8σελιδο αφιέρωμα στο Νίκο Μπελογιάννη by Εφημερίδα των Συντακτών

1-2 Απριλίου 2017

Ντοκουμέντο

Ο ΦΑΚΕΛΟΣ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗ ΕΚΛΕΙΣΕ 31 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΟΥ

Τον φοβούνταν και νεκρό

Νίκος Μπελογιάννης γεννήθηκε τον Δεκέμβριο του 1915 στην Αμαλιάδα και εκτελέστηκε από το μετεμφυλιακό καθεστώς τα χαράματα της 30ής Μαρτίου του 1952, ημέρα Κυριακή. Από τα εφηβικά του χρόνια εντάχθηκε στο κομμουνιστικό κίνημα. Μέλος του ΚΚΕ έγινε το 1934 σε ηλικία 19 ετών. Από τις γραμμές του Κομμουνιστικού Κόμματος αγωνίστηκε ώς το τέλος της ζωής του, συμμετέχοντας σε όλα τα προσκλητήρια δράσης του Μεσοπολέμου, της Κατοχής, του Εμφυλίου και στην παράνομη δράση μετά την ήττα του ΔΣΕ. Τα παραπάνω τον έφεραν στα ανώτερα ηγετικά κλιμάκια του κόμματος. Οταν ήρθε παράνομα στην Ελλάδα, στις αρχές Ιουνίου του 1950, ήταν αναπληρωματικό μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ. Ο Μπελογιάννης υπήρξε ξεχωριστή προσωπικότητα, «ευρείας μαρξιστικής και εγκυκλοπαιδικής μορφώσεως ως και δεινός χειριστής του λόγου και της γραφίδος», όπως αναφέρει ένα έγγραφο της Ασφάλειας τον Μάιο του 1950. Αλλά δεν ήταν μόνο αυτά τα προσόντα του. Από τη δράση του προκύπτει ότι διέθετε ηγετική στόφα, στην οποία το μορφωτικό του επίπεδο και οι άλλες ικανότητές του επιδρούσαν πολλαπλασιαστικά. Καθώς είναι αδύνατο στο παρόν αφιέρωμα να παρουσιάσουμε το σύνολο του φακέλου του, θα αρκεστούμε στα σημαντικότερα στοιχεία από τη δράση του Νίκου Μπελογιάννη, όπως αυτά καταγράφηκαν από τις υπηρεσίες και τα όργανα της Ασφάλειας. Η παρουσίαση κατανέμεται σε τρία κεφάλαια που αντιστοιχούν σε τρεις ιστορικές περιόδους: Μεσοπόλεμος, δεκαετία ’40 (Κατοχή και Εμφύλιος), μετεμφυλιακή περίοδος (παράνομη δράση στην Ελλάδα, σύλληψη, δίκες, εκτέλεση και μετά την εκτέλεση). Αξίζει να αναφέρουμε ότι η Ασφάλεια ενημέρωνε τον φάκελο Μπελογιάννη μέχρι και το 1983 με στοιχεία που έμμεσα ή άμεσα αφορούσαν τον εκτελεσμένο ηγέτη του ΚΚΕ.

Ο Νίκος Μπελογιάννης δεν είχε έναν μόνο φάκελο. Οι αρχές είχαν δημιουργήσει φάκελο σε κάθε πόλη από όπου πέρασε. Η φωτογραφία είναι στην Ασφάλεια αμέσως μετά τη σύλληψη. Οι αρχές είχαν βρει στα προσωπικά του αντικείμενα γυαλιά και έτσι τον φωτογράφησαν και με αυτά

Ο Μπελογιάννης στον Μεσοπόλεμο

1-2 Απριλίου 2017

Η σύλληψη το 1938 που τον Για τη δράση του Μπελογιάννη στον Μεσοπόλεμο ο φάκελός του περιέχει ενδιαφέρουσες πληροφορίες μέσα από δικαστικά και αστυνομικά έγγραφα. Θα παρουσιάσουμε δύο από αυτά. Το ένα είναι η έκθεση σύλληψής του το 1938 που συνέταξε -με ημερομηνία 18/4/1938και απέστελλε η Ειδική Ασφάλεια Πύργου προς το υφυπουργείο Δημοσίας Ασφαλείας (Μανιαδιάκης). Το δεύτερο είναι το «ΔΕΛΤΙΟΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕΩΣ» που συντάχθηκε από το Τμήμα Γενικής Ασφαλείας Πατρών με ημερομηνία 14 Ιουλίου 1938. Πρόκειται για την καρτέλα (ένα τετρασέλιδο έγγραφο) του Νίκου Μπελογιάννη στην Ασφάλεια όπου αναγράφονται πληροφορίες των διωκτικών αρχών για όλη τη μέχρι τότε δράση του.

Γράφουν: Γιώργος Πετρόπουλος, Νικόλας Ζηργάνος, Νίκος Χατζηδημητράκος Σύνταξη Υλης: Κώστας Μανιμανάκης Δημιουργικό: Λουίζα Καραγεωργίου Σελιδοποίηση: Δημήτρης Φίλης

«ΣΎΛΛΗΨΙΣ καταδιωκομένου επικινδύνου κομ/στού Μπελογιάννη Νικολάου του Γεωργίου, εξ Αμαλιάδος» Λαμβάνω την τιμήν, εν συνεχεία των ταυταρίθμων 1 από 26.3.38 και 1β από 1.4.38 αναφορών μου, να αναφέρω, ότι την 16ην Απριλίου 1938 και περί ώραν 13ην συνελήφθη ο αναφερόμενος κομμουνιστής ολίγον έξωθι της ενταύθα πόλεως και παρά την εξοχικήν θέσιν Αγιος Παντελεήμων υπό του ενωματάρχου Μουζάκη Θεοδώρου και υπεν/ρχών Αννίβα Κωνσταντίνου και Κομνηνού Κωνσταντίνου, οίτινες τυχαίως διερχόμε νοι εκείδε αντελήφθησαν τούτον περιφερόμενον υπόπτως εις τους αγρούς τής ως άνω τοποθεσίας, ον επλησίασαν και εζήτησαν παρ’ αυτού τα αποδεικτικά της ταυτότητάς του, όστις συνεμορφώθη μεν, αλλ’ αντιληφθείς ότι οι ανωτέρω υπαξ/κοί εγνώριζον ότι καταδιώκεται και ότι θα προέβαινον εις την σύλληψίν του, απεπειράθη να διαφύγει την σύλληψιν τραπείς εις φυγήν, πλην καταδιωχθείς υπό των ανωτέρω υπαχ/κών συνελήφθη και οδηγήθη εις το Α’ Αστυνομικό Τμήμα Πύργου. Ούτος υποβληθείς εις μακράν και εξαντλητικήν ανάκρισιν ωμολόγησεν ότι είναι ο δράστης της συντάξεως και κυκλοφορίας τής κατά την 25η Μαρτίου ε.έ. ρηφθείσης εν τη ενταύθα οικία Γιαννοπούλου προκηρύξεως ως και συντάκτης και διανεμητής του κομ/κού διά κοινού πολυγράφου (γόμας) παρ’ αυτού εκδεδομένου εντύπου «Αγωνιστής», πλην, παρ’ όλας τας προσπαθείας της υπηρεσίας μας και παρά την εξαντλητικήν εξέτασιν, εις ην υπεβλήθη, παρά της υπηρεσίας μου, δεν ωμολόγησε μέχρι σήμερον τα πρόσωπα, μεθ’ ων ήρχετο εις επαφήν και συνειργάζετο προς διάδοσιν των κομ/κών αρχών εν Πελοποννήσω.Ομοίως ούτος ωμολόγησεν ότι είναι ο συντάκτης των κατά τον παρελθόντα Σεπτέμβριον εν Αιγίω κυκλοφορησάντων προκηρύξεων, εις ην κυκλοφορίαν επεστάτησεν αυτοπροσώπως ευρισκόμενος τότε εν Αιγίω. Ο

προκηρύξεων τούτων.- Επ' αυτού ευρέθη επισ τολή συνθηματικού περιεχομένου, ης ακριβές αντίγραφον υποβάλω, και ήτις φαίνεται μεν ότι πραγματεύεται περί οικογενειακών ζητημάτων, κατ' ουσίαν όμως το περιεχόμενόν της αφορά κομ/ κάς ενεργείας, πληροφορίας και οδηγίας, ας λαμβάνει ούτος παρ' άλλων κομ/κών παραγόντων ή οργάνων του. Το πρόσωπον όπερ του απέστειλε την επιστολήν ταύτην δεν κατονόμασεν, παρ' όλας τας πιέσεις της υπηρεσίας μου, απλώς δε ωμολόγησεν ότι προέρχεται η επιστολή εκ Πατρών, δηλώσας ότι επ' ουδενί λόγω θέλει ποτέ εκθέσει ή αποκαλύψει τον συντάκτην της επιστολής ταύτης και ως εκ τούτου η υπηρεσία μου έχει την γνώμην ότι πρόκειται περί σοβαρού τινός παράγοντος του Κομ/ κού Κόμματος, διαμένοντος εις Πάτρας και πιθανόν διευθύνοντος τας εν Πελοποννήσω κινήσεις και ενεργείας των λοιπών πρακτόρων κομμουνιστών. Διά την εξακρίβωσιν της εν γένει οράσεώς του εξακολουθεί η υπηρεσία μου τας ενεργείας της και μετά την περαίωσιν της σχηματισθησομένης 1938. Εκθεση σύλληψης του Ν. Μπελογιάννη δικογραφίας, θέλει παραδώσει τούτον μετά της σχηματισθησομένης δικογραφίας και των κατ' συλληφθείς, ως εξηκριβώθη μέρη.- Κατά την εν τω δωματίω αυτού υπ' αριθ. 15-20.4.36 και αφίκετο ενταύθα κατά μήνα Φετου γενομένην επισταμένην 75 από 14.12.36 αποφάσεων του βρουάριον ε. έτους εκρύπτετο έρευναν ανευρέθησαν βιΕφετείου Πατρών, δι' δε εις απόκεντρον τελείως δωβλία τινά, ουχί κομ/ ων κατεδικάσθη εις μάτιον της ενταύθα συνοικίας κού περιεχομένου, 2ετή φυλάκισιν, "Δεξαμενής" ανήκοντος εις την ει, είχον αποτυτω ενταύθα κ. Δεν ωμολόγησε γραίαν Διονυσίαν Συλλαιδοπούπωθή λέξεις Εισαγ γε λεί μέχρι σήμερον τα λου, κάτοικον Πύργου, ήτις, ως εκ των διαΠλημ /κ ών, απεδείχθη, δεν είχε γνώσιν της φόρων προπρόσωπα, μεθ’ ων μερίμνη του δράσεως τούτου ούτε ότι καταδικ η ρ ύ ξε ω ν, οποίου θέήρχετο εις επαφήν ώκεται ούτος, απλώς δε ενόμιζε ας εξέδιδεν λει αποστακαι συνειργάζετο τούτον ως εργατικόν νέον αποού το ς δι ά λεί εις τας ζώντα εκ της συντάξεως άρθρων του κοινού προς διάδοσιν των Φυλακάς Αιάτινα επρομήθευεν εις τας εφηπολυγράφου γίνης, προς κομ/κών αρχών εν μερίδας.(γόμας), κατά έκ τισιν τ ης Πελοποννήσω Εις το δωμάτιόν του ουδείς την ομολογίποινής του, εκ τον επεσκέφθη ποτέ, εξ αυτού αν του δε επί παραλλήλου δε δε απουσίαζε πολλάκις, πραγματων βιβλίων η υπηρεσία μου θέτοποιών ως φαίνεται εκδρομάς τούτων έθελει ενεργήσει τα δέοντα πεζή εις τα διάφορα χωρία της σεν τον χάρτην, εφ' ου αποτυδιά την διά της Επιτροπής Δημ. επαρχίας Ολυμπίας-Ηλείας και πούντο αι διά του πολυγράφου Ασφαλείας του Νομού Ηλείας εις άλλας περιφερείας μη εξακριεκδιδόμεναι προκηρύξεις και εκτόπισίν του.βωθείσας μέχρι ώρας, κατά τας έντυπα, εξ αυτού δε εξηγείται ημέρας δε εκρύπτετο επιμελώς και το γεγονός ότι επί των βιβλίΟ Προσ. Διοικητής κυκλοφορών μόνο κατά τας νύων τούτων έχουσι αποτυπωθή της Διοικήσεως ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΣΑΜΗΣ Μοίραρχος» χτας και εις ωρισμένα απόκεντρα αντεστραμένως τα κείμενα των

