÝèïäïé õëïðïßçóçò ôçò äéá÷åßñçóçò ôùí ðåñéöåñåéáêþí óõóêåõþí

121

4

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Yðïëïãéóôþí

Óõ÷íÜ ãßíåôáé ëüãïò ãéá óõóôÞìáôá ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ (real time). Åßíáé óõóôÞìáôá ãéá ôá ïðïßá ç ïñèüôçôá ôùí õðïëïãéóìþí äåí åîáñôÜôáé ìüíï áðü ôçí ëïãéêÞ ïñèüôçôÜ ôïõò, áëëÜ åðßóçò êáé áðü ôï ÷ñüíï óôïí ïðïßï ðáñÜãåôáé ôï áðïôÝëåóìá. Áí ïé ÷ñïíéêïß ðåñéïñéóìïß äåí ôçñïýíôáé, ðéèáíüí íá Ý÷ïõìå êáôÜññåõóç ôïõ óõóôÞìáôïò. Ãéá íá ãßíåé áõôü ðéï êáôáíïçôü, áò õðïèÝóïõìå üôé Ý÷ïõìå ðñïãñáììáôßóåé Ýíá ñïìðüô íá ðáñáëÜâåé Ýíá áíôéêåßìåíï ðïõ èá åìöáíéóôåß ïñéóìÝíç ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ óå êÜðïéï óõãêåêñéìÝíï óçìåßï. Áí ôï ñïìðüô ðÜåé ãéá ôçí ðáñáëáâÞ íùñßôåñá Þ áñãüôåñá èá Ý÷ïõìå êáé óôéò äýï ðåñéðôþóåéò áðïôõ÷ßá, êáèþò ôï áíôéêåßìåíï èá áðïõóéÜæåé. ¸ôóé ðáñüëï ðïõ ç ëïãéêÞ ôçò êßíçóçò ôïõ ñïìðüô åßíáé óùóôÞ ôá áðïôåëÝóìáôá åßíáé áñíçôéêÜ. ¼óïí áöïñÜ ôá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá, Ýíá ëåéôïõñãéêü óýóôçìá èåùñåßôáé real time üôáí åßíáé éêáíü íá ðáñÝ÷åé Ýíá áðáéôïýìåíï åðßðåäï åîõðçñÝôçóçò óå Ýíá ðñïêáèïñéóìÝíï ÷ñüíï áðüêñéóçò.

Åßíáé óõóôÞìáôá óõíå÷ïýò åðéêïéíùíßáò, ôá ïðïßá áíÜ ðÜóá ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ ðáñÝ÷ïõí äõíáôüôçôá óýíäåóçò êáé åðéêïéíùíßáò ìåôáîý ôïõò, ðáñÜ ôï ãåãïíüò üôé åßíáé óå áðüóôáóç, ãéá áðïäïôéêüôåñç åðéôÝëåóç ôïõ Ýñãïõ ôïõò. Ôï ðéï ãíùóôü ðáñÜäåéãìá åßíáé ôá on line óõóôÞìáôá óõíáëëáãþí. ¸íá on line óýóôçìá äåí åßíáé êáô áíÜãêç êáé real time, åíþ Ýíá real time óýóôçìá åßíáé áðáñáßôçôá on line.

ÊÜèå ëåéôïõñãéêü óýóôçìá óôï÷åýåé íá êáôáóôÞóåé ôïí õðïëïãéóôÞ Ýíá áîéüðéóôï, éó÷õñü, áðïôåëåóìáôéêü êáé åý÷ñçóôï åñãáëåßï. Ôá ôåëåõôáßá óáñÜíôá ÷ñüíéá ðïõ ãñÜöåôáé ç éóôïñßá ôùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß ðïëëÜ ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá. ÌåñéêÜ áðü áõôÜ Ý÷ïõí êõñéáñ÷Þóåé åßôå ôå÷íïëïãéêÜ åßôå åìðïñéêÜ Þ êáé óôïõò äýï ôïìåßò. ¸íá ëåéôïõñãéêü ìå ëáìðñÞ ðïñåßá åßíáé åêåßíï ìå ôçí ïíïìáóßá Unix. ¢ëëá ìå åðßóçò óçìáíôéêÞ ðïñåßá åßíáé: u ôï DOS u ôá Windows ôçò Microsoft u ôá Windows NT ôçò Microsoft u ôï OS/2 ôçò IBM u ôï MacOS ôçò Apple.

122

Ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò

4

To Unix áíáðôý÷èçêå óôá åñãáóôÞñéá Bell Labs ôçò AT&T ôï 1969. Áðü ôüôå ìÝ÷ñé óÞìåñá óõíå÷þò åîåëßóóåôáé. ÄéáèÝôåé ìéá óåéñÜ áðü ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ ôïõ åîáóöáëßæïõí îå÷ùñéóôÞ èÝóç ìåôáîý ôùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí, ìå êõñéüôåñá ôá åîÞò: u Ôï Unix áíáðôý÷èçêå óôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôïõ óå ãëþóóá õøçëïý åðéðÝäïõ (ôç ãëþóóá C). u Áðü ôå÷íïëïãéêÞ Üðïøç äéáèÝôåé óå üëá ôá ìÝñç ôïõ ðñïçãìÝíá ôå÷íïëïãéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ, ðïõ ôï êáèéóôïýí áîéüðéóôï êáé áðïäïôéêü. u Ôï Unix äéáôßèåôáé óå ðçãáßï êþäéêá êáé äåí áíÞêåé óå ìéá ìüíï åôáéñåßá. Ï ÷ñÞóôçò ôçò ôå÷íïëïãßáò Unix äåí åßíáé õðï÷ñåùìÝíïò íá ðñïìçèåõôåß õëéêü (hardware) áðü Ýíá óõãêåêñéìÝíï êáôáóêåõáóôÞ. Õëéêü äéáöïñåôéêþí êáôáóêåõáóôþí óõíåñãÜæåôáé ìå ôï Unix. Óôï Unix äéáêñßíïõìå äýï åðßðåäá: á) Ôïí ðõñÞíá (kernel), ðïõ áëëçëåðéäñÜ áðåõèåßáò ìå ôï õëéêü ôïõ õðïëïãéóôÞ. Åßíáé Ýíá ðñüãñáììá áðü ðåñßðïõ 13.000 ãñáììÝò êþäéêá ãëþóóáò C êáé 1.000 ãñáììÝò êþäéêá óå ãëþóóá assembly ôïõ åðåîåñãáóôÞ (ÊÌÅ) ôïõ õðïëïãéóôÞ óôïí ïðïßï åßíáé åãêáôåóôçìÝíï. Áíôéêåßìåíï ôïõ ðõñÞíá åßíáé ç ÷ñïíïäñïìïëüãçóç ôùí äéåñãáóéþí êáé ç äéá÷åßñéóç ôùí áñ÷åßùí, ôçò ìíÞìçò êáé ôïõ õëéêïý. â) Ôï êÝëõöïò (shell), ôï ïðïßï ðáñåìâÜëëåôáé ìåôáîý ôïõ ÷ñÞóôç êáé ôïõ ðõñÞíá êáé áó÷ïëåßôáé ìå ôçí áìößäñïìç åðéêïéíùíßá ÷ñÞóôç õðïëïãéóôÞ. Åðßóçò äéáèÝôåé ìéá äéêÞ ôïõ ãëþóóá ðñïãñáììáôéóìïý ãéá ôïí Ýëåã÷ï ôçò ëåéôïõñãßáò ôïõ õðïëïãéóôÞ.

Ïèüíåò áðü ôï ðåñéâÜëëïí ôïõ Ë.Ó. Linux

123

4

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Yðïëïãéóôþí

Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá DOS áíáðôý÷èçêå áðü ôçí åôáéñåßá Microsoft ãéá ëïãáñéáóìü ôçò åôáéñåßáò IBM, óôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1980. Áðü ôüôå, åß÷å ìéá ëáìðñÞ ðïñåßá äéÜäïóçò êáé áðïäï÷Þò. Åêáôïììýñéá Üíèñùðïé ðáãêïóìßùò ôï Ý÷ïõí ÷ñçóéìïðïéÞóåé êáé åîáêïëïõèïýí íá ôï ÷ñçóéìïðïéïýí óå Ýíá âáèìü êáé óÞìåñá. Áðü Üðïøç äïìÞò óôï DOS äéáêñßíïõìå ôñßá åðßðåäá: á) Ôïí åðåîåñãáóôÞ åíôïëþí, ðïõ áíáãíùñßæåé êáé åêôåëåß ôéò åíôïëÝò ôïõ ÷ñÞóôç. â) Ôïí ðõñÞíá (kernel), ãéá ôïí ÷åéñéóìü áñ÷åßùí êáé ðåñéöåñåéáêþí ôïõ õðïëïãéóôÞ. ã) Ôï BIOS, ðïõ äéáèÝôåé ôá ðñïãñÜììáôá ãéá ôïí ÷åéñéóìü ôùí ðåñéöåñåéáêþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ï ðõñÞíáò.

Ïèüíç áðü ôï MS-DOS ôùí Windows 98. ¸÷åé æçôçèåß óôï öÜêåëï windows ç ëßóôá ìå áñ÷åßá Þ êáôáëüãïõò ðïõ ôï üíïìÜ ôïõò áñ÷ßæåé ìå C êáé Ý÷ïõí åðÝêôáóç exe

Ìå ôçí ðÜñïäï ôïõ ÷ñüíïõ áíáðôý÷èçêáí ãñáöéêÜ ðåñéâÜëëïíôá äéåðáöÞò (GUI-Graphical User Interface) ôïõ ÷ñÞóôç ìå ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá, ìå óôü÷ï íá äéåõêïëýíïõí ôçí åðéêïéíùíßá ôïõ ÷ñÞóôç ìå ôïí õðïëïãéóôÞ. ÅðåéäÞ ôï DOS åß÷å ìåãÜëï áñéèìü ÷ñçóôþí, áíáðôý÷èçêå áðü ôç Microsoft ôï ðáñáèõñéêü ðåñéâÜëëïí Windows (ìÝ÷ñé ôçí ÝêäïóÞ ôïõ 3.11), ôï ïðïßï åîáóöáëßæåé ãéá ëïãáñéáóìü ôïõ DOS ãñáöéêü ðåñéâÜëëïí äéåðáöÞò ìå ôï ÷ñÞóôç, ÷ùñßò üìùò íá áðïôåëåß ëåéôïõñãéêü óýóôçìá êáé ÷ùñßò íá áíôéêáèéóôÜ ôï DOS. Åðßóçò ç ßäéá åôáéñåßá Ý÷åé áíáðôýîåé Üëëá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá ìå ãñáöéêü ðåñéâÜëëïí, ìå ôçí ïíïìáóßá Windows 95/98, Windows Me, Windows NT, Windows 2000.

124

Ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò

4

Ïèüíç áðü ôçí åðéöÜíåéá åñãáóßáò ôùí Windows 98

¢ëëá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá ìå óçìáíôéêÞ ðáñïõóßá óôçí áãïñÜ ôçò ÐëçñïöïñéêÞò åßíáé: á) Ôï ëåéôïõñãéêü OS/2 ôçò åôáéñåßáò IBM. â) Ôï ëåéôïõñãéêü VMS ôçò åôáéñåßáò Digital. ã) Ôï ëåéôïõñãéêü MVS ôçò åôáéñåßáò IBM. ä) Ôï ëåéôïõñãéêü Mac ôçò åôáéñåßáò Apple. Ôï ðéï óçìáíôéêü êáé ôï ðéï ãíùóôü ìïíôÝëï õðïëïãéóôÞ ðïõ êáôáóêåýáóå ç åôáéñåßá áõôÞ åßíáé ôï Macintosh, ìå âáóéêü ôïõ ÷áñáêôçñéóôéêü üôé Þôáí ôï ðñþôï ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýóå ãñáöéêü ðåñéâÜëëïí ÷ñÞóçò. Ç äéåðáöÞ ôùí Windows Ý÷åé ðïëëÜ êïéíÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ìå ôï GUI ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýóå ï õðïëïãéóôÞò Macintosh. Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá óôï ïðïßï óôçñßæåôáé áõôüò ï õðïëïãéóôÞò ïíïìÜæåôáé Mac OS (Macintosh Operating System). Ïèüíåò áðü Ë.Ó Mac ôçò Apple

125

4

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Yðïëïãéóôþí

Áíáêåöáëáßùóç ÂáóéêÞ êáé áõóôçñÜ áíáãêáßá óõíéóôþóá êÜèå õðïëïãéóôéêïý óõóôÞìáôïò åßíáé ôï ëåéôïõñãéêü ôïõ óýóôçìá. Ôï ËÓ åßíáé Ýíá ìåãÜëï ðñüãñáììá ðïõ åðéêïéíùíåß ìå ôï ÷ñÞóôç, äÝ÷åôáé ôá áéôÞìáôÜ ôïõ êáé óôç óõíÝ÷åéá åëÝã÷åé êáé óõíôïíßæåé ôï õëéêü ôïõ õðïëïãéóôÞ, ìå óôü÷ï ôçí éêáíïðïßçóç áõôþí ôùí áéôçìÜôùí. Ãéá ôï óêïðü áõôü ôï ëåéôïõñãéêü åêôåëåß ðñïãñÜììáôá, äéåêðåñáéþíåé ëåéôïõñãßåò Åéóüäïõ / Åîüäïõ, äéá÷åéñßæåôáé óõóôÞìáôá áñ÷åßùí, áíé÷íåýåé ëÜèç, êáôáíÝìåé ôïõò ðüñïõò ôïõ õëéêïý, äéáôçñåß áðïëïãéóôéêÜ óôïé÷åßá êáé ìåñéìíÜ ãéá ôçí áóöÜëåéá êáé ðñïóôáóßá ôùí äåäïìÝíùí êáé ðñïãñáììÜôùí êÜèå ÷ñÞóôç. Ôï ËÓ åßíáé õðåýèõíï ãéá ôç äéá÷åßñéóç: u ôçò ÊÌÅ u ôçò êåíôñéêÞò ìíÞìçò u ôïõ óõóôÞìáôïò áñ÷åßùí u ôùí ðåñéöåñåéáêþí ìïíÜäùí ìíÞìçò, åíþ äéáèÝôåé ìç÷áíéóìïýò ãéá ôçí ðñïóôáóßá êáé áóöÜëåéá ôùí ðñïãñáììÜôùí êáé äåäïìÝíùí. Ôá ðëÝïí äéáäåäïìÝíá óå ÷ñÞóç ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá åßíáé ôï Unix, ôï DOS, ôá Windows 9x, ôá Windows Me, ôá Windows NT,ôá Windows 2000, ôï Mac êáé ôï OS/2.

126

Ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò

4

ÅñùôÞóåéò 11. Íá áíáöÝñåôå óõíïðôéêÜ ôéò êáôçãïñßåò óôéò ïðïßåò äéáêñßíåôáé ôï ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò. Óå ðïéá åõñýôåñç êáôçãïñßá åíôÜóóåôáé áõôü;

12. Ðïéï ñüëï åðéôåëåß ôï Ëåéôïõñãéêü Óýóôçìá óå Ýíáí õðïëïãéóôÞ; 13. Ðïéá åßíáé ôá óçìáíôéêüôåñá âÞìáôá óôçí åîÝëéîç ôùí ËÓ áðü ôçí ðñþôç ãåíéÜ ìÝ÷ñé óÞìåñá;

14. ÁíáãñÜøôå ôçí óùóôÞ ÷ñïíïëïãéêÞ óåéñÜ ôùí óôáèìþí ôçò åîÝëéîçò ôùí Ëåéôïõñãéêþí ÓõóôçìÜôùí:

5 Ðïëõðñïãñáììáôéóìüò 5 ÊáôáíåìçìÝíç

åðåîåñãáóßá

5 ÏìáäéêÞ åðåîåñãáóßá 5 Êáôáìåñéóìüò ÷ñüíïõ 15. Íá áíáöÝñåôå ôéò ïìÜäåò åñãáóéþí ôéò ïðïßåò åðéôåëåß Ýíá ËÓ.

16. Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù åñãáóßåò áðïôåëïýí åñãáóßåò ôïõ ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò;

5 ÏñèïãñáöéêÞ äéüñèùóç êåéìÝíïõ 5 Ìïñöïðïßçóç ðáñáãñÜöïõ 5 Äéáìüñöùóç äéóêÝôáò 5 ÕðïóôÞñéîç åêôÝëåóçò ðïëëþí äéåñãáóéþí ôáõôü÷ñïíá 5 Äéá÷åßñéóç ðüñùí óõóôÞìáôïò 17. Íá áíáöÝñåôå ïíïìáóôéêÜ ôá êõñéüôåñá ìÝñç åíüò ËÓ.

18. Ðïéá áðü ôá ðáñáêÜôù áðïôåëïýí ìÝñç åíüò ËÓ;

5 ÅêôõðùôÞò 5 Óýóôçìá

áñ÷åßùí

5 Ðëçêôñïëüãéï 5 Äéá÷åßñéóç ìíÞìçò 5 Ïèüíç 5 Äéá÷åßñéóç ÊÌÅ 19. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôïí ðõñÞíá êáé ôï ñüëï ôïõ óå Ýíá ËÓ; 10. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôçí Ýííïéá áñ÷åßï (file) êáé ðïéåò ðñÜîåéò ìðïñïýìå íá åêôåëÝóïõìå

127

4

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Yðïëïãéóôþí óå áõôü; Ôé êáëïýìå óýóôçìá áñ÷åßùí; Ðþò ïñãáíþíïíôáé ôá áñ÷åßá óå Ýíá ËÓ;

11. Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù åñãáóßåò áöïñïýí ôï óýóôçìá áñ÷åßùí ôïõ Ëåéôïõñãéêïý ÓõóôÞìáôïò;

5 Åêôýðùóç áñ÷åßïõ 5 Ìïñöïðïßçóç ðåñéå÷ïìÝíïõ áñ÷åßïõ êåéìÝíïõ 5 ÁëëáãÞ ïíüìáôïò áñ÷åßïõ 5 ÁëëáãÞ ÷áñáêôÞñùí (fonts) ðåñéå÷ïìÝíïõ áñ÷åßïõ 5 ÁíôéãñáöÞ áñ÷åßïõ áðü ôï äßóêï óôç äéóêÝôá 5 ÁíôéãñáöÞ áñ÷åßïõ áðü êáôÜëïãï óå êáôÜëïãï ôïõ ßäéïõ äßóêïõ 12. Ðïéá ç Ýííïéá ôïõ ðïëõðñïãñáììáôéóìïý, óå ôé áðïóêïðåß êáé ðþò õëïðïéåßôáé; Ôé åßíáé ï ÷ñïíïðñïãñáììáôéóìüò ôçò ÊÌÅ;

13. Ôé åßíáé êáé ðþò ãßíåôáé ç äéá÷åßñéóç ôçò êåíôñéêÞò ìíÞìçò áðü Ýíá ËÓ êáé ðïéï ìÝñïò ôïõ áó÷ïëåßôáé ìå áõôÞí;

14. Eßíáé óçìáíôéêÞ êáé ôé ðåñéëáìâÜíåé ç äéá÷åßñéóç ôçò ðåñéöåñåéáêÞò ìíÞìçò åíüò õðïëïãéóôÞ; Ðïéåò ìåèüäïõò ãíùñßæåôå ãéá ôç äéá÷åßñéóç ôùí ðåñéöåñåéáêþí óõóêåõþí áðü Ýíá ËÓ;

15. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôá real time êáé on line óõóôÞìáôá; 16. Íá áíáöÝñåôå ôá ðéï ãíùóôÜ ËÓ. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôï êáèÝíá; 17. ÅðéëÝîôå ôéò óùóôÝò åêöñÜóåéò :

5 Ôï Ëïãéóìéêü ÷ùñßæåôáé óôï Ëïãéóìéêü ÓõóôÞìáôïò êáé óôï Ëïãéóìéêü

Åöáñìï-

ãþí

5 Ôï Ëåéôïõñãéêü Óýóôçìá áóêåß Ýíá äéáêïóìçôéêü ñüëï äåõôåñåýïõóáò

óçìá-

óßáò óôï õðïëïãéóôéêü ìáò óýóôçìá

5 ¸íá Ëåéôïõñãéêü Óýóôçìá ïäçãåß óôçí óðáôÜëç ôùí ðüñùí ôïõ óõóôÞìáôïò 5 Ôï áñ÷åßï åßíáé ìéá íïçôÞ ìïíÜäá áðïèÞêåõóçò äåäïìÝíùí 5 Ï ðõñÞíáò ñõèìßæåé ôçí åðéêïéíùíßá ôùí äéåñãáóéþí 5 ¼ôáí äýï åðåîåñãáóßåò æçôïýí ôáõôü÷ñïíá ôçí õëïðïßçóÞ ôïõò áðü ôçí ÊÌÅ ôüôå êáôáññÝåé ôï óýóôçìá

5 Ôï Ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äåí ëáìâÜíåé ìÝñéìíá ãéá ðñïóôáóßá êáé áóöÜëåéá 5 Ìå ôçí äéá÷åßñéóç ôçò ìíÞìçò ôï ËÓ ìåôáöÝñåé ïëüêëçñç ôç ìíÞìç áðü ôç ìßá åðåîåñãáóßá óôçí Üëëç

5 Óôá óõóôÞìáôá ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ åßíáé ðåñéôôü íá ôçñïýíôáé ïé ÷ñïíéêïß ðåñéïñéóìïß

128

Ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò

4

ÃëùóóÜñéï Áñ÷åßï

ÍïçôÞ ìïíÜäá áðïèÞêåõóçò äåäïìÝíùí êáé ðëçñïöïñéþí.

Äéá÷åßñéóç ìíÞìçò

Ôï ìÝñïò ôïõ ËÓ ðïõ áó÷ïëåßôáé ìå ôï ìïßñáóìá ôçò ìíÞìçò óå äéáöïñåôéêÜ ðñïãñÜììáôá ôçí ßäéá ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ êáé ôç äéá÷åßñéóÞ ôçò.

ÁíôáëëáãÞ (swapping)

Ç äéáäéêáóßá ìåôáêßíçóçò ðñïãñáììÜôùí êáé äåäïìÝíùí ìéáò äéåñãáóßáò, ìåôáîý êåíôñéêÞò êáé âïçèçôéêÞò ìíÞìçò

Äéáìïéñáæüìåíåò óõóêåõÝò

ÓõóêåõÝò óôéò ïðïßåò ìðïñïýí íá Ý÷ïõí ôáõôü÷ñïíá ðñüóâáóç ðåñéóóüôåñïé áðü Ýíáò ÷ñÞóôåò, ð.÷. ï äßóêïò.

ÅéêïíéêÝò óõóêåõÝò

ÅéäéêÜ ðñïãñÜììáôá ðïõ ðñïóïìïéþíïõí ôç ëåéôïõñãßá öõóéêþí óõóêåõþí.

Åéóüäïõ/åîüäïõ óõóêåõÝò

ÓõóêåõÝò ðïõ åðéôõã÷Üíïõí ôçí åßóïäï Þ Ýîïäï äåäïìÝíùí áðü êáé ðñïò ôï êåíôñéêü ìÝñïò ôïõ õðïëïãéóôÞ, ð.÷. ôï ðëçêôñïëüãéï, ç ïèüíç.

ÊáôÜëïãïò

Íïçôüò ÷þñïò áðïèÞêåõóçò áñ÷åßùí.

Êáôáìåñéóìüò ÷ñüíïõ ÊáôáíåìçìÝíç åðåîåñãáóßá

H äõíáôüôçôá ÷ñÞóçò ôùí õðïëïãéóôéêþí ðüñùí áðü ðåñéóóüôåñïõò ôïõ åíüò ÷ñÞóôåò ìÝóù áíÜëïãçò ïñãÜíùóçò ôïõ ÷ñüíïõ áðü ôï óýóôçìá.

H êáôáíïìÞ ôïõ öüñôïõ åðåîåñãáóßáò åíüò ðñïãñÜììáôïò Þ åöáñìïãÞò óå ðåñéóóüôåñá áðü Ýíá óõíåñãáæüìåíá õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá.

Ëåéôïõñãéêü Óýóôçìá ËÓ

H äéåðáöÞ ìåôáîý ôïõ ÷ñÞóôç êáé ôïõ õëéêïý.

ÏõñÜ áíáìïíÞò åðåîåñãáóéþí

Ðñïóùñéíüò ÷þñïò, üðïõ ôïðïèåôïýíôáé ïé åðåîåñãáóßåò ðïõ ðåñéìÝíïõí ôç óåéñÜ ôïõò ãéá íá åêôåëåóôïýí.

ÐåñéöåñåéáêÞ Þ âïçèçôéêÞ ìíÞìç

×þñïò áðïèÞêåõóçò ôùí ìç «ôñå÷ïõóþí» ðëçñïöïñéþí ìå ó÷åäüí áðåñéüñéóôç ÷ùñçôéêüôçôá.

Ðïëõðñïãñáììáôéóìüò

H éêáíüôçôá åêôÝëåóçò ôìçìÜôùí ðïëëþí ðñïãñáììÜôùí êÜèå öïñÜ ãéá åîïéêïíüìçóç ÷ñüíïõ êáé ðüñùí.

Ðïëõ÷ñçóôéêü óýóôçìá

Ðëçñïöïñéáêü Óýóôçìá ðïõ õðïóôçñßæåé äýï Þ ðåñéóóüôåñïõò ÷ñÞóôåò ôáõôü÷ñïíá.

Ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ óýóôçìá (Real Time)

Óýóôçìá óôï ïðïßï ìåãÜëï ñüëï ðáßæåé êáé ç ÷ñïíéêÞ óõíÝðåéá ôçò åîõðçñÝôçóçò.

Ðñüãñáììá

¸íá óýíïëï åíôïëþí ìå óêïðü ôçí åêôÝëåóç óõãêåêñéìÝíùí åñãáóéþí áðü ôïí õðïëïãéóôÞ.

ÐõñÞíáò

O åíäéÜìåóïò êñßêïò ìåôáîý ôïõ õëéêïý êáé ôïõ õðüëïéðïõ ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò.

×ñïíïðñïãñáììáôéóìüò ÊåíôñéêÞò ÌïíÜäáò Åðåîåñãáóßáò

O ðñïãñáììáôéóìüò ìå êáôÜëëçëïõò áëãüñéèìïõò ôçò ÊÌÅ, þóôå áõôÞ íá ãíùñßæåé åê ôùí ðñïôÝñùí ðïéá ôìÞìáôá ôßíïò ðñïãñÜììáôïò èá åêôåëÝóåé óå êÜèå ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ.

129

4

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Yðïëïãéóôþí

ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ http://queue.berkeley.edu/labs/unix-ref.html Ðëçñïöïñßåò ãéá ôï óýóôçìá unix.

http://www.cit.ac.nz/smac/os100 ÅéóáãùãÞ óôçí Ýííïéá ôïõ ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò.

http://www.myos.com/os.shtml Ðëçñïöïñßåò êáé óýíäåóìïé (links) ãéá êÜèå õðÜñ÷ïí ËÓ.

http://www.computingcentral.msn.com/topics/os/questions.asp ÁðáíôÞóåéò óå êáßñéá æçôÞìáôá ãýñù áðü ôá ËÓ.

http://www.computingcentral.msn.com/topics/os/glossary.asp Ïñïëïãßá ËÓ.

http://www.cs.wvu.edu/~jdm/classes/cs258/oscat/catalog.html Káôçãïñéïðïßçóç ËÓ.

http://www.cs.wvu.edu/~jdm/classes/cs258/osbib/biblio.html Béâëéïãñáößá ãýñù áðü ôá ËÓ.

http://www.oreilly.com/catalog/lunix4 ÅêìÜèçóç UNIX.

130

Ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò

4

Âéâëéïãñáößá Ã. ÐÁÐÁÊÙÍÓÔÁÍÔÉÍÏÕ, Ð. ÔÓÁÍÁÊÁÓ, Ã. ÖÑÁÃÊÁÊÇÓ, ËåéôïõñãéêÜ ÓõóôÞìáôá, Åêäüóåéò ÓÕÌÌÅÔÑÉÁ, ÁÈÇÍÁ, (1986) ÐëÞñåò ðáíåðéóôçìéáêü óýããñáììá, åõáíÜãíùóôï êáé êáëÜ åíçìåñùìÝíï.

A.S Tanenbaum, Óýã÷ñïíá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá, ISBN: 9607510054, ¸êäïóç: 1994 ÁíÜëõóç ôùí ìïíôÝñíùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí ìå Ýìöáóç óôá êáôáíåìçìÝíá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá.

Stallings William, Ïperating Systems, ISBN: 0024154938, ¸êäïóç: Ïêôþâñéïò 1994 ¸ìöáóç óå ìç÷áíéóìïýò êëåéäéÜ ôùí ìïíôÝñíùí ËÓ êáé óôïí ó÷åäéáóìü ôïõò.

ÐÁÔÅÓÔÏÕ, ËåéôïõñãéêÜ ÓõóôÞìáôá óå ðåñéâÜëëïíôá Dos & Windows, ISBÍ 9604055321 Ôá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá óå ó÷Ýóç ìå ôá äýï äçìïöéëÝóôåñá ðåñéâÜëëïíôá.

Silberschatz Abraham, Operating Systems Concepts, ISBN: 0201591138, ¸êäïóç: Aðñßëéïò 1998 ÐñïóöÝñåé óôÝñåá èåùñçôéêÞ õðïäïìÞ ãéá êáôáíüçóç ôùí ËÓ. ÐáñïõóéÜæåé Ýííïéåò êëåéäéÜ êáé ðáñáäåßãìáôá åöáñìüóéìá óå äéÜöïñá ËÓ.

ÐÁÐÁÊÙÍÓÔÁÍÔÉÍÏÕ, ËåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá, ìåñ.1:, Áñ÷Ýò ëåéôïõñãßáò ÂáóéêÝò áñ÷Ýò ëåéôïõñãßáò ôùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí.

É. ÊÁÂÏÕÑÁÓ, ËåéôïõñãéêÜ ÓõóôÞìáôá, Åêäüóåéò ÊËÅÉÄÁÑÉÈÌÏÓ, ÁÈÇÍÁ, 1991 ÐëÞñåò ðáíåðéóôçìéáêü óýããñáììá, åõáíÜãíùóôï êáé êáëÜ åíçìåñùìÝíï.

131

5

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÊÁÔÇÃÏÑÉÅÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÔÉÊÙÍ ÓÕÓÔÇÌÁÔÙÍ 5.1 ×áñáêôçñéóôéêÜ ãíùñßóìáôá õðïëïãéóôþí . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 5.2 Êáôçãïñßåò ìåãÜëùí óõóôçìÜôùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 5.2.1 ÄéáöïñåôéêÞ Ôå÷íïëïãßá - Áíôßóôïé÷ç Áñ÷éôåêôïíéêÞ . . . . . . . 137 5.2.2 Ðåäßá åöáñìïãþí êáé åîÝëéîç ôùí ìåãÜëùí õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 5.3 Êáôçãïñßåò ìéêñïûðïëïãéóôþí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 5.3.1 Ðåäßá åöáñìïãþí ôùí ìéêñïûðïëïãéóôþí . . . . . . . . . . . . . . . 140 5.3.2 Ôýðïé ìéêñïûðïëïãéóôþí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 5.3.3 Óôáèìïß åñãáóßáò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 Áíáêåöáëáßùóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 ÅñùôÞóåéò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 ÃëùóóÜñéï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ . . . . . . 146 Âéâëéïãñáößá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147

134

Êáôçãïñßåò õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí ôï êåöÜëáéï áõôü áíáëýïíôáé ïé êáôçãïñßåò óôéò ïðïßåò êáôáôÜóóïíôáé ôá õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá áíÜëïãá ìå ôéò äõíáôüôçôåò êáé ôá ðåäßá åöáñìïãþí ôïõò. Ïé ìéêñïûðïëïãéóôÝò Ý÷ïõí áðïêôÞóåé ðïëý ìåãÜëåò äõíáôüôçôåò êáé åîõðçñåôïýí Üñéóôá ôéò êáèçìåñéíÝò áíÜãêåò ôïõ ìÝóïõ ÷ñÞóôç. Äåí åðáñêïýí, üìùò, ãéá ôçí åîõðçñÝôçóç ôùí áíáãêþí ìåãÜëùí ïñãáíéóìþí, üðùò åßíáé ïé ôñÜðåæåò, ôá ìç÷áíïãñáöéêÜ êÝíôñá ôùí õðïõñãåßùí, ôá åñåõíçôéêÜ êÝíôñá, ê.Ü.

5

Ãéá ôçí åðåîåñãáóßá ìåãÜëïõ üãêïõ äåäïìÝíùí, êáé ìÜëéóôá áðü ðïëëïýò ÷ñÞóôåò, ÷ñçóéìïðïéïýíôáé Üëëá óõóôÞìáôá, ðïëý ðéï éó÷õñÜ, ðïõ ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò ìåãÜëá óõóôÞìáôá. Ôá óõóôÞìáôá áõôÜ Ý÷ïõí åéäéêÝò ðñïäéáãñáöÝò ùò ðñïò ôçí êáôáóêåõÞ ôïõ õëéêïý ôïõò êáé ôçí ðáñáãùãÞ ôïõ ëïãéóìéêïý ðïõ ôá õðïóôçñßæåé, áëëÜ êáé åéäéêÝò áðáéôÞóåéò ãéá ôçí åãêáôÜóôáóç êáé ôç ëåéôïõñãßá ôïõò.

Ôá õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá äéáêñßíïíôáé óå êáôçãïñßåò áíÜëïãá ìå ôéò äõíáôüôçôåò êáé ôéò äéáóôÜóåéò ôïõò, ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ åðçñåÜæïõí öõóéêÜ êáé ôï êüóôïò ôïõò. Ïé äõíáôüôçôåò åíüò õðïëïãéóôéêïý óõóôÞìáôïò êáèïñßæïíôáé áðü ôçí ôá÷ýôçôá åðåîåñãáóßáò, áðü ôç ÷ùñçôéêüôçôá ôçò ìíÞìçò êáé áðü ôï ðëÞèïò ôùí ìïíÜäùí åéóüäïõ-åîüäïõ. Ç ôá÷ýôçôá åðåîåñãáóßáò (processing speed) åîáñôÜôáé êõñßùò áðü: u ôçí ôá÷ýôçôá ôïõ ñïëïãéïý êáé ôï ìÞêïò ëÝîçò ôçò ÊÌÅ u ôçí ôá÷ýôçôá ôçò êýñéáò ìíÞìçò (÷ñüíï ðñïóðÝëáóçò äåäïìÝíùí) u ôï åýñïò êáé ôçí ôá÷ýôçôá ôïõ äéáýëïõ åðéêïéíùíßáò. Ç ôá÷ýôçôá ôçò ìíÞìçò óôïõò éó÷õñïýò óýã÷ñïíïõò ìéêñïûðïëïãéóôÝò êáé óå ìåãáëýôåñá óõóôÞìáôá ìåôñéÝôáé óå nsec, åíþ óôá ðïëý ìåãÜëá óõóôÞìáôá åßíáé ôçò ôÜîåùò ôùí psec (picosecond = 10-12 äåõôåñüëåðôá).

Ôá÷ýôçôá åðåîåñãáóßáò

Ç êýñéá ìíÞìç åíüò óýã÷ñïíïõ ìéêñïûðïëïãéóôÞ áíÝñ÷åôáé óå ìåñéêÝò åêáôïíôÜäåò megabyte, åíþ ãéá Ýíá ìåãÜëï óýóôçìá áðáéôåßôáé ìíÞìç ôçò ôÜîåùò ôùí gigabyte. Ç ýðáñîç êáé ç ÷ùñçôéêüôçôá ëáíèÜíïõóáò ìíÞìçò (cache memory) åßíáé Üëëïò Ýíáò óçìáíôéêüò ðáñÜãïíôáò ãéá ôçí áýîçóç ôçò ôá÷ýôçôáò åðåîåñãáóßáò.

H ôá÷ýôçôá åðåîåñãáóßáò êáèþò êáé ç ÷ùñçôéêüôçôá ôçò ìíÞìçò ðñïóäéïñßæïõí ôçí õðïëïãéóôéêÞ éó÷ý (computing power) ç ïðïßá ìåôñéÝôáé óå åêáôïììýñéá åíôïëÝò áíÜ äåõôåñüëåðôï (MIPS / Millions of Instructions Per Second). Ïé ðåñéóóüôåñïé ìéêñïûðïëïãéóôÝò ëåéôïõñãïýí óôá 20 Ýùò 100 MIPS, åíþ ôá ìåãáëýôåñá óõóôÞìáôá ëåéôïõñãïýí óå åêáôïíôÜäåò Þ áêüìá êáé óå ÷éëéÜäåò MIPS.

Êýñéá ìíÞìç

Ôá ìåãÜëá óõóôÞìáôá ìðïñïýí íá ÷åéñéóôïýí ðïëëáðëÜ ðåñéöåñåéáêÜ êáé íá åîõðçñåôÞóïõí ìåãÜëï áñéèìü ÷ñçóôþí, ïé ïðïßïé ìïéñÜæïíôáé ôéò ßäéåò åöáñìïãÝò áëëÜ êáé ôá ßäéá áñ÷åßá äåäïìÝíùí.

ÌïíÜäåò åéóüäïõ - åîüäïõ

135

5

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

¸íá ôåñìáôéêü áðïôåëåßôáé óõíÞèùò áðü Ýíá ðëçêôñïëüãéï êáé ìéá ïèüíç, ÷ùñßò êåíôñéêÞ ìïíÜäá êáé åðåîåñãáóôÞ, ìðïñåß üìùò íá åßíáé êáé Ýíáò ìéêñïûðïëïãéóôÞò. ÓçìáíôéêÝò êáôáóêåõÜóôñéåò åôáéñåßåò ìåãÜëùí óõóôçìÜôùí åßíáé ç CRAY, ç Unisys, ç HITACHI, ç IBM, ê.Ü.

Ôá ìåãÜëá, óå ó÷Ýóç ìå ôïõò ìéêñïûðïëïãéóôÝò, óõóôÞìáôá äéáêñßíïíôáé óå ôñåéò âáóéêÝò êáôçãïñßåò: óôïõò ÕðåñõðïëïãéóôÝò, óôïõò ÌåãÜëïõò õðïëïãéóôÝò êáé óôïõò Måóáßïõò õðïëïãéóôÝò. á) ÕðåñõðïëïãéóôÝò (Supercomputers): Åßíáé ïé ìåãáëýôåñïé, éó÷õñüôåñïé êáé áêñéâüôåñïé õðïëïãéóôÝò. Ç õðïëïãéóôéêÞ ôïõò éó÷ýò êõìáßíåôáé áðü ìåñéêÝò åêáôïíôÜäåò ìÝ÷ñé ìåñéêÝò ÷éëéÜäåò MIPS êáé ìðïñïýí íá åîõðçñåôïýí ÷éëéÜäåò ÷ñÞóôåò. â) ÌåãÜëïé õðïëïãéóôÝò (Mainframes): Áõôïß ïé õðïëïãéóôÝò ìðïñïýí íá åîõðçñåôÞóïõí åêáôïíôÜäåò Þ êáé ìåñéêÝò ÷éëéÜäåò ôåñìáôéêÜ. Åßíáé ðïëý éó÷õñÜ óõóôÞìáôá ãåíéêÞò ÷ñÞóçò, áëëÜ êáé ðïëý áêñéâÜ. ÄéáèÝôïõí ìíÞìç ôçò ôÜîåùò ôùí gigabyte êáé õðïëïãéóôéêÞ éó÷ý åêáôïíôÜäåò MIPS. Ùò ðåñéöåñåéáêÞ ìíÞìç ÷ñçóéìïðïéïýí óõóôïé÷ßåò óêëçñþí äßóêùí ìåãÜëçò ÷ùñçôéêüôçôáò, ìå ìåãÜëç ôá÷ýôçôá ðñïóðÝëáóçò, ìïíÜäåò ôáéíßáò, ê.Ü. ã) Ìåóáßïé õðïëïãéóôÝò Þ ìßíé-õðïëïãéóôÝò (Ìini-computers): ÊáôáôÜóóïíôáé áíÜìåóá óôïõò ìéêñïûðïëïãéóôÝò êáé ôá ìåãáëýôåñá óõóôÞìáôá êáé ùò ðñïò ôçí éó÷ý êáé ùò ðñïò ôï êüóôïò. ÄçìéïõñãÞèçêáí åéäéêÜ ùò óõóôÞìáôá ðïëëþí ÷ñçóôþí êáé ìðïñïýí íá åîõðçñåôÞóïõí äßêôõá ìéêñïûðïëïãéóôþí Þ ôåñìáôéêÜ. ×ñçóéìïðïéïýíôáé êáé ùò áõôüíïìåò ìïíÜäåò áëëÜ êáé óõíäåäåìÝíïé ìå ìåãáëýôåñá óõóôÞìáôá.

Ç óåéñÜ CRAY ORIGIN2000. ÁíÞêåé óôçí êáôçãïñßá ôùí õðåñõðïëïãéóôþí, ìå ðïëý ìåãÜëåò äõíáôüôçôåò åðÝêôáóçò. Ìðïñåß íá äéáèÝôåé ìÝ÷ñé 128 åðåîåñãáóôÝò.

Ïé åðéäüóåéò ôùí óõóôçìÜôùí áõîÞèçêáí ôá ôåëåõôáßá 35 ÷ñüíéá êáôÜ 1 åê. öïñÝò, åíþ ç ôéìÞ ôïõò ìåéþèçêå êáôÜ 1.000 öïñÝò.

136

Êáôçãïñßåò õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí

Ìå ôç äéáñêÞ åîÝëéîç ôùí õðïëïãéóôþí üëùí ôùí ôýðùí, ïé ðñïáíáöåñèåßóåò êáôçãïñßåò åßíáé ó÷åôéêÝò êáé ôá üñéá ìåôáîý ôïõò áóáöÞ. Ç ôá÷ýôçôá åðåîåñãáóßáò ôùí óçìåñéíþí ìéêñïûðïëïãéóôþí åßíáé áíôßóôïé÷ç ìå áõôÞí ðïõ äéÝèåôáí ìåãÜëá óõóôÞìáôá ðñéí áðü äýï äåêáåôßåò. Ðáñ üëá áõôÜ, ç ôå÷íïëïãßá ôïõ õëéêïý óôéò âáóéêÝò êáé ðåñéöåñåéáêÝò ìïíÜäåò ôùí ìåãÜëùí óõóôçìÜôùí åîáêïëïõèåß íá õðåñôåñåß óå êñßóéìá óçìåßá. Åßíáé ìåí ðïëý äáðáíçñÞ, áëëÜ ðñïóöÝñåé ðïëý ìåãáëýôåñç åããýçóç óôçí áîéïðéóôßá êáé êõñßùò óôçí áóöÜëåéá ôùí ðáñáãüìåíùí êáé öõëáóóüìåíùí ðëçñïöïñéþí. Ç áñ÷Þ ëåéôïõñãßáò, üìùò, üëùí ôùí êáôçãïñéþí åßíáé êïéíÞ êáé âáóßæåôáé, üðùò Þäç áíáöÝñèçêå, óôçí áñ÷Þ: åßóïäïò => åðåîåñãáóßá => Ýîïäïò

5

ÕðåñõðïëïãéóôÞò ôçò óåéñÜò CRAY C90 (äåêáåôßá 90)

¼ëá, ëïéðüí, ôá óõóôÞìáôá äéáèÝôïõí: u ÓõóêåõÝò åéóüäïõ u ÊåíôñéêÞ ÌïíÜäá Åðåîåñãáóßáò êáé êýñéá ìíÞìç u ÓõóêåõÝò åîüäïõ u ÓõóêåõÝò áðïèÞêåõóçò.

ÌïíÜäåò åéóüäïõ-åîüäïõ ó÷çìáôéêÜ

Ïé ÌåãÜëïé õðïëïãéóôÝò åßíáé ôá ðñþôá óõóôÞìáôá ðïõ êáôáóêåõÜóôçêáí ãéá ìåãÜëåò áðáéôÞóåéò óôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 50. Åßíáé óõóôÞìáôá ðïëëþí ÷ñçóôþí (multiuser), ìå ðïëëÜ ôåñìáôéêÜ. ×ñçóéìïðïéïýíôáé óõíÞèùò óå ïñãáíéóìïýò, óå ìåóáßåò êáé ìåãÜëåò åôáéñåßåò, óå åñåõíçôéêÜ êÝíôñá, ê.Ü.

137

5

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Áõôïß ðïõ êõêëïöïñïýí óÞìåñá äéáèÝôïõí ðïëëïýò åðåîåñãáóôÝò, ïé ïðïßïé ìðïñïýí íá åñãÜæïíôáé ðáñÜëëçëá, áõîÜíïíôáò ôçí õðïëïãéóôéêÞ éó÷ý ôïõ óõóôÞìáôïò. Ôï ìÝãåèüò ôïõò åîáêïëïõèåß íá åßíáé ìåãÜëï. Ç êýñéá ìíÞìç, ç ÊÌÅ êáé ïé áðïèçêåõôéêÝò ìïíÜäåò êáôáëáìâÜíïõí ìåãÜëç åðéöÜíåéá. Ãéá ôç ëåéôïõñãßá ôïõò ÷ñåéÜæïíôáé åéäéêÝò åãêáôáóôÜóåéò óå êëéìáôéæüìåíïõò ÷þñïõò, üðïõ äåí åðéôñÝðåôáé ç åßóïäïò ðáñÜ ìüíï óôçí ïìÜäá ôùí åéäéêþí ðïõ Ý÷åé ôçí åõèýíç ôçò ëåéôïõñãßáò ôïõò. Ôï êüóôïò êáôáóêåõÞò ôïõò åßíáé ðïëý ìåãÜëï. ÁêñéâÜ êïóôßæåé åðßóçò êáé ç áíÜðôõîç ôïõ ëïãéóìéêïý ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí êáèþò êáé ç óõíôÞñçóÞ ôïõ.

VAX 7000 systems óôçí êáôçãïñßá ôùí ìåóáßùí õðïëïãéóôþí

Ïé Ìåóáßïé õðïëïãéóôÝò äçìéïõñãÞèçêáí óôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ 60, ãéá íá êáëýøïõí ôéò áíÜãêåò ôùí ìéêñþí åðé÷åéñÞóåùí ðïõ áõîÜíïíôáí óõíå÷þò, áëëÜ êáé ôéò áíÜãêåò ôçò äéáóôçìéêÞò âéïìç÷áíßáò, ìå õðïëïãéóôÝò éó÷õñïýò, ìéêñïýò óå ìÝãåèïò êáé ÷áìçëïý âÜñïõò. Ìå ôç äéáñêÞ áýîçóç ôùí äõíáôïôÞôùí ôïõò, óÞìåñá åßíáé åöÜìéëëïé ôùí ìåãÜëùí óõóôçìÜôùí óå ðïëëÝò êáôçãïñßåò åöáñìïãþí. Ôá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ïé õðïëïãéóôÝò áõôÞò ôçò êáôçãïñßáò õðïóôçñßæïõí ðïëõäéåñãáóßá (multitasking), åêôÝëåóç äçëáäÞ, ðåñéóóïôÝñùí áðü Ýíá ðñïãñáììÜôùí ôáõôü÷ñïíá.

Ïé ÕðåñõðïëïãéóôÝò åßíáé ïé ðéï áêñéâïß êáé éó÷õñïß. Ç õðïëïãéóôéêÞ ôïõò éó÷ýò êõìáßíåôáé áðü ìåñéêÝò åêáôïíôÜäåò Ýùò êáé ÷éëéÜäåò MIPS. Äåí åßíáé ãåíéêÞò ÷ñÞóçò óõóôÞìáôá, üðùò ïé ìåãÜëïé õðïëïãéóôÝò, áëëÜ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êõñßùò ãéá åéäéêÜ ðñïâëÞìáôá. ÄéáèÝôïõí ðïëëïýò ðáñÜëëçëïõò åðåîåñãáóôÝò. Ïé ðïëõÜñéèìåò ÊÌÅ ìðïñïýí íá ðñáãìáôïðïéïýí ìåãÜëï ðëÞèïò ëåéôïõñãéþí ôáõôü÷ñïíá. ÊáôÜ óõíÝðåéá, ìðïñïýí íá åðåîåñãáóôïýí äåHITACHÉ SR2201 Êïñõöáßï ìïíôÝëï, óôçí êáôçãïñßá ôùí äïìÝíá áðü ÷éëéÜäåò, áêüìá êáé äåêÜäåò ÷éëéÜäùí õðåñõðïëïãéóôþí: ÐáñÜëëçëç åðåîåñôåñìáôéêÜ Þ áðïìáêñõóìÝíïõò õðïëïãéóôÝò. ×ñçóéãáóßá, ôå÷íïëïãßá RISC, äõíáôüôçôá ãéá ìïðïéïýíôáé êõñßùò: ðåñéóóüôåñåò áðü 600 äéóåêáôïììýñéá u áðü ìåãÜëá ðáíåðéóôÞìéá êáé åñåõíçôéêïýò ïñãáðñÜîåéò êéíçôÞò õðïäéáóôïëÞò. Ìðïñåß íéóìïýò ãéá åðéóôçìïíéêÝò åöáñìïãÝò, ðõñçíéêÝò íá Ý÷åé ðåñéóóüôåñïõò áðü 32 êáé ìÝ÷ñé 2048 Ýñåõíåò, äéáóôçìéêÜ ðñïãñÜììáôá, ðñïóïìïéþåðåîåñãáóôÝò óåéò öáéíïìÝíùí, ê.Ü. u áðü óôñáôéùôéêÝò õðçñåóßåò, ãéá ôçí ðñïóïìïßùóç ðïëåìéêþí óåíáñßùí u áðü ôç âéïìç÷áíßá ãéá ôï ó÷åäéáóìü áåñïóêáöþí êáé Üëëùí ìÝóùí ìåôáöïñÜò (ôñÝíùí, óêáöþí, áõôïêéíÞôùí, êëð.) u áðü åôáéñåßåò ðåôñåëáßïõ ãéá ôçí áíÜëõóç ðåôñùìÜôùí êáé äåéãìáôéêþí ëÞøåùí êïéôáóìÜôùí u áðü ìåôåùñïëïãéêïýò óôáèìïýò êáé õðçñåóßåò ãéá ôéò êáéñéêÝò ðñïâëÝøåéò, ôéò êëéìáôïëïãéêÝò Ýñåõíåò, óåéóìéêÝò áíáëýóåéò, êëð. u áðü êõâåñíçôéêÝò õðçñåóßåò, üðùò ôá õðïõñãåßá, ïé óôáôéóôéêÝò õðçñåóßåò, ê.Ü.

CRAY - 1 O ðñþôïò õðåñõðïëïãéóôÞò (1976)

138

¼ëåò áõôÝò ïé åöáñìïãÝò áðáéôïýí ãñÞãïñç áíÜëõóç ìåãÜëïõ üãêïõ äåäïìÝíùí. Ãéá ôçí ðñüâëåøç ôïõ êáéñïý, ãéá ðáñÜäåéãìá, áíáëýåôáé ôåñÜóôéïò üãêïò äåäïìÝíùí áðü äïñõöïñéêïýò êáé åêáôïíôÜäåò åðßãåéïõò ìåôåùñïëïãéêïýò óôáèìïýò.

Êáôçãïñßåò õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí

Ôï öáéíüìåíï EL NINIO

Ïé ìéêñïûðïëïãéóôÝò Üñ÷éóáí íá äéáäßäïíôáé óôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ 70, áðü êáôáóêåõÜóôñéåò åôáéñåßåò üðùò ç Commodore, ç Atari, ç Apple, ç Texas Instrument, ê.Ü. Ç ìåãÜëç áðÞ÷çóç ðïõ åß÷áí óôçí áãïñÜ þèçóå êáé åôáéñåßåò ðïõ Þôáí ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óå ìåãÜëá ùò ôüôå óõóôÞìáôá, üðùò ç IBM, íá áó÷ïëçèïýí ìå áõôÞí ôçí êáôçãïñßá õðïëïãéóôþí. Óôá ÷ñüíéá ðïõ åðáêïëïýèçóáí, ç åîÝëéîÞ ôïõò åßíáé êÜôé ðåñéóóüôåñï áðü åíôõðùóéáêÞ. ¸íáò óçìåñéíüò ìéêñïûðïëïãéóôÞò ìðïñåß íá áíôéìåôùðßóåé åöáñìïãÝò ðïõ áðáéôïýóáí ðñéí áðü ëßãá ÷ñüíéá ðïëý ìåãáëýôåñï óýóôçìá. Áõôü ðïõ ÷áñáêôçñßæåé ôçí ôå÷íïëïãßá ôùí ìéêñïûðïëïãéóôþí åßíáé üôé ç ÊÌÅ åßíáé Ýíá ìüíï ïëïêëçñùìÝíï êýêëùìá (chip), ðïõ ëÝãåôáé ìéêñïåðåîåñãáóôÞò. Óôçí áãïñÜ Ý÷ïõí åðéêñáôÞóåé äýï åßäç ìéêñïûðïëïãéóôþí äéáöïñåôéêÞò ôå÷íïëïãßáò êáé ìå äéáöïñåôéêÜ ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá, ïé ïðïßïé äéáñêþò åîåëßóóïíôáé: u áõôïß ðïõ óõíçèßæåôáé íá ëÝãïíôáé PC s (áðü ôï Personal Computers) êáé åßíáé åõñýôåñá äéáäåäïìÝíïé êáé u ïé õðïëïãéóôÝò ôçò åôáéñåßáò Apple. Ôï ìïíôÝëï Power ôçò Apple óõíäõÜæåé êáé ôéò äýï ôå÷íïëïãßåò.

5

Ôï ìïíôÝëï ONYX2 ôçò SiliconGraphics ìðïñåß íá ðñïâÜëëåé 80 åêáôïììýñéá ðïëýãùíá ôï äåõôåñüëåðôï

ÌéêñïûðïëïãéóôÞò VAX3100

Ï ðñþôïò ìéêñïåðåîåñãáóôÞò ðïõ êõêëïöüñçóå óôï åìðüñéï Þôáí ï INTEL 4004, ôï 1971.

ÌïíôÝëá Power Macintosh G3 óå åðéôñáðÝæéï ôýðï êáé ôýðï äáðÝäïõ (ðýñãï).

139

5

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

PC Server System 390 ôçò ÉÂÌ

Ïé ìéêñïûðïëïãéóôÝò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óõíÞèùò ìåìïíùìÝíá áðü Ýíá ÷ñÞóôç, ìðïñïýí üìùò íá áðïôåëÝóïõí ôïí êåíôñéêü õðïëïãéóôÞ óå Ýíá ìéêñü ôïðéêü äßêôõï Þ íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ùò êüìâïò óå äßêôõï ìåãáëýôåñïõ óõóôÞìáôïò. Óôçí ôåëåõôáßá ðåñßðôùóç áðïêôïýí éäéáßôåñá áõîçìÝíåò äõíáôüôçôåò áðü ôçí áîéïðïßçóç ôùí ðüñùí ôïõ äéêôýïõ. ÅöáñìïãÝò ðïõ Üëëïôå ðñïïñßæïíôáí ãéá ìåãáëýôåñá óõóôÞìáôá, óÞìåñá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áðü ìéêñïûðïëïãéóôÝò óå ðåñéâÜëëïí äéêôýïõ. ÌåìïíùìÝíïé Þ äéêôõùìÝíïé, ïé ìéêñïûðïëïãéóôÝò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ðáíôïý: óôï óðßôé, óôï ãñáöåßï, óôçí åêðáßäåõóç, óå ìéêñÝò åðé÷åéñÞóåéò, óôç âéïìç÷áíßá, êëð. Ãéá ôç ÷ñÞóç ôïõò äåí áðáéôïýíôáé åéäéêÝò óõíèÞêåò, üðùò óôá ìåãÜëá óõóôÞìáôá, åðïìÝíùò ìðïñïýí íá ëåéôïõñãÞóïõí «üðïõ õðÜñ÷åé ðáñï÷Þ ñåýìáôïò».

ÁíÜëïãá ìå ôï ó÷Þìá ôïõò, ïé ìéêñïûðïëïãéóôÝò äéáêñßíïíôáé óå ôñåéò ôýðïõò: u ãñáöåßïõ (åðéôñáðÝæéïé õðïëïãéóôÝò) u ðýñãïõ (õðïëïãéóôÝò äáðÝäïõ) u êáé öïñçôïýò. Ïé öïñçôïß ìéêñïûðïëïãéóôÝò, ðïõ äåí õóôåñïýí êáèüëïõ óå õðïëïãéóôéêÞ éó÷ý, Ý÷ïõí ìåãÜëç äéÜäïóç ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá, Ý÷ïõí üìùò áêñéâüôåñï êüóôïò. Ëüãù ôïõ ðåñéïñéóìïý óôéò äéáóôÜóåéò Ý÷ïõí ìïíÜäá äßóêïõ ìéêñþí äéáóôÜóåùí áëëÜ ìå áíôï÷Þ óôïõò êñáäáóìïýò, óõíåðôõãìÝíï ðëçêôñïëüãéï (ìåñéêÜ ðëÞêôñá Ý÷ïõí ðïëëáðëÝò ëåéôïõñãßåò) êáé ùò ðïíôßêé ÷ñçóéìïðïéïýí óõíÞèùò é÷íüóöáéñá (trackball) Þ Üëëç óõóêåõÞ êáôÜäåéîçò. Ïé ïèüíåò ôùí öïñçôþí ìéêñïûðïëïãéóôþí åßíáé åðßðåäåò õãñþí êñõóôÜëëùí (LCD/Liquid Crystal Display), ìå êýñéï ðëåïíÝêôçìá ôï ìéêñü üãêï.

ÌïíôÝëï öïñçôïý ôçò Hewlett Packard

140

Êáôçãïñßåò õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí ÔÝëïò, ïé ðñïóùðéêïß øçöéáêïß âïçèïß (PDA - Personal Digital Assistant) åßíáé ìéíéáôïýñåò õðïëïãéóôþí, ðïõ ÷ùñÜíå óå ìéá ðáëÜìç êáé êáôáêôïýí óõíÝ÷åéá Ýäáöïò.

5

Ïé ðñïóùðéêïß øçöéáêïß âïçèïß äåí ðåñéïñßæïíôáé ìüíï óå áñéèìçôéêïýò õðïëïãéóìïýò, üðùò ôá ãíùóôÜ êïìðéïõôåñÜêéá (calculators). Ìå êáôÜëëçëï ëïãéóìéêü åêôåëïýí ÷ñÝç ãñáììáôÝùò, åîõðçñåôïýí óôçí ïñãÜíùóç ôïõ ÷ñüíïõ êáé ôùí ñáíôåâïý, ÷ñçóéìåýïõí ùò åãêõêëïðáßäåéá - ëåîéêü, áëëÜ êáé ùò åðéóôçìïíéêüò óýìâïõëïò ãéá ôï ãéáôñü, ôï äéêçãüñï, êëð., áñêåß íá åßíáé åöïäéáóìÝíïé ìå ôéò êáôÜëëçëåò âÜóåéò ãíþóçò. Êõñßùò, üìùò, ç äõíáôüôçôá ôùí õðïëïãéóôþí ðáëÜìçò íá óõíäÝïíôáé êáé íá áíôáëëÜóóïõí ðëçñïöïñßåò ìå Ýíáí åðéôñáðÝæéï õðïëïãéóôÞ, ôïõò êáèéóôÜ Ýíá ðïëý ÷ñÞóéìï åîÜñôçìÜ ôïõ. Ìéá ôÝôïéá ìéíéáôïýñá Ý÷åé ðïëý ìåãáëýôåñç õðïëïãéóôéêÞ éó÷ý áðü ôïí ðñþôï çëåêôñïíéêü õðïëïãéóôÞ.

Ïé Óôáèìïß åñãáóßáò (workstation) êáôáôÜóóïíôáé áíÜìåóá óôïõò ìåóáßïõò õðïëïãéóôÝò êáé ôïõò ìéêñïûðïëïãéóôÝò, ÷ùñßò íá õðÜñ÷åé ìåôáîý ôïõò ìéá óáöÞò äéá÷ùñéóôéêÞ ãñáììÞ. Ïé õðïëïãéóôÝò áõôïß ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óõíÞèùò óå åöáñìïãÝò ðïõ áðáéôïýí êõñßùò õøçëÞò ðïéüôçôáò ãñáöéêÜ, ÷ùñßò éäéáßôåñá ìåãÜëç õðïëïãéóôéêÞ éó÷ý, üðùò åßíáé ïé åöáñìïãÝò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ïé ìç÷áíéêïß (CAD/CAM), ç åðéôñáðÝæéá ôõðïãñáößá, ç áíÜðôõîç ëïãéóìéêïý, ê.Ü. Ìðïñïýí, üðùò êáé ïé ìéêñïûðïëïãéóôÝò, íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí áðü Ýíá ìüíï ÷ñÞóôç Þ óå ôïðéêü äßêôõï áíÜëïãá ìå ôéò áíÜãêåò.

Ï óôáèìüò åñãáóßáò ultra450 ôçò SUN åßíáé êáôÜëëçëïò ãéá åðéôñáðÝæéá ôõðïãñáößá

Óôç ãëþóóá ôùí äéêôýùí õðïëïãéóôþí, óôáèìüò åñãáóßáò áðïêáëåßôáé êÜèå õðïëïãéóôÞò ðïõ åßíáé óõíäåäåìÝíïò óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï.

VAX 4000 Workstation (ãéá äéóäéÜóôáôá êáé ôñéóäéÜóôáôá ãñáöéêÜ)

141

5

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Áíáêåöáëáßùóç Ç ôå÷íïëïãßá ôïõ õëéêïý óôéò äéÜöïñåò êáôçãïñßåò õðïëïãéóôþí äéáöÝñåé, ç áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõò, üìùò, åßíáé áíôßóôïé÷ç. Ôá êýñéá äéáêñéôéêÜ ãíùñßóìáôá áíÜìåóá óôéò äéÜöïñåò êáôçãïñßåò õðïëïãéóôþí åßíáé: u

ç õðïëïãéóôéêÞ éó÷ýò, äçëáäÞ ¯ ç ôá÷ýôçôá åðåîåñãáóßáò (ôá÷ýôçôá ñïëïãéïý, ìÞêïò ëÝîçò, ÷ñüíïò ðñïóðÝëáóçò ìíÞìçò, ýðáñîç êñõöÞò ìíÞìçò, åýñïò äéáýëïõ åðéêïéíùíßáò) ¯ ç ÷ùñçôéêüôçôá ôçò êýñéáò ìíÞìçò

u

ôï ðëÞèïò ôùí ìïíÜäùí åéóüäïõ-åîüäïõ.

Ïé êýñéåò êáôçãïñßåò õðïëïãéóôþí åßíáé: u

ïé õðåñõðïëïãéóôÝò

u

ïé ìåãÜëïé õðïëïãéóôÝò

u

ïé ìåóáßïé õðïëïãéóôÝò

u

ïé ìéêñïûðïëïãéóôÝò.

Ìå ôçí åîÝëéîç ôçò ôå÷íïëïãßáò ôá äéáêñéôéêÜ ãíùñßóìáôá êáé ôá ðåäßá åöáñìïãþí ôùí õðïëïãéóôþí êÜèå êáôçãïñßáò äéáñêþò ìåôáâÜëëïíôáé, Ýôóé äåí åßíáé óáöåßò ïé äéá÷ùñéóôéêÝò ãñáììÝò áíÜìåóÜ ôïõò. Ïé ìéêñïûðïëïãéóôÝò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ìåìïíùìÝíá Þ óå äßêôõï, åíþ ìðïñïýí íá äå÷ôïýí ðåñéïñéóìÝíï ðëÞèïò ðåñéöåñåéáêþí. Ïé öïñçôïß ìéêñïûðïëïãéóôÝò åßíáé éóÜîéïé ôùí åðéôñáðÝæéùí, Ý÷ïõí üìùò áêñéâüôåñï êüóôïò. Ïé óôáèìïß åñãáóßáò åßíáé ìéêñïûðïëïãéóôÝò ìå éäéáßôåñåò äõíáôüôçôåò, ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óõíÞèùò ãéá óõãêåêñéìÝíç åðáããåëìáôéêÞ åñãáóßá. ×ñçóéìïðïéïýíôáé ìåìïíùìÝíá Þ óå äßêôõï.

142

Êáôçãïñßåò õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí

5

ÅñùôÞóåéò 1.

Ðïéá åßíáé ôá äéáêñéôéêÜ ãíùñßóìáôá ãéá ôçí êáôÜôáîç ôùí õðïëïãéóôþí óå êáôçãïñßåò; á) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . â) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2.

Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ, åðéëÝãïíôáò ôéò êáôÜëëçëåò ëÝîåéò áðü áõôÝò ðïõ ðáñáôßèåíôáé óôï áíôßóôïé÷ï åñþôçìá: á) Ïé äõíáôüôçôåò åíüò óõóôÞìáôïò êáèïñßæïíôáé áðü: 1. ôçí ôá÷ýôçôá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. ôç ÷ùñçôéêüôçôá ôçò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. ôï ðëÞèïò ôùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (åðåîåñãáóßá, êñõöÞ ìíÞìç, ìïíÜäåò åéóüäïõ-åîüäïõ, êýñéá ìíÞìç) â) Ç ôá÷ýôçôá åðåîåñãáóßáò åîáñôÜôáé áðü 1. ôçí ôá÷ýôçôá ôïõ ................... ôçò ÊÌÅ 2. ôï ìÞêïò ôçò ...................... ôçò ÊÌÅ 3. ôï ÷ñüíï ...................... ................. óôç ìíÞìç 4. ôï ...................... êáé ôçí ...................... ôïõ äéáýëïõ åðéêïéíùíßáò (åýñïò, ëÝîç, ñïëüé, ðñïóðÝëáóç äåäïìÝíùí, ôá÷ýôçôá, åðåîåñãáóßá) ã) Ç õðïëïãéóôéêÞ éó÷ýò ðñïóäéïñßæåôáé áðü ôçí ôá÷ýôçôá åðåîåñãáóßáò êáé ôç ........................... .................... ÌåôñéÝôáé óå .................. (ôá÷ýôçôá åðåîåñãáóßáò, MIPS, ÷ùñçôéêüôçôá ìíÞìçò)

3.

Óå ðïéá âáóéêÞ áñ÷Þ óôçñßæåôáé ç áñ÷éôåêôïíéêÞ ôùí õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí, áíåîÜñôçôá áðü ôçí êáôçãïñßá óôçí ïðïßá áíÞêïõí;

4.

Íá áíáöÝñåôå ôéò êáôçãïñßåò õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí á) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . â) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ã) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ä) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5.

Íá áíáöÝñåôå ìåñéêÜ áðü ôá ðåäßá åöáñìïãþí ôùí õðåñõðïëïãéóôþí êáé ôùí ìåóáßùí óõóôçìÜôùí.

143

5

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

16. Íá óçìåéþóåôå ôçí Þ ôéò êáôçãïñßåò õðïëïãéóôþí ðïõ åßíáé êáôÜëëçëåò ãéá êÜèå

ìéêñïõðïëïãéóôÝò

ìåóáßïé õðïëïãéóôÝò

ìåãÜëïé õðïëïãéóôÝò

õðåñõðïëïãéóôÝò

Ýíá áðü ôïõò öïñåßò ðïõ áêïëïõèïýí:

ÌåôåùñïëïãéêÝò Õðçñåóßåò Ìåóáßåò êáé ìåãÜëåò åðé÷åéñÞóåéò ÌéêñÝò åðé÷åéñÞóåéò Âéïìç÷áíßá êáôáóêåõÞò áåñïóêáöþí ÌåãÜëá åñåõíçôéêÜ êÝíôñá êáé ïñãáíéóìïß ÌåãÜëïé Ïñãáíéóìïß (ÏÔÅ, ÄÅÇ, êëð.) ÊõâåñíçôéêÝò Õðçñåóßåò ÐïëõêáôÜóôçìá Ó÷ïëéêÜ åñãáóôÞñéá ÐáíåðéóôÞìéá ÔñÜðåæåò

17. Ðïéá ìïíÜäá äéáöïñïðïéåß ôïõò ìéêñïûðïëïãéóôÝò áðü ôá õðüëïéðá õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá;

18. Íá áíáöÝñåôå ôïõò ôýðïõò ìéêñïûðïëïãéóôþí, óå ó÷Ýóç ìå ôï ìÝãåèïò êáé ôç ìïñöÞ ôïõò.

19. Íá áíáöÝñåôå ìåñéêÜ áðü ôá ðåäßá åöáñìïãþí ôùí ìéêñïûðïëïãéóôþí.

10. Íá áíáöÝñåôå ìåñéêÜ áðü ôá ðëåïíåêôÞìáôá êáé ôá ìåéïíåêôÞìáôá ôùí öïñçôþí õðïëïãéóôþí.

11.

Óå ðïéåò ðåñéðôþóåéò Ýíáò ìéêñïûðïëïãéóôÞò ÷áñáêôçñßæåôáé ùò «Óôáèìüò åñãáóßáò»;

12. Ãéáôß, êáôÜ ôç ãíþìç óáò, åßíáé áêñéâüôåñïé ïé öïñçôïß óå ó÷Ýóç ìå ôïõò õðüëïéðïõò ìéêñïûðïëïãéóôÝò;

144

Êáôçãïñßåò õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí

5

ÃëùóóÜñéï ÌåãÜëïé õðïëïãéóôÝò

Éó÷õñÜ óõóôÞìáôá ãåíéêÞò ÷ñÞóçò. Ìðïñïýí íá åîõðçñåôÞóïõí ðïëý ìåãÜëï áñéèìü ÷ñçóôþí.

Ìåóáßïé õðïëïãéóôÝò

ÕðïëïãéóôÝò ðïõ êáôáôÜóóïíôáé áíÜìåóá óôïõò ìåãÜëïõò õðïëïãéóôÝò êáé ôïõò ìéêñïûðïëïãéóôÝò.

ÌéêñïûðïëïãéóôÝò

ÕðïëïãéóôÝò ðïõ ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü ôçí ôå÷íïëïãßá ôïõ ìéêñïåðåîåñãáóôÞ, äåäïìÝíïõ üôé üëç ç ÊÌÅ ðåñéÝ÷åôáé óå Ýíá Þ ëßãá åíïðïéçìÝíá êõêëþìáôá.

Ðñïóùðéêïß øçöéáêïß âïçèïß

Ìéíéáôïýñåò õðïëïãéóôþí ãéá âïçèçôéêÝò åñãáóßåò.

Ôá÷ýôçôá åðåîåñãáóßáò

×áñáêôçñéóôéêü ðïõ åîáñôÜôáé áðü ôçí ôá÷ýôçôá ôïõ ñïëïãéïý ôçò ÊÌÅ êáé ôçò ìíÞìçò, ôï ìÞêïò ëÝîçò êáé ôï åýñïò êáé ôçí ôá÷ýôçôá äéáýëïõ.

ÕðåñõðïëïãéóôÝò

Ïé ðëÝïí ãñÞãïñïé êáé äáðáíçñïß õðïëïãéóôÝò. ×ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá åéäéêÝò åöáñìïãÝò ðïõ áðáéôïýí ôåñÜóôéï ðëÞèïò õðïëïãéóìþí.

ÕðïëïãéóôéêÞ éó÷ýò

×áñáêôçñéóôéêü ðïõ ðñïóäéïñßæåôáé áðü ôçí ôá÷ýôçôá åðåîåñãáóßáò êáé ôç ÷ùñçôéêüôçôá ôçò êýñéáò ìíÞìçò

Öïñçôïß ìéêñïûðïëïãéóôÝò

ÌéêñïûðïëïãéóôÝò ìéêñïý ìåãÝèïõò êáé âÜñïõò, þóôå íá ìåôáöÝñïíôáé åýêïëá. Äéáêñßíïíôáé óå laptops, notebooks êáé sub-notebooks, áíÜëïãá ìå ôï âÜñïò ôïõò.

145

5

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ http://www.cray.com Èá âñåßôå ôýðïõò êáé åöáñìïãÝò õðåñõðïëïãéóôþí CRAY.

http://www.s390.ibm.com Èá âñåßôå ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé åöáñìïãÝò ôùí ìåãÜëùí õðïëïãéóôþí ôçò óåéñÜò S/390 ôçò åôáéñåßáò IBM.

http://www.mfsp.com Ôïðïèåóßá óôï Äéáäßêôõï ãéá óõíôÞñçóç ÌåãÜëùí õðïëïãéóôþí (MFSP / MainFrames Service Providers).

http://www.digital.com Ôïðïèåóßá ôçò åôáéñåßáò digital, ãéá Ìåóáßïõò êáé ÌåãÜëïõò õðïëïãéóôÝò.

http://www.microtec.net Óôçí ôïðïèåóßá áõôÞ èá âñåßôå ôç èåìáôéêÞ åíüôçôá PC Museum, áð üðïõ ìðïñåßôå íá áíôëÞóåôå ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÝò ìå ôçí éóôïñßá ôùí ìéêñïûðïëïãéóôþí.

http://www.workstation.digital.com/ Óôáèìïß åñãáóßáò áðü ôçí åôáéñåßá COMPAQ.

146

Êáôçãïñßåò õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí

5

Âéâëéïãñáößá ÏìÜäá óõããñáöÝùí, ÅéóáãùãÞ óôïõò õðïëïãéóôÝò, Time-Life Books Åêäüóåéò Áëêõþí ÐåñéãñÜöåé ôçí åîÝëéîç êáé ëåéôïõñãßá ôùí õðïëïãéóôþí ìå åîáéñåôéêÞ åéêïíïãñÜöçóç.

Ì. Âñá÷Üôçò, Ó. ÐáðáäÜêçò, ÌéêñïÕÐÏËÏÃÉÓÔÅÓ, Åêä. Ðáðáóùôçñßïõ, ÁèÞíá 1995 Åíá êáôáôïðéóôéêü âïÞèçìá ãéá ôç ëåéôïõñãßá ôùí ìéêñïûðïëïãéóôþí.

ÏìÜäá ÓõããñáöÝùí, Ï Ðñïóùðéêüò õðïëïãéóôÞò (PC), Time-Life Books Åêäüóåéò Áëêõþí ÐïëëÜ åíäéáöÝñïíôá ó÷åôéêÜ ìå ôç ëåéôïõñãßá ôùí ðñïóùðéêþí õðïëïãéóôþí. Ðïëý êáëÞ êáé êáôáôïðéóôéêÞ åéêïíïãñÜöçóç.

Ç. ËõðéôÜêçò, Ï ÓÕÃ×ÑÏÍÏÓ ÊÏÓÌÏÓ ÔÙÍ ÕÐÏËÏÃÉÓÔÙÍ, Åêä. ËÅÁ, ÁèÞíá 1997 Ìéá óöáéñéêÞ ðñïóÝããéóç ôïõ êüóìïõ ôùí õðïëïãéóôþí. Áöéåñþíåé áñêåôÝò óåëßäåò óôéò äéÜöïñåò êáôçãïñßåò óõóôçìÜôùí.

ÏìÜäá óõããñáöÝùí, Ôá÷ýôçôá êáé Éó÷ýò, Time-Life Books Åêäüóåéò Áëêõþí ÐïëëÜ ìõóôéêÜ ôçò ëåéôïõñãßáò ôùí õðïëïãéóôþí êáé áíáöïñÝò óå åíäéáöÝñïõóåò åöáñìïãÝò. Ðïëý êáëÞ êáé êáôáôïðéóôéêÞ åéêïíïãñÜöçóç.

ËÜóêáñç, ÌéêñïûðïëïãéóôÝò êáé ÐëçñïöïñéêÞ ÅêôåíÞò áíáöïñÜ óôïõò ìéêñïûðïëïãéóôÝò.

Coffee, Teaches PCs, ISBN 0789717034 ÐëÞñçò ïäçãüò ãéá íá äïêéìÜóåôå ôïí ìéêñïûðïëïãéóôÞ óáò.

147

6

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

6. ËÏÃÉÓÌÉÊÏ ÅÖÁÑÌÏÃÙÍ 6.1 ÔõðïðïéçìÝíï ëïãéóìéêü åöáñìïãþí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 6.1.1

ÃåíéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152

6.1.2

Êáôçãïñßåò ôõðïðïéçìÝíïõ ëïãéóìéêïý . . . . . . . . . . . . . . . 157

6.1.3

Óýíäåóç êáé åíóùìÜôùóç áíôéêåéìÝíùí . . . . . . . . . . . . . . . 173

6.1.4

Åêäüóåéò, äéÜèåóç êáé äéêáéþìáôá ÷ñÞóçò ëïãéóìéêïý . . . . 174

6.2 ÊáôÜ ðáñáããåëßá ëïãéóìéêü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 6.3 Áîéïëüãçóç ëïãéóìéêïý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 Áíáêåöáëáßùóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 ÅñùôÞóåéò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 ÃëùóóÜñéï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186 ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ . . . . . 187 Âéâëéïãñáößá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188

150

Ëïãéóìéêü åöáñìïãþí

´

ðùò ôïíßóôçêå óå ðñïçãïýìåíï êåöÜëáéï, ôï ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò åßíáé áðáñáßôçôï ãéá íá ôåèåß óå ëåéôïõñãßá ôï õðïëïãéóôéêü óýóôçìá, íá åîáóöáëéóôåß ç åðéêïéíùíßá áíèñþðïõ-ìç÷áíÞò êáé íá åðéôåõ÷èåß ç ìåãáëýôåñç äõíáôÞ åêìåôÜëëåõóç ôùí ðüñùí ôïõ óõóôÞìáôïò. Ôá ðñïãñÜììáôá, ëïéðüí, ðïõ óõíéóôïýí ôï ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò åßíáé ðñïóáíáôïëéóìÝíá óôç ëåéôïõñãßá ôçò ìç÷áíÞò.

6

Óêïðüò, üìùò, ôçò êáëÞò ëåéôïõñãßáò êáé ôçò ÷ñÞóçò ôïõ õðïëïãéóôÞ åßíáé ç áðïôåëåóìáôéêÞ õðïóôÞñéîç ôïõ áíèñþðïõ óå êÜèå ôïõ äñáóôçñéüôçôá. Ãéá ôï óêïðü áõôü, åêôüò áðü ôï ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò åßíáé áðáñáßôçôï êáé ôï êáôÜëëçëï ãéá êÜèå ðåñßðôùóç ëïãéóìéêü åöáñìïãþí (application software). Ó áõôÞí ôçí êáôçãïñßá ëïãéóìéêïý óõãêáôáëÝãïíôáé üëá ôá ðñïãñÜììáôá ðïõ ìåôáôñÝðïõí ôïí õðïëïãéóôÞ óå åîåéäéêåõìÝíï êÜèå öïñÜ ìç÷Üíçìá, ãéá óõãêåêñéìÝíç åñãáóßá. ¸ôóé, ï õðïëïãéóôÞò ãßíåôáé ðïëýôéìï åñãáëåßï óôá ÷Ýñéá ôïõ ãñáììáôÝá, ôïõ ëïãéóôÞ, ôïõ óõããñáöÝá, ôïõ ó÷åäéáóôÞ, ôïõ ìç÷áíéêïý, ôïõ åðéóôÞìïíá, ôïõ åìðüñïõ, ôïõ êáëëéôÝ÷íç, ôïõ ìáèçôÞ, áëëÜ êáé åëêõóôéêü êáé åíäéáöÝñïí ðáé÷íßäé óôéò þñåò øõ÷áãùãßáò. Ç áíÜðôõîç ôïõ ëïãéóìéêïý åöáñìïãþí ó÷åäéÜæåôáé ìå âÜóç ôéò áðáéôÞóåéò óõãêåêñéìÝíçò êáôçãïñßáò ÷ñçóôþí. Ðñüêåéôáé ëïéðüí ãéá ðñïãñÜììáôá ðïõ åßíáé ðñïóáíáôïëéóìÝíá óôéò áíÜãêåò êáé óôéò áðáéôÞóåéò ôïõ ÷ñÞóôç. ¼ðïéá êáôçãïñßá óõóôçìÜôùí êáé áí Ý÷åé óôç äéÜèåóÞ ôïõ ï ÷ñÞóôçò, áõôü ðïõ èá ðáßîåé ôïí êýñéï ñüëï óôçí áðïôåëåóìáôéêÞ áíôéìåôþðéóç ôçò åñãáóßáò ôïõ êáé óôçí áýîçóç ôçò ðáñáãùãéêüôçôáò åßíáé ôï êáôÜëëçëï ëïãéóìéêü. Ç åðéëïãÞ, ëïéðüí, åíüò õðïëïãéóôéêïý óõóôÞìáôïò ðñÝðåé íá Ý÷åé ùò ãíþìïíá ôá ðåäßá åöáñìïãþí ðïõ áõôü ìðïñåß íá õðïóôçñßîåé áðïôåëåóìáôéêÜ. Ôï ëïãéóìéêü åöáñìïãþí äéáêñßíåôáé óå äýï ìåãÜëåò êáôçãïñßåò: u ôï ôõðïðïéçìÝíï ëïãéóìéêü (packed software), ðïõ êõêëïöïñåß Ýôïéìï óôï åìðüñéï êáé êáëýðôåé ôï ìåãáëýôåñï ðïóïóôü áíáãêþí ôçò áãïñÜò, êáé u ôï êáôÜ ðáñáããåëßá ëïãéóìéêü (custom software), ðïõ áíáðôýóóåôáé êáôüðéí ðáñáããåëßáò ãéá ìåìïíùìÝíåò åöáñìïãÝò, ìå åîåéäéêåõìÝíåò áðáéôÞóåéò. Ôï ëïãéóìéêü ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôïõò ìéêñïûðïëïãéóôÝò áíÞêåé ùò åðß ôï ðëåßóôïí óôçí ðñþôç êáôçãïñßá, åíþ ãéá ôá ìåãÜëá óõóôÞìáôá áðáéôåßôáé óõíÞèùò ëïãéóìéêü ôçò äåýôåñçò êáôçãïñßáò.

Ôï ôõðïðïéçìÝíï ëïãéóìéêü åöáñìïãþí ðåñéëáìâÜíåé üëåò ôéò åöáñìïãÝò ðïõ ðñïïñßæïíôáé ãéá åñãáóßåò êïéíÝò ãéá ìéá ìåãÜëç ìåñßäá ÷ñçóôþí, üðùò åßíáé ç ãñáöÞ êåéìÝíùí, ç ó÷åäßáóç, ç ôáîéíüìçóç êáé ç óôáôéóôéêÞ åðåîåñãáóßá äåäïìÝíùí, ç ëïãéóôéêÞ, ç äéá÷åßñéóç ìéêñþí åðé÷åéñÞóåùí, ç øõ÷áãùãßá, ê.Ü. Ïé ðåñéóóüôåñåò áðü áõôÝò ôéò åöáñìïãÝò ðñïïñßæïíôáé óõíÞèùò ãéá ìéêñïûðïëïãéóôÝò êáé ðùëïýíôáé ùò ôõðïðïéçìÝíï ðñïúüí óå ...ðáêÝôï. Ç óõóêåõáóßá åíüò ðáêÝôïõ ëïãéóìéêïý ðåñéëáìâÜíåé ôá áñ÷åßá ôçò åöáñìïãÞò áðïèçêåõìÝíá óå CD-ROM Þ óå ìéá óåéñÜ áðü áñéèìçìÝíåò äéóêÝôåò, ôçí

Ïßêïé Ëïãéóìéêïý (Software Houses) Ãéá ôçí áíÜðôõîç ëïãéóìéêïý åöáñìïãþí Ý÷ïõí äçìéïõñãçèåß ðïëëÝò åôáéñåßåò, ìåãÜëåò êáé ìéêñÝò. ÐïëëÝò áðü áõôÝò åßíáé ðïëõåèíéêÝò êáé áó÷ïëïýíôáé êõñßùò ìå ôçí áíÜðôõîç êáé ôç äéÜäïóç ôõðïðïéÞìåíïõ ëïãéóìéêïý åõñåßáò ÷ñÞóçò. Ôá ðñïúüíôá ôïõò äéáôßèåíôáé óå êáôáóôÞìáôá åéäþí ðëçñïöïñéêÞò Þ óå âéâëéïðùëåßá, óôá ïðïßá ôåëåõôáßá óõíçèßæåôáé íá õðÜñ÷åé éäéáßôåñï ôìÞìá ãéá ôçí ðþëçóç ôõðïðïéçìÝíïõ ëïãéóìéêïý.

151

6

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Üäåéá ÷ñÞóçò, êáèþò êáé åã÷åéñßäéá ìå ôéò ïäçãßåò ÷ñçóéìïðïßçóçò êáé áîéïðïßçóçò ôçò åöáñìïãÞò. ÐëåïíåêôÞìáôá ìåéïíåêôÞìáôá

Ôá ðáêÝôá ëïãéóìéêïý Ý÷ïõí ðïëëÜ ðëåïíåêôÞìáôá, óå ó÷Ýóç ìå ôçí áíÜðôõîç ìéáò åöáñìïãÞò êáôÜ ðáñáããåëßá, üðùò: u êïóôßæïõí ëéãüôåñï, ãéáôß êõêëïöïñïýí óå ðïëëÜ áíôßôõðá êáé Ýôóé ìåéþíåôáé ç ôéìÞ ôïõò u åßíáé åôïéìïðáñÜäïôá êáé äïêéìáóìÝíá u äéáèÝôïõí åîåëéãìÝíá åã÷åéñßäéá ÷ñÞóçò êáé ðïëëÝò öïñÝò êáé ðñüãñáììá åêìÜèçóçò (tutorial). Åßíáé ãåãïíüò, üìùò, üôé äåí ëåßðïõí êáé ôá ìåéïíåêôÞìáôá, ìå êõñßáñ÷ï ôçí Ýëëåéøç äõíáôüôçôáò ðñïóáñìïãÞò åíüò ôõðïðïéçìÝíïõ ðáêÝôïõ óôéò áíÜãêåò ôïõ ÷ñÞóôç, ï ïðïßïò åßíáé áíáãêáóìÝíïò íá áðïäÝ÷åôáé ôç óõãêåêñéìÝíç Ýêäïóç, Ýôóé üðùò åßíáé. Áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ, ïé åôáéñåßåò óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõò íá êáëýøïõí êÜèå äõíáôÞ áíÜãêç, áëëÜ êáé ãéá ëüãïõò áíôáãùíéóìïý ìåôáîý ôïõò, ïäçãïýíôáé ìåñéêÝò öïñÝò óôçí åíóùìÜôùóç ëåéôïõñãéþí ðïõ åßíáé ÷ñÞóéìåò óå óðÜíéåò ðåñéðôþóåéò. ÁñíçôéêÞ óõíÝðåéá áõôïý ôïõ ãåãïíüôïò åßíáé ç êáô áíÜãêç äéüãêùóç ôïõ ëïãéóìéêïý, ìå áðïôÝëåóìá ôçí áýîçóç ôùí áðáéôÞóåùí ùò ðñïò ôïõò ðüñïõò ôïõ óõóôÞìáôïò (÷ùñçôéêüôçôá äßóêïõ, ìíÞìçò, êëð.).

Ïé äéáñêþò áõîáíüìåíåò äõíáôüôçôåò ôïõ õëéêïý ðñïåôïéìÜæïõí ôï Ýäáöïò ãéá ôçí åîÝëéîç ôçò ôå÷íïëïãßáò ëïãéóìéêïý, ìå óêïðü ôçí ðáñáãùãÞ ðñïúüíôùí õøçëüôåñïõ åðéðÝäïõ êáé ùò ðñïò ôéò äõíáôüôçôåò ðïõ ðñïóöÝñïõí áëëÜ êáé ùò ðñïò ôï âáèìü åõêïëßáò óôç ÷ñÞóç ôïõò. Ï áðëüò ÷ñÞóôçò ðñïóäïêÜ íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé ôïí õðïëïãéóôÞ óôçí åñãáóßá ôïõ, ÷ùñßò íá åßíáé áíáãêáóìÝíïò íá êáôÝ÷åé åîåéäéêåõìÝíåò êáé óå âÜèïò ãíþóåéò ó÷åôéêÜ ìå ôç ëåéôïõñãßá ôïõ.

Ãéá ôçí åðéêïéíùíßá áíèñþðïõ-ìç÷áíÞò äçìéïõñãåßôáé Ýíá ðåñéâÜëëïí åðéêïéíùíßáò ðïõ êáèïñßæåé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ðñïâÜëëåôáé óôçí ïèüíç ç åñãáóßá ðïõ åêðïíåß ï ÷ñÞóôçò, ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï åíåñãïðïéïýíôáé ïé ëåéôïõñãßåò ãéá ôçí åðåîåñãáóßá ôçò êáé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï åìöáíßæïíôáé ôá ìçíýìáôá ðñïò ôï ÷ñÞóôç. Ôï ðåñéâÜëëïí áõôü ëÝãåôáé äéåðáöÞ ÷ñÞóôç (user interface) êáé äéåõêïëýíåé ôçí åðéêïéíùíßá áíèñþðïõ-ìç÷áíÞò ãéá ôçí áîéïðïßçóç ôïõ ëïãéóìéêïý. Åðéêïéíùíßá ìÝóù åíôïëþí

152

Ï ó÷åäéáóìüò åíüò ðåñéâÜëëïíôïò åðéêïéíùíßáò ðåñéïñéæüôáí áñ÷éêÜ óôçí áíáãíþñéóç ëÝîåùí-êëåéäéþí, óõìâüëùí êáé åíôïëþí (command driven), ôéò ïðïßåò åßôå ðëçêôñïëïãïýóå ï ÷ñÞóôçò åßôå ôéò åíåñãïðïéïýóå ìå ôç âïÞèåéá óõíäõáóìïý ðëÞêôñùí.

Ëïãéóìéêü åöáñìïãþí

6

Ïèüíç óôï ðåñéâÜëëïí ôïõ ËÓ DOS. Ãéá êÜèå ëåéôïõñãßá ðëçêôñïëïãåßôáé ç áíôßóôïé÷ç åíôïëÞ.

Ìå ôçí åîÝëéîç ôçò ôå÷íïëïãßáò ëïãéóìéêïý äéåõêïëýíèçêå óôç óõíÝ÷åéá ôï Ýñãï ôïõ ÷ñÞóôç ìå ôç âïÞèåéá Ýôïéìùí êáôáëüãùí ðïõ ðåñéåëÜìâáíáí åíôïëÝò êáé ñõèìßóåéò, ôéò ïðïßåò ï ÷ñÞóôçò ìðïñïýóå íá åðéëÝîåé åßôå ìå ôç âïÞèåéá óõíäõáóìïý ðëÞêôñùí åßôå ìå ôï ðïíôßêé.

Åðéêïéíùíßá ìÝóù Ýôïéìùí êáôáëüãùí åðéëïãþí

Ïèüíç áðü ôïí óõíôÜêôç êåéìÝíïõ «Edit» ãéá DOS. Ïé ëåéôïõñãßåò ðåñéëáìâÜíïíôáé êáôÜ ïìÜäåò óå ðôõóóüìåíïõò êáôáëüãïõò ðïõ áíïßãïõí ìå ôç âïÞèåéá ôùí ëåéôïõñãéêþí ðëÞêôñùí F1, F2 ...

Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß ôá ãíùóôÜ ãñáöéêÜ ðåñéâÜëëïíôá -ð.÷. MacOs, Ms-Windows, OS/2, X-Windows- ðïõ âåëôßùóáí êáôÜ ðïëý ôïí ôñüðï åðéêïéíùíßáò ìå ôïí õðïëïãéóôÞ. Ïé ÷åéñéóìïß ôïõ ÷ñÞóôç êáôåõèýíïíôáé áðü åìöáíïýò óçìáóßáò åéêïíßäéá Þ Ýôïéìåò åðéëïãÝò óå ðôõóóüìåíïõò êáôáëüãïõò êáé åíåñãïðïéïýíôáé Þ åðéëÝãïíôáé ìå ôç âïÞèåéá ôïõ ðïíôéêéïý.

Åðéêïéíùíßá ìÝóù åéêïíéäßùí êáé êáôáëüãùí åðéëïãþí

153

6

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Åéêïíßäéá-åñãáëåßá, êïõìðéÜ, åðåîçãçìáôéêÝò åíäåßîåéò ðïõ áêïëïõèïýí ôï äåßêôç ôïõ ðïíôéêéïý êáé ôï ðÜíôá ðïëýôéìï ðñüãñáììá âïÞèåéáò... Ï ÷ñÞóôçò äéåõêïëýíåôáé íá áíáêáëýøåé ìüíïò ôïõ ôéò âáóéêÝò ëåéôïõñãßåò ìéáò åöáñìïãÞò, ÷ùñßò íá ÷ñåéÜæåôáé íá áíáôñÝ÷åé óå åã÷åéñßäéá ÷ñÞóçò.

¸íáò Üëëïò ôñüðïò åðéêïéíùíßáò áíèñþðïõ-ìç÷áíÞò, ðïõ áíáðôýóóåôáé óõíå÷þò óôéò ìÝñåò ìáò, óôçñßæåôáé óôçí áíáãíþñéóç ôçò êßíçóçò äéáöüñùí ìåëþí ôïõ óþìáôïò. Áõôü ôï åßäïò åðéêïéíùíßáò ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå åöáñìïãÝò åéêïíéêÞò ðñáãìáôéêüôçôáò, áðáéôåß üìùò åéäéêÝò óõóêåõÝò åéóüäïõ-åîüäïõ ïé ïðïßåò êïóôßæïõí ðñïò ôï ðáñüí ðïëý áêñéâÜ. Ç ðñïóðÜèåéá ãéá ôçí åðéêïéíùíßá áíèñþðïõ-ìç÷áíÞò ìå ôç ÷ñÞóç öùíÞò ðåñéïñßæåôáé ðñïò ôï ðáñüí óå ïñéóìÝíåò åöáñìïãÝò. Ç åîÝëéîç áõôÞò ôçò äõíáôüôçôáò áíáìÝíåôáé íá êÜíåé áêüìá ðéï ðñïóéôïýò ôïõò õðïëïãéóôÝò óôï ðëáôý êïéíü. Ãéá ðïëëÝò åöáñìïãÝò êõêëïöïñïýí ðñïúüíôá ëïãéóìéêïý áðü äéáöïñåôéêÝò åôáéñåßåò. Ôï ðåñéâÜëëïí ôïõò, üìùò, Ý÷åé ðáñüìïéï ó÷åäéáóìü. ¸ôóé, áí ìÜèåé êÜðïéïò íá ÷ñçóéìïðïéåß Ýíá óõãêåêñéìÝíï ëïãéóìéêü, äåí äõóêïëåýåôáé íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé óôï ìÝëëïí êáé êÜðïéï Üëëï áíôßóôïé÷ï.

Setup.exe Äéáäéêáóßá åãêáôÜóôáóçò

¸íá áñ÷åßï áðïêôÜ õðüóôáóç ìå ôïí ïñéóìü ôïõ ïíüìáôüò ôïõ, ðïõ åðéëÝãåôáé áðü ôï ÷ñÞóôç êáôÜ ôç äéáäéêáóßá áðïèÞêåõóçò. Ç åöáñìïãÞ ðñïóèÝôåé óõíÞèùò ìéá åðÝêôáóç óôï üíïìá ôïõ áñ÷åßïõ, ç ïðïßá åßíáé äçëùôéêÞ ôïõ ôýðïõ ôïõ êáé ôùí åöáñìïãþí ðïõ ìðïñïýí íá ôï áíáãíùñßóïõí êáé íá ôï åðåîåñãáóôïýí.

154

Ôá áñ÷åßá åíüò ðáêÝôïõ ëïãéóìéêïý åßíáé óõíÞèùò áðïèçêåõìÝíá óå óõìðéåóìÝíç ìïñöÞ. Ãéá íá ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ç åöáñìïãÞ áðáéôåßôáé ç äéáäéêáóßá åãêáôÜóôáóçò, êáôÜ ôçí ïðïßá ôï óýóôçìá äéáâÜæåé Ýíá Ýíá ôá áñ÷åßá áðü ôï CD-ROM Þ áðü ôéò äéóêÝôåò êáé ôá áðïèçêåýåé áðïóõìðéåóìÝíá óôï óêëçñü äßóêï, üðïõ äçìéïõñãåßôáé Ýíáò éäéáßôåñïò êáôÜëïãïò ãéá ôçí åãêáôÜóôáóç ôçò åöáñìïãÞò. Óôá óýã÷ñïíá ðåñéâÜëëïíôá ìéêñïûðïëïãéóôþí áõôÞ ç äéáäéêáóßá åßíáé ôõðïðïéçìÝíç êáé ðñáãìáôïðïéåßôáé áõôüìáôá ìå óõãêåêñéìÝíá âÞìáôá, ìå ôçí åêôÝëåóç åíüò åéäéêïý ðñïãñÜììáôïò ðïõ óõìðåñéëáìâÜíåôáé óôï CD-ROM Þ óôçí ðñþôç áðü ôéò äéóêÝôåò ôïõ ðáêÝôïõ. ÊáôÜ ôç äéáäéêáóßá åãêáôÜóôáóçò ãßíåôáé êáé ç ðñïóáñìïãÞ ëåéôïõñãßáò ôïõ ëïãéóìéêïý óôéò äõíáôüôçôåò ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ õðïëïãéóôÞ, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá: u ÐñïâëÝðåôáé ïëéêÞ Þ åðéëåêôéêÞ åãêáôÜóôáóç ôùí äõíáôïôÞôùí ôçò åöáñìïãÞò, áíÜëïãá ìå ôéò áíÜãêåò ôïõ ÷ñÞóôç êáé ìå ôïõò äéáèÝóéìïõò ðüñïõò ôïõ óõóôÞìáôïò. u Åãêáèßóôáíôáé óõìðëçñùìáôéêÜ ðñïãñÜììáôá, áí äåí õðÜñ÷ïõí Þäç, ãéá ôçí åðåîåñãáóßá åéäéêþí ìïñöþí äåäïìÝíùí, üðùò ðñïâïëÞ âßíôåï, êëð. u Ðñáãìáôïðïéïýíôáé äéÜöïñåò Üëëåò ëåéôïõñãßåò ó÷åôéêÜ ìå ôçí ðñïóôáóßá ôïõ ëïãéóìéêïý, ê.Ü.

Ëïãéóìéêü åöáñìïãþí

6

Óôï ðëáßóéï äéáëüãïõ ðïõ åìöáíßæåôáé êáôÜ ôçí åãêáôÜóôáóç äßíåôáé ç äõíáôüôçôá íá åðéëÝîïõìå ôï öÜêåëï óôïí ïðïßï èá ãßíåé ç åãêáôÜóôáóç êáèþò êáé Üëëåò ñõèìßóåéò ðïõ ìðïñåß íá ÷ñåéáóôïýí

Áíôßóôïé÷ï ðëáßóéï äéáëüãïõ åìöáíßæåôáé óõíÞèùò êáé êáôÜ ôçí áðåãêáôÜóôáóç åíüò ðñïãñÜììáôïò, ðïëý ÷ñÞóéìï, éäéáßôåñá óôçí ðåñßðôùóç ðïõ èÝëïõìå íá ãßíåé åðéëåêôéêÞ êáé ü÷é ïëéêÞ áðåãêáôÜóôáóç

Ìå ôçí Ýêöñáóç áíïßãù ìéá åöáñìïãÞ åííïïýìå ôçí åíåñãïðïßçóç ôçò äéáäéêáóßáò ìå ôçí ïðïßá ç åöáñìïãÞ ìåôáöÝñåôáé óôç ìíÞìç ôïõ õðïëïãéóôÞ. Ìå ôï êëåßóéìï, ìåôÜ ôï ôÝëïò ôçò åñãáóßáò, åëåõèåñþíåôáé ï ÷þñïò ôïí ïðïßï åß÷å êáôáëÜâåé óôç ìíÞìç. Áí ç åöáñìïãÞ åßíáé ðáñáèõñéêÞ, ôüôå ìðïñïýìå íá ôçí êëåßóïõìå êëåßíïíôáò ôï ðáñÜèõñü ôçò. Ç áðåãêáôÜóôáóç, äçëáäÞ ç áíáßñåóç ôçò åãêáôÜóôáóçò ìéáò åöáñìïãÞò, åßíáé ðïëëÝò öïñÝò ìéá ðåñßðëïêç äéáäéêáóßá. Ãéá ôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ðñïâëÝðåôáé óõíÞèùò Ýíá åéäéêü ðñüãñáììá, ìå üíïìá Uninstall (un-installation) Þ êÜðïéï áíôßóôïé÷ï, ôï ïðïßï åðßóçò óõìðåñéëáìâÜíåôáé óôéò äéóêÝôåò åãêáôÜóôáóçò. u Ãéá ôçí êáëÞ ëåéôïõñãßá ôçò åöáñìïãÞò êáé ôïí Ýëåã÷ü ôçò áðü ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá, êáôÜ ôçí åãêáôÜóôáóç äçìéïõñãïýíôáé Þ ôñïðïðïéïýíôáé õðÜñ÷ïíôá áñ÷åßá êáé óå Üëëïõò êáôáëüãïõò, åêôüò áðü ôïí êáôÜëïãï ôçò åöáñìïãÞò. u Ìå ôç äéáäéêáóßá áðåãêáôÜóôáóçò áíáéñïýíôáé üëåò ïé áëëáãÝò ðïõ åß÷áí åðÝëèåé óôï óýóôçìá êáôÜ ôçí åãêáôÜóôáóç. u Óôï ðåñéâÜëëïí ôùí Windows, ç äéáäéêáóßá áðåãêáôÜóôáóçò åðéôõã÷Üíåôáé êáé ìÝóù ôçò åöáñìïãÞò «ðñïóèáöáßñåóç ðñïãñáììÜôùí» (add/remove programs) áðü ôïí ðßíáêá åëÝã÷ïõ (control panel).

Óå ãñáöéêü ðåñéâÜëëïí, ôï Üíïéãìá ìéáò åöáñìïãÞò ãßíåôáé áðü ôï áíôßóôïé÷ï åéêïíßäéï ðïõ äçìéïõñãåßôáé êáôÜ ôçí åãêáôÜóôáóç.

Ðñïóèáöáßñåóç ðñïãñáììÜôùí

155

6

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ôá ðáêÝôá ëïãéóìéêïý ðñïóöÝñïõí êáôÜ ãåíéêü êáíüíá ôç äõíáôüôçôá: u åéóáãùãÞò äåäïìÝíùí u åðåîåñãáóßáò ôùí äåäïìÝíùí ìå êáôÜëëçëåò ëåéôïõñãßåò u áðïèÞêåõóçò ôçò åñãáóßáò ùò áñ÷åßï óå ìáãíçôéêü ìÝóï u áíÜêôçóçò ôïõ áñ÷åßïõ ãéá ðåñáéôÝñù åðåîåñãáóßá u åêôýðùóçò u ðñïãñáììáôéóìïý ãéá åðéðñüóèåôåò ìïñöÝò åðåîåñãáóßáò êáé áõôïìáôïðïßçóçò ôùí ëåéôïõñãéþí. ¼ëåò ïé åöáñìïãÝò äéáèÝôïõí ôïí êáôÜëïãï Áñ÷åßï (File), óôïí ïðïßï ìåôáîý Üëëùí ðåñéëáìâÜíïíôáé ïé åðéëïãÝò ¢íïéãìá êáé ÁðïèÞêåõóç

Ðëáßóéï äéáëüãïõ ãéá ôï Üíïéãìá áñ÷åßïõ

Ðëáßóéï äéáëüãïõ ãéá ôçí áðïèÞêåõóç áñ÷åßïõ

Ç åéóáãùãÞ ôùí äåäïìÝíùí ãßíåôáé óõíÞèùò áðü ôï ðëçêôñïëüãéï, áëëÜ êáé áðü Üëëåò ìïíÜäåò åéóüäïõ, üðùò ìéêñüöùíï, óáñùôÞ Þ øçöéáêÞ êÜìåñá, öùôïãñáößäá, áñ÷åßï äåäïìÝíùí áðïèçêåõìÝíï óå äßóêï êëð., áíÜëïãá ìå ôï åßäïò ôùí äåäïìÝíùí êáé ôï ó÷åäéáóìü ôçò åöáñìïãÞò.

156

Ëïãéóìéêü åöáñìïãþí

Óôï ðåñéâÜëëïí åíüò ðáêÝôïõ õðÜñ÷ïõí åíóùìáôùìÝíåò üëåò ïé ëåéôïõñãßåò ðïõ ÷ñåéÜæïíôáé ãéá ôçí åðåîåñãáóßá ìéáò åöáñìïãÞò, åßôå ìå ìïñöÞ åéêïíéäßùí åßôå ìÝóá óôïõò êáôáëüãïõò åðéëïãþí. ÐáñÝ÷åôáé, üìùò, óõíÞèùò ç äõíáôüôçôá óôï ÷ñÞóôç íá äçìéïõñãÞóåé êáé ôéò äéêÝò ôïõ åíôïëÝò, ìå óõíäõáóìü áõôþí ðïõ åßíáé åíóùìáôùìÝíåò. Ìéá ôÝôïéá åíôïëÞ, äçìéïõñãçìÝíç áðü ôï ÷ñÞóôç, ëÝãåôáé ìáêñïåíôïëÞ (macro) êáé ÷ñçóéìåýåé óôçí áõôïìáôïðïßçóç ìéáò óåéñÜò åíôïëþí êáé ÷åéñéóìþí ðïõ åðáíáëáìâÜíïíôáé óõ÷íÜ.

6

Ãéá ôç äçìéïõñãßá ìéáò ìáêñïåíôïëÞò õðÜñ÷åé óõíÞèùò Ýíá åíóùìáôùìÝíï ðñüãñáììá ïäÞãçóçò, ðïõ êáèïäçãåß ôï ÷ñÞóôç âÞìá âÞìá.

Ãéá êÜèå ìáêñïåíôïëÞ ïñßæåôáé Ýíá üíïìá áðü ôïí ßäéï ôï ÷ñÞóôç, êáèþò êáé Ýíáò óõíäõáóìüò ðëÞêôñùí, þóôå íá ìðïñåß íá ôçí åíåñãïðïéÞóåé, üôáí ÷ñåéáóôåß, ìå Ýíáí áðëü ÷åéñéóìü. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óå Ýíá ëïãéóôéêü öýëëï ìðïñåß êáíåßò íá äçìéïõñãÞóåé ìéá ìáêñïåíôïëÞ ðïõ íá ðåñéëáìâÜíåé üëá ôá âÞìáôá ãéá ôç äçìéïõñãßá åíüò ãñáöÞìáôïò ïñéóìÝíïõ ôýðïõ. Ç ìáêñïåíôïëÞ äçìéïõñãåßôáé åßôå ìå ôç ãñáöÞ êþäéêá, ìå ôç âïÞèåéá ôçò åíóùìáôùìÝíçò ãëþóóáò ðñïãñáììáôéóìïý, åßôå ìå ôçí êáôáãñáöÞ áðü ôçí åöáñìïãÞ ôùí âçìÜôùí ðïõ åêôåëåß ï ÷ñÞóôçò.

Ôï ëïãéóìéêü ðïõ êõêëïöïñåß óôï åìðüñéï ìðïñïýìå íá ôï êáôáôÜîïõìå óå êáôçãïñßåò, áíÜëïãá ìå ôï ðåäßï äñáóôçñéïôÞôùí ðïõ åîõðçñåôåß. Ïé êõñéüôåñåò êáôçãïñßåò ðïõ ðåñéãñÜöïíôáé óôç óõíÝ÷åéá åßíáé ïé åîÞò: u åöáñìïãÝò åõñåßáò ÷ñÞóçò u åðáããåëìáôéêÝò åöáñìïãÝò u åðéóôçìïíéêÝò åöáñìïãÝò u åêðáéäåõôéêÝò åöáñìïãÝò êáé u åöáñìïãÝò ãéá ðñïóùðéêÞ ÷ñÞóç.

Ïé ðéï äéáäåäïìÝíåò áðü ôéò ôõðïðïéçìÝíåò åöáñìïãÝò åßíáé: u ç åðåîåñãáóßá êåéìÝíïõ u ôá ëïãéóôéêÜ öýëëá u ïé âÜóåéò äåäïìÝíùí u ç ó÷åäßáóç ìå õðïëïãéóôÞ u ôá ðñïãñÜììáôá åðéêïéíùíßáò, üðùò ôï çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï, åöáñìïãÝò, äçëáäÞ, ðïõ ãíùñßóáôå êáé ÷ñçóéìïðïéÞóáôå óôï ÃõìíÜóéï, ïé ïðïßåò ÷áñáêôçñßæïíôáé êáé ùò ðáñáãùãéêÜ åñãáëåßá, ãéáôß âåëôéþíïõí êáôÜ ðïëý ôçí ðáñáãùãéêüôçôá ôùí ÷ñçóôþí. Ïé åöáñìïãÝò áõôÝò ó÷åäéÜæïíôáé ðëÝïí óå ðáñáèõñéêü ðåñéâÜëëïí ìå åíéáßá ÷áñáêôçñéóôéêÜ. ÊÜèå åöáñìïãÞ áíïßãåé óå îå÷ùñéóôü ðáñÜèõñï, óôï ïðïßï äéáêñßíïõìå ôçí ðåñéï÷Þ åñãáóßáò, ãéá ôçí ðñïâïëÞ ôïõ åããñÜöïõ ðïõ äç-

157

6

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ìéïõñãåß ï ÷ñÞóôçò, êáé ôéò ëùñßäåò ìå åñãáëåßá ãéá ôçí åðåîåñãáóßá ôïõ. Ôá åñãáëåßá êáé ïé êáôÜëïãïé åðéëïãþí ìðïñïýí íá ðñïóáñìïóôïýí óôéò áíÜãêåò ôïõ ÷ñÞóôç, ìå ôçí ðñïóèÞêç Þ ôçí áöáßñåóç ëåéôïõñãéþí. Óôç óõíÝ÷åéá èá êÜíïõìå ìéá áíáóêüðçóç óôá âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí åöáñìïãþí åõñåßáò ÷ñÞóçò.

Åðåîåñãáóßá êåéìÝíïõ ÊåéìåíïãñÜöïé (Editors) Ïé êåéìåíïãñÜöïé, üðùò ôï Notepad ðïõ ðåñéëáìâÜíåôáé óôá Windows, åßíáé ðñïãñÜììáôá ðïõ ÷ñçóéìåýïõí ãéá ôç ãñáöÞ åíüò êåéìÝíïõ ÷ùñßò éäéáßôåñç ìïñöïðïßçóç. Óå ôÝôïéá ìïñöÞ ãñÜöåôáé êáé ï ðçãáßïò êþäéêáò åíüò ðñïãñÜììáôïò. Óôéò ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý õðÜñ÷åé óõíÞèùò åíóùìáôùìÝíïò êåéìåíïãñÜöïò.

Ç åðåîåñãáóßá êåéìÝíïõ áðïôåëåß ìéá áðü ôéò ðëÝïí äéáäåäïìÝíåò åöáñìïãÝò ôïõ õðïëïãéóôÞ. Ìáò äßíåé ôç äõíáôüôçôá íá ãñÜöïõìå êåßìåíá, íá ôá åðåîåñãáæüìáóôå öñáóôéêÜ êáé ãñáììáôéêÜ, íá ôá åìðëïõôßæïõìå ìå ãñáöéêÜ êáé åéêüíåò, íá ôïõò äßíïõìå ôç ìïñöÞ ðïõ åðéèõìïýìå êáé íá ôá åêôõðþíïõìå óå ÷áñôß. Ç åéóáãùãÞ ôïõ êåéìÝíïõ ãßíåôáé êõñßùò áðü ôï ðëçêôñïëüãéï Þ áðü Ýíá áðïèçêåõìÝíï áñ÷åßï êåéìÝíïõ ãéá íÝá åðåîåñãáóßá. Ìðïñåß íá ãßíåé, üìùò, êáé áðü Ýíá Ýíôõðï, áñêåß íá äéáèÝôïõìå óáñùôÞ êáé Ýíá ðñüãñáììá ïðôéêÞò áíáãíþñéóçò ÷áñáêôÞñùí (OCR). ¸íá åîåëéãìÝíï ðáêÝôï åðåîåñãáóßáò êåéìÝíïõ ðñïóöÝñåé ðïëëÝò äõíáôüôçôåò ãéá ôç äçìéïõñãßá åããñÜöùí ó÷åäüí åðáããåëìáôéêþí ðñïäéáãñáöþí. Ïé ðéï óçìáíôéêÝò áðü ôéò äõíáôüôçôåò áõôÝò åßíáé: u u u

ç ìïñöïðïßçóç ôùí óôïé÷åßùí ôïõ êåéìÝíïõ, äçëáäÞ ôùí ÷áñáêôÞñùí ôïõ, ôùí ðáñáãñÜöùí, ôùí ðëáéóßùí, ôùí óôçëþí, êëð. ï åìðëïõôéóìüò ôïõ ìå ãñáöéêÜ êáé åéêüíåò ç áðïèÞêåõóç êáé ç áíÜêôçóç áñ÷åßùí êåéìÝíïõ ðïõ ðñïïñßæïíôáé Þ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü Üëëåò åöáñìïãÝò

Ôï áñ÷åßï êåéìÝíïõ óôï Word ôïõ Ïffice 97 åßíáé åìðëïõôéóìÝíï ìå ðßíáêá êáé ãñÜöçìá áðü ôï Excel

158

Ëïãéóìéêü åöáñìïãþí u u u u u u

ç ðñïåðéóêüðçóç åêôýðùóçò ç íïçìáôéêÞ åðåîåñãáóßá êáé ïñãÜíùóç ôïõ êåéìÝíïõ ìå ôç âïÞèåéá ðñïâïëÞò äéÜèñùóçò åããñÜöïõ ï ïñèïãñáöéêüò Ýëåã÷ïò êáé ç áíáæÞôçóç ôùí óõíùíýìùí ìéáò ëÝîçò ç äçìéïõñãßá ðñïôýðùí ãéá ôçí åöáñìïãÞ ìéáò ìïñöïðïßçóçò êáé óå Üëëá Ýããñáöá ç óõã÷þíåõóç åããñÜöùí (Merge) ôá ïðïßá åðåîåñãÜæïíôáé äéáöïñåôéêïß ÷ñÞóôåò óå Ýíá ðñùôåýïí Ýããñáöï ç äçìéïõñãßá Ðßíáêá Ðåñéå÷ïìÝíùí, Ðßíáêá Åéêüíùí ê.Ü. êáèþò êáé ç äçìéïõñãßá Åõñåôçñßïõ.

6

ËïãéóôéêÜ öýëëá Ôá ðáêÝôá áõôÞò ôçò êáôçãïñßáò åßíáé ó÷åäéáóìÝíá ãéá ôç äçìéïõñãßá öýëëùí åñãáóßáò ðïõ äéåõêïëýíïõí ôçí ïñãÜíùóç áñéèìçôéêþí äåäïìÝíùí óå ðßíáêåò, ôçí áõôïìáôïðïßçóç ðïëýðëïêùí õðïëïãéóìþí êáé ôçí áíáðáñÜóôáóç ôùí ðëçñïöïñéþí ìå ãñáöÞìáôá. Ðñüêåéôáé ãéá ìéá åðßóçò åõñÝùò äéáäåäïìÝíç åöáñìïãÞ, ãéáôß ôüóï ç ðáñïõóßáóç áñéèìçôéêþí äåäïìÝíùí óå ðßíáêåò üóï êáé ç áíáðáñÜóôáóÞ ôïõò ìå ãñáöÞìáôá, åßíáé áðïäåêôÜ êáé áíáãíþóéìá áðü Ýíá åõñý êïéíü. Êõêëïöïñïýí ðïëëÜ ðñïãñÜììáôá ëïãéóôéêþí öýëëùí, ìå ðïëý ìéêñÝò äéáöïñÝò óôïõò ÷åéñéóìïýò. Ïé ëåéôïõñãßåò ðïõ óõíÞèùò ðåñéëáìâÜíïõí åßíáé: u ç åéóáãùãÞ êáé ôñïðïðïßçóç äåäïìÝíùí óå êåëéÜ u ç ÷ñÞóç ôýðùí êáé óõíáñôÞóåùí ãéá ôïí õðïëïãéóìü áñéèìçôéêþí äåäïìÝíùí ðïõ Ý÷ïõí êáôá÷ùñéóôåß óå êåëéÜ u ç ôáîéíüìçóç ôùí äåäïìÝíùí u ç áíáðáñÜóôáóç äåäïìÝíùí ìå ãñáöÞìáôá u ç ìïñöïðïßçóç ôïõ öýëëïõ åñãáóßáò u ç áðïèÞêåõóç ôïõ öýëëïõ åñãáóßáò óå ìáãíçôéêü ìÝóï êáé áíÜêëçóÞ ôïõ áðü åêåß u ç åêôýðùóç ôïõ öýëëïõ åñãáóßáò.

Äéá÷åßñéóç âÜóåùí äåäïìÝíùí Ïé åöáñìïãÝò áõôÝò Ý÷ïõí ó÷åäéáóôåß Ýôóé þóôå íá äéåõêïëýíïõí ôçí ïñãáíùìÝíç óõëëïãÞ óôïé÷åßùí ó÷åôéêÜ ìå ôá ìÝëç åíüò óõíüëïõ, ìå óêïðü ôç äõíáôüôçôá äéá÷åßñéóçò ôùí óôïé÷åßùí áõôþí. Ïé âáóéêÝò ëåéôïõñãßåò ðïõ äéáèÝôïõí åßíáé: u ç äçìéïõñãßá äïìÞò ðåäßùí ãéá ôçí ïñãáíùìÝíç åéóáãùãÞ ôùí óôïé÷åßùí u ç äçìéïõñãßá êáé äéá÷åßñéóç åããñáöþí ìå äõíáôüôçôá: ¯ åíôïðéóìïý êáé åíçìÝñùóçò åããñáöÞò ¯ åðéëïãÞò ïìÜäáò åããñáöþí ðïõ éêáíïðïéïýí óõíèÞêåò áíáæÞôçóçò ¯ åðéëïãÞò ðëçñïöïñéþí ïñéóìÝíïõ ôýðïõ (ðåäßùí) ðïõ éêáíïðïéïýí óõíèÞêåò áíáæÞôçóçò ¯ ôáîéíüìçóçò åããñáöþí ùò ðñïò ïñéóìÝíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ u ç äçìéïõñãßá âÜóçò äåäïìÝíùí u ç åêôýðùóç ôïõ óõíüëïõ Þ ìÝñïõò ôùí ðëçñïöïñéþí u ç äçìéïõñãßá áíáöïñþí ðïõ áíôëïýí óôïé÷åßá áðü ôç âÜóç u ç ðáñïõóßáóç ôùí ðëçñïöïñéþí ìå ðïéêßëïõò ôñüðïõò.

159

6

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÏëïêëçñùìÝíåò åöáñìïãÝò êáé óåéñÝò åöáñìïãþí

ÏëïêëçñùìÝíåò åöáñìïãÝò

Ïé åöáñìïãÝò ðïõ ðñïáíáöÝñáìå (åðåîåñãáóßá êåéìÝíïõ, ëïãéóôéêÜ öýëëá êáé äéá÷åßñéóç âÜóçò äåäïìÝíùí) êõêëïöïñïýóáí óôçí áñ÷Þ ùò áíåîÜñôçôåò ç ìßá áðü ôçí Üëëç. Ç áíÜãêç, üìùò, åíüò ïìïéüìïñöïõ ðåñéâÜëëïíôïò ÷ñÞóçò, áëëÜ êõñßùò ç áíÜãêç áíôáëëáãÞò äåäïìÝíùí ìåôáîý ôïõò, ïäÞãçóå óôç äçìéïõñãßá ïëïêëçñùìÝíùí åöáñìïãþí, äçëáäÞ óôçí ðáñáãùãÞ åíüò åíéáßïõ ðåñéâÜëëïíôïò ðïõ ðåñéëáìâÜíåé åíóùìáôùìÝíåò ôéò åöáñìïãÝò åõñåßáò ÷ñÞóçò.

Ôï MS-WORKS ãéá DOS Þ ãéá Windows, ôï FRAME-WORK ãéá DOS ðáëéüôåñá ê.Ü., åßíáé ïëïêëçñùìÝíåò åöáñìïãÝò.

ÌÝóá áðü Ýíá áñ÷éêü ðëáßóéï äéáëüãïõ, üðùò áõôü ôïõ MS-WORKS 4.5 ãéá Windows, äßíåôáé ç äõíáôüôçôá åðéëïãÞò ìéáò áðü ôéò åíóùìáôùìÝíåò åöáñìïãÝò

Ôá ðëåïíåêôÞìáôá áõôÞò ôçò ôå÷íéêÞò åßíáé ðïëëÜ. Ôï ðåñéâÜëëïí Ý÷åé åíéáßï ó÷åäéáóìü, Ýôóé ïé ðåñéóóüôåñïé áðü ôïõò ÷åéñéóìïýò ðïõ ìáèáßíåé êÜðïéïò ãéá ìßá åöáñìïãÞ éó÷ýïõí êáé ãéá ôéò õðüëïéðåò. Ôï êõñéüôåñï, üìùò, ðëåïíÝêôçìá åßíáé ç äõíáôüôçôá ðáñÜëëçëçò ÷ñÞóçò ôùí äéáöüñùí êëÜäùí ôçò åöáñìïãÞò êáé ç åõêïëßá ìå ôçí ïðïßá ìðïñåß êáíåßò íá åíôÜîåé óå Ýíá êåßìåíï, ðïõ äçìéïõñãåßôáé ìå ôïí åðåîåñãáóôÞ êåéìÝíïõ, ôìÞìáôá ôçò åñãáóßáò ôïõ áðü ôéò äýï Üëëåò (ð.÷. Ýíáí áñéèìçôéêü ðßíáêá áðü ôï ëïãéóôéêü öýëëï, ôï áíôßóôïé÷ï ãñÜöçìá, ìéá ëßóôá åããñáöþí áðü ìßá âÜóç äåäïìÝíùí, êëð.). Ìå ôçí åðéêñÜôçóç ôùí ãñáöéêþí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí ãåíéêåýôçêå ï ïìïéüìïñöïò ó÷åäéáóìüò óôï ðåñéâÜëëïí ôùí åöáñìïãþí êáé ç áíôáëëáãÞ äåäïìÝíùí ìåôáîý ôïõò, åíþ ç ôå÷íéêÞ ôùí ðáñáèýñùí åîáóöáëßæåé ôçí ðáñÜëëçëç ÷ñçóéìïðïßçóÞ ôïõò. ÓåéñÜ åöáñìïãþí

160

Ïé ìåãÜëåò åôáéñåßåò äçìéïõñãïýí óÞìåñá ìåìïíùìÝíåò åöáñìïãÝò åõñåßáò ÷ñÞóçò, ôéò ïðïßåò óõíçèßæïõí ôåëåõôáßá íá äéáèÝôïõí óôï åìðüñéï óå «óåéñÝò» ìå åíéáßï üíïìá. Ìéá ôÝôïéá óåéñÜ ðåñéëáìâÜíåé óõíÞèùò åðåîåñãáóôÞ êåéìÝíïõ, ëïãéóôéêÜ öýëëá, âÜóåéò äåäïìÝíùí, åöáñìïãÞ ãéá äçìéïõñãßá ðáñïõóéÜóåùí ìå ôç âïÞèåéá õðïëïãéóôÞ, êáèþò êáé ðñüãñáììá ïñãÜíùóçò ÷ñüíïõ êáé óõíáíôÞóåùí.

Ëïãéóìéêü åöáñìïãþí Ôï ðñüãñáììá åãêáôÜóôáóçò åßíáé åíéáßï ãéá üëç ôç óåéñÜ, ùóôüóï ìðïñåß êáôÜ ôçí åãêáôÜóôáóç ï ÷ñÞóôçò íá åðéëÝîåé ìüíï üðïéåò åöáñìïãÝò ÷ñåéÜæåôáé, áíÜëïãá ìå ôï äéáèÝóéìï ÷þñï óôï äßóêï ôïõ, åíþ Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá åãêáôáóôÞóåé ìåôáãåíÝóôåñá áõôÝò ðïõ Ý÷åé ðáñáëåßøåé. ÊÜèå åöáñìïãÞ ôçò óåéñÜò áíïßãåé áíåîÜñôçôá áðü ôéò Üëëåò. Åêôüò áðü ôéò ãíùóôÝò åöáñìïãÝò åõñåßáò ÷ñÞóçò ðïõ ðñïáíáöÝñáìå, êõêëïöïñïýí êáé Üëëåò ôõðïðïéçìÝíåò åöáñìïãÝò ãéá åðáããåëìáôéêïýò êáé ìïñöùôéêïýò óêïðïýò êáèþò êáé ãéá ôçí êÜëõøç ðñïóùðéêþí êáé ïéêéáêþí áíáãêþí. Ç ðáñáãùãÞ áõôïý ôïõ ëïãéóìéêïý Ý÷åé ìåãÜëç Üíèéóç üóï åîáðëþíåôáé ç ÷ñÞóç ôùí ìéêñïûðïëïãéóôþí êáé ðëçèáßíïõí áõôïß ðïõ ðåßèïíôáé ãéá ôçí áîßá Þ áêüìá êáé ôçí áðüëáõóç ôçò ÷ñÞóçò ôïõò.

Ïé ðéï äéáäåäïìÝíåò áðü ôéò åöáñìïãÝò ðïõ ðåñéëáìâÜíïíôáé óôï Office ôçò Microsoft åßíáé ôï Word (åðåîåñãáóßá êåéìÝíïõ), ôï Excel (ëïãéóôéêü öýëëï), ç Access (âÜóç äåäïìÝíùí) êáé ôï Power point (ðñüãñáììá ðáñïõóéÜóåùí).

Óôç óåéñÜ Smart Suite ôçò Lotus õðÜñ÷ïõí ôï Word pro, ç Approach, ôï Freelance, ôï Organizer ê.Ü.

Ó áõôÞí ôçí êáôçãïñßá óõãêáôáëÝãïíôáé ïé åöáñìïãÝò ðïõ áðïóêïðïýí óôçí õðïóôÞñéîç äéáöüñùí åðáããåëìáôéêþí äñáóôçñéïôÞôùí áðü ôïí õðïëïãéóôÞ.

Äçìéïõñãßá ó÷åäßùí Ç åéêüíá ðïõ äçìéïõñãåßôáé áðü Ýíá êïéíü ðñüãñáììá æùãñáöéêÞò åßíáé ÷áñôïãñáöéêÞ (bit mapped), ó÷çìáôßæåôáé äçëáäÞ áðü êïõêßäåò, Ýôóé üðùò ó÷çìáôßæïíôáé ôá ãñáöéêÜ áðü Ýíáí åêôõðùôÞ áêßäùí. Ôï ìåéïíÝêôçìá óôéò åéêüíåò áõôïý ôïõ ôýðïõ åßíáé üôé áëëïéþíåôáé ôï áðïôÝëåóìá, áí èåëÞóïõìå íá ôéò ìåãåèýíïõìå Þ íá ôéò óôñÝøïõìå. Ìå ôá åðáããåëìáôéêÜ ðñïãñÜììáôá ó÷åäßáóçò äçìéïõñãïýíôáé äéáíõóìáôéêÝò åéêüíåò, ç áðåéêüíéóç ôùí ïðïßùí ãßíåôáé ìå ìáèçìáôéêïýò õðïëïãéóìïýò. ¸ôóé, êáôÜ ôç ìåãÝèõíóç Þ ôç óôñïöÞ ôçò åéêüíáò õðïëïãßæïíôáé îáíÜ ïé íÝåò áíáëïãßåò ôïõ ó÷Þìáôïò êáé ïé íÝåò èÝóåéò ôùí óçìåßùí ôïõ, ïðüôå îáíáó÷åäéÜæåôáé ÷ùñßò ðáñáìïñöþóåéò. ÔÝôïéá ðñïãñÜììáôá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí åðßôåõîç åéêïíïãñáöÞóåùí åðáããåëìáôéêþí áîéþóåùí, þóôå íá åßíáé äõíáôÞ ç åðåîåñãáóßá ôïõ ó÷åäßïõ (áëëáãÞ ðÜ÷ïõò ãñáììþí, óôñïöÞ ó÷Þìáôïò, áëëáãÞ êëßìáêáò, öùôïóêßáóç ãéá ôç äçìéïõñãßá ôñéóäéÜóôáôçò åíôýðùóçò, ê.Ü.), ÷ùñßò íá ìåéþíåôáé ç ðïéüôçôá áðåéêüíéóçò.

6

¼óï ðéï ìéêñïóêïðéêÝò êáé ðõêíÝò åßíáé ïé êïõêßäåò, ôüóï êáëýôåñï åßíáé ôï áðïôÝëåóìá ìéáò ÷áñôïãñáöéêÞò åéêüíáò. u Ôá áñ÷åßá áõôïý ôïõ åßäïõò ôùí åéêüíùí Ý÷ïõí ìåãÜëï ìÝãåèïò, ãéáôß ðåñéÝ÷ïõí ðëçñïöïñßåò ãéá êÜèå êïõêßäá ôçò åéêüíáò. ¼óï ðéï ìåãÜëç åßíáé ç åéêüíá, ôüóï ðéï ìåãÜëï åßíáé êáé ôï áñ÷åßï. u

Ç óýíèåóç áõôÞò ôçò åéêüíáò Ý÷åé ãßíåé ìå ôï Corel Draw 8 áðü ðéï óôïé÷åéþäç ôìÞìáóôá óå äéÜöïñåò êëßìáêåò, êëßóåéò êáé ìå êáôÜëëçëç öùôïóêßáóç. ÊÜèå êïììÜôé ìðïñåß í áðïìïíùèåß ãéá íá õðïóôåß íÝá åðåîåñãáóßá.

161

6

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ó÷åäßáóç êáé ðáñáãùãÞ ðñïúüíôùí ìå õðïëïãéóôÞ - CAD/CAM Ôá ðñïãñÜììáôá CAD (Computer Aided Design / Ó÷åäßáóç ìå ôç âÞèåéá õðïëïãéóôÞ) åßíáé ó÷åäéáóôéêÜ ðñïãñÜììáôá ðïõ ðåñéÝ÷ïõí åõêïëßåò áðáñáßôçôåò ãéá ôï áñ÷éôåêôïíéêü êáé ôï ìç÷áíïëïãéêü ó÷Ýäéï.

Åéêüíåò áðü ôï ðñüãñáììá åðßäåéîçò (demo) ôïõ ó÷åäéáóôéêïý ðáêÝôïõ Truespace, ãéá äçìéïõñãßá êéíïýìåíùí ãñáöéêþí ìå öùôïñåáëéóôéêÞ áðåéêüíéóç. Óôçí åðÜíù åéêüíá ó÷åäéÜæåôáé ìå ôçí êáôÜëëçëç öùôïóêßáóç ôï óôåñåü, áðü ôç óýíèåóç êáé ðáñáìüñöùóç áðëïýóôåñùí ó÷çìÜôùí. Óôçí êÜôù åéêüíá öáßíåôáé Ýíèåôï ôï âßíôåï ðïõ ðñïâÜëëåé ôçí êßíçóç óôçí ôñï÷éÜ ðïõ ó÷åäéÜóôçêå áðü ôï ðñüãñáììá.

Ãéá ôçí ðáñáãùãÞ ôïõ ó÷åäßïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé «ó÷åäéáóôéêÜ áíôéêåßìåíá» (ôåôñÜãùíá, êýêëïé ôüîá, êëð.), åíþ ìðïñåß êáé ï ÷ñÞóôçò íá äçìéïõñãÞóåé ôç äéêÞ ôïõ âéâëéïèÞêç ó÷åäéáóôéêþí áíôéêåéìÝíùí. ÅðéôñÝðïõí ìåãÜëç áêñßâåéá óôï ìÝãåèïò êáé ôç èÝóç åíüò áíôéêåéìÝíïõ, ÷Üñç óôïõò õðïëïãéóìïýò ðïõ ãßíïíôáé ìå âÜóç ôá äåäïìÝíá ðïõ åéóÜãåé ï ÷ñÞóôçò. Ìå êáôÜëëçëåò åíôïëÝò ðñïóöÝñïõí ôç äõíáôüôçôá äõíáìéêÞò åðåîåñãáóßáò ôùí áíôéêåéìÝíùí ó÷åäßáóçò, üðùò óôñïöÞ, áëëáãÞ êëßìáêáò, ìåôáâïëÞ èÝóçò, åìöÜíéóç ôïìþí, ê.Ü. Ôá óõóôÞìáôá CAD/CAM åßíáé ïëïêëçñùìÝíá ðåñéâÜëëïíôá ãéá ó÷åäßáóç êáé ðáñáãùãÞ âéïìç÷áíéêþí ðñïúüíôùí êáé åîáñôçìÜôùí. ×ñçóéìïðïéïýíôáé óôçí ðáñáãùãÞ áõôïêéíÞôùí, áåñïðëÜíùí, äïìéêþí êáôáóêåõþí, êëð. Ôá ó÷Ýäéá áêñéâåßáò ðïõ äçìéïõñãïýíôáé ìå ôï åíóùìáôùìÝíï CAD åéóÜãïíôáé Üìåóá êáé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áðü ôï óýóôçìá CAM (Computer Aided Manufacturing / ÊáôáóêåõÞ ìå ôç âïÞèåéá õðïëïãéóôÞ), ìå ôï ïðïßï åëÝã÷ïíôáé äéÜöïñá ìç÷áíÞìáôá. Ôá ðñïãñÜììáôá áõôÜ äåí åßíáé áðëÜ óôçí åêìÜèçóç êáé áðáéôïýí éó÷õñÜ óõóôÞìáôá. ×ñçóéìïðïéïýíôáé óõíÞèùò óå ìåãÜëïõò êáé ìåóáßïõò õðïëïãéóôÝò, õðÜñ÷ïõí üìùò êáé åêäüóåéò, êõñßùò ôïõ CAD, ãéá ìéêñïûðïëïãéóôÝò.

162

Ëïãéóìéêü åöáñìïãþí

6

Ôá ðñïãñÜììáôá åðåîåñãáóßáò åéêüíáò äéáèÝôïõí óõíÞèùò ôç äõíáôüôçôá ÷åéñéóìïý óáñùôÞ. u Ìå ôá ðñïãñÜììáôá ðïõ äéáèÝôïõí ôç ëåéôïõñãßá «capture» (óýëëçøç) ìðïñïýìå íá «öùôïãñáößóïõìå» ïðïéáäÞðïôå åéêüíá Þ ìÝñïò ôçò ðïõ öáßíåôáé óôçí ïèüíç ôïõ õðïëïãéóôÞ, äçìéïõñãþíôáò Ýíá áñ÷åßï åéêüíáò ðïõ ìðïñïýìå íá åðåîáñãáóôïýìå óôç óõíÝ÷åéá ìå Ýíá ðñüãñáììá åðåîáñãáóßáò åéêüíáò. u

Oèüíç áðü ôï ðñüãñáììá AutoCAD 2000 ãéá ó÷åäßáóç ðñïúüíôùí

Åðåîåñãáóßá åéêüíáò Ìå ôá ðñïãñÜììáôá CAD äçìéïõñãïýìå ó÷Ýäéá, åíþ ôá ðñïãñÜììáôá åðåîåñãáóßáò åéêüíáò ìÜò ðñïóöÝñïõí åîáéñåôéêÝò äõíáôüôçôåò ãéá ôçí åðåîåñãáóßá ìéáò øçöéáêÞò åéêüíáò. ÌåñéêÝò áðü ôéò äõíáôüôçôåò ðïõ ìÜò äßíïõí ôá ðñïãñÜììáôá åðåîåñãáóßáò åéêüíáò åßíáé: u ç åðéëåêôéêÞ åðáíáó÷åäßáóç åíüò ìÝñïõò ôçò åéêüíáò u ç áëëáãÞ ÷ñùìÜôùí êáé ïé äéïñèþóåéò áôåëåéþí (ñåôïýò/retouche)

Ç ðáñáìüñöùóç ôïõ ðñïóþðïõ ôçò åéêüíáò Ý÷åé ãßíåé ìå ôï Adobe-Photoshop 5.5

¸ñãï ôÝ÷íçò ìå çëåêôñïíéêü êïëëÜæ êáé åðåîåñãáóßá åéêüíáò (óôñÝâëùóç - ÷ñùìáôéêÜ ößëôñá)

163

6

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí u u u

ç ÷ñçóéìïðïßçóç ößëôñùí öùôéóìïý, óêßáóçò ê.Ü., ãéá ôçí áëëáãÞ ôçò åíôýðùóçò (åöÝ) ðïõ äßíåé ç åéêüíá ç ìåñéêÞ Þ ïëéêÞ áëëáãÞ áíáëïãéþí ç åðáíáóõãêüëëçóç ôìçìÜôùí ôçò (çëåêôñïíéêü êïëÜæ), ê.Ü.

ÅðéôñáðÝæéá êáé çëåêôñïíéêÞ ôõðïãñáößá Ôá óýã÷ñïíá ðñïãñÜììáôá åðåîåñãáóßáò êåéìÝíïõ äéáèÝôïõí áñêåôÝò áðü áõôÝò ôéò äõíáôüôçôåò åíóùìáôùìÝíåò.

Ãéá ôéò ôõðïãñáöéêÝò åñãáóßåò ìéêñþí åêäïôéêþí ïßêùí Þ õðçñåóéþí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åéäéêÝò åöáñìïãÝò, ôá ðñïãñÜììáôá åðéôñáðÝæéáò ôõðïãñáößáò (Desk Ôop Publishing / DTP), ôá ïðïßá ôñÝ÷ïõí óå ìéêñïûðïëïãéóôÝò óõíäåäåìÝíïõò ìå êáôÜëëçëåò ðåñéöåñåéáêÝò óõóêåõÝò (óáñùôÞ, åêôõðùôÞ laser, ê.Ü.). Ïé åöáñìïãÝò áõôÝò äéáäüèçêáí åîáéñåôéêÜ ãñÞãïñá, ÷Üñç óôéò åõêïëßåò ðïõ ðáñÝ÷ïõí ãéá ôç óåëéäïðïßçóç åíüò åíôýðïõ êáé ôï öèçíü êüóôïò. Óå Ýíáí åðåîåñãáóôÞ êåéìÝíïõ ôá ðÜíôá åßíáé Ýíèåôá óôï êåßìåíï (åéêüíåò, ãñáöéêÜ, ðßíáêåò, ê.Ü.). ¸íá ðñüãñáììá åðéôñáðÝæéáò ôõðïãñáößáò ÷åéñßæåôáé ôüóï ôï êåßìåíï üóï êáé üëá ôá Üëëá óôïé÷åßá ðïõ áðáñôßæïõí ôï Ýããñáöï ùò áíôéêåßìåíá ñõèìéæüìåíïõ ìåãÝèïõò, ðïõ ìðïñåß êáíåßò íá ôá ôïðïèåôÞóåé ïðïõäÞðïôå ìÝóá óôç óåëßäá. ¸ôóé, ìðïñåß êáíåßò íá äçìéïõñãÞóåé ìå åõÝëéêôï ôñüðï ôç ìáêÝôá (êáóÝ) êÜèå óåëßäáò óôçí ïèüíç åíüò ìéêñïûðïëïãéóôÞ, ðñïóäéïñßæïíôáò åê ôùí ðñïôÝñùí ôç èÝóç êÜèå óôïé÷åßïõ ôçò, êåéìÝíïõ Þ ãñáöéêïý, ìå ðëáßóéá êåéìÝíïõ Þ ðëáßóéá ãñáöéêþí áíôßóôïé÷á. Ôá ðëáßÏèüíç áðü ôï ðñüãñáììá Microsoft Publisher

Ïèüíç áðü ôï ðñüãñáììá Adobe PageMaker

Ïèüíç áðü ôï ðñüãñáììá QuarkXpress

164

Ëïãéóìéêü åöáñìïãþí óéá áõôÜ «ãåìßæïõí» åê ôùí õóôÝñùí, ìå äõíáìéêÞ ñýèìéóç ôçò Ýêôáóçò Þ ôçò êëßìáêáò ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ ôïõò. Ç óýíèåóç ôùí óåëßäùí ðïõ åìöáíßæåôáé óôçí ïèüíç ìðïñåß íá áëëÜîåé åýêïëá üóåò öïñÝò ÷ñåéÜæåôáé êáé íá ðñïóáñìïóôåß óå ïðïéïäÞðïôå ìÝãåèïò ÷áñôéïý, þóðïõ íá åðéôåõ÷èåß ôï åðéèõìçôü áðïôÝëåóìá. Ïé áíôßóôïé÷åò ëåéôïõñãßåò óôá ðáëéüôåñá óõóôÞìáôá Þôáí åîáéñåôéêÜ åðßðïíåò êáé ÷ñïíïâüñåò. Ç ìáêÝôá ôçò óåëßäáò ó÷åäéáæüôáí ìå Ýíá ÷åéñïðïßçôï êïëÜæ ôìçìÜôùí êåéìÝíïõ êáé åéêüíùí, ôï ïðïßï Ýöôáíå óôçí ôåëéêÞ ôïõ ìïñöÞ ìåôÜ áðü ðïëëÝò äïêéìÝò. ×ñåéáæüôáí íá õðïëïãéóôåß êáé íá åêôõðùèåß áñêåôÝò öïñÝò ìéá óôÞëç êåéìÝíïõ, þóðïõ íá áðïêôÞóåé ôéò åðéèõìçôÝò äéáóôÜóåéò, óå óõíäõáóìü ìå ôç öùôïãñÜöçóç óå äéÜöïñåò êëßìáêåò ìéáò åéêüíáò. Ãéá ôçí áëëáãÞ åíüò óôïé÷åßïõ ìéáò óåëßäáò ìðïñåß íá ÷ñåéáæüôáí åîáñ÷Þò óýíèåóç üëùí ôùí óåëßäùí ðïõ áêïëïõèïýóáí.

