in medias res by efi kasimati

Ευχαριστούμε τους καθηγητές μας κο Βεργόπουλο Σταύρο και κο Τέλλιο Αναστάσιο για τη συμβολή και βοήθειά τους.

= ΕΙΣΑΓΩΓΉ

s ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ

 ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ

 ANALOG VS DIGITAL

 ACTUAL VS VIRTUAL

|||||||1.0 ΑΡΧΉ ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| σελ. 9 |||||| 1.1 εγχειρίδιο

σελ. 11

.το ατύχημα

σελ. 11

.the reality shift

σελ. 13

.το νέο arcanum

σελ. 13

1.2 pro-file

σελ. 17

.ο χάρτης [map]

σελ. 19

.η κοινότητα [community]

σελ. 21

.ο παίκτης [character]

σελ. 23

||||||| 2.0 ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| σελ. 25 |||||| ||||||| 3.0 ANALOG VS DIGITAL |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| σελ. 27 |||||| από τη γλωσσική fictio στην ψηφιακή simulatio .η αρχαιολογία του μέσου

σελ. 27

.το σύγχρονο τοπίο των media

σελ. 31

.ύλη | αρχείο

σελ. 37

||||||| 4.0 ACTUAL VS. VIRTUAL ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| σελ. 45 |||||| 4.1.από τη μονολογική στη διαλογική κοινωνία

σελ. 47

.έκρηξη | ενδόρρηξη

σελ. 49

.go to | log in

σελ. 53

.narrowband | broadband communities

σελ. 53

.sabot | hacking

σελ. 57

4.2.από τον ενσώματο στον αποσωματοποιημένο εαυτό

σελ. 61

.simulacra | simulation

σελ. 65

.pseudo | factual

σελ. 67

.eye | screen

σελ. 69

.at home | @home

σελ. 73

||||||| 5.0 ΤO ΝΈΟ SENSORIUM |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| σελ. 75 |||||| 5.1 nomas | nomos | nemesis

σελ. 75

.οι τρεις καταστροφές

σελ. 75

.λείοι | εγχάρακτοι χώροι

σελ. 77

 THE NEW SENSORIUM

 Η ΜΕΤΑ-ΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΥΝΘΗΚΗ

 ΚΑΤΟΙΚΩΝΤΑς ΤΟ ΜΕΣΟ

9 ΕΠΙΣΤΡΟΦΉ ΤΟΥ ΙΔΊΟΥ

.ψηφιακός νομαδισμός

σελ. 81

.απτικός χώρος

σελ. 83

5.2 η γοητεία του μικροσκοπικού

σελ. 87

.milieu | moyen | médiat

σελ. 89

.η α-φόρητη σωματικότητα

σελ. 93

||||||| 6.0 Η ΜΕΤΑ-ΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΣΥΝΘΉΚΗ ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| σελ. 99 |||||| 6.1 Paradigm Shift

σελ. 103

6.2 .η πολυτροπική αφήγηση

σελ. 109

||||||| 7.0 ΚΑΤΟΙΚΏΝΤΑΣ ΤΟ ΜΈΣΟ |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| σελ. 115 |||||| .|milieu| διαμεσολάβηση

σελ. 117

.|moyen| προέκταση

σελ. 119

.|mediat| μεσοποίηση

σελ. 127

||||||| 8.0 ΕΠΙΣΤΡΟΦΉ ΤΟΥ ΙΔΊΟΥ ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| σελ. 133 ||||||