Ντοκουμέντο

1-2 Απριλίου 2017

οδήγησε στη φυλακή Το Δελτίον ταυτότητος και παρακολουθήσεως «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΙ Εις τον κομμουνισμόν ήρχισε να πιστεύει διά της αναγνώσεως διαφόρων κομμουνιστικών βιβλίων και λόγω της κρατούσης προ της 4ης Αυγούστου 1936 εκρύθμου πολιτικής καταστάσεως ως και διά της συναναστροφής του με διάφορα αριστερίζοντα στοιχεία. Μεταβάς εις Αθήνας και εγγραφής εις το Πανεπιστήμιον ανεμείχθη εις τας εκδηλώσεις της φοιτητικής νεολαίας (κομ/ κής) και απεκόμισεν περισσοτέρας υπέρ της κομμουνιστικής ιδεολογίας γνώσεις. Το έτος 1936 ευρισκόμενος εις Αμαλιάδα και αποτελών μέλος της κομμουνιστικής νεολαίας Αμαλιάδος, (μετείχε εις τη) διοργάνωση της μαθητικής απεργίας, συλληφθείς δε, εξετοπίσθη επί τετράμηνον εις νήσον Ιον. Επανελθών εκ της εξορίας εις Αμαλιάδα συνελήφθη εκ νέου ως συμμετάσχων εις παράνομην κομμουνιστικήν συγκέντρωσιν, παραπεμφθείς δε εις τον κ. Εισαγγελέα αφέθη ελεύθερος. Μετά ταύτα κατετάγη εις το 12ον Σύνταγμα Πεζικού ως στρατιώτης, αποτελέσας μετ' άλλων συναδέλφων του κομμουνιστικήν τριάδα, εις ην συμμετείχε κατόπιν εντολής του κομμουνιστικού κόμματος διαβιβασθείσαν αυτώ υπό του τότε υπευθύνου της αντιμιλιταριστικής κινήσεως Χαρίση Αποστόλου. Συλληφθείς παρεπέμφθη μετά των αποτελούμενων την τριάδα εις το στρατοδικείον και κατεδικάσθη εις τρίμηνον φυλάκιση και τρίμηνον εκτόπισην, μετά την έκτιση της οποίας απεστάλη προς συνέχιση της θητείας του εις πειθαρχικόν λόχον Αργοστολίου, εξ ου απελύθη τας αρχάς Ιουλίου 1937. Μετά την απόλυσίν του ήλθεν εις Πάτρας έ ν θ α σ υ ν εδ έ θ η μέσω του εκεί κομμουνιστή Πάρταλη Ιωάννου με τον τότε υπεύθυνον του κομ/ κού κόμματος, άγνωστον εις αυτόν, απεστάλη δε παρ' αυτού εις Αίγιον προς διοργάνωσιν της εκεί κομμουνιστικής Αχτίδος.

1938. Δελτίον ταυτότητας και παρακολουθήσεως του Ν. Μπελογιάννη που συνέταξε η Ασφάλεια

Εξώφυλλο Φακέλου Μπελογιάννη

1938. Ο Νίκος Μπελογιάννης στην Ασφάλεια

Μεταβάς εις Αίγιον διοργάνωσε κομμουνιστικόν πυρήναν εις τα μέλη του οποίου έδωσε κομμουνιστικάς προκηρύξεις αίτινας διένειμαν. Τα μέλη των εν ανωτέρω πυρήνων συνελήφθησαν κατά μήνα Σεπτέμβριον 1937, ούτος όμως διαφυγών την σύλληψιν επανήλθε εις Πάτρας ένθα επεδίωξε να συνδεθεί με τον υπεύθυνον του κομμουνιστικού κόμματος μεταβαίνων προς τούτο εις την ορισμένην "Γιάφκαν", πλην δεν επέτυχε τούτο, εκ τούτου δε συμπεραίνω ότι είχε υποπέσει εις δυσμένειαν λόγω των εν Αιγίω συλλήψεων. Τέλος, επέτυχε να συνδεθεί με τον υπεύθυνο τέλη Οκτωβρίου ή αρχάς Νοεμβρίου, όστις του όρισεν συνέντευξιν διά άλλην ημέραν διά να του αναθέσει υπεύθυνον εργασίαν. Πράγματι, συναντηθείς εκ νέου μετά του υπευθύνου τού ανετέθη ο προσεταιρισμός διαφόρων εργατών και ο καταρτισμός δι' αυτών κομμουνιστικών πυρήνων. Ούτω επέτυχε να συνδεθεί με τον υποδηματεργάτην Πόθον Γεώργιον και δι’ αυτού με τον επίσης υποδηματεργάτην Σουλελέ Γεώργιον μετά του οποίου ήλθε εις σχετικάς συνεννοήσεις κατά Νοέμβριον 1937 και συνεζήτησαν τον τρόπον της οργανώσεως κομμουνιστικών πυρήνων μεταξύ των κατοίκων του προσφυγικού συνοικισμού. Μετά του Σουλελέ συναντήθη κατ' επανάληψη εις διάφορα προκαθορισμένα σημεία της πόλεως, επέτυχαν δε εκεί διοργάνωσιν κομμουνιστικών πυρήνων, εις τας προσφυγικάς συνοικίας, διένειμαν δε δι' αυτώ κομμουνιστικάς προκηρύξεις αίτινες έγραψεν ο ίδιος ο Μπελογιάννης. Τοιαύτας προκηρύξεις έδωσε κατ' επανάληψιν εις τον Σουλελέ καθώς και το κομμουνιστικόν έντυπον "Λαϊκή Γνώμη". Την 1ην Ιανουαρίου 1938 αναχώρησεν εις Πύργον Ηλείας ένθα ποικιλοτρόπως ηργάσθη υπέρ της κομμουνιστικής ιδεολογίας, ένθα και συνελήφθη την 16/4/38. Διά της υπ' αριθμ. 75/1936 αποφάσεως του Εφετείου Πατρών κατεδικάσθη ερήμην εις φυλάκισιν και χρηματικής ποινής πέντε χιλιάδων δραχμών επί παραβάση του Νόμου 4229.Πάτραι τη 14η Ιουλίου 1938 Ο Διοικητής Δημήτριος Π. Τσουμπρέας Αστυνόμος Β».

Ο Ν. Μπελογιάννης σε νεαρή ηλικία

Ο Μπελογιάννης στη δεκαετία του '40

1-2 Απριλίου 2017

Φυλακισμένος παραδίδεται σ Η Kατοχή βρήκε τον Νίκο Μπελογιάννη στις φυλακές της Αίγινας. Εκεί εξέτιε την ποινή φυλάκισης που του είχε επιβληθεί από το Εφετείο Πατρών, μετά την οποία θα ακολουθούσε και η ποινή της εκτόπισης που του είχε επιβληθεί από την Επιτροπή Δημοσίας Ασφαλείας Πύργου. Η νέα κρατική κατάσταση

που επιβλήθηκε με την Κατοχή δημιούργησε στους κρατούμενους κομμουνιστές την ελπίδα ότι τα απομεινάρια της ελληνικής διοίκησης θα επηρεάζονταν θετικά στο αίτημα για αποφυλάκιση. Γρήγορα θα αποδεικνυόταν όμως ότι και η νέα διοίκηση του ελληνικού κατοχικού κράτους δεν ήταν παρά συνέχεια

