Od pewności do diagnozy Małgorzata Łojkowska
Na ekranie laptopa wyświetlają się zdjęcia, cała grupa z ciekawością zagląda w ekran. Teraz widać na nim plac zabaw zrobiony ze starego, pomalowanego samochodu. Przytargali go przed osiedlowy blok rodzice, żeby dzieci miały tutaj swój kawałek świata. Na poprzednich zdjęciach widać było ławeczki zbite z desek, mężczyznę grabiącego trawnik, czerwone róże (starannie podwiązane i przycięte) oraz osiedlowe ogródeczki ogrodzone oponami. Te zdjęcia to efekt spaceru fotograficznego, na który udali się uczestnicy warsztatów zorganizowanych przez Justynę Szymańską i Jagodę Schmidt ze Stowarzyszenia „Pracownia Etnograficzna” im. Witolda Dynowskiego. Uczestnicy, podzieleni na kilkuosobowe grupy, mieli sfotografować to, co – ich zdaniem – można nazwać oddolną inicjatywą. Warsztaty odbywają się w Kramatorsku, który obecnie jest stolicą obwodu donieckiego znajdującego na wschodzie Ukrainy. W 2014 roku wybuchła tutaj wojna, w wyniku której Kramatorsk, Słowiańsk i inne okoliczne miasta zostały zajęte przez prorosyjskich separatystów i wspierające ich siły zbrojne Federacji Rosyjskiej. Na zajętych terenach separatyści proklamowali samozwańcze „republiki” – „Doniecką Republikę Ludową” i „Ługańską Republikę Ludową”, a potem ich konfederację – „Federacyjną Republikę Noworosji”. Armii ukraińskiej udało się odbić część tych terenów – w tym Kramatorsk. Większości regionu jednak nadal nie kontrolują władze Ukrainy. Pomiędzy jedną częścią Donbasu a drugą powstała linia rozgraniczenia będąca jednocześnie linią frontu i taka sytuacja utrzymuje się do dziś, wciąż trwa tam wojna, wybuchają pociski i wciąż giną ludzie. W Kramatorsku od dłuższego czasu jest już spokojnie. Do miejsca, w którym stoją wojska jest stąd ponad 100 kilometrów. – Po tym, jak główne miasta Donbasu zostały oswobodzone z rąk separatystów, zaczęło powstawać na tym terenie wiele inicjatyw społecznych, ruchów oddolnych, tworzonych przez młodych ludzi – opowiada Justyna Szymańska. – Dużo zaczęło się dziać, takie obywatelskie odrodzenie. To mnie zainteresowało. Co tu się dzieje, dlaczego tak się dzieje, co oni chcą stworzyć, jaką mają wizję swojej przyszłości? Zaciekawiona tym wszystkim przyjechałam tutaj, najpierw z badaniami jako doktorantka Instytutu Antropologii i Etnologii Kulturowej.
72
Dwie dekady współpracy | 20 lat programu RITA – Przemiany w regionie