Στο αριστερο μέρος του τεύχους αναπτύσσεται, παράλληλα με τη ροή του γενικού κειμένου, ένα επεξηγηματικό ΓΛΩΣΣΆΡΙ των βασικών εννοιών που συναντώνται και επαναλαμβάνονται στο κείμενο. Τα κεφάλαια του τεύχους ταξινομούνται με βάση έναν ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΌ, ο οποίος εμφανίζεται με υπόμνημα στην παρούσα σελίδα. Επιπρόσθετα, παρατίθεται στο τέλος του τεύχους, ένα ΔΙΆΓΡΑΜΜΑ σύνδεσης των όρων του γλωσσαριού με τα κεφάλαια στα οποία συναντώνται, καθώς και με τα πρόσωπα με τα οποία συνδέονται βιβλιογραφικά. Τέλος, οι επεξηγήσεις αυτές συγκεντρώνονται αλφαβητικά στο τέλος του τεύχους. Η ΕΙΚΟΝΟΓΡΆΦΗΣΗ του τεύχους βασίζεται στην τεχνοτροπία ενός ψηφιακού collage και αποτελεί μια προσωπική απόδοση και ερμηνεία των εννοιών και των θεμάτων που εμφανίζονται ανά κεφάλαιο. Τέλος, τα ΠΑΡΑΔΕΊΓΜΑΤΑ προς ανάλυση εμφανίζονται με τη μορφή εμβόλιμων αναδιπλούμενων σελίδων.

|Ζούμε σε μια αναδυόμενη ουτοπiα, η οποία, κατά κάποιον τρόπο από το βάθος της, διεισδύει στο περιβάλλον και τους πόρους μας. oyτοπία σημαίνει έλλειψη στέρεου εδάφους, απουσία ενός τόπου στον οποίο θα μπορούσε κανείς να στηριχτεί. Στεκόμαστε δίχως στήριγμα ενώπιον του αναδυόμενου, άμεσου μέλλοντος – εκτός αν γαντζωθούμε σε εκείνες τις δομές που από μόνες τους γεννούν την ουτοπία|. |We live in a utopia that is appearing, pushing its way up into our surroundings and into our pores. utopia means groundlessness, the absence of

a point of reference. We face the immediate future

directly, unequivocally, except in as much as we cling to those structures generated by utopia itself|. Vilém Flusser, Προς το σύμπαν των τεχνικών εικόνων, σελ. 11 Vilém Flusser, Into the Universe of Technical Images, σελ. 3

in medias res

| 

τόπος| που παραπέμπει στο μεταφυσικό χαρακτηρισμό |μη-ον|, θέλοντας να τονιστεί η υπερβατικότητα σε σχέση με το φυσικό κόσμο. Η Πολιτεία του Πλάτωνα και η Ουτοπία του Thomas More αποτελούν τους εμπνευστές της κλασσικής ουτοπίας. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | ορισμός s ΤΟ ΤΡΑΥΜΑ ΤΗΣ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑΣ_TRAUMA OF MORTALITY| που

εισάγεται από τον Jacques Lacan και αναφέρεται στο θάνατο, ως το κατεξοχήν στοιχείο διάλυσης όλων των σχέσεων. Το σοκ που υφίστανται ο άνθρωπος, καθώς και η απώθηση της κατάστασης του θανάτου, υποκινούν την ανάγκη του ανθρώπου για την εύρεση της αιωνιότητας, και τη δημιουργία σχέσεων εγγύτητας.

αρχη| εγχειριδιο_ pro-file

||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||1.0 ΑΡΧΉ |||| Κάθε όραμα υπόσχεται μια νέα ουτοπία, έναν ιδανικό χώρο τελειότητας που τροφοδοτείται από την ανάγκη απελευθέρωσης από την πραγματικότητα. Ευδοκιμώντας σε όνειρα κινητικότητας και εξουσίας, κάθε αναδυόμενη ουτοπία αποτελεί μια άρνηση του πραγματικού, μια γρήγορη διέξοδο από το τραύμα της θνησιμότητας1. Σήμερα, σε μια εποχή παγκόσμιας κρίσης, η ανάγκη αυτή φαντάζει ολοένα και πιο έντονη. Ωστόσο, ενώ προσφέρει ένα άμεσο υποκατάστατο απελευθέρωσης από κοινωνικούς και υπαρξιακούς περιορισμούς, η ανάδυση και επιβίωσή της θεμελιώνεται πάνω στους φόβους, τις ανησυχίες και επιθυμίες μας. Ή όπως θα το έθετε ο Lacan, είναι η υπόσχεση μιας ουτοπίας που βασίζεται στο φόβο, o οποίος στην ουσία προέρχεται από την αδυναμία συνάντησης επιθυμίας και

πραγματικού.