«Υπογράψτε δήλωση μετανοίας» ΤΑ ΠΡΏΤΑ ΚΑΤΟΧΙΚΆ έγγραφα που υπάρχουν στον φάκελο Μπελογιάννη έχουν να κάνουν με το αίτημα που έκανε αυτός και άλλοι σύντροφοί του κρατούμενοι για την απελευθέρωσή τους από τις φυλακές Αίγινας. Το αίτημά τους μεταβιβάζεται από το υπουργείο Δικαιοσύνης στο αντίστοιχο Δημοσίας Ασφαλείας στις 20-8-1941. Αναφέρει το έγγραφο: «Εχομεν την τιμήν να διαβιβάσωμεν υμίν συνημμένως δικαιολογητικά προσωρινής υφ’ όρον απολύσεως εκ των φυλακών των καταδίκων κομμουνιστών 1) Γκριτζώνα Κων/νου 2) Βασάλου Κων/νου 3) Μιχαλάκαγλου Νικολάου 4) Κούτρου Γεωργίου 5) Μπελογιάννη Νικολάου 6) Κατελιδάκη Δημητρίου 7) Αντωνιάδη Αλεξάνδρου 8) Μποζατζίδη Ηρακλέους και 9) Περπέρα Χαρίτωνος και παρακαλούμεν υμάς όπως ευαρεστούμενοι εκφέρητε την υμετέραν γνώμην επί της αιτήσεως αυτών». Στις 31-8-1941 δίνεται απάντηση από το υπουργείο Ασφαλείας. Να τι λέει: «Απαντώντες εις το υπ’ αριθ. 62816, 62815, 62814, 62819, 62945, 62902, 62898, 62903 από 20-8-41 υμέτερον έγγραφον ανακοινούμεν, ότι αδυνατούμεν να εκφέρωμεν γνώμην επί της αιτουμένης προσωρινής υφ’ όρον απολύσεως εκ των φυλακών των καταδίκων κομμουνιστών, 1) Γκριτζώνα Κων/νου 2) Βασάλου Κων/ νου 3) Μιχαλάκογλου Νικολάου 4) Κούτρου Γεωργίου 5) Μπελογιάννη Νικολάου 6) Κατελιδάκη Δημητρίου 7) Αντωνιάδη Αλεξάνδρου 8) Μποζατζίδη Ηρακλέους και 9) Περπέρα Χαρίτωνος εφ’ όσον δεν διεβιβάσθησαν ημίν δηλώσεις μετανοίας τούτων και αποκηρύξεως της κομμουνιστικής ιδεολογίας, όπερ είναι αναγκαία προϋπόθεσις συμφώνως προς το άρθρον 5 του υπ’ αριθ. 1075 Αναγκ. Νόμου. Πρόκειται άλλωστε περί σοβαρών στελεχών του κομμουνιστικού κόμματος, η απόλυσις των οποίων εκ των φυλακών άνευ ειλικρινούς δηλώσεως μετανοίας και υπό τας σημερινάς μάλιστα περιστάσεις κρίνεται ασύμφορος. Παρακαλούμεν όθεν όπως πέμψητε ημίν και τοιαύτας δηλώσεις των ειρημένων κομμουνιστών, ίνα γνωμοδοτήσωμεν». Από την Αίγινα στην Ακροναυπλία Η παραίνεση του υπουργείου Ασφαλείας για λήψη δηλώσεων μετανοίας μεταφέρθηκε στον Μπελογιάννη και τους συντρόφους του. Η απάντηση από τις φυλακές Αίγινας ήρθε στις 19 Σεπτεμβρίου 1941. Ελεγε επί λέξει: «Λαμβάνω την τιμήν ν’ αναφέρω υμίν, εις εκτέλεσιν της υπ. αριθ. 68946 ε.ε., υμετέρας διαταγής ότι καλέσας τους εν τη ως είρηται υμετέρα διαταγή αναγραφομένους κομμουνιστάς, συνέστησα εις αυτούς όπως υποβάλωσι Δήλωσιν μετανοίας και αποκηρύξεως της Κομμουνιστικής των Ιδεολογίας, ίνα τύχωσι του ευεργετήματος της υφ’ όρον

απολύσεως εκ των φυλακών, πλην όμως ούτοι ηρνήθησαν να συμμορφωθώσι με την εν λόγω παραγγελίαν μου». Η άρνηση του Μπελογιάννη και των συντρόφων του να υποβάλουν δηλώσεις μετανοίας, όπως ήταν φυσικό, επέφερε 1942. Στείλτε τον στην και την τελεσίδι- Ακροναυπλία κη απόφαση του υπουργείου Ασφαλείας, που με σχετικό του έγγραφο στις 21 Ιανουαρίου 1942 αποφαίνεται ότι εφόσον «…εδήλωσαν ρητώς εις τον Διευθυντήν των Εγκληματολογικών Φυλακών Αιγίνης, ότι αρνούνται να υποβάλωσι δηλώσεις μετανοίας, δεν κρίνομεν αυτούς αξίους να τύχωσι του ευεργετήματος της προσωρινής υπ’ όρον αναστολής του υπολοίπου της ποινής των, διότι δεν πληρούνται οι όροι του άρθρου 5 του Α.Ν. 1075». Η σχετική απόφαση του υπουργείου μάλιστα, υπενθυμίζει στη διοίκηση των φυλακών όπως «τους κομμουνιστάς τούτους, παρακαλούμεν όπως φυλακαί, μετά την λήξιν της ποινής των παραδώσωσιν εις την οικείαν αστυνομικήν αρχήν, διά την μεταγωγήν των εις τον τόπον του εκτοπισμού των». Η υπόδειξη αυτή δεν άργησε να γίνει πράξη, αφού τον Μάρτιο του 1942 έληγε η ποινή φυλάκισης του Μπελογιάννη. Την 1η Μαρτίου ο Μπελογιάννης παραδίνεται από τη διοίκηση των φυλακών Αιγίνης στο τοπικό τμήμα μεταγωγών με το πιο κάτω σημείωμα: «Εχομεν την τιμήν να αποστείλωμεν τον αποφυλακισθέντα σήμερον κομμουνιστήν Μπελογιάννην Νικόλαον με την παράκλησιν όπως μεριμνήσητε και εκτοπισθή ούτος επί 2 έτη εις Φολέγανδρον και επί 1 έτος εις Ακροναυπλίαν συνεπεία των προσηρτημένων εν αντιγράφω υπ’ αριθ. 89/39 αποφάσεως Εφετείου Πατρών και 5/39 τοιαύτης Ε.Δ.Α. Ν. Ηλείας». Τα έγγραφα που υπάρχουν στον φάκελο Μπελογιάννη, στη συνέχεια δείχνουν ότι έγινε η μεταφορά του στο τμήμα μεταγωγών Πειραιώς και από εκεί στο αντίστοιχο Αθηνών. Στο ερώτημα του τμήματος μεταγωγών Αθηνών για την τύχη του Μπελογιάννη από δω και πέρα η απάντηση που ήρθε, στις 133-1942, ανάμεσα στα άλλα λέει και διατάζει: «…παραγγέλομεν όπως ενεργήσητε την μεταγωγήν τού εν περιλήψει κομμουνιστού εις το 1941. Ο Μπελογιάννης και σύντροφοί Στρατόπεδον Ακροναυπλίας τάτου αιτούνται αποφυλάκιση χιστα».

της προηγούμενης και μάλιστα με ενισχυμένα χαρακτηριστικά. Ηταν το νέο δωσιλογικό κράτος που δεν είχε φυσικά καμιά διάθεση να απελευθερώσει τους δεσμώτες κομμουνιστές, αφού αντιλαμβανόταν ότι μόνο αυτοί πλέον αποτελούσαν τους φυσικούς πολιτικούς αντιπάλους τους.

Η ΠΑΡΑΜΟΝΉ του Μπελογιάννη στο στρατόπεδο συγκέντρωσης της Ακροναυπλίας μέχρι τα τέλη του 1942 είναι γνωστή από τα βιογραφικά στοιχεία του που έχουν κατά καιρούς δημοσιευτεί. Στο διάστημα όμως της παραμονής του στην Ακροναυπλία ο Μπελογιάννης δεν έπαψε να είναι για τις αρχές ασφαλείας των περιοχών που είχε δράσει προπολεμικά το πρόσωπο στο οποίο φορτωνό-

Τον έβλεπαν παντού μπροστά τους ταν κάθε αντιστασιακή ενέργεια. Το ΕΑΜ είχε ήδη δημιουργηθεί και οι οργανώσεις του ΚΚΕ βρισκόταν σε μια πρωτοφανή άνοδο της επιρροής και της αγωνιστικής τους δραστηριότητας. Στην περιοχή Αιγιαλείας και Πατρών, στις 1 και 2 Οκτωβρίου 1942, ρίχτηκαν προκηρύξεις αντιστασιακού περιεχομένου του ΚΚΕ και του ΕΑΜ. Οι τοπικοί ασφαλίτες λοιπόν, υπόλογοι απέναντι στις ιταλικές αρχές κατοχής, δεν άργησαν να βρουν τον «ένοχο». Συγκρίνοντας τον γραφικό χαρακτήρα των προκηρύξεων με εκείνο των αντίστοιχων που είχαν γραφτεί από τον Μπελογιάννη το 1937 «αποφάνθηκαν» ότι και για το νέο κομμουνιστικό εγχείρημα υπόλογος είναι ο ίδιος. Αυτά όλα τη στιγμή που ο Μπελογιάννης βρισκόταν κρατούμενος στην Ακροναυπλία. Το σχετικό έγγραφο της Διοίκησης Χωροφυλακής Αχαΐας για την υπόθεση αυτή αναφέρει: «Λαμβάνω την τιμήν, εν συνεχεία του από 2ας τρέχοντος μηνός Δελτίου συμβάντων ν’ αναφέρω ότι καθ’ α ανέφερον ημίν αι Υ.Χ. Πατρών και Αιγιαλείας την νύχτα της 1-2 τρέχοντος μηνός ερρίφθησαν παρ’ αγνώστων εις διάφορα χωρία του Σ.Χ. Αραγοζαίνης της Υ.Χ. Πατρών ήτοι εις τα χωρία Αραγόζαινα, Μάγειρα, Μυρόβρυσι, Βέρινο, Λάκκα, Αρκανέικα, Αραβωνίτσα, Τούμπα, Γρηγόρι και Μερτίδι μικρός αριθμός προκηρύξεων κομμουνιστικού περιεχομένου εν όλω 44. Επίσης ερρίφθησαν όμοιαι προκηρύξεις εις την πόλιν του Αιγίου, εις Ζελιανίτικα, επί της οδού Πατρών-Κορίνθου, πλησίον του Διακοφτού, και εις την περιφέρειαν του Σ.Χ. Δαφνών, Παραλίας Ακράτας και Πτέρης. Αι προκηρύξεις απευθυνόμεναι

