Wprowadzenie i podsumowanie projektu

Coraz ważniejszym tematem w Europie staje się pytanie jak angażować mieszkańców, nie tylko jako podmiot działań, ale jako równych współtwórców pomysłów i planów, jak wzmacniać mieszkańców w inicjowaniu takich procesów i w przedstawianiu swoich potrzeb i wizji administracji publicznej. Tworzenie polityk w sposób partycypacyjny i deliberatywny pozwala uzyskać dla nich większe poparcie, ale też sprzyja transparentności podejmowania decyzji.

Komisja Europejska wspomina o współtworzeniu w kontekście innowacji społecznych: „Wzmocnienie poczucia sprawczości uczestników, zdaniem badaczy i praktyków <…> (Vale, A. 2009), jest tym co określa innowację – “włączanie mieszkańców jako współtwórców”. Wspomina o tym również przewodniczący Barroso: „Udana polityka innowacji pozwala zaangażować wszystkich aktorów społecznych; innowacja jest czymś co robi się z ludźmi, a nie im” (13 października 2010). Jeśli najważniejszym celem jest wprowadzenie trwałej zmiany, wówczas główną zmienną jest sprawczość ludzi. „Współtworzenie i współinnowacje tworzone przez uniwersytety i organizacje badawcze we współpracy z firmami, instytucjami społecznymi, rządem oraz mieszkańcami wymagają szczególnego zestawu umiejętności (Komisja Europejska, 2014)”.

Projekt Co-Engage w swojej metodologii i partnerstwach łączy różne sektory i kompetencje kluczowe w obszarze uczenia się przez całe życie. Nasz projekt przyczynia się do rozwoju metod edukacyjnych i uczenia nowych umiejętności prowadzących do innowacji społecznych poprzez badanie różnych sposobów współtworzenia –rozwijania przedsiębiorczości, aktywnego obywatelstwa, jakości środowiska, innowacji społecznych, kompetencji cyfrowych, polityk lokalnych i edukacji nieformalnej. Chcemy wykorzystać procesy współtworzenia do tego, by obywatele mogli stać się innowatorami. Poprzez wsparcie obywateli w odkrywaniu i rozwijaniu ich umiejętności krytycznego myślenia i konstruktywnej partycypacji w obszarach związanych z ich życiem osobistym i zawodowym, nasze konsorcjum chce wspierać mobilizację mieszkańców, rozwój umiejętności współtworzenia oraz metod pozwalających im stać się bardziej aktywnymi obywatelami Europy.

Projekt Co-Engage pozwolił na innowacyjne synergie i podejścia, połączenie sektora biznesowego i non-profit, działań publicznych i prywatnych, edukacji formalnej i pozaformalnej, badań i praktyki. Intensywna wymiana doświadczeń i dobrych praktyk, a także wspólne tworzenie nowoczesnych ciekawych programów nauczania pomogła dorosłym edukatorom w rozwinięciu swoich kompetencji i umiejętności poprzez uczenie się od innych. Ponadto, wprowadzenie i stosowanie współtworzenia pozwoli edukatorom w nowy sposób oceniać potrzeby i rezultaty uczenia się, a także monitorować proces uczenia się w edukacji obywatelskiej. Innowacyjność projektu Co-Engage polega nie tylko na podjęciu tematu obywateli jako innowatorów, aktywnych aktorów w społeczeństwie, lecz również na mobilizacji już istniejących inicjatyw współtworzenia, na ich dokumentacji i promowaniu za pomocą interaktywnej mapy.

Założenia naszego projektu są spójne z zaleceniami Komisji Europejskiej z 2018 roku dotyczącymi kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie. Projekt Co-Engage pozwolił na rozwinięcie takich kompetencji jak STEM – ze szczególnym uwzględnieniem krytycznej analizy i rozwiązywania problemów, niezbędnych w 136

edukacji obywatelskiej; KOMPETENCJE SPOŁECZNE I W ZAKRESIE UMIEJĘTNOŚCI UCZENIA SIĘ, ze szczególnym uwzględnieniem uczenia się przez całe życie i umiejętności przekrojowych takich jak kreatywność, krytyczne myślenie, współtworzenie i rozwiązywanie problemów; KOMPETENCJE OBYWATELSKIE, w tym metody wsparcia zrównoważonych społeczeństw, wzmacniania sprawczości i partycypacji, oraz KOMPETENCJE W ZAKRESIE PRZEDSIĘBIORCZOŚCI obejmujące kreatywność oraz umiejętność planowania i zarządzania. Projekt Co-Engage szuka sposobów na włączenie wszystkich tych metod w formalnej, a szczególnie w nieformalnej edukacji dorosłych, ponieważ wierzymy, że współtworzenie i krytyczne myślenie projektowe są kluczowe w uczeniu tzw. podstawowych umiejętności XXI wieku. W ten sposób projekt Co-Engage przyczynił się do wyrównywania dostępu do wiedzy poprzez stworzenie nowego podejścia do partycypacyjnego uczenia się, poprzez połączenie umiejętności i kompetencji przekrojowych dla różnych sektorów, oraz poprzez tworzenie nowych możliwości uczenia się dla grup potrzebujących nowych umiejętności niezbędnych w erze cyfrowej. Projekt Co-Engage dotyczy edukacji i uczenia się jako ciągłych procesów, mających potencjalny wpływ na wszystkich obywateli, niezależnie od ich wieku, płci czy przynależności do grupy etnicznej. Nasze partnerstwo przyczyniło się zatem do tworzenia bardziej inkluzywnego środowiska edukacji w Europie, powiązanego z procesami uczenia się przez całe życie.