Οι φόβοι και οι

επιθυμίες μας επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας, το πώς αντιμετωπίζουμε τον κόσμο και, κατά συνέπεια, τη διαμόρφωση του χώρου. Οι ατομικές και συλλογικές επιθυμίες αιτούνται |μια νέα γη και έναν νέο λαό που δεν υπάρχει ακόμα|2. Αυτές ακριβώς οι επιθυμίες μπορούν να έχουν ως αποτέλεσμα από- και επανα-εδαφικοποιήσεις. Όλη αυτή η διαρκής αναζήτηση καταφυγίων και εναλλακτικών κόσμων, η συνεχής δόμηση και αποδόμησή τους, έρχεται να επεκτείνει τον

χώρο.

Aνάλογα με την εποχή o

χώρος

αλλάζει, ορίζοντας τις δικές του αρχές

και αλφάβητα, ενώ, την ίδια στιγμή, οι αλλαγές αυτές οδηγούν σε νέες ανασφάλειες και νέες απαιτήσεις αναδύονται. Μπορεί, επομένως, ο τρόπος διαφυγής να είναι εκείνος που αλλάζει, αλλά η ιστορία διατηρεί την ίδια πορεία. Και η ενσωμάτωση των ανησυχιών στο σήμερα, παρά τα τριάντα χρόνια που μας χωρίζουν από τις φλουσσερικές διαπιστώσεις, φαίνεται το ίδιο αβίαστη και απλή.

1_ S. Zizek, The Cyberspace Real, Cyberspace Between Perversion and Trauma 2_ G. Deleuze, F. Guattari, What is Philosophy?, 1994, σελ. 180, μτφ. για την παρούσα ερευνητική εργασία

αρχη| εγχειριδιο_ pro-file

||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| 1.1. ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ |||| --- το ατύχημα -------------------------------------------------Κάθε ιστορικός μετασχηματισμός είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με διαδικασίες υπερίσχυσης και καθυπόταξης, και στην προκειμένη περίπτωση μιντιο-τεχνολογικές, αν θεωρήσουμε ότι η τεχνολογία [τα μέσα] αποτελούν κυρίαρχο παρονομαστή εξουσίας στους πολιτισμούς. Όπως είχε ήδη κατανοήσει ο McLuhan, |οι πόλεμοι δεν είναι παρά βίαιες και αστραπιαίες συντριβές των παλιών τεχνολογιών από τις νέες|3. Mε τεχνολογικούς όρους, κάθε νέα εποχή αρχίζει στο εκάστοτε σημείο που οι προηγούμενες τεχνολογικές μορφές αγγίζουν την κορυφαία απόδοσή τους και αρχίζουν να αποκαλύπτουν νέες πιθανές μορφές. Αν και κάθε τεχνολογία ξεκινά καταπραϋντικά, προκειμένου να προβάλλει νέες πιθανότητες, τελικά ανατρέπει πλήρως την ισχύουσα τάξη πραγμάτων, με τον άνθρωπο να μη διαθέτει στον ίδιο χρόνο τα απαραίτητα αντιληπτικά εργαλεία για να συνειδητοποιήσει απολύτως το μέγεθος της αλλαγής. Αυτή η διαφορά φάσης κάνει όλο και πιο ανοίκεια και αλλότρια κάθε νέα πραγματικότητα. Μια |πολιτιστική βραδυπορία|, όπως την ονόμασε ο William Ogburn , η οποία συνεχώς επιτείνεται, καθώς η τεχνολογία ρυθμοδοτεί συνεχώς και σε μεγαλύτερο βαθμό το φάσμα της κοινωνικής ζωής και του σύγχρονου πολιτισμού. Εξοικειωνόμαστε γρήγορα, αλλά κατανοούμε αργά. Έχουμε να κάνουμε με μια πολιτική της ταχύτητας εδώ, στο πνεύμα του Paul Virilio: |Δεν προοδεύουμε μέσω μιας τεχνολογίας, παρά μόνο αναγνωρίζοντας το ιδιαίτερό της ατύχημα, την ιδιαίτερη αρνητική της διάσταση. Οι νέες τεχνολογίες [της κυβερνητικής] φέρουν ένα κάποιου είδους ατύχημα και μάλιστα ένα ατύχημα που δεν είναι πια τοπικό και με ακρίβεια τοποθετημένο, αλλά ένα ατύχημα που αφορά άμεσα το σύνολο του κόσμου. Όταν μας λένε ότι το δίκτυο του internet έχει μία παγκοσμιοποιημένη ικανότητα, είναι προφανές ότι το ατύχημα στο internet σημαίνει την ανάδυση ενός ολικού, ολοκληρωτικού ατυχήματος|.4