προς τους Αγρότας και Σταφιδοπαραγωγούς Αιγιαλείας παρωτρύνουσι τούτους να μη παραδώσωσιν εις το Κράτος τους εις είδος φόρους των, ν’ αντιδράσουν, να ενωθούν εις Πυρήνας του Ενιαίου Απελευθερωτικού Μετώπου (Ε.Α.Μ.) κλπ. Αι προκηρύξεις υπογράφονται παρά της Ε.Α.Κ. ή Ανωτάτης Επιτροπής της Κομμουνιστικής Οργανώσεως της Αιγιαλείας» και αφού αναφέρεται και στις ενέργειες των ιταλικών αρχών κατοχής αποφαίνεται πιο κάτω: «Αι προκηρύξεις του 1937 είχον γραφή και τεθή εις κυκλοφορίαν υπό του λίαν επικινδύνου κομμουνιστού Μπελογιάννη Νικολάου του Γεωργίου και της Βασιλικής κλάσεως 1935, Φοιτητού της Νομικής γεννηθέντος εις Αμαλιάδα και δρώντος εις τας περιφερείας Πατρών και Αιγίου και ο οποίος συλληφθείς την 16-5-1938 εν Πύργω υπό του Α΄ Αστυνομικού Τμήματος είχεν ομολογήσει την άνω ενέργειάν του. Εάν πράγματι κατά το 1937 αι ευρεθείσαι προκηρύξεις είχον γραφή υπό του Μπελογιάννη αναμφιβόλως υπό του ιδίου εγράφησαν και αι τεθείσαι εις κυκλοφορίαν κατά την 1-2- τρέχοντος μηνός». Ενα μήνα μετά, στις 14 Νοεμβρίου 1942, έγγραφο που έρχεται από το υπουργείο Εσωτερικών (Διεύθυνσις Ασφαλείας) δίνει απάντηση στην γκάφα των ασφαλιτών της Πάτρας ενημερώνοντάς τους ότι: «Εν σχέσει προς την υπ’ αριθ. 3/89/63α από 12-10-42 αναφοράν υμίν προς την ανωτέραν Διοίκησιν Χωροφυλακής Δυτικής Ελλάδος, ανακοινούμεν ότι ο κομμουνιστής Μπελογιάννης Νικόλαος του Γεωργίου καθ ού εγείρονται υπόνοιαι, ότι έθεσεν εις κυκλοφορίαν κομμουνιστικάς προκηρύξεις εις την περιφέρειαν Αιγιαλείας, κρατείται εις το Στρατόπεδον συγκεντρώσεως κομμουνιστών Ακροναυπλίας από του Μαρτίου ε.έ., ότε εξήχθη των Εγκληματικών Φυλακών Αιγίνης». Το τελευταίο έγγραφο της κατοχικής περιόδου που διασώθηκε στον φάκελο της Ασφάλειας είναι η αναφορά για τη μεταφορά του από την Ακροναυπλία στο στρατόπεδο Κατούνας. Αναφέρει σχετικά: «Ο Μπελογιάννης Νικόλαος του Γεωργίου και της ………γεννηθείς εις ……… κρατούμενος εις το … Στρατόπεδον Συγκεντρώσεως Ακροναυπλίας μετεφέρθη εις το Στρατόπεδον Κατούνας την 17-12-42».

Ντοκουμέντο

στις κατοχικές αρχές Μετά την απελευθέρωση Ο ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΌΣ του φακέλου Μπελογιάννη συνεχίστηκε το καλοκαίρι του 1945, όταν συλλαμβάνεται μαζί με άλλα στελέχη του ΚΚΕ στην Πελοπόννησο. Το πρώτο στοιχείο που μπαίνει στον φάκελό του είναι η διαμαρτυρία της Επιτροπής Περιοχής Πελοποννήσου του ΚΚΕ που δημοσιεύτηκε στον «Ριζοσπάστη» στις 20-6-45: «Σαν απάντηση σε προηγούμενη διαμαρτυρία για την σύλληψη των περιφερειακών γραμματέων του Κ.Κ. Αρκαδίας Τάκη Γεωργιάδη, Ηλείας Αντ. Δημοπούλου, Λακωνίας Βαγγέλη Ρογκάκου η Ασφάλεια Πάτρας συνέλαβε το γραμματέα της περιφερειακής Πάτρας Γιάννη Ρηγόπουλο, το Β. Λυκιαρδόπουλο, του Ε.ΡΓ.ΑΣ Πάτρας, το Χρ. 1945. Εγγραφο της Ασφάλειας για τον Ν. Χρηστακάκη στέλεχος του Κ.Κ.Ε., το Γ. Μπελογιάννη και άλλους κομμουνιστές Μοσχολάκη της Περιφερείας Πάτρας, το Ν. Μπελογιάννη, Ν. Φατούρο της αρχών. Κατόπιν τούτου παρακαλούπεριφερειακής Τριπόλεως και σύμφωμεν όπως ερευνήσητε μη τυχόν ούτοι να με πληροφορίες που υπάρχουν θα ενέχονται εις εγκληματικάς πράξεις συνεχισθούν αι συλλήψεις στελεχών μη αμνηστευθείσας οπότε να ενεργήτου Κ.Κ.Ε. βάσει καταλόγων». σητε εναντίον των τα νόμιμα αναφέΤην επόμενη μέρα στον φάκελό του ροντες και ημίν εν καιρώ προς ενημέμπαίνει σημείωμα που σηματοδοτεί ρωσιν των ατομικών των φακέλλων καλύτερα τη στελεχική του θέση στον μετά πλήρων στοιχείων ταυτότητός μηχανισμό του κόμματος: τους……………………………. «ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ Νικόλαος του Γε……………………………… 4) Νικόλαος ωργίου αγνώστου επωνύμου εξ Αμαλιάδος Μέλος της Κομματικής Επιτροπής γνωστός ή συγγενής του Γεωργίου περιοχής Πελοποννήσου του Κ.Κ.Ε., Μπελογιάννη. Σοβαρόν στέλευπογράψας μετ’ άλλων τηλεχος του Κ.Κ.Ε...» γράφημα διαμαρτυρίας Η απάντηση της Διπρος το υπουργείον οίκησης ΧωροφυλαΕσωτερικών, περί Ηδη οι αρχές έχουν κής Ηλείας θα έρθει δήθεν διαπραττομετά 2 μήνες, στις μένων βασανιστηστοχοποιήσει τον 6-10-45, αλλά θα ρίων εις βάρος Μπελογιάννη ως είναι γεμάτη τατων συλλαμβανοένα ικανό στέλεχος ξικό μίσος για τον μένων κομμουνιΜπελογιάννη. Η στών». που πρέπει το ασφαλίτικη λογιΕίναι φανερό καθεστώς να κή περί «αιμοσταπλέον για τις μεγών κομμουνιστών» φοβάται τα-κατοχικές αρχές δεν μπορούσε παρά ασφαλείας ότι δεν να βρει τη θέση της και έχουν να κάνουν στην περίπτωση του Μπεμε ένα κατώτερο λογιάννη: στέλεχος του ΚΚΕ «…ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ Νικόλαος του αλλά με κάποιον που Γεωργίου και της Βασιλικής ετών 32-33 το καθεστώς πρέπει να φοβάται και να γεννηθείς εις Αμαλιάδα και ήδη αγνώτον έχει σε συνεχή παρακολούθηση και στου διαμονής. Ούτος τυγχάνει εις εκ αν είναι δυνατόν υπό έλεγχο. Ο Μπελοτων κυριωτέρων και ιδεολογικωτέρων γιάννης γίνεται σημείο αναφοράς και κομ/στών δράσας κατά την εαμοκρατων κεντρικών αρχών ασφαλείας, πατίαν εις τας περιφερείας Πύργου και ρά τα κατ’ αρχήν ελλειπή στοιχεία που Μεσσηνίας. Ούτος κατά τον Νοέμβριδιαθέτουν για την ταυτότητά του. Έτσι ον 1944 εξεφώνησε εις Αμαλιάδαν και έγγραφο, στις 3 Αυγούστου 1945, της Πύργον πανηγυρικόν λόγον ειπών ότι το Διεύθυνσης Ασφαλείας του Υπουργείκομ/κόν κόμμα έδει εις μεν τον Πύργον ου Εσωτερικών επιστά την προσοχή και να σφάξη 2.000 εις δε την Αμαλιάδαν ζητάει περισσότερα στοιχεία: 1.000, ίνα το Κ.Κ. χωρίση ελεύθερον «Προς Την Διοίκησιν Χωρ/κής Ηλείας τον δρόμον από την αντίδρασιν. Εις Εκ των υπαρχόντων παρ’ ημίν στοιτην περιφέρειάν μου δεν βαρύνεται δι’ χείων προκύπτει ότι οι παρά πόδας αναεγκλήματα ίσως όμως εις Μεσσηνίαν γραφόμενοι είναι κάτοικοι περιφερείας ένθα έδρασεν περισσότερον…» σας και εμφορούνται υπό αναρχικών