6

Ôá ôõðïãñáöåßá ôùí åöçìåñßäùí êáé ôùí ìåãÜëùí åêäïôéêþí ïßêùí äéáèÝôïõí åéäéêÜ óõóôÞìáôá çëåêôñïíéêÞò ôõðïãñáößáò, ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ãéá ôç óåëéäïðïßçóç ëïãéóìéêü ðáñüìïéï ìå áõôü ôçò åðéôñáðÝæéáò ôõðïãñáößáò. Ôçí åêôýðùóç áíáëáìâÜíïõí ðñÝóåò ìåãÜëçò ôá÷ýôçôáò, åëåã÷üìåíåò êé áõôÝò áðü õðïëïãéóôÞ.

Äéá÷åßñéóç åðé÷åéñÞóåùí êáé Üëëùí åðáããåëìáôéêþí ìïíÜäùí Ãéá ôç äéá÷åßñéóç åðé÷åéñÞóåùí êõêëïöïñïýí Ýôïéìá ðñïãñÜììáôá ãéá ôõðïðïéçìÝíåò åñãáóßåò, üðùò åßíáé ç ìéóèïäïóßá, ç ëïãéóôéêÞ, ç áðïãñáöÞ õëéêïý, ôï ìáèçôïëüãéï åíüò åêðáéäåõôçñßïõ, ê.Ü., ôá ïðïßá Ý÷ïõí ó÷åäéáóôåß ãéá äéÜöïñá åðßðåäá ÷ñÞóçò (ãéá Ýíá ÷ñÞóôç, ãéá ðïëëïýò ÷ñÞóôåò) êáé áíáâáèìßæïíôáé åýêïëá ìå åõèýíç ôùí ßäéùí ôùí êáôáóêåõáóôþí ôïõò, ðñïêåéìÝíïõ íá ðñïóáñìïóôïýí óôéò éäéáßôåñåò áíÜãêåò ôïõ ðåëÜôç.

Ïèüíç áðü ôï ðñüãñáììá Ðáñáêïëïýèçóç áðïèÞêçò ôçò åôáéñåßáò Unisoft

Ïèüíç áðü ôï ðñüãñáììá Ïñßæïíôåò ôçò åôáéñåßáò Computer Logic

165

6

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ÃíùóôÜ ðáêÝôá óõããñáöÞò ëïãéóìéêïý ðïëõìÝóùí ðïõ êõêëïöïñïýóáí óôï åìðüñéï ãéá ìéêñïûðïëïãéóôÝò åßíáé ôï Asymetrix ToolBook, ôï Director, ôï Ìacromedia Authorware, ê.Ü.

ÓõããñáöÞ ëïãéóìéêïý êáé åöáñìïãþí ðïëõìÝóùí Ç óõããñáöÞ ôïõ ëïãéóìéêïý åöáñìïãþí ãßíåôáé êõñßùò áðü ðñïãñáììáôéóôÝò, ìå ôç âïÞèåéá ãëùóóþí ðñïãñáììáôéóìïý, ôéò ïðïßåò èá åîåôÜóïõìå óôï åðüìåíï êåöÜëáéï. Ãéá ïñéóìÝíåò, üìùò, ðåñéðôþóåéò, üðùò åßíáé ïé åöáñìïãÝò ðïëõìÝóùí, Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß åéäéêÜ ðåñéâÜëëïíôá «óõããñáöÞò» (authoring tools).

ÐáñáãùãÞ øçöéáêïý âßíôåï

Óôçí êáôçãïñßá áõôÞ óõãêáôáëÝãïíôáé åöáñìïãÝò ðïõ êáëýðôïõí ôéò áíÜãêåò äéáöüñùí åðéóôçìïíéêþí äñáóôçñéïôÞôùí.

ÓôáôéóôéêÞ áíÜëõóç äåäïìÝíùí ÃíùóôÜ ðñïãñÜììáôá ãéá óôáôéóôéêÞ áíÜëõóç äåäïìÝíùí ðïõ Ý÷ïõí åêäüóåéò êáé ãéá ìéêñïûðïëïãéóôÝò åßíáé ôï SPSS, ôï SPAD-N, ê.Ü.

166

Ïé äõíáôüôçôåò óôáôéóôéêÞò åðåîåñãáóßáò ðïõ äéáèÝôïõí ôá ëïãéóôéêÜ öýëëá åßíáé ðïëý ðåñéïñéóìÝíåò êáé äåí ìðïñïýí íá êáëýøïõí åðéóôçìïíéêÝò Ýñåõíåò êáé Üëëåò åñãáóßåò ðïõ áðáéôïýí åêôåôáìÝíç êáé ðïëýðëåõñç óôáôéóôéêÞ áíÜëõóç. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ðñïãñÜììáôá, ôá ïðïßá åêôüò áðü ôéò åíóùìáôùìÝíåò óõíáñôÞóåéò äéáèÝôïõí êáé ðñïãñáììáôéæüìåíåò äéáäéêáóßåò êáé åðéôñÝðïõí ïðïéïõäÞðïôå ôýðïõ óôáôéóôéêÞ áíÜëõóç ìåãÜëïõ üãêïõ äåäïìÝíùí. Ç ÷ñçóéìïðïßçóç áõôþí ôùí ðñïãñáììÜôùí äåí åßíáé áðëÞ, ÷ñåéÜæåôáé ðñïçãïõìÝíùò åêìÜèçóç áëëÜ êáé èåùñçôéêÝò ãíþóåéò áíÜëõóçò äåäïìÝíùí êáé óôáôéóôéêÞò, ðïõ åßíáé êëÜäïé ôùí Ìáèçìáôéêþí. Ôï ëïãéóìéêü áõôþí ôùí åöáñìïãþí êõêëïöïñåß êáé ãéá ìåãÜëá óõóôÞìáôá áëëÜ êáé ãéá ìéêñïûðïëïãéóôÝò.

Ëïãéóìéêü åöáñìïãþí

Ìïíôåëïðïßçóç öáéíïìÝíùí - Ðñïóïìïßùóç

6

Ç åðéóôçìïíéêÞ Ýñåõíá äéåîÜãåôáé óå Ýíá ìåãÜëï âáèìü ìå ôç âïÞèåéá ìïíôÝëùí, áíáðáñáóôÜóåùí äçëáäÞ ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò, ìå ôñüðï þóôå íá ìðïñåß íá ìåëåôçèåß ç óõìðåñéöïñÜ ôùí öáéíïìÝíùí, ôùí áíôéêåéìÝíùí Þ ôùí êáôáóôÜóåùí ðïõ åîåôÜæïíôáé.

Ðñïóïìïßùóç ÷åéñïõñãéêÞò åðÝìâáóçò óôçí êñáíéïìåôùðéêÞ ÷þñá. Ôï ãÜíôé äåäïìÝíùí åðéôñÝðåé ôçí ðñïóïìïßùóç ôùí êéíÞóåùí óå ôñéóäéÜóôáôç áíáðáñÜóôáóç

Ç ìïíôåëïðïßçóç ìå õðïëïãéóôÞ ðñáãìáôïðïéåßôáé ìå ôç âïÞèåéá ìáèçìáôéêþí ôýðùí. ÕðÜñ÷ïõí ìïíôÝëá áðëÜ, ðïõ äçìéïõñãïýìå ìüíïé ìáò -óõíÞèùò ìå ôç âïÞèåéá ëïãéóôéêþí öýëëùí Þ ìéáò ãëþóóáò ðñïãñáììáôéóìïý- êáé Üëëá ðåñéóóüôåñï ðïëýðëïêá, ðïõ áðïôåëïýí åîåéäéêåõìÝíåò åöáñìïãÝò ëïãéóìéêïý ãéá ôç ìåëÝôç öáéíïìÝíùí.

Ôïðïèåóßá óôï Äéáäßêôõï ðïõ äßíåé ðëçñïöïñßåò ãéá ëïãéóìéêü ðñïóïìïßùóçò óå èÝìáôá ðïëåïäïìßáò

167

6

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Ôï êýñéï ðëåïíÝêôçìá ôçò ìïíôåëïðïßçóçò åßíáé üôé ìáò åðéôñÝðåé íá ðåéñáìáôéóôïýìå, íá åîåôÜóïõìå ôç óõìðåñéöïñÜ ôïõ ìïíôÝëïõ, íá äïêéìÜóïõìå óôñáôçãéêÝò êáé íá ðñïâëÝøïõìå áíôßóôïé÷åò êáôáóôÜóåéò ãéá ôçí ðñáãìáôéêüôçôá. ÐñÝðåé, âåâáßùò, íá ëáìâÜíïõìå õðüøç üôé ç áíáðáñÜóôáóç ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò äåí ôáõôßæåôáé ìå ôçí ßäéá ôçí ðñáãìáôéêüôçôá êáé íá ðñïóáñìüæïõìå êáôÜëëçëá ôá óõìðåñÜóìáôá ðïõ åîÜãïíôáé.

Ìïíôåëïðïßçóç ôïõ ó÷åäéáóìïý ðïäçëÜôïõ

Ó áõôÞí ôçí êáôçãïñßá áíÞêïõí ìåôáîý Üëëùí: u u u

ôï ëïãéóìéêü ãéá ôç äçìéïõñãßá ôñéóäéÜóôáôùí áíôéêåéìÝíùí, óõìðåñéëáìâáíïìÝíùí ôùí óõóôçìÜôùí CAD/CAM, ôùí êéíïýìåíùí ãñáöéêþí, êëð. ôï ëïãéóìéêü ãéá ôç ìåëÝôç ìáèçìáôéêþí ðñïâëçìÜôùí (MATHEMATICA, ê.Ü.) ôï ëïãéóìéêü ãéá ôç ìåëÝôç öáéíïìÝíùí ðïõ åîåôÜæïíôáé áðü äéÜöïñïõò åðéóôçìïíéêïýò êáé ôå÷íéêïýò êëÜäïõò (ìåôåùñïëïãßá, õäñïäõíáìéêÞ, áåñïäõíáìéêÞ, ðïëåïäïìßá, ïéêïíïìßá, ìåôáöïñÝò, äéïßêçóç, ê.Ü.).

¼ôáí ç ìïíôåëïðïßçóç äåí ðåñéïñßæåôáé óå ìáèçìáôéêÝò ìüíï ó÷Ýóåéò, áëëÜ óõíïäåýåôáé êáé áðü öõóéêÞ Þ åéêïíéêÞ áíáðáñÜóôáóç ôïõ ìïíôÝëïõ, ôüôå ëÝìå üôé Ý÷ïõìå ðñïóïìïßùóç ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò. Ç ðñïóïìïßùóç Ý÷åé ðïëëÝò åöáñìïãÝò éäßùò óôçí åêðáßäåõóç, üðùò èá äïýìå óôá åðüìåíá.

168

Ëïãéóìéêü åöáñìïãþí

6

Óôçí êáôçãïñßá áõôÞ óõãêáôáëÝãïíôáé üëåò ïé åöáñìïãÝò ðïõ áðïóêïðïýí óôçí åêðáßäåõóç ôùí ÷ñçóôþí óå ïðïéïäÞðïôå áíôéêåßìåíï ïðïéáóäÞðïôå âáèìßäáò.

Åêðáéäåõôéêü ëïãéóìéêü Ìå ôïí üñï áõôü ÷áñáêôçñßæïíôáé ôá ðñïãñÜììáôá ðïõ Ý÷ïõí ó÷åäéáóôåß ãéá ôçí õðïóôÞñéîç ôçò äéäáóêáëßáò ãíùóôéêþí áíôéêåéìÝíùí. Ç êáëðÜæïõóá ðáñáãùãÞ åêðáéäåõôéêïý ëïãéóìéêïý êáé ôï áõîáíüìåíï ìå åíôõðùóéáêïýò ñõèìïýò åíäéáöÝñïí ãéá ôá ó÷åôéêÜ ðñïúüíôá ðïõ êõêëïöïñïýí óôï åìðüñéï, ðñïóäßäïõí óôéò åöáñìïãÝò áõôïý ôïõ ôýðïõ éäéáßôåñç óçìáóßá. Ôï åêðáéäåõôéêü ëïãéóìéêü ìðïñåß íá ÷ùñéóôåß óå éäéáßôåñåò êáôçãïñßåò, áíÜëïãá ìå ôïõò óôü÷ïõò ðïõ ìðïñåß íá åîõðçñåôÞóåé êáé ôç öéëïóïößá ôïõ ó÷åäéáóìïý ôïõ, ç ïðïßá óçìáôïäïôåß äéáöïñåôéêÝò èåùñßåò ìÜèçóçò.

Oèüíç áðü ôï ðñüãñáììá åêìÜèçóçò (tutor) ôïõ Mathcad

ÐñïãñÜììáôá üðùò ôï Cabri-ÃåùìÝôñçò Þ ôï Geometer Sketch Pad ðñïóöÝñïõí ôç äõíáôüôçôá êáôáóêåõÞò åíüò ãåùìåôñéêïý ó÷Þìáôïò ìå óõãêåêñéìÝíåò éäéüôçôåò êáé ôï äõíáìéêü ÷åéñéóìü ôïõ ìå ôç âïÞèåéá ôïõ ðïíôéêéïý. ¸íá ôÝôïéï «çëåêôñïíéêü åñãáóôÞñéï» Ãåùìåôñßáò áðïôåëåß óçìáíôéêü åñãáëåßï ãéá ôçí áíáêÜëõøç ôùí éäéïôÞôùí ôùí Ãåùìåôñéêþí ó÷çìÜôùí êáé ôçí ðñïóÝããéóç åííïéþí.

169

6

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ¸ôóé, ìðïñïýìå íá äéáêñßíïõìå äéÜöïñá ðñïúüíôá ðïõ áðïóêïðïýí: u Óôçí áíÜðôõîç äåîéïôÞôùí, üðùò åßíáé ç åõ÷Ýñåéá óôçí áíÜãíùóç, ç ïñèïãñáößá, ç áíáãíþñéóç ãåùìåôñéêþí ó÷çìÜôùí, ç áíáãíþñéóç óôïé÷åßùí áðü ôç öýóç (æþùí, öõôþí, êëð.), ç åôõìïëïãßá ëÝîåùí, ï åìðëïõôéóìüò ôïõ ëåîéëïãßïõ êëð., ôá ïðïßá ðñïïñßæïíôáé êõñßùò ãéá ôéò êáôþôåñåò âáèìßäåò åêðáßäåõóçò. u Óôçí åðáíÜëçøç ãíþóåùí óå äéÜöïñá ãíùóôéêÜ áíôéêåßìåíá, êõñßùò ó áõôÜ ðïõ áðáéôïýí áðïìíçìüíåõóç. u Óôçí ðñïóÝããéóç êáé áíáêÜëõøç åííïéþí ìå ðåéñáìáôéóìü (äéåñåõíçôéêÞ ìÜèçóç), ìå óêïðü ôçí áíÜðôõîç ôçò áõôåíÝñãåéáò, ôçò äçìéïõñãéêüôçôáò êáé ôçò êñßóçò ôïõ ìáèçôÞ.

Áêïëïõèþíôáò ôéò ïäçãßåò áíáêáëýðôïõìå ìéá åíäéáöÝñïõóá áðüäåéîç ôïõ Ðõèáãïñåßïõ èåùñÞìáôïò, ìå ôç âïÞèåéá ôïõ Sketchpad

Ï ó÷åäéáóìüò ìéáò åêðáéäåõôéêÞò åöáñìïãÞò áîéïðïéåß äéÜöïñåò ôå÷íéêÝò áíÜðôõîçò ëïãéóìéêïý -üðùò ÷ñÞóç ðïëõìÝóùí, ðñïóïìïßùóç, åéêïíéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá, êëð.- êáé ìðïñåß íá ðåñéëáìâÜíåé êáé óôïé÷åßá áõôïáîéïëüãçóçò ôïõ ìáèçôÞ ìå êáôáãñáöÞ ôùí óùóôþí Þ ëáíèáóìÝíùí áðáíôÞóåùí Þ åíåñãåéþí, ãéá ôçí åíçìÝñùóç ôïõ ßäéïõ êáé ôùí äáóêÜëùí ôïõ ó÷åôéêÜ ìå ôçí åðßäïóÞ ôïõ.

170

Ëïãéóìéêü åöáñìïãþí

6

Ôï ðåñéâÜëëïí ôïõ Function Probe ðñïóöÝñåôáé ãéá ôç ìåëÝôç áëãåâñéêþí óõíáñôÞóåùí. ÄéáèÝôåé åõêïëßåò ãéá ôç óõìðëÞñùóç ôïõ ðßíáêá ôéìþí êáé ôç äçìéïõñãßá ôçò áíôßóôïé÷çò ãñáöéêÞò ðáñÜóôáóçò. Óôçí åéêüíá, åíþ «óôñåâëþíåôáé» ìå ôï êáôÜëëçëï åñãáëåßï ç ãñáöéêÞ ðáñÜóôáóç ôçò ø=2çì÷ ðáñáôçñïýìå ôç ìïñöÞ ðïõ ðáßñíåé ç óõíÜñôçóç.

ÄéêôõáêÝò åöáñìïãÝò - äéäáóêáëßá áðü áðüóôáóç Ç åíóùìÜôùóç äéêôõáêþí äõíáôïôÞôùí óôï åêðáéäåõôéêü ëïãéóìéêü ðñïóöÝñåé óçìáíôéêÜ ðëåïíåêôÞìáôá. Ç Üìåóç åðéêïéíùíßá áíÜìåóá óå ïìÜäåò ìáèçôþí äéåõêïëýíåé ôç óõíåñãáóßá áðü áðüóôáóç. Ïé ìáèçôÝò Ý÷ïõí Ýôóé ôçí åõêáéñßá íá áíôáëëÜóóïõí áðüøåéò êáé íá äéåõñýíïõí ôéò áíôéëÞøåéò ôïõò óå äéÜöïñïõò ôïìåßò, ãíùóôéêïýò êáé ðïëéôéóôéêïýò. Ïé äéêôõáêÝò äõíáôüôçôåò, åîÜëëïõ, ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åõñÝùò êáé óôç äéäáóêáëßá áðü áðüóôáóç, ãéá ôçí ðñïóöïñÜ åõêáéñéþí óå Üôïìá ðïõ äåí Ý÷ïõí åýêïëç ðñüóâáóç óå êÝíôñá åêðáßäåõóçò (êáôïßêïõò áêñéôéêþí ðåñéï÷þí, Üôïìá ìå åéäéêÝò áíÜãêåò, êëð.).

ÅðáããåëìáôéêÞ åêðáßäåõóç êáé êáôÜñôéóç Ìéá Üëëç éäéáßôåñá óçìáíôéêÞ êáôçãïñßá ëïãéóìéêïý åßíáé áõôÞ ðïõ õðïóôçñßæåé ôçí åðáããåëìáôéêÞ åêðáßäåõóç. Ó áõôÞí ôçí êáôçãïñßá óõãêáôáëÝãïíôáé êõñßùò ðñïãñÜììáôá ãéá ôçí áíÜðôõîç äåîéïôÞôùí áðü ôéò ðéï áðëÝò, üðùò åßíáé ç Üóêçóç óôçí ðëçêôñïëüãçóç ìå ôõöëü óýóôçìá, ìÝ÷ñé ôéò ðéï åîåéäéêåõìÝíåò êáé åðéêßíäõíåò, üðùò åßíáé ç åêðáßäåõóç ðéëüôùí, áóôñïíáõôþí, êëð. Ôá ðñïãñÜììáôá ôçò ôåëåõôáßáò êáôçãïñßáò ëåéôïõñãïýí êõñßùò ìå ðñïóïìïßùóç öáéíïìÝíùí, þóôå íá ìç äéáôñÝ÷åé êéíäýíïõò ï åêðáéäåõüìåíïò.

Óôçí êáôçãïñßá áõôÞ óõìðåñéëáìâÜíåôáé ôï ëïãéóìéêü ðïõ ìðïñåß íá êáëýøåé äéÜöïñåò Üëëåò -åêôüò áðü ôéò åðáããåëìáôéêÝò êáé åêðáéäåõôéêÝò- áíÜãêåò ôïõ áíèñþðïõ, üðùò åßíáé ç øõ÷áãùãßá ôïõ (ðáé÷íßäéá êÜèå öýóåùò), ç åíçìÝñùóÞ ôïõ (ãåùãñáöéêïß Üôëáíôåò, çëåêôñïíéêÝò åöçìåñßäåò, Äéáäßêôõï), ç äéåõêüëõíóÞ ôïõ óå äéÜöïñåò ðñïóùðéêÝò êáé ïéêéáêÝò åñãáóßåò (ðñïóùðéêü çìåñïëüãéï, ïñãÜíùóç åîüäùí), ê.Ü.

171

6

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Áðü ôç óåëßäá õðïäï÷Þò ôïõ ¢ôëáíôá ôçò Åãêõêëïðáßäåéáò ENCARTA 99 ôçò MICROSOFT ìðïñåß êáíåßò íá åðéëÝîåé ìéá ðåñéï÷Þ Þ ÷þñá, ãéá íá äåß ôéò ó÷åôéêÝò ðëçñïöïñßåò. ÅðéëÝãïíôáò «ÅëëÜäá, Ôïðïèåóßåò êáé ¹÷ïé» öôÜíïõìå óå ìéá óåëßäá ìå åéêïíßôóåò áðü ôéò ôïðïèåóßåò ðïõ Ý÷ïõí óõìðåñéëçöèåß óôïí ¢ôëáíôá. Áí èÝëïõìå íá äïýìå êÜðïéá áðü áõôÝò óå ìåãÝèõíóç, ôçí åðéëÝãïõìå. Áí õðÜñ÷åé óçìåéùìÝíï êáé ôï óýìâïëï ôïõ Þ÷ïõ, ôüôå áêïýãåôáé êáé ç ìïõóéêÞ ðïõ óõíïäåýåé ôçí åéêüíá.

ÐñïãñÜììáôá ìå ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïëõìÝóùí ÐïëëÜ ðñïãñÜììáôá ìïñöùôéêïý Þ øõ÷áãùãéêïý ÷áñáêôÞñá åßíáé ó÷åäéáóìÝíá ìå óõíäõáóìü ðïëëþí åêöñáóôéêþí ìÝóùí åêôüò áðü êåßìåíï, üðùò åßíáé ç åéêüíá, ôï âßíôåï, ï Þ÷ïò êëð., ôá èÝìáôá äå ðïõ ðåñéëáìâÜíïõí åßíáé ïñãáíùìÝíá ìå äõíáìéêü ôñüðï, þóôå ìðïñïýí íá ðñïóåããéóôïýí ìå ôéò ðñïôåñáéüôçôåò ðïõ åðéèõìåß ï ßäéïò ï ÷ñÞóôçò. ÔÝôïéï ó÷åäéáóìü Ý÷ïõí óõíÞèùò ïé åãêõêëïðáßäåéåò, ïé ôïõñéóôéêïß ïäçãïß, ôá ðáé÷íßäéá, ê.Ü.

Áðü ôïí ðßíáêá åëÝã÷ïõ ôïõ éôáëéêïý ôßôëïõ ðïëõìÝóùí «¼ðåñá» ìðïñåß íá êáíåßò íá êÜíåé äéÜöïñåò ñõèìßóåéò ó÷åôéêÜ ìå ôïí Þ÷ï Þ íá åðéëÝîåé ôï ìïõóéêü èÝìá ìå ôï ïðïßï èÝëåé íá åìðëïõôßóåé ôéò ãíþóåéò ôïõ, üðùò: u Ýíá ìïõóéêü êïììÜôé ãéá íá ôï áêïýóåé Þ íá ðÜñåé ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÜ ìå áõôü u Ýíá èÝìá áðü ôç èåùñßá ìïõóéêÞò (Þ÷ïò, ôüíïò, çìéôüíéï ê.ëð. ìå ç÷çôéêÜ ðáñáäåßãìáôá) u íá åðéëÝîåé Ýíá ìïõóéêü üñãáíï ãéá íá ìÜèåé ôç äïìÞ ôïõ êáé íá áêïýóåé ôïí Þ÷ï ôïõ u Ýíá èÝìá áðü ôçí éóôïñßá ôçò ìïõóéêÞò, ó÷åôéêÜ ìå ôçí åîÝëéîç óå äéÜöïñåò ÷ñïíéêÝò ðåñéüäïõò Þ ôç æùÞ êáé ôï Ýñãï ìåãÜëùí ìïõóïõñãþí

172

Ëïãéóìéêü åöáñìïãþí

ÐñïãñÜììáôá áîéïðïßçóçò ôïõ Äéáäéêôýïõ

6

Ìéá Üëëç êáôçãïñßá ëïãéóìéêïý ðïõ Ý÷åé ìåãÜëç Üíèéóç, üóï ðëçèáßíïõí ïé ÷ñÞóôåò ôùí õðçñåóéþí ôïõ Äéáäéêôýïõ, åßíáé ôá ðñïãñÜììáôá ðïõ äéåõêïëýíïõí ôçí áîéïðïßçóç ôùí äõíáôïôÞôùí ôïõ. Óôçí êáôçãïñßá áõôÞ áíÞêïõí ôá ðñïãñÜììáôá ôá ó÷åôéêÜ ìå ôç óýíäåóç óôï Äéáäßêôõï, ôçí ðëïÞãçóç óôéò óåëßäåò ôïõ ðáãêüóìéïõ éóôïý, ôç ÷ñÞóç çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ, ê.Ü.

Ðñïóôáóßá áðü éïýò Ìéá êáôçãïñßá ðñïãñáììÜôùí ãéá ôçí ïðïßá åíäéáöÝñïíôáé üëïé áíåîáéñÝôùò ïé êÜôï÷ïé õðïëïãéóôþí åßíáé áõôÜ ðïõ áíôéìåôùðßæïõí ôïõò áíåðéèýìçôïõò éïýò. ÔÝôïéá ðñïãñÜììáôá ðùëïýíôáé óôï åìðüñéï, ìðïñåß üìùò íá âñåé êáíåßò ìéá ðëçèþñá áðü áõôÜ êáé óôï Äéáäßêôõï. ÊáôÜ ôçí åãêáôÜóôáóç åíüò ðñïãñÜììáôïò ãéá éïýò åãêáèßóôáôáé óõíÞèùò êáé ìéá «áóðßäá» (virus-shield), Ýíá ðñüãñáììá äçëáäÞ ðïõ åíåñãïðïéåßôáé êÜèå öïñÜ ðïõ áíïßãåé ï õðïëïãéóôÞò êáé ðáñáìÝíåé óôç ìíÞìç üóç þñá åßíáé áíïéêôüò, ðáñáìïíåýïíôáò ãéá ïðïéïäÞðïôå «áíåðéèýìçôï åðéóêÝðôç». Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ åíôïðéóôåß êÜðïéïò éüò, åíåñãïðïéåßôáé Ýíáò «óõíáãåñìüò» ìå Þ÷ï, ìçíýìáôá êáé ïäçãßåò ãéá ôï ôé ðñÝðåé êáíåßò íá êÜíåé ãéá ôçí áíôéìåôþðéóÞ ôïõ. Ïé éïß: ¸íá åíï÷ëçôéêü êáé åðéêßíäõíï ðáé÷íßäé. Ïé éïß åßíáé ðñïãñÜììáôá ôùí ïðïßùí ç åêôÝëåóç ãßíåôáé åí áãíïßá ôïõ ÷ñÞóôç êáé ðñïîåíïýí óõíÞèùò âëÜâåò óôï ëïãéóìéêü ôïõ õðïëïãéóôÞ, ìå ðéèáíÜ áðïôåëÝóìáôá ôçí áðþëåéá ðëçñïöïñéþí, ôç äéáóÜëåõóç ôçò êáíïíéêÞò ëåéôïõñãßáò ôïõ, ê.Ü. ÕðÜñ÷ïõí áíáñßèìçôïé éïß, êáèÝíáò ìå ôéò äéêÝò ôïõ êáôáóôñïöéêÝò éäéüôçôåò. Ç ìåôÜäïóç ôùí ðñïãñáììÜôùí áõôþí ãßíåôáé ìÝóù «ìïëõóìÝíùí» äéóêåôþí Þ êáé ðñïãñáììÜôùí ðïõ êáôåâÜæïõìå áðü ôï Äéáäßêôõï. Ìéá áðü ôéò ëåéôïõñãßåò ôïõ éïý åßíáé ç áíôéãñáöÞ ôïõ åáõôïý ôïõ óôç ìíÞìç Þ óå Üëëá ìÝóá ôïõ óõóôÞìáôïò Þ ôïõ äéêôýïõ, áð üðïõ áõôïåíåñãïðïéåßôáé ãéá íá óõíå÷ßóåé ôï êáôáóôñïöéêü ôïõ Ýñãï, áíÜëïãá ìå ôéò ïäçãßåò ðïõ Ý÷åé ðñïãñáììáôßóåé ï êáôáóêåõáóôÞò ôïõ, ðñïîåíþíôáò öáéíüìåíá «åðéäçìßáò». Ãéá íá áðïöýãïõìå äõóÜñåóôá áðïôåëÝóìáôá, êáëü åßíáé íá Ý÷ïõìå ðÜíôá ëïãéóìéêü ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôùí éþí, áëëÜ êõñßùò íá öñïíôßæïõìå íá åëÝã÷ïõìå ìå ôá êáôÜëëçëá ðñïãñÜììáôá ôüóï ôéò äéóêÝôåò, ðñéí ôéò ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå, üóï êáé ôá áñ÷åßá ðïõ êõêëïöïñïýí óôï Äéáäßêôõï, ðñéí ôá êáôåâÜóïõìå óôï äéêü ìáò óýóôçìá. Ãéá êÜèå åíäå÷üìåíï, ðÜíôùò, ðñÝðåé íá ïñãáíþíïõìå ôç äéáôÞñçóç áíôéãñÜöùí áóöáëåßáò ôùí åñãáóéþí ìáò, þóôå óå ðåñßðôùóç æçìéÜò íá ìçí åßíáé ôñáãéêÝò ïé áðþëåéåò.

Ç óõíåñãáóßá åöáñìïãþí êáé ç åíïðïßçóç óôïé÷åßùí ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü äéáöïñåôéêÝò ðçãÝò, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá, ç åíóùìÜôùóç ìÝñïõò åñãáóßáò ðïõ Ý÷åé äçìéïõñãçèåß ìå ìéá åöáñìïãÞ óå êÜðïéá Üëëç, äåí åßíáé ðÜíôá åöéêôÞ. ÌðñïóôÜ óå áõôü ôï ðñüâëçìá Ýñ÷ïíôáé íá äþóïõí ëýóç äýï áíïéêôÝò áñ÷éôåêôïíéêÝò ç COM (Component Object Model) êáé ç CORBA (Common Object Request Broker Architecture).

173

6

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Ç ìÝèïäïò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí óõíßóôáôáé óôç äçìéïõñãßá ìéáò ðñüôõðçò äéåðáöÞò (standard interface) ç ïðïßá åðéôñÝðåé ôçí åðéêïéíùíßá ðñïãñáììÜôùí êáé åöáñìïãþí ðïõ Ý÷ïõí êáôáóêåõáóôåß áêüìç êáé áðü äéáöïñåôéêÝò åôáéñåßåò êáé ðïõ, åíäå÷ïìÝíùò, âñßóêïíôáé åãêáôåóôçìÝíåò óå äéáöïñåôéêïý ôýðïõ õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá. ¸íá õðïóýíïëï ôùí åöáñìïãþí óôéò ïðïßåò óôï÷åýïõí áõôÝò ïé äýï áñ÷éôåêôïíéêÝò åßíáé ç åíóùìÜôùóç êáé ðåñáéôÝñù åðåîåñãáóßá áíôéêåéìÝíùí ðïõ Ý÷ïõí äçìéïõñãçèåß ìå ìéá åöáñìïãÞ óå Ýããñáöï Üëëçò åöáñìïãÞò. ÃíùóôÜ ðáñáäåßãìáôá áõôÞò ôçò äõíáôüôçôáò åßíáé ç åéóáãùãÞ öýëëùí åñãáóßáò êáèþò êáé ç åéóáãùãÞ ãñáöéêþí óå Ýããñáöï åðåîåñãáóßáò êåéìÝíïõ. Ïé ðéï äéáäåäïìÝíåò ôå÷íéêÝò áõôÞò ôçò äéáäéêáóßáò åßíáé ç Óýíäåóç êáé ÅíóùìÜôùóç ÁíôéêåéìÝíùí (ÓÅÁ/OLE -Object Linking and Embedding), ç ïðïßá áðïôåëåß ìÝñïò ôçò COM, êáé ç OpenDoc. Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ COM Ý÷åé áíáðôõ÷èåß áðü ôçí åôáéñåßá Microsoft êáé åöáñìüæåôáé ìüíï óå äéÜöïñåò åêäüóåéò ôùí Windows óõìðåñéëáìâáíïìÝíùí êáé ôùí NT. ÐñïóöÜôùò áíáðôý÷èçêå êáé ç êáôáíåìçìÝíç Ýêäïóç ãíùóôÞ ùò DCOM (Distributed Component Object Model). Áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ ç CORBA áðïôåëåß ìéá ðéï åõÝëéêôç ôå÷íéêÞ, áöïý ìðïñåß íá åöáñìïóôåß óå ïðïéáäÞðïôå ðëáôöüñìá. Ç CORBA Ý÷åé áíáðôõ÷èåß áðü ôïí Object Management Group, ï ïðïßïò áðïôåëåß Ýíá ìç êåñäïóêïðéêü ïñãáíéóìü, óôç äçìéïõñãßá ôïõ ïðïßïõ óõììåôåß÷áí ðïëëïß ÷ñÞóôåò, ìç÷áíéêïß êáé åôáéñåßåò ëïãéóìéêïý. Ïé êáôáíåìçìÝíåò äõíáôüôçôåò ðïõ äéáèÝôåé êñßíïíôáé ðéï áðïôåëåóìáôéêÝò áðü áõôÝò ðïõ ðáñÝ÷åé ç DCOM. Ôåëåõôáßá êáôáâÜëëåôáé ìåãÜëç ðñïóðÜèåéá, ðñïêåéìÝíïõ íá åðéôåõ÷èåß óõìâáôüôçôá ìåôáîý COM êáé CORBA.

¼ôáí áõîÜíåôáé ôï äåêáäéêü øçößï ôïõ áñéèìïý ìéáò Ýêäoóçò, ôüôå ðñüêåéôáé ãéá ìéêñÞò óçìáóßáò âåëôéþóåéò, åíþ üôáí áõîÜíåôáé ôï áêÝñáéï øçößï ðñüêåéôáé ãéá áëëáãÝò ðåñéóóüôåñï óçìáíôéêÝò.

Óõìâáôüôçôá áíÜìåóá óôéò åêäüóåéò

Ôá ðñïúüíôá åõñåßáò ÷ñÞóçò ðùëïýíôáé ðáãêïóìßùò óå ðïëëÜ áíôßôõðá êáé âåëôéþíïíôáé óå ôáêôÜ ÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá ìå äéüñèùóç óöáëìÜôùí, áíáßñåóç ðñïçãïýìåíùí åëëåßøåùí áëëÜ êáé ìå íÝá ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé äõíáôüôçôåò. ¸÷åé åðéêñáôÞóåé ïé äéáöïñåôéêÝò åêäüóåéò ôïõ ßäéïõ ðñïúüíôïò íá ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü ìéá áýîïõóá áêïëïõèßá äåêáäéêþí áñéèìþí. Ï áñéèìüò ôçò íÝáò Ýêäïóçò ìáò ðëçñïöïñåß ãéá ôçí ôÜîç ôùí áëëáãþí ðïõ Ý÷ïõí åðÝëèåé. Ç óõìâáôüôçôá áíÜìåóá óôéò åêäüóåéò ôïõ ßäéïõ ðñïúüíôïò ôçñåßôáé óõíÞèùò ðñïò ôá êÜôù: ç íÝá Ýêäïóç óõíÞèùò ìðïñåß íá åðåîåñãáóôåß Ýíá áñ÷åßï ðïõ Ý÷åé äçìéïõñãçèåß ìå ôçí ðñïçãïýìåíç, åíþ ôï áíôßóôñïöï äåí éó÷ýåé. Ïé íÝåò âåëôéùìÝíåò åêäüóåéò êõêëïöïñïýí óõíÞèùò óå äýï ìïñöÝò: u óå ðëÞñç ìïñöÞ, ãéá ôïõò íÝïõò áãïñáóôÝò u óå ìïñöÞ áíáâÜèìéóçò, ìå ìéêñüôåñï áíôßôéìï, ãéá ôïõò êáôü÷ïõò ôçò ðñïçãïýìåíçò Ýêäïóçò. Ìå ôçí åãêáôÜóôáóç ôçò Ýêäïóçò áíáâÜèìéóçò, ç ðáëéÜ Ýêäïóç áðïêôÜ üëåò ôéò éäéüôçôåò ôçò íÝáò.

174

Ëïãéóìéêü åöáñìïãþí

Ç ðáñáãùãÞ ëïãéóìéêïý óôçñßæåôáé óå ìáêñü÷ñïíç Ýñåõíá êáé áðáéôåß ðïëëÝò áíèñùðïþñåò. Ôï ðñïúüí áõôÞò ôçò äéåñãáóßáò öÝñåé ôç óöñáãßäá ôùí äçìéïõñãþí ôïõ (Ýìðíåõóç, éêáíüôçôá, óõãêñüôçóç, êëð.), üðùò óõìâáßíåé ìå êÜèå Üëëç ðíåõìáôéêÞ äçìéïõñãßá. Ôá äéêáéþìáôá åêìåôÜëëåõóçò ôïõ ðñïúüíôïò óõãêåíôñþíïíôáé óôïí éäéïêôÞôç-åêäüôç êáé ðñïóôáôåýïíôáé áðü íüìïõò êáé äéåèíåßò óõìâÜóåéò ðåñß ðíåõìáôéêÞò éäéïêôçóßáò. ÊÜèå ðñïúüí ëïãéóìéêïý óõíïäåýåôáé áðü Ýíá Ýããñáöï, óôï ïðïßï ðåñéãñÜöïíôáé ìå êÜèå ëåðôïìÝñåéá ôá áðïêëåéóôéêÜ äéêáéþìáôá ôïõ éäéïêôÞôç-åêäüôç ôïõ ðñïúüíôïò êáé ôá äéêáéþìáôá ðïõ ìåôáâéâÜæïíôáé óôïí áãïñáóôÞ. Ìå ôçí áãïñÜ, äçëáäÞ, ëïãéóìéêïý ï áãïñáóôÞò äåí áðïêôÜ ôçí êõñéüôçôá ôïõ ðñïúüíôïò áëëÜ ôçí Üäåéá ÷ñÞóçò ìå ôïõò üñïõò ðïõ èÝôåé ï åêäüôçò. Ç Üäåéá áõôÞ äéáöÝñåé áðü ëïãéóìéêü óå ëïãéóìéêü, ãé áõôü, ðñéí ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå êÜðïéï ðñïúüí, ïöåßëïõìå íá äéáâÜóïõìå ðñïóåêôéêÜ ôïõò üñïõò ðïõ èÝôåé ï éäéïêôÞôçò, äéáöïñåôéêÜ êéíäõíåýïõìå íá áíôéìåôùðßóïõìå íïìéêÝò åõèýíåò. ÊÜèå ðñïúüí áíáâÜèìéóçò óõíïäåýåôáé áðü íÝá Üäåéá ÷ñÞóçò êáé ìáæß ìå ôéò ðñïçãïýìåíåò åêäüóåéò áðïôåëïýí åíéáßï ëïãéóìéêü. Ãéá ÷ñÞóç ôïõ ëïãéóìéêïý óå äßêôõï áðáéôåßôáé åéäéêÞ Üäåéá, óôçí ïðïßá ðñïóäéïñßæåôáé óõíÞèùò ï ìÝãéóôïò áñéèìüò ôùí èÝóåùí åñãáóßáò áðü ôéò ïðïßåò èá ÷ñçóéìïðïéçèåß.

6

Ôá óçìåßá óôá ïðïßá áíáöÝñåôáé óõíÞèùò ìéá Üäåéá ÷ñÞóçò åßíáé: u ç áíáêáôáóêåõÞ ôïõ êþäéêá u ç åíïéêßáóç Þ ðáñá÷þñçóç ôïõ ðñïúüíôïò u ç ÷ñçìáôïäïôéêÞ åíïéêßáóç (leasing) u ç ìåôáâßâáóç ðñïúüíôïò êáé äéêáéùìÜôùí ÷ñÞóçò óå ôñßôï u ïé üñïé äçìéïõñãßáò áíôéãñÜöùí áóöáëåßáò u ç äçìéïõñãßá Üëëùí áíôéãñÜöùí êáé ïé ðåñéïñéóìïß óôç äéÜèåóÞ ôïõò u ç áíáðáñáãùãÞ ôïõ Ýíôõðïõ õëéêïý ðïõ óõíïäåýåé ôï ðñïúüí u ïé üñïé åããýçóçò ôïõ ðñïúüíôïò u ôá ðñïúüíôá ðïõ ðáñÜãïíôáé áðü ôç ÷ñÞóç ôïõ ëïãéóìéêïý.

Ôá ðñïúüíôá ëïãéóìéêïý ðñïóôáôåýïíôáé áðü ôçí éó÷ýïõóá íïìïèåóßá. ÐïëëÝò åôáéñåßåò, ìÜëéóôá, äåí åðéôñÝðïõí ôç ÷ñÞóç ðáñÜ ìüíï óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ãßíïíôáé áðïäåêôïß ïé üñïé ðïõ ïé ßäéåò èÝôïõí. Åêôüò áðü ôç íïìéêÞ ðñïóôáóßá, ðïëëÜ ðñïúüíôá ëïãéóìéêïý ðñïóôáôåýïíôáé áðü ðáñÜíïìç áíôéãñáöÞ Þ ðáñÜíïìç ÷ñÞóç ôüóï êáôÜ ôçí åãêáôÜóôáóç, üóï êáé êáôÜ ôç ÷ñçóéìïðïßçóÞ ôïõò. ÁõôÞ ç ðñïóôáóßá ãßíåôáé ìå äéÜöïñïõò ôñüðïõò, üðùò: u u

u

ìå åéäéêü êùäéêü, ôïí ïðïßï ðñÝðåé íá ãíùñßæåé ï ÷ñÞóôçò ðñéí ðñï÷ùñÞóåé óôçí åãêáôÜóôáóç ôïõ ëïãéóìéêïý ìå êùäéêïýò ïñéóìÝíçò ÷ñïíéêÞò äéÜñêåéáò, ìåôÜ ôçí ðáñÝëåõóç ôçò ïðïßáò ðñÝðåé íá áíáíåùèïýí áðü ôçí åôáéñåßá, ðñïêåéìÝíïõ íá óõíå÷éóôåß ç ÷ñÞóç ôïõ ëïãéóìéêïý ìå åéäéêÜ åîáñôÞìáôá (ð.÷ hasp) ðïõ ðñÝðåé íá âñßóêïíôáé ðñïóáñìïóìÝíá óôïí õðïëïãéóôÞ, äéáöïñåôéêÜ äåí åßíáé äõíáôüí íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ôï ðñïúüí.

175

6

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Åêôüò áðü ôçí áãïñÜ ëïãéóìéêïý áðü êáôáóôÞìáôá Þ åôáéñåßåò, ìðïñåß êÜðïéïò íá ðñïìçèåõôåß íüìéìá äéÜöïñá ðñïúüíôá êáé áðü Üëëåò ðçãÝò, üðùò åßíáé ôï Äéáäßêôõï, üðïõ äéáôßèåíôáé ðïëëÜ ðñïãñÜììáôá äùñåÜí Þ ìå ìéêñü êüóôïò, ôï ïðïßï ìðïñåß íá êáôáâëçèåß ìå ôá÷õäñïìéêÞ åðéôáãÞ Þ ìå ðéóôùôéêÞ êÜñôá. ÁíÜëïãá ìå ôïõò üñïõò äùñåÜí äéÜèåóçò ëïãéóìéêïý, äéáêñßíïõìå ôñåéò êýñéåò êáôçãïñßåò:

Êïéíü÷ñçóôá Ôá êïéíü÷ñçóôá (public domain) ðñïãñÜììáôá äéáôßèåíôáé äùñåÜí êáé äåí áðáãïñåýåôáé ç áíáðáñáãùãÞ êáé äéÜèåóÞ ôïõò. Ï ÷ñÞóôçò ôá ÷ñçóéìïðïéåß êáôÜ âïýëçóç. ÐïëëÝò öïñÝò ðñüêåéôáé ãéá îåðåñáóìÝíåò åêäüóåéò ëïãéóìéêïý Þ ãéá áõôïó÷Ýäéá ðñïãñÜììáôá-åñãáëåßá. ×ñåéÜæåôáé ðñïóï÷Þ, ãéáôß ôÝôïéïõ åßäïõò ðñïãñÜììáôá äåí Ý÷ïõí åããýçóç ïýôå êáëÞò ëåéôïõñãßáò ïýôå åëÝã÷ïõ êáé áðáëëáãÞò áðü éïýò.

Óôç èÝóç License õðÜñ÷åé ôï åßäïò êáé äéêáéùìÜôùí ÷ñÞóçò

Åëåýèåñçò ÷ñÞóçò Óôá åëåýèåñçò ÷ñÞóçò ðñïãñÜììáôá (freeware) õðÜñ÷ïõí ðåñéïñéóìïß ó÷åôéêÜ ìå ôçí áíôéãñáöÞ, ôç äéÜäïóç Þ ôçí ôñïðïðïßçóÞ ôïõò. Ðñüêåéôáé óõíÞèùò ãéá åñåõíçôéêÝò ðñïóðÜèåéåò óôéò ïðïßåò êáëåßôáé íá óõìâÜëåé êáé ï ÷ñÞóôçò ìå ôéò ðáñáôçñÞóåéò ôïõ.

Ãéá äïêéìÞ: äïêßìáóå ðñéí áãïñÜóåéò.... ÐïëëÝò åôáéñåßåò óõíçèßæïõí íá åðéôñÝðïõí ôçí åëåýèåñç ÷ñÞóç ôïõ ðñïúüíôïò ôïõò ãéá ðåñéïñéóìÝíç ÷ñïíéêÞ äéÜñêåéá (shareware), ðñïêåéìÝíïõ íá äïêéìáóôåß áðü äéÜöïñïõò ÷ñÞóôåò ãéá íá ãßíåé åõñýôåñá ãíùóôü. ÌåôÜ ôï ôÝëïò ôçò ÷ñïíéêÞò ðåñéüäïõ ï ÷ñÞóôçò õðï÷ñåïýôáé íá ðëçñþóåé, áí èÝëåé íá åîáêïëïõèÞóåé íá ôï ÷ñçóéìïðïéåß.

Ç ðáñÜíïìç ðñïìÞèåéá ëïãéóìéêïý äåí áðïôåëåß ìüíï çèéêü êáé íïìéêü ðáñÜðôùìá -êëïðÞ ðíåõìáôéêÞò éäéïêôçóßáò- áëëÜ åßíáé åðéæÞìéá ãéá ôï óýíïëï ôçò êïéíùíßáò, ãéá ôïõò åîÞò ëüãïõò: u ¸íá ìåãÜëï ìÝñïò áðü ôá Ýóïäá ìéáò åôáéñåßáò ëïãéóìéêïý åðåíäýåôáé óôç óõíÝ÷éóç ôçò Ýñåõíáò ãéá ôçí åîÝëéîç ôïõ ëïãéóìéêïý, ðñÜãìá ðïõ ùöåëåß üëï ôïí êüóìï.

176

Ëïãéóìéêü åöáñìïãþí u u

u

¼óï ìåãáëýôåñç åßíáé ç áãïñÜ, ôüóï ðåñéóóüôåñï ìðïñåß íá ìåéùèåß ç ôéìÞ ðþëçóçò ôïõ ðñïúüíôïò, ðñïò üöåëïò ôïõ íüìéìïõ áãïñáóôÞ. Ìéêñüôåñïò áñéèìüò íüìéìùí ðùëÞóåùí óõíåðÜãåôáé ëéãüôåñï öüñï, ìå áñíçôéêÞ åðßäñáóç óôéò êïéíùíéêÝò ðáñï÷Ýò, ìåßùóç óôçí áðáó÷üëçóç êáé áðïôåëåß áíôéêßíçôñï ãéá ìéêñïýò ïßêïõò ðáñáãùãÞò ëïãéóìéêïý. Åíèáññýíåé ôç äéÜèåóç ãéá áðüêôçóç åýêïëïõ êáèáñïý êÝñäïõò áðü êåñäïóêüðïõò, åéò âÜñïò ôïõ êïéíùíéêïý óõíüëïõ.

Ç ðáñÜíïìç äéÜèåóç ëïãéóìéêïý, äçëáäÞ ç ÷ùñßò Üäåéá áíôéãñáöÞ, áíáðáñáãùãÞ, ÷ñÞóç Þ êáôáóêåõÞ ðñïúüíôùí ëïãéóìéêïý ðïõ ðñïóôáôåýïíôáé áðü ôç íïìïèåóßá ðåñß ðíåõìáôéêþí äéêáéùìÜôùí, áðïêáëåßôáé ðåéñáôåßá ëïãéóìéêïý êáé ôéìùñåßôáé ìå áõóôçñÝò êõñþóåéò. Ãéá ôçí ðÜôáîç ôçò ðåéñáôåßáò ëïãéóìéêïý Ý÷ïõí äçìéïõñãçèåß åôáéñåßåò äéåèíïýò åìâÝëåéáò, ïé ïðïßåò ÷ñçóéìïðïéïýí äéÜöïñá ìÝóá ãéá ôïí åíôïðéóìü ôùí ðáñáâáôþí êáé ôçí åðéâïëÞ êõñþóåùí ôüóï óôïõò ðåéñáôÝò üóï êáé óôïõò áðïäÝêôåò. Èá ðñÝðåé, ëïéðüí, ï ôåëéêüò ÷ñÞóôçò íá ãíùñßæåé ôï íïìéêü ðëáßóéï ðïõ Ý÷åé ó÷Ýóç ìå ôç äéÜèåóç êáé ÷ñÞóç ëïãéóìéêïý, ðñïêåéìÝíïõ íá áðïöýãåé ðáñáâÜóåéò ëüãù Üãíïéáò.

6

Óôç ÷þñá ìáò õðÜñ÷åé ç åôáéñåßá BSA Hellas, ðïõ ëåéôïõñãåß ãéá ëïãáñéáóìü äéÜöïñùí ïßêùí ëïãéóìéêïý, ç ïðïßá åëÝã÷åé ôç íïìéìüôçôá ÷ñÞóçò ëïãéóìéêïý, ðñïóöåýãåé óôç äéêáéïóýíç êáé êïéíïðïéåß ôá ïíüìáôá ôùí ðáñáâáôþí.

Ùò ðåéñáôåßá ëïãéóìéêïý ÷áñáêôçñßæåôáé êáèåìßá áðü ôéò ôñåéò ðåñéðôþóåéò ðïõ áêïëïõèïýí: á) Ç äçìéïõñãßá ðáñÜíïìùí áíôéãñÜöùí ðñïãñÜììáôïò ìÝóá óå Ýíáí ïñãáíéóìü, ãéá ôç ÷ñÞóç ôïõò áðü ôïõò õðáëëÞëïõò Ýîù áðü ôï ÷þñï ôçò äïõëåéÜò. â) Ç ÷ùñßò Üäåéá ðñïåãêáôÜóôáóç ëïãéóìéêïý óôá ðñïò ðþëçóç óõóôÞìáôá, ðñïêåéìÝíïõ íá áðïôåëÝóåé êßíçôñï ãéá ôïí õðïøÞöéï áãïñáóôÞ. ã) Ç ðáñÜíïìç áíáðáñáãùãÞ êáé äéÜèåóç ðñïúüíôùí, ôéò ðéï ðïëëÝò öïñÝò óå ðñü÷åéñç êáé åõôåëÞ óõóêåõáóßá, áëëÜ óõ÷íÜ êáé óå åîáéñåôéêÜ öñïíôéóìÝíç ìïñöÞ, ðïõ êÜíåé äõóäéÜêñéôç ôç äéáöïñÜ áðü ôï ðñùôüôõðï ðñïúüí.

Ôï Ýããñáöï ôçò Üäåéáò ÷ñÞóçò ðïõ óõíïäåýåé ôï ëïãéóìéêü áðïäåéêíýåé ìüíï ôçí êïéíïðïßçóç ôùí üñùí ðïõ ïöåßëåé íá óåâáóôåß ï ÷ñÞóôçò, ÷ùñßò íá áðïôåëåß ôåêìÞñéï íïìéìüôçôáò ãéá ôçí ðñïìÞèåéá ôïõ ëïãéóìéêïý. Áõôü ðïõ áðïäåéêíýåé üôé ç ðñïìÞèåéá ôïõ ëïãéóìéêïý åßíáé íüìéìç êáé åããõÜôáé ôç ãíçóéüôçôá ôïõ ðñïúüíôïò åßíáé ôï ðéóôïðïéçôéêü áõèåíôéêüôçôáò (certificate of authenticity), ïé ðñùôüôõðåò äéóêÝôåò Þ ôï CD-ROM êáé ôï ðáñáóôáôéêü áãïñÜò.

177

6

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ðéóôïðïéçôéêü áõèåíôéêüôçôáò ôçò åôáéñåßáò Microsoft

To ðéóôïðïéçôéêü áõèåíôéêüôçôáò åßíáé êáôáóêåõáóìÝíï ìå åéäéêÝò ôå÷íéêÝò ðïõ äõó÷åñáßíïõí ôçí ðéóôÞ ôïõ áíôéãñáöÞ, üðùò åßíáé ôá ïëïãñÜììáôá, ôá õäáôïãñáöÞìáôá, ïé åéäéêÝò Ýíèåôåò ôáéíßåò ê.Ü., þóôå íá ìåéþíåôáé ï êßíäõíïò ðëáóôïãñáößáò.

Óôçí åãêáôÜóôáóç ôçò äïêéìáóôéêÞò Ýêäïóçò ôïõ CorelDraw 8, åìöáíßæåôáé ç Üäåéá ÷ñÞóçò ôçí ïðïßá ïöåßëåé íá áðïäå÷ôåß ï ÷ñÞóôçò. ÌåôÜ ôçí ðáñÝëåõóç ôùí 30 çìåñþí ôï ðñüãñáììá äåí îåêéíÜ (õðÜñ÷åé êëåßäùìá).

178

Ëïãéóìéêü åöáñìïãþí

6

Ïé åöáñìïãÝò ðïõ ðñïáíáöÝñáìå êáëýðôïõí áíÜãêåò êïéíÝò êáé ðñïäéáãåãñáììÝíåò êáé ãé áõôü åßíáé åöéêôü íá ôõðïðïéçèïýí. ÏðïéïóäÞðïôå, ãéá ðáñÜäåéãìá, èÝëåé íá äçìéïõñãÞóåé êåßìåíï ìå ôïí õðïëïãéóôÞ, ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé Ýíá áðü ôá ðáêÝôá ðïõ êõêëïöïñïýí óôï åìðüñéï ãéá ôï óêïðü áõôü. Äåí óõìâáßíåé üìùò ôï ßäéï ìå ôéò åöáñìïãÝò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ð.÷. ôï Ìç÷áíïãñáöéêü ÊÝíôñï ôïõ Õðïõñãåßïõ Ïéêïíïìéêþí ãéá ôïí õðïëïãéóìü ôïõ öüñïõ Þ ôï Ìç÷áíïãñáöéêü ÊÝíôñï ôïõ Õðïõñãåßïõ Ðáéäåßáò ãéá ôïí õðïëïãéóìü ôùí âÜóåùí åéóáãùãÞò óôá ÁÅÉ-ÔÅÉ êáé ôçí êáôÜôáîç ôùí õðïøçößùí óå ó÷ïëÝò. Óå ðåñéðôþóåéò üðïõ õðÜñ÷ïõí éäéáßôåñåò áíÜãêåò (åéäéêüò ôñüðïò åðåîåñãáóßáò, êëð.) áíáðôýóóïíôáé åîåéäéêåõìÝíåò åöáñìïãÝò êáôüðéí ðáñáããåëßáò. Ï åéäéêüò ó÷åäéáóìüò áõôþí ôùí åöáñìïãþí áöïñÜ ôüóï ôï ßäéï ôï ëïãéóìéêü, üóï êáé ôï õëéêü ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéçèåß. Ïé êáôÜ ðáñáããåëßá åöáñìïãÝò ðñïïñßæïíôáé êõñßùò ãéá ìåãÜëá õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá êáé äßêôõá õðïëïãéóôþí, ôá ïðïßá ìðïñåß íá åßíáé åöïäéáóìÝíá êáé ìå åéäéêÝò ðåñéöåñåéáêÝò óõóêåõÝò. ÁëëÜ êáé áíôßóôñïöá, óôéò ðåñéðôþóåéò üðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ìåãÜëá óõóôÞìáôá, õðÜñ÷ïõí êáé åîåéäéêåõìÝíåò áíÜãêåò, ïé ïðïßåò äåí êáëýðôïíôáé áðü ôï ôõðïðïéçìÝíï ëïãéóìéêü ðïõ êõêëïöïñåß óôçí áãïñÜ. Ãéá ôçí ðáñáãùãÞ ôïõ ëïãéóìéêïý ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý Þ åéäéêÜ åñãáëåßá áíÜðôõîçò ëïãéóìéêïý. ¸íáò ðáñÜãïíôáò ðïõ áõîÜíåé ðïëý ôï êüóôïò áíÜðôõîçò åîåéäéêåõìÝíïõ ëïãéóìéêïý åßíáé ç óõíôÞñçóÞ ôïõ áðü ôïõò êáôáóêåõáóôÝò êáé ç ðñïóáñìïãÞ ôïõ óå ðåñßðôùóç åðÝêôáóçò ôùí áíáãêþí Þ ôïõ õëéêïý ãéá ôï ïðïßï Ý÷åé áñ÷éêÜ êáôáóêåõáóôåß. ÅöáñìïãÝò ðïõ áðáéôïýí ôçí áíÜðôõîç åîåéäéêåõìÝíïõ ëïãéóìéêïý êáé ìÜëéóôá êáôüðéí ðáñáããåëßáò åßíáé: u ïé åîåéäéêåõìÝíåò åìðïñéêÝò åöáñìïãÝò u ïé åöáñìïãÝò óôçí õãåßá u ôï ëïãéóìéêü ôùí óõóôçìÜôùí äçìüóéáò äéïßêçóçò (õðïõñãåßá, ôïðéêÞ áõôïäéïßêçóç) u ïé åöáñìïãÝò ôùí ìåãÜëùí ïñãáíéóìþí (ôñÜðåæåò, êëð.) u ôá óõóôÞìáôá åëÝã÷ïõ ìåôáöïñþí êáé óõãêïéíùíéþí u åöáñìïãÝò åñåõíçôéêþí êÝíôñùí (âéïëïãßá, åîåñåýíçóç äéáóôÞìáôïò, êëð.) u ôá óõóôÞìáôá âéïìç÷áíéêÞò ðáñáãùãÞò. Ç åãêáôÜóôáóç ìåãÜëùí åöáñìïãþí ãßíåôáé áðü ôçí êáôáóêåõÜóôñéá åôáéñåßá, ç ïðïßá áíáëáìâÜíåé êáé ôç óõíôÞñçóÞ ôïõò. Óôéò åöáñìïãÝò áõôÝò äýóêïëá ðñïêýðôïõí èÝìáôá ðåéñáôåßáò.

Ðñéí êáôáëÞîåé êáíåßò óôçí áãïñÜ ëïãéóìéêïý, èá ðñÝðåé íá êÜíåé ðñïçãïõìÝíùò ôçí ÝñåõíÜ ôïõ. Íá áíáôñÝîåé óôéò áîéïëïãÞóåéò ðïõ äçìïóéåýïíôáé óå åéäéêÜ ðåñéïäéêÜ, íá äïêéìÜóåé ôï ðñïúüí ìå ôç âïÞèåéá åéäéêþí ðñïãñáììÜôùí áîéïëüãçóçò Þ íá áíáæçôÞóåé ôç ãíþìç Üëëùí ðïõ ôï Ý÷ïõí Þäç ÷ñçóé-

179

6

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ìïðïéÞóåé. ÅéäéêÜ óôçí ðåñßðôùóç ðáñáããåëßáò åîåéäéêåõìÝíïõ ëïãéóìéêïý, èá ðñÝðåé íá äßíåôáé éäéáßôåñç óçìáóßá óôéò óõíáíôÞóåéò ìå ôïí êáôáóêåõáóôÞ ãéá áíôáëëáãÞ áðüøåùí ó÷åôéêÜ ìå ôéò äõíáôüôçôåò ôïõ õðü êáôáóêåõÞ ëïãéóìéêïý êáé ôéò áíÜãêåò ðïõ áõôü áíáìÝíåôáé íá êáëýøåé. Ôï ðéï óçìáíôéêü êñéôÞñéï áîéïëüãçóçò åßíáé ôï ðüóï êáëÜ êáëýðôåé ôéò áíÜãêåò. ÕðÜñ÷ïõí üìùò êáé Üëëá êñéôÞñéá, ôá ïðïßá èá ðñÝðåé êáíåßò íá ëáìâÜíåé õð üøç. ÅíäåéêôéêÜ áíáöÝñïõìå: u

u u u u u u u u

180

¸÷åé óõìâáôüôçôá ìå ôï õðÜñ÷ïí õëéêü êáé ëïãéóìéêü; Ìðïñåß íá ôñÝîåé óôï õðÜñ÷ïí óýóôçìá; Ìðïñåß íá áíïßîåé Þ íá åéóáãÜãåé áñ÷åßá Üëëùí ðñïãñáììÜôùí; Ìðïñïýí ôá áñ÷åßá ðïõ äçìéïõñãåß íá äéáâáóôïýí áðü Üëëï Þ íá åéóá÷èïýí óå Üëëï ëïãéóìéêü; ¸÷åé éêáíïðïéçôéêÞ ôá÷ýôçôá; ¸÷åé êáëÞ ôåêìçñßùóç; Åßíáé áðëÞ ç åêìÜèçóÞ ôïõ; ÄéáèÝôåé ðñüãñáììá åêìÜèçóçò (tutor); ¸÷åé êáëÜ ó÷åäéáóìÝíï ðñüãñáììá âïÞèåéáò; ÄéáèÝôåé öéëéêü ðåñéâÜëëïí, üðùò ðôõóóüìåíïõò êáôáëüãïõò åðéëïãþí, åéêïíßäéá, ê.Ü.; ÄéáèÝôåé ôñüðïõò áíôéìåôþðéóçò ëáèþí; Õðïóôçñßæåôáé ç óõíôÞñçóç ôïõ ðñïãñÜììáôïò (ôå÷íéêü ðñïóùðéêü, ôçëÝöùíá åîõðçñÝôçóçò); ÐñïâëÝðïíôáé áíáâáèìßóåéò ìå óõìöÝñïõóåò ôéìÝò ãéá ôïõò ðåëÜôåò; ËáìâÜíåôáé ìÝñéìíá óõìâáôüôçôáò ôùí áñ÷åßùí óôéò åðüìåíåò åêäüóåéò;

Ëïãéóìéêü åöáñìïãþí

6

Áíáêåöáëáßùóç Ôï ëïãéóìéêü åöáñìïãþí ðåñéëáìâÜíåé üëá ôá ðñïãñÜììáôá ðïõ ìåôáôñÝðïõí ôïí õðïëïãéóôÞ óå åîåéäéêåõìÝíï åñãáëåßï. Ï ó÷åäéáóìüò ôçò äéåðáöÞò ÷ñÞóôç áðïóêïðåß óôç äéåõêüëõíóç ôïõ ÷ñÞóôç êáé ðáßæåé ìåãÜëï ñüëï óôç äéÜäïóç ôçò åöáñìïãÞò. Ôá ãñáöéêÜ ðåñéâÜëëïíôá áðåôÝëåóáí ôïìÞ óôï ó÷åäéáóìü ôçò äéåðáöÞò ÷ñÞóôç êáé Ý÷ïõí óõíåéóöÝñåé áðïôåëåóìáôéêÜ óå áõôüí ôïí ôïìÝá. Áðü ôéò äýï ìåãÜëåò êáôçãïñßåò ëïãéóìéêïý, ôï ôõðïðïéçìÝíï ëïãéóìéêü óå ðáêÝôá êáé ôï ëïãéóìéêü êáôÜ ðáñáããåëßá, ôï ìåí ðñþôï ðñïïñßæåôáé êõñßùò ãéá ìéêñïûðïëïãéóôÝò, åíþ ôï äåýôåñï êõñßùò ãéá ìåãÜëá óõóôÞìáôá. Ïé ìáêñïåíôïëÝò åßíáé åíôïëÝò ðïõ ìðïñåß íá äçìéïõñãÞóåé ï ÷ñÞóôçò óôï ðåñéâÜëëïí ìéáò åöáñìïãÞò, ãéá ôçí áõôïìáôïðïßçóç ìéáò óåéñÜò åíôïëþí êáé ÷åéñéóìþí ðïõ åðáíáëáìâÜíïíôáé óõ÷íÜ. Ïé åöáñìïãÝò åõñåßáò ÷ñÞóçò êõêëïöïñïýí åßôå ùò óåéñÝò åßôå ùò ïëïêëçñùìÝíåò åöáñìïãÝò. ¼ëåò ïé åöáñìïãÝò ðñïóöÝñïõí äõíáôüôçôá: u åéóáãùãÞò êáé åðåîåñãáóßáò äåäïìÝíùí u äçìéïõñãßáò êáé áíÜêôçóçò áñ÷åßïõ u åêôýðùóçò. Ïé ôå÷íéêÝò CORBA êáé COM Ý÷ïõí ùò óôü÷ï ôçí åðßôåõîç êáé äéáóöÜëéóç áíôáëëáãÞò êáé åíóùìÜôùóçò ðëçñïöïñéþí áðü ìßá åöáñìïãÞ óå Üëëç. Ìå ôç Óýíäåóç êáé ÅíóùìÜôùóç ÁíôéêåéìÝíùí (ÓÅÁ/OLE) óå ðåñéâÜëëïí Ms-Windows åîáóöáëßæåôáé ç äõíáìéêÞ áíôáëëáãÞ ðëçñïöïñéþí áíÜìåóá óå äéáöïñåôéêÝò åöáñìïãÝò êáé ðñïóöÝñåôáé ç äõíáôüôçôá ðåñáéôÝñù åðåîåñãáóßáò ôùí ðñïóáñôçìÝíùí áíôéêåéìÝíùí. Äåí äéáèÝôïõí üëåò ïé åöáñìïãÝò äõíáôüôçôåò ÓÅÁ. Ïé âåëôéþóåéò åíüò ëïãéóìéêïý ðïõ Þäç êõêëïöïñåß ïäçãïýí óôç äçìéïõñãßá êáé êõêëïöïñßá íÝáò Ýêäïóçò. Ç óõìâáôüôçôá áíÜìåóá óôéò åêäüóåéò ôïõ ßäéïõ ðñïúüíôïò ôçñåßôáé ðñïò ôá êÜôù, äçëáäÞ ùò ðñïò ôéò ðñïçãïýìåíåò åêäüóåéò. Ìå ôçí áãïñÜ ëïãéóìéêïý ï áãïñáóôÞò äåí áðïêôÜ ôçí êõñéüôçôá ôïõ ðñïúüíôïò áëëÜ ôçí Üäåéá ÷ñÞóçò ìå ôïõò üñïõò ðïõ èÝôåé ï êáôáóêåõáóôÞò. ¢ëëç ðçãÞ ðñïìÞèåéáò ëïãéóìéêïý, åêôüò áðü ôçí áãïñÜ, åßíáé ôï Äéáäßêôõï, üðïõ âñßóêåé êáíåßò ðñïãñÜììáôá êïéíÞò ÷ñÞóçò, åëåýèåñçò ÷ñÞóçò Þ ðñïãñÜììáôá ãéá äïêéìáóôéêÞ ÷ñÞóç. Ðåéñáôåßá ëïãéóìéêïý áðïôåëåß êÜèå ðáñÜíïìç äéÜèåóç Þ ÷ñÞóç ôïõ. Ç ðåéñáôåßá ôéìùñåßôáé áõóôçñÜ áðü ôï íüìï. Åããýçóç ãéá ôç ãíçóéüôçôá åíüò ðñïúüíôïò áðïôåëåß ôï ðéóôïðïéçôéêü áõèåíôéêüôçôáò ðïõ äéáôßèåôáé ìáæß ìå ôï óõãêåêñéìÝíï ðáêÝôï ëïãéóìéêïý, êáèþò êáé ôï ðáñáóôáôéêü áãïñÜò. Ãéá ôçí áîéïëüãçóç ëïãéóìéêïý Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß ìÝèïäïé, ìå ôéò ïðïßåò åëÝã÷ïíôáé óõãêåêñéìÝíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ.

181

6

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÅñùôÞóåéò 1.

Ãéáôß ëÝìå üôé ôï ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò åßíáé ðñïóáíáôïëéóìÝíï óôç ëåéôïõñãßá ôçò ìç÷áíÞò, åíþ ôï ëïãéóìéêü åöáñìïãþí åßíáé ðñïóáíáôïëéóìÝíï óôéò áíÜãêåò êáé óôéò áðáéôÞóåéò ôïõ ÷ñÞóôç;

2.

Ðïéåò åßíáé ïé äýï ìåãÜëåò êáôçãïñßåò ëïãéóìéêïý; á) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . â) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.

Óå ðïéá áðü ôéò äýï êáôçãïñßåò ëïãéóìéêïý óõãêáôáëÝãïíôáé ïé åðåîåñãáóôÝò êåéìÝíïõ;

5 óôï ôõðïðïéçìÝíï ëïãéóìéêü 5 óôï êáôÜ ðáñáããåëßá ëïãéóìéêü.

ðëåïíÝêôçìá

Ðïéåò áðü ôéò éäéüôçôåò åíüò ðáêÝôïõ ëïãéóìéêïý áðïôåëïýí ðëåïíÝêôçìá êáé ðïéåò ìåéïíÝêôçìá; ìåéïíÝêôçìá

4.

×áìçëü êüóôïò ÅôïéìïðáñÜäïôï êáé äïêéìáóìÝíï Áðáéôåß áõîçìÝíåò äõíáôüôçôåò óå õëéêü ëüãù ðëçèþñáò ÷áñáêôçñéóôéêþí Õðïóôçñßæåôáé áðü åã÷åéñßäéá ÷ñÞóçò êáé ðñïãñÜììáôá åêìÜèçóçò ÐáñÝ÷åôáé äõíáôüôçôá åíçìÝñùóÞò ôïõ áðü ôï Äéáäßêôõï Äõíáôüôçôåò êáèïñéóìÝíåò - ¸ëëåéøç ðñïïðôéêÞò ðñïóáñìïãÞò óôéò áíÜãêåò ôïõ ÷ñÞóôç

5.

Ôé ðåñéëáìâÜíåé óõíÞèùò ç óõóêåõáóßá åíüò ðáêÝôïõ åöáñìïãÞò; á) Ôéò äéóêÝôåò Þ ôïí ïðôéêü äßóêï ìå ôá áñ÷åßá ôçò åöáñìïãÞò â) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ã) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ä) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.

182

Ôï ðåñéâÜëëïí ôïõ ëïãéóìéêïý ëÝãåôáé .................... ÷ñÞóôç êáé äéåõêïëýíåé ôçí ............................. áíèñþðïõ-ìç÷áíÞò.

Ëïãéóìéêü åöáñìïãþí

17. Ôé åßäïõò äéáäéêáóßåò åðéôåëïýíôáé êáôÜ ôç öÜóç åãêáôÜóôáóçò;

6

á) áðïóõìðßåóç áñ÷åßùí êáé áðïèÞêåõóÞ ôïõò óôï óêëçñü äßóêï â) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ã) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ä) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . å) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

18. Ðïéá åßíáé ôá êïéíÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ óôï ó÷åäéáóìü ìéáò ôõðïðïéçìÝíçò åöáñìïãÞò óå ãñáöéêü ðåñéâÜëëïí; Íá ôá áðáñéèìÞóåôå êáé íá ðåñéãñÜøåôå óõíïðôéêÜ ôç ÷ñçóéìüôçôÜ ôïõò. Ìðïñåßôå íá ôá êáôáäåßîåôå óôçí ïèüíç ôïõ õðïëïãéóôÞ; á) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . â) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ã) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ä) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . å) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

19. Ðïéïé åßíáé ïé âáóéêïß ôïìåßò ôïõò ïðïßïõò êáëýðôåé ôï ôõðïðïéçìÝíï ëïãéóìéêü; á) åöáñìïãÝò åõñåßáò ÷ñÞóçò â) åðáããåëìáôéêïß ã) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ä) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . å) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . óô) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . æ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10. Ãéá êÜèå åñãáóßá áðü áõôÝò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôïí ðßíáêá íá êáôáäåßîåôå ôï åßäïò ôïõ ëïãéóìéêïý ðïõ áðáéôåßôáé Åñãáóßá

ÊáôÜëëçëï ëïãéóìéêü

Äçìéïõñãßá êáé åêôýðùóç áñ÷éôåêôïíéêþí ó÷åäßùí óå ìåãÜëá öýëëá ÷áñôß Äçìéïõñãßá ó÷ïëéêÞò åöçìåñßäáò Áðïëïãéóìüò ôùí äáðáíþí ãéá ôç ìåôáêßíçóç ïìÜäáò ìáèçôþí óôï åîùôåñéêü, óôá ðëáßóéá åõñùðáúêïý ðñïãñÜììáôïò Äçìéïõñãßá öýëëùí äéáêïóìçìÝíùí ìå åéêüíåò, ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ùò ôáìðÝëåò óôéò áßèïõóåò ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ãéá ôéò åîåôÜóåéò

183

6

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

11. Ôï åêðáéäåõôéêü ëïãéóìéêü ìå ðïëõìÝóá åßíáé ïðùóäÞðïôå ðéï åõ÷Üñéóôï êáé ðéï åëêõóôéêü áðü áõôü ðïõ âáóßæåôáé óå êåßìåíï êáé åéêüíåò. Åßíáé, üìùò, áëÞèåéá üôé óõìâÜëëåé ðéï áðïôåëåóìáôéêÜ óôç ìÜèçóç; Íá áíáðôýîåôå êáôÜëëçëá åðé÷åéñÞìáôá ðïõ íá èåìåëéþíïõí ôçí áðÜíôçóÞ óáò.

12. Íá áíáöÝñåôå Ýîé êñéôÞñéá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß êáíåßò ãéá ôçí áîéïëüãçóç ëïãéóìéêïý: á) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . â) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ã) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ä) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . å) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . óô) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

13. Ìå ðïéï ôñüðï ìðïñïýìå íá ðñïóôáôÝøïõìå Ýíáí õðïëïãéóôÞ áðü ôïõò éïýò; 14. Óå ôé áðïóêïðåß ç áíÜðôõîç ôùí áñ÷éôåêôïíéêþí CORBA êáé COM;

5 Óôç óõìâáôüôçôá áíÜìåóá óôéò äéÜöïñåò åöáñìïãÝò 5 Óôç äõíáôüôçôá áíôáëëáãÞò ðëçñïöïñéþí áíÜìåóá óôéò äéÜöïñåò åöáñìïãÝò 5 Óôç äõíáôüôçôá åíóùìÜôùóçò áíôéêåéìÝíùí ðïõ Ý÷ïõí äçìéïõñãçèåß áðü ìéá åöáñìïãÞ óôï ðåñéâÜëëïí êÜðïéáò Üëëçò

15. Ðïéåò áíÜãêåò êáëýðôåé ôï êáôÜ ðáñáããåëßá ëïãéóìéêü; 16. Íá áíáöÝñåôå ìåñéêÜ ðåäßá åöáñìïãÞò ðïõ áðáéôïýí êáôÜ ðáñáããåëßá ëïãéóìéêü á) ÁðïèÞêç áíôáëëáêôéêþí â) ÓõóôÞìáôá äçìüóéáò äéïßêçóçò ......................................................... ......................................................... .........................................................

17. Ôï êáôÜ ðáñáããåëßá ëïãéóìéêü êïóôßæåé óõíÞèùò ðåñéóóüôåñï áðü ü,ôé ôï ôõðïðïéçìÝíï; ÄéêáéïëïãÞóôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.

18. Óå ðïéåò ðåñéðôþóåéò åßíáé áðáñáßôçôï íá ðñïìçèåõôïýìå ôç íÝá Ýêäïóç åíüò ðñïúüíôïò;

19. Ôé åßíáé ç «Üäåéá ôåëéêïý ÷ñÞóôç»; Áðïäåéêíýåé ôç ãíçóéüôçôá ôïõ ðñïúüíôïò; 20. Ðïéï óôïé÷åßï ðéóôïðïéåß ôç ãíçóéüôçôá ôïõ ðñïúüíôïò;

5 Ôï åã÷åéñßäéï ÷ñÞóçò 5 Ôï ðéóôïðïéçôéêü áõèåíôéêüôçôáò 5 Ôï ôéìïëüãéï áãïñÜò 5 Ç êÜñôá åããýçóçò

184

Ëïãéóìéêü åöáñìïãþí

21. Ðïéïé êåñäßæïõí êáé ðïéïé æçìéþíïíôáé áðü ôçí ðåéñáôåßá ëïãéóìéêïý; êåñäßæïõí

6

æçìéþíïíôáé

ïé êáôáóêåõáóôÝò ëïãéóìéêïý ïé ÷ñÞóôåò ïé êáôáóôçìáôÜñ÷åò

22.

Ìå ðïéïí ôñüðï ðñïóôáôåýïõí ïé êáôáóêåõáóôÝò ëïãéóìéêïý ôá ðñïúüíôá ôïõò áðü ôçí ðåéñáôåßá;

185

6

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÃëùóóÜñéï

186

Ëïãéóìéêü êáôÜ ðáñáããåëßá

Ëïãéóìéêü ðïõ ðñïïñßæåôáé ãéá åéäéêÝò åñãáóßåò êáé áíáðôýóóåôáé êáôüðéí ðáñáããåëßáò. ×ñçóéìïðïéåßôáé êõñßùò áðü ìåãÜëá óõóôÞìáôá.

Ëïãéóìéêü ôõðïðïéçìÝíï

Ëïãéóìéêü åöáñìïãþí ðïõ ðñïïñßæåôáé ãéá ðïëëïýò ÷ñÞóôåò êáé êõêëïöïñåß Ýôïéìï, ìå ôõðïðïéçìÝíåò éäéüôçôåò. ×ñçóéìïðïéåßôáé êõñßùò áðü ìéêñïûðïëïãéóôÝò.

ÌáêñïåíôïëÝò

ÅíôïëÝò ðïõ äçìéïõñãïýíôáé áðü ôï ÷ñÞóôç óôï ðåñéâÜëëïí ìéáò åöáñìïãÞò, ãéá ôçí áõôïìáôïðïßçóç ìéáò óåéñÜò ëåéôïõñãéþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óõ÷íÜ.

Ðéóôïðïéçôéêü áõèåíôéêüôçôáò

¸íôõðï ðïõ óõíïäåýåé Ýíá ðáêÝôï ëïãéóìéêïý êáé ðéóôïðïéåß ôçí áõèåíôéêüôçôá ôïõ ðñïúüíôïò. ÖÝñåé óõíÞèùò áíåîßôçëï óÞìá ôçò êáôáóêåõÜóôñéáò åôáéñåßáò, þóôå íá ðáñáêùëýåôáé ôï åíäå÷üìåíï ðåéñáôåßáò.

Ðñüãñáììá ãéá äïêéìáóôéêÞ ÷ñÞóç

Ðñüãñáììá ðïõ äéáíÝìåôáé äùñåÜí, ãéá ðåñéïñéóìÝíç äéÜñêåéá ÷ñÞóçò.

Ðñüãñáììá åëåýèåñçò ÷ñÞóçò

Ðñüãñáììá ðïõ äéáíÝìåôáé äùñåÜí ìå ðåñéïñéóìïýò ùò ðñïò ôïí ôñüðï ÷ñÞóçò êáé äéÜäïóÞò ôïõ.

Ðñüãñáììá êïéíÞò ÷ñÞóçò

Ðñüãñáììá ðïõ äéáíÝìåôáé äùñåÜí êáé ìðïñåß êáíåßò íá ôï ÷ñçóéìïðïéÞóåé åëåýèåñá, ÷ùñßò ðåñéïñéóìïýò.

Óýíäåóç & åíóùìÜôùóç áíôéêåéìÝíùí

×áñáêôçñéóôéêü ðïõ åðéôñÝðåé ôçí áíôáëëáãÞ ðëçñïöïñéþí áíÜìåóá óå äéáöïñåôéêÝò åöáñìïãÝò ìå äõíáìéêü ôñüðï.

Ëïãéóìéêü åöáñìïãþí

6

ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ http://www.microsoft.com Ç ôïðïèåóßá ôçò Microsoft, ìå ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÜ ìå ôá ðñïúüíôá ôçò, êëð.

http://www.dmac.org/whatis/whatis.htm Ðëçñïöïñßåò ãéá OLE, CORBA, COM, OpenDoc.

http://www.umassd.edu/coursepages/SoftwareArchitecture/OLE-Tforcier/What_is_COM Ðëçñïöïñßåò ãéá COM.

http://www.omg.org Ðëïýóéåò ðëçñïöïñßåò ãéá CORBA.

http://www.ibm.com Ç ôïðïèåóßá ôçò åôáéñåßáò ÉÂÌ.

http://www.apple.com Ç ôïðïèåóßá ôçò åôáéñåßáò Apple. http://www.lotus.com ×ñÞóéìåò ðëçñïöïñßåò áðü ôç ãíùóôÞ åôáéñåßá Lotus.

http://www.tcp.ca/Dec94/OLE.html Ðëçñïöïñßåò ãéá OLE.

http://www.tucows.com Óôç äéåýèõíóç áõôÞ ìðïñåß êáíåßò íá áíáæçôÞóåé ëïãéóìéêü ðïõ äéáíÝìåôáé åëåýèåñá ìÝóù Äéáäéêôýïõ. Ãéá äéåõêüëõíóç ôçò áíáæÞôçóçò Ý÷ïõí ïñéóôåß êáé ðñïôåßíïíôáé äéÜöïñåò êáôçãïñßåò åöáñìïãþí.

http://webopaedia.com Óôç äéåýèõíóç áõôÞ öéëïîåíåßôáé åãêõêëïðáßäåéá ðëçñïöïñéêÞò. Óôç èåìáôéêÞ åíüôçôá Software ìðïñåßôå íá åðéëÝîåôå ìéá êáôçãïñßá ëïãéóìéêïý ãéá íá ðÜñåôå ðåñéóóüôåñåò ðëçñïöïñßåò.

187

6

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Âéâëéïãñáößá ÏìÜäá óõããñáöÝùí, ÅéóáãùãÞ óôïõò õðïëïãéóôÝò, Time-Life Books Åêäüóåéò Áëêõþí ÅîÝëéîç êáé ëåéôïõñãßá ôùí õðïëïãéóôþí ìå åîáéñåôéêÞ åéêïíïãñÜöçóç.

ÏìÜäá óõããñáöÝùí, Ç åðáíÜóôáóç óôéò åðéóôÞìåò, Time-Life Books Åêäüóåéò Áëêõþí Ôá èÝìáôá «Ëïãéóìéêü ãéá ôçí ÅðéóôÞìç» êáé ç «Åîåñåýíçóç ôïõ Ìéêñüêïóìïõ», åìðëïõôéóìÝíá ìå åíôõðùóéáêÝò åéêüíåò, Ý÷ïõí éäéáßôåñï åíäéáöÝñïí.

ÏìÜäá ÓõããñáöÝùí, Ï Ðñïóùðéêüò õðïëïãéóôÞò (PC), Time-Life Books Åêäüóåéò Áëêõþí ÐïëëÜ åíäéáöÝñïíôá ó÷åôéêÜ ìå ôçí åðåîåñãáóßá êåéìÝíïõ êáé Üëëá, ìå åîáéñåôéêÞ åéêïíïãñÜöçóç.

Ç. ËõðéôÜêçò, Ï Óýã÷ñïíïò êüóìïò ôùí õðïëïãéóôþí, Åêä. ËÅÁ, ÁèÞíá 1997 Ìéá óöáéñéêÞ ðñïóÝããéóç ôïõ êüóìïõ ôùí õðïëïãéóôþí. Áöéåñþíåé áñêåôÝò óåëßäåò óôéò äéÜöïñåò êáôçãïñßåò ëïãéóìéêïý.

ÏìÜäá óõããñáöÝùí, Ôá÷ýôçôá êáé Éó÷ýò, Time-Life Books Åêäüóåéò Áëêõþí Ôï èÝìá «ï ÷åéñéóìüò ðåëþñéùí ìïíôÝëùí» áðïôåëåß ìéá åíäéáöÝñïõóá åéóáãùãÞ óôéò Ýííïéåò ôçò ìïíôåëïðïßçóçò êáé ôçò ðñïóïìïßùóçò. Ðïëý êáëÞ êáé êáôáôïðéóôéêÞ åéêïíïãñÜöçóç.

Å. ÓÊÏÑÄÁËÁÊÇÓ, ÅéóáãùãÞ óôçí Ôå÷íïëïãßá Ëïãéóìéêïý, Åêäüóåéò ÓÕÌÌÅÔÑÉÁ, ÁÈÇÍÁ, 1991 ÐëÞñåò ðáíåðéóôçìéáêü óýããñáììá, åõáíÜãíùóôï êáé êáëÜ åíçìåñùìÝíï.

Å. ÃÉÁÊÏÕÌÁÊÇÓ, Ôå÷íïëïãßá Ëïãéóìéêïý Åêäüóåéò Á. ÓÔÁÌÏÕËÇÓ, ÁÈÇÍÁ, 1994 ÐëÞñåò ðáíåðéóôçìéáêü óýããñáììá, åõáíÜãíùóôï êáé êáëÜ åíçìåñùìÝíï.

Peter Norton, ÅéóáãùãÞ óôïõò ÕðïëïãéóôÝò, Åêäüóåéò Á.ÔÆÉÏËÁ Á.Å, ÈÅÓÓÁËÏÍÉÊÇ, 1995 Âéâëßï ðïõ áðåõèýíåôáé óå áñ÷Üñéïõò.

Ðþò äïõëåýïõí ïé ÕðïëïãéóôÝò, Åêäüóåéò ÊëåéäÜñéèìïò, ÁèÞíá, 1994 Åý÷ñçóôï, ðëÞñåò êáé êáôáíïçôü âéâëßï ôï ïðïßï ðåñéãñÜöåé áíáëõôéêÜ üëá ôá óôïé÷åßá ðïõ óõíèÝôïõí Ýíáí ÕðïëïãéóôÞ. ÐåñéÝ÷åé åéäéêü êåöÜëáéï ãéá ôï ëïãéóìéêü.

Ä. Ãêñßôæáëçò, ÁóöÜëåéá óôéò Ôå÷íïëïãßåò Ðëçñïöïñéþí êáé Åðéêïéíùíéþí ÅííïéïëïãéêÞ Èåìåëßùóç, Åêä. Åêäüóåéò ÍÝùí Ôå÷íïëïãéþí ÁèÞíá, 1996 ÐëÞñåò ðáíåðéóôçìéáêü óýããñáììá óôá ðëáßóéá ôïõ ðñïãñÜììáôïò ERASMUS êáé INFOSEC. ÐëÞñçò êáé êáôáíïçôÞ åííïéïëïãéêÞ èåìåëßùóç.

188

7

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÐÑÏÃÑÁÌÌÁÔÉÓÌÏÓ ÕÐÏËÏÃÉÓÔÇ 7.1 Ç ðñïãñáììáôéæüìåíç ìç÷áíÞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 7.2 Ïé ÷ñÞóôåò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 7.3 Ðñüãñáììá - Ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194 7.3.1 Ôï Ðñüãñáììá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194 7.3.2 Ãëþóóá ìç÷áíÞò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 7.3.3 ÓõìâïëéêÝò ãëþóóåò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 7.3.4 Ãëþóóåò õøçëïý åðéðÝäïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 7.3.5 ¸íá óõãêñéôéêü ðáñÜäåéãìá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 7.3.6 Éóôïñßá ãëùóóþí õøçëïý åðéðÝäïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 7.3.7 ÅîÜñôçóç ôùí ãëùóóþí áðü ôï óêïðü . . . . . . . . . . . . . . . 209 7.3.8 ÌåôáöñáóôÝò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210 7.4 Áñ÷Ýò êáôáóêåõÞò ëïãéóìéêïý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 7.5 Ðñüôõðá ðñïãñáììáôéóìïý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 7.5.1 Äéáäéêáóôéêüò ðñïãñáììáôéóìüò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 7.5.2 ÁíôéêåéìåíïóôñåöÞò ðñïãñáììáôéóìüò . . . . . . . . . . . . . . . 215 7.5.3 Ëïãéêüò ðñïãñáììáôéóìüò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 7.5.4 Óõíáñôçóéáêüò ðñïãñáììáôéóìüò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217 7.6 Ðñïãñáììáôßæïíôáò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217 7.6.1 Êáèïñéóìüò ðñïâëÞìáôïò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 7.6.2 ÁíÜëõóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 7.6.3 Ó÷åäéáóìüò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 7.6.4 Õëïðïßçóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 7.6.5 ¸ëåã÷ïò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 7.6.6 ÓõíôÞñçóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 7.6.7 Ôåêìçñßùóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 7.7 ÐñïãñáììáôéóôéêÜ ðåñéâÜëëïíôá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221 7.8 ¸íá ðáñÜäåéãìá áíÜðôõîçò ðñïãñÜììáôïò . . . . . . . . . . . . . . . . 223 7.8.1 Ðñïóäéïñéóìüò ôùí áðáéôÞóåùí ôïõ ðñïâëÞìáôïò . . . . . . 223 7.8.2 ÁíÜëõóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223 7.8.3 Ó÷åäéáóìüò áëãüñéèìïõ ãéá ôçí åðßëõóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò 224 7.8.4 Õëïðïßçóç ôïõ áëãüñéèìïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226 7.8.5 ¸ëåã÷ïò ôïõ ðñïãñÜììáôïò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226 Áíáêåöáëáßùóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228 ÅñùôÞóåéò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229 ÃëùóóÜñéï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231 ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ . . . . . 232 Âéâëéïãñáößá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233

192

Ðñïãñáììáôéóìüò õðïëïãéóôÞ åéäïðïéüò äéáöïñÜ ôïõ õðïëïãéóôÞ áðü ôéò Üëëåò çëåêôñïíéêÝò êáôáóêåõÝò ôïõ áíèñþðïõ åßíáé ç äõíáôüôçôá ðñïãñáììáôéóìïý ôïõ, ìå ôï ðñüãñáììá ìÜëéóôá íá êáèïñßæåé êÜèå óôéãìÞ ôç ëåéôïõñãßá ôïõ. Ç ðëçèþñá ôùí èåìÜôùí ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôïí ðñïãñáììáôéóìü ôïõ õðïëïãéóôÞ åßíáé ôüóï ìåãÜëç ðïõ, üðùò åßíáé öõóéêü, áðïôÝëåóå Ýíá ðïëý ìåãÜëï êëÜäï ôçò åðéóôÞìçò ôùí õðïëïãéóôþí. Óå áõôü ôï êåöÜëáéï èá áíáöåñèïýìå óå âáóéêÜ èÝìáôá ôïõ ðñïãñáììáôéóìïý ôùí õðïëïãéóôþí êáé ðþò áõôÜ áíôéìåôùðßæïíôáé. Èá äéáðéóôþóïõìå üôé, ïõóéáóôéêÜ, ï ðñïãñáììáôéóìüò åßíáé ìéá äéáäéêáóßá åðßëõóçò ðñïâëçìÜôùí ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ.

7

Óôï ðñþôï êåöÜëáéï ãíùñßóáìå ìåñéêÝò áðü ôéò åöáñìïãÝò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óôï óýã÷ñïíï êüóìï. ÅÜí åîåôÜóïõìå ôïõò õðïëïãéóôÝò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óå áõôÝò ùò ðñïò ôï õëéêü ôïõò ìÝñïò, èá äéáðéóôþóïõìå ðùò, ðáñ üëï ðïõ ç åöáñìïãÞ åßíáé äéáöïñåôéêÞ, óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò ôï õëéêü ôùí ÷ñçóéìïðïéïýìåíùí õðïëïãéóôþí äåí äéáöïñïðïéåßôáé. Ï ßäéïò õðïëïãéóôÞò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß áðü Ýíá ðïëõêáôÜóôçìá áëëÜ êáé áðü Ýíá ëïãéóôéêü ãñáöåßï Þ áðü Ýíá íïóïêïìåßï, ìå ìüíç ðéèáíÞ äéáöïñÜ óôéò ðåñéöåñåéáêÝò óõóêåõÝò. Áõôü ðïõ åðéôñÝðåé óôï õëéêü ôïõ õðïëïãéóôÞ íá ðñïóáñìüæåôáé óå ôüóï äéáöïñåôéêÝò áðáéôÞóåéò åßíáé ôá ðñïãñÜììáôÜ ôïõ, ôï ëïãéóìéêü. ¹äç åðéóçìÜíáìå üôé ìéá áðü ôéò âáóéêüôåñåò äéáöïñÝò áíÜìåóá óôïí õðïëïãéóôÞ êáé óôéò ðåñéóóüôåñåò çëåêôñïíéêÝò óõóêåõÝò åßíáé ç äõíáôüôçôá ðñïãñáììáôéóìïý ôïõ. ÐñáêôéêÜ áõôü óçìáßíåé üôé ç ëåéôïõñãßá ôïõ õðïëïãéóôÞ äåí êáèïñßæåôáé ìüíï áðü ôá çëåêôñïíéêÜ ôïõ åîáñôÞìáôá êáé ôç ìåôáîý ôïõò óõíäåóìïëïãßá, áëëÜ êõñßùò áðü ôï ðñüãñáììá ðïõ êáôÜ ðåñßðôùóç áõôüò åêôåëåß. Ôï ãåãïíüò üôé ï õðïëïãéóôÞò, ùò çëåêôñïíéêÞ óõóêåõÞ, äåí åßíáé êáôáóêåõáóìÝíïò íá êÜíåé êÜôé óõãêåêñéìÝíï, äåí åßíáé áäõíáìßá ôïõ áëëÜ ôï ðëåïíÝêôçìÜ ôïõ. ÁíÜëïãá ìå ôï ðñüãñáììá ðïõ åêôåëåß ìåôáó÷çìáôßæåôáé óôá ìÜôéá ôïõ ÷ñÞóôç óå ìéá äéáöïñåôéêÞ ìç÷áíÞ. Ôï ëïãéóìéêü åöáñìïãþí, ôï ïðïßï åßäáìå óå ðñïçãïýìåíï êåöÜëáéï, åßíáé åêåßíï ðïõ êáèéóôÜ ôïí õðïëïãéóôÞ óôá ÷Ýñéá ôïõ áñ÷éôÝêôïíá Ýíá åîåëéãìÝíï ó÷åäéáóôéêü åñãáëåßï, óôá ÷Ýñéá ôïõ óõããñáöÝá ìéá åõÝëéêôç ãñáöïìç÷áíÞ Þ óôá ÷Ýñéá ôïõ ëïãéóôÞ Ýíá ëïãéóôéêü åñãáëåßï, ê.ï.ê.

Ôïõò ÷ñÞóôåò ôùí õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí ìðïñïýìå íá ôïõò êáôáôÜîïõìå óå äýï ìåãÜëåò êáôçãïñßåò: u óå áõôïýò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ôïí õðïëïãéóôÞ óôç äïõëåéÜ ôïõò, üðùò åßíáé ïé áñ÷éôÝêôïíåò, ïé óõããñáöåßò, ïé ëïãéóôÝò, êëð. êáé u óå áõôïýò ðïõ ç äïõëåéÜ ôïõò ó÷åôßæåôáé ìå ôïí ßäéï ôïí õðïëïãéóôÞ. Ïé ÷ñÞóôåò ôçò ðñþôçò êáôçãïñßáò ïíïìÜæïíôáé «ôåëéêïß ÷ñÞóôåò», åíþ óôç äåýôåñç õðÜãïíôáé ïé åðáããåëìáôßåò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò. Ìéá ìåãÜëç ìåñßäá ôùí ôåëåõôáßùí êáôáóêåõÜæåé ôá ðñïãñÜììáôá -ôï ëïãéóìéêü- ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áðü üëïõò ôïõò Üëëïõò.

193

7

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ÁõôÞ ç éäéüôçôá ôïõ êáôáóêåõáóôÞ êáé ôïõ ÷ñÞóôç äåí åßíáé áðüëõôá ìïíïóÞìáíôç. Ï êáôáóêåõáóôÞò ëïãéóìéêïý, ãéá íá êÜíåé ôç äïõëåéÜ ôïõ, ÷ñçóéìïðïéåß ìå ôç óåéñÜ ôïõ ôá ðñïãñÜììáôá Üëëùí êáôáóêåõáóôþí, ïðüôå ãßíåôáé êáé ï ßäéïò ìå ôç óåéñÜ ôïõ ÷ñÞóôçò. Ùóôüóï ï üñïò ôåëéêüò ÷ñÞóôçò (end user) óõíçèßæåôáé íá äçëþíåé ôï ÷ñÞóôç ðïõ äåí åßíáé åéäéêüò óôçí ÐëçñïöïñéêÞ, áëëÜ ÷ñçóéìïðïéåß ôéò åöáñìïãÝò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óôçí åñãáóßá ôïõ. ÅíäéáöÝñïí ðáñïõóéÜæåé ü÷é ìüíï ç ïðôéêÞ ãùíßá áðü ôçí ïðïßá âëÝðåé ôïí õðïëïãéóôÞ ï ðñïãñáììáôéóôÞò áëëÜ êáé ôá åñãáëåßá ëïãéóìéêïý ðïõ áõôüò ÷ñçóéìïðïéåß óôç äïõëåéÜ ôïõ.

¹äç ðñïáíáöÝñèçêå üôé ï õðïëïãéóôÞò åßíáé ìéá ðñïãñáììáôéæüìåíç ìç÷áíÞ. ÄçëáäÞ, ãéá íá åêôåëÝóåé áêüìç êáé ôçí ðéï áðëÞ åñãáóßá, èá ðñÝðåé íá ôïõ Ý÷ïõí äïèåß ëåðôïìåñåßò ïäçãßåò ãéá íá ôçí åðéôåëÝóåé. ÁõôÝò ïé ïäçãßåò áðïôåëïýí ôï ðñüãñáììá êáé åêôåëïýíôáé áðü ôçí êåíôñéêÞ ìïíÜäá åðåîåñãáóßáò (ÊÌÅ) ôïõ õðïëïãéóôÞ. ¼ðùò åßäáìå óôï êåöÜëáéï ôïõ õëéêïý ôùí õðïëïãéóôþí, ïé óýã÷ñïíïé õðïëïãéóôÝò åßíáé âáóéóìÝíïé óôéò áñ÷Ýò ðïõ äéáôýðùóå ï Von Neumann êáé ç ïìÜäá ôïõ êáôÜ ôç äåêáåôßá ôïõ 1940. Ç ìç÷áíÞ ôïõ Von Neumann ÷áñáêôçñßæåôáé áðü Ýíá ìåãÜëï áñéèìü êåëéþí ìíÞìçò êáé ìéá ìïíÜäá åðåîåñãáóßáò ðïõ ðåñéÝ÷åé Ýíá ìéêñü ó÷åôéêÜ áñéèìü êåëéþí, ôïõò êáôá÷ùñçôÝò. Ç ÊÌÅ ìðïñåß íá «öïñôþóåé» óôïé÷åßá áðü ôç ìíÞìç óôïõò êáôá÷ùñçôÝò, íá åêôåëÝóåé êÜðïéåò áñéèìçôéêÝò (ðñüóèåóç, áöáßñåóç, êëð.) êáé ëïãéêÝò (AND, OR, NOT, êëð.) ðñÜîåéò ìå ôï ðåñéå÷üìåíï ôùí êáôá÷ùñçôþí êáé íá áðïèçêåýóåé ôéò ôéìÝò Ðñþôïò ðñïãñáììáôéóôÞò èåùñåßôáé ç Áugusta Ada Byron, êüììéóá ôïõ Lovelace áðü ôïõò êáôá÷ùñçôÝò (1815 - 1852). ¹ôáí êüñç ôïõ Ëüñäïõ Âýñùíá ìå áîéüëïãç ìüñöùóç êáé ìå ôáëÝíôï ðßóù óôç ìíÞìç. óôá ÌáèçìáôéêÜ. ¼ôáí ï Charles Babbage Ýöåñå ôç äéáöïñéêÞ ìç÷áíÞ ôïõ óôï óðßôé Ãéá ìéá ìç÷áíÞ Von Neuôçò ìçôÝñáò ôçò, ç Augusta ãïçôåýôçêå áðü ôéò äõíáôüôçôÝò ôçò, ìå áðïôÝëåóìá íá mann ôï ðñüãñáììá áðïóõíåñãáóôåß ãéá ÷ñüíéá ìå ôïí Babbage óôïí ðñïãñáììáôéóìü ôçò. Ùóôüóï ï Babbage äåí êáôÜöåñå íá êÜíåé ôç äéáöïñéêÞ ìç÷áíÞ ôïõ íá äïõëÝøåé. Ìáæß áíÝðôõîáí ôåëåßôáé áðü ìéá óåéñÜ Ýíá óýóôçìá ãéá íá êåñäßæïõí óå éððïäñïìßåò. ÁëëÜ ïýôå áõôü ðÝôõ÷å, ìå áðïôÝëåóìá ïäçãéþí, ðïõ ïíïìÜæïíôáé íá áíáãêáóôåß íá ðïõëÞóåé ïéêïãåíåéáêÜ êïóìÞìáôá ãéá íá êáëýøåé ôá ÷ñÝç áðü ôïí åíôïëÝò, ãéá ôçí åêôÝëåóç éððüäñïìï. Ç Augusta ðÝèáíå áðü êáñêßíï óôá 37 ôçò ÷ñüíéá, óôçí ßäéá çëéêßá ìå ôï ôÝôïéïõ åßäïõò ðñÜîåùí, äéÜóçìï ðáôÝñá ôçò. Ðñïò ôéìÞí ôçò Ý÷åé ïíïìáóôåß Ada ìéá ãëþóóá ðñïãñáììáôéêáèþò åðßóçò êáé áðü Ýíá óìïý ðïõ õéïèåôÞèçêå óôéò áñ÷Ýò ôïõ 1980 áðü ôï Õðïõñãåßï ¢ìõíáò ôùí Ç.Ð.Á.

194

Ðñïãñáììáôéóìüò õðïëïãéóôÞ óýíïëï ðñüóèåôùí ïäçãéþí åëÝã÷ïõ, ðïõ åðçñåÜæïõí ôç óåéñÜ ìå ôçí ïðïßá åêôåëïýíôáé ïé åíôïëÝò. Åßíáé ãåãïíüò üôé ôï ñåðåñôüñéï áõôþí ôùí âáóéêþí ëåéôïõñãéþí ôçò ÊÌÅ åßíáé åîáéñåôéêÜ ðåñéïñéóìÝíï, üìùò åßíáé áñêåôü, þóôå ìå ôïí êáôÜëëçëï óõíäõáóìü ôïõò íá ìðïñïýìå íá äþóïõìå óôïí õðïëïãéóôÞ ôéò áðáñáßôçôåò ïäçãßåò ãéá íá êÜíåé üëá üóá âëÝðïõìå üôé ãßíïíôáé áðü õðïëïãéóôÝò ãýñù ìáò.

ÅðåéäÞ ï êÜèå ôýðïò ÊÌÅ Ý÷åé äéáöïñåôéêü ñåðåñôüñéï åíôïëþí, ôá ðñïãñÜììáôá ðïõ åêôåëåß ðñÝðåé íá åßíáé äéáôõðùìÝíá óôç äéêÞ ôçò ãëþóóá ìç÷áíÞò. ÁõôÜ ôá ðñïãñÜììáôá áðïôåëïýíôáé áðü áêïëïõèßåò 0 êáé 1. Ïé åíôïëÝò ðïõ áíáãíùñßæåé ìéá ôõðéêÞ ÊÌÅ áíÞêïõí óå ìéá áðü ôéò ðéï êÜôù êáôçãïñßåò: u åíôïëÝò ìåôáöïñÜò äåäïìÝíùí ìåôáîý ôçò êåíôñéêÞò ìíÞìçò êáé ôùí êáôá÷ùñçôþí ôçò ÊÌÅ u åíôïëÝò ìåôáöïñÜò äåäïìÝíùí ìåôáîý ôùí êáôá÷ùñçôþí u åíôïëÝò áñéèìçôéêþí ðñÜîåùí u åíôïëÝò ëïãéêþí ðñÜîåùí u åíôïëÝò åëÝã÷ïõ ôçò ñïÞò åêôÝëåóçò ôùí åíôïëþí u äéÜöïñåò âïçèçôéêÝò åíôïëÝò. ÊÜèå åíôïëÞ óôç ãëþóóá ìç÷áíÞò áðïôåëåßôáé áðü äýï ôìÞìáôá, ôïí êùäéêü ëåéôïõñãßáò (operation code, OP code) êáé ôïí ôåëåóôÝï (operand). Êùäéêüò ëåéôïõñãßáò

ÔåëåóôÝïò

Ï êùäéêüò ëåéôïõñãßáò ðñïóäéïñßæåé ôç ëåéôïõñãßá ôçò åíôïëÞò, ãéá ðáñÜäåéãìá «ðñüóèåóå óôï óõóóùñåõôÞ» Þ «áðïèÞêåõóå ôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ óõóóùñåõôÞ óôçí ôÜäå èÝóç ìíÞìçò», êáé áíôéóôïé÷åß óå ìéá áðü ôéò ïäçãßåò ôïõ óõíüëïõ ïäçãéþí ôçò ÊÌÅ. Ï ôåëåóôÝïò áöïñÜ ôá äåäïìÝíá óôá ïðïßá äñá ç åíôïëÞ Þ ôç äéåýèõíóç óôçí ïðïßá âñßóêïíôáé áðïèçêåõìÝíá. Ôï ìÝãåèïò (ï áñéèìüò ôùí bit) êÜèå åíôïëÞò ìðïñåß íá åßíáé óôáèåñüò Þ ìåôáâëçôüò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôïí åðåîåñãáóôÞ Z80, ç åíôïëÞ 1110011010110011, êáôåõèýíåé ôçí ÊÌÅ íá ðñïóèÝóåé óôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ êáôá÷ùñçôÞ ìå ôï üíïìá accumulator ôïí áíôßóôïé÷ï äõáäéêü ôïõ 179(10) äåêáäéêü áñéèìü 179. Ôá ðñþôá 8 øçößá åßíáé ï êùäéêüò ëåéôïõñãßáò, åíþ ôá 8 åðüìåíá ï ôåëåóôÝïò ôçò åíôïëÞò, ï áñéèìüò 179(10).

Z80: ÅðåîåñãáóôÞò ôçò åôáéñåßáò Æilog óôï ôÝëïò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 70

¸íá ðñüãñáììá ãñáììÝíï óå ãëþóóá ìç÷áíÞò èá Ýìïéáæå êÜðùò Ýôóé: 1110011010110011 1011011010111011 101001111011011010100010 0101011010010011 1110011010110110 110001101011011110110100 1101011000110101 10101110 1100011010110010 (Êùäéêüò Ëåéôïõñãßáò/ÔåëåóôÝïò)

195

7

7

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Ç êÜèå åíôïëÞ èá ìðïñïýóå, áíôß íá ðáñáóôáèåß óôï äõáäéêü óýóôçìá, íá ðáñáóôáèåß óôï ïêôáäéêü Þ óôï äåêáåîáäéêü, þóôå íá åßíáé ìéêñüôåñïò ï áñéèìüò ôùí øçößùí ôçò. Ôá ðñþôá ðñïãñÜììáôá ãñÜöïíôáí óå ãëþóóá ìç÷áíÞò. Ùóôüóï ç ãñáöÞ ðñïãñáììÜôùí Üìåóá óôç ãëþóóá ìç÷áíÞò ôïõ õðïëïãéóôÞ åßíáé ìéá ðïëý äýóêïëç êáé áíôéðáñáãùãéêÞ åñãáóßá. Äýï áðü ôéò âáóéêüôåñåò áéôßåò åßíáé ç äõóêïëßá áðïìíçìüíåõóçò ôùí êùäéêþí ôùí åíôïëþí êáé ç äõóêïëßá íá åíôïðéóôåß êÜðïéï ðéèáíü ëÜèïò áíÜìåóá óå üëá áõôÜ ôá 0 êáé 1. Ãé´ áõôü, áðü ðïëý íùñßò, áíáæçôÞèçêáí ôñüðïé íá ãñÜöïíôáé ôá ðñïãñÜììáôá óå ãëþóóá ðéï ðñïóéôÞ óôïí Üíèñùðï. Ç åðéäßùîç áõôÞ, ïäÞãçóå óôçí áíÜðôõîç ôùí äéáöüñùí ãëùóóþí ðñïãñáììáôéóìïý, êáèþò åðßóçò êáé óôçí áíåýñåóç ôñüðùí ãéá ôçí åêôÝëåóç áðü ôïí õðïëïãéóôÞ ôùí ðñïãñáììÜôùí ðïõ ãñÜöïíôáé óå áõôÝò ôéò ãëþóóåò.

Â3 åßíáé ç äåêáåîáäéêÞ ìïñöÞ ôïõ 179. Ôï h äçëþíåé üôé ðñüêåéôáé ãéá äåêáåîáäéêü áñéèìü êáé ü÷é ãéá üíïìá Â3

196

Ìéá ðñþôç ðñïóðÜèåéá ãéá ôç äéåõêüëõíóç ôçò ãñáöÞò ðñïãñáììÜôùí Þôáí ç ãñáöÞ ôïõò óå óõìâïëéêÞ ãëþóóá (assembly). Óôéò óõìâïëéêÝò ãëþóóåò, óå êÜèå åíôïëÞ ôçò ãëþóóáò ìç÷áíÞò áíôéóôïé÷ßæåôáé ìéá ìíçìïíéêÞ ëÝîç ç ïðïßá èõìßæåé ôï óêïðü ôçò åíôïëÞò. Åðß ðëÝïí äßíåôáé ç äõíáôüôçôá íá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé, óôç èÝóç áñéèìþí, ïíüìáôá ðïõ áíôéðñïóùðåýïõí óôáèåñÝò Þ äéåõèýíóåéò ìíÞìçò. ¸ôóé ìðïñïýìå íá ãñÜöïõìå HLIKIA áíôß ãéá 18. Ç åíôïëÞ ôïõ ðñïçãïõìÝíïõ ðáñáäåßãìáôïò ôçò ãëþóóáò ìç÷áíÞò ôïõ Z80 ìå ôç ìïñöÞ 1110011010110011, èá ìðïñïýóå óå óõìâïëéêÞ ãëþóóá íá Ý÷åé ôç ìïñöÞ: ADD B3h Óôç óõíÝ÷åéá âëÝðïõìå ôìÞìá åíüò ðñïãñÜììáôïò óå óõìâïëéêÞ ãëþóóá, ãéá åðåîåñãáóôÞ ôçò óåéñÜò 80×86 ôçò Intel.

Ðñïãñáììáôéóìüò õðïëïãéóôÞ

7

Ïé óõìâïëéêÝò ãëþóóåò äéåõêüëõíáí ôç ãñáöÞ ðñïãñáììÜôùí. ¼ìùò ïé åíôïëÝò ôïõò åîáêïëïõèïýí íá åßíáé óå Üìåóç (ìßá ðñïò ìßá) áíôéóôïé÷ßá ìå áõôÝò ôçò ãëþóóáò ìç÷áíÞò, ìå áðïôÝëåóìá ï ðñïãñáììáôéóìüò íá åîáêïëïõèåß íá åßíáé ìéá åîáéñåôéêÜ åðßðïíç äéáäéêáóßá. ÅðéðëÝïí ôá ðñïãñÜììáôá ðïõ ãñÜöïíôáé óå óõìâïëéêÞ ãëþóóá Þ ãëþóóá ìç÷áíÞò ìðïñïýí íá åêôåëåóôïýí ìüíï áðü ôïí ôýðï õðïëïãéóôÞ ãéá ôïí ïðïßï åßíáé ãñáììÝíá. Áõôü óçìáßíåé ðùò ãéá íá «ôñÝîåé» ôï ßäéï ðñüãñáììá óå Ýíáí Üëëï ôýðï õðïëïãéóôÞ èá ðñÝðåé íá ãñáöåß áðü ôçí áñ÷Þ. Ãéá íá áíôéìåôùðéóôïýí ôÝôïéïõ åßäïõò ðñïâëÞìáôá, Üñ÷éóáí íá äçìéïõñãïýíôáé êáé íá åîåëßóóïíôáé íÝåò ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý ðéï áðëÝò êáé áíåîÜñôçôåò áðü ôï óõãêåêñéìÝíï ôýðï õðïëïãéóôÞ, ðïõ ïíïìÜóôçêáí ãëþóóåò õøçëïý åðéðÝäïõ (high level languages). ÁõôÝò ïé ãëþóóåò, êáèåìßá óå äéáöïñåôéêü âáèìü, êñýâïõí áðü ôïí ðñïãñáììáôéóôÞ ôç ãëþóóá ìç÷áíÞò êáé ðñïóöÝñïõí Ýíá ðéï öéëéêü óýíïëï åíôïëþí ìå ôéò ïðïßåò óõíôÜóóåôáé ôï êÜèå ðñüãñáììá. ÐñïãñÜììáôá áõôïý ôïõ åßäïõò ìå ìéêñÝò ðéèáíüí áëëáãÝò óôïí ðçãáßï êþäéêá ìðïñïýí íá åêôåëåóôïýí óôç óõíÝ÷åéá êáé óå Üëëïõò ôýðïõò õðïëïãéóôþí, åêôüò áðü áõôüí ãéá ôïí ïðïßï áñ÷éêÜ êáôáóêåõÜóôçêáí. Áõôü ôï ÷áñáêôçñéóôéêü åíüò ðñïãñÜììáôïò ïíïìÜæåôáé ìåôáöåñóéìüôçôá.

Ìåôáöåñóéìüôçôá ðñïãñÜììáôïò

¸óôù üôé èÝëïõìå íá ðñïóèÝóïõìå ôï ðåñéå÷üìåíï äýï èÝóåùí ìíÞìçò êáé ôï áðïôÝëåóìá íá ôï êáôá÷ùñßóïõìå óå ìéá ôñßôç. Ãéá ëüãïõò óýãêñéóçò, áò äïýìå ðþò èá ìðïñïýóå áõôü íá ãñáöåß óå ãëþóóá õøçëïý åðéðÝäïõ, óå óõìâïëéêÞ ãëþóóá êáé óå ãëþóóá ìç÷áíÞò: Ãëþóóá õøçëïý åðéðÝäïõ ÅíôïëÞ

ÐåñéãñáöÞ

A:= B + C

Ðñüóèåóå ôï ðåñéå÷üìåíï ôùí ìåôáâëçôþí B êáé C êáé ôï áðïôÝëåóìá êáôá÷þñéóÝ ôï óôç ìåôáâëçôÞ A

ÓõìâïëéêÞ ãëþóóá ÅíôïëÞ

ÐåñéãñáöÞ

LDA B

ÌåôÜöåñå óôï óõóóùñåõôÞ ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò èÝóçò ìíÞìçò ìå üíïìá B

ADD C

Ðñüóèåóå óôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ óõóóùñåõôÞ ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò èÝóçò ìíÞìçò ìå üíïìá C

STA A

ÌåôÜöåñå êáé áðïèÞêåõóå ôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ óõóóùñåõôÞ óôç èÝóç ìíÞìçò ìå üíïìá A

197

7

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Ãëþóóá ìç÷áíÞò ÅíôïëÞ

ÐåñéãñáöÞ

0000001001011010

ÌåôÜöåñå óôï óõóóùñåõôÞ ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò èÝóçò ìíÞìçò ìå äéåýèõíóç 01011010

0000101001011110

Ðñüóèåóå óôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ óõóóùñåõôÞ ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò èÝóçò ìíÞìçò ìå äéåýèõíóç 01011110

0000011011011110

ÌåôÜöåñå êáé áðïèÞêåõóå ôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ óõóóùñåõôÞ óôç èÝóç ìíÞìçò ìå äéåýèõíóç 11011110

¼ðùò öáßíåôáé, ãéá íá ðåôý÷ïõìå ôï ßäéï áðïôÝëåóìá, áðáéôÞèçêå ìéá åíôïëÞ óå ãëþóóá õøçëïý åðéðÝäïõ êáé áíôßóôïé÷á ôñåéò óå óõìâïëéêÞ ãëþóóá êáé óå ãëþóóá ìç÷áíÞò. ÅðéðëÝïí, åíþ óôç ãëþóóá õøçëïý åðéðÝäïõ áíáöåñüìáóôå óå ìåôáâëçôÝò A, B, C, ÷ùñßò íá ãßíåôáé áíáöïñÜ ïýôå óå óõãêåêñéìÝíåò èÝóåéò ìíÞìçò ïýôå óôç äéáäéêáóßá ôçò ðñüóèåóçò, óôéò Üëëåò äýï ðåñéðôþóåéò óõìâáßíåé áêñéâþò ôï áíôßèåôï. ¸ôóé åßíáé áðáñáßôçôï íá áíáöåñèïýìå êáé óôç äéáäéêáóßá ôçò ðñüóèåóçò êáé óå óõãêåêñéìÝíåò èÝóåéò ìíÞìçò åßôå ìå üíïìá åßôå ìå äéåýèõíóç.

Óôç óõíÝ÷åéá èá áíáöåñèïýìå ìå óõíôïìßá óå ìåñéêÝò áðü ôéò ðéï ãíùóôÝò ãëþóóåò õøçëïý åðéðÝäïõ. ÐñÝðåé íá óçìåéùèåß üôé ï áñéèìüò ôùí ãëùóóþí õøçëïý åðéðÝäïõ åßíáé åîáéñåôéêÜ ìåãÜëïò, áí êáé ìüíï Ýíáò ìéêñüò áñéèìüò áðü áõôÝò êáôáöÝñíåé íá ãßíåé áðïäåêôüò áðü ôïõò êáôáóêåõáóôÝò ðñïãñáììÜôùí. ÐïëëÝò ðáñáìÝíïõí áðëÜ åñåõíçôéêÜ åñãáëåßá.

Ç FORTRAN ó÷åäéÜóôçêå áñ÷éêÜ ãýñù óôï 1954 áðü ìéá ïìÜäá ôçò IBM, ìå åðéêåöáëÞò ôïí John Backus. Óôü÷ïò ôïõò Þôáí ç êáôáóêåõÞ ìéáò ãëþóóáò õðïëïãéóìïý áëãåâñéêþí ðáñáóôÜóåùí. Ç FORTRAN (FORmula TRANslation -ÌåôÜöñáóç Ìáèçìáôéêþí Ôýðùí) ïëïêëçñþèçêå ôï 1957 êáé Ýãéíå ðïëý ãñÞãïñá äçìïöéëÞò óå ìåãÜëï âáèìü ÷Üñç óôçí õðïóôÞñéîç ôçò IBM, ç ïðïßá ôçí ðñïóÝöåñå äùñåÜí.

198

Ðñïãñáììáôéóìüò õðïëïãéóôÞ

7

ÔìÞìá ðñïãñÜììáôïò Fortran

Ç ALGOL (1963) õðÞñîå ìéá ãëþóóá ðïõ äåí Ýãéíå éäéáßôåñá ãíùóôÞ, êáôÜöåñå üìùò íá åðçñåÜóåé âáèýôáôá ôï ó÷åäéáóìü ôùí ãëùóóþí ðñïãñáììáôéóìïý êáé íá äçìéïõñãÞóåé ïëüêëçñç ãåíéÜ ãëùóóþí ðáñüìïéùí ìå ôçí ALGOL (ALGOL like). Êé áõôü ãéáôß õëïðïßçóå áîéüëïãåò éäÝåò ðñïãñáììáôéóìïý, üðùò åßíáé ï äïìçìÝíïò ðñïãñáììáôéóìüò óôïí ïðïßï èá áíáöåñèïýìå êáé óå Üëëï óçìåßï áõôïý ôïõ êåöáëáßïõ.

ÔìÞìá ðñïãñÜììáôïò Algol

199

7

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ç COBOL (CÏmmon Business Oriented Language - ÊïéíÞ Ãëþóóá Åìðïñéêïý Ðñïóáíáôïëéóìïý), ó÷åäéÜóôçêå áðü ôï Õðïõñãåßï ¢ìõíáò ôùí Ç.Ð.Á ùò áðÜíôçóç óôçí áíÜãêç ãéá ìéá áðëÞ ãëþóóá ðñïãñáììáôéóìïý, ðïõ èá ìðïñïýóå íá ÷ñçóéìïðïéçèåß óå üëïõò ôïõò óôñáôéùôéêïýò ôïìåßò. Ç ó÷åäßáóç Ýãéíå áðü ïìÜäá óôçí ïðïßá óõíåñãÜóôçêáí åðéóôÞìïíåò áðü ôï óôñáôü áëëÜ êáé ôç âéïìç÷áíßá, óõíåñãáóßá ðïõ âïÞèçóå óôçí áðïäï÷Þ ôçò áðü ôïõò ðñïãñáììáôéóôÝò. Ìéá áðü ôéò éäÝåò ðïõ åéóÞãáãå Þôáí ç áðåîÜñôçóç ôçò ðåñéãñáöÞò ôùí äåäïìÝíùí áðü ôç ìç÷áíÞ. Óôçí COBOL áõôü ãßíåôáé óå ìéá åíüôçôá ôïõ ðñïãñÜììáôïò ðïõ ïíïìÜæåôáé DATA DIVISION. ÁõôÞ ç áñ÷éêÞ éäÝá áñãüôåñá ïäÞãçóå óôçí åðéíüçóç ôùí óõóôçìÜôùí äéá÷åßñéóçò âÜóåùí äåäïìÝíùí.

ÔìÞìá ðñïãñÜììáôïò Cobol

200

Ðñïãñáììáôéóìüò õðïëïãéóôÞ

7

H BASIC (Beginner s All-purpose Symbolic Instruction Code) áíáðôý÷èçêå áðü ôïõò Kemeney êáé Kurtz óôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1960, ùò ìéá ãëþóóá ãéá ôç äéäáóêáëßá ðñïãñáììáôéóìïý óå öïéôçôÝò. ÓÞìåñá, ìå ðïëëÝò åðåêôÜóåéò óå ó÷Ýóç ìå ôïí áñ÷éêü ó÷åäéáóìü, ÷ñçóéìïðïéåßôáé ùò ìéá êáíïíéêÞ ãëþóóá áíÜðôõîçò åöáñìïãþí.

ÔìÞìá ðñïãñÜììáôïò Basic

Ç SIMULA åìöáíßóôçêå ôï 1966 óôç Íïñâçãßá áðü ôïõò Dahl êáé Nygaard. Åßíáé ãëþóóá âáóéóìÝíç óôçí ALGOL ìå âáóéêü ôïìÝá åöáñìïãÞò ôçò ôçí ðñïóïìïßùóç.

201

7

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÔìÞìá ðñïãñÜììáôïò Simula

Îåêßíçóå óôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ 50 áðü ôïí John McCarthy êáé ôïõò óõíåñãÜôåò ôïõ óôï MIT. Áí êáé ï McCarthy óõììåôåß÷å óôç ó÷åäßáóç ôçò ALGOL, ç LISP åßíáé ìéá ôåëåßùò äéáöïñåôéêÞ ãëþóóá ìå êýñéï ðåäßï åöáñìïãÞò ôçí ôå÷íçôÞ íïçìïóýíç.

ÔìÞìá ðñïãñÜììáôïò Lisp

202

Ðñïãñáììáôéóìüò õðïëïãéóôÞ

7

Ó÷åäéÜóôçêå áðü ïìÜäá åñåõíçôþí ôçò ôå÷íçôÞò íïçìïóýíçò ìå åðéêåöáëÞò ôïí Seymour Papert. ¸÷åé ðáéäáãùãéêÝò ðñïäéáãñáöÝò ãéá ôçí åðßëõóç ðñïâëçìÜôùí êáé ôç äéåñåýíçóç åííïéþí áêüìá êáé áðü ìáèçôÝò ìéêñÞò çëéêßáò. Ïé ìç÷áíéóìïß äçìéïõñãßáò ãñáöéêþí ôçí êáèéóôïýí óçìáíôéêü åñãáëåßï óôç äéåñåýíçóç ãåùìåôñéêþí ó÷çìÜôùí.

ÔìÞìá ðñïãñÜììáôïò Logo

Ç Pascal åßíáé äçìéïýñãçìá ôïõ Niclaus Wirth. Ï Wirth áñ÷éêÜ óõììåôåß÷å óå ìéá åðéôñïðÞ ç ïðïßá åß÷å ùò óêïðü íá âåëôéþóåé ôçí ALGOL, üìùò áðï÷þñçóå ìáæß ì åêåßíïõò ðïõ äéáöþíçóáí ãéá ôï ôåëéêü áðïôÝëåóìá êáé êáôáóêåýáóå ìéá äéêÞ ôïõ ãëþóóá (1971). Ïé óôü÷ïé ó÷åäéáóìïý ôçò Pascal åðéêåíôñþèçêáí ãýñù áðü ôçí ðáñï÷Þ ïñéóìÝíùí äõíáôïôÞôùí ðïõ èá ïäçãïýóáí óå áðïäïôéêü êþäéêá êáôÜ ôç ìåôáãëþôôéóç, éäÝá ðïõ ôÝèçêå óå åöáñìïãÞ ìå áîéïèáýìáóôï ôñüðï.

203

7

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÔìÞìá ðñïãñÜììáôïò Pascal

Ç C áíáðôý÷èçêå ôï 1972 áðü ôïõò Brian Kernighan êáé Dennis Ritchie óôá åñãáóôÞñéá ôçò åôáéñåßáò ÁÔ&Ô. Ó÷åäéÜóôçêå ùò ìéá ãëþóóá êáôÜëëçëç ãéá ôç óõããñáöÞ ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí. To ìåãáëýôåñï ôìÞìá ôïõ ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò UNIX ãñÜöôçêå óå C, ðñÜãìá ðïõ ôçí Ýêáíå ôáõôüóçìç ôïõ UNIX. Ç C óõíäõÜæåé ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãëùóóþí õøçëïý åðéðÝäïõ, áëëÜ ôáõôü÷ñïíá åðéôñÝðåé ôçí ðñüóâáóç óôéò ÷áìçëïý åðéðÝäïõ ëåéôïõñãßåò ôïõ õðïëïãéóôÞ. Ç C Ý÷åé êáèéåñùèåß ùò ç ãëþóóá ðñïãñáììáôéóìïý ãéá ôçí áíÜðôõîç ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí êáé ëïãéóìéêïý óõóôÞìáôïò. ×ñçóéìïðïéåßôáé åðßóçò åõñýôáôá óôçí êáôáóêåõÞ ëïãéóìéêïý åöáñìïãþí, áëëÜ êáé êÜèå åßäïõò ëïãéóìéêïý ôï ïðïßï áðáéôåß ôç ìÝãéóôç áîéïðïßçóç ôùí äõíáôïôÞôùí ôïõ õðïëïãéóôÞ.

204

Ðñïãñáììáôéóìüò õðïëïãéóôÞ

7

ÔìÞìá ðñïãñÜììáôïò C

H C++ åßíáé ç åîÝëéîç ôçò C ðñïò ôç êáôåýèõíóç ôïõ áíôéêåéìåíïóôñåöïýò ðñïãñáììáôéóìïý. Ó÷åäéÜóôçêå áðü ôïí Bjarne Stroustrup óôá Bell Labs ôçò ÁÔ&Ô. Åßíáé ç ãëþóóá ðïõ êõñéáñ÷åß óôçí êáôáóêåõÞ ðñïãñáììÜôùí óå «ðáñáèõñéêÜ» ðåñéâÜëëïíôá, üðùò åßíáé áõôÜ ôùí PCs êáé Macintosh.

ÔìÞìá ðñïãñÜììáôïò C++

205

7

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ðñüêåéôáé ãéá ëåéôïõñãéêü óýóôçìá êáé ôáõôü÷ñïíá ãéá ãëþóóá áíôéêåéìåíïóôñåöïýò ðñïãñáììáôéóìïý, ðïõ áíáðôý÷èçêå óôá åñãáóôÞñéá ôçò åôáéñåßáò Xerox óôï Palo Alto. Èåùñåßôáé ç ðñþôç, êáé áðü ðïëëïýò ç ìüíç, ðñáãìáôéêÞ ãëþóóá áíôéêåéìåíïóôñåöïýò ðñïãñáììáôéóìïý, ðïõ èá ìðïñïýóå íá ÷ñçóéìåýóåé ùò ðñüôõðï êáé ìÝôñï óýãêñéóçò ãéá ôéò õðüëïéðåò.

ÔìÞìá ðñïãñÜììáôïò SmallTalk

Ôï Õðïõñãåßï ¢ìõíáò ôùí Ç.Ð.Á óôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ 70 áðïöÜóéóå íá õðïóôçñßîåé ôç ó÷åäßáóç ìéáò íÝáò ãëþóóáò êáôÜëëçëçò ãéá ôïí ðñïãñáììáôéóìü ÅíóùìáôùìÝíùí Õðïëïãéóôéêþí ÓõóôçìÜôùí (Embeded Computer Systems-ECS). Ïé åöáñìïãÝò ðïõ ðñïïñßæïíôáé ãéá ÅÕÓ ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü ìåãÜëï ìÝãåèïò êáé õøçëïý âáèìïý ðïëõðëïêüôçôá, åíþ ÷ñåéÜæïíôáé äéáñêÞ åîÝëéîç. ÓõíÞèùò ôÝôïéåò åöáñìïãÝò õëïðïéïýíôáé óå óõìâïëéêÞ ãëþóóá, ïðüôå Ýðñåðå íá âñåèåß êÜðïéïò áðïäïôéêüôåñïò ôñüðïò. Ôï áðïôÝëåóìá ôçò ðñïóðÜèåéáò Þôáí ç äçìéïõñãßá óôéò áñ÷Ýò ôïõ 1980 ìéáò ãëþóóáò ðñïãñáììáôéóìïý ðïõ ïíïìÜóôçêå Ada, ðñïò ôéìÞí ôçò Augusta Ada Byron.

206

Ðñïãñáììáôéóìüò õðïëïãéóôÞ

7

ÔìÞìá ðñïãñÜììáôïò ADA

Ç Java åßíáé äçìéïýñãçìá ôçò åôáéñåßáò Sun Microsystems. Ó÷åäéÜóôçêå óôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1990, áñ÷éêÜ ùò ìéá ãëþóóá ãéá ðñïãñÜììáôá ðïõ èá åêôåëïýíôáí áðü ìéêñïóõóêåõÝò ìå ôçí ïíïìáóßá OAK. Ç áñ÷éêÞ ðñïóðÜèåéá áðÝôõ÷å êáé ôï 1995 ç SUN ôÞò Üëëáîå ôï üíïìá óå Java êáé ôçí ðñïóÜñìïóå óôéò áíÜãêåò ôïõ ðáãêüóìéïõ éóôïý êáé ôïõ Äéáäéêôýïõ. Áðü ôüôå ãíùñßæåé ôåñÜóôéá åðéôõ÷ßá êáé ôåßíåé íá ãßíåé ç ãëþóóá ðñïãñáììáôéóìïý ôïõ Äéáäéêôýïõ.

ÔìÞìá ðñïãñÜììáôïò Java

207

7

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ç PROLOG (PROgramming in LOGic) áíáðôý÷èçêå ôï 1973 óôç Ãáëëßá. Âáóßæåôáé óôç ìáèçìáôéêÞ ëïãéêÞ êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé üðùò êáé ç LISP êõñßùò óå åöáñìïãÝò ôå÷íçôÞò íïçìïóýíçò.

ÔìÞìá ðñïãñÜììáôïò Prolog

Ç SQL (Structured Query Language) áñ÷éêÜ áíáðôý÷èçêå ôï 1974 áðü ôçí IBM. ¸÷åé êáèéåñùèåß ùò ç ãëþóóá åðéêïéíùíßáò ìå ôéò ó÷åóéáêÝò âÜóåéò äåäïìÝíùí. Ùò åìðïñéêü ðñïúüí ðñùôïåìöáíßóôçêå áðü ôçí åôáéñåßá ORACLE ôï 1979.

EíôïëÝò SQL

208

Ðñïãñáììáôéóìüò õðïëïãéóôÞ ÌÝ÷ñé ôþñá ðáñïõóéÜóáìå ôéò äéÜöïñåò ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý ìå êÜðïéá ÷ñïíïëïãéêÞ óåéñÜ, óõ÷íÜ üìùò ãßíåôáé áíáöïñÜ óå ãåíéÝò ãëùóóþí ðñïãñáììáôéóìïý. Ãëþóóá ðñþôçò ãåíéÜò ïíïìÜæåôáé ç ãëþóóá ìç÷áíÞò. Ïé óõìâïëéêÝò ãëþóóåò èåùñåßôáé üôé áðïôåëïýí ôç äåýôåñç ãåíéÜ ãëùóóþí, åíþ ïé ãëþóóåò õøçëïý åðéðÝäïõ ôçí ôñßôç (3GL- 3rd Generation Language). ÔÝëïò, ãëþóóåò ôÝôáñôçò ãåíéÜò (4GL) ïíïìÜæïíôáé ïé ãëþóóåò ðïõ åßíáé ðéï êïíôÜ óôç öõóéêÞ ãëþóóá áð´ ü,ôé ïé óõíÞèåéò ãëþóóåò õøçëïý åðéðÝäïõ. ×ñçóéìïðïéïýíôáé óõíÞèùò ãéá ðñüóâáóç óå âÜóåéò äåäïìÝíùí. Ôõðéêü ðáñÜäåéãìá åßíáé ç SQL. Ìå ôç ÷ñÞóç ôùí ãëùóóþí õøçëïý åðéðÝäïõ ç áíÜðôõîç ôïõ ëïãéóìéêïý õðÞñîå ñáãäáßá. Ìåôáîý ôùí ëüãùí ðïõ óõíåôÝëåóáí óå áõôü ìðïñïýí íá áíáöåñèïýí ïé åîÞò: u Ç åêìÜèçóç ìéáò ãëþóóáò ðñïãñáììáôéóìïý Ýãéíå åõêïëüôåñç. u Ç êáôáóêåõÞ ôïõ ëïãéóìéêïý Ýãéíå áðëïýóôåñç. u Ãéá ôéò ðéï äéáäåäïìÝíåò ãëþóóåò õðÞñîå ôõðïðïßçóç ôçò ìïñöÞò ôçò ãëþóóáò. ¸ôóé ðñïãñÜììáôá ðïõ Ý÷ïõí ãñáöåß óå ãëþóóá õøçëïý ðéðÝäïõ ìðïñïýí íá ìåôáöåñèïýí êáé íá åêôåëåóôïýí óå õðïëïãéóôÝò ìå äéáöïñåôéêÞ ÊÌÅ êáé Üñá äéáöïñåôéêÞ ãëþóóá ìç÷áíÞò. Ç åðßóçìç ôõðïðïßçóç ôùí äéáöüñùí ãëùóóþí ãßíåôáé áðü ôï ANSI (American National Standard Institute). Ãéá ôïõò ðáñáðÜíù ëüãïõò ôüóï ôï êüóôïò áíÜðôõîçò üóï êáé ôï êüóôïò ÷ñÞóçò ôïõ ëïãéóìéêïý ìåéþèçêáí óçìáíôéêÜ.

ÃåíéÝò ãëùóóþí ðñïãñáììáôéóìïý 3GL, 4GL

7

ÁÍSI

Ïé äéÜöïñåò ãëþóóåò áíÜëïãá ìå ôï óêïðü ðïõ åîõðçñåôïýí, Þ áêñéâÝóôåñá óýìöùíá ìå ôï óêïðü ãéá ôïí ïðïßï áñ÷éêÜ ó÷åäéÜóôçêáí, ÷ùñßæïíôáé óå äýï ãåíéêÝò êáôçãïñßåò, óôéò åéäéêïý êáé óôéò ãåíéêïý óêïðïý ãëþóóåò. Óôçí êáôçãïñßá ôùí ãëùóóþí åéäéêïý óêïðïý áíÞêïõí åêåßíåò ïé ïðïßåò åßíáé ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óå ìéá óõãêåêñéìÝíç êáôçãïñßá åöáñìïãþí.