Innowacja społeczna może być uznana za proces współtworzenia, ponieważ wymaga współpracy wielu różnych interesariuszy (Voorberg, Bekkers, & Tummers, 2014). W erze cyfrowej te procesy stały się możliwe dzięki szerokiemu wykorzystaniu technologii Web 2.0, dostarczających narzędzi dla międzysektorowej współpracy i współtworzenia. Projekt Co-Engage odpowiada na rosnące zapotrzebowanie obywateli by być aktorami w swoim własnym życiu i mieć możliwość tworzenia wspólnych rozwiązań dla problemów społecznych, z którymi się spotykają. Chcemy przyczynić się do edukacji włączającej, powiązanej z procesami uczenia się przez całe życie, które pozwalają na zaangażowanie wszystkich osób uczących się. Po okresie izolacji, którego doświadczyliśmy w związku z pandemią COVID-19, trzeba partycypację „rozpakować” – wykorzystywać nowe narzędzia i umiejętności cyfrowe zdobyte przez obywateli, ale w połączeniu z zastosowaniem konkretnych metod na ulicach miast i w dzielnicach. Z tego powodu w ramach projektu Co-Engage zebraliśmy również opisy projektów, praktyk i narzędzi, które pozwalają edukatorom przekazywać te pojęcia obywatelom.

Poprzez badanie możliwości łączenia procesów współtworzenia, idei gospodarki obiegu zamkniętego i partycypacji obywatelskiej, projekt Co-Engage odpowiada na społeczne wyzwania, na które UE stara się odpowiadać w ramach strategii Europa 2020, m.in. poprzez inicjatywy takie jak UNIA INNOWACJI, uznająca mocne strony Europy w projektowaniu, kreatywności i ważności innowacji społecznych; MOBILNA MŁODZIEŻ, uznająca, że uczenie się nie ogranicza się do szkół i znaczna część procesu uczenia się odbywa się poza salą szkolną; POLITYKA PRZEMYSŁOWA W ERZE GLOBALIZACJI, wspierająca przejście do zrównoważonego rozwoju opartego na efektywności i angażującego rządzących, interesariuszy i europejskie społeczeństwo, oraz PROGRAM NA RZECZ NOWYCH UMIEJĘTNOŚCI I ZATRUDNIENIA, poprzez wspieranie osób uczących się różnych płci i z różnych sektorów w rozwijaniu nowych umiejętności i wiedzy naukowej poprzez łączenie ścieżek edukacyjnych.

Ogólnym celem projektu Co-Engage było określenie głównych obszarów, w których współtworzenie może przyczynić się do przemiany obywateli w aktywnych innowatorów społecznych, oraz zebranie i omówienie dobrych praktyk reprezentujących wszystkie te obszary. W ramach tego celu,

realizacja projektu prowadziła do czterech głównych rezultatów:

Rezultat 1: Przygotowanie ewaluacji ponad 80 ciekawych praktyk dotyczących współtworzenia w różnych sektorach (prywatnym, publicznym, pozarządowym) na podstawie wspólnie przyjętego formularza ewaluacji.

Rezultat 2: Organizacja trzech laboratoriów Co-Engage, podczas których omawiano techniki i metody współtworzenia (Laboratorium 1 – Współodkrywanie: obywatele jako współrealizatorzy na przykładzie planów działań dotyczących zrównoważonej mody), zbadano możliwość ich transferu (Laboratorium 2 –współdociekanie – Obywatele jako współtwórcy, tworzenie kampanii crowdfundingowych), a także zastosowano metody poza samym projektem (Laboratorium 3 – Współtworzenie: Obywatele jako inicjatorzy, praca z mieszkańcami budynków wielorodzinnych). Laboratoria pozwoliły nam na wypracowanie bardziej kompleksowego rozumienia pojęcia współtworzenia.

Rezultat 3: Ewaluacja ciekawych praktyk oraz trzy laboratoria Co-Engage pozwoliły zidentyfikować znaczną liczbę praktyk współtworzenia, które zostały umieszczone na interaktywnej mapie. Mapa zawiera podstawowe informacje o tych praktykach, i może być dalej rozbudowywana.

Rezultat 4: E-book projektowy zawierający najbardziej trafne ciekawe praktyki, rekomendacje i wnioski.

Współodkrywanie jest istotnym aspektem współtworzenia. Stanowi dla uczestników zaproszenie do zbadania zagadnienia, problemu, albo tematu w warunkach współpracy. Osoby uczące się (trenerzy, edukatorzy) dają sobie nawzajem bodźce do dalszego uczenia się. Jednym z najbardziej atrakcyjnych aspektów współtworzenia w ramach myślenia projektowego jest poszukiwanie nieznanych możliwości i dochodzenie do wcześniej nieznanych wniosków. Z tego powodu kładziemy nacisk na edukację i działania podnoszące potencjał edukacyjny osób uczących się w swojej społeczności. Uczenie zorientowane na działanie można wzmocnić przez eksperymentowanie i badanie proponowanych rozwiązań, aby zrozumieć problemy odsłaniane przez założenia, które prowadzą do tych rozwiązań. W ten sposób, nasza społeczność może się szybko zmieniać, skłaniając nas do zmiany stosowanych metod i prowadząc nas bliżej do celu: pozytywnej zmiany społecznej.