Gdzie jest ta woda?

PREZENTACJA DO ZAJĘĆ Z EDUKACJI GLOBALNEJ w ramach publikacji:

„Gdzie jest ta woda? Dostęp do wody w kontekście problematyki rozwojowej regionu Azji Centralnej“ Anna Cieślewska i Agnieszka Makowska

1

Mapa regionu Azji Centralnej; opracowanie A. Stachyra, 2012

2

Mapa najwa偶niejszych zasob贸w wodnych regionu Azji Centralnej; opracowanie A. Stachyra 2012

3

TROCHĘ HISTORII

Budowa Kanału Fergańskiego im. J.W. Stalina, Uzbecka SRR, 1939-1940

4

Trochę historii: Budowa Kanału Fergańskiego

„Rano 27.07.1939 we wszystkich zakątkach Kotliny Fergańskiej zabrzmiały miedziane trąby „karnai” dając sygnał początku budowy Wielkiego Kanału Fergańskiego”; GARF , M. Alpert, 1939-40 5

Trochę historii: Budowa Kanału Fergańskiego

„Dla każdego rejonu leżącego na trasie budowy kanału zostały ustalone dni wyjścia i marszruty. Dla oddalonych rejonów podstawiono specjalne pociągi”; GARF, M. Alpert, 1939-40

6

Trochę historii: Budowa Kanału Fergańskiego

Kanał kopano wykorzystując zarówno pracę ręczną ludzi jak i mechanikę; GARF, M. Alpert, 1939-40

7

Trochę historii: Budowa Kanału Fergańskiego

Na pewnych odcinkach gruz wywożono za pomocą tradycyjnych arb, GARF, M. Alpert, 1939-40

8

Trochę historii: Budowa Kanału Fergańskiego

„W procesie pracy, sekretarz CK KP Ubeckiej SSR, Usman Jusupow zwoływał zebrania naczelników odcinków i ich zastępców od spraw propagandy partyjnej, oraz kierowników robót i dziesiętników dla oceny doświadczenia budowy kanału”, GARF, M. Alpert, 1939-40

9

Trochę historii: Budowa Kanału Fergańskiego

Usunięcie grobli przed puszczeniem wody na „zielonym moście”, GARF, M. Alpert, 1939-40

10

Trochę historii: Budowa Kanału Fergańskiego

Obsługa artystyczna budowy była prowadzona przez 53 profesjonalne grupy artystyczne Uzbeckiej SSR, nie licząc artystów amatorów. Na zdjęciu starcy – miraby, którzy przyjechali aby 11 śpiewać pieśni zachęcające do pracy; GARF, M. Alpert, 1939-40

EKOLOGIA

12

Klęska Jeziora Aralskiego

Mapy obrazujące proces kurczenia się Jeziora Aralskiego; fot. A. Stachyra 2010 13

Klęska Jeziora Aralskiego

Teren wyschniętej części Jeziora Aralskiego; fot. A. Stachyra 2010

14

Klęska Jeziora Aralskiego

Teren wyschniętej części Jeziora Aralskiego; fot. A. Stachyra 2010

15

Klęska Jeziora Aralskiego

Teren wyschniętej części Jeziora Aralskiego; fot. A. Stachyra 2010

16

Klęska Jeziora Aralskiego

Teren wyschniętej części Jeziora Aralskiego; fot. A. Stachyra 2010

17

Klęska Jeziora Aralskiego

Wydobycie gazu z terenu wyschniętego Jeziora Aralskiego; fot. A. Stachyra 18 2010

Klęska Jeziora Aralskiego

Wraki statków pływających niegdyś po Jeziorze Aralskim; fot. A. Stachyra 2010

19

Klęska Jeziora Aralskiego

Wrak statku pływającego niegdyś po Jeziorze Aralskim; fot. A. Stachyra 2010

20

Klęska Jeziora Aralskiego

Wraki statków pływających niegdyś po Jeziorze Aralskim; fot. A. Stachyra 2010 21

Nieczynna Kopalnia Uranu

Nieczynna kopalnia uranu w byłym mieście-kombinacie Tobaszar, obwód sohdyjski; fot. A. Makowska 2009

22

Nieczynna Kopalnia Uranu

Nieczynna kopalnia uranu w mieście-kombinacie Tobaszar, obwód sogdyjski; fot.