3_ Δ. Καββαθάς, Δ.Γκινοσάτης, The new sensorium, συνέδριο 2012 4_ P. Virilio, Από την επανάσταση των μεταφορών στην επανάσταση των μεταδόσεων, 1996, σελ. 6,7

in medias res

| 

| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | s ||ΚΥΒΕΡΝΟΧΩΡΟΣ_ CYBERSPACE| ο όρος αποδίδεται στο συγγραφέα

επιστημονικής φαντασίας William Gibson και συγκεκριμένα πρωτοεμφανίστηκε στο έργο του Neuromancer [Νευρομάντης] το 1984. Εκεί, ο Gibson περιγράφει τον κυβερνοχώρο ως |μια ομόφωνη παραίσθηση που βιώνεται καθημερινά από δισεκατομμύρια νόμιμους χρήστες. Μια γραφική απεικόνιση δεδομένων απομονωμένων από κάθε υπολογιστή στο ανθρώπινο σύστημα. Αδιανόητη περιπλοκότητα. Γραμμές φωτός εκτείνονται στο μη-χώρο της διανόησης, ομάδες και αστερισμοί πληροφοριών. Όπως φώτα μιας πόλης υποχωρούν...| [Μ. Gausa, Metapolis Dictionary of Advanced Architecture: City, Technology and Society in the Information Age, 2003, σελ.114]. Ο συγκεκριμένος όρος είναι ένας συγκερασμός της

κυβερνητικής [μελέτη βιολογικών και συνθετικών συστημάτων και μηχανισμών] και του ΧΩΡΟΥ. Υποδηλώνεται ένα περιβάλλον που έχει δημιουργηθεί από δίκτυα επικοινωνιών που χρησιμοποιούν ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Ακόμη με το συγκεκριμένο όρο, υπονοείται ένας ΔΥΝΗΤΙΚΟΣ χώρος, ο χώρος ανάμεσα στον πραγματικό και τη μετασκευή του σε εικονικό [υβριδικός χώρος]. Ο χώρος αυτός προκύπτει μέσα από καθορισμένες συνθήκες του πραγματικού χώρου και δρα σε παραλληλία με αυτόν. Παραδείγματα τέτοιων υβριδικών καταστάσεων χώρου αποτελούν η εκτέλεση μίας τηλεφωνικής συνομιλίας, ο χώρος των διατραπεζικών λογαριασμών, ο ΧΩΡΟΣ του Ιnternet κ.α. Ωστόσο, όπως έχει δηλώσει ο Heim, |o κυβερνοχώρος είναι ουσιαστικότερος από μια απλή επανάσταση στα ψηφιακά μέσα - ο κυβερνοχώρος είναι ένα μεταφυσικό εργαστήριο, ένα εργαλείο για τη μελέτη της δικής μας αίσθησης πραγματικότητας| [Heim, Michael, Virtual Realism, Oxford University Press, 1998]. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | <λατινικός όρος virtualis| virtus: δύναμη, ισχύς> αυτό s|| ΔΥΝΗΤΙΚΟ_VIRTUEL|