Ãëþóóåò åéäéêïý óêïðïý

Ãéá ðáñÜäåéãìá: u Ç COBOL åßíáé ðñïóáíáôïëéóìÝíç óôçí åðßëõóç åìðïñéêþí ðñïâëçìÜôùí. ÁõôÞ ç êáôçãïñßá ðñïâëçìÜôùí ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôçí áðïèÞêåõóç êáé äéá÷åßñéóç ìåãÜëïõ üãêïõ äåäïìÝíùí ìå ó÷åôéêÜ ðåñéïñéóìÝíåò áðáéôÞóåéò áñéèìçôéêþí ðñÜîåùí. Ùò áðïôÝëåóìá ç COBOL äßíåé ìåãÜëç âáñýôçôá óôá èÝìáôá ðåñéãñáöÞò êáé áðïèÞêåõóçò äåäïìÝíùí, åíþ ìåéïíåêôåß óôï èÝìá ôçò áðïäïôéêÞò åêôÝëåóçò ìåãÜëïõ áñéèìïý áñéèìçôéêþí ðñÜîåùí. u Ç FORTRAN åßíáé ðñïóáíáôïëéóìÝíç óôéò åðéóôçìïíéêÝò åöáñìïãÝò, üðïõ êõñßáñ÷ï ñüëï ðáßæåé ç ôá÷ýôçôá åêôÝëåóçò ìåãÜëïõ ðëÞèïõò áñéèìçôéêþí ðñÜîåùí ðÜíù óå ìéêñü ó÷åôéêÜ üãêï äåäïìÝíùí. u Ç LISP åßíáé ðñïóáíáôïëéóìÝíç óôç äéá÷åßñéóç óõìâüëùí, ãåãïíüò ðïõôçí êáèéóôÜ êáôÜëëçëç ãéá åöáñìïãÝò ôå÷íçôÞò íïçìïóýíçò. Ç äåýôåñç êáôçãïñßá, áõôÞ óôçí ïðïßá áíÞêïõí ïé ãëþóóåò ãåíéêïý óêïðïý, ðåñéëáìâÜíåé ãëþóóåò ðïõ ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí óå äéáöïñåôéêÝò ðåñéï÷Ýò åöáñìïãþí ìå åîßóïõ êáëÜ áðïôåëÝóìáôá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôÝôïéåò ãëþóóåò åßíáé ç C êáé ç Java.

Ãëþóóåò ãåíéêïý óêïðïý

209

7

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Ôï ãåãïíüò üôé êáôáôÜóóïõìå ìéá ãëþóóá óôçí êáôçãïñßá ãëùóóþí åéäéêïý óêïðïý äå óçìáßíåé üôé ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ìüíï óå Ýíá ôïìÝá ðñïâëçìÜôùí, áëëÜ üôé óõíçèßæåôáé íá ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáé åßíáé ðñïóáíáôïëéóìÝíç ðñïò êÜðïéï ôïìÝá.

¼ðùò Þäç áíáöÝñáìå, ç ÊÌÅ áíáãíùñßæåé êáé åêôåëåß åíôïëÝò óå ãëþóóá ìç÷áíÞò. Ôï åñþôçìá ëïéðüí åßíáé: ðþò ôá ðñïãñÜììáôá, ðïõ åßíáé ãñáììÝíá óå ïðïéáäÞðïôå Üëëç ìïñöÞ åêôüò ôçò ãëþóóáò ìç÷áíÞò, åêôåëïýíôáé áðü ôçí ÊÌÅ ôïõ õðïëïãéóôÞ; Èá ðñÝðåé ôá ðñïãñÜììáôá ðïõ åßíáé ãñáììÝíá óå êÜðïéá ãëþóóá õøçëïý åðéðÝäïõ íá «ìåôáöñáóôïýí» óå ãëþóóá ìç÷áíÞò. Ôï ñüëï áõôü ôïí áíáëáìâÜíïõí åéäéêÜ ðñïãñÜììáôá. Óôçí ðåñßðôùóç ôùí óõìâïëéêþí ãëùóóþí, ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ïé óõìâïëïìåôáöñáóôÝò, åíþ óôéò ãëþóóåò õøçëïý åðéðÝäïõ, ïé ìåôáãëùôôéóôÝò êáé ïé äéåñìçíåõôÝò.

Óå ðñïçãïýìåíï ðáñÜäåéãìá äéáðéóôþóáìå üôé ïé åíôïëÝò ôùí óõìâïëéêþí ãëùóóþí âñßóêïíôáé óå áíôéóôïé÷ßá ìßá ðñïò ìßá ìå áõôÝò ôçò ãëþóóáò ìç÷áíÞò. Ç ìåôáôñïðÞ ôùí ðñïãñáììÜôùí áðü óõìâïëéêÞ ãëþóóá óå ãëþóóá ìç÷áíÞò ãßíåôáé áðü åéäéêÜ ðñïãñÜììáôá ðïõ ïíïìÜæïíôáé óõìâïëïìåôáöñáóôÝò (assemblers). Ç âáóéêÞ ôïõò ëåéôïõñãßá óõíßóôáôáé óôï íá áíôéêáèéóôïýí ìå ôç ÷ñÞóç åíüò ëåîéêïý ôéò óõìâïëéêÝò åíôïëÝò ìå ôéò áíôßóôïé÷åò ôçò ãëþóóáò ìç÷áíÞò. Ïé óýã÷ñïíïé óõìâïëïìåôáöñáóôÝò, ÷ùñßò íá áðïìáêñýíïíôáé áðü áõôÞí ôç âáóéêÞ ëåéôïõñãßá, ðñïóöÝñïõí äéÜöïñåò åõêïëßåò, üðùò: u íá äßíïíôáé ïíüìáôá óå èÝóåéò ìíÞìçò Þ óå áñéèìçôéêÝò áîßåò êáé ï óõìâïëïìåôáöñáóôÞò áíáëáìâÜíåé íá êÜíåé ôéò ìåôáôñïðÝò u íá åðéôñÝðïõí ôçí êáôáóêåõÞ ìáêñïåíôïëþí. ¸÷åé ðáñáôçñçèåß üôé óå Ýíá ðñüãñáììá êÜðïéåò ïìÜäåò åíôïëþí åðáíáëáìâÜíïíôáé óå äéáöïñåôéêÜ óçìåßá áõôïýóéåò Þ ìå ìéêñÝò ðáñáëëáãÝò. Ï ìç÷áíéóìüò ôùí ìáêñïåíôïëþí åðéôñÝðåé íá ïñßóïõìå Ýíá üíïìá ðïõ íá áíôéðñïóùðåýåé ôçí åðáíáëáìâáíüìåíç óåéñÜ åíôïëþí, ôçí ïðïßá êáôáãñÜöïõìå áíáëõôéêÜ ãéá ìéá öïñÜ. Óå êÜèå óçìåßï ðïõ ÷ñåéáæüìáóôå ôçí ßäéá óåéñÜ åíôïëþí, áñêåß íá ãßíåôáé áíáöïñÜ óå áõôü ôï üíïìá êáé ï óõìâïëïìåôáöñáóôÞò áíáëáìâÜíåé ôçí áíôéêáôÜóôáóç ôïõ ïíüìáôïò ôçò ìáêñïåíôïëÞò ìå ôéò åíôïëÝò ðïõ áõôÞ åìðåñéÝ÷åé.

ÌåôáãëùôôéóôÞò

210

ÕðÜñ÷ïõí äýï ôñüðïé ãéá ôçí åêôÝëåóç áðü ôïí õðïëïãéóôÞ ðñïãñáììÜôùí ðïõ åßíáé ãñáììÝíá óå ãëþóóåò õøçëïý åðéðÝäïõ: u ìå ôç ÷ñÞóç ìåôáãëùôôéóôÞ (compiler) u ìå ôç ÷ñÞóç äéåñìçíåõôÞ (interpreter). Óôï ó÷Þìá öáßíåôáé ç äéáäéêáóßá åêôÝëåóçò åíüò ðñïãñÜììáôïò ìå ôç ÷ñÞóç ìåôáãëùôôéóôÞ. Ç äéáäéêáóßá ðåñéëáìâÜíåé ôá åîÞò âÞìáôá:

Ðñïãñáììáôéóìüò õðïëïãéóôÞ u

u

u

ÃñáöÞ ôïõ ðñïãñÜììáôïò óå ãëþóóá õøçëïý åðéðÝäïõ -ð.÷. PASCAL- ìå ôç âïÞèåéá åíüò óõíôÜêôç êåéìÝíùí (editor). Áõôü åßíáé ôï ðçãáßï ðñüãñáììá (source code, source program). Ôï ðçãáßï áõôü ðñüãñáììá ìåôáãëùôôßæåôáé, áðü ôï ìåôáãëùôôéóôÞ ôçò óõãêåêñéìÝíçò ãëþóóáò, óå ãëþóóá ìç÷áíÞò. Áõôü åßíáé ôï áíôéêåßìåíï (object) ðñüãñáììá. ÊáôÜ ôç äéáäéêáóßá ôçò ìåôáãëþôôéóçò, ôï ðñüãñáììá åëÝã÷åôáé ãéá óõíôáêôéêÜ ëÜèç, äçëáäÞ êáôÜ ðüóï ôï ðçãáßï ðñüãñáììá åßíáé ãñáììÝíï óýìöùíá ìå ôïõò óõíôáêôéêïýò êáíüíåò ôéò ãëþóóáò. Ãéá íá ïëïêëçñùèåß ç ìåôáãëþôôéóç ôï ðñüãñáììá ðñÝðåé íá åßíáé óõíôáêôéêÜ óùóôü, äéáöïñåôéêÜ ç äéáäéêáóßá ôçò ìåôáãëþôôéóçò äéáêüðôåôáé. Ôï áíôéêåßìåíï ðñüãñáììá, ðáñ üëï ðïõ åßíáé óå ãëþóóá ìç÷áíÞò, äåí ìðïñåß íá åêôåëåóôåß áðü ôçí ÊÌÅ, ãéáôß äåí åßíáé áõôüíïìï. ÓõíÞèùò ôïõ ëåßðåé êÜðïéïò êþäéêáò êïéíÞò ÷ñÞóçò, ðïõ âñßóêåôáé óå âéâëéïèÞêåò áíôéêåéìÝíùí ðñïãñáììÜôùí. ¼ôáí ëÝìå êþäéêá êïéíÞò ÷ñÞóçò, óõíÞèùò åííïïýìå êþäéêá ðïõ äéá÷åéñßæåôáé ôéò ëåéôïõñãßåò åéóüäïõ åîüäïõ Þ êþäéêá ðïõ áöïñÜ ìáèçìáôéêÝò óõíáñôÞóåéò (sin, cos, êëð.). Ôç óýíäåóç ôïõ áíôéêåéìÝíïõ ðñïãñÜììáôïò ìå ôá áðáñáßôçôá ðñïãñÜììáôá áðü ôéò âéâëéïèÞêåò áíáëáìâÜíåé ï óõíäÝôçò (linker), ï ïðïßïò ðáñÜãåé êáé ôï áõôüíïìï åêôåëÝóéìï ðñüãñáììá. Áõôü ôï ôåëåõôáßï åßíáé ðïõ åêôåëåßôáé áðü ôçí ÊÌÅ.

Ôá âÞìáôá äçëáäÞ åßíáé: u ÓõããñáöÞ u Ìåôáãëþôôéóç u Óýíäåóç u ÅêôÝëåóç. Ôá âÞìáôá áõôÜ ìðïñåß íá ãßíïíôáé åßôå óáí ìéá óõíå÷üìåíç äéáäéêáóßá åßôå ôï êáèÝíá óå äéáöïñåôéêü ÷ñüíï. Óôï êÜèå âÞìá ìðïñåß íá ðñïêýøïõí ëÜèç, ïðüôå äéïñèþíïõìå ôï ëÜèïò êáé ç äéáäéêáóßá åðáíáëáìâÜíåôáé. Óôçí ðéï ðÜíù äéáäéêáóßá ï óõíôÜêôçò êåéìÝíùí, ï ìåôáöñáóôÞò êáé ï óõíäÝôçò, åßíáé ðñïãñÜììáôá ôá ïðïßá ìáò âïçèïýí íá ðáñáãÜãïõìå ôï åêôåëÝóéìï ðñüãñáììá. Áðü ôç óôéãìÞ ðïõ ôï åêôåëÝóéìï ðñüãñáììá ðáñá÷èåß, ìðïñåß íá åêôåëåóôåß áõôüíïìá áðü ôçí ÊÌÅ, ÷ùñßò íá åßíáé áðáñáßôçôïò ï óõíôÜêôçò êåéìÝíùí, ï ìåôáöñáóôÞò Þ ï óõíäÝôçò. Ôåëåßùò äéáöïñåôéêÞ óå áõôü ôï óçìåßï åßíáé ç ðñïóÝããéóç ôçò åêôÝëåóçò ðñïãñÜììáôïò ãñáììÝíïõ óå ãëþóóá õøçëïý åðéðÝäïõ ìå ôç ÷ñÞóç äéåñìçíåõôÞ.

7

Óôï ðåñéâÜëëïí ôïõ ÌS-DOS êáé ôùí MS-Windows ôá åêôåëÝóéìá ðñïãñÜììáôá äéáêñßíïíôáé áðü ôçí åðÝêôáóç com Þ exe óôï üíïìá ôïõ áñ÷åßïõ.

ÄéåñìçíåõôÞò

Ôï ðñüãñáììá ãñÜöåôáé êáé óå áõôÞí ôçí ðåñßðôùóç ìå ôç âïÞèåéá êÜðïéïõ óõíôÜêôç êåéìÝíùí, ï ïðïßïò åßíáé óõíÞèùò åíóùìáôùìÝíïò óôï ðñüãñáììá

211

7

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ôïõ äéåñìçíåõôÞ. Óôç óõíÝ÷åéá ï äéåñìçíåõôÞò áíáëáìâÜíåé íá åêôåëÝóåé ìßá ìßá ôéò åíôïëÝò ôïõ ðñïãñÜììáôïò óáí íá áðåõèýíïíôáé óå áõôüí êáé ü÷é óôçí ÊÌÅ. Ï äéåñìçíåõôÞò, äçëáäÞ, äåí ìåôáãëùôôßæåé ôï ðñüãñáììá óå ãëþóóá ìç÷áíÞò üðùò êÜíåé ï ìåôáãëùôôéóôÞò, áëëÜ åêôåëåß ï ßäéïò ôï ðñüãñáììá. ÓõíÞèùò ï äéåñìçíåõôÞò ìåôáó÷çìáôßæåé ôï ðñüãñáììÜ ìáò óå ìéá åíäéÜìåóç ìïñöÞ êáé óôç óõíÝ÷åéá ôï åêôåëåß. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ôï ðñüãñáììÜ ìáò äåí åêôåëåßôáé Üìåóá áðü ôçí ßäéá ôçí ÊÌÅ áëëÜ áðü ôï äéåñìçíåõôÞ. Ç ÊÌÅ äåí åêôåëåß Üìåóá ôï ðñüãñáììÜ ìáò áëëÜ åêôåëåß ôï ðñüãñáììá ôïõ äéåñìçíåõôÞ, ï ïðïßïò ìå ôç óåéñÜ ôïõ åêôåëåß ôï ðñüãñáììÜ ìáò. Óå áíôßèåóç ìå ôçí ðñïóÝããéóç ôçò ìåôáãëþôôéóçò, ôï ðñüãñáììá äåí åßíáé áõôüíïìï, äåí ìðïñåß íá åêôåëåóôåß áíåîÜñôçôá, åöüóïí áðáéôåßôáé ç ðáñïõóßá ôïõ áíôßóôïé÷ïõ äéåñìçíåõôÞ. Ç åêôÝëåóç åíüò ðñïãñÜììáôïò ìå áõôüí ôïí ôñüðï åßíáé ãåíéêÜ ðéï áñãÞ óå ó÷Ýóç ìå ôç ìåôáãëþôôéóç, åðåéäÞ êáôÜ ôç óôéãìÞ ôçò åêôÝëåóçò ðáñåìâÜëëåôáé ìåôáîý ðñïãñÜììáôïò êáé ÊÌÅ ôï åðßðåäï ôïõ äéåñìçíåõôÞ. ÓõíÞèùò ïé äéåñìçíåõôÝò åßíáé äéáëïãéêÜ ðñïãñÜììáôá.

Ôìçìáôéêüò ðñïãñáììáôéóìüò

Õðïñïõôßíá

212

¸íá ðñüãñáììá äåí åßíáé ôßðïôá ðåñéóóüôåñï áðü ìéá óåéñÜ ïäçãéþí ðñïò ôçí ÊÌÅ ôïõ õðïëïãéóôÞ, ðïõ ôçí êáèïäçãåß íá êÜíåé óõãêåêñéìÝíåò åíÝñãåéåò. Ôá ìéêñÜ ðñïãñÜììáôá ìðïñïýí íá êáôáóêåõáóôïýí óõíÞèùò áðü Ýíá Üôïìï óáí ìéá ìéêñÞ äéáäéêáóßá, ìéá óåéñÜ äçëáäÞ áðü óõãêåêñéìÝíåò ïäçãßåò. Ôï ßäéï Üôïìï ìðïñåß íá óõíôçñåß êáé íá ðñïóáñìüæåé ôï ðñüãñáììá óå íÝåò áíÜãêåò, íá ðáßñíåé ó÷åäéáóôéêÝò áðïöÜóåéò, êëð. Ôï ßäéï éó÷ýåé ãéá ðñïãñÜììáôá ðïõ êáôáóêåõÜæïíôáé áðü ìéêñÝò ïìÜäåò, ìå êáëÞ åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôùí ìåëþí ôïõò. Ôé ãßíåôáé üìùò üôáí ôï ðñüãñáììá åßíáé ìåãÜëï êáé åìðëÝêïíôáé óôçí êáôáóêåõÞ ôïõ äåêÜäåò Þ êáé åêáôïíôÜäåò Üôïìá óå ìßá Þ ðåñéóóüôåñåò ïìÜäåò; Ç ðñïöáíÞò ëýóç åßíáé íá ôåìá÷éóôåß ôï ìåãÜëï ðñüãñáììá óå ìéêñüôåñá ôìÞìáôá, ôá ïðïßá èá êáôáóêåõáóôïýí áíåîÜñôçôá êáé óôç óõíÝ÷åéá èá óõíäõáóôïýí, ãéá íá äçìéïõñãçèåß ôï óõíïëéêü óýóôçìá. ÁõôÞ ç óôñáôçãéêÞ ïíïìÜæåôáé ôìçìáôéêüò ðñïãñáììáôéóìüò (modular programming) êáé áðïôåëåß ôç âáóéêÞ áñ÷Þ ðÜíù óôçí ïðïßá óôçñßæåôáé ç áíÜðôõîç ôïõ ëïãéóìéêïý áðü ôç äåêáåôßá ôïõ 50 êáé ìåôÜ. Âáóéêü åñãáëåßï ãéá ôçí õëïðïßçóç áõôÞò ôçò áñ÷Þò Þôáí ç åðéíüçóç ôçò õðïñïõôßíáò (subroutine) óôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 50. Ç õðïñïõôßíá åßíáé Ýíá ôìÞìá êþäéêá óôï ïðïßï Ý÷ïõìå äþóåé Ýíá üíïìá êáé ìðïñåß íá ÊëÞóç ôçò õðïñïõôßíáò «åìâáäü» áðü äýï åêôåëåóôåß óå ïðïéïäÞðïôå óçìåßï óçìåßá åíüò ðñïãñÜììáôïò ôïõ ðñïãñÜììáôïò áðëþò ìå áíáöï-

Ðñïãñáììáôéóìüò õðïëïãéóôÞ ñÜ óôï üíïìÜ ôçò. Ïé õðïñïõôßíåò äßíïõí ôï âáóéêü ìç÷áíéóìü ãéá ôçí ôìçìáôéêÞ áíÜðôõîç ôïõ ëïãéóìéêïý. Ïé äéÜöïñåò õðïñïõôßíåò ãñÜöïíôáé áíåîÜñôçôá êáé óôç óõíÝ÷åéá óõíôßèåíôáé êáé äçìéïõñãïýí ôï ôåëéêü ðñüãñáììá. Ðáñ üëï ðïõ ïé õðïñïõôßíåò ðñïóöÝñïõí ôï âáóéêü ìç÷áíéóìü ãéá ôìçìáôéêü ðñïãñáììáôéóìü, áõôÝò êáé ìüíï äåí åðáñêïýí ãéá ôç äçìéïõñãßá åíüò óùóôÜ äïìçìÝíïõ ëïãéóìéêïý. Åßíáé áðáñáßôçôç ìåãÜëç ðåéèáñ÷ßá óôïí ôñüðï ÷ñÞóçò ôïõò. ×ùñßò áõôÞ ôçí ðåéèáñ÷ßá åßíáé ðïëý åýêïëï íá êáôáóêåõáóôïýí ðñïãñÜììáôá åîáéñåôéêÜ ðïëýðëïêá êáé äõóíüçôá, ðïõ äýóêïëá ôñïðïðïéïýíôáé åê ôùí õóôÝñùí. Óôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1960 õðÞñîå ìéá ìåãÜëç ðñïóðÜèåéá ðñïò ôçí êáôåýèõíóç ôçò êáèéÝñùóçò åíüò ðåéèáñ÷çìÝíïõ ôñüðïõ ãñáöÞò ðñïãñáììÜôùí. Ôï áðïôÝëåóìá Þôáí ç åîÝëéîç ôïõ ôìçìáôéêïý ðñïãñáììáôéóìïý óå áõôü ðïõ ïíïìÜóôçêå äïìçìÝíïò ðñïãñáììáôéóìüò (structured programming). ÂáóéêÞ ôå÷íéêÞ ôïõ äïìçìÝíïõ ðñïãñáììáôéóìïý åßíáé ç äéÜóðáóç ôùí ëåéôïõñãéþí ôïõ ðñïãñÜììáôïò óå Üëëåò, áðëïýóôåñåò êáé áíåîÜñôçôåò êáôÜ ôï äõíáôü, åðéìÝñïõò ëåéôïõñãßåò êáé óôç óõíÝ÷åéá ç õëïðïßçóÞ ôïõò ìå êáèïñéóìÝíïõò ôýðïõò äïìþí åëÝã÷ïõ. Ïé äïìÝò áõôÝò åßíáé: u Ç äéáäï÷Þ (áêïëïõèßá). Ïé åíôïëÝò âñßóêïíôáé óå áêïëïõèßá êáé åêôåëïýíôáé ìå ôç óåéñÜ ðïõ åßíáé ãñáììÝíåò. u Ç åðéëïãÞ. Ç åêôÝëåóç ôùí åíôïëþí åîáñôÜôáé áðü ôçí ôéìÞ áëÞèåéáò ôçò óõíèÞêçò. u Ç åðáíÜëçøç. Ïé åíôïëÝò åðáíáëáìâÜíïíôáé, åöüóïí áëçèåýåé Þ äåí áëçèåýåé ç óõíèÞêç. Ç äéÜóðáóç ôùí ëåéôïõñãéþí óå áðëïýóôåñåò, ðïõ ïíïìÜæåôáé êáé ëåéôïõñãéêÞ áðïóýíèåóç (functional decomposition), ãßíåôáé áðü ðÜíù ðñïò ôá êÜôù, äçëáäÞ îåêéíþíôáò áðü ôçí ðéï óýíèåôç ëåéôïõñãßá óôçí êïñõöÞ êáé öèÜíïíôáò óôçí ðéï áðëÞ óôç âÜóç. Ôï ðñüãñáììá äéáóðÜôáé óõíå÷þò óå áðëïýóôåñá, Ýùò üôïõ êáôáëÞîïõìå óå åðßðåäï áðëþí õðïñïõôéíþí. ÁõôÝò ïé õðïñïõôßíåò áíáðôýóóïíôáé îå÷ùñéóôÜ êáé óôç óõíÝ÷åéá óõíôßèåíôáé êáé äçìéïõñãïýí ôï ôåëéêü ðñüãñáììá. Ïé áñ÷Ýò ôïõ äïìçìÝíïõ ðñïãñáììáôéóìïý åöáñìüóôçêáí áñ÷éêÜ óôç ãëþóóá ALGOL, áëëÜ Ýãéíáí åõñýôåñá ãíùóôÝò ìÝóù ôçò Pascal. ÓÞìåñá üëåò ó÷åäüí ïé óýã÷ñïíåò ãëþóóåò åßíáé ó÷åäéáóìÝíåò Ýôóé þóôå íá õðïóôçñßæïõí áõôÝò ôéò áñ÷Ýò.

7

ÄïìçìÝíïò ðñïãñáììáôéóìüò

IäñõôÞò ôïõ äïìçìÝíïõ ðñïãñáììáôéóìïý èåùñåßôáé ï Dijkstra, ï ïðïßïò äéáôýðùóå ôéò ðñþôåò õðïäåßîåéò ðïõ áöïñïýóáí ôïí ðåñéïñéóìü ôçò åíôïëÞò GOTO.

Ôï ðñüôõðï ôïõ äéáäéêáóôéêïý ðñïãñáììáôéóìïý åßíáé ôï ðáëáéüôåñï êáé ßóùò ôï åõñýôåñá ÷ñçóéìïðïéïýìåíï. Óõ÷íÜ áíáöÝñåôáé êáé ùò ðñïóôáêôéêüò ðñïãñáììáôéóìüò (imperative programming). Óýìöùíá ìå áõôü ôï ðñüôõðï, ôï ðñüãñáììá áðïôåëåßôáé áðü äýï îå÷ùñéóôÜ äïìéêÜ óôïé÷åßá: á) áðü åíôïëÝò ðïõ ðåñéãñÜöïõí âÞìá âÞìá ôç äéáäéêáóßá åðßëõóçò ôïõ ðñïâëÞìáôïò â) áðü äïìÝò äåäïìÝíùí, óôéò ïðïßåò áðïèçêåýïíôáé ôá äåäïìÝíá ôïõ ðñïâëÞìáôïò ôá ïðïßá ÷åéñßæïíôáé ïé åíôïëÝò.

213

7

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Ïé åíôïëÝò ðïõ, êáô åëÜ÷éóôï, ðåñéÝ÷ïíôáé óå êÜèå äéáäéêáóôéêÞ ãëþóóá ðñïãñáììáôéóìïý åßíáé: ÅíôïëÝò áíÜèåóçò. Ìå áõôÝò êáôá÷ùñßæïíôáé ôéìÝò óå èÝóåéò ìíÞìçò. Ïé èÝóåéò ìíÞìçò áíáöÝñïíôáé ìÝóù óõìâïëéêþí ïíïìÜôùí ðïõ ïíïìÜæïíôáé ìåôáâëçôÝò êáé ü÷é ìÝóù ôçò äéåýèõíóÞò ôïõò. ÐáñÜäåéãìá: A:=B+C; (ðñüóèåóå ôï ðåñéå÷üìåíï ôùí èÝóåùí ìíÞìçò ìå ïíüìáôá B êáé C êáé ôï áðïôÝëåóìá êáôá÷þñéóÝ ôï óôç èÝóç A) ÅíôïëÝò óõíèÞêçò. Ìå áõôÝò ìéá ïìÜäá åíôïëþí åêôåëåßôáé Þ ü÷é áíÜëïãá ìå ôçí ôéìÞ áëÞèåéáò ìéáò óõíèÞêçò êáé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá íá õëïðïéÞóïõí óçìåßá ôïõ áëãüñéèìïõ óôá ïðïßá ëáìâÜíåôáé êÜðïéá áðüöáóç.

ÐáñÜäåéãìá: If vath>=18.5 then print «¢ñéóôá» else print «¼÷é Üñéóôá»; (Áí ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò ìåôáâëçôÞò vath åßíáé ìåãáëýôåñï Þ ßóï ôïõ 18.5 åêôýðùóå «arista» áëëéþò åêôýðùóå «oxi arista») ÅíôïëÝò åðáíÜëçøçò. Ç ðñáãìáôéêÞ éó÷ýò ôùí ðñïãñáììÜôùí ôùí õðïëïãéóôþí êáé êáôÜ óõíÝðåéá ôùí ßäéùí ôùí õðïëïãéóôþí-ó÷åôßæåôáé ìå ôç äõíáôüôçôÜ ôïõò íá åêôåëïýí êáô´ åðáíÜëçøç Ýíá óýíïëï åíôïëþí. Ïé åíôïëÝò åðáíÜëçøçò êáèïñßæïõí ôéò óõíèÞêåò êÜôù áðü ôéò ïðïßåò ìéá ïìÜäá åíôïëþí åêôåëåßôáé åðáíáëçðôéêÜ. ÐáñÜäåéãìá: while a>0 do begin a := a -1; x :=x+a ÅíôïëÞ åðáíÜëçøçò end; (Ãéá üóï äéÜóôçìá ç ìåôáâëçôÞ a Ý÷åé èåôéêü ðåñéå÷üìåíï, åêôÝëåóå (óõíå÷þò) ôéò åíôïëÝò a := a -1 êáé x:=x+a)

214

Ðñïãñáììáôéóìüò õðïëïãéóôÞ ÅíôïëÝò ãéá åßóïäï êáé Ýîïäï óôïé÷åßùí. Åßíáé ïé åíôïëÝò ìå ôéò ïðïßåò ôï ðñüãñáììá ÷åéñßæåôáé ôç ñïÞ äåäïìÝíùí áðü êáé ðñïò ôéò ðåñéöåñåéáêÝò ìïíÜäåò ôïõ õðïëïãéóôÞ. Ð.÷.: readln(a); (ÄéÜâáóå áðü ôçí åßóïäï ìéá ôéìÞ êáé êáôá÷þñéóÝ ôç óôç ìåôáâëçôÞ a) writeln(a); (Ôýðùóå ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò ìåôáâëçôÞò a óôçí Ýîïäï)

7

Ï áíôéêåéìåíïóôñåöÞò ðñïãñáììáôéóìüò (object oriented programming), áí êáé Ý÷åé Ýëèåé óôï ðñïóêÞíéï ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá, óôçñßæåôáé óå áñ÷Ýò ðïõ Ý÷ïõí ôéò ñßæåò ôïõò óôç äåêáåôßá ôïõ 60 êáé óõãêåêñéìÝíá óôç ãëþóóá Simula (Simulation Language - Ãëþóóá ðñïóïìïßùóçò). Ç Simula äçìéïõñãÞèçêå ìå óêïðü íá õðïóôçñßîåé ôçí ðñïóïìïßùóç äéáäéêáóéþí ôïõ ðñáãìáôéêïý êüóìïõ. Óôü÷ïò Þôáí íá äçìéïõñãçèïýí áêñéâÞ õðïëïãéóôéêÜ ìïíôÝëá ðïëýðëïêùí äéáäéêáóéþí, áðïôåëïýìåíá áðü åêáôïíôÜäåò ôìÞìáôá. ¸íáò öõóéêüò ôñüðïò ãéá íá ðåñéãñáöåß Ýíá óýóôçìá ìå ðñïóïìïßùóç åßíáé íá ãßíåé ðåñéãñáöÞ ôùí áíôéÓ÷çìáôéêÞ ðáñÜóôáóç êåéìÝíùí áðü ôá ïðïßá áðïôåëåßôáé, ôçò óõìðåñéöïñÜò áíôéêåéìÝíïõ ôïõò êáèþò êáé ôïõ ôñüðïõ ìå ôïí ïðïßï áëëçëåðéäñïýí ìåôáîý ôïõò. ÁõôÞ åßíáé êáé ç öéëïóïößá ôïõ áíôéêåéìåíïóôñåöïýò ðñïãñáììáôéóìïý. Óôçí áíôéêåéìåíïóôñåöÞ ðñïóÝããéóç ðñïãñáììáôéóìïý, ôï áíôéêåßìåíï (object)

Áíôéêåßìåíá êáé ìçíýìáôá

215

7

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí åßíáé Ýíá ðñïãñáììáôéóôéêü «ðáêÝôï», ôï ïðïßï áðïôåëåßôáé áðü äéáäéêáóßåò êáé äåäïìÝíá ó÷åôéæüìåíá ìåôáîý ôïõò. ÁõôÝò ïé äéáäéêáóßåò ïíïìÜæïíôáé ìÝèïäïé (methods), åíþ ôá äåäïìÝíá ïíïìÜæïíôáé éäéüôçôåò (properties). Oé ìÝèïäïé óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò åßíáé ãñáììÝíåò óå êÜðïéá äéáäéêáóôéêÞ ãëþóóá.

To ðñüãñáììá, óå áõôÞí ôçí ðñïóÝããéóç, áðïôåëåßôáé áðü áíôéêåßìåíá, ôá ïðïßá ìðïñïýí íá áëëçëåðéäñïýí ìåôáîý ôïõò ìå ìçíýìáôá (messages). Ôá ìçíýìáôá åíåñãïðïéïýí ôéò ìåèüäïõò ôùí áíôéêåéìÝíùí, ðïõ ìå ôç óåéñÜ ôïõò ìðïñåß íá óôåßëïõí Üëëá ìçíýìáôá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óå Ýíá ðñüãñáììá ãåùìåôñßáò Ýíá áíôéêåßìåíï èá ìðïñïýóå íá åßíáé Ýíá ôñßãùíï. Ùò éäéüôçôåò èá ìðïñïýóå íá Ý÷åé ôá ìÞêç ôùí ðëåõñþí ôïõ, åíþ ùò ìåèüäïõò ôïí õðïëïãéóìü ôçò ðåñéìÝôñïõ êáé ôïõ åìâáäïý ôïõ. ¸íá ìÞíõìá ðïõ èá ìðïñïýóå íá äå÷èåß áðü Ýíá Üëëï áíôéêåßìåíï åßíáé «ðåò ìïõ ôçí ðåñßìåôñü óïõ». Ùò éäéáßôåñá ãíùóôÝò ãëþóóåò áíôéêåéìåíïóôñåöïýò ðñïãñáììáôéóìïý èá ðñÝðåé íá áíáöåñèïýí ç Smaltak, ç C++ êáé ç Java.

Ï ëïãéêüò ðñïãñáììáôéóìüò (logic programming) åßíáé åðçñåáóìÝíïò êáé åìðíåõóìÝíïò áðü ôç ìáèçìáôéêÞ ëïãéêÞ. ¸íá ðñüãñáììá ãñáììÝíï óå ìéá ãëþóóá ëïãéêïý ðñïãñáììáôéóìïý, üðùò ç Prolog, åßíáé Ýíá óýíïëï áðü ëïãéêÝò ðñïôÜóåéò êáé áðü Ýíá ìç÷áíéóìü åîáãùãÞò óõìðåñáóìÜôùí, ìÝóù ôïõ ïðïßïõ ìðïñïýìå íá õðïâÜëïõìå åñùôÞóåéò óôï ðñüãñáììá êáé áõôü íá ìáò áðáíôÞóåé áí áëçèåýïõí Þ ü÷é. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ðáñáôßèåôáé Ýíá ðñüãñáììá óå ãëþóóá Prolog, ðïõ ðåñéãñÜöåé ôï ãåíåáëïãéêü äÝíäñï ôùí èåþí ôïõ Ïëýìðïõ. ÐåñéÝ÷åé ïñéóìÝíåò ëïãéêÝò ðñïôÜóåéò ðïõ áöïñïýí ïñéóìïýò óõããÝíåéáò. Ç óýíôáîç äåí åßíáé áõóôçñÞ ãéá ëüãïõò áíáãíùóéìüôçôáò.

216

Ðñïãñáììáôéóìüò õðïëïãéóôÞ Ïé êáíüíåò «ðáôÝñáò» êáé «ìçôÝñá» êùäéêïðïéïýí ôï ðïéïò åßíáé ðáôÝñáò Þ ìçôÝñá ðïéïõ, åíþ ôï «áäÝëöéá» ïñßæåé ðùò ãéá íá åßíáé äýï áäÝëöéá (ï × êáé ï Õ) ðñÝðåé íá Ý÷ïõí ôïí ßäéï ðáôÝñá Þ ôçí ßäéá ìçôÝñá (ôïí Æ). Óôï ìç÷áíéóìü åîáãùãÞò óõìðåñáóìÜôùí ìðïñïýìå íá õðïâÜëïõìå ôçí åñþôçóç: «åßíáé ï Äßáò ðáôÝñáò ôïõ Äéüíõóïõ» êáé íá ìáò áðáíôÞóåé «ÍÁÉ» Þ íá ñùôÞóïõìå «ðïéá åßíáé ôá áäÝëöéá ôïõ ¢ñç» êáé íá áðáíôÞóåé «ï Äéüíõóïò».

7

Ï óõíáñôçóéáêüò ðñïãñáììáôéóìüò (functional programming), ðïõ óõ÷íÜ ïíïìÜæåôáé êáé åöáñìïóôéêüò ðñïãñáììáôéóìüò (applicative programming), Ý÷åé ùò âÜóç ôç óõíÜñôçóç ìå ôç ìáèçìáôéêÞ ôçò Ýííïéá, äçëáäÞ áõôÞ ôçò áðåéêüíéóçò áðü Ýíá ðåäßï ïñéóìïý óå Ýíá ðåäßï ôéìþí. Ç åöáñìïãÞ óõíáñôÞóåùí óå äåäïìÝíá ðïõ áðïôåëïýí ôá ïñßóìáôá ôçò óõíÜñôçóçò åßíáé ç ìüíç äïìÞ åëÝã÷ïõ óå ìéá ãëþóóá óõíáñôçóéáêïý ðñïãñáììáôéóìïý. Ôï óýóôçìá áíôéìåôùðßæåé ôéò ßäéåò ôéò óõíáñôÞóåéò ùò äåäïìÝíá êáé åðïìÝíùò áõôÝò ìðïñïýí íá áðïôåëïýí ïñßóìáôá Þ áðïôåëÝóìáôá Üëëùí óõíáñôÞóåùí. ÂáóéêÞ Ýííïéá óå áõôü ôï ðñüôõðï åßíáé ç Ýííïéá ôçò áíáäñïìÞò, äçëáäÞ ç Üìåóç Þ Ýììåóç åöáñìïãÞ ìéáò óõíÜñôçóçò ðÜíù óôïí åáõôü ôçò. Óôï ðéï êÜôù ðáñÜäåéãìá Ý÷ïõìå Ýíá ðñüãñáììá ôçò óõíáñôçóéáêÞò ãëþóóáò Miranda, ôï ïðïßï åðéëýåé ôç äåõôåñïâÜèìéá åîßóùóç ax2 + bx + c = 0.

ÅðåéäÞ ï ðñïãñáììáôéóìüò åßíáé êáôÜ âÜóç ìéá äñáóôçñéüôçôá åðßëõóçò ðñïâëçìÜôùí, óôç óõíÝ÷åéá èá ðáñïõóéÜóïõìå ìéá óõóôçìáôéêÞ ðñïóÝããéóç óôçí åðßëõóç ðñïâëçìÜôùí ìå ôç ÷ñÞóç õðïëïãéóôÞ, ç ïðïßá êáëåßôáé ìÝèïäïò áíÜðôõîçò ëïãéóìéêïý. Ôá âÞìáôá áõôÞò ôçò ìåèüäïõ åßíáé: áá) Ðñïóäéïñéóìüò ôùí áðáéôÞóåùí ôïõ ðñïâëÞìáôïò. áâ) ÁíÜëõóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò. áã) Ó÷åäéáóìüò áëãüñéèìïõ ãéá ôçí åðßëõóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò. áä) Õëïðïßçóç ôïõ áëãüñéèìïõ. áå) ¸ëåã÷ïò êáé åðáëÞèåõóç ôïõ ôåëéêïý ðñïãñÜììáôïò. óô) ÓõíôÞñçóç êáé åíçìÝñùóç ôïõ ðñïãñÜììáôïò. áæ) Ôåêìçñßùóç.

217

7

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ï ðñïóäéïñéóìüò ôùí áðáéôÞóåùí ôïõ ðñïâëÞìáôïò åßíáé Ýíá óôÜäéï óôï ïðïßï èá ðñÝðåé íá êáèïñéóôåß ìå óáöÞíåéá ôï ðñüâëçìá êáé íá õðÜñîåé îåêÜèáñç áíôßëçøç ôïõ åßäïõò ôùí áðáéôÞóåùí ãéá ôç ëýóç ôïõ. Ï óôü÷ïò åßíáé íá åîáëåßøïõìå ôá áóÞìáíôá óôïé÷åßá êáé íá ïäçãçèïýìå óôçí ïõóßá ôïõ ðñïâëÞìáôïò. Áõôü äåí åßíáé ôüóï áðëü, üóï ßóùò öáßíåôáé. Ìðïñåß íá óçìáßíåé üôé ðñÝðåé íá æçôÞóïõìå ðñüóèåôç ðëçñïöïñßá áðü áõôüí Þ áõôïýò ðïõ Ýèåóáí ôï ðñüâëçìá.

Ç áíÜëõóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò ðåñéëáìâÜíåé: u ôïí êáèïñéóìü ôùí «åéóüäùí», äçëáäÞ ôùí äåäïìÝíùí ìå ôá ïðïßá èá äïõëÝøïõìå (inputs) u ôïí êáèïñéóìü ôùí «åîüäùí», äçëáäÞ ôùí áðáéôïõìÝíùí áðïôåëåóìÜôùí (outputs) u ôçí áíáæÞôçóç Üëëùí áðáéôÞóåùí Þ ðåñéïñéóìþí. Óå áõôü ôï óôÜäéï èá êáèïñéóôåß êáé ç ìïñöÞ óôçí ïðïßá èÝëïõìå íá äßíïíôáé ôá áðïôåëÝóìáôá. Åßíáé åðßóçò ÷ñÞóéìï íá ðñïóäéïñßóïõìå ôéò ðáñáìÝôñïõò ôïõ ðñïâëÞìáôïò êáé íá êáôáãñÜøïõìå ðéèáíÝò ó÷Ýóåéò ìåôáîý ôïõò, ßóùò ìå ôç ìïñöÞ ìáèçìáôéêþí ó÷Ýóåùí. ÏðïéáäÞðïôå ðáñáíüçóç åßôå óå áõôü ôï åðßðåäï åßôå óôï ðñïçãïýìåíï ìðïñåß íá ïäçãÞóåé óôçí åðßëõóç Üëëïõ ðñïâëÞìáôïò áðü áõôü ðïõ óôçí ðñáãìáôéêüôçôá áðáéôåßôáé.

Ï áëãüñéèìïò åßíáé ìéá óåéñÜ áðü âÞìáôá, ôá ïðïßá ðñÝðåé íá áêïëïõèÞóïõìå ãéá íá åðéëýóïõìå Ýíá óõãêåêñéìÝíï ðñüâëçìá. Ôá âÞìáôá ðñÝðåé íá åßíáé óáöÞ êáé íá õðÜñ÷åé óõãêåêñéìÝíï óçìåßï ðåñÜôùóçò ôçò äéáäéêáóßáò.

Åðüìåíï âÞìá åßíáé ç ó÷åäßáóç ôïõ áëãüñéèìïõ ãéá ôç ëýóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò, äçëáäÞ ôùí âçìÜôùí ðïõ ðåñéãñÜöïõí ôç ëýóç. Óõ÷íÜ ï áëãüñéèìïò åßíáé ôï ðéï äýóêïëï ôìÞìá ôçò ìåèüäïõ. Ç ëýóç äåí ÷ñåéÜæåôáé íá ðåñéãñáöåß áðü ôçí áñ÷Þ ìå êÜèå ëåðôïìÝñåéá. Áíôß ãé áõôü ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ç «áðü ðÜíù ðñïò ôá êÜôù ðñïóÝããéóç». ÄçëáäÞ áñ÷éêÜ íá êáôáãñáöïýí ôá âáóéêÜ âÞìáôá Þ õðïðñïâëÞìáôá, ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôçí åðßëõóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò, êáé óôç óõíÝ÷åéá íá åóôéÜóïõìå ôçí ðñïóï÷Þ ìáò óôï êÜèå õðïðñüâëçìá ÷ùñéóôÜ áíáëýïíôáò ðåñáéôÝñù ôá âÞìáôá.

Ç õëïðïßçóç ôïõ áëãüñéèìïõ áöïñÜ ôç óõããñáöÞ ôïõ ðñïãñÜììáôïò. Áõôü óçìáßíåé üôé êÜèå âÞìá ôïõ áëãüñéèìïõ ðñÝðåé íá ìåôáôñáðåß óå ìéá Þ ðåñéóóüôåñåò åíôïëÝò êÜðïéáò ãëþóóáò ðñïãñáììáôéóìïý. Ï äïìçìÝíïò ðñïãñáììáôéóìüò åßíáé ìéá ðåéèáñ÷çìÝíç ðñïóÝããéóç óôç äéáäéêáóßá óõããñáöÞò, ðïõ ïäçãåß óôç äçìéïõñãßá ðñïãñáììÜôùí, ôá ïðïßá ü÷é ìüíï åßíáé åýêïëï íá äéáâáóôïýí êáé íá ãßíïõí êáôáíïçôÜ, áëëÜ êáé íá ðå-

218

Ðñïãñáììáôéóìüò õðïëïãéóôÞ ñéÝ÷ïõí ôá ëéãüôåñá ëÜèç. Áõôü ðñáêôéêÜ óçìáßíåé ôçí åöáñìïãÞ ïñéóìÝíùí êáíüíùí ðïõ ïäçãïýí óå êþäéêá åõáíÜãíùóôï êáé åýêïëï íá óõíôçñçèåß. ¼ðùò Ý÷ïõìå áíáöÝñåé, ç áðü ðÜíù ðñïò ôá êÜôù ëåéôïõñãéêÞ áðïóýíèåóç åßíáé åêåßíç ðïõ ìáò äßíåé ìå Ýíá óõóôçìáôéêü ôñüðï ôá âáóéêÜ ôìÞìáôá (modules) áðü ôá ïðïßá èá ÷ôéóôåß ôï ôåëéêü ðñüãñáììá.

7

Ìéá ðïëý óïâáñÞ öÜóç ôçò üëçò áíÜðôõîçò ôïõ ðñïãñÜììáôïò åßíáé áõôÞ ôïõ åëÝã÷ïõ. ÁöïñÜ ôçí åêôÝëåóç ôïõ ðñïãñÜììáôïò ãéá äéÜöïñá -óùóôÜ åðéëåãìÝíá- óýíïëá ôéìþí åéóüäïõ êáé ôïí Ýëåã÷ï ôùí áíôßóôïé÷ùí åîüäùí.

Ï üñïò óõíôÞñçóç êáô áñ÷Üò åßíáé ðáñÜîåíïò, üôáí áíáöÝñåôáé óå êÜôé Üõëï üðùò åßíáé Ýíá ðñüãñáììá. Ôï ðñüãñáììá äåí ÷áëÜåé, äåí óêïõñéÜæåé, äåí öèåßñåôáé êáé üìùò ÷ñåéÜæåôáé óõíôÞñçóç. Äýï åßíáé ïé âáóéêïß ëüãïé: u ãéá íá äéïñèùèïýí ëÜèç ôá ïðïßá åíôïðßóôçêáí, áöïý ôï ðñüãñáììá ðáñáäüèçêå ãéá ÷ñÞóç, êáôÜ ôç äéÜñêåéá äçëáäÞ ÷ñÞóçò ôïõ ðñïãñÜììáôïò u ãéá íá ãßíïõí áëëáãÝò ðïõ ðñïÝêõøáí ìå ôçí ðÜñïäï ôïõ ÷ñüíïõ, ëüãù áëëáãþí óôï ðåñéâÜëëïí ÷ñÞóçò ôïõ ðñïãñÜììáôïò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, åðåéäÞ Üëëáîå ï ôñüðïò õðïëïãéóìïý ôïõ Ö.Ð.Á. ãéá Ýíá ðñüãñáììá ôéìïëüãçóçò. ÓõíáöÞò ìå ôï èÝìá ôçò óõíôÞñçóçò ôïõ ðñïãñÜììáôïò åßíáé ç Ýííïéá ôïõ áñéèìïý Ýêäïóçò Þ áðëþò Ýêäïóçò (version number, version). Áò õðïôåèåß üôé Ýíá ðñüãñáììá ìå üíïìá «ÔÏ!ðñüãñáììá» ðáñáäüèçêå ãéá ÷ñÞóç ôçí 1/1/2000. Ôïõò ðñþôïõò ìÞíåò ôçò ÷ñÞóçò ôïõ åíôïðßóôçêáí êÜðïéá ëÜèç êáé ôçí 1/8/2000 äüèçêå ãéá ÷ñÞóç ôï ðñüãñáììá äéïñèùìÝíï. Èá ðñÝðåé ôï äéïñèùìÝíï ðñüãñáììá ìå êÜðïéï ôñüðï íá Ý÷åé äéáöïñåôéêÞ ïíïìáóßá ãéá íá îå÷ùñßæåé áðü ôçí áñ÷éêÞ Ýêäïóç áëëÜ êáé óõã÷ñüíùò íá öáßíåôáé üôé ðñüêåéôáé ãéá ôï ßäéï ðñüãñáììá. ÊáôÜ ðÜãéá ðñáêôéêÞ óôï ÷þñï ôïõ ëïãéóìéêïý, áõôü åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôç ÷ñÞóç áñßèìçóçò ãéá ôïí êáèïñéóìü ôùí åêäüóåùí. ¸ôóé ôï áñ÷éêü ðñüãñáììá, Þ ãéá ôçí áêñßâåéá ç áñ÷éêÞ Ýêäïóç, ðñÝðåé íá ëÝãåôáé ü÷é áðëþò «ÔÏ!ðñüãñáììá», áëëÜ «ÔÏ!ðñüãñáììá Ýêäïóç 1.0». Ç äéïñèùìÝíç ôüôå Ýêäïóç ìðïñåß íá ëÝãåôáé «ÔÏ!ðñüãñáììá Ýêäïóç 1.1». Ìéá åðüìåíç Ýêäïóç, ìå ðïëëÝò áëëáãÝò, ìðïñåß íá ëÝãåôáé «ÔÏ!ðñüãñáììá Ýêäïóç 2.7». Ç áñßèìçóç ãßíåôáé ìå ðáñáðÜíù áðü Ýíáí áñéèìïýò, ÷ùñéóìÝíïõò ìå ôåëåßá, êáé óõíçèßæåôáé íá åßíáé áýîïõóá. ¼ôáí áãïñÜæïõìå ëïãéóìéêü èá ðñÝðåé íá ðñïóÝ÷ïõìå ï áñéèìüò Ýêäïóçò ôïõ ðñïãñÜììáôïò íá åßíáé ï ðéï ðñüóöáôïò.

Ç ôåêìçñßùóç áöïñÜ ôï óýíïëï ôùí åããñÜöùí ðïõ ðñïêýðôïõí êáè üëç ôç äéÜñêåéá ôçò áíÜðôõîçò ôïõ ðñïãñÜììáôïò êáé âïçèïýí ôï Ýñãï ôçò óõíôÞ-

219

7

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ñçóÞò ôïõ áëëÜ êáé ôç ÷ñÞóç ôïõ. Áõôü ôï åßäïò ôçò ôåêìçñßùóçò ëÝãåôáé åîùôåñéêÞ. ÓõíÞèùò, êáèÝíá áðü ôá óôÜäéá ðïõ áíáöÝñáìå ðáñÜãåé êáé Ýíá Ýããñáöï ðïõ áíáöÝñåôáé óôá èÝìáôá ôïõ êÜèå óôáäßïõ. Ð.÷. óôï óôÜäéï ôïõ ó÷åäéáóìïý ôï áíôßóôïé÷ï Ýããñáöï èá ðñÝðåé íá ðåñéÝ÷åé ôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ áëãüñéèìïõ ðïõ åðéëÝ÷èçêå ãéá ôç ëýóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò. Ç åóùôåñéêÞ ôåêìçñßùóç áöïñÜ ïðïéáäÞðïôå ìïñöÞ ôåêìçñßùóçò âñßóêåôáé êáôá÷ùñéóìÝíç óôïí ðçãáßï êþäéêá ôïõ ðñïãñÜììáôïò. ÓõíÞèùò áðïôåëåßôáé áðü ó÷üëéá óå êáôÜëëçëá óçìåßá ôïõ ðñïãñÜììáôïò -ð.÷. ðñéí áðü êÜèå õðïðñüãñáììá áäñÞ ðåñéãñáöÞ ôçò ëåéôïõñãßáò ôïõ- êáé áðü óùóôÞ êáé ðåéèáñ÷çìÝíç åðéëïãÞ ôùí ïíïìÜôùí ôùí äéáöüñùí ïíôïôÞôùí ôïõ ðñïãñÜììáôïò -ìåôáâëçôÝò, õðïñïõôßíåò, êëð. Åßíáé ÷ñçóéìüôåñï áðü Üðïøç ôåêìçñßùóçò ôï õðïðñüãñáììá õðïëïãéóìïý åìâáäïý ôñéãþíïõ íá ïíïìÜæåôáé «emvado_trigonou» ðáñÜ «f» Þ «et». Ðáñ üëï ðïõ óå ïñéóìÝíåò ðåñéðôþóåéò äåí äßíåôáé ç âáñýôçôá ðïõ ðñÝðåé óôç óùóôÞ ôåêìçñßùóç, èá ðñÝðåé áõôÞ íá èåùñåßôáé åîßóïõ óçìáíôéêÞ ìå ôï ßäéï ôï ðñüãñáììá.

Ôñüðïé ðáñÜóôáóçò áëãüñéèìùí Ïé áëãüñéèìïé ìðïñïýí íá ðáñáóôáèïýí óôï ÷áñôß ìå äéÜöïñïõò ôñüðïõò. Ôñåéò åßíáé ïé ðåñéóóüôåñï äçìïöéëåßò. á) ìå öõóéêÞ ãëþóóá â) ìå øåõäïêþäéêá êáé ã) ìå ëïãéêÜ äéáãñÜììáôá. Ç ðáñÜóôáóç ôïõ áëãüñéèìïõ ìå ôç ÷ñÞóç öõóéêÞò ãëþóóáò åßíáé ç ëéãüôåñï äïìçìÝíç ðñïóÝããéóç. Óå áõôÞí ï áëãüñéèìïò ðåñéãñÜöåôáé óáí Ýíá áðëü êåßìåíï. Ï øåõäïêþäéêáò ìïéÜæåé ìå ôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ áëãüñéèìïõ óå öõóéêÞ ãëþóóá, ìå ôç äéáöïñÜ üôé ÷ñçóéìïðïéåß óõãêåêñéìÝíåò äïìÝò ãéá ôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ áëãüñéèìïõ, ðïõ åßíáé ðïëý êïíôÜ óôéò åíôïëÝò ôùí ãëùóóþí õøçëïý åðéðÝäïõ.

ÂáóéêÜ óôïé÷åßá ëïãéêþí äéáãñáììÜôùí

220

Ðñïãñáììáôéóìüò õðïëïãéóôÞ Ôá ëïãéêÜ äéáãñÜììáôá åßíáé Ýíáò ãñáöéêüò ôñüðïò ðáñïõóßáóçò ôùí âçìÜôùí ôïõ áëãüñéèìïõ. ÕðÜñ÷åé Ýíá óýíïëï áðü ôõðïðïéçìÝíá ó÷Þìáôá ðïõ ðáñéóôÜíïõí ôéò äéÜöïñåò äïìÝò åíüò áëãüñéèìïõ. Óôï ðáñÜäåéãìá óôï ôÝëïò ôïõ êåöáëáßïõ ï áëãüñéèìïò Ý÷åé ðáñïõóéáóôåß ìå øåõäïêþäéêá êáé ìå ëïãéêü äéÜãñáììá.

7

¼ðùò åßäáìå óôçí áñ÷Þ ôïõ êåöáëáßïõ, ïé êáôáóêåõáóôÝò ëïãéóìéêïý êáôáóêåõÜæïõí ôá ðñïãñÜììáôá ôïõ õðïëïãéóôÞ, áëëÜ êáé áõôïß ìå ôç óåéñÜ ôïõò ÷ñçóéìïðïéïýí ôá ðñïãñÜììáôá Üëëùí ãéá íá êÜíïõí ôç äéêÞ ôïõò åñãáóßá. Ôá åñãáëåßá ëïãéóìéêïý ðïõ áîéïðïéïýíôáé óôçí áíÜðôõîç ôùí ðñïãñáììÜôùí áðïôåëïýí ôï ðñïãñáììáôéóôéêü ðåñéâÜëëïí.

OëïêëçñùìÝíï ðåñéâÜëëïí áíÜðôõîçò ðñïãñáììÜôùí óå ãëþóóá C êáé C++ ôçò åôáéñåßáò WATCOM

¸íá ðñïãñáììáôéóôéêü ðåñéâÜëëïí óõíÞèùò áðïôåëåßôáé áðü åñãáëåßá üðùò: á) ¸íá óõíôÜêôç êåéìÝíùí, ìå ôïí ïðïßï ãñÜöåôáé ôï ðçãáßï ðñüãñáììá. â) MåôáöñáóôéêÜ ðñïãñÜììáôá (assembler, compiler, interpreter). ã) Åñãáëåßá åíôïðéóìïý ëáèþí (debugger). Ç óýã÷ñïíç ôÜóç óå áõôü ôï ÷þñï åßíáé ôá ïíïìáæüìåíá ïëïêëçñùìÝíá óõóôÞìáôá. Ðñüêåéôáé ãéá ðñïãñáììáôéóôéêÜ ðåñéâÜëëïíôá ôá ïðïßá ðñïóöÝñïõí üëá ôá áðáñáßôçôá ðñïãñáììáôéóôéêÜ åñãáëåßá ìÝóá áðü Ýíá åíïðïéçìÝíï ðåñéâÜëëïí ìå êïéíÞ äéåðáöÞ ÷ñÞóôç (User Interface). ÕðÜñ÷åé ìéá ìåãÜëç ðïéêéëßá ôÝôïéùí åñãáëåßùí, ôá ïðïßá äéåõêïëýíïõí ôéò äéÜöïñåò öÜóåéò áíÜðôõîçò ôùí ðñïúüíôùí ëïãéóìéêïý. Ôá åñãáëåßá áõôÜ ìðïñåß íá åßíáé áõôüíïìá ðñïúüíôá Þ íá áðïôåëïýí ôìÞìá åíüò ïëïêëçñù-

221

7

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí CASE tools

ìÝíïõ ðåñéâÜëëïíôïò áíÜðôõîçò. Óôçí ðéï ïëïêëçñùìÝíç ôïõò ìïñöÞ ïíïìÜæïíôáé åñãáëåßá áíÜðôõîçò ëïãéóìéêïý ìå ôç âïÞèåéá õðïëïãéóôÞ-CASE tools. Ìå ôá åñãáëåßá áõôÜ åðéôõã÷Üíåôáé ìåãáëýôåñç ðáñáãùãéêüôçôá êáé õøçëüôåñç ðïéüôçôá ôïõ ðáñáãüìåíïõ ëïãéóìéêïý êáé ìÜëéóôá ìå ôï ìåãáëýôåñï âáèìü áõôïìáôïðïßçóçò óå üëá ôá óôÜäéá, áðü ôïí êáèïñéóìü ôùí áðáéôÞóåùí Ýùò, óå ïñéóìÝíåò ðåñéðôþóåéò, ôçí áõôüìáôç ðáñáãùãÞ êþäéêá.

Ó÷åäßáóç ôçò âÜóçò äåäïìÝíùí óôï ðåñéâÜëëïí ôïõ Designer 2000 ôçò ORACLE (Case tool)

Ôá åñãáëåßá CASE ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí åßôå ãéá ôçí ðáñáãùãÞ ôïõ êþäéêá ôçò ôåëéêÞò åöáñìïãÞò Þ ðéï óõ÷íÜ ãéá ôçí êáôáóêåõÞ åíüò ðñïôýðïõ ôçò åöáñìïãÞò. Óå áõôÞí ôçí ðåñßðôùóç ÷ñçóéìïðïéïýìå ôç ìÝèïäï ôçò ôá÷åßáò áíÜðôõîçò ðñùôïôýðïõ - (rapid prototyping). Ìå ôç ìÝèïäï áõôÞ åëÝã÷åôáé ó´ Ýíá ðïëý ðñþéìï óôÜäéï êáôÜ ðüóï ç ó÷åäßáóç éêáíïðïéåß ôïõò óôü÷ïõò ôïõ õðü êáôáóêåõÞ óõóôÞìáôïò. Ìéá ôÜóç ðïõ êåñäßæåé óõíå÷þò Ýäáöïò åßíáé ç ó÷åäßáóç ìéáò ïëüêëçñçò ãåíéÜò «ïðôéêþí» (visual) åñãáëåßùí êáé ðåñéâáëëüíôùí áíÜðôõîçò, ðïõ áîéïðïéïýí ôéò äõíáôüôçôåò ôùí ãñáöéêþí äéåðáöþí ÷ñÞóôç, ðñïêåéìÝíïõ íá åðéôåõ÷èåß Ýíá ðéï öéëéêü êáé ðáñáãùãéêü ðåñéâÜëëïí åñãáóßáò.

Oðôéêüò ðñïãñáììáôéóìüò

222

Ç áîéïðïßçóç ãñáöéêþí ìåèüäùí óôçí áíÜðôõîç ðñïãñáììÜôùí áíáöÝñåôáé ùò ïðôéêüò ðñïãñáììáôéóìüò (visual programming). Ìå áõôüí ç ðáñáãùãÞ ôïõ êþäéêá åðéôõã÷Üíåôáé ìå ãñáöéêÝò ìåèüäïõò, ð.÷. ôá âÞìáôá ôïõ áëãüñéèìïõ ó÷åäéÜæïíôáé ìå ôç âïÞèåéá äéáãñáììÜôùí Þ ôá áíôéêåßìåíá ôçò ãñáöéêÞò äéåðáöÞò ÷ñÞóôç êáôáóêåõÜæïíôáé áðü ðáëÝôåò åñãáëåßùí. Åêôüò áðü ôá ðñïçãïýìåíá, óôçí êáôçãïñßá ôùí ðñïãñáììáôéóôéêþí ðåñéâáëëüíôùí áíÞêïõí ðåñéâÜëëïíôá ìå ôá ïðïßá ãßíåôáé ç áíÜðôõîç ôùí ðéï ìï-

Ðñïãñáììáôéóìüò õðïëïãéóôÞ íôÝñíùí åöáñìïãþí, üðùò åßíáé ïé åöáñìïãÝò ðïëõìÝóùí êáé ïé åöáñìïãÝò ðïõ óôçñßæïíôáé óôçí ôå÷íïëïãßá ôùí éóôïóåëßäùí. Ï óôü÷ïò áõôþí ôùí ðåñéâáëëüíôùí åßíáé áöåíüò ìåí íá áõîÞóïõí ôçí ðáñáãùãéêüôçôá, áöåôÝñïõ äå íá áðáëëÜîïõí ôïí êáôáóêåõáóôÞ ôùí áíôßóôïé÷ùí åöáñìïãþí áðü ëåðôïìÝñåéåò õëïðïßçóçò, þóôå íá åóôéÜóåé ôçí ðñïóï÷Þ ôïõ óå ðåñéóóüôåñï óçìáíôéêÜ èÝìáôá, üðùò åßíáé ç ðáñïõóßáóç ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ êáé ç áéóèçôéêÞ ó÷åäßáóç ôçò åöáñìïãÞò. Óôá êåöÜëáéá 11 êáé 12 èá áíáöåñèïýìå óå ðáñáäåßãìáôá ôÝôïéùí ðåñéâáëëüíôùí.

7

Óôç óõíÝ÷åéá èá äïýìå ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï åöáñìüæåôáé ç ìåèïäïëïãßá ðïõ ðåñéãñÜøáìå óôçí ðáñÜãñáöï «ðñïãñáììáôßæïíôáò» êáôÜ ôçí áíÜðôõîç åíüò ðñïãñÜììáôïò. Ùò ðñüâëçìá ôßèåôáé ç êáôáóêåõÞ åíüò ðñïãñÜììáôïò ãéá ôçí åðßëõóç åîéóþóåùí äåõôÝñïõ âáèìïý.

ÈÝëïõìå íá êáôáóêåõÜóïõìå Ýíá ðñüãñáììá ðïõ íá åðéëýåé åîéóþóåéò â âáèìïý, ãéá ïðïéïíäÞðïôå óõíäõáóìü ôùí óôáèåñþí üñùí ôçò.

Ôï ðñþôï âÞìá ãéá ôç ëýóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò åßíáé íá ðñïóäéïñßóïõìå ôé áêñéâþò ìáò æçôåßôáé íá êÜíïõìå. ÐñÝðåé íá êáôáóêåõÜóïõìå ðñüãñáììá ðïõ íá âñßóêåé ôéò ñßæåò ôçò åîßóùóçò: áx2 + âx + ã. Èá ðñÝðåé íá âñßóêïõìå ôéò ñßæåò ôçò åîßóùóçò ãéá üëåò ôéò ðñáãìáôéêÝò ôéìÝò ôùí á, â, ã. ÕðÜñ÷ïõí ïñéóìÝíá æçôÞìáôá ùóôüóï, ðïõ èá ðñÝðåé íá äéåõêñéíéóôïýí áðü áõôüí ðïõ èÝôåé ôï ðñüâëçìá: á) Ôï á ìðïñåß íá åßíáé ìçäÝí; (ôüôå ç åîßóùóç åêöõëßæåôáé óå 1ïõ âáèìïý). â) Èá âñßóêïõìå ôéò ìéãáäéêÝò ñßæåò; Áò õðïôåèåß üôé ðñÝðåé ôï á íá åßíáé äéÜöïñï áðü 0 êáé óôçí ðåñßðôùóç ôùí ìéãáäéêþí ñéæþí èá ôõðþíåôáé ó÷åôéêü ìÞíõìá. Óôç óõíÝ÷åéá ðñïóäéïñßæïõìå ôá äåäïìÝíá åéóüäïõ êáé ôá áíôßóôïé÷á óôïé÷åßá åîüäïõ ôïõ ðñïãñÜììáôïò. Åðßóçò êáôáãñÜöïõìå ôýðïõò Þ Üëëåò ðëçñïöïñßåò ðïõ ðñÝðåé íá ãíùñßæïõìå ãéá ôç ëýóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò, üðùò: u u

u

Åßóïäïò Ïé óõíôåëåóôÝò á, â, ã ¸îïäïò Ïé ñßæåò ôçò åîßóùóçò ÌÞíõìá ãéá ôçí ðåñßðôùóç ôùí ìéãáäéêþí ñéæþí ÌÞíõìá ëÜèïõò áí á=0 Ó÷åôéêïß ôýðïé Ïé ñßæåò äßíïíôáé áðü ôïí ôýðï

-â ± Ä , üðïõ Ä = â2 4áã åßíáé ç 2á

223

7

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí äéáêñßíïõóá ¯ áí Ä>0 ç åîßóùóç Ý÷åé äýï ðñáãìáôéêÝò ñßæåò ¯ áí Ä=0 ç åîßóùóç Ý÷åé äýï ßóåò ñßæåò ¯ áí Ä<0 ç åîßóùóç Ý÷åé ìéãáäéêÝò ñßæåò.

Óôç óõíÝ÷åéá ó÷åäéÜæïõìå ôïí áëãüñéèìï ðïõ èá åðéëýóåé ôï ðñüâëçìá. Áñ÷ßæïõìå êáôáãñÜöïíôáò ôá âáóéêÜ âÞìáôá Þ õðïðñïâëÞìáôá ôïõ áëãüñéèìïõ: 1. ÄéÜâáóå ôéò ðáñáìÝôñïõò ôçò åîßóùóçò 2. ¸ëåãîå ôçí ïñèüôçôá ôùí ðáñáìÝôñùí 3. Õðïëüãéóå ôéò ñßæåò ôçò åîßóùóçò. Áêïëïýèùò åîåôÜæïõìå áí êÜðïéá áðü ôá âÞìáôá áðáéôïýí ðåñáéôÝñù áíÜëõóç óå õðï-õðïðñïâëÞìáôá. Ðáñáôçñïýìå üôé ôï âÞìá 1 åßíáé áðëü êáé äåí ÷ñåéÜæåôáé ðåñáéôÝñù áíÜëõóç. Ôá âÞìáôá 2 êáé 3 üìùò ÷ñåéÜæïíôáé. ¸ôóé ï áëãüñéèìïò äéáìïñöþíåôáé ùò åîÞò: 1. ÄéÜâáóå ôéò ðáñáìÝôñïõò ôçò åîßóùóçò 2. ¸ëåãîå ôçí ïñèüôçôá ôùí ðáñáìÝôñùí 2.1 Áí á=0 ôüôå Äþóå ó÷åôéêü ìÞíõìá ëÜèïõò ÔÅËÏÓ áëãüñéèìïõ 3. Õðïëüãéóå ôéò ñßæåò ôçò åîßóùóçò 3.1 Õðïëüãéóå ôç äéáêñßíïõóá Ä 3.2 Áí Ä>0 ôüôå õðïëüãéóå ôéò äýï äéáöïñåôéêÝò ñßæåò ôýðùóå ôéò ñßæåò 3.3 Áí Ä=0 ôüôå õðïëüãéóå ôç äéðëÞ ñßæá ôýðùóå ôç ñßæá 3.4 Áí Ä<0 ôüôå ôýðùóå ìÞíõìá «ïé ñßæåò åßíáé ìéãáäéêÝò».

4. ÔÅËÏÓ áëãüñéèìïõ Óôç óõíÝ÷åéá åîåôÜæïõìå áí õðÜñ÷ïõí âÞìáôá ðïõ ÷ñåéÜæïíôáé ðåñáéôÝñù áíÜëõóç êáé óõíå÷ßæïõìå ìå ôïí ßäéï ôñüðï. Óôï ðñüâëçìÜ ìáò äåí õðÜñ÷åé áíÜãêç ãéá êÜôé ôÝôïéï. Óôç óõíÝ÷åéá äßíåôáé ï ßäéïò áëãüñéèìïò ìå ôç ìïñöÞ øåõäïêþäéêá êáé ëïãéêïý äéáãñÜììáôïò.

224

Ðñïãñáììáôéóìüò õðïëïãéóôÞ

7

225

7

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Áöïý ó÷åäéáóôåß ï áëãüñéèìïò óôç óõíÝ÷åéá ôïí õëïðïéïýìå óå êÜðïéá ãëþóóá ðñïãñáììáôéóìïý. Óôï åðüìåíï ó÷Þìá âëÝðïõìå ìéá ðéèáíÞ õëïðïßçóç óå ãëþóóá Pascal.

Áöïý êáôáóêåõÜóïõìå ôï ðñüãñáììá, èá ðñÝðåé íá åëÝãîïõìå êáôÜ ðüóï åßíáé óùóôü. Ãéá ôï óêïðü áõôü ðñÝðåé íá «åêôåëÝóïõìå» Þ íá «ôñÝîïõìå» ôï ðñüãñáììá, äßíïíôÜò ôïõ íá åðéëýóåé åîéóþóåéò 2ïõ âáèìïý äéáöüñùí êáôçãïñéþí. Ï óôü÷ïò ìáò åßíáé íá êáëýøïõìå üëåò ôéò ðéèáíÝò êáôçãïñßåò åîéóþóåùí, þóôå íá äéáðéóôþóïõìå áí óå êÜèå ðåñßðôùóç äßíåôáé ç áíáìåíüìåíç áðÜíôçóç. ¸íá ôÝôïéï óýíïëï ôéìþí ãéá ôïõò óõíôåëåóôÝò á, â, ã õðÜñ÷åé óôïí ðßíáêá ðïõ áêïëïõèåß.

226

Ðñïãñáììáôéóìüò õðïëïãéóôÞ á/á

á

â

ã

Êáôçãïñßá åîßóùóçò

1

2

4

-5

äýï ðñáãìáôéêÝò ñßæåò

2

-2

-4

5

äýï ðñáãìáôéêÝò ñßæåò

3

1

6

9

äéðëÞ ñßæá

4

1

0

0

åéäéêÞ ðåñßðôùóç (êÜðïéïò óõíôåëåóôÞò 0)

5

1

1

0

åéäéêÞ ðåñßðôùóç (êÜðïéïò óõíôåëåóôÞò 0)

6

1

0

1

åéäéêÞ ðåñßðôùóç (êÜðïéïò óõíôåëåóôÞò 0) åðßóçò ìéãáäéêÝò ñßæåò

7

0

1

1

åîßóùóç á´ âáèìïý

8

2

1

5

ìéãáäéêÝò ñßæåò

7

Óôï ÔåôñÜäéï Åñãáóßáò ÌáèçôÞ óôï áíôßóôïé÷ï êåöÜëáéï, õðÜñ÷åé åéóáãùãÞ óôç ãëþóóá ðñïãñáììáôéóìïý Pascal åìðëïõôéóìÝíç ìå ðáñáäåßãìáôá.

Ç äéáäéêáóßá ôïõ åëÝã÷ïõ åíüò ðñïãñÜììáôïò Þ åíüò óõóôÞìáôïò ëïãéóìéêïý áðïôåëåß Ýíá ðïëý óïâáñü ôìÞìá ôçò üëçò äéáäéêáóßáò. Óôï ðáñÜäåéãìÜ ìáò Þôáí ó÷åôéêÜ áðëü íá êáèïñßóïõìå Ýíá ìéêñü óýíïëï ôéìþí åéóüäïõ, ôï ïðïßï åßíáé áñêåôü ãéá íá åëåã÷èåß ôï ðñüãñáììá. Óå ìåãáëýôåñçò êëßìáêáò ðñïãñÜììáôá áõôü äåí åßíáé ïýôå ôüóï áðëü ïýôå ðÜíôïôå åöéêôü. Ï Ýëåã÷ïò ôçò ïñèüôçôáò åíüò ðñïãñÜììáôïò åßíáé åí ãÝíåé Ýíá ðïëý óçìáíôéêü áëëÜ êáé ÷ñïíïâüñï ôìÞìá, óôçí üëç äéáäéêáóßá ðáñáãùãÞò ôïõ.

227

7

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Áíáêåöáëáßùóç Êýñéï äéáêñéôéêü ãíþñéóìá ôïõ õðïëïãéóôÞ åßíáé ç äõíáôüôçôá ðñïãñáììáôéóìïý ôïõ, ìå ôç ëåéôïõñãßá ôïõ íá êáèïñßæåôáé áðü ôï ðñüãñáììá ðïõ êÜèå óôéãìÞ åêôåëåß. Ï ðñïãñáììáôéóìüò, áðïôåëåß Ýíáí áðü ôïõò âáóéêïýò ôïìåßò ôçò åðéóôÞìçò ôùí õðïëïãéóôþí. Ôá ðñþôá ðñïãñÜììáôá ãñÜöïíôáí óôç ãëþóóá ìç÷áíÞò ôïõ õðïëïãéóôÞ. Óôç óõíÝ÷åéá, ãéá íá äéåõêïëõíèåß ç äéáäéêáóßá ôïõ ðñïãñáììáôéóìïý, ó÷åäéÜóôçêáí óôáäéáêÜ ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý ïé ïðïßåò åßíáé ðéï êïíôÜ óôïí ôñüðï Ýêöñáóçò ôïý áíèñþðïõ. ¸íá ðñüãñáììá, ëïéðüí, ìðïñåß íá åßíáé ãñáììÝíï óå: u Ãëþóóá ìç÷áíÞò. u ÓõìâïëéêÞ ãëþóóá. u Ãëþóóá õøçëïý åðéðÝäïõ. Áðü ôïí ðñþôï ðñïãñáììáôéæüìåíï õðïëïãéóôÞ Ýùò óÞìåñá, Ý÷åé åðéíïçèåß Ýíáò ðïëý ìåãÜëïò áñéèìüò ãëùóóþí ðñïãñáììáôéóìïý. ÌåñéêÝò áðü ôéò ðéï ãíùóôÝò êáé åðéôõ÷çìÝíåò åìðïñéêÜ åßíáé ç FORTRAN, ç COBOL, ç C êáé ç SQL. ÁíÜëïãá ìå ôï óêïðü ãéá ôïí ïðïßï ó÷åäéÜóôçêáí, ïé ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý äéáêñßíïíôáé óå: u Åéäéêïý óêïðïý, åðåéäÞ ó÷åäéÜóôçêáí ãéá íá êáëýðôïõí ôéò áðáéôÞóåéò åíüò óõãêåêñéìÝíïõ öÜóìáôïò ðñïâëçìÜôùí. u Ãåíéêïý óêïðïý, áõôÝò ðïõ ó÷åäéÜóôçêáí ãéá íá êáëýðôïõí Ýíá ãåíéêüôåñï öÜóìá ðñïâëçìÜôùí. Ôá ðñïãñÜììáôá ãñÜöïíôáé åßôå óå óõìâïëéêÝò ãëþóóåò åßôå óå ãëþóóåò õøçëïý åðéðÝäïõ. Ôç ìåôáôñïðÞ ôïõò óå ãëþóóá ìç÷áíÞò áíáëáìâÜíïõí êáôÜ ðåñßðôùóç, ïé óõìâïëïìåôáöñáóôÝò, ïé ìåôáãëùôôéóôÝò êáé ïé äéåñìçíåõôÝò. Ç óõããñáöÞ ôùí ðñïãñáììÜôùí Ý÷åé åîåëé÷èåß óå ìéá äïìçìÝíç äéáäéêáóßá ðïõ äéÝðåôáé áðü ôéò áñ÷Ýò äïìçìÝíïõ ðñïãñáììáôéóìïý, óýìöùíá ìå ôéò ïðïßåò Ýíá ðñüãñáììá êáôáóêåõÜæåôáé áðü óõíåñãáæüìåíá äïìéêÜ óôïé÷åßá, ôá ïðïßá õëïðïéïýíôáé ìå âÜóç êáèïñéóìÝíïõò ôýðïõò ðñïãñáììáôéóôéêþí äïìþí. Ïé äïìÝò áõôÝò åßíáé: u Ç äéáäï÷Þ. u Ç åðéëïãÞ. u Ç åðáíÜëçøç. ÁíÜëïãá ìå ôï ðþò ðñïóåããßæåôáé ï ðñïãñáììáôéóìüò ôïõ õðïëïãéóôÞ, Ý÷ïõí äçìéïõñãçèåß äéÜöïñá ðñüôõðá ðñïãñáììáôéóìïý. ÁõôÜ åßíáé: u Ï äéáäéêáóôéêüò ðñïãñáììáôéóìüò. u Ï áíôéêåéìåíïóôñåöÞò ðñïãñáììáôéóìüò. u Ï ëïãéêüò ðñïãñáììáôéóìüò. u Ï óõíáñôçóéáêüò ðñïãñáììáôéóìüò. Ç êáôáóêåõÞ åíüò ðñïãñÜììáôïò áêïëïõèåß ïñéóìÝíá âÞìáôá. Ôá ðéï âáóéêÜ åßíáé: áá) Ðñïóäéïñéóìüò ôùí áðáéôÞóåùí ôïõ ðñïâëÞìáôïò. áâ) ÁíÜëõóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò. áã) Ó÷åäéáóìüò áëãüñéèìïõ ãéá ôçí åðßëõóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò. áä) Õëïðïßçóç ôïõ áëãüñéèìïõ. áå) ¸ëåã÷ïò êáé åðáëÞèåõóç ôïõ ôåëéêïý ðñïãñÜììáôïò. óô) ÓõíôÞñçóç êáé åíçìÝñùóç ôïõ ðñïãñÜììáôïò.

228

Ðñïãñáììáôéóìüò õðïëïãéóôÞ áæ) Ôåêìçñßùóç. Ãéá íá äéåõêïëõíèåß ç äéáäéêáóßá áíÜðôõîçò ðñïãñáììÜôùí, Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß ðñïãñáììáôéóôéêÜ ðåñéâÜëëïíôá, ôá ïðïßá óôçí áðëÞ ôïõò ìïñöÞ ðåñéëáìâÜíïõí áðëþò Ýíá óõíôÜêôç êåéìÝíùí êáé ôá êáôÜëëçëá ìåôáöñáóôéêÜ ðñïãñÜììáôá, åíþ ôçí ðéï óýíèåôç ìïñöÞ ôïõò áðïôåëïýí ðåñéâÜëëïíôá üðùò ôá åñãáëåßá CASE Þ ôá ðåñéâÜëëïíôá ïðôéêïý ðñïãñáììáôéóìïý.

7

ÅñùôÞóåéò 11. Ôé åßíáé áõôü ðïõ êÜíåé ôïí ßäéï õðïëïãéóôÞ éêáíü íá åêôåëåß åñãáóßåò äéáöïñåôéêÝò ìåôáîý ôïõò; (Ð.÷. íá êÜíåé óôáôéóôéêÞ áíÜëõóç, íá ó÷åäéÜæåé óðßôéá, íá åðåîåñãÜæåôáé âßíôåï).

5 Ôï õëéêü 5 Ôï ëïãéóìéêü 5 ¢ëëï

12. «Ãéá íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ï õðïëïãéóôÞò ùò åñãáëåßï óå Ýíá ôïìÝá åßíáé áñêåôü íá ðñïìçèåõôïýìå ôá êáôÜëëçëá ðñïãñÜììáôá. Ôï õëéêü äåí Ý÷åé êáìßá óçìáóßá.» Óõìöùíåßôå;

5 Íáé 5 ¼÷é

13. Ôé ïíïìÜæåôáé ðñüãñáììá õðïëïãéóôÞ; 14. Ôé åííïïýìå ëÝãïíôáò üôé ï õðïëïãéóôÞò ðñïãñáììáôßæåôáé; 15. Ôé åßíáé ç ãëþóóá ìç÷áíÞò; 16. Íá áíáöÝñåôå ôñåéò êáôçãïñßåò åíôïëþí ãëþóóáò ìç÷áíÞò. á) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . â) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ã) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

17. Ïé ðñïãñáììáôéóìüò óå óõìâïëéêÞ ãëþóóá åßíáé ðéï ............. óå ó÷Ýóç ìå ôïí ðñïãñáììáôéóìü óå ãëþóóåò õøçëïý åðéðÝäïõ. (åýêïëïò / äýóêïëïò)

18. ÁíáöÝñåôå ôñåéò ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý åéäéêïý óêïðïý êáé ôñåéò ãåíéêïý. óá) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . óâ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . óã) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . óä) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . óå) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . óô) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

19. Ç LISP êáé ç SMALLTALK åßíáé:

5 Ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý õøçëïý åðéðÝäïõ

229

7

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

5 Ãëþóóåò ìç÷áíÞò ôïõ ìéêñïåðåîåñãáóôÞ Z80 5 ¢ëëï 10. Íá ðåñéãñÜøåôå ôá âÞìáôá ãéá ôçí åêôÝëåóç åíüò ðñïãñÜììáôïò ìå ôç ÷ñÞóç ìåôáöñáóôÞ.

11. Ðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù äéáðéóôþóåéò åßíáé óùóôÝò;

5 Ï ôìçìáôéêüò ðñïãñáììáôéóìüò áðïôåëåß óôñáôçãéêÞ êáôáóêåõÞò ðñïãñáììÜôùí

5Ï

äïìçìÝíïò ðñïãñáììáôéóìüò âáóßæåôáé óôçí áñ÷Þ ôçò ëåéôïõñãéêÞò áðïóýíèåóçò

5 Ç õðïñïõôßíá åßíáé ìéá äïìÞ åðéëïãÞò

12. Ðïéïò ï óêïðüò ôùí åíôïëþí óõíèÞêçò óôï äéáäéêáóôéêü ðñïãñáììáôéóìü; 13. Ôé åßíáé ïé ìÝèïäïé êáé ôé ïé éäéüôçôåò óôïí áíôéêåéìåíïóôñåöÞ ðñïãñáììáôéóìü; 14. Ôá äåäïìÝíá óôïí áíôéêåéìåíïóôñåöÞ ðñïãñáììáôéóìü áðïèçêåýïíôáé óôéò ìåèüäïõò. Óõìöùíåßôå;

5 Íáé 5 ¼÷é

15. Ôé åßíáé Ýíá ðñïãñáììáôéóôéêü ðåñéâÜëëïí êáé áðü ôé áðïôåëåßôáé; 16. Ðïéá âÞìáôá áêïëïõèïýíôáé êáôÜ ôçí áíÜðôõîç ëïãéóìéêïý; 17. Íá óõíäÝóåôå ôá óôïé÷åßá ôçò ðñþôçò óôÞëçò ìå áõôÜ ôçò äåýôåñçò. ÓôÜäéï ÓõããñáöÞ ðñïãñÜììáôïò Ìåôáãëþôôéóç Óýíäåóç

230

ÁðïôÝëåóìá ÅêôåëÝóéìï ðñüãñáììá Ðçãáßï ðñüãñáììá Áíôéêåßìåíï ðñüãñáììá

Ðñïãñáììáôéóìüò õðïëïãéóôÞ

7

ÃëùóóÜñéï Áëãüñéèìïò

Ìéá âÞìá ðñïò âÞìá äéáäéêáóßá ç ïðïßá ïäçãåß óôçí åðßëõóç åíüò ðñïâëÞìáôïò. ÐñÝðåé íá åßíáé óáöÞò êáé íá Ý÷åé óõãêåêñéìÝíï óçìåßï ôåñìáôéóìïý.

Áíôéêåßìåíï ðñüãñáììá

Ôï ðñïúüí ôçò ìåôÜöñáóçò ôïõ ðçãáßïõ ðñïãñÜììáôïò áðü Ýíá ìåôáöñáóôÞ.

ÁíôéêåéìåíïóôñåöÞò ðñïãñáììáôéóìüò

ÌïíôÝëï ðñïãñáììáôéóìïý óôï ïðïßï ôá äåäïìÝíá êáé ï êþäéêáò åßíáé ïñãáíùìÝíá óå áíôéêåßìåíá ðïõ åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò ìå ìçíýìáôá.

ÄéåñìçíåõôÞò Interpreter

Ìåôáöñáóôéêü ðñüãñáììá, ìÝóù ôïõ ïðïßïõ åêôåëåßôáé Ýíá ðñüãñáììá ðïõ åßíáé ãñáììÝíï óå ãëþóóá õøçëïý åðéðÝäïõ. (Äåò åðßóçò «ìåôáöñáóôÞò».)

Åñãáëåßá áíÜðôõîçò ëïãéóìéêïý ìå ôç âïÞèåéá õðïëïãéóôÞ - Case tools

ÏëïêëçñùìÝíá åñãáëåßá ãéá áíÜðôõîç ëïãéóìéêïý ìå ôç âïÞèåéá õðïëïãéóôÞ.

ÄïìçìÝíïò ðñïãñáììáôéóìüò

¸íá óýíïëï áðü ôå÷íéêÝò ðïõ Ý÷ïõí óêïðü ôç âåëôßùóç ôçò ðïéüôçôáò ôïõ ðáñáãüìåíïõ ëïãéóìéêïý.

ÓõíôÜêôçò Editor

Ðñüãñáììá ìå ôï ïðïßï ãñÜöïíôáé áðëÜ êåßìåíá, ÷ùñßò ìïñöïðïßçóç. ÓõíÞèùò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôç óõããñáöÞ ðñïãñáììÜôùí.

Ëïãéêüò ðñïãñáììáôéóìüò

ÌïíôÝëï ðñïãñáììáôéóìïý ôï ïðïßï Ý÷åé ôéò áñ÷Ýò ôïõ óôç ÌáèçìáôéêÞ ËïãéêÞ.

ÌåôáãëùôôéóôÞò Compiler

Ðñüãñáììá ôï ïðïßï ìåôáöñÜæåé-ìåôáãëùôôßæåé óå ãëþóóá ìç÷áíÞò Ýíá ðñüãñáììá ãñáììÝíï óå ãëþóóá õøçëïý åðéðÝäïõ.

Ðçãáßï ðñüãñáììá

Ç áñ÷éêÞ ìïñöÞ (ìïñöÞ êåéìÝíïõ) åíüò ðñïãñÜììáôïò ãñáììÝíïõ óå êÜðïéá ãëþóóá ðñïãñáììáôéóìïý.

Ðñüãñáììá

¸íá óýíïëï åíôïëþí ãñáììÝíùí óå êÜðïéá ãëþóóá ðñïãñáììáôéóìïý, ìå óêïðü ôçí åêôÝëåóç óõãêåêñéìÝíùí åñãáóéþí áðü ôïí õðïëïãéóôÞ.

ÓõìâïëéêÞ ãëþóóá

Ãëþóóá ðñïãñáììáôéóìïý ðïõ áðïôåëåßôáé áðü ìíçìïíéêÝò ëÝîåéò, ïé ïðïßåò âñßóêïíôáé óå Üìåóç (ìßá ðñïò ìßá) áíôéóôïé÷ßá ìå ôéò åíôïëÝò ôçò ãëþóóáò ìç÷áíÞò.

ÓõìâïëïìåôáöñáóôÞò Assembler

Ðñüãñáììá ôï ïðïßï ìåôáôñÝðåé óå ãëþóóá ìç÷áíÞò Ýíá ðñüãñáììá ãñáììÝíï óå óõìâïëéêÞ ãëþóóá.

Óõíáñôçóéáêüò ðñïãñáììáôéóìüò

ÌïíôÝëï ðñïãñáììáôéóìïý ôï ïðïßï óôçñßæåôáé óôç ìáèçìáôéêÞ Ýííïéá ôçò óõíÜñôçóçò.

ÓõíäÝôçò Linker

Åéäéêü ðñüãñáììá ðïõ óõíäÝåé êáôÜëëçëá ôï áíôéêåßìåíï ðñüãñáììá ìå Üëëá áíôéêåßìåíá ðñïãñÜììáôá, þóôå áõôü íá ìåôáôñáðåß óå áõôüíïìï åêôåëÝóéìï ðñüãñáììá.

Ïðôéêüò ðñïãñáììáôéóìüò

ÁíÜðôõîç ðñïãñáììÜôùí ìå ãñáöéêÝò ìåèüäïõò.

Õðïñïõôßíá

ÁíåîÜñôçôï ôìÞìá êþäéêá, ôï ïðïßï ìðïñåß íá êëçèåß ãéá åêôÝëåóç áðü äéÜöïñá óçìåßá åíüò ðñïãñÜììáôïò. Áðïôåëåß âáóéêü åñãáëåßï óôï äïìçìÝíï ðñïãñáììáôéóìü.

231

7

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ http://www.amzi.com Åôáéñåßá ðïõ åéäéêåýåôáé óôçí Prolog. ÄéáèÝôåé ÷ùñßò êüóôïò ìßá êáëÞ Ýêäïóç ôçò ãëþóóáò.

http://www.brain.uni-freiburg.de/~klaus/fpc/ ÌåôáöñáóôÞò Pascal ãéá DOS êáé Linux.

http://www.delorie.com/djgpp/ ÌåôáöñáóôÞò C ãéá DOS.

http://www.microsoft.com Åêôüò áðü ôá ãíùóôÜ ôçò ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá, ç Microsoft äéáèÝôåé ðåñéâÜëëïíôá áíÜðôõîçò ãéá äéÜöïñåò ãëþóóåò üðùò C, C++ êáé Basic.

http://www.inspise.com Èá âñåßôå ðëçñïöïñßåò ãéá ôá ðïëý åðéôõ÷çìÝíá ðåñéâÜëëïíôá áíÜðôõîçò ôçò Borland.

http://www.iecc.com/compilers/crenshaw/ Èá âñåßôå ãåíéêÝò ïäçãßåò ãéá ôïí ôñüðï êáôáóêåõÞò åíüò ìåôáãëùôôéóôÞ.

http://archie.inesc.pt/free-dir/free-toc.html ÊáôÜëïãïò áðü ìç åìðïñéêïýò ìåôáöñáóôÝò ãéá äéÜöïñåò ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý.

http://www.vlib.org/Computing.html ÃåíéêÝò ðëçñïöïñßåò ãéá ôïí ðñïãñáììáôéóìü.

http://www.pascal-central.com/ Êáëü óçìåßï åêêßíçóçò ãéá áíáæÞôçóç ðëçñïöïñéþí ó÷åôéêþí ìå ôç ãëþóóá Pascal.

http://www.flamingolingo.com/programming.c/ ÄéáèÝôåé ðïëëÝò ðëçñïöïñßåò ãéá ôç ãëþóóá ðñïãñáììáôéóìïý C.

http://www.nvg.ntnu.no/~sk/lang/lang.html ÅêôåíÞò áëöáâçôéêüò êáôÜëïãïò ìå ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý.

ÏìÜäåò íÝùí Óôéò ïìÜäåò íÝùí õðÜñ÷åé Ýíáò ìåãÜëïò áñéèìüò ïìÜäùí ðïõ áöïñÜ èÝìáôá ðñïãñáììáôéóìïý õðïëïãéóôþí. ÅíäåéêôéêÜ áíáöÝñïõìå ôéò: comp.compilers comp.programming comp.lang.* (ïìÜäåò ãéá ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý) news.answers (Èá âñåßôå ðïëý åíäéáöÝñïíôá FAQs)

232

Ðñïãñáììáôéóìüò õðïëïãéóôÞ

7

Âéâëéïãñáößá D.E Knuth, The art of computer Programming, vols 1,2,3, Åêäüóåéò Addison-Wesley, 1969,73 Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá êëáóóéêü óýããñáììá áðáñáßôçôï ãéá üðïéïí èá Þèåëå íá áó÷ïëçèåß óïâáñÜ ìå ôïí ðñïãñáììáôéóìü.

Elliot B. Koffman, Turbo Pascal, 5th Edition, Åêäüóåéò Addison-Wesley. 1998 ÊáëïãñáììÝíï âéâëßï ôï ïðïßï ìÝóù ôçò ãëþóóáò Pascal, ðáñïõóéÜæåé ôçí ôå÷íéêÞ ôçò åðßëõóçò ðñïâëçìÜôùí ìå õðïëïãéóôÞ.

É.Ê.ÊÜâïõñá, ÄïìçìÝíïò ðñïãñáììáôéóìüò ìå Pascal, Åêäüóåéò ÊëåéäÜñéèìïò ÐáñïõóéÜæåé ôï äïìçìÝíï ðñïãñáììáôéóìü ìÝóá áðü ôç äéäáóêáëßá ôçò Pascal.

Èåüäùñïõ Æ. Êáëáìðïýêç, ÄïìÝò äåäïìÝíùí ìå Pascal, ÁèÞíá 1991 Ðáñïõóßáóç ôùí äïìþí äåäïìÝíùí ìÝóá áðü ôçí Pascal.

E. Horrowitz, ÂáóéêÝò áñ÷Ýò ãëùóóþí ðñïãñáììáôéóìïý, Åêäüóåéò ÊëåéäÜñéèìïò ÐåñéëáìâÜíåé ðëçèþñá èåìÜôùí ãýñù áðü ôéò èåìåëéþäåéò Ýííïéåò êáé áñ÷Ýò ôùí ãëùóóþí ðñïãñáììáôéóìïý.

233

8

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÐËÇÑÏÖÏÑÉÁÊÁ ÓÕÓÔÇÌÁÔÁ 8.1 Ôé åßíáé Ðëçñïöïñéáêü Óýóôçìá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237 8.2 Ðáñáäåßãìáôá Ðëçñïöïñéáêþí ÓõóôçìÜôùí. . . . . . . . . . . . . . . . 238 8.3 Êýêëïò æùÞò Ðëçñïöïñéáêïý ÓõóôÞìáôïò . . . . . . . . . . . . . . . . . 239 8.3.1 ÄéåñåõíçôéêÞ ìåëÝôç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240 8.1.2 ÌåëÝôç óêïðéìüôçôáò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240 8.1.3 ÁíÜëõóç áðáéôÞóåùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241 8.1.4 Ó÷åäéáóìüò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241 8.1.5 Õëïðïßçóç - Êùäéêïðïßçóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242 8.1.6 ¸ëåã÷ïò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242 8.1.7 ÐáñÜäïóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242 8.1.8 ÅãêáôÜóôáóç - Ëåéôïõñãßá - ÓõíôÞñçóç . . . . . . . . . . . . . . . 243 8.1.9 Áðüóõñóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243 8.4 ¸íá ðáñÜäåéãìá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243 Áíáêåöáëáßùóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246 ÅñùôÞóåéò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247 ÃëùóóÜñéï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249 ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ . . . . . 250 Âéâëéïãñáößá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251

236

ÐëçñïöïñéáêÜ ÓõóôÞìáôá é äçìüóéåò õðçñåóßåò, ïé ôñÜðåæåò, ïé ìåãÜëïé ïñãáíéóìïß, ïé åðé÷åéñÞóåéò êáèþò åðßóçò êáé ïé åëåýèåñïé åðáããåëìáôßåò, ïé öïéôçôÝò, ïé ìáèçôÝò áíôéìåôùðßæïõí óõ÷íÜ ôçí áíÜãêç íá äéá÷åéñéóôïýí ìåãÜëï üãêï ðëçñïöïñéþí ãñÞãïñá êáé áîéüðéóôá. Óå áõôÞí ôç äéá÷åßñéóç óçìáíôéêÞ âïÞèåéá ìðïñåß íá äþóåé ç Ôå÷íïëïãßá ôçò ÐëçñïöïñéêÞò. Ãéá íá äéá÷åéñéóôïýìå ìåãÜëá óýíïëá ðëçñïöïñéþí ìå ôçí áîéïðïßçóç ôùí óçìáíôéêþí äõíáôïôÞôùí ðïõ ìáò ðñïóöÝñåé ç ôå÷íïëïãßá ôçò ÐëçñïöïñéêÞò, áíáðôýóóïõìå ÐëçñïöïñéáêÜ ÓõóôÞìáôá, ìå óôü÷ï: u ôç âåëôßùóç ôçò ðïéüôçôáò ðñïúüíôùí êáé õðçñåóéþí u ôçí áýîçóç ôçò ðáñáãùãéêüôçôáò u ôçí ðáñáãùãÞ íÝùí ðñïúüíôùí êáé íÝùí õðçñåóéþí.

8

Óôï êåöÜëáéï áõôü èá åðé÷åéñÞóïõìå íá áðïóáöçíßóïõìå ôçí Ýííïéá ôïõ Ðëçñïöïñéáêïý ÓõóôÞìáôïò (Ð.Ó.), íá ðåñéãñÜøïõìå ôá óôïé÷åßá ðïõ ôï óõíèÝôïõí êáé íá ðñïóäéïñßóïõìå ôéò öÜóåéò áíÜðôõîÞò ôïõ áðü ôç «ãÝííçóç» ìÝ÷ñé ôï «èÜíáôü» ôïõ.

¹äç ìáò äüèçêå ç åõêáéñßá íá êáôáíïÞóïõìå ôï ñüëï êáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ õëéêïý, ôéò ëåéôïõñãßåò ðïõ åðéôåëåß ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá êáé ôéò éäéáéôåñüôçôåò êáé ôç óçìáóßá ôïõ ëïãéóìéêïý. ÅîåôÜóáìå åðßóçò ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ, ôéò äõíáôüôçôåò êáé ôç óçìáóßá ôùí õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí. Ôá õðïëïãéóôéêÜ áõôÜ óõóôÞìáôá Ý÷ïõí åéóâÜëåé óôçí êáèçìåñéíÞ ìáò æùÞ êáé Ý÷ïõí êáôáóôÞóåé ôçí ðáñïõóßá ôïõò áéóèçôÞ. ÌÜëéóôá, áí åîåôÜóåé êáíåßò, óå äéåèíÝò åðßðåäï, ôçí åéóáãùãÞ ôçò Ôå÷íïëïãßáò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ, èá ðáñáôçñÞóåé üôé ç åéóáãùãÞ áõôÞ Ý÷åé óõíôåëåóôåß ìå åðéôõ÷ßá êáé áðïäßäåé ôá áíáìåíüìåíá áðïôåëÝóìáôá óå ÷þñåò ðïõ äéáêñßíïíôáé ãéá ôçí êáëÞ ïñãÜíùóç ôïõ äçìüóéïõ âßïõ ôïõò, üðïõ ôá åðéìÝñïõò óõóôÞìáôá -óýóôçìá åêðáßäåõóçò, ôñáðåæéêü óýóôçìá, óýóôçìá õãåßáò, êëð.- åßíáé êáëÜ ïñãáíùìÝíá êáé óôåëå÷ùìÝíá. Ç ðáñáôÞñçóç áõôÞ ìáò âïçèÜ íá êÜíïõìå êÜðïéåò åðéóçìÜíóåéò: u ¸íá õðïëïãéóôéêü óýóôçìá äåí ìðïñåß íá åéóá÷èåß ìå åðéôõ÷ßá óå Ýíáí ïñãáíéóìü Þ ìéá åðé÷åßñçóç, åí ãÝíåé óå ìéá ïñãáíùìÝíç äïìÞ, ÷ùñßò íá åîåôáóôåß ç ó÷Ýóç ôïõ ìå ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò äïìÞò, üðùò åßíáé ôï ïñãáíùôéêü ó÷Þìá, ïé ëåéôïõñãßåò ðïõ åðéôåëåß ç äïìÞ êáé ïé äéáäéêáóßåò õëïðïßçóçò áõôþí ôùí ëåéôïõñãéþí. u ÊÜèå õðïëïãéóôéêü óýóôçìá äÝ÷åôáé, åðåîåñãÜæåôáé êáé ðáñÜãåé äåäïìÝíá. Ôï åßäïò áõôþí ôùí äåäïìÝíùí åßíáé óõíÜñôçóç ôùí áíáãêþí ôùí ÷ñçóôþí êáé ôùí äõíáôïôÞôùí ôçò ôå÷íïëïãßáò. Ç êáôÜëëçëç åðéëïãÞ ôùí äåäïìÝíùí åßíáé ðáñÜãïíôáò åðéôõ÷ßáò óôçí åöáñìïãÞ åíüò õðïëïãéóôéêïý óõóôÞìáôïò óå ìéá äïìÞ -ïñãáíéóìü, åðé÷åßñçóç êëð. Ôá äåäïìÝíá Ý÷ïõí Ýíá êýêëï æùÞò ðïõ ðåñéëáìâÜíåé ôç äçìéïõñãßá ôïõò, ôçí áðïèÞêåõóç, ôç ìåôáöïñÜ ôïõò ìÝóá óôï ÷þñï Þ áðü Ýíá çëåêôñïíéêü ìÝóï óå Üëëï çëåêôñïíéêü ìÝóï, ôçí áíÜêôçóç, ôçí áíáðáñáãùãÞ, ôçí áíÜëõóç, ôçí ôáîéíüìçóç, ôç óýíèåóç êáé ôÝëïò ôçí êáôáóôñïöÞ ôïõò. u Êñßóéìïò ðáñÜãïíôáò åðéôõ÷ßáò åßíáé ï Üíèñùðïò. Ïé Üíèñùðïé ôçò äïìÞò èá ëåéôïõñãÞóïõí ôï õðïëïãéóôéêü óýóôçìá ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôï ùò åñãáëåßï ãéá ôçí åêôÝëåóç ôçò åñãáóßáò ôïõò. Óõíåðþò ç êáëÞ óõ-

237

8

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí íåñãáóßá áíèñþðïõ - õðïëïãéóôéêïý óõóôÞìáôïò ðñïóäéïñßæåé êáé ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá áõôÞò ôçò ó÷Ýóçò. Èåùñïýìå üôé Ýíá Ðëçñïöïñéáêü Óýóôçìá (Ð.Ó.) åßíáé Ýíá ïñãáíùìÝíï óýíïëï ôùí ðÝíôå ïíôïôÞôùí- ¢íèñùðïé, ÄåäïìÝíá, Ëïãéóìéêü, Õëéêü, Äéáäéêáóßåò êáé ðïõ üëåò ìáæß óõíèÝôïõí Ýíá óýóôçìá, ôï ïðïßï äÝ÷åôáé, áðïèçêåýåé, áíáêôÜ, ìåôáó÷çìáôßæåé, åðåîåñãÜæåôáé êáé äéáíÝìåé ðëçñïöïñßåò óôïõò äéÜöïñïõò ÷ñÞóôåò. Áðü ôïí ðáñáðÜíù ïñéóìü ðñïêýðôåé ôï óõìðÝñáóìá üôé, ãéá íá Ý÷ïõìå Ýíá «êáëü» Ð.Ó. - äçëáäÞ Ýíá Ð.Ó. ðïõ íá õðïóôçñßæåé ôçí áðïôåëåóìáôéêüôåñç ëåéôïõñãßá ôïõ ïñãáíéóìïý Þ ôçò åðé÷åßñçóçò- åßíáé áðáñáßôçôåò ïé åîÞò ðñïûðïèÝóåéò: u ýðáñîç êáëÜ ïñéóìÝíùí äéáäéêáóéþí u óùóôüò ðñïóäéïñéóìüò Ðëçñïöïñéáêü óýóôçìá ôùí áíáãêáßùí äåäïìÝíùí u êáôÜëëçëç êáôÜñôéóç ôïõ áíèñþðéíïõ äõíáìéêïý u ýðáñîç êáôÜëëçëïõ õëéêïý, êáé u äéáèåóéìüôçôá êáôÜëëçëïõ ëïãéóìéêïý.

Óôçí êáèçìåñéíÞ ìáò æùÞ óõíáëëáóóüìáóôå óõ÷íÜ ìå Ð.Ó., üðùò ôï Ð.Ó. ìéáò ôñÜðåæáò, ôï Ð.Ó. ôçò ÄÅÇ Þ ôïõ ÏÔÅ, ôï Ð.Ó. ôçò åöïñßáò, ôï Ð.Ó. åíüò íïóïêïìåßïõ, ôï Ð.Ó. ôïõ äÞìïõ ìáò, ôï Ð.Ó. ôïõ Õðïõñãåßïõ Ðáéäåßáò êáé ðïëëÜ Üëëá. Ìðïñïýìå íá äéáêñßíïõìå ôá Ð.Ó. óå êáôçãïñßåò áíÜëïãá ìå ôï ñüëï ôïõò. Ìéá êáôçãïñßá åßíáé ôá Ð.Ó. ÄéåîáãùãÞò Óõíáëëáãþí. Ôá óõóôÞìáôá áõôÜ äéá÷åéñßæïíôáé ðëçñïöïñßåò ðïõ áöïñïýí äïóïëçøßåò: ð.÷. äéá÷åßñéóç áðïèÞêçò, äéá÷åßñéóç âéâëéïèÞêçò, äéá÷åßñéóç ëïãáñéáóìþí ÄÅÇ, äéá÷åßñéóç ðùëÞóåùí åíüò êáôáóôÞìáôïò, äéá÷åßñéóç ôñáðåæéêþí ëïãáñéáóìþí, êëð.

Êáôçãïñßåò ÐÓ u ÄéåîáãùãÞò Óõíáëëáãþí u Äéïßêçóçò u ÕðïóôÞñéîçò ÁðïöÜóåùí u ¸ìðåéñá ÓõóôÞìáôá u ÐïëõìÝóùí

238

Ìéá äåýôåñç êáôçãïñßá åßíáé ôá Ð.Ó. Äéïßêçóçò. Åßíáé óõóôÞìáôá ðïõ õðïóôçñßæïõí ôéò äñáóôçñéüôçôåò ôçò äéïßêçóçò êáé ôéò äéáäéêáóßåò ëÞøçò áðïöÜóåùí ðáñÜãïíôáò ðëçñïöïñßåò ìå ôç ìïñöÞ áíáöïñþí êáé åêèÝóåùí ÷ñÞóéìùí óôç äéïßêçóç åíüò ïñãáíéóìïý ãéá ôï óôñáôçãéêü ó÷åäéáóìü êáé ôç ëÞøç áðïöÜóåùí. Ìéá ôñßôç êáôçãïñßá åßíáé ôá Ð.Ó. ÕðïóôÞñéîçò ÁðïöÜóåùí. Ôá óõóôÞìáôá áõôÜ áðïôåëïýí åîåéäßêåõóç ôùí Ð.Ó. Äéïßêçóçò êáé åßíáé åöïäéáóìÝíá ìå åéäéêü ëïãéóìéêü ãéá ôçí õðïóôÞñéîç áðïöÜóåùí. Âáóßæïõí ôç ëåéôïõñãßá ôïõò óå óõíäõáóìü äåäïìÝíùí êáé êáôÜëëçëùí ìïíôÝëùí.

ÐëçñïöïñéáêÜ ÓõóôÞìáôá Ìéá ôÝôáñôç êáôçãïñßá åßíáé ôá ¸ìðåéñá ÓõóôÞìáôá Þ ÓõóôÞìáôá Åìðåéñïãíþìïíåò. Åßíáé óõóôÞìáôá ðïõ âáóßæïíôáé óôç ãíþóç åíüò Þ ðåñéóóïôÝñùí åéäéêþí óå êÜðïéïí ôïìÝá, ôçí ïðïßá Ý÷ïõí åíóùìáôþóåé Ýôóé þóôå íá äßíïõí ôç óõìâïõëÞ ðïõ èá Ýäéíå êáé ï åéäéêüò óå êÜèå óõãêåêñéìÝíï ðñüâëçìá ôïõ ôïìÝá ôïõ. ÔÝëïò Ý÷ïõìå ôá Ð.Ó. ÐïëõìÝóùí. Ðñüêåéôáé ãéá óõóôÞìáôá ðïõ åðåîåñãÜæïíôáé äåäïìÝíá, üðùò ï Þ÷ïò, ôï êåßìåíï, ç åéêüíá, êáé ôï âßíôåï. Ðáñáäåßãìáôá ôÝôïéùí óõóôçìÜôùí Ý÷ïõìå óôçí éáôñéêÞ, üðïõ Ýíá Ð.Ó. èá ðñÝðåé íá ÷åéñßæåôáé ôá äåäïìÝíá åíüò áóèåíïýò, ðïõ åßíáé êåßìåíï (áðïôåëÝóìáôá ìéêñïâéïëïãéêþí åîåôÜóåùí), åéêüíåò (áêôéíïãñáößåò), Þ÷ïò (ç÷ïãñÜöçóç êáñäéáêþí ðáëìþí), ïìéëßá (ç÷ïãñÜöçóç óõíïìéëßáò) êáé âßíôåï (õðåñç÷ïãñÜöçìá ëåéôïõñãßáò åíüò ïñãÜíïõ). ¢ëëï ðáñÜäåéãìá åßíáé ôï Ð.Ó. åíüò ìïõóåßïõ, üðïõ ôá äåäïìÝíá åßíáé êåßìåíï (ðåñéãñáöÝò åéäéêþí), Þ÷ïò (ìïõóéêÞ ôçò åðï÷Þò Þ ôçò ðåñéï÷Þò), åéêüíåò (ðáëáéüôåñåò öùôïãñáößåò) Þ âßíôåï (ðáñïõóßáóç åíüò ôïðßïõ).

8

Óôçí ðïñåßá ôïõ ÷ñüíïõ ìéá äïìÞ (ïñãáíéóìüò Þ åðé÷åßñçóç) áðïöáóßæåé ôçí áíÜðôõîç åíüò óõãêåêñéìÝíïõ Ð.Ó., óôç óõíÝ÷åéá õðÜñ÷åé ç ðåñßïäïò áíÜðôõîçò ôïõ Ð.Ó., ìåôÜ ôçí ðåñßïäï áíÜðôõîçò Ý÷ïõìå ôçí ðåñßïäï ëåéôïõñãßáò ôïõ Ð.Ó. ìÝ÷ñé êÜðïéá ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ, ïðüôå ç äïìÞ (ïñãáíéóìüò, åðé÷åßñçóç) áðïöáóßæåé üôé ôï Ð.Ó. äåí éêáíïðïéåß ðëÝïí ôéò áðáéôÞóåéò ôçò êáé áðïöáóßæåé ôçí áðüóõñóÞ ôïõ. Ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ìåôáîý ôçò áðüöáóçò ôçò áíÜðôõîçò êáé ôçò áðüóõñóçò ïíïìÜæåôáé êýêëïò æùÞò ôïõ Ð.Ó.

Ï êýêëïò æùÞò ôïõ Ð.Ó. ðåñéëáìâÜíåé ðïëëÝò äñáóôçñéüôçôåò, ïé ïðïßåò óõíÞèùò ïìáäïðïéïýíôáé óå öÜóåéò-âÞìáôá. ÕðÜñ÷ïõí ðïëëïß ôñüðïé ïìáäïðïßçóçò, üìùò Ýíáò áðü áõôïýò ðïõ ÷áßñïõí áðïäï÷Þò åßíáé ï åðüìåíïò : 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

ÄéåñåõíçôéêÞ ìåëÝôç ÌåëÝôç Óêïðéìüôçôáò ÁíÜëõóç ÁðáéôÞóåùí Ó÷åäéáóìüò Õëïðïßçóç - Êùäéêïðïßçóç ¸ëåã÷ïò ÐáñÜäïóç ÅãêáôÜóôáóç - Ëåéôïõñãßá Áðüóõñóç

239

8

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ÊÜèå öÜóç áðü ôéò ðáñáðÜíù ðáñÜãåé Ýíá ðáñáäïôÝï ðñïúüí ðïõ ïíïìÜæåôáé åíäéÜìåóï ðñïúüí. Ãéá íá îåêéíÞóåé êÜðïéï íÝï âÞìá, ðñÝðåé íá Ý÷åé ïëïêëçñùèåß ìå åðéôõ÷ßá ôï ðñïçãïýìåíï. Óôç óõíÝ÷åéá èá äïýìå ðïéá åñùôÞìáôá áðáíôÜìå óå êÜèå öÜóç.

Óêïðüò ôçò äéåñåõíçôéêÞò ìåëÝôçò åßíáé: u íá ðñïóäéïñéóôåß ìå ó÷åôéêÞ áêñßâåéá ôï ðñüâëçìá ðïõ åðéèõìïýìå íá ëýóïõìå u íá åîåôáóôåß ðïéåò åíáëëáêôéêÝò ëýóåéò èá ìðïñïýóáí íá áðïôåëÝóïõí ëýóç óôï ðñüâëçìá êáé u ðïéá áðü áõôÝò ôéò ëýóåéò öáßíåôáé íá ìáò åíäéáöÝñåé ðåñéóóüôåñï. ÂÝâáéá üëá ôá ðáñáðÜíù ðéèáíþò íá ìáò öáßíïíôáé áêáôáíüçôá. ºóùò äéåõêñéíéóôïýí, áí óçìåéþóïõìå üôé Ýíáò ïñãáíéóìüò Þ ìéá åðé÷åßñçóç åßíáé äõíáôüí íá åðéèõìïýí ôçí åðßëõóç åðé÷åéñçóéáêþí Þ ëåéôïõñãéêþí ðñïâëçìÜôùí ôïõò ìå ôç âïÞèåéá ôçò ôå÷íïëïãßáò ôùí õðïëïãéóôþí, ÷ùñßò üìùò íá åßíáé óå èÝóç íá ðñïóäéïñßóïõí ôï Ð.Ó. ðïõ èÝëïõí íá áíáðôýîïõí. Ç áêñéâÞò êáôáíüçóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò áðü ôïí åéäéêü èá ôïõ åðéôñÝøåé íá ðåñéãñÜøåé åíáëëáêôéêÝò ëýóåéò, Ýôóé þóôå óôç óõíÝ÷åéá ï ïñãáíéóìüò Þ ç åðé÷åßñçóç íá äéáôõðþóïõí ôéò ðñïôéìÞóåéò ôïõò. Ç öÜóç áõôÞ êáôáëÞãåé óå Ýíá Ýíôõðï ðïõ åßíáé ç äéåñåõíçôéêÞ ìåëÝôç Þ ðñïìåëÝôç. Ôï Ýíôõðï áõôü åßíáé ÷ñÞóéìï óôç óõíÝ÷åéá, ãéáôß âïçèÜ óôïí êáô áñ÷Üò ðñïóäéïñéóìü ôïõ Ð.Ó. ðïõ èÝëïõìå íá áíáðôýîïõìå êáé åðïìÝíùò ìåéþíåé ôï åíäå÷üìåíï íá êáôáíáëþóïõìå äõíÜìåéò ãéá ôçí åðßëõóç åíüò ðñïâëÞìáôïò äéáöïñåôéêïý áðü ôï ðñáãìáôéêü.

ÌåôÜ ôçí Ýãêñéóç-áðïäï÷Þ ôçò äéåñåõíçôéêÞò ìåëÝôçò áðü ôïí ïñãáíéóìü Þ ôçí åðé÷åßñçóç, îåêéíÜ ç ìåëÝôç óêïðéìüôçôáò. ÁõôÞ Ý÷åé óêïðü íá áíáëýóåé ôéò ëýóåéò ðïõ äéáôõðþèçêáí êáôÜ ôç äéåñåõíçôéêÞ ìåëÝôç, íá ðáñïõóéÜóåé êñéôÞñéá áîéïëüãçóÞò ôïõò, íá ôéò áîéïëïãÞóåé êáé ôåëéêÜ íá ðñïôåßíåé ôç âÝëôéóôç ëýóç. Ôá êñéôÞñéá áîéïëüãçóçò áöïñïýí ôéò åîÞò ðáñáìÝôñïõò: u ôï ÷ñüíï, ð.÷. ðüóï ÷ñüíï ÷ñåéÜæåôáé ç õëïðïßçóç êÜèå ëýóçò u ôçí ôå÷íïëïãßá, ð.÷. áí åßíáé ôå÷íïëïãéêÜ åöéêôÞ ç ëýóç u ôçí ôå÷íïãíùóßá, ð.÷. áí õðÜñ÷åé ôå÷íïãíùóßá, áí èá õðÜñîïõí äõóêïëßåò u ôï êüóôïò, ð.÷. ïéêïíïìéêü Þ êáé êïéíùíéêü êüóôïò êÜèå ëýóçò u ôï üöåëïò, ð.÷. ðïéá åßíáé ôá ìáêñïðñüèåóìá Þ âñá÷õðñüèåóìá ïéêïíïìéêÜ Þ åðé÷åéñçóéáêÜ ïöÝëç u ôï óõíäõáóìü ôùí ðáñáðÜíù, ð.÷. ðñïóäéïñéóìüò äåéêôþí ãéá ôç âáèìïëüãçóç êÜèå ëýóçò. Ôï ðñïúüí áõôÞò ôçò öÜóçò åßíáé ôï Ýíôõðï ôçò ìåëÝôçò óêïðéìüôçôáò, ôï ïðïßï, áöïý ðáñïõóéÜóåé üëåò ôéò ðáñáìÝôñïõò, êáôáëÞãåé óôçí áíáëõôéêÞ ðåñéãñáöÞ ôçò ðñïôåéíüìåíçò ëýóçò.

240

ÐëçñïöïñéáêÜ ÓõóôÞìáôá

8

Óêïðüò ôçò áíÜëõóçò áðáéôÞóåùí åßíáé íá ðñïóäéïñßóåé ôéò ëåéôïõñãßåò ôïõ óõóôÞìáôïò êáé ôéò åðéäüóåéò ôïõ. Ç áíÜëõóç áðáéôÞóåùí áðáíôÜ óôï åñþôçìá «ôé èá êÜíåé ôï óýóôçìá üôáí áíáðôõ÷èåß;», åíþ äåí áðáíôÜ óôï åñþôçìá «ðþò èá êÜíåé áõôÜ ðïõ èá êÜíåé;». Ïé ëåéôïõñãßåò ôïõ óõóôÞìáôïò ðñïóäéïñßæïíôáé áí ðåñéãñÜøïõìå ãéá êÜèå ëåéôïõñãßá ôá äåäïìÝíá åéóüäïõ ôçò, ôçí åðåîåñãáóßá ðïõ óõíôåëåßôáé óôá äåäïìÝíá áõôÜ êáé ôá áðïôåëÝóìáôá ðïõ ðáñÜãïíôáé óôçí Ýîïäï. Ïé åðéäüóåéò, üìùò, áöïñïýí æçôÞìáôá ÷ùñçôéêïôÞôùí êáé ôá÷õôÞôùí ôïõ óõóôÞìáôïò, ð.÷. åêáôü ôáõôü÷ñïíïé ÷ñÞóôåò, 2GB áñ÷åßï, 10 óåëßäåò ôï ëåðôü, 1 åêáôïììýñéï äïóïëçøßåò ôï äåõôåñüëåðôï. ¸ôóé ãéá ðáñÜäåéãìá, åÜí ôï Ð.Ó. áöïñïýóå êÜðïéá åôáéñåßá êáôáóêåõÞò êáé ðþëçóçò åéäþí Ýíäõóçò, èá ðáßñíáìå ìéá óåéñÜ áðïöÜóåùí âáóéæüìåíïé óôá ðáñáêÜôù åñùôÞìáôá: ïé åêôõðùôÝò èá åêôõðþíïõí áðïäåßîåéò ëéáíéêÞò êáé ÷ïíäñéêÞò ðþëçóçò, óôïé÷åßá ðåëáôþí, áðïèÝìáôá, êôë.; Ôï ëïãéóìéêü èá ðáñÝ÷åé äõíáôüôçôåò ãéá ôçí åéóáãùãÞ, ôçí áðïèÞêåõóç, ôç ìïñöïðïßçóç êáé ôçí åíçìÝñùóç óôïé÷åßùí ðïõ áíáöÝñïíôáé óå ðñïúüíôá, ðñïìçèåõôÝò, ðåëÜôåò, êôë.; Èá ðñÝðåé ç áðüêñéóç ôïõ óõóôÞìáôïò óå êÜèå áðáßôçóç íá ìçí õðåñâáßíåé ôá äýï äåõôåñüëåðôá; Èá õðÜñ÷åé áíèñþðéíç ðáñÝìâáóç ìå ðëçêôñïëüãçóç óôïé÷åßùí óôïí õðïëïãéóôÞ, ìå Ýëåã÷ï ôçò óùóôÞò ëåéôïõñãßáò ôùí ìç÷áíçìÜôùí Þ ôïðïèÝôçóç ÷áñôéïý, åöüóïí áõôü êñßíåôáé áðáñáßôçôï, óôïí åêôõðùôÞ, êôë. Ôï ðñïúüí áõôÞò ôçò öÜóçò åßíáé ôï ¸ããñáöï ÐåñéãñáöÞò ÁðáéôÞóåùí, ðïõ áðïôåëåß âáóéêü Ýããñáöï ôïõ êýêëïõ æùÞò, áöïý ðñïóäéïñßæåé ìå ìåãÜëç áêñßâåéá ôï Ð.Ó.

Ï ó÷åäéáóìüò áðáíôÜ óôï åñþôçìá: ðþò èá åßíáé ôï Ð.Ó., þóôå íá åêôåëåß áõôÜ ðïõ áíáöÝñåé ôï ¸ããñáöï ÐåñéãñáöÞò ÁðáéôÞóåùí; Ï ó÷åäéáóìüò äéáêñßíåôáé óå Áñ÷éôåêôïíéêü Ó÷åäéáóìü, ðïõ ðñïóäéïñßæåé ôá ìÝñç ôïõ óõóôÞìáôïò (ïíôüôçôåò ó÷åäßïõ) êáé ôçí áëëçëåðßäñáóÞ ôïõò, êáé óå ËåðôïìåñÞ Ó÷åäéáóìü, ðïõ ðñïóäéïñßæåé åóùôåñéêÝò ëåðôïìÝñåéåò ôçò êÜèå ïíôüôçôáò ó÷åäßïõ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, áðïöáóßæåôáé Ýíá Ð.Ó. íá ðëáéóéþíåôáé áðü 30 ðñïóùðéêïýò õðïëïãéóôÝò (PC) êáé 5 åêôõðùôÝò, ïé ïðïßïé èá åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò ìÝóù êÜðïéïõ ôïðéêïý äéêôýïõ. Ôï ëåéôïõñãéêü èá åßíáé Windows NT, åíþ ðáñÜëëçëá èá ÷ñçóéìïðïéçèïýí åéäéêÜ ðñïãñÜììáôá ðñïóôáóßáò êáé åðåîåñãáóßáò ôùí äåäïìÝíùí. Ìå ôçí ïëïêëÞñùóç ôïõ ó÷åäéáóìïý ôï Ð.Ó. åßíáé Ýôïéìï óôá ÷áñôéÜ, üðùò áêñéâþò åßíáé Ýíá ïéêïäüìçìá ìå ôçí ïëïêëÞñùóç ôùí áðáñáßôçôùí ó÷åäßùí (áñ÷éôåêôïíéêþí, óôáôéêþí, çëåêôñïìç÷áíïëïãéêþí). Åðüìåíï âÞìá åßíáé ç õëïðïßçóç.

241

8

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÌåôÜ ôçí êáëÞ ôåêìçñßùóç ôïõ ó÷åäéáóìïý åßíáé äõíáôüí íá îåêéíÞóåé ç õëïðïßçóç ôïõ Ð.Ó. Ç õëïðïßçóç ðåñéëáìâÜíåé êõñßùò ôçí êùäéêïðïßçóç ôïõ ëïãéóìéêïý ìå ôç ÷ñÞóç êÜðïéùí ãëùóóþí ðñïãñáììáôéóìïý. Ðñïúüí ôçò öÜóçò áõôÞò åßíáé ï ôåêìçñéùìÝíïò êþäéêáò, äçëáäÞ ôï óýíïëï ôùí áðáñáßôçôùí ðñïãñáììÜôùí, üëá óõíïäåõìÝíá ìå äéåõêñéíéóôéêÜ ó÷üëéá êáé ðáñáôçñÞóåéò ðïõ ôá êáèéóôïýí áíáãíþóéìá êáé êáôáíïçôÜ êáé áðü Üëëïõò ðñïãñáììáôéóôÝò, êáé ç ðñïìÞèåéá ôïõ õëéêïý ìå ôç ó÷åôéêÞ ôåêìçñßùóÞ ôïõ.

Ôï óýóôçìá ðïõ õëïðïéÞèçêå óôçí ðñïçãïýìåíç öÜóç ðñÝðåé íá åëåã÷èåß êáôÜ ðüóï åìðåñéÝ÷åé üóá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðñïóäéïñßæïíôáé óôï ó÷Ýäéï êáé ôçí áíÜëõóç áðáéôÞóåùí. Áõôüò åßíáé êáé ï óôü÷ïò ôçò öÜóçò åëÝã÷ïõ, íá ó÷åäéÜóåé êáé íá åöáñìüóåé ìéá óåéñÜ åëÝã÷ùí ðïõ èá åðéôñÝøïõí ôïí åíôïðéóìü ôùí áðïêëßóåùí ôïõ õëïðïéçìÝíïõ ðñïúüíôïò áðü ôéò ðñïäéáãñáöÝò ôïõ áíáìåíüìåíïõ ðñïúüíôïò, ïé ïðïßåò åß÷áí ôåèåß êáôÜ ôéò öÜóåéò ôïõ ó÷åäéáóìïý êáé ôçò áíÜëõóçò ôùí áðáéôÞóåùí. Ðéï óõãêåêñéìÝíá, üôáí ðñáãìáôïðïéåßôáé ï Ýëåã÷ïò óå êÜðïéï Ð.Ó. åðéèõìïýìå íá åíôïðßóïõìå åÜí ôï Ð.Ó. ðïõ êáôáóêåõÜóôçêå åßíáé ôï åðéèõìçôü êáé åÜí ëåéôïõñãåß óùóôÜ. ¸ôóé ãéá ðáñÜäåéãìá, åÜí åß÷å êáôáóêåõáóôåß êÜðïéï Ð.Ó. ëïãéóôéêÞò õðïóôÞñéîçò, ï Ýëåã÷ïò èá Ýäéíå Ýìöáóç óå äéÜöïñåò ðñÜîåéò õðïëïãéóìþí êáé óôá áðïôåëÝóìáôÜ ôïõò. Óõíïøßæïíôáò èá ëÝãáìå üôé, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ åëÝã÷ïõ, ôá Üôïìá ôá ïðïßá Ý÷ïõí åðùìéóèåß ôç óõãêåêñéìÝíç åñãáóßá åðéâÜëëåôáé íá åëÝãîïõí ìéá ðëçèþñá ðáñáìÝôñùí. Ôá ðéï óõíçèéóìÝíá óöÜëìáôá ðïõ åíôïðßæïíôáé óå áõôÞ ôç öÜóç ó÷åôßæïíôáé ìå áëãïñéèìéêÜ óöÜëìáôá, óöÜëìáôá õðåñöüñôùóçò ôïõ óõóôÞìáôïò, óöÜëìáôá áðüäïóçò (ð.÷. ç áðüêñéóç ôïõ óõóôÞìáôïò äåí áíôáðïêñßíåôáé óôéò áðáéôÞóåéò ìáò), óöÜëìáôá ïñßùí, êôë. ÌåôÜ ôçí ïëïêëÞñùóç ôïõ åëÝã÷ïõ ìðïñïýìå ðëÝïí íá åìðéóôåõüìáóôå ôï óýóôçìÜ ìáò. Ç åìðéóôïóýíç áõôÞ åíèáññýíåé ôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ óõóôÞìáôïò êáé ôç äéïßêçóç ôïõ öïñÝá ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéÞóåé ôï Ð.Ó. êáé áðïôåëåß óôïé÷åßï éäéáßôåñçò óçìáóßáò ãéá ôçí åðéôõ÷Þ ðïñåßá ôïõ êýêëïõ æùÞò.

Ç ðáñÜäïóç ôïõ Ð.Ó. óçìáßíåé: u åêðáßäåõóç ÷ñçóôþí êáé u ðáñÜäïóç åã÷åéñéäßùí ÷ñÞóçò ôïõ Ð.Ó. Åßíáé ìéá öÜóç óçìáíôéêÞ ãéá ôçí áîéïðïßçóç ôïõ Ð.Ó.

242

ÐëçñïöïñéáêÜ ÓõóôÞìáôá

8

ÔÝëïò Ý÷ïõìå ôçí åãêáôÜóôáóç ôïõ Ð.Ó. êáé ôç ëåéôïõñãßá ôïõ. ÃåíéêÞ åðéäßùîç åßíáé íá ìåãéóôïðïéÞóïõìå ôç äéÜñêåéá ôïõ êýêëïõ æùÞò åíüò Ð.Ó. Ï ëüãïò åßíáé êõñßùò ïéêïíïìéêüò. ¸ôóé èá Ý÷ïõìå áðüóâåóç ôïõ êüóôïõò ôçò åðÝíäõóçò ãéá ôçí áíÜðôõîç ôïõ Ð.Ó. êáé êáëýôåñç áðüäïóç ôçò åðÝíäõóÞò ìáò. Ãéá íá ìðïñÝóåé üìùò Ýíá Ð.Ó. íá «ìáêñïçìåñåýóåé», èá ðñÝðåé íá åßíáé óå èÝóç íá ðñïóáñìüæåôáé óõíå÷þò óôéò áëëáãÝò ôïõ ðåñéâÜëëïíôüò ôïõ. Áõôü ôï åðéôõã÷Üíïõìå ìå ôç óõíôÞñçóç ôïõ Ð.Ó. Ç óõíôÞñçóç ðåñéëáìâÜíåé: u ôç äéüñèùóç ëáèþí ðïõ äåí åíôïðßóèçêáí óôç öÜóç ôïõ åëÝã÷ïõ, áëëÜ áíáäåß÷èçêáí êáôÜ ôç ëåéôïõñãßá ôïõ Ð.Ó., u ôçí ðñïóáñìïãÞ ôïõ Ð.Ó. óôéò äéÜöïñåò ôå÷íïëïãéêÝò åîåëßîåéò, ð.÷. íÝá Ýêäïóç ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò, êáé u ôç âåëôéóôïðïßçóç ôïõ Ð.Ó. ëüãù áíáèåþñçóçò ôùí ëåéôïõñãéêþí áðáéôÞóåùí êáé ôùí áðáéôÞóåùí åðßäïóçò ìå ôçí ðñüïäï ôïõ ÷ñüíïõ, ðïõ ìðïñåß íá ïöåßëïíôáé åßôå óôçí ùñßìáíóç êáé áíÜðôõîç ôùí ÷ñçóôþí åßôå óôçí ôñïðïðïßçóç ïñãáíùôéêþí ðáñáìÝôñùí êáé äéáäéêáóéþí óôç ëåéôïõñãßá ôïõ öïñÝá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ôï Ð.Ó. Ç äéáäéêáóßá ôçò óõíôÞñçóçò åßíáé ìéá óõíå÷Þò ëåéôïõñãßá êáè´ üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ êýêëïõ æùÞò ôïõ Ð.Ó. ìå óçìáíôéêü êüóôïò êáé óçìáóßá. Ìðïñïýìå íá ðïýìå üôé ðåñéëáìâÜíåé ðïëëïýò êýêëïõò áíÜðôõîçò, áðü ôïõò ïðïßïõò êáèÝíáò ðáñÜãåé ìéá ôñïðïðïéçìÝíç Ýêäïóç ôïõ Ð.Ó.

Åßíáé áíáðüöåõêôï ìåôÜ ôçí ðÜñïäï êÜðïéïõ ÷ñüíïõ êáé ôá Ð.Ó. íá ðáñïõóéÜóïõí ìåéùìÝíç åõåëéîßá, ãåãïíüò ðïõ êáèéóôÜ ôçí ðñïóáñìïãÞ ôïõò óôéò áëëáãÝò äýóêïëç êáé ïéêïíïìéêÜ áóýìöïñç. ¸ôóé, Ýñ÷åôáé ìéá ìÝñá ðïõ êÜðïéï Ð.Ó. äåí ìðïñåß íá éêáíïðïéÞóåé ôéò ôñÝ÷ïõóåò áðáéôÞóåéò êáé ôüôå ç äéïßêçóç ôïõ öïñÝá áðïöáóßæåé ôçí áðüóõñóÞ ôïõ. Ôüôå êëåßíåé ðéá êáé ï êýêëïò æùÞò ôïõ Ð.Ó.

Ç äéïßêçóç åíüò ðïëõêáôáóôÞìáôïò áðïöÜóéóå íá áíáðôýîåé Ýíá íÝï ðëçñïöïñéáêü óýóôçìá, ôï ïðïßï èá äéá÷åéñßæåôáé, èá åðåîåñãÜæåôáé êáé èá ðáñÝ÷åé ðëçñïöïñßåò ãéá üëåò ôéò óõíáëëáãÝò ðïõ áöïñïýí ôï ðïëõêáôÜóôçìá. Ãéá ôçí áíÜðôõîç áõôïý ôïõ Ð.Ó. ç äéïßêçóç ôïõ ðïëõêáôáóôÞìáôïò áêïëïýèçóå ôéò öÜóåéò áíÜðôõîçò ðïõ ðñïáíáöÝñèçêáí. ÊÜèå öÜóç ðåñéãñÜöåôáé ìå óõíôïìßá ðáñáêÜôù ùò Ýíá âÞìá. Ôï ðñþôï âÞìá óôç äçìéïõñãßá ôïõ Ð.Ó. áðïôåëåß ç äéåñåõíçôéêÞ ìåëÝôç, óôçí ïðïßá ïñßæåôáé ôï ðñüâëçìá êáé ðñïôåßíïíôáé ïé áêüëïõèåò äýï ëýóåéò. Ç ðñþôç áöïñÜ ôç äçìéïõñãßá åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ óôï ïðïßï èá Ý÷ïõí ðñüóâáóç ïé ôáìßåò, ôá äéåõèõíôéêÜ óôåëÝ÷ç êáé ôï ðñïóùðéêü ôïõ ôìÞìáôïò

243

8

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ìç÷áíïãñÜöçóçò êáé ôá óôïé÷åßá ðïõ èá äéá÷åéñßæåôáé ôï óýóôçìá èá åßíáé êáôá÷ùñéóìÝíá óôïõò äéÜöïñïõò õðïëïãéóôÝò ôïõ äéêôýïõ. Ç äåýôåñç áöïñÜ ôç äçìéïõñãßá ðÜëé åíüò äéêôýïõ óôï ïðïßï èá Ý÷ïõí ðñüóâáóç ôá ßäéá Üôïìá, áëëÜ ôï üëï óýóôçìá èá áêïëïõèåß ôéò áñ÷Ýò ôçò ôå÷íïëïãßáò Äéáäéêôýïõ. Óôï äåýôåñï âÞìá, áõôü ôçò ìåëÝôçò óêïðéìüôçôáò, ôßèåíôáé ðñïò áîéïëüãçóç ïé äýï ðáñáðÜíù åíáëëáêôéêÝò ëýóåéò êáé åíäå÷ïìÝíùò Üëëåò, ïé ïðïßåò êñßíåôáé üôé ìðïñïýí íá åðéëýóïõí áðïôåëåóìáôéêÜ ôï ðñüâëçìá. Ôï Üôïìï Þ ôá Üôïìá ðïõ áíáëáìâÜíïõí ôçí åêðüíçóç ôçò ìåëÝôçò óêïðéìüôçôáò áîéïëïãïýí æçôÞìáôá ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôï êüóôïò êÜèå ëýóçò, ôï ÷ñüíï õëïðïßçóÞò ôçò, ôá ìÝôñá áóöáëåßáò ðïõ ðñÝðåé íá ëçöèïýí ðñïêåéìÝíïõ ãéá íá ìç äçìéïõñãçèïýí áíåðéèýìçôá ðñïâëÞìáôá, ôïí êáèïñéóìü õðåõèýíïõ ôïõ äéêôýïõ -áí äçëáäÞ ôï äßêôõï èá âñßóêåôáé êÜôù áðü ôïí Ýëåã÷ï ôïõ ðïëõêáôáóôÞìáôïò Þ êÜðïéïõ åîùôåñéêïý óõíåñãÜôç- êôë. ¸óôù ëïéðüí üôé ç ïìÜäá ðïõ åêðïíåß ôç ìåëÝôç óêïðéìüôçôáò óõíõðïëïãßæåé ôçí áîßá êáé ôï êüóôïò êÜèå ëýóçò êáé ðñïôåßíåé ôç äçìéïõñãßá åíüò Ð.Ó., ôï ïðïßï èá Ý÷åé ôç ìïñöÞ ôïðéêïý äéêôýïõ êáé èá áêïëïõèåß ôéò áñ÷Ýò ôçò ôå÷íïëïãßáò Äéáäéêôýïõ. Óôï åðüìåíï âÞìá ïñßæïíôáé ïé ëåéôïõñãßåò-áðáéôÞóåéò ôïõ Ð.Ó. ÁõôÝò åßíáé ïé ðáñáêÜôù: u

u u u u u u u u u u u u

244

ÅéóáãùãÞ ôùí óôïé÷åßùí ôùí ðñïúüíôùí óå êÜðïéá êåíôñéêÞ âÜóç äåäïìÝíùí. Ôá óôïé÷åßá áõôÜ áöïñïýí ôçí åðùíõìßá ôïõ ðñïúüíôïò, ôïí êùäéêü ôïõ, ôçí ôéìÞ ôïõ, ôïí ðñïìçèåõôÞ ôïõ, ôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ êáé ôï åßäïò ôïõ. Ðáñï÷Þ áðïäåßîåùí ëéáíéêÞò êáé ÷ïíäñéêÞò ðþëçóçò, óýìöùíá ìå ôá ðñüôõðá ðïõ èÝôåé ôï Õðïõñãåßï Ïéêïíïìéêþí. Ï ÷ñüíïò åêôýðùóçò ôçò áðüäåéîçò äåí ðñÝðåé íá îåðåñíÜ ôá 2 äåõôåñüëåðôá. Ðáñï÷Þ óôïé÷åßùí ãéá ôçí ðïñåßá ôùí ðùëÞóåùí áíÜ åßäïò ðñïúüíôïò. Ôá óôïé÷åßá ãéá ôéò ðùëÞóåéò ôùí ðñïúüíôùí èá ðëçêôñïëïãïýíôáé áðü ôïõò ôáìßåò ôïõ êáôáóôÞìáôïò. Ïé ôáìßåò äåí èá Ý÷ïõí êáìßá Üëëç ðñüóâáóç óôï ðëçñïöïñéáêü óýóôçìá, åêôüò áðü ôçí ðéï ðÜíù áíáöåñüìåíç åñãáóßá ôïõò. Ôá äéåõèõíôéêÜ óôåëÝ÷ç èá Ý÷ïõí ðñüóâáóç óå ïðïéáäÞðïôå ëåéôïõñãßá åêôåëåß ôï ðëçñïöïñéáêü óýóôçìá. Ïé åñãáæüìåíïé ôïõ ôìÞìáôïò ìç÷áíïãñÜöçóçò èá åßíáé õðåýèõíïé ãéá ôçí åéóáãùãÞ ôùí óôïé÷åßùí óôç âÜóç ôùí äåäïìÝíùí. Ï ÷ñüíïò åêêßíçóçò êáé ëåéôïõñãßáò ôïõ óõóôÞìáôïò äåí ðñÝðåé íá îåðåñíÜ ôá 10 äåõôåñüëåðôá. Ôï óýóôçìá èá Ý÷åé êåíôñéêÜ áðïèçêåõìÝíá ôá äåäïìÝíá ôïõ êáé èá åßíáé áñ÷éôåêôïíéêÞò ðåëÜôç-åîõðçñåôçôÞ (client-server). Ôï óýóôçìá ðñÝðåé íá Ý÷åé ìç÷áíéóìïýò áóöáëåßáò ôüóï óôá ôåñìáôéêÜ, üóï êáé óôïí åîõðçñåôçôÞ äéêôýïõ (server).