Στα χρόνια του Εμφυλίου ΟΛΕΣ ΟΙ ΠΑΡΑΠΆΝΩ γενικολογίες και υπόνοιες των στελεχών της τοπικής και κεντρικής Ασφάλειας γραφόταν σε μια περίοδο που ο Μπελογιάννης καθοδηγούσε ημιπαράνομα διάφορες οργανώσεις του ΚΚΕ στην Πελοπόννησο. Για ένα μικρό διάστημα μάλιστα, απ’ ό,τι φαίνεται και από τον «Ριζοσπάστη» της εποχής, κρατήθηκε από τις αρχές ασφαλείας και μάλιστα του επιβλήθηκε και νέα εκτόπιση, την οποία φυσικά αυτή την φορά απέφυγε αφού εντάχθηκε στην καθοδήγηση των αντάρτικων τμημάτων της περιοχής. Η γρήγορη όμως μετάθεσή του από το κόμμα στο Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ φαίνεται ότι τον εξαφανίζει προς στιγμήν από τις πληροφορίες της Ασφάλειας και έτσι ο φάκελός του παραμένει για ένα διάστημα κενός. Η πρώτη πληροφορία που πρέπει να είχαν για τον Μπελογιάννη (στέλεχος πλέον του Γενικού Αρχηγείου του Δημοκρατικού Στρατού) φαίνεται ότι είναι η επίσημη ανακοίνωση που γίνεται στο πρώτο φύλλο της Εφημερίδας της Προσωρινής Κυβέρνησης, όπου ονομάζεται ταγματάρχης Πεζικού. Το φύλλο της εφημερίδας με υπογραμμισμένο το όνομα του Μπελογιάννη υπάρχει μέσα στον φάκελό του. Το μεγάλο πάντως ενδιαφέρον της Γενικής Ασφάλειας του υπουργείου Εσωτερικών για τον Μπελογιάννη αρχίζει να εμφαίνεται, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία που υπάρχουν στον φάκελό του, από τον Σεπτέμβριο του 1948. Τότε έρχεται μια πληροφορία που φανερώνει τη σοβαρή στελεχική θέση του Μπελογιάννη στις τάξεις του ΔΣΕ και όπως ήταν φυσικό η παρακολούθηση της δράσης του μπαίνει στις προτεραιότητες της Ασφάλειας. Κατ’ αρχάς ζητούν πληροφορίες από τη Χωροφυλακή Ηλείας για την ταυτοποίηση της πληροφορίας: «Κομμουνιστής Μπελογιάννης Νικόλαος. Ως προκύπτει εκ καταθέσεως αυθορμήτως παρουσιασθέντος συμμορίτου ο εν περιλήψει αναφερόμενος είναι διευθυντής της διευθύνσεως Λαϊκής Πολιτοφυλακής του Γενικού Αρχηγείου συμμοριτών. Παρακαλούμεν όπως αναφέρητε ημίν αν ούτος είναι το αυτό πρόσωπον με τον Μπελογιάννην Νικολ. περί ου η υπ’ αριθ. 1/29/32 από 6.10.45 αναφορά σας». Η απάντηση επιβεβαίωσης της ταυτότητας που Μπελογιάννη που υπάρχει στον φάκελο ήρθε από την Αστυνομική Διεύθυνση Πατρών (στην οποία προφανώς είχε σταλεί ανάλογο ερώτημα) στις 14 Οκτωβρίου. Παρά την απάντηση όμως της Ασφάλειας Πατρών, αστυνομικά τμήματα της Αθήνας φαίνεται να έχουν χρεωθεί την αναζήτηση του Μπελογιάννη στις τάξεις των επανελθόντων από εξορία. Σε αυτό συντελούν και η αργοπορία της απάντησης από την Ασφάλεια Ηλείας αλλά και ο αποσυντονισμός των αρχών ασφαλείας που είναι έκδηλος, όπως θα φανεί παρακάτω, αυτή την περίοδο. Δεν αποκλείεται όμως αυτή η επιμονή αναζήτηση του Μπελογιάννη στην Αθήνα να έχει να κάνει και με υποψίες ανώτερων στελεχών της Ασφά-

λειας για την πλαστότητα της πληροφορίας ότι ο Μπελογιάννης είναι στο βουνό. Πάντως σημείωμα υπαστυνόμου που υπάρχει στον φάκελο λέει τα εξής: «Εν Αθήναις τη 9η Νοεμβρίου 1948. Ο υπαστυνόμος Α΄ Κυριακόπουλος Παναγιώτης προς την υπηρεσίαν πληροφοριών. Ενταύθα. Λαμβάνω την τιμήν εις εκτέλεσιν της υπ’ αριθ. 541Φ1 και από 9.2.48 διαταγής της Αστυνομικής Δ/σεως Αθηνών αφορώσας κομμουνιστάς περιφερείας Αστυνομικής Δ/σεως Πατρών επανελθόντας εξ εξορίας ν’ αναφέρω υμίν ότι παρά τας μέχρι τούδε καταβληθείσας προσπαθείας της υπηρεσίας μας (αστυφύλαξ Κ΄ 1326 Σκορδάς Αντώνιος) ουδέν εξηκριβώθη περί του ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗ Νικολάου του Γεωργίου ετών 32 ανέργου εξ Αμαλιάδος καθότι τυγχάνει τελείως άγνωστος». Την οριστική επιβεβαίωση για την ταυτοποίηση του Μπελογιάννη θα τη δώσει η Αστυνομική Διεύθυνση Ηλείας στις 1911-1948. Η επιβεβαίωση πλέον για τα ανώτερα κλιμάκια της Γενικής Ασφάλειας ότι ο Μπελογιάννης βρίσκεται στο βουνό αποδυνάμωσε την ενασχόλησή της. Αλλωστε η δράση του πλέον αποτελούσε υπόθεση του στρατού και η συλλογή πληροφοριών στην Αθήνα ή στην Πελοπόννησο δεν είχε ιδιαίτερη σημασία. Δεν έπαψε όμως να υπάρχει το ενδιαφέρον της Ασφάλειας για πρόσωπα που είχαν σχέση με τον Μπελογιάννη. Ενα μεγάλο μέρος από τα τελευταία έγγραφα αυτής της περιόδου που υπάρχουν στον φάκελο Μπελογιάννη αφορά υπόθεση της αδελφής του Ελένης και εκτός από την τραγική πλευρά τους αναδεικνύουν και μια καινούργια γκάφα των αστυνομικών αρχών. Πρόκειται για περίπου 15 έγγραφα τα οποία αποτελούν την αλληλογραφία που άνοιξε μεταξύ διαφόρων υπηρεσιών με αφορμή την περίθαλψη της αδελφής του Μπελογιάννη από το σανατόριο της Σωτηρίας εξαιτίας της φυματίωσης που τη βασάνιζε και έμελλε να είναι και η αιτία για τον πρόωρο θάνατό της. Η παρουσία αυτών των εγγράφων θα ήταν μια συνηθισμένη αναφορά σε πληροφορίες για συγγενικά πρόσωπα που κατά συνήθη πρακτική έβαζαν οι αρχές ασφαλείας σε φακέλους πολιτικών προσώπων. Στην προκειμένη περίπτωση όμως συνέβη το εξής. Κάποιος «φωτισμένος» ασφαλίτης κάποια στιγμή πάνω στην ανταλλαγή πληροφοριών μπέρδεψε την υπόθεση, θεωρώντας ότι ο ασθενής στη Σωτηρία είναι ο ίδιος ο Μπελογιάννης. Ανοιξε έτσι ένα νέο κύκλο επιστολών που ζητούσαν πληροφορίες για τον «ασθενή» Μπελογιάννη του σανατορίου. Το μπέρδεμα αυτό κράτησε πάνω από 4 μήνες για να ξεκαθαριστεί. Τελικά ο Μπελογιάννης δεν ήταν στο σανατόριο. Αλλωστε ακόμη και στην περίπτωση να ήταν ο ίδιος ασθενής, βρισκόταν σίγουρα σε «κατάλληλο περιβάλλον» για την ασθένεια: στα λεύτερα βουνά που πάλευε ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας και ήταν λεύτερος.

Ο Μπελογιάννης μετά τον εμφύλιο

1-2 Απριλίου 2017

Γνώριζαν ότι ήταν στην Ελ Ο Νίκος Μπελογιάννης ήρθε παράνομα στην Ελλάδα στην Ελλάδα στις 7 Ιουνίου του 1950 με αποστολή την ανασυγκρότηση των παράνομων κομματικών οργανώσεων και την ανάπτυξη της παράνομης δουλειάς του ΚΚΕ. Η αποστολή του, όπως και η αποστολή δεκάδων παράνομων κομματικών στελεχών, είχε αποφαΟΠΩΣ ΠΡΟΚΎΠΤΕΙ από τον φάκελό του στην Ασφάλεια, οι αρχές δίωξης του κομμουνισμού γνώριζαν ότι ο Νίκος Μπελογιάννης μετά την ήττα του ΔΣΕ βρισκόταν στις σοσιαλιστικές χώρες και φοβούνταν το ενδεχόμενο εισόδου του εκ νέου στην Ελλάδα είτε με νόμιμο είτε με παράνομο τρόπο. Ετσι από τις αρχές του 1950 οι αστυνομικές αρχές ζητούν την αφαίρεση της ελληνικής ιθαγένειάς του καθώς και να του απαγορευτεί η είσοδος στη χώρα. Το αίτημα αυτό, που διατυπώνεται συνεχώς -από τις αρχές ασφαλείας του Ν. Ηλείαςαπό τον Φεβρουάριο του 1950, συμπυκνώνεται σε τούτη τη φράση: «Προτείνω την αφαίρεσιν της ελληνικής του ιθαγένειας και την απαγόρευσιν της εισόδου του εις το ελληνικόν έδαφος ως λίαν επικινδύνου προς τα εθνικά ημών συμφέροντα». Ηταν, μάλιστα, τέτοια η βεβαιότητα των αρχών ότι ο Μπελογιάννης θα εισέλθει στη χώρα, που από πολύ νωρίς άρχισαν να προετοιμάζονται γι’ αυτό. Μια αναφορά αστυνομικού οργάνου (ο οποίος φέρει τον κωδικό Κ1414) με ημερομηνία 16.8.1950 αναφέρει: «Αναφέρω ότι παρά τας προσπάθειάς μου δεν κατόρθωσα ν’ ανεύρω φωτογραφίαν του ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗ ΝΙΚΟΛΑΟΥ. Εις το παρ’ ημίν αρχείον βρίσκονται φωτογραφίες τούτου εξ εντύπου». Είναι φανερό πως η Ασφάλεια είχε κινητοποιηθεί αναζητώντας φωτογραφικό υλικό που να απεικονίζει τον Μπελογιάννη ώστε τα αστυνομικά όργανα να μπορούν να τον εντοπίσουν. Αυτό που φοβόταν η Ασφάλεια, την είσοδο, δηλαδή, του Νίκου Μπελογιάννη στην Ελλάδα, το επιβεβαίωσε στα τέλη Αυγούστου του 1950 όταν ομάδα στελεχών του ΚΚΕ (υπό τον Βασιλάρα Βασίλειο) μπήκε από τα αλβανικά σύνορα στην ελληνική επικράτεια με αποστολή την ανασυγκρότηση του κόμματος στις πόλεις και στην ύπαιθρο της Ηπείρου. Η ομάδα αυτή, που ήταν ένοπλη για την αυτοπροστασία της και όχι φυσικά για να αναπτύξει ένοπλη δράση, εντοπίστηκε από τις ελληνικές αρχές, υπήρξαν ένοπλες συγκρούσεις και συλλήψεις μελών της αλλά και αυτομόληση. Από τις ανακρίσεις των συλληφθέντων αλλά και τις μαρτυρίες εκείνων που αυτομόλησαν, οι αρχές μπόρεσαν να σχηματίσουν μια πάνω-κάτω σαφή εικόνα για το πώς το ΚΚΕ οργάνωνε και σκόπευε να αναπτύξει την παράνομη δράση του στην Ελλάδα, αλλά και ονόματα κομματικών στελεχών τα οποία είχαν επιλεχθεί και εκπαιδευτεί γι’ αυτόν τον σκοπό. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει αβίαστα από έκθεση της Διεύθυνσης Υπηρεσιών Πληροφοριών με ημερομηνία 10.10.1950 τη οποία ο διευθυντής της Αστυνομίας Δ. Βρανόπουλος κοινοποίησε την 1η Νοεμβρίου 1950 στην

σιστεί αμέσως μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου. Η 6η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ, που έγινε τον Οκτώβρη του 1949, άλλαξε τις μορφές πάλης του κόμματος μεταφέροντας το κέντρο βάρους από την ένοπλη δράση στην ειρηνική μαζική πολιτική δουλειά. Στην απόφαση αναφερόταν: «Χωρίς αναβολή το Κόμμα πρέπει

να προετοιμάσει και να στείλει στις μεγάλες πόλεις ολόκληρη σειρά κομματικά στελέχη για το δυνάμωμα και την αναδιοργάνωση των τοπικών οργανώσεων και για την εξασφάλιση της εφαρμογής της καινούργιας γραμμής» («Το ΚΚΕ-Επίσημα κείμενα», εκδόσεις Σ.Ε., τόμος 7ος, Αθήνα 1995 σελ. 13-18»). Αυτό και έγινε.

