Biuletyn Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku
Forum edukacyjne
forum edukacyjne SOFT CLIL, czyli dialog i narracja w projektowaniu kształcenia językowego w szkole podstawowej Barbara Muszyńska
W ostatnich latach zintegrowane kształcenie przedmiotowo-językowe typu CLIL (Content and Language Integrated Learning) zyskuje na popularności zarówno wśród nauczycieli szkół dwujęzycznych oraz szkół z oddziałami dwujęzycznymi, jak i wśród nauczycieli języków obcych w Polsce. CLIL stał się wręcz w ostatnich latach swoistego rodzaju buzz word, na którego dźwięk nauczyciele generalnie reagują z entuzjazmem. Wprawdzie słowo „zintegrowane” często kojarzy nam się ze zintegrowanym kształceniem wczesnoszkolnym, jednak CLIL obejmuje wszystkie etapy kształcenia.
Z
integrowane kształcenie przedmiotowo-językowe czasem jest definiowane w literaturze jako „edukacja dwujęzyczna”, „dwujęzycznie nauczane treści”, lub też „przedmiotowe nauczanie języka” (Wolff, 2003: 211)1. Dodałabym tutaj również „międzyprzedmiotowe” podejmowanie treści podczas nauczania i uczenia się języka obcego. W sytuacji, gdzie nauczyciel prowadzi lekcję ze swojego przedmiotu (np. historii, geografii) poprzez język obcy, mamy do czynienia z dwujęzycznym nauczaniem treści. W takim przypadku, nauczyciel przedmiotu współpracuje z nauczycielem języka obcego w celu udzielenia wsparcia z języka uczniom. Według rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej, nauczyciel język obcego dysponuje dodatkową lekcją z języka obcego w tygodniu przeznaczoną na ten cel. Natomiast w sytuacji, gdy w szkole jedynie nauczyciele języka obcego integrują na swoich lekcjach treści przedmiotowe z językiem obcym, możemy powiedzieć o tak zwanym „Miękkim CLIL” (Soft CLIL). W przypadku lekcji języka obcego i wykorzystania Soft CLIL nauczyciel może właściwie dowolnie dobierać treści tematyczne z innych przedmiotów. Jednak dobrze by było, gdyby uczniowie pracowali na innych lekcjach na podobnych treściach do tych, które planujemy włączyć do naszych zajęć, gdyż poziom ich motywacji oraz tego, co będą mieli na dany temat do powiedzenia, zwiększy się. W rzeczy samej, CLIL z definicji jest powiązany z podstawą programową z danego przedmiotu i języka obcego: „Zintegrowane kształcenie przedmiotowo-językowe (CLIL) to podejście edukacyjne, w którym język obcy jest używany do nauczania oraz uczenia się przedmiotów (szkolnych) innych niż ten język”2 W CLIL treści są waż-
niejsze od poprawności językowej, która ma drugorzędne znaczenie. W Soft CLIL to język wiedzie prym, gdyż jest on wprowadzany na lekcji językowej. Zarówno w CLIL, jak i w Soft CLIL uczniowie robią postępy w uczeniu się zarówno treści, jak i języka, i to nacisk na treści lub język je definiuje3. Badania wykazały, iż połączenie treści przedmiotowych z nauką języka obcego przyczynia się do rozwoju kompetencji lingwistycznej i procesów poznawczych (kognitywnych)4. W tym celu istotne jest odejście od nauczania frontalnego, włączenie metod aktywizujących uczniów, chociażby takich, jak odwrócona klasa (flipped classroom), uczenie się przez dociekanie, wykorzystanie środowiska umożliwiającego samodzielne uczenie się, czy też opowiadania edukacyjne5. Program kształcenia językowego „SOFT CLIL” na I i II.1 etap edukacyjny Tworzenie własnej narracji rozwija umiejętności komunikacyjne w mówieniu i pisaniu w języku obcym, a w połączeniu z podejściem dialogowym sprzyja uważności i autentyczności w klasie. Założenia programów „Soft CLIL” są realizowane przy wykorzystaniu myślenia narracyjnego, podejścia dialogowego oraz metod aktywizujących w odniesieniu do życia codziennego uczniów. Zastosowanie programów stymuluje naturalną interakcję między uczniami a nauczycielem oraz pomaga przełamywać bariery komunikacyjne w języku obcym6. Założenia programowe z I etapu edukacyjnego stanowią podstawę dla programu nauczania na II.1 etapie edukacyjnym. Obydwa programy są spiralne, oparte na treściach międzyprzedmiotowych (zgodnych z podstawą programową w danym roku nauczania), w języku ob-
1 Wolff, D. (2003). Content and Language Integrated Learning: a framework for the development of learner autonomy, w: Little D., Radley J., Ushioda E. (ed.), Learner Autonomy in the Foreign Language Classroom: Teacher, Learner, Curriculum and Assessment, Authentik, Dublin, s. 211-222. 2 Marsh, D. (2002). CLIL/EMILE – The European Dimension: Actions, Trends & Foresight Potential, European Commission, Brussels. 3 Garcia, R.M. (2017), Is Soft-CLIL the Solution to Spaniards’Low Level in English? A Suggested Planning Model, „Verbeia” nr 1/1, s. 125–142. 4 Coyle, D., Hood, P., Marsh, D. (2010), Content and Language Integrated Learning, Cambridge: Cambridge University Press. 5 Muszyńska, B., Papaja, K. (2019). Zintegrowane kształcenie przedmiotowo-językowe. Content and Language Integrated Learning (CLIL). Wprowadzenie. Wydawnictwo Naukowe PWN SA. 6 Muszyńska, B. (2020). Dialog i narracja na lekcjach języka obcego, czyli o programie nauczania języka angielskiego Soft CLIL. Języki Obce w Szkole 4/2020. DOI: 10.47050/jown.2020.4.
20