To óýóôçìá èá ðñÝðåé íá Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá åðÝêôáóçò, åöüóïí áõôü èá êñéèåß óêüðéìï. ¼ëïé ïé ÷ñÞóôåò ôïõ Ð.Ó. åðéâÜëëåôáé íá ÷ñçóéìïðïéïýí áíáãíùñéóôéêü (username) êáé óõíèçìáôéêü (password), êÜèå öïñÜ ðïõ èá ìðáßíïõí óôï óýóôçìá.

ÐëçñïöïñéáêÜ ÓõóôÞìáôá ¾óôåñá ëïéðüí áðü ôç äçìéïõñãßá ôïõ åããñÜöïõ ðåñéãñáöÞò ôùí áðáéôÞóåùí ðñï÷ùñïýìå óôï ó÷åäéáóìü ôïõ óõóôÞìáôïò. Åêåß áðïöáóßæåôáé üôé áõôü ðñÝðåé íá áðïôåëåßôáé áðü ðÝíôå Pentium III óôá 866 MHz ìå ëåéôïõñãéêü Windows ãéá ôï äéåõèõíôéêü ðñïóùðéêü, äÝêá ôåñìáôéêÝò óõóêåõÝò (733MHz), ïé ïðïßåò èá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áðü ôïõò ôáìßåò, ìå óõíäåäåìÝíïõò áíôßóôïé÷ïõò óå áñéèìü åêôõðùôÝò, äÝêá Pentium III óôá 866 MÇz ìå ëåéôïõñãéêü Windows ãéá ôïõò åñãáæüìåíïõò óôï ôìÞìá ìç÷áíïãñÜöçóçò, Ýíá PC ìå ëåéôïõñãéêü Windows NT ðïõ èá ëåéôïõñãåß ùò åîõðçñåôçôÞò (server), Ýíá Firewall ãéá ôç ðñïóôáóßá ôïõ óõóôÞìáôïò áðü åîùôåñéêïýò êéíäýíïõò, Üëëïõò äÝêá åêôõðùôÝò, êôë. Ïé õðïëïãéóôÝò äåí èá Ý÷ïõí óýíäåóç ìåôáîý ôïõò ðáñÜ ìüíï ìå ôoí åîõðçñåôçôÞ äéêôýïõ.

8

Áöïý ïëïêëçñùèåß êáé áõôü ôï óôÜäéï, ç õëïðïßçóç êáé ç êùäéêïðïßçóç ó÷åôßæåôáé ìå äýï óôïé÷åßá: á) Ôçí áãïñÜ ôïõ õëéêïý. â) Ôç óõããñáöÞ êþäéêá Þ ôçí áãïñÜ ðñïãñáììÜôùí ðïõ èá åðéôåëïýí ôéò ëåéôïõñãßåò ðïõ ðñÝðåé íá ðáñÝ÷åé ôï Ð.Ó. Áêïëïýèùò ðñï÷ùñïýìå óå Ýíá áðü ôá óçìáíôéêüôåñá óôÜäéá, áõôü ôïõ åëÝã÷ïõ. Åêåß åëÝã÷åôáé ôï óýóôçìá áóöÜëåéáò ðïõ Ý÷åé ôïðïèåôçèåß, ç áðüêñéóç ôïõ óõóôÞìáôïò, ôá äéÜöïñá ðñïãñÜììáôá êáé ï óùóôüò ôñüðïò ëåéôïõñãßáò ôïõò, êôë. Áöïý üëá Ý÷ïõí ïëïêëçñùèåß êáé ëåéôïõñãïýí óùóôÜ, ðáñÝ÷åôáé åêðáßäåõóç óôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ óõóôÞìáôïò ãéá ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï èá ÷ñçóéìïðïéïýí ôï Ð.Ó. Åðéðñüóèåôá ðñáãìáôïðïéåßôáé ðáñÜäïóç äéáöüñùí åã÷åéñéäßùí ðïõ èá âïçèÞóïõí óôçí åêìÜèçóç êáèþò êáé óôçí åðßëõóç äéáöüñùí ðñïâëçìÜôùí ðïõ ðéèáíüí íá ðñïêýøïõí. ÔÝëïò, ôï üëï óýóôçìá ôßèåôáé óå ëåéôïõñãßá êáé êáôÜ äéáóôÞìáôá ãßíåôáé óõíôÞñçóÞ ôïõ ìå ôçí åéóáãùãÞ íÝùí ðñïãñáììÜôùí êáé óõóêåõþí ãéá ôç âåëôßùóç êáé åðÝêôáóÞ ôïõ êáé ìå ôç äéüñèùóç ôùí üðïéùí ðñïâëçìáôéêþí êáôáóôÜóåùí ðñïêýðôïõí.

Ôï firewall áðïôåëåß ìç÷áíéóìü åëÝã÷ïõ êáé ðñïóôáóßáò ôïõ åóùôåñéêïý åíüò äéêôýïõ áðü ìç åîïõóéïäïôçìÝíïõò õðïøÞöéïõò ÷ñÞóôåò. Áõôü åðéôõã÷Üíåôáé ìÝóá áðü ôç ÷ñÞóç êáíüíùí, ðïõ áðïôõðþíïõí ôçí ðïëéôéêÞ ìáò áðÝíáíôé óôï åîùôåñéêü ðåñéâÜëëïí (ð.÷. Äéáäßêôõï).

245

8

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Áíáêåöáëáßùóç Èåùñïýìå üôé Ýíá Ðëçñïöïñéáêü óýóôçìá (Ð.Ó.) åßíáé Ýíá ïñãáíùìÝíï óýíïëï ðïõ áðïôåëåßôáé áðü Áíèñþðïõò, ÄåäïìÝíá, Äéáäéêáóßåò, Õëéêü êáé Ëïãéóìéêü êáé ðïõ ç óõíýðáñîç êáé óõíåñãáóßá üëùí áõôþí ôùí óõíôåëåóôþí óõíèÝôåé Ýíá óýóôçìá ðïõ äÝ÷åôáé, áðïèçêåýåé, áíáêôÜ, ìåôáó÷çìáôßæåé, åðåîåñãÜæåôáé êáé äéáíÝìåé óôïõò äéÜöïñïõò ÷ñÞóôåò ðëçñïöïñßåò. ÕðÜñ÷ïõí ðïëëÝò êáôçãïñßåò Ð.Ó., ìå êõñéüôåñåò ôá Ð.Ó. åðåîåñãáóßáò óõíáëëáãþí, ôá Ð.Ó. Äéïßêçóçò, ôá Ð.Ó. ëÞøçò áðïöÜóåùí, êëð. ÅíäéáöÝñïí ðáñïõóéÜæåé ï êýêëïò æùÞò ôïõ Ð.Ó. êáé ïé äéÜöïñåò öÜóåéò ôïõ: u ç ÄéåñåõíçôéêÞ ìåëÝôç u ç ÌåëÝôç Óêïðéìüôçôáò u ç ÁíÜëõóç ÁðáéôÞóåùí u ï Ó÷åäéáóìüò u ç Õëïðïßçóç - Êùäéêïðïßçóç u ï ¸ëåã÷ïò u ç ÐáñÜäïóç êáé u ç ÅãêáôÜóôáóç - Ëåéôïõñãßá.

246

ÐëçñïöïñéáêÜ ÓõóôÞìáôá

8

ÅñùôÞóåéò 11. Ôé åßíáé ï êýêëïò æùÞò åíüò Ðëçñïöïñéáêïý óõóôÞìáôïò; 12. Ï ôñüðïò åêôÝëåóçò ôùí äéáöüñùí ëåéôïõñãéþí ôïõ óõóôÞìáôïò ðñïóäéïñßæåôáé êáôÜ ôç öÜóç ôçò áíÜëõóçò ôùí áðáéôÞóåùí.

5 Óùóôü 5 ËÜèïò

13. Ôé ïíïìÜæïõìå Ðëçñïöïñéáêü Óýóôçìá ÐïëõìÝóùí; 14. ÐåñéãñÜøôå ôéò öÜóåéò ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôç äçìéïõñãßá åíüò Ðëçñïöïñéáêïý ÓõóôÞìáôïò ôçò áñåóêåßáò óáò.

15. Ðþò ó÷åôßæåôáé Ýíá Õðïëïãéóôéêü Óýóôçìá ìå Ýíá Ðëçñïöïñéáêü Óýóôçìá; 16. Ãéáôß èåùñïýìå üôé ôï áíèñþðéíï äõíáìéêü áðïôåëåß ìÝñïò ôïõ Ðëçñïöïñéáêïý ÓõóôÞìáôïò;

17. Óôï ðáñÜäåéãìá ôïõ Ð.Ó. ôïõ ðïëõêáôáóôÞìáôïò, íá ðñïóèÝóåôå íÝåò ëåéôïõñãßåò óôç öÜóç ôçò áíÜëõóçò ôùí áðáéôÞóåùí.

18. Ôé ãßíåôáé åöüóïí óôç öÜóç ôçò õëïðïßçóçò áðïäåé÷ôåß áäýíáôç ç åöáñìïãÞ êÜðïéáò ëåéôïõñãßáò;

19. Ôé ïíïìÜæïõìå åíäéÜìåóï ðñïúüí; 10. Ðïéåò ðáñáìÝôñïõò èåùñåßôå ùò ôéò óçìáíôéêüôåñåò ãéá ôçí åðéôõ÷Þ áíÜðôõîç êáé ëåéôïõñãßá åíüò Ð.Ó.;

11. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ëÝîåéò: Óôï óôÜäéï ôïõ / ôçò ............... áðáíôÜìå óôï åñþôçìá ôé èá êÜíåé ôï óýóôçìá üôáí áíáðôõ÷èåß. Óôï óôÜäéï ôïõ / ôçò .................... áðáíôÜìå óôï åñþôçìá ðþò èá êÜíåé áõôÜ ðïõ èá êÜíåé ôï óýóôçìá.

12. Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ëÝîåéò: ...................... åíüò Ð.Ó. ïíïìÜæåôáé ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðïõ ìåóïëáâåß ìåôáîý ôçò áðüöáóçò áíÜðôõîçò êáé ôçò áðüóõñóÞò ôïõ.

13. Âáóéæüìåíïé óôï ðáñÜäåéãìá ôçò § 8.4 íá óõíäÝóåôå ôá ðåñéå÷üìåíá ôçò ðñþôçò óôÞëçò ìå áõôÜ ôçò äåýôåñçò Ýëåã÷ïò áíÜëõóç áðáéôÞóåùí ó÷åäéáóìüò óõíôÞñçóç

äÝêá ðñïóùðéêïß õðïëïãéóôÝò ðñüãñáììá áíáâÜèìéóçò åêôýðùóç óôïé÷åßùí ðñïóùðéêïý ëÜèïò ðñÜîåéò

14. Ï Üíèñùðïò, ôï õëéêü, ïé ..................., ôï ëïãéóìéêü êáé ôá ................... åßíáé ôá 5 âáóéêÜ óôïé÷åßá åíüò Ð.Ó.

247

8

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

15. Ç äéüñèùóç ôùí ëáèþí åíüò Ð.Ó ìðïñåß íá ðñáãìáôïðïéçèåß åßôå óôç öÜóç ôïõ / ôçò ................... åßôå óôç öÜóç ôïõ / ôçò ....................

16. Ôé åßíáé êýêëïò æùÞò äåäïìÝíùí; 17. ÐåñéãñÜøôå ðáñáäåßãìáôá Ð.Ó.

248

ÐëçñïöïñéáêÜ ÓõóôÞìáôá

8

ÃëùóóÜñéï Êýêëïò æùÞò Ðëçñïöïñéáêïý ÓõóôÞìáôïò

Ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ìåôáîý ôçò áðüöáóçò äçìéïõñãßáò êáé ôçò áðüóõñóçò åíüò Ðëçñïöïñéáêïý ÓõóôÞìáôïò.

Ðëçñïöïñéáêü Óýóôçìá

¸íá ïñãáíùìÝíï óýíïëï 5 áëëçëåðéäñþíôùí óôïé÷åßùí -Üíèñùðïé, äåäïìÝíá, äéáäéêáóßåò, ëïãéóìéêü, õëéêü- ôï ïðïßï åðåîåñãÜæåôáé äåäïìÝíá êáé ðáñÜãåé ðëçñïöïñßåò.

Óýóôçìá

¸íáò áñéèìüò áðü óôïé÷åßá ðïõ âñßóêïíôáé óå: á) ÁëëçëåîÜñôçóç â) Áëëçëïóõó÷Ýôéóç ã) ÓõíáëëáãÞ.

ÖÜóåéò êýêëïõ æùÞò Ð.Ó.

óá) ç ÄéåñåõíçôéêÞ ìåëÝôç óâ) ç ÌåëÝôç Óêïðéìüôçôáò óã) ç ÁíÜëõóç ÁðáéôÞóåùí óä) ï Ó÷åäéáóìüò óå) ç Õëïðïßçóç - Êùäéêïðïßçóç óô) ï ¸ëåã÷ïò óæ) ç ÐáñÜäïóç êáé óç) ç ÅãêáôÜóôáóç - Ëåéôïõñãßá.

249

8

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ http://www.isworld.org Ðëçèþñá ðëçñïöïñéþí ìÝóù õðåñóõíäÝóìùí óå óåëßäåò üðïõ ðáñïõóéÜæïíôáé èÝìáôá ó÷åôéêÜ ìå ôá ÐëçñïöïñéáêÜ ÓõóôÞìáôá êáé ôçí ôå÷íïëïãßá ôùí Õðïëïãéóôþí.

http://www.brint.com Ôïðïèåóßá ìå ìåãÜëç ðïéêéëßá åðéóôçìïíéêþí åñãáóéþí êáèþò êáé ðëçèþñá õðåñóõíäÝóìùí óå ãíùóôÜ ðåñéïäéêÜ ôïõ ÷þñïõ.

http://www.onlineinc.com/onlinemag On-line ðåñéïäéêü ìå áðïêëåéóôéêÞ èåìáôïëïãßá ôá ÐëçñïöïñéáêÜ ÓõóôÞìáôá.

http://www.isaca.org Ôïðïèåóßá ôïõ ïñãáíéóìïý ISACA óôï Äéáäßêôõï ðïõ áó÷ïëåßôáé ìå ôçí áíÜðôõîç êáé ôçí áóöÜëåéá Ðëçñïöïñéáêþí ÓõóôçìÜôùí.

http://www.colorado.edu/infs/jcb/class/syll4130.html ×ñÞóéìåò ðëçñïöïñßåò áðü ôï ðáíåðéóôÞìéï ôïõ Colorado óôéò Ç.Ð.Á. Éäéáßôåñï åíäéáöÝñïí Ý÷ïõí ïé ðáñïõóéÜóåéò ôùí ìáèçìÜôùí ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôá ÐëçñïöïñéáêÜ ÓõóôÞìáôá.

http://www.cbs.curtin.edu.au/corp/unitout/is/index.html ×ñÞóéìï õëéêü áðü ôá ìáèÞìáôá ðïõ äéäÜóêïíôáé óôï ôìÞìá Ðëçñïöïñéáêþí ÓõóôçìÜôùí ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôïõ Curtin.

250

ÐëçñïöïñéáêÜ ÓõóôÞìáôá

8

Âéâëéïãñáößá Å. ÊéïõíôïõæÞò, Ìåèïäïëïãßåò ÁíÜëõóçò êáé Ó÷åäéáóìïý Ðëçñïöïñéáêþí ÓõóôçìÜôùí, Åêäüóåéò Å. ÌÐÅÍÏÕ, ÁÈÇÍÁ, 1997 Ðáíåðéóôçìéáêü óýããñáììá, åõáíÜãíùóôï êáé êáëÜ åíçìåñùìÝíï. ÐáñïõóéÜæåé ôá æçôÞìáôá áíÜðôõîçò ôùí Ð.Ó.

Å. ÓêïñäáëÜêçò, ÅéóáãùãÞ óôçí Ôå÷íïëïãßá Ëïãéóìéêïý, Åêäüóåéò ÓÕÌÌÅÔÑÉÁ, ÁÈÇÍÁ, 1991 Ðáíåðéóôçìéáêü óýããñáììá, ðïõ áíáöÝñåôáé óå æçôÞìáôá áíÜðôõîçò ëïãéóìéêïý.

Å. ÃéáêïõìÜêçò, Ôå÷íïëïãßá Ëïãéóìéêïý, Åêäüóåéò Á. ÓÔÁÌÏÕËÇÓ ÁÈÇÍÁ. 1994 Ðáíåðéóôçìéáêü óýããñáììá, ðïõ áíáöÝñåôáé óå æçôÞìáôá áíÜðôõîçò ëïãéóìéêïý.

L. Long, N. Long, Introduction to Computers and Information Systems, Åêäüóåéò Prentice Hall 1996 ÅéóáãùãÞ óôïõò ÕðïëïãéóôÝò êáé ôá ÐëçñïöïñéáêÜ ÓõóôÞìáôá. Ó÷åôßæåôáé ôüóï ìå ôï êåöÜëáéï ðïõ áíáðôýîáìå üóï êáé ìå ãåíéêüôåñá èÝìáôá ôçò ôå÷íïëïãßáò ôùí õðïëïãéóôþí.

P. Harmon, D.King, Expert Systems, Åêäüóåéò John Willey and Sons 1985 ÅéóáãùãÞ óôá ¸ìðåéñá ÓõóôÞìáôá.

Å. ÊéïõíôïõæÞ, ÁóöÜëåéá Ðëçñïöïñéáêþí ÓõóôçìÜôùí, Åêäüóåéò Å. ÌÐÅÍÏÕ, ÁèÞíá, 1993 ÐëÞñåò ðáíåðéóôçìéáêü óýããñáììá ìå Ýìöáóç óôïí ôïìÝá ôçò áóöÜëåéáò ôùí Ðëçñïöïñéáêþí ÓõóôçìÜôùí. Êáëýðôåé ðëçèþñá èåìÜôùí.

251

9

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

9

ÏËÁ ÁËËÁÆÏÕÍ!

9.1

ÈåôéêÝò êáé áñíçôéêÝò ðëåõñÝò óå êÜèå êáéíïôïìßá . . . . . . . . . . 255

9.2

ÐëåïíåêôÞìáôá áðü ôç ÷ñÞóç ôçò ðëçñïöïñéêÞò ôå÷íïëïãßáò . 255 9.2.1 Äçìüóéá Äéïßêçóç - Ïñãáíéóìïß êïéíÞò ùöÝëåéáò . . . . . . . . 256 9.2.2 ÌåôáöïñÝò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 9.2.3 ÉáôñéêÞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 9.2.4 ÅðéóôÞìåò & ¸ñåõíá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258 9.2.5 Âéïìç÷áíßá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 9.2.6 Åêðáßäåõóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 9.2.7 ÔÝ÷íç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260

9.3

Ðñïâëçìáôéóìïß - êïéíùíéêÝò åðéðôþóåéò . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 9.3.1 ÁóöÜëåéá ðëçñïöïñéþí - Ðñïóùðéêü áðüññçôï . . . . . . . . 262 9.3.2 Áíèñþðéíç óõìðåñéöïñÜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262 9.3.3 ÏñãÜíùóç êáé êáôáìåñéóìüò åñãáóßáò . . . . . . . . . . . . . . . 264

9.4

Äéáìüñöùóç íÝáò ôÜîçò ðñáãìÜôùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266

9.5

Ï ñüëïò ôïõ óçìåñéíïý ðïëßôç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266 Áíáêåöáëáßùóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 ÅñùôÞóåéò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268 ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ . . . . 270 Âéâëéïãñáößá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271

254

¼ëá áëëÜæïõí! åéëÜ äåéëÜ óôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 80 êáé Ýêôïôå ìå åíôõðùóéáêÜ åðéôá÷õíüìåíïõò ñõèìïýò, ïé õðïëïãéóôÝò Ý÷ïõí åéó÷ùñÞóåé ôüóï óôï ÷þñï ôçò äïõëåéÜò, üóï êáé óôï óðßôé, óå êÜèå óçìåßï ôïõ ðëáíÞôç. Ç ìåßùóç ôïõ üãêïõ ôïõò, ç ìáæéêÞ ðáñáãùãÞ ôïõò ìå ðáñÜëëçëç ìåßùóç ôïõ êüóôïõò, ç åîÜðëùóç ôùí åöáñìïãþí ôïõò óå üëåò ó÷åäüí ôéò äñáóôçñéüôçôåò, ç óýæåõîÞ ôïõò ìå ôéò ôçëåðéêïéíùíßåò êáé ç åíôõðùóéáêÞ åîÝëéîç åöáñìïãþí ìå ôçí ôå÷íïëïãßá ôùí ðïëõìÝóùí Ýöåñáí ôá ìç÷áíÞìáôá áõôÜ, ìå ôïí Ýíá Þ ôïí Üëëï ôñüðï, êïíôÜ óå êÜèå ó÷åäüí Üíèñùðï.

9

Ôá ðÜíôá áëëÜæïõí, åßíáé áëÞèåéá! Ôï èÝìá åßíáé êáôÜ ðüóï áõôÞ ç êáèïëéêÞ áëëáãÞ åðçñåÜæåé ôéò óõíÞèåéåò êáé ôéò ó÷Ýóåéò ôùí áíèñþðùí, ìå ðïéï ôñüðï êáé óå ðïéï âáèìü. Åßìáóôå Ýôïéìïé ãéá ôÝôïéáò Ýêôáóçò áëëáãÝò; Áõôü èá åîåôÜóïõìå óôéò åíüôçôåò ðïõ áêïëïõèïýí, ðñïóðáèþíôáò íá åñìçíåýóïõìå ôéò ìåôáâïëÝò ðïõ Þäç âéþíïõìå êáé íá ñßîïõìå öùò óôá åñùôçìáôéêÜ ðïõ ãåííïýí.

¼ôáí, óôéò áñ÷Ýò ôïõ ðñïçãïýìåíïõ áéþíá, ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí ïé ðñþôåò ìç÷áíÝò óôçí áêìÜæïõóá ôüôå õöáíôïõñãßá óôçí Áããëßá, ðïëëïß åñãÜôåò Ý÷áóáí ôç äïõëåéÜ ôïõò, ìáæß êáé ôçí øõ÷ñáéìßá ôïõò, êáé êéíçôïðïéÞèçêáí óõóðåéñùìÝíïé ãéá íá ôéò êáôáóôñÝøïõí. Ç áíÜðôõîç, üìùò, ôçò õöáíôïõñãéêÞò âéïìç÷áíßáò åõíüçóå ôçí åõäïêßìçóç ôçò âéïìç÷áíßáò Ýôïéìùí åíäõìÜôùí, ç ïðïßá ìå ôç óåéñÜ ôçò Ýäùóå íÝá þèçóç óôçí ðáñáãùãÞ õöáóìÜôùí êáé Üëëùí óõíáöþí ðñïúüíôùí. Ï êýêëïò áõôüò äçìéïýñãçóå ðáãêïóìßùò ðïëëáðëÜóéåò íÝåò èÝóåéò åñãáóßáò êáé ðñïêÜëåóå íÝåò óõíÞèåéåò êáé óôÜóåéò ùò ðñïò ôçí áîßá -õëéêÞ êáé çèéêÞ- ôçò Ýíäõóçò. ÁíÜëïãá öáéíüìåíá ðáñïõóéÜóôçêáí êáé óôçí åêìç÷Üíéóç ôùí áãñïôéêþí åñãáóéþí êáèþò êáé óå Üëëïõò ðáñáãùãéêïýò ôïìåßò. Ç âéïìç÷áíéêÞ åðáíÜóôáóç åðÝöåñå âáèéÜ ôïìÞ óôéò êïéíùíéêÝò äïìÝò êáé ðñïêÜëåóå ðïëëÝò áíáóôáôþóåéò, óôï ôÝëïò üìùò äéêáéþèçêå ìå ôç óçìáíôéêÞ Üíïäï ôïõ âéïôéêïý åðéðÝäïõ ðïõ óçìåéþèçêå óôá ÷ñüíéá ðïõ áêïëïýèçóáí. Óå êÜèå êáéíïôïìßá, óôçí åîÝëéîç ôçò áíèñùðüôçôáò, Ý÷ïõí õðÜñîåé ôüóï ïé èåôéêÝò, üóï êáé ïé áñíçôéêÝò ðëåõñÝò. ¢ëëïé õðåñôïíßæïõí ôéò ðñþôåò êáé Üëëïé ôéò äåýôåñåò. Ùò ôþñá, üìùò, ç êïéíùíßá Ý÷åé åðéäåßîåé ìåãÜëï âáèìü ðñïóáñìïóôéêüôçôáò: ìåôåîåëßóóåôáé, áðïññïöþíôáò ôïõò êñáäáóìïýò. Ãé áõôü êáëü åßíáé íá åîåôÜæåé êáíåßò ôá ðñÜãìáôá áðü áðüóôáóç, ÷ùñßò íá ðáñáãíùñßæåé ôá ïöÝëç, áëëÜ ïýôå êáé íá õðïôéìÜ ôïõò êéíäýíïõò êáé ôçí ðñïóðÜèåéá ðïõ ÷ñåéÜæåôáé ãéá ôçí áíôéìåôþðéóÞ ôïõò. Êõñßùò, üìùò, äåí èá ðñÝðåé íá Ý÷ïõìå åê ðñïïéìßïõ áñíçôéêÞ óôÜóç áðÝíáíôé óôçí åîÝëéîç, ç ïðïßá ïäçãåß ìå ìáèçìáôéêÞ áêñßâåéá óå íÝåò åîåëßîåéò.

Ïé èåôéêÝò åðéäñÜóåéò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óå üëïõò ôïõò ôïìåßò åßíáé áäéáìöéóâÞôçôåò. Èá êÜíïõìå ìéá ðñïóðÜèåéá íá óõíïøßóïõìå åðéãñáììáôéêÜ ôá ïöÝëç.

255

9

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Áðü ôéò ðñþôåò åöáñìïãÝò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óôç Äçìüóéá Äéïßêçóç êáé óôéò ÔñÜðåæåò Ýãéíå áéóèçôÞ ç ðñïóöïñÜ õðçñåóéþí õøçëüôåñïõ åðéðÝäïõ, ðïõ åß÷áí ùò óõíÝðåéá ôç ìåßùóç ôçò ãñáöåéïêñáôßáò êáé ôçí êáëýôåñç åîõðçñÝôçóç ôùí ðïëéôþí. ÔÝôïéåò õðçñåóßåò åßíáé: u Ïé ôñáðåæéêÝò óõíáëëáãÝò üëï ôï 24ùñï, ÷Üñç óôéò Áõôüìáôåò ÔáìåéïëïãéóôéêÝò Ìç÷áíÝò. u Ç Üìåóç ðáñáëáâÞ ðéóôïðïéçôéêþí áðü ôéò oéêïíïìéêÝò õðçñåóßåò, ôçí ÔïðéêÞ Áõôïäéïßêçóç êáé ôéò Üëëåò õðçñåóßåò, ÷Üñç óôçí åýêïëç ðñïóðÝëáóç êáé ôç äéáóôáýñùóç óôïé÷åßùí ìå ôç âïÞèåéá ôùí õðïëïãéóôþí. u Ç êáôáâïëÞ ìéóèþí êáé óõíôÜîåùí ìÝóù ìç÷áíïãñáöçìÝíùí äéáäéêáóéþí. u Ç áðïôåëåóìáôéêüôåñç ëåéôïõñãßá Áóöáëéóôéêþí Ôáìåßùí, ê.Ü.

Óôéò ìåãáëïõðüëåéò, ôï äéïãêïýìåíï êõêëïöïñéáêü ðñüâëçìá óå üëá ôá ìÝóá áíôéìåôùðßæåôáé ìå Ýëåã÷ï êáé ñýèìéóç ôçò êõêëïöïñßáò áðü ìåãÜëá ðëçñïöïñéáêÜ óõóôÞìáôá. u Óôïõò áõôïêéíçôüäñïìïõò ìåãÜëåò øçöéáêÝò ðéíáêßäåò, óõíäåäåìÝíåò ìå áíé÷íåõôÝò äéáöüñùí ôýðùí, åíçìåñþíïõí ôïõò ïäçãïýò ãéá êõêëïöïñéáêÜ èÝìáôá ìå óôü÷ï ôçí åðßôåõîç áóöáëïýò ïäÞãçóçò êáé ôç äéåõêüëõíóç ôçò ïìáëÞò êõêëïöïñßáò ôùí ï÷çìÜôùí. Áíáêïéíþíïõí ãéá ðáñÜäåéãìá äõóìåíåßò êáôáóôÜóåéò áðü êáéñéêÝò óõíèÞêåò (ïìß÷ëç, áÝñá, ïëéóèçñüôçôá äñüìïõ), ðñïâëÞìáôá áõîçìÝíçò êõêëïöïñßáò Þ êëåßóéìï ëùñßäáò (áôý÷çìá, Ýñãá) ê.Ü. êáé äßíïõí ïäçãßåò ãéá ìåßùóç ôïõ ïñßïõ ôá÷ýôçôáò Þ ãéá áëëáãÞ ðïñåßáò, óõìâÜëëïíôáò óôçí áðïöõãÞ ôùí êéíäýíùí ðïõ ðñïêáëïýí áôõ÷Þìáôá. u Ìå êáôÜëëçëá êõêëþìáôá, ñáíôÜñ êáé êÜìåñåò, åëÝã÷åôáé ç ïäéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôùí ïäçãþí, ìå óêïðü ôç ìåßùóç ôùí ðáñáâÜóåùí ðïõ èÝôïõí óå êßíäõíï ôçí áóöÜëåéá ôùí ôáîéäéùôþí. u Óôéò ìåãÜëåò ðüëåéò áíáðñïóáñìüæåôáé áõôüìáôá ç äéÜñêåéá ôùí öùôåéíþí óçìáôïäïôþí, áíÜëïãá ìå ôïí üãêï ôçò êßíçóçò, ãéá ôçí áðïöõãÞ êõêëïöïñéáêÞò óõìöüñçóçò. u Óôçí áåñïðëïÀá êáé íáõóéðëïÀá ðñïóäéïñßæåôáé ôï óôßãìá ôïõ óêÜöïõò áðü õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá óõíäåäåìÝíá ìå ñáíôÜñ êáé áíôáëëÜóóïíôáé åíçìåñùôéêÜ ìçíýìáôá Þ ïäçãßåò ãéá áëëáãÞ ðïñåßáò.

256

¼ëá áëëÜæïõí! u

Óôéò óéäçñïäñïìéêÝò óõãêïéíùíßåò áõôïìáôïðïéåßôáé ï Ýëåã÷ïò ôùí äñïìïëïãßùí êáé ç áëëáãÞ óéäçñïôñï÷éÜò.

9

Óôçí õãåßá Ý÷ïõí âåëôéùèåß åíôõðùóéáêÜ ïé ìÝèïäïé ðñüëçøçò, äéÜãíùóçò êáé èåñáðåßáò, ÷Üñç óôç âïÞèåéá åéäéêþí ðëçñïöïñéáêþí óõóôçìÜôùí. Ðñüëçøç Ìå ôçí åîÝëéîç ôçò âéïúáôñéêÞò ôå÷íïëïãßáò áíáêáëýðôïíôáé äéáñêþò íÝïé ðáñÜãïíôåò ðïõ åðéäñïýí óôç ëåéôïõñãßá ôïõ áíèñþðéíïõ ïñãáíéóìïý, óõìâÜëëïíôáò óôçí áíÜðôõîç ìåèüäùí ðñüëçøçò. Ìå ôç âïÞèåéá åéäéêþí õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí êáé óõóêåõþí ðïõ ôåëåéïðïéïýíôáé óõíå÷þò, ðáñÝ÷åôáé äõíáôüôçôá ãéá üëï êáé ðéï åîåéäéêåõìÝíåò åîåôÜóåéò, ìå áðïôåëÝóìáôá ìåãÜëçò áêñßâåéáò.

ÄéÜãíùóç Ç äçìéïõñãßá âÜóåùí äåäïìÝíùí ó÷åôéêÜ ìå ôç óõìðôùìáôïëïãßá ðáèïëïãéêþí ðåñéðôþóåùí åíéó÷ýåé óçìáíôéêÜ ôï Ýñãï ôïõ ãéáôñïý óôçí áîéïëüãçóç ôùí åîåôÜóåùí êáé óôçí ôåêìçñßùóç ìéáò ïñèÞò äéÜãíùóçò, éäéáßôåñá óå äýóêïëåò êáé óðÜíéåò ðåñéðôþóåéò. Èåñáðåßá Óôï ðåäßï ôçò èåñáðåßáò Ý÷ïõí åðßóçò óçìåéùèåß Üëìáôá, ìå ôç âïÞèåéá ôçò éáôñéêÞò ôå÷íïëïãßáò, ç ïðïßá åðéôñÝðåé íá ðñáãìáôïðïéïýíôáé ìå áêñßâåéá êáé ïé äõóêïëüôåñåò åðåìâÜóåéò, åíþ ç ÷ñÞóç ôå÷íçôþí ïñãÜíùí Ý÷åé óþóåé ðïëëÝò æùÝò êáé Ý÷åé óõìâÜëåé óçìáíôéêÜ óôçí êïéíùíéêÞ åðáíÝíôáîç áíèñþðùí ìå åéäéêÝò áíÜãêåò. Ç äéáôÞñçóç, ôÝëïò, áñ÷åßùí ìå ôï éóôïñéêü ôùí áóèåíþí ðñïóöÝñåé ôç äõíáôüôçôá Ýãêáéñçò åðÝìâáóçò óå ðåñßðôùóç Ýêôáêôïõ ðåñéóôáôéêïý.

257

9

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ç äõíáôüôçôá óõãêÝíôñùóçò êáé áíÜëõóçò ìåãÜëïõ üãêïõ äåäïìÝíùí êáé ç ðñüóâáóç óå ÔñÜðåæåò Ðëçñïöïñéþí äéåõêïëýíïõí ôçí åîÝëéîç ôçò Ýñåõíáò êáé ôçí áíÜðôõîç ôùí åðéóôçìþí óå Ðñïóïìïßùóç åã÷åßñçóçò üëïõò ôïõò ôïìåßò. Þðáôïò u Ç ðñüãíùóç ôïõ êáéñïý, ðïõ ãßíåôáé ìå éêáíïðïéçôéêÞ áêñßâåéá ãéá ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, âáóßæåôáé óôç óõëëïãÞ êáé åðåîåñãáóßá åíüò ôåñÜóôéïõ üãêïõ ìåôñÞóåùí, ïé ïðïßåò óõãêåíôñþíïíôáé áðü ðïëõÜñéèìïõò åðßãåéïõò êáé äïñõöïñéêïýò ìåôåùñïëïãéêïýò óôáèìïýò. u Ç Ýñåõíá óôçí ÙêåáíïÐñïóïìïßùóç êñáíéïìåôùðéêÞò ãñáößá óôçñßæåôáé óôçí åðÝìâáóçò. Ìå ôï ãÜíôé äåäïìÝíùí áíé÷íåýåôáé ôï ôñéóäéÜåðåîåñãáóßá ðëçñïöïóôáôï åéêïíéêü êñáíßï. ñéþí ðïõ óõãêåíôñþíïíôáé ìå ôçëåêáôåõèõíüìåíåò óõóêåõÝò. u Ç Áñ÷áéïëïãßá õðïóôçñßæåôáé áðü åéäéêÜ ðëçñïöïñéáêÜ óõóôÞìáôá ãéá ôïí ðñïóäéïñéóìü ôçò åðï÷Þò, ôïõ ôüðïõ ðñïÝëåõóçò êáé Üëëùí ÷áñáêôçñéóôéêþí ôùí åîåôáæüìåíùí åõñçìÜôùí. u Ç åîåñåýíçóç ôïõ äéáóôÞìáôïò èá Þôáí áäýíáôç, ÷ùñßò ôç ëåéôïõñãßá ôùí äéáóôçìïðëïßùí êáé ôïí åîïðëéóìü ôïõò ìå õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá ãéá ôç óõãêÝíôñùóç êáé åðåîåñãáóßá ðëçñïöïñéþí. u Ç ìåëÝôç íïìéêþí èåìÜôùí, ç óýãêñéóç äéáöïñåôéêþí óõóôçìÜôùí êáé ç ðáãßùóç êïéíþí èåóìþí óå äéáêñáôéêü åðßðåäï êáèßóôáôáé åöéêôÞ ÷Üñç óôçí ïñãÜíùóç ÊÝíôñï Ðëçñïöüñçóçò ôçò ÍïìéêÞò åðéóôÞìçò ìÝóá áðü ôåñÜóôéåò ÔñÜðåæåò Ðëçñïöïñéþí. u Ç åãêëçìáôïëïãßá Ý÷åé êÜíåé ôåñÜóôéåò ðñïüäïõò, ìå ôéò íÝåò ìåèüäïõò áíß÷íåõóçò ïõóéþí, åíþ ç äçìéïõñãßá âÜóåùí äåäïìÝíùí ìå ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ óåóçìáóìÝíùí áôüìùí (äáêôõëéêÜ áðïôõðþìáôá, ê.Ü.) äéåõêïëýíåé ðïëý ôïí åíôïðéóìü ôïõ äñÜóôç åíüò åãêëÞìáôïò.

258

¼ëá áëëÜæïõí!

9

Ç áõôïìáôïðïßçóç ôçò ðáñáãùãÞò êáé ï ðïéïôéêüò Ýëåã÷ïò ôùí ðñïúüíôùí óôç âéïìç÷áíßá óõíÝâáëáí óôçí áöèïíßá ôùí áãáèþí, óôç âåëôßùóç ôçò ðïéüôçôÜò ôïõò êáé óôç ìåßùóç ôïõ êüóôïõò ôïõò.

Áßèïõóá åëÝã÷ïõ ðõñçíéêïý åñãïóôáóßïõ óôï Ðåíëý ôçò Ãáëëßáò

Óôçí åêðáßäåõóç áíáðôýóóåôáé ëïãéóìéêü ãéá õðïëïãéóôÝò ìéêñïý êüóôïõò (êõñßùò ìéêñïûðïëïãéóôÝò) ãéá ôï ó÷ïëéêü ðåñéâÜëëïí êÜèå âáèìßäáò, áëëÜ êáé ãéá ìåãáëýôåñá åîåéäéêåõìÝíá óõóôÞìáôá ãéá ôçí åðáããåëìáôéêÞ åêðáßäåõóç, ôï ïðïßï õðïóôçñßæåé ôçí ðñïóÝããéóç ôçò ãíþóçò êáé ôçí áíôáëëáãÞ éäåþí ìå ðïéêßëïõò ôñüðïõò óå üëåò ôéò âáèìßäåò: u Ìå åãêõêëïðáßäåéåò ôå÷íïëïãßáò ðïëõìÝóùí ìðïñåß êáíåßò íá äåé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ëåéôïõñãåß ìéá ìç÷áíÞ, ðþò êéíåßôáé êáé óõìðåñéöÝñåôáé Ýíá Üãñéï æþï, íá áêïýóåé ôï êåëÜçäçìá å- Óôïí éôáëéêü ôßôëï ÏÐÅÑÁ, ìðïñåß êáíåßò íá åðéëÝîåé Ýíá üñãáíï êáé íá ìÜèåé ôçí éíüò ðïõëéïý, óôïñßá ôïõ, ôá ìÝñç ôïõ, íá áêïýóåé ôïí Þ÷ï ôïõ Þ íá åðéëÝîåé Ýíá ìïõóéêïóõíèÝôïí Þ÷ï åíüò ôç, íá ìÜèåé ãéá ôç æùÞ êáé ôï Ýñãï ôïõ, áëëÜ êáé íá áêïýóåé áíôéðñïóùðåõôéêÜ êïììÜôéá ôïõ. ìïõóéêïý ïñ-

259

9

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

u

u

ãÜíïõ, äåßãìáôá áðü ôçí ôïðéêÞ ìïõóéêÞ ìéáò ðåñéï÷Þò, êëð., êáé üëá áõôÜ ìå Ýíá äéóêÜêé äéáìÝôñïõ ìüëéò 12 åê. Ìå ëïãéóìéêü ðïõ åõíïåß ôçí ðñïóÝããéóç åííïéþí êáé ôçí áíáêÜëõøç ôçò ãíþóçò ìÝóá áðü ðåéñáìáôéêÝò êáôáóôÜóåéò ðïõ ðñïôåßíåé ôï ßäéï ôï ðñüãñáììá Þ äçìéïõñãåß ï ìáèçôåõüìåíïò åêöñÜæïíôáò ôéò äéêÝò ôïõ éäÝåò êáé ôïõò äéêïýò ôïõ ðñïâëçìáôéóìïýò. Ìå ëïãéóìéêü ðñïóïìïßùóçò äçìéïõñãïýíôáé åéêïíéêÜ åñãáóôÞñéá óå åêðáéäåõôÞñéá, ìåëåôþíôáé öáéíüìåíá ìå ÷ñüíï åîÝëéîçò õðåñâïëéêÜ ìéêñü Þ áíôßèåôá õðåñâïëéêÜ ìåãÜëï ãéá ôá áíèñþðéíá ìÝôñá êáé ôéò áíÜãêåò ôçò åêðáßäåõóçò Þ ôçò Ýñåõíáò, ê.Ü. u Ìå äéêôõáêÜ óõóôÞìáôá ðïõ åõíïïýí ôçí áíôáëëáãÞ éäåþí êáé ìåèüäùí áíÜìåóá óôá ìÝëç ôùí åêðáéäåõôéêþí êïéíïôÞôùí, áëëÜ êáé ôçí åî áðïóôÜóåùò åêðáßäåõóç ãéá Üôïìá ðïõ ãéá ïðïéïíäÞðïôå ëüãï äåí Ý÷ïõí äõíáôüôçôá öïßôçóçò óå êÜðïéá åêðáéäåõôéêÞ ìïíÜäá.

Óýñïíôáò ìå ôï ðïíôßêé ôï óçìåßï ðïõ õðïäåéêíýåôáé, êéíåßôáé ïëüêëçñï ôï ðïäÞëáôï ðÜíù óôï êåêëéìÝíï åðßðåäï.Óôá ãåùìåôñéêÜ ó÷Þìáôá ðïõ ôï áðáñôßæïõí Ý÷ïõí äïèåß êáôÜ ôçí êáôáóêåõÞ éäéüôçôåò, þóôå ïé ìåí ñüäåò êáé ôï ðåôÜëé íá ðåñéóôñÝöïíôáé êáôÜ ôçí êßíçóç, åíþ ôá õðüëïéðá ôìÞìáôá áðëþò íá ìåôáôïðßæïíôáé, äéáôçñþíôáò ìåôáîý ôïõò ôéò ßäéåò áðïóôÜóåéò. Óôç äåýôåñç åéêüíá, áðïêáëýðôïíôáé ôá ó÷Þìáôá ðïõ óõíôÝëåóáí óôçí êáôáóêåõÞ ôïõ ðïäçëÜôïõ.

Óôçí ôÝ÷íç, ìå ôá êéíïýìåíá ãñáöéêÜ êáé ôéò ôå÷íéêÝò ìåôáìüñöùóçò ï õðïëïãéóôÞò êÜíåé ôï áíÝöéêôï íá öáßíåôáé áðßóôåõôá ðñáãìáôéêü, åíþ ï ìïõóéêüò ôåëåéïðïéåß ïëüêëçñåò ïñ÷çóôñéêÝò óõíèÝóåéò, ÷ùñßò íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé êáíÝíá ìïõóéêü üñãáíï. Áí óå üëá üóá áíáöÝñèçêáí ðáñáðÜíù óõíõðïëïãßóåé êáíåßò êáé ôéò äõíáôüôçôåò åðéêïéíùíßáò ðïõ ðñïóöÝñïõí ïé ôå÷íïëïãßåò äéêôýùí êáé ðïëõìÝóùí ôá äåêáðÝíôå ôåëåõôáßá ÷ñüíéá, Ý÷ïõìå ôéò áðßóôåõôåò åõêïëßåò êáé äõíáôüôçôåò ðïõ óçìáôïäïôïýíôáé áðü ëÝîåéò ìå ôï ïìçñéêü åðßññçìá «ôçëå», äçëáäÞ ìáêñéÜ, ùò ðñþôï óõíèåôéêü: u ôçëå-åîõðçñÝôçóç óå üëá ôá åðßðåäá: ðáñï÷Ýò õðçñåóéþí áëëÜ êáé ðáñáããåëßá áãáèþí, ôá ïðïßá ìðïñïýìå íá åîåôÜóïõìå áðü êÜèå Üðïøç

260

¼ëá áëëÜæïõí!

u

u

u

u

-áéóèçôéêÞ, ëåéôïõñãéêÞ, ïéêïíïìéêÞ, ê.Ü.- óôçí ïèüíç ôïõ õðïëïãéóôÞ ìáò ôçëå-ìüñöùóç, ôçëå-ðëçñïöüñçóç: ðëçñïöüñçóç áðü áðüóôáóç êáé áíáæÞôçóç ü÷é ìüíï ëåêôéêþí áëëÜ êáé Üëëçò ìïñöÞò ðëçñïöïñéþí áðü ÔñÜðåæåò Ðëçñïöïñéþí óôá ðÝñáôá ôçò õäñïãåßïõ, ìÝóù äéåèíþí äéêôýùí ôçëå-éáôñéêÞ, ìå ôç âïÞèåéá Ýìðåéñùí óõóôçìÜôùí êáé ñïìðüô, ðïõ åöáñìüæåôáé óå åéäéêÝò ðåñéðôþóåéò, êõñßùò óå áðïìïíùìÝíåò Þ äýóâáôåò ðåñéï÷Ýò ôçëå-óõíåäñéÜóåéò, ðïõ åêìçäåíßæïõí ôï ðñüâëçìá ôçò áðüóôáóçò êáé åðéôñÝðïõí ôçí åîïéêïíüìçóç ÷ñüíïõ êáé ÷ñçìÜôùí ôçëå-åðéóôáóßá óå óõóôÞìáôá åëÝã÷ïõ ïéêéþí, êáôáóôçìÜôùí, êëð.

9

áëëÜ êáé íÝåò ìïñöÝò áíèñþðéíçò åðéêïéíùíßáò êáé óõíåñãáóßáò üðùò: Ðñïóïìïßùóç åëÝã÷ïõ åðßäïóçò áõôïêéíÞôùí ìå ôç âïÞèåéá u ôï çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï õðïëïãéóôÞ u ôá åî áðïóôÜóåùò ïìáäéêÜ ðáé÷íßäéá óå ðñáãìáôéêü ÷ñüíï u ôéò ïìÜäåò êïéíþí åíäéáöåñüíôùí, ê.Ü.

Ãéá ðïëëÜ áðü ôá ðñïçãïýìåíá åðéôåýãìáôá äéáôõðþíåôáé ìå éó÷õñÜ åðé÷åéñÞìáôá êáé ï áíôßëïãïò. Áíôßëïãïò ãéá ôç óõãêÝíôñùóç ðñïóùðéêþí ðëçñïöïñéþí, åðéöõëÜîåéò ãéá ôçí åîÜðëùóç êáé åéóâïëÞ ôùí õðïëïãéóôþí óôç æùÞ ìáò, áíçóõ÷ßá ãéá ôï ìÝëëïí ôùí áíèñþðéíùí ó÷Ýóåùí, ãéá ôï ìÝëëïí ôçò åñãáóßáò, ãéá ôï ìÝëëïí ôïõ ßäéïõ ôïõ áíèñþðïõ. Ôá áíôåðé÷åéñÞìáôá ðïõ äéáôõðþíïíôáé, üðùò èá äïýìå óå áõôÞí ôçí åíüôçôá, äåí åßíáé ðÜíôá áâÜóéìá êáé Üîéá ðåñéöñüíçóçò. Åßíáé ðñïâëçìáôéóìïß ðïõ ðñÝðåé íá åíäéáöÝñïõí êÜèå Üíèñùðï, ï ïðïßïò åðéèõìåß íá Ý÷åé êñéôéêÞ óôÜóç áðÝíáíôé óôá ðñÜãìáôá êáé íá óõìâÜëåé, ìå ôïí ôñüðï ôïõ, óôçí ðñüëçøç Þ áíôéìåôþðéóÞ ôïõò. Ôïõò ðñïâëçìáôéóìïýò ãéá ôéò áñíçôéêÝò åðéðôþóåéò ôçò ôå÷íïëïãßáò èá ìðïñïýóáìå íá ôïõò óõíïøßóïõìå èåìáôïëïãéêÜ óå ôñåéò êõñßùò ôïìåßò: u óôçí áóöÜëåéá ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ óõãêåíôñþíïíôáé êáé äéáêéíïýíôáé ìÝóù ôùí âÜóåùí êáé ôùí äéêôýùí u óôçí åðßäñáóç ôùí ìåôáâïëþí ðïõ ðñïêáëåß ç åîÜðëùóç ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óôçí ßäéá ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ áíèñþðïõ -äéáìüñöùóç íÝáò óõìðåñéöïñÜò, íÝïõ ôñüðïõ óêÝøçò êáé äéáðñïóùðéêþí ó÷Ýóåùí u óôçí åêôüðéóç ôïõ áíèñþðïõ áðü ôá ìç÷áíÞìáôá óôï ÷þñï ôçò åñãáóßáò, ìå Üìåóç óõíÝðåéá ôç ìåßùóç ôùí èÝóåùí åñãáóßáò êáé ôçí áýîçóç ôçò áíåñãßáò.

261

9

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Èá ðñïóðáèÞóïõìå íá åîåôÜóïõìå áõôÝò ôéò åðéðôþóåéò áíÜ ôïìÝá, äéáôõðþíïíôáò ôá åñùôçìáôéêÜ ðïõ Ý÷ïõí ôåèåß êáôÜ ðåñßðôùóç.

Ç óõãêÝíôñùóç êáé ç äéáêßíçóç ðëçñïöïñéþí êÜèå öýóåùò èÝôåé óïâáñüôáôá åñùôçìáôéêÜ ó÷åôéêÜ ìå ôï åíäå÷üìåíï ðáñáâßáóçò êáèéåñùìÝíùí êáíüíùí: u Ðïéïò åßíáé áõôüò ðïõ óõãêåíôñþíåé ðëçñïöïñßåò êáé ãéáôß; u Ðïéïò åããõÜôáé ãéá ôçí áõèåíôéêüôçôá ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ äéáêéíïýíôáé ìÝóù äéêôýùí; u Ðïéïò åããõÜôáé ãéá ôï áðüññçôï ôùí ðëçñïöïñéþí ïñéóìÝíùí âÜóåùí äåäïìÝíùí, éäßùò üôáí ðñüêåéôáé ãéá ðñïóùðéêÝò ðëçñïöïñßåò; Ôï èÝìá åßíáé çèéêü êáé íïìéêü, éäßùò üôáí èßãåôáé ôï ðñïóùðéêü áðüññçôï. Ç óõãêÝíôñùóç ðëçñïöïñéþí ìðïñåß íá Ý÷åé ãßíåé ìå ôç óõãêáôÜèåóç ôïõ áôüìïõ êáé ãéá ïñéóìÝíï óêïðü, åíþ ïé ðëçñïöïñßåò áõôÝò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åí áãíïßá ôïõ áðü Üëëïõò, ãéá äéáöïñåôéêïýò óêïðïýò. Ôï éóôïñéêü åíüò áóèåíïýò, ãéá ðáñÜäåéãìá, ìðïñåß íá áðïäåé÷èåß ÷ñÞóéìï êáé óùôÞñéï ãéá ôç æùÞ ôïõ óå ðåñßðôùóç Ýêôáêôïõ éáôñéêïý ðåñéóôáôéêïý, ìðïñåß üìùò íá âëÜøåé ôï óõìöÝñïí ôïõ, áí ãßíåé ãíùóôü óôçí áóöáëéóôéêÞ ôïõ åôáéñåßá. Ôï ßäéï ìðïñåß íá óõìâåß êáé ìå ïðïéáäÞðïôå Üëëç ðñïóùðéêÞ ðëçñïöïñßá -üðùò åßíáé ç ïéêïíïìéêÞ ôïõ êáôÜóôáóç, ïé êáôáíáëùôéêÝò ôïõ óõíÞèåéåò, êëð.- ðïõ Ý÷åé êáôá÷ùñéóôåß óå êÜðïéá âÜóç äåäïìÝíùí. Ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôÝôïéùí ðñïâëçìÜôùí áðáéôåßôáé áõóôçñü íïìéêü ðëáßóéï, ðïõ èá åðéâÜëëåé ôç ëÞøç êáé ôçí ôÞñçóç ìÝôñùí áóöáëåßáò, þóôå íá ìçí ðáñáâéÜæïíôáé êáé íá ìçí êáôáóôñÝöïíôáé åýêïëá áñ÷åßá ìå áðüññçôåò ðëçñïöïñßåò, èá ðñïâëÝðåé ôç äßùîç êáé ôçí ôéìùñßá ôùí ðáñáâáôþí êáé, ôÝëïò, èá äéáóöáëßæåé ôçí ðñüóâáóç êáé ôïí Ýëåã÷ï êÜèå åíäéáöåñüìåíïõ óå ðëçñïöïñßåò ðïõ ôïí áöïñïýí.

ÐïëëÝò ìåôáâïëÝò ðïõ Ý÷ïõí åðÝëèåé áðü ôç ÷ñÞóç ôçò ôå÷íïëïãßáò åíäÝ÷åôáé ðñÜãìáôé íá åðçñåÜæïõí ôüóï ôç óõìðåñéöïñÜ ôïõ áíèñþðïõ, üóï êáé ôïí ôñüðï óêÝøçò ôïõ. Åäþ õðåéóÝñ÷ïíôáé óçìáíôéêïß ðñïâëçìáôéóìïß, ðïõ áöïñïýí íÝá öáéíüìåíá, üðùò:

Ç äõíáôüôçôá åðéêïéíùíßáò áðü áðüóôáóç óôïõò ðåñéóóüôåñïõò ôïìåßò äñáóôçñéïôÞôùí (ôçëåäéáóêÝøåéò, ðáé÷íßäéá ìÝóù äéêôýïõ, çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï, ê.Ü.) äéåõêïëýíåé ôç óõíåñãáóßá êáé ôçí áíôáëëáãÞ áðüøåùí êáé ìÜëéóôá ìå ðïëý ìåãáëýôåñï ðëÞèïò áíèñþðùí êáé óõìâÜëëåé óôçí åîïéêïíüìçóç ÷ñüíïõ, ÷ñÞìáôïò êáé äõíÜìåùí ìå ôçí áðïöõãÞ ôùí ìåôáêéíÞóåùí. Áðü ôçí Üëëç, üìùò, óôåñåß ôïí Üíèñùðï áðü ôçí áìåóüôçôá ôçò ðñüóùðï ìå ðñüóùðï åðéêïéíùíßáò ìå ôïõò óõíáíèñþðïõò ôïõ. Ðïéåò åðéðôþóåéò ìðïñåß íá Ý÷åé áõôü óôïí øõ÷éóìü êáé óôç óõìðåñéöïñÜ ôïõ;

262

¼ëá áëëÜæïõí!

9

Ïìáäéêü ðáé÷íßäé ìÝóù äéêôýïõ

Ç åîÜðëùóç ôùí õðçñåóéþí åðéêïéíùíßáò ìÝóù ôùí äéáäéêôýùí ðñïóöÝñåé ôç äõíáôüôçôá áíôáëëáãÞò ðïëéôéóôéêþí óôïé÷åßùí, ãåãïíüò ðïõ èåùñçôéêÜ èá ðñÝðåé íá åìðëïõôßæåé ôéò åìðåéñßåò êáé íá áíïßãåé íÝïõò ïñßæïíôåò. Ç áíôáëëáãÞ, üìùò, áõôÞ äåí åßíáé éóüôéìç. Ïé ïéêïíïìéêÜ éó÷õñüôåñåò êïéíùíßåò äéáèÝôïõí ðåñéóóüôåñá ìÝóá ãéá ôçí ðñïâïëÞ ôïõ ðíåõìáôéêïý ôïõò ðïëéôéóìïý êáé ðïëëÝò öïñÝò åðçñåÜæïõí ìïíïìåñþò ôç äéáìüñöùóç ôïõ ðáãêüóìéïõ ðïëéôéóìïý. Ôï öáéíüìåíï áõôü Ý÷åé éäéáßôåñç óçìáóßá óôï èÝìá ôçò ãëþóóáò. ÁíÝêáèåí ôï ðñüâëçìá ôçò ãëùóóéêÞò åðéêïéíùíßáò áíÜìåóá óå ðïëßôåò äéáöïñåôéêþí ÷ùñþí Ýâñéóêå ôçí åðßëõóÞ ôïõ ðÜíôïôå åéò âÜñïò ôùí ëéãüôåñï äéáäåäïìÝíùí ãëùóóþí. ×ùñßò íá õðïôéìÜ êáíåßò ôçí áîßá ôçò åêìÜèçóçò îÝíùí ãëùóóþí, äåí ðñÝðåé íá ðáñáéôåßôáé êáé áðü ôï áíáöáßñåôï äéêáßùìá íá åêöñÜæåôáé óôç ìçôñéêÞ ôïõ ãëþóóá. Áõôü óÞìåñá åßíáé ðåñéóóüôåñï áðü êÜèå Üëëç öïñÜ åöéêôü, ìå ôçí åîÝëéîç ôùí ôå÷íéêþí ìåôÜöñáóçò ðïõ õðïóôçñßæïíôáé áðü ôçí ôå÷íïëïãßá, êáé äåí ðñÝðåé íá ôï áöÞóïõìå áíåêìåôÜëëåõôï.

Ç ôá÷ýôçôá äéåêðåñáßùóçò åñãáóéþí ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ, ç óõãêå÷õìÝíç ðëÝïí äéÜêñéóç áíÜìåóá óôéò þñåò åñãáóßáò êáé óôéò þñåò áíÜðáõóçò ìå ôç ìåôáöïñÜ ôùí åðáããåëìáôéêþí õðïèÝóåùí óôïõò ÷þñïõò ôçò ïéêïãåíåéáêÞò åóôßáò ìÝóù ôùí äéêôýùí êáé ïé áõîáíüìåíåò áíÜãêåò åìðëïêÞò ìå üãêïõò ðëçñïöïñéþí åíôåßíïõí äéáñêþò ôçí åíåñãçôéêüôçôá ôïõ áôüìïõ, ìå üëåò ôéò ãíùóôÝò âëáâåñÝò óõíÝðåéåò. ¼ôáí áíáöåñüìáóôå óå ôá÷ýôçôåò êõêëùìÜôùí ôçò ôÜîåùò ôùí íáíïäåõôåñïëÝðôùí, ðñÝðåé íá Ý÷ïõìå ùò ìÝôñï áíáöïñÜò ôï ãåãïíüò üôé ï ÷ñüíïò

263

9

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôï áíïéãïêëåßóéìï ôùí âëåöÜñùí åßíáé ðÜíù áðü 500 åê. nsec! Ðñüêåéôáé ãéá ìåãÝèç êáé ñõèìïýò ðïõ åßíáé áóýëëçðôïé áðü ôá áíèñþðéíá ìÝôñá. Ôé åðéðôþóåéò Ý÷ïõí áõôÜ ôá äõóáíÜëïãá ðñïò ôçí áíèñþðéíç öýóç öáéíüìåíá óôçí áíèñþðéíç óõìðåñéöïñÜ;

Ï õðåñêáôáíáëùôéóìüò åßíáé öáéíüìåíï ðïõ Ý÷åé åðéóçìáíèåß êáé ó÷ïëéáóôåß Ýíôïíá óôïí áéþíá ìáò. ÐñÝðåé íá Ý÷åé êáíåßò éó÷õñü ÷áñáêôÞñá, ãéá íá áíôéóôáèåß óôï âïìâáñäéóìü ôùí äéáöçìßóåùí êáé íá äéáèÝôåé êñéôéêü ðíåýìá, ãéá íá ìðïñåß íá êñßíåé ìüíïò ôïõ ôçí áîßá êáé ôçí áíáãêáéüôçôá ôùí êáôáíáëùôéêþí áãáèþí. Ðïëý ðåñéóóüôåñï ôþñá, ðïõ ï âïìâáñäéóìüò áõôüò åðåêôåßíåôáé êáé óôï Äéáäßêôõï, ðÝñá áðü ôá ÌÌÅ, êáé Ý÷åé ó÷Ýóç êáé ìå ôá ßäéá ôá ðñïúüíôá ôçò ÐëçñïöïñéêÞò Ôå÷íïëïãßáò. Ìå áãùíßá åðéèõìïýìå ôçí áðüêôçóç ôïõ íÝïõ õðåñéó÷õñïý åðåîåñãáóôÞ Þ ôçò íÝáò Ýêäïóçò ôùí ðñïúüíôùí ëïãéóìéêïý, ÷ùñßò ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò íá åðéâÜëëåôáé áõôü áðü ôéò ðñáãìáôéêÝò ìáò áíÜãêåò.

Áí ôá ðñïçãïýìåíá ðñïâëÞìáôá ðïõ ôÝèçêáí áðïôåëïýí ãéá êÜðïéïõò ëåðôïìÝñåéåò Þóóïíïò óçìáóßáò, ôï èÝìá ôçò áõîáíüìåíçò ðáãêïóìßùò áíåñãßáò èåùñåßôáé áðü üëïõò áíåîáéñÝôùò ðïëý óïâáñü êáé êáôáëïãßæåôáé áðü ôç óõíôñéðôéêÞ ðëåéïøçößá ôïõ êüóìïõ óôçí åîÝëéîç ôçò ôå÷íïëïãßáò. Êáíåßò äåí áìöéóâçôåß üôé ïé ìç÷áíÝò êáé ç ôå÷íïëïãßá áíôéêáèéóôïýí óå ðïëëÝò åñãáóßåò ôïí Üíèñùðï Þ üôé Ý÷ïõí ãßíåé áéôßá íá êáôáñãçèïýí ðïëëÜ ðáñáäïóéáêÜ åðáããÝëìáôá. Ç áíåñãßá, üìùò, äåí åðçñåÜæåôáé áðïêëåéóôéêÜ áðü áõôüí ôïí ðáñÜãïíôá, áëëÜ êáé áðü Üëëïõò ðåñéóóüôåñï óýíèåôïõò êáé ëéãüôåñï äéáöáíåßò, ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå åõñýôåñïõò ìåôáó÷çìáôéóìïýò ðïõ óõíôåëïýíôáé óôçí êïéíùíßá êáé ìå ôç ìåôáôüðéóç ðáñáäïóéáêþí áîéþí, üðùò:

Ïé ãñÞãïñïé ñõèìïß áíÜðôõîçò ãßíïíôáé áéôßá íá èåùñïýíôáé îåðåñáóìÝíåò ïé ãíþóåéò êáé ïé åéäéêüôçôåò ìåôÜ ôçí ðáñÝëåõóç ðïëý ìéêñïý ÷ñïíéêïý äéáóôÞìáôïò óå ó÷Ýóç ìå ôç äéÜñêåéá ôçò æùÞò ôïõ áíèñþðïõ. Áõôü óõíåðÜãåôáé ôçí áíÜãêç ìéáò äéá âßïõ åêðáßäåõóçò, ðñïêåéìÝíïõ íá äéáôçñåß êáíåßò ôç äõíáôüôçôá áðáó÷üëçóÞò ôïõ óå êÜðïéá åñãáóßá. Ç áíáãêáéüôçôÜ ôçò Ý÷åé åðéóçìáíèåß åäþ êáé ÷ñüíéá êáé ãßíåôáé ðñïóðÜèåéá ïñãÜíùóçò ôçò äéá âßïõ åêðáßäåõóçò áëëÜ êáé ôïõ åðáããåëìáôéêïý åðáíáðñïóáíáôïëéóìïý óå üëåò ôéò áíåðôõãìÝíåò êïéíùíßåò, ü÷é ìüíï óå åèíéêü åðßðåäï, áëëÜ êáé óå åõñýôåñç êëßìáêá.

264

¼ëá áëëÜæïõí!

9

Ïé áëëáãÝò ðïõ áäéÜêïðá óõíôåëïýíôáé óôç äéÜñèñùóç ôçò êïéíùíßáò (óõãêÝíôñùóç ðëçèõóìþí óå ìåãÜëá áóôéêÜ êÝíôñá, áíôáãùíéóìüò óôçí áãïñÜ ðñïúüíôùí, ê.Ü.) ðáñÜëëçëá ìå ôçí ôå÷íïëïãéêÞ áíÜðôõîç Ý÷ïõí Üìåóç óõíÝðåéá óôçí áëëáãÞ ôïõ åßäïõò êáé ôçò öýóçò ôçò åñãáóßáò: u Äçìéïõñãïýíôáé äéáñêþò íÝá åðáããÝëìáôá, ôá ïðïßá üëï êáé ëéãüôåñï ó÷åôßæïíôáé ìå áõôÞ êáèåáõôÞ ôçí ðáñáãùãéêÞ äéáäéêáóßá, äçëáäÞ ìå ôïí ðñùôïãåíÞ êáé ôïí äåõôåñïãåíÞ ôïìÝá. Ïé ìç÷áíÝò êáé ïé áõôïìáôïðïéçìÝíåò äéáäéêáóßåò ðáñáãùãÞò ðáñáìåñßæïõí ôïí Üíèñùðï, ï ïðïßïò êáëåßôáé íá áó÷ïëçèåß ìå ôï ó÷åäéáóìü êáé ôç äéïßêçóç ôçò ðáñáãùãéêÞò äéáäéêáóßáò êáèþò êáé ìå ôçí ðñïóöïñÜ õðçñåóéþí ãéá ôçí ïñãÜíùóç ôçò êïéíùíßáò, äçëáäÞ ìå ôïí ôñéôïãåíÞ ôïìÝá. Ôá íÝá åðáããÝëìáôá Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ôçí ôå÷íïëïãßá áé÷ìÞò (áíáëõôÝò ëïãéóìéêïý, åñåõíçôÝò âéïôå÷íïëïãßáò, åéäéêïß åðéóôçìïíéêÞò Ýñåõíáò, ê.Ü.), ìå ôçí ïñãÜíùóç ôïõ åëåýèåñïõ ÷ñüíïõ (øõ÷áãùãßá, ôïõñéóôéêÜ åðáããÝëìáôá), ìå ôçí êïéíùíßá ôïõ èåÜìáôïò êáé ôçò äéáöÞìéóçò (ôå÷íéêïß ïðôéêïáêïõóôéêþí åéäéêïôÞôùí), ìå ôçí ðïëéôéóôéêÞ êëçñïíïìéÜ (óõíôÞñçóç Ýñãùí ôÝ÷íçò, õðïäï÷Þ êïéíïý), ìå ôçí ðñïóôáóßá êáé äéáôÞñçóç öõóéêþí ðåñéï÷þí (Ýëåã÷ï ìüëõíóçò, óõíôÞñçóç ðñÜóéíïõ), ìå ôçí ïñãÜíùóç ôçò åðé÷åßñçóçò (óõìâïõëåõôéêÝò õðçñåóßåò, åéäéêïß äçìïóßùí ó÷Ýóåùí, áñìüäéïé óå èÝìáôá åðåíäýóåùí, óýìâïõëïé äéïßêçóçò åðé÷åéñÞóåùí, åéäéêïß óôï ìÜñêåôéíãê) Þ ìå ôçí ïñãÜíùóç ôçò êáèçìåñéíÞò æùÞò (ðåñéðïßçóç ðáéäéþí êáé õðåñçëßêùí, ïéêéáêÝò åñãáóßåò). u Ôá ðåñéóóüôåñá áðü ôá åðáããÝëìáôá ðïõ ðñïáíáöÝñèçêáí Ý÷ïõí ìåãÜëåò áðáéôÞóåéò óå êáôÜñôéóç êáé åîåéäßêåõóç. Ï áíáëõôÞò óõóôçìÜôùí, ãéá ðáñÜäåéãìá, ïöåßëåé íá Ý÷åé ãíþóåéò áðü ôïí åðéóôçìïíéêü êëÜäï ôçò ÏñãÜíùóçò ôùí Åðé÷åéñÞóåùí, þóôå íá êáôáíïåß ôéò áðáéôÞóåéò ôùí ðåëáôþí, ãíþóåéò ôçò ëåéôïõñãßáò ôùí õðïëïãéóôþí êáé ôùí äéêôýùí, þóôå íá åðéâëÝðåé ôçí áíÜðôõîç ôïõ Ýñãïõ áëëÜ êáé åðéêïéíùíéáêÝò éêáíüôçôåò, þóôå íá ìðïñåß íá óõíåñãÜæåôáé êáé íá óõíôïíßæåé. u Åêôüò áðü ôï åßäïò êáé ôéò áðáéôÞóåéò ãéá êÜèå åñãáóßá, Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß êáé íÝåò ìïñöÝò ôçò áãïñÜò åñãáóßáò. Êëåßíïíôáé èÝóåéò ãéá áðáó÷üëçóç ðåñéïñéóìÝíçò äéÜñêåéáò êáé ãéá ïñéóìÝíï Ýñãï, áðü ôçí ðñïóöïñÜ ðñïóüíôùí ôå÷íïãíùóßáò ðïõ ðñáãìáôïðïéåßôáé ìÝóá áðü äßêôõá.

Ìéá Üëëç óçìáíôéêÞ áëëáãÞ, ðïõ áðïññÝåé áðü ôçí ðïëõðëïêüôçôá ôçò óçìåñéíÞò êïéíùíßáò êáé åðéäñÜ áìößäñïìá óôçí ïñãÜíùóç êáé ôïí êáôáìåñéóìü ôçò åñãáóßáò, åßíáé ç êáôáíïìÞ ôçò áîßáò ôùí ðáñáãüìåíùí áãáèþí. ¸íá ðïëý ìéêñü ìÝñïò ôçò áîßáò áõôÞò áíáëïãåß ðëÝïí óôï êüóôïò ðáñáãùãÞò, äçëáäÞ óå áõôïýò ðïõ äéáèÝôïõí ôá ìÝóá ðáñáãùãÞò êáé åíÝñãåéáò. Ôï ìåãáëýôåñï ðïóïóôü äéáôßèåôáé ãéá åîåéäéêåõìÝíïõò ó÷åäéáóìïýò, äéðëþìáôá åõñåóéôå÷íßáò, ðíåõìáôéêÜ äéêáéþìáôá, äéáöÞìéóç, êëð.

265

9

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ êáèïñßæïõí ôá êÝíôñá Üóêçóçò ôçò åîïõóßáò Ý÷ïõí áëëÜîåé. ¢ëëïôå Þôáí ï ïéêïíïìéêüò ðëïýôïò ðïõ åðÝôñåðå ôç ÷åéñáãþãçóç ôùí ïéêïíïìéêÜ áóèåíÝóôåñùí. ÓÞìåñá åßíáé êáôÜ êýñéï ëüãï ï Ýëåã÷ïò ôùí ôå÷íïëïãéþí áé÷ìÞò, ðïõ åðéôñÝðåé ôç óõãêÝíôñùóç ðëçñïöïñéþí êáé ôïí Ýëåã÷ï ôçò äéá÷åßñéóÞò ôïõò, ìÝóù ôùí õðçñåóéþí êáé ôùí ÌÝóùí ÌáæéêÞò ÅíçìÝñùóçò. Ôï åðßðåäï ôå÷íïãíùóßáò êáé ç äõíáôüôçôá óõãêÝíôñùóçò êáé äéá÷åßñéóçò ôçò ðëçñïöïñßáò áðïôåëïýí, ìåôáîý Üëëùí, äýï áðü ôéò êáèïñéóôéêÝò ðñïûðïèÝóåéò ãéá ôç äéáìüñöùóç êÝíôñùí åîïõóßáò, êé áõôü ü÷é ìüíï áíÜìåóá óôá êñÜôç áëëÜ êáé ìÝóá óôïõò êüëðïõò ôïõ ßäéïõ ôïõ êñÜôïõò.

Áðü ôá ðñïçãïýìåíá åðéâåâáéþíåôáé üôé ç ñáãäáßá áíÜðôõîç ôçò ôå÷íïëïãßáò Ý÷åé ðñïêáëÝóåé ñéæéêÝò ìåôáâïëÝò óå üëïõò ôïõò ôïìåßò ôçò êïéíùíéêÞò äñÜóçò. Èá ìðïñïýóå íá éó÷õñéóôåß êáíåßò üôé ïé åîåëßîåéò ìÜò Ý÷ïõí îåðåñÜóåé. Ïé äïìÝò Ý÷ïõí áëëÜîåé, ÷ùñßò íá Ý÷ïõí ðñïóáñìïóôåß áíáëüãùò êáé ïé èåóìïß, ãåãïíüò ðïõ áðïôåëåß ôïí êõñéüôåñï ðáñÜãïíôá áíáóöÜëåéáò. Ôï ôÝëïò ôïõ 20ïý áéþíá óöñáãßæåôáé ìå ôçí åðéöýëáîç ôïõ áíèñþðïõ áðÝíáíôé óôï ôå÷íïëïãéêü üñáìá ðïõ äçìéïõñãÞèçêå ðñéí ðåíÞíôá ÷ñüíéá. ¼ëá áõôÜ ôá ðñïâëÞìáôá, ðïõ ãßíïíôáé áéôßá íá ðáñáãíùñßæïíôáé ïé åõåñãåôéêÝò åðéäñÜóåéò ôçò ôå÷íïëïãßáò, áðÝäåéîáí üôé ôßðïôá äåí ïëïêëçñþíåôáé ÷ùñßò ôç óõììåôï÷Þ ôùí ßäéùí ôùí ðïëéôþí. Ðåñéóóüôåñï áðü êÜèå Üëëç öïñÜ, ï ðïëßôçò Ý÷åé ÷ñÝïò íá áíáäåé÷èåß óå åíåñãÞ êáé óõíåéäçôÞ ìïíÜäá ìÝóá óôçí êïéíùíßá. Íá åðéäéþêåé ôçí åíçìÝñùóÞ ôïõ êáé íá áíáðôýóóåé óöáéñéêÜ ôçí êñéôéêÞ ôïõ óôÜóç áðÝíáíôé óôá ôåêôáéíüìåíá, äéåêäéêþíôáò ôï üöåëïò ðïõ ôïõ áíáëïãåß áðü ôçí åîÝëéîç ôçò Ôå÷íïëïãßáò óå üëïõò ôïõò ôïìåßò. Áõôü ðñïûðïèÝôåé äéáñêÞ åíçìÝñùóç, ìåëÝôç ôùí êïéíùíéêþí öáéíïìÝíùí, óõììåôï÷Þ óôç äéáìüñöùóÞ ôïõò êáé êõñßùò óåâáóìü óôïí ßäéï ôïõ ôïí åáõôü. Åßíáé äéêÞ ôïõ åõèýíç ç áíáðëÞñùóç ôùí «ðáñåíåñãåéþí» ôçò Ôå÷íïëïãßáò: ç ðåñéöñïýñçóç êáé áîéïðïßçóç ôïõ åëåýèåñïõ ÷ñüíïõ ôïõ, ç ïõóéáóôéêÞ øõ÷áãùãßá ôïõ ùò «áãùãÞ êáé êáëëéÝñãåéá ôçò øõ÷Þò» êáé ü÷é áðëÜ ùò óðáôÜëç äéáèÝóéìïõ ÷ñüíïõ, ç åðéäßùîç ðñïóùðéêþí ó÷Ýóåùí êáé ôÝëïò ç óùìáôéêÞ Üóêçóç êáé ç öñïíôßäá ôçò óùìáôéêÞò ôïõ õãåßáò. Ïé ôå÷íïëïãéêÝò åîåëßîåéò äåí åßíáé óêïðüò áëëÜ ôï ìÝóï ãéá ôç âåëôßùóç ôùí óõíèçêþí æùÞò óôïí ðëáíÞôç ìáò, ðñïò üöåëïò ôïõ óõíüëïõ ôçò áíèñùðüôçôáò êáé ü÷é ôùí ïëßãùí. Åßíáé áíÜãêç íá óõíåéäçôïðïéÞóïõìå üôé ðñÝðåé íá áîéïðïéÞóïõìå ôéò ôå÷íïëïãéêÝò åîåëßîåéò óôç äéáäéêáóßá ïéêïäüìçóçò ìéáò êïéíùíßáò ðïõ ôç ÷áñáêôçñßæåé ï óåâáóìüò óôç öýóç êáé ç áãÜðç ðñïò ôïí Üíèñùðï.

266

¼ëá áëëÜæïõí!

9

Áíáêåöáëáßùóç Äéáíýïõìå ìéá ìåôáâáôéêÞ ðåñßïäï, óôçí ïðïßá ïé êïéíùíéêïß èåóìïß äåí Ý÷ïõí áêüìá ðñïóáñìïóôåß óôéò ñéæéêÝò áëëáãÝò ðïõ äéáäñáìáôßæïíôáé óå üëá ôá êïéíùíéêÜ ðåäßá. Ôï ãåãïíüò áõôü äçìéïõñãåß áíáóöÜëåéá êáé ãßíåôáé áéôßá íá ðáñáãíùñßæïíôáé ïé èåôéêÝò åðéäñÜóåéò ôçò ôå÷íïëïãßáò. ÌåñéêÜ áðü ôá êýñéá èÝìáôá ðïõ Ý÷ïõí ðñïêýøåé áðü ôçí åîÝëéîç ôçò ôå÷íïëïãßáò êáé áðáéôïýí Üìåóç áíôéìåôþðéóç åßíáé: u Ç áóöÜëåéá ôùí ðëçñïöïñéþí êáé ôï ðñïóùðéêü áðüññçôï u Ç åíßó÷õóç ôùí áíèñþðéíùí ó÷Ýóåùí u Ç ïñãÜíùóç êáé ï êáôáìåñéóìüò ôçò åñãáóßáò. Ï óçìåñéíüò ðïëßôçò ðñÝðåé íá áíáäåé÷ôåß óå åíåñãÞ êáé óõíåéäçôÞ ìïíÜäá ìÝóá óôçí êïéíùíßá, ìå åíçìÝñùóç, êñéôéêÞ óôÜóç êáé äéåêäßêçóç ôïõ ïöÝëïõò ðïõ ôïõ áíáëïãåß áðü ôçí åîÝëéîç ôçò Ôå÷íïëïãßáò. Ôåëéêüò ôïõ óôü÷ïò ðñÝðåé íá åßíáé ü÷é ìüíï ç âåëôßùóç ôçò ðñïóùðéêÞò ôïõ èÝóçò áëëÜ êáé ç óõíåéóöïñÜ óôï åõñýôåñï êïéíùíéêü óýíïëï, óôçí áíèñùðüôçôá, óôçí õöÞëéï.

267

9

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÅñùôÞóåéò 11. «ÏõäÝí êáêüí áìéãÝò êáëïý!». Åßíáé óùóôü íá åîåôÜæïõìå ôéò áñíçôéêÝò ìüíï åðéðôþóåéò åíüò öáéíïìÝíïõ, áãíïþíôáò ôï ìÝãåèïò êáé ôçí áîßá ôùí ïðïéùíäÞðïôå èåôéêþí ôïõ óôïé÷åßùí;

12. Ðïéåò áðü ôéò áñíçôéêÝò åðéðôþóåéò ôçò Ôå÷íïëïãßáò Ý÷ïõí áôïìéêü êáé ðïéåò ãåíéêü ÷áñáêôÞñá, êáôÜ ôç ãíþìç óáò;

13. Ðþò êáé áðü ðïéïõò ìðïñïýí íá åíéó÷õèïýí áõôïß ðïõ èßãïíôáé Üìåóá áðü ôéò êïéíùíéêÝò ìåôáâïëÝò;

14. Ãéá ôçí êáôÜ÷ñçóç ôùí ðëçñïöïñéáêþí êáé äéêôõáêþí äõíáôïôÞôùí åõèýíåôáé ç ôå÷íïëïãßá Þ ï Üíèñùðïò;

15. Óå ôé åßäïõò ïöÝëç ìðïñåß íá áðïâëÝðåé ìéá åíäå÷üìåíç ðáñáâßáóç ôïõ ðñïóùðéêïý áðïññÞôïõ; ÁíáöÝñåôå ìåñéêÝò ðåñéðôþóåéò éäéáßôåñá åðéæÞìéåò ãéá ôï Üôïìï ðïõ ðñïóâÜëëåôáé áðü ìßá ôÝôïéá ðñÜîç.

16. Ðïéá èÝìáôá èá ðñÝðåé íá ðåñéëáìâÜíïíôáé óå Ýíá íïìéêü ðëáßóéï, þóôå íá äéáóöáëßæåôáé ç áêåñáéüôçôá ôùí øçöéáêþí ðëçñïöïñéþí êáé ôï ðñïóùðéêü áðüññçôï;

17. Ìå ðïéïõò ôñüðïõò ìðïñïýìå íá äéáóöáëßóïõìå ìüíïé ìáò ôá áñ÷åßá ðïõ áðïóôÝëëïõìå ìÝóù çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ;

18. Ìå ðïéïõò ôñüðïõò ìðïñïýí íá áíôéóôáèìéóôïýí ïé áñíçôéêÝò åðéäñÜóåéò ôçò åî áðïóôÜóåùò óõíåñãáóßáò;

19. Ìðïñåß åýêïëá ôï Üôïìï íá åëÝãîåé ïñèïëïãéêÜ êáé íá õðïôÜîåé ôéò êáôáíáëùôéêÝò ôïõ óõíÞèåéåò; Ðïéïõò ðåéñáóìïýò ðñÝðåé íá îåðåñÜóåé êáé ðïéá êñéôÞñéá ðñÝðåé íá áíáðôýîåé;

10. Ðþò ìðïñåß ï õðïëïãéóôÞò íá âåëôéþóåé Þ íá åëáôôþóåé ôçí ðïéüôçôá æùÞò; 11. Ç ÷ñÞóç ôçò ôå÷íïëïãßáò ðñïóöÝñåé ôåëéêÜ ðåñéóóüôåñï åëåýèåñï ÷ñüíï; 12. Ôï áðáëëáãìÝíï áðü ÷áñôéÜ ãñáöåßï èá åßíáé åöéêôü óôéò åðüìåíåò ãåíéÝò; 13. Ðïéïé ðáñÜãïíôåò óõíôåëïýí óôçí áýîçóç ôçò áíåñãßáò; 14. Íá áíáöÝñåôå ìåñéêÜ ðáñáäïóéáêÜ åðáããÝëìáôá ðïõ Ý÷ïõí êáôáñãçèåß.

15. Íá áíáöÝñåôå ìåñéêÜ áðü ôá íÝá åðáããÝëìáôá ðïõ äçìéïõñãÞèçêáí áðü ôéò áðáéôÞóåéò ôçò ôå÷íïëïãßáò.

16. Ðïéïé åßíáé ïé íÝïé ðáñÜãïíôåò ðïõ óõìâÜëëïõí êáèïñéóôéêÜ óôç óõãêÝíôñùóç åîïõóßáò;

17. Ãéáôß åßíáé êáôáóôñïöéêü íá åðåíäýåé êáíåßò áðïêëåéóôéêÜ óôï áôïìéêü ôïõ üöåëïò; Ìðïñåß íá õðÜñîåé óå åõñåßá êëßìáêá áôïìéêü üöåëïò, ÷ùñßò áíåðôõãìÝíåò êïéíùíéêÝò äïìÝò;

18. Ðïéï ñüëï ìðïñåß íá ðáßîåé ç ðáéäåßá óôç äéáìüñöùóç õðåýèõíùí ðïëéôþí; 19. Ðéóôåýåôå üôé ï ôåñÜóôéïò üãêïò ðëçñïöïñéþí ðïõ åßíáé äéáèÝóéìïò óôï åõñý êïéíü ìå ôç âïÞèåéá ôçò Ôå÷íïëïãßáò ïäçãåß óôç ãíþóç;

268

¼ëá áëëÜæïõí!

20. Ìå ðïéïõò ôñüðïõò ìðïñåß êáíåßò íá áíôéìåôùðßóåé ôçí áíåñãßá ðïõ ïöåßëåôáé óôçí

9

åîÜðëùóç ôçò ÷ñÞóçò ôùí õðïëïãéóôþí;

21. Ãéáôß êñßíåôáé áíáãêáßá ç ãíþóç ïñãÜíùóçò ôùí åðé÷åéñÞóåùí áðü åðáããåëìáôßåò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò;

269

9

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ http://www.gunet.gr Äéåýèõíóç óôçí ïðïßá âñßóêïíôáé êáôá÷ùñéóìÝíá ôá ðåñéóóüôåñá åëëçíéêÜ ðáíåðéóôçìéáêÜ éäñýìáôá áíùôÝñùí êáé áíùôÜôùí óðïõäþí.

http://www.primeminister.gr Ç äéåýèõíóç ôïõ ¸ëëçíá Ðñùèõðïõñãïý, óôçí ïðïßá õðÜñ÷ïõí áñêåôÝò ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí ðïëéôéêÞ ôçò ÷þñáò ìáò óôïí ôïìÝá ôçò ÐëçñïöïñéêÞò êáèþò êáé êáôÜëïãïò ìå ôéò çëåêôñïíéêÝò äéåõèýíóåéò ôùí õðïõñãåßùí.

http://www.gspa.gr Ôï Õðïõñãåßï Åóùôåñéêþí, Äçìüóéáò Äéïßêçóçò êáé ÁðïêÝíôñùóçò óôï Äéáäßêôõï.

http://www.yme.gr Ôï Õðïõñãåßï Ìåôáöïñþí êáé Åðéêïéíùíéþí óôï Äéáäßêôõï.

270

¼ëá áëëÜæïõí!

9

Âéâëéïãñáößá Jeremy Rifkin, Ôï ôÝëïò ôçò åñãáóßáò êáé ôï ìÝëëïí ôçò, Åêäüóåéò «ÍÝá Óýíïñá», ÁèÞíá 1995 Ðñüêåéôáé ãéá ìéá óå âÜèïò ìåëÝôç ôùí óõíåðåéþí ôçò åîÝëéîçò ôçò ôå÷íïëïãßáò óôçí áðáó÷üëçóç êáé ôçí åñãáóßá.

Íéêüëáò Íåãñïðüíôçò, Øçöéáêüò êüóìïò, Åêäüóåéò Êáóôáíéþôç, ÁèÞíá 1995 ¸íá ðïëý êáëü âéâëßï ìå óêÝøåéò ãéá ôï ìÝëëïí ôçò êïéíùíßáò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò, áðü êÜðïéïí ðïõ óõìâÜëëåé óôç äéáìüñöùóÞ ôçò.

Edgar Morin & Sami Nair, Ìéá ðïëéôéêÞ ðïëéôéóìïý, Åêäüóåéò «ÍÝá Óýíïñá», ÁèÞíá, 1998 Ìéá ðñáãìáôåßá ðÜíù óôçí êñßóç ôçò éäÝáò ôçò ðñïüäïõ êáé ìéá êñáõãÞ ãéá ôçí áðïêáôÜóôáóç ôïõ áíèñþðéíïõ üíôïò, ùò áíôéêåéìÝíïõ êáé õðïêåéìÝíïõ ôçò ðïëéôéêÞò.

Íüáì Ôóüìóêé, Ïé Ý÷ïíôåò êáé ïé ìç êáôÝ÷ïíôåò, Åêäüóåéò Êáóôáíéþôç, ÁèÞíá, 1999 Íüáì Ôóüìóêé, ÄõíÜìåéò êáé ðñïïðôéêÝò, Åêäüóåéò ÍÝá Óýíïñá, ÁèÞíá 1999 Ç ìåëÝôç ôåêìçñéùìÝíùí áðüøåùí ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü äéáêåêñéìÝíïõò åðéêñéôÝò ôïõ óõóôÞìáôïò, üðùò åßíáé ï êïñõöáßïò Áìåñéêáíüò ÊáèçãçôÞò Öéëïóïößáò êáé Ãëùóóïëïãßáò óôï Ôå÷íïëïãéêü Éíóôéôïýôï ôçò Ìáóá÷ïõóÝôçò Íüáì Ôóüìóêé, äéåõñýíåé ôç óêÝøç ìáò êáé áíáðôýóóåé ôçí éêáíüôçôÜ ìáò íá åìâáèýíïõìå êáé óå Üëëá êïéíùíéêÜ öáéíüìåíá, üðùò åßíáé áõôÜ ðïõ óõ÷íÜ ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò åðéðôþóåéò ôçò Ôå÷íïëïãßáò.

S. KATSIKAS, D. GRITZALIS, Information Systems Security, Åêäüóåéò Chapman and Hall, ÁèÞíá, 1996 Ïäçãüò ãéá ôçí áóöÜëåéá ôùí Ðëçñïöïñéáêþí ÓõóôçìÜôùí

Ä. Ãêñßôæáëçò, ÁóöÜëåéá óôéò Ôå÷íïëïãßåò Ðëçñïöïñéþí êáé Åðéêïéíùíéþí, ÅííïéïëïãéêÞ Èåìåëßùóç, Åêäüóåéò ÍÝùí Ôå÷íïëïãéþí, ÁèÞíá, 1996 Ðáíåðéóôçìéáêü óýããñáììá óôá ðëáßóéá ôïõ ðñïãñÜììáôïò ERASMUS êáé INFOSEC. ÐëÞñçò êáé êáôáíïçôÞ åííïéïëïãéêÞ èåìåëßùóç.

Ä. Ãêñßôæáëçò, Ó. Ãêñßôæáëçò, ÁóöÜëåéá Ëåéôïõñãéêþí ÓõóôçìÜôùí Unix-DOS, Åêäüóåéò ÍÝùí Ôå÷íïëïãéþí, ÁÈÇÍÁ, 1994 Ðáíåðéóôçìéáêü óýããñáììá ìå Ýìöáóç óôïí ôïìÝá ôçò áóöÜëåéáò ôùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí UNIX êáé DOS.

271

10

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÅÖÁÑÌÏÃEÓ ÔÇÓ ÐËÇÑÏÖÏÑÉÊHÓ ÓÔÉÓ ÅÐÉÓÔÇÌÅÓ, ÓÔÉÓ ÔÅ×ÍÅÓ ÊÁÉ ÓÔÇÍ ÅÊÐÁIÄÅÕÓÇ 10.1

Ï õðïëïãéóôÞò óôç äéá÷åßñéóç êáé åðåîåñãáóßá ðëçñïöïñéþí 275 10.1.1 ÓõóôÞìáôá ãéá äçìéïõñãßá êáé óõíôÞñçóç Ôñáðåæþí Ðëçñïöïñéþí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275 10.1.2 ÓõóôÞìáôá áðïèÞêåõóçò, áíÜêôçóçò, åðåîåñãáóßáò êáé ðáñïõóßáóçò ðëçñïöïñéþí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276 10.1.3 ÓõóôÞìáôá ãéá ôç óôáôéóôéêÞ áíÜëõóç êáé åðåîåñãáóßá äåäïìÝíùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276 10.1.4 ÓõóôÞìáôá ðñïóïìïßùóçò - ÅéêïíéêÜ ðåñéâÜëëïíôá . . . . 277 10.1.5 ÓõóôÞìáôá áíáãíþñéóçò ðñïôýðùí . . . . . . . . . . . . . . . . 278

10.2

Ï õðïëïãéóôÞò óôéò ÅðéóôÞìåò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 10.2.1 ÅöáñìïãÝò ôïõ õðïëïãéóôÞ óôéò áíèñùðéóôéêÝò åðéóôÞìåò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 10.2.2 Ï õðïëïãéóôÞò óôéò èåôéêÝò åðéóôÞìåò . . . . . . . . . . . . . . 280

10.3

Ï õðïëïãéóôÞò óôéò ÔÝ÷íåò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284 10.3.1 ÌïõóéêÞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284 10.3.2 ÅéêáóôéêÝò ôÝ÷íåò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285 10.3.3 ÊéíçìáôïãñÜöïò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285

10.4

Ï õðïëïãéóôÞò óôçí Ôå÷íïëïãßá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286 10.4.1 Ó÷åäßáóç ìå ôç âïÞèåéá õðïëïãéóôÞ . . . . . . . . . . . . . . . . 286 10.4.2 ÊáôáóêåõÞ ðñïúüíôùí ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ . . 287 10.4.3 ÅöáñìïóìÝíç ìç÷áíéêÞ ìå ôç âïÞèåéá õðïëïãéóôÞ . . . . 288 10.4.4 ÏëïêëçñùìÝíç ðáñáãùãÞ ìå ôç âïÞèåéá õðïëïãéóôÞ . . 289 10.4.5 Ïé ÷ñÞóåéò ôùí ôå÷íïëïãéþí CAD, CAM, CAE . . . . . . . . . 289

10.5

Åðéìüñöùóç, åêðáßäåõóç êáé êáôÜñôéóç åî áðïóôÜóåùò . . . . 290 10.5.1 Ðïéïõò âïçèÜ ç åî áðïóôÜóåùò åêðáßäåõóç; . . . . . . . . 290 10.5.2 Óýã÷ñïíá ðñïãñÜììáôá ãéá åî áðïóôÜóåùò åêðáßäåõóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 10.5.3 Ç ôçëåäéÜóêåøç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293 Áíáêåöáëáßùóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295 ÅñùôÞóåéò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296 ÃëùóóÜñéï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299 ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò óôï Äéáäßêôõï . . . . 300 Âéâëéïãñáößá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301

274

ÅöáñìïãÝò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óôéò åðéóôÞìåò, óôéò ôÝ÷íåò êáé óôçí åêðáßäåõóç ôá ðñïçãïýìåíá êåöÜëáéá ãíùñßóáìå ìåñéêÝò áðü ôéò åöáñìïãÝò ôïõ õðïëïãéóôÞ, êõñßùò óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ êáèþò êáé ôéò åðéðôþóåéò ðïõ ìðïñåß íá Ý÷ïõí áõôÝò óôïí ôñüðï ôçò æùÞò ìáò. Óôï êåöÜëáéï áõôü èá áó÷ïëçèïýìå ìå ôá ïöÝëç ðïõ ðñïêýðôïõí áðü ôç ÷ñÞóç ôïõ õðïëïãéóôÞ óôï ÷þñï ôùí åðéóôçìþí, ôùí ôå÷íþí êáé ôùí ôå÷íïëïãéêþí åéäéêïôÞôùí êáé èá åîåôÜóïõìå ôï óçìáíôéêü ñüëï ðïõ Ýðáéîå êáé ðáßæåé ï õðïëïãéóôÞò óôçí åîÝëéîÞ ôïõò.

10

Ç óõìâïëÞ ôïõ õðïëïãéóôÞ óôç äéá÷åßñéóç êáé åðåîåñãáóßá ðëçñïöïñéþí åßíáé éäéáßôåñá óçìáíôéêÞ. Ãéá ôï óêïðü áõôü ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åéäéêÝò ôå÷íéêÝò êáé óõóôÞìáôá åðåîåñãáóßáò äåäïìÝíùí, ðïõ Ý÷ïõí åöáñìïãÝò óå ðïëëïýò ôïìåßò. ÌåñéêÜ áðü ôá âáóéêüôåñá óõóôÞìáôá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åßíáé: u ôá óõóôÞìáôá ãéá äçìéïõñãßá êáé óõíôÞñçóç Ôñáðåæþí Ðëçñïöïñéþí u ôá óõóôÞìáôá áðïèÞêåõóçò, áíÜêôçóçò êáé åðåîåñãáóßáò äåäïìÝíùí u ôá óõóôÞìáôá ãéá ôç óôáôéóôéêÞ áíÜëõóç êáé åðåîåñãáóßá äåäïìÝíùí u ôá óõóôÞìáôá ðñïóïìïßùóçò u ôá óõóôÞìáôá áíáãíþñéóçò ðñïôýðùí.

Ç ìåëÝôç êïéíùíéêþí êáé öõóéêþí öáéíïìÝíùí, éóôïñéêþí ãåãïíüôùí êáé Üëëùí åðéóôçìïíéêþí èåìÜôùí áðáéôåß ðïëëÝò öïñÝò ôçí áíáæÞôçóç êáé ôç óõãêÝíôñùóç ðëçñïöïñéþí êáèþò êáé Üëëïõ ÷ñÞóéìïõ õëéêïý. Ç áðáßôçóç áõôÞ ïäÞãçóå óôç äçìéïõñãßá óõëëïãþí êáôÜëëçëïõ õëéêïý, ôï ïðïßï óôçí áñ÷Þ Þôáí ÷åéñüãñáöï, áëëÜ ìå ôçí åîÝëéîç êáé ôç äéÜäïóç ôïõ õðïëïãéóôÞ ïñãáíþèçêå êáé óå çëåêôñïíéêÞ ìïñöÞ. Ï üñïò ÔñÜðåæá Þ ÂÜóç Ðëçñïöïñéþí ÷ñçóéìïðïéÞèçêå óôç äåêáåôßá ôïõ 70 ãéá íá ÷áñáêôçñßóåé ìéá óõëëïãÞ áñ÷åßùí, ðïõ ðåñéëÜìâáíå êõñßùò äïìçìÝíåò ðëçñïöïñßåò -êåßìåíï, åéêüíåò, ê.Ü.- áðïèçêåõìÝíåò óå õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá, áðü üðïõ ìðïñïýóå íá ôéò áíáêôÞóåé êÜèå åíäéáöåñüìåíïò. ÔÝôïéåò óõëëïãÝò ïñãáíþèçêáí óå âéâëéïèÞêåò, óå êÝíôñá åñåõíþí êáé áëëïý. Ç åîÝëéîç ôçò ôå÷íïëïãßáò ôùí õðïëïãéóôþí, êáé ùò ðñïò ôï õëéêü êáé ùò ðñïò ôï ëïãéóìéêü, ðñïóÝöåñå ôç äõíáôüôçôá õøçëüôåñïõ âáèìïý ïñãÜíùóçò, þóôå íá åîáóöáëßæåôáé åõêïëüôåñç áíÜêôçóç áñ÷åßùí, ïðüôå ðëÝïí ãéá ôéò óõëëïãÝò áõôÝò ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ï üñïò ÂÜóç ÄåäïìÝíùí. Óôç óçìåñéíÞ åðï÷Þ ïé äýï Ýííïéåò Ý÷ïõí ôáõôéóôåß, áëëÜ ï üñïò ÔñÜðåæá Ðëçñïöïñéþí åîáêïëïõèåß íá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôéò óõëëïãÝò ðïõ åßíáé äéáèÝóéìåò çëåêôñïíéêÜ óôï åõñý êïéíü. ÕðÜñ÷ïõí ðïëëÝò ÔñÜðåæåò Ðëçñïöïñéþí, áðü üðïõ, ìå ìéêñü êüóôïò -óõíÞèùò êÜðïéá óõíäñïìÞ- Þ êáé ðïëëÝò öïñÝò äùñåÜí, ìðïñïýìå íá áíôëÞóïõìå ðëçñïöïñßåò ãéá ôï èÝìá ðïõ ìáò åíäéáöÝñåé. Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß éó÷õñÜ åñãáëåßá áíáæÞôçóçò, ôá ïðïßá ðáñÝ÷ïõí ôç äõíáôüôçôá åýêïëçò áíÜêôçóçò ðëçñïöïñéþí ìå ôç ÷ñÞóç êÜðïéïõ óõíüëïõ ó÷åôéæïìÝíùí üñùí Þ ëÝîåùí-êëåéäéþí (key-words).

275

10

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ìéá áðü ôéò âáóéêüôåñåò áíÜãêåò ôïõ åðéóôçìïíéêïý êüóìïõ åßíáé ç óõãêÝíôñùóç êáé ç åðåîåñãáóßá ðëçñïöïñéáêïý õëéêïý, åñãáóßá ðïõ åßíáé ÷ñïíïâüñá êáé åðßðïíç. Ôï éäáíéêü åñãáëåßï, ðïõ ìåéþíåé ôïí áðáéôïýìåíï ÷ñüíï êáé êüðï ãéá ôçí åðßôåõîç ôïõ óêïðïý áõôïý, åßíáé ï õðïëïãéóôÞò, ï ïðïßïò óå óõíäõáóìü ìå ôï êáôÜëëçëï ëïãéóìéêü áðïôåëåß Ýíá óýóôçìá ðïõ äéåõêïëýíåé ôïõò åðéóôÞìïíåò : u íá áðïèçêåýïõí åýêïëá ôï ðëçñïöïñéáêü õëéêü ôïõò (Ýñåõíåò, âéâëéïãñáößá, ìåëÝôåò êáé äéÜöïñá Üëëá óôïé÷åßá) u íá åðéëÝãïõí êáé íá áíáêôïýí ãñÞãïñá ôá óôïé÷åßá ðïõ ÷ñåéÜæïíôáé êÜèå öïñÜ u íá åðåîåñãÜæïíôáé ôá óôïé÷åßá áõôÜ ìå ìåãÜëç ôá÷ýôçôá êáé áêñßâåéá u íá åìöáíßæïõí êáé íá åêôõðþíïõí ôá áðïôåëÝóìáôá áõôÞò ôçò ìåëÝôçò ôïõò óå ìéá åõðáñïõóßáóôç ìïñöÞ. Åðßóçò ç åîÜðëùóç ôùí ìéêñïûðïëïãéóôþí êáé ôïõ Äéáäéêôýïõ êáèþò êáé ç áíÜðôõîç ëïãéóìéêïý ðïõ äéåõêïëýíåé ôçí áíáæÞôçóç (ìç÷áíÝò áíáæÞôçóçò - searching engines), åðÝôñåøáí óôïõò åðéóôÞìïíåò: u íá áíáæçôïýí ðëçñïöïñßåò áðü ðåñéóóüôåñåò ðçãÝò u íá áðïèçêåýïõí ôéò ðëçñïöïñßåò áõôÝò óôá äéêÜ ôïõò áðïèçêåõôéêÜ ìÝóá u íá ðñïâÜëëïõí êáé íá äéáäßäïõí ôï Ýñãï ôïõò ìÝóá áðü ôï Äéáäßêôõï.

Ç óôáôéóôéêÞ åðåîåñãáóßá óôïé÷åßùí áðïôåëåß óå ïñéóìÝíïõò åðéóôçìïíéêïýò êëÜäïõò Ýíá ìåãÜëï ôìÞìá ôçò åñãáóßáò ôùí åðéóôçìüíùí. ÅðåéäÞ ï üãêïò ôùí óôïé÷åßùí ðïõ ðñÝðåé íá åðåîåñãÜæïíôáé åßíáé ðïëý ìåãÜëïò êáé ïé õðïëïãéóìïß åßíáé ðïëýðëïêïé, ç ÷ñÞóç ôïõ õðïëïãéóôÞ äéåõêüëõíå ôï Ýñãï ôïõò, êõñßùò ãéáôß åðÝôñåøå ôç óõó÷Ýôéóç ðïëëþí ðáñáìÝôñùí êáé ôçí åöáñìïãÞ åéäéêþí åëÝã÷ùí ïñèüôçôáò. ¸ôóé, áíáðôý÷èçêáí ðïëëÜ óõóôÞìáôá ãéá ôç óôáôéóôéêÞ åðåîåñãáóßá äåäïìÝíùí ôá ïðïßá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óå êÜèå åßäïõò åðéóôçìïíéêÝò Ýñåõíåò, üðùò ð.÷. äçìïóêïðÞóåéò, Ýñåõíåò áãïñÜò Þ ðñïãíùóôéêÜ åêëïãþí. Ìå ôç âïÞèåéá ôïõ êáôÜëëçëïõ ëïãéóìéêïý, üðùò åßíáé ôá óôáôéóôéêÜ ðáêÝôá, ôá ëïãéóôéêÜ öýëëá, êëð., ïé åðéóôÞìïíåò ìðïñïýí:

276

ÅöáñìïãÝò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óôéò åðéóôÞìåò, óôéò ôÝ÷íåò êáé óôçí åêðáßäåõóç u

u u u u

íá ôïðïèåôïýí óå ðßíáêåò, åýêïëá êáé ìå ðïëëïýò ôñüðïõò, ôá óôïé÷åßá ðïõ ìåëåôïýí êÜèå öïñÜ êáé Ýôóé íá ôá ôáîéíïìïýí êáé íá ôá óõó÷åôßæïõí âÜóåé ðïëëáðëþí êñéôçñßùí íá äéåõêïëýíïíôáé óôçí áîéïðïßçóç êáé ìç áñéèìçôéêþí óôïé÷åßùí, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ðïéïôéêþí ÷áñáêôçñéóôéêþí íá åðåîåñãÜæïíôáé ôá óôïé÷åßá áõôÜ ðïëý ãñÞãïñá êáé ìå ìåãÜëç áêñßâåéá íá ðáñïõóéÜæïõí ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò åðåîåñãáóßáò áõôÞò ìå ðáñáóôáôéêÜ äéáãñÜììáôá, êáé íá ðñáãìáôïðïéïýí ðëÞèïò Üëëùí âïçèçôéêþí åñãáóéþí.

10

ÐïëëÝò öïñÝò ç óõëëïãÞ êáé ï Ýëåã÷ïò êÜðïéùí óôïé÷åßùí åßíáé ðïëý äýóêïëï íá ðñáãìáôïðïéçèïýí êáé ï ðåéñáìáôéóìüò áíÝöéêôïò ãéá ðñáêôéêïýò Þ çèéêïýò ëüãïõò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, äåí åßíáé äõíáôüí íá «îáíáæÞóåé» êáíåßò ôç ìÜ÷ç ôïõ Ìáñáèþíá Þ íá êáôáóôñÝøåé ôçí ðáíßäá êáé ôç ÷ëùñßäá ìéáò ëßìíçò ãéá íá ìåëåôÞóåé ôçí åðßäñáóç ôçò ìüëõíóçò óå áõôÝò. Åßíáé äõíáôüí, üìùò, íá äçìéïõñãÞóïõìå äõíáìéêÜ ìáèçìáôéêÜ ìïíôÝëá ðñáãìáôéêþí êáôáóôÜóåùí, ôá ïðïßá ìå áëëçëåðéäñáóôéêÝò ìåèüäïõò åðéôñÝðïõí ôçí ðáñáêïëïýèçóç ôçò åîÝëéîçò ôÝôïéùí êáôáóôÜóåùí, áëëÜæïíôáò ìüíï ôéò ôéìÝò êÜðïéùí ðáñáìÝôñùí. Ç ðïëõðëïêüôçôá áõôþí ôùí ìïíôÝëùí êáèþò êáé ç åîÝôáóç ðïëëþí ìåôáâëçôþí, êáèéóôïýí ôïí õðïëïãéóôÞ ôï âáóéêü åñãáëåßï ãéá ôÝôïéïõ åßäïõò åðåîåñãáóßåò. Ìðïñåß, ãéá ðáñÜäåéãìá, ìå ôç ÷ñÞóç åéäéêïý ëïãéóìéêïý íá äçìéïõñãçèåß óôïí õðïëïãéóôÞ ìéá «åéêïíéêÞ» ëßìíç. Ôï åéêïíéêü áõôü ðåñéâÜëëïí åðéôñÝðåé ôç ìåëÝôç ôùí óõíåðåéþí óôï öõôéêü êáé æùéêü âáóßëåéï ôçò ëßìíçò áðëÜ ôñïðïðïéþíôáò ôá ðïóïóôÜ êáé ôá åßäç ôçò ìüëõíóçò, ÷ùñßò íá ôßèåôáé óå ðñáãìáôéêü êßíäõíï ç öõóéêÞ éóïññïðßá ôçò ëßìíçò. Ìå áíÜëïãï ôñüðï ìðïñïýìå íá äçìéïõñãÞóïõìå áíôßóôïé÷á ðåñéâÜëëïíôá êáé óå Üëëïõò ôïìåßò êáé íá ðñï÷ùñïýìå óôç ìåëÝôç öáéíïìÝíùí ãñÞãïñá êáé ìå ðïëý ÷áìçëü êüóôïò. ÂÝâáéá êÜôé ôÝôïéï äåí åßíáé ðÜíôïôå åýêïëï, áëëÜ, ìå ôçí åîÝëéîç ôïõ õëéêïý êáé ôïõ ëïãéóìéêïý êáé ôçí ôå÷íïãíùóßá ðïõ Ý÷åé áíáðôõ÷èåß, üëï êáé ðåñéóóüôåñá åéêïíéêÜ ðåñéâÜëëïíôá ÷ôßæïíôáé êáèçìåñéíÜ. ÁõôÜ ôá ðåñéâÜëëïíôá óå êáìßá ðåñßðôùóç äåí ìðïñïýí íá áíôéêáôáóôÞóïõí ôéò ðñáãìáôéêÝò óõíèÞêåò åíüò öáéíïìÝíïõ, áëëÜ ìåëÝôåò êáé Ýñåõíåò Ý÷ïõí äåßîåé üôé ôá óõìðåñÜóìáôá ðïõ åîÜãïíôáé áðü «ðåéñÜìáôá» óå êáëÜ ïñãáíùìÝíá åéêïíéêÜ ðåñéâÜëëïíôá äåí áðïêëßíïõí ðïëý áðü ôçí ðñáãìáôéêüôçôá.

277

10

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ôá ðåñéóóüôåñá óõóôÞìáôá øçöéïðïßçóçò êáé ïðôéêÞò áíáãíþñéóçò ÷áñáêôÞñùí ðåñéëáìâÜíïõí óõíÞèùò ìéá óõóêåõÞ ïðôéêÞò óÜñùóçò ãéá ôçí áíÜãíùóç ôïõ êåéìÝíïõ, êáé åéäéêü ëïãéóìéêü ãéá ôçí áíÜëõóç ôùí åéêüíùí. Ôá ðåñéóóüôåñá óõóôÞìáôá ïðôéêÞò áíáãíþñéóçò ÷áñáêôÞñùí ÷ñçóéìïðïéïýí Ýíá óõíäõáóìü åîåéäéêåõìÝíïõ õëéêïý êáé ëïãéóìéêïý ãéá íá áíáãíùñßæïõí ÷áñáêôÞñåò, áí êáé êÜðïéá ÷áìçëïý êüóôïõò óõóôÞìáôá ÷ñçóéìïðïéïýí ìüíï ëïãéóìéêü. ÄéÜöïñá åîåëéãìÝíá óõóôÞìáôá ïðôéêÞò áíáãíþñéóçò ÷áñáêôÞñùí Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá áíáãíùñßæïõí êåßìåíá ìåãÜëçò ðïéêéëßáò ãñáììáôïóåéñþí, áëëÜ áêüìá áíôéìåôùðßæïõí äõóêïëßåò ìå ôá ÷åéñüãñáöá êåßìåíá.

278

Ç áíáãíþñéóç ðñïôýðùí åßíáé ìéá êáèçìåñéíÞ íïçôéêÞ ëåéôïõñãßá ðïõ åðéôåëåß ï áíèñþðéíïò åãêÝöáëïò âáóéæüìåíïò óôç âéùìáôéêÞ åìðåéñßá. Ç åìðåéñßá áõôÞ äçìéïõñãåßôáé áðü ôç ëïãéêÞ äéåñãáóßá ðïõ åðéôåëåßôáé óôï óýíïëï ôùí áéóèçôçñßùí åñåèéóìÜôùí ðïõ äÝ÷åôáé ï áíèñþðéíïò åãêÝöáëïò áðü ôï åîùôåñéêü ðåñéâÜëëïí. ¸ôóé, ï Üíèñùðïò åßíáé éêáíüò íá áíáãíùñßæåé äéÜöïñá ðñüôõðá êáé íá ôá êáôáôÜóóåé óå êáôçãïñßåò. Ôá ðñüôõðá áõôÜ ìðïñåß íá áíáöÝñïíôáé óå åéêüíåò, Þ÷ïõò, êåßìåíá, ê.Ü. Ç áíèñþðéíç áõôÞ åìðåéñßá Ýãéíå ðñïóðÜèåéá íá ìåôáöåñèåß êáé óôïí õðïëïãéóôÞ. ¸÷ïõí, ëïéðüí, áíáðôõ÷èåß åéäéêÜ õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá, ôá ïðïßá ìðïñïýí íá áíáæçôïýí êáé íá áíáãíùñßæïõí ïñéóìÝíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ, óõãêñßíïíôÜò ôá ìå Üëëá ðïõ ï Üíèñùðïò Ý÷åé êáèïñßóåé ùò ðñüôõðá. Ç áíáãíþñéóç ðñïôýðùí ìå ôç âïÞèåéá õðïëïãéóôÞ ãßíåôáé ìå ôéò ôå÷íéêÝò ôçò øçöéáêÞò åðåîåñãáóßáò óÞìáôïò, ïé ïðïßåò ÷ùñßæïíôáé óõíÞèùò óå äýï ìåãÜëåò êáôçãïñßåò: u ôç óôáôéóôéêÞ áíáãíþñéóç, ðïõ åöáñìüæåôáé ãéá ôïí ðñïóäéïñéóìü êáé ôçí áíáãíþñéóç ôùí ðñùôïãåíþí äïìéêþí óôïé÷åßùí ôïõ ðñïôýðïõ u ôç äïìéêÞ áíáãíþñéóç, ðïõ åöáñìüæåôáé üôáí ôï ðñüôõðï åßíáé óýíèåôï êáé áðáéôåßôáé åêôüò áðü ôçí ôáîéíüìçóç êáé ðåñéãñáöÞ ôçò äïìÞò ôïõ. Ïé åöáñìïãÝò óôéò ïðïßåò áðáéôåßôáé áíáãíþñéóç ðñïôýðùí ìå ôç âïÞèåéá õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí åßíáé ðïëëÝò. ÌåñéêÝò áðü áõôÝò åßíáé: Ç áíáãíþñéóç êáé êáôçãïñéïðïßçóç åéêüíùí Þ Þ÷ùí: Ç äéåñãáóßá áõôÞ åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôç âïÞèåéá ìéáò õðÜñ÷ïõóáò âÜóçò äåäïìÝíùí, óôçí ïðïßá åßíáé óõãêåíôñùìÝíï õëéêü ãéá óýãêñéóç ìå ôá ðñïò áíáãíþñéóç áíôéêåßìåíá. ÅöáñìïãÝò õðÜñ÷ïõí ðïëëÝò, üðùò, ãéá ðáñÜäåéãìá, ç ðåñßðôùóç åíüò æùãñáöéêïý ðßíáêá ðïõ ìðïñåß íá áðïäïèåß óôïí ðéèáíü äçìéïõñãü ôïõ, ìéá öùôïãñáößá Þ Ýíá äáêôõëéêü áðïôýðùìá óôï Üôïìï ðïõ áíÞêåé, Ýíá ôñáãïýäé óôï óõíèÝôç ôïõ Þ íá ðñáãìáôïðïéçèåß ôáîéíüìçóç Þ÷ùí óôçí åðåîåñãáóßá ôçò öõóéêÞò ãëþóóáò. ÅöáñìïãÝò óôçí ÉáôñéêÞ: Ç åðåîåñãáóßá êáñäéïãñáöçìÜôùí, åãêåöáëïãñáöçìÜôùí, õðåñç÷ïãñáöçìÜôùí, áîïíéêþí êáé ìáãíçôéêþí ôïìïãñáöéþí âïçèÜ óôç óýíäåóç óõãêåêñéìÝíùí åõñçìÜôùí ìå ðéèáíÝò áóèÝíåéåò. ÁóöáëÞò êáèïäÞãçóç ñïìðüô óôï ÷þñï: Ìå ôç âïÞèåéá «Ýîõðíùí» áëãüñéèìùí ãßíåôáé åðåîåñãáóßá ôùí ïðôéêþí óçìÜôùí ðïõ ëáìâÜíïíôáé áðü ôïõò áéóèçôÞñåò ôïõ ìç÷áíÞìáôïò, þóôå íá ðñïóäéïñßæåôáé ìå ôïí êáëýôåñï ôñüðï ç ìïñöÞ ôùí áíôéêåéìÝíùí êáé, êáôÜ óõíÝðåéá, íá áðïöåýãåôáé ç óýãêñïõóç ìå áõôÜ. Áíáãíþñéóç êåéìÝíïõ: Åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôá åéäéêÜ ðñïãñÜììáôá ÏðôéêÞò Áíáãíþñéóçò ×áñáêôÞñùí (OCR), ìå ôá ïðïßá üðùò Ý÷ïõìå áíáöÝñåé åðéôõã÷Üíåôáé ç áíáãíþñéóç ôùí ÷áñáêôÞñùí ðïõ óõíèÝôïõí Ýíá Ýíôõðï êåßìåíï, ôï ïðïßï ðñïçãïõìÝíùò Ý÷åé øçöéïðïéçèåß ìÝóù óõóêåõþí øçöéïðïßçóçò, üðùò óáñùôþí, ê.Ü.

ÅöáñìïãÝò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óôéò åðéóôÞìåò, óôéò ôÝ÷íåò êáé óôçí åêðáßäåõóç

10

Áñ÷éêÜ ï õðïëïãéóôÞò ó÷åäéÜóôçêå áðü åðéóôÞìïíåò ãéá åðéóôÞìïíåò, êõñßùò ôùí èåôéêþí åðéóôçìþí. Ç ÷ñÞóç ôïõ, üìùò, åðåêôÜèçêå óôç óõíÝ÷åéá óå üëï êáé ðåñéóóüôåñïõò ôïìåßò ôüóï ôùí áíèñùðéóôéêþí üóï êáé ôùí èåôéêþí åðéóôçìþí.

Ï õðïëïãéóôÞò ÷ñçóéìïðïéåßôáé åõñÝùò êáé óôï ÷þñï ôùí áíèñùðéóôéêþí åðéóôçìþí, üðùò: Óôçí Éóôïñßá, ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí ðñïóïìïßùóç äéáöüñùí éóôïñéêþí ãåãïíüôùí, êáèþò ìå áëëçëåðéäñáóôéêÝò ìåèüäïõò ïé åðéóôÞìïíåò ìðïñïýí íá ìåëåôÞóïõí ðéèáíÝò äéáöïñåôéêÝò åîåëßîåéò ôùí ãåãïíüôùí áõôþí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ðïéá èá Þôáí ç Ýêâáóç ôçò ìÜ÷çò ôùí Èåñìïðõëþí, áí ï Ëåùíßäáò åß÷å åöáñìüóåé äéáöïñåôéêÞ óôñáôçãéêÞ Þ áí ï ÅöéÜëôçò äåí åß÷å ïäçãÞóåé ôïõò ÐÝñóåò áðü ôï êñõöü ìïíïðÜôé; Óôç ÍïìéêÞ, ï õðïëïãéóôÞò ÷ñçóéìïðïéåßôáé åõñÝùò ãéá ôçí áíÜêôçóç óôïé÷åßùí áðü ÔñÜðåæåò Ðëçñïöïñéþí. Ï üãêïò ôùí íïìéêþí ðëçñïöïñéþí åßíáé ôåñÜóôéïò, êáèþò ç íïìïëïãßá êáé ç íïìïèåóßá áëëÜæïõí óõ÷íÜ êáé äéáöÝñïõí áðü ÷þñá óå ÷þñá. Åðßóçò ï õðïëïãéóôÞò ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáé óôç óýíôáîç åããñÜöùí, åöüóïí ðïëëÜ íïìéêÜ êåßìåíá, üðùò öüñìåò óõìâïëáßùí, áéôÞóåéò, áãùãÝò Þ ìçíýóåéò, Ý÷ïõí óôåñåüôõðç äéáôýðùóç. Óôç Ëïãïôå÷íßá, ï õðïëïãéóôÞò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ôüóï áðü ôïí åñåõíçôÞ üóï êáé áðü ôï óýã÷ñïíï ëïãïôÝ÷íç. Ï åñåõíçôÞò ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ ìðïñåß íá áíáæçôÞóåé ðëçñïöïñéáêü õëéêü, üðùò èåìáôïëïãéêÞ âéâëéïãñáößá, åñãïãñáößá óõããñáöÝùí, êõêëïöïñßá ôßôëùí áðü åêäïôéêïýò ïßêïõò, çìåñïëüãéï èåáôñéêþí Ýñãùí, ìåëÝôåò êáé ó÷üëéá ãéá ìéá óõãêåêñéìÝíç ëïãïôå÷íéêÞ ðåñßïäï, êëð. Ðïëý åýêïëá åðßóçò ìðïñåß ï ìåëåôçôÞò íá ðñáãìáôïðïéÞóåé êáé áíÜëõóç êåéìÝíùí áðü ëåêôéêÞ, óõíôáêôéêÞ Þ åêöñáóôéêÞ Üðïøç. Áðü ôïí áñéèìü åìöÜíéóçò óõãêåêñéìÝíùí ôýðùí ëÝîåùí êáé åêöñÜóåùí ìðïñåß íá åîáãÜãåé åíäéáöÝñïíôá óõìðåñÜóìáôá ãéá ôï ëïãïôå÷íéêü ýöïò ôïõ óõããñáöÝá, ãéá ôçí åðï÷Þ óôçí ïðïßá ãñÜöôçêå ôï êåßìåíï êáé ðïëëÜ Üëëá. Ìðïñåß åðßóçò íá ðéèáíïëïãÞóåé ôçí ðáôñüôçôá åíüò êåéìÝíïõ óõãêñßíïíôáò ôï ýöïò ôïõ ìå ôï ýöïò êåéìÝíùí ãíùóôþí óõããñáöÝùí. Ï óýã÷ñïíïò ëïãïôÝ÷íçò ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ ìðïñåß íá åêôåëÝóåé ðïëëÝò åñãáóßåò, üðùò: u íá ãñÜøåé êáé íá áíáìïñöþóåé ôá êåßìåíÜ ôïõ ðïëëÝò öïñÝò ìÝ÷ñé ôï ôåëéêü ðñïúüí, ìå ôç ÷ñÞóç ôùí óýã÷ñïíùí åðåîåñãáóôþí êåéìÝíïõ Þ u íá áíáæçôÞóåé ðëçñïöïñéáêü õëéêü ðïõ ìðïñåß íá åßíáé: ¯ óôïé÷åßá ãéá ôçí åðï÷Þ óôçí ïðïßá åêôõëßóóåôáé ôï Ýñãï ôïõ -Þèç, Ýèéìá, åíäýìáôá , ê.Ü. ¯ ëÝîåéò êáé öñÜóåéò áðü ãåíéêÜ Þ åéäéêÜ ëåîéêÜ -óõíþíõìá, áíôþíõìá, éäéùìáôéóìïýò, êëð.

Ï Äéêçãïñéêüò Óýëëïãïò Áèçíþí Ý÷åé äçìéïõñãÞóåé ìéá ôñÜðåæá ðëçñïöïñéþí ìå ôçí ïðïßá ôá ìÝëç ôïõ ìðïñïýí íá óõíäåèïýí áðü ôïí õðïëïãéóôÞ ôïõ ãñáöåßïõ ôïõò êáé íá áíôëÞóïõí ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí ÅëëçíéêÞ êáé ôçí ÊïéíïôéêÞ íïìïëïãßá êáé íïìïèåóßá.

279

10

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Óôçí Êïéíùíéïëïãßá, ï õðïëïãéóôÞò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ãéá óôáôéóôéêÞ áíÜëõóç Þ ãéá ðñïóïìïßùóç. Ìå ôç âïÞèåéá êáôÜëëçëïõ ëïãéóìéêïý ãßíåôáé åðåîåñãáóßá äåäïìÝíùí ðïõ Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå êïéíùíéêÜ öáéíüìåíá -êáôáíáëùôéêïß äåßêôåò, ðëçèõóìïß ìåéïíïôÞôùí, ê.Ü. Ìå ôç âïÞèåéá ôùí óõóôçìÜôùí ðñïóïìïßùóçò ïé åðéóôÞìïíåò ìðïñïýí íá ðñïóïìïéþóïõí êáé íá ìåëåôÞóïõí äéÜöïñá öáéíüìåíá, üðùò ç åîÝëéîç ôçò åèíéêÞò ïéêïíïìßáò, ï Ýëåã÷ïò ôçò ðëçèõóìéáêÞò åîÝëéîçò ìåéïíïôÞôùí, ç êáôáíáëùôéêÞ óõìðåñéöïñÜ, ôá åðé÷åéñçóéáêÜ ðáé÷íßäéá, êëð. Óôçí Áíèñùðïëïãßá, ï õðïëïãéóôÞò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ãéá ôçí ðñïóïìïßùóç êáôáóôÜóåùí êáé ôçí áíáãíþñéóç ìïñöþí. ¸ôóé ïé åðéóôÞìïíåò åßíáé óå èÝóç íá êÜíïõí Ýñåõíåò êáé ìåëÝôåò ãéá ôç ãåíåáëïãéêÞ åîÝëéîç ôïõ áíèñþðïõ, ãéá ôçí áîéïëüãçóç áíèñùðïëïãéêþí åõñçìÜôùí, ãéá ôçí áëëçëåðßäñáóç ðïëéôéóìþí êáé ãåíéêÜ ãéá ôçí åîÝëéîç ôùí êïéíùíéþí. ÅéäéêÜ ìå ôç ÷ñÞóç åîåëéãìÝíùí ðñïãñáììÜôùí áíáãíþñéóçò Þ÷ùí êáé ðñïãñáììÜôùí åðåîåñãáóßáò öõóéêÞò ãëþóóáò ìðïñïýí íá êÜíïõí áíáëýóåéò êáé ìåëÝôåò ó÷åôéêÜ ìå ôçí åîÝëéîç ôùí ãëùóóþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ï Üíèñùðïò. ÐáñÜëëçëá êáé ìå ôç ÷ñÞóç ôùí óõóôçìÜôùí áíáãíþñéóçò êåéìÝíùí êáé ó÷çìÜôùí ìðïñïýí íá ìåëåôïýí ð.÷. åéäéêÜ êåßìåíá êáé ãñáöÝò, ôçí åîÝëéîç ôùí áëöáâÞôùí Þ ôçí åîÝëéîç ôùí ôå÷íþí óôïõò äéÜöïñïõò ëáïýò.

Åêôüò áðü ôéò óõíçèéóìÝíåò ÷ñÞóåéò ôïõ õðïëïãéóôÞ áðü ôïõò åðéóôÞìïíåò -äçëáäÞ ôç ÷ñÞóç ôïõ õðïëïãéóôÞ ãéá åêðáßäåõóç, áðïèÞêåõóç êáé áíÜêôçóç óôïé÷åßùí, áíáæÞôçóç óôïé÷åßùí áðü ÔñÜðåæåò Ðëçñïöïñéþí êáé áðü ôï Äéáäßêôõï, óôáôéóôéêÞ áíÜëõóç óôïé÷åßùí, ê.Ü.- óôéò èåôéêÝò åðéóôÞìåò Ý÷ïõìå êáé åéäéêÝò åöáñìïãÝò êáôÜ åðéóôÞìç ðïõ Ý÷ïõí êáôáóôÞóåé ôïí õðïëïãéóôÞ ôï ðéï âáóéêü åñãáëåßï óôï ÷þñï áõôü. Ïé åöáñìïãÝò ôïõ åßíáé ðÜñá ðïëëÝò êáé êáèçìåñéíÜ ðñïóôßèåíôáé íÝåò. ÌåñéêÝò áðü áõôÝò åßíáé:

280

Óôá ÌáèçìáôéêÜ ï õðïëïãéóôÞò âñßóêåé ðïëëÝò åöáñìïãÝò, êáèþò Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá åêôåëåß áñéèìçôéêÝò ðñÜîåéò ðïëý ãñÞãïñá êáé ìå ìåãÜëç áêñßâåéá. Åðßóçò, ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß êáé ãéá Üëëåò åñãáóßåò, üðùò ç ìåëÝôç ãñáöéêþí ðáñáóôÜóåùí ìå ôç ÷ñÞóç êáôÜëëçëïõ ëïãéóìéêïý, ç äéåñåýíçóç ãåùìåôñéêþí ðñïâëçìÜ-

ÅöáñìïãÝò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óôéò åðéóôÞìåò, óôéò ôÝ÷íåò êáé óôçí åêðáßäåõóç ôùí, ç áðüäåéîç èåùñçìÜôùí üðïõ áðáéôåßôáé åðßëõóç ðïëýðëïêùí ôýðùí, ç åðßëõóç åîéóþóåùí, ç ìåëÝôç ðñïâëçìÜôùí ôçò óôáôéóôéêÞò, ç äçìéïõñãßá ó÷çìÜôùí ðïõ äç-

10

ìéïõñãïýíôáé ìå áíáäñïìéêÝò äéáäéêáóßåò, ð.÷. fractals, ê.Ü. Óôç ÖõóéêÞ êáé óôç ×çìåßá, ï õðïëïãéóôÞò ÷ñçóéìïðïéåßôáé åõñÝùò ãéá ôçí õðïóôÞñéîç ôùí åñãáóôçñßùí. ¼ëá ó÷åäüí ôá üñãáíá ôùí åñãáóôçñßùí áõôþí Þ áðïôåëïýí ìÝñç åéäéêÜ ó÷åäéáóìÝíùí õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí Þ óõíäÝïíôáé ìå õðïëïãéóôÞ ãéá ôç ãñÞãïñç êáé áêñéâÞ åîáãùãÞ áðïôåëåóìÜôùí. Áêüìç ï õðïëïãéóôÞò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß áðü ôïõò åðéóôÞìïíåò ôùí áíôßóôïé÷ùí åéäéêïôÞôùí : u Ãéá ôçí ðñïóïìïßùóç ðåéñáìÜôùí ðïõ åßíáé áäýíáôï Þ ðïëý äýóêïëï íá ìåëåôçèïýí óôçí ðñÜîç. ð.÷. óõíèÞêåò Ýëëåéøçò âáñýôçôáò, áðïôåëÝóìáôá ðõñçíéêÞò Ýêñçîçò, öáéíüìåíá ðïõ óõìâáßíïõí óå éäéáßôåñá ìåãÜëï Þ ìéêñü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá. u Ãéá ôçí õðïóôÞñéîç óõóêåõþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí áíß÷íåõóç óôïé÷åßùí ðïõ äåí åßíáé Üìåóá áíôéëçðôÜ áðü ôïí Üíèñùðï, üðùò ç ýðáñîç õðåñéùäþí Þ õðåñýèñùí áêôßíùí, Üïóìùí áåñßùí, ê.Ü.

281

10

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ï õðïëïãéóôÞò óôï åñãáóôÞñéï u u u

Ãéá ôïí Ýëåã÷ï äéáôÜîåùí ðïõ åêôåëïýí åðéêßíäõíåò ëåéôïõñãßåò Þ åðéêßíäõíá ðåéñÜìáôá, ð.÷. Ýëåã÷ïò ðõñçíéêþí áíôéäñáóôÞñùí. Ãéá ôç ìåëÝôç äéÜöïñùí öõóéêþí öáéíïìÝíùí. Ãéá ôïí Ýëåã÷ï êáé ôç óùóôÞ ëåéôïõñãßá ðïëýðëïêùí ðåéñáìáôéêþí äéáôÜîåùí, ð.÷. åðéôá÷õíôÝò óùìáôéäßùí.

Óôçí Áóôñïíïìßá, ï üãêïò ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ ÷ñåéÜæïíôáé ãéá ôéò ìåëÝôåò ôïõò ïé áóôñïíüìïé åßíáé ôåñÜóôéïò, åíþ ç åðåîåñãáóßá ôïõò áðáéôåß ðïëýðëïêïõò õðïëïãéóìïýò. Ç óõìâïëÞ ôïõ õðïëïãéóôÞ óôï ðåäßï áõôü åßíáé áíõðïëüãéóôç.

Ôï äéáóôçìéêü ôçëåóêüðéï Hubble

282

Ï óçìåñéíüò åñåõíçôÞò ôïõ äéáóôÞìáôïò äåí åßíáé õðï÷ñåùìÝíïò íá ðáñáôçñåß óõíå÷þò ôá êïóìéêÜ óôïé÷åßá. Éó÷õñÜ ôçëåóêüðéá ôá ïðïßá åëÝã÷ïíôáé áðü õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá åñåõíïýí ôá Üäõôá ôïõ óýìðáíôïò êáé êáôáãñÜöïõí ìÝñá êáé íý÷ôá ðáñáôçñÞóåéò, ðïõ èá Þôáí ßóùò êáé áäýíáôï íá ãßíïõí áíôéëçðôÝò áðü ôïí Üíèñùðï. Ôá óôïé÷åßá áõôÜ áíáëýïíôáé ìå ôç âïÞèåéá õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí, áñ÷åéïèåôïýíôáé óå åéäéêÝò ÔñÜðåæåò Ðëçñïöïñéþí Þ ìåôáâéâÜæïíôáé óå Üëëåò åðéóôçìïíéêÝò ïìÜäåò êáé åñåõíçôéêÜ êÝíôñá ãéá ðåñáéôÝñù ìåëÝôç. Åðßóçò, ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ ïé åðéóôÞìïíåò ìðïñïýí íá äéåñåõíÞóïõí ðåéñáìáôéêÜ êáé ìå ôç âïÞèåéá ðñïóïìïßùóçò äéÜöïñåò èåùñßåò êáé íá

ÅöáñìïãÝò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óôéò åðéóôÞìåò, óôéò ôÝ÷íåò êáé óôçí åêðáßäåõóç åðé÷åéñÞóïõí íá äþóïõí áðáíôÞóåéò óôá åñùôÞìáôá ðïõ ôßèåíôáé ó÷åôéêÜ ìå ôç ãÝíåóç ôïõ óýìðáíôïò ê.Ü.

10

Óôçí åéêüíá áñéóôåñÜ åéêïíßæåôáé ôï ôçëåóêüðéï «ÁÌ» ôïõ Åèíéêïý Áóôåñïóêïðåßïõ ôçò Åêðáßäåõóçò «Åýäïîïò» ðïõ âñßóêåôáé ôïðïèåôçìÝíï óôï üñïò Áßíïò (1628ì) ôçò íÞóïõ Êåöáëëçíßáò. Ôï Åèíéêü Áóôåñïóêïðåßï ôçò Åêðáßäåõóçò «Åýäïîïò» äçìéïõñãÞèçêå êáé õðïóôçñßæåôáé áðü ôï ÅÊÅÖÅ «Äçìüêñéôïò», ôçí ÁíùôÜôç Ó÷ïëÞ Íáõôéêþí Äïêßìùí (ÓÍÄ), ôï Õðïõñãåßï Ðáéäåßáò, ôçí Íïìáñ÷éáêÞ Áõôïäéïßêçóç Êåöáëëçíßáò êáé ÉèÜêçò êáß ôï ÐáíåðéóôÞìéï Áèçíþí (ÐÔÄÅ), ìå ôçí óõìðáñÜóôáóç ôçò ÐïëåìéêÞò Áåñïðïñßáò.

Óôç Ìåôåùñïëïãßá, ï õðïëïãéóôÞò ÷ñçóéìïðïéåßôáé êõñßùò ãéá åðåîåñãáóßá óôïé÷åßùí. Ðáñ üëï ðïõ ïé ìáèçìáôéêïß ôýðïé ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí ðñüâëåøç ôùí êáéñéêþí öáéíïìÝíùí Þôáí ãíùóôïß åäþ êáé ðïëëÜ ÷ñüíéá, ìüëéò ðñüóöáôá êáé ìå ôç ÷ñÞóç éó÷õñþí õðïëïãéóôþí Ýãéíå äõíáôü íá ôïõò åêìåôáëëåõôïýìå êáé íá åðåîåñãáóôïýìå ôá áðïôåëÝóìáôÜ ôïõò. Ãéá ôçí áêñéâÝóôåñç ðñüâëåøç ôïõ êáéñïý ðñÝðåé íá ðñáãìáôïðïéçèåß Ýíáò óõíäõáóìüò åíåñãåéþí ôïõ áíèñþðïõ êáé åðåîåñãáóßáò äåäïìÝíùí áðü ôïí õðïëïãéóôÞ, ùò åîÞò: u ÅðéóôÞìïíåò áðü äéÜöïñåò ðåñéï÷Ýò ôçò ãçò óõãêåíôñþíïõí óôïé÷åßá ãéá ôçí êáôÜóôáóç ôçò áôìüóöáéñáò -ð.÷. èåñìïêñáóßá, õãñáóßá, ôá÷ýôçôá áíÝìùí- ìå ôç âïÞèåéá åðßãåéùí, èáëÜóóéùí êáé äïñõöïñéêþí óôáèìþí

Ìåôåùñïëïãéêüò ÷Üñôçò

283

10

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Ôá óôïé÷åßá áõôÜ ìåôáâéâÜæïíôáé, ìÝóù ãñÞãïñùí ôçëåðéêïéíùíéáêþí äéêôýùí, óå åéäéêÜ ìåôåùñïëïãéêÜ êÝíôñá, üðïõ ìå ôç ÷ñÞóç ðáíßó÷õñùí õðïëïãéóôþí ãßíåôáé ç åðåîåñãáóßá ôïõò êáé ìå ôç ÷ñÞóç ìáèçìáôéêþí ìïíôÝëùí ðñïêýðôåé ç ðñüâëåøç ôïõ êáéñïý ãéá êÜèå ðåñéï÷Þ. ÌÜëéóôá ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ìå ôç ÷ñÞóç åîåëéãìÝíïõ ëïãéóìéêïý ç ðñüâëåøç ãßíåôáé üëï êáé ðéï áêñéâÞò êáé êáëýðôåé ìåãáëýôåñç ÷ñïíéêÞ ðåñßïäï. Ïé ìåôåùñïëïãéêïß ÷Üñôåò ðïõ äåß÷íïõí ôçí ðñüâëåøç êÜèå ðåñéï÷Þò åßíáé Ýôïéìïé ìÝóá óå ìéêñü ÷ñüíï êáé ìðïñïýí íá äéáôåèïýí óå êÜèå åíäéáöåñüìåíç áñ÷Þ -ëéìåíéêÝò áñ÷Ýò, õðçñåóßåò áåñïäñïìßùí, ìÝóá ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò, õðçñåóßåò Äéáäéêôýïõ, ê.Ü. u

Ç äõíáôüôçôá ðïõ ðñïóöÝñåé ï õðïëïãéóôÞò óôç äéá÷åßñéóç äéáöïñåôéêþí åéäþí äåäïìÝíùí, -êåßìåíá, åéêüíåò, Þ÷ïé, âßíôåï- ôïí êáèéóôÜ ÷ñÞóéìï åñãáëåßï óå üëåò ó÷åäüí ôéò ôÝ÷íåò. ÌÜëéóôá ç ôá÷ýôçôá êáé ç áêñßâåéá ìå ôçí ïðïßá ï õðïëïãéóôÞò åðåîåñãÜæåôáé ôá äåäïìÝíá áõôÜ, äßíåé ôç äõíáôüôçôá óôï óçìåñéíü êáëëéôÝ÷íç íá ðåéñáìáôéóôåß ðÜíù óå äéáöïñåôéêÝò éäÝåò, ìÝ÷ñé íá êáôáëÞîåé óôï ôåëéêü äçìéïýñãçìá.