01- 11-1950. Ηξεραν ότι ο Μπελογιάννης είναι στην Ελλάδα πριν τον συλλάβουν. Δεξιά: 20-12-1950.Η έκθεση ταυτοποίησης αποτυπωμάτων του Ν. Μπελογιάννη

Υποδιεύθυνση Γενικής Ασφαλείας Αθηνών (ΥΓΑ). Στο έγγραφο αυτό -στο οποίο αναφέρεται ότι περί τους 70 κομμουνιστές επιλέχθηκαν και εκπαιδεύτηκαν από το κόμμα με σκοπό την αποστολή στην Ελ-

28-11-1950. Το έψαχναν βάζοντας στο στρόχαστρο συγγενικά του πρόσωπα

λάδα- διαβάζουμε: «Τον Ιούλιον του 1950 εξ ΟΥΓΓΑΡΙΑΣ απεστάλη 7μελής ομάς Κ/Σ εις Αθήνας. Αρχηγός ταύτης ήτο ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ, υιός εμποροράπτου, απόφοιτος Γυμνασίου εξ Αμαλιάδος, ετών 30-35, υψηλός, μελαχρινός, με μεγάλην ρίνα, βάδισμα ασταθές (σπασμένο). Είναι Κεντρικός Επίτροπος του ΚΚΕ από της 7ης Ολομελείας και εντεύθεν. Εδρασεν κατά το παρελθόν εις Πελοπόννησον. Διετέλεσεν Επίτροπος της πρώτης Κ/Σ Μερ/χίας φέρει τον βαθμόν του Συν/ρχου Κ/Σ. Ο ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ Ν. εκ Πολωνίας ανεχώρησε δι’ Ουγγαρίαν όπου ηνώθη με τους λοιπούς 6 της ομάδας και εκείθεν άπαντες απεστάλεισαν εις Ελλάδα. Πιθανόν δρομολόγιον Γαλλία (λιμήν Μασσαλίας) εκείθεν διά πλοίων ελληνικών ή Πολωνικών ως πληρώματα τούτων, εταξίδευσαν δι’ Ελλάδα. Πιστεύετε ότι αφίχθη αποστολή εις Αθήνας…». Πολλά από τα προαναφερόμενα στην έκθεση δεν ισχύουν, όπως η πληροφορία που αναγράφεται σε άλλο σημείο ότι πιθανόν μαζί με τον Μπελογιάννη, ήρθε στην Ελλάδα και ο Δ. Βλαντάς. Το σημαντικό που πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι η Ασφάλεια -τουλάχιστον τρεις μήνες πριν τον συλλάβει- έχει τη, σωστή, πληροφορία πως ο Μπελογιάννης βρίσκεται στην Ελλά-

δα. Κι ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο κινητοποιείται αναζητώντας πρόσωπα με τα οποία εκείνος θα μπορούσε να έρθει σε επαφή. Ενα από αυτά είναι ο Παναγιώτης Αναστασίου, αδελφός της Ορσας Αναστασίου-Μπελογιάννη, νόμιμης συζύγου του Νίκου Μπελογιάννη. Ετσι σε έγγραφο της Γενικής Ασφάλειας Πατρών, προς την ΥΓΑ Αθηνών -με ημερομηνία 28.11.1950αφού αναφέρεται η δράση του Αναστασίου, σημειώνεται: «Ούτος κρίνεται ως λίαν Επικίνδυνος κομμουνιστής καθόσον η αδελφή αυτού ΟΡΣΑ κατόπιν πολυετούς εκτοπίσεως άρτι ανασταλείσης άνευ υποβολής δηλώσεως μετανοίας έχει νυμφευθή τον γνωστόν αρχισυμμορίτην Aντ/ρχην των Κ/Σ ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΝ Νικόλαον όστις ήδη φέρεται ως εισελθών εις την Ελλάδα διαμένων εις Αθήνας και έχει την ιδιότητά του Κεντρικού Επιτρόπου του ΚΚΕ, πληροφορίαι ληφθήσαι εκ της εξετάσεως των συλληφθέντων Κ/Σ στελεχών της εισελθούσης εις την Ελλάδα την 27-8-1950 Κ/Σ ομάδας υπό ΒΑΣΙΛΑΡΑ… Σοβαραί υπονοίαι εκφράζονται ότι ο ανωτέρω ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ πιθανόν να έρχεται εις επαφήν με τον εν παρανομία διαβιούντα επ’ αδελφή γαμβρόν του ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΝ». Η σύλληψη και η ταυτοποίηση Οταν συνελήφθη ο Μπελογιάννης -λίγο μετά τη 1 μ.μ. της 20ής Δεκεμβρίου 1950η Ασφάλεια ήταν απολύτως προετοιμασμένη ώστε να κάνει αμέσως την ακριβή ταυτοποίηση του προσώπου. Ο ίδιος έφερε πάνω του πλαστή ταυτότητα με το όνομα Χόχολης Γεώργιος του Ευαγγέλου και της Αλεξάνδρας, γεννηθείς το 1913 στη Σέλιτσα, πολιτικός μηχανικός στο επάγγελμα και κάτοικος Αθηνών, στην οδό Μαυρομιχάλη 47. Οι αρχές, όμως, από τον έλεγχο των δακτυλικών αποτυπωμάτων, την ίδια ημέρα, επιβεβαίωσαν ότι πρόκειται για το ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ. Το σχετικό έγγραφο αναφέρει: «Εν Αθήναις τη 20-12-1950 Προς την υποδ/σιν Γεν. Ασφαλείας Ενταύθα. Γνωρίζομεν υμίν ότι ο Χώχωλης Γεώργιος του Ευαγγέλου σημανθείς επί εξακριβώσει ούτινος τα δακτυλικά αποτυπώμα-

Ντοκουμέντο

1-2 Απριλίου 2017

λάδα πριν τον πιάσουν ΕΚΛΟΓΈΣ 9ης ΣΕΠΤΕΜΒΡΊΟΥ 1951

Οι υποψηφιότητες Μπελογιάννη-Πλουμπίδη είχαν εγκριθεί από το Πρωτοδικείο

Ανακοίνωση που εξέδωσε η Ασφάλεια μετά τη σύλληψη Μπελογιάνη για να συγκεντρώσει πληροφορίες γι' αυτόν και την Ελλη Ιωαννίδου. Κάτω: Εξώφυλλο Φακέλου Μπελογιάννη

τα υπεβάλατε ημίν διά της υπ’ αριθ… αναφοράς σας, εκ της παραβολής των δακτυλικών αποτυπωμάτων προέκυψεν ότι είναι το αυτό πρόσωπον με το υπό το ονοματεπώνυμον Μπελογιάννης Νικόλαος του Γεωργίου σεσυμασμένον και καταχωρημενόν εν τω Γραφείο Ημών υπ’ αυξ. αριθμόν 219502. Αποστέλλομεν συνημμένως αντίγραφον του δελτίου εγκληματικότητος τούτου προς πληροφορίαν σας και αποστολήν είτα εις την αρμοδίαν Δικαστικήν αρχήν...». Αξίζει να σημειωθεί ότι το προαναφερόμενο δελτίο εγκληματικότητας δεν αναφέρει τίποτα περισσότερο από τις καταδίκες του Μπελογιάννη το 1936 και το 1938 για τη δράση του εναντίον της μεταξικής δικτατορίας.

ΕΝΑ ΑΠΌ ΤΑ ΠΙΟ ΠΟΛΥΣΥΖΗΤΗΜΈΝΑ θέματα της υπόθεσης Μπελογιάννη αφορά το ενδεχόμενο της υποψηφιότητας του ιδίου και του Νίκου Πλουμπίδη στις εκλογές της 9ης Σεπτεμβρίου 1951 - με τους συνδυασμούς της νεοσύστατης τότε ΕΔΑ (είχε ιδρυθεί ως συνασπισμός κομμάτων στις 3 Αυγούστου του 1951). Ο φάκελος του Ν. Μπελογιάννη περιέχει ενδιαφέροντα στοιχεία γύρω από αυτό το θέμα, τα οποία και θα παραθέσουμε. Πρώτη φορά η υποψηφιότητα Μπελογιάννη ανακοινώθηκε από τον ραδιοσταθμό του ΚΚΕ που εξέπεμπε από τις Λαϊκές Δημοκρατίες. Σύμφωνα με έγγραφο της Ασφάλειας, η ανακοίνωση έγινε στις 16 Αυγούστου 1951 και ώρα 22.30 στην εκπομπή «Φροντιστήριο του Αγωνιστή», όπου μεταξύ άλλων αναφέρθηκε: «Ανάμεσα στους υποψήφιους διαλεχτούς της Αθήνας είναι κι ο σύντροφος Μπελογιάννης που 9 μήνες τώρα βασανίζουν στην Ασφάλεια οι μοναρχοφασίστες…». Οπως προκύπτει από άλλα έγγραφα, ο ραδιοσταθμός του ΚΚΕ αναφέρθηκε και τις επόμενες ημέρες στην υποψηφιότητα Μπελογιάννη. Στις 24.8.1951 η Ασφάλεια με ένα εξαιρετικά επείγον έγγραφό της, προς τον πρόεδρο Πρωτοδικών Αθηνών, το οποίο υπογράφει ο επικεφαλής της Αστυνομίας Πόλεων στο υπουργείο Εσωτερικών Ι. Πανόπουλος, ενημέρωνε ότι είχαν υποβάλει υποψηφιότητα για τις εκλογές της 9ης Σεπτεμβρίου οι καταδικασθέντες, εξόριστοι και κρατούμενοι κομμουνιστές: Μανώλης Γλέζος, Αντώνης Αμπατιέλος, Ν. Μπελογιάννης, Στέφανος Σαράφης, Γεώργιος Θανασέκος, Γεράσιμος Αυγερόπουλος, Κωνσταντίνος Γαβριήλ, Κωνσταντίνος Σαρλής, Ιωάννης Τιμογιαννάκης και Ρούσος Κούνδουρος. Το έγγραφο κατέληγε ως εξής: «Επει-