που υπάρχει εν δυνάμει, και όχι εν ενεργεία. Το δυνητικό τείνει να ενεργοποιηθεί, χωρίς εντούτοις να έχει περάσει στην πραγματική ή τυπική συγκεκριμενοποίηση. Το δέντρο είναι δυνητικά παρόν μέσα στο σπόρο. Μιλώντας με φιλοσοφική αυστηρότητα, το δυνητικό δεν αντιπαρατίθεται στο πραγματικό ,αλλά στο εν ενεργεία υπαρκτό: δυνητικότητα και εν ενεργεία ύπαρξη είναι απλώς δύο διαφορετικοί τρόποι του είναι [Pierre Levy, Δυνητική πραγματικότητα -Realite virtuelle, Eκδόσεις Κριτική,σελ. 21]. Ο Gilles Deleuze ορίζει το σχηματισμό δύο δίπολων:

πραγματικό [real] – πιθανό [possible], ενεργό [actual] – δυνητικό [virtual]. Εξηγεί ότι η ενεργοποίηση του δυνητικού δεν είναι το ίδιο με την πραγματοποίηση του πιθανού. Εκεί που η πραγματοποίηση του πιθανού είναι η διαδικασία ενός επιτεύγματος, η εξέλιξη του δυνητικού δεν μπορεί να φτάσει ποτέ σε μία κατάσταση ολοκλήρωσης [closure]. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | <λατινικός όρος arcānus [πληθ: arcana]> δηλώνει ένα σημαντικό μέρος  |ARCANUM|

μίας απόκρυφης γνώσης, της οποίας, λίγοι μόνο, γνωρίζουν την ύπαρξη. Εδώ, χρησιμοποιείται με την έννοια του ελιξιρίου. Η λατινική λέξη χρησιμοποιούνταν και από τους αλχημιστές, που ερευνούσαν κάποιο μυστικό για την παρασκευή κάποιου ελιξιρίου. Arcanum Imperii: Το μυστικό της εξουσίας.

αρχη| εγχειριδιο_ pro-file

--- the reality shift -----------------------------------------------Αυτό λοιπόν που ξεκίνησε σαν μια Ψυχροπολεμική προσπάθεια για επιτάχυνση, έχει γίνει

κυβερνοχώρος, |μια ηλεκτρονική γεωγραφία που επανοργανώνει σε τοπικό επίπεδο τις προϋπάρχουσες γεωγραφίες, διανοίγοντας νέους κοινωνικούς και πολιτισμικούς κόσμους, που τώρα μόλις αρχίζουν να εξερευνούνται, αλλά πολύ πιθανά ήδη επαναπροσδιορίζουν το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος|.5 Από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, σκοπό της τεχνολογίας αποτέλεσε η επιτάχυνση του

πραγματικού,

μια χωροχρονική υπέρβαση,

μια υπόσχεση που προεικονίζει την εμφάνιση της έννοιας του δυνητικού. Η δημιουργία, άλλωστε, δυνητικών κόσμων αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των συνεπειών της εξάπλωσης της τεχνολογίας, η οποία εμφανίζεται ως |ολικό γεγονός, ως γεγονός δηλαδή που επεκτείνεται στο σύνολο των ανθρώπινων δραστηριοτήτων|.6 Οι δυνητικοί αυτοί κόσμοι σταδιακά κατακτούν την πρωτοκαθεδρία έναντι του κόσμου των αισθήσεων [real world]. Αυτή η διαδικασία, σύμφωνα με μελετητές όπως ο Heim, αποτελεί μετάβαση από έναν τύπο πραγματικότητας σε έναν άλλο [the reality shift], που συνεπάγεται μια |οντολογική μετάβαση|7, δηλαδή μια μεταβολή του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι αντικρίζουν τον κόσμο. |Χωρίς αμφιβολία, ποτέ οι αλλαγές της τεχνικής, της οικονομίας και των ηθών δεν ήταν τόσο γρήγορες και αποσταθεροποιητικές. Αλλά η δυνητικοποίηση αποτελεί ακριβώς την ουσία, ή την αιχμή, της τρέχουσας μεταβολής των πραγμάτων. Παρουσιάζεται ως η ίδια η κίνηση του |γίγνεσθαι άλλος|- ή της ετερογένεσης- του ανθρώπου..|.8 --- το νέο arcanum ----------------------------------------------Από τη στιγμή που ο βιόκοσμός μας παίρνει τη μορφή ενός δικτύου διασυνδεδεμένων τεχνικών μέσων και καναλιών