Ç ìïõóéêÞ åßíáé áðü ôïõò ðñþôïõò ÷þñïõò ôçò ôÝ÷íçò üðïõ âñÞêå åöáñìïãÞ ï õðïëïãéóôÞò. Óôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ 50 êáé óôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 60 ïé ìïõóéêïß ÷ñçóéìïðïßçóáí ôïí õðïëïãéóôÞ ùò âïçèçôéêü åñãáëåßï óôç äéáäéêáóßá ôçò óýíèåóçò, êõñßùò ãéá ôçí ðáñáãùãÞ íÝùí ôýðùí Þ÷ùí Þ ãéá ôçí åðßôåõîç óõíäõáóìþí Þ÷ùí. ¸ôóé óýíôïìá áíáðôý÷èçêå Ýíá íÝï åßäïò ìïõóéêïý ïñãÜíïõ, ï óõíèåôçôÞò (synthesizer), ðïõ åßíáé åöïäéáóìÝíï ìå õðïëïãéóôÞ êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé ü÷é ìüíï ãéá ôçí ðáñáãùãÞ áëëÜ êáé ãéá ôçí åðåîåñãáóßá Þ÷ùí. ÌÜëéóôá áíáðôý÷èçêå êáé Ýíá åßäïò ìïõóéêÞò ðïõ âáóßóôçêå óôï üñãáíï áõôü, ç çëåêôñïíéêÞ ìïõóéêÞ. Óôç óçìåñéíÞ åðï÷Þ ï ìïõóéêüò ìðïñåß íá «ãñÜøåé» Ýíá ìïõóéêü Ýñãï, áðïèçêåýïíôáò óôç ìíÞìç ôïõ õðïëïãéóôÞ ôéò «íüôåò» ôùí ìïõóéêþí ïñãÜíùí óå çëåêôñïíéêÞ ìïñöÞ. Óôç óõíÝ÷åéá, ìðïñåß: u ôï áêïýóåé ïëüêëçñï Þ ïðïéïäÞðïôå ôìÞìá ôïõ óå ðñáãìáôéêü Þ÷ï u íá ôï ôñïðïðïéÞóåé u íá ôï åêôõðþóåé óôï ÷áñôß óå ìïñöÞ ðáñôéôïýñáò u íá ôï åããñÜøåé óå ôáéíßá, êáóÝôá, ïðôéêü äßóêï Þ ïðïéïäÞðïôå ðñüóöïñï ìÝóï áðïèÞêåõóçò. Ï õðïëïãéóôÞò ðáßæåé óçìáíôéêü ñüëï êáé óôçí ðáñïõóßáóç-äéÜäïóç ôçò ìïõóéêÞò. Ãéá ðáñÜäåéãìá ïé ìïõóéêïß ðáñáãùãïß ÷ñçóéìïðïéïýí ìç÷áíÞìáôá ðïõ åëÝã÷ïíôáé áðü õðïëïãéóôÞ, ãéá íá ïñãáíþóïõí êáé íá ðáñïõóéÜóïõí ôç ìïõóéêÞ åßôå óå ñáäéïöùíéêÝò êáé ôçëåïðôéêÝò åêðïìðÝò åßôå óå êÝíôñá äéáóêÝäáóçò, ìïõóéêÝò óêçíÝò, óõíáõëßåò êáé áëëïý.

284

ÅöáñìïãÝò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óôéò åðéóôÞìåò, óôéò ôÝ÷íåò êáé óôçí åêðáßäåõóç

Óôéò åéêáóôéêÝò ôÝ÷íåò ï õðïëïãéóôÞò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ùò âïçèçôéêü åñãáëåßï ãéá ôç ìåëÝôç ôùí Ýñãùí ôÝ÷íçò. Ìå ôç ÷ñÞóç åéêïíïëçðôéêþí óõóêåõþí (êÜìåñåò) êáé óõóêåõþí øçöéïðïßçóçò (óáñùôÝò) åéêüíåò Ýñãùí ôÝ÷íçò åéóÜãïíôáé óôïí õðïëïãéóôÞ. Áêïëïýèùò ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ êáôÜëëçëïõ ëïãéóìéêïý ïé ìåëåôçôÝò åðåîåñãÜæïíôáé óôïé÷åßá -åíôüðéóç ðåñéãñáììÜôùí, áíÜëõóç õöÞò, ê.Ü.- êáé åîÜãïõí ÷ñÞóéìá óõìðåñÜóìáôá, üðùò ð.÷. ãéá ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ, ôçí ôáîéíüìçóç Þ ôçí ðáôñüôçôá ôïõ Ýñãïõ. ÐáñÜëëçëá ï õðïëïãéóôÞò ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáé ãéá ôç äçìéïõñãßá åéêáóôéêþí Ýñãùí, ïðüôå ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ìéëÜìå ãéá ôçí ÔÝ÷íç ìå ÕðïëïãéóôÞ (Computer Art). Åêôüò áðü ôá óõóôÞìáôá CAD ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé -üðùò Þäç ãíùñßóáìå - êõñßùò ãéá ôç äçìéïõñãßá áñ÷éôåêôïíéêþí ó÷åäßùí, õðÜñ÷ïõí êáé ðñïãñÜììáôá ëïãéóìéêïý ìå ôá ïðïßá ìðïñïýìå íá äçìéïõñãÞóïõìå êáé íá åðåîåñãáóôïýìå ó÷Ýäéá êáé åéêüíåò. Ôéò äõíáôüôçôåò ôùí ðñïãñáììÜôùí áõôþí åêìåôáëëåõüìáóôå êáé ãéá ôç äçìéïõñãßá Ýñãùí ôÝ÷íçò. Ìå ôç ÷ñÞóç ôïõò ìðïñïýìå íá äçìéïõñãÞóïõìå äéóäéÜóôáôåò Þ ôñéóäéÜóôáôåò áðåéêïíßóåéò áíôéêåéìÝíùí, ÷ñçóéìïðïéþíôáò áëãïñéèìéêÜ Þ ìç óõóôÞìáôá. ÐïëëÜ áðü áõôÜ ôá ðñïãñÜììáôá -Þ Üëëá áíåîÜñôçôá- åðéôñÝðïõí, ìå ôç ÷ñÞóç åéäéêþí ìåôáó÷çìáôéóìþí, ôçí áëëïßùóç ôùí ðñáãìáôéêþí ÷áñáêôçñéóôéêþí ìéáò Ýôïéìçò åéêüíáò Þ ìéáò öùôïãñáößáò. ¸ôóé, ìðïñåß íá áëëÜîïõìå ìßá åéêüíá, þóôå íá ìïéÜæåé üôé Ý÷åé áíÜãëõöç õöÞ, íá ìïéÜæåé ðïëõêáéñéóìÝíç, ê.Ü. Ïé ìåôáó÷çìáôéóìïß áõôïß ëÝãïíôáé ößëôñá Þ ìÜóêåò. ÔÝôïéïõ åßäïõò ðñïãñÜììáôá âñßóêïõí ìåãÜëç åöáñìïãÞ êáé óôéò åöáñìïóìÝíåò ôÝ÷íåò, üðùò åßíáé ç öùôïãñáößá êáé ç ãñáöéóôéêÞ.

10

«Ç óõíÝíùóç ôçò ÔÝ÷íçò êáé ôïõ ÕðïëïãéóôÞ åðéäéþêåé áðü ôç óõíÜíôçóç ôïõ õðïêåéìåíéêïý öáíôáóôéêïý êáé ôïõ öáíôáóôéêïý åíüò ôå÷íçôÜ åõöõïýò áõôïìÜôïõ, ôç ãÝííçóç ìéáò áéóèçôéêÞò äçìéïõñãéêüôçôáò åíüò íÝïõ ôýðïõ. Ï ÕðïëïãéóôÞò! Ìéá ìç÷áíÞ ãéá íá äéáôõðþíåéò üíåéñá. Áõôüò åßíáé ï íÝïò äñüìïò ðïõ ðñÝðåé íá äéáíïßîïõìå». ÏìÜäá «ÔÝ÷íç êáé ÕðïëïãéóôÝò» ôïõ 8ïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Ðáñéóßùí, áñ÷Ýò äåêáåôßáò ôïõ '70.

Óôïí êéíçìáôïãñÜöï ï õðïëïãéóôÞò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ôüóï ùò èåìáôéêü áíôéêåßìåíï, üóï êáé ùò åñãáëåßï õðïâïÞèçóçò. Óå üëåò ó÷åäüí ôéò ôáéíßåò åðéóôçìïíéêÞò öáíôáóßáò õðÜñ÷ïõí õðïëïãéóôÝò, ïé ïðïßïé ðïëëÝò öïñÝò Ý÷ïõí ðñùôáãùíéóôéêü ñüëï. Åðßóçò ï õðïëïãéóôÞò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß êáè üëç ôç äéÜñêåéá ôçò ðáñáãùãÞò ìéáò êéíçìáôïãñáöéêÞò ôáéíßáò. Ðñéí ôï ãýñéóìá, ïé óõíôåëåóôÝò ôçò ôáéíßáò ìðïñïýí ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ íá óõíäõÜóïõí êåßìåíá, Þ÷ïõò, êéíïýìåíåò åéêüíåò êáé óêßôóá êáé íá äçìéïõñãÞ-

285

10

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí óïõí Ýíá åéêïíïãñáöçìÝíï ç÷çôéêü óåíÜñéï. Áöïý ìåëåôÞóïõí ôï óåíÜñéï áõôü, ìðïñïýí íá áðïöáóßóïõí ãéá ôçí ôåëéêÞ ìïñöÞ ôçò ôáéíßáò, ôçí åðéëïãÞ ôùí çèïðïéþí, ôç äçìéïõñãßá ôùí óêçíéêþí, ê.Ü. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ ãõñßóìáôïò ï õðïëïãéóôÞò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ãéá ôç äçìéïõñãßá åéäéêþí åöÝ, ãéá ôçí ðáñáãùãÞ óõíèåôéêÞò êßíçóçò (animation), ê.Ü. Áò èõìçèïýìå üôé ðáñÜãïíôáé ôáéíßåò áðïêëåéóôéêÜ ìå ôç ÷ñÞóç õðïëïãéóôþí. ÌåôÜ ôï ãýñéóìá ôçò ôáéíßáò Ý÷ïõìå ðïëëÝò åöáñìïãÝò ôïõ õðïëïãéóôÞ, ðñéí áõôÞ ðáñáäïèåß óôï êïéíü. Ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ åßíáé äõíáôüí: u íá ãßíåé åðåîåñãáóßá ôçò áñ÷éêÞò åéêüíáò áëëÜæïíôáò ÷ñþìáôá, ðñïóèÝôïíôáò Þ áöáéñþíôáò ðñüóùðá Þ áíôéêåßìåíá u íá ãßíåé åðåîåñãáóßá ôïõ áñ÷éêïý Þ÷ïõ u íá ãßíåé çëåêôñïíéêü ìïíôÜæ, ê.Ü. Åðßóçò ï õðïëïãéóôÞò Ý÷åé ÷ñçóéìïðïéçèåß êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôïí åðáíá÷ñùìáôéóìü áóðñüìáõñùí ôáéíéþí.

Óôç óçìåñéíÞ åðï÷Þ õðïëïãéóôÞò êáé åîÝëéîç ôå÷íïëïãßáò åßíáé äýï Ýííïéåò Üññçêôá óõíäåäåìÝíåò. Äåí õðÜñ÷åé ôïìÝáò ôçò ôå÷íïëïãßáò ï ïðïßïò, óå êÜðïéá öÜóç ôïõ, íá ìç ÷ñçóéìïðïéåß ôïí õðïëïãéóôÞ. Áðü ôï ó÷åäéáóìü êôéñßùí êáé ðñïúüíôùí ìÝ÷ñé ôç äéáäéêáóßá êáôáóêåõÞò, ðáñáãùãÞò êáé ôåëéêïý åëÝã÷ïõ ç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ åßíáé óçìáíôéêÞ, þóôå üëá íá ãßíïíôáé ãñÞãïñá êáé ìå áêñßâåéá.

Óôéò ìÝñåò ìáò ôá ðåñéóóüôåñá êôßñéá êáé ðñïúüíôá ó÷åäéÜæïíôáé ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ. Ãéá ôï óêïðü áõôü ÷ñçóéìïðïéåßôáé Ýíáò óõíäõáóìüò õëéêïý êáé ëïãéóìéêïý (óýóôçìá CAD - Computer Aided Design) ðïõ âïçèÜ ôïõò ìç÷áíéêïýò, ôïõò áñ÷éôÝêôïíåò êáé ãåíéêÜ ôïõò ó÷åäéáóôÝò íá ó÷åäéÜæïõí ãåùìåôñéêÝò ðáñáóôÜóåéò ãéá êÜèå åßäïõò áíôéêåßìåíï, áðü âßäåò, Ýðéðëá, óðßôéá, ìÝ÷ñé õðåñùêåÜíéá, áåñïðëÜíá êáé ðõñáýëïõò.

Ó÷åäßáóç ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ

286

ÅöáñìïãÝò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óôéò åðéóôÞìåò, óôéò ôÝ÷íåò êáé óôçí åêðáßäåõóç ¸íá óýóôçìá CAD åêôüò áðü ôï åéäéêü ëïãéóìéêü áðáéôåß êáé éó÷õñü õðïëïãéóôéêü óýóôçìá åöïäéáóìÝíï ìå ïèüíç õøçëÞò áíÜëõóçò ãéá ðéï óùóôÞ áðåéêüíéóç, öùôïãñáößäá, øçöéïðïéçôÞ ãéá ðéï åýêïëç ó÷åäßáóç êáé åéäéêü åêôõðùôÞ Þ ó÷åäéïãñÜöï ãéá ôçí åêôýðùóç ôùí ó÷åäßùí. ÌÝ÷ñé ôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ 80, Ýíá ôÝôïéï óýóôçìá áðáéôïýóå åéäéêÞò êáôáóêåõÞò õðïëïãéóôÝò, ïðüôå Þôáí ðïëý áêñéâü êáé ÷ñçóéìïðïéïýíôáí áðü ìåãÜëïõò ïñãáíéóìïýò Þ ìåãÜëåò âéïìç÷áíßåò. ÓÞìåñá, üìùò, ìðïñåß êáíåßò íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé ãé áõôÞ ôç äïõëåéÜ áêüìá êáé ðñïóùðéêïýò õðïëïãéóôÝò. Ãéá ôç ó÷åäßáóç åíüò ðñïúüíôïò, åéóÜãïíôáé óôïí õðïëïãéóôÞ ïé ðñïäéáãñáöÝò ôïõ (äéáóôÜóåéò, ó÷Þìá, ìïñöÞ, ê.Ü.) êáé ìå ôç ÷ñÞóç åîåëéãìÝíùí ðñïãñáììÜôùí åìöáíßæåôáé óôçí ïèüíç ìéá ãåùìåôñéêÞ ðáñÜóôáóÞ ôïõ äéóäéÜóôáôç Þ óå ðñïïðôéêÞ ôñéþí äéáóôÜóåùí. Áðü ôç óôéãìÞ ðïõ ïé ðñïäéáãñáöÝò åíüò ðñïúüíôïò åéóá÷èïýí óôïí õðïëïãéóôÞ, ï ó÷åäéáóôÞò Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá åðåìâáßíåé êáé íá ôéò ôñïðïðïéåß ìå ìåãÜëç åõêïëßá, åíþ ìðïñåß íá âëÝðåé ôá áðïôåëÝóìáôá ôùí ôñïðïðïéÞóåùí áõôþí ðïëý ãñÞãïñá óôçí ïèüíç. ÐáñÜëëçëá ìÝóù ôùí äéêôýùí õðïëïãéóôþí ìðïñåß íá óôÝëíåé ôéò éäÝåò ôïõ áõôÝò êáé óå Üëëïõò ó÷åäéáóôÝò êáé ìç÷áíéêïýò ðïõ âñßóêïíôáé óå Üëëá óçìåßá ãéá ðåñáéôÝñù ìåëÝôç Þ äïêéìÞ.

10

Ìå ôïí üñï óýóôçìá CAM (Computer Aided Manufacturing) åííïïýìå Ýíá óýíïëï åñãáëåßùí êáé ìç÷áíçìÜôùí -åñãáëåéïìç÷áíÝò- ôá ïðïßá åëÝã÷ïíôáé áðü õðïëïãéóôÞ êáé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí êáôáóêåõÞ ðñïúüíôùí. Ôá óõóôÞìáôá CAM óõíäÝïíôáé óõíÞèùò ìå óõóôÞìáôá CAD, ïðüôå ìéëÜìå ãéá ïëïêëçñùìÝíá óõóôÞìáôá CAD/CAM. Óôá óõóôÞìáôá áõôÜ ôá åîáãüìåíá ôïõ CAD ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ùò ðñïäéáãñáöÝò åéóüäïõ óôï óýóôçìá CAM. Ïé ðñïäéáãñáöÝò áõôÝò åßíáé áðáñáßôçôåò ãéá ôïí ðñïãñáììáôéóìü ôùí åñãáëåéïìç÷áíþí ðïõ êáôáóêåõÜæïõí ôï ðñïúüí.

Óýóôçìá CAD/CAM

Ï ðñïãñáììáôéóìüò áõôüò ãßíåôáé ìå ôçí áíÜðôõîç åéäéêþí áñ÷åßùí ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ôá êáôÜëëçëá äåäïìÝíá ãéá ôçí ïäÞãçóç ôùí åñãáëåéïìç÷áíþí êáé áðïôåëïýí Ýíá Åéäéêü Óýóôçìá Áñéèìçôéêïý ÅëÝã÷ïõ (Computerized Numerical Control). Ç áíÜðôõîç ôùí åéäéêþí áõôþí áñ÷åßùí áðáéôåß åîåéäéêåõìÝíåò éêáíüôçôåò êáé ãé áõôü ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá óéãÜ óéãÜ áíôéêáèßóôáíôáé áðü åéäéêü ëïãéóìéêü, ôï ïðïßï áðïôåëåß ôï óõíäåôéêü êñßêï áíÜìåóá óôá CAD êáé CAM óõóôÞìáôá.

287

10

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Óôá óýã÷ñïíá åñãïóôÜóéá ôá õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá åëÝã÷ïõí ôçí êßíçóç ìç÷áíéóìþí ïé ïðïßïé öÝñïõí åéäéêïýò áéóèçôÞñåò. Ôá óõóôÞìáôá áõôÜ, ìå ôç ÷ñÞóç åéäéêïý ëïãéóìéêïý, åðåîåñãÜæïíôáé ôá óÞìáôá ôùí áéóèçôÞñùí, áêïëïýèùò «áðïöáóßæïõí» êáé óôç óõíÝ÷åéá «äßíïõí åíôïëÝò» ãéá ôçí êßíçóç ôùí ôìçìÜôùí ôùí ìç÷áíþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí êáôáóêåõÞ ôùí ðñïúüíôùí.

Ôïõò ìç÷áíéóìïýò áõôïýò óõíçèßæïõìå íá ïíïìÜæïõìå ñïìðüô êáé ôïí êëÜäï ôçò åðéóôÞìçò ðïõ áó÷ïëåßôáé ìå ôç äçìéïõñãßá êáé ôçí åîÝëéîç ôùí ìç÷áíþí áõôþí ÑïìðïôéêÞ. ÓõíÞèùò, ôá ñïìðüô ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá åñãáóßåò ðïõ áðáéôïýí ìåãÜëç áêñßâåéá, üðùò åßíáé ç óõãêüëëçóç êáé ç óõíáñìïëüãçóç åîáñôçìÜôùí, Þ ãéá åñãáóßåò ðïõ åßíáé åðéêßíäõíåò Þ äåí ìðïñïýí íá ãßíïõí áðü ôïí Üíèñùðï, üðùò åßíáé ç áíýøùóç ìåãÜëùí öïñôßùí, ï êáèáñéóìüò ôïîéêþí áðïâëÞôùí, ê.Ü.

Åêôüò áðü ôá ïëïêëçñùìÝíá óõóôÞìáôá CAD/CAM õðÜñ÷åé êáé ìéá Üëëç êáôçãïñßá ïëïêëçñùìÝíùí óõóôçìÜôùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôï ó÷åäéáóìü êáé ôïí Ýëåã÷ï ðñïúüíôùí. Åßíáé ôá óõóôÞìáôá CAD/CAE, üðïõ ôá åîáãüìåíá ôïõ óõóôÞìáôïò CAD, åßíáé ðñïäéáãñáöÝò åéóüäïõ ãéá ôï óýóôçìá CAE (Computer-Aided Engineering).

288

ÅöáñìïãÝò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óôéò åðéóôÞìåò, óôéò ôÝ÷íåò êáé óôçí åêðáßäåõóç Óôï óýóôçìá áõôü ìðïñåß êáíåßò, ìå ôç ÷ñÞóç åîåëéãìÝíùí ðñïãñáììÜôùí ðñïóïìïßùóçò, íá ìåëåôÞóåé ôç óõìðåñéöïñÜ åíüò áíôéêåéìÝíïõ -óôçí ðñÜîç ôç ãåùìåôñéêÞ ôïõ áíáðáñÜóôáóç ðïõ äçìéïõñãåßôáé áðü ôï óýóôçìá CAD- êÜôù áðü êÜèå åßäïõò êáôáðüíçóç (ìç÷áíéêÞ, èåñìéêÞ, ê.Ü.) Ãéá ðáñÜäåéãìá, ìå Ýíá ôÝôïéï óýóôçìá ó÷åäéÜæïõìå ôïõò êõëßíäñïõò åíüò êéíçôÞñá åóùôåñéêÞò êáýóçò êáé «áõîÜíïíôáò», óå Ýíáí áðü áõôïýò, ôç èåñìïêñáóßá ìÝ÷ñé íá «êáôáóôñáöåß» äïêéìÜæïõìå ôç èåñìéêÞ êáé ôç ìç÷áíéêÞ áíôï÷Þ ôïõ. ¸ôóé ìðïñïýìå íá âãÜëïõìå ôá óõìðåñÜóìáôÜ ìáò ãñÞãïñá êáé ÷ùñßò íá êáôáóôñÝøïõìå Ýíáí ðñáãìáôéêü êéíçôÞñá.

10

Ìå ôïí üñï ïëïêëçñùìÝíç ðáñáãùãÞ ìå ôç âïÞèåéá õðïëïãéóôÞ (Computer Integrated Manufacturing- CIM) åííïïýìå ó÷åäéáóìü êáé ðáñáãùãÞ ðñïúüíôùí ìå áõôüìáôåò äéáäéêáóßåò ðïõ åðéôõã÷Üíïõìå åêìåôáëëåõüìåíïé ôéò «ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ» ôå÷íïëïãßåò -CAD, CAM, CAE- óå óõíäõáóìü ìå Üëëåò, ð.÷. ñïìðïôéêÞ. ÐáñÜëëçëá ï õðïëïãéóôÞò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá Ýëåã÷ï áðïèåìÜôùí, êïóôïëüãçóç ðñïúüíôùí, êëð. ¸íá åñãïóôÜóéï áõôÞò ôçò ôå÷íïëïãßáò Ý÷åé ìåãÜëç åõåëéîßá óôçí ðáñáãùãÞ êáé ìðïñåß íá áíôáðïêñéèåß ðïëý ãñÞãïñá êáé áðïôåëåóìáôéêÜ óôéò áðáéôÞóåéò ôçò áãïñÜò êáé óôçí áíÜðôõîç íÝùí ðñïúüíôùí.

ÁõôïìáôïðïéçìÝíï óýóôçìá ðáñáãùãÞò áõôïêéíÞôùí

Ïé ôå÷íïëïãßåò CAD, CAM, CAE âñßóêïõí åöáñìïãÞ óå ðïëëïýò ôïìåßò, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá: u óôç ìç÷áíïëïãéêÞ, ìç÷áíéêÞ ó÷åäßáóç êáé êáôáóêåõÞ u óôçí çëåêôñïëïãéêÞ, çëåêôñïíéêÞ ó÷åäßáóç êáé êáôáóêåõÞ u óôçí êáôáóêåõÞ ïéêïäïìþí, åãêáôáóôÜóåùí, Ýñãùí õðïäïìÞò u óôç ó÷åäßáóç ÷áñôþí. Ïé ôå÷íïëïãßåò CAD êáé CAM óå óõíäõáóìü ìå åöáñìïãÝò Ãåùãñáöéêþí ÓõóôçìÜôùí Ðëçñïöïñéþí (Geographic Information Systems - GIS) ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôï ó÷åäéáóìü êáé ôçí ðáñáãùãÞ ðïëéôéêþí êáé ãåùöõóéêþí ÷áñôþí. Åðßóçò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôç ÷áñôïãñÜöçóç ôïõ õðåäÜöïõò, êõñßùò áðü ðåôñï÷çìéêÝò åôáéñåßåò êáé ãåùäõíáìéêÜ éíóôéôïýôá.

Ôá ÃåùãñáöéêÜ ÓõóôÞìáôá Ðëçñïöïñéþí åßíáé õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá, ôá ïðïßá, ìå ôï êáôÜëëçëï ëïãéóìéêü, ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôç óõëëïãÞ, áðïèÞêåõóç, Ýëåã÷ï, ïëïêëÞñùóç, áíÜëõóç, åìöÜíéóç êáé ãéá ôç äéá÷åßñéóç äåäïìÝíùí ðïõ Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ôïðïèåóßåò óôçí åðéöÜíåéá ôçò ãçò.

289

10

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ìå ôïí üñï åî áðïóôÜóåùò åêðáßäåõóç (distance learning), üðùò Þäç áíáöÝñèçêå, åííïïýìå ôïí ôñüðï åêðáßäåõóçò êáôÜ ôïí ïðïßï åêðáéäåõôÞò êáé åêðáéäåõüìåíïò âñßóêïíôáé óå áðüóôáóç êáé ï äåýôåñïò ìðïñåß íá áðïêôÞóåé ãíþóåéò ÷ùñßò íá ðáñáêïëïõèÞóåé ìáèÞìáôá óôçí áßèïõóá äéäáóêáëßáò. Ç ìÝèïäïò áõôÞ îåêßíçóå ìå ôá ìáèÞìáôá «äé´ áëëçëïãñáößáò», üðïõ ï åêðáéäåõüìåíïò ðáñáëÜìâáíå ôï áíôéêåßìåíï äéäáóêáëßáò óå Ýíôõðç ìïñöÞ -óõíÞèùò êåßìåíï êáé åéêüíá- ìÝóù ôïõ ôá÷õäñïìåßïõ, ôï ìåëåôïýóå, áðáíôïýóå óå Ýíá öýëëï áîéïëüãçóçò êáé ôï åðÝóôñåöå ìå ôïí ßäéï ôñüðï óôïí åêðáéäåõôÞ ôïõ. Ìå ôçí åîÝëéîç ôçò ôå÷íïëïãßáò êáé åéäéêÜ ìå ôçí áíÜðôõîç ôùí ôçëåðéêïéíùíéþí ôï äéäáêôéêü õëéêü ìðïñïýóå íá Ý÷åé êáé Üëëç ìïñöÞ, ð.÷. Þ÷ïò Þ âßíôåï. ÅêðáéäåõôÞò êáé åêðáéäåõüìåíïò åß÷áí ðéá ôç äõíáôüôçôá íá áíôáëëÜóóïõí ðéï åýêïëá êáóÝôåò Þ÷ïõ êáé âßíôåï Þ öáî êáé íá Ý÷ïõí ôçëåöùíéêÝò óõíäéáëÝîåéò. ÐÜíôá, üìùò, õðÞñ÷áí ðåñéïñéóìïß, êõñßùò ÷ñïíéêïß, ëüãù ôçò áðüóôáóçò. ¸ðñåðå åêðáéäåõôÞò êáé åêðáéäåõüìåíïò íá âñßóêïíôáé óå ìéá ëïãéêÞ áðüóôáóç êáé ãéá ôçí åðéêïéíùíßá ôïõò ÷ñåéáæüôáí Ýíá åýëïãï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá. Äåí ìðïñïýóáí ðÜíôùò íá åðéêïéíùíÞóïõí ìå áëëçëåðéäñáóôéêÝò ìåèüäïõò óå ðñáãìáôéêü ÷ñüíï. ¸ôóé öôÜóáìå óôç óçìåñéíÞ åðï÷Þ, üðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ï õðïëïãéóôÞò êáé ïé äéêôõáêÝò ôå÷íïëïãßåò ãéá ôçí åî áðïóôÜóåùò åðéìüñöùóç, åêðáßäåõóç êáé êáôÜñôéóç, ðïõ âïçèïýí íá õðåñíéêÞóïõìå ôïõò ðáñáðÜíù ðåñéïñéóìïýò. Ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ õðïëïãéóôÞ êáé ìÝóù ôïõ çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ, ôùí çëåêôñïíéêþí ðéíÜêùí áíáêïßíùóçò, ôùí çëåêôñïíéêþí äçìïóßùí óõæçôÞóåùí êáé ôùí ðÜóçò öýóåùò ôçëåäéáóêÝøåùí, õðÜñ÷åé ç äõíáôüôçôá, ìå áëëçëåðßäñáóç åêðáéäåõôÞ êáé åêðáéäåõïìÝíùí, íá áíôáëëáãïýí åýêïëá êáé ãñÞãïñá üëá åêåßíá ôá óôïé÷åßá ðïõ åßíáé áðáñáßôçôá ãéá ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôçò åî áðïóôÜóåùò åêðáßäåõóçò -êåßìåíï, åéêüíá, Þ÷ïò, âßíôåï, ê.Ü. ¸ôóé ï åêðáéäåõôÞò ìðïñåß íá ðñïóöÝñåé ìå áðïôåëåóìáôéêü ôñüðï ãíþóåéò êáé ôñüðïõò åîÜóêçóçò óå Üôïìá ôá ïðïßá ìðïñåß íá åßíáé äéáóêïñðéóìÝíá óå äéÜöïñá óçìåßá ôçò ãçò.

Ç åî áðïóôÜóåùò åêðáßäåõóç îåêßíçóå ãéá íá ðñïóöÝñåé Üëëç ìéá åõêáéñßá åêðáßäåõóçò êõñßùò óå åíÞëéêåò, ïé ïðïßïé, åßôå ëüãù ðåñéïñéóìÝíïõ ÷ñüíïõ åßôå äéüôé âñßóêïíôáí ìáêñéÜ áðü åêðáéäåõôéêÜ êÝíôñá, äåí åß÷áí ôç äõíáôüôçôá íá ðáñáêïëïõèÞóïõí ìáèÞìáôá ìÝóá óôçí áßèïõóá äéäáóêáëßáò. ÓÞìåñá ç ìÝèïäïò áõôÞ åðåêôåßíåôáé êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé áðü üëï êáé ðåñéóóüôåñïõò åíäéáöåñüìåíïõò, üðùò áðü: u öïéôçôÝò êáé óðïõäáóôÝò, ïé ïðïßïé äåí ìðïñïýí íá âñßóêïíôáé üëï ôï ÷ñüíï óôá åêðáéäåõôéêÜ êÝíôñá u Üôïìá ìå åéäéêÝò áíÜãêåò, ôá ïðïßá äåí ìðïñïýí íá Ý÷ïõí åýêïëç ðñüóâáóç óôéò áßèïõóåò äéäáóêáëßáò Þ Ý÷ïõí äéêü ôïõò ñõèìü áðïññüöçóçò ôçò ãíþóçò

290

ÅöáñìïãÝò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óôéò åðéóôÞìåò, óôéò ôÝ÷íåò êáé óôçí åêðáßäåõóç u u

åôáéñåßåò ðïõ åðéèõìïýí íá åðéìïñöþóïõí ôïõò õðáëëÞëïõò ôïõò, ÷ùñßò íá ôïõò ìåôáêéíÞóïõí áðü ôïõò ÷þñïõò åñãáóßáò ìáèçôÝò äõóðñüóéôùí ðåñéï÷þí, ðïõ ãéá ïðïéïäÞðïôå ëüãï -óõíÞèùò êáêÝò êáéñéêÝò óõíèÞêåò- äåí Ý÷ïõí ðñïóðÝëáóç óôï ó÷ïëåßï.

10

¸íá óýã÷ñïíï ðñüãñáììá ãéá ôçí åî áðïóôÜóåùò åêðáßäåõóç óõíÞèùò ðåñéëáìâÜíåé Ýíá óýóôçìá åêðáßäåõóçò âáóéóìÝíï óôïí õðïëïãéóôÞ (CBT Computer Based Training) êáé üëï ôïí åîïðëéóìü ðïõ åßíáé áðáñáßôçôïò ãéá ôç äéáíïìÞ ôïõ äéäáêôéêïý õëéêïý Þ ãéá ôç äçìéïõñãßá ìéáò «åéêïíéêÞò» áßèïõóáò äéäáóêáëßáò.

Ìå ôïí üñï áõôü åííïïýìå ôï óýíïëï ôùí åêðáéäåõôéêþí åöáñìïãþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ôïí õðïëïãéóôÞ åßôå ùò åðïðôéêü ìÝóï äéäáóêáëßáò, åßôå ùò åñãáëåßï ãéá ôç äçìéïõñãßá ôïõ åêðáéäåõôéêïý õëéêïý, åßôå ùò åñãáëåßï ãéá ôçí êáëýôåñç ðáñáêïëïýèçóç ôçò åêðáéäåõôéêÞò äéáäéêáóßáò. Ïé åöáñìïãÝò ìðïñïýí íá ÷ùñéóôïýí óå äýï ìåãÜëåò êáôçãïñßåò: u åêåßíåò ìå ôéò ïðïßåò ðáñÝ÷åôáé åêðáßäåõóç ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ (CAI - Computer Assisted Instruction) êáé u åêåßíåò ìå ôéò ïðïßåò ãßíåôáé äéá÷åßñéóç ôçò åêðáßäåõóçò ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ õðïëïãéóôÞ (CMI - Computer Managed Instruction). Óôçí ðñþôç êáôçãïñßá åíôÜóóïíôáé ïé åöáñìïãÝò óôéò ïðïßåò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ï õðïëïãéóôÞò ðñþôá ãéá ôç äçìéïõñãßá ôïõ åêðáéäåõôéêïý õëéêïý êáé ýóôåñá ùò åñãáëåßï ãéá ôçí ðáñïõóßáóç ôïõ õëéêïý áõôïý, ìå óêïðü íá åðéôåõ÷èïýí óõãêåêñéìÝíïé áëëÜ ðåñéïñéóìÝíïé åêðáéäåõôéêïß óôü÷ïé. ÔÝôïéåò åöáñìïãÝò ìðïñåß íá åßíáé ïé ïäçãïß åêìÜèçóçò åíüò èÝìáôïò (tutorials), ïé åîïìïéùôÝò (simulators), åêðáéäåõôéêÜ çëåêôñïíéêÜ ðáé÷íßäéá, ê.Ü. Óôç äåýôåñç êáôçãïñßá åíôÜóóïíôáé ïé åöáñìïãÝò åêåßíåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí ïñãÜíùóç ôçò åêðáéäåõôéêÞò äéáäéêáóßáò êáé ôçí ðáñáêïëïýèçóç ôçò ðñïüäïõ ôùí åêðáéäåõïìÝíùí, ìå ôçí åêìåôÜëëåõóç ôùí ôåñÜóôéùí äõíáôïôÞôùí ôïõ õðïëïãéóôÞ ãéá áðïèÞêåõóç êáé ãñÞãïñç áíÜêôçóç ðëçñïöïñéþí, ÂÝâáéá, ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åöáñìïãÝò ðïõ åêìåôáëëåýïíôáé ôéò äõíáôüôçôåò êáé ôùí äýï êáôçãïñéþí -åöáñìïãÝò CAI/CMI. Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá Ý÷åé êÜíåé ôçí åìöÜíéóÞ ôçò ìéá íÝá êáôçãïñßá åêðáéäåõôéêþí åöáñìïãþí. Åßíáé ïé åöáñìïãÝò ðïëõìÝóùí ðïõ âáóßæïíôáé óôïí õðïëïãéóôÞ (Computer Based Multimedia). Ìå ôç âïÞèåéá ôçò ôå÷íïëïãßáò ôùí õðïëïãéóôþí óõíäõÜæïíôáé êåßìåíï, åéêüíá, Þ÷ïò, âßíôåï êáé äçìéïõñãïýíôáé ïëïêëçñùìÝíåò åêðáéäåõôéêÝò åöáñìïãÝò. Ïé åöáñìïãÝò áõôÝò åßôå äéáíÝìïíôáé ðïëý åýêïëá ìÝóù äéêôýùí õðïëïãéóôþí, åßôå åãêáèßóôáíôáé óå êåíôñéêïýò õðïëïãéóôÝò, óôïõò ïðïßïõò ìðïñïýí íá Ý÷ïõí ðñüóâáóç áðïìáêñõóìÝíïé ÷ñÞóôåò.

291

10

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ôá êõñéüôåñá åñãáëåßá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôç äéáíïìÞ ôïõ äéäáêôéêïý õëéêïý Þ ãéá ôç äçìéïõñãßá «åéêïíéêþí» áéèïõóþí äéäáóêáëßáò åßíáé: u ôá äßêôõá õðïëïãéóôþí êáé u ôá äßêôõá ôçëåðéêïéíùíéþí.

Äßêôõá õðïëïãéóôþí Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá åßíáé åíôõðùóéáêÞ ç áíÜðôõîç ôùí äéêôýùí õðïëïãéóôþí, ôá ïðïßá ðñïóöÝñïõí ôç äõíáôüôçôá íá õðÜñ÷ïõí äéêôõáêÝò åöáñìïãÝò ìå íÝá áëëçëåðéäñáóôéêÜ ìÝóá êáé íá õðïóôçñßæïõí ôçí åî áðïóôÜóåùò åêðáßäåõóç. ÌÜëéóôá Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß êáé áíáðôýóóïíôáé åöáñìïãÝò ðïõ äéåõêïëýíïõí ôçí åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôùí õðïëïãéóôþí êáé âïçèïýí íá îåðåñáóôïýí ïé ðåñéïñéóìïß ôçò áðüóôáóçò êáé ôïõ ÷ñüíïõ. Ïé åöáñìïãÝò áõôÝò ðåñéãñÜöïíôáé ìå ôïí üñï åðéêïéíùíßá ìå ôç äéáìåóïëÜâçóç õðïëïãéóôÞ (Computer Mediated Communication - CMC) êáé ùò ðáñáäåßãìáôá ìðïñïýí íá áíáöåñèïýí ôï çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï, ïé çëåêôñïíéêïß ðßíáêåò áíáêïßíùóçò êáé ï Ðáãêüóìéïò Éóôüò (WWW - World Wide Web). ÐáñáêÜôù èá äïýìå ðéï áíáëõôéêÜ ðþò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ïé åöáñìïãÝò áõôÝò óôçí åî áðïóôÜóåùò åêðáßäåõóç.

292

Çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï

Ìå ôï çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï (electronic mail) õðÜñ÷åé ç äõíáôüôçôá íá áðïóôÝëëïíôáé äéÜöïñåò ìïñöÝò ðëçñïöïñéþí -áðü ôïí åêðáéäåõôÞ óôïõò åêðáéäåõüìåíïõò êáé áíôßóôñïöá. ¸ôóé ï åêðáéäåõôÞò ìðïñåß íá ïñãáíþóåé ôï äéäáêôéêü áíôéêåßìåíü ôïõ óå üðïéá ìïñöÞ êñßíåé áõôüò ðñüóöïñç êáé ìáæß ìå ôï öýëëï áîéïëüãçóçò íá ôï áðïóôåßëåé óôïõò åêðáéäåõüìåíïõò. Ï êÜèå åêðáéäåõüìåíïò ëáìâÜíåé ôï áíôéêåßìåíü ôïõ, ôï ìåëåôÜ, áðáíôÜ óôï öýëëï áîéïëüãçóçò êáé ôï åðéóôñÝöåé óôïí åêðáéäåõôÞ ôïõ.

Çëåêôñïíéêïß ðßíáêåò áíáêïßíùóçò

Ìå ôïí üñï çëåêôñïíéêüò ðßíáêáò áíáêïßíùóçò (Electronic Bulletin Board) åííïïýìå ôçí ïñãÜíùóç êáé ôç äçìéïõñãßá ìéáò âÜóçò äåäïìÝíùí ìå ðëçñïöïñßåò, ìå ôçí ïðïßá êÜèå ÷ñÞóôçò óõíäÝåôáé ãéá íá äéáâÜæåé Þ íá áöÞíåé ìçíýìáôá ãéá ôïõò Üëëïõò ÷ñÞóôåò. Óôçí åî áðïóôÜóåùò åêðáßäåõóç ï åêðáéäåõôÞò ìðïñåß íá ïñãáíþóåé ôï áíôéêåßìåíï äéäáóêáëßáò êáé íá ôï áðïèçêåýóåé óå Ýíáí ôÝôïéï ðßíáêá, óå õðïëïãéóôÞ ôïõ åêðáéäåõôéêïý êÝíôñïõ. Ï åêðáéäåõüìåíïò, ìå ôç ÷ñÞóç äéêôýïõ, óõíäÝåôáé ìå ôïí õðïëïãéóôÞ áõôü êáé åßôå åêðáéäåýåôáé óôï áíôéêåßìåíï áõôü åßôå õðïâÜëëåé åñùôÞóåéò êáé ó÷üëéá. ÁðáíôÞóåéò óôéò åñùôÞóåéò áõôÝò ìðïñåß íá äþóåé, ìÝóù ôïõ äéêôýïõ, åßôå ï åêðáéäåõôÞò åßôå Üëëïé åêðáéäåõüìåíïé. ÐáñÜëëçëá ï åêðáéäåõôÞò ìðïñåß íá õðïâÜëëåé åñùôÞìáôá åßôå óå áôïìéêü åßôå óå ïìáäéêü åðßðåäï êáé ïé åêðáéäåõüìåíïé íá áðáíôïýí. ¸ôóé ãßíåôáé êáé ôáõôü÷ñïíç áîéïëüãçóç ôùí åêðáéäåõïìÝíùí. Åðßóçò åêðáéäåõôÞò êáé åêðáéäåõüìåíïé ìðïñïýí íá ïñßæïõí êïéíÝò þñåò óýíäåóçò óôï äßêôõï êáé íá ðñáãìáôïðïéïýí çëåêôñïíéêÝò äçìüóéåò óõæçôÞóåéò (electronic forums) ó÷åôéêÝò ìå ôï áíôéêåßìåíï ðïõ ðñáãìáôåýïíôáé.

Ðáãêüóìéïò Éóôüò

Ï Ðáãêüóìéïò Éóôüò åßíáé Ýíá èáõìáóôü «ðáñÜèõñï» óôïí êüóìï. Ìå ôç âïÞèåéÜ ôïõ ïé ÷ñÞóôåò ôïõ Äéáäéêôýïõ Ý÷ïõí åýêïëç ðñüóâáóç óå ìéá ìåãÜëç ðïéêéëßá áðü ðëçñïöïñßåò ðïõ åßíáé áðïèçêåõìÝíåò óå õðïëïãéóôÝò óõíäåäåìÝíïõò óôï Äéáäßêôõï êáé ìðïñåß íá âñßóêïíôáé óå ïëüêëçñï ôïí êüóìï.

ÅöáñìïãÝò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óôéò åðéóôÞìåò, óôéò ôÝ÷íåò êáé óôçí åêðáßäåõóç ¼ðùò èá ãíùñßóïõìå óôá åðüìåíá êåöÜëáéá, åêðáéäåõôéêÜ éäñýìáôá üðùò ðáíåðéóôÞìéá Þ ó÷ïëåßá, ìåãÜëïé ïñãáíéóìïß Þ êáé áðëïß ðïëßôåò ìðïñïýí íá óõíäÝïíôáé ìå ôá ìåãáëýôåñá åñåõíçôéêÜ êÝíôñá ôïõ êüóìïõ, ð.÷. ôçò ÍÁÓÁ, êáé íá Ý÷ïõí ðñüóâáóç óôéò ôåëåõôáßåò åîåëßîåéò ôçò åðéóôÞìçò. Ôç äõíáôüôçôá áõôÞ ìðïñïýìå íá åêìåôáëëåõôïýìå êáé óôçí åî áðïóôÜóåùò åêðáßäåõóç, üðïõ ïé åêðáéäåõüìåíïé, êÜôù áðü ôçí êáèïäÞãçóç ôïõ åêðáéäåõôÞ ôïõò Þ êáé ìå äéêÞ ôïõò ðñùôïâïõëßá, áíáæçôïýí ôç ãíþóç óôéò ðçãÝò ôçò.

10

Äßêôõá ôçëåðéêïéíùíéþí Ç áíÜðôõîç ôùí ôçëåðéêïéíùíéáêþí äéêôýùí Ýäùóå ôç äõíáôüôçôá íá ìåôáöÝñåôáé óå ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò, ðïëý åýêïëá êáé ãñÞãïñá, ìåãÜëïò üãêïò äåäïìÝíùí. ¸ôóé, åêôüò áðü ôçí åõêïëüôåñç óýíäåóç ôùí äéêôýùí õðïëïãéóôþí, åðÝôñåøå íá ðñáãìáôïðïéïýíôáé êáé ôçëåäéáóêÝøåéò, ãéá ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôùí ïðïßùí ïé óõììåôÝ÷ïíôåò äåí âñßóêïíôáé óôïí ßäéï ÷þñï.

Ìå ôïí üñï ôçëåäéÜóêåøç (teleconference) åííïïýìå ôçí ðñáãìáôïðïßçóç óõíäéÜóêåøçò ìÝóù ôçëåöùíéêÞò ãñáììÞò Þ ìÝóù äéêôýùí õðïëïãéóôþí. Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá õðÜñ÷åé ç äõíáôüôçôá íá áíôáëëÜóóåôáé óå ðñáãìáôéêü ÷ñüíï åêôüò áðü Þ÷ï êáé êéíïýìåíç åéêüíá. ¸ôóé ìðïñïýí íá ðñáãìáôïðïéïýíôáé ôçëåäéáóêÝøåéò, üðïõ ï êÜèå óõíïìéëçôÞò ìéëÜåé ìðñïóôÜ óå ìéá êÜìåñá. Ï Þ÷ïò êáé ç åéêüíá êáèåíüò ìåôáöÝñïíôáé ìÝóù ôïõ äéêôýïõ ôùí õðïëïãéóôþí êáé, áí ÷ñåéÜæåôáé, ìÝóù ôïõ ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ óôïí õðïëïãéóôÞ ôïõ Üëëïõ óõíïìéëçôÞ. Ãéá áõôüí ôïí ôñüðï óõíäéÜóêåøçò ÷ñçóéìïðïéÞèçêå êáé ï üñïò âéíôåïäéÜóêåøç (videoconference) áëëÜ óôç óçìåñéíÞ åðï÷Þ åðéêñÜôçóå ï üñïò ôçëåäéÜóêåøç. Ãéá ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôçò ôçëåäéÜóêåøçò ÷ñåéÜæåôáé íá ïñãáíùèïýí ÷þñïé üðïõ èá óõãêåíôñþíïíôáé ïé óõììåôÝ÷ïíôåò, ôïõò ïðïßïõò óõíÞèùò ïíïìÜæïõìå óôïýíôéï. Óôïõò ÷þñïõò áõôïýò åãêáèßóôáôáé ï áðáñáßôçôïò åîïðëéóìüò, ðïõ ðåñéëáìâÜíåé õðïëïãéóôÝò óôïõò ïðïßïõò åßíáé óõíäåäåìÝíá ôá áðáñáßôçôá ðåñéöåñåéáêÜ, üðùò âéíôåïêÜìåñåò, ìéêñüöùíá, ç÷åßá, ê.Ü. Óå ìåñéêÝò ðåñéðôþóåéò ï åîïðëéóìüò ìðïñåß íá ðåñéëáìâÜíåé êáé ðéï åîåëéãìÝíá åñãáëåßá, üðùò åéêïíïôçëÝöùíá (videophone), ãéãáíôïïèüíåò (videowall), ê.Ü. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óå ìéá ôçëåäéÜóêåøç ìðïñïýí ôñåéò Þ ðåñéóóüôåñïé óõíïìéëçôÝò íá óõóêåöèïýí óå ìéá åéêïíéêÞ äéÜóêåøç êáé íá åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò óáí íá êáèüôáí ï Ýíáò äßðëá óôïí Üëëï ãýñù áðü ôï ßäéï ôñáðÝæé.

293

10

294

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Ôéò äõíáôüôçôåò ôçò ôçëåäéÜóêåøçò åêìåôáëëåõüìáóôå êáé ãéá ôçí åî áðïóôÜóåùò åêðáßäåõóç. Ìðïñïýìå íá ïñãáíþóïõìå Ýíá óôïýíôéï óýìöùíá ìå ôéò áíÜãêåò ôïõ åêðáéäåõôÞ, ôï ïðïßï íá óõíäÝåôáé ìå Üëëá óôïýíôéï. ¸ôóé ïé åêðáéäåõüìåíïé, áðü äéÜöïñá óôïýíôéï, ìðïñïýí íá ðáñáêïëïõèïýí ôïí åêðáéäåõôÞ íá äéäÜóêåé ôï íÝï áíôéêåßìåíï êáé íá áíôáëëÜóóïõí ìå áõôüí áëëÜ êáé ìåôáîý ôïõò áðüøåéò, êáèþò âñßóêïíôáé óå «ïðôéêÞ» êáé «ç÷çôéêÞ» åðáöÞ. Ç ôçëåäéÜóêåøç áðïôåëåß áêüìç ìéá äéáäéêáóßá ìå õøçëü êüóôïò êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé êõñßùò áðü ìåãÜëåò åðé÷åéñÞóåéò ãéá åéäéêÝò óõóêÝøåéò. ¼ìùò ðáñ üëï ôï õøçëü êüóôïò, Ý÷ïõí áñ÷ßóåé íá åöáñìüæïíôáé áðü ðáíåðéóôÞìéá êáé Üëëïõò öïñåßò ðåéñáìáôéêÜ ðñïãñÜììáôá åðéìüñöùóçò ìå ôç ÷ñÞóç ôçò ôçëåäéÜóêåøçò.

ÅöáñìïãÝò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óôéò åðéóôÞìåò, óôéò ôÝ÷íåò êáé óôçí åêðáßäåõóç

10

Áíáêåöáëáßùóç Ï õðïëïãéóôÞò áðïôåëåß ôï âáóéêü åñãáëåßï ãéá ôç äéá÷åßñéóç êáé ôçí åðåîåñãáóßá ðëçñïöïñéþí. ÌåñéêÜ óõóôÞìáôá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå ãéá ôï óêïðü áõôü, åßíáé: u ôá óõóôÞìáôá ãéá ôç äçìéïõñãßá êáé ôç óõíôÞñçóç Ôñáðåæþí Ðëçñïöïñéþí u ôá óõóôÞìáôá áðïèÞêåõóçò, áíÜêôçóçò, åðåîåñãáóßáò êáé ðáñïõóßáóçò ðëçñïöïñéþí u ôá óõóôÞìáôá ãéá ôç óôáôéóôéêÞ áíÜëõóç êáé åðåîåñãáóßá äåäïìÝíùí u ôá óõóôÞìáôá ðñïóïìïßùóçò u ôá óõóôÞìáôá áíáãíþñéóçò ðñïôýðùí. Ï õðïëïãéóôÞò âñßóêåé ðïëëÝò åöáñìïãÝò óôéò åðéóôÞìåò êáé åéäéêüôåñá: u óôéò áíèñùðéóôéêÝò -Éóôïñßá, ÍïìéêÞ, Ëïãïôå÷íßá, Êïéíùíéïëïãßá, Áíèñùðïëïãßá, ê.Ü. u óôéò èåôéêÝò åðéóôÞìåò -ÌáèçìáôéêÜ, ÖõóéêÞ, ×çìåßá, Áóôñïíïìßá, Ìåôåùñïëïãßá, ê.Ü. Åðßóçò Ý÷ïõìå ðïëëÝò åöáñìïãÝò ôïõ õðïëïãéóôÞ óôéò ôÝ÷íåò üðùò: u óôç ÌïõóéêÞ u óôéò ÅéêáóôéêÝò ôÝ÷íåò u óôïí ÊéíçìáôïãñÜöï. Óôéò ôå÷íïëïãéêÝò åéäéêüôçôåò ÷ñçóéìïðïéïýìå ôïí õðïëïãéóôÞ: u óôç ó÷åäßáóç êôéñßùí êáé ðñïúüíôùí (CAD) u óôéò âéïìç÷áíéêÝò êáôáóêåõÝò (CAM) u óôïí Ýëåã÷ï ðñïúüíôùí (CAE) u óôçí ïëïêëçñùìÝíç ðáñáãùãÞ ðñïúüíôùí (CIM). Ïé äõíáôüôçôåò ðïõ ìáò ðñïóöÝñïõí ïé äéêôõáêÝò ôå÷íïëïãßåò ãéá åðéìüñöùóç, åêðáßäåõóç êáé êáôÜñôéóç áðü áðüóôáóç åßíáé ìåãÜëåò. ÓõãêåêñéìÝíá ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ õðïëïãéóôÞ, åîåéäéêåõìÝíùí åöáñìïãþí -óõóôÞìáôá åêðáßäåõóçò âáóéóìÝíá óôïí õðïëïãéóôÞ (CBT )- ôùí äéêôýùí õðïëïãéóôþí êáé ôùí ôçëåðéêïéíùíéþí, äçìéïõñãïýìå ôéò êáôÜëëçëåò óõíèÞêåò ãéá íá ðñïóöÝñïõìå åêðáßäåõóç áðü áðüóôáóç óå üóïõò ãéá ïðïéïíäÞðïôå ëüãï äåí ìðïñïýí íá âñßóêïíôáé ìÝóá óôçí áßèïõóá äéäáóêáëßáò.

295

10

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÅñùôÞóåéò 11. Íá áíáöÝñåôå ôá âáóéêÜ óõóôÞìáôá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå ãéá ôç äéá÷åßñéóç êáé åðåîåñãáóßá ðëçñïöïñéþí.

12. Íá áíáöÝñåôå åñãáóßåò ðïõ ìðïñïýí íá êÜíïõí ïé åðéóôÞìïíåò ìå ôç âïÞèåéá ôùí óõóôçìÜôùí áðïèÞêåõóçò, áíÜêôçóçò, åðåîåñãáóßáò êáé ðáñïõóßáóçò äåäïìÝíùí.

13. Óõìðëçñþóôå ôéò öñÜóåéò ðïõ ëåßðïõí. Ç åîÜðëùóç ôùí ìéêñïûðïëïãéóôþí êáé ôïõ Äéáäéêôýïõ, êáèþò êáé ç áíÜðôõîç ëïãéóìéêïý ðïõ äéåõêïëýíåé ôçí áíáæÞôçóç (ìç÷áíÝò áíáæÞôçóçò - searching engines) åðÝôñåøáí óôïõò åðéóôÞìïíåò: á) íá ....................... ðëçñïöïñßåò áðü ðåñéóóüôåñåò ðçãÝò. â) íá ......................... ôéò ðëçñïöïñßåò áõôÝò óôá äéêÜ ôïõò áðïèçêåõôéêÜ ìÝóá. ã) íá ...................... êáé íá ...................... ôï Ýñãï ôïõò ìÝóá áðü ôï Äéáäßêôõï.

14. Íá áíáöÝñåôå åñãáóßåò ðïõ ìðïñïýí íá åêôåëÝóïõí ïé åðéóôÞìïíåò ìå ôç âïÞèåéá ôùí óõóôçìÜôùí ãéá ôç óôáôéóôéêÞ áíÜëõóç êáé åðåîåñãáóßá äåäïìÝíùí.

15. Ðïéåò åßíáé ïé êáôçãïñßåò óôéò ïðïßåò ÷ùñßæïíôáé ïé ôå÷íéêÝò ôçò øçöéáêÞò åðåîåñãáóßáò óÞìáôïò ðïõ áêïëïõèïýíôáé ãéá ôçí áíáãíþñéóç ìïñöþí ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ;

16. Íá áíáöÝñåôå åöáñìïãÝò óôéò ïðïßåò áðáéôåßôáé áíáãíþñéóç ðñïôýðùí ìå ôç âïÞèåéá ôùí õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí.

17. Íá åðéëÝîåôå ôéò óùóôÝò áðáíôÞóåéò. Ìå ôç âïÞèåéá ôùí óõóôçìÜôùí ðñïóïìïßùóçò ïé åðéóôÞìïíåò ôçò êïéíùíéïëïãßáò ìðïñïýí íá ðñïóïìïéþíïõí êáé íá ìåëåôïýí äéÜöïñá èÝìáôá üðùò:

5 ç åîÝëéîç ôçò åèíéêÞò ïéêïíïìßáò 5 ç Ýëëåéøç âáñýôçôáò 5 ï Ýëåã÷ïò ôçò ðëçèõóìéáêÞò åîÝëéîçò ìåéïíïôÞôùí 5 ç êáôáíáëùôéêÞ óõìðåñéöïñÜ 5 ç åðßäñáóç ôçò ìüëõíóçò óôï æùéêü êáé öõôéêü âáóßëåéï ìéáò ëßìíçò 5 ôá åðé÷åéñçóéáêÜ ðáé÷íßäéá 18. Íá åðéëÝîåôå ôéò óùóôÝò áðáíôÞóåéò.

Ïé åðéóôÞìïíåò ôçò áíèñùðïëïãßáò ìå ôç ÷ñÞóç ôùí óõóôçìÜôùí áíáãíþñéóçò êåéìÝíùí êáé ó÷çìÜôùí ìðïñïýí íá ìåëåôïýí:

5 åéäéêÜ êåßìåíá êáé ãñáöÝò 5 ôçí åîÝëéîç ôùí áëöáâÞôùí 5 ôç ãñáöéêÞ ðáñÜóôáóç óõíáñôÞóåùí 5 ôçí åîÝëéîç ôùí ôå÷íþí óôïõò äéÜöïñïõò ëáïýò 5 éóôïñéêÜ ãåãïíüôá 296

ÅöáñìïãÝò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óôéò åðéóôÞìåò, óôéò ôÝ÷íåò êáé óôçí åêðáßäåõóç

19. Íá áíáöÝñåôå åñãáóßåò ðïõ ìðïñåß íá êÜíåé Ýíáò ìáèçìáôéêüò ìå ôç âïÞèåéá ôïõ

10

õðïëïãéóôÞ.

10. Óôç ÖõóéêÞ ï õðïëïãéóôÞò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí ðñïóïìïßùóç ðåéñáìÜôùí, ôá ïðïßá åßíáé áäýíáôï Þ ðïëý äýóêïëï íá ìåëåôçèïýí óôçí ðñÜîç (óõíèÞêåò Ýëëåéøçò âáñýôçôáò, áðïôåëÝóìáôá ðõñçíéêÞò Ýêñçîçò, ê.Ü.).

5 Íáé 5 ¼÷é

11. Íá ðåñéãñÜøåôå ðþò ãßíåôáé ç ðñüâëåøç ôïõ êáéñïý ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ.

12. Ðþò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé ôïí õðïëïãéóôÞ ï ìïõóéêüò óôç óçìåñéíÞ åðï÷Þ; 13. Íá áíáöÝñåôå åöáñìïãÝò ôïõ õðïëïãéóôÞ óôïí êéíçìáôïãñÜöï.

14. Íá áíáöÝñåôå ôïõò êõñéüôåñïõò ôïìåßò üðïõ âñßóêïõí åöáñìïãÞ ïé ôå÷íïëïãßåò CAD, CAM, CAE.

15. Óõìðëçñþóôå ôéò öñÜóåéò ðïõ ëåßðïõí. á) Óôá óõóôÞìáôá CAD/CAM ôá åîáãüìåíá ôïõ óõóôÞìáôïò CAD ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ùò ...................................... óôï óýóôçìá CAM. â) Ï ðñïãñáììáôéóìüò ôùí åñãáëåéïìç÷áíþí ãßíåôáé ìå ôçí áíÜðôõîç ....... ...................... ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ôá êáôÜëëçëá äåäïìÝíá ãéá ôçí ïäÞãçóç ôùí åñãáëåéïìç÷áíþí êáé áðïôåëïýí Ýíá ............................................. ............. ...................

16. Íá áíáöÝñåôå åñãáóßåò ãéá ôéò ïðïßåò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óõíÞèùò ôá ñïìðüô.

17. Áðü ôéò ðáñáêÜôù öñÜóåéò íá óçìåéþóåôå üóåò ìðïñïýí íá èåùñçèïýí ùò óùóôÝò áðáíôÞóåéò. ÌåñéêÜ áðü ôá áðïôåëÝóìáôá ðïõ ðñïêýðôïõí áðü ôçí åöáñìïãÞ ôçò ôå÷íïëïãßáò CAD êáôÜ ôç öÜóç ôçò ó÷åäßáóçò åßíáé:

5 Ôá ó÷Ýäéá ãßíïíôáé ðéï ãñÞãïñá, ôñïðïðïéïýíôáé ðïëý åýêïëá 5 ÅëÝã÷ïíôáé êáëýôåñá ïé åñãáëåéïìç÷áíÝò 5 Ìå ôç âïÞèåéá äéêôýùí õðïëïãéóôþí ðïëëïß ó÷åäéáóôÝò ìðïñïýí íá Ý÷ïõí ðñüóâáóç óôçí ßäéá âÜóç äåäïìÝíùí üðïõ áðïèçêåýïíôáé ôá ó÷Ýäéá êáé íá áíôáëëÜóóïõí ðïëý åýêïëá ôéò éäÝåò ôïõò

5 Äåí åíèáññýíåôáé ç óõíåñãáóßá ìåôáîý ôùí ó÷åäéáóôþí 5 Ãéá ôç ó÷åäßáóç åíüò ðáñüìïéïõ Þ åíüò íÝïõ ðñïúüíôïò ïé ó÷åäéáóôÝò ìðïñïýí ðïëý åýêïëá íá ôñïðïðïéÞóïõí ôá Þäç õðÜñ÷ïíôá ó÷Ýäéá êáé íá äçìéïõñãÞóïõí ðïëý ãñÞãïñá ôá íÝá

18. ¸íá åñãïóôÜóéï ôçò ôå÷íïëïãßáò CIM Ý÷åé ìåãÜëç åõåëéîßá óôçí ðáñáãùãÞ êáé ìðïñåß íá áíôáðïêñéèåß ðïëý ãñÞãïñá êáé áðïôåëåóìáôéêÜ óôéò áðáéôÞóåéò ôçò áãïñÜò êáé óôçí áíÜðôõîç íÝùí ðñïúüíôùí.

5 Íáé 5 ¼÷é

297

10

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

19. ¼ôáí ðáñÜãïõìå õëéêÜ ìå ôá óõóôÞìáôá CAD/CAM Ý÷ïõìå óðáôÜëç óôá õëéêÜ, Üñá áõîçìÝíï êüóôïò ðáñáãùãÞò.

5 Íáé 5 ¼÷é

20. Íá óõíäÝóåôå ôá ðåñéå÷üìåíá ôçò ðñþôçò óôÞëçò ìå áõôÜ ôçò äåýôåñçò.

CAD

ÅöáñìïóìÝíç ìç÷áíéêÞ ìå ôç âïÞèåéá õðïëïãéóôÞ

CAE

Ó÷åäßáóç ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ

CAÌ CIM

ÊáôáóêåõÞ ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ ÏëïêëçñùìÝíç ðáñáãùãÞ ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ

21. Íá áíáöÝñåôå óå ðïéïõò áðåõèýíåôáé êõñßùò ç åî áðïóôÜóåùò åêðáßäåõóç.

22. Íá áíáöÝñåôå ðáñáäåßãìáôá åöáñìïãþí ðïõ äéåõêïëýíïõí ôçí åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôùí õðïëïãéóôþí êáé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôçí åî áðïóôÜóåùò åêðáßäåõóç.

23. Óõìðëçñþóôå ôéò öñÜóåéò ðïõ ëåßðïõí: á) Ç ôçëåäéÜóêåøç áðïôåëåß áêüìá ìéá äéáäéêáóßá ìå ........................................ êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé êõñßùò áðü ìåãÜëåò åðé÷åéñÞóåéò ãéá åéäéêÝò óõóêÝøåéò. â) Ãéá ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôçò ôçëåäéÜóêåøçò ÷ñåéÜæåôáé íá ïñãáíþóïõìå ÷þñïõò üðïõ èá óõãêåíôñþíïíôáé ïé óõììåôÝ÷ïíôåò, ôïõò ïðïßïõò óõíÞèùò ïíïìÜæïõìå .........................................

24. Óõìðëçñþóôå ôéò öñÜóåéò ðïõ ëåßðïõí. Ìðïñïýìå íá ÷ùñßóïõìå ôéò åêðáéäåõôéêÝò åöáñìïãÝò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí õðïëïãéóôÞ óå äýï ìåãÜëåò êáôçãïñßåò: u åêåßíåò ìå ôéò ïðïßåò ............................ åêðáßäåõóç ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ (CAI - Computer Assisted Instruction) êáé u åêåßíåò ìå ôéò ïðïßåò ............................................. ôçò åêðáßäåõóçò ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ õðïëïãéóôÞ (CMI - Computer Managed Instruction)

25. ¸íá óýã÷ñïíï ðñüãñáììá ãéá ôçí åî áðïóôÜóåùò åêðáßäåõóç óõíÞèùò ðåñéëáìâÜíåé Ýíá óýóôçìá åêðáßäåõóçò âáóéóìÝíï óôïí õðïëïãéóôÞ (CBT - Computer Based Training) êáé üëá ôá åñãáëåßá åðéêïéíùíßáò ðïõ åßíáé áðáñáßôçôá ãéá ôç äéáíïìÞ ôïõ äéäáêôéêïý õëéêïý Þ ãéá ôç äçìéïõñãßá ìéáò «åéêïíéêÞò» áßèïõóáò äéäáóêáëßáò.

5 Íáé 5 ¼÷é

26. Ç ôçëåäéÜóêåøç ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ãéá ôçí ðáñï÷Þ åî áðïóôÜóåùò åêðáßäåõóçò.

298

5 Íáé 5 ¼÷é

ÅöáñìïãÝò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óôéò åðéóôÞìåò, óôéò ôÝ÷íåò êáé óôçí åêðáßäåõóç

10

ÃëùóóÜñéï

ÂÜóç ðëçñïöïñéþí

Äåò ÔñÜðåæá ðëçñïöïñéþí.

Åêðáßäåõóç åî áðïóôÜóåùò

ÌÝèïäïò åêðáßäåõóçò êáôÜ ôçí ïðïßá åêðáéäåõôÞò êáé åêðáéäåõüìåíïò âñßóêïíôáé åí ãÝíåé óå ìáêñéíÞ áðüóôáóç.

Åðéêïéíùíßá ìå ôç äéáìåóïëÜâçóç õðïëïãéóôÞ

Åðéêïéíùíßá ðïõ åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôç ÷ñÞóç åöáñìïãþí ïé ïðïßåò äéåõêïëýíïõí ôçí åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôùí õðïëïãéóôþí.

ÅöáñìïóìÝíç ìç÷áíéêÞ ìå ôç âïÞèåéá õðïëïãéóôÞ - CAÅ

×ñÞóç ôïõ õðïëïãéóôÞ êáé åîåëéãìÝíùí ðñïãñáììÜôùí ðñïóïìïßùóçò ãéá ôç ìåëÝôç ôçò óõìðåñéöïñÜò åíüò áíôéêåéìÝíïõ êÜôù áðü êÜèå åßäïõò êáôáðüíçóç -ìç÷áíéêÞ, èåñìéêÞ, ê.Ü.

ÊáôáóêåõÞ ìå ôç ÂïÞèåéá ôïõ ÕðïëïãéóôÞ CAM

ÊáôáóêåõÞ âéïìç÷áíéêþí ðñïúüíôùí ìå ôç âïÞèåéá åñãáëåéïìç÷áíþí ðïõ åëÝã÷ïíôáé áðü ôïí õðïëïãéóôÞ.

ÏëïêëçñùìÝíç ðáñáãùãÞ ìå ôç âïÞèåéá ôïõ ÕðïëïãéóôÞ - CIM

Ï ó÷åäéáóìüò êáé ç ðáñáãùãÞ ðñïúüíôùí ìå áõôüìáôåò äéáäéêáóßåò ðïõ åðéôõã÷Üíïõìå åêìåôáëëåõüìåíïé ôéò «ìå ôç âïÞèåéá ôïõ õðïëïãéóôÞ» ôå÷íïëïãßåò (CAD, CAM, CAE) óå óõíäõáóìü ìå Üëëåò (ð.÷. ñïìðïôéêÞ).

ÑïìðïôéêÞ

Ï êëÜäïò ôçò åðéóôÞìçò ðïõ áó÷ïëåßôáé ìå ôç äçìéïõñãßá êáé ôçí åîÝëéîç ôùí ñïìðüô.

Óýóôçìá åêðáßäåõóçò âáóéóìÝíï óôïí õðïëïãéóôÞ - CBT

Ç ÷ñÞóç ôå÷íéêþí äéäáóêáëßáò ïé ïðïßåò õðïâïçèïýíôáé áðü õðïëïãéóôéêü óýóôçìá.

Ó÷åäßáóç ìå ôç âïÞèåéá ôïõ ÕðïëïãéóôÞ - CAD

Ó÷åäßáóç ãåùìåôñéêþí ðáñáóôÜóåùí áíôéêåéìÝíùí ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ õðïëïãéóôÞ êáé åîåéäéêåõìÝíïõ ëïãéóìéêïý.

ÔçëåäéÜóêåøç

Ç ðñáãìáôïðïßçóç äéÜóêåøçò áðü áðüóôáóç óå ðñáãìáôéêü ÷ñüíï ìÝóù ôçëåðéêïéíùíéáêþí ãñáììþí Þ êáé ìÝóù äéêôýùí õðïëïãéóôþí.

ÔñÜðåæá Ðëçñïöïñéþí

Ìéá óõëëïãÞ áñ÷åßùí, ðïõ ðåñéëáìâÜíåé ïìïåéäÞ óôïé÷åßá áðïèçêåõìÝíá óå õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá.

299

10

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ http://www.robotics.com/robots.html Éóôïóåëßäá ìå ðëçñïöïñßåò ãéá ôá ñïìðüô.

http://www.ph.tn.tudelft.nl/PRInfo.html Éóôïóåëßäá ìå ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí áíáãíþñéóç ðñïôýðùí.

http://www.ntua.gr/weather/ Éóôïóåëßäá ôïõ ÅÌÐ ìå ìåôåùñïëïãéêÝò ðëçñïöïñßåò.

http://www.winsite.com/info/pc/win3/misc/acropzip.exe/ Óôçí éóôïóåëßäá áõôÞ ìðïñåßôå íá âñåßôå áêñùíýìéá üñùí ôçò ÐëçñïöïñéêÞò.

http://www.access.digex.net/~ikind/babel.html Óôçí éóôïóåëßäá áõôÞ ìðïñåßôå íá âñåßôå áêñùíýìéá üñùí ôçò ÐëçñïöïñéêÞò.

http://dir.yahoo.com/Science/Computer_Science/Electronic_Computer_Aided_Design__ECAD_/ Áðü áõôÞ ôçí éóôïóåëßäá ôçò ìç÷áíÞò áíáæÞôçóçò yahoo ìðïñåßôå íá âñåßôå ðëçñïöïñßåò ãéá ôç ó÷åäßáóç ìå ôïí õðïëïãéóôÞ.

http://www.utexas.edu/world/lecture/ Óýíäåóìïé óå óåëßäåò ìå åêðáéäåõôéêü õëéêü.

http://www.ag.ndsu.nodak.edu/lessons/ Online ìáèÞìáôá ãéá ôá ðéï äçìïöéëÞ ðáêÝôá ëïãéóìéêïý.

http://www.yahoo.com/Computers_and_Internet/Multimedia/Videoconferencing Áðü áõôÞ ôçí éóôïóåëßäá ôçò ìç÷áíÞò áíáæÞôçóçò yahoo ìðïñåßôå íá âñåßôå ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí ôçëåäéÜóêåøç.

300

ÅöáñìïãÝò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óôéò åðéóôÞìåò, óôéò ôÝ÷íåò êáé óôçí åêðáßäåõóç

10

Âéâëéïãñáößá Á. ÑÜðôçò - Á. ÑÜðôç, ÐëçñïöïñéêÞ êáé åêðáßäåõóç, ÁèÞíá, 1997 Ç ðáéäáãùãéêÞ áîßá ôïõ õðïëïãéóôÞ ùò åêðáéäåõôéêïý ìÝóïõ êáé ãíùóôéêïý åñãáëåßïõ.

Í. ÊùíóôáíôÜò, Ã. Óìýñçò, Ôå÷íïëïãßá çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí, ÏÅÄ Âéâëßï óôï ïðïßï âñßóêïõìå ðëçñïöïñßåò ãéá ôéò åöáñìïãÝò ôïõ õðïëïãéóôÞ óôç âéïìç÷áíßá.

Richard Bennet, Teaching IT Ï õðïëïãéóôÞò óôéò åðéóôÞìåò êáé ôçí ôÜîç.

Collins technology for key stage 3, What s IT about Ï õðïëïãéóôÞò óôéò åðéóôÞìåò.

Pat Heathcote Kevin Bond, A-LEVEL COMPUTING ÅöáñìïãÝò CAD/CAM, ñïìðïôéêÞ êáé óõóôÞìáôá åëÝã÷ïõ. Ïé õðïëïãéóôÝò óôçí åêðáßäåõóç.

Dick Davies, Information Technology at work Ïé õðïëïãéóôÝò óôç âéïìç÷áíßá, âéïìç÷áíéêÜ ñïìðüô.

Charles S. Parker, ÐëçñïöïñéêÞ ôï ðáñüí êáé ôï ìÝëëïí, Åêäüóåéò É.Öëþñïò ÅöáñìïãÝò ôïõ õðïëïãéóôÞ óôç âéïìç÷áíßá. Óõíåñãáóßá ìÝóù äéêôýùí, ôçëåäéÜóêåøç. Ðïëý êáëÞ åéêïíïãñÜöçóç.

301

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÐÏËÕÌÅÓÁ 11.1 ÂáóéêÝò Ýííïéåò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305 11.1.1 ÃñáììéêÞ êáé ìç ãñáììéêÞ ðñüóâáóç óôçí ðëçñïöïñßá . . 305 11.1.2 Êüìâïé êáé óýíäåóìïé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306 11.1.3 Õðåñêåßìåíá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307 11.1.4 Áðü ôá õðåñêåßìåíá óôá õðåñìÝóá . . . . . . . . . . . . . . . . . 308 11.1.5 ÐïëõìÝóá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310 11.1.6 Óõìðßåóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312 11.2 ÄïìéêÜ óôïé÷åßá åöáñìïãÞò ðïëõìÝóùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312 11.2.1 Eßäïò êáé ìïñöÞ äïìéêþí óôïé÷åßùí ðïëõìÝóùí . . . . . . . . 312 11.2.2 ×áñáêôçñéóôéêÜ Þ÷ïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317 11.2.3 ×áñáêôçñéóôéêÜ åéêüíáò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322 11.2.4 ×áñáêôçñéóôéêÜ âßíôåï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328 11.2.5 ×áñáêôçñéóôéêÜ óõíèåôéêÞò êßíçóçò . . . . . . . . . . . . . . . . . 331 11.2.6 Ìåôáìïñöþóåéò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332 11.3 ÁíÜðôõîç åöáñìïãþí ðïëõìÝóùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334 11.3.1 ÖÜóåéò áíÜðôõîçò åöáñìïãþí ðïëõìÝóùí . . . . . . . . . . . 334 11.3.2 ÏìÜäá áíÜðôõîçò åöáñìïãÞò ðïëõìÝóùí . . . . . . . . . . . . 336 11.3.3 Åîïðëéóìüò ãéá åöáñìïãÝò ðïëõìÝóùí . . . . . . . . . . . . . . 337 11.3.4 Ëïãéóìéêü áíÜðôõîçò åöáñìïãþí ðïëõìÝóùí . . . . . . . . . 338 Áíáêåöáëáßùóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344 ÅñùôÞóåéò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346 ÃëùóóÜñéï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350 ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ . . . . 351 Âéâëéïãñáößá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352

304

ÐïëõìÝóá é Üíèñùðïé áíÝêáèåí åðéêïéíùíïýóáí ìå ðïëëïýò ôñüðïõò ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôçí ïìéëßá, ôç ãñáöÞ, ôç æùãñáöéêÞ, ôï ôñáãïýäé, ôï ÷ïñü êáé ãåíéêÜ êÜèå ìÝóï ðïõ äéåõêüëõíå ôçí åðéêïéíùíßá ìå ôïõò óõíáíèñþðïõò ôïõò. Áõôüí ôïí ðïëõìïñöéêü ÷áñáêôÞñá Ýêöñáóçò êáé åðéêïéíùíßáò ðñïóðÜèçóå ï óýã÷ñïíïò Üíèñùðïò íá ìåôáöÝñåé êáé óôï åðßðåäï ôçò ôå÷íïëïãßáò. Îåêßíçóå äçìéïõñãþíôáò îå÷ùñéóôÜ åñãáëåßá êáé ìÝóá ãéá êÜèå ôñüðï Ýêöñáóçò, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá: u ôá ìïëýâéá, ôá ÷áñôéÜ êáé ôéò ôõðïãñáöéêÝò ìç÷áíÝò ãéá ôç ãñáöÞ u ôá ðéíÝëá, ôá ÷ñþìáôá, ê.Ü. ãéá ôç æùãñáöéêÞ u ôï ôçëÝöùíï, ôïí áóýñìáôï, ôïõò äßóêïõò ìïõóéêÞò, ê.Ü. ãéá ôçí ïìéëßá êáé ôç ìïõóéêÞ. ÓõíÝ÷éóå, üìùò, íá åñãÜæåôáé ìå óêïðü ôçí åðéíüçóç êáé äçìéïõñãßá êáé Üëëùí åñãáëåßùí êáé ìÝóùí, ðïõ èá ôïí âïçèïýóáí åßôå íá óõíäõÜóåé áõôïýò ôïõò ôñüðïõò Ýêöñáóçò, åßôå íá äçìéïõñãÞóåé íÝïõò ôñüðïõò ðáñïõóßáóçò êáé ðáñÜóôáóçò ôçò ðëçñïöïñßáò. Ôá åðéôåýãìáôá áõôþí ôùí ðñïóðáèåéþí åßíáé ï êéíçìáôïãñÜöïò êáé ç ôçëåüñáóç, ðïõ áîéïðïéïýí ðïëëÜ ìÝóá Ýêöñáóçò -êõñßùò åéêüíá, Þ÷ï, ê.Ü.- êáèþò êáé íÝïõò ôñüðïõò êáé íÝá ìÝóá ðáñïõóßáóçò êáé áðïèÞêåõóçò ôçò ðëçñïöïñßáò, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá öéëì, ìáãíçôéêÞ ôáéíßá, ê.Ü.

11

Ç åöåýñåóç ôïõ õðïëïãéóôÞ Ýäùóå óôïõò áíèñþðïõò ôç äõíáôüôçôá íá åêöñÜæïíôáé êáé íá áíôáëëÜóóïõí ðëçñïöïñßåò óõíäõÜæïíôáò óå ìéá åöáñìïãÞ ôáõôü÷ñïíá ðïëëÝò ìïñöÝò ðëçñïöïñßáò, áðïèçêåõìÝíåò óå øçöéáêÞ ìïñöÞ, êáé ìÜëéóôá ìå äõíáôüôçôá áëëçëåðßäñáóçò êáôÜ ôçí ðáñïõóßáóÞ ôïõò. Ïé åöáñìïãÝò áõôïý ôïõ åßäïõò ïíïìÜóôçêáí åöáñìïãÝò ðïëõìÝóùí.

Óôïí åíäéáöÝñïíôá êáé åîåëéóóüìåíï ÷þñï ôùí ðïëõìÝóùí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åéäéêïß üñïé ãéá ôïõò óõíäõáóìïýò ôùí ðïéêßëùí ìïñöþí êáé áíáðáñáóôÜóåùí ôçò ðëçñïöïñßáò êáé ãéá ôéò äïìÝò ôùí åöáñìïãþí ðïõ áíáðôýóóïíôáé ìå ôç ÷ñÞóç ôïõò. Ãéá íá ãíùñßóïõìå ôéò éäéáéôåñüôçôåò áõôïý ôïõ ÷þñïõ êáé ãéá íá ÷åéñéóôïýìå ìå åõêïëßá ôá åñãáëåßá ôïõ, èá ðñÝðåé ðñïçãïõìÝíùò íá êáôáíïÞóïõìå ìåñéêÝò âáóéêÝò Ýííïéåò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôéò åðüìåíåò åíüôçôåò.

Ôï ðåñéå÷üìåíï åíüò âéâëßïõ ïñãáíþíåôáé éåñáñ÷éêÜ óå êåöÜëáéá êáé ðáñáãñÜöïõò, ðïõ äéáôçñïýí ìåôáîý ôïõò ìéá íïçìáôéêÞ óõíÝ÷åéá. Ãéá íá áðïêïìßóåé êÜðïéïò üëá áõôÜ ðïõ ï óõããñáöÝáò ðñïóäïêÜ íá ôïõ ìåôáäþóåé, ðñÝðåé íá ôï äéáâÜóåé áðü ôçí áñ÷Þ ùò ôï ôÝëïò. Áõôïý ôïõ åßäïõò ôçí ðñüóâáóç óôçí ðëçñïöïñßá, äçëáäÞ ìå ìéá ðñïêáèïñéóìÝíç óåéñÜ, óõíçèßæïõìå íá ôçí ïíïìÜæïõìå ãñáììéêÞ. Ìå ôçí åîÝëéîç ôïõ õðïëïãéóôÞ Ýãéíå ðñïóðÜèåéá íá ðáñïõóéáóôïýí âéâëßá óå çëåêôñïíéêÞ ìïñöÞ. ¼ìùò ôá ðñþôá âéâëßá ðïõ ðáñïõóéÜóôçêáí ìå ôç ìïñöÞ áõôÞ, ôá ëåãüìåíá çëåêôñïíéêÜ âéâëßá, áêïëïõèïýóáí ôçí ßäéá öéëï-

305

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí óïößá ìå ôçí Ýíôõðç ÝêäïóÞ ôïõò. Äåí Þôáí ôßðïôá Üëëï áðü øçöéáêÞ áðïèÞêåõóç ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ åíüò âéâëßïõ Ýíôõðçò ìïñöÞò êáé óôç óõíÝ÷åéá ìéá ðáñïõóßáóÞ ôïõ óôçí ïèüíç ôïõ õðïëïãéóôÞ ìå ãñáììéêü ôñüðï. Ôï 1965 ï Theodor Nelson, óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõ íá áîéïðïéÞóåé ôéò äõíáôüôçôåò ôïõ õðïëïãéóôÞ óôçí ïñãÜíùóç êáé ðáñïõóßáóç ôçò ðëçñïöïñßáò, ðñüôåéíå Ýíá íÝï ôñüðï, äéáöïñåôéêü áðü áõôüí ôùí ðñþôùí çëåêôñïíéêþí âéâëßùí. Ï Nelson ðáñáôÞñçóå üôé ï ÷ñüíïò ðïõ áðáéôåßôáé ãéá íá âñåèåß Ýíá ôìÞìá êåéìÝíïõ ìÝóá óå Ýíá ìåãÜëï áñ÷åßï Þôáí ðïëý ìåãáëýôåñïò áðü ôï ÷ñüíï ðïõ ÷ñåéÜæåôáé ãéá ôç ìåôáöïñÜ ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ ôìÞìáôïò áðü ôï áðïèçêåõôéêü ìÝóï óôçí êýñéá ìíÞìç. ¸ôóé, óêÝöôçêå íá ïñãáíþóåé ôï êåßìåíï ìå Ýíá ðñùôüôõðï ôñüðï: ôï äéÝóðáóå óå áõôïôåëåßò åíüôçôåò, þóôå êáèåìßá íá ìðïñåß íá ðñïóðåëáóôåß áíåîÜñôçôá áðü ôéò Üëëåò. Áõôüò ï ôñüðïò, ï ìç ãñáììéêüò, ðñïóöÝñåé ìéá åîáéñåôéêÜ äõíáìéêÞ äéá÷åßñéóç ôïõ êåéìÝíïõ, ãéáôß ìðïñåß êáíåßò: u íá ìåôáâåß áðü ôï ðåñéå÷üìåíï ìéáò åíüôçôáò óôï ðåñéå÷üìåíï ìéáò Üëëçò, ÷ùñßò íá ÷ñåéÜæåôáé íá äéáôñÝîåé åíäéÜìåóá Üëëï êåßìåíï u íá åðéóêåöôåß ìéá åíüôçôá áðü ðïëëÜ óçìåßá äéáöïñåôéêþí åíïôÞôùí. ÁõôÞ ç éäÝá áðoôÝëåóå ôçí áðáñ÷Þ ôçò äçìéïõñãßáò åöáñìïãþí, ïé ïðïßåò ðåñéëáìâÜíïõí êåßìåíá ðïõ äåí åßíáé ïñãáíùìÝíá ãñáììéêÜ êáé óôá ïðïßá ç ðñïóðÝëáóç äå ãßíåôáé ìå ìéá êáèïñéóìÝíç óåéñÜ áëëÜ áíÜëïãá ìå ôá åíäéáöÝñïíôá ôïõ áíáãíþóôç.

Ïé áõôïôåëåßò åíüôçôåò ðïõ áðáñôßæïõí ôç ìç ãñáììéêÜ äéáñèñùìÝíç ýëç åíüò èÝìáôïò ïíïìÜæïíôáé êüìâïé (nodes). ÊÜèå êüìâïò ðáñïõóéÜæåôáé óõíÞèùò óå Ýíá ðëáßóéï Þ ðáñÜèõñï êáé ìðïñåß íá óõíäåèåß ìå êÜðïéïí Þ êÜðïéïõò Üëëïõò êüìâïõò ìÝóù óõíäÝóìùí. Ìå ôçí Ýííïéá óýíäåóìïò (link) åííïïýìå ôç äïìÞ åêåßíç, ðïõ äßíåé ôç äõíáôüôçôá Üìåóçò ìåôÜâáóçò áðü Ýíá óçìåßï åíüò êüìâïõ Þ áðü Ýíáí êüìâï óå Ýíá Üëëï óçìåßï ôïõ ßäéïõ Þ Üëëïõ êüìâïõ. ¸íáò óýíäåóìïò åíåñãïðïéåßôáé áðü óõãêåêñéìÝíç ðåñéï÷Þ ôïõ êüìâïõ áöåôçñßáò (source) ìå ðñïïñéóìü (destination) ìéá ðåñéï÷Þ ðëçñïöïñéþí ôïõ ßäéïõ Þ Üëëïõ êüìâïõ. ÅðïìÝíùò ôÝôïéåò äéáóõíäÝóåéò ðáñÝ÷ïõí äõíáôüôçôá ìåôÜâáóçò: u áðü óçìåßï óå óçìåßï u áðü óçìåßï óå êüìâï u áðü êüìâï óå óçìåßï u áðü êüìâï óå êüìâï. Åßäç äéáóõíäÝóåùí

306

ÐïëõìÝóá Ç ýðáñîç óõíäÝóìùí óôïí êüìâï ðïõ ðñïâÜëëåôáé óôçí ïèüíç åìöáíßæåôáé ìå ôç ìïñöÞ óçìáôïäïôþí ðïõ ìðïñåß íá åßíáé: u êåßìåíï ðïõ Ý÷åé äéáöïñåôéêÞ äéáìüñöùóç (÷ñþìá ÷áñáêôÞñùí Þ ðëáéóßïõ, Ýíôïíç õðïãñÜììéóç, ê.Ü.) u åéêïíßäéï Þ óýìâïëï ðïõ îå÷ùñßæåé áðü ôá õðüëïéðá u åéêüíá. Óå Ýíá ãñáöéêü ðåñéâÜëëïí, üôáí ï Êüìâïé - óýíäåóìá - Üãêõñá äåßêôçò ôïõ ðïíôéêéïý âñåèåß óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ óõíäÝóìïõ, áëëÜæåé ìïñöÞ. Ôüôå, áí ðáôçèåß ôï ðëÞêôñï ôïõ ðïíôéêéïý, åíåñãïðïéåßôáé ï óýíäåóìïò, ïðüôå åìöáíßæåôáé óôçí ïèüíç ç ðåñéï÷Þ ðëçñïöïñéþí óôçí ïðïßá ïäçãåß. Ï óçìáôïäüôçò ôïõ óõíäÝóìïõ óõíçèßæåôáé íá áðïêáëåßôáé êáé Üãêõñá (anchor), õðïäçëþíïíôáò üôé áðü åêåß îåêéíÜ ï óýíäåóìïò ðïõ ïäçãåß óå Üëëç ðåñéï÷Þ ðëçñïöïñéþí.

11

Ìå ôçí ôå÷íéêÞ êüìâùí êáé óõíäÝóìùí áðïèçêåõìÝíåò ðëçñïöïñßåò ìðïñïýí íá åìðëïõôßæïíôáé óôáäéáêÜ ìå ôçí ðñïóèÞêç èåìÜôùí óå íÝïõò êüìâïõò êáé ôçí êáôÜëëçëç äéáóýíäåóÞ ôïõò ìå ôïõò ðáëáéïýò. Åðßóçò ìðïñåß íá åíçìåñþíïíôáé ôáêôéêÜ, áöïý åßíáé äõíáôüí íá ôñïðïðïéïýíôáé Þ íá êáôáñãïýíôáé êüìâïé êáé íá ìåôáâÜëëåôáé áíÜëïãá ç äéáóýíäåóÞ ôïõò. Ç ðåñéÞãçóç ìåôáîý ôùí êüìâùí óõíçèßæåôáé íá áðïêáëåßôáé ðëïÞãçóç (navigation).

Ç äõíáôüôçôá ðåñéÞãçóçò áðü êüìâï óå êüìâï ìÝóá óå ìéá óõëëïãÞ ðëçñïöïñéþí õðïäçëþèçêå ìå ôç ÷ñÞóç ôçò ðñüèåóçò «õðÝñ» ùò ðñþôïõ óõíèåôéêïý. ÅðåéäÞ óôçí áñ÷Þ ôá óõóôáôéêÜ áõôþí ôùí ðëçñïöïñéþí Þôáí áðïêëåéóôéêÜ êåßìåíá, åðéêñÜôçóå íá ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò õðåñêåßìåíá (hypertext), åíþ áñãüôåñá åìðëïõôßóôçêáí êáé ìå Üëëåò ìïñöÝò ðëçñïöïñßáò, üðùò åéêüíåò, ê.Ü.

Ãíùóôü ðáñÜäåéãìá õðåñêåéìÝíùí áðïôåëïýí ôá ðñïãñÜììáôá âïÞèåéáò (Help) ôùí åöáñìïãþí.

Ó÷çìáôéêÞ áíáðáñÜóôáóç ôçò äïìÞò ôïõ õðåñêåéìÝíïõ

307

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Óå Ýíá õðåñêåßìåíï äéáêñßíïõìå ôá åîÞò ÷áñáêôçñéóôéêÜ: u ÊÜèå êüìâïò áðïôåëåßôáé áðü Ýíá óýíïëï ðëçñïöïñéþí óå ìïñöÞ êåéìÝíïõ. u Ç ðñüóâáóç óå Ýíá êüìâï ìðïñåß íá ðñáãìáôïðïéçèåß ìÝóù óõíäÝóìùí áðü ðåñéóóüôåñïõò ôïõ åíüò êüìâïõò. u ÊÜèå êüìâïò åìöáíßæåôáé óôï ßäéï Þ óå äéáöïñåôéêü ðáñÜèõñï óôçí ïèüíç ôïõ õðïëïãéóôÞ. u ÊÜèå ÷ñÞóôçò ãåíéêÜ ìðïñåß íá áêïëïõèÞóåé ôç äéêÞ ôïõ äéáäñïìÞ ãéá íá öôÜóåé óå Ýíáí êüìâï.

Äõï äéáöïñåôéêÝò äéáäñïìÝò ó Ýíá õðåñêåßìåíï

Ãíùóôü ðáñÜäåéãìá õðåñìÝóùí áðïôåëïýí ïé éóôïóåëßäåò ôïõ Ðáãêüóìéïõ Éóôïý.

Ìå ôçí áëìáôþäç åîÝëéîç ôïõ õëéêïý êáé ôïõ ëïãéóìéêïý ïé êüìâïé åíüò õðåñêåéìÝíïõ Üñ÷éóáí íá åìðëïõôßæïíôáé êáé ìå åéêüíá, Þ÷ï, ãñáöéêÜ, âßíôåï, ê.Ü. Ôüôå ðñïÝêõøå Ýíáò íÝïò üñïò ðïõ ÷áñáêôçñßæåé êáëýôåñá ìéá ôÝôïéá äïìÞ, ï üñïò õðåñìÝóá (hypermedia). ÓÞìåñá, ïé äýï üñïé, õðåñêåßìåíá êáé õðåñìÝóá, ôåßíïõí íá ôáõôéóôïýí, ìéá êáé ï äåýôåñïò åìðåñéÝ÷åé ôïí ðñþôï, áëëÜ êõñßùò ãéáôß áõôü ðïõ Ý÷åé éäéáßôåñç óçìáóßá ãéá ôçí ðñüóâáóç óôçí ðëçñïöïñßá êáé åðéóçìáßíåôáé ìå ôï «õðÝñ» äåí åßíáé ï ôñüðïò áíáðáñÜóôáóÞò ôçò áëëÜ ç ðáñïõóßáóÞ ôçò óå êüìâïõò ìå óõíäÝóìïõò, êÜôé ðïõ ðáñáìÝíåé êïéíü êáé óôéò äýï ðåñéðôþóåéò. Ìå Üëëá ëüãéá ìðïñïýìå íá ðïýìå üôé ôá õðåñìÝóá åßíáé ìéá åðÝêôáóç ôùí õðåñêåéìÝíùí, áöïý ïé êüìâïé åíüò õðåñìÝóïõ åêôüò áðü êåßìåíá ìðïñïýí íá ðåñéÝ÷ïõí êáé Üëëåò ìïñöÝò ðëçñïöïñßáò.

Ó÷çìáôéêÞ áíáðáñÜóôáóç ôçò äïìÞò ôïõ õðåñìÝóïõ

308

ÐïëõìÝóá

11

¼ðùò áíáöÝñáìå óôá ðñïçãïýìåíá, ôï êõñéüôåñï ÷áñáêôçñéóôéêü ôùí åöáñìïãþí õðåñìÝóùí åßíáé ç äõíáôüôçôá ðëïÞãçóçò áíÜìåóá óôïõò êüìâïõò, ìå ôç âïÞèåéá ôùí óõíäÝóìùí. Ç äïìÞ ìéáò åöáñìïãÞò õðåñìÝóùí ãåíéêÜ áðïôåëåßôáé, åííïéïëïãéêÜ, áðü ôñßá åðßðåäá: u Ôï åðßðåäï åðéêïéíùíßáò ìå ôï ÷ñÞóôç. u Ôï åðßðåäï ôùí óõíäÝóìùí. u Ôï åðßðåäï áðïèÞêåõóçò. Óôï åðßðåäï åðéêïéíùíßáò ìå ôï ÷ñÞóôç (äéåðáöÞ ÷ñÞóôç) ðåñéëáìâÜíïíôáé üëá ôá ðëçñïöïñéêÜ åñãáëåßá ðïõ ôïí äéåõêïëýíïõí óôçí áîéïðïßçóÞ ôçò. Óôï åðßðåäï áõôü âáóéêü ñüëï ðáßæåé ç ó÷åäßáóç ôùí êüìâùí, áðü ìïñöïëïãéêÞ êáé ëåéôïõñãéêÞ Üðïøç -ìÝãåèïò êáé ðëÞèïò êüìâùí- êáèþò êáé ç ó÷åäßáóç ôùí óõíäÝóìùí áðü Üðïøç óçìáóßáò, äçëáäÞ íá åßíáé åìöáíÞò ï ëüãïò ýðáñîçò êáé ÷ñçóéìüôçôÜò ôïõò êáé íá åßíáé öáíåñü ôï óçìåßï óôï ïðïßï ïäçãïýí. ¸íáò ôñüðïò ãéá íá åðéôåõ÷èåß áõôü åßíáé ç åìöÜíéóç ðôõóóüìåíùí ðëáéóßùí ìå åðåîçãçìáôéêÝò åôéêÝôåò.

Åðßðåäï åðéêïéíùíßáò ìå ôï ÷ñÞóôç

Óôï åðßðåäï ôùí óõíäÝóìùí êáèïñßæïíôáé ïé ó÷Ýóåéò ìåôáîý ôùí êüìâùí. Óôï åðßðåäï, ëïéðüí, áõôü äçìéïõñãåßôáé Ýíá äßêôõï, ôï ïðïßï áðïôåëåßôáé áðü üëïõò ôïõò óõíäÝóìïõò ðïõ åíþíïõí ôïõò êüìâïõò ôïõ óõóôÞìáôïò.

Åðßðåäï ôùí óõíäÝóìùí

Ôï åðßðåäï áðïèÞêåõóçò áó÷ïëåßôáé ìå ôçí áðïèÞêåõóç ôùí äéáöüñùí ìïñöþí ðëçñïöïñßáò ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôçí åöáñìïãÞ ôùí õðåñìÝóùí êáé ôçí ïñãÜíùóÞ ôïõò óå êüìâïõò.

Åðßðåäï áðïèÞêåõóçò

Óå ìéá åöáñìïãÞ õðåñìÝóùí ç ðñïóðÝëáóç óå êÜðïéá ðëçñïöïñßá ìðïñåß íá ãßíåé: u ìå ðëïÞãçóç, áðü êüìâï óå êüìâï Þ u ìå áíáæÞôçóç, ÷ñçóéìïðïéþíôáò ëÝîåéòêëåéäéÜ (key words). Ãéá íá åßíáé ëåéôïõñãéêÞ ìéá åöáñìïãÞ õðåñìÝóùí ðñÝðåé íá ðáñÝ÷åé: u âïÞèåéá óôçí ðëïÞãçóç, äçëáäÞ íá ðñïâëÝðïíôáé õðïäåßîåéò ãéá ôïí ôñüðï êáé ôï óêïðü ôçò u ðïéêéëßá äéáäñïìþí, äçëáäÞ íá ðñïâëÝðïíôáé äéáöïñåôéêÝò äéáäñïìÝò ðëïÞãçóçò, ôéò ïðïßåò ìðïñåß íá áêïëïõèÞóåé ï ÷ñÞóôçò áíÜëïãá ìå ôéò ãíþóåéò êáé ôá åíäéáöÝñïíôÜ ôïõ Äõï äéáöïñåôéêÝò äéáäñïìÝò ó Ýíá õðåñìÝóï

309

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí u u u

åëåõèåñßá óôçí åðéëïãÞ äéáäñïìÞò, äçëáäÞ íá ìçí åßíáé õðï÷ñåùìÝíïò íá ðåñÜóåé áðü êüìâïõò ðïõ äåí ôïí åíäéáöÝñïõí ðßíáêá ðåñéå÷ïìÝíùí åõñåôÞñéï.

Ï üñïò ÐïëõìÝóá (Multimedia) åßíáé Ýíáò áðü ôïõò ðëÝïí ÷ñçóéìïðïéïýìåíïõò üñïõò ôùí çìåñþí ìáò. Ôï ãíùóôéêü áíôéêåßìåíï ðïõ êáëýðôåé ìðïñåß íá óõíäõÜæåé ðïëëïýò ôïìåßò, üðùò áõôïýò ôùí ôçëåðéêïéíùíéþí, ôùí õðïëïãéóôþí, ôùí åêäüóåùí, ôùí ìÝóùí ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò, ê.Ü. Êïéíü ÷áñáêôçñéóôéêü óôéò äñáóôçñéüôçôåò ôùí ôïìÝùí áõôþí åßíáé ç áíÜãêç äéá÷åßñéóçò øçöéáêÞò ðëçñïöïñßáò, ðïõ ðáñïõóéÜæåôáé ìå äéáöïñåôéêÝò ìïñöÝò -üðùò êåßìåíï, Þ÷ïò, âßíôåï, åéêüíá, ê.Ü.- êáèþò êáé ï äõíáìéêüò ôñüðïò áíáæÞôçóÞò ôçò. Óôï ÷þñï ôçò ÐëçñïöïñéêÞò, ï üñïò ðïëõìÝóá ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå äéÜöïñåò åêöñÜóåéò, üðùò: u ÅöáñìïãÝò ðïëõìÝóùí. u ÕðïëïãéóôÞò ðïëõìÝóùí. u ÓõóôÞìáôá ðïëõìÝóùí. u Ëïãéóìéêü áíÜðôõîçò åöáñìïãþí ðïëõìÝóùí. Ìå ôçí Ýêöñáóç åöáñìïãÝò ðïëõìÝóùí åííïïýìå åêåßíåò ôéò åöáñìïãÝò óôéò ïðïßåò ãßíåôáé åíóùìÜôùóç äéáöïñåôéêþí ìïñöþí ðëçñïöïñßáò óå øçöéáêÞ ìïñöÞ, ðïõ ìðïñåß íá áðïèçêåõôåß, íá ìåôáäïèåß êáé íá õðïóôåß åðåîåñãáóßá, ÷ùñßò üìùò íá åßíáé áðáñáßôçôï íá Ý÷åé äïìÞ õðåñìÝóùí. Ãéá ôç äçìéïõñãßá ôïõò áðáéôåßôáé Ýíá óýóôçìá ðïëõìÝóùí. Ôá óõóôÞìáôá ðïëõìÝóùí åßíáé õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá ìå åéäéêü åîïðëéóìü óå õëéêü êáé ëïãéóìéêü ãéá: u Ôç äçìéïõñãßá êáé ôçí åðåîåñãáóßá ôùí óôïé÷åßùí ìéáò åöáñìïãÞò ðïëõìÝóùí, ïðüôå, åêôüò áðü ôéò êïéíÝò óõóêåõÝò åéóüäïõ, áðáéôïýíôáé êáé Üëëåò -üðùò ï óáñùôÞò, ç øçöéáêÞ êÜìåñá, êëð.- êáèþò êáé åéäéêÝò óõóêåõÝò åîüäïõ. u Ôçí áðïèÞêåõóç ôùí óôïé÷åßùí áõôþí óå ìïíÜäåò ìåãÜëçò ÷ùñçôéêüôçôáò, üðùò åßíáé ïé ïðôéêïß äßóêïé, ïé óêëçñïß äßóêïé, ê.Ü. u Ôç óýíèåóÞ ôïõò óå åíéáßá åöáñìïãÞ, ìå ôç âïÞèåéá ëïãéóìéêïý áíÜðôõîçò åöáñìïãþí ðïëõìÝóùí. u Ôçí áíáðáñáãùãÞ êáé äéÜèåóç ôïõ ôåëéêïý ðñïúüíôïò.

310

Ïé åöáñìïãÝò ðïëõìÝóùí äéáêñßíïíôáé óå äéáëïãéêÝò êáé óå åêåßíåò ðïõ áöÞíïõí ôï ÷ñÞóôç ðáèçôéêü èåáôÞ, ÷ùñßò íá ôïõ åðéôñÝðïõí íá åðÝìâåé êáôÜ ôçí ðáñïõóßáóç êáé í áëëÜîåé ôç ñïÞ ôçò åîÝëéîÞò ôçò. Óå áõôïý ôïõ åßäïõò ôéò åöáñìïãÝò ç åðéêïéíùíßá áíèñþðïõ-ìç÷áíÞò ðåñéïñßæåôáé óôçí áíôßäñáóç (feedback) ôïõ õðïëïãéóôÞ ìüíï óå ÷áìçëïý åðéðÝäïõ åíôïëÝò åê ìÝñïõò ôïõ ÷ñÞóôç, üðùò åßíáé ç Ýíáñîç Þ ç ðáýóç ôçò åêôÝëåóçò ôçò åöáñìïãÞò. Ìå ôçí åîÝëéîç õëéêïý êáé ëïãéóìéêïý åðéôåý÷èçêå ç äçìéïõñãßá åöáñìïãþí üðïõ õðÜñ÷åé ç äõíáôüôçôá áíÜäñáóçò (feedback) åê ìÝñïõò ôïõ ÷ñÞóôç

ÐïëõìÝóá óôç ëåéôïõñãßá ôïõ õðïëïãéóôÞ. ÄçëáäÞ óå ìéá ôÝôïéá åöáñìïãÞ åðéôñÝðåôáé ç ðáñÝìâáóç ôïõ ÷ñÞóôç ãéá ôçí áëëáãÞ ðïñåßáò óôçí åîÝëéîç ôçò ðáñïõóßáóçò ôçò åöáñìïãÞò óå äéÜöïñåò öÜóåéò. ÔÝôïéïõ åßäïõò åöáñìïãÝò ðïëõìÝóùí ðïõ åðéôñÝðïõí ôçí áìößäñïìç åðéêïéíùíßá áíèñþðïõ-õðïëïãéóôÞ ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò äéáëïãéêÜ Þ áëëçëåðéäñáóôéêÜ ðïëõìÝóá (interactive multimedia). Ç ýëç ôïõò, ðïõ ìðïñåß íá ðåñéëáìâÜíåé êåßìåíï, åéêüíá, ê.Ü. åßíáé óõíÞèùò ïñãáíùìÝíç óå äåíäñïåéäÞ äïìÞ, ìå ðñïêáèïñéóìÝíåò åíáëëáêôéêÝò äéáäñïìÝò, üðùò öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá. Áí ìéá åöáñìïãÞ ðïëõìÝóùí äéáèÝôåé äïìÞ ìå êüìâïõò êáé óõíäÝóìïõò, ôüôå áõôÞ åßíáé ìéá åöáñìïãÞ õðåñìÝóùí. ÓÞìåñá ïé ðåñéóóüôåñåò åöáñìïãÝò Ý÷ïõí áõôÞ ôç ìïñöÞ êáé Ýôóé ï üñïò ðïëõìÝóá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá ÷áñáêôçñßóåé êáé Ó÷çìáôéêÞ áíáðáñÜóôáóç ôçò äïìÞò ìéáò áëëçëåðéôá õðåñìÝóá.

11

äñáóôéêÞò åöáñìïãÞò

×ñÞóç ôùí ðïëõìÝóùí ìðïñïýìå íá Ý÷ïõìå óå ðïëëïýò ôïìåßò ôçò êáèçìåñéíÞò ìáò äñáóôçñéüôçôáò, üðùò: u Óôçí øõ÷áãùãßá, ìå ôá çëåêôñïíéêÜ ðáé÷íßäéá. u Óôéò åðé÷åéñÞóåéò, ãéá ðùëÞóåéò, åðéìüñöùóç ðñïóùðéêïý, ôçëåäéáóêÝøåéò, ê.Ü. u Óå ïñãáíéóìïýò êïéíÞò ùöÝëåéáò ãéá ðëçñïöüñçóç ôïõ êïéíïý -óå áåñïäñüìéá, óéäçñïäñïìéêïýò óôáèìïýò, ëéìÜíéá, ìïõóåßá, ïñãáíéóìïýò ôçëåðéêïéíùíéþí, ê.Ü. u Óôçí åêðáßäåõóç, ìå ôéò åöáñìïãÝò õðïâïÞèçóçò ôçò äéäáÏèüíåò áðü ôéò åêðáéäåõôéêÝò åöáñìïãÝò óêáëßáò, ìå ôéò ôïõ Ðáéäáãùãéêïý Éíóôéôïýôïõ, ôïõ Ýñãïõ çëåêôñïíéêÝò åÓåéñÞíåò, (Ãáßá, Äéáíýóìáôá óôç ÖõóéêÞ, Ìçêçíáúêüò ðïëéôéóìüò) ãêõêëïðáßäåéåò, ôá çëåêôñïíéêÜ ëåîéêÜ, ôéò ðñïóïìïéþóåéò ðåñéâáëëüíôùí, ê.Ü.

311

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ÅéäéêÜ óôçí åêðáßäåõóç, ôá ðïëõìÝóá ìðïñïýí íá âñïõí ìåãÜëç åöáñìïãÞ óôçí áíÜðôõîç áëëçëåðéäñáóôéêþí ðñïãñáììÜôùí åêðáßäåõóçò, åðéìüñöùóçò êáé êáôÜñôéóçò, üðïõ ï ÷ñÞóôçò áðü áðëüò èåáôÞò ìðïñåß íá ãßíåé åíåñãüò óõììÝôï÷ïò.

Óôéò åöáñìïãÝò ðïëõìÝóùí ïé åéêüíåò, ïé Þ÷ïé êáé ôá Üëëá óôïé÷åßá ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé âñßóêïíôáé óå øçöéáêÞ ìïñöÞ ðïõ óõíÞèùò Ý÷åé ìåãÜëï üãêï, ãåãïíüò ðïõ äçìéïõñãåß ðñïâëÞìáôá óôçí áðïèÞêåõóç, óôç ìåôáöïñÜ ôùí äåäïìÝíùí ìÝóá áðü äßêôõá êáé ãåíéêÜ óôç äéá÷åßñéóÞ ôïõò. Ãéá ôïí ðåñéïñéóìü ôùí ðáñáðÜíù äõóêïëéþí Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß áëãüñéèìïé ìå ôç ÷ñÞóç ôùí ïðïßùí åßíáé äõíáôüí íá ðåñéïñéóôåß ôï ìÝãåèïò ôùí áñ÷åßùí áõôþí. Ç äéáäéêáóßá ìå ôçí ïðïßá ðåñéïñßæåôáé, ìå ôç ÷ñÞóç åéäéêþí áëãüñéèìùí, ôï ìÝãåèïò åíüò áñ÷åßïõ êáëåßôáé óõìðßåóç (compression). Ôï ðåñéå÷üìåíï åíüò ôÝôïéïõ áñ÷åßïõ ãéá íá ôý÷åé åðåîåñãáóßáò ðñÝðåé íá áðïóõìðéåóôåß (decompression). ¸ôóé óõ÷íÜ, óå ìéá åöáñìïãÞ ðïëõìÝóùí ìéá åéêüíá, Ýíá áðüóðáóìá âßíôåï, ê.Ü. óõìðéÝæåôáé ãéá íá áðïèçêåõôåß Þ íá ìåôáöåñèåß ìÝóù äéêôýùí, åíþ áðïóõìðéÝæåôáé ãéá íá ðáñïõóéáóôåß, íá åðåîåñãáóôåß Þ íá åêôõðùèåß. ÁíÜëïãá ìå ôïí áëãüñéèìï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé, ìðïñåß íá åðéôåõ÷èåß ìéêñüôåñïò Þ ìåãáëýôåñïò âáèìüò óõìðßåóçò, ðïõ åêöñÜæåôáé áðü ôï ëüãï óõìðßåóçò. Ëüãïò óõìðßåóçò = üãêïò áñ÷éêþí äåäïìÝíùí / üãêï óõìðéåóìÝíùí äåäïìÝíùí Ãéá ðáñÜäåéãìá, óõìðßåóç 4:1 óçìáßíåé üôé ï üãêïò ôùí óõìðéåóìÝíùí äåäïìÝíùí åßíáé êáôÜ 4 öïñÝò ìéêñüôåñïò ôïõ áñ÷éêïý.

Ç áíÜðôõîç ìéáò åöáñìïãÞò ðïëõìÝóùí áðïóêïðåß óôçí ðáñïõóßáóç åíüò èÝìáôïò ìå ôç âïÞèåéá ðïëëþí êáé äéáöïñåôéêþí ìïñöþí ðëçñïöïñßáò. Ç äçìéïõñãßá, ç åðåîåñãáóßá êáé ç áðïèÞêåõóç ôùí äéáöïñåôéêþí áõôþí ìïñöþí ðëçñïöïñßáò, ðïõ áðïôåëïýí ôá äïìéêÜ óôïé÷åßá ðïëõìÝóùí ôçò åöáñìïãÞò, ãßíåôáé ìå ôç âïÞèåéá ôïõ êáôÜëëçëïõ, ãéá êÜèå ðåñßðôùóç, õëéêïý êáé ëïãéóìéêïý. Ç ìïñöÞ êáé ç ðïéüôçôÜ ôïõò ðáßæïõí êáèïñéóôéêü ñüëï óôçí ôå÷íéêÞ áñôéüôçôá, äçëáäÞ, óôï êáëü -ëåéôïõñãéêÜ êáé áéóèçôéêÜ- áðïôÝëåóìá ôïõ ôåëéêïý ðñïúüíôïò.

Ôá åßäç ôùí äïìéêþí óôïé÷åßùí ðïëõìÝóùí ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéçèïýí óå ìéá åöáñìïãÞ êáèþò êáé ç ìïñöÞ ôïõò áðïöáóßæïíôáé êáôÜ ôç öÜóç ôçò áíÜëõóçò êáé ó÷åäßáóçò ôçò åöáñìïãÞò, ìå óêïðü ôçí üóï ôï äõíáôüí êáëýôåñç êÜëõøç ôùí ðñïäéáãñáöþí ðïõ Ý÷ïõí ôåèåß.

312

ÐïëõìÝóá Ôï õëéêü êáé ôï ëïãéóìéêü ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôçí ðñïåôïéìáóßá ôïõò åîáñôÜôáé áðü ôçí ðñïÝëåõóç ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéçèïýí -áí åßíáé Þ ü÷é óå øçöéáêÞ ìïñöÞ- êáé áðü ôçí åðåîåñãáóßá ðïõ ðñÝðåé íá õðïóôïýí, þóôå íá áðïêôÞóïõí ôçí åðéèõìçôÞ ìïñöÞ. ÐÜíôùò, áíåîÜñôçôá áðü ôï èÝìá ðïõ äéáðñáãìáôåýåôáé ìéá åöáñìïãÞ ðïëõìÝóùí, óõíÞèùò ÷ñåéÜæåôáé ëåêôéêÞ áíÜðôõîç, ç÷çôéêÞ åðÝíäõóç êáé ïðôéêÞ õðïóôÞñéîç. Ãéá ôç ëåêôéêÞ áíÜðôõîç ôïõ èÝìáôïò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ìüíï êåßìåíï, óõ÷íÜ üìùò ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáé áöÞãçóç, ìå ðáñÜëëçëç óõíÞèùò åìöÜíéóç êåéìÝíïõ. u Ôá êåßìåíá ãñÜöïíôáé êáé ìïñöïðïéïýíôáé ìå ðñïãñÜììáôá åðåîåñãáóßáò êåéìÝíïõ. u Ç áöÞãçóç äçìéïõñãåßôáé ìå øçöéïðïßçóç öùíÞò ìå ôç ÷ñÞóç êáôÜëëçëïõ åîïðëéóìïý, ãéá ðáñÜäåéãìá ìå ôç âïÞèåéá ìéêñïöþíïõ óõíäåäåìÝíïõ ìå ôïí õðïëïãéóôÞ êáé ëïãéóìéêïý åããñáöÞò Þ÷ïõ.

11

ËåêôéêÞ áíÜðôõîç

Áí õðÜñ÷åé óõíäåäåìÝíï ìéêñüöùíï Þ Üëëç óõóêåõÞ åéóáãùãÞò Þ÷ïõ, ìå ôï ðëÞêôñï åããñáöÞò áñ÷ßæåé ç ç÷ïãñÜöçóç öõóéêÞò öùíÞò Þ ìïõóéêÞò. Ìðïñïýìå: u Íá ñõèìßóïõìå ôçí ðïéüôçôá ôïõ Þ÷ïõ, áðü ôéò «Éäéüôçôåò» óôïí êáôÜëïãï Åðåîåñãáóßá. u Íá åðåîåñãáóôïýìå ôïí Þ÷ï, íá ôïí óõíäõÜóïõìå ìå Üëëïõò êáé íá ðñïóèÝóïõìå äéÜöïñá åöÝ. u Íá ôïí áðïèçêåýóïõìå óå áñ÷åßï êáé íá ôïí åéóáãÜãïõìå óå êÜðïéï Ýããñáöï ìå ôç ãíùóôÞ åíóùìÜôùóç êáé äéáóýíäåóç áíôéêåéìÝíïõ.

Ôï ðáñÜèõñï ôçò åöáñìïãÞò «Ç÷ïãñÜöçóç» ôùí Windows 98

Ç ç÷çôéêÞ åðÝíäõóç óõíßóôáôáé óôçí ðñïóèÞêç ìïõóéêÞò Þ Þ÷ùí ðïõ áíôéóôïé÷ïýí óå äéÜöïñá óõìâÜíôá -êáëðáóìüò áëüãïõ, èñüéóìá, êëð. Ïé Þ÷ïé áõôïß ç÷ïãñáöïýíôáé áðü ôï öõóéêü ðåñéâÜëëïí, ìå ôç âïÞèåéá ìéêñïöþíïõ, üðùò êáé ç öùíÞ, Þ ðáñÜãïíôáé ìå õðïëïãéóôÞ, ìå ôç âïÞèåéá ëï- Áðü ôç óõëëïãÞ áñ÷åßùí Þ÷ïõ óôï COREL Gallery ãéóìéêïý êáôÜëëçëïõ ãé áõôÞ ôç äïõëåéÜ.

Ç÷çôéêÞ åðÝíäõóç

ÓõëëïãÞ áñ÷åßùí Þ÷ïõ áðü ôï öÜêåëï media ôùí Windows

313

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Ìå ôçí ÁíáðáñáãùãÞ ÐïëõìÝóùí ôùí Windows áíáðáñÜãåôáé Ýíá áñ÷åßï Þ÷ïõ Þ ìïõóéêÞò

¸íá åîåëéãìÝíï ðñüãñáììá ãéá ôçí áíáðáñáãùãÞ ìïõóéêþí áñ÷åßùí, ìå åîïìïßùóç ðïëëþí ëåéôïõñãéþí

ÏðôéêÞ õðïóôÞñéîç

Ãéá ôçí ïðôéêÞ õðïóôÞñéîç ôçò åöáñìïãÞò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé öùôïãñáößåò, óêßôóá, ãñáöéêÜ, åéêüíåò, âßíôåï, ê.Ü. Ãéá ôç äçìéïõñãßá ôïõò áðáéôïýíôáé: u Åßôå êáôÜëëçëåò óõóêåõÝò, ð.÷. óáñùôÞò, øçöéáêÞ öùôïãñáöéêÞ ìç÷áíÞ, âéíôåïêÜìåñá, ê.Ü. u Åßôå êáôÜëëçëï ëïãéóìéêü, ð.÷. ó÷åäéáóôéêÜ ðñïãñÜììáôá, åöáñìïãÝò åðåîåñãáóßáò åéêüíáò, ëïãéóôéêü öýëëï, ìáèçìáôéêÜ ðáêÝôá, ê.Ü. ¸ôóé ãéá ðáñÜäåéãìá: á) Ç åéóáãùãÞ ìéáò åéêüíáò, ðïõ õðÜñ÷åé óå Ýíôõðç ìïñöÞ, áðáéôåß óáñùôÞ. ÕðÜñ÷ïõí üìùò êáé Ýôïéìåò óõëëïãÝò áñ÷åßùí ìå ó÷Þìáôá êáé åéêüíåò, óå ïðôéêïýò äßóêïõò Þ óôï Äéáäßêôõï êáé ìðïñïýí íá åíóùìáôùèïýí óôçí åöáñìïãÞ.

Ç êáôçãïñßá «ÌåôáöïñÝò» áðü ôç âéâëéïèÞêç åéêüíùí êáé óêßôóùí ôçò óõëëïãÞò COREL Ç êáôçãïñßá «ÌåôáöïñÝò» áðü Gallery ôç âéâëéïèÞêç öùôïãñáöéþí ôçò ßäéáò óõëëïãÞò

314

Ïèüíç áðü åìðïñéêÞ ôoðïèåóßá ìå óõëëïãÞ åéêüíùí

ÐïëõìÝóá â) H äçìéïõñãßá åíüò ãñáöÞìáôïò (äçëáäÞ ç ãñáöéêÞ áíáðáñÜóôáóç áñéèìçôéêþí ôéìþí -ñáâäüãñáììá, ãñáöéêÞ ðáñÜóôáóç óõíáñôÞóåùí, êëð.) ãßíåôáé áðü ìéá åöáñìïãÞ ëïãéóôéêïý öýëëïõ Þ áðü ìáèçìáôéêÜ ðáêÝôá. â) Ôá ãñáöéêÜ åßíáé ó÷Þìáôá ôá ïðïßá åßôå äçìéïõñãïýíôáé áðü ôï ÷ñÞóôç, ìå ôç âïÞèåéá ôùí ó÷åäéáóôéêþí ðáêÝôùí ðïõ Ý÷ïõìå áíáöÝñåé, åßôå ðáñÜãïíôáé áðü ôïí õðïëïãéóôÞ ìå ôç âïÞèåéá åéäéêïý ëïãéóìéêïý ðïõ ÷åéñßæåôáé ðáñáìåôñéêÝò åîéóþóåéò, üðùò åßíáé ôï Mathematica, ê.Ü.

11

ã) H äçìéïõñãßá âßíôåï ãßíåôáé ìå âéíôåïêÜìåñá Þ áðïêôÜôáé áðü óõëëïãÝò üðïõ êáíåßò ìðïñåß íá âñåé êáé íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé Ýôïéìá áñ÷åßá âßíôåï. ×ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá ðñïóäþóåé «æùíôÜíéá» óå äéÜöïñá èÝìáôá ðïõ äéáðñáãìáôåýåôáé ç åöáñìïãÞ.

Ìå ôï Üíïéãìá åíüò áñ÷åßïõ âßíôåï áíïßãåé Ýíá ðáñÜèõñï ãéá ôçí ðñïâïëÞ ôïõ. Óôï êÜôù ìÝñïò ôïõ ðáñáèýñïõ õðÜñ÷ïõí åñãáëåßá ãéá ôï îåêßíçìá êáé ôçí ðáýóç ôçò ðñïâïëÞò êáé äñïìÝáò ðïõ ðáñáêïëïõèåß ôç öÜóç ðñïâïëÞò óôç äéÜñêåéá ôïõ ÷ñüíïõ. Óôç ìéêñÞ ïèüíç åìöáíßæåôáé ç äéÜñêåéá ðñïâïëÞò. Áðü ôçí Ýôïéìç óõëëïãÞ áñ÷åßùí âßíôåï ôçò Corel Gallery

ä) Ç äçìéïõñãßá êéíïýìåíùí ó÷åäßùí, ðïõ åßíáé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ðñïóïìïßùóç êßíçóçò äéóäéÜóôáôùí Þ ôñéóäéÜóôáôùí ó÷åäßùí, åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôç âïÞèåéá åéäéêþí ðñïãñáììÜôùí ìïíôåëïðïßçóçò. Ôá âáóéêÜ óôïé÷åßá

315

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ôçò åéêüíáò åßíáé óõíÞèùò áðëÜ ãåùìåôñéêÜ ó÷Þìáôá, óôá ïðïßá äßíåôáé öùôïñåáëéóôéêÞ áðåéêüíéóç, ìå åéäéêÞ õöÞ åðéöÜíåéáò, öùôéóìü êáé óêéÜóåéò ðïõ ñõèìßæïíôáé áðü ôï ÷ñÞóôç. Óôç óõíÝ÷åéá, ôá ðñïãñÜììáôá áõôÜ ÷åéñßæïíôáé ôçí åéêüíá ùò ìßá ïíôüôçôá, ôçí ðñïâÜëëïõí óôçí ïèüíç óå äéáöïñåôéêÝò èÝóåéò, óå ôñï÷éÜ ðïõ ðñïêáèïñßæåôáé áðü ôï ÷ñÞóôç êáé ìå äéáöïñåôéêÝò ïðôéêÝò ãùíßåò, äßíïíôáò Ýôóé ôçí åíôýðùóç ôçò êßíçóçò. Ãéá êÜèå èÝóç ï õðïëïãéóôÞò ðñáãìáôïðïéåß ðïëëïýò õðïëïãéóìïýò ãéá ôçí ðñïïðôéêÞ ó÷åäßáóç ôçò ìïñöÞò êáé ôçí áðüäïóç ôùí óêéÜóåùí.

Ìå ôçí ôå÷íéêÞ Ñath Animation, êáèïñßæåôáé Ýíá ìïíïðÜôé êáé ôï áíôéêåßìåíï (ç ìðÜëá) ðïõ èá êéíçèåß óå áõôü. ÊáôÜëëçëï ëïãéóìéêü áíáëáìâÜíåé íá ìåôáêéíÞóåé ôï áíôéêåßìåíï óôï ìïíïðÜôé áõôü.

Ìïíôåëïðïßçóç ãéá ôç äçìéïõñãßá êéíïýìåíùí ôñéóäéÜóôáôùí ãñáöéêþí ìå ôï ðñüãñáììá Truespace

×áñáêôçñéóôéêÜ äïìéêþí óôïé÷åßùí ðïëõìÝóùí

316

Ôá äïìéêÜ óôïé÷åßá ðïëõìÝóùí ðïõ ìðïñåß íá õðÜñ÷ïõí óå ìéá åöáñìïãÞ åßíáé: u ôï êåßìåíï u ï Þ÷ïò u ç åéêüíá u ôï âßíôåï u ç óõíèåôéêÞ êßíçóç (animation). Ïé ìïñöÝò áõôÝò äåäïìÝíùí åßíáé äõíáôüí: á) Íá ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôïí ðñáãìáôéêü êüóìï. Ðáñáäåßãìáôá áðïôåëïýí ïé öùôïãñáößåò áðü øçöéáêÞ öùôïãñáöéêÞ ìç÷áíÞ, ïé åéêüíåò áðü óáñùôÞ, ç øçöéïðïßçóç åéêüíáò âßíôåï ê.Ü. â) Íá äçìéïõñãïýíôáé óôïí õðïëïãéóôÞ ìå ôï êáôÜëëçëï ëïãéóìéêü, ïðüôå áðïôåëïýí óõíèåôéêÜ ìÝóá. Ðáñáäåßãìáôá áðïôåëïýí åéêüíåò ðïõ äçìéïõñãïýíôáé áðü åéäéêÜ ðñïãñÜììáôá, ôï êåßìåíï ðïõ ðëçêôñïëïãåßôáé, ôá áñ÷åßá Þ÷ïõ, ç óõíèåôéêÞ êßíçóç, ê.Ü.

ÐïëõìÝóá

11

Ç ç÷çôéêÞ åðÝíäõóç ìéáò åöáñìïãÞò ðïëõìÝóùí ðáßæåé ðïëý óçìáíôéêü ñüëï êáé ùò ðñïò ôç óõíïëéêÞ åíôýðùóç ðïõ ðñïîåíåß, áëëÜ êáé ëåéôïõñãéêÜ, ìå ôçí áðüëáõóç, ôçí êéíçôïðïßçóç ôïõ åíäéáöÝñïíôïò êáé ôçí îåêïýñáóç ðïõ ðñïóöÝñåé êáôÜ ôç äéÜñêåéá ðáñïõóßáóçò ôïõ èÝìáôïò. Ï Þ÷ïò ðáñÜãåôáé áðü ìéá ðçãÞ, ìåôáäßäåôáé êõñßùò ìÝóù ôïõ áÝñá êáé ãßíåôáé áíôéëçðôüò ìå ôçí áßóèçóç ôçò áêïÞò. ÊáôÜ ôç ìåôÜäïóç ôïõ Þ÷ïõ, äçìéïõñãïýíôáé ðåñéïäéêÜ êýìáôá. ÊÜèå êýìá Ý÷åé ôç äéêÞ ôïõ óõ÷íüôçôá -ðëÞèïò äéáêõìÜíóåùí óôç ìïíÜäá ôïõ ÷ñüíïõêáé ôï äéêü ôïõ ðëÜôïò, ôá ïðïßá åðçñåÜæïõí ôçí áêïõóôéêÞ åíôýðùóç. Óôïí õðïëïãéóôÞ Ý÷ïõìå äõü åßäç Þ÷ïõ. Ôïí øçöéïðïéçìÝíï Þ÷ï êáé ôïí Þ÷ï MIDI.

Øçöéïðïßçóç Þ÷ïõ Ç øçöéïðïßçóç ôïõ Þ÷ïõ ãßíåôáé ìå äåéãìáôïëçøßá êáé áðáéôåß åéäéêü õëéêü êáé ëïãéóìéêü. Ç øçöéïðïßçóç ôïõ Þ÷ïõ ãßíåôáé, áðü Üðïøç õëéêïý, áðü Ýíáí ìåôáôñïðÝá ôïõ áíáëïãéêïý óÞìáôïò óå øçöéáêü (ADC/Analog to Digital Converter) ðïõ óõ÷íÜ áðïôåëåß ôìÞìá åíüò ïëïêëçñùìÝíïõ êõêëþìáôïò óôçí êÜñôá Þ÷ïõ. Ï ßäéïò ìåôáôñïðÝáò ìåôáôñÝðåé îáíÜ ôï óÞìá óå áíáëïãéêü(DAC/ Digital to Analog Converter) ãéá íá áêïõóôåß áðü ôá ç÷åßá ôïõ óõóôÞìáôïò. Ç åßóïäïò ôïõ áíáëïãéêïý óÞìáôïò óôï ìåôáôñïðÝá ãßíåôáé: u åßôå ìå ìéêñüöùíï, áí ðñüêåéôáé ãéá Þ÷ïõò áðü ôï ðåñéâÜëëïí u åßôå áðü áíáëïãéêÞ óõóêåõÞ áíáðáñáãùãÞò Þ÷ïõ, ð.÷. êáóåôüöùíï. Ï ìåôáôñïðÝáò ëáìâÜíåé äåßãìáôá áðü ôï åéóåñ÷üìåíï áíáëïãéêü óÞìá ìåôñþíôáò ôï ðëÜôïò óå ôáêôÜ ÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá. Ôï óôÜäéï áõôü, êáëåßôáé äåéãìáÁðü ôï áíáëïãéêü óÞìá ëáìôïëçøßá êáé ï áñéèìüò ôùí äåéãâÜíïíôáé äåßãìáôá ìå ïñéóìÝìÜôùí áíÜ äåõôåñüëåðôï ñõèíï ñõèìü äåéãìáôïëçøßáò. ìüò äåéãìáôïëçøßáò (sampling Ïé êüêêéíåò êïõêêßäåò ðáñérate). Ç äåéãìáôïëçøßá ôïõ óÞìáóôÜíïõí ôï ëçöèÝí äåßãìá ôïò óõíÞèùò ãßíåôáé óôéò óõ÷íüôï ïðïßï øçöéïðïéåßôáé ôçôåò 8 ÊÇz, 11.025 ÊÇz, 22.05 ÊÇz, 44.1 ÊÇz. Ïé ôéìÝò ðïõ ðñïêýðôïõí áðïèçêåýïíôáé (óôÜäéï êùäéêïðïßçóçò) óå ìïñöÞ äõáäéêïý áñéèìïý ìå ðñïêáèïñéóìÝíï ðëÞèïò äõáäéêþí øçößùí. Ôï ðëÞèïò ôùí øçößùí ôïõ áñéèìïý áõôïý êáëåßôáé åýñïò äåßãìáôïò (sample width) êáé êáèïñßæåé ôï ðëÞèïò ôùí äõíáôþí ôéìþí ðïõ ìðïñåß íá áðïèçêåõôïýí. Ôï óýíçèåò åýñïò äåßãìáôïò åßíáé ôùí 8 êáé 16 bit. Ãéá íá áðïèçêåõôïýí ïé ôéìÝò ðïõ ðñïêýðôïõí áðü ôçí äåéãìáôïëçøßá áõôÝò

317

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí óôñïããõëïðïéïýíôáé (óôÜäéï êâÜíôéóçò). Áí ëÜâïõìå õðüøç üôé ôï áíèñþðéíï áöôß áêïýåé Þ÷ïõò áðü 20 Hz ìÝ÷ñé 20 kHz, ôüôå ç óõ÷íüôçôá äåéãìáôïëçøßáò ôùí 44100 Hz ìå äåßãìáôá ôùí 16 bit åßíáé éêáíïðïéçôéêÞ ãéá ôçí øçöéïðïßçóç óôåñåïöùíéêÞò ðïéüôçôáò Þ ìïõóéêÞò õøçëÞò ðéóôüôçôáò. ÁõôÞ ç ðñïäéáãñáöÞ ôõðïðïßçóçò åßíáé ãíùóôÞ ùò ISO10149 êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôçí åããñáöÞ ôùí ìïõóéêþí CD. Ç ðáñáðÜíù óõ÷íüôçôá åßíáé éêáíïðïéçôéêÞ, äéüôé Ý÷åé áðïäåé÷èåß üôé ãéá íá ìçí ðñïêýðôåé ïõóéáóôéêÞ ðáñáìüñöùóç óÞìáôïò, ðñÝðåé ç óõ÷íüôçôá äåéãìáôïëçøßáò íá åßíáé ôïõëÜ÷éóôïí äéðëÜóéá áðü ôç ìÝãéóôç óõ÷íüôçôá ðïõ õðÜñ÷åé óôï óÞìá. Ãéá ôçí áðïèÞêåõóç åíüò ëåðôïý óôåñåïöùíéêÞò ìïõóéêÞò (ìå ôï ðáñáðÜíù ðñüôõðï) áðáéôïýíôáé 10,1 ÌÂ, ðïõ ðñïêýðôåé áðü ôïí õðïëïãéóìü: (2 êáíÜëéá x 44100 x 16 åýñïò äåßãìáôïò x 60sec) / 8.

Áí ôï åýñïò äåßãìáôïò åßíáé 8 bit, áõôü óçìáßíåé üôé ìðïñåß íá ðñïêýøïõí 256 (28) äéáöïñåôéêÝò ôéìÝò. Ìå åýñïò äåßãìáôïò 16 bit ìðïñïýí íá ðåñéãñáöïýí 65536 (216) äéáöïñåôéêÝò ôéìÝò.

Ï øçöéïðïéçìÝíïò Þ÷ïò Ý÷åé ãåíéêÜ ìåãÜëåò áíÜãêåò áðïèÞêåõóçò. ÐáñÜìåôñïé ðïõ ìðïñïýí íá åðçñåÜóïõí ôï ìÝãåèïò áõôü åßíáé: u ï ñõèìüò äåéãìáôïëçøßáò, ôï åýñïò äåßãìáôïò êáèþò êáé ï ôñüðïò áðïèÞêåõóçò ôùí äåéãìÜôùí. Ãéá ôçí áðïèÞêåõóç ôùí äåéãìÜôùí, õðÜñ÷ïõí äýï âáóéêÝò ôå÷íéêÝò. Óôçí ðñþôç áðïèçêåýåôáé ôï êÜèå äåßãìá ùò Ý÷åé, åíþ óôç äåýôåñç áðïèçêåýåôáé ç äéáöïñÜ ôïõ áðü êÜðïéï äåßãìá áíáöïñÜò u ç åöáñìïãÞ ìåèüäùí óõìðßåóçò äåäïìÝíùí. ÐïëëÝò áðü áõôÝò âáóßæïíôáé óôçí áðüññéøç ìç ïõóéùäþí äåäïìÝíùí. Ç ïìÜäá MPEG (Motion Picture Expert Group) ôïõ ISO Ý÷åé äçìéïõñãÞóåé ðñüôõðá ãéá óõìðßåóç Þ÷ïõ êáé âßíôåï. Ôï ðñüôõðï MPEG-1, üóïí áöïñÜ ôç óõìðßåóç Þ÷ïõ åðéôõã÷Üíåé éäéáßôåñá ìåãÜëï ëüãï óõìðßåóçò, ÷ùñßò éäéáßôåñá áíôéëçðôÞ áðþëåéá óôçí ðéóôüôçôÜ ôïõ. ÕðÜñ÷ïõí ôñåéò ðáñáëëáãÝò, ïé MPEG1- Audio Layer I, II êáé III, ìå ôçí ôåëåõôáßá íá åðéôõã÷Üíåé õøçëü ëüãï óõìðßåóçò êáé ìå ðïéüôçôá ðïõ ðëçóéÜæåé áõôÞí ôùí CD. Ìå ôï ðñüôõðï MPEG1Audio Layer III åßíáé êùäéêïðïéçìÝíá ôá áñ÷åßá Þ÷ïõ mp3.

Ãéá ôï ÷åéñéóìü øçöéïðïéçìÝíïõ Þ÷ïõ Ý÷åé áíáðôõ÷èåß ëïãéóìéêü ðïõ ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá ãéá åããñáöÞ êáé åðåîåñãáóßá øçöéïðïéçìÝíïõ Þ÷ïõ êáèþò êáé ðïëëÝò Üëëåò, üðùò åßíáé ôá äéÜöïñá åöÝ (ð.÷. åíßó÷õóç, ðáñáìüñöùóç), ç ìåßîç, ê.Ü. ÔÝôïéï ëïãéóìéêü åßíáé ôï Syntrillium CoolEdit, Sonic Foundry Sound Forge, ê.Ü., üðùò êáé ðñïãñÜììáôá ðïõ óõíïäåýïõí ôçí êÜñôá Þ÷ïõ. Ãéá ç÷ïãñÜöçóç êáôÜëëçëï åßíáé êáé ôü «Ç÷ïãñÜöçóç» ôùí Windows.

318

ÐïëõìÝóá

11

Ïèüíç áðü ôï Cool Edit Pro, ðñüãñáììá ãéá ôç äçìéïõñãßá êáé åðåîåñãáóßá øçöéïðïéçìÝíïõ Þ÷ïõ

¹÷ïò MIDI Ç øçöéïðïßçóç áíáëïãéêïý ç÷çôéêïý óÞìáôïò äåí åßíáé ç ìüíç ðçãÞ äçìéïõñãßáò áñ÷åßùí Þ÷ïõ. Ìéá Üëëç åîáéñåôéêÜ óçìáíôéêÞ äõíáôüôçôá ðïõ Ý÷ïõí ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ïé õðïëïãéóôÝò åßíáé ç äéáóýíäåóÞ ôïõò ìå çëåêôñïíéêÜ üñãáíá ìïõóéêÞò, ãéá ôçí áð åõèåßáò ðáñáãùãÞ Þ÷ïõ. Ç äõíáôüôçôá áõôÞ ðñïÝêõøå áðü ôç äçìéïõñãßá åíüò ðñïôýðïõ êùäéêïðïßçóçò ôùí Þ÷ùí ðïõ áíôéóôïé÷ïýí óå äéÜöïñá ìïõóéêÜ üñãáíá, ôï ïðïßï õðïóôçñß÷èçêå áðü ìåãÜëåò êáôáóêåõÜóôñéåò åôáéñåßåò. Ðñüêåéôáé ãéá ôï ðñüôõðï MIDI (Musical Instrument Digital Interface), ìéá äéáóýíäåóç áíÜìåóá óå õðïëïãéóôÞ êáé ìïõóéêü üñãáíï, ðïõ óõíïäåýåôáé áðü Ýíá ðñùôüêïëëï åðéêïéíùíßáò, âÜóåé ôïõ ïðïßïõ êùäéêïðïéïýíôáé âáóéêÝò ëåéôïõñãßåò ðáñáãùãÞò Þ÷ïõ ôùí çëåêôñïíéêþí ìïõóéêþí ïñãÜíùí. Ïé êùäéêïß MIDI ìðïñïýí íá ðáñá÷èïýí áðü Ýíá ðëçêôñïëüãéï ðïõ ìïéÜæåé ìå áõôü ôïõ ðéÜíïõ êáé íá áðïóôáëïýí óå Ýíáí óõíèåôçôÞ (óõíèåóÜéæåñ) ðïõ ðáßæåé ôç íüôá óå ïñéóìÝíç Ýíôáóç êáé ãéá ïñéóìÝíï ÷ñüíï.

Ãéá ôçí áðïèÞêåõóç 1 ëåðôïý óôåñåïöùíéêÞò ìïõóéêÞò óå áñ÷åßï MIDI áðáéôïýíôáé ìüíï 4 Ýùò 5 ÊÂ, åíþ óå áñ÷åßï WAV, áðáéôïýíôáé, üðùò åßðáìå, 10,1 ÌÂ. ÂÝâáéá, äåí ìðïñïýí üëïé ïé Þ÷ïé íá ðáñá÷èïýí óå áñ÷åßï MIDI. Ãéá ôçí áíèñþðéíç öùíÞ, ãéá ðáñÜäåéãìá, ï ìüíïò ôñüðïò óÞìåñá åßíáé ç øçöéïðïßçóÞ ôçò.