23 A. Makowska 2009

Klęski żywiołowe

Koryto po lawinie błotnej w osadzie przy granicy tadżycko-afgańskiej; fot. A. Cieślewska 2010 24

Klęski żywiołowe

Dzieci bawiące się na moście zniesionym przez lawinę błotną w osadzie przy granicy tadżycko-afgańskiej; fot. A. Cieślewska 2010

25

IRYGACJA I WODA PITNA W AZJI CENTRALNEJ

26

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

Rzeka Syr-daria, miasto Chudżant , Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012

27

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

Rzeka Pandż, część Amu-darii – granica tadżycko-afgańska; fot. A. Cieślewska 2010

28

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

Rzeka Pandż – granica tadżycko-afgańska; fot. A. Cieślewska 2010

29

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

Pola ryżowe w Kotlinie Fergańskiej, rejon Spitamen, Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012

30

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

Pola ryżowe w Kotlinie Fergańskiej, rejon Spitamen, Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012 31

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

Łąki i pola uprawne w Kotlinie Fergańskiej, rejon Spitamen, Tadżykistan; fot. A. Cieślewska322012

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

Wał odgradzający pola od rzeki, Kotlina Fergańska, rejon Spitamen, Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012

33

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

Rzeka Ak-suu, Kotlina Fergańska, rejon Spitamen, Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012 34

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

Pomocnicy miraba podczas pracy, Kotlina Fergańska, rejon Spitamen, Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012

35

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

Fragment aryku przepływającego przez pola i wieś Metar, Kotlina Fergańska, rejon Spitamen, Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012

36

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

Fragment aryku przepływającego przez pola i wieś Metar, Kotlina Fergańska, rejon Spitamen, 37 Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

Ciężarówki wydobywające żwir z dna rzeki Ak-suu, Kotlina Fergańska, rejon Spitamen,38 Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

Mirabowie koło damby (mini-tamy) odgradzającej przepływ wody w aryku, Kotlina Fergańska, rejon Spitamen, Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012

39

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

Chauz – tradycyjny zbiornik do przechowywania wody, Kotlina Fergańska, rejon Spitamen, Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012

40

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

Tama, wieś Langar, Kotlina Fergańska, rejon Spitamen, Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012

41

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

Zapora i elektrownia Nurek na rzece Wachsz; fot. A. Cieślewska 2012

42

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

System zapór wodnych na rzece Arawan-Saj, Kotlina Fergańska, rejon arawański, obwód oszski, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012

43

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

System zapór wodnych na rzece Arawan-Saj, Kotlina Fergańska, rejon arawański, obwód oszski, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012

44

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

Śluzy odgradzające jeden kanał od drugiego, Kotlina Fergańska, rejon arawański, obwód oszski, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012

45

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

Uroczysty początek prac remontowych (w ramach projektu SWCD) z udziałem aksakałów, Kotlina Fergańska, wieś Alga, rejon uzgeński, obwód oszski, Kirgistan; fot. A. Makowska462012

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

Prace remontowe w ramach projektu SWCD w rejonie uzgeńskim i alajskim w Kotlinie Fergańskiej, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012

47

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

Zbiornik na wodę wyremontowany w ramach projektu SWCD, Kotlina Fergańska, rejon uzgeński, gmina Kablan Kol, Kirgistan ; fot. A. Makowska 2012

48

Irygacja i woda pitna w Azji Centralnej

Zbiorniki na wodę, Tadżykistan, Kirgistan; fot. A. Cieślewska, A. Makowska 2012

49

Irygacja w Azji Centralnej

Pompa uliczna wyremontowana w ramach projektu SWCD, Kotlina Fergańska, rejon uzgeński, 50 Kirgistan; fot. A. Cieślewska, 2012

BAWEŁNA

51

Bawełna

„Symbol bawełny” przy drodze prowadzącej do centrum rejonowego Nou, Kotlina Fergańska, rejon Spitamen, Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012 52