πληροφορίας,

η παραδοσιακή έννοια της πραγματικότητας

αλλάζει ριζικά. Το νέο arcanum της εξουσίας είναι τα τεχνολογικά μικρο-σύμπαντα των gadgets και των μικροτσίπς, των ολοκληρωμένων κυκλωμάτων και των φλιπ-φλοπς.9 Κι ενώ προκύπτει το ερώτημα: πώς και γιατί φτάσαμε σε αυτό το σημείο, η απάντηση είναι απλή: στην πραγματικότητα δεν φτάσαμε κάπου που να μη βρισκόμαστε ήδη εν δυνάμει. |Οι κατασκευασμένες πραγματικότητες που αναδύονται μέσα από τα τερματικά των 5_ M.De Landa,1997 6_ Γ.Σκαρπέλος, Terra virtualis: η κατασκευή του κυβερνοχώρου, 1999, σελ. 61 7_ Γ.Σκαρπέλος, Terra virtualis: η κατασκευή του κυβερνοχώρου, 1999, σελ. 61 8_ P.Levy, Δυνητική πραγματικότητα, Η φιλοσοφία του πολιτισμού και του κυβερνοχώρου , 1999, σελ.16 9_ Δ. Καββαθάς, Δ.Γκινοσάτης, The new sensorium, συνέδριο 2012

in medias res

| 

αλληλουχία καταστάσεων, όπου το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας προκύπτει από την καθορισμένη και μοναδική σειρά των στοιχείων της. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | μικροτσίπ. Ο όρος αποδίδεται στην καλλιτέχνιδα Μπία  |ΤΥΠΟΚΥΚΛΩΜΑΤΑ|

λαβητή ανάμεσα στο καθαρό περιεχόμενο, όπως αυτό βρίσκεται ψηφιακά κωδικοποιημένο εντός του ηλεκτρονικού υπολογιστή, και στον ανθρώπινο χρήστη ο οποίος χρειάζεται αυτήν ακριβώς τη διαμεσολάβηση [μέσω κάποιας μεταφοράς, με τη γλωσσική έννοια] για να εκμεταλλευτεί και να κατανοήσει το περιεχόμενο. Μια επιφάνεια δηλαδή, η οποία χωρίζει τις δύο πλευρές και παράλληλα επιτρέπει την ανταλλαγή ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ με προκαθορισμένο και ταυτόχρονα λειτουργικό τρόπο. Αποτελεί το σύνορο της επικοινωνίας μιας οντότητας με το περιβάλλον της. | | | | | | | | | | | | | | | | | | η κατάσταση, η οποία περιλαμβάνει τη σύνδεση των ανθρώπων, με | ΔΙΚΤΥΩΣΗ|

ένα κοινό κανάλι πληροφοριών, κατάλληλο για όλα τα μέσα, το οποίο χρησιμοποιεί κοινό ψηφιακό κώδικα που εξυπηρετεί την ανταλλαγή πληροφοριών. | | | | | | | | | | | | <λατινικός όρος> υποδηλώνει ένα πλάσμα παράγωγο της φαντασίας, s|FICTIO|

μια συμβολική αναπαράσταση, μια αναλογική μίμηση. Βασίζεται στο φαντασιακό και στην αναγνώριση μορφών. Πεδίο: τέχνη | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | <λατινικός όρος> η εικονικότητα, η χειραγώγηση δεδομένων s |SIMULATIO|

βάσει ενός προγράμματος. Σχετίζεται με στατιστικές διασπορές και όχι με τη μορφή, αλλά με το άμορφο, δηλαδή, με το πραγματικό. Πεδίο: τεχνολογία.