δή άπαντες οι ανωτέρω δεν κέκτηνται κατά τον εκλογικόν νόμον το δικαίωμα του εκλέγειν, παρακαλείσθε όπως θέσητε τα ανωτέρω στοιχεία υπ’ όψιν του αρμοδίου δικαστηρίου ανακηρύξεως των υποψηφίων βουλευτών». Την επομένη, 25.8, νέο έγγραφο της Ασφάλειας προς των πρόεδρο Πρωτοδικών συμπλήρωνε τον κατάλογο των υποψήφιων βουλευτών της ΕΔΑ με τους: Νίκο Πλουμπίδη, Κωνσταντίνο Λυκούρη, Μιχαήλ Χατζημιχάλη, Δημήτρη Φωτιάδη, Μελέτη Κανιάρη, Θόδωρο Νίκου και Πολύβιο Κουτσόγιωργα. Την ίδια ημέρα, άλλο έγγραφο της ΥΓΑ προς τον βασιλικό επίτροπο του Εκτακτου Στρατοδικείου Αθηνών ενημέρωνε ότι ο Ν. Μπελογιάννης ήταν υποψήφιος με την ΕΔΑ στους συνδυασμούς Αθηνών και Ηλείας. Με δυο λόγια, όλο εκείνο το διάστημα η Ασφάλεια συγκέντρωνε και κατέγραφε στοιχεία για τις υποβολές υποψηφίων τις ΕΔΑ έχοντας στραμμένη την προσοχή της στην υποβολή υποψηφιότητας διωκόμενων κομμουνιστών. Ετσι σε καθημερινή βάση συμπλήρωνε τον σχετικό κατάλογο. Τόσο η υποψηφιότητα Μπελογιάννη όσο και η υποψηφιότητα Πλουμπίδη εγκρίθηκαν από τα αρμόδια πρωτοδικεία καθώς δεν υπήρχε κανένα νομικό κώλυμα για να τις εμποδίσει. Η υποψηφιότητα μάλιστα του Νίκου Μπελογιάννη στην Ηλεία εγκρίθηκε από το εκεί πρωτοδικείο στις 26 Αυγούστου του 1951. Για του λόγου το αληθές παραθέτουμε έγγραφο της τοπικής Διοίκησης Χωροφυλακής προς το υπουργείο Εσωτερικών (Γενική Διεύθυνση Χωροφυλακής-Τμήμα Εθνικής Ασφαλείας) με ημερομηνία 27.8.1951. Το έγγραφο αναφέρει: «‘‘Περί του Κομμουνιστού ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗ Νικολάου του Γεωργίου και της Βασιλικής, γεννηθέντος εν Αμαλιάδι το έτος 1951’’ Λαμβάνω την τιμήν ν’ αναφέρω ότι του εν περιλήψει αναφερομένου Κομμουνιστού κρατουμένου εν Αθήναις υπεβλήθη αίτησις υποψηφιότητος Βουλευτού της ΕΔΑ εις το ενταύθα Πρωτοδικείον ανακηρυχθείσης διά της χθεσινής αποφάσεώς του. Κατά της αποφάσεως ταύτης η υπηρεσία δεν είχε να παρατάξη ουδέ τι το θετικόν προς ανακοπήν της. Διά τούτο ητησάμεθα την αποστέρησιν της Ελληνικής Ιθαγένειας διά της υπ’ αριθ. 2/1014/2 από 10-5-50 αναφοράς 31-08-1951. Εγγραφη αναφορά για το ποιοι κατέθεσαν μας προς Υμάς χωρίς την υποψηφιότητα Μπελογιάννη. Δεξιά: 27-08-1951. Οι να επιτευχθή αύτη διωκτικές αρχές επιβεβαιώνουν την έγκριση υποψηφιότητας μέχρι σήμερον…». Μπελογιάννη από το Πρωτοδικείο Πύργου

Από τα παραπάνω προκύπτουν αβίαστα τα εξής αδιαμφισβήτητα πλέον συμπεράσματα. Οι υποψηφιότητες Νίκου Μπελογιάννη και Νίκου Πλουμπίδη κατατέθηκαν και εγκρίθηκαν από τα αρμόδια πρωτοδικεία. Κι ενώ το επίσημο μετεμφυλιακό κράτος δεν μπόρεσε να εμποδίσει την επικύρωση της υποψηφιότητάς τους, το γεγονός ότι κανένας από τους δύο δεν ήταν υποψήφιος στις εκλογές της 9ης Σεπτεμβρίου 1951 οφείλεται αποκλειστικά και μόνο σε πολιτική απόφαση που έλαβε η ηγεσία της ΕΔΑ φοβούμενη πιθανές νομικές συνέπειες σε βάρος του όλου εγχειρήματος και της νόμιμης δράσης του. Αυτή είναι η αλήθεια. Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο. Ποιοι κατέθεσαν την υποψηφιότητα Μπελογιάννη; Η κατάθεση της υποψηφιότητας του Νίκου Μπελογιάννη δεν ήταν μια εύκολη υπόθεση. Απαιτούσε μεγάλη τόλμη και θάρρος για να την αναλάβουν κάποιοι. Ποιοι το έπραξαν στην Αθήνα δεν το γνωρίζουμε, αλλά για την Ηλεία υπάρχει σχετική αναφορά του Τμήματος Γενικής Ασφαλείας Πύργου προς τη Διοίκηση Χωροφυλακής Ηλείας με ημερομηνία 31 Αυγούστου 1951. Στην εν λόγω αναφορά σημειώνεται: «Εις το ενταύθα Πρωτοδικείον κατετέθη δήλωσις ανακηρύξεως υποψηφιότητος του Μπελογιάννη Νικολάου του Γεωργίου καταγομένου εξ Αμαλιάδος κρατουμένου ήδη εις τα κρατητήρια της υποδ/νσεως Γεν. Ασφαλείας Αθηνών, κατερχομένου ως υποψηφίου της ΕΔΑ. Την ανωτέρω δήλωσιν εκόμισεν ενταύθα ο Κακόγιαννος Τάκης του Βασιλείου καταγόμενος εκ Πελοπίου και διαμένων εν Αθήναις, συχνάζων εις το περίπτερον του Πανόπουλου Παναγιώτου καταγομένου εξ Ηρακλείας Ηλείας, κειμένου επί της πλατείας Ομονοίας και προ του καταστήματος Μινιόν. Ο ειρημένος Κακόγιαννος κατά την άφιξίν του ενταύθα εζήτησε να έλθη εις επαφήν μετά του Μπαρογιάννη Ιωάννου αρτοποιού, μετά του οποίου δεν επραγματοποιήθη συνάντησις καθ’ όσον του εδηλώθη ότι ο Μπαρογιάννης δεν υπακούει πλέον εις τας εντολάς του κόμματος. Ακολούθως ούτος συνηντήθη μετά του Γεωργακοπούλου Ιωάννη ή Κεφάλα υποδηματοποιού, κατοίκου ενταύθα, αριστερών αρχών όστις τον συνέδεσε μετά του Παπαδοπούλου Πάνου πιλοποιού, κατοίκου ενταύθα γνωστού κομ/στου με δράσιν όστις και ανέλαβεν την κατάθεσιν της δηλώσεως εις το ενταύθα Πρωτοδικείον γενομένης διά του δικαστικού κλητήρος Αλεξίου Μπουγά». Πάνω σε αυτή την αναφορά με ημερομηνία 5.9.1951 αναγράφεται από τους ανωτέρους του αναφέροντος αστυνομικού οργάνου: «Προς γνώσιν και άγρυπνον παρακολούθησιν των υπόπτων».