Ìå åéäéêü ëïãéóìéêü ãéá ìïõóéêÞ óýíèåóç ãñÜöïíôáé êùäéêïß MIDI ãéá ôç ìåßîç Þ÷ùí óå äéáöïñåôéêÜ êáíÜëéá. Áõôü äéåõêïëýíåé óçìáíôéêÜ ôçí åðåîåñãáóßá ôïõò, ç ïðïßá ãßíåôáé óå êÜèå êáíÜëé ÷ùñéóôÜ. ¼ôáí óõíäõáóôïýí, äßíïõí ôçí åíôýðùóç ïëüêëçñçò ïñ÷Þóôñáò. Ëïãéóìéêü êáôÜëëçëï ãé´ áõôÞí ôçí êáôçãïñßá åßíáé ôï Cubase ôçò Steinberg, ôï Cakewalk Pro ôçò Twelve Tone, ôï Music Time Deluxe ê.Ü.

319

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Oèüíç áðü ôï MusicTime, Ýíá ðñüãñáììá ãéá ôç óýíèåóç ìïõóéêÞò

Ïèüíç áðü ôï ðñüãñáììá Making Waves ãéá óýíèåóç ìïõóéêïý êïììáôéïý

320

Ôï ðñüãñáììá MusicTime Deluxe ðñïóöÝñåé üëá ôá åñãáëåßá ü÷é ìüíï ãéá ôç ãñáöÞ ôçò ðáñôéôïýñáò áêüìá êáé ìå ÷ñþìáôá áëëÜ êáé ãéá ôï Üêïõóìá êáé ôçí åããñáöÞ ôïõ êïììáôéïý. Ç åéóáãùãÞ ìéáò íüôáò ìðïñåß íá ãßíåé ìå ôï ðïíôßêé ðÜíù óôï ðåíôÜãñáììï óå óõãêåêñéìÝíç èÝóç Þ áðü ôï åéêïíéêü êëáâéÝ ôïõ ðéÜíïõ. Áðü ôçí ðáëÝôá ìå ôéò íüôåò åðéëÝãïõìå ôçí áîßá ôçò íüôáò Þ ôï óçìåßï áëëïßùóçò êáé áðü ôï êëáâéÝ ôç óõãêåêñéìÝíç íüôá. Áðü ôçí ðáëÝôá ÷ñüíïõ åðéëÝãïõìå ôï ÷ñüíï óôïí ïðïßï èÝëïõìå íá åêôåëåßôáé ôï êïììÜôé. ÄïêéìÜæïõìå, äéïñèþíïõìå, âåëôéþíïõìå êáé óôç óõíÝ÷åéá áðïèçêåýïõìå ôï áñ÷åßï óå ìïñöÞ MIDI.

Ìå ôï ðñüãñáììá Making Waves ðïõ åßíáé áðëü óôç ÷ñÞóç, áëëÜ ìå åðáããåëìáôéêÝò äõíáôüôçôåò, ìðïñåß íá ðñáãìáôïðïéçèåß ç óýíèåóç ìïõóéêïý êïììáôéïý óå ðïëëÜ êáíÜëéá (äéáöïñåôéêÝò ãñáììÝò óôçí åéêüíá). ÊÜèå êáíÜëé ìðïñåß íá äå÷ôåß áñ÷åßï øçöéáêïý Þ÷ïõ (wave) Þ Ýíá midi üñãáíï. Ìå ðáñáóôáôéêü ôñüðï ïñßæïíôáé ïé íüôåò êÜèå ìïõóéêïý ìÝôñïõ. Ç ó÷çìáôéêÞ áðåéêüíéóç ôïõ êïììáôéïý åìöáíßæåôáé óôï äåîéü ðëáßóéï, ó÷çìáôßæïíôáò ìéá «äáíôÝëá». Ìðïñåß êáíåßò íá ðåé üôé Ý÷ïõìå ôçí åéêïíéêÞ (virtual) ìïñöÞ åíüò ðéÜíïõ-ëáôÝñíáò.

ÐïëõìÝóá

11

Ïèüíç áðü ôo Rebirth, Ýíá ðñüãñáììá åîïìïßùóçò åðáããåëìáôéêþí çëåêôñïíéêþí ïñãÜíùí ãéá óýíèåóç óýã÷ñïíçò ìïõóéêÞò

¼óï åîåëßóóåôáé ç ôå÷íïëïãßá MIDI, åßíáé äýóêïëï íá îå÷ùñßóåé êáíåßò ôéò äçìéïõñãßåò ìå õðïëïãéóôÞ áðü ôçí åããñáöÞ ìéáò ðñáãìáôéêÞò åêôÝëåóçò. ÐÜíôùò óÞìåñá ìå ôï ðñüôõðï MIDI áðïèçêåýåôáé ìüíï ìïõóéêÞ. Óôïí ðßíáêá 11.1 öáßíïíôáé ïé äéÜöïñåò êáôçãïñßåò ìïñöïðïßçóçò êáé ïé ôýðïé áñ÷åßùí ðïõ ðñïêýðôïõí áðü áõôÝò. ÅðÝêôáóç áñ÷åßïõ

ÐåñéãñáöÞ

AIFF

AIF/AIFF

Audio Interchange File Format. Ðñüôõðï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé áðü üëåò ôéò ãíùóôÝò ðëáôöüñìåò.

MPEG -1 Layer ÉÉÉ

MP3

Ðñüôõðï áñ÷åßùí Þ÷ïõ ìå óõìðßåóç MPEG-1 Layer ÉÉÉ.

WAVE

WAV

Ðñüôõðï øçöéoðïéçìÝíïõ Þ÷ïõ. Áðïôåëåß ôï âáóéêü ðñüôõðï ôùí Windows.

MIDI

MID

Ôï ðñüôõðï ãéá ìïõóéêÜ áñ÷åßá MIDI.

RMI

RMI

Ìïñöïðïßçóç ãéá ìïõóéêÞ MIDI.

Ìïñöïðïßçóç

ÁðïèÞêåõóç Þ÷ïõ

Áñ÷åßá øçöéïðïéçìÝíïõ Þ÷ïõ

Áñ÷åßá Þ÷ïõ ÌÉDI

Ðßíáêáò 11.1 Ôýðïé áñ÷åßùí øçöéïðïéçìÝíïõ êáé Þ÷ïõ MIDI

321

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ïé ÷áñôïãñáöéêÝò åéêüíåò óõíçèßæåôáé íá áðïêáëïýíôáé êáé ñÜóôåñ Þ øçöéïãñáöéêÝò. ¸íáò ðéï óùóôüò üñïò, ãéá ôéò áðïêáëïýìåíåò äéáíõóìáôéêÝò åéêüíåò åßíáé ï üñïò óõíèåôéêÝò åéêüíåò.

Óå üëåò ôéò åöáñìïãÝò ðïëõìÝóùí ïé åéêüíåò áðïôåëïýí ôï ðëÝïí áðáñáßôçôï óõóôáôéêü óôïé÷åßï. ÕðÜñ÷ïõí äýï êáôçãïñßåò åéêüíùí: u ïé ÷áñôïãñáöéêÝò êáé u ïé äéáíõóìáôéêÝò åéêüíåò.

Ïé ÷áñôïãñáöéêÝò åßíáé ïé åéêüíåò ãéá ôçí áíáðáñÜóôáóç ôùí ïðïßùí ÷ñçóéìïðïéåßôáé Ýíáò ðßíáêáò êïõêßäùí (bitmap-êáìâÜò). Ïé êïõêßäåò áõôÝò êáëïýíôáé åéêïíïóôïé÷åßá Þ øçößäåò (pixels).

×áñôïãñáöéêÞ åéêüíá, üðïõ óå ìåãÝèõíóç öáßíïíôáé åéêïíïóôïé÷åßá ôçò

ÁíÜëõóç åéêüíáò Ç ôõðéêÞ áíÜëõóç åéêüíùí åßíáé: u ãéá ôçí ïèüíç 72 ppi u ãéá åêôýðùóç 300 dpi.

¸íá âáóéêü ÷áñáêôçñéóôéêü ìéáò ÷áñôïãñáöéêÞò åéêüíáò, åßíáé ï áñéèìüò ôùí åéêïíïóôïé÷åßùí ðïõ åìöáíßæïíôáé óôç ìïíÜäá ìÞêïõò. Ï áñéèìüò áõôüò êáëåßôáé áíÜëõóç (image resolution) êáé ìåôñéÝôáé óå åéêïíïóôïé÷åßá áíÜ ßíôóá (pixel per inch - ppi). Áðïôåëåß ðáñÜãïíôá ðïõ êáèïñßæåé ôï ìÝãåèïò ôïõ áñ÷åßïõ ìéáò ôÝôïéáò åéêüíáò. ÐáñÜäåéãìá: Ìéá åéêüíá, äéáóôÜóåùí, 1 ßíôóá x 1 ßíôóá, (1 ßíôóá = 2,54 cm) ìå áíÜëõóç 150 ppi ðåñéÝ÷åé 22.500 (150x150) åéêïíïóôïé÷åßá. Ç ßäéá áëëÜ ìå áíÜëõóç ÷áìçëüôåñç ôçò ðñþôçò, 72 ppi, ðåñéÝ÷åé 5184 (72x72) åéêïíïóôïé÷åßá. Ìéá åéêüíá åìöáíßæåôáé óôçí ïèüíç, ç ïðïßá Ý÷åé äéêÞ ôçò áíÜëõóç (áíÜëõóç ôçò ïèüíçò -dots per inch, dpi-), ìÝóù áíôéóôïß÷éóçò ôùí åéêïíïóôïé÷åßùí ôçò åéêüíáò ìå áõôÜ ôçò ïèüíçò. Ðáñüìïéá äéáäéêáóßá áêïëïõèåßôáé êáôÜ ôçí åêôýðùóç, üðïõ ç áíÜëõóç åêôýðùóçò (ìåôñéÝôáé óå dpi) ìðïñåß íá åßíáé äéáöïñåôéêÞ áðü áõôÞ ôçò ïèüíçò.

322

ÐïëõìÝóá

ÂÜèïò ÷ñþìáôïò êáé ÷ñùìáôéêÜ ìïíôÝëá Ãéá êÜèå åéêïíïóôïé÷åßï ìéáò åéêüíáò áðïèçêåýåôáé ç ðëçñïöïñßá ôïõ ÷ñùìáôéóìïý ôïõ óå Ýíáí áñéèìü ìå ðñïêáèïñéóìÝíï ðëÞèïò äõáäéêþí øçößùí. Ï áñéèìüò áõôüò êáëåßôáé âÜèïò ÷ñþìáôïò (pixel depth Þ color depth). ¸ôóé, âÜèïò ÷ñþìáôïò 2 bit óçìáßíåé üôé åßíáé äõíáôüí íá õðÜñîïõí óôçí åéêüíá Ýùò äýï ÷ñþìáôá (äß÷ñùìåò åéêüíåò), ãéá ðáñÜäåéãìá ìáýñï êáé Üóðñï. ÂÜèïò ÷ñþìáôïò 24 bit óçìáßíåé ôç äõíáôüôçôá ýðáñîçò 16 åêáôïììõñßùí ÷ñùìÜôùí (224) (åéêüíåò ðñáãìáôéêïý ÷ñþìáôïò - true color). Ãéá ôçí áíáðáñÜóôáóç ôùí ÷ñùìÜôùí óå ìéá åéêüíá, Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß ðïëëÜ ÷ñùìáôéêÜ ìïíôÝëá, ðïõ ôï êáèÝíá âáóßæåôáé óå äéáöïñåôéêÝò ðáñáìÝôñïõò. ÌåñéêÜ áðü ôá ìïíôÝëá áõôÜ åßíáé: u Ôï ÷ñùìáôéêü ìïíôÝëï RGB, ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ôñßá âáóéêÜ ÷ñþìáôá, ôï êüêêéíï, ôï ðñÜóéíï êáé ôï ìðëå (Red, Green, Blue - RGB) êáé ìå ôçí õðÝñèåóç ôùí ïðïßùí äçìéïõñãïýíôáé ôá äéÜöïñá ÷ñþìáôá. Ôï óýóôçìá áõôü ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí åìöÜíéóç åéêüíùí óôéò ïèüíåò ôùí õðïëïãéóôþí êáé ôç- Ôá âáóéêÜ ÷ñþìáôá êáé ç óýíèåóÞ ôïõò ëåïñÜóåùí. óôï ÷ñùìáôéêü ìïíôÝëï RGB u To ÷ñùìáôéêü ìïíôÝëï CMYK ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé êõñßùò óå åêôõðþóåéò. Óå áõôÝò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ôñßá ÷ñþìáôá ìåëáíéþí, ôï êõáíü, ôï ðïñöõñü êáé ôï êßôñéíï (Cyan, Magenta, Yellow - CMY) áëëÜ êáé Ýíá ðñüóèåôï ÷ñþìá, ôï ìáýñï (black) ãéá ôçí ðáñáãùãÞ ôùí ÷ñùìÜôùí.

11

ÂÜèïò ÷ñþìáôïò

×ñùìáôéêÜ ìïíôÝëá

Äçìéïõñãßá êáé åðåîåñãáóßá ÷áñôïãñáöéêþí åéêüíùí Ïé ÷áñôïãñáöéêÝò åéêüíåò ìðïñïýí: u íá ðñïêýøïõí áðü äéÜöïñåò óõóêåõÝò, üðùò óáñùôÞò, øçöéáêÞ öùôïãñáöéêÞ ìç÷áíÞ, ïèüíç õðïëïãéóôÞ, ê.Ü. u íá äçìéïõñãçèïýí ìå ôç âïÞèåéá åéäéêïý ëïãéóìéêïý. Ôï ëïãéóìéêü ðïõ åßíáé êáôÜëëçëï ãéá ôçí åðåîåñãáóßá ÷áñôïãñáöéêþí åéêüíùí ìðïñåß íá åßíáé: u ÐñïãñÜììáôá ðïõ åðéôñÝðïõí ôçí åðåîåñãáóßá ÷áñôïãñáöéêþí åéêüíùí, ìå ëåéôïõñãßåò üðùò åßíáé ç ñýèìéóç âáóéêþí ÷áñáêôçñéóôéêþí ôçò åéêüíáò -öùôåéíüôçôá, ÷ñùìáôéóìüò, ê.Ü.- ç áëëáãÞ ìåãÝèïõò, ç ðåñéóôñïöÞ, ç åöáñìïãÞ äéáöüñùí åöÝ, ç áðïèÞêåõóç ôùí åéêüíùí óå äéÜöïñåò ìïñöÝò, ê.Ü.

50%

200%

100%

300%

ÌåãÝèõíóç ìéáò ÷áñôïãñáöéêÞò åéêüíáò

323

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

×ñÞóç ôïõ ößëôñïõ blur ãéá ôçí áðÜëåéøç ôùí ëåðôïìåñåéþí óôï ìÞëï ôçò åéêüíáò, ìå ôï Photoshop ôçò Adobe

Çëåêôñïíéêü êïëëÜæ ìå ôç âïÞèåéá ôïõ Corel PhotoPaint 8

324

ÐïëõìÝóá u

ÐñïãñÜììáôá åëåýèåñçò ó÷åäßáóçò, ìå ôç äõíáôüôçôá äçìéïõñãßáò ìéáò íÝáò ÷áñôïãñáöéêÞò åéêüíáò. ÐñïóïìïéÜæïõí ôçí åñãáóßá åíüò æùãñÜöïõ ðáñÝ÷ïíôáò åñãáëåßá üðùò ðéíÝëá, áåñïãñÜöïõò, êëð.

11

ÁíôéðñïóùðåõôéêÜ åñãáëåßá áõôÞò ôçò êáôçãïñßáò åßíáé ôá: ÆùãñáöéêÞ ôùí Windows, Adobe Photoshop, Corel PhotoPaint, Microsoft Photo Editor, JASC Paint Shop Pro ê.Ü. Ïé åéêüíåò óõìðéåóìÝíåò Þ ü÷é áðïèçêåýïíôáé óå áñ÷åßá. Ãéá êÜèå ôÝôïéï áñ÷åßï õðÜñ÷åé êáé ìéá éäéáßôåñç åðÝêôáóç óôï üíïìÜ ôïõ, ðïõ åßíáé ìéá áíáãíùñéóìÝíç óõíôïìïãñáößá ôçò ðåñéãñáöÞò ôïõ ôýðïõ ôïõ. Ìéá óõíÞèçò, ãéá ðáñÜäåéãìá, åðÝêôáóç ïíüìáôïò áñ÷åßïõ ÷áñôïãñáöéêÞò åéêüíáò åßíáé ç «.bmp». Ãéá íá åðåîåñãáóôïýìå Ýíá áñ÷åßï åéêüíáò èá ðñÝðåé ç åöáñìïãÞ ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå íá áíáãíùñßæåé ôïí ôýðï ôïõ.

Ðñüôõðá áðïèÞêåõóçò

ÊáôÜ ôï Üíïéãìá Þ ôçí áðïèÞêåõóç åíüò áñ÷åßïõ, ìðïñïýìå íá áíáêáëýøïõìå ðïéïé ôýðïé áñ÷åßùí õðïóôçñßæïíôáé áðü ôçí åöáñìïãÞ, áðü ôï ðëáßóéï «Ôýðïé Áñ÷åßùí»

Ôï ìÝãåèïò åíüò ôÝôïéïõ áñ÷åßïõ åîáñôÜôáé: u Ãéá áóõìðßåóôç åéêüíá, áðü ôïí áñéèìü ôùí åéêïíïóôïé÷åßùí ðïõ ôçí óõíèÝôïõí (ïé äéáóôÜóåéò ôïõ ïñèïãþíéïõ ðáñáëëçëüãñáììïõ), ôçí áíÜëõóç êáé ôï âÜèïò ÷ñþìáôïò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé. u Ãéá óõìðéåóìÝíç åéêüíá, áðü ôï ðñüôõðï êáé ôïí âáèìü óõìðßåóçò ðïõ åöáñìüóôçêå. Ç åöáñìïãÞ ìåèüäùí óõìðßåóçò åßíáé óõíçèéóìÝíç, ìéá êáé ôá ìåãÝèç ôùí áñ÷åßùí ðïõ äçìéïõñãïýíôáé (ãéá áóõìðßåóôåò åéêüíåò) åßíáé ìåãÜëá, ìå áðïôÝëåóìá íá ðñïêýðôïõí äõóêïëßåò ôüóï óôçí áðïèÞêåõóç üóï êáé óôçí ìåôÜäïóÞ ôïõò. ÌåñéêÜ ðñüôõðá áðïèÞêåõóçò åéêüíùí åßíáé ôá áêüëïõèá: Ôï ðñüôõðï BMP. Ðñüêåéôáé ãéá ðñüôõðï áðïèÞêåõóçò ÷áñôïãñáöéêþí åéêüíùí. Áðïôåëåß ôïí âáóéêü ôýðï áðïèÞêåõóçò ôÝôïéùí åéêüíùí óôá Windows. u Ôï JPEG, ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ðïëý ãéá ôçí åíóùìÜôùóç åéêüíùí óå éóôïóåëßäåò óôïí Ðáãêüóìéï Éóôü. Ïé åéêüíåò, óõíÞèùò, óõìðéÝæïíôáé ìå áöáßñåóç ìç ïõóéùäþí ðëçñïöïñéþí ãéá ôçí åìöÜíéóÞ ôïõò, åíþ ï ëüãïò óõìðßåóçò ìðïñåß íá äéáöÝñåé êÜèå öïñÜ ìå áíÜëïãï áðïôÝëå-

ÐáñÜãïíôåò ðïõ åðçñåÜæïõí ôï ìÝãåèïò áñ÷åßïõ ÷áñôïãñáöéêþí åéêüíùí åßíáé: u ç äéÜóôáóç u ç áíÜëõóç u ôï âÜèïò ÷ñþìáôïò u ïé ìÝèïäïé óõìðßåóçò ðïõ ôõ÷üí åöáñìüóôçêáí.

u

Ôï ðñüôõðï óõìðßåóçò JPEG ó÷åäéÜóôçêå áðü ôçí ïìÜäá Joint Photographic Experts Group êáé áðïôåëåß ðñüôõðï ôïõ ISO.

325

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

u

u

óìá óôçí ðéóôüôçôÜ ôçò. Ïé óõãêåêñéìÝíåò ìÝèïäïé åðéôõã÷Üíïõí õøçëïýò ëüãïõò óõìðßåóçò. Ôï ðñüôõðï GIF (CompuServe Graphics Interchange) ðïõ óõìðéÝæåé ôéò åéêüíåò ÷ùñßò áðþëåéá ðëçñïöïñßáò, äçìéïõñãþíôáò ó÷åôéêÜ ìéêñÜ áñ÷åßá. Õðïóôçñßæåôáé áðü üëïõò ôïõò ôýðïõò õðïëïãéóôþí, äéáèÝôåé ìéêñÞ ðïéêéëßá ÷ñùìáôéóìþí (Ýùò 256 ÷ñþìáôá) êáé Ý÷åé ìéêñü ëüãï óõìðßåóçò (4:1). Ôï ðñüôõðï TIFF (Tagged-Image File Format), ðïõ ëåéôïõñãåß ìå Þ ÷ùñßò óõìðßåóç. Áðïôåëåß Ýíá áðü ôá ðéï äéáäåäïìÝíá ðñüôõðá êáé óõ÷íÜ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá áíôáëëáãÞ åéêüíùí óå äéáöïñåôéêÝò ðëáôöüñìåò.

Óôïí ðßíáêá 11.2 óõíïøßæïíôáé ïñéóìÝíá ðñüôõðá ìïñöïðïßçóçò ÷áñôïãñáöéêþí åéêüíùí. ×áñôïãñáöéêÝò åéêüíåò

Ìïñöïðïßçóç

ÅðÝêôáóç áñ÷åßïõ

ÐåñéãñáöÞ

BitMaP

BMP

Ðñüôõðï ÷áñôïãñáöéêþí åéêüíùí. Áðïôåëåß âáóéêü ðñüôõðï ôùí Windows

Compuserve GIF

GIF

Ðñüôõðï ÷áñôïãñáöéêþí åéêüíùí êáôÜëëçëï ãéá ãñáöéêÜ óå Ýããñáöá óôïí Ðáãêüóìéï Éóôü. Õðïóôçñßæåôáé áðü ðïëëÝò ðëáôöüñìåò.

JPEG

JPG

Ðñüôõðï ìå äõíáôüôçôá õøçëÞò óõìðßåóçò. Éäéáßôåñá äéáäåäïìÝíï ãéá åéêüíåò óôïí Ðáãêüóìéï Éóôü.

PICT

PCT

Ðñüôõðï ìå åõñåßá ÷ñÞóç óôï ðåñéâÜëëïí Macintosh.

TIFF

TIF

´Åíá áðü ôá ðéï äéáäåäïìÝíá ðñüôõðá ìå Þ ÷ùñßò óõìðßåóç.

Ðßíáêáò 11.2 Ôýðïé áñ÷åßùí ÷áñôïãñáöéêþí åéêüíùí

Ïé äéáíõóìáôéêÝò (vector) åéêüíåò, äçìéïõñãïýíôáé ìå ôç ÷ñÞóç åéäéêïý ëïãéóìéêïý. Ôá áñ÷åßá ôïõò áðïôåëïýíôáé áðü ãåùìåôñéêÜ áíôéêåßìåíá, ðïõ ìðïñåß íá åßíáé áðëÜ ó÷Þìáôá (åõèåßåò ãñáììÝò Þ êáìðýëåò) áëëÜ êáé ðïëýðëïêá ó÷Ýäéá Þ óôåñåÜ óþìáôá. ¸ôóé ìéá ôÝôïéá åéêüíá ðåñéÝ÷åé ôá ðñùôïãåíÞ ãåùìåôñéêÜ óôïé÷åßá áðü ôá ïðïßá áðïôåëïýíôáé ôá áíôéêåßìåíá áõôÜ, äçëáäÞ ôïõò ìáèçìáôéêïýò ôýðïõò êáé ôá ìïíôÝëá ìå ôá ïðïßá ó÷åäéÜæïíôáé. Ôï ðåñéå÷üìåíü ôïõò äçìéïõñãåßôáé êÜèå öïñÜ áðü ôïí õðïëïãéóôÞ ìå ôïí õðïëïãéóìü ôùí ôýðùí áõôþí ãéá êáèïñéóìÝíåò ôéìÝò ôùí ìåôáâëçôþí ðïõ ðåñéÝ÷ïõí êáé åìöáíßæåôáé óôç óõóêåõÞ åîüäïõ (ïèüíç, åêôõðùôÞò, ê.Ü.). Ïé åéêüíåò áõôïý ôïõ ôýðïõ Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá áëëÜæïõí ìïñöÞ -ìåãÝèõíóç, óìßêñõíóç, ðåñéóôñïöÞ- ÷ùñßò ðáñáìïñöþóåéò, óå áíôßèåóç ìå ôéò

326

ÐïëõìÝóá ÷áñôïãñáöéêÝò åéêüíåò. Êáé áõôü äéüôé óå ìéá ôÝôïéá ðåñßðôùóç (ó÷åäßáóç åíüò êýêëïõ) îáíáó÷åäéÜæåôáé ôï êÜèå áíôéêåßìåíï âÜóåé ôïõ ìáèçìáôéêïý ôïõ ôýðïõ, áëëÜ ìå äéáöïñåôéêÝò ôéìÝò ôùí ìåôáâëçôþí. Ôï ìÝãåèïò ôùí áñ÷åßùí ôùí äéáíõóìáôéêþí åéêüíùí ðñïêýðôåé ìå äéáöïñåôéêü ôñüðï áðü áõôü ôùí ÷áñôïãñáöéêþí åéêüíùí, ìéá êáé áõôÝò áðïèçêåýïõí ôéò ðëçñïöïñßåò ãéá ôç äïìÞ ôùí áíôéêåéìÝíùí áðü ôá ïðïßá áðïôåëïýíôáé êáé ü÷é ðëçñïöïñßåò ãéá åéêïíïóôïé÷åßá, üðùò êÜíïõí ïé ÷áñôïãñáöéêÝò åéêüíåò. Åßíáé áíåîÜñôçôåò áíÜëõóçò (resolution-independent), ìéá êáé ðñïóáñìüæïíôáé áõôüìáôá óôï ìÝãåèïò êáé ôçí áíÜëõóç ôïõ ìÝóïõ (output device) ðïõ ðñïâÜëëïíôáé Þ åêôõðþíïíôáé.

11

Ç Ýííïéá ôïõ âÜèïõò ÷ñþìáôïò éó÷ýåé êáé ãéá ôéò äéáíõóìáôéêÝò åéêüíåò. Ôï ßäéï éó÷ýåé êáé ãéá ôá ÷ñùìáôéêÜ ìïíôåëá.

H åðéëïãÞ ïðïéïõäÞðïôå ó÷Þìáôïò ðïõ Ý÷åé äçìéïõñãçèåß ìå ôï Corel Draw áíáäåéêíýåé ôá åñãáëåßá ÷åéñéóìïý ìå ôá ïðïßá ìðïñïýìå íá ôï ôñïðïðïéÞóïõìå ïëüêëçñï Þ ìÝñïò ôïõ, áíÜ ðÜóá óôéãìÞ, áëëÜæïíôáò ôï ó÷Þìá, ôçí êëßóç, ôï ÷ñùìáôéóìü ê.ë.ð

Ëïãéóìéêü äçìéïõñãßáò êáé åðåîåñãáóßáò äéáíõóìáôéêþí åéêüíùí åßíáé ôï CorelDraw, ôï Adobe Illustrator, ôï Macromedia Freehand, ê.Ü.

327

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ÁðïèÞêåõóç

Óôïí ðßíáêá 11.3 ðåñéëáìâÜíïíôáé ïé êõñéüôåñïé ôýðïé áñ÷åßùí äéáíõóìáôéêþí åéêüíùí. Ìïñöïðïßçóç

ÅðÝêôáóç áñ÷åßïõ

ÐåñéãñáöÞ

AutoCad

DXF

Ìïñöïðïßçóç ôùí ó÷åäéáóôéêþí ðáêÝôùí CAD/CAM, üðùò ôï AutoCAD.

Coreldraw

CDR

Ôï ðñüôõðï ãéá ôá áñ÷åßá ôïõ ó÷åäéáóôéêïý ðáêÝôïõ CorelDRaw.

Encapsulated PostScript

EPS

Ðñüôõðï êáôÜëëçëï ãéá åêäïôéêÜ óõóôÞìáôá.

Windows Metafile

WMF

ÌïñöÞ ãéá äéáíõóìáôéêÝò åéêüíåò ôùí Windows. Õðïóôçñßæåé êáé ÷áñôïãñáöéêÝò åéêüíåò.

Ðßíáêáò 11.3: Ôýðïé áñ÷åßùí äéáíõóìáôéêþí åéêüíùí

ÊáôÜ ôï Üíïéãìá Þ ôçí áðïèÞêåõóç åíüò áñ÷åßïõ, ìðïñïýìå íá áíáêáëýøïõìå ðïéïé ôýðïé áñ÷åßùí õðïóôçñßæïíôáé áðü ôçí åöáñìïãÞ, áðü ôï ðëáßóéï «Ôýðïé Áñ÷åßùí»

Ôï âßíôåï åßíáé ç êáôÜëëçëç ðñïâïëÞ ìéáò äéáäï÷Þò áðü óôáôéêÝò åéêüíåò, ðïõ ëÝãïíôáé êáñÝ (frames), ìå ôéò ïðïßåò ðåñéãñÜöåôáé ç êßíçóç åíüò áíôéêåéìÝíïõ. Ãéá íá äïèåß ç åíôýðùóç ôçò êßíçóçò, èá ðñÝðåé ç óõ÷íüôçôá åìöÜíéóçò ôùí êáñÝ íá åßíáé ôïõëÜ÷éóôïí 15 fps (frames per second).

328

ÐïëõìÝóá

11

Ìéá åéêüíá äåí ìðïñåß íá áíôéêáôáóôáèåß óôïí áíèñþðéíï åãêÝöáëï áðü ìéá åðüìåíç, ðñéí ðåñÜóåé 1/10 ôïõ äåõôåñïëÝðôïõ. Ó' áõôü ôï ÷áñáêôçñéóôéêü óôçñßæåôáé ç åíôýðùóç ôçò óõíå÷ïýò êßíçóçò áðü ôç èÝáóç ìéáò äéáäï÷Þò óôáôéêþí åéêüíùí ðïõ ðåñéãñÜöïõí ìßá êßíçóç.

ÐáñáãùãÞ âßíôåï ìå ôç âïÞèåéá êáôÜëëçëïõ ëïãéóìéêïý

Âßíôåï ìðïñïýìå íá áðïêôÞóïõìå: u Áðü óõóêåõÝò, üðùò åßíáé ç âéíôåïêÜìåñá, ç óõóêåõÞ âßíôåï, ç ôçëåüñáóç. Ç ìåôáöïñÜ ôïõ óÞìáôïò óôïí õðïëïãéóôÞ áðáéôåß êáôÜëëçëï õëéêü êáé ëïãéóìéêü. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôçí ðåñßðôùóç áíáëïãéêþí óõóêåõþí (áíáëïãéêÝò âéíôåïêÜìåñåò êáé óõóêåõÝò âßíôåï, «êëáóéêÞ» ôçëåüñáóç), áðáéôåßôáé ìåôáôñïðÞ ôïõ áíáëïãéêïý óÞìáôïò óå øçöéáêü, ðïõ ãßíåôáé ìå åéäéêÞ êÜñôá óýëëçøçò âßíôåï êáé êáôÜëëçëï ëïãéóìéêü. Óôçí ðåñßðôùóç øçöéáêþí óõóêåõþí áðáéôåßôáé ç ìåôáöïñÜ ôùí øçöéáêþí äåäïìÝíùí óôïí õðïëïãéóôÞ. u Áðü ðçãÝò ìå Ýôïéìï øçöéáêü âßíôåï, üðùò åîõðçñåôçôÝò óå äßêôõá, ïðôéêïß äßóêïé ê.Ü. Ï ÷åéñéóìüò âßíôåï óôïí õðïëïãéóôÞ ãßíåôáé ìå êáôÜëëçëï ëïãéóìéêü. Ïé óõíÞèåéò äõíáôüôçôåò ôÝôïéïõ ëïãéóìéêïý åßíáé ç åðåîåñãáóßá âßíôåï, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ôï ìïíôÜæ äéáöïñåôéêþí áðïóðáóìÜôùí, ç åöáñìïãÞ äéáöüñùí åöÝ, ç Ýíèåóç ôßôëùí êáé ç óýëëçøç áðïóðáóìÜôùí êéíïýìåíçò åéêüíáò (video capture) áðü åîùôåñéêÝò ðçãÝò. ÔÝôïéá ðñïãñÜììáôá åßíáé ôï Adobe Premiere, ôï Ulead MediaStudio, ôï Asymetrix Digital Video Producer, ê.Ü. Ãéá ôçí áíáðáñáãùãÞ âßíôåï ìðïñïýìå íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôï «ÁíáðáñáãùãÞ ÐïëõìÝóùí» ôùí Windows Þ ôï Quick Time Movie Player ôçò Apple ê.Ü.

×åéñéóìüò âßíôåï

329

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ïèüíç áðü ôï ðåñéâÜëëïí QuickTime Movie Player for Windows ôçò Ápple

Äçìéïõñãßá ôùí êáñÝ åíüò âßíôåï ìå ôï Corel PhotoPaint

Óõìðßåóç âßíôåï

Ôï âßíôåï åßíáé ìéá ìïñöÞ ðïõ áðáéôåß ìåãÜëï üãêï áðïèçêåõôéêïý ÷þñïõ. Ãéá íá ãßíïíôáé ðéï ëïãéêÝò ïé áðáéôÞóåéò óå áðïèçêåõôéêÜ ìÝóá êáé íá åßíáé äõíáôÞ ç ìåôÜäïóç ôÝôïéùí áñ÷åßùí ìÝóá áðü äßêôõá, åßíáé áðáñáßôçôç ç åöáñìïãÞ ôå÷íéêþí óõìðßåóçò. Ïé ìÝèïäïé óõìðßåóçò âßíôåï ðïõ õðÜñ÷ïõí åßíáé ðïëëÝò. Äýï ðïëý ãíùóôÝò åßíáé: u ç M-JPEG (Motion JPEG), ðïõ áðïôåëåß åðÝêôáóç ôçò JPEG ãéá åéêüíåò êáé u ç MPEG. Ôá ðñüôõðá ðïõ áêïëïõèïýí ôçí ìÝèïäï MPEG åßíáé ôá áêüëïõèá: Ôï MPEG-1, ãéá ôç óõìðßåóç âßíôåï óõã÷ñïíéóìÝíïõ ìå Þ÷ï, êõñßùò ãéá ôçí

330

ÐïëõìÝóá áðïèÞêåõóÞ ôïõò óå CD ðïõ äçìéïõñãÞèçêå ôï 1992. Ôï MPEG-2 åîÝëéîç ôïõ MPEG-1, êõñßùò ãéá ôçí øçöéáêÞ ôçëåüñáóç, ðïõ äçìéïõñãÞèçêå ôï 1994. Ôï MPEG-4, ðïõ îåêßíçóå ôï 1993 ãéá óõìðßåóç âßíôåï, åðåêôåßíåé ôïõò áëãüñéèìïõò MPEG-1 êáé MPEG-2, þóôå íá ôï êáèéóôïýí êáôÜëëçëï ãéá äéêôõáêÝò åöáñìïãÝò, üðùò åßíáé ç ôçëåäéÜóêåøç êáé ç âéíôåïôçëåöùíßá. Ôï ðñüôõðï MPEG-3 êáëýðôåôáé áðü ôá ðñüôõðá MPEG-1 êáé MPEG-2 êáé äåí ÷ñçóéìïðïéåßôáé. Óôïí ðßíáêá 11.4 áíáöÝñïíôáé ìåñéêÜ âáóéêÜ ðñüôõðá ãéá ôçí åðåîåñãáóßá êáé áðïèÞêåõóç âßíôåï. Ìïñöïðïßçóç

ÅðÝêôáóç ïíüìáôïò

ÐåñéãñáöÞ

Audio Video Énterleaved

AVI

ÄçìéïõñãÞèçêå áðü ôçí Microsoft ãéá âßíôåï êáé Þ÷ï.

MPEG

MPG, MPEG

ÌïñöÞ áñ÷åßïõ Þ÷ïõ Þ âßíôåï óýìöùíç ìå êÜðïéï ðñüôõðï MPEG.

QuickTime

MOV

ÄçìéïõñãÞèçêå áðü ôçí Apple ãéá âßíôåï êáé Þ÷ï.

11

ÌïñöïðïéÞóåéò âßíôåï

Ðßíáêáò 11.4 Ôýðïé áñ÷åßùí âßíôåï

Ç óõíèåôéêÞ êßíçóç (computer animation) ëåéôïõñãåß ìå ôñüðï ðáñüìïéï ìå áõôüí ôïõ âßíôåï. ¼ìùò ç áêïëïõèßá ôùí, áðáñáßôçôùí ãéá ôç äçìéïõñãßá ôçò êßíçóçò, êáñÝ åðéôõã÷Üíåôáé ìå êáôÜëëçëï ðñüãñáììá, Ýôóé þóôå êáèÝíá áðü áõôÜ íá ðåñéÝ÷åé ôá êáôÜëëçëá ãñáöéêÜ. Ç êßíçóç ìðïñåß íá áðåéêïíßæåôáé óå äýï Þ ôñåéò äéáóôÜóåéò, äçëáäÞ óôï åðßðåäï Þ óôï ÷þñï áíôßóôïé÷á, ïðüôå Ý÷ïõìå: u ôç óõíèåôéêÞ êßíçóç äýï äéáóôÜóåùí u ôç óõíèåôéêÞ êßíçóç ôñéþí äéáôÜóåùí (3D animation).

To ðáñÜäåéãìá ôïõ äñïìÝá áðü ôï ðñüãñáììá Animation Shop, ôïõ Paint Shop Prï

Ëïãéóìéêü ãéá åðåîåñãáóßá óõíèåôéêÞò êßíçóçò åßíáé ôï Kinetix 3D Studio Max, ôï Caligari Truspace , ê.Ü.

331

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Ôï ôñéóäéÜóôáôï øÜñé (êÜôù) äçìéïõñãÞèçêå áðü óöáßñåò êáé ìéá êïõëïýñá. Ç ïõñÜ äçìéïõñãåßôáé áí áðü ôç ìßá óöáßñá áöáéñÝóïõìå ôï êïéíü êïììÜôé ôçò ìå ìßá äåýôåñç, áöïý ôçí ôïðïèåôÞóïõìå óôçí êáôÜëëçëç èÝóç. Ç ôñßôç óöáßñá ðáñáìïñöþíåôáé ãéá íá ó÷çìáôßóåé ôïí êïñìü, åíþ áðïêüðôåôáé áðü ôç ìýôç êïììÜôé óôï ðåñßãñáììá ôçò êïõëïýñáò, ãéá íá ó÷çìáôéóôåß ôï óôüìá. Ï öùôéóìüò êáé ç ôñï÷éÜ ôçò êßíçóçò ðñïóäéïñßæïíôáé áðü ôï ÷ñÞóôç, ìå ôá êáôÜëëçëá åñãáëåßá ðïõ äéáèÝôåé ôï ðñüãñáììá.

Ìïíôåëïðïßçóç ãéá ôç äçìéïõñãßá êéíïýìåíùí ôñéóäéÜóôáôùí ãñáöéêþí ìå ôï ðñüãñáììá Truespace.

Ìéá åíäéáöÝñïõóá êáôçãïñßá åöáñìïãþí ðïõ áîéïðïéïýí ôç äõíáôüôçôá åðåîåñãáóßáò åéêüíáò êáé ðáñáãùãÞò âßíôåï áðü ôïí õðïëïãéóôÞ åßíáé ôá ðñïãñÜììáôá ðïõ ðñáãìáôïðïéïýí ìåôáìïñöþóåéò áðü ìéá ìïñöÞ óå Üëëç. Óôïí õðïëïãéóôÞ äßíïíôáé ç áñ÷éêÞ êáé ç ôåëéêÞ ìïñöÞ. Ôï óýóôçìá õðïëïãß-

332

ÐïëõìÝóá æåé ôéò åíäéÜìåóåò ìïñöÝò, þóôå üëåò ìáæß ïé åéêüíåò íá áðïôåëÝóïõí ôá êáñÝ åíüò âßíôåï ìå ôï ïðïßï èá ðñïâÜëëåôáé ï óôáäéáêüò ìåôáó÷çìáôéóìüò áðü ôçí áñ÷éêÞ óôçí ôåëéêÞ ìïñöÞ. Ìå ôçí ôå÷íéêÞ áõôÞ ìðïñïýìå íá ðáñáãÜãïõìå âßíôåï ìå ôéò ðéï áðßèáíåò ìåôáìïñöþóåéò. Óôéò ðáñáðÜíù åéêüíåò, ìðïñåßôå íá ðáñáêïëïõèÞóåôå ôçí ðáñáãùãÞ åíüò óýíôïìïõ âßíôåï ìåôáìüñöùóçò, ìå èÝìá ôçí ôÝ÷íç óôçí ÁíáãÝííçóç. Óêïðüò ôïõ âßíôåï åßíáé ç åðßäåéîç ôåóóÜñùí ìïñöþí áðü Ýñãá ôçò åðï÷Þò ìå ìç óôáôéêü ôñüðï. Ç ìåôáìüñöùóç äåí åßíáé áðëÞ. ÐåñíÜ áðü ôï óôéëðíü ìÜñìáñï ôïõ ÌéêåëÜíôæåëï óôï âáèý÷ñùìï êáìâÜ ôïõ Íôá Âßíôóé.

11

Óôï ðáñÜèõñï ôçò åöáñìïãÞò MORPH õðÜñ÷ïõí üëá ôá åñãáëåßá êáé ïé åíôïëÝò ãéá ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôçò ìåôáìüñöùóçò áðü ìéá ìïñöÞ óå Üëëç, áñêåß íá Ý÷ïõìå ôéò åéêüíåò ðÜíù óôéò ïðïßåò èá åñãáóôåß ï õðïëïãéóôÞò. Óôï ìéêñü ðáñÜèõñï äåîéÜ (Storyboard Window) Ý÷ïõí ôïðïèåôçèåß ìå ôç óåéñÜ, áíÜ æåýãç, ïé ìïñöÝò áíÜìåóá óôéò ïðïßåò èá ãßíåé ç ìåôáìüñöùóç. Óôá áñéóôåñÜ âëÝðåôå ôá ðáñÜèõñá ìå ôçí áñ÷éêÞ êáé ôçí ôåëéêÞ åéêüíá (Start-End Image) ôïõ ðñþôïõ æåýãïõò.

Ôá äýï êåöÜëéá ôïõ ÌéêåëÜíôæåëï óôï ðñþôï æåýãïò äéáöÝñïõí ñéæéêÜ ü÷é ìüíï ùò ðñïò ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ, áëëÜ êáé ùò ðñïò ôç óôÜóç êáé ùò ðñïò ôçí êëßóç. Ìå ôá åñãáëåßá ôçò åöáñìïãÞò õðïäåéêíýïõìå óôïí õðïëïãéóôÞ ìåñéêÜ áðü ôá óçìåßá óôá ðåñéãñÜììáôá ðïõ ðñÝðåé êáôÜ ôçí åêôßìçóÞ ìáò íá õðïóôïýí éäéáßôåñç áëëáãÞ. Ìå âÜóç ôïõò ìåôáó÷çìáôéóìïýò áíÜìåóá óôá ðåñéãñÜììáôá áõôÜ õðïëïãßæïíôáé áðü ôï óýóôçìá ïé ìåôáó÷çìáôéóìïß êáé üëùí ôùí Üëëùí óçìåßùí êáé ðåñéï÷þí êáé ùò ðñïò ôç èÝóç, áëëÜ êáé ùò ðñïò ôá Üëëá óçìåßá ðïõ óõíèÝôïõí ôçí åéêüíá (÷ñþìáôá, öùôéóìüò, êëð.). Óôï ôñßôï ðáñÜèõñï åëÝã÷ïõìå ìå ôç âïÞèåéá ôïõ äñïìÝá ôç ìåôáâïëÞ ôùí ðåñéãñáììÜôùí. Áí äåí ìáò éêáíïðïéåß, ìåôáâÜëëïõìå êÜðïéá áðü ôá óçìåßá óôçí áñ÷éêÞ åéêüíá êáé æçôÜìå íá ãßíåé åê íÝïõ ìåôáìüñöùóç, þóðïõ íá ìáò éêáíïðïéåß ôï áðïôÝëåóìá. Ïé ìåôáó÷çìáôéóìïß áðü ôç ìßá ìïñöÞ óôçí Üëëç ÷ùñßæïíôáé óå óôÜäéá, þóôå íá ðáñá÷èïýí ïé åíäéÜìåóåò åéêüíåò ðïõ èá áðïôåëÝóïõí ôá êáñÝ ôïõ âßíôåï. Ìå ôïí ßäéï ôñüðï ãßíåôáé ç åðåîåñãáóßá êáé óôá Üëëá äýï æåýãç. Ôï ôåëéêü áðïôÝëåóìá áðïèçêåýåôáé óå áñ÷åßï âßíôåï.

333

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ç ìåóáßá åéêüíá Ý÷åé ðáñá÷èåß áðü ôïí õðïëïãéóôÞ êáé áðïôåëåß ìéá áðü ôéò åíäéÜìåóåò ìïñöÝò. ÐáñáôçñÞóôå ôéò áíáëïãßåò, ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé ôá ÷ñþìáôá ðïõ Ý÷ïõí ðñïêýøåé áðü õðïëïãéóìïýò ãéá ôç ìåôÜâáóç áðü ôç ìßá ìïñöÞ óôçí Üëëç.

Ìéá åöáñìïãÞ ðïëõìÝóùí ìðïñåß íá åßíáé ìéêñïý ìåãÝèïõò, üðùò ìéá ðáñïõóßáóç, ç ïðïßá êáôáóêåõÜæåôáé åýêïëá êáé ãñÞãïñá. ÕðÜñ÷ïõí üìùò, êáé åöáñìïãÝò ìåãÜëåò óå Ýêôáóç, üðùò ðïëëÜ ðáé÷íßäéá, ôáéíßåò êáé åöáñìïãÝò ôçëåêðáßäåõóçò, ðïõ åîåëßóóïíôáé óå ðïëëÝò öÜóåéò êáé ãéá ôç äçìéïõñãßá ôïõò åñãÜæïíôáé ïìÜäåò äéáöïñåôéêþí åéäéêïôÞôùí. Ìéá ôÝôïéá åöáñìïãÞ Ý÷åé ðïëëÝò ïìïéüôçôåò ìå ôç äéáäéêáóßá ðïõ áêïëïõèåßôáé óôéò êéíçìáôïãñáöéêÝò ðáñáãùãÝò. Ìéá åöáñìïãÞ ðïëõìÝóùí áñ÷ßæåé ìå ôç óýëëçøç ôïõ èÝìáôïò êáé ôéò ìåëÝôåò óêïðéìüôçôáò (åéóáãùãéêÞ öÜóç), åíþ ç áíÜðôõîÞ ôçò áêïëïõèåß ïñéóìÝíåò öÜóåéò (ðïõ ìå ôç óåéñÜ ôïõò áðïôåëïýíôáé áðü óôÜäéá), åíþ áêïëïõèïýí óõãêåêñéìÝíåò ìåèïäïëïãßåò áíÜðôõîçò (üðùò óõìâáßíåé óå åöáñìïãÝò áíÜðôõîçò ëïãéóìéêïý).

Ôéò öÜóåéò áíÜðôõîçò ìéáò åöáñìïãÞò ðïëõìÝóùí ìðïñïýìå íá ôá óõíïøßóïõìå óôéò áêüëïõèåò: á) ÖÜóç áíÜëõóçò. Åßíáé ç öÜóç åêåßíç, ðïõ: u êáôáãñÜöïíôáé, áíáëýïíôáé ïé áðáéôÞóåéò ðïõ õðÜñ÷ïõí êáé êáèïñßæïíôáé ïé óôü÷ïé ôçò åöáñìïãÞò u õðïëïãßæåôáé ôï êüóôïò áíÜðôõîçò u êáèïñßæïíôáé ïé ðñïäéáãñáöÝò ôçò êáé äçìéïõñãåßôáé ôï ðëÜíï åñãáóßáò ãéá ôçí åêôÝëåóç ôïõ Ýñãïõ. â) ÖÜóç ó÷åäßáóçò. Åßíáé ç öÜóç êáôÜ ôçí ïðïßá âáóéæüìåíïé óôá áðïôåëÝóìáôá ôçò ðñïçãïýìåíçò öÜóçò ðñï÷ùñÜìå óå ìéá äïìçìÝíç ëåðôïìåñÞ ðåñéãñáöÞ ôçò åöáñìïãÞò. ¸ôóé, ó÷åäéÜæåôáé ïëüêëçñç ç åöáñìïãÞ áðü ëåéôïõñãéêÞ êáé ôå÷íéêÞ Üðïøç. ÐåñéãñÜöåôáé ç åìöÜíéóÞ ôçò, ôï ðåñéå÷üìåíï êáé ï ôñüðïò ðáñïõóßáóÞò ôïõ, êÜèå ëåéôïõñãßá ôçò, üðùò êáé êÜèå Üëëï åðéðëÝïí ÷áñáêôçñéóôéêü. Áðïôåëåßôáé áðü äýï êýñéá óôÜäéá: u ôï óôÜäéï ôçò ëåéôïõñãéêÞò ó÷åäßáóçò, üðïõ ðåñéãñÜöåôáé ç äéåðáöÞ ÷ñÞóôç, ïé ëåéôïõñãßåò êáé ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò åöáñìïãÞò (åéêïíßäéá, ôñüðïò ðëïÞãçóçò, ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðåñéå÷ïìÝíïõ, ê.Ü.)

334

ÐïëõìÝóá u

ôï óôÜäéï ôçò ôå÷íéêÞò ó÷åäßáóçò, üðïõ äçìéïõñãåßôáé Ýíá ëåðôïìåñÝò ó÷Ýäéï ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò ôçò. ÊáôÜ ôï óôÜäéï áõôü ëáìâÜíïíôáé áðïöÜóåéò ãéá ôçí ðëáôöüñìá êáé ôï ëïãéóìéêü áíÜðôõîçò, ôç ìïñöÞ ôùí áñ÷åßùí ãéá ôá äïìéêÜ óôïé÷åßá ðïëõìÝóùí, ê.Ü.

11

ã) Óôç öÜóç õëïðïßçóçò ãßíåôáé ìéá óåéñÜ áðü åñãáóßåò üðùò: u Ç óõããñáöÞ êþäéêá ôçò åöáñìïãÞò êáé ç äéüñèùóç ôùí ëáèþí. u Ç óõãêÝíôñùóç, ç äçìéïõñãßá êáé ç åðåîåñãáóßá ôùí äïìéêþí óôïé÷åßùí ðïëõìÝóùí ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéçèïýí óôçí åöáñìïãÞ. ÄçëáäÞ ôùí êåéìÝíùí, ôùí åéêüíùí, ôùí Þ÷ùí, ôùí âßíôåï, ê.Ü. u Ç äéåíÝñãåéá êáôÜëëçëùí äïêéìþí. Ðñüêåéôáé ãéá ôïí ðïéïôéêü Ýëåã÷ï ôçò åöáñìïãÞò êáé ãßíåôáé áðü ôçí ïìÜäá áíÜðôõîçò áëëÜ êáé áðü åðéëåãìÝíåò ïìÜäåò ÷ñçóôþí. Ïé åñãáóßåò áõôÝò ãßíïíôáé óå óôÜäéá. Óôï ðñþôï óôÜäéï ðåñéëáìâÜíåôáé ç äçìéïõñãßá ìéáò ðéëïôéêÞò åöáñìïãÞò ìå ôç ÷ñÞóç ìéêñïý áñéèìïý áíôéðñïóùðåõôéêþí äåäïìÝíùí. Ç Ýêäïóç áõôÞ ôçò åöáñìïãÞò êáëåßôáé «Ýêäïóç Üëöá» (alpha edition). Óôï äåýôåñç óôÜäéï ðåñéëáìâÜíåôáé ç ïëïêëÞñùóç ôçò åöáñìïãÞò êáé ç óõëëïãÞ üëùí ôùí äïìéêþí óôïé÷åßùí ðïëõìÝóùí, äçëáäÞ ôùí åéêüíùí, ôùí âßíôåï, ê.Ü. Ôï ðñïúüí ôïõ óôáäßïõ áõôïý åßíáé ç äåýôåñç Ýêäïóç ôçò åöáñìïãÞò, äçëáäÞ ç «Ýêäïóç âÞôá» (beta edition). Óôï ôñßôï óôÜäéï ãßíïíôáé äïêéìÝò êáé äéïñèþóåéò ðñïãñáììáôéóôéêþí ëáèþí ôçò åöáñìïãÞò êáé ç ôåëéêÞ åðéìÝëåéá üëùí ôùí äåäïìÝíùí ôçò. ¸ôóé ðñïêýðôåé ç ôñßôç Ýêäïóç ôçò åöáñìïãÞò, äçëáäÞ ç «Ýêäïóç ãÜììá» (gamma edition). Óôï ôÝôáñôï óôÜäéï ãßíïíôáé ôåëéêÝò äïêéìÝò êáé äéïñèþóåéò ôõ÷üí áôåëåéþí ôçò åöáñìïãÞò, äçìéïõñãåßôáé ç Ýêäïóç ðïõ èá äïèåß ãéá ÷ñÞóç, äçëáäÞ ç «÷ñõóÞ Ýêäïóç» (golden edition). ÐïëëÝò öïñÝò ôï óôÜäéï áõôü åíóùìáôþíåôáé óôï ðñïçãïýìåíï. ä) Óôç öÜóç ôçò ïëïêëÞñùóçò, ðïõ áó÷ïëåßôáé: u ìå ôñüðïõò ðñïóôáóßáò ôçò åöáñìïãÞò (íïìéêÞ ðñïóôáóßá, ðñïóôáóßá áðü ðáñÜíïìç áíôéãñáöÞ êáé ÷ñÞóç) u ìå ôç äçìéïõñãßá ðñïãñÜììáôïò åãêáôÜóôáóçò - áðåãêáôÜóôáóçò (install - uninstall) u ìå ôç ìáæéêÞ áíáðáñáãùãÞ ôïõ ðñïúüíôïò, áíÜëïãá ìå ôçí åöáñìïãÞ, êáé ôïõ óõíïäåõôéêïý õëéêïý (ïðôéêïß äßóêïé, åã÷åéñßäéï åãêáôÜóôáóçò, óõíïäåõôéêÜ öõëëÜäéá, åããõÞóåéò óõóêåõáóßá ê.Ü.). å) ÖÜóç ëåéôïõñãßáò êáé óõíôÞñçóçò. Ç öÜóç áõôÞ, óå óõóôÞìáôá ëïãéóìéêïý, áñ÷ßæåé ìå ôçí Ýíáñîç ôçò ëåéôïõñãßáò ôçò åöáñìïãÞò êáé ôåëåéþíåé üôáí áõôÞ áðïóõñèåß. ÊáôÜ ôï äéÜóôçìá áõôü ãßíïíôáé ëåéôïõñãßåò óõíôÞñçóçò ôçò åöáìïãÞò ìå óêïðü: ã) 1) íá ôçí åðåêôåßíïõí Þ íá ôçí âåëôéþóïõí ã) 2) íá äéïñèþóïõí êáèçìåñéíÜ ðñïâëÞìáôá ðïõ ðáñïõóéÜæïíôáé êáôÜ ôç ÷ñÞóç. Ãßíåôáé áíôéëçðôü üôé üëá áõôÜ ó÷åôßæïíôáé ìå ôï åßäïò ôçò åöáñìïãÞò. Ôá óõíáíôÜìå óå åöáñìïãÝò ðïõ Ý÷ïõí åãêáôáóôáèåß óå óõãêåêñéìÝíá óçìåßá êáé âñßóêïíôáé õðü óõíå÷Þ ðáñáêïëïýèçóç êáé Ýëåã÷ï, óå ðáé÷íßäéá ìå ìïñöÞ åíçìåñþóåùí ðïõ óõ÷íÜ «êáôåâÜæïõìå» áðü ôï Äéáäßêôõï, åíþ äåí Ý÷ïõí åöáñìïãÞ óå ìåñéêÝò åöáñìïãÝò óå CD ðïõ ìåôÜ ôçí áãïñÜ äåí õðÜñ÷åé êÜðïéá åíçìÝñùóç ôïõ ðñïúüíôïò.

335

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ç áíÜðôõîç ìéáò åöáñìïãÞò ðïëõìÝóùí, óå áíôßèåóç ìå ôéò óõìâáôéêÝò åöáñìïãÝò, áðáéôåß ôç óõììåôï÷Þ ðïëëþí åéäéêïôÞôùí, ôùí ïðïßùí ôï ðëÞèïò åîáñôÜôáé áðü ôçí Ýêôáóç ôçò åöáñìïãÞò. ¸ôóé óå ìéá ìéêñÞ êáé áðëÞ åöáñìïãÞ, ïé äéÜöïñïé ñüëïé óõãêåíôñþíïíôáé óôïí ßäéï ôï äçìéïõñãü, ðïõ ðñÝðåé íá äéáèÝôåé ôéò áíÜëïãåò ãíþóåéò ãéá ôá äéÜöïñá ðåäßá ôçò. Áíôßèåôá óå ìéá ìåãÜëç åöáñìïãÞ ïé äéÜöïñïé ñüëïé áíáôßèåíôáé óå ðïëëÜ äéáöïñåôéêÜ ðñüóùðá áíôßóôïé÷ùí åéäéêïôÞôùí, ðïõ äéáöÝñïõí áðü åöáñìïãÞ óå åöáñìïãÞ. Ìéá êáëÞ ðñïóÝããéóç ãéá ôçí ïìÜäá áíÜðôõîçò åßíáé ç áêüëïõèç: á) Ï äéá÷åéñéóôÞò ôïõ Ýñãïõ, ðïõ åßíáé ï ãåíéêüò äéåõèýíùí ìå áñìïäéüôçôåò ãéá üëá ôá èÝìáôá, óõíôïíéóôéêÜ, äéïéêçôéêÜ, ïéêïíïìéêÜ, êëð. â) Ï ðáñáãùãüò êáé ï âïçèüò ðáñáãùãÞò, ìå áñìïäéüôçôåò: u ôç óõíå÷Þ ïñãÜíùóç ôùí ïìÜäùí êáé ôï óõíôïíéóìü ôùí åñãáóéþí u ôç äéáóöÜëéóç ôçò åðéêïéíùíßáò áíÜìåóá óôï óåíáñéïãñÜöï êáé ôïõò äçìéïõñãïýò ôùí äïìéêþí óôïé÷åßùí ðïëõìÝóùí u ôïí Ýëåã÷ï ôïõ ñõèìïý ôçò åîÝëéîçò êáé ôçí ôÞñçóç ôùí ÷ñïíéêþí êáé ïéêïíïìéêþí äåóìåýóåùí ôçò ðáñáãùãÞò. ã) Ï óåíáñéïãñÜöïò, ó÷åäéáóôÞò/óêçíïèÝôçò êáé ï áíáëõôÞò. ä) Ïé äçìéïõñãïß äïìéêþí óôïé÷åßùí ðïëõìÝóùí, üðùò åßíáé: u ï óõããñáöÝáò, ãéá ôá êåßìåíá u ï ç÷ïëÞðôçò u ï ìïõóéêüò u ï öùôïãñÜöïò u ï ãñáößóôáò u ï åéäéêüò ãéá âéíôåïóêïðÞóåéò. å) Ïé åéäéêïß óôçí øçöéáêÞ åðåîåñãáóßá äïìéêþí óôïé÷åßùí ðïëõìÝóùí. óô) Ï ðñïãñáììáôéóôÞò ðïëõìÝóùí. æ) Ôï ðñïóùðéêü õðïóôÞñéîçò. Ï óåíáñéïãñÜöïò êáé ï ó÷åäéáóôÞò ìåëåôïýí ôï èÝìá, ôéò áðáéôÞóåéò ôùí ÷ñçóôþí êáé äçìéïõñãåßôáé ôï áíÜëïãï óåíÜñéï. Ìå ôïí áíáëõôÞ åðéëÝãïõí ôï ðåñéå÷üìåíï, åíþ ó÷åäéÜæïíôáé ïé ëåðôïìÝñåéåò óôç ìïñöÞ ôçò ðáñïõóßáóçò. Ï Ó÷åäéáóôÞò áó÷ïëåßôáé ìå ôïõò äçìéïõñãïýò ôùí äïìéêþí óôïé÷åßùí ðïëõìÝóùí êáé ôïõò åéäéêïýò óôçí øçöéáêÞ åðåîåñãáóßá ôïõò. Ï áíáëõôÞò áðïöáóßæåé ãéá ôéò ìïñöÝò äåäïìÝíùí ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéçèïýí óôçí åöáñìïãÞ, óõíåñãÜæåôáé ìå ôïõò åéäéêïýò óôç øçöéáêÞ åðåîåñãáóßá ôïõò üðùò êáé ìå ôïí ðñïãñáììáôéóôÞ. Ïé åéäéêïß ãéá ôç äçìéïõñãßá ôùí äïìéêþí óôïé÷åßùí ðïëõìÝóùí åßíáé åêåßíïé ðïõ äçìéïõñãïýí ôá êåßìåíá, öùôïãñáößæïõí, ç÷ïãñáöïýí êëð. Ïé åéäéêïß ãéá ôçí åðåîåñãáóßá ôùí äïìéêþí óôïé÷åßùí ðïëõìÝóùí åðåîåñãÜæïíôáé ôï õëéêü ôçò ðñïçãïýìåíçò ïìÜäáò Þ áõôü ðïõ óõíÝëåîáí áðü Üëëåò ðçãÝò êáé ôï ðñïóáñìüæïõí óôéò ðñïäéáãñáöÝò ðïõ Ý÷ïõí ôåèåß. Áõôü óçìáßíåé üôé åßíáé åéäéêïß óôïí ÷åéñéóìü ëïãéóìéêïý åðåîåñãáóßáò êåéìÝíïõ, Þ÷ïõ, åéêüíáò, âßíôåï, êëð. Ï ðñïãñáììáôéóôÞò ðïëõìÝóùí, åßíáé áõôüò ðïõ äçìéïõñãåß ôçí åöáñìïãÞ óýìöùíá ìå ôéò ðñïäéáãñáöÝò ðïõ Ý÷ïõí äéáìïñöùèåß.

336

ÐïëõìÝóá Ôï ðñïóùðéêü õðïóôÞñéîçò áðïôåëåßôáé áðü: u ôï íïìéêü óýìâïõëï u ôå÷íéêïýò õðïëïãéóôþí êáé äéêôýùí u ðñïóùðéêü ãéá ãñáììáôåéáêÞ õðïóôÞñéîç u ðñïóùðéêü ãéá êáôáãñáöÞ êáé óõëëïãÞ óôïé÷åßùí óå âÜóåéò äåäïìÝíùí (data entry) u ðñïóùðéêü ãéá ôõ÷üí óõíåíôåýîåéò ìå ðéèáíïýò ÷ñÞóôåò ìå óêïðü ôç óõëëïãÞ óôïé÷åßùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç ó÷åäßáóç ôçò åöáñìïãÞò.

11

ÅðåéäÞ, üðùò åßðáìå, óå ìéá åöáñìïãÞ ðïëõìÝóùí õðÜñ÷åé ç áíÜãêç ÷åéñéóìïý êáé óõã÷ñïíéóìïý ôùí äéáöüñùí ìïñöþí ðëçñïöïñßáò ðïõ ðåñéëáìâÜíåé, ïé áðáéôÞóåéò óå ëïãéóìéêü êáé óå õëéêü åßíáé ìåãáëýôåñåò óå ó÷Ýóç ìå ôéò óõìâáôéêÝò åöáñìïãÝò, ôüóï áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ äçìéïõñãïý, üóï êáé áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ ÷ñÞóôç. Ïé áíÜãêåò ôïõ ÷ñÞóôç êáëýðôïíôáé óõíÞèùò áðü Ýíá óýã÷ñïíï õðïëïãéóôÞ, ï ïðïßïò áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ õëéêïý äéáèÝôåé: u éó÷õñü åðåîåñãáóôÞ, ìåãÜëç ìíÞìç, êÜñôá Þ÷ïõ, ç÷åßá, êáôÜëëçëç ïèüíç ìå áíÜëïãç êÜñôá ãñáöéêþí, ìïíÜäá áíÜãíùóçò ïðôéêþí äßóêùí êáé ãéá êÜðïéåò åöáñìïãÝò êÜñôá äéêôýïõ, ïèüíç áöÞò, ê.Ü. êáé áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ ëïãéóìéêïý: u ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ìå ãñáöéêü ðåñéâÜëëïí äéåðáöÞò êáé êáôÜëëçëï ëïãéóìéêü ðïõ ìðïñåß íá õðïóôçñßîåé ôçí åêôÝëåóç ôùí ìïñöþí ðëçñïöïñßáò ðïõ áðáéôïýí ôÝôïéåò åöáñìïãÝò -ð.÷. ôï âßíôåï. Áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ äçìéïõñãïý üìùò ïé áðáéôÞóåéò åßíáé áêüìá ìåãáëýôåñåò, ôüóï óå õëéêü, üóï êáé óå ëïãéóìéêü. Ôï õëéêü ðñÝðåé íá åßíáé õøçëüôåñùí ðñïäéáãñáöþí áðü áõôü ðïõ óõíÞèùò äéáèÝôåé ï ÷ñÞóôçò, ìéá êáé ïé áðáéôÞóåéò óå ðïéüôçôá êáé éó÷ý åßíáé ìåãáëýôåñåò êáôÜ ôï óôÜäéï ôçò äçìéïõñãßáò. ¸ôóé, óõ÷íÜ áðáéôïýíôáé åðéðëÝïí ìïíÜäá åããñáöÞò ïðôéêþí äßóêùí, êÜñôá âßíôåï, óáñùôÞò, ìéêñüöùíï, øçöéáêÞ öùôïãñáöéêÞ ìç÷áíÞ, âéíôåïêÜìåñá, ê.Ü. Åðßóçò, åðåéäÞ õðÜñ÷åé ç áíÜãêç áðïèÞêåõóçò ôïõ ìåãÜëïõ üãêïõ óôïé÷åßùí, ðïõ óõóóùñåýïíôáé óå ôÝôïéåò åöáñìïãÝò, åßíáé áðáñáßôçôï Ýíá áíÜëïãï óýóôçìá áðïèÞêåõóçò. Áõôü ìðïñåß íá åßíáé ìïíÜäá åããñáöÞò ïðôéêþí äßóêùí, ìïíÜäá äéóêÝôáò, ç ìïíÜäá ìáãíçôéêÞò ôáéíßáò ÷ùñçôéêüôçôáò ðïëëþí MB, ê.Ü.

Ï äçìéïõñãüò ÷ñåéÜæåôáé: u åñãáëåßá ëïãéóìéêïý (software tools) ãéá ôçí áíÜðôõîç ôùí äïìéêþí óôïé÷åßùí ðïëõìÝóùí, áëëÜ êáé u ëïãéóìéêü ãéá ôç óýíèåóç ôùí äïìéêþí óôïé÷åßùí ðïëõìÝóùí êáé ôç äçìéïõñãßá ôïõ ôåëéêïý ðñïúüíôïò.

ÅîÜëëïõ ãéá ôç äçìéïõñãßá Þ ôçí åðåîåñãáóßá êÜèå äïìéêïý óôïé÷åßïõ ðïëõìÝóùí ÷ñçóéìïðïéåßôáé ôï êáôÜëëçëï êÜèå öïñÜ ëïãéóìéêü. ÔÝëïò, ãéá ôç äçìéïõñãßá ôçò åöáñìïãÞò ðïëõìÝóùí åßíáé áðáñáßôçôï ôï ëïãéóìéêü ðïõ ïñãáíþíåé êáé ðáñïõóéÜæåé üëåò ôéò ðáñáðÜíù óõóôáôéêÝò ìïñöÝò.

337

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ãéá ôç äçìéïõñãßá ìéáò åöáñìïãÞò ðïëõìÝóùí áðáéôåßôáé ëïãéóìéêü ìå ôç äõíáôüôçôá íá åíóùìáôþíåé, íá ïñãáíþíåé êáé íá óõíôïíßæåé äéáöüñùí ìïñöþí ðëçñïöïñßåò. ¸ôóé, ìðïñåß íá äçìéïõñãçèïýí åöáñìïãÝò åêôåëÝóéìåò óå ðáñáèõñéêü ðåñéâÜëëïí, äéêôõáêÝò Þ ìç, åßôå åêôåëÝóéìåò óôï Äéáäßêôõï. Ïé ÷ñÞóôåò åêôåëïýí ôçí åöáñìïãÞ áíÜëïãá ìå ôç ìïñöÞ äéáíïìÞò ôçò. ¸ôóé ãéá ðáñÜäåéãìá, áí ðñüêåéôáé ãéá áíåîÜñôçôç åöáñìïãÞ, ôüôå óõíÞèùò ãßíåôáé ç áíÜëïãç åãêáôÜóôáóç ìå ôç ÷ñÞóç åéäéêïý ðñïãñÜììáôïò (setup Þ install), ðïõ áíáëáìâÜíåé ôç ìåôáöïñÜ ôùí êáôÜëëçëùí áñ÷åßùí óôï äßóêï óôç óùóôÞ èÝóç, üðùò åðßóçò êáé ôõ÷üí åíçìÝñùóç ôïõ ëåéôïõñãéêïý, óõóôÞìáôïò þóôå óôç óõíÝ÷åéá íá ìðïñåß íá åêôåëåßôáé óùóôÜ. Ëïãéóìéêü ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôç áíÜðôõîç åöáñìïãÞò ðïëõìÝóùí åßíáé: u ïñéóìÝíá ðñïãñáììáôéóôéêÜ ðåñéâÜëëïíôá u åéäéêÜ ðåñéâÜëëïíôá óõããñáöÞò åöáñìïãþí ðïëõìÝóùí.

Ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý ãéá äçìéïõñãßá åöáñìïãþí ðïëõìÝóùí åßíáé åêäüóåéò ôçò C, ôçò Basic, ê.Ü.

ÏñéóìÝíåò ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý (ðïëëÝò öïñÝò ìáæß ìå ðñüóèåôï ëïãéóìéêü) ðáñÝ÷ïõí ôç äõíáôüôçôá ÷åéñéóìïý ôùí äïìéêþí óôïé÷åßùí ðïëõìÝóùí ôùí åöáñìïãþí, êáèþò êáé ôçò ïñãÜíùóçò êáé ôïõ óõíôïíéóìïý ôïõò. Ç ÷ñÞóç åíüò ôÝôïéïõ ëïãéóìéêïý ðïëëÝò öïñÝò áðáéôåß áðü ôï äçìéïõñãü åéäéêÝò ãíþóåéò ðñïãñáììáôéóìïý áëëÜ êáé åîåéäßêåõóç óôï ðåñéâÜëëïí. Óå áõôÜ äç ìéïõñãïý ìå ôçí åöáñìïãÞ ÷ñçóéìïðïéþíôáò áíôéêåßìåíá óôçí ïèüíç ãéá êåßìåíï, åéêüíåò, Þ÷ï, ê.Ü. Ï êþäéêáò ðïõ åëÝã÷åé ôç ñïÞ åêôÝëåóçò ôçò åöáñìïãÞò ãñÜöåôáé áðü ôïí ðñïãñáììáôéóôÞ, óå ìåñéêÝò üìùò ðåñéðôþóåéò äçìéïõñãåßôáé áõôüìáôá áðü ôï ðñïãñáììáôéóôéêü ðåñéâÜëëïí.

Óôçí åéêüíá öáßíåôáé ç ïèüíç, óå åðßðåäï óõããñáöÝá, åíüò ðåñéâÜëëïíôïò ïðôéêïý ðñïãñáììáôéóìïý ðïõ åßíáé ç Visual Basic ôçò Microsoft

338

ÐïëõìÝóá

11

Ãéá áêüìç ìåãáëýôåñç äéåõêüëõíóç ôïõ äçìéïõñãïý óôçí áíÜðôõîç ìéáò åöáñìïãÞò ðïëõìÝóùí Ý÷åé áíáðôõ÷èåß åéäéêü ëïãéóìéêü, ðïõ ìå ôï ãñáöéêü ðåñéâÜëëïí ôïõ êáé ôá áíôßóôïé÷á åéêïíßäéá ôùí áíôéêåéìÝíùí ðïõ äéáèÝôåé, êáôåõèýíåé ìå ïðôéêü ôñüðï ôï ÷åéñéóìü, ôçí ïñãÜíùóç êáé ôçí ðáñïõóßáóç ôçò åöáñìïãÞò. Ìðïñåß íá äçìéïõñãÞóåé áõôüìáôá ôïí áíôßóôïé÷ï êþäéêá, åíþ ðåñéÝ÷åé ðëçèþñá åñãáëåßùí ãéá ôçí õðïâïÞèçóç ôïõ äçìéïõñãïý óôçí åðåîåñãáóßá ôùí äïìéêþí óôïé÷åßùí ðïëõìÝóùí ôçò åöáñìïãÞò, óôç ãñáöÞ ðñüóèåôïõ êþäéêá, óôç äéüñèùóç ëáèþí, ê.Ü. Ôçí áðëïýóôåñç ìïñöÞ ôÝôïéùí ðåñéâáëëüíôùí áðïôåëïýí ôá ðáêÝôá äçìéïõñãßáò ðáñïõóéÜóåùí -ð.÷. ôï Microsoft PowerPoint- ôá ïðïßá Ý÷ïõí åíóùìáôùìÝíåò ïñéóìÝíåò äõíáôüôçôåò ÷åéñéóìïý ôùí äïìéêþí óôïé÷åßùí ðïëõìÝóùí ôùí åöáñìïãþí.

Óôçí åéêüíá öáßíåôáé ç ó÷åôéêÞ ïèüíç óå ðåñéâÜëëïí ðáñïõóéÜóåùí Power Point ôçò Microsoft, óå åðßðåäï óõããñáöÝá êáé ðáñïõóßáóçò áíôßóôïé÷á

Ãéá ôç äçìéïõñãßá óýíèåôùí êáé ïëïêëçñùìÝíùí åöáñìïãþí Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß ôá åñãáëåßá óõããñáöÞò åöáñìïãþí ðïëõìÝóùí (multimedia authoring tools) ôá ïðïßá Ý÷ïõí ðåñéóóüôåñåò äõíáôüôçôåò áðü ôá ðñïçãïýìåíá. Ôá åñãáëåßá óõããñáöÞò åßíáé ãñáöéêÜ ðåñéâÜëëïíôá, óôá ïðïßá ï äçìéïõñãüò ìðïñåß íá óõíèÝôåé ôçí åöáñìïãÞ ìå ôç âïÞèåéá åñãáëåßùí, ðïõ ôïõ åðéôñÝðïõí íá ïñßæåé ôïí ôñüðï ðáñïõóßáóçò êáé ôï óõã÷ñïíéóìü ôùí äïìéêþí óôïé÷åßùí ôçò. Óôç óõíÝ÷åéá, ôï ßäéï ôï ðåñéâÜëëïí áíáëáìâÜíåé áõôüìáôá íá äçìéïõñãÞóåé ôçí êáôÜëëçëç õðïäïìÞ, óå äïìÝò êáé óå êþäéêá, ðïõ áíôéóôïé÷åß óôï Ýñãï ðïõ äçìéïýñãçóå ìå ïðôéêü ôñüðï ï óõããñáöÝáò. Ç ÷ñÞóç áõôþí ôùí åñãáëåßùí áðáéôåß êáëÞ ãíþóç ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò óõããñáöÞò ðïõ ðñïóöÝñïõí áëëÜ êáé ãíþóåéò ðñïãñáììáôéóìïý, áíÜëïãá ìå

Åñãáëåßá óõããñáöÞò

339

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÅñãáëåéïèÞêç

ôï âáèìü äõóêïëßáò ôçò åöáñìïãÞò ðïõ èá äçìéïõñãçèåß. ÄéáöÝñïõí ìåôáîý ôïõò êõñßùò ùò ðñïò ôéò ìåèüäïõò ïñãÜíùóçò êáé óýíèåóçò ôùí äïìéêþí óôïé÷åßùí ðïëõìÝóùí ôùí åöáñìïãþí. Ãéá ôçí êÜëõøç ðåñéóóüôåñùí áðáéôÞóåùí, ìåñéêÜ áðü áõôÜ äéáèÝôïõí äéêÞ ôïõò ãëþóóá ðñïãñáììáôéóìïý, ìå äõíáôüôçôá óýíäåóÞò ôçò êáé ìå Üëëåò ãëþóóåò ìå éó÷õñüôåñåò äïìÝò êáèþò êáé ðïëëÜ Üëëá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ äéáèÝôïõí ïé ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý. Óôá ðåñéóóüôåñá åñãáëåßá óõããñáöÞò óõíáíôÜìå ðïëëÜ áðü ôá áêüëïõèá ÷áñáêôçñéóôéêÜ: u åõêïëßá åêìÜèçóçò êáé éêáíïðïéçôéêü âáèìü áðüäïóçò êáôÜ ôï óôÜäéï ôçò óõããñáöÞò u äõíáôüôçôá ïðôéêïý êáé äïìçìÝíïõ ðñïãñáììáôéóìïý u äõíáôüôçôá ïäÞãçóçò ôçò åöáñìïãÞò áðü ãåãïíüôá (event-driven), ãéá ïñéóìÝíåò êáôçãïñßåò åöáñìïãþí u ýðáñîç åñãáëåßùí âïÞèåéáò ãéá äéüñèùóç ëáèþí êáôÜ ôç óõããñáöÞ (debugging) u éêáíïðïéçôéêÞ ôá÷ýôçôá êáôÜ ôçí åêôÝëåóç u óõìâáôüôçôá ìå äéÜöïñïõò ôýðïõò óõóôçìÜôùí êáé ðåñéâáëëüíôùí (ðëáôöüñìåò), üðùò Windows, MacOS, NT, OS/2 u áíáãíþñéóç ìïñöþí äåäïìÝíùí áðü Üëëåò åöáñìïãÝò u äõíáôüôçôá óõíåñãáóßáò ìå Üëëá ðåñéâÜëëïíôá u ýðáñîç åñãáëåßùí äéáíïìÞò êáé åñãáëåßùí äçìéïõñãßáò óõóôÞìáôïò åãêáôÜóôáóçò u ýðáñîç åñãáëåßùí ãéá ôï ÷åéñéóìü ôùí äïìéêþí óôïé÷åßùí ðïëõìÝóùí ôçò åöáñìïãÞò. Óôçí åéêüíá ðïõ áêïëïõèåß öáßíåôáé ç ïèüíç óõããñáöÞò áðü ôï ðåñéâÜëëïí Toolbook ôçò Asymetrix, ìå ôç ó÷åôéêÞ åñãáëåéïèÞêç ôïõ êáé ôéò ðáëÝôåò ìå ôá ÷ñþìáôá. Ìå ôá åñãáëåßá áõôÜ, áëëÜ êáé ìå Üëëåò ìåèüäïõò, äçìéïõñãïýìå óôçí åðéèõìçôÞ èÝóç ôçò ïèüíçò ôá äéÜöïñá áíôéêåßìåíá ãéá åéêüíá, êåßìåíï, Þ÷ï ê.Ü., åíþ óôç óõíÝ÷åéá ïñßæïíôáé ïé äéÜöïñåò ðáñÜìåôñïß ôïõò ðïõ êáèïñßæïõí ôïí ôñüðï åìöÜíéóÞò ôïõò, ôç èÝóç ôïõò êáé ôï ðåñéå÷üìåíü ôïõò.

ÐáëÝôá ÷ñùìÜôùí

Óôçí åéêüíá öáßíåôáé ç ïèüíç áðü Ýíá óõããñáöéêü åñãáëåßï, ôï Toolbook ôçò Asymetrix, óå åðßðåäï óõããñáöÝá êáé áðü ôï ðåñéâÜëëïí Visual Basic

340

ÐïëõìÝóá Êáôçãïñßåò åñãáëåßùí óõããñáöÞò Ç ïñãáíùôéêÞ äïìÞ, óôçí ïðïßá åíóùìáôþíåôáé ç ðëçñïöïñßá êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí ðáñïõóßáóç ôùí ðåñéå÷ïìÝíùí ôçò åöáñìïãÞò êáëåßôáé ìåôáöïñÜ (metaphor) êáé áðïôåëåß ôï âáóéêü ÷áñáêôçñéóôéêü ôùí åñãáëåßùí óõããñáöÞò. Ôá åñãáëåßá óõããñáöÞò, áíÜëïãá ìå ôç öéëïóïößá ðïõ áêïëïõèïýí ùò ðñïò ôçí ïñãáíùôéêÞ áõôÞ äïìÞ ãéá ôçí ðáñïõóßáóç åíüò èÝìáôïò, ÷ùñßæïíôáé óå ôñåéò âáóéêÝò êáôçãïñßåò: u óåëßäáò Þ êÜñôáò u ÷ñïíïäéáäñüìïõ u åéêïíéäßùí. Ìå ôï ëïãéóìéêü ôïõ ðñþôïõ ôýðïõ ôá óõóôáôéêÜ ôçò åöáñìïãÞò ïñãáíþíïíôáé óå óåëßäåò Þ êÜñôåò, óôéò ïðïßåò óõìðåñéëáìâÜíïíôáé êáé ïé õðïäåßîåéò ãéá ôïí ôñüðï áëëçëåðßäñáóçò åöáñìïãÞò-÷ñÞóôç, êáèþò êáé ïé óýíäåóìïé ãéá ôïí ôñüðï ìåôÜâáóçò áðü ìßá óåëßäá óå Üëëç. Ôï ôåëéêü ðñïúüí ìïéÜæåé ìå Ýíá çëåêôñïíéêü âéâëßï Þ ìå óùñü áðü êÜñôåò. Óôï óôÜäéï ôçò åêôÝëåóçò ï ÷ñÞóôçò ìðïñåß íá ìåôáöÝñåôáé áðü óåëßäá óå óåëßäá ôïõ âéâëßïõ, ìÝóá áðü ôïõò óõíäÝóìïõò, ðïõ óçìáôïäïôïýíôáé ìå êåßìåíï, ìå åéêüíá, ìå ðëÞêôñá åëÝã÷ïõ, ê.Ü. Åäþ ç ìåôáöïñÜ åßíáé ç óåëßäá. ÐáñÜäåéãìá: Ãéá ôçí êáëýôåñç êáôáíüçóç ôùí ôå÷íéêþí ðïõ ðåñéãñÜöçêáí, áò ðáñáêïëïõèÞóïõìå Ýíá ìéêñü ðáñÜäåéãìá, ìå ôï ðïéçôéêü áðüóðáóìá áðü ôïõò «Åëåýèåñïõò ÐïëéïñêçìÝíïõò» ôïõ Ä. Óïëùìïý:

11

Óå Ýíá âéâëßï ôï áíôßóôïé÷ï ôçò ìåôáöïñÜò áðïôåëåß ç óåëßäá, ç ïðïßá ìðïñåß íá öéëïîåíÞóåé ôéò äéÜöïñåò ìïñöÝò ðëçñïöïñßáò, üðùò åßíáé ç åéêüíá, ôï êåßìåíï, ê.Ü.

Åñãáëåßá óõããñáöÞò óåëßäáò

ÓõããñáöéêÜ åñãáëåßá óåëßäáò åßíáé ôï Toolbook ôçò Asymetrix ãéá ðåñéâÜëëïí Windows, ôï Hypercard ôçò Micromedia ãéá ðåñéâÜëëïí Macintosh, ê.Ü.

«¢êñá ôïõ ôÜöïõ óéùðÞ óôïí êÜìðï âáóéëåýåé Ëáëåß ðïõëß, ðáßñíåé óðõñß, êé ç ìÜíá ôï æçëåýåé. Ôá ìÜôéá ç ðåßíá åìáýñéóå óôá ìÜôéá ç ìÜíá ìíÝåé .....................................» Æçôïýìå íá ðáñïõóéÜæåôáé óôçí ïèüíç ç åéêüíá ôïõ Äéïíõóßïõ Óïëùìïý äßðëá áðü ôï ðïßçìá êáé óõã÷ñüíùò íá áêïýãåôáé áðáããåëßá ôïõ áðïóðÜóìáôïò. Ãéá íá ãßíåé áõôü, ðñÝðåé ðñïçãïõìÝíùò íá Ý÷ïõìå äçìéïõñãÞóåé ôï õëéêü ðïëõìÝóùí, äçëáäÞ ôï êåßìåíï, ôçí åéêüíá ôïõ ðïéçôÞ êáé ôçí ç÷ïãñÜöçóç ôçò áðáããåëßáò. Óôç óõíÝ÷åéá äéáëÝãïõìå Ýíá óõããñáöéêü åñãáëåßï óåëßäáò, ãéá ðáñÜäåéãìá ôï Toolbook. Ç äéáäéêáóßá ðïõ èá áêïëïõèÞóïõìå ãéá ôç äçìéïõñãßá ôçò åöáñìïãÞò åßíáé -óå ãåíéêÝò ãñáììÝò- ç áêüëïõèç: á) Ìå ôç ÷ñçóéìïðïßçóç åßôå ôçò åñãáëåéïèÞêçò, åßôå Üëëùí åðéëïãþí ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò, äçìéïõñãïýìå óôç óåëßäá ôá áíôéêåßìåíá óôá ïðïßá èá åéóáãÜãïõìå êåßìåíï, åéêüíá êáé Þ÷ï. â) ÐñïóèÝôïõìå, áí ôï êñßíïõìå áðáñáßôçôï, ðëÞêôñá åëÝã÷ïõ êáé äßíïõìå ôéìÝò óôéò ðáñáìÝôñïõò ôïõò, ó÷åôéêÜ ìå ôïí ôñüðï ðïõ èá ðáñïõóéÜæïíôáé óôç óåëßäá, ôç èÝóç ôïõò êáèþò êáé ôç óõìðåñéöïñÜ ôïõò óôéò äéÜöïñåò åðéëïãÝò ôïõ ÷ñÞóôç. ã) Óôç óõíÝ÷åéá, ôï ðåñéâÜëëïí äçìéïõñãåß áõôüìáôá ôïí áíôßóôïé÷ï êþäéêá ôùí åðéëïãþí ìáò, åíþ ãéá éäéáßôåñåò áðáéôÞóåéò ìðïñïýìå íá ãñÜøïõìå ðñüóèåôï êþäéêá ìå ôç âïÞèåéá åñãáëåßùí ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò

341

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Åñãáëåßá óõããñáöÞò ÷ñïíïäéáäñüìïõ ÓõããñáöéêÜ åñãáëåßá ÷ñïíïäéáäñüìïõ åßíáé ôï Director ôçò Macromedia, ãéá ðåñéâÜëëïí PC ìå Windows, áëëÜ êáé Macintosh, ê.Ü.

Óôá åñãáëåßá ôçò äåýôåñçò êáôçãïñßáò ÷ñïíïäéáäñüìïõ (time based), ïé óõíéóôþóåò ôïðïèåôïýíôáé óå Üîïíá ÷ñüíïõ (time line). Ôï ôìÞìá ðïõ êáôáëáìâÜíåé ç áíôßóôïé÷ç óõíéóôþóá ïñßæåé ôï ðüôå áõôÞ èá åíåñãïðïéçèåß êáé ðüôå èá äéáêïðåß, åíþ ïé ëïéðÝò ðáñÜìåôñïé ðïõ åíóùìáôþíïíôáé êáèïñßæïõí ôïí ôñüðï åîÝëéîÞò ôçò óôï äéÜóôçìá áõôü. Ç äéáäéêáóßá ìïéÜæåé ìå óêçíÞ èåÜôñïõ, üðïõ ðïëëïß çèïðïéïß âãáßíïõí óôç óêçíÞ êáé ðáñáìÝíïõí ãéá êÜðïéï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, êÜíïíôáò óõãêåêñéìÝíåò åíÝñãåéåò. Ìå áõôüí ôïí ôñüðï óå êÜèå ÷ñïíéêü äéÜóôçìá âñßóêåôáé óôç óêçíÞ ï óùóôüò áñéèìüò çèïðïéþí, ãßíïíôáé ðáñÜëëçëá ïé åðéèõìçôÝò åíÝñãåéåò êáé Ýôóé åîåëßóóåôáé óùóôÜ ç ðáñÜóôáóç. Åäþ ç ìåôáöïñÜ åßíáé ç ãñáììÞ ôïõ ÷ñüíïõ.

Óôçí åéêüíá öáßíåôáé ìéá ïèüíç áðü ôï Director ôçò Macromedia. Öáßíïíôáé ôá äïìéêÜ óôïé÷åßá ðïëõìÝóùí -åéêüíá, Þ÷ïò, êåßìåíï- êáé ôá áíôßóôïé÷á êáíÜëéá -üðùò áõôÜ áðïêáëïýíôáé óôï óõãêåêñéìÝíï ðñïúüí

ÐáñÜäåéãìá: Ãéá íá ðñáãìáôïðïéÞóïõìå ôï ðñïçãïýìåíï ðáñÜäåéãìá óå Ýíá ôÝôïéï ðåñéâÜëëïí, åðéëÝãïíôáò ð.÷. ôï Director, ðñÝðåé:

342

ÐïëõìÝóá á) Íá åéóáãÜãïõìå óôï ðåñéâÜëëïí ôá äïìéêÜ óôïé÷åßá ðïëõìÝóùí. â) Íá äçìéïõñãÞóïõìå ôïõò Üîïíåò ÷ñüíïõ (êáíÜëéá) ðïõ áíôéóôïé÷ïýí óôç ÷ñÞóç áõôþí ôùí äïìéêþí óôïé÷åßùí ðïëõìÝóùí. ã) Íá ïñßóïõìå ôéò ðáñáìÝôñïõò ðïõ êáèïñßæïõí ôïí ôñüðï ðáñïõóßáóÞò ôïõò, ð.÷. ðïéüôçôá Þ÷ïõ.

11

Óôçí åéêüíá ðáñáôçñïýìå ôçí ôáõôü÷ñïíç åìöÜíéóç ôïõ êåéìÝíïõ êáé ôçò åéêüíáò. Ï Þ÷ïò åíåñãïðïéåßôáé ãéá óõãêåêñéìÝíï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá

Óôçí ôñßôç êáôçãïñßá, ôá åñãáëåßá óõããñáöÞò åéêïíéäßùí / äéáãñáììÜôùí ñïÞò, åßíáé ïñãáíùìÝíá óå éäåáôÝò ãñáììÝò ñïÞò. ÁõôÝò ó÷çìáôßæïõí Ýíá äéÜãñáììá ñïÞò (flow control), ôï ïðïßï êáôåõèýíåé ôçí åîÝëéîç üëçò ôçò ðáñïõóßáóçò. Åäþ ç ìåôáöïñÜ åßíáé ôï åéêïíßäéï êáé ç åîÝëéîç ôçò åöáñìïãÞò åîáñôÜôáé áðü ôç óåéñÜ ôïðïèÝôçóçò áõôþí ôùí åéêïíéäßùí óôï äéÜãñáììá ñïÞò.

Åñãáëåßá åéêïíéäßùí / äéáãñáììÜôùí ñïÞò

Åñãáëåßï óõããñáöÞò åéêïíéäßùí åßíáé ôï Authorware ôçò Micromedia ãéá ðåñéâÜëëïí Windows êáé Macintosh.

Óôçí åéêüíá öáßíåôáé ç ïèüíç áðü Ýíá ôÝôïéï ðåñéâÜëëïí, ôï Authorware ôçò Macromedia

Ãéá íá ðñáãìáôïðïéÞóïõìå ôï ðñïçãïýìåíï ðáñÜäåéãìá óå Ýíá ôÝôïéï ðåñéâÜëëïí, ìåôáöÝñïõìå áðü ôçí åñãáëåéïèÞêç ôá êáôÜëëçëá åéêïíßäéá óôç ãñáììÞ ñïÞò, óõíäÝïõìå ôï êáèÝíá áðü áõôÜ ìå ôçí áíôßóôïé÷ç óõíéóôþóá êáé ïñßæïõìå ôéò ðáñáìÝôñïõò ôïõ. Ìðïñïýìå íá ðáñåìâÜëïõìå äéÜöïñá åéêïíßäéá ãéá ôïí Ýëåã÷ï ôçò ñïÞò. Óôï ó÷Þìá öáßíåôáé Ýíá ôÝôïéï åéêïíßäéï ðïõ Ý÷åé ôï ñüëï ôçò êáèõóôÝñçóçò.

Óôçí åéêüíá öáßíåôáé ìéá ïèüíç áðü ôï Authorware ôçò Macromedia, ðïõ åßíáé åñãáëåßï åéêïíéäßùí

343

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Áíáêåöáëáßùóç Ç ðñüóâáóç óôéò áðïèçêåõìÝíåò ðëçñïöïñßåò ìðïñåß íá ãßíåé ìå ãñáììéêü Þ ü÷é ôñüðï. Óôçí ðåñßðôùóç ôçò ìç ãñáììéêÞò ðñüóâáóçò: u ïé ðëçñïöïñßåò áðïèçêåýïíôáé óå êüìâïõò u ïé êüìâïé óõíäÝïíôáé ìå óõíäÝóìïõò êáé u ç ìåôáêßíçóç, ìÝóù ôùí óõíäÝóìùí, áðü Ýíáí êüìâï óå Üëëï ìðïñåß íá ãßíåôáé ÷ùñßò óõãêåêñéìÝíç óåéñÜ. Ôá õðåñêåßìåíá åßíáé ïñãáíùìÝíá ìå ìç ãñáììéêü ôñüðï êáé ïé êüìâïé ôïõò ðåñéÝ÷ïõí ôìÞìáôá êåéìÝíïõ. Áí, åêôüò áðü êåßìåíï ðåñéÝ÷ïõí êáé Üëëåò ìïñöÝò ðëçñïöïñßáò -åéêüíá, Þ÷ï, âßíôåï ê.Ü.- ôüôå Ý÷ïõìå ôá õðåñìÝóá. Ìéá åöáñìïãÞ õðåñìÝóùí áðïôåëåßôáé, åííïéïëïãéêÜ, áðü ôñßá âáóéêÜ åðßðåäá: u ôï åðßðåäï åðéêïéíùíßáò ìå ôï ÷ñÞóôç u ôï åðßðåäï ôùí óõíäÝóìùí u ôï åðßðåäï ôçò áðïèÞêåõóçò. Ïé åöáñìïãÝò ðïëõìÝóùí åßíáé ïé åöáñìïãÝò ðïõ Ý÷ïõí åíóùìáôùìÝíá êåßìåíá, Þ÷ïõò, ãñáöéêÜ, åéêüíåò, âßíôåï êáé êÜèå ìïñöÞò Üëëç ðëçñïöïñßá ðïõ ìðïñåß íá áðïèçêåõôåß, íá ìåôáäïèåß êáé íá äå÷èåß åðåîåñãáóßá ìå øçöéáêÜ ìÝóá. ¼ôáí óå ìéá ôÝôïéá åöáñìïãÞ ï ÷ñÞóôçò ìðïñåß íá åðåìâáßíåé óôç ñïÞ ôçò ðáñïõóßáóçò êáé íá åðéëÝãåé äéáöïñåôéêïýò ôñüðïõò åîÝëéîçò, ëÝìå üôé Ý÷ïõìå áëëçëåðéäñáóôéêÜ ðïëõìÝóá (interactive multimedia). Ç óõìðßåóç äåäïìÝíùí åßíáé ç äéáäéêáóßá ìå ôçí ïðïßá ôìÞìáôá ðëçñïöïñéþí áíôéêáèßóôáíôáé áðü Üëëá ìéêñüôåñïõ üãêïõ, ìå ôç ÷ñÞóç ðñïãñáììÜôùí ðïõ ðåñéëáìâÜíïõí åéäéêïýò áëãüñéèìïõò. Ôá äïìéêÜ óôïé÷åßá ðïëõìÝóùí ìéáò åöáñìïãÞò ìðïñåß íá åßíáé ôï êåßìåíï, ï Þ÷ïò, ç åéêüíá, ôï âßíôåï êáé ç óõíèåôéêÞ êßíçóç. Ãéá ôç äçìéïõñãßá, ôçí øçöéïðïßçóç êáé ôçí åðåîåñãáóßá ôïõò áðáéôåßôáé êáôÜëëçëï õëéêü êáé ëïãéóìéêü. Ï Þ÷ïò äéáêñßíåôáé óå øçöéïðïéçìÝíï Þ÷ï êáé óå Þ÷ï MIDI. Ïé åéêüíåò äéáêñßíïíôáé óå ÷áñôïãñáöéêÝò êáé óå äéáíõóìáôéêÝò. Ôéò ÷áñôïãñáöéêÝò ôéò ÷åéñßæåôáé ï õðïëïãéóôÞò ùò Ýíá óýíïëï åéêïíïóôïé÷åßùí, åíþ ôéò äéáíõóìáôéêÝò ùò óýíïëï ãåùìåôñéêþí áíôéêåéìÝíùí ðïõ ãéá ôï êáèÝíá Ý÷åé áðïèçêåýóåé ôï ìïíôÝëï äçìéïõñãßáò ôïõ. Ôï âßíôåï áðïôåëåß ôç äéáäï÷éêÞ ðñïâïëÞ ìéáò áêïëïõèßáò åéêüíùí ìå êáôÜëëçëï ñõèìü ðïõ ìåôñéÝôáé óå êáñÝ áíÜ äåõôåñüëåðôï (fps). Ç óõíèåôéêÞ êßíçóç åðéôõã÷Üíåôáé áðü ðñüãñáììá ôï ïðïßï äçìéïõñãåß êáé ðñïâÜëëåé ôá êáôÜëëçëá ãñáöéêÜ, þóôå íá ðáñïõóéÜæåôáé ç êßíçóç. Ç áíÜðôõîç ìéáò åöáñìïãÞò ðïëõìÝóùí åîåëßóóåôáé óå öÜóåéò êáé áêïëïõèåß óõãêåêñéìÝíåò ìåèïäïëïãßåò, üðùò óõìâáßíåé óôá Ýñãá êáôáóêåõÞò ëïãéóìéêïý. Ïé êýñéåò öÜóåéò áíÜðôõîçò ìéáò åöáñìïãÞò ðïëõìÝóùí åßíáé ç åéóáãùãéêÞ êáé áõôÝò ôçò áíÜëõóçò, ôçò ó÷åäßáóçò, ôçò õëïðïßçóçò, ôçò ïëïêëÞñùóçò, ôçò ëåéôïõñãßáò êáé ôçò óõíôÞñçóçò. Ç ïìÜäá áíÜðôõîçò ìéáò åöáñìïãÞò ðïëõìÝóùí áðïôåëåßôáé áðü:

344

ÐïëõìÝóá u u u u u u u

Ôï äéá÷åéñéóôÞ ôïõ Ýñãïõ. Ôïí ðáñáãùãü êáé ôï âïçèü ðáñáãùãÞò. Ôï óåíáñéïãñÜöï, ó÷åäéáóôÞ/óêçíïèÝôç êáé ôïí áíáëõôÞ. Ôïõò äçìéïõñãïýò ôùí äïìéêþí óôïé÷åßùí ðïëõìÝóùí. Ôïõò åéäéêïýò óôçí øçöéáêÞ åðåîåñãáóßá äïìéêþí óôïé÷åßùí ðïëõìÝóùí. Ôïí ðñïãñáììáôéóôÞ ðïëõìÝóùí. Ôï ðñïóùðéêü õðïóôÞñéîçò.

11

Ï åîïðëéóìüò ðïõ áðáéôåßôáé áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ ÷ñÞóôç êáëýðôåôáé óõ÷íÜ áðü Ýíá óýã÷ñïíï õðïëïãéóôÞ, åíþ áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ äçìéïõñãïý ïé áðáéôÞóåéò åßíáé ðåñéóóüôåñåò ôüóï óå ëïãéóìéêü üóï êáé óå õëéêü. Ìéá åöáñìïãÞ ðïëõìÝóùí ìðïñåß íá áíáðôõ÷èåß åßôå ìå ïñéóìÝíåò ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý åßôå ìå ôá åñãáëåßá óõããñáöÞò. Ôá åñãáëåßá óõããñáöÞò äéáêñßíïíôáé óå óõããñáöéêÜ åñãáëåßá óåëßäáò, ÷ñïíïäéáäñüìïõ êáé åéêïíéäßùí / äéáãñÜììáôïò ñïÞò.

345

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÅñùôÞóåéò 11. Ôé ïíïìÜæïõìå êüìâï êáé ôé óýíäåóìï óå ìéá ìç ãñáììéêÜ äéáñèñùìÝíç ýëç; 12. Ìå ðïéïõò ôñüðïõò ìðïñåß íá óçìáôïäïôçèåß ç ýðáñîç åíüò óõíäÝóìïõ óå Ýíáí êüìâï õðåñìÝóïõ ðïõ ðñïâÜëëåôáé óôçí ïèüíç;

13. Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá ðåñéå÷üìåíá ôçò ðñþôçò óôÞëçò ìå áõôÜ ôçò äåýôåñçò. êüìâïò óýíäåóìïò Üãêõñá

óçìåßï ôïõ êüìâïõ åêêßíçóçò åíüôçôá ðïõ áðáñôßæåé ôç ìç ãñáììéêÜ äéáñèñùìÝíç ýëç åíüò èÝìáôïò ìéá ó÷Ýóç ðïõ óõíäÝåé äýï êüìâïõò

14. Ôá åßäç äéáóõíäÝóåùí ðïõ ìðïñïýìå íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå óôç ìç ãñáììéêÞ ïñãÜíùóç ôçò ðëçñïöïñßáò åßíáé: á) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . â) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ã) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ä) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

15. Ôé åßíáé ôá õðåñêåßìåíá; 16. Ðïéåò åßíáé ïé äéáöïñÝò õðåñêåéìÝíùí êáé õðåñìÝóùí; 17. Óå Ýíá õðåñêåßìåíï äéáêñßíïõìå ôá åîÞò ÷áñáêôçñéóôéêÜ: á) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . â) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ã) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ä) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

18. Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôá ðåñéå÷üìåíá ôçò ðñþôçò óôÞëçò ìå áõôÜ ôçò äåýôåñçò. Óå ìéá åöáñìïãÞ õðåñìÝóùí Ý÷ïõìå: åðßðåäï åðéêïéíùíßáò ìå ôï ÷ñÞóôç

ðåñéÝ÷åé üëåò ôéò óõíéóôþóåò ãéá ôçí ðáñïõóßáóç ôçò åöáñìïãÞò

åðßðåäï ôùí óõíäÝóìùí

ðåñéëáìâÜíåé üëá ôá ðëçñïöïñéáêÜ åñãáëåßá ðïõ äéåõêïëýíïõí ôï ÷ñÞóôç óôçí áîéïðïßçóç ôçò åöáñìïãÞò

åðßðåäï áðïèÞêåõóçò

346

óôï åðßðåäï áõôü êáèïñßæïíôáé ïé ó÷Ýóåéò ìåôáîý ôùí êüìâùí

ÐïëõìÝóá

19. Óå ìéá åöáñìïãÞ õðåñìÝóùí ç ðñïóðÝëáóç óå êÜðïéá ðëçñïöïñßá ìðïñåß íá ãß-

11

íåé: u u

ìå ðëïÞãçóç, áðü ........................ óå ........................ ìå áíáæÞôçóç, ÷ñçóéìïðïéþíôáò .........................

10. Ãéá íá åßíáé ëåéôïõñãéêÞ ìéá åöáñìïãÞ õðåñìÝóùí ðñÝðåé íá ìáò ðáñÝ÷åé: á) ðïéêéëßá äéáäñïìþí â) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ã) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ä) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . å) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11. Ôá óõóôÞìáôá ðïëõìÝóùí åßíáé éó÷õñÜ õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá ìå åéäéêü åîïðëéóìü óå õëéêü, ðïëëÜ ðåñéöåñåéáêÜ êáé ëïãéóìéêü ãéá: á) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . â) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ã) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ä) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

12. Ôé ïíïìÜæïõìå áëëçëåðéäñáóôéêÜ ðïëõìÝóá; 13. Ðïý áîéïðïéïýìå ôá áëëçëåðéäñáóôéêÜ ðïëõìÝóá; 14. Ôé åßíáé ç óõìðßåóç äåäïìÝíùí êáé ðïéïò ëüãïò ôçí õðáãïñåýåé; 15. Ôé åßäïõò õëéêü ÷ñåéáæüìáóôå ãéá íá ç÷ïãñáöÞóïõìå öõóéêÞ öùíÞ óôïí õðïëïãéóôÞ;

5 ìéêñüöùíï 5 êÜñôá ãñáöéêþí 5 ìüíôåì 5 êÜñôá Þ÷ïõ 5 ç÷åßá 5 óáñùôÞ

16. Ðïéá äéáöïñÜ õðÜñ÷åé áíÜìåóá óôçí øçöéïðïßçóç Þ÷ïõ êáé óôç äçìéïõñãßá Þ÷ïõ MIDI ;

347

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

17. Ôï õëéêü ðïõ áíáöÝñåôáé óôçí ðñþôç óôÞëç íá áíôéóôïé÷éóôåß ìå ôéò åñãáóßåò óôéò ïðïßåò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß. óáñùôÞò

óÜñùóç åéêüíáò

êÜñôá Þ÷ïõ

øçöéïðïßçóç Þ÷ïõ

øçöéáêÞ êÜìåñá

äçìéïõñãßá âßíôåï

êÜñôá âßíôåï ìéêñüöùíï

åðåîåñãáóßá âßíôåï äçìéïõñãßá ãñáöéêþí êéíïýìåíá ó÷Ýäéá

18. Ïé åéêüíåò ðïõ äçìéïõñãïýíôáé ìå õðïëïãéóôÞ äéáêñßíïíôáé óå ............................ êáé äéáíõóìáôéêÝò. Ðïéï åßíáé ôï êýñéï ðëåïíÝêôçìá ôùí äåýôåñùí; ......................................................... ......................................................... .........................................................

19. Íá óõíäÝóåôå êáèåìßá áðü ôéò Ýîé åéêüíåò ìå ôçí êáôçãïñßá óôçí ïðïßá áíÞêåé.

(1)

(2)

÷áñôïãñáöéêÝò

(3)

(4)

(5)

äéáíõóìáôéêÝò

(6)

20. Ç øçöéïðïßçóç Þ÷ïõ êáé âßíôåï ãßíåôáé ìå ôç ìÝèïäï ôçò .................................. Ìðïñåßôå íá áéôéïëïãÞóåôå ãéáôß; (åããñáöÞ, äåéãìáôïëçøßá, áíáðáñáãùãÞ)

348

ÐïëõìÝóá

21. Ôï MIDI åßíáé:

11

5 Ýíá ìïõóéêü üñãáíï 5 ðñùôüêïëëï åðéêïéíùíßáò ìïõóéêþí ïñãÜíùí êáé õðïëïãéóôÞ 5 åñãáëåßï ãéá ôç óýíèåóç ìïõóéêÞò 5 äéáóýíäåóç ãéá ôçí åðéêïéíùíßá ìïõóéêþí ïñãÜíùí êáé õðïëïãéóôÞ

22. Íá áíáöÝñåôå ôá óôÜäéá ðïõ ìðïñåß íá õðÜñîïõí êáôÜ ôçí áíÜðôõîç ìéáò åöáñìïãÞò ðïëõìÝóùí.

23. Íá áíáöÝñåôå ìåñéêÝò åöáñìïãÝò ðïëõìÝóùí ðïõ ãíùñßæåôå áðü ôï ðåñéâÜëëïí óáò, ÷ùñßæïíôÜò ôéò óå êáôçãïñßåò.

24. Íá áíáöÝñåôå ôïí åîïðëéóìü ðïõ åßíáé áðáñáßôçôïò óôï ÷ñÞóôç ðïõ åêôåëåß åöáñìïãÝò ðïëõìÝóùí.

25. Ãéáôß ï äçìéïõñãüò ìéáò åöáñìïãÞò ðïëõìÝóùí ÷ñåéÜæåôáé åîïðëéóìü ìåãáëýôåñùí äõíáôïôÞôùí áðü áõôüí ôïõ ÷ñÞóôç;

26. Ðïéá åßíáé ôá ðëåïíåêôÞìáôá êáé ôá ìåéïíåêôÞìáôá ôçò ÷ñÞóçò åñãáëåßïõ óõããñáöÞò, áíôß ãëþóóáò ðñïãñáììáôéóìïý ãéá ôçí áíÜðôõîç åöáñìïãÞò ðïëõìÝóùí;

27. Ðïéá åßíáé ôá êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ äéáêñßíïõí Ýíá åñãáëåßï óõããñáöÞò; 28. Ïé âáóéêÝò êáôçãïñßåò ôùí åñãáëåßùí óõããñáöÞò åßíáé: á) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . â) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ã) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

29.. Ðïéá åßíáé ç ìåôáöïñÜ óôéò ôñåéò âáóéêÝò êáôçãïñßåò ôùí åñãáëåßùí óõããñáöÞò;

349

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÃëùóóÜñéï

350

¢ãêõñá

Óçìåßï óå êüìâï õðåñìÝóïõ Þ õðåñêåéìÝíïõ ðïõ äåß÷íåé ôçí ýðáñîç óõíäÝóìïõ ðñïò Üëëï êüìâï Þ óçìåßï.

ÁëëçëåðéäñáóôéêÜ ðïëõìÝóá

ÅöáñìïãÝò üðïõ ï ÷ñÞóôçò ìðïñåß íá åðåìâáßíåé óôç ñïÞ ôçò ðáñïõóßáóçò êáé íá åðéëÝãåé äéáöïñåôéêïýò ôñüðïõò åîÝëéîçò ôçò åöáñìïãÞò.

ÄéáíõóìáôéêÝò åéêüíåò

Åéêüíåò ðïõ äçìéïõñãïýíôáé ìå ôç ÷ñÞóç åéäéêïý ëïãéóìéêïý êáé ôá áñ÷åßá ôïõò áðïôåëïýíôáé áðü ãåùìåôñéêÜ áíôéêåßìåíá, ðïõ ìðïñåß íá åßíáé áðëÜ ó÷Þìáôá (åõèåßåò ãñáììÝò Þ êáìðýëåò) áëëÜ êáé ðïëýðëïêá ó÷Ýäéá Þ óôåñåÜ óþìáôá.

ÅöáñìïãÝò ðïëõìÝóùí

ÅöáñìïãÝò üðïõ Ý÷ïõìå åëåã÷üìåíç áðü ôïí õðïëïãéóôÞ åíóùìÜôùóç êÜèå ìïñöÞò ðëçñïöïñßáò, ðïõ ìðïñåß íá áðïèçêåõôåß, íá ìåôáäïèåß êáé íá äå÷èåß åðåîåñãáóßá ìå øçöéáêÜ ìÝóá.

Êüìâïé

Ïé áõôïôåëåßò åíüôçôåò ðïõ áðáñôßæïõí ôç ìç ãñáììéêÜ äéáñèñùìÝíç ýëç åíüò èÝìáôïò.

Ëïãéóìéêü ðáñïõóéÜóåùí

Ëïãéóìéêü ãéá äçìéïõñãßá åöáñìïãþí ðáñïõóßáóçò.

Ëïãéóìéêü óõããñáöÞò

Ëïãéóìéêü ãéá äçìéïõñãßá åöáñìïãþí ðïëõìÝóùí. Óõ÷íÜ áíáöÝñåôáé êáé óáí «åñãáëåßï óõããñáöÞò» åöáñìïãþí ðïëõìÝóùí (multimedia authoring tool).

ÐáëÝôá åñãáëåßùí

Ç ïìÜäá åéêïíéäßùí ãéá åýêïëï ÷åéñéóìü ôùí áíôéêåéìÝíùí óå åñãáëåßá óõããñáöÞò.

ÐëïÞãçóç

Ç äéáäéêáóßá åîåñåýíçóçò ðëçñïöïñéþí óôá õðåñìÝóá, ìå ôç ìåôÜâáóç óå áõôÝò áðü ìéá ìç êáèïñéóìÝíç äéáäñïìÞ ìÝóù óõíäÝóìùí.

Ðñüôõðï MIDI

Ðñüôõðï äéáóýíäåóçò ìïõóéêþí ïñãÜíùí êáé õðïëïãéóôÞ.

Óõìðßåóç äåäïìÝíùí

Ç äéáäéêáóßá êáôÜ ôçí ïðïßá ôìÞìáôá ðëçñïöïñéþí áíôéêáèßóôáíôáé áðü Üëëá ìéêñüôåñïõ üãêïõ.

Óýíäåóìïò

Ìéá ó÷Ýóç ðïõ óõíäÝåé êüìâïõò Þ óçìåßá ôùí õðåñêåéìÝíùí Þ ôùí õðåñìÝóùí.

Õðåñêåßìåíá

Ôá áñ÷åßá üðïõ ïé ðëçñïöïñßåò åßíáé ïñãáíùìÝíåò ìå ìç ãñáììéêü ôñüðï êáé ïé êüìâïé áðïôåëïýíôáé áðü ôìÞìáôá êåéìÝíïõ.

ÕðåñìÝóá

Ôá áñ÷åßá üðïõ ïé ðëçñïöïñßåò åßíáé ïñãáíùìÝíåò ìå ìç ãñáììéêü ôñüðï êáé ïé êüìâïé åêôüò áðü êåßìåíï ðåñéÝ÷ïõí êáé Üëëåò ìïñöÝò ðëçñïöïñßáò (åéêüíá, Þ÷ï, âßíôåï ê.Ü.).

×áñôïãñáöéêÞ åéêüíá

Åéêüíá ðïõ ãéá ôçí áíáðáñÜóôáóÞ ôçò ÷ñçóéìïðïéåßôáé Ýíáò ðßíáêáò êïõêßäùí ìå ðëçñïöïñßá ÷ñþìáôïò ãéá êáèåìéÜ.

ÐïëõìÝóá

11

ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ http://www.asymetrix.com Ç ôïðïèåóßá ôçò êáôáóêåõÜóôñéáò åôáéñåßáò ôïõ Toolbook. http://www.midi.org/ Ôïðïèåóßá ãéá ôï ðñüôõðï Midi.

http://www.mpeg.org/mpeg/ Éóôïóåëßäá ãéá ôç ìÝèïäï óõìðßåóçò êáé ôá áñ÷åßá MPEG.

http://www.imtc.org/main.htm Ç éóôïóåëßäá ôçò IMTC ãéá ôçëåäéáóêÝøåéò ìå ðïëõìÝóá.

http://www.videoconference.com/glossary.htm Óôç äéåýèõíóç áõôÞ ìðïñåßôå íá âñåßôå ãëùóóÜñéï ìå üñïõò ôçò ôçëåäéÜóêåøçò.

http://www.w3.org/terms.html Óôçí éóôïóåëßäá áõôÞ ìðïñåßôå íá äåßôå üñïõò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôá õðåñêåßìåíá.

http://www.yahoo.com/arts/humanities/literature/criticism_and_theory/hypertext_theory/ Ç éóôïóåëßäá ôçò ôïðïèåóßáò yahoo ðïõ áíáöÝñåôáé óôç èåùñßá ôïõ õðåñêåéìÝíïõ.

http://www.yahoo.com/computers_and_internet/multimedia/ Ç éóôïóåëßäá ôçò ôïðïèåóßáò yahoo ðïõ áíáöÝñåôáé óôá ðïëõìÝóá.

http://www.yahoo.com/computers_and_internet/multimedia/hypermedia/ Ç éóôïóåëßäá ôçò ôïðïèåóßáò yahoo ðïõ áíáöÝñåôáé óôá õðåñìÝóá.

http://www.macromedia.com Ç ôïðïèåóßá ôçò êáôáóêåõÜóôñéáò åôáéñåßáò ôùí ëïãéóìéêþí Director êáé Authorware.

http://www.monash.edu.informatics/techme/ Ôïðïèåóßá ìå èÝìáôá åñãáëåßùí óõããñáöÞò.

351

11

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Âéâëéïãñáößá Antre Persidsky, Director 6 for Windows Peachpit Press Ïäçãüò ãéá ôï Director.

G.P. Landow, Hypertext 2.0, John Hopkins University Press Âéâëßï ðïõ áíáöÝñåôáé óôá õðåñêåßìåíá.

Greg Baker, Tom Bowwen, First Byte. A practical byte to information technology, Oxford Âéâëßï ðïõ óôá êåöÜëáéÜ ôïõ Graphics & Multimedia, õðÜñ÷ïõí åíäéáöÝñïíôá èÝìáôá ó÷åôéêÜ ìå ôï êåöÜëáéï áõôü.

Judith Jeffcoat, Multimedia in Practice Âéâëßï ìå áíáëõôéêÞ ðåñéãñáöÞ ôùí âáóéêþí åííïéþí êáé ôùí åöáñìïãþí ôùí ðïëõìÝóùí.

Kris Jansa, Multimedia óôç óôéãìÞ, Anubis Âéâëßï ìå ãåíéêÜ óôïé÷åßá ãéá ôá ðïëõìÝóá.

Lida Tway, ÄïõëÝøôå ìå ôá ðïëõìÝóá Âéâëßï ðïõ ðñïôåßíåé ôñüðïõò åñãáóßáò ìå ôá ðïëõìÝóá.

ÏìÜäá óõããñáöÞò, Macromedia Authorware 4 Authorized, Macromedia Press Ïäçãüò ãéá ôï Authorware.

ÏìÜäá ôïõ Åñãáóôçñßïõ ÐïëõìÝóùí ôïõ ÔìÞìáôïò ÐëçñïöïñéêÞò , ÁÐÈ, Multimedia áðü ôç èåùñßá óôçí ðñÜîç, Åêäüóåéò Ôæéüëá, 1996 Âéâëßï ìå åêôåíÞ áíáöïñÜ óôç èåùñßá ðïëõìÝóùí, óôï ó÷åôéêü ëïãéóìéêü êáé óôçí áîéïðïßçóç ôùí ðïëõìÝóùí óôéò éóôïóåëßäåò ôïõ Äéáäéêôýïõ.

Ðáí. Ðïëßôçò, Õðåñêåßìåíá ÕðåñìÝóá êáé ÐïëõìÝóá, Åêäüóåéò ÍÝùí Ôå÷íïëïãéþí Âéâëßï ãéá ôá ðïëõìÝóá, ãéá ôï ëïãéóìéêü êáé õëéêü ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôçí åðåîåñãáóßá ôùí äïìéêþí óôïé÷åßùí ðïëõìÝóùí êáé óôç äçìéïõñãßá åöáñìïãþí.

Óôáýñïò ÊùôóéãéÜííçò, Ðáíüñáìá ôùí ÐïëõìÝóùí, ¸êäïóç 1994 ÃåíéêÜ èÝìáôá ãéá ôá ðïëõìÝóá ìå áíÜðôõîç áíôßóôïé÷ç ôçò ÷ñïíïëïãßáò ÝêäïóÞò ôïõ.

Óôáýñïò ÊùôóéãéÜííçò, ÐëçñïöïñéêÞ êáé ÐïëõìÝóá, Conceptum Âéâëßï ðïõ Ýíá ôìÞìá ôïõ áöïñÜ ôá ðïëõìÝóá.

ÓõããñáöéêÞ ïìÜäá ôçò Exodus, Ï ìáãéêüò êüóìïò ôùí Multimedia, Anubis Êáëýðôåé ãåíéêÜ èÝìáôá ðïëõìÝóùí ìå áíáöïñÝò óôï åñãáëåßï óõããñáöÞò Toolbook.

ÁâñáíôéíÞò, Áíáóôáóüðïõëïò, Ìðåëåóéþôçò, Ðáíáãéùôüðïõëïò, Óãïýñïò, ÓùôÞñ÷ïò, ÅöáñìïãÝò ÐïëõìÝóùí (ÔÅÅ - 2ïò êýêëïò), ÕÐÅÐÈ, ¸êäïóç 2000 Âéâëßï ãéá ôá ÔÅÅ ìå ýëç ãéá ôá ðïëõìÝóá êáé ôéò öÜóåéò áíÜðôõîçò Åöáñìïãþí ÐïëõìÝóùí.

352

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÅÐÉÊÏÉÍÙÍÉÅÓ - ÄÉÊÔÕÁ - ÄÉÁÄÉÊÔÕÏ & ÉÓÔÏÓÅËÉÄÅÓ 12.1 Ç åîÝëéîç ôùí ìÝóùí åðéêïéíùíßáò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357 12.2 ÇëåêôñïíéêÞ åðéêïéíùíßá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358 12.2.1 ÓÞìáôá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359 12.2.2 Ôñüðïé ìåôÜäïóçò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360 12.2.3 Êáôåýèõíóç ìåôÜäïóçò ôùí óçìÜôùí . . . . . . . . . . . . . . 361 12.2.4 ÌåôÜäïóç øçöéáêþí óçìÜôùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361 12.2.5 Ðñùôüêïëëá êáé ëïãéóìéêü åðéêïéíùíéþí . . . . . . . . . . . . 362 12.3 Äßêôõá õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362 12.3.1 Áñ÷éôåêôïíéêÞ äéêôýïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363 12.3.2 ÌïíôÝëï áíáöïñÜò OSI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364 12.3.3 Éåñáñ÷ßá ôùí êüìâùí äéêôýïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366 12.3.4 Óýíäåóç õðïëïãéóôþí êáé ðåñéöåñåéáêþí óå äßêôõï . . . 368 12.3.5 Ôïðïëïãßåò äéêôýùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369 12.3.6 ÕëéêÜ óýíäåóçò ôïðéêïý äéêôýïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370 12.3.7 Ethernet, IEEE-802.3 êáé TCP/IP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371 12.4 ÔçëåðéêïéíùíéáêÝò êáé äéêôõáêÝò åöáñìïãÝò . . . . . . . . . . . . . . 372 12.4.1 Ôçëåöùíßá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372 12.4.2 Ôçëåïìïéïôõðßá (Öáî) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376 12.4.3 Ôçëåêåéìåíïãñáößá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376 12.4.4 ÊáôáíåìçìÝíç åðåîåñãáóßá äåäïìÝíùí . . . . . . . . . . . . . 377 12.4.5 Ïn Line õðçñåóßåò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377 12.4.6 ÓõóôÞìáôá IOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377 12.4.7 EDI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377 12.4.8 Çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377 12.4.9 ÌåôáöïñÜ áñ÷åßùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377 12.4.10 Çëåêôñïíéêüò ðßíáêáò áíáêïéíþóåùí . . . . . . . . . . . . . . 378 12.4.11 ÔçëåäéÜóêåøç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378 12.4.12 ÓõóôÞìáôá åíôïðéóìïý èÝóçò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378 12.5 Äéáäßêôõï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379 12.5.1 ÃåíéêÜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379 12.5.2 Ïíüìáôá, äéåõèýíóåéò, óýíäåóç ìå ôï Äéáäßêôõï . . . . . . 381 12.5.3 Äéïßêçóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382 12.5.4 Ïé õðçñåóßåò ôïõ Äéáäéêôýïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383 12.5.5 Ôï ìÝëëïí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396 12.6 Éóôïóåëßäåò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396 12.6.1 ÂáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò HTML . . . . . . . . . . . . . . . . . 397 12.6.2 ÊáôáóêåõÞ éóôïóåëßäùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399 Áíáêåöáëáßùóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401 ÅñùôÞóåéò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403 ÃëùóóÜñéï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405 ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ . . . . . 407 Âéâëéïãñáößá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409

356

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Éóôïóåëßäåò áíÜãêç åðéêïéíùíßáò ôïõ áíèñþðïõ ìå ôïõò óõíáíèñþðïõò ôïõ Üñ÷éóå íá åêäçëþíåôáé áðü ôïõò ðñïúóôïñéêïýò ÷ñüíïõò. ÅîåôÜæïíôáò éóôïñéêÜ ôçí åîÝëéîç ôùí ôñüðùí åðéêïéíùíßáò äéáðéóôþíïõìå êáé ôçí ðïëéôéóìéêÞ åîÝëéîç ôïõ áíèñþðïõ, áöïý ïé «åðáíáóôÜóåéò» óôçí åîÝëéîç ôùí ìÝóùí åðéêïéíùíßáò áðïôÝëåóáí óôáèìïýò óôçí ðïñåßá ôïõ ðïëéôéóìïý. Ìå êñéôÞñéï, ëïéðüí, ôïí ôñüðï åðéêïéíùíßáò ôïõ áíèñþðïõ ìðïñïýìå íá äéáêñßíïõìå óôçí áíèñþðéíç éóôïñßá ôçí áêïõóôéêÞ (Þ ðñï-áëöáâçôéêÞ), ôçí ïðôéêÞ êáé ôçí çëåêôñïíéêÞ åðï÷Þ.

Áñ÷éêÜ, ç öùíÞ ôïõ áíèñþðïõ Þôáí ôï ìïíáäéêü ìÝóïí åðéêïéíùíßáò, åíþ ç ìåôáöïñÜ ôùí ðëçñïöïñéþí óå áðüóôáóç ãéíüôáí ìå áããåëéïöüñïõò êáé óôç óõíÝ÷åéá ìå ïðôéêÜ Þ ìå áêïõóôéêÜ óÞìáôá.

OðôéêÜ áêïõóôéêÜ ìçíýìáôá

Ç ìåôáâßâáóç ìçíõìÜôùí ìå öùôéÝò, ïé ëåãüìåíåò öñõêôùñßåò, åß÷å óõóôçìáôïðïéçèåß óôçí áñ÷áéüôçôá ãéá óôñáôéùôéêïýò êõñßùò óêïðïýò. Ðëçñïöïñßåò åðßóçò ìåôáäßäïíôáí ìå ôç ìåôáâïëÞ ôçò ðïóüôçôáò êáðíïý ðïõ ðñïÝêõðôå áðü ìéá öùôéÜ. ¸ôóé åìöáíßóôçêå ç áíÜãêç áíÜðôõîçò åíüò êþäéêá, ðïõ ðñÝðåé íá ãíùñßæåé ôüóï ï ðïìðüò üóï êáé ï äÝêôçò. Ôá óÞìáôá êáðíïý èåùñïýíôáé ï ðñüãïíïò ôùí óçìåñéíþí øçöéáêþí óõóôçìÜôùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí êþäéêåò ðáëìþí. Ï ðáíÜñ÷áéïò áõôüò ôñüðïò ìåôÜäïóçò ðëçñïöïñéþí êáèþò êáé ç ìåôáâßâáóç ðëçñïöïñéþí ìå ôõìðáíïêñïõóßåò (ôáì ôáì) åîáêïëïõèïýí êáé óÞìåñá áêüìç íá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áðü ïñéóìÝíåò öõëÝò.

Ç ðïóüôçôá ðëçñïöïñéþí ðïõ ìåôáöÝñåôáé áðü ôï óýóôçìá êáðíïý åßíáé ìéêñÞ, ç áðüóôáóç ðåñéïñéóìÝíç êáé ïé ðéèáíüôçôåò óöÜëìáôïò ðïëý ìåãÜëåò.

ÌåôáãåíÝóôåñá Ý÷ïõìå ôç ÷ñÞóç öÜñùí, åíþ ìå ôç äéÜäïóç ôçò ãñáöÞò Üñ÷éóå ç áíôáëëáãÞ ãñáðôþí ìçíõìÜôùí êáé áíáðôý÷èçêå Ýôóé ç ôá÷õäñïìéêÞ åðéêïéíùíßá. ÁðïôÝëåóå ôï ìÝóï åðéêïéíùíßáò ãéá ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò ìÝ÷ñé ôá ìÝóá ôïõ 19ïõ áéþíá êáé åîáêïëïõèåß íá ìáò åîõðçñåôåß áêüìç, ðáñÜëëçëá ìå ôá Üëëá ìÝóá åðéêïéíùíßáò. Ç ìåëÝôç ôùí öáéíïìÝíùí ôïõ çëåêôñéóìïý ïäÞãçóå óôçí Ýñåõíá íÝùí ôñüðùí åðéêïéíùíßáò. ¸ôóé ìå ôçí áîéïðïßçóç ôùí íüìùí ôçò çëåêôñïìáãíçôéêÞò åðáãùãÞò ôïõ Faraday, ï Samuel Morse åðéíïåß êáé åîåëßóóåé ôïí ôçëÝãñáöï óôï ôÝëïò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1830. Ç ðëçñïöïñßá ìåôáäßäåôáé êùäéêïðïéçìÝíç ìå ôï óõíäõáóìü äýï óôïé÷åßùí, åíüò ðáëìïý ñåýìáôïò ìåãÜëçò äéÜñêåéáò -ðáýëá- êáé åíüò Üëëïõ ìéêñÞò äéÜñêåéáò -ôåëåßá. Ï ôçëÝãñáöïò, ëïéðüí, áðïôåëåß ïõóéáóôéêÜ Ýíá «øçöéáêü ìÝóï». Ç ëÞøç ôçò ðëçñïöïñßáò ìðïñåß íá ãßíåé åßôå ìå ôç ÷ñÞóç ãñáöéêþí óçìÜôùí -ôåëåßåò êáé ðáýëåò- åßôå ìå áêïõóôéêÜ óÞìáôá -êôýðïõò. Óôéò áñ÷Ýò ôïõ 20ïý áéþíá ôåëåéïðïéåßôáé ç áóýñìáôç ôçëåãñáößá ðïõ Üñ÷éóå íá åðåêôåßíåôáé üëï êáé ðåñéóóüôåñï, åíþ ôá ôçëÝôõðá, ïñãáíùìÝíá óå äßêôõá, ìðïñåß íá èåùñçèïýí ðñüäñïìïé ôùí äéêôýùí õðïëïãéóôþí.

Tá ôçëåãñáöéêÜ üìùò ìçíýìáôá åßíáé áíõðüãñáöá. ÐñáêôéêÜ åßíáé áäýíáôç ç áíôáëëáãÞ áðüøåùí. Áðü ôá ðñþôá âÞìáôá ôçò ôçëåãñáößáò åíôåßíåôáé ç Ýñåõíá ãéá êÜðïéï ôñüðï óõíïìéëßáò äõï ðñïóþðùí, ðïõ âñßóêïíôáé óå áðüóôáóç. Ç éóôïñßá ôçò ôçëåöùíßáò ìðïñåß íá èåùñçèåß üôé áñ÷ßæåé êáôÜ ôçí äåêáåôßá ôïõ 1870 åíþ áðü ôüôå âñßóêåôáé óå óõíå÷Þ åîÝëéîç.

12

ÃñáðôÜ ìçíýìáôá ôá÷õäñïìéêÞ åðéêïéíùíßá

ÔçëåãñÜöïò

Ï Üíèñùðïò óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõ íá ìåôáäþóåé üëï êáé ìåãáëýôåñï üãêï

357

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ôçëåðéêïéíùíßåò

ðëçñïöïñéþí, óå üëï êáé ìåãáëýôåñåò áðïóôÜóåéò, ÷ñçóéìïðïéåß åíáÝñéåò Þ õðüãåéåò ãñáììÝò êáëùäßùí äéáöüñùí ìïñöþí áëëÜ êáé ôçí áôìüóöáéñá. ÌÝóá áðü áõôÞí äéáäßäïíôáé ôá çëåêôñïìáãíçôéêÜ êýìáôá, ðïõ ìåôáöÝñïõí ôçí ðëçñïöïñßá óå ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò, åíþ ç óõ÷íÜ áðáñáßôçôç ïðôéêÞ åðáöÞ ðïìðïý-äÝêôç ïäçãåß óôçí êáôáóêåõÞ ôüóï õðÝñãåéùí óôáèìþí áíáìåôÜäïóçò, üóï êáé ôçëåðéêïéíùíéáêþí äïñõöüñùí. ¸ôóé äçìéïõñãåßôáé óôáäéáêÜ Ýíá ðáãêüóìéï ôçëåðéêïéíùíéáêü äßêôõï. Êõñßáñ÷åò ìïñöÝò óôá óÞìáôá ðïõ äéáêéíïýíôáé áðü êáé ðñïò áõôïýò ôïõò óôáèìïýò áíáìåôÜäïóçò óå ôñï÷éÜ, ðáñáìÝíïõí ôá óÞìáôá Þ÷ïõ êáé åéêüíáò. Ç åîÝëéîç, êáôÜ ôçí ðåñßïäï ôïõ ´ Ðáãêüóìéïõ ðïëÝìïõ, ìåèüäùí áíß÷íåõóçò óçìÜôùí êáé õðïëïãéóìïý åìâÝëåéáò, äçëáäÞ ôùí ñáíôÜñ, ïäÞãçóå óôç ÷ñÞóç ôùí ìéêñïêõìÜôùí. ÁõôÜ Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá ìåôáöÝñïõí êáôÜ ðïëý ðåñéóóüôåñåò ðëçñïöïñßåò áðü ôá ñáäéïêýìáôá êáé óéãÜ óéãÜ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ôüóï óå õðåñáóôéêÝò óõíäéáëÝîåéò, üóï êáé óå ôçëåïðôéêÝò óõíäÝóåéò. Ç êáôáóêåõÞ ôïõ ðñþôïõ Laser ôï 1960 êáé ç êáôáóêåõÞ ôùí ïðôéêþí éíþí ôï 1980, Ýäùóáí íÝá þèçóç óôç ìåôÜäïóç ðëçñïöïñéþí. Áðü ôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ 80 ïé åéäéêïß ôùí ôçëåðéêïéíùíéþí, ïñáìáôßæïíôáé Ýíá åíéáßï äßêôõï ðëçñïöïñéþí ðïõ èá óõíÝäåå ôåëéêÜ üëåò ôéò åðé÷åéñÞóåéò, ôïõò ïñãáíéóìïýò êáé ôá íïéêïêõñéÜ ôïõ óýã÷ñïíïõ êüóìïõ. ¸íá ôÝôïéï äßêôõï èá ðáñåß÷å åõñý öÜóìá õðçñåóéþí, ìå êõñéüôåñç ôçí áíôáëëáãÞ ðëçñïöïñéþí ìåôáîý õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí, ñáäéïöùíéêþí óôáèìþí, ôçëåïðôéêþí êáíáëéþí êáé ãåíéêÜ ìåôáîý ôùí ÷ñçóôþí ôïõ äéêôýïõ. ÊÜôé ôÝôïéï Þäç Ý÷åé áñ÷ßóåé êáé ç ãåíßêåõóÞ ôïõ èá áðïôåëÝóåé ôçí ïëïêëÞñùóç ôùí åðéêïéíùíéþí.

ÓÞìåñá, ìå ôïí üñï ôçëåðéêïéíùíßá, åííïïýìå ôç ìåôáâßâáóç ðëçñïöïñéþí ìå óõóôÞìáôá ìåôÜäïóçò çëåêôñéêþí Þ çëåêôñïìáãíçôéêþí óçìÜôùí.

358

Óôï êáôþöëé ôïõ 21ïõ áéþíá, ï Üíèñùðïò äéåêðåñáéþíåé Ýíá ìåãÜëï ìÝñïò áðü ôéò áíÜãêåò ôçò êáèçìåñéíÞò ôïõ æùÞò ìÝóù ôçò çëåêôñïíéêÞò åðéêïéíùíßáò. Ìå áõôüí ôïí ôñüðï åíçìåñþíåôáé áðü ôï ñáäéüöùíï ôçí ôçëåüñáóç, óõíáëëÜóóåôáé óôçí ôñÜðåæá, áðïóôÝëëåé êáé ëáìâÜíåé öáî, åðéêïéíùíåß ìå Üëëïõò áíèñþðïõò ìÝóù ôçò ôçëåöùíßáò êáé áðïëáìâÜíåé ðïéêßëåò õðçñåóßåò, ìÝóá áðü ôçí áíôáëëáãÞ äåäïìÝíùí ìåôáîý õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí. Ç çëåêôñïíéêÞ åðéêïéíùíßá åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôç âïÞèåéá åéäéêþí óõóêåõþí (üðùò ôï ôçëÝöùíï, ç óõóêåõÞ öáî, ï õðïëïãéóôÞò, ê.Ü.) ìÝóù ôùí ïðïßùí ãßíåôáé áíôáëëáãÞ óçìÜôùí. Ãéá ôç ìåôÜäïóç áõôþí ôùí óçìÜôùí ÷ñçóéìïðïéåßôáé êÜðïéï ìÝóï ìåôÜäïóçò.

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Éóôïóåëßäåò

12

Ôá óÞìáôá (signals) ðïõ áíôáëëÜóóïíôáé áðü ôéò óõóêåõÝò åðéêïéíùíßáò äéáêñßíïíôáé, áíÜëïãá ìå ôç ìïñöÞ ôïõò, óå áíáëïãéêÜ êáé øçöéáêÜ.

Ôá áíáëïãéêÜ óÞìáôá (analog signals) åìöáíßæïõí óõíå÷Þ ìåôáâïëÞ åíüò ìåãÝèïõò óôï ÷ñüíï, ð.÷. ôçò çëåêôñéêÞò ôÜóçò. Ôï áíôßóôïé÷ï öõóéêü ìÝãåèïò óôá øçöéáêÜ óÞìáôá (digital signals) åìöáíßæåôáé íá ðáßñíåé äýï äéáêñéôÝò ôéìÝò (ð.÷. 5 Volt êáé 0 Volt), ðïõ áíôéóôïé÷ßæïíôáé óôéò ôéìÝò 1 êáé 0. Ôï åßäïò ôïõ óÞìáôïò ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéçèåß êÜèå öïñÜ, åîáñôÜôáé áðü ôç óõóêåõÞ, ôçí õðçñåóßá êáé ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò. ¸ôóé, ðïëëÝò öïñÝò ðñïêýðôåé ç áíÜãêç ìåôáôñïðÞò ôïõ áíáëïãéêïý óÞìáôïò óå øçöéáêü êáé áíôéóôñüöùò. Áõôü óõìâáßíåé, ãéá ðáñÜäåéãìá, êáôÜ ôçí åðéêïéíùíßá äýï õðïëïãéóôþí ìÝóù ôïõ «êïéíïý» ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ. Ôá óÞìáôá ðïõ ìåôáäßäïíôáé áìößäñïìá ìåôáîý óõíäñïìçôÞ êáé ôçëåöùíéêïý êÝíôñïõ åßíáé áíáëïãéêÜ, åíþ ôá óÞìáôá ðïõ ÷åéñßæåôáé ï õðïëïãéóôÞò ôïõ óõíäñïìçôÞ åßíáé øçöéáêÜ, ïðüôå õðÜñ÷åé ç áíÜãêç ôçò ðáñáðÜíù ìåôáôñïðÞò. Ç äéáäéêáóßá ìåôáôñïðÞò áðü ôç ìéá êáôÜóôáóç óôçí Üëëç ïíïìÜæåôáé äéáìüñöùóç (modulation) êáé áðïäéáìüñöùóç (demodulation) áíôßóôïé÷á, åíþ -üðùò Þäç áíáöÝñèçêå óôï ÊåöÜëáéï 3- ç óõóêåõÞ ìå ôçí ïðïßá åðéôõã÷Üíåôáé áõôÞ ç ìåôáôñïðÞ ïíïìÜæåôáé ìüíôåì (modem, modulator - demodulator).

Ôo ìüíôåì óôïõò ìéêñïûðïëïãéóôÝò óõíÞèùò åßíáé : u åóùôåñéêü, óå ìïñöÞ êÜñôáò ðïõ ôïðïèåôåßôáé óå èÝóç åðÝêôáóçò ôçò ìçôñéêÞò êÜñôáò (motherboard) u åîùôåñéêÞ óõóêåõÞ u êÜñôá ôýðïõ PCMCI, ãéá öïñçôïýò õðïëïãéóôÝò. Ïäçãåßôáé áðü êáôÜëëçëï ëïãéóìéêü. Ó÷åäüí üëá ôá ìüíôåì ðñïóöÝñïõí õðçñåóßåò äéüñèùóçò ëáèþí, üðùò êáé ôç äõíáôüôçôá ëÞøçò êáé áðïóôïëÞò öáî.