αρχη| εγχειριδιο_ pro-file

υπολογιστών αποτελούν συνέχεια μιας μακράς διαδικασίας εκτεχνολόγησης που ξεκίνησε με την εφεύρεση του γραμμικού αλφαβητικού κώδικα|.10 Από το μονοπώλιο της γραφής περνάμε σήμερα στην παντοδυναμία των τυποκυκλωμάτων και από το

φαντασιακό

της

ανάγνωσης στην interface δικτύωση. Ενώ προηγουμένως τελούσαμε υπό τον αστερισμό της γλωσσικής fictio, η οποία συνέχιζε να κρατά σε απόσταση το πραγματικό με το φαντασιακό, πλέον τελούμε υπό τον αστερισμό της ψηφιακής simulatio , όπου το με το

πραγματικό.

φαντασιακό

συμπίπτει

Αναφερόμαστε εδώ σε ένα καθεστώς ώσμωσης, όπου οι αισθητηριακές

παραστάσεις και ο αντιληπτικός μηχανισμός συναρθρώνονται σε ένα ενιαίο λειτουργικό πλαίσιο. Το διπολικό σύστημα οργανωμένο με διαζευκτικούς όρους [φύση|πολιτισμός, σώμα|πνεύμα, άνθρωπος|τεχνολογία κ.α.] φθάνει κάποια στιγμή στο σημείο κορεσμού της λειτουργικότητας και δυναμικής του. Το ίδιο συμβαίνει με τη μοντέρνα λογική [είτε με τη μορφή διπόλων, είτε ως ένα σύστημα ομαδοποιήσεων], το σχεδιασμό δηλαδή των μοντέρνων πολεοδομικών συνόλων, που βασίζονταν στον εδαφικό διαχωρισμό των λειτουργιών τους [zoning], καθώς και τις μοντέρνες κατοικίες, που διέπονταν από σαφή ομαδοποίηση των χώρων, σύμφωνα με τις αρχές του ορθολογικού σχεδιασμού. Η υπέρβαση των μοντέρνων θεωρήσεων και η εμφάνιση του μετανεωτερικού ίχνους θα εντοπιστεί τόσο στο ανάγλυφο των πόλεων, όσο και στα κελύφη της αρχιτεκτονικής γλώσσας. Στο σημείο αυτό γεννιέται μια υβριδική κοινωνία, η οποία αποτελεί ταυτόχρονα έναν ατομικό και συλλογικό τόπο.

�� _ Δ. Γκινοσάτης, Από τις εικόνες της πραγματικότητας στην πραγματικότητα των εικόνων, Κοντέινερ Τεύχος 11, 2010, σελ. 44