Bawełna

Kobiety zbierające bawełnę, Kirgistan; fot. A. Gruchot 2011

53

Bawełna

Kobiety zbierające bawełnę, Kirgistan; fot. A. Gruchot 2011

54

Bawełna

Sprzedaż bel bawełny na bazarze w rejonie Isfary, Kotlina Fergańska, obwód sogdyjski, Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2010

55

Bawełna

Ubijanie bawełny na tradycyjne materace kurpacza, Kotlina Fergańska, rejon Spitamen, Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012

56

ŻYCIE CODZIENNE

57

Życie codzienne

Pojemniki na wodę – dzienna racja wody dla rodziny, (ok. 60 litrów) Kotlina Fergańska, rejon arawański, obwód oszski, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012

58

Życie codzienne

Zbiornik do przechowywania wody w domu (ok. 1000 litrów), Kotlina Fergańska, rejon arawański, obwód oszski, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012

59

Życie codzienne

Zbiornik do przechowywania wody w ogrodzie (ok. 1000 litrów), Kotlina Fergańska, rejon arawański, obwód oszski, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012

60

Życie codzienne

Mieszkańcy tadżyckiej osady przy granicy afgańskiej biorą wodę z dna wyschniętej rzeki, 61 Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2010

Życie codzienne

Dzieci biorące wodę z jedynego źródła wody pitnej we wsi, Kotlina Fergańska, rejon uzgeński, obwód oszski, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012

62

Życie codzienne

Kobiety z uzbeckiej wsi na południu Kirgistanu pokazują jaka ilość wody musi im wystarczyć do prowadzenia całego gospodarstwa wciągu jednego dnia (ok. 60 litrów), Kotlina Fergańska, rejon arawański, obwód oszski, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012

63

Życie codzienne

Gdy zaczyna się wypas bydła, kirgiskie rodziny pasterskie przenoszą się ze swymi stadami w góry na dżailo, gdzie mieszkają w tradycyjnym domu koczowników, jurcie. Wodę czerpią wtedy ze źródła oddalonego o kilkaset metrów od obozowiska, Kotlina Fergańska, rejon alajski, obwód oszski, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012

64

Życie codzienne

Przy ulicznym kranie, Kotlina Fergańska, rejon alajski, obwód oszski, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012

65

Życie codzienne

Dzieci pomagające oczyszczać kanał, 66 Kotlina Fergańska, rejon uzgeński, obwód oszski, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012

Życie codzienne

Gospodyni prezentuje wiadra ze zgromadzonymi zapasami wody, 67 Kotlina Fergańska, rejon uzgeński, obwód oszski, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012

Życie codzienne

W oczekiwaniu na wodę, Kotlina Fergańska, rejon uzgeński, obwód oszski, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012

68

Życie codzienne

Oczekiwanie na wodę, mahalla w Osz, Kotlina Fergańska, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012

69

Życie codzienne

Oczekiwanie na wodę, mahalla w Osz, Kotlina Fergańska, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012

70

Życie codzienne

Dziecko toczące przed sobą bańkę na wodę, Kotlina Fergańska, rejon uzgeński, obwód 71 oszski, Kirgistan; fot. A. Makowska, 2012

Życie codzienne

Pranie dywanów, Kotlina Fergańska, rejon Ganczi, Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012

72

Życie codzienne

Pranie dywanów, Kotlina Fergańska, rejon Ganczi, Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012

73

Życie codzienne

Pranie ubrań i pościeli, Kotlina Fergańska, rejon Ganczi, Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012

74

Życie codzienne

Przy aryku, Kotlina Fergańska, rejon Ganczi, Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012

75

Życie codzienne

Kolejka po wodę, wieś Metar, Kotlina Fergańska, rejon Spitamen, obwód sogdyjski, Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012

76

Życie codzienne

Płukanie pszenicy, Kotlina Fergańska, rejon Spitamen i Ganczi, Tadżykistan; fot. A.Cieślewska 2012

77

Życie codzienne

Wyrób tradycyjnego chleba (non) - do tego też potrzebna jest woda, wieś na granicy tadżycko-afgańskiej; fot. A. Cieślewska 2010

78

Życie codzienne

Przygotowywanie posiłku w tradycyjnej kuchni, Kotlina Fergańska, rejon Nookat, obwód oszski, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012

79

WODA W BUDYNKACH UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ, szpital, szkoła

80

Woda w budynkach użyteczności publicznej

Pielęgniarka niosąca wodę z pompy ulicznej do szpitala, Kotlina Fergańska, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012

81

Woda w budynkach użyteczności publicznej

Pojemniki w których jest magazynowana woda na użytek oddziału chirurgicznego w szpitalu, 82 Kotlina Fergańska, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012

Woda w budynkach użyteczności publicznej

Umywalka z niedużym zbiornikiem na wodę, oddział chirurgiczny w szpitalu, Kotlina Fergańska, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012 83

Woda w budynkach użyteczności publicznej

Punkt medyczny bez dostępu do bieżącej wody – najbliższe źródło wody to aryk, Kotlina Fergańska, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012

84

Woda w budynkach użyteczności publicznej

Punkt medyczny bez dostępu do bieżącej wody; Kotlina Fergańska, Kirgistan, fot. A. Makowska, 2012

85

Woda w budynkach użyteczności publicznej

Oddział położniczy w prowincjonalnym szpitalu, Kotlina Fergańska, Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012

86

Woda w budynkach użyteczności publicznej

Pojemniki z wodą na oddziale położniczym, Kotlina Fergańska, Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012

87

Woda w budynkach użyteczności publicznej

Miejsce do kąpieli dla kobiet po połogu, oddział położniczy, Kotlina Fergańska, Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012

88

Woda w budynkach użyteczności publicznej

Oddział położniczy w prowincjonalnym szpitalu, Kotlina Fergańska, Tadżykistan; fot. A. Cieślewska 2012

89

Życie codzienne

Dziewczyna pijąca wodę z kranu na terenie miejscowej szkoły, Kotlina Fergańska, rejon arawański, obwód oszski, Kirgistan; fot. A. Makowska 201090

Woda w budynkach użyteczności publicznej

Nieczynne umywalki w szkole podstawowej, Kotlina Fergańska, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012

91

Woda w budynkach użyteczności publicznej

Umywalka w szkole podstawowej, Kotlina Fergańska, Kirgistan; fot. A. Makowska 2012

92

Bibliografia: fotografie na slajdach nr: 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 - Państwowe Archiwum Federacji Rosyjskiej (GARF), M.Alpert , 1939-40, opracowanie T. Kizny, udostępnione przez Ośrodek Karta; 24, 25, 27-42, 49, 50, 52, 61, 72-75, 78,79, 89-92 - A.Cieślewska, Kirgistan, Tadżykistan 2010, 2012; 53, 54 - A. Gruchot, Kirgistan 2011; 22, 23, 43-48, 55,56, 58-60, 62-71, 77, 80, 82-88 - A. Makowska, Kirgistan, Tadżykistan, 2009, 2010,2012; mapy na slajdach: 2, 3, 2012; zdjęcia: 14-21, A. Stachyra, Uzbekistan 2010; Niniejsze zdjęcia przedstawiające osoby zostały wykonane za ich zgodą i nie naruszają zasady prywatności.

93

Prezentacja została przygotowana w ramach komponentu edukacji globalnej projektu „Zwiększenie dostępności do wody pitnej na terenie Kotliny Fergańskiej poprzez techniczne i instytucjonalne wsparcie lokalnych organizacji użytkowników wody (Kirgistan, obwód oszski, Tadżykistan, obwód sogdyjski)” realizowanego przez Stowarzyszenie Wschodnioeuropejskie Centrum Demokratyczne Projekt jest współfinansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2012 r.

Prezentacja wyraża wyłącznie poglądy autorów i nie może być utożsamiania z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP. Prezentacja jest dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska.

Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Anny Cieślewskiej, Agnieszki Makowskiej, Arkadiusza Gruchota, Agnieszki Stachyry oraz Stowarzyszenia Wschodnioeuropejskie Centrum Demokratyczne. Utwór powstał w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej realizowanej za pośrednictwem MSZ RP w roku 2012. Zezwala się na dowolne wykorzystanie utworu, pod warunkiem zachowania ww. informacji, w tym informacji o stosowanej licencji, o posiadaczach praw oraz o programie polskiej współpracy rozwojowej.

94