Óôï ó÷Þìá öáßíåôáé ç äéÜôáîç ôùí óõóêåõþí êáèþò êáé ç ìåôáôñïðÞ óçìÜôùí êáôÜ ôç ìåôÜäïóÞ ôïõò ìÝóá áðü ôï êïéíü ôçëåöùíéêü äßêôõï

359

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ç çëåêôñïíéêÞ åðéêïéíùíßá, üðùò ðñïáíáöÝñèçêå, åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôçí áíôáëëáãÞ óçìÜôùí êáé ìðïñåß íá ãßíåôáé ìå åíóýñìáôï Þ áóýñìáôï ôñüðï. Åíóýñìáôá ìÝóá

Ç åíóýñìáôç ìåôÜäïóç åðéôõã÷Üíåôáé ìÝóá áðü öõóéêÝò ãñáììÝò, äçëáäÞ áðü êáëþäéá. ÁõôÜ ìðïñåß íá åßíáé äéáöüñùí êáôçãïñéþí, üðùò æåýãç óõíåóôñáììÝíùí êáëùäßùí, ïìïáîïíéêÜ êáëþäéá Þ ïðôéêÝò ßíåò. Ôá æåýãç óõíåóôñáììÝíùí êáëùäßùí (twisted pair wires) áðïôåëïýíôáé áðü äÝóìç æåõãþí êáëùäßùí óõíåóôñáììÝíùí, ìÝóá óå åíéáßï ðåñßâëçìá áðü ìïíùôéêü õëéêü. ÔÝôïéá åßíáé ôá êïéíÜ ôçëåöùíéêÜ êáëþäéá. ¸÷ïõí ìéêñü êüóôïò, åíþ åðéôõã÷Üíïíôáé éêáíïðïéçôéêÝò ôá÷ýôçôåò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí. Ôá ïìïáîïíéêÜ êáëþäéá (coaxial cables), áðïôåëïýíôáé áðü Ýíá ïìïáîïíéêü óýóôçìá äýï êáôÜëëçëá ìïíùìÝíùí ìåôáîý ôïõò ìåôáëëéêþí áãùãþí. ¸÷ïõí ëïãéêü êüóôïò (õøçëüôåñï ôçò ðñïçãïýìåíçò êáôçãïñßáò) êáé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ìåôÜäïóç ðëçñïöïñßáò óõíÞèùò óå ìéêñÝò áðïóôÜóåéò. Ôá êáëþäéá ïðôéêþí éíþí (fiber optic cables) áðïôåëïýíôáé áðü äÝóìç ïðôéêþí éíþí êáé åßíáé ï ðëÝïí áîéüðéóôïò ôýðïò áãùãïý åíóýñìáôùí åðéêïéíùíéþí ãéá øçöéáêÜ óÞìáôá. Ôá äåäïìÝíá ìåôáôñÝðïíôáé óå ðáëìïýò öùôüò êáé ìåôáäßäïíôáé ìÝóù ôùí ïðôéêþí éíþí ìå õøçëü ñõèìü ìåôÜäïóçò êáé êáëü åðßðåäï áóöÜëåéáò. Ïé ïðôéêÝò ßíåò åßíáé ðïëý ìéêñÞò äéáôïìÞò êáé âÜñïõò êáé áðïôåëïýíôáé óõíÞèùò áðü êáèáñü ãõáëß. ¸÷ïõí ìåãáëýôåñï êüóôïò áðü ôá êïéíÜ êáëþäéá áëëÜ êáé äõíáôüôçôá ìåôÜäïóçò ôïõ óÞìáôïò óå ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò ìå êáëýôåñç ðïéüôçôá ìåôÜäïóçò.

Áóýñìáôá ìÝóá

360

Ç ìåôÜäïóç óçìÜôùí ãßíåôáé êáé ìå áóýñìáôï ôñüðï ìÝóù çëåêôñïìáãíçôéêþí êõìÜôùí, äé´ åðéãåßùí óôáèìþí Þ äïñõöüñùí. Ïé åðßãåéïé óôáèìïß (microwave transmission towers) âñßóêïíôáé óõíÞèùò óå øçëÜ óçìåßá, êôßñéá Þ âïõíÜ êáé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ôüóï ãéá ôçí åêðïìðÞ êáé ôç ëÞøç ôïõ óÞìáôïò, üóï êáé ãéá ôçí áíáìåôÜäïóÞ ôïõ åíþ ï ñüëïò ôùí ôçëåðéêïéíùíéáêþí äïñõöüñùí (satelites) ðåñéïñßæåôáé óôçí áíáìåôÜäïóç ôïõ óÞìáôïò óå Üëëï äïñõöüñï Þ åðßãåéï óôáèìü.

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Éóôïóåëßäåò

12

ÊáôÜ ôçí åðéêïéíùíßá äýï óõóêåõþí, ç êáôåýèõíóç ñïÞò ôùí óçìÜôùí ìðïñåß íá åßíáé ìïíüäñïìç, åê ðåñéôñïðÞò áìößäñïìç êáé ðëÞñùò áìößäñïìç. Óôç ìïíüäñïìç (simplex) ìåôÜäïóç Ý÷ïõìå ìéá ìüíï êáôåýèõíóç ñïÞò ôùí óçìÜôùí, üðùò óõìâáßíåé óôçí «êïéíÞ» ôçëåüñáóç êáé óôï ñáäéüöùíï, üðïõ ôá óÞìáôá ìåôáäßäïíôáé ìüíï áðü ôïí ðïìðü êáé ëáìâÜíïíôáé áðü ôï äÝêôç.

Ìïíüäñïìç

Óôçí åê ðåñéôñïðÞò áìößäñïìç (half - duplex) õðÜñ÷åé ç äõíáôüôçôá ñïÞò óçìÜôùí êáé ðñïò ôéò äýï êáôåõèýíóåéò áëëÜ ü÷é ôáõôü÷ñïíá, üðùò óôç óõíïìéëßá äýï áóõñìÜôùí (ð.÷. ôá CB), üðïõ ï êÜèå óõíïìéëçôÞò óå äåäïìÝíç ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá åßôå ìüíï åêðïìðÞò, åßôå ìüíï ëÞøçò óÞìáôïò.

Åê ðåñéôñïðÞò áìößäñïìç

Óôçí áìößäñïìç (full- duplex) óõíõðÜñ÷ïõí êáé ïé äýï êáôåõèýíóåéò, üðùò óôï ôçëÝöùíï, üðïõ ìðïñïýí íá ìéëïýí êáé ïé äýï óõíïìéëçôÝò óõã÷ñüíùò.

Áìößäñïìç

Ç ìåôÜäïóç ôçò ðëçñïöïñßáò ìå øçöéáêÜ óÞìáôá ìðïñåß íá ãßíåôáé Þ ìå ôç äéáäï÷éêÞ áðïóôïëÞ bit åßôå ìå ôçí ôáõôü÷ñïíç ìåôÜäïóç åíüò áñéèìïý bit. ¼ôáí ç ìåôÜäïóç ôçò ðëçñïöïñßáò ãßíåôáé ìå äéáäï÷éêÞ áðïóôïëÞ ôùí bit, Ýíá óå êÜèå ìïíÜäá ÷ñüíïõ, ôüôå ïíïìÜæåôáé óåéñéáêÞ ìåôÜäïóç (serial transmission).

ÓåéñéáêÞ

ÓåéñéáêÞ ìåôÜäïóç: Ôá bit ìåôáäßäïíôáé äéáäï÷éêÜ ìÝóá áðü Ýíá äßáõëï

¼ôáí ç ìåôÜäïóç ãßíåôáé ìå ôçí ôáõôü÷ñïíç áðïóôïëÞ åíüò áñéèìïý bit óôç ìïíÜäá ôïõ ÷ñüíïõ, ôüôå êáëåßôáé ðáñÜëëçëç ìåôÜäïóç (parallel transmission).

ÐáñÜëëçëç

ÐáñÜëëçëç ìåôÜäïóç: Ôá bit ìåôáäßäïíôáé óõã÷ñüíùò, ìÝóá áðü ðïëëïýò áãùãïýò

361

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôá bit åíüò ÷áñáêôÞñá óôç ìåí óåéñéáêÞ ìåôÜäïóç áðïóôÝëëïíôáé äéáäï÷éêÜ ìÝóù åíüò êáëùäßïõ, åíþ óôçí ðáñÜëëçëç ìåôáäßäïíôáé óõã÷ñüíùò, ìÝóù áíôßóôïé÷ïõ áñéèìïý êáëùäßùí.

H ðáñÜëëçëç óýíäåóç ðñïóöÝñåé ìåãáëýôåñç ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí áðü ôç óåéñéáêÞ êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé êõñßùò óôç óýíäåóç õðïëïãéóôÞ ìå ðåñéöåñåéáêÝò êáé ìç ìïíÜäåò, üðùò ìå ôï óêëçñü äßóêï, ôçí ôáéíßá, ôïí åêôõðùôÞ. Ç óåéñéáêÞ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôç óýíäåóç ïñéóìÝíùí ôåñìáôéêþí ìå ôïí õðïëïãéóôÞ, óôï ìüíôåì êáé åí ãÝíåé óå ðåñéðôþóåéò ðïõ åßôå ç ôá÷ýôçôá äåí åßíáé êñßóéìïò ðáñÜãïíôáò åßôå ôï êüóôïò ôçò ðáñÜëëçëçò óýíäåóçò åßíáé áðáãïñåõôéêü.

Óôçí çëåêôñïíéêÞ åðéêïéíùíßá õðÜñ÷ïõí êáíüíåò êáé ìÝèïäïé êïéíÜ áíôéëçðôïß êáé áðïäåêôïß, ðïõ ïíïìÜæïíôáé ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò, ôá ïðïßá ïñßæïõí ôïí ôñüðï óýíäåóçò ôùí óõóêåõþí êáé áíôáëëáãÞò ôùí óçìÜôùí, þóôå ç åðéêïéíùíßá áöåíüò íá êáèßóôáôáé äõíáôÞ, áöåôÝñïõ íá åîåëßóóåôáé ïìáëÜ êáé áñìïíéêÜ. Ç üëç äéáäéêáóßá ïäçãåßôáé áðü åéäéêü ëïãéóìéêü ðïõ êáëåßôáé ëïãéóìéêü åðéêïéíùíéþí.

ÌÝëç åíüò äéêôýïõ ìðïñïýí íá åßíáé õðïëïãéóôÝò, ðåñéöåñåéáêÜ, üðùò åêôõðùôÝò äéêôýïõ, áêüìç êáé Üëëá äßêôõá.

Ôá ïöÝëç

362

Áðü ôá ðñþôá óôÜäéá ôçò åîÝëéîçò ôùí õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí ìÝ÷ñé óÞìåñá åðéíïÞèçêáí äéÜöïñïé ôñüðïé, ðñïêåéìÝíïõ íá åðéôåõ÷èåß áõîçìÝíç õðïëïãéóôéêÞ éó÷ýò. Áñ÷éêÜ ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ôï ìïíôÝëï ôïõ åíüò éó÷õñïý õðïëïãéóôÞ ìå ðïëëÜ ôåñìáôéêÜ, ìÝóù ôùí ïðïßùí ïé ÷ñÞóôåò èá ìðïñïýóáí íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõí ôïõò ðüñïõò ôïõ. Áêïëïýèçóå Ýíá äéáöïñåôéêü ìïíôÝëï, áõôü ôçò äéêôýùóçò, óôï ïðïßï Ý÷ïõìå áõôüíïìïõò êáé äéáóõíäåäåìÝíïõò õðïëïãéóôÝò êáé ðåñéöåñåéáêÜ ìå äõíáôüôçôá áöåíüò áíôáëëáãÞò äåäïìÝíùí, áöåôÝñïõ äéÜèåóçò êáé ÷ñÞóçò ôùí ðüñùí, äçëáäÞ ôïõ åîïðëéóìïý, ôùí ðñïãñáììÜôùí êáé ôùí äåäïìÝíùí. Ìå áõôüí ôïí ôñüðï, ï êÜèå ÷ñÞóôçò äéêôýïõ ìðïñåß íá Ý÷åé ðñïóðÝëáóç óôï õëéêü Üëëïõ õðïëïãéóôÞ, üðùò óôï óêëçñü Þ ïðôéêü äßóêï êáé íá áíôëåß ðëçñïöïñßåò Þ íá åêôåëåß ðñïãñÜììáôá ðïõ âñßóêïíôáé åêåß, íá ôõðþíåé óå åêôõðùôÞ ôïõ äéêôýïõ êáé ãåíéêÜ íá Ý÷åé óôç äéÜèåóÞ ôïõ ìÝóá, õëéêü êáé ëïãéóìéêü ðïõ äå äéáèÝôåé ï ßäéïò. Ìå ôç äéêôýùóç åðéôõã÷Üíåôáé : u äõíáôüôçôá åðéêïéíùíßáò ôùí ìåëþí ìéáò ïìÜäáò u ðëçñÝóôåñç ðëçñïöüñçóç, ëüãù ôçò äõíáôüôçôáò óõó÷Ýôéóçò ðëçñïöïñéþí ðïõ âñßóêïíôáé óå áðïìáêñõóìÝíá óçìåßá Þ óå äéáöïñåôéêÝò âÜóåéò äåäïìÝíùí u áîéïðéóôßá óôç óõíïëéêÞ ëåéôïõñãßá ôïõ óõóôÞìáôïò, äéüôé óå ðéèáíÞ âëÜâç åíüò õðïëïãéóôÞ ìðïñåß íá åîõðçñåôçèåß ôï üëï óýóôçìá êáé ìÝóá áðü Üëëïí äéáèÝóéìï õðïëïãéóôÞ u åõêïëüôåñç äõíáôüôçôá åðÝêôáóçò ôïõ õðïëïãéóôéêïý óõóôÞìáôïò.

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Éóôïóåëßäåò Óå Ýíá äßêôõï ìðïñïýí íá óõíäåèïýí õðïëïãéóôÝò êáé ðåñéöåñåéáêÜ äéáöüñùí ôýðùí êáé êáôçãïñéþí êáé ìå ðïéêßëïõò ôñüðïõò êáé ñüëïõò. ÓÞìåñá, åðåéäÞ ïé ìéêñïûðïëïãéóôÝò áöåíüò áðïêôïýí üëï êáé ìåãáëýôåñåò äõíáôüôçôåò êáé áöåôÝñïõ Ý÷ïõí ãßíåé ðéï ðñïóéôïß ïéêïíïìéêÜ, ç ðáñïõóßá ôïõò óå äßêôõá ãßíåôáé üëï êáé óõ÷íüôåñç. ÓõíäÝïíôáé ìå ìåãÜëïõò õðïëïãéóôÝò Þ êáé ìåôáîý ôïõò êáé ìðïñïýí íá óõãêñïôïýí éó÷õñÜ äßêôõá.

12

ÐñÝðåé íá äéåõêñéíéóôåß üôé: u äýï õðïëïãéóôÝò ðïõ áðëþò åðéêïéíùíïýí äåí åßíáé êáô' áíÜãêç äßêôõï u Ýíá óýóôçìá ðïëëþí ÷ñçóôþí óôï ïðïßï ôá ôåñìáôéêÜ åðéêïéíùíïýí ìå ôïí êåíôñéêü õðïëïãéóôÞ, äåí áðïôåëåß äßêôõï.

ÊáôáíåìçìÝíï óýóôçìá åßíáé Ýíá óýóôçìá ìå ðïëëïýò áõôüíïìïõò õðïëïãéóôÝò, óôï ïðïßï ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá áíáëáìâÜíåé íá ÷åéñßæåôáé üëïõò ôïõò ðüñïõò ìå «áüñáôï» ôñüðï ãéá ôï ÷ñÞóôç, óå áíôßèåóç ìå ôï äßêôõï, üðïõ ç ÷ñÞóç ôùí ðüñùí áðü ôï ÷ñÞóôç ãßíåôáé ìå åìöáíÞ ôñüðï. ¸íá êáôáíåìçìÝíï óýóôçìá ìðïñïýìå íá ðïýìå üôé áðïôåëåß åéäéêÞ ðåñßðôùóç äéêôýïõ.

Óå Ýíá äßêôõï õðïëïãéóôþí ï ôåëéêüò óôü÷ïò åßíáé ç åðßôåõîç åðéêïéíùíßáò ìåôáîý ðñïãñáììÜôùí ðïõ åêôåëïýíôáé óå äéáöïñåôéêïýò õðïëïãéóôÝò. Ãéá íá ãßíåé üìùò áõôü äõíáôü, ðñÝðåé íá ñõèìéóôåß Ýíáò ìåãÜëïò áñéèìüò ðáñáìÝôñùí. Áò åîåôÜóïõìå ãéá ðáñÜäåéãìá ìéá áßôçóç ãéá åêôýðùóç ìéáò åöáñìïãÞò ðïõ åêôåëåßôáé óå Ýíáí õðïëïãéóôÞ Á êáé éêáíïðïéåßôáé áðü Ýíá ðñüãñáììá äéá÷åßñéóçò åêôõðùôþí óå Ýíáí õðïëïãéóôÞ Â. Ðþò åðéêïéíùíïýí áõôÜ ôá äýï ðñïãñÜììáôá; Ðþò, óå ôåëåõôáßá áíÜëõóç, ôá ðñïò åêôýðùóç óôïé÷åßá ìåôáôñÝðïíôáé óå çëåêôñéêÜ óÞìáôá, «ôáîéäåýïõí» ìÝóá áðü êáëþäéá êáé ôåëéêÜ ãßíåôáé ç åêôýðùóç;

Ãéá íá åðéôý÷ïõí ïé ó÷åäéáóôÝò äéêôýùí ìåßùóç ôçò ðïëõðëïêüôçôáò, ÷ñçóéìïðïéïýí ôçí ôå÷íéêÞ ôçò äéáóôñùìÜôùóçò, äçëáäÞ ôç äüìçóç ôùí äéêôýùí óå åðßðåäá.

363

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Añ÷éôåêôïíéêÞ äéêôýïõ

Óå ìéá ôÝôïéá ôå÷íéêÞ, êÜèå åðßðåäï åðéôåëåß ìéá êáèïñéóìÝíç åñãáóßá. Áîéïðïéåß ôéò õðçñåóßåò ðïõ ôïõ ðñïóöÝñåé ôï áìÝóùò êáôþôåñï åðßðåäï êáé ðñïóöÝñåé óõãêåêñéìÝíåò õðçñåóßåò óôï áìÝóùò áíþôåñï. Ôï êÜèå åðßðåäï óôïí Ýíáí õðïëïãéóôÞ åðéêïéíùíåß ìå ôï ïìüôéìü ôïõ óôïí Üëëïí, äçëáäÞ ôï ðñþôï åðßðåäï åðéêïéíùíåß ìå ôï áíôßóôïé÷ï ðñþôï åðßðåäï, ôï äåýôåñï ìå ôï äåýôåñï, ê.ï.ê. Ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï åðéêïéíùíïýí ôá ïìüôéìá åðßðåäá ìåôáîý ôïõò ðåñéãñÜöåôáé áðü ðñùôüêïëëá, ðïõ áíôéðñïóùðåýïõí ìéá óõìöùíßá ìåôáîý ôùí äýï ìåñþí, ó÷åôéêÜ ìå ôïí ôñüðï ìåôáöïñÜò ôùí äåäïìÝíùí. Ôï óýíïëï ôùí åðéðÝäùí êáé ôùí ðñùôïêüëëùí ïíïìÜæåôáé áñ÷éôåêôïíéêÞ äéêôýïõ. Ôá èÝìáôá ôùí åðéðÝäùí êáé ôùí ðñùôïêüëëùí áíáëýïíôáé ðëçñÝóôåñá êáôÜ ôçí åîÝôáóç ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI ðïõ áêïëïõèåß.

ÏSI

Ï ÄéåèíÞò Ïñãáíéóìüò Ôõðïðïßçóçò (ISO - International Standards Organisation) Ý÷åé ðñïôåßíåé ãéá ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ ôùí äéêôýùí ôï ðñüôõðï OSI (Open System Interconnection - Äéáóýíäåóç Áíïé÷ôþí ÓõóôçìÜôùí). Ôï OSI áðïôåëåß óÞìåñá Ýíá êïéíÜ áðïäåêôü ìïíôÝëï áíáöïñÜò ãéá ôç ìåëÝôç ôùí äéêôýùí õðïëïãéóôþí, ðáñ´ üëï ðïõ ôá äéêôõáêÜ ðñïúüíôá ôçò áãïñÜò äåí áêïëïõèïýí áðáñáßôçôá áõôü ôï ìïíôÝëï. Ó÷åäéÜóôçêå ìå ôÝôïéï ôñüðï, þóôå íá åðéôñÝðåé ôç äçìéïõñãßá åíüò óõóôÞìáôïò óôï ïðïßï õëéêÜ áðü äéáöïñåôéêïýò êáôáóêåõáóôÝò óõíõðÜñ÷ïõí êáé åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò. Ôá åðßðåäá åðéêïéíùíßáò ôïõ OSI åßíáé ôá áêüëïõèá. óá) Öõóéêü åðßðåäï. óâ) Åðßðåäï äéáóýíäåóçò äåäïìÝíùí. óã) Åðßðåäï äéêôýïõ. óä) Åðßðåäï ìåôáöïñÜò. óå) Åðßðåäï óõíüäïõ. óô) Åðßðåäï ðáñïõóßáóçò. óæ) Åðßðåäï åöáñìïãþí. Óôç óõíÝ÷åéá èá áíáöåñèïýìå óõíïðôéêÜ óôá åðôÜ åðßðåäá ôïõ OSI.

364

Öõóéêü åðßðåäï

Ôï öõóéêü åðßðåäï (physical layer) åßíáé ôï êáôþôåñï åðßðåäï ôïõ ìïíôÝëïõ OSI. Áó÷ïëåßôáé ìå ôïí ôñüðï ìåôÜäïóçò ôùí bit ìÝóá áðü Ýíá êáíÜëé åðéêïéíùíßáò, åîáóöáëßæïíôáò üôé üôáí ç ìéá ðëåõñÜ óôÝëíåé ôï bit ìå ôéìÞ 1, ç Üëëç íá ôï ëáìâÜíåé ùò 1 êáé ü÷é ùò 0. Áõôü ìå ôç óåéñÜ ôïõ óçìáßíåé, ìåôáîý Üëëùí, ðüóá volt ðáñéóôïýí ôï 1 êáé ðüóá ôï 0, ðüóï äéáñêåß ç ìåôÜäïóç åíüò bit, êëð. ÄçëáäÞ ôï åðßðåäï áõôü áó÷ïëåßôáé ìå ôïí ôñüðï ìåôÜäïóçò ìÝóá áðü ïðïéïäÞðïôå ìÝóï ìåôÜäïóçò (êáëþäéï, áóýñìáôç æåýîç, ê.Ü.).

Åðßðåäï óýíäåóçò äåäïìÝíùí

Ç âáóéêÞ åõèýíç ôïõ åðéðÝäïõ óýíäåóçò äåäïìÝíùí (data link layer) åßíáé ï Ýëåã÷ïò ôçò ñïÞò ôùí äåäïìÝíùí ìåôáîý ôùí äýï óõóôçìÜôùí êáé ç áîéüðéóôç ðáñÜäïóÞ ôïõò óôïí ðñïïñéóìü. ÄçëáäÞ ç ðáñáêïëïýèçóç ôçò óùóôÞò ìåôÜäïóçò êáé ëÞøçò ôùí äåäïìÝíùí áðü ôï öõóéêü åðßðåäï. Áõôü ôï åðéôõã÷Üíåé ìå ôçí äçìéïõñãßá ðáêÝôùí (packages) äåäïìÝíùí, ðïõ ôï êáèÝíá

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Éóôïóåëßäåò åêôüò áðü ôá ðñïò ìåôÜäïóç äåäïìÝíá ðåñéÝ÷åé óôçí áñ÷Þ êáé óôï ôÝëïò ðñüóèåôá bit, ôá ïðïßá áîéïðïéïýíôáé óå äéÜöïñåò ëåéôïõñãßåò. ÐáñÜäåéãìá áðïôåëåß ï Ýëåã÷ïò ëáèþí. Óå óõóôÞìáôá âáóéóìÝíá óå ìéêñïûðïëïãéóôÝò, ôéò ëåéôïõñãßåò ôïõ åðéðÝäïõ óýíäåóçò äåäïìÝíùí ôéò åêôåëïýí åéäéêÜ ïëïêëçñùìÝíá êõêëþìáôá ðïõ âñßóêïíôáé ðÜíù óôçí êÜñôá äéêôýïõ, áíôß ãéá îå÷ùñéóôÜ ðñïãñÜììáôá. Ôï åðßðåäï äéêôýïõ (network layer) áó÷ïëåßôáé ìå èÝìáôá äñïìïëüãçóçò ôùí äåäïìÝíùí. Óå äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò, õðÜñ÷ïõí åí ãÝíåé ðïëëÝò öõóéêÝò äéáäñïìÝò ðïõ ìðïñåß íá áêïëïõèÞóåé Ýíá ðáêÝôï êéíïýìåíï áðü Ýíá ãåùãñáöéêü óçìåßï ðñïò êÜðïéï Üëëï. ÈÝìáôá ðáñáêïëïýèçóçò -ãéá ëüãïõò ÷ñÝùóçò- ôçò êßíçóçò, üðùò åðßóçò êáé èÝìáôá ðïõ áöïñïýí ôç ìåôáöïñÜ äåäïìÝíùí ìåôáîý äéêôýùí äéáöïñåôéêþí ôå÷íïëïãéþí, åßíáé áñìïäéüôçôá áõôïý ôïõ åðéðÝäïõ. Åðßóçò ôï åðßðåäï áõôü áó÷ïëåßôáé êáé ìå ôïí Ýëåã÷ï ñïÞò, äçëáäÞ ôéò äéáäéêáóßåò åêåßíåò ðïõ åëÝã÷ïõí ôçí åßóïäï íÝùí ðáêÝôùí óôï äßêôõï, Ýôóé þóôå íá áðïöåõ÷èåß ç óõìöüñçóç. Ôá ôñßá ðáñáðÜíù åðßðåäá áðïôåëïýí ôï õðïäßêôõï. Ç âáóéêÞ áðïóôïëÞ ôïõ åðéðÝäïõ ìåôáöïñÜò (transport layer) åßíáé íá äÝ÷åôáé äåäïìÝíá áðü ôï áìÝóùò áíþôåñï åðßðåäï óõíüäïõ, íá ôá äéáóðÜ, áí ÷ñåéáóôåß, óå ôìÞìáôá êáé íá äéáóöáëßæåé ôç óùóôÞ ìåôÜâáóç óôïí ðñïïñéóìü ôïõò. Ôï ëïãéóìéêü ðïõ õëïðïéåß ôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò «óõíïìéëåß» ìå Ýíá ïìüôéìü ôïõ óôïí õðïëïãéóôÞ ðñïïñéóìïý, óå áíôßèåóç ìå ôá ÷áìçëüôåñá åðßðåäá óôá ïðïßá ç «óõíïìéëßá» ãßíåôáé áíÜìåóá óôïí õðïëïãéóôÞ êáé óôïõò Üìåóá ãåéôïíéêïýò ôïõ . Ðáñáäåßãìáôá ëïãéóìéêïý ðïõ õëïðïéåß ëåéôïõñãßåò åðéðÝäïõ ìåôáöïñÜò óå ðñïóùðéêïýò õðïëïãéóôÝò åßíáé ôï NetBeui óå äßêôõá Microsoft êáé ôï IPX óå Novel. Ôï åðßðåäï óõíüäïõ (session layer) ðñáãìáôïðïéåß ëåéôïõñãßåò ðïõ åðéôñÝðïõí óå äýï åöáñìïãÝò íá åðéêïéíùíïýí ìÝóù ôïõ äéêôýïõ. ×åéñßæåôáé èÝìáôá üðùò åßíáé ç áóöÜëåéá êáé ç áíáãíþñéóç ïíüìáôïò Þ åéóüäïõ óôï óýóôçìá. ÌÝñïò ôùí åõèõíþí ôïõ áðïôåëåß ç äçìéïõñãßá ìç÷áíéóìþí óõã÷ñïíéóìïý ôçò ìåôÜäïóçò Þ êáé áðïêáôÜóôáóçò ôçò óýíäåóçò óôçí ðåñßðôùóç ðïõ äçìéïõñãçèåß êÜðïéï ðñüâëçìá. Åíþ ôá êáôþôåñá åðßðåäá áó÷ïëïýíôáé ìå ôçí áîéüðéóôç ìåôáöïñÜ ôùí bit áðü ôï Ýíá óçìåßï óôï Üëëï, ôï åðßðåäï ðáñïõóßáóçò (presentation layer) ðñïïñßæåôáé ãéá ôï åßäïò ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ ìåôáäßäïíôáé. ×åéñßæåôáé, ãéá ðáñÜäåéãìá, èÝìáôá ðïõ áöïñïýí ôéò äéáöïñåôéêÝò ðáñáóôÜóåéò ôùí ÷áñáêôÞñùí Þ ôùí áêåñáßùí áñéèìþí óôïõò äéÜöïñïõò õðïëïãéóôÝò êáé ôç óùóôÞ ðáñïõóßáóÞ ôïõò óôïí êáèÝíáí áðü áõôïýò. ÈÝìáôá ðïõ åðßóçò åðéëýïíôáé åäþ åßíáé ç óõìðßåóç ôùí äåäïìÝíùí, ç êñõðôïãñÜöçóç êáèþò êáé ç ãíçóéüôçôá ôçò ëáìâáíüìåíçò ðëçñïöïñßáò (üôé äçëáäÞ ðñïÝñ÷åôáé áðü åêåß ðïõ äçëþíåôáé üôé ðñïÝñ÷åôáé). Ôï åðßðåäï åöáñìïãÞò (application layer), áðïôåëåß ôï áíþôåñï åðßðåäï. Åäþ âñßóêïíôáé ïé åöáñìïãÝò ðïõ õðçñåôïýí ôï ÷ñÞóôç. Ðáñáäåßãìáôá áðïôåëïýí ôï çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï, ç ìåôáöïñÜ áñ÷åßùí, ç äéá÷åßñéóç åñãáóéþí åêôýðùóçò, ç äéá÷åßñéóç âÜóåùí äåäïìÝíùí, êëð.

12

Åðßðåäï äéêôýïõ

Åðßðåäï ìåôáöïñÜò

Åðßðåäï óõíüäïõ

Åðßðåäï ðáñïõóßáóçò

Åðßðåäï åöáñìïãÞò

ÊáôÜ ôç ìåôáöïñÜ ôùí äåäïìÝíùí áíÜìåóá óå äýï óçìåßá, êÜèå åíäéÜìåóïò

365

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí êüìâïò ðéóôïðïéåß ìå ôá ôñßá ðñþôá åðßðåäá, ôïí ðñïïñéóìü ôïõ ìçíýìáôïò ðïõ ðáñáëáìâÜíåé. Áí ôï ìÞíõìá ðñïïñßæåôáé ãé áõôüí, ôá äåäïìÝíá áêïëïõèïýí ðïñåßá ðñïò ôá áíþôåñá åðßðåäá åíþ óôçí áíôßèåôç ðåñßðôùóç ìå ôï õðïäßêôõü ôïõ ðñïåôïéìÜæåé êáé äñïìïëïãåß ôï ìÞíõìá ðñïò ôïí åðüìåíï äéáèÝóéìï êüìâï. Ìå áõôüí ôïí ôñüðï êÜèå ðáêÝôï, áêïëïõèþíôáò ôç äéáèÝóéìç äéáäñïìÞ, öèÜíåé óôïí ôåëéêü ðáñáëÞðôç.

Óôï ó÷Þìá ðáñáôçñïýìå ôç ñïÞ ôïõ ìçíýìáôïò ìÝóá áðü ôá åðôÜ åðßðåäá ôïõ áðïóôïëÝá, ôá ôñßá åðßðåäá åíäéÜìåóïõ êüìâïõ êáé ôá åðôÜ ôïõ ðáñáëÞðôç

Óå Ýíá äßêôõï õðïëïãéóôþí õðÜñ÷åé äõíáôüôçôá êáèïñéóìïý äéáöüñùí ñüëùí ãéá ôïí êÜèå êüìâï. Ìå êñéôÞñéï ôçí éåñáñ÷ßá ôùí êüìâùí, ôá äßêôõá äéáêñßíïíôáé óå äýï ìåãÜëåò êáôçãïñßåò, ôá ïìüôéìá êáé ôá äßêôõá âáóéóìÝíá óå åîõðçñåôçôÞ.

Ëïãéóìéêü ïìüôéìá äßêôõá: Lantastic/Arisoft Windows 9×/Microsoft.

¸íá äßêôõï üðïõ ï êÜèå õðïëïãéóôÞò, Ý÷åé éóüôéìá äéêáéþìáôá ÷ñÞóçò ôùí ðüñùí ìå ôïõò Üëëïõò ïíïìÜæåôáé ïìüôéìï (pear to pear network).

Ïìüôéìï äßêôõï

366

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Éóôïóåëßäåò Óå Ýíá ôÝôïéï äßêôõï, êÜèå ÷ñÞóôçò Ý÷åé èåùñçôéêÜ ðñüóâáóç óå üëïõò ôïõò ðüñïõò ôùí õðïëïßðùí. ¼ìùò, åðåéäÞ ôï ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò êÜèå õðïëïãéóôÞ óõíÞèùò ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá ñýèìéóçò ôùí ðüñùí ðïõ äéáôßèåíôáé áðü áõôüí óôï äßêôõï, ï êÜèå ÷ñÞóôçò, óôçí ðñÜîç, Ý÷åé ðñüóâáóç ìÝóù ôïõ äéêôýïõ ìüíï óå ðüñïõò ôùí Üëëùí õðïëïãéóôþí ðïõ Ý÷ïõí äéáìïéñáóôåß (shared) áðü áõôïýò óôï äßêôõï.

12

Áõôüò ï ôñüðïò äéêôýùóçò Ý÷åé ôá åîÞò ÷áñáêôçñéóôéêÜ: u äçìéïõñãåß äõóêïëßá óôçí áíåýñåóç êáé óõíôÞñçóç ôçò ðëçñïöïñßáò ðïõ âñßóêåôáé äéáìïéñáóìÝíç óôïõò õðïëïãéóôÝò ôïõ äéêôýïõ u áðáéôåß ôç óõíå÷Þ ëåéôïõñãßá üëùí ôùí õðïëïãéóôþí ôïõ äéêôýïõ, þóôå íá ðáñÝ÷åôáé ç äõíáôüôçôá ðëÞñïõò ðñüóâáóçò óå üëïõò ôïõò ðüñïõò u ðñïóöÝñåé ÷áìçëÞ áóöÜëåéá, ðïõ ïöåßëåôáé óôçí áðïõóßá êåíôñéêïý óçìåßïõ åëÝã÷ïõ êáé óôç äéáóðïñÜ ôçò ðëçñïöïñßáò u Ý÷åé ìéêñü ó÷åôéêÜ êüóôïò êáôáóêåõÞò, ìéá êáé äåí áðáéôåß óôéò ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò åéäéêü ðñüóèåôï ëïãéóìéêü êáé õëéêü u ôï óýóôçìá Ý÷åé êáëÞ áðüäïóç ìüíï óå ìéêñü ðëÞèïò õðïëïãéóôþí.

¸íáò õðïëïãéóôÞò ìðïñåß íá Ý÷åé ôïí êåíôñéêü ñüëï óôïí Ýëåã÷ï åíüò äéêôýïõ, ðáñÝ÷ïíôáò âáóéêÝò õðçñåóßåò óôá ìÝëç ôïõ. Ï õðïëïãéóôÞò áõôüò ïíïìÜæåôáé åîõðçñåôçôÞò (server) êáé ôá äßêôõá áõôïý ôïõ ôýðïõ äßêôõá âáóéóìÝíá óå åîõðçñåôçôÞ (Server Based Networks). Óå Ýíá ôÝôïéï äßêôõï, ï åîõðçñåôçôÞò åëÝã÷åé ôçí üëç ëåéôïõñãßá êáé åðéôñÝðåé, ãéá ëüãïõò áóöÜëåéáò ôïõ óõóôÞìáôïò, ôçí ðñüóâáóç ìüíï óå «åîïõóéïäïôçìÝíïõò ÷ñÞóôåò», ðáñá÷ùñþíôáò ôïõò ðüñïõò áíÜëïãá ìå ôï âáèìü äéêáéùìÜôùí ðïõ Ý÷ïõí. Ç åê÷þñçóç äéêáéùìÜôùí ðñïò ôïõò ÷ñÞóôåò êáé ç äéá÷åßñéóç ôïõ äéêôýïõ ãßíåôáé áðü Ýíáí åéäéêü ÷ñÞóôç ðïõ ïíïìÜæåôáé Administrator Þ Supervisor. Ôïí ñüëï áõôüí ôïí Ý÷åé Ýíá ðñüóùðï Þ ìéá ïìÜäá ôïõ öïñÝá óôïí ïðïßï áíÞêåé ôï äßêôõï.

Óôïõò ìéêñïûðïëïãéóôÝò, ï åîõðçñåôçôÞò ðñÝðåé íá åßíáé åîïðëéóìÝíïò ìå êÜñôá äéêôýïõ, ìüíôåì, ìïíÜäá backup, áîéüðéóôï óýóôçìá äßóêùí ìåãÜëçò ÷ùñçôéêüôçôáò êáé óýíäåóç ìå ìïíÜäá ãéá áäéÜëåéðôç ôñïöïäïóßá.

Äßêôõï ìå åîõðçñåôçôÞ

367

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ÓõíÞèùò ï åîõðçñåôçôÞò åßíáé åöïäéáóìÝíïò ìå ëïãéóìéêü äéêôýïõ, äçëáäÞ åéäéêÜ ðñïãñÜììáôá ãéá ôç äéá÷åßñéóç ôïõ äéêôýïõ (Network Management Systems), ôïí Ýëåã÷ü ôïõ, ôçí åîáãùãÞ óôáôéóôéêþí óôïé÷åßùí, ôçí êáôáãñáöÞ ãåãïíüôùí, ê.Ü. Áõôü ôï ëïãéóìéêü óõ÷íÜ åßíáé õðïóýóôçìá ôïõ ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò. Ôá äßêôõá áõôïý ôïõ ôýðïõ óôçñßæïíôáé óôç ó÷Ýóç ðåëÜôç (åîõðçñåôïýìåíïõ) - åîõðçñåôçôÞ (client - server), ìå ôïí åîõðçñåôçôÞ íá ðáñÝ÷åé óôïé÷åßá, íá åëÝã÷åé êáé íá êáôáíÝìåé ôïõò ðüñïõò, áíÜëïãá ìå ôï áßôçìá ôïõ êÜèå ðåëÜôç. ÐëåïíåêôÞìáôá - ìåéïíåêôÞìá Ëïãéóìéêü ãéá äßêôõá âáóéóìÝíá óå åîõðçñåôçôÞ: u NetWare / Novell u Windows NT / Microsoft u Unix.

Ôï äßêôõï ìå åîõðçñåôçôÞ ðëåïíåêôåß ôùí ïìüôéìùí äéêôýùí, ùò ðñïò: u ôç äõíáôüôçôá ÷ñÞóçò êïéíþí, óõãêåíôñùìÝíùí óôïí åîõðçñåôçôÞ, áñ÷åßùí u ôç äõíáôüôçôá åëÝã÷ïõ ôçò ðñüóâáóçò ôùí ÷ñçóôþí óôï äßêôõï u ôçí áõîçìÝíç áóöÜëåéá ôçò ðëçñïöïñßáò êáé êáëýôåñï Ýëåã÷ï ôïõ äéêôýïõ óõíïëéêÜ u ôç äõíáôüôçôá åöáñìïãÞò ôïõ óå ìåãÜëï ðëÞèïò õðïëïãéóôþí êáé ìåéïíåêôåß: u óôï êüóôïò u óôçí ðïëõðëïêüôçôá åãêáôÜóôáóçò êáé óõíôÞñçóçò u óôçí êáôÜññåõóç ôïõ äéêôýïõ, üôáí ðáñïõóéáóôåß ðñüâëçìá óôïí åîõðçñåôçôÞ.

Ôá äßêôõá äéáêñßíïíôáé, áíÜëïãá ìå ôçí ðåñéï÷Þ óôçí ïðïßá åêôåßíïíôáé êáé ôïí ôñüðï ÷ñÞóçò ôïõò, óå ôïðéêÜ êáé åõñåßáò ðåñéï÷Þò. ÔïðéêÜ äßêôõá

Ôá ôïðéêÜ äßêôõá (Local Area Networks - LAN) åßíáé åêåßíá óôá ïðïßá ïé äéáóõíäåäåìÝíïé õðïëïãéóôÝò åêôåßíïíôáé óå ìéêñÞ Ýêôáóç ðñïóöÝñïíôáò õøçëÝò ôá÷ýôçôåò ìåôÜäïóçò êáé ëÞøçò äåäïìÝíùí êáé åîõðçñåôþíôáò ôéò áíÜãêåò óõãêåêñéìÝíçò ïìÜäáò ÷ñçóôþí. Ðáñáäåßãìáôá ÷ñÞóçò ôïðéêïý äéêôýïõ ìðïñïýí íá âñåèïýí óå êôÞñéá ïñãáíéóìþí, ó÷ïëåßùí, åðé÷åéñÞóåùí, êëð. Ó åíá ôïðéêü äßêôõï ïé õðïëïãéóôÝò óõíäÝïíôáé óõíÞèùò åíóýñìáôá êáé óå ðïéêßëåò äéáôÜîåéò, óå ïìüôéìï Þ äßêôõï ìå åîõðçñåôçôÞ.

ÕðïëïãéóôÝò êáé ðåñéöåñåéáêÜ óå ôïðéêü äßêôõï

¼ôáí Ýíá äßêôõï êáëýðôåé åõñýôåñç ãåùãñáöéêÞ ðåñéï÷Þ, ÷þñåò êáé çðåßñïõò êáëåßôáé äßêôõï åõñåßáò ðåñéï÷Þò (Wide Area Network - WAN). ¸íá äßêôõï åõñåßáò ðåñéï÷Þò ìðïñåß íá áðïôåëåßôáé áðü õðï-

368

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Éóôïóåëßäåò ëïãéóôÝò äéáöüñùí ôýðùí áëëÜ êáé áðü Üëëá äßêôõá ôïðéêÜ Þ êáé åõñåßáò ðåñéï÷Þò, åíþ ãéá ôç ìåôÜäïóç ôùí óçìÜôùí ÷ñçóéìïðïéåßôáé óõ÷íÜ ôï ôçëåöùíéêü äßêôõï êáé ç áóýñìáôç åðéêïéíùíßá. Ó áõôü ôï åßäïò äéêôýïõ áíÞêåé ôï Äéáäßêôõï êáé ôá äßêôõá ðïëëþí ìåãÜëùí åôáéñåéþí êáé ïñãáíéóìþí ðïõ åêôåßíïíôáé óå ðïëëÝò ðüëåéò êáé ÷þñåò, óõíäÝïíôáò ôá ðáñáñôÞìáôÜ ôïõò.

12

Äßêôõá Åõñåßáò Ðåñéï÷Þò

Ìßá ôñßôç åíäéÜìåóç êáôçãïñßá åßíáé ôá ÌçôñïðïëéôéêÜ äßêôõá (Metropolitan Area Networks - MAN). Åêôåßíïíôáé óôá üñéá ìéáò ðüëåùò êáé êáëýðôïõí áðïóôÜóåéò ìåñéêþí äåêÜäùí ÷éëéïìÝôñùí. Åßíáé äßêôõá õøçëþí ôá÷õôÞôùí, ìå õøçëüôåñïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò áðü ôá WAN áëëÜ ìéêñüôåñïõò áðü ôá LAN.

Ïé õðïëïãéóôÝò êáé ôá ðåñéöåñåéáêÜ åíüò äéêôýïõ ìðïñïýí íá êáôáíåìçèïýí êáé íá óõíäåèïýí áðü öõóéêÞ Üðïøç ìå äéáöïñåôéêïýò ôñüðïõò, áðü ôïõò ïðïßïõò ï êáèÝíáò ïíïìÜæåôáé ôïðïëïãßá äéêôýïõ (Network Topology). Ïé ôïðïëïãßåò ðïõ äéáêñßíïõìå óå äßêôõá åßíáé áõôÞ ôçò Áñôçñßáò, ôïõ ÁóôÝñá êáé ôïõ Äáêôõëßïõ.

Áñôçñßáò

Óôçí ôïðïëïãßá ôçò Áñôçñßáò - (ËåùöïñåéáêÞò ãñáììÞò Þ Ãñáììéêïý äéáýëïõ -Bus Network), ïé õðïëïãéóôÝò åßíáé óõíäåäåìÝíïé ðÜíù óå ìéá êåíôñéêÞ ãñáììÞ ôçí ïðïßá êáé ìïéñÜæïíôáé, ÷ùñßò íá ðáßæåé êÜðïéï ñüëï ç öõóéêÞ ôïõò èÝóç. Ç ôïðïëïãßá áõôÞ ÷ñçóéìïðïéåßôáé êõñßùò óå ôïðéêÜ äßêôõá. Óôçí ôïðïëïãßá ôïõ ÁóôÝñá (Star) ïé õðïëïãéóôÝò åßíáé óõíäåäåìÝíïé áêôéíùôÜ ìå Ýíáí êåíôñéêü (hub computer), óôïí ïðïßï üëïé Ý÷ïõí ìåìïíùìÝíá ðñïóðÝëáóç. Ï ñüëïò ôïõ êåíôñéêïý õðïëïãéóôÞ åßíáé ç ëÞøç ôùí ìçíõìÜôùí áðü ôïí åêÜóôïôå áðïóôïëÝá êáé ç áíáìåôÜäïóÞ ôïõò óôïí áíôßóôïé÷ï ðáñáëÞðôç. Óôçí ôïðïëïãßá áõôÞ, åÜí ôåèåß åêôüò ëåéôïõñãßáò ïðïéïóäÞðïôå õðïëïãéóôÞò (åêôüò ôïõ êåíôñéêïý), äåí äçìéïõñãåßôáé óïâáñü ðñüâëçìá óôï õðüëïéðï äßêôõï, åðåéäÞ ïé õðüëïéðïé ìðïñïýí íá åðéêïéíùíïýí ìÝóù ôïõ êåíôñéêïý. Áíôßèåôá, óå ðåñßðôùóç âëÜâçò ôïõ êåíôñéêïý õðïëïãéóôÞ ôï äßêôõï êáôáññÝåé.

ÁóôÝñáò

¸íá ôÝôïéï äßêôõï åßíáé êáôÜëëçëï éäéáßôåñá ãéá ðåñéðôþóåéò ïñãáíéóìþí Þ åôáéñåéþí, üðïõ õðïêáôáóôÞìáôá åðéêïéíùíïýí ìå ôá êåíôñéêÜ ôïõò ãñáöåßá. Ôï óõíáíôÜìå óõíÞèùò óå óõóôÞìáôá ðïëëþí ÷ñçóôþí êáé óðÜíéá óå ìéêñïûðïëïãéóôÝò.

369

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Äáêôýëéïò

ÔÝëïò, óôçí ôïðïëïãßá ôïõ Äáêôõëßïõ (Ring), êÜèå õðïëïãéóôÞò óõíäÝåôáé ìå äýï ãåéôïíéêïýò ôïõ, Ýôóé ðïõ üëïé ìáæß íá ó÷çìáôßæïõí âñü÷ï. Ôï êÜèå ìÞíõìá ôáîéäåýåé áðü ôïí êÜèå êüìâï óôïí äéðëáíü ôïõò (ðñïò ìßá êáôåýèõíóç) ìÝ÷ñé íá öèÜóåé óôïí ðñïïñéóìü ôïõ. Ç ôïðïëïãßá áõôÞ ìðïñåß íá åöáñìïóôåß óå ôïðéêÜ áëëÜ êáé óå åõñåßáò ðåñéï÷Þò äßêôõá.

Ðïëý óõ÷íÜ óõíáíôÜôáé ç õâñéäéêÞ ôïðïëïãßá, üðïõ óõíõðÜñ÷ïõí ðåñéóóüôåñïé ôýðïé ôïðïëïãéþí.

Óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï ïé óôáèìïß åðéêïéíùíïýí åíóýñìáôá (Þ áóýñìáôá), åíþ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé äéÜöïñåò óõóêåõÝò êáé åîáñôÞìáôá, üðùò ç êÜñôá äéêôýïõ, ï êáôáíåìçôÞò êáëùäßùí, ôá êáôÜëëçëá êáëþäéá, ïé áðáñáßôçôïé óýíäåóìïé (connectors), ê.Ü.

ÊÜñôá äéêôýïõ

Óôïõò ìéêñïûðïëïãéóôÝò, ç êÜñôá äéêôýïõ óõíÞèùò ôïðïèåôåßôáé åóùôåñéêÜ óå õðïäï÷Þ åðÝêôáóçò (expansion slot) ôçò êýñéáò êÜñôáò (motherboard) ôïõ õðïëïãéóôÞ. Óôïõò öïñçôïýò õðïëïãéóôÝò åßíáé êÜñôá ôýðïõ PCMCI.

370

Ãéá ôç óýíäåóç ôïõ êåíôñéêïý ìÝñïõò ôïõ õðïëïãéóôÞ ìå ôï äßêôõï áðáéôåßôáé åíäéÜìåóï õëéêü. Ôï ñüëï áõôü ðáßæïõí êõêëþìáôá åíóùìáôùìÝíá óõ÷íÜ óå êÜñôåò, ôéò êÜñôåò äéêôýïõ (Network Interface Cards). Ç åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôçò êÜñôáò êáé ôïõ ëïãéóìéêïý ôïõ äéêôýïõ ãßíåôáé ìå åéäéêü ëïãéóìéêü, áíôßóôïé÷ï ô ç ò êÜèå êÜñôáò, ðïõ ãåíéêÜ ïíïìÜæåôáé ïäçãüò (driver).

ÊÜñôá äéêôýïõ

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Éóôïóåëßäåò Óõ÷íÜ, óôá ôïðéêÜ äßêôõá, ãéá ëüãïõò áîéïðéóôßáò ôçò êáëùäßùóçò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ï êáôáíåìçôÞò êáëùäßùí (hub). Ç óõóêåõÞ áõôÞ êáôáíÝìåé ôá êáëþäéá áðü Ýíá êåíôñéêü óçìåßï ðñïò ðïëëÜ Üëëá êáé åîáóöáëßæåé ôç ëåéôïõñãßá ôïõ äéêôýïõ áêüìç êáé óôçí ðåñßðôùóç ðïõ Ýíá ôìÞìá ôïõ äåí ëåéôïõñãåß. Ìéá ôÝôïéá óýíäåóç ìðïñïýìå íá ðïýìå üôé õëïðïéåß «öõóéêÜ» áóôÝñá, åíþ «ëïãéêÜ» åßíáé äõíáôüí íá õëïðïéåß ïðïéáäÞðïôå ôïðïëïãßá.

Ôï Ethernet áðïôåëåß óýóôçìá äéêôýùóçò ðïõ áöïñÜ ôï öõóéêü åðßðåäï ôïõ OSI êáé áêñéâÝóôåñá ôï õðïåðßðåäï ðñïóðÝëáóçò ìÝóïõ (Medium Access Control - MAC). Áõôü ôï õðïåðßðåäï åßíáé éäéáßôåñá óçìáíôéêü óôá ôïðéêÜ äßêôõá, ôá ïðïßá Ý÷ïõí ùò âÜóç ôïõò Ýíá êáíÜëé ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé áðü ðïëëïýò, óå áíôßèåóç ìå ôá äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí óõíäÝóåéò áðü Ýíá óçìåßï óå Üëëï óçìåßï (point to point).

To Ethernet îåêßíçóå áðü ôçí åôáéñåßá ×ÅRÏ×, åíþ áñãüôåñá åðåêôÜèçêå ìå ôç óõíåñãáóßá ôùí åôáéñåéþí Intel êáé Digital. Åßíáé ôï ðëÝïí äçìïöéëÝò óå ôïðéêÜ äßêôõá êáé õéïèåôÞèçêå áðü ôï ÉÅÅÅ (Institute of Electrical and Electronics Engineers), áðïôåëþíôáò ôç âÜóç ãéá ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.3. Áõôü ôï ðñüôõðï óõíå÷ßæåé íá åîåëßóóåôáé óå åéäéêÜ óçìåßá ó÷åôéêÜ ìå ôçí õëïðïßçóç ôïõ äéêôýïõ, üðùò ôýðïé êáëùäßùí, ê.Ü.

12

HUB

Ethernet

Óôï ðñüôõðï áõôü ôá äåäïìÝíá ÷ùñßæïíôáé óå ïìÜäåò (ðáêÝôá) êáé ôüóï ãéá ôç ìåôÜäïóÞ ôïõò üóï êáé ãéá ôçí ðñüóâáóç óôï ìÝóïí áêïëïõèåßôáé ï áëãüñéèìïò CSMA / CD (Carrier Sense Multiple Access with Cïllision Detection), ðïõ óå áðëÞ ìåôáöïñÜ óçìáßíåé «ðïëëáðëÞ ðñüóâáóç ìå áßóèçóç öÝñïíôïò, ìå äõíáôüôçôá áíß÷íåõóçò óõãêñïýóåùí». Ìå ôçí ôå÷íéêÞ áõôÞ êÜèå óõóêåõÞ ôïõ äéêôýïõ, ðñïêåéìÝíïõ íá ìåôáäþóåé óÞìá óå Üëëç, áíé÷íåýåé ôçí ýðáñîç ïðïéïõäÞðïôå óÞìáôïò óôï äßêôõï êáé áñ÷ßæåé ôç äéêÞ ôçò ìåôÜäïóç ìüíïí óôçí ðåñßðôùóç áðüëõôçò «çñåìßáò». Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ áñ÷ßóïõí ôáõôü÷ñïíá ôç ìåôÜäïóç ðáñáðÜíù ôçò ìéáò óõóêåõÝò, ëÝìå üôé Ý÷ïõìå óýãêñïõóç (collision). Ôüôå ç ìåôÜäïóç äéáêüðôåôáé áðü üëïõò êáé ç äéáäéêáóßá ðñïóðÜèåéáò áðïóôïëÞò åðáíáëáìâÜíåôáé áðü ôïí êáèÝíá ýóôåñá áðü Ýíá ôõ÷áßï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá.

371

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

TCP / IP

Ðïëý ãíùóôü ðñùôüêïëëï äéêôýïõ åßíáé ôï TCP/IP ðïõ áðïôåëåß êáé ôï âáóéêü ðñùôüêïëëï ôïõ Äéáäéêôýïõ. Ðñüêåéôáé ïõóéáóôéêÜ ãéá äýï ðñùôüêïëëá. Ôï TCP (Transmission Control Protocol) êáé ôï IP (Internet Protocol). ÓõãêñéôéêÜ ìå ôï ìïíôÝëï OSI, ôï TCP áíôéóôïé÷åß ðåñßðïõ ìå ôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò, åíþ ôï IP ìå ôï åðßðåäï äéêôýïõ. Ç ôå÷íéêÞ ðïõ åöáñìüæåôáé ãéá ôç ìåôÜäïóç ôçò ðëçñïöïñßáò áðü ôïí áðïóôïëÝá óôïí ðáñáëÞðôç ìïéÜæåé ìå ôïí ôñüðï áðïóôïëÞò åíüò äÝìáôïò ìå ôï ôá÷õäñïìåßï, üðïõ áêïëïõèåßôáé ç âÝëôéóôç äéáäñïìÞ áðü ôá äéáèÝóéìá ôá÷õäñïìéêÜ ãñáöåßá ìÝ÷ñé ôïí ðáñáëÞðôç. Åêôüò áðü ôï ßäéï ôï äÝìá áðáéôïýíôáé êáé êÜðïéá ðëçñïöïñéáêÜ óôïé÷åßá, üðùò ç äéåýèõíóç ôïõ áðïóôïëÝá -ãéá íá åéäïðïéçèåß óå ðåñßðôùóç åðéóôñïöÞò ôïõ äÝìáôïò- êáé ç äéåýèõíóç ôïõ ðáñáëÞðôç -ãéá ôïí êáèïñéóìü ôçò ðïñåßáò ôïõ äÝìáôïò ðñïò áõôüí. Ãéá íá äéáêéíçèåß ç ðëçñïöïñßá áðü ôïí áðïóôïëÝá óôïí ðáñáëÞðôç ìÝóá áðü ìéá ìç êáèïñéóìÝíç äéáäñïìÞ, ôá äåäïìÝíá ÷ùñßæïíôáé óå ðáêÝôá ìå ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÜ ìå: u ôç äéåýèõíóç ðïõ Ý÷åé êÜèå êüìâïò, ç ïðïßá åßíáé ìïíáäéêÞ óôï äßêôõï êáé êáëåßôáé IP-Address u ôç äéåýèõíóç ôïõ ðáñáëÞðôç, ðïõ êáé áõôÞ åßíáé ìïíáäéêÞ u ôïí áýîïíôá áñéèìü ôïõ ðáêÝôïõ, ãéá ôï ßäéï ìÞíõìá. Ìå ôïí ðáñáðÜíù ôñüðï ôï êÜèå ðáêÝôï ãßíåôáé áíåîÜñôçôï áðü êÜèå Üëëï êáé ìðïñåß íá «ôáîéäÝøåé» ìüíï ôïõ óôï äßêôõï. Ïé ôõðéêÝò åñãáóßåò ôïõ TCP, åßíáé íá ÷ùñßæåé óå ôìÞìáôá ôá ðñïò áðïóôïëÞ äåäïìÝíá êáé íá öñïíôßæåé ãéá ôçí áîéüðéóôç ìåôáöïñÜ ôïõò óôïí ðáñáëÞðôç. Ïé åñãáóßåò ôïõ IP åßíáé ç äçìéïõñãßá ðáêÝôùí äåäïìÝíùí áðü ôá TCP ôìÞìáôá êáé ç äñïìïëüãçóÞ ôïõò ðñïò ôïí ôåëéêü ðñïïñéóìü ôïõò.

Óôç óõíÝ÷åéá ôá ðáêÝôá äñïìïëïãïýíôáé ðñïò ôïí ðñïïñéóìü ôïõò, ìåôáöåñüìåíá óôïí åðüìåíï êüìâï ðïõ åîåôÜæåé ôïí ðñïïñéóìü ôïõ ðáêÝôïõ êáé áíÜëïãá ôï êñáôÜ Þ ôï áíáäñïìïëïãåß óôïí åðüìåíï êüìâï.

Ï óýã÷ñïíïò Üíèñùðïò óõíáíôÜ óôçí êáèçìåñéíÞ ôïõ æùÞ ðÜìðïëëåò åöáñìïãÝò ôçò çëåêôñïíéêÞò åðéêïéíùíßáò, ðïëëÝò áðü ôéò ïðïßåò Þäç ãíùñßóáìå óå ðñïçãïýìåíá êåöÜëáéá áõôïý ôïõ âéâëßïõ. ÐëÞèïò áðü áõôÝò åêôåëïýíôáé óå äßêôõï õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí êáé éäéáßôåñá óôï Äéáäßêôõï.

Ç ôçëåöùíßá ÷ñçóéìïðïéåß áóýñìáôá êáé åíóýñìáôá ìÝóá ìåôÜäïóçò, ìå üëï êáé ðåñéóóüôåñïõò ôñüðïõò êáé ìåèüäïõò ðïõ åîåëßóóïíôáé ñáãäáßá. Ôá ðéï ãíùóôÜ óõóôÞìáôá ôçëåöùíßáò åßíáé ôá áêüëïõèá:

372

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Éóôïóåëßäåò

Ôï «êïéíü» ôçëåöùíéêü óýóôçìá, ðïõ ïíïìÜæåôáé Äçìüóéï Åðéëåãüìåíï Ôçëåöùíéêü Äßêôõï (Public Switched Telephone Network - PSTN), áðïôåëåßôáé áðü ôï äßêôõï ôùí óõíäñïìçôþí -óðßôéá, åôáéñåßåò, ïñãáíéóìïß- êáèþò êáé ôï äßêôõï ôùí ôçëåðéêïéíùíéáêþí êÝíôñùí. Ïé óõíäñïìçôÝò óõíäÝïíôáé, óÞìåñá êáëùäéáêÜ, ìå ôï ðëçóéÝóôåñï óå áõôïýò êÝíôñï êáé åðéêïéíùíïýí ìå áíáëïãéêÜ óÞìáôá. Ôá óýã÷ñïíá êÝíôñá åßíáé øçöéáêÜ êáé óõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò áëëÜ êáé ìå Üëëá åõñýôåñá ôçëåöùíéêÜ óõóôÞìáôá (åíóýñìáôá, Þ áóýñìáôá) áíôáëëÜóóïíôáò øçöéáêÜ óÞìáôá. ¸ôóé, ïé óõíäñïìçôÝò ìðïñïýí íá óôÝëíïõí Þ íá ëáìâÜíïõí áíáëïãéêÜ óÞìáôá, ðïõ áíôéðñïóùðåýïõí öùíÞ Þ äåäïìÝíá, ôá ïðïßá âÝâáéá, áí ðñïÝñ÷ïíôáé áðü øçöéáêÞ ìïíÜäá, õößóôáíôáé ðñþôá áíÜëïãç ìåôáôñïðÞ áðü ìüíôåì.

12

PSTN

Ïé ïñãáíéóìïß êáé ïé åôáéñåßåò, ãéá íá êáëýøïõí åóùôåñéêÝò ôçëåöùíéêÝò ôïõò áíÜãêåò, ïñãáíþíïõí Ýíá åóùôåñéêü éäéùôéêü ôçëåöùíéêü äßêôõï. Ìéá åéäéêÞ ìïíÜäá, ìÝóá óôçí åðé÷åßñçóç, ðáßæåé ôïí ñüëï ôïõ ôçëåöùíéêïý êÝíôñïõ êáé ìå áõôÞí óõíäÝïíôáé üëïé ïé ÷ñÞóôåò ôçò åðé÷åßñçóçò. Ôï ôçëåöùíéêü áõôü êÝíôñï åßíáé åðßóçò óõíäåäåìÝíï ìå ôï äçìüóéï ôçëåöùíéêü äßêôõï.

Ãéá ðåñéóóüôåñï áðü Ýíá áéþíá ç âáóéêÞ åðéêïéíùíéáêÞ õðïäïìÞ Þôáí ôï ôçëåöùíéêü óýóôçìá ðïõ ðñïáíáöÝñáìå, ôï ïðïßï ó÷åäéÜóôçêå ãéá áíáëïãéêÞ ìåôÜäïóç öùíÞò. Ôï óýóôçìá áõôü áðïäåéêíýåôáé áíåðáñêÝò ãéá ðïëëÝò áíÜãêåò ôçò óýã÷ñïíçò åðéêïéíùíßáò, üðùò ç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí, öáî êáé âßíôåï. Ïé áðáéôÞóåéò ôùí ÷ñçóôþí ãéá ôÝôïéïõ åßäïõò õðçñåóßåò ïäÞãçóáí óå ìéá ðáãêüóìéá ðñïóðÜèåéá áíôéêáôÜóôáóçò ìÝñïõò ôïõ ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ PSTN áðü Ýíá íÝï øçöéáêü óýóôçìá ðïõ ïíïìÜæåôáé ISDN (Integrated Services Digital Network - Øçöéáêü Äßêôõï ÏëïêëçñùìÝíùí Õðçñåóéþí), ôï ïðïßï Ý÷åé óêïðü ôçí ïëïêëÞñùóç öùíçôéêþí êáé ìç õðçñåóéþí. Ôï ISDN ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá ýðáñîçò ìéáò êáé ìüíï ãñáììÞò ãéá ôç ëåéôïõñãßá áíüìïéùí õðçñåóéþí, üðùò åßíáé ç ôçëåöùíßá, ç óýíäåóç ìå ôï Äéáäßêôõï, ôï öáî, êëð., óôéò ïðïßåò õðÜñ÷åé ç äõíáôüôçôá ðáñÜëëçëçò ÷ñÞóçò ìÝóá áðü ôçí ßäéá ðÜíôá ãñáììÞ. ÐñïêåéìÝíïõ íá ãßíåé áõôü êáëýôåñá áíôéëçðôü, áíáöÝñïõìå üôé ÷ùñßò ôçí ýðáñîç ôïõ ISDN, ðñÝðåé Ýíáò ÷ñÞóôçò íá äéáèÝôåé äýï öõóéêÝò ãñáììÝò, åöüóïí åðéèõìåß ç óýíäåóÞ ôïõ ìå ôï Äéáäßêôõï íá ðñáãìáôïðïéåßôáé ôáõôü÷ñïíá ìå êÜðïéá ôçëåöùíéêÞ êëÞóç. Óôçí ðåñßðôùóç ôïõ ISDN áñêåß ìßá öõóéêÞ óýíäåóç. Óå óýíäåóç ISDN åßíáé äõíáôüí, ãéá ðáñÜäåéãìá, ï ÷ñÞóôçò íá Ý÷åé óýíäåóç ìå ôï Äéáäßêôõï êáé ðáñÜëëçëá íá ëáìâÜíåé Þ íá ðñáãìáôïðïéåß ôçëåöùíéêÝò êëÞóåéò.

ISDN

373

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ìå ôo êïéíü ôçëåöùíéêü óýóôçìá ÷ñåéÜæåóôå ðïëëÝò ôçëåöùíéêÝò ãñáììÝò ãéá ôçí ýðáñîç äéÜöïñùí õðçñåóéþí ôáõôü÷ñïíá. Ôüóåò, üóåò êáé ïé õðçñåóßåò.

Ìå ôo ISDN ìðïñïýí ðïëëÝò õðçñåóßåò íá åîåëßóóïíôáé áðü ìßá ãñáììÞ ôáõôü÷ñïíá.

Ç ôå÷íïëïãßá ôïõ ISDN åðéôñÝðåé ôç ìåôÜäïóç ðëçñïöïñéþí ìå õøçëÞ êáé óôáèåñÞ ôá÷ýôçôá ìåôáöïñÜò äåäïìÝíùí, óå ó÷Ýóç ìå ôï PSTN, ðñÜãìá ðïõ êÜíåé åöéêôÝò õðçñåóßåò üðùò ç ôçëåäéÜóêåøç. Óôï ISDN õðÜñ÷ïõí äýï ôýðïé êáíáëéþí: á) Ôá êáíÜëéá åðéêïéíùíßáò ðïõ ïíïìÜæïíôáé ôýðïõ  êáé ìåôáöÝñïõí ðëçñïöïñßåò ôùí ÷ñçóôþí, üðùò êåßìåíï, Þ÷ïò, âßíôåï êáé öáî. â) Ôá êáíÜëéá óçìáôïäïóßáò, ðïõ ïíïìÜæïíôáé ôýðïõ D êáé ìåôáöÝñïõí ðëçñïöïñßåò ãéá ôïí Ýëåã÷ï ìåôáîý ôùí êáíáëéþí åðéêïéíùíßáò. ÁõôÜ åßíáé õðåýèõíá ãéá ôçí áðïêáôÜóôáóç êáé ôïí ôåñìáôéóìü ôçò åðéêïéíùíßáò ôùí ðáñáðÜíù êáíáëéþí ôýðïõ Â.

ÓÞìåñá õðÜñ÷ïõí äýï ôýðïé óõíäÝóåùí ISDN. Ï ðñþôïò ôýðïò, ðïõ åíäéáöÝñåé ÷ñÞóôåò ìå ìéêñÝò áíÜãêåò, ïíïìÜæåôáé Âáóéêïý Ñõèìïý (Basic Rate Interface - BRI), êáé áðïôåëåßôáé áðü äýï B êáíÜëéá ôùí 64 Kbps êáé Ýíá êáíÜëé D ôùí 16 Kbps (óýíïëï 144 Kbps). Áðïôåëåß ìéá áñêåôÜ êáëÞ êáé åõÝëéêôç õðçñåóßá ðïõ äßíåé ôç äõíáôüôçôá äýï ôáõôü÷ñïíùí êëÞóåùí, åßôå ãéá ôçëåöùíéêÞ ÷ñÞóç åßôå ãéá áíôáëëáãÞ äåäïìÝíùí áëëÜ êáé óõíäõáóìü ôùí äýï. ÐñÝðåé íá óçìåéùèåß, åîÜëëïõ, üôé ïé äýï êëÞóåéò ðïõ ðñáãìáôïðïéïýíôáé ôáõôü÷ñïíá ìðïñïýí íá áðåõèýíïíôáé óå äéáöïñåôéêïýò ðñïïñéóìïýò.

374

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Éóôïóåëßäåò Ï äåýôåñïò ôýðïò óýíäåóçò Ý÷åé ðåñéóóüôåñåò äõíáôüôçôåò áðü ôïí ðñþôï êáé éêáíïðïéåß ôéò áíÜãêåò ìåãÜëùí åôáéñåéþí êáé ïñãáíéóìþí. ÐåñéëáìâÜíåé ðïëý ðåñéóóüôåñá êáíÜëéá, ìå áðïôÝëåóìá ôçí êáôÜ ðïëý ìåãáëýôåñç óõíïëéêÞ ÷ùñçôéêüôçôá. Ç óýíäåóç áõôÞ ïíïìÜæåôáé Ðñùôåýïíôïò Ñõèìïý (Primary Rate Interface - PRI), êáé áðïôåëåßôáé áðü 23 B êáíÜëéá ôùí 64 Kbps êáé Ýíá êáíÜëé D 64 Kbps (Ç.Ð.Á êáé Éáðùíßá) Þ áðü 30 B êáíÜëéá ôùí 64 Kbps êáé Ýíá êáíÜëé D 64 Kbps (Åõñþðç). ÐáñÜ ôï ãåãïíüò üôé ç õðçñåóßá áõôÞ äéáöÝñåé áðü ÷þñá óå ÷þñá, åßíáé äõíáôÞ ç åðéêïéíùíßá áõôÞ êáé ìåôáîý óõóôçìÜôùí ðïõ Ý÷ïõí õëïðïéÞóåé ôçí óýíäåóç ìå äéáöïñåôéêü ôñüðï. Ï åîïðëéóìüò ðïõ áðáéôåßôáé ðñïêåéìÝíïõ êÜðïéïò ÷ñÞóôçò íá êÜíåé ÷ñÞóç ôùí õðçñåóéþí ðïõ ðñïóöÝñåé ôï ISDN, üðïõ ç åðéêïéíùíßá ãßíåôáé åî ïëïêëÞñïõ ìå øçöéáêü ôñüðï, åîáñôÜôáé áðü ôï åßäïò ôùí óõóêåõþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ðñïêåéìÝíïõ íá õëïðïéÞóåé ôéò áíÜãêåò ôïõ. Ðéï óõãêåêñéìÝíá, áí ç óõóêåõÞ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß åßíáé óõìâáôÞ ìå ôï ISDN, ôüôå ï ÷ñÞóôçò óõíäÝåôáé áõôïìÜôùò ìÝóù ôçò ãñáììÞò ðïõ ôïõ ðñïóöÝñåôáé ìå ôï äßêôõï áõôü. Ôõðéêü ðáñÜäåéãìá ôÝôïéáò óõóêåõÞò áðïôåëåß ôï ISDN ôçëÝöùíï. Áí áíôßèåôá ç óõóêåõÞ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß äåí åßíáé óõìâáôÞ, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá Ýíá êïéíü ôçëÝöùíï Þ Ýíá êïéíü ôåñìáôéêü, ðñïêåéìÝíïõ íá åðéôåõ÷èåß ç åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôùí óõóêåõþí áõôþí êáé ôïõ ISDN äéêôýïõ áðáéôåßôáé ç ÷ñÞóç åéäéêïý ìåôáôñïðÝá.

ÅðéôñÝðåé óôï óõíäñïìçôÞ íá åðéêïéíùíåß áóýñìáôá ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôç öïñçôÞ ôïõ óõóêåõÞ, äçëáäÞ ôï êéíçôü ôçëÝöùíï, ìå Üëëïõò óõíäñïìçôÝò åßôå ôçò êéíçôÞò ôçëåöùíßáò, åßôå ôïõ ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ (óôáèåñü ôçëÝöùíï). Áõôü åßíáé åöéêôü, äéüôé Ýíá äßêôõï êéíçôÞò ôçëåöùíßáò óõíäÝåôáé êáé ìå Üëëá äßêôõá êéíçôÞò ôçëåöùíßáò, üðùò åðßóçò êáé ìå ôï ôçëåöùíéêü äßêôõï. Ç åðéêïéíùíßá ãßíåôáé øçöéáêÜ. Ôá êÝíôñá ôçò êéíçôÞò ôçëåöùíßáò åðéêïéíùíïýí ìå ôç óõóêåõÞ ôïõ óõíäñïìçôÞ ìå Ýíá óýóôçìá áíáìåôáäïôþí äéåóðáñìÝíùí êáôÜëëçëá ãåùãñáöéêÜ. ¸ôóé, õðÜñ÷åé ìéá ðåñéïäéêÞ åðéêïéíùíßá ôïõ óõóôÞìáôïò ìå ôï ôçëÝöùíï ôïõ óõíäñïìçôÞ êáé Ýëåã÷ïò ôçò ôáõôüôçôÜò ôïõ, þóôå íá åßíáé óõíå÷þò äõíáôÞ ç åîõðçñÝôçóç (êëÞóç Þ áðïäï÷Þ êëÞóçò) ìéá êáé ãíùñßæåé óå ðïéá êõøÝëç âñßóêåôáé. Åêôüò ôçò öùíçôéêÞò åðéêïéíùíßáò, ìÝóá áðü ôçí êéíçôÞ ôçëåöùíßá ðáñÝ÷ïíôáé êáé Üëëåò õðçñåóßåò, üðùò åßíáé ç áðïóôïëÞ ãñáðôþí ìçíõìÜôùí, öáî Þ äåäïìÝíùí áðü õðïëïãéóôÞ, ç óýíäåóç ìå ôï Äéáäßêôõï ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ WAP - Wireless Application Protocol, åíüò ðáãêüóìéïõ ðñïôýðïõ ãéá åðéêïéíùíßåò Äéáäéêôýïõ êáé ðñïçãìÝíåò õðçñåóßáò ôçëåöùíßáò ãéá øçöéáêÝò áóýñìáôåò óõóêåõÝò, üðùò êéíçôÜ ôçëÝöùíá, PDA s ê.ëð., õðçñåóßåò ðïõ åîåëßóóïíôáé êáé áõîÜíïíôáé ñáãäáßá. ¸íá Üëëï óýóôçìá êéíçôÞò ôçëåöùíßáò åßíáé åêåßíï üðïõ ç ìïíÜäá ôïõ óõíäñïìçôÞ åðéêïéíùíåß Üìåóá ìå Ýíá óýóôçìá äïñõöüñùí. ¸ôóé, åßíáé äõíáôÞ ç åðéêïéíùíßá åíüò ÷ñÞóôç ìå Üëëïõò óå üëç ôç ãç, ìéá êáé äåí õðÜñ÷ïõí áíáìåôáäüôåò ðïõ êáëýðôïõí óõãêåêñéìÝíç ðåñéï÷Þ, áëëÜ äïñõöüñïé êá-

12

¸íá äßêôõï êéíçôÞò ôçëåöùíßáò áðïôåëåßôáé: á) áðü Ýíá êÝíôñï ìåôáãùãÞò êéíçôÞò ôçëåöùíßáò (Mobile Switching Center) â) ôïõò óôáèìïýò âÜóçò (Base Stations), êáé ã) ôïõò êéíçôïýò óôáèìïýò (Mobile Stations), äçëáäÞ ôïõò óõíäñïìçôÝò. ÊÜèå óôáèìüò âÜóçò óõíäÝåôáé ìå ôï êÝíôñï êéíçôÞò ôçëåöùíßáò óôï ïðïßï áíÞêåé êáé åîõðçñåôåß ìéá ðåñéï÷Þ, ç ïðïßá ïíïìÜæåôáé êõøÝëç. Ç åðéêïéíùíßá áíÜìåóá óôï êéíçôü ôçëÝöùíï êáé ôï óôáèìü âÜóçò ãßíåôáé áóýñìáôá. O óôáèìüò áõôüò åðéêïéíùíåß ìüíéìá ìå ôï êÝíôñï. Ôï êÝíôñï ìåôáãùãÞò ôçò êéíçôÞò ôçëåöùíßáò ìÝóù ôùí óôáèìþí âÜóçò ãíùñßæåé êÜèå óôéãìÞ ðïý âñßóêåôáé êÜðïéïò êéíçôüò óôáèìüò.

375

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ôÜëëçëá äéáôåôáãìÝíïé óôï äéÜóôçìá þóôå íá êáëýðôïõí üëï ôïí ðëáíÞôç. ¸íá ôÝôïéï óýóôçìá êéíçôÞò ôçëåöùíßáò ðïõ óõíäõÜæåé äïñõöïñéêÝò êáé åðßãåéåò åðéêïéíùíßåò åßíáé ôï Universal Mobile Telecommunications System UMTS.

¼ðùò åßäáìå, ìå ôç óýã÷ñïíç ôçëåöùíßá ìåôáöÝñïõìå Þ÷ï, äåäïìÝíá Þ åéêüíá. ¼ëá áõôÜ ìðïñïýìå íá ôá åðéôý÷ïõìå êáé ìÝóá áðü ôï Äéáäßêôõï. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ç ðëçñïöïñßá -åéêüíá áðü êÜìåñá, Þ÷ïò áðü ìéêñüöùíï, ê.Ü.- óå øçöéáêÞ ìïñöÞ, óõìðéÝæåôáé óôïí õðïëïãéóôÞ ôïõ áðïóôïëÝá êáé ìåôáäßäåôáé ìÝóá áðü ôï Äéáäßêôõï óôïí õðïëïãéóôÞ ôïõ ðáñáëÞðôç (óõíïìéëçôÞ). Åêåß áðïóõìðéÝæåôáé êáé ãßíåôáé áíôéëçðôÞ ìÝóá áðü êáôÜëëçëá ðåñéöåñåéáêÜ - ïèüíç, ç÷åßá, áêïõóôéêÜ. Ìåôáîý ôùí óõíïìéëçôþí áðáéôåßôáé óýíäåóç ìå éêáíïðïéçôéêÞ êáé óôáèåñÞ ôá÷ýôçôá ìåôáöïñÜò äåäïìÝíùí (ôõðéêÜ ìåãáëýôåñç áðü 28,8 Kbps ãéá ôçí ðåñßðôùóç ôïõ Þ÷ïõ). Óôï Üìåóï ìÝëëïí ôÝôïéåò ëåéôïõñãßåò èá ôéò áíáëÜâïõí ðïëõìïñöéêÝò óõóêåõÝò, üðùò åîåëéãìÝíá êéíçôÜ ôçëÝöùíá ìå äõíáôüôçôåò ðñïóùðéêïý õðïëïãéóôÞ, øçöéáêÝò ôçëåïñÜóåéò, ïéêéáêÝò óõóêåõÝò ðïõ èá óõíäÝïíôáé ìå ôï Äéáäßêôõï, êëð.

Ìéá óõóêåõÞ öáî ðåñéÝ÷åé ìüíôåì, óáñùôÞ, ìç÷áíéóìü åêôýðùóçò, ìíÞìç êáé ÊÌÅ

Ðñüêåéôáé ãéá ôç ìåôÜäïóç ôïõ áíôéãñÜöïõ åíüò åããñÜöïõ (paper copy image) ìÝóá áðü ôçëåöùíéêÝò ãñáììÝò. Ç åðéêïéíùíßá áõôÞ åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôéò ãíùóôÝò åéäéêÝò óõóêåõÝò öáî. Ìðïñåß üìùò íá ðñáãìáôïðïéçèåß êáé áíÜìåóá óå ìéá óõóêåõÞ öáî êáé Ýíáí õðïëïãéóôÞ ðïõ äéáèÝôåé ìüíôåì ìå äõíáôüôçôá áðïóôïëÞò öáî. Ìéá óõóêåõÞ öáî êáôÜ ôçí áðïóôïëÞ óáñþíåé ôçí åðéöÜíåéá ôïõ ÷áñôéïý, óõìðéÝæåé ôá øçöéáêÜ äåäïìÝíá ôçò óÜñùóçò êáé ôá ìåôáäßäåé ìÝóù ôçò ôçëåöùíéêÞò ãñáììÞò, åíþ êáôÜ ôç ëÞøç áðïóõìðéÝæåé ôá äåäïìÝíá êáé ôá åêôõðþíåé. Ãéá ôçí áðïóôïëÞ öáî ìå ôç ÷ñÞóç õðïëïãéóôÞ, ôï Ýããñáöï ðñÝðåé íá åßíáé óå çëåêôñïíéêÞ ìïñöÞ (áñ÷åßï), ïðüôå áí áõôü åßíáé óå Ýíôõðç ìïñöÞ ðñÝðåé íá óáñùèåß. ÌåéïíÝêôçìá ôçò ÷ñÞóçò õðïëïãéóôÞ ãéá ëÞøç öáî áðïôåëåß ç áíÜãêç óõíå÷ïýò ëåéôïõñãßáò ôïõ õðïëïãéóôÞ ìå åíåñãü ôï áíôßóôïé÷ï ðñüãñáììá. ÓÞìåñá, ç ìåôÜäïóç öáî ìðïñåß íá åðéôåõ÷èåß êáé ìÝóù ôçò êéíçôÞò ôçëåöùíßáò Þ ôïõ Äéáäéêôýïõ.

Ç Ôçëåêåéìåíïãñáößá (teletext) åßíáé Ýíá óýóôçìá ôáõôü÷ñïíçò ìåôÜäïóçò óåëßäùí êåéìÝíïõ ìáæß ìå ôï ôçëåïðôéêü óÞìá êáé ìå äõíáôüôçôá åìöÜíéóÞò ôïõò óôçí ïèüíç ôçò ôçëåüñáóçò ðïõ äéáèÝôåé ôá áíÜëïãá êõêëþìáôá. Óå ìéá ôÝôïéá ðåñßðôùóç ï ÷ñÞóôçò åðéëÝãåé ôéò óåëßäåò ðïõ åðéèõìåß íá åìöáíéóôïýí ìå ôï ôçëå÷åéñéóôÞñéü ôïõ. ÁõôÝò ðåñéÝ÷ïõí ðëçñïöïñßåò ðïõ áíáíåþíåé óõíå÷þò ï áíôßóôïé÷ïò ôçëåïðôéêüò óôáèìüò, óõíÞèùò ãéá åíçìÝñùóç, äéáóêÝäáóç, ðñþôåò áíÜãêåò, ê.Ü.

376

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Éóôïóåëßäåò

12

Ç êáôáíåìçìÝíç åðåîåñãáóßá äåäïìÝíùí (distributed data processing) åîåëßóóåôáé óå äéêôõùìÝíïõò õðïëïãéóôÝò, óôïõò ïðïßïõò êáôáíÝìïíôáé ëåéôïõñãßåò åðåîåñãáóßáò êáé áðïèÞêåõóçò äåäïìÝíùí. Ôç óõíáíôÜìå óõ÷íÜ óå åôáéñåßåò, üðïõ ç áñ÷éêÞ åðåîåñãáóßá äåäïìÝíùí ãßíåôáé óôá êáôÜ ôüðïõò õðïêáôáóôÞìáôÜ ôïõò, åíþ óôç óõíÝ÷åéá ôá óôïé÷åßá áõôÜ óõëëÝãïíôáé óôá êåíôñéêÜ ãñáöåßá ãéá ðåñáéôÝñù åðåîåñãáóßá.

Ôá ðåñéóóüôåñá õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá, ìå ôç ÷ñÞóç ôùí ôçëåðéêïéíùíéþí, åðéôñÝðïõí ôçí Üìåóç (on line) åðéêïéíùíßá åíüò ÷ñÞóôç ìå áõôÜ áðü ìáêñéÜ. ÔÝôïéá óõóôÞìáôá óõíáíôÜìå óå åôáéñåßåò, ïñãáíéóìïýò, ðáíåðéóôÞìéá, ôñÜðåæåò êáé áëëïý. Ðáñáäåßãìáôá áðïôåëïýí ïé ÁÔÌ ôùí ôñáðåæþí, ïé áãïñÝò ìå ðéóôùôéêÝò êÜñôåò, õðçñåóßåò ðëçñïöüñçóçò, ê.Ü.

Ç ïíïìáóßá ðñïÝñ÷åôáé áðü ôï Inter Organization Systems. Åßíáé õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá ìå ôá ïðïßá ôá õðïêáôáóôÞìáôá ìéáò åôáéñåßáò Þ ôñÜðåæáò åßíáé on line óõíäåäåìÝíá ìå ôï êåíôñéêü.

ÐñïÝñ÷åôáé áðü ôá áñ÷éêÜ ôïõ Electronic Data Interchange êáé ðñüêåéôáé ãéá ôçí çëåêôñïíéêÞ áíôáëëáãÞ åìðïñéêþí äåäïìÝíùí-åããñÜöùí ìå ðñïêáèïñéóìÝíïõò ôýðïõò (format). Ìå áõôüí ôïí ôñüðï ìéá åôáéñåßá ìðïñåß íá óôÝëíåé ôá ðáñáóôáôéêÜ áðü êéíÞóåéò ôçò -üðùò ðùëÞóåéò, áãïñÝò, åéóðñÜîåéò, ê.Ü.- óå ìéá Üëëç ìå áõôüìáôç åíçìÝñùóç ôùí óôïé÷åßùí ôçò.

ÁöïñÜ ôçí çëåêôñïíéêÞ áðïóôïëÞ êáé ëÞøç ìçíõìÜôùí (e-mails) áíÜìåóá óå ÷ñÞóôåò õðïëïãéóôþí ðïõ âñßóêïíôáé óå äßêôõï êáé äéáèÝôïõí çëåêôñïíéêÞ äéåýèõíóç. Óôç óçìåñéíÞ ìïñöÞ ìðïñåß ôï ìÞíõìá íá ðåñéÝ÷åé ïðïéïäÞðïôå áñ÷åßï êáé íá êïéíïðïéåßôáé óå ðïëëïýò ÷ñÞóôåò. Ç õðçñåóßá áõôÞ óõíáíôÜôáé óå ðïëëÜ äßêôõá êáé éäéáßôåñá óôï Äéáäßêôõï.

Ðñüêåéôáé ãéá ôç äõíáôüôçôá ìåôáöïñÜò áñ÷åßùí ìåôáîý äýï óçìåßùí äéêôýïõ. Ç äõíáôüôçôá áõôÞ ðáñÝ÷åôáé ó÷åäüí óå êÜèå äßêôõï êáé öõóéêÜ óôï Äéáäßêôõï.

377

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ðñüêåéôáé ãéá õðçñåóßá ç ïðïßá åðéôñÝðåé ôçí åðéêïéíùíßá ìåôáîý ÷ñçóôþí ìÝóù åíüò çëåêôñïíéêïý ðßíáêá áíáêïéíþóåùí (Bulletin Board Services BBS). ÊÜèå ÷ñÞóôçò ìðïñåß íá óôåßëåé Þ íá äéáâÜóåé ôá ìçíýìáôá ðïõ Ý÷ïõí óôåßëåé ïé Üëëïé. ÁõôÞ ç õðçñåóßá Þôáí éäéáßôåñá äçìïöéëÞò ðñéí ôçí åîÜðëùóç ôïõ Äéáäéêôýïõ êáé ðáñåß÷å êáé Üëëåò äõíáôüôçôåò üðùò ìåôáöïñÜ áñ÷åßùí, åóùôåñéêü çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï, ê.Ü.

Ìéá áðü ôéò óýã÷ñïíåò ìïñöÝò åðéêïéíùíßáò, ðïõ Ý÷ïõìå äåé óå ðñïçãïýìåíï êåöÜëáéï, åßíáé ç ôçëåäéÜóêåøç. ÄçëáäÞ ç óõíäéÜóêåøç åíüò áñéèìïý áôüìùí, ìå ìåôÜäïóç åéêüíáò, Þ÷ïõ êáé äåäïìÝíùí óå ðñáãìáôéêü ÷ñüíï. Ãéá íá åîåëßóóåôáé ïìáëÜ ìéá ôÝôïéá ìåôÜäïóç, áðáéôåßôáé åéäéêüò åîïðëéóìüò -üðùò êÜìåñá, ìéêñüöùíï, êëð.- êáèþò êáé óýíäåóç ðïõ íá åîáóöáëßæåé õøçëÞ êáé óôáèåñÞ ôá÷ýôçôá ìåôáöïñÜò äåäïìÝíùí. Ìéá ôÝôïéá óýíäåóç åðéôõã÷Üíåôáé åßôå ìå áðåõèåßáò ôçëåðéêïéíùíéáêÞ óýíäåóç ìåôáîý ôùí óõììåôå÷üíôùí (ð.÷. ISDN) åßôå ìÝóù ôïõ Äéáäéêôýïõ.

¸íá óýóôçìá åíôïðéóìïý èÝóçò (Global Positioning System - GPS) åßíáé óýóôçìá ðïõ õðïëïãßæåé ôç èÝóç åíüò áíôéêåéìÝíïõ óôçí åðéöÜíåéá ôçò ãçò. Áõôü åðéôõã÷Üíåôáé ìå åéäéêÝò óõóêåõÝò, ïé ïðïßåò ìðïñïýí íá ðñïóäéïñßóïõí ôç ãåùãñáöéêÞ èÝóç óôçí ïðïßá âñßóêïíôáé áîéïðïéþíôáò ôá óÞìáôá ðïõ äÝ÷ïíôáé áðü Ýíá äßêôõï äïñõöüñùí ðïõ âñßóêïíôáé ãýñù áðü ôç ãç ãéá ôï óêïðü áõôü. Ôá óõóôÞìáôá áõôÜ åßíáé éäéáßôåñá ÷ñÞóéìá óôç íáõóéðëïÀá, óå ìåìïíùìÝíá Üôïìá áëëÜ êáé ãéá óôñáôéùôéêïýò óêïðïýò.

378

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Éóôïóåëßäåò

Ôï Äéáäßêôõï åßíáé Ýíá äßêôõï ðïõ áðïôåëåßôáé áðü ÷éëéÜäåò äßêôõá êÜèå ìïñöÞò, äéáóêïñðéóìÝíá óå ïëüêëçñç ôçí õäñüãåéï.

ÄçìéïõñãÞèçêå óôç äåêáåôßá ôïõ 60, üôáí ôï Õðïõñãåßï ¢ìõíáò ôùí Ç.Ð.Á.

(Department of Defence - DoD) áðïöÜóéóå ôçí êáôáóêåõÞ åíüò äéêôýïõ õðïëïãéóôþí åôåñïãåíþí êáé äéåóðáñìÝíùí, ôï ïðïßï èá ìðïñïýóå íá ëåéôïõñãåß áêüìç êáé óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ìÝñïò ôïõ èá åß÷å êáôáóôñáöåß áðü ðéèáíÞ ðïëåìéêÞ öèïñÜ. Ãéá íá ãßíåé áõôü äõíáôü, Ýðñåðå íá ìçí õðÜñ÷åé êåíôñéêü óçìåßï áðü ôï ïðïßï íá åîáñôÜôáé ç ëåéôïõñãßá ôïõ äéêôýïõ, åíþ èá Ýðñåðå íá áíáæçôçèåß ç êáôÜëëçëç ìÝèïäïò, ìå ôçí ïðïßá ôá äéÜöïñá óçìåßá èá ìðïñïýóáí íá óõíå÷ßóïõí íá åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò, Ýóôù êáé áí êÜðïéï ôìÞìá Þôáí åêôüò ëåéôïõñãßáò. Ôï 1969, ôï DoD äçìéïýñãçóå Ýíá ôÝôïéï äßêôõï ðïõ ïíïìÜóôçêå ARPANET, ìå âáóéêÞ äõíáôüôçôá ôçí åðéêïéíùíßá äýï õðïëïãéóôþí ìÝóá áðü ôéò ïðïéåóäÞðïôå, êÜèå óôéãìÞ, äéáèÝóéìåò óõíäÝóåéò. Óôçí áñ÷Þ ôï äßêôõï áðïôåëïýíôáí áðü õðïëïãéóôÝò êõâåñíçôéêþí õðçñåóéþí êáé ðáíåðéóôçìßùí ôùí Ç.Ð.Á. Óôç óõíÝ÷åéá, åîåëß÷ôçêå óå äßêôõï áðïôåëïýìåíï áðü áíåîÜñôçôá ôïðéêÜ äßêôõá õðïëïãéóôþí äéáöïñåôéêÞò ôå÷íïëïãßáò, åôáéñåéþí, ïñãáíéóìþí êáé áêáäçìáúêþí éäñõìÜôùí. Ïé âáóéêÝò õðçñåóßåò ôïõ Þôáí ç ìåôáöïñÜ áñ÷åßùí, ôï çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï êáé ç áðïìáêñõóìÝíç óýíäåóç. Ïé õðçñåóßåò áõôÝò åîáêïëïõèïýí íá åßíáé áðü ôéò âáóéêÝò ôïõ Äéáäéêôýïõ êáé èá áíáöåñèïýìå äéåîïäéêÜ óå áõôÝò óôç óõíÝ÷åéá. Ôï 1990 ôï ARPANET, ìåôïíïìÜóôçêå óå Internet (óôá åëëçíéêÜ óõíçèßæåôáé ï üñïò Äéáäßêôõï) êáé ìå ôï üíïìá áõôü, áëëÜ ìå óõíå÷åßò ôå÷íïëïãéêÝò åîåëßîåéò, óõíå÷ßæåé êáé óÞìåñá.

12

ÉóôïñéêÞ áíáäñïìÞ 1969, äçìéïõñãßá ARPANET 1972, åìöÜíéóç ðñïãñÜììáôïò çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ ãéá ôï ARPANET 1979, áñ÷ßæåé ç ëåéôïõñãßá ôùí usenet newsgroups, ìåôáîý ôùí Ðáíåðéóôçìßùí Duke êáé UNC 1982, Ýãêñéóç ôùí ðñùôïêüëëùí TCP/IP, ùò âáóéêþí ôïõ ARPANET 1988, óýíäåóç ôùí ðñþôùí åðé÷åéñÞóåùí óôï äßêôõï 1989, êáôáóêåõÞ ôïõ Ðáãêüóìéïõ Éóôïý áðü ôïí ¢ããëï Timothy Berners Lee óôï åëâåôéêü åñåõíçôéêü åñãáóôÞñéï CERN 1990, ìåôïíïìáóßá ôïõ ARPANET óå Internet, ìå ðëÞñåò Üíïéãìá óå üëïõò 1991, åìöÜíéóç ôùí åñãáëåßùí áíáæÞôçóçò êáé ðëïÞãçóçò WAIS, Gopher êáé ôïõ WWW 1992, äçìéïõñãßá ôïõ ïñãáíéóìïý Internet Society (ISOC) 1993, åìöÜíéóç ôïõ ðñïãñÜììáôïò ðëïÞãçóçò MOSAIC 1995, åðßóçìç áíáêïßíùóç ôçò ãëþóóáò ðñïãñáììáôéóìïý JAVA áðü ôçí åôáéñåßá SUN Microsystems.

Ãéá ôç óýíäåóç ôùí õðïëïãéóôþí ôïõ äéêôýïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ìéá ïéêïãÝíåéá áðü ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò, ç ïðïßá ðñïÞëèå áðü ôï ÐáíåðéóôÞìéï Berkley ôçò Êáëéöüñíéá, ìå âáóéêüôåñá ôï ÔCP êáé ôï IP, ôá ïðïßá êáèïñßæïõí

379

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ç ðëçñïöïñßá ìåôáäßäåôáé áðü ôïí Ýíáí õðïëïãéóôÞ óôïí Üëëïí. ÁõôÜ ôá äýï áðïôÝëåóáí êáé áðïôåëïýí êáé óÞìåñá ôá âáóéêÜ ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò ôïõ Äéáäéêôýïõ. Ôá ðñùôüêïëëá TCP êáé IP åãêñßèçêáí ùò âáóéêÜ ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò ôïõ äéêôýïõ ARPANET ôï 1982.

Ïé ÷ñÞóôåò ôïõ Äéáäéêôýïõ Ý÷ïõí ôçí äõíáôüôçôá åßôå íá âëÝðïõí ôéò äçìïóéåõìÝíåò ðëçñïöïñßåò, åßôå íá äçìïóéåýïõí ôéò äéêÝò ôïõò, äõíáôüôçôá ðïõ ðïëëÝò öïñÝò áðïôåëåß Ýíá ðïëý éó÷õñü äéáöçìéóôéêü üðëï.

Ìéá åôáéñåßá, èá ìðïñïýóå ãéá ðáñÜäåéãìá, íá äéáèÝôåé Ýíá intranet óôï ïðïßï Ý÷ïõí ðñüóâáóç ðåëÜôåò ôçò êáé íá åðéôñÝðåé ôçí «ôïðïèÝôçóç» ðáñáããåëßáò áðü áõôïýò on-line, Ý÷ïíôáò ðñüóâáóç óôï õðïóýóôçìá ðáñáããåëéþí ôçò.

ÓÞìåñá, ôï Äéáäßêôõï óõíäÝåé åêáôïììýñéá ÷ñÞóôåò óôïí ðëáíÞôç êáé áðïôåëåß ôç ìåãáëýôåñç ðçãÞ ðëçñïöïñßáò, áíôáëëáãÞò ìçíõìÜôùí êáé éäåþí. Óôï Äéáäßêôõï âñßóêïíôáé êáôá÷ùñéóìÝíåò ðëçñïöïñßåò ÷ñÞóéìåò ãéá êÜèå åðéóôÞìïíá, åôáéñåßá, ïñãáíéóìü, åêðáéäåõôéêü ßäñõìá êáé ãåíéêÜ êÜèå óýã÷ñïíï Üíèñùðï. Ïé ðáñå÷üìåíåò õðçñåóßåò åßíáé ðïëëÝò êáé óõíå÷þò åîåëßóóïíôáé êáé áõîÜíïíôáé, ìå ìåãÜëç óõíåéóöïñÜ: u óå üëåò ôéò åðéóôÞìåò u óôçí åêðáßäåõóç u óôéò åðé÷åéñÞóåéò, ãéá ôç äéáöÞìéóç, ôçí åìðïñßá ðñïúüíôùí êáé õðçñåóéþí, ôçí åðéêïéíùíßá ìå Üëëåò åðé÷åéñÞóåéò êáé ðåëÜôåò u óôéò êáèçìåñéíÝò ìáò óõíáëëáãÝò, ìÝóù on line åöáñìïãþí åôáéñåéþí êáé ïñãáíéóìþí. Ìå áõôüí ôïí ôñüðï ìðïñïýìå íá êÜíïõìå êñÜôçóç èÝóçò óå îåíïäï÷åßá, óå ðñáêôïñåßá ôáîéäßùí, óå åêäçëþóåéò, íá åíçìåñùèïýìå ãéá èÝìáôá ïñãáíéóìþí êáé éäñõìÜôùí. Åðßóçò Ý÷åé áñ÷ßóåé ç «áóöáëÞò» äéåîáãùãÞ çëåêôñïíéêïý åìðïñßïõ êáé ôñáðåæéêþí óõíáëëáãþí. Ìå áðëÝò ìåèüäïõò ìðïñåß êÜðïéïò: u íá Ý÷åé ðñüóâáóç ãéá áíáæÞôçóç êáé Üíôëçóç ðëçñïöïñéþí óå õðïëïãéóôÝò ôïõ äéêôýïõ ìå äéáèÝóéìç ôÝôïéá ðëçñïöïñßá u íá êïéíïðïéåß äéêÝò ôïõ ðëçñïöïñßåò u íá åðéêïéíùíåß êáé íá áíôáëëÜóóåé éäÝåò ìå Üëëïõò ÷ñÞóôåò.

Ç ôå÷íïëïãßá ôïõ Äéáäéêôýïõ ìðïñåß íá åöáñìïóôåß êáé óå «åóùôåñéêü äßêôõï» åôáéñåéþí, ïñãáíéóìþí, åêðáéäåõôéêþí éäñõìÜôùí êáé Üëëùí öïñÝùí, äçìéïõñãþíôáò Ýíá êëåéóôü äßêôõï, ìå üëåò ó÷åäüí ôéò õðçñåóßåò ôïõ Äéáäéêôýïõ. ¸íá ôÝôïéï äßêôõï ïíïìÜæåôáé intranet, ãíùñßæåé ìåãÜëç áíÜðôõîç êáé õéïèåôåßôáé üëï êáé ðåñéóóüôåñï. ÐïëëÝò öïñÝò óå Ýíá intranet õðÜñ÷åé åëåã÷üìåíç ðñüóâáóç êáé áðü Üôïìá åêôüò ôïõ ïñãáíéóìïý Þ ôçò åôáéñåßáò óôçí ïðïßá áíÞêåé, ïðüôå ëÝãåôáé extranet. ÕðÜñ÷ïõí äéÜöïñá åðßðåäá ðñüóâáóçò óå Ýíá extranet, ôá ïðïßá ðåñéëáìâÜíïõí ôüóï ôï åßäïò ôùí ÷ñçóôþí ðïõ ìðïñïýí íá Ý÷ïõí ðñüóâáóç óå áõôü, üóï êáé ôï ôìÞìá ôïõ äéêôýïõ óôï ïðïßï ôïõò åðéôñÝðåôáé ç ðñüóâáóç. ¸íá extranet óõíÞèùò åîõðçñåôåß ôéò áíÜãêåò óõíåñãáóßáò ìåôáîý ôçò åôáéñåßáò Þ ôïõ ïñãáíéóìïý êáé åîùôåñéêþí óõíåñãáôþí ôïõò. Äåí åßíáé «áíïéêôü» óå ïðïéïíäÞðïôå êáé ìðïñåß åîùôåñéêÜ íá óõíäÝåôáé ìå ïðïéïäÞðïôå Üëëï äßêôõï, Üñá êáé ìå ôï Äéáäßêôõï.

Ôï Äéáäßêôõï äåí áêïëïõèåß ôï ìïíôÝëï ôïõ OSI, ìéá êáé ôï ARPANET áðü ôï ïðïßï ðñïÝñ÷åôáé ðñïûðÞñîå êáôÜ ìéá äåêáåôßá. Ìðïñïýìå íá ðïýìå üôé ôï ìïíôÝëï ôïõ Äéáäéêôýïõ áðïôåëåßôáé áðü ðÝíôå åðßðåäá êáé ü÷é åðôÜ. ÁõôÜ

380

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Éóôïóåëßäåò ðïõ ëåßðïõí åßíáé ôï åðßðåäï óõíüäïõ êáé ôï åðßðåäï ðáñïõóßáóçò, äçëáäÞ ôï ðÝìðôï êáé ôï Ýêôï åðßðåäï. ÐïëëÝò öïñÝò ôï Äéáäßêôõï êáé ôá äßêôõá intranet/extranet áíáöÝñïíôáé ùò TCP/IP äßêôõá. Ç áíáöïñÜ áõôÞ ó÷åôßæåôáé ìå ôá äýï ðñùôüêïëëá ôï TCP êáé ôï IP ôá ïðïßá áíôéóôïé÷ïýí ðåñßðïõ óôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò êáé óôï åðßðåäï äéêôýïõ ôïõ ìïíôÝëïõ OSI.

12

Ï êÜèå õðïëïãéóôÞò ðïõ åßíáé óõíäåìÝíïò óôï Äéáäßêôõï, ãéá íá áíáãíùñßæåôáé Óôï Äéáäßêôõï äåí áðü ôïõò Üëëïõò, Ý÷åé ìßá êáé ìïíáäéêÞ ðáãêïóìßùò äéåýèõíóç, ðïõ êáëåßôáé IP ÷ñçóéìïðïéïýíôáé äéåýèõíóç (IP address). üëåò ïé äõíáôÝò IP ÕðÜñ÷åé Ýíá éåñáñ÷éêü ó÷Þìá ðáñá÷þñçóçò IP äéåõèýíóåùí, ôï ïðïßï åîáäéåõèýíóåéò. óöáëßæåé üôé ç IP äéåýèõíóç åíüò õðïëïãéóôÞ äåí èá äïèåß êáé óå êÜðïéïí ÜëÕðÜñ÷ïõí óõãêåêñéìÝíåò ðåñéï÷Ýò ëï. Éåñáñ÷éêÜ ôï êÜèå åðßðåäï äéáèÝôåé ðåñéï÷Ýò äéåõèýíóåùí óôï áìÝóùò äéåõèýíóåùí ðïõ åðüìåíü ôïõ, áðü áõôÝò ðïõ Ý÷åé óôç äéêáéïäïóßá ôïõ. Ôçí åõèýíç óå ðñþôï ðáñáìÝíïõí åëåýåðßðåäï ôçí Ý÷åé ï ïñãáíéóìüò IANA (Internet Assigned Numbers Authority). èåñåò ãéá ÷ñÞóç óå Óå äåýôåñï åðßðåäï õðÜñ÷ïõí ôñåéò ïñãáíéóìïß ðïõ Ý÷ïõí ôçí åõèýíç ôùí êëåéóôÜ IP - äßêôõá (Intranets). äéåõèýíóåùí ãéá ôçí Áóßá êáé ôïí Åéñçíéêü (APNIC - Asia & Pacific Network Information Centre), ãéá ôçí Åõñþðç (RIPE - Reseau IP Europeens) êáé ãéá ôçí ÁìåñéêÞ (ARIN - American Registry for Internet Numbers). Óå ôñßôï åðßðåäï, ôÝëïò, ôçí åõèýíç Ý÷ïõí ïé åèíéêïß ðáñï÷åßò Äéáäéêôýïõ. Ï êÜèå öïñÝáò äéá÷åéñßæåôáé Ýíá õðïóýíïëï ôùí IP äéåõèýíóåùí ðïõ ôïõ ðáñá÷ùñåß ï áìÝóùò áíþôåñüò ôïõ. ¸ôóé áí êÜðïéïò -åôáéñåßá, ïñãáíéóìüò êëð.- èÝëåé íá óõíäÝóåé ôï äßêôõü ôïõ óôï Äéáäßêôõï êáé åðïìÝíùò ÷ñåéÜæåôáé IP äéåõèýíóåéò ãéá ôïõò õðïëïãéóôÝò ôïõ, èá ðñÝðåé íá áðåõèýíåôáé óôïí ðáñï- Óôéò ÇÐÁ ôï ôåëåõôáßï ôìÞìá ÷Ýá Äéáäéêôýïõ ðïõ èá óõíäåèåß êáé ï ïðïßïò, ìÝóá áðü ôï ðéï ðÜíù ôïõ ïíüìáôïò óõìâïëßæåé êáôçó÷Þìá, öñïíôßæåé íá ôïõ áðïäïèïýí ïé ìïíáäéêÝò äéåõèýíóåéò ðïõ ãïñßá ÷ñåéÜæåôáé. Áõôü ðïõ ãßíåôáé åßíáé íá ôïõ ðáñá÷ùñåßôáé Ýíá õðïóýíïëï ÅìðïñéêÞ åôáñåßá com (COMercial) IP äéåõèýíóåùí êáé óôç óõíÝ÷åéá åßíáé åõèýíç ôïõ äéá÷åéñéóôÞ ôïõ ôïðéêïý äéêôýïõ íá äþóåé ôéò äéåõèýíóåéò áõôÝò óå êÜèå õðïëïãéóôÞ. Ïñãáíéóìüò org

H IP äéåýèõíóç óôç óçìåñéíÞ ìïñöÞ ôçò åßíáé Ýíáò áñéèìüò ôùí 32 bit (4 byte). ÓõíÞèùò ðáñéóôÜíåôáé ìå ôç ìïñöÞ xxx.yyy.zzz.kkk üðïõ ç êÜèå ôñéÜäá åßíáé ôï áíôßóôïé÷ï byte åêöñáóìÝíï óå äåêáäéêÞ ìïñöÞ. Ãéá ðáñÜäåéãìá ç äéåýèõíóç 194.177.196.1 áíôéóôïé÷åß óå õðïëïãéóôÞ ôïõ äéêôýïõ ôçò ÅëëçíéêÞò ÌáèçìáôéêÞò Åôáéñåßáò, åíþ ç 194.177.193.129 óå õðïëïãéóôÞ ôïõ äéêôýïõ ôïõ Ðáéäáãùãéêïý Éíóôéôïýôïõ. Ç ñáãäáßá åîÜðëùóç ôïõ Äéáäéêôýïõ ïäÞãçóå áíáðüöåõêôá óôçí êÜëõøç åíüò ìåãÜëïõ ìÝñïõò áðü ôï óýíïëï ôùí äéáèÝóéìùí äéåõèýíóåùí. ¸ôóé ôï ðñüôõðï IPV4 ôùí 32 bit (232 äõíáôÝò äéåõèýíóåéò) åîåëßóóåôáé óôï ðñüôõðï IPV6 óôï ïðïßï ðñïâëÝðåôáé äéåýèõíóç ôùí 128 bit (2128 äõíáôÝò äéåõèýíóåéò).

(ORGanization)

edu

Åêðáßäåõóç (EDUcation)

gov

Êõâåñíçôéêüò (GOVerment)

mil

Óôñáôéùôéêüò (MILitary)

åíþ óôïí õðüëïéðï êüóìï ôç ÷þñá üðïõ âñßóêåôáé ôï äßêôõï. Êùäéêïß ×ùñþí gr

de Ïé õðïëïãéóôÝò ðïõ Ý÷ïõí ìüíéìç óýíäåóç óôï Äéáäßêôõï Ý÷ïõí óôáèåñÞ äéåýèõíóç, üðùò óõìâáßíåé ìå ôá õðïõñãåßá, ôïõò ïñãáíéóìïýò, ôéò fr åôáéñåßåò, êëð. Ïé áðëïß ÷ñÞóôåò óõíäÝïíôáé ðñïóùñéíÜ ìå êÜðïéïí ðáñï÷Ýá õðçñåóéþí Äéáäéêôýïõ (Internet Service Provider - ISP) ìÝóù áðëÞò ôçëåöùíéêÞò óýíäåóçò (dial up). Óå áõôïýò, ãéá ëüãïõò ïéêïíïìßáò äéåõèýíóåùí, óõíÞèùò áðïäßäåôáé

ÅëëÜäá Ãåñìáíßá Ãáëëßá

381

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ìéá ìïíáäéêÞ IP äéåýèõíóç ðñïóùñéíÜ êáé ãéá üóï äéáñêåß ç óýíäåóÞ ôïõò ìå ôï Äéáäßêôõï. Ç óýíäåóç áõôÞ ÷ïñçãåßôáé Ýíáíôé óõíäñïìÞò Þ ü÷é, áíÜëïãá ìå ôïí ðáñï÷Ýá õðçñåóéþí Äéáäéêôýïõ. Ï ÷ñÞóôçò åðéêïéíùíåß ôçëåöùíéêÜ ìå ôïí ðáñï÷Ýá êáé åö´ üóïí áíáãíùñéóôåß (ìÝóù åíüò áíáãíùñéóôéêïý ïíüìáôïò -user name- êáé óõíèçìáôéêïý -password), óõíäÝåôáé óôï Äéáäßêôõï.

Domain name

Óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò ïé ÷ñÞóôåò ôïõ Äéáäéêôýïõ ðñÝðåé íá áíáöåñèïýí óôç äéåýèõíóç êÜðïéïõ õðïëïãéóôÞ. ÅðåéäÞ ç IP äéåýèõíóç åßíáé äýóêïëï íá áðïìíçìïíåõèåß, õðÜñ÷åé (ðáñÜëëçëá ìå áõôü ôï ó÷Þìá ôùí IP äéåõèýíóåùí) Ýíá äåýôåñï ó÷Þìá, óôï ïðïßï ôá ïíüìáôá ôùí õðïëïãéóôþí áðïôåëïýíôáé áðü ëÝîåéò ðïõ ÷ùñßæïíôáé ìå ôåëåßá. ÄåäïìÝíïõ üôé ç áíÜãêç ãéá ìïíáäéêüôçôá åîáêïëïõèåß íá õößóôáôáé êáé óå áõôü ôï ó÷Þìá, óå êÜèå äßêôõï ôï ïðïßï óõíäÝåôáé óôï Äéáäßêôõï ðáñá÷ùñåßôáé Ýíá ìïíáäéêü üíïìá ðïõ ïíïìÜæåôáé domain name. ¸ôóé ôï ypepth.gr åßíáé ôï üíïìá ôïõ äéêôýïõ ôïõ ÕÐÅÐÈ. Ôï üíïìá êÜèå õðïëïãéóôÞ óå Ýíá äßêôõï äçìéïõñãåßôáé áðü Ýíá üíïìá, ôï ïðïßï áêïëïõèåßôáé áðü ôï domain name. ¸íáò, ëïéðüí, õðïëïãéóôÞò óôï ÕÐÅÐÈ èá ìðïñïýóå íá ëÝãåôáé: dias.ypepth.gr. Ôçí åõèýíç ãéá ôçí áðüäïóç ïíïìÜôùí óôïõò õðïëïãéóôÝò Ý÷åé ï äéá÷åéñéóôÞò ôïõ ôïðéêïý äéêôýïõ. ÅðåéäÞ ïé õðïëïãéóôÝò óôç ìåôáîý ôïõò åðéêïéíùíßá ÷ñçóéìïðïéïýí IP äéåõèýíóåéò, õðÜñ÷åé Ýíáò ìç÷áíéóìüò áíôéóôïß÷éóçò ïíïìÜôùí êáé IP äéåõèýíóåùí ðïõ êáëåßôáé Domain Náme System - DNS. ¸ôóé ãéá ðáñÜäåéãìá ôï üíïìá www.hms.gr áíôéóôïé÷ßæåôáé, ìÝóù áõôïý ôïõ ìç÷áíéóìïý, óôçí IP äéåýèõíóç 194.177.196.1. Êáé ôá äýï ðñïóäéïñßæïõí Ýíáí óõãêåêñéìÝíï õðïëïãéóôÞ óôï ôïðéêü äßêôõï ôçò ÅëëçíéêÞò ÌáèçìáôéêÞò Åôáéñåßáò.

Ôï Äéáäßêôõï åßíáé óÞìåñá ìéá ôåñÜóôéá ïíôüôçôá ðïõ áíáðôýóóåôáé ôá÷ýôáôá ôüóï åíóùìáôþíïíôáò íÝåò ôå÷íïëïãßåò üóï êáé áðïêôþíôáò ïëïÝíá êáé ìåãáëýôåñï áñéèìü ÷ñçóôþí. Åßíáé ëïéðüí åýëïãï íá áíáñùôéÝôáé êÜðïéïò: «ðïéïò äéïéêåß êáé óõíôïíßæåé;» êáé «óå ðïéïí áíÞêåé ôï äßêôõï;» Ðñïò Ýêðëçîç üðïéïõ äåí ôï ãíùñßæåé, ôo Äéáäßêôõï äåí áíÞêåé óå êÜðïéïí óõãêåêñéìÝíï ïñãáíéóìü Þ öïñÝá. Óõíôïíßæåôáé áðü åðß ìÝñïõò åðéôñïðÝò êáé ïñãáíþóåéò ìå äéåèíÞ ÷áñáêôÞñá. Óå áõôÝò óõììåôÝ÷ïõí áíôéðñüóùðïé áðü êõâåñíçôéêïýò êáé åìðïñéêïýò öïñåßò ïé ïðïßïé Ý÷ïõí Ýììåóç Þ Üìåóç ó÷Ýóç ìå ôçí áíÜðôõîç êáé åêìåôÜëëåõóç ôïõ Äéáäéêôýïõ. Óêïðüò ôïõò åßíáé ç ðáñáêïëïýèçóç êáé ç äéåõêüëõíóç ôçò ïìáëÞò áíÜðôõîÞò ôïõ. Áðü ôå÷íéêÞ óêïðéÜ, äýï åßíáé ïé êýñéåò êáôåõèýíóåéò ðïõ Ý÷ïõí áíÜãêç óõíôïíéóìïý: ç áíÜãêç ãéá áíÜèåóç ìïíáäéêþí ïíïìÜôùí êáé ðáñáìÝôñùí (ð.÷.

IP äéåõèýíóåéò) êáé ç õéïèÝôçóç êïéíÞò áðïäï÷Þò ðñùôïêüëëùí (ð.÷. TCP/IP, FTP, HTTP, ê.Ü.) Óôçí ðñþôç êáôçãïñßá áíÞêïõí ïñãáíþóåéò üðùò ïé IANA, RIPE, ARIN, APNIC, ïé ïðïßåò Ý÷ïõí ôçí åõèýíç äéá÷åßñéóçò ôùí IP äéåõèýíóåùí êáé óôéò ïðïßåò Ý÷ïõìå Þäç áíáöåñèåß. Óôç äåýôåñç êáôçãïñßá ìðïñïýìå íá áíáöÝñïõìå ôçí Énternet Society, ç ïðïßá åãêñßíåé êáé åíóùìáôþíåé ôéò íÝåò ôõðïðïéÞóåéò êáé åðéëýåé ôá ôå÷íéêÜ ðñïâëÞìáôá ðïõ ðáñïõóéÜæïíôáé óôï äßêôõï êáé ôçí W3 ç ïðïßá Ý÷åé ôçí åõèýíç ãéá ôá ðñùôüêïëëá ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôç ëåéôïõñãßá ôïõ Ðáãêüóìéïõ Éóôïý.

382

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Ióôïóåëßäåò ÕðÜñ÷ïõí âÝâáéá êáé èÝìáôá ôá ïðïßá äåí ìðïñïýí íá åðéëõèïýí êáé íá óõíôïíéóôïýí óôá ðëáßóéá ôÝôïéùí åðéôñïðþí, üðùò åßíáé íïìéêÜ Þ ïéêïíïìéêÜ èÝìáôá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ðþò èá ãßíåôáé ç áðüäïóç ôùí öüñùí ãéá áãïñÝò áðü ôï Äéáäßêôõï Þ ðþò èá ðñïóôáôåýåôáé ï ðïëßôçò áðü ðáñÜíïìç äéáêßíçóç ðñïóùðéêþí ðëçñïöïñéþí. ÔÝôïéá èÝìáôá åðéëýïíôáé óå åðßðåäï êñáôþí êáé äéåèíþí óõìöùíéþí.

¼ðùò áíáöÝñèçêå, óôï Ýâäïìï åðßðåäï ôïõ ðñïôýðïõ OSI, âñßóêïíôáé ïé åöáñìïãÝò, äçëáäÞ ôï ëïãéóìéêü ðïõ êÜíåé «ïñáôü» ôï äßêôõï óôï ÷ñÞóôç. Ôï Äéáäßêôõï äéáèÝôåé Ýíá ìåãÜëï áñéèìü áðü ôÝôïéåò åöáñìïãÝò, ïñéóìÝíåò áðü ôéò ïðïßåò õðÜñ÷ïõí áðü ôçí åðï÷Þ ôïõ ARPANET, åíþ Üëëåò áíáðôý÷èçêáí áñãüôåñá êáé âÝâáéá óõíå÷ßæïõí íá áíáðôýóóïíôáé. Ïé åöáñìïãÝò ôïõ Äéáäéêôýïõ åßíáé ó÷åäéáóìÝíåò ìå âÜóç ôï ìïíôÝëï ðåëÜôç-åîõðçñåôçôÞ. Ãéá êÜèå õðçñåóßá õðÜñ÷åé ìéá åöáñìïãÞ ðïõ åêôåëåßôáé óå êÜðïéïí õðïëïãéóôÞ êáé ðáñÝ÷åé óõãêåêñéìÝíåò äõíáôüôçôåò óôï ÷ñÞóôç, ãéá ðáñÜäåéãìá ðñïóöÝñåé ôá ðñáêôéêÜ åíüò óõíåäñßïõ. ÁõôÞ ç åöáñìïãÞ åßíáé ï åîõðçñåôçôÞò. Ãéá íá ðÜñåé êÜðïéïò ôá ðñáêôéêÜ, ðñÝðåé íá åêôåëÝóåé ìéá Üëëç åöáñìïãÞ óôï äéêü ôïõ õðïëïãéóôÞ, ìÝóù ôçò ïðïßáò èá óõíäåèåß ìå ôïí åîõðçñåôçôÞ, èá ôïõ æçôÞóåé ôá óõãêåêñéìÝíá áñ÷åßá, þóôå íá ôá ìåôáöÝñåé óôïí õðïëïãéóôÞ ôïõ. ÁõôÞ ç åöáñìïãÞ åßíáé ï ðåëÜôçò. Ç åðéêïéíùíßá ìåôáîý ðåëÜôç êáé åîõðçñåôçôÞ ãßíåôáé ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ êáôÜëëçëïõ ðñùôïêüëëïõ, ôï ïðïßï áðïôåëåß ôç «ãëþóóá óõíåííüçóçò» ìåôáîý ôùí äýï åöáñìïãþí. Ïé ðéï âáóéêÝò õðçñåóßåò ôïõ Äéáäéêôýïõ åßíáé ïé áêüëïõèåò.

Ôï çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï (electronic mail, e-mail), åßíáé õðçñåóßá ôïõ Äéáäéêôýïõ, áíôßóôïé÷ç ôïõ êëáóéêïý ôá÷õäñïìåßïõ, ðïõ åðéôñÝðåé ôçí çëåêôñïíéêÞ áëëçëïãñáößá ìåôáîý ÷ñçóôþí ôïõ äéêôýïõ (ðïõ äéáèÝôïõí äéåýèõíóç çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ). Ôçí áëëçëïãñáößá ôïõ êÜèå ÷ñÞóôç ôçí äéá÷åéñßæåôáé Ýíáò åîõðçñåôçôÞò ôá÷õäñïìåßïõ (mail server) ìå ôïí ïðïßï óõíäÝåôáé ãéá íá ëáìâÜíåé Þ íá áðïóôÝëíåé ìçíýìáôá. Ôá ìçíýìáôá áðïèçêåýïíôáé óôï ðñïóùðéêü ôïõ çëåêôñïíéêü ãñáììáôïêéâþôéï (mail box), Ýùò üôïõ ôá ðáñáëÜâåé ìÝóù ôïõ ðñïãñÜììáôïò ôïõ çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß. ÔÝôïéá ðñïãñÜììáôá åßíáé ôï Outlook Express/ Microsoft, Netscape Messenger/Netscape Communications Co., Eudora/ QualComm, ê.Ü.

Tç ëÞøç êáé ôçí áðïóôïëÞ ôùí ìçíõìÜôùí ôçí áíáëáìâÜíïõí ôá ðñùôüêïëëá POP êáé SMTP. Ôï SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) åßíáé ôï âáóéêü ðñùôüêïëëï ãéá ôç ìåôáöïñÜ ôùí ìçíõìÜôùí óôï Äéáäßêôõï. Ôï ðñüãñáììá ôïõ çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ ìðïñåß íá ðáñáëÜâåé ôá ìçíýìáôá åßôå

12

ÌïíôÝëï ðåëÜôç åîõðçñåôçôÞ (client-server)

Ç äéåýèõíóç ôïõ çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ åßíáé óõíäõáóìüò ôçò ôáõôüôçôáò ôïõ ÷ñÞóôç êáé ôçò äéåýèõíóçò ôïõ õðïëïãéóôÞ ðïõ äéá÷åéñßæåôáé ôï çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï (mail server) ôïõ ïñãáíéóìïý óôïí ïðïßï áõôüò Ý÷åé ëïãáñéáóìü. Ãéá ðáñÜäåéãìá, áí ôï User_ID ôïõ ÷ñÞóôç åßíáé user1 êáé ç äéåýèõíóç ôïõ Üíù õðïëïãéóôÞ aaa.bbbb.ccc, ôüôå ç çëåêôñïíéêÞ äéåýèõíóç ôïõ ÷ñÞóôç åßíáé: user1@aaa.bbbb.ccc.

383

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí áðåõèåßáò áðü ôï çëåêôñïíéêü ãñáììáôïêéâþôéï -üôáí õðÜñ÷åé Üìåóç ðñüóâáóç óå áõôü- åßôå áðü ìáêñéÜ ìå ôç âïÞèåéá êáôÜëëçëùí åîõðçñåôçôþí. Ïé åîõðçñåôçôÝò áõôïß ÷ñçóéìïðïéïýí ôï ðñùôüêïëëï POP (Post Office Protocol) ãéá ôçí åðéêïéíùíßá ôïõò ìå ôï ðñüãñáììá ôïõ çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ ôïõ ÷ñÞóôç. Èá ðñÝðåé íá óçìåéþóïõìå, üôé ç åðéêïéíùíßá ìÝóù çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ äåí åããõÜôáé ãåíéêÜ ôï áðüññçôï. Ï ÷ñüíïò ðïõ ÷ñåéÜæåôáé Ýíá ìÞíõìá íá öôÜóåé óôïí ðñïïñéóìü ôïõ åßíáé áðü äåõôåñüëåðôá Ýùò åëÜ÷éóôá ëåðôÜ, áíåîÜñôçôá áðü ôï óçìåßï ôïõ ðëáíÞôç óôï ïðïßï âñßóêåôáé ï ðáñáëÞðôçò. ÅÜí õðÜñîåé ðñüâëçìá öõóéêÞò óýíäåóçò, ôï ìÞíõìá ðåñéìÝíåé óôïí ôåëåõôáßï êüìâï ãéá ïñéóìÝíï ÷ñüíï êáé áí äåí áðïêáôáóôáèåß ç åðéêïéíùíßá, ôüôå åðéóôñÝöåé óôïí áðïóôïëÝá.

ÄïìÞ ìçíýìáôïò - Ëåéôïõñãßåò ðñïãñáììÜôùí çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ

ÐñïóÝ÷ïõìå ôá ðñïóáñôçìÝíá áñ÷åßá íá åßíáé óõìðéåóìÝíá, þóôå íá Ý÷ïõí ôï ðéï ìéêñü äõíáôü üãêï.

384

ÊÜèå ìÞíõìá áðïôåëåßôáé áðü äýï ôìÞìáôá, ôçí êåöáëÞ êáé ôï óþìá. Óôçí êåöáëÞ õðÜñ÷ïõí ðëçñïöïñßåò äéá÷åéñéóôéêÞò öýóåùò, üðùò: u ï áðïóôïëÝáò, ðïõ óõìðëçñþíåôáé áõôüìáôá êáé Ýôóé ôï êÜèå ìÞíõìá ãßíåôáé åðþíõìï u ç çìåñïìçíßá áðïóôïëÞò, ðïõ ðñïóôßèåôáé áõôüìáôá u ï ðáñáëÞðôçò u ôï èÝìá u äéåõèýíóåéò üðïõ êïéíïðïéåßôáé ôï ìÞíõìá (Carbon copy - Cc) u «êñõöÝò» äéåõèýíóåéò ðïõ êïéíïðïéåßôáé ôï ìÞíõìá. ÁõôÝò äåí ãßíïíôáé «ïñáôÝò» áðü ôïõò ðáñáëÞðôåò (Blind Carbon Copy - Bcc). Óôï óþìá õðÜñ÷åé ôï ìÞíõìá áõôü êáèåáõôü, ðïõ ìðïñåß íá ðåñéÝ÷åé êåßìåíï, åéêüíåò, êëð. êáèþò êáé ðñïóáñôçìÝíá áñ÷åßá (attached files).

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Ióôïóåëßäåò

12

Ïé âáóéêÝò ëåéôïõñãßåò ðïõ ðñïóöÝñïõí ôá ðñïãñÜììáôá çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ: u Ç óýíôáîç íÝïõ ìçíýìáôïò (New Message) êáé ç áðïóôïëÞ ôïõ (Send). u Ç áðÜíôçóç (Reply) óôï áðïóôïëÝá. u Ç äéáâßâáóç/ðñïþèçóç (Forward) ìçíýìáôïò óå Üëëïõò. u Ç äõíáôüôçôá «õðïãñáöÞò» (signature), äçëáäÞ ç áõôüìáôç ðñüóèåóç óôï ôÝëïò ôïõ ìçíýìáôïò ðñïêáôá÷ùñéóìÝíùí ðëçñïöïñéþí ãéá ôïí áðïóôïëÝá. Ï ÷ñÞóôçò ìðïñåß êáé ïñãáíþíåé ôçí áëëçëïãñáößá ôïõ óå Ýíáí Þ ðåñéóóüôåñïõò öáêÝëïõò ðïõ ôï ðñüãñáììá ôïõ åðéôñÝðåé íá äçìéïõñãÞóåé, åíþ ôïõ ðáñÝ÷åé ðñïêáôáóêåõáóìÝíïõò öáêÝëïõò üðùò: u Ôá ÁðåóôáëìÝíá (Sent). u Ôá Åéóåñ÷üìåíá (Received). u Ôá ÄéáãñáììÝíá (Deleted).

Ïèüíç ãéá e-mail áðü ôï Ìicrosoft Outlook

Ôá ðñïãñÜììáôá çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ åðéôñÝðïõí ôçí ïñãÜíùóç ôùí äéåõèýíóåùí óôï âéâëßï äéåõèýíóåùí (address book). Óýìöùíá ìå áõôÞ ôç ëåéôïõñãßá, ï ÷ñÞóôçò ìðïñåß íá äçìéïõñãÞóåé êáñôÝëåò ìå ôá óôïé÷åßá äéåõ-

385

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí èýíóåùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß. ¸ðéðëÝïí, ìðïñåß íá ïìáäïðïéåß åðéëåêôéêÜ ïñéóìÝíåò áðü áõôÝò êÜôù áðü Ýíá üíïìá þóôå íá ìðïñåß íá áðïóôÝëíåé Ýíá ìÞíõìá óå üëïõò, ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ ïíüìáôïò áõôïý.

ÓõíçèéóìÝíá smileys :)

×áìüãåëï

:)-

Ðëáôý ÷áìüãåëï

8

×áìüãåëï ìå ãïõñëùìÝíá ìÜôéá

:->

Åéñùíéêü ÷áìüãåëï

;

Ðïíçñü ÷áìüãåëï

:( >:(

ËõðçìÝíï ðñüóùðï Åíü÷ëçóç

:|

ÏõäÝôåñç áíôßäñáóç

:-Q

ÂãÜëóéìï ãëþóóáò

:-O

Áðïñßá-Ýêðëçîç

Xxxxx @>-,- -

ÖéëéÜ ÔñéáíôÜöõëëï

×áìüãåëá ÊáôÜ ôçí áíôáëëáãÞ ìçíõìÜôùí, ðïëëÝò öïñÝò åìöáíßæåôáé ç áíÜãêç íá äéåõêñéíßóåé ï áðïóôïëÝáò ôï ðíåýìá ìÝóá óôï ïðïßï äéáôõðþíåé êÜðïéá óêÝøç, þóôå íá ìçí ðáñåñìçíåõôåß, Þ áðëÜ ãéá íá ìåôáöÝñåé óõíïðôéêÜ óôï ãñáðôü ëüãï êÜðïéï óõíáßóèçìá. Ãéá ôÝôïéåò ðåñéðôþóåéò Ý÷åé êáèéåñùèåß Ýíáò êþäéêáò ìå óýìâïëá Þ óõíäõáóìïýò ÷áñáêôÞñùí ðïõ áíáöÝñïíôáé ùò «smileys», üðùò :) ãéá ÷áìüãåëï, :-O ãéá áðïñßá.

Ïé èåìáôéêÝò ôá÷õäñïìéêÝò ëßóôåò (mailing list) åßíáé ìéá õðçñåóßá ðïõ âáóßæåé ôç ëåéôïõñãßá ôçò óôçí áíôáëëáãÞ ìçíõìÜôùí ìÝóù ôïõ çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá ìÝóï åðéêïéíùíßáò, áíôáëëáãÞò áðüøåùí êáé ðëçñïöïñéþí ìåôáîý áíèñþðùí ðïõ Ý÷ïõí êïéíü åíäéáöÝñïí ãýñù áðü Ýíá èÝìá. Áðü ôå÷íéêÞ Üðïøç ç èåìáôéêÞ ëßóôá åßíáé ìéá ôá÷õäñïìéêÞ äéåýèõíóç óå êÜðïéïí õðïëïãéóôÞ, ç ïðïßá äåí áíôéóôïé÷åß óå ðñüóùðï áëëÜ óå ìç÷áíéóìü, ï ïðïßïò äéáíÝìåé óå üóïõò åßíáé ìÝëç ôçò ëßóôáò êÜèå ìÞíõìá ðïõ áðïóôÝëëåôáé óå áõôÞ ôç äéåýèõíóç. ¼ôáí äçëáäÞ êÜðïéïò óôÝëíåé Ýíá ìÞíõìá óôç äéåýèõíóç ôçò ëßóôáò, áõôü ðñïùèåßôáé áõôüìáôá óå üëá ôá ìÝëç ôçò. Óå êÜèå ëßóôá áíôéóôïé÷åß êáé ìéá äåýôåñç äéåýèõíóç, ìÝóù ôçò ïðïßáò äéåêðåñáéþíïíôáé äéá÷åéñéóôéêÞò öýóåùò èÝìáôá, üðùò ç áßôçóç ãéá åããñáöÞ óôç ëßóôá, ç äéáãñáöÞ áðü ôç ëßóôá, êëð. ÓÞìåñá õðÜñ÷åé Ýíáò ìåãÜëïò áñéèìüò áðü èåìáôéêÝò ëßóôåò ðïõ êáëýðôåé Ýíá åõñýôáôï öÜóìá èåìÜôùí. Ïé âáóéêÝò éåñáñ÷ßåò -èåìáôéêÝò ïìÜäåò- åßíáé: comp

èÝìáôá õðïëïãéóôþí

misc

äéÜöïñá èÝìáôá

news

ïìÜäåò ó÷åôéêÝò ìå ôç äéá÷åßñéóç ôùí ßäéùí ôùí news

rec

ïìÜäåò ó÷åôéêÝò ìå ÷üìðé êáé äéáóêÝäáóç

sci

Ýñåõíá êáé åöáñìïãÝò äéáöüñùí åðéóôçìþí

soc

ïìÜäåò ó÷åôéêÝò ìå êïéíùíéêïðïëéôéêÞ èåìáôïëïãßá

talk

ïìÜäåò ãéá ãåíéêÞ óõæÞôçóç óå äéÜöïñá èÝìáôá ìå ü÷é ðïëý óõãêåêñéìÝíåò ðëçñïöïñßåò Åêôüò áðü áõôÝò õðÜñ÷ïõí áñêåôÝò áêüìá «åíáëëáêôéêÝò» éåñáñ÷ßåò, üðùò:

386

alt

ðëÞñçò áíáñ÷ßá, ôá ðÜíôá ìðïñïýí íá åìöáíéóôïýí

bio

èÝìáôá Ýñåõíáò óôç âéïëïãßá

biz

èÝìáôá åìðïñéêÞò öýóåùò

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Ióôïóåëßäåò

12

Ôá çëåêôñïíéêÜ íÝá (usenet) , åßíáé ìéá Üëëç õðçñåóßá ôïõ Äéáäéêôýïõ, ç ïðïßá åîõðçñåôåß ðáñüìïéåò áíÜãêåò üðùò êáé ïé èåìáôéêÝò ëßóôåò, áêïëïõèþíôáò üìùò Ýíá äéáöïñåôéêü ôñüðï êïéíïðïßçóçò ôùí ìçíõìÜôùí. ÌïéÜæåé ðåñéóóüôåñï ìå Ýíá óýíïëï çëåêôñïíéêþí ðåñéïäéêþí, üðïõ ï êáèÝíáò ìðïñåß åßôå íá óôåßëåé Ýíá ìÞíõìá ãéá êáôá÷þñéóç Þ áðëþò íá ôá äéáâÜóåé. ÁõôÜ ôá çëåêôñïíéêÜ ðåñéïäéêÜ ïíïìÜæïíôáé ïìÜäåò íÝùí (news groups) êáé ôï êáèÝíá åßíáé áöéåñùìÝíï óôç óõæÞôçóç åíüò óõãêåêñéìÝíïõ èÝìáôïò-áíôéêåéìÝíïõ. Ïé ïìÜäåò íÝùí åßíáé äïìçìÝíåò éåñáñ÷éêÜ áíÜëïãá ìå ôç èåìáôïëïãßá ôïõò. Ôï üíïìá ôçò ïìÜäáò õðïäçëþíåé ôï èÝìá ôçò, áêïëïõèþíôáò Ýíá áýîïíôá éåñáñ÷éêü óõìâïëéóìü åîåéäßêåõóçò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç ïìÜäá comp.lang.prolog áöïñÜ óõæçôÞóåéò ó÷åôéêÝò ìå ôï ÷þñï ôùí õðïëïãéóôþí (comp), åéäéêüôåñá ìå ôéò ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý (lang) êáé ðéï óõãêåêñéìÝíá ìå ôç ãëþóóá prolog.

Ç äéáêßíçóç ôùí íÝùí ãßíåôáé áðü óõãêåêñéìÝíïõò õðïëïãéóôÝò ôïõ äéêôýïõ ðïõ ïíïìÜæïíôáé åîõðçñåôçôÝò íÝùí (news servers). Óå áíôßèåóç ìå ôéò èåìáôïëïãéêÝò ëßóôåò, ðïõ åßíáé äéáèÝóéìåò óå ïðïéïíäÞðïôå Ý÷åé çëåêôñïíéêÞ ôá÷õäñïìéêÞ äéåýèõíóç, ôá çëåêôñïíéêÜ íÝá áðáéôïýí ôçí ýðáñîç äõíáôüôçôáò óýíäåóçò ìå êÜðïéïí åîõðçñåôçôÞ íÝùí, ðïõ ìðïñåß íá ìçí åßíáé äéáèÝóéìïò óôï óõãêåêñéìÝíï õðïäßêôõï. Åðßóçò, äåí åßíáé äéáèÝóéìåò üëåò ïé ïìÜäåò áðü üëïõò ôïõò åîõðçñåôçôÝò. Ç áðïóôïëÞ êáé áíÜãíùóç ôùí íÝùí ãßíåôáé áðü åéäéêÜ ðñïãñÜììáôá ðïõ ïíïìÜæïíôáé áíáãíþóôåò íÝùí (news readers). Ôá ðñïãñÜììáôá çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ, ðïëëÝò öïñÝò, äßíïõí ôáõôü÷ñïíá êáé äõíáôüôçôåò ðñüóâáóçò óôá çëåêôñïíéêÜ íÝá.