αρχη| εγχειριδιο_ pro-file

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| 1.2. PRO-FILE |||| Η πραγματεία των σύγχρονων τεχνικών μέσων, καθώς και οι τρόποι με τους οποίους ορίζουν την ανθρώπινη αλληλεπίδραση, υπηρετούν καινοφανείς διανθρώπινες σχέσεις και, κατ΄ αυτόν τον τρόπο, οδηγούν στη γένεση νέων εφήμερων κοινωνικών ομάδων. Μια τέτοια μορφή κοινωνίας χαρακτηρίζεται από τα μέσα αυτά, έχοντας ως πυρήνα την διαμεσολαβημένη επικοινωνία μεταξύ ανθρώπου με άνθρωπο. |Πολυάριθμες εκφάνσεις αυτής της περιπετειώδους νέας μορφής κοινωνίας και ζωής είναι ήδη εμφανείς στο περιβάλλον μας και σε εμάς τους ίδιους|.11 Πρόκειται για μία υπέρβαση του μονολογικού τρόπου μετάδοσης, η οποία προασπίζει το διαλογικό δίαυλο, με αποτέλεσμα μία νέα μορφή κοινωνικής συγκέντρωσης, ένα νέο σύνολο ομαδοποιήσεων, μία επανενσωμάτωση των διεσπαρμένων μερών του κοινωζνικού συνόλου μέσω του διαδικτυακού τόπου. Κατοικούμε έτσι κι αλλιώς πλέον μέσα στα ίδια τα |μέσα| και η έννοια του τόπου ή του χώρου σήμερα σχετίζεται μάλλον περισσότερο με τους χάρτες της Google, τις επισημάνσεις tags, τα |saved places| και τα ψηφιακά landmarks. Με τη διαμεσολάβηση των νέων τεχνολογιών ο χρήστης αναλώνει τον χρόνο του στη |μεταφορά| και τη |μετάδοση|, και όχι στο να καταλαμβάνει χώρο. Τι ιδιοποιείται λοιπόν κάποιος πέρα από το περιεχόμενο που ο ίδιος διαμορφώνει και μοιράζεται μέσω πλατφορμών όπως το GoogleEarth, το flickr, ή το YouTube; Οι μεταμορφώσεις του δημόσιου χώρου μέσω της ψηφιακής διάδρασης, συστήνουν νέους τρόπους πρόσληψης του αστικού περιβάλλοντος και επαναπροσδιορίζουν τις συσχετίσεις των κατοίκων μέσα σε αυτό.

�� _ V. Flusser, Προς το σύμπαν των τεχνικών εικόνων, σελ. 11

in medias res

| 

του πρωτότυπου [πραγματικού χώρου]. Αποτελεί μία άυλη προέκταση αυτού, σχηματίζεται μέσα από την ανθρώπινη δραστηριότητα και παρέχει βιωματικές εμπειρίες στο άτομο χωρίς να αποτελεί προϋπόθεση η φυσική του παρουσία σε αυτόν. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | s  ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ| 2

συμβολικό

σύστημα

επικοινωνίας,

ένα

context

αλληλεπιδράσεων και συνδέσεων, ένα σύνολο εικονικών τόπων, όπου τα άτομα δραστηριοποιούνται μέσω της ελεύθερης επικοινωνίας και της αυτοΔΙΚΤΥΩΣΗΣ. Αποτελεί το περιβάλλον έκφρασης του |εκάστοτε εαυτού|. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | δεδομένα τα οποία περιγράφουν άλλα s  | ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ_ METADATA| 2

δεδομένα. Κατά κανόνα, ένα σύνολο μεταδεδομένων περιγράφει ένα άλλο σύνολο δεδομένων, το οποίο αποτελεί μια πηγή. Τα μεταδεδομένα είναι δομημένα και κωδικοποιημένα και περιγράφουν χαρακτηριστικά πληροφοριακών οντοτήτων, αποσκοπώντας στην ταύτιση, την αναγνώριση, την ανακάλυψη, την αξιολόγηση και τη διαχείριση των οντοτήτων που περιγράφονται. Διακρίνονται σε κατηγορίες ανάλογα με το περιεχόμενό τους, τη μεταβλητότητά τους και τη λογική συνάρτησή τους. | | | | | | | | | | | | | | | | | | η   | ΔΙΑΔΡΑΣΗ| αλληλεπίδραση. Η έννοια χρησιμοποιείται για να 2

ανταλλαγών και αλληλεπιδράσεων μεταξύ πραγμάτων. Σε αντίθεση με το χώρο των τόπων [space of places], ο χώρος των ροών σχετίζεται με την έννοια του συνόλου και της εξάπλωσης, και όχι με την τοπικότητα και το διαχωρισμό ταυτοτήτων. H αντίθεση μεταξύ των χώρων αυτών, αναφέρεται από τον Manuel Castells στo The rise of information society, Blackwell Publishers, Oxford 1996. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | s  | ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ_ INFRORMATION| η πληροφορία αποτελεί μία 2

οντότητα