Ντοκουμέντο

1-2 Απριλίου 2017

Παρακολουθούσαν τον τάφο ΩΣ ΓΝΩΣΤΌΝ ο Νίκος Μπελογιάννης πέρασε από δύο δίκες. Στην πρώτη, που ξεκίνησε στις 19 Οκτωβρίου 1951 και ολοκληρώθηκε στις 16 Νοεμβρίου του ίδιου έτους, ήταν κατηγορούμενος για παραβίαση του Ν. 509/1947, δηλαδή για παράνομη κομμουνιστική δράση. Στη δεύτερη, που ξεκίνησε στις 15/2 και τελείωσε την 1η Μαρτίου του 1952, ήταν κατηγορούμενος για κατασκοπία με βάση το Α.Ν. 375/1936. Και στις δύο δίκες καταδικάστηκε σε θάνατο. Εκτελέστηκε στη βάση της απόφασης της δεύτερης δίκης, στις 30 Μαρτίου 1952. Αλλά ακόμα και νεκρό το μετεμφυλιακό καθεστώς φαίνεται πως τον υπολόγιζε και τον φοβόταν. Αυτό τουλάχιστον δείχνουν τα έγγραφα του φακέλου του στα οποία και θα αναφερθούμε. Συγκεκριμένα, στις 15 Απριλίου 1952 η Αστυνομική Διεύθυνση Πειραιά με έγγραφό της προς την Υποδιεύθυνση Γενικής Ασφαλείας αναφέρει: «Παρακαλούμεν όπως λάβητε τα ενδεικνυόμενα μέτρα ασφαλείας εις Γ’ Νεκροταφείον κατά την Μεγάλην Πέμπτην, Μ. Παρασκευήν και Μ. Σάββατον συμφώνως προς δοθείσας προφορικάς οδηγίας εις τον κ. Διοικητήν της υποδ/νσεως Γεν. Ασφαλείας, προς πρόληψιν συγκεντρώσεων και άλλων έκτροπων εις τον τάφον του εκτελεσθέντος κομμουνιστού Μπελογιάννη κ.λπ.». Αλλο έγγραφο της Υπηρεσίας Πληροφοριών της ΥΓΑ, προς την Αστυνομική Διεύθυνση στο υπουργείο Εσωτερικών, με ημερομηνία 29.4.1952 αναφέρει: «Λαμβάνομεν την τιμήν ν’ αναφέρωμεν ότι οι κομμουνισταί, κατά πληροφορίας της υπηρεσίας μας παρακινούνται υπό της ηγεσίας των όπως κατά την ‘‘φετινή Πρωτομαγιά’’ τιμήσουν την μνήμην του ‘‘αθανάτου ήρωά τους”: ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗ Νικολάου, εκτελεσθέντος κατασκόπου κομμουνιστού. Ούτω οι κομμουνισταί άπαντες και οι εργαζόμενοι εξωκομματικοί, οι συνοδοιπόροι, άτομα ή οργανώσεις, όσοι επιθυμούν την ειρήνην καλούνται να επισκεφθώσι και καταθέσωσι στεφάνους, άνθη και εκφωνήσωσι λόγους εις τον τάφον του ανωτέρω κομμουνιστού κατασκόπου.- Τοιαύτας προτροπάς, κατά τας ιδίας πληροφορίας μας, πρόκειται να περιλάβωσιν αι προκηρύξεις, τρικ και άλλα έντυπα και χειρόγραφα τα οποία πρόκειται να διασπείρωσιν από της παραμονής οι κομμουνισταί και οι συμπαθούντες αυτούς. Τα συνθήματά των θα είναι -Ζήτω η εργατική πρωτομαγιά-, -Ψωμί-δουλειά στον εργάτη-Ειρήνη- Αμνηστία στους φυλακισμένουςΕνισχύοντες τους φυλακισμένους τιμάτε την μνήμη Μπελογιάννη- Μην ξεχνάτε την 1η Μαΐου το σκοπευτήριο Καισαριανής κ.λπ. Τας ιδίας συστάσεις επαναλαμβάνουν αι εκπομπαί του ραδιοφωνικού σταθμού των Κ/Σ και περίληψίν των αναδημοσιεύει και ο παράνομος από 16-4-52 εκδοθείς και κυκλοφορήσας ‘‘Ριζοσπάστης”. Την όλην κίνησιν και τας τοιαύτας προπαρασκευάς των κομμουνιστών παρακολουθούμεν και πάσαν νεωτέραν πληροφορίαν θ’ αναφέρωμεν εγκαίρως». Η Ασφάλεια δεν ενδιαφερόταν μόνο για τις ενδεχόμενες εκδηλώσεις πολιτών στον τάφο του Μπελογιάννη, αλλά και για τον τάφο αυτόν καθ’ εαυτόν: Ποιοι τον κατασκεύασαν και πώς. Για τον λόγο αυτό τα

30-04-1952. Εκθεση Αστυνομικού Οργάνου για το ποιοι έφτιαξαν τον τάφο Μπελογιάννη

Τον φοβούνταν και νεκρό

αστυνομικά όργανα κινητοποιήθηκαν ώστε να συλλέξουν πληροφορίες και στις 30 Απριλίου του 1952 κατατέθηκε σχετική αναφορά αστυνομικού οργάνου προς την υπηρεσία πληροφοριών της Υποδιεύθυνσης Γενικής Ασφάλειας. Διαβάζουμε: «Λαμβάνω την τιμήν εις εκτέλεσιν προφορικής διαταγής του κ. Δ/τού να αναφέρω ότι ως εξακρίβωσα τον τάφον του ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗ Νικολάου τον κατασκεύασε διά μαρμάρου στις 28-4-52 ο ΣΠΑΡΒΕΡΗΣ Νικόλαος του Φιλίππου και της

05-10-1952.Οι κατασκευαστές του τάφου στο στόχαστρο της Ασφάλειας

Μαριέτας ετών 31 εκ Βερναδάδου (σ.σ. εννοεί το Βεναρδάδο) Τήνου μαρμαρογλύπτης της οδού Κουμανούδη 49, κάτοικος οδού Βαρβάκη 72 του ΚΖ' Τμήματος Αθηνών. Ούτος εχρησιμοποίησεν ως τεχνήτην τον ΞΥΛΑΡΙΑΝΟΝ Φίλιππον του Γεωργίου και της Μαργαρίτας ετών 37 εκ Βερναδάδου Τήνου κάτοικον οδού Αγίου Χαραλάμπους ΚΖ’ Τμήματος και ως βοηθόν του τον ΠΑΛΑΜΑΡΗΝ Φίλιππον του Φιλίππου ετών 16 κάτοικον Περιστερίου. Η παραγγελία κατασκευής

«Δεν πρέπει να παραμείνη ανεκμετάλλευτον»

Η Ασφάλεια θέλει να εκμεταλλευτεί σε βάρος του ΚΚΕ την εγκυμοσύνη της Ελλης Ιωαννίδου

ΕΝΑ ΑΠΌ ΤΑ ΠΙΟ ΑΝΘΡΏΠΙΝΑ στοιχεία της υπόθεσης Μπελογιάννη είναι η σχέση του με την Ελλη Ιωαννίδου-Παππά. Οπως είναι γνωστό, η Ελλη ήταν έγκυος στον γιο τους, Νίκο, όταν συνελήφθη και γέννησε κρατούμενη. Το γεγονός αυτό η Ασφάλεια θέλησε να το εκμεταλλευτεί σε βάρος του ΚΚΕ. Ετσι σε έγγραφο της Υπηρεσίας πληροφοριών της ΥΓΑ Αθηνών προς τη Διεύθυνση Δικαστικού της ΑΣΔΑΝ, με ημερομηνία 27.7.1950, ανάμεσα σε άλλα αναφέρεται: «Η κατηγορουμένη ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ Ελλη, ανώτερον στέλεχος του ΚΚΕ, ης ο σύζυγος ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ Ηλίας, ανώτερον, επίσης, στέλεχος του ΚΚΕ, από τριετίας και πλέον κατέφυγεν εις τας συμμορίας, ευρισκόμενος ήδη εις τας χώρας του σιδηρού παραπετάσματος, τυγχάνει έγκυος, διανύουσα τον όγδοον ή ένατον μήνα της κυήσεως. Ως είναι φανερόν, αύτη κατέστη έγκυος εκ Κλεψιγαμίας, το γεγονός δε τούτο, εν επί πλέον δείγμα της κομμουνιστικής ηθικής, φρονούμεν ότι δεν πρέπει να παραμείνη ανεκμετάλλευτον».

του τάφου, εγένετο υπό τας ακολούθους συνθήκας. Ο ΣΠΑΡΒΕΡΗΣ την 20-4-52 ως ισχυρίζεται επισκεύαζε το κατ/μα του Κοντούζογλου επί της οδού Σταδίου, εκείθεν διερχόμενη η κυρία ΠΡΟΒΕΛΕΓΓΙΟΥ, αγνώστων λοιπών στοιχείων, τον ηρώτησε αν κατασκευάζει και τάφους και της απήντησε ναι, της έδωκεν δε συνάμα και την κάρτα του. Μετά παρέλευσιν δέκα ημερών τού ετηλεφώνησε η κ. ΠΡΟΒΕΛΕΓΓΙΟΥ και του έδωκεν ραντεβού εις την οδόν Κουμουνδούρου, όπου έχουν αφετηρίαν τα λεωφορεία της Κοκκινιάς, εκεί πράγματι μετέβη και μετ’ αυτής και μιας άλλης δι/δος ονόματι ΝΙΚΗΣ ΣΠΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ μετέβησαν εις το Γον Νεκροταφείον όπου του πρότειναν να κατασκευάση τον τάφον του Μπελογιάννη αντί 2.000.000 δρχ. και εδέχθη. Ηγόρασε τα μάρμαρα, τα έκοψε στο εργοστάσιον του ΚΑΡΙΩΤΗ Γεωργίου ετών 35 επί της οδού Παπαρηγοπούλου Αλεξάνδρου αφού επλήρωσε 1.126.000 δραχμάς ούτινος σήμερον οφείλει 126.000 διότι και αυτού του οφείλουν 900.000 δρχ. Επειδή δεν είχεν πληρώσει εις την εφορίαν του Γου Νεκροταφείου και εστερείτο αδείας, εγγυήθη ο έναντι του Γου Νεκροταφείου μαρμαράς Τσιγγόπουλος, αν ενθυμούμαι καλώς το όνομα, και επ’ ονόματι του Τσιγγόπουλου εξεδόθη η άδεια κατασκευής του τάφου του Ν. Μπελογιάννη. Ο Σπαρβέρης είναι γνωστός και ως συνεργάτης του Τσιγγόπουλου. Η πλαζ του τάφου φέρει ένα σταυρόν, μία φωτογραφία του Μπελογιάννη οσφραινόμενον τριαντάφυλλον και όπισθέν του την φωτογραφίαν της Ελλης Ιωαννίδου, τας ημερομηνίας 27/10/1915 και 30/3/1952, κάτωθεν είναι σκαλιωμένη μία περιστερά φέρουσα εις το ράμφος της κλάδον ελαίας». Λίγες ημέρες μετά, στις 12 Μαΐου 1952 η Ασφάλεια Πειραιά ζητεί από την ΥΓΑ Αθηνών πληροφορίες «για τυχόν δράσιν» των κατασκευαστών του τάφου Σπαρβέρη Νικολάου και Παλαμάρη Φιλίππου καθώς και για την Προβελέγγιου και τη Σπηλιοπούλου Νίκη που αναγράφονται στην προαναφερόμενη αναφορά. Αγνοούμε τι επιπτώσεις είχαν αυτοί οι άνθρωποι για την εμπλοκή τους στην κατασκευή του τάφου του Μπελογιάννη, αλλά το όλο θέμα είναι ενδεικτικό της βαρβαρότητας του μετεμφυλιακού καθεστώτος τόσο απέναντι στον νεκρό όσο και απέναντι στους ζώντες που έπραξαν γι’ αυτόν το αυτονοήτως ανθρώπινο.