387

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Äçìéïõñãßá ïìÜäáò íÝùí Ïé ïìÜäåò íÝùí Ý÷ïõí ÷áñáêôçñéóôåß áðü ðïëëïýò ùò ç çëåêôñïíéêÞ äçìïêñáôßá. Áõôüò ï ÷áñáêôçñéóìüò åßíáé ìÜëëïí áäüêéìïò, äéüôé ìéá ïìÜäá íÝùí äåí åßíáé êÜðïéá óõãêåêñéìÝíç ïñãÜíùóç áíèñþðùí ìå êÜðïéï óýóôçìá äéïßêçóçò. Áõôü ðïõ åðéôñÝðåé ùóôüóï áõôüí ôï ÷áñáêôçñéóìü, åßíáé ç äéáäéêáóßá äçìéïõñãßáò ìéáò íÝáò ôÝôïéáò ïìÜäáò. Ï êáèÝíáò ìðïñåß íá îåêéíÞóåé ôç ó÷åôéêÞ äéáäéêáóßá, ç ïðïßá, ÷ùñßò íá ìðïýìå óå ëåðôïìÝñåéåò, ðåñéëáìâÜíåé : u ôçí áßôçóç ãéá èÝìá óõæÞôçóçò (Request For Discussion - RFD) u Ýíá äéÜóôçìá ôïõëÜ÷éóôïí 30 çìåñþí ãéá óõæÞôçóç, óôç äéÜñêåéá ôçò ïðïßáò êáèïñßæåôáé ìåôáîý Üëëùí êáé ôï üíïìá ôçò êáéíïýñãéáò ïìÜäáò íÝùí u ôçí áíáêïßíùóç ôçò êëÞóçò ãéá øçöïöïñßá (Call For Vote - CFV), ç ïðïßá ìåôáîý Üëëùí ðñïóäéïñßæåé ìå óáöÞíåéá ôïí ôñüðï áðïóôïëÞò èåôéêÞò êáé áñíçôéêÞò øÞöïõ u ôçí ðåñßïäï øçöïöïñßáò, ðïõ êõìáßíåôáé áðü 21 Ýùò 31 çìÝñåò u ôçí êáôáìÝôñçóç ôùí øÞöùí êáé ôçí áíáêïßíùóç ôçò ëßóôáò áõôþí ðïõ øÞöéóáí, ÷ùñßò íá áíáöÝñåôáé ôé øÞöéóå êáèÝíáò u ìéá ðåñßïäï 5 çìåñþí, óôç äéÜñêåéá ôçò ïðïßáò ãßíåôáé Ýëåã÷ïò ôçò ëßóôáò êáé åêöñÜæïíôáé ðéèáíÝò áíôéññÞóåéò óôç äéáäéêáóßá ðïõ áêïëïõèÞèçêå u ôçí Ýêäïóç ôçò áðüöáóçò. Áí äåí õðÜñîïõí óïâáñÝò áíôéññÞóåéò, ðïõ íá äéêáéïëïãïýí ôçí áêýñùóç ôçò øçöïöïñßáò, ôüôå áí ôá ÍÁÉ åßíáé ôïõëÜ÷éóôïí êáôÜ 100 ðåñéóóüôåñá áðü ôá Ï×É êáé ôá ÍÁÉ åßíáé ðÜíù áðü ôá 2/3 ôïõ óõíüëïõ ôùí øÞöùí, ç íÝá ïìÜäá äçìéïõñãåßôáé. Ç ðéï ðÜíù äéáäéêáóßá áöïñÜ ôç äçìéïõñãßá ïìÜäùí óôéò âáóéêÝò êáôçãïñßåò äçëáäÞ ôéò: comp, misc, news, rec, sci, soc êáé talk. Äåí áöïñÜ ôéò ïìÜäåò ôïðéêÞò åìâÝëåéáò Þ üóåò áíÞêïõí óôçí éåñáñ÷ßá ôïõ alt. Ç áðüöáóç ãéá ôï áí èá äçìéïõñãçèåß êáéíïýñãéá ïìÜäá íÝùí óå Ýíáí õðïëïãéóôÞ áöïñÜ ìüíï ôï äéá÷åéñéóôÞ ôïõ óõóôÞìáôïò. Ãéá ðåñéóóüôåñåò ðëçñïöïñßåò ìðïñåß êÜðïéïò íá ðáñáêïëïõèÞóåé ôéò ïìÜäåò íÝùí ôçò éåñáñ÷ßáò «news», ð.÷. news.announce.newgroups. ÓõíÞèåéò áðïñßåò FAQ Ôá FAQ áðïóôÝëëïíôáé óôï news.answers êáé óõãêåíôñþíïíôáé óå äéÜöïñá óçìåßá óôï Äéáäßêôõï áðü üðïõ ìðïñïýìå íá Ý÷ïõìå ðñüóâáóç óå áõôÜ. Ìåôáîý áõôþí ìðïñïýìå íá áíáöÝñïõìå ôéò äéåõèýíóåéò: ftp://rtfm.mit.edu, http://www.faqs.org êáé âÝâáéá ôçí ïìÜäá íÝùí news.answers.

388

Åßíáé óýíçèåò öáéíüìåíï ïé ßäéåò åñùôÞóåéò êáé áðïñßåò íá åìöáíßæïíôáé îáíÜ êáé îáíÜ óå ìéá ïìÜäá íÝùí. Ãéá ïéêïíïìßá ÷ñüíïõ êáé ÷ñÞóçò ôïõ äéêôýïõ, ïé áðáíôÞóåéò óå áõôïý ôïõ åßäïõò ôéò åñùôÞóåéò êáé ü÷é ìüíï, âñßóêïíôáé óõ÷íÜ óõãêåíôñùìÝíåò óå Ýíá êåßìåíï. Ôá êåßìåíá áõôÜ ïíïìÜæïíôáé «óõ÷íÜ õðïâáëëüìåíåò åñùôÞóåéò» (Frequently Asked Questions -FAQ-) êáé áðïóôÝëëïíôáé êáôÜ ôáêôÜ äéáóôÞìáôá óôçí ïìÜäá íÝùí ðïõ áöïñïýí êáèþò êáé óôçí ïìÜäá news.answers. Ôá FAQ áðáíôïýí óå åñùôÞóåéò, üðùò: ï óêïðüò êáé ôï áíôéêåßìåíï ôçò ïìÜäáò íÝùí, ðçãÝò ðëçñïöïñéþí ó÷åôéêÝò ìå ôçí ïìÜäá, óõìðåñÜóìáôá óôá ïðïßá Ý÷åé êáôáëÞîåé ç óõæÞôçóç, âáóéêÞ âéâëéïãñáößá, êëð. Ôá FAQ, üôáí õðÜñ÷ïõí, åßíáé êáëüò ôñüðïò ãéá íá îåêéíÞóåé êÜðïéïò ôçí áíáæÞôçóÞ ôïõ óôï Äéáäßêôõï ó÷åôéêÜ ìå êÜðïéï èÝìá.

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Ióôïóåëßäåò

Ï ìç÷áíéóìüò ìåôáöïñÜò áñ÷åßùí áðü Ýíáí õðïëïãéóôÞ óå Ýíáí Üëëï åßíáé áðü ôéò ðáëáéüôåñåò õðçñåóßåò ôïõ Äéáäéêôýïõ (üðùò ôï ARPANET) êáé áêïëïõèåß ôï åéäéêü ðñùôüêïëëï ìåôáöïñÜò áñ÷åßùí ðïõ åßíáé ôï FTP (File Transfer Protocol). Ãéá íá ìðïñåß Ýíáò ÷ñÞóôçò íá êÜíåé ìéá ôÝôïéá ìåôáöïñÜ, ðñÝðåé êáíïíéêÜ íá Ý÷åé ëïãáñéáóìü (user name êáé password) êáé óôïõò äýï õðïëïãéóôÝò. Åîáßñåóç áðïôåëåß ôï ëåãüìåíï anonymous ftp, üðïõ ï áíôßóôïé÷ïò õðïëïãéóôÞò -ðïõ Ý÷åé ôá áñ÷åßá- åðéôñÝðåé ôç óýíäåóç óå ïðïéïíäÞðïôå ÷ñÞóôç ôïõ äéêôýïõ, ìå ôç ÷ñÞóç ôùí êùäéêþí «anonymous» Þ «ftp».

12

ÌÝóù ftp ìðïñïýìå íá áíôéãñÜøïõìå óôïí õðïëïãéóôÞ ìáò Üñèñá, åñãáóßåò, áíáíåþóåéò ðñïãñáììÜôùí êáé ãåíéêÜ ëïãéóìéêü. ÐïëëÝò åôáéñåßåò äéáèÝôïõí ëïãéóìéêü ìÝóù ftp, åíþ óôç óõíÝ÷åéá áðïóôÝëëïõí ôïí êùäéêü åíåñãïðïßçóÞò ôïõ ìåôÜ áðü ôçí êáôáâïëÞ ôçò áîßáò ôïõ.

389

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Ç áðïìáêñõóìÝíç óýíäåóç (telnet) åßíáé ìéá õðçñåóßá ðïõ åðéôñÝðåé óå êÜðïéïí ÷ñÞóôç íá óõíäåèåß ìÝóù ôïõ äéêôýïõ ìå Ýíáí õðïëïãéóôÞ êáé íá åñãáóôåß óáí íá âñßóêåôáé óå ôåñìáôéêü óõíäåìÝíï êáôåõèåßáí óå áõôüí ôïí õðïëïãéóôÞ. Ãéá ôç óýíäåóç ìå ôïí áðïìáêñõóìÝíï õðïëïãéóôÞ áðáéôåßôáé ç ãíþóç ôçò äéåýèõíóÞò ôïõ êáèþò êáé ç ýðáñîç ëïãáñéáóìïý óå áõôüí. ÌåôÜ ôçí óýíäåóç, ï ÷ñÞóôçò ìðïñåß íá êÜíåé åíÝñãåéåò, ùò íá Þôáí áðåõèåßáò óõíäåäåìÝíïò ìå áõôüí ôïí õðïëïãéóôÞ.

Ï Gopher áðïôÝëåóå ôçí ðñþôç ðñïóðÜèåéá íá ïñãáíùèåß ç ðëçñïöïñßá ðïõ õðÜñ÷åé óôï Äéáäßêôõï êáôÜ Ýíá óõóôçìáôéêü ôñüðï. Óôïí Gopher ç ðñüóâáóç óôçí õðÜñ÷ïõóá ðëçñïöïñßá ãßíåôáé ìÝóá áðü éåñáñ÷éêÝò ëßóôåò -ìåíïý. Ôá óôïé÷åßá ôïõ êáôáëüãïõ åðéëïãþí ìðïñåß íá åßíáé ðëçñïöïñßåò, õðçñåóßåò Þ Üëëåò ëßóôåò ðïõ õðÜñ÷ïõí óôïí ßäéï õðïëïãéóôÞ ìå áõôüí óôïí ïðïßï ôñÝ÷åé ï Gopher Þ ìðïñåß íá åßíáé óýíäåóìïé ðñïò Üëëåò ëßóôåò ðïõ âñßóêïíôáé êÜðïõ áëëïý óôï Äéáäßêôõï. Ï Gopher áðáëëÜóóåé ôï ÷ñÞóôç áðü ðïëëÝò ëåðôïìÝñåéåò ÷ñÞóçò ôïõ äéêôýïõ. Ìðïñïýìå ìå ôï ðÜôçìá åíüò ðëÞêôñïõ íá óõíäåèïýìå ìå Ýíáí õðïëïãéóôÞ óôçí Áõóôñáëßá êáé íá ìåôáöÝñïõìå óôïí õðïëïãéóôÞ ìáò Ýíá áñ÷åßï áðü åêåß, ÷ùñßò íá åßíáé áðáñáßôçôï íá áêïëïõèÞóïõìå ôç äéáäéêáóßá ôïõ anonymous ftp. ¼ìùò, ìå äåäïìÝíï ôïí ôåñÜóôéï üãêï ðëçñïöïñéþí ðïõ åßíáé äéáèÝóéìïò óôï Äéáäßêôõï, ç áíáæÞôçóÞ ôïõò, áêüìá êáé ìÝóù ôïõ

390

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Ióôïóåëßäåò Gopher, åßíáé åîáéñåôéêÜ äýóêïëç. Ìå ôçí åìöÜíéóç êáé åðéêñÜôçóç ôïõ Ðáãêüóìéïõ Éóôïý, ï Gopher ôåßíåé íá åîáöáíéóôåß.

Ôï ðáãêïóìßùò ãíùóôü WWW Þ 3W ðïõ ðñïÝñ÷åôáé áðü ôï World Wide Web, äçëáäÞ Ðáãêüóìéïò Ðëçñïöïñéáêüò Éóôüò, áðïôÝëåóå ôï ü÷çìá ôçò äéÜäïóçò êáé ôçò åõñåßáò áðïäï÷Þò ôïõ Äéáäéêôýïõ Ýîù áðü ôçí áêáäçìáúêÞ êïéíüôçôá. Ó÷åäéÜóôçêå óôï CERN, ôï Åõñùðáúêü ÊÝíôñï Ðõñçíéêþí Åñåõíþí, áðü ôïí ¢ããëï Tim Berners-Lee êáé ðïëý ãñÞãïñá Ýãéíå åõñýôáôá áðïäåêôü áðü ôçí êïéíüôçôá ôïõ Äéáäéêôýïõ. Ï Ðáãêüóìéïò Éóôüò åßíáé ç «ðïëõìåóéêÞ» üøç ôïõ äéêôýïõ. Åßíáé Ýíá êáôáíåìçìÝíï óýóôçìá õðåñìÝóùí -distributed hypermedia system- ìå ìåãÜëç ðïéêéëßá ôå÷íïëïãéþí. Ðñüêåéôáé ãéá åöáñìïãÞ ðåëÜôç - åîõðçñåôçôÞ, õðÜñ÷åé äçëáäÞ Ýíáò åîõðçñåôçôÞò -ï web server- ðïõ ðñïóöÝñåé ôçí ðëçñïöïñßá êáé Ýíá êáôÜëëçëï ðñüãñáììá óôï ÷ñÞóôç, ðïõ ôçí åìöáíßæåé óôçí ïèüíç ôïõ õðü ìïñöÞ çëåêôñïíéêþí óåëßäùí ìå åéêüíåò, êåßìåíá, êëð. Ïé óåëßäåò áõôÝò ïíïìÜæïíôáé éóôïóåëßäåò (web pages). Ôï ðñüãñáììá ðïõ ôéò åìöáíßæåé óôçí ïèüíç êáé åðéôñÝðåé ôç ìåôÜâáóç ìÝóù óõíäÝóìùí óå Üëëåò éóôïóåëßäåò ôïõ ßäéïõ Þ Üëëïõ åîõðçñåôçôÞ ôïõ Ðáãêüóìéïõ Éóôïý, ëÝãåôáé öõëëïìåôñçôÞò (browser).

12

Ãíùóôïß öõëëïìåôñçôÝò åßíáé ï Internet Explorer ôçò Microsoft, ï Netscape Navigator ôçò Netscape Communications, NCSA Mosaic, ôïõ National Center for Supercomputing Applications ÐáíåðéóôÞìéï Illinnois.

Ï Ðáãêüóìéïò Éóôüò óôçñßæåôáé: u óôï ðñùôüêïëëï HTTP (HyperText Transfer Protocol) ðïõ êáèïñßæåé ôçí åðéêïéíùíßá ôïõ öõëëïìåôñçôÞ ìå ôïí åîõðçñåôçôÞ éóôïóåëßäùí êáé u óôç ãëþóóá HTML (HyperText Markup Language), ç ïðïßá åßíáé ìéá ãëþóóá ðåñéãñáöÞò õðåñêåéìÝíïõ, ðïõ êáèïñßæåé ôï ôñüðï ãñáöÞò ôùí éóôïóåëßäùí. Ôï HTTP áëëÜ êáé ç HTML óõíå÷þò åðåêôåßíïíôáé þóôå íá êáôáóôÞóïõí äõíáôÞ ôçí ðáñï÷Þ õðçñåóéþí ðïõ äåí åß÷áí åîáñ÷Þò ðñïâëåöèåß.

Óôçí åéêüíá öáßíåôáé ç ðñþôç óåëßäá -home pageôçò ÅëëçíéêÞò ÌáèçìáôéêÞò Åôáéñåßáò

391

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí O Ðáãêüóìéïò Éóôüò åßíáé, üðùò êáé ï Gopher, Ýíáò ìç÷áíéóìüò ïñãÜíùóçò êáé ðáñïõóßáóçò ôçò ðëçñïöïñßáò ðïõ õðÜñ÷åé óôï äßêôõï. Áíôß üìùò ãéá ôá ìåíïý ôïõ Gopher åäþ Ý÷ïõìå ôéò éóôïóåëßäåò ôïõ Ðáãêüóìéïõ Éóôïý.

¸íáò Üëëïò üñïò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôïðïèåóßåò ðïõ áðïôåëïýí åëêõóôéêÜ óçìåßá "åéóüäïõ" ôïõ ÷ñÞóôç óôïí Ðáãêüóìéï Éóôü åßíáé ç Ðýëç (Portal). Ïé ôïðïèåóßåò áõôÝò ðáñÝ÷ïõí ìç÷áíéóìü áíáæÞôçóçò áëëÜ êáé ðëçèþñá Üëëùí èåìÜôùí êáé óõíäÝóåùí. ÄéáöÝñïõí áðü ôéò áðëÝò ìç÷áíÝò áíáæÞôçóçò óôï üôé ðñïóöÝñïõí ðëçñïöïñßá ïñãáíùìÝíç êáé áîéïëïãçìÝíç. Ìå áõôüí ôïí ôñüðï éêáíïðïéïýí êáôÜ ôï äõíáôüí åðéèõìßåò ìåãÜëùí ïìÜäùí ÷ñçóôþí óôïõò ïðïßïõò áðåõèýíïíôáé êáé Ýôóé áðïôåëïýí ãé' áõôïýò ôçí ôïðïèåóßá ìå ôçí ïðïßá åêêéíïýí ôçí ðëïÞãçóÞ ôïõò.

Ìéá óõëëïãÞ áðü äéáóõíäåäåìÝíåò éóôïóåëßäåò ó÷åôéêÝò ìå ôçí ðñïâïëÞ åíüò Þ ìéáò ïìÜäáò èåìÜôùí áðïôåëïýí ìéá ôïðïèåóßá ôïõ äéêôýïõ (web site). ¸íáò åîõðçñåôçôÞò ôïõ Ðáãêüóìéïõ Éóôïý ìðïñåß íá öéëïîåíåß ðåñéóóüôåñåò ôçò ìéáò ôïðïèåóßåò. ÌÝóù ôïõ Ðáãêüóìéïõ Éóôïý åßíáé äõíáôÞ ç ðñüóâáóç óå ïðïéáäÞðïôå ðëçñïöïñßá, áíåîÜñôçôá áðü ôï áí åßíáé ðñïåôïéìáóìÝíç åéäéêÜ ãéá áõôüí Þ ãéá êÜðïéá Üëëç õðçñåóßá, ð.÷. ftp. Ôï êëåéäß óå áõôÞ ôç äõíáôüôçôá åßíáé ç Ýííïéá ôïõ õðåñóõíäÝóìïõ - URL (Uniform Resource Locator - Ïìïéüìïñöïò åíôïðéóôÞò ðüñùí). Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá óýóôçìá áðüäïóçò äéåõèýíóåùí ãéá êÜèå äéáèÝóéìï ðüñï (éóôïóåëßäåò, áñ÷åßá ðñïãñÜììáôïò) ðïõ åßíáé äéáèÝóéìïò óôïí Ðáãêüóìéï Éóôü. Óå áõôü ôï óýóôçìá ç äéåýèõíóç áðïôåëåßôáé áðü ôñßá ôìÞìáôá : u ôï ðñþôï, áíáöÝñåôáé óôï ðñùôüêïëëï ìå âÜóç ôï ïðïßï åßíáé äõíáôÞ ç ðñüóâáóç óôçí ðëçñïöïñßá, ð.÷. ftp, Gopher Þ http ãéá ôïí Ðáãêüóìéï Éóôü u ôï äåýôåñï åßíáé ç äéåýèõíóç ôïõ õðïëïãéóôÞ óôïí ïðïßï âñßóêåôáé ç ðëçñïöïñßá Þ ç õðçñåóßá, êáé u ôï ôñßôï, áí ÷ñåéÜæåôáé, ç äéåýèõíóç ôïõ áñ÷åßïõ óôïí óõãêåêñéìÝíï õðïëïãéóôÞ. ÐáñÜäåéãìá http://www.ams.org http://update.wsj.com/welcome.html ftp://ftp.cs.utexas.edu/pub/techreports/index Ó÷åäüí üëïé ïé öõëëïìåôñçôÝò äéáèÝôïõí äéáäéêáóßá ìå ôçí ïðïßá ôá óõ÷íÜ ÷ñçóéìïðïéïýìåíá URL ìðïñïýí íá áðïèçêåõèïýí êáôÜëëçëá ùò óåëéäïäåßêôåò (bookmarks), Ýôóé ðïõ íá ìðïñïýí íá áíáóõñèïýí åýêïëá.

ÁíáæÞôçóç óôï Äéáäßêôõï Ï ðëçñïöïñßåò ðïõ äçìïóéåýïíôáé óôï Äéáäßêôõï åßíáé ðïëëÝò êáé äéÜóðáñôåò óå ðïëëïýò åîõðçñåôçôÝò, ðïõ ï êáèÝíáò ôïõò ôéò ðáñïõóéÜæåé ìå ôï äéêü ôïõ ôñüðï. ÖõóéêÜ ï êÜèå ÷ñÞóôçò ôïõ äéêôýïõ äåí åßíáé äõíáôüí íá ãíùñßæåé óå ðïéï óçìåßï ôïõ Äéáäéêôýïõ âñßóêåôáé ðëçñïöïñßá ó÷åôéêÞ ìå ôï èÝìá ðïõ ôïí åíäéáöÝñåé. Ôï ðñüâëçìá áõôü Ý÷åé ðåñéïñéóôåß, ìå ôç ýðáñîç ôùí «ìç÷áíþí áíáæÞôçóçò-search engines». Ìå ôï êáôÜëëçëï ëïãéóìéêü óõãêåíôñþíïõí ðåñéïäéêÜ êáé ïìáäïðïéçèïýí ôá ðåñéå÷üìåíá áðü üëïõò ó÷åäüí ôïõò åîõðçñåôçôÝò äçìïóßåõóçò êáé ðáñÝ÷ïõí óôï ÷ñÞóôç ôç äõíáôüôçôá íá áíáæçôÜ ôçí ðëçñïöïñßá ðïõ ôïí åíäéáöÝñåé ìå ôç ÷ñÞóç ëÝîåùí êëåéäéþí.

392

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Ióôïóåëßäåò

12

Ç ïèüíç åßíáé áðü ôçí ôïðïèåóßá yahoo.com, üðïõ æçôïýìå ðëçñïöïñßåò ãéá «Îåíïäï÷åßá óôçí ÅëëÜäá êáé éäéáßôåñá óôçí ÁèÞíá»

ÌåôÜ ôçí åðåîåñãáóßá ôïõ áéôÞìáôïò ôïõ ÷ñÞóôç, åìöáíßæïíôáé ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò áíáæÞôçóçò, äçëáäÞ ïé ó÷åôéêÝò äéåõèýíóåéò óôéò ïðïßåò ìðïñåß íá ìåôáöåñèåß ãéá ôçí Üíôëçóç ôçò ðëçñïöïñßáò.

Óôçí åéêüíá öáßíïíôáé ôá áðïôåëÝóìáôá ìåôÜ áðü ôçí ðñïçãïýìåíç áíáæÞôçóç

Ïé õðçñåóßåò ðïõ áíáöÝñáìå ìÝ÷ñé ôþñá åßíáé ïé âáóéêÝò õðçñåóßåò ôïõ Äéáäéêôýïõ. ÕðÜñ÷ïõí ðïëëÝò áêüìç, ðïõ ï áñéèìüò ôïõò áõîÜíåé óõíå÷þò. Óå áõôü ôï óçìåßï èá ðñÝðåé íá ãßíåé Ýíáò äéá÷ùñéóìüò áíÜìåóá óôéò ðñùôïãåíåßò êáé ôéò äåõôåñïãåíåßò õðçñåóßåò. Ôï çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï åßíáé ìéá ðñùôïãåíÞò õðçñåóßá ôïõ Äéáäéêôýïõ. Ïé èåìáôéêÝò ëßóôåò åßíáé äåõôåñïãåíÞò, ìéá êáé óôçñßæåé ôç ëåéôïõñãßá ôçò óôçí õðçñåóßá ôïõ çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ. ¸íá âÞìá ìáêñýôåñá Ý÷ïõìå ôçí áîéïðïßçóç ôïõ çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ Þ ôùí èåìáôéêþí ëéóôþí ãéá ôçí ðñïþèçóç êáé ðþëçóç ðñïúüíôùí, ãéá ðáñÜäåéãìá âéâëßùí.

393

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Óôç óõíÝ÷åéá èá áíáöåñèïýìå óå äéÜöïñåò õðçñåóßåò ôïõ Äéáäéêôýïõ ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óå ìåãÜëï âáèìü.

Chat

Ç óõíïìéëßá -(Chat)- åßíáé ìéá õðçñåóßá Üìåóçò åðéêïéíùíßáò ìéáò ïìÜäáò ÷ñçóôþí ìÝóù áíôáëëáãÞò ìçíõìÜôùí, óõíÞèùò ãýñù áðü Ýíá èÝìá. Ðñïò ôïýôï áíïßãåôáé Ýíáò «÷þñïò óõíïìéëßáò Þ êáíÜëé åðéêïéíùíßáò», óõíäÝïíôáé ìå áõôü ÷ñÞóôåò, ìÝóù åéäéêïý ëïãéóìéêïý, êáé åîåëßóóåôáé ìåôáîý ôïõò ìéá «êïõâåíôïýëá» (chat). Ï êÜèå ÷ñÞóôçò ôçò ïìÜäáò áõôÞò óõíïìéëåß ìå ôïõò õðüëïéðïõò ìå êåßìåíï Þ óêßôóá, ðïõ åìöáíßæïíôáé Üìåóá óôçí ïèüíç ôùí ìåëþí ôçò ïìÜäáò. Ôçí üëç äéáäéêáóßá ôçí åðïðôåýåé êÜðïéïò åîõðçñåôçôÞò chat. ÕðÜñ÷ïõí ðïëëÜ êáíÜëéá ôÝôïéùí óõíïìéëéþí, üðùò ôï IRC (Internet Relay Chat) ðïõ áðïôåëåß Ýíá ðïëý ãíùóôü óýóôçìá óõíïìéëßáò. Ïèüíç áðü to Microsoft Chat

ÔçëåäéÜóêåøç

¸íáò Üëëïò ôñüðïò Üìåóçò åðéêïéíùíßáò åßíáé ç ôçëåäéÜóêåøç ìÝóá áðü ôï Äéáäßêôõï. Ïé óõììåôÝ÷ïíôåò óõíäÝïíôáé ìå ôïí êáôÜëëçëï åîõðçñåôçôÞ êáé óõíïìéëïýí ìå ôïõò õðüëïéðïõò ìå õðïóôÞñéîç êåéìÝíïõ ðïõ ðëçêôñïëïãåßôáé, ç÷çôéêÞ áðü ìéêñüöùíï êáé ïðôéêÞ ìå ôç ÷ñÞóç âéíôåïêÜìåñáò. Óôçí ðåñßðôùóç ìåôÜäïóçò åéêüíáò áðáéôïýíôáé ìåãÜëåò ôá÷ýôçôåò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí ðïõ ðïëëÝò öïñÝò äåí åðéôõã÷Üíïíôáé óôéò óõíäÝóåéò ìå ôï Äéáäßêôõï.

Ïèüíç áðü ëïãéóìéêü ðñáãìáôïðïßçóçò óõíäéÜóêåøçò, ôï Microsoft NetMeeting

Ôï âáóéêü ÷áñáêôçñéóôéêü ôùí óõíïìéëéþí -üðùò åßíáé ôï chat- åßíáé üôé ïé óõììåôÝ÷ïíôåò åßíáé óõíäåäåìÝíïé ôáõôü÷ñïíá óôï ðñüãñáììá (åîõðçñåôçôÞ) ðïõ ôéò äéá÷åéñßæåôáé.

394

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Ióôïóåëßäåò Åêôüò áðü ôéò óõíïìéëßåò õðÜñ÷ïõí êáé Üëëåò äéêôõáêÝò åöáñìïãÝò ðïõ âáóßæïõí ôç ëåéôïõñãßá ôïõò óôçí ôáõôü÷ñïíç óýíäåóç ôùí ÷ñçóôþí. Ôá äéêôõáêÜ ðáé÷íßäéá (ãíùóôÜ ùò MUD, MOO, MUSH êëð.) áíÞêïõí óå áõôÞ ôç êáôçãïñßá. Ï êÜèå ðáßêôçò óõíäÝåôáé óôïí åîõðçñåôçôÞ ôïõ ðáé÷íéäéïý, üðïõ ðáßñíåé ôïí Ýëåã÷ï ìéáò åéêïíéêÞò ðñïóùðéêüôçôáò. Ìðïñåß íá åîåñåõíÞóåé ôï åéêïíéêü ðåñéâÜëëïí ðïõ äçìéïõñãåß ï åîõðçñåôçôÞò íá óõíïìéëÞóåé ìå Üëëïõò ðáßêôåò, íá áíôéìåôùðßóåé ôá ðñïâëÞìáôá êáé ôéò äõóêïëßåò ðïõ åìöáíßæïíôáé, íá ôñïðïðïéÞóåé ôï åéêïíéêü ðåñéâÜëëïí (ð.÷. íá äçìéïõñãÞóåé íÝá äùìÜôéá) êëð. Ç ßäéá éäÝá åêôüò áðü ðáé÷íßäéá ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáé ãéá åêðáéäåõôéêïýò óêïðïýò. Óå áõôÞí ôçí ðåñßðôùóç ôï åéêïíéêü ðåñéâÜëëïí áöïñÜ ôï äéäáêôéêü áíôéêåßìåíï ôï ïðïßï ïé åêðáéäåõüìåíïé ìáèáßíïõí åîåñåõíþíôáò. Óôïí Ðáãêüóìéï Éóôü áíáðôýóóïíôáé üëï êáé ðåñéóóüôåñï ôïðïèåóßåò ìå áíôéêåßìåíü ôïõò ôçí ðñïâïëÞ êáé ðþëçóç ðñïúüíôùí êáé õðçñåóéþí. Óå Ýíá ôÝôïéï «çëåêôñïíéêü êáôÜóôçìá» ìðïñïýìå íá áíáæçôÞóïõìå Ýíá ðñïúüí, íá äïýìå ôá óôïé÷åßá ðïõ ôï áöïñïýí, üðùò ç ôéìÞ ôïõ, êáé óôç óõíÝ÷åéá íá ôï ðáñáããåßëïõìå. Ç õðçñåóßá áõôÞ, ôï çëåêôñïíéêü åìðüñéï (e-commerce), åîáðëþíåôáé üëï êáé ðåñéóóüôåñï, áíôéêáèéóôþíôáò ìÝñïò áðü ôï ðáñáäïóéáêü åìðüñéï.

12

ÄéêôõáêÜ ðáé÷íßäéá

Åêðáßäåõóç

Çëåêôñïíéêü åìðüñéï

Ïèüíåò áðü áãïñÜ åíüò âéâëßïõ óôçí ôïðïèåóßá Amazon.com

395

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ËïéðÝò õðçñåóßåò

¢ëëåò õðçñåóßåò ðïõ ðáñïõóéÜóôçêáí ó÷åôéêÜ ðñüóöáôá, áëëÜ åîåëßóóïíôáé ñáãäáßá, åßíáé õðçñåóßåò óõíáëëáãþí ìå ôñÜðåæåò, ÷ñçìáôéóôçñéáêÝò åôáéñåßåò ê.Ü.

Ôï Äéáäßêôõï êáé åéäéêüôåñá ï Ðáãêüóìéïò Éóôüò ÷áñáêôçñßæåôáé áðü Ýíáí Ýíôïíï ðåéñáìáôéóìü êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùí ôåëåõôáßùí åôþí. ÍÝåò õðçñåóßåò ðñïóôßèåíôáé, åíþ ôáõôü÷ñïíá åîåëßóóïíôáé ïé õðÜñ÷ïõóåò, íÝá ðñùôüêïëëá åìöáíßæïíôáé, ôá ðáëáéüôåñá åìðëïõôßæïíôáé, åíþ äïêéìÜæïíôáé êáé íÝïé ôñüðïé ðñïóÝëêõóçò ÷ñçóôþí. ÁíáìÝíåôáé, ëïéðüí, üôé èá óõíå÷éóôåß: u ç áýîçóç ôïõ ðëÞèïõò ôùí ÷ñçóôþí u ç áýîçóç ôùí åîõðçñåôçôþí ðïõ äçìïóéåýïõí óåëßäåò u ç áýîçóç ôùí õðçñåóéþí, üðùò ôïõ «áóöáëïýò» çëåêôñïíéêïý åìðïñßïõ u ç «áóöáëÞò» óõíáëëáãÞ ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ çëåêôñïíéêïý ÷ñÞìáôïò (e-money) êáé Ýôóé ç óôáäéáêÞ áíôéêáôÜóôáóç ôïõ óõìâáôéêïý ÷ñÞìáôïò ìå áõôü u ç áýîçóç ôçò ðïéüôçôáò õðçñåóéþí óõíäéáóêÝøåùí. Ç HTML áíáðôý÷èçêå óôï CERN óôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1980.

396

Ôï 1994 éäñýèçêå ôï W3C - World Wide Web Consortium-, Ýíáò äéåèíÞò ïñãáíéóìüò ìå óêïðü ôçí áíÜðôõîç ðñùôïêüëëùí êïéíÞò áðïäï÷Þò ðïõ áöïñïýí ôïí Ðáãêüóìéï Éóôü. ¼ðùò Ý÷åé áíáöåñèåß, õðÜñ÷ïõí äýï âáóéêÜ ðñüôõðá ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôéò éóôïóåëßäåò: u ôï ðñùôüêïëëï HTTP êáé u ç ãëþóóá HTML. Ç HTML åßíáé ìéá ãëþóóá ìå ôçí ïðïßá ïñßæåôáé ç äïìÞ åíüò êåéìÝíïõ êáé êáôáãñÜöïíôáé ïäçãßåò ãéá ôç ìïñöÞ ôïõ. Åíáðüêåéôáé óôï öõëëïìåôñçôÞ íá ðáñïõóéÜóåé ôç óåëßäá áîéïðïéþíôáò ôéò äõíáôüôçôåò ôïõ åêÜóôïôå ìç÷áíÞìáôïò. Áõôü äßíåé ôç äõíáôüôçôá óå ìéá éóôïóåëßäá íá ãßíåôáé áíáãíþóéìç áðü ïðïéïíäÞðïôå õðïëïãéóôÞ áíåîÜñôçôá áðü ôç óýíèåóÞ ôïõ -Ýã÷ñùìç Þ ü÷é ïèüíç, ìéêñÞ Þ ìåãÜëç áíÜëõóç ïèüíçò, êëð. Åßíáé åõèýíç ôïõ öõëëïìåôñçôÞ íá åìöáíßóåé ôçí éóôïóåëßäá óôï óõãêåêñéìÝíï ìç÷Üíçìá áîéïðïéþíôáò ôïõò äéáèÝóéìïõò ðüñïõò ôïõ. ¸ôóé, óå ìéá áóðñüìáõñç ïèüíç åßíáé áäýíáôïí íá áðïäïèåß Ýã÷ñùìá ìéá Ýã÷ñùìç åéêüíá éóôïóåëßäáò, ç ïðïßá èá áðïäïèåß áëëÜ ìå áðï÷ñþóåéò ôïõ ãêñé. Ëüãù ôçò ôá÷åßáò åîÝëéîçò ôïõ Ðáãêüóìéïõ Éóôïý, ç HTML åîåëßóóåôáé êáé åìðëïõôßæåôáé óõíå÷þò, ìå áðïôÝëåóìá íá áðïôåëåß ðëÝïí Ýíá áñêåôÜ ðïëýðëïêï êáé éó÷õñü óýóôçìá ðáñïõóßáóçò ôçò ðëçñïöïñßáò.

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Ióôïóåëßäåò

12

Óôçí åéêüíåò öáßíïíôáé ïé ðñþôåò óåëßäåò -home page- ôïõ ÕÐÅÐÈ, ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Ðåéñáéþò êáé ìéá óåëßäá ôïõ Ðáéäáãùãéêïý Éíóôéôïýôïõ

Ç HTML áðïôåëåßôáé áðü Ýíá óýíïëï åôéêåôþí (tags) ðïõ åìöáíßæïíôáé êáôÜ æåýãç, üðïõ ç ðñþôç ïñéïèåôåß ôçí áñ÷Þ éó÷ýïò ôçò, åíþ ç äåýôåñç ôï ôÝëïò ôçò. Ãéá íá äéáöáíåß ï ôñüðïò óýíôáîçò ìéáò éóôïóåëßäáò, ðáñáèÝôïõìå ôéò ðëÝïí âáóéêÝò áðü áõôÝò êáèþò êáé ôç ãåíéêÞ äïìÞ ìéáò éóôïóåëßäáò. ÅêôåíÝóôåñç áíÜëõóç îåöåýãåé áðü ôïõò óêïðïýò áõôïý ôïõ âéâëßïõ êáé ðåñéÝ÷åôáé óôï ÔåôñÜäéï Åñãáóßáò ÌáèçôÞ.

397

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí <HTML>...</HTML>

Ïñéïèåôåß ôçí áñ÷Þ êáé ôï ôÝëïò ìéáò éóôïóåëßäáò.

<HEAD>...</HEAD>

Ïñéïèåôåß ôï ôìÞìá åêåßíï ôçò éóôïóåëßäáò óôï ïðïßï ïñßæïíôáé äéá÷åéñéóôéêÞò öýóåùò ðëçñïöïñßåò ðïõ áöïñïýí ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò éóôïóåëßäáò. Ïé ðëçñïöïñßåò áõôÝò äåí åìöáíßæïíôáé áðü ôï öõëëïìåôñçôÞ.

<BODY>...</BODY>

Ïñéïèåôåß ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò éóôïóåëßäáò.

<TITLE>...</TITLE>

Ïñßæåé ôïí ôßôëï ôçò.

<P>...</P>

Ïñßæåé ðáñÜãñáöï.

<BR>

Äçëþíåé áëëáãÞ ãñáììÞò.

<IMG>...</IMG>

Ïñßæåé ôçí åéóáãùãÞ êÜðïéáò åéêüíáò -image- êáé ôùí ðáñáìÝôñùí ðïõ áöïñïýí ôçí èÝóç ôçò, ôï ìÝãåèüò ôçò, ê.Ü.

<A HREF =«URL» >...</A>

Ïñßæåé äåóìü ìå óåëßäá ðïõ âñßóêåôáé óôï URL.

<HTML> <HEAD> <TITLE> Áõôüò åßíáé ôßôëïò </TITLE> </HEAD> <BODY>

Ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò óåëßäáò

</BODY> </HTML> Ç åôéêÝôá <TITLE> åìöáíßæåôáé óôï <HEAD>, åíþ üëåò ïé Üëëåò óôï <BODY>.

Ãéá íá êáôáëÜâïõìå ôá ðáñáðÜíù, áò äïýìå ìéá éóôïóåëßäá êáèþò êáé ôéò åôéêÝôåò ðïõ ôç äçìéïõñãïýí. Áí ðáñáôçñÞóïõìå ôçí éóôïóåëßäá ôïõ Ðáéäáãùãéêïý Éíóôéôïýôïõ ôçò ÅëëÜäïò (åßêïíá åðüìåíçò óåëßäáò), âëÝðïõìå üôé õðÜñ÷ïõí ôá ðáñáêÜôù óõóôáôéêÜ óôïé÷åßá: Kåßìåíï

ÐÁÉÄÁÃÙÃÉÊÏ ÉÍÓÔÉÔÏÕÔÏ THÓ ÅËËÁÄÏÓ

Öùôïãñáößá

Êåßìåíï

ÐåñéãñáöÞ åéêüíáò Áããåéïãñáößá ôïõ Äïýñéäïò.....

Ïé åôéêÝôåò ðïõ äçìéïõñãïýí áõôü ôï áðïôÝëåóìá óôïí öõëëïìåôñçôÞ, åßíáé áõôÝò ðïõ öáßíïíôáé óôçí ðáñáêÜôù åéêüíá.

398

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Ióôïóåëßäåò

12

HTML> <HEAD> <TITLE>ÐÁÉÄÁÃÙÃÉÊÏ ÉÍÓÔÉÔÏÕÔÏ</TITLE> </HEAD> <BODY> <P>ÐÁÉÄÁÃÙÃÉÊÏ ÉÍÓÔÉÔÏÕÔÏ ÔÇÓ ÅËËÁÄÏÓ</P> <P><IMG SRC="C:\IMAGES\PEDAG3.bmp" WIDTH=256 HEIGHT=202></P> <P>ÐåñéãñáöÞ åéêüíáò<BR> Áããåéïãñáößá ôïõ Äïýñéäïò ...</P> </BODY> </HTML>

Åßíáé ãåíéêÜ ðáñáäåêôü üôé ï Ðáãêüóìéïò Éóôüò åßíáé åêåßíïò ðïõ Ýêáíå ôï Äéáäßêôõï ôüóï äçìïöéëÝò üóï åßíáé óÞìåñá. Åßíáé ëïãéêü ëïéðüí ïé ôå÷íïëïãßåò êáé ïé åöáñìïãÝò ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå áõôüí íá óõãêåíôñþóïõí ôåñÜóôéá åñåõíçôéêÞ êáé åðåíäõôéêÞ ðñïóðÜèåéá. Ïé äõíáôüôçôåò ðïõ Ýäéíå ç áñ÷éêÞ ó÷åäßáóç ôçò HTML ðïëý ãñÞãïñá öÜíçêå üôé äåí åðáñêïýóáí. ¸ôóé Üñ÷éóå íá åìðëïõôßæåôáé ìå íÝåò äõíáôüôçôåò, þóôå íá êáëýøåé ôéò óõíå÷þò áõîáíüìåíåò áíÜãêåò ðáñïõóßáóçò ðëçñïöïñßáò ìÝóá áðü ôïõò öõëëïìåôñçôÝò. Ç óýã÷ñïíç ôÜóç åßíáé íá ìåôáôñáðåß ï öõëëïìåôñçôÞò óôç ìïíáäéêÞ äéåðáöÞ ôïõ ÷ñÞóôç ìå ôï Äéáäßêôõï. ÓôáäéáêÜ ëïéðüí ç HTML åîåëßóóåôáé ìå ôçí åíóùìÜôùóç íÝùí äõíáôïôÞôùí. Ìéá áðü áõôÝò äßäåé óôïõò öõëëïìåôñçôÝò ôç äõíáôüôçôá åêôÝëåóçò ðñïãñáììÜôùí ðïõ åìðåñéÝ÷ïíôáé óôéò éóôïóåëßäåò. Ïé ãëþóóåò ðñïãñáììáôéóìïý ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãé´ áõôü ôï óêïðü åßíáé ç Javascript, ç Vbscript êáé ç Java. ÌÝóá áðü áõôÝò ôéò ãëþóóåò ãßíåôáé åöéêôÞ ç êáôáóêåõÞ éóôïóåëßäùí ðïõ áëëçëåðéäñïýí ìå ôï ÷ñÞóôç âåëôéþíïíôáò ôçí ðïéüôçôá ôçò äéåðáöÞò. Ìéá Üëëç åðÝêôáóç ôçò HTML ç ïðïßá äßíåé ðïëý ìåãÜëç åõåëéîßá óôç äéá÷åßñéóç ôçò åìöÜíéóçò (ôé åìöáíßæåôáé ðïý êáé ðþò) åßíáé ôá Cascading Style Sheets (CSS). Ìå áõôÞí ôçí ôå÷íïëïãßá ï ó÷åäéáóôÞò ìðïñåß íá äéá÷åéñéóôåß ÷ùñéóôÜ ôç äïìÞ ôçò ðëçñïöïñßáò (Åðéêåöáëßäåò, ôßôëïé, áñéèìçìÝíåò ðáñÜãñáöïé, êëð.) áðü ôçí åìöÜíéóç (ð.÷. ìÝãåèïò ãñáììÜôùí óôéò åðéêåöáëßäåò).

Ãéá ôç äçìéïõñãßá éóôïóåëßäùí ó÷åôéêÜ ìå Ýíá èÝìá áðáéôåßôáé: á) Ï êáèïñéóìüò ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ êáé ç óõãêÝíôñùóç ôïõ õëéêïý ôçò (êåßìåíï, öùôïãñáößá, Þ÷ïò, êéíïýìåíç åéêüíá, ê.Ü.). Ôï õëéêü áõôü ðñïÝñ÷åôáé áðü äéÜöïñåò ðçãÝò, üðùò áðü åðåîåñãáóôÝò êåéìÝíïõ Þ åéêüíáò, áðü ðçãÝò Þ÷ïõ Þ âßíôåï, áðü âÜóåéò äåäïìÝíùí. â) Ó÷åäßáóç êáé êáôáóêåõÞ ôùí éóôïóåëßäùí, þóôå ôï áðïôÝëåóìá ðïõ åìöáíßæåôáé óôï öõëëïìåôñçôÞ íá åßíáé ôï åðéèõìçôü óå óôïß÷éóç, óå Ýìöáóç

399

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ëÝîåùí êëåéäéþí, óå óõíäÝóìïõò, êëð. ã) ÔïðïèÝôçóç ôùí éóôïóåëßäùí óå Ýíáí åîõðçñåôçôÞ ôïõ Ðáãêüóìéïõ Éóôïý.

Ç ìÝèïäïò ôçò ïðôéêÞò óõããñáöÞò ïíïìÜæåôáé WYSIWYG, What You See Is What You Get, äçëáäÞ ü,ôé âëÝðåéò åßíáé êáé áõôü ðïõ èá ðÜñåéò.

Ç êáôáóêåõÞ ôùí éóôïóåëßäùí ìðïñåß íá ãßíåé ìå äéÜöïñïõò ôñüðïõò, üðùò: u ÃñáöÞ ôùí åôéêåôþí HTML, ìå ôç ÷ñÞóç êÜðïéïõ áðëïý óõíôÜêôç êåéìÝíïõ. Ç ìÝèïäïò áõôÞ ìïéÜæåé ìå ôç óõããñáöÞ ðñïãñÜììáôïò. Óå áõôÞí ôçí ðåñßðôùóç ï óõããñáöÝáò ôçò éóôïóåëßäáò ðáñåìâÜëëåé ìÝóá óôï êåßìåíï ôçò óåëßäáò ôéò êáôÜëëçëåò åôéêÝôåò ÷ùñßò íá Ý÷åé Üìåóç åéêüíá ôïõ áðïôåëÝóìáôïò. Ðñüêåéôáé ãéá ôïí ðéï äýóêïëï ôñüðï äçìéïõñãßáò éóôïóåëßäùí êáé áðáéôåß êáëÞ ãíþóç ôùí åôéêåôþí êáé ôïõ ôñüðïõ óýíôáîÞò ôïõò. u ×ñÞóç ðñïãñáììÜôùí óýíôáîçò éóôïóåëßäùí, ôá ïðïßá ëåéôïõñãïýí ðåñßðïõ üðùò ïé ãíùóôïß êåéìåíïãñÜöïé, üðïõ ï ÷ñÞóôçò âëÝðåé Üìåóá ôï áðïôÝëåóìá -WYSIWYG. Åßíáé ï ðéo åýêïëïò áëëÜ êáé ëéãüôåñï åõÝëéêôïò ôñüðïò áðü ôïí ðñïçãïýìåíï.

Ïèüíç áðü ôï Micrïsoft Front Page ãéá ôçí êáôáóêåõÞ éóôïóåëßäùí u

Áõôüìáôá ìÝóù ðñïãñáììÜôùí. Ìå ôç ìÝèïäï áõôÞ, ðëçñïöïñßá ç ïðïßá åßíáé áðïèçêåõìÝíç óå ìéá âÜóç äåäïìÝíùí ìðïñåß íá ãßíåé äéáèÝóéìç óôïí Ðáãêüóìéï Éóôü ìå ôç ìïñöÞ éóôïóåëßäùí, ïé ïðïßåò äçìéïõñãïýíôáé áõôüìáôá áðü ôá êáôÜëëçëá ðñïãñÜììáôá. u Óôá ðåñéóóüôåñá, ãíùóôÜ ðáêÝôá êåéìÝíïõ, ðáñïõóéÜóåùí, ëïãéóôéêþí öýëëùí êáé ÷åéñéóìïý âÜóåùí äåäïìÝíùí Ý÷åé åíóùìáôùèåß äõíáôüôçôá áõôüìáôçò ìåôáôñïðÞò ôïõ åããñÜöïõ óå êþäéêá HTML.

Ç åðéëïãÞ ãéá äçìéïõñãßá ìïñöÞò HTML áðü Ýããñáöï ôïõ Microsoft Word

400

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Ióôïóåëßäåò

12

Áíáêåöáëáßùóç Ç çëåêôñïíéêÞ åðéêïéíùíßá áðïôåëåß ôï êýñéï ìÝóï ìå ôï ïðïßï ï óýã÷ñïíïò Üíèñùðïò äéåêðåñáéþíåé ôéò åðéêïéíùíéáêÝò ôïõ áíÜãêåò. Åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôç âïÞèåéá åéäéêþí óõóêåõþí êáé ôçí êáôÜëëçëç áíôáëëáãÞ óçìÜôùí. Ôá óÞìáôá äéáêñßíïíôáé óå áíáëïãéêÜ êáé øçöéáêÜ êáé üðïõ áðáéôåßôáé ìåôáôñïðÞ ôïõ åíüò åßäïõò óôï Üëëï, ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åéäéêÝò óõóêåõÝò, ôá ìüíôåì. Ç ìåôÜäïóç ôùí óçìÜôùí åðéôõã÷Üíåôáé åíóýñìáôá ìÝóá áðü öõóéêÝò ãñáììÝò Þ áóýñìáôá ìå ñáäéïêýìáôá óôï ÷þñï. ÊáôÜ ôçí çëåêôñïíéêÞ åðéêïéíùíßá ç ìåôÜäïóç ìðïñåß íá ãßíåé óåéñéáêÜ Þ ðáñÜëëçëá, åíþ ç êáôåýèõíóç ñïÞò ôùí ìçíõìÜôùí ìðïñåß íá åßíáé ìïíüäñïìç, åê ðåñéôñïðÞò áìößäñïìç Þ áìößäñïìç. ÐñïêåéìÝíïõ íá åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò áñìïíéêÜ ïé äéÜöïñåò óõóêåõÝò, õðÜñ÷ïõí êáíüíåò êáé ìÝèïäïé åðéêïéíùíßáò êïéíÜ áíôéëçðôïß êáé áðïäåêôïß, ðïõ ïñßæïõí ôïí ôñüðï óýíäåóçò ôùí óõóêåõþí êáé áíôáëëáãÞò ôùí óçìÜôùí êáé ïíïìÜæïíôáé ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò. Ôï åéäéêü ëïãéóìéêü ðïõ åðïðôåýåé ôçí üëç äéáäéêáóßá áíôáëëáãÞò äåäïìÝíùí êáëåßôáé ëïãéóìéêü åðéêïéíùíéþí. Äßêôõá õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí äçìéïõñãïýíôáé ìå äéáóõíäåäåìÝíïõò õðïëïãéóôÝò êáé ðåñéöåñåéáêÜ, ìå ðïéêßëïõò ôñüðïõò êáé ñüëïõò êáé ìå äõíáôüôçôá áíôáëëáãÞò äåäïìÝíùí êáé äéÜèåóçò ôùí ðüñùí. Óôç ìåëÝôç ôùí äéêôýùí, Ýíá ãíùóôü ðñüôõðï åßíáé ôï OSI, ôï ïðïßï áðïôåëåßôáé áðü åðôÜ åðßðåäá. ÁíÜëïãá ìå ôï ñüëï êÜèå õðïëïãéóôÞ óôï äßêôõï, ôá äßêôõá äéáêñßíïíôáé óå äýï ìåãÜëåò êáôçãïñßåò, ôá ïìüôéìá êáé ôá äßêôõá ðïõ âáóßæïíôáé óå åîõðçñåôçôÞ. ÁíÜëïãá ìå ôç ãåùãñáöéêÞ Ýêôáóç óôçí ïðïßá åêôåßíïíôáé ÷áñáêôçñßæïíôáé ôïðéêÜ Þ åõñåßáò ðåñéï÷Þò äßêôõá. Ïé õðïëïãéóôÝò åíüò äéêôýïõ ìðïñïýí íá óõíäåèïýí áðü öõóéêÞ Üðïøç êáé êáôáíïìÞ ìå äéáöïñåôéêïýò ôñüðïõò, ðïõ ïíïìÜæïíôáé ôïðïëïãßåò äéêôýùí. Ïé ôïðïëïãßåò ðïõ Ý÷ïõí åðéêñáôÞóåé åßíáé áõôÝò ôçò Áñôçñßáò, ôïõ ÁóôÝñá êáé ôïõ Äáêôõëßïõ. Ôï Ethernet åßíáé ãíùóôü óýóôçìá äéêôýùóçò ãéá ôïðéêÜ äßêôõá ìå ôçí ôå÷íéêÞ ìåôÜäïóçò CSMA / CD êáé ôï ðñùôüêïëëï ÔCP / IP ðïõ áðïôåëåß ôï âáóéêü ðñùôüêïëëï ôïõ Äéáäéêôýïõ. ÌåñéêÝò áðü ôéò åíäåéêôéêÝò åöáñìïãÝò ôçò çëåêôñïíéêÞò åðéêïéíùíßáò êáé ôùí äéêôýùí åßíáé ç ôçëåöùíßá êáé ôï öáî, ç ôçëåêåéìåíïãñáößá (teletext), ç êáôáíåìçìÝíç åðåîåñãáóßá, ôá on line óõóôÞìáôá, ôá óõóôÞìáôá IOS, ôï EDI, ôï çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï, ï çëåêôñïíéêüò ðßíáêáò áíáêïéíþóåùí, ç ìåôáöïñÜ áñ÷åßùí, ç ôçëåäéÜóêåøç, ôá óõóôÞìáôá åíôïðéóìïý èÝóçò êáé ðïëëÝò Üëëåò õðçñåóßåò ðïõ óõíáíôÜìå êõñßùò óôï Äéáäßêôõï. Ôï Äéáäßêôõï áðïôåëåßôáé áðü ÷éëéÜäåò äßêôõá êÜèå ìïñöÞò, äéáóêïñðéóìÝíá óå ïëüêëçñç ôçí õäñüãåéï, ìå âáóéêü ðñùôüêïëëï åðéêïéíùíßáò ôï TCP/IP. ÓõíäÝåé åêáôïììýñéá ÷ñÞóôåò êáé áðïôåëåß ôç ìåãáëýôåñç ðçãÞ ðëçñïöïñéþí êáé ôüðï óõíÜíôçóçò ÷ñçóôþí, áíôáëëáãÞò ìçíõìÜôùí êáé éäåþí óôïí

401

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ðëáíÞôç. ¼ôáí ç ôå÷íïëïãßá ôïõ Äéáäéêôýïõ åöáñìüæåôáé óå äßêôõï åôáéñåéþí, ïñãáíéóìþí, åêðáéäåõôéêþí éäñõìÜôùí, ôï äßêôõï áõôü ïíïìÜæåôáé Intranet. Ï êÜèå õðïëïãéóôÞò, ãéá íá áíáãíùñßæåôáé áðü ôïõò Üëëïõò, Ý÷åé êáèïñéóìÝíç êáé ìïíáäéêÞ ðáãêüóìéá äéåýèõíóç (IP-address). Ôï Äéáäßêôõï äåí áíÞêåé óå êÜðïéïí ïñãáíéóìü Þ öïñÝá, áëëÜ äéïéêåßôáé êáé óõíôïíßæåôáé áðü åðéìÝñïõò åðéôñïðÝò. Ïé õðçñåóßåò ôïõ Äéáäéêôýïõ áõîÜíïíôáé êáé âåëôéþíïíôáé óõíå÷þò, ìå âáóéêÝò: ôï çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï, ôéò èåìáôéêÝò ôá÷õäñïìéêÝò ëßóôåò, ôá çëåêôñïíéêÜ íÝá, ôçí ìåôáöïñÜ áñ÷åßùí, ôçí áðïìáêñõóìÝíç óýíäåóç. Ï Ðáãêüóìéïò Éóôüò åßíáé ç ðïëõìåóéêÞ üøç ôïõ äéêôýïõ. Ïé ìç÷áíÝò áíáæÞôçóçò (search engines) ðáñÝ÷ïõí ìåèüäïõò åýêïëçò ðñüóâáóçò óôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ äçìïóéåýïíôáé óôï Äéáäßêôõï. ÌåëëïíôéêÜ, óôï Äéáäßêôõï áíáìÝíåôáé áêüìç ìåãáëýôåñç Ýêñçîç óå áñéèìü ÷ñçóôþí, óå åîõðçñåôçôÝò ðïõ äçìïóéåýïõí óåëßäåò, óå åîåëéãìÝíåò «áóöáëåßò» õðçñåóßåò. Ïé éóôïóåëßäåò åßíáé Ýããñáöá ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ðïëëïýò ôýðïõò äåäïìÝíùí êáé óõíäÝóìïõò ðñïò Üëëá óçìåßá. Ï Ðáãêüóìéïò Éóôüò áðïôåëåßôáé áðü Ýíá ôÝôïéï óýíïëï óåëßäùí äéåóðáñìÝíùí óôïõò õðïëïãéóôÝò ôïõ Äéáäéêôýïõ. H êÜèå éóôïóåëßäá Ý÷åé ìïíáäéêÞ äéåýèõíóç (URL). Õðáêïýïõí óôç ãëþóóá HTML åíóùìáôþíïíôáò ïëïÝíá êáé ðåñéóóüôåñåò åðåêôÜóåéò. Ôçí åìöÜíéóç ôùí éóôïóåëßäùí ôçí áíáëáìâÜíïõí åéäéêÜ ðñïãñÜììáôá ðïõ ïíïìÜæïíôáé öõëëïìåôñçôÝò.

402

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Ióôïóåëßäåò

12

ÅñùôÞóåéò 11. Ðïéá ç âáóéêÞ äéáöïñÜ ìåôáîý ôùí áíáëïãéêþí êáé ôùí øçöéáêþí óçìÜôùí.

12. Íá áíáöÝñåôå ôá åßäç êáëùäßùí ðïõ ãíùñßæåôå.

13. Ï ñüëïò ôïõ ìüíôåì êáôÜ ôçí åðéêïéíùíßá óõóêåõþí ìÝóá áðü ôï êïéíü ôçëåöùíéêü óýóôçìá ôçò ðüëçò åßíáé íá ìåôáôñÝðåé:

5 ôçí åíóýñìáôç ìåôÜäïóç óå áóýñìáôç 5 ôç ìïíüäñïìç óýíäåóç óå áìößäñïìç 5 ôá óÞìáôá áðü áíáëïãéêÜ óå øçöéáêÜ 5 ôç óåéñéáêÞ ìåôÜäïóç óå ðáñÜëëçëç 14. Ç êáôåýèõíóç ñïÞò ôùí óçìÜôùí êáôÜ ôçí çëåêôñïíéêÞ åðéêïéíùíßá, ìðïñåß íá åßíáé ........................................... ........................................ ...........................................

15. Ðïéá åßíáé ç âáóéêÞ äéáöïñÜ ìåôáîý ôçò óåéñéáêÞò êáé ôçò ðáñÜëëçëçò ìåôÜäïóçò; 16. Áíôéóôïé÷ßóôå ôá ðåñéå÷üìåíá ôçò ðñþôçò óôÞëçò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôçí ìåôÜäïóç ôùí óçìÜôùí ìå áõôÜ ôçò äåýôåñçò ðïõ áíáöÝñïíôáé óå äéÜöïñåò óõóêåõÝò. Ìïíüäñïìç Åê ðåñéôñïðÞò áìößäñïìç Áìößäñïìç

«ÊïéíÞ» ôçëåüñáóç ÈõñïôçëÝöùíï Áóýñìáôïò (CB) ÔçëÝöùíï Ñáäéüöùíï

17. Ðïéåò ðñïûðïèÝóåéò ðñÝðåé íá ðëçñïýíôáé þóôå ìéá ïìÜäá õðïëïãéóôþí íá áðïôåëåß äßêôõï;

18. Äþóôå äýï ðëåïíåêôÞìáôá ÷ñÞóçò äéêôõùìÝíùí õðïëïãéóôþí óå ó÷Ýóç ìå ôç ÷ñÞóç áíåîÜñôçôùí.

19. Ôé êáëåßôáé áñ÷éôåêôïíéêÞ äéêôýïõ; 10. ÐåñéãñÜøôå ôç äéáäñïìÞ åíüò ìçíýìáôïò áðü ôïí áðïóôïëÝá Ýùò ôïí ðáñáëÞðôç ìå âÜóç ôï ðñüôõðï OSI.

11. Áíôéóôïé÷ßóôå ôá ðåñéå÷üìåíá ôçò ðñþôçò óôÞëçò ìå áõôÜ ôçò äåýôåñçò. ÌåôÜäïóç ôùí óçìÜôùí ìÝóá áðü ôï êáëþäéï Óõìðßåóç äåäïìÝíùí

12.

Åðßðåäï åöáñìïãÞò ðñïôýðïõ ÏSI Åðßðåäï ðáñïõóßáóçò ðñïôýðïõ ÏSI Öõóéêü åðßðåäï ðñïôýðïõ ÏSI

Ðïéá ç äéáöïñÜ ôùí ïìüôéìùí äéêôýùí áðü áõôÜ ðïõ åßíáé âáóéóìÝíá óå åîõðçñåôçôÞ;

13. Ðïéïò ï ñüëïò ôïõ Administrator (äéá÷åéñéóôÞ) óå Ýíá äßêôõï;

403

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

14. Óå ðïéá êáôçãïñßá äéêôýïõ (LAN, WAN, MAN Þ Üëëï) èá êáôáôÜóóáôå: ôï Äéáäßêôõï ôï äßêôõï ôïõ åñãáóôçñßïõ óáò ôï äßêôõï åíüò ìéêñïý êáôáóôÞìáôïò

15. Ðïéåò ïé âáóéêÝò ôïðïëïãßåò äéêôýùí; Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôç ÷ñÞóç äéáíåìçôÞ êáëùäßùí (hub) óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï;

16. Ðïéåò ðñüóèåôåò õðçñåóßåò ðñïóöÝñåé ìéá ISDN óýíäåóç áðü áõôÞ ôïõ êïéíïý ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ;

17. Ðïéá ç âáóéêÞ õðïäïìÞ ôçò êéíçôÞò ôçëåöùíßáò; 18. Íá áíáöÝñåôå 5 ôçëåðéêïéíùíéáêÝò êáé äéêôõáêÝò åöáñìïãÝò.

19. Ðïéá ç äéáöïñÜ ìåôáîý ôïõ Äéáäéêôýïõ êáé åíüò Intranet; 20. Ðïéïò ï ëüãïò ýðáñîçò ôùí Intranets; 21. Ôé åßíáé ï Ðáãêüóìéïò Éóôüò êáé ôé ìéá ôïðïèåóßá ôïõ; 22. Ðïéïò ï ñüëïò ôïõ Ðáñï÷Ýá Äéáäéêôýïõ (ISP) êáôÜ ôç óýíäåóÞ ìáò ìå ôï Äéáäßêôõï;

23. Ðïéá ç ÷ñÞóç ôïõ ìüíôåì êáôÜ ôç óýíäåóç ìå ôï Äéáäßêôõï ìÝóù êïéíïý ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ;

24. Íá áíáöÝñåôå ìåñéêÝò õðçñåóßåò ðïõ åîåëßóóïíôáé óôïí Ðáãêüóìéï Éóôü.

25. Óõìðëçñþóôå ôçí êáôÜëëçëç ëÝîç. Ôï ftp åßíáé ôï ðñùôüêïëëï ............................... áñ÷åßùí óôï Äéáäßêôõï. Ï öõëëïìåôñçôÞò åðéêïéíùíåß ìå Ýíáí åîõðçñåôçôÞ óôïí Ðáãêüóìéï Éóôü ìå ôï ðñùôüêïëëï ...........................

26. ÐåñéãñÜøôå ôç äéáäéêáóßá áðïóôïëÞò åíüò ìçíýìáôïò óôï Äéáäßêôõï áðü ôïí áðïóôïëÝá óôïí ðáñáëÞðôç.

27. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôïí ôñüðï äéåõèõíóéïäüôçóçò ôùí éóôïóåëßäùí; 28. Íá áíáöÝñåôå ÷ñÞóåéò ôùí åðéóõíáðôüìåíùí áñ÷åßùí óôï çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï.

29. Ôé åßíáé ôï áíþíõìï FTP; 30. Ôé åßíáé ôï Ôelnet êáé ðüôå ÷ñçóéìïðïéåßôáé; 31. Ôé åßíáé ïé ïìÜäåò íÝùí êáé ôé ôá FAQ s; 32. Ôé åííïïýìå ìå ôïí üñï çëåêôñïíéêü åìðüñéï; 33. Áíôéóôïé÷ßóôå ôá ðåñéå÷üìåíá ôçò ðñþôçò óôÞëçò ìå åêåßíá ôçò äåýôåñçò. Ðáãêüóìéïò Éóôüò

HTTP

ÁíôéãñáöÞ áñ÷åßùí

SMTP

Çëåêôñïíéêü åìðüñéï e-mail

FTP ¢ëëï ðñùôüêïëëï

34. Ìå ðïéï ëïãéóìéêü êáé ðþò äçìéïõñãïýìå éóôïóåëßäåò;

404

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Ióôïóåëßäåò

12

ÃëùóóÜñéï ISDN ÁíáëïãéêÜ óÞìáôá

Øçöéáêü äßêôõï åíïðïéçìÝíùí õðçñåóéþí. ÓÞìáôá ðïõ åìöáíßæïõí óõíå÷Þ ìåôáâïëÞ åíüò ìåãÝèïõò óôï ÷ñüíï.

Õðçñåóßá ðñïóïìïßùóçò ôåñìáôéêïý ðïõ åðéôñÝðåé óôï ÷ñÞóôç íá ÁðïìáêñõóìÝíç óýíäåóõíäåèåß ìÝóù ôïõ äéêôýïõ ìå Ýíáí õðïëïãéóôÞ êáé íá åñãáóôåß óáí óç ôåñìáôéêïý (telnet) íá âñßóêåôáé óå ôåñìáôéêü óõíäåäåìÝíï êáôåõèåßáí óå áõôüí. Ãëþóóá HTML

Ç ãëþóóá óýíôáîçò ôùí éóôïóåëßäùí.

Äéåýèõíóç IP

Ç ìïíáäéêÞ äéåýèõíóç ìå ôçí ïðïßá êÜèå õðïëïãéóôÞò åßíáé óõíäåìÝíïò óôï Äéáäßêôõï þóôå íá áíáãíùñßæåôáé áðü ôïõò Üëëïõò.

Äßêôõï âáóéóìÝíï óå å- Äßêôõï ìå Ýíá õðïëïãéóôÞ (åîõðçñåôçôÞò-server) íá Ý÷åé ôïí êåíôñéêü îõðçñåôçôÞ ñüëï óôïí Ýëåã÷ü ôïõ ðáñÝ÷ïíôáò âáóéêÝò õðçñåóßåò óôá ìÝëç. Äßêôõï õðïëïãéóôþí

ÓõíäåäåìÝíïé õðïëïãéóôÝò ìå äõíáôüôçôá äéáìïéñáóìïý ôùí ðüñùí ôïõò.

Äßêôõï õðïëïãéóôþí åõ- Äßêôõï ðïõ êáëýðôåé åõñýôåñç ãåùãñáöéêÞ ðåñéï÷Þ, ÷þñåò êáé çðåßñåßáò ðåñéï÷Þò (WAN) ñïõò Þ åßíáé ðïëëáðëÞò éäéïêôçóßáò. Äßêôõï õðïëïãéóôþí ôï- Äßêôõï ðïõ åêôåßíåôáé óå ìéêñÞ ó÷åôéêÜ ðåñéï÷Þ, ðñïóöÝñïíôáò õøçðéêÞò ðåñéï÷Þò (LAN) ëÝò ôá÷ýôçôåò ìåôÜäïóçò. ÅîõðçñåôçôÞò ìåôáöïÅîõðçñåôçôÞò, ï ïðïßïò ìÝóù ôçò õðçñåóßáò ftp åðéôñÝðåé óå êÜèå ñÜò áñ÷åßùí åëåýèåñçò ÷ñÞóôç íá Ý÷åé ðñüóâáóç êáé äõíáôüôçôá áíôéãñáöÞò, óå ïñéóìÝíá áðñüóâáóçò ðü ôá áñ÷åßá ôïõ.

(Anonymous FTP) Õðçñåóßá ôïõ Äéáäéêôýïõ, ðïõ ìïéÜæåé ìå Ýíá óýíïëï çëåêôñïíéêþí ðåñéïäéêþí, üðïõ ï êáèÝíáò ìðïñåß åßôå íá óôåßëåé Ýíá ìÞíõìá ãéá ÇëåêôñïíéêÜ íÝá êáôá÷þñéóç Þ áðëþò íá ôá äéáâÜóåé. ÁõôÜ ôá çëåêôñïíéêÜ ðåñéïäéêÜ (USENET) ïíïìÜæïíôáé ïìÜäåò íÝùí (news groups) êáé ôï êáèÝíá åßíáé áöéåñùìÝíï óôç óõæÞôçóç åíüò óõãêåêñéìÝíïõ èÝìáôïò. Çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï (e-mail) ÈåìáôéêÝò ôá÷õäñïìéêÝò ëßóôåò

Êáëþäéá ïðôéêþí éíþí

Õðçñåóßá äéêôýïõ ðïõ åðéôñÝðåé ôçí áíôáëëáãÞ ìçíõìÜôùí ìåôáîý ÷ñçóôþí ôïõ. Åßíáé ç ðëÝïí ãíùóôÞ óôï Äéáäßêôõï. Õðçñåóßá ðïõ âáóßæåé ôçí ëåéôïõñãßá ôçò óôçí áíôáëëáãÞ ìçíõìÜôùí ìÝóù ôïõ çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá ìÝóï ïìáäéêÞò åðéêïéíùíßáò, áíôáëëáãÞò áðüøåùí êáé ðëçñïöïñéþí ìåôáîý áíèñþðùí ðïõ Ý÷ïõí êïéíü åíäéáöÝñïí ãýñù áðü Ýíá èÝìá. Êáëþäéá ðïõ áðïôåëïýíôáé áðü äÝóìåò ïðôéêþí éíþí. Ôá äåäïìÝíá ìåôáôñÝðïíôáé óå ðáëìïýò öùôüò êáé ìåôáäßäïíôáé ìÝóù ôùí ïðôéêþí áõôþí éíþí.

ÌåôÜäïóç áìößäñïìç

ÌåôÜäïóç üðïõ óõíõðÜñ÷ïõí ôáõôü÷ñïíá êáé ïé äýï êáôåõèýíóåéò ñïÞò äåäïìÝíùí.

ÌåôÜäïóç áìößäñïìç åê ðåñéôñïðÞò

ÌåôÜäïóç ìå äõíáôüôçôá ñïÞò äåäïìÝíùí êáé ðñïò ôéò äýï êáôåõèýíóåéò, áëëÜ ü÷é ôáõôü÷ñïíá.

ÌåôÜäïóç ìïíüäñïìç

ÌåôÜäïóç ìå ýðáñîç ìéáò ìüíï êáôåýèõíóçò ñïÞò ôùí äåäïìÝíùí.

ÌéóèùìÝíç ãñáììÞ

Ìüíéìç ôçëåðéêïéíùíéáêÞ ãñáììÞ áðïêëåéóôéêÞò óýíäåóçò äýï óçìåßùí.

405

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Ïìüôéìï äßêôõï

¸íá äßêôõï üðïõ ï êÜèå õðïëïãéóôÞò Ý÷åé éóüôéìá äéêáéþìáôá ÷ñÞóçò ôùí ðüñùí ôïõ ìå ôïõò Üëëïõò.

ÐáñÜëëçëç ìåôÜäïóç

H ìåôÜäïóç ðëçñïöïñßáò ìå åíóýñìáôá ìÝóá êáé øçöéáêÜ óÞìáôá, üðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ðïëëïß äßáõëïé Þ êáíÜëéá êáé ìåôáäßäïíôáé éóÜñéèìá bit óå êÜèå ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ.

Ðáñï÷Ýáò óýíäåóçò ìå Åôáéñåßåò Þ Ïñãáíéóìïß ðïõ ðáñÝ÷ïõí óôïõò óõíäñïìçôÝò ôïõò ôï Äéáäßêôõï (ISP) óýíäåóç ìå ôï Äéáäßêôõï. Ðñüôõðï OSI

OSI (Open System Interconnection - Äéáóýíäåóç Áíïé÷ôþí ÓõóôçìÜôùí). Ðñüôõðï ãéá ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ ôùí äéêôýùí ðïõ Ý÷åé ðñïôáèåß áðü ôïí ISO.

Ðñùôüêïëëï FTP

Ôï ðñùôüêïëëï ðïõ áêïëïõèåß ï ìç÷áíéóìüò ìåôáöïñÜò áñ÷åßùí áðü Ýíáí õðïëïãéóôÞ óå Ýíáí Üëëïí.

Ðñùôüêïëëï HTTP

Ðñùôüêïëëï ìåôáöïñÜò åããñÜöùí õðåñêåéìÝíïõ óôïí Ðáãêüóìéï Éóôü.

Ðñùôüêïëëï TCP/IP

Ðñùôüêïëëï ìåôáöïñÜò ðáêÝôùí äåäïìÝíùí óå äßêôõï. Áðïôåëåß ôï ðñùôüêïëëï ìåôáöïñÜò ôïõ Äéáäéêôýïõ.

Ðñùôüêïëëï çëåêôñïíé- Ôï óýíïëï êïéíÜ áðïäåêôþí êáíüíùí êáôÜ ôçí çëåêôñïíéêÞ åðéêïéíùêÞò åðéêïéíùíßáò. íßá.

406

ÓåéñéáêÞ ìåôÜäïóç

ÌåôÜäïóç ôçò ðëçñïöïñßáò ìå äéáäï÷éêÞ áðïóôïëÞ ôùí bit Ýíá óå êÜèå ìïíÜäá ÷ñüíïõ.

Óýóôçìá Gopher

Éåñáñ÷éêü óýóôçìá ãéá áíáæÞôçóç êáé áíÜêôçóç ðëçñïöïñéþí.

Ôïðïëïãßá áñôçñßáò (Bus)

ÄéÜôáîç äéêôýïõ, üðïõ ïé õðïëïãéóôÝò êáé ôá ðåñéöåñåéáêÜ åßíáé óõíäåäåìÝíïé ðÜíù óå ìéá êåíôñéêÞ ãñáììÞ ôçí ïðïßá êáé ìïéñÜæïíôáé.

Ôïðïëïãßá áóôÝñá

ÄéÜôáîç äéêôýïõ, üðïõ ïé õðïëïãéóôÝò åßíáé óõíäåäåìÝíïé áêôéíùôÜ ìå Ýíáí êåíôñéêü õðïëïãéóôÞ, ï ïðïßïò åßíáé õðåýèõíïò ãéá ôç óùóôÞ ëåéôïõñãßá ôïõ.

Ôïðïëïãßá äáêôõëßïõ

ÄéÜôáîç äéêôýïõ üðïõ êÜèå õðïëïãéóôÞò óõíäÝåôáé ìå äýï ãåéôïíéêïýò ôïõ, Ýôóé þóôå üëïé íá ó÷çìáôßæïõí âñü÷ï.

ÖõëëïìåôñçôÞò

Ëïãéóìéêü ðïõ åðéôñÝðåé ôçí áíÜãíùóç éóôïóåëßäùí. ÃíùóôÞ ç ÷ñÞóç ôïõ ãéá ôçí ðëïÞãçóç óôï Äéáäßêôõï.

ØçöéáêÜ óÞìáôá

Ôá øçöéáêÜ óÞìáôá åßíáé äéáêñéôÝò êáôáóôÜóåéò ýðáñîçò Þ ìç ðáëìþí ðïõ áíôéóôïé÷ßæïíôáé óôéò ôéìÝò 1 êáé 0.

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Ióôïóåëßäåò

12

ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ http://www.ieee.org Ï ïñãáíéóìüò Electrical and Electronics Engineers.

http://www.microsoft.com ÊáôáóêåõÜóôñéá åôáéñåßá ëïãéóìéêïý Äéáäéêôýïõ êáé äéêôýùí.

http://www.netscape.com ÊáôáóêåõÜóôñéá åôáéñåßá ëïãéóìéêïý Äéáäéêôýïõ.

http://www.ibm.com ÊáôáóêåõÜóôñéá åôáéñåßá äéêôõáêïý åîïðëéóìïý.

http://www.novell.com ÊáôáóêåõÜóôñéá åôáéñåßá ëïãéóìéêïý äéêôýùí.

http://www.cisco.com ÊáôáóêåõÜóôñéá åôáéñåßá äéêôõáêïý åîïðëéóìïý.

http://www.w3.org Ï ïñãáíéóìüò World Wide Web Consortium.

http://www.iana.org Ï ïñãáíéóìüò IANA (Internet Assigned Numbers Authority). ¸÷åé ôçí åõèýíç ôùí IP äéåõèýíóåùí ðáãêüóìéá.

http://www.arin.net American Registry for Internet Numbers. Ïñãáíéóìüò õðåýèõíïò ãéá ôéò IP äéåõèýíóåéò óôçí ÁìåñéêÞ.

http://www.apnic.org Asia & Pacific Network Information Centre. Ïñãáíéóìüò ìå ôçí åõèýíç ôùí IP äéåõèýíóåùí óôçí Áóßá êáé ôïí Åéñçíéêü.

http://www.ripe.net Reseau IP Europeens. Ïñãáíéóìüò ðïõ Ý÷åé ôçí åõèýíç ôùí IP äéåõèýíóåùí óôçí Åõñþðç.

http://www.isoc.org Internet Society. ÅðéôñïðÞ ðïõ åãêñßíåé êáé åíóùìáôþíåé ôéò íÝåò ôõðïðïéÞóåéò êáé åðéëýåé ôá ôå÷íéêÜ ðñïâëÞìáôá ðïõ ðáñïõóéÜæïíôáé óôï Äéáäßêôõï.

http://www.ietf.org/ Internet Engineering Task Force. Ç áñìüäéá åðéôñïðÞ ãéá ôá ôå÷íéêÜ ðñïâëÞìáôá óôçí åðéêïéíùíßá ôùí äéêôýùí.

http://www.faqs.org Ïñãáíéóìüò ðïõ óõãêåíôñþíåé ôá FAQs áðü ôá newsgroups êáé ôá ðáñïõóéÜæåé óå éóôïóåëßäåò ôïõ.

407

12

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí http://www.altavista.com Ðýëç Äéáäéêôýïõ.

http://www.lycos.com Ðýëç Äéáäéêôýïõ.

http://www.yahoo.com Ðýëç Äéáäéêôýïõ.

http://www.pi-schools.gr Ç ôïðïèåóßá ôïõ Ðáéäáãùãéêïý Éíóôéôïýôïõ ôçò ÅëëÜäïò.

http://www.ypepth.gr Ç ôïðïèåóßá ôïõ Õðïõñãåßïõ ÅèíéêÞò Ðáéäåßáò êáé ÈñçóêåõìÜôùí.

http://www.hms.gr Ç ôïðïèåóßá ôçò ÅÌÅ (ÅëëçíéêÞ ÌáèçìáôéêÞ Åôáéñåßá).

http://www.mit.edu Ç ôïðïèåóßá ôïõ Ôå÷íïëïãéêïý Éíóôéôïýôïõ ôçò Ìáóóá÷ïõóÝôçò.

http://www.unipi.gr Ç ôïðïèåóßá ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Ðåéñáéþò.

http://www.aueb.gr Ç ôïðïèåóßá ôïõ Ïéêïíïìéêïý Ðáíåðéóôçìßïõ ôçò ÁèÞíáò.

408

Åðéêïéíùíßåò - Äßêôõá - Äéáäßêôõï & Ióôïóåëßäåò

12

Âéâëéïãñáößá Ron White, How Computers Work, ¸êäïóç QUE Âéâëßï ìå ÷ñÞóéìá ãéá ôï êåöÜëáéï áõôü èÝìáôá üðùò «ðþò äïõëåýåé ôï ìüíôåì» & «ðþò äïõëåýåé ôï Äéáäßêôõï».

Frank j. Derfler, JR., AND LES FREED, How Networks Work, ZD Press Ãéá ôá äßêôõá. Õðüäåéãìá êáé ãéá ôçí åéêïíïãñÜöçóÞ ôïõ.

Dave Taylor, HTML, ÂÞìá ðñïò ÂÞìá, Åêäüóåéò Ãêéïýñäá Ãéá ôçí HTML.

Philippa Wingate, Internet for Beginners, Usborne Computer Guides ÐåñéãñáöÞ ôïõ Äéáäéêôýïõ ìå óêßôóá.

ÏìÜäá ôïõ Åñãáóôçñßïõ ÐïëõìÝóùí ôïõ ÔìÞìáôïò ÐëçñïöïñéêÞò ÁÐÈ.

Multimedia áðü ôç èåùñßá óôçí ðñÜîç. ÁíáöÝñåôáé óå ðïëõìÝóá êáé äßêôõá.

Máèáßíù ìüíïò ìïõ ôïõò õðïëïãéóôÝò êáé ôï Internet Visually IDG books, ¸êäïóç ôçò Ãåííáäßïõ Ó÷ïëÞò Âéâëßï ãåíéêÜ ãéá ôïõò õðïëïãéóôÝò êáé ôï Äéáäßêôõï.

Teach yourself the Internet and World Wide Web Visually, IDG books Âéâëßï ãéá ôï Äéáäßêôõï.

Tanenbaum, Äßêôõá õðïëïãéóôþí, Åêäüóåéò Ðáðáóùôçñßïõ Êëáóéêü âéâëßï ðïõ êáëýðôåé üëá ôá èÝìáôá äéêôýùí, ìå ýëç «õøçëïý åðéðÝäïõ».

Noef Eastbrook, ÌÜèåôå ôï Internet óå 24 þñåò, Åêäüóåéò Ãêéïýñäáò Ãéá ôï Äéáäßêôõï.

409

13

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

ÐËÇÑÏÖÏÑÉÊÇ ÊÁÉ ÓÕÃ×ÑÏÍÏÓ ÊÏÓÌÏÓ 13.1 Ç ÐëçñïöïñéêÞ óÞìåñá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414 13.1.1 Ðñïóùðéêïß õðïëïãéóôÝò. Õëéêü êáé Ëïãéóìéêü . . . . . . . 414 13.1.2 Ôï Äéáäßêôõï êáé ç óçìáóßá ôïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415 13.1.3 Åðéêïéíùíßåò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415 13.1.4 Ôçëåüñáóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416 13.1.5 Õðçñåóßåò êáé åöáñìïãÝò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416 13.2 ÈÝìáôá 13.2.1 13.2.2 13.2.3 13.2.4 13.2.5 13.2.6 13.2.7 13.2.8 13.2.9 13.2.10 13.2.11 13.2.12 13.2.13 13.2.14

ðëçñïöïñéêÞò óôï óýã÷ñïíï êüóìï . . . . . . . . . . . . . . 416 Çëåêôñïíéêü åìðüñéï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416 ÈÝìáôá áóöÜëåéáò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417 Åñãáóßá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417 ÁôïìéêÜ óôïé÷åßá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418 Åêðáßäåõóç, ðñüóâáóç óôç ãíþóç . . . . . . . . . . . . . . . . 418 Øõ÷áãùãßá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419 Ðïëéôéóìüò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420 Ãëþóóá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420 Äßêáéï, åãêëçìáôéêüôçôá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421 Áëëçëåðßäñáóç äÝêôç-ðïìðïý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421 ÅéêïíéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421 Åîáôïìßêåõóç êáé áîéïëüãçóç ðëçñïöïñßáò . . . . . . . . . 421 Bit êáé Üôïìá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422 Ìüíïí áõôÜ; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422

13.3 ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò óôï Äéáäßêôõï . . . . . 423 13.4 Âéâëéïãñáößá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423

412

ÐëçñïöïñéêÞ êáé óýã÷ñïíïò êüóìïò äéåßóäõóç ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óå êÜèå ó÷åäüí ôïìÝá ôçò áíèñþðéíçò äñáóôçñéüôçôáò åßíáé ðëÝïí åìöáíÞò. Ðïëëïß Þäç ìéëÜíå ãéá ðÝñáóìá áðü ôç ìåôáâéïìç÷áíéêÞ åðï÷Þ óôçí Êïéíùíßá ôçò Ðëçñïöïñßáò. Ôï âÝâáéï åßíáé ðùò ç óýã÷ñïíç åðï÷Þ äéáêñßíåôáé áðü áõîáíüìåíç ÷ñÞóç ôùí íÝùí ôå÷íïëïãéþí, áðü óõíå÷åßò áëëáãÝò ìå ôá÷ý ñõèìü êáé åðïìÝíùò áðü ìåãÜëç ñåõóôüôçôá óå êÜèå êïéíùíéêü ôïìÝá. Ôá äåäïìÝíá ôïõ êïéíùíéêïý ðåñßãõñïõ áëëÜæïõí äéáñêþò êáé ìÜëéóôá ðïëëÝò öïñÝò óôï äéÜóôçìá ôçò æùÞò åíüò áíèñþðïõ. ×áñáêôçñéóôéêü ðáñÜäåéãìá ôçò ñåõóôüôçôáò ìå ôéò óõ÷íÝò ìåôáâïëÝò ôùí êïéíùíéêþí äïìþí êáé áîéþí áðïôåëåß ôï äéá÷ñïíéêü öáéíüìåíï ôïõ ÷Üóìáôïò ôùí ãåíåþí, ôï ïðïßï ðáëáéüôåñá ïñéæüôáí ùò ç äéáöïñÜ áíôéëÞøåùí ìåôáîý ðáéäéþí êáé ãïíÝùí, åíþ óôçí åðï÷Þ ìáò åßíáé ðñïöáíÝò üôé éó÷ýåé êáé ãéá ãåíéÝò ìå ìéêñüôåñç äéáöïñÜ çëéêßáò.

13

Áðüññïéá ôçò ñåõóôüôçôáò ôùí êïéíùíéêþí äïìþí êáé áîéþí åßíáé ç áíáóöÜëåéá ðïõ íéþèåé ï óýã÷ñïíïò Üíèñùðïò, ï ïðïßïò üìùò äåí ðáýåé íá êáôáâÜëëåé ðñïóðÜèåéåò ãéá íá îåðåñÜóåé ôéò áíôéîïüôçôåò ðïõ ðñïâÜëëïõí ùò åìðüäéá óôçí ðïñåßá ôïõ ìÝóá óôï ÷ñüíï. Áðü ôç ìéá áíôéëáìâÜíåôáé üôé ï êïéíùíéêüò éóôüò ìåôáâÜëëåôáé, áðü ôçí Üëëç äéáðéóôþíåé üôé ïé óýã÷ñïíåò êïéíùíßåò äåí åßíáé áñêåôÜ åõÝëéêôåò, þóôå íá áöïìïéþóïõí áõôÝò ôéò ñáãäáßåò áëëáãÝò. Óå ðñïóùðéêü åðßðåäï êáé ðáñÜ ôéò ðñïóðÜèåéÝò ôïõ, ïýôå êáé ï óçìåñéíüò Üíèñùðïò äåí åßíáé áêüìç óå èÝóç íá ðñïóáñìïóôåß åýêïëá óôá íÝá äåäïìÝíá, áí äåí êáëëéåñãçèåß ðíåõìáôéêÜ êáé äåí äéáìïñöþóåé áîßåò ðïõ íá êáëýðôïõí ôéò øõ÷éêÝò ôïõ áíÜãêåò êáé íá ôïí ïäçãïýí óôçí ðíåõìáôéêÞ ïëïêëÞñùóç. ÁõôÝò ïé äéáðéóôþóåéò ïäçãïýí óôï óõìðÝñáóìá üôé óÞìåñá ç ãíþóç Ý÷åé ðåñéóóüôåñï ðáñÜ ðïôÝ êáèïñéóôéêÞ óçìáóßá ãéá ôçí åðéâßùóç êáé ôçí ðñüïäï ôùí áíèñþðùí êáé ôùí êïéíùíéþí. Ãé áõôü üëïé, áëëÜ êõñßùò ïé íÝïé, ïöåßëïõí íá åßíáé åíçìåñùìÝíïé êáé óõíåéäçôïðïéçìÝíïé ðïëßôåò. Ç ÐëçñïöïñéêÞ åßíáé ðëÝïí ìßá áðü ôéò ôå÷íïëïãßåò ðïõ ðáßæïõí êáèïñéóôéêü ñüëï óôï íÝï êïéíùíéêü ôïðßï, üðùò åðßóçò ç âéïôå÷íïëïãßá êáé ç íáíïôå÷íïëïãßá áíáìÝíåôáé íá åðçñåÜóïõí âáèéÜ ôçí êïéíùíßá ôïõ 21ïõ áéþíá. Óôç óõíÝ÷åéá èá áíáöåñèïýìå óå âáóéêïýò ôïìåßò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò, ðïõ ç åöáñìïãÞ êáé ç åîÝëéîÞ ôïõò êáèïñßæåé ôï âáèìü äéåßóäõóÞò ôçò óôéò äñáóôçñéüôçôåò êáé óôéò åêäçëþóåéò ôçò êïéíùíßáò. Èá êëåßóïõìå ìå ìéá óýíôïìç åðéóêüðçóç åêåßíùí ôùí èåìÜôùí ôçò ÐëçñïöïñéêÞò ðïõ Ý÷ïõí îå÷ùñéóôÞ óçìáóßá óÞìåñá Þ áíáìÝíåôáé íá Ý÷ïõí óôï ìÝëëïí. Ç áíáöïñÜ óôï ìÝëëïí åìðåñéÝ÷åé ðÜíôá ôïí êßíäõíï íá äéáøåõóôåß êáíåßò, üôáí ðëÝïí ôï ìÝëëïí èá Ý÷åé ãßíåé ðáñüí. Åðßóçò äåí ðñÝðåé íá äéáöåýãåé ôçò ðñïóï÷Þò ìáò ðùò üëåò áõôÝò ïé ðñïóðÜèåéåò ðñüâëåøçò ôùí ìåëëïíôéêþí áëëáãþí áíáöÝñïíôáé óôéò áíáðôõãìÝíåò êïéíùíßåò, ïðüôå åãåßñïíôáé ðïëëÜ åñùôÞìáôá ãéá ôï ìÝãåèïò ôùí èåôéêþí Þ áñíçôéêþí åðéðôþóåùí óôéò ëéãüôåñï áíáðôõãìÝíåò. ¼ìùò áõôü äåí óçìáßíåé üôé ïðïéáäÞðïôå ðñïóðÜèåéá èá ðñÝðåé íá áðïôñÝðåôáé. Ôï áíôßèåôï ìÜëéóôá, áöïý, ãéá íá ãßíåé êÜðïéá ðñüâëåøç ôùí ìåëëïíôéêþí åîåëßîåùí, èá ðñÝðåé íá åîåôáóôïýí ôï ðá-

413

13

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ñüí êáé ôï ðáñåëèüí êáé íá áðïìïíùèïýí ïé ðáñÜãïíôåò åêåßíïé ðïõ áíáìÝíåôáé íá êáèïñßóïõí ôéò ïðïéåóäÞðïôå ðéèáíÝò ìåëëïíôéêÝò åîåëßîåéò. Äåí èá ðñÝðåé, ëïéðüí, íá ðáñáâëÝøïõìå ôï ãåãïíüò üôé êÜíïíôáò áõôüí ôïí áðïëïãéóìü, áêüìç êáé áí äåí ïäçãçèïýìå óå åðéôõ÷åßò ðñïâëÝøåéò, èá áðïêïìßóïõìå óçìáíôéêÜ ïöÝëç.

Ôï õëéêü ôùí õðïëïãéóôþí áðü ôçí åìöÜíéóÞ ôïõò ìÝ÷ñé óÞìåñá ðáñïõóéÜæåé ñáãäáßá âåëôßùóç óå ôïìåßò üðùò ç ôá÷ýôçôá, ï üãêïò, ç ÷ùñçôéêüôçôá êåíôñéêÞò êáé ðåñéöåñåéáêÞò ìíÞìçò êáé ç åìöÜíéóç íÝùí åîåëéãìÝíùí ðåñéöåñåéáêþí ìïíÜäùí. Ç áëìáôþäçò áõôÞ åîÝëéîç Ýäùóå ôç äõíáôüôçôá óôç äåêáåôßá ôïõ ´80 íá êáôáóêåõáóôïýí ïé ðñïóùðéêïß õðïëïãéóôÝò, ïé ïðïßïé áðïôÝëåóáí ôï ìÝóï åîÜðëùóçò ôùí åöáñìïãþí ôçò ðëçñïöïñéêÞò óå êÜèå ÷þñï áíèñþðéíçò äñáóôçñéüôçôáò, áêüìá êáé óôá íïéêïêõñéÜ. Ç áðïäï÷Þ ôïõò äåí èá Þôáí áõôÞ ðïõ åßíáé, ÷ùñßò ôçí ðáñÜëëçëç áíÜðôõîç ôïõ ëïãéóìéêïý, ìéá êáé ï êñßóéìïò ðáñÜãïíôáò óôçí áðïäï÷Þ ôùí åöáñìïãþí ÐëçñïöïñéêÞò åßíáé ç åðéêïéíùíßá áíèñþðïõ-ìç÷áíÞò. Ï åý÷ñçóôïò ãñáöéêüò ôñüðïò åðéêïéíùíßáò, ðïõ Ý÷åé ãßíåé áðáñáßôçôï ÷áñáêôçñéóôéêü êÜèå óýã÷ñïíçò åöáñìïãÞò, óå óõíäõáóìü ìå ôï ó÷åôéêÜ ÷áìçëü êüóôïò áðüêôçóçò åíüò ðñïóùðéêïý õðïëïãéóôÞ, êáèéóôÜ áðüëõôá êáôáíïçôü ôï ãåãïíüò ôçò áðïäï÷Þò êáé åîÜðëùóçò ôçò ÷ñÞóçò ôïõò ìÝóá óå ôüóï ìéêñü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá. ÁõôÞ ç ôÜóç, áöåíüò íá óìéêñýíåôáé óõíå÷þò ôï õëéêü êáé áöåôÝñïõ íá åîåëßóóåôáé óõíå÷þò ôï ëïãéóìéêü, öáßíåôáé üôé èá óõíå÷éóôåß êáé èá äþóåé ôç äõíáôüôçôá âåëôßùóçò ôçò ôå÷íïëïãßáò óå ðåñéï÷Ýò üðïõ Þäç åöáñìüæåôáé, áëëÜ êáé åîÜðëùóçò ôçò ÷ñÞóçò ôçò óå Üëëïõò ôïìåßò êáé ìå ôñüðïõò ðïõ ìÝ÷ñé ôþñá äåí Þôáí åöéêôïß. Ãéá ðáñÜäåéãìá, õðÜñ÷ïõí óêÝøåéò êáé ó÷Ýäéá ãéá ôïí «åìðëïõôéóìü» ôçò åíäõìáóßáò ìå øçöéáêÞ ôå÷íïëïãßá. Ôï ñïëüé Þäç åßíáé øçöéáêü êáé óéãÜ óéãÜ áðïêôÜ ëåéôïõñãßåò åðéêïéíùíéþí, áëëÜ Ýðïíôáé êáé Üëëá åðéôåýãìáôá, üóï ç äõíáôüôçôá íá êáôáóêåõÜæïõìå ìéêñÜ óå ìÝãåèïò çëåêôñïíéêÜ åîáñôÞìáôá èá áõîÜíåôáé, ãåãïíüò ðïõ ìðïñåß íá åðçñåÜóåé ìéá ðëçèþñá åéäþí Ýíäõóçò áðü áîåóïõÜñ Ýùò õöÜóìáôá. Áõôü ðïõ öáßíåôáé íá åßíáé êáèïñéóôéêü óôçí åîÜðëùóç ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ åßíáé ï âáèìüò åõêïëßáò óôç ÷ñÞóç ôùí õðïëïãéóôþí, äçëáäÞ ðüóï «Ýîõðíá» èá óõìðåñéöÝñïíôáé ïé õðïëïãéóôÝò êáé ìå ðïéïí ôñüðï èá åðéêïéíùíåß ï Üíèñùðïò ìáæß ôïõò. Ôï éäáíéêü èá Þôáí íá ìðïñïýí íá áíôéëáìâÜíïíôáé ü÷é ìüíï ôçí áðëÞ ïìéëßá áëëÜ êáé ôéò ÷åéñïíïìßåò êáé ôéò åêöñÜóåéò ôïõ ðñïóþðïõ ôïõ ÷ñÞóôç.

414

ÐëçñïöïñéêÞ êáé óýã÷ñïíïò êüóìïò

Ç äçìéïõñãßá ôïõ Äéáäéêôýïõ åßíáé ðÝñá áðü êÜèå áìöéâïëßá ôï ãåãïíüò ðïõ Ýöåñå ôåñÜóôéá áíáóôÜôùóç óôï ÷þñï ôçò ÐëçñïöïñéêÞò óôç äåêáåôßá ôïõ ´90. Ïé ðñáãìáôéêÝò äéáóôÜóåéò ôçò óçìáóßáò ôïõ ãéá ôçí êïéíùíßá Ý÷ïõí Þäç áñ÷ßóåé íá äéáöáßíïíôáé. Áðü Üðïøç áíÜðôõîçò êáé ùñßìáíóçò ôï Äéáäßêôõï åßíáé óôçí ðáéäéêÞ ôïõ çëéêßá. Áêüìá õðÜñ÷åé ìåãÜëï ðåñéèþñéï ãéá ðëïýóéï ðåéñáìáôéóìü êáé ïé äñüìïé ôùí åîåëßîåùí åßíáé áíïé÷ôïß ó÷åäüí ðñïò üëåò ôéò êáôåõèýíóåéò. ÂÝâáéá ç ðåñßïäïò ôçò áíùñéìüôçôáò äåí èá äéáñêÝóåé åð Üðåéñïí. ÅîáóöáëéóìÝíç, üìùò, èåùñåßôáé ç âéùóéìüôçôá áõôïý ôïõ ìÝóïõ åðéêïéíùíßáò, ìéá êáé ôï Äéáäßêôõï ðÜíù áðü üëá åßíáé Ýíá óýíïëï áðü êïéíÜ áðïäåêôÜ ðñùôüêïëëá, ôá ïðïßá äåí åßíáé éäéïêôçóßá êáíåíüò. Ç åðéêïéíùíßá ìðïñåß íá ãßíåé ìå ôç ÷ñÞóç ïðïéïõäÞðïôå ìÝóïõ äéáèÝóéìïõ óÞìåñá, ôçëÝöùíï, äïñõöüñïé, êëð. Þ èá äéáôßèåôáé óôï ìÝëëïí. ÁíáìÝíåôáé ëïéðüí üôé óôï ìÝëëïí ôï Äéáäßêôõï èá óõíäÝåé åðéêïéíùíéáêÜ ïðïéáäÞðïôå ðñüóùðá óå ïðïéïíäÞðïôå ôüðï ôçò õöçëßïõ êé áí âñßóêïíôáé. Ôï ßäéï âÝâáéá êÜíåé êáé ôï ôçëÝöùíï, ìüíï ðïõ áõôü ÷ñçóéìïðïéåßôáé áðëþò ãéá óõíïìéëßá, åíþ ç ðëçñïöïñßá ðïõ äéáêéíåßôáé ìå ôï Äéáäßêôõï åßíáé ðéï ðëïýóéá. Áõôü ðïõ Ý÷åé áñ÷ßóåé íá ãßíåôáé åßíáé ïé ôçëåöùíéêÝò óõóêåõÝò íá áðïôåëïýí ôáõôü÷ñïíá êáé ôåñìáôéêÜ ðñüóâáóçò óôï Äéáäßêôõï.

13

Ôçëåðéêïéíùíßåò

Ïé åðéêïéíùíßåò ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá áðÝêôçóáí ôåñÜóôéï ïéêïíïìéêü åíäéáöÝñïí. Ç áíÜðôõîç ôçò êéíçôÞò ôçëåöùíßáò êáé ïé åöáñìïãÝò ôïõ Äéáäéêôýïõ åßíáé äýï áðü ôïõò âáóéêïýò ëüãïõò ðïõ óõíôÝëåóáí óå áõôü. Åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêÝò ïé óõíåñãáóßåò êáé ïé óõã÷ùíåýóåéò ìåôáîý åôáéñåéþí ôçëåðéêïéíùíéþí, üðùò åðßóçò êáé ç ðßåóç ðïõ áõôÝò áóêïýí ãéá áðåëåõèÝñùóç ôçò ó÷åôéêÞò áãïñÜò. Ìðïñåß âÝâáéá ïé åôáéñåßåò íá áðïóêïðïýí óôï êÝñäïò, üìùò áðü ôï åíäéáöÝñïí ôïõò áõôü èá ùöåëçèåß êáé ï ôåëéêüò ÷ñÞóôçò, áöïý ç åîÝëéîç ôùí åöáñìïãþí ôïõ Äéáäéêôýïõ åðéâÜëëåé êáé áíôßóôïé÷ç åîÝëéîç ôùí åðéêïéíùíéþí, êõñßùò óå ó÷Ýóç ìå ôç ÷ùñçôéêüôçôá ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí ðïõ ìðïñåß íá ðñïóöÝñåé ç ôçëåðéêïéíùíéáêÞ õðïäïìÞ.

415

13

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí

Åßíáé ãåãïíüò ðùò ç ôçëåüñáóç åßíáé ç çëåêôñïíéêÞ óõóêåõÞ ðïõ Ý÷åé åðçñåÜóåé ðåñéóóüôåñï áðü üëåò ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï êáëýðôïõìå ôïí åëåýèåñï ÷ñüíï ìáò óôï óðßôé. Åßíáé åðüìåíï ôï Äéáäßêôõï íá ðñïóðáèÞóåé -êÜôé ðïõ Þäç ãßíåôáé- íá ôç ÷ñçóéìïðïéÞóåé ùò ìÝóï ãéá íá ðñïóöÝñåé ôéò õðçñåóßåò ôïõ óôï ÷þñï ôïõ óðéôéïý. ¼ìùò áõôüò ï óõíäõáóìüò äåí èá åßíáé áðëÜ Äéáäßêôõï ìÝóá áðü ôïí ôçëåïðôéêü äÝêôç, áëëÜ, üðùò èåùñåßôáé áðü ðïëëïýò, èá äþóåé ôçí þèçóç ãéá ôç äçìéïõñãßá ôçò ôçëåüñáóçò ôïõ ìÝëëïíôïò.

¼óá áíáöÝñèçêáí óôéò ðñïçãïýìåíåò ðáñáãñÜöïõò, äçëáäÞ ôï Äéáäßêôõï, ïé ôçëåðéêïéíùíßåò, êëð., áðïôåëïýí ôá óôïé÷åßá ôçò ðëçñïöïñéêÞò õðïäïìÞò. ÐÜíù óå áõôÜ óôçñßæåé ôç ëåéôïõñãßá ôçò ìéá ðëçèþñá õðçñåóéþí êáé åöáñìïãþí. Ìðïñïýìå íá éó÷õñéóôïýìå üôé óÞìåñá ôï ìåãáëýôåñï ïéêïíïìéêü åíäéáöÝñïí âñßóêåôáé óôïí ôïìÝá ôùí õðïäïìþí. ÁíáìÝíïõìå üôé óôï ìÝëëïí ï ÷þñïò ðïõ èá Ý÷åé ôç ìåãáëýôåñç áíÜðôõîç èá åßíáé áõôüò ôùí åöáñìïãþí êáé õðçñåóéþí ðïõ èá ó÷åäéáóôïýí êáé èá åßíáé äéáèÝóéìåò ìÝóù ôçò Þäç áíåðôõãìÝíçò õðïäïìÞò.

Ç äõíáôüôçôá ðñáãìáôïðïßçóçò áãïñþí áðü ôï óðßôé äåí åßíáé êáéíïýñéá êáé ðñáãìáôïðïéåßôáé ìÝóù ôïõ ôá÷õäñïìåßïõ, ôïõ ôçëåöþíïõ Þ áêüìá êáé ôçò ôçëåüñáóçò. ÓÞìåñá áõôÞ ç äõíáôüôçôá Ý÷åé åðåêôáèåß êáé ìðïñåß íá ãßíåôáé ìÝóá áðü ôï Äéáäßêôõï. ¹äç õðÜñ÷ïõí ðïëëÝò åôáéñåßåò óôï äßêôõï ðïõ äßíïõí ôç äõíáôüôçôá áãïñþí ìÝóù õðïëïãéóôÞ. Áðü ôá ðñþôá ðñïúüíôá ðïõ äéáôÝèçêáí óôïí êáôáíáëùôÞ ìå áõôüí ôïí ôñüðï åßíáé ôá âéâëßá, ôá CD êáé ôï ëïãéóìéêü. Ôï ëïãéóìéêü ìÜëéóôá ìðïñåß íá ôï ðáñáëÜâåé ï áãïñáóôÞò Üìåóá áðü ôï Äéáäßêôõï. Áõôüò ï ÷þñïò áíáìÝíåôáé íá Ý÷åé óçìáíôéêÞ áíÜðôõîç, äåäïìÝíïõ üôé ôá ðñïúüíôá ìðïñïýí, èåùñçôéêÜ ôïõëÜ÷éóôïí, íá ðùëïýíôáé öôçíüôåñá, ëüãù ìåßùóçò äéáöüñùí åîüäùí ðïõ áðáéôïýíôáé óôï êëáóéêü åìðüñéï, üðùò, ãéá ðáñÜäåéãìá, ç äõíáôüôçôá Üìåóçò äéÜèåóçò ÷ùñßò ôçí ðáñåìâïëÞ ìåóáæüíôùí. Óôï çëåêôñïíéêü åìðüñéï, üìùò, äåí ëåßðïõí êáé ôá ìåéïíåêôÞìáôá, áöïý äßíåé ôç äõíáôüôçôá óå ëßãåò áëëÜ éó÷õñÝò åôáéñåßåò íá ìïíïðùëÞóïõí ôéò ðùëÞóåéò ïëüêëçñïõ êëÜäïõ óå ìåãÜëá ãåùãñáöéêÜ äéáìåñßóìáôá. Ôï Äéáäßêôõï ùò åðé÷åéñçìáôéêü åñãáëåßï åßíáé áíáìåíüìåíï íá ôï áîéïðïéÞ-

416

ÐëçñïöïñéêÞ êáé óýã÷ñïíïò êüóìïò óïõí åõêïëüôåñá åðé÷åéñçìáôéêïß êëÜäïé óôïõò ïðïßïõò ôï ðáñå÷üìåíï áãáèü äåí Ý÷åé õëéêÞ õðüóôáóç. Ùò ôÝôïéá ðáñáäåßãìáôá ìðïñïýìå íá áíáöÝñïõìå ôïí ôñáðåæéêü ôïìÝá, ôïí ôïìÝá ôïõ ôïõñéóìïý (ãéá êñáôÞóåéò äùìáôßùí, ðñïóöïñÜ åêäñïìéêþí ðáêÝôùí, êëð.), ôùí ìåôáöïñþí ãéá êñáôÞóåéò èÝóåùí, ê.Ü. Ôï êëåéäß óå üëç áõôÞí ôçí ðñïóðÜèåéá åßíáé ç ýðáñîç åðáñêïýò áóöÜëåéáò êáôÜ ôç óõíáëëáãÞ. ÄåäïìÝíïõ üôé ôï Äéáäßêôõï áðü ìüíï ôïõ äåí åßíáé Ýíá áóöáëÝò ìÝóï åðéêïéíùíßáò, üðùò Üëëùóôå äåí åßíáé êáé ôï ôçëÝöùíï Þ ôï ôá÷õäñïìåßï, ðñÝðåé íá âñåèïýí ïé ìç÷áíéóìïß åêåßíïé ðïõ èá åîáóöáëßæïõí ôá óõíáëëáóóüìåíá ìÝñç. ÕðÜñ÷ïõí Þäç êÜðïéåò ëýóåéò ðñïò áõôÞí ôçí êáôåýèõíóç. ÌÝíåé íá ðáãéùèïýí êáé íá ôý÷ïõí ôçò åìðéóôïóýíçò ôùí êáôáíáëùôþí.

13

Ôá èÝìáôá áóöÜëåéáò äåí ðåñéïñßæïíôáé óôéò çëåêôñïíéêÝò óõíáëëáãÝò, óôéò ïðïßåò áíáöåñèÞêáìå ðéï ðÜíù. Áöïñïýí êÜèå åßäïõò äéáêßíçóç ðëçñïöïñßáò, ìå âáóéêüôåñç ßóùò ôï çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï. ÕðÜñ÷ïõí êõâåñíÞóåéò ïé ïðïßåò äåí åßíáé äéáôåèåéìÝíåò íá åðéôñÝøïõí ôçí åöáñìïãÞ áëãüñéèìùí êñõðôïãñÜöçóçò ðïëý ìåãÜëçò áóöÜëåéáò, áðü ôï öüâï ìÞðùò áîéïðïéçèïýí áðü ôñïìïêñÜôåò Þ Üôïìá ðïõ êéíïýíôáé óôçí ðáñáíïìßá.

¼ðùò óõíÝâç óôç âéïìç÷áíéêÞ åðáíÜóôáóç ìå ôç ÷ñÞóç ôùí ìç÷áíþí, Ýôóé êáé ç åöáñìïãÞ ôçò ÐëçñïöïñéêÞò åðÝöåñå áëëáãÝò óôï åñãáóéáêü ðåñéâÜëëïí, ìå Ýíá óçìáíôéêü áñéèìü åðáããåëìÜôùí íá Ý÷ïõí Þäç óâÞóåé Þ íá ïäçãïýíôáé óå áöáíéóìü êáé Üëëùí ðïõ äçìéïõñãïýíôáé ãéá íá êáëýøïõí ôéò íÝåò áíÜãêåò. Ôï ÷áñáêôçñéóôéêü ôùí áëëáãþí ðïõ åðéöÝñïõí ïé åöáñìïãÝò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò åßíáé ç ôá÷ýôçôá ìå ôçí ïðïßá åìöáíßæïíôáé.

417

13

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí Áõôü ôï ãåãïíüò, áí ìç ôé Üëëï, åðéâÜëëåé óå üóïõò âñßóêïíôáé åðáããåëìáôéêÜ óôï ÷þñï ôçò ÐëçñïöïñéêÞò íá äéáèÝôïõí ìåãÜëï ìÝñïò ôïõ ÷ñüíïõ ôïõò, åëåýèåñïõ Þ åðáããåëìáôéêïý, ãéá åíçìÝñùóç êáé åìðëïõôéóìü ôçò ãíþóçò ôïõò ãýñù áðü ôéò åðéóôçìïíéêÝò åîåëßîåéò óôïí ôïìÝá ôïõò, üðùò áêñéâþò áðáéôåßôáé êáé áðü üóïõò áó÷ïëïýíôáé åðáããåëìáôéêÜ ìå ðïëëïýò Üëëïõò åðéóôçìïíéêïýò êëÜäïõò êáé åéäéêüôçôåò. Ïé íÝåò äõíáôüôçôåò óôïí ôñüðï åñãáóßáò ó÷åôßæïíôáé óå ìåãÜëï âáèìü ìå ôï Äéáäßêôõï. Óå ðïëëïýò ôïìåßò ãßíåôáé äõíáôÞ ç åñãáóßá áðü ôï óðßôé, üóï ìáêñéÜ áðü ôïí ðáñáäïóéáêü ÷þñï åñãáóßáò êáé áí âñßóêåôáé áõôü. Óå ðïéï âáèìü, üìùò, ç äõíáôüôçôá áõôÞ èá ãßíåé ðñáãìáôéêüôçôá, èá öáíåß óôï ìÝëëïí, åöüóïí ïôéäÞðïôå èá Þôáí äõíáôü íá ðñáãìáôïðïéçèåß äåí ðñáãìáôïðïéåßôáé êáô áíÜãêç. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôç äåêáåôßá ôïõ 80 õðÞñ÷å ç ðåðïßèçóç üôé ïäåýïõìå óôç äçìéïõñãßá ôïõ ãñáöåßïõ ÷ùñßò ÷áñôéÜ (paperless office), üìùò êÜôé ôÝôïéï, ðáñ üëï ðïõ Þôáí äõíáôü íá åðéôåõ÷èåß, ôåëéêÜ äåí ðñáãìáôïðïéÞèçêå. ÌÜëëïí ôï áíôßèåôï óõíÝâç. Öáßíåôáé ðùò ç ó÷Ýóç ôïõ áíèñþðïõ ìå ôï Ýíôõðï åßíáé ôüóï âáèéÜ, ðïõ äåí áíôéêáèßóôáôáé åýêïëá.

¸íá ãåãïíüò ôùí ôåëåõôáßùí åôþí åßíáé ç óõãêÝíôñùóç ðñïóùðéêþí ðëçñïöïñéþí áðü äéÜöïñïõò ïñãáíéóìïýò, åôáéñåßåò Þ êáé ìåìïíùìÝíá Üôïìá. Óå Üëëåò ðåñéðôþóåéò áõôÜ ôá óôïé÷åßá åßíáé áðëþò áñéèìïß ôçëåöþíùí êáé äéåõèýíóåéò, åíþ óå Üëëåò ìðïñåß íá åßíáé ðïëý ðéï óçìáíôéêÜ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óå íïóïêïìåßá êáé äéáãíùóôéêÜ êÝíôñá õðÜñ÷ïõí óôïé÷åßá ðïõ áöïñïýí ôçí õãåßá êÜðïéïõ, óôçí åöïñßá êáé óôéò ôñÜðåæåò åßíáé óõãêåíôñùìÝíá óôïé÷åßá ðïõ áöïñïýí ôçí ïéêïíïìéêÞ ôïõ êáôÜóôáóç, åíþ åôáéñåßåò ðéóôùôéêþí êáñôþí Ý÷ïõí êáôá÷ùñéóìÝíá óôïé÷åßá ó÷åôéêÜ ìå ôéò êáôáíáëùôéêÝò ôïõ óõíÞèåéåò. ¼ëá áõôÜ ôá óôïé÷åßá, âÝâáéá, åßíáé áðáñáßôçôá óôç ìç÷áíïãñÜöçóç ôùí áíôßóôïé÷ùí ïñãáíéóìþí Þ åôáéñåéþí êáé ìðïñåß íá éó÷õñéóôåß êáíåßò üôé åßíáé èåìéôü íá óõãêåíôñþíïíôáé. Ðñüâëçìá ìðïñåß íá ðñïêýøåé áí äéáóôáõñùèïýí ðëçñïöïñßåò ðïõ óõãêåíôñþíïíôáé áðü äéáöïñåôéêïýò öïñåßò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, åßíáé óùóôü ìéá áóöáëéóôéêÞ åôáéñåßá íá ìðïñåß íá áðïöáóßæåé ôï áóöÜëéóôñï æùÞò êÜðïéïõ ìå âÜóç ôá óôïé÷åßá ôçò õãåßáò ôïõ ðïõ âñßóêïíôáé óôç ìç÷áíïãñÜöçóç åíüò íïóïêïìåßïõ êáé áõôü åí áãíïßá ôïõ åíäéáöåñüìåíïõ; ÅðéðëÝïí, ðþò ìðïñåß íá åîáóöáëéóôåß üôé áõôÜ ôá óôïé÷åßá åßíáé áíôéêåéìåíéêÜ êáé áðü ðïéïí åëÝã÷ïíôáé; Ãéá ôá ðñïâëÞìáôá áõôïý ôïõ åßäïõò åßíáé áðáñáßôçôï íá äçìéïõñãçèåß Ýíá êáôÜëëçëï íïìéêü ðëáßóéï. Ïé íïìïèåóßåò ôùí äéáöüñùí êñáôþí Ý÷ïõí Þäç áñ÷ßóåé íá ðñïóáñìüæïíôáé, þóôå íá ðáñÝ÷åôáé óôïí ðïëßôç ðñïóôáóßá åíÜíôéá óôçí áèÝìéôç ÷ñÞóç áôïìéêþí ðëçñïöïñéþí.

Ïé íÝåò ôå÷íïëïãßåò, êáé éäéáßôåñá ôá ðïëõìÝóá êáé ôï Äéáäßêôõï, åðçñåÜæïõí êáèïñéóôéêÜ ôïí ôñüðï åêðáßäåõóçò êáé áðüêôçóçò ãíþóåùí. ÁõôÝò ïé åðéñ-

418

ÐëçñïöïñéêÞ êáé óýã÷ñïíïò êüóìïò ñïÝò áíáìÝíåôáé üôé èá êáèßóôáíôáé üëï êáé ðéï åìöáíåßò ìå ôï ðÝñáóìá ôïõ ÷ñüíïõ êáé ôçí ùñßìáíóç ôçò ôå÷íïëïãßáò. Ìå ðïéïí ôñüðï èá ãßíåé êáëýôåñç åêìåôÜëëåõóç áõôþí ôùí ôå÷íïëïãéþí åßíáé Ýíá èÝìá ðïõ áêüìá âñßóêåôáé óôç öÜóç ôçò áíáæÞôçóçò êáé ôïõ ðåéñáìáôéóìïý. Ôá ðïëõìÝóá ðñïóöÝñïõí ôç äõíáôüôçôá ðáñïõóßáóçò ôùí äéáöüñùí ãíùóôéêþí áíôéêåéìÝíùí ìå ðïëëïýò êáé ðïéêßëïõò ôñüðïõò, ðïõ ï Ýíáò óõìðëçñþíåé ôïí Üëëï - ïðôéêÜ, ç÷çôéêÜ, ìå âßíôåï, êëð. ÁõôÝò ïé ðïëëáðëÝò äõíáôüôçôåò åíüò ìüíï ìÝóïõ, ôïõ õðïëïãéóôÞ, ðáñÝ÷ïõí ôçí åõ÷Ýñåéá ðáñïõóßáóçò ôùí äéáöüñùí èåìÜôùí ìå ôïí êáôáëëçëüôåñï êÜèå öïñÜ ôñüðï, þóôå íá öèÜóïõí óôïí áðïäÝêôç ìÝóù ðåñéóóïôÝñùí ôïõ åíüò äéáýëùí ðñüóêôçóçò ôçò ãíþóçò. Ôï Äéáäßêôõï, áðü ôçí Üëëç, ðáñÝ÷åé ôåñÜóôéåò äõíáôüôçôåò ðñüóâáóçò óå ðçãÝò ãíþóåùí êáé åêðáßäåõóçò êáé, êáôÜ ìßá Ýííïéá, êáôáñãåß ôçí åîÜñôçóç áðü ôï ÷þñï êáé ôï ÷ñüíï. Ìðïñåß êÜðïéïò ðïëý åýêïëá íá Ý÷åé ðñüóâáóç óå ðëçñïöïñßåò êáôá÷ùñéóìÝíåò ïðïõäÞðïôå óôïí ðëáíÞôç êáé ü÷é ìüíï óå áõôÝò ðïõ âñßóêïíôáé óôïí ôüðï äéáìïíÞò ôïõ. Ìðïñåß íá áíáæçôÜ óå ìéá âéâëéïèÞêç ôá óôïé÷åßá ðïõ ôïí åíäéáöÝñïõí êáé ìÜëéóôá óå þñåò ðïõ ïé êëáóéêÝò âéâëéïèÞêåò åßíáé êëåéóôÝò. Ôï Äéáäßêôõï êÜíåé åðßóçò äõíáôÞ ôçí åêðáßäåõóç áðü áðüóôáóç. ¢ôïìá ðïõ äéáìÝíïõí óå áðïìáêñõóìÝíá ìÝñç ìå ðåñéïñéóìÝíåò åíáëëáêôéêÝò ëýóåéò åêðáßäåõóçò, üðùò ôá áêñéôéêÜ íçóéÜ, ìðïñïýí íá ðáñáêïëïõèïýí, ãéá ðáñÜäåéãìá, ìÜèçìá ìïõóéêÞò ðïõ ãßíåôáé óå êÜðïéá ìåãÜëç ðüëç. Ôï ßäéï éó÷ýåé ãéá ôçí ðåñßðôùóç ðïõ êÜðïéïò èá Þèåëå íá ðáñáêïëïõèÞóåé ôç äéÜëåîç åíüò ðïëý êáëïý êáèçãçôÞ, ðïõ üìùò äéäÜóêåé ãéá ðáñÜäåéãìá óôçí Éíäßá, êÜôé ðïõ óå Ýíá âáèìü ìðïñåß âÝâáéá íá ãßíåé êáé ìå ôçí ôçëåüñáóç. Ç äéÜ âßïõ åêðáßäåõóç, åðßóçò, ìðïñåß íá ùöåëçèåß áðü áõôÝò ôéò ôå÷íïëïãßåò. ÊÜðïéïò èá ìðïñåß íá ðáñáêïëïõèÞóåé Ýíá ðñüãñáììá åêðáßäåõóçò ðïõ ôïí åíäéáöÝñåé óå þñåò ðïõ ôïí åîõðçñåôïýí. ¼ëá áõôÜ åßíáé ðéèáíÜ óåíÜñéá, ãéá ôá ïðïßá ç ôå÷íïëïãßá Þäç õðÜñ÷åé. Ïé áíôßóôïé÷åò õðçñåóßåò, üìùò, ôþñá âñßóêïíôáé áêüìç óôï óôÜäéï ôçò áíÜðôõîçò. Ôï âÝâáéï åßíáé üôé ïé íÝåò ôå÷íïëïãßåò äåí áíáìÝíåôáé íá êáôáñãÞóïõí ôç äéäáêôéêÞ ðñÜîç êáé ôéò åêðáéäåõôéêÝò äéáäéêáóßåò ðïõ åöáñìüæïíôáé óôçí åðï÷Þ ìáò. ÔïõëÜ÷éóôïí ãéá ôï Üìåóï ìÝëëïí ïé äõíáôüôçôåò åöáñìïãÞò ôùí íÝùí ôå÷íïëïãéþí óôç äéäáêôéêÞ ðñÜîç èá ëåéôïõñãÞóïõí óõìðëçñùìáôéêÜ, äéåõêïëýíïíôáò áöåíüò ôïí äéäÜóêïíôá óôï Ýñãï ôïõ êáé áöåôÝñïõ äéåõñýíïíôáò üëï êáé ðåñéóóüôåñï ôïí ïñßæïíôá ôçò ãíþóçò óå üóïõò ôçí áíáæçôïýí.

Ç øõ÷áãùãßá åßíáé Ýíáò ôïìÝáò ìå ìåãÜëï ïéêïíïìéêü åíäéáöÝñïí, ï ïðïßïò Ý÷åé áîéïðïéÞóåé ôéò ôå÷íïëïãßåò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò êáé âÝâáéá èá óõíå÷ßóåé íá ôéò áîéïðïéåß. Ôá ðáé÷íßäéá Ý÷ïõí áñ÷ßóåé êáé áíáìÝíåôáé íá óõíå÷ßóïõí íá áîéïðïéïýí, ìå ôïí Ýíá Þ ôïí Üëëï ôñüðï, ôçí ôå÷íïëïãßá

13

419

13

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí ôçò åéêïíéêÞò ðñáãìáôéêüôçôáò. Óôï ÷þñï ôïõ èåÜìáôïò áõôü ðïõ ðñïùèåßôáé åßíáé ôï ïíïìáæüìåíï âßíôåï êáôÜ ðáñáããåëßá (video on demand). Ç íÝá äõíáôüôçôá ôçò øçöéáêÞò ôå÷íïëïãßáò èá åðéôñÝøåé óôïí ôçëåèåáôÞ, áíôß ð.÷. íá ðáñáêïëïõèåß áíáãêáóôéêÜ ôçí ôáéíßá ðïõ åêðÝìðåé Ýíá ôçëåïðôéêü êáíÜëé, íá ìðïñåß íá åðéëÝîåé ôçí ôáéíßá ðïõ èá ðáñáêïëïõèÞóåé êáé åðéðëÝïí íá ìðïñåß íá åðçñåÜóåé óå Ýíá âáèìü ôçí åîÝëéîç ôçò õðüèåóÞò ôçò. Íá ìðïñåß, ãéá ðáñÜäåéãìá, íá æçôÞóåé ðåñéóóüôåñç Þ ëéãüôåñç âßá.

Ôï ñáäéüöùíï êáé êýñéá ç ôçëåüñáóç Ýöåñáí ôï ìÝóï Üíèñùðï áíôéìÝôùðï ìå ðïëéôéóìïýò Üëëùí áðüìáêñùí ëáþí. Ôï Äéáäßêôõï, ìå ôéò áõîçìÝíåò äõíáôüôçôåò åðéêïéíùíßáò, áíáìÝíåôáé íá åðáõîÞóåé áõôÞ ôç äéáðïëéôéóìéêÞ åðáöÞ, ìå ôç äéáöïñÜ üôé åðéôõã÷Üíåé ôçí åðáöÞ ìåôáîý áíèñþðùí äéáöïñåôéêþí ðïëéôéóìþí ìÝóá áðü ðåñéóóüôåñá êáíÜëéá åðéêïéíùíßáò êáé óå ìéá åîáôïìéêåõìÝíç âÜóç. Ç ôçëåüñáóç äåí èá ðÜøåé íá êáôÝ÷åé äåóðüæïõóá èÝóç, áëëÜ èá õðÜñ÷ïõí óõìðëçñùìáôéêÝò äõíáôüôçôåò åðéêïéíùíßáò, åðßóçò óçìáíôéêÝò. Óôçí ôçëåüñáóç ç ðëçñïöïñßá ðáñÜãåôáé áðü ëßãïõò êáé áðåõèýíåôáé óå ðïëëïýò, ìå ôï Äéáäßêôõï ç äõíáôüôçôá ðáñáãùãÞò êáé äéÜèåóçò ôçò ðëçñïöïñßáò õðÜñ÷åé ãéá ðïëý ðåñéóóüôåñïõò, ó÷åäüí ãéá ïðïéïíäÞðïôå èá ôï åðéèõìïýóå. Óôçí ôçëåüñáóç êáé óôï ñáäéüöùíï, óôç óçìåñéíÞ ôïõò ìïñöÞ, õðÜñ÷ïõí öõóéêïß ðåñéïñéóìïß, üðùò åßíáé ï áñéèìüò ôùí äéáèÝóéìùí óõ÷íïôÞôùí åêðïìðÞò, ãåãïíüò ðïõ ðåñéïñßæåé ôïí áñéèìü ôùí óôáèìþí ðïõ ìðïñïýí íá åêðÝìðïõí óå ìéá ðåñéï÷Þ. Óôï Äéáäßêôõï ôÝôïéïé ðåñéïñéóìïß äåí õðÜñ÷ïõí. Ïé äõíáôüôçôåò åðáöÞò ôïõ ìÝóïõ áíèñþðïõ ìå ðïëéôéóìïýò êáé íïïôñïðßåò áíáìÝíåôáé íá áõîçèïýí. Áõôüò ï ðëïõñáëéóìüò áðüøåùí óå üëá ôá èÝìáôá äåí óõíåðÜãåôáé êáô áíÜãêç êáé ðïéüôçôá óôçí ðëçñïöïñßá. Ïé éêáíüôçôåò ôïõ êáèåíüò íá áîéïëïãåß ôçí ðëçñïöïñßá èá ðáßæïõí üëï êáé óçìáíôéêüôåñï ñüëï, êÜôé ðïõ âÝâáéá éó÷ýåé, åí ìÝñåé, êáé óÞìåñá.

Óçìáíôéêüò ðñïâëçìáôéóìüò Ý÷åé áíáðôõ÷èåß ó÷åôéêÜ ìå ôç ãëþóóá, êõñßùò åîáéôßáò ôçò åðéêõñéáñ÷ßáò ôçò ÁããëéêÞò óôï Äéáäßêôõï. Áõôü âÝâáéá åßíáé Ýíá öáéíüìåíï ðïõ õðÜñ÷åé êáé óå Üëëïõò ÷þñïõò, üðùò åßíáé ç ôçëåüñáóç Þ ïé åðéóôçìïíéêÝò åêäüóåéò. Ôï åñþôçìá áöïñÜ ôï ìÝëëïí ôùí Üëëùí ãëùóóþí êáé éäéáßôåñá ãëùóóþí üðùò ôá ÅëëçíéêÜ ðïõ ïìéëïýíôáé áðü ó÷åôéêÜ ìéêñü áñéèìü ðëçèõóìïý. Ç áíÜãêç ãéá ôçí ýðáñîç ìéáò êïéíÞò ãëþóóáò, óôçí ïðïßá íá ìðïñïýí íá åðéêïéíùíïýí üëïé ðÜíù óôç ãç ìå ôéò íÝåò ôå÷íïëïãßåò, áõîÜíåôáé ïëïÝíá, ìå ôçí ÁããëéêÞ íá äéåêäéêåß äõíáìéêÜ áõôü ôï ñüëï. ×ñåéÜæåôáé ëïéðüí éäéáßôåñç ðñïóï÷Þ, þóôå ïé Üëëåò ãëþóóåò íá óõíå÷ßóïõí íá åîåëßóóïíôáé ãéá íá áðïöåõ÷èåß ï êßíäõíïò áëëïôñßùóÞò ôïõò. Ìéá ðéèáíÞ ëýóç ó áõôü ôï ðñüâëçìá ßóùò íá åßíáé ç áõôüìáôç ìåôÜöñáóç. Ç ó÷åôéêÞ ôå÷íïëïãßá Ý÷åé êÜíåé óçìáíôéêÝò ðñïüäïõò, áëëÜ ç åðßëõóç ôùí

420

ÐëçñïöïñéêÞ êáé óýã÷ñïíïò êüóìïò ðñïâëçìÜôùí åßíáé åîáéñåôéêÜ äýóêïëç, ãé´ áõôü ôá áðïôåëÝóìáôá äåí åßíáé áêüìá éêáíïðïéçôéêÜ.

13

Ç ÐëçñïöïñéêÞ, üðùò êáé êÜèå ÷þñïò áíèñþðéíçò äñáóôçñéüôçôáò, Ý÷åé ôï äéêü ôçò ìåñßäéï óôçí åãêëçìáôéêüôçôá. Ôï ôé åßíáé íüìéìï êáé ôé ðáñÜíïìï óå ïñéóìÝíåò ðåñéðôþóåéò äåí åßíáé ðñïöáíÝò, áëëÜ êáé ç áóôõíüìåõóç åîåëßóóåôáé óå ìéá ðéï óýíèåôç äéáäéêáóßá, ç ïðïßá áðáéôåß óõíå÷Þ åêðáßäåõóç êáé åîåéäßêåõóç. Åðßóçò ç ñáãäáßá åîÝëéîç äçìéïõñãåß óõíå÷þò íïìéêÜ èÝìáôá, ôá ïðïßá áðáéôïýí ôç èÝóðéóç áíÜëïãïõ íïìéêïý ðëáéóßïõ, ìå áðïôÝëåóìá ç ó÷åôéêÞ íïìïèåóßá, ðáñ´ üëï ðïõ ðáñáìÝíåé áêüìá åëëéðÞò, óõíå÷þò íá áíáíåþíåôáé êáé íá åêóõã÷ñïíßæåôáé.

Óôá ðáñáäïóéáêÜ ÌÌÅ (ôçëåüñáóç, ñáäéüöùíï) õðÜñ÷åé ìéá ìïíüðëåõñç ó÷Ýóç ìåôáîý ðïìðïý êáé äÝêôç. Ï ðïìðüò åêðÝìðåé ÷ùñßò íá Ý÷åé êáìßá ðëçñïöïñßá ãéá ôïõò áðïäÝêôåò ôçò åêðïìðÞò, áëëÜ êáé ï äÝêôçò äåí ìðïñåß íá åðçñåÜóåé ôïí ðïìðü. Ç åêðïìðÞ ìÝóù Äéáäéêôýïõ åßíáé äõíáôü íá áëëÜîåé áõôÞ ôç ó÷Ýóç, ìÝ÷ñé ôïõ óçìåßïõ ç åêðïìðÞ íá Ý÷åé ìéêñüôåñï Þ ìåãáëýôåñï âáèìü åîáôïìßêåõóçò, üðïõ ï êáèÝíáò íá âëÝðåé, ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï äéêü ôïõ äåëôßï åéäÞóåùí ìå ôï åßäïò ôùí åéäÞóåùí ðïõ åðéèõìåß.

Ç åéêïíéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá áíáìÝíåôáé íá åßíáé Ýíáò áðü ôïõò êëÜäïõò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò ðïõ èá äþóåé åíôõðùóéáêÝò åöáñìïãÝò ãéá ôï ìÝóï ÷ñÞóôç óôá åðüìåíá ÷ñüíéá. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá êëÜäï ôïõ ïðïßïõ ôá ðñïúüíôá Ý÷ïõí ðñïò ôï ðáñüí ìåãÜëï êüóôïò, áëëÜ áõôü áíáìÝíåôáé íá ìåéùèåß óôï ìÝëëïí. Ï óõíäõáóìüò åéêïíéêÞò ðñáãìáôéêüôçôáò êáé Äéáäéêôýïõ åßíáé Ýíáò ðïëëÜ õðïó÷üìåíïò ôïìÝáò.

Áðü ôá ìåãáëýôåñá ðñïâëÞìáôá ðïõ Ý÷åé íá áíôéìåôùðßóåé ï ÷ñÞóôçò ôïõ Äéáäéêôýïõ óÞìåñá, áëëÜ êáé ï áðëüò áíáãíþóôçò åíôýðùí, åßíáé ï ìåãÜëïò üãêïò ôçò äéáèÝóéìçò ðëçñïöïñßáò êáé ç áîéïëüãçóÞ ôçò. Äåí åíäéáöÝñïíôáé üëïé ïé Üíèñùðïé ãéá ôá ðÜíôá, ïýôå üëåò ïé ðëçñïöïñßåò ðïõ äéáôßèåíôáé åßíáé áîéüðéóôåò. ¹äç óôï Äéáäßêôõï Ý÷ïõí êáôáóêåõáóôåß åéäéêÜ ðñïãñÜììáôá, ôá ëåãüìåíá bots, áðü ôï ñïìðüô, ôá ïðïßá áíáæçôïýí óôï Äéáäßêôõï ðëçñïöïñßåò ðïõ åíäéáöÝñïõí ôï ÷ñÞóôç êáé ôïõ ðáñïõóéÜæïõí ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò áíáæÞôç-

421

13

ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò - Õðïëïãéóôþí óçò óå åëÜ÷éóôï ÷ñüíï. Åðßóçò ìåãÜëïé ðáñáãùãïß ðëçñïöïñßáò, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ôá äçìïóéïãñáöéêÜ ðñáêôïñåßá, Ý÷ïõí Þäç õðçñåóßåò åíçìÝñùóçò ðïõ åðéëÝãïõí ãéá êÜðïéïí ìüíï èÝìáôá ðïõ ôïí åíäéáöÝñïõí. Õðçñåóßåò ðïõ èá õðçñåôïýí ôéò ðéï ðÜíù áíÜãêåò áíáìÝíåôáé íá ãßíïõí «åê ôùí ïõê Üíåõ» ôá åðüìåíá ÷ñüíéá. Ôï èÝìá ôçò áîéïðéóôßáò åßíáé âÝâáéá ðïëý ðéï äýóêïëï êáé äåí ìðïñåß ðáñÜ íá åßíáé åõèýíç ôïõ ÷ñÞóôç.

Óýìöùíá ìå ôçí Üðïøç ôïõ Íéêüëá Íåãñïðüíôç, éäñõôÞ êáé äéåõèõíôÞ ôïõ äéÜóçìïõ ðëÝïí Åñãáóôçñßïõ ÌÝóùí (Media Lab) ôïõ MIT, áõôü ðïõ èá ÷áñáêôçñßæåé ôïí êüóìï ôïõ ìÝëëïíôïò èá åßíáé ç áõîáíüìåíç áîßá ãéá ïôéäÞðïôå èá âñßóêåôáé óå øçöéáêÞ ìïñöÞ (Üõëï), óå áíôéäéáóôïëÞ ìå ôéò ðñïçãïýìåíåò åðï÷Ýò, üðïõ ç áîßá âñéóêüôáí óôçí ýëç. Ç ìÝ÷ñé ôþñá ðïñåßá ôçò øçöéáêÞò ôå÷íïëïãßáò öáßíåôáé íá ôï åðéâåâáéþíåé.

¼÷é âÝâáéá. ÁõôÜ åßíáé ìüíï Ýíá äåßãìá áðü ôá èÝìáôá ôá ïðïßá áíáìÝíåôáé íá áðáó÷ïëÞóïõí ôïí êáèÝíá óôç æùÞ ôïõ ùò åíÞëéêá áëëÜ êáé íùñßôåñá, áöïý ç ÐëçñïöïñéêÞ Ý÷åé öáíåñÜ åéó÷ùñÞóåé óå êÜèå êïéíùíéêÞ Þ åðáããåëìáôéêÞ äñáóôçñéüôçôá. Åßíáé åõèýíç ôïõ êáèåíüò íá ìðïñåß íá áíôéëáìâÜíåôáé êáé íá áîéïëïãåß üóá ãßíïíôáé ãýñù ôïõ êáé íá ôïðïèåôåßôáé óå ó÷Ýóç ìå áõôÜ. Ïé ãíþóåéò, ðïõ Üëëïôå Þôáí ôï ìÝóïí ãéá ôç âåëôßùóç ôçò ðïéüôçôáò ôçò æùÞò ôïõ áíèñþðïõ, ôåßíïõí íá ãßíïõí áðáñáßôçôåò áêüìç êáé ãéá ôçí áðëÞ åðéâßùóç.

422

ÐëçñïöïñéêÞ êáé óýã÷ñïíïò êüóìïò

13

ÅíäéáöÝñïõóåò êáé ÷ñÞóéìåò äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ http://www.pgpi.com ÐåñéÝ÷åé èÝìáôá ó÷åôéêÜ ìå ôçí êñõðôïãñÜöçóç êáé ôï áðüññçôï ôùí ðñïóùðéêþí ðëçñïöïñéþí. Åßíáé åðßóçò óçìåßï äéáíïìÞò ôïõ ëïãéóìéêïý êñõðôïãñÜöçóçò Pretty Good Privacy - PGP.

http://www.wipo.org World Intellectual Property Organization Ðáãêüóìéá ÏñãÜíùóç Ðíåõìáôéêþí ÄéêáéùìÜôùí. Õðü ôçí áéãßäá ôùí ÇíùìÝíùí Åèíþí.

http://www.ecommerce.gov/ ÈÝìáôá ðïëéôéêÞò ôùí ÇíùìÝíùí Ðïëéôåéþí ó÷åôéêÜ ìå ôï çëåêôñïíéêü åìðüñéï.

http://europa.eu.int/comm/dg15 ÈÝìáôá ðïëéôéêÞò ôçò ÅõñùðáúêÞò ¸íùóçò ó÷åôéêÜ ìå ôï çëåêôñïíéêü åìðüñéï.

http://www.gilc.org Global Internet Liberty Campain. Ìéá ðñïóðÜèåéá ãéá ôçí ðñïÜóðéóç ôçò Ýñåõíáò óôï Äéáäßêôõï

http://www.unesco.org Ïé óåëßäåò ôçò UNESCO.

http://www.un.org Ïé óåëßäåò ôïõ ÏÇÅ.

Âéâëéïãñáößá Íéêüëáò Íåãñïðüíôçò, Øçöéáêüò Êüóìïò, Åêäüóåéò Êáóôáíéþôç. 1995 Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá ðïëý êáëü âéâëßï ìå óêÝøåéò ãéá ôï ìÝëëïí ôçò êïéíùíßáò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò, ãñáììÝíï áðü êÜðïéïí ðïõ óõìâÜëëåé óôç äéáìüñöùóÞ ôçò.

Internet. Ëáôñåßá êáé ôñüìïò Áöéåñþìáôá LE MONDE Diplomatique. Ôåý÷ïò 11, 1997 ÐåñéÝ÷åé ìéá ðïëý åíäéáöÝñïõóá óõëëïãÞ áðü Üñèñá ôá ïðïßá ðñáãìáôåýïíôáé èÝìáôá ôïõ Äéáäéêôýïõ áðü ôçí êïéíùíéêÞ óêïðéÜ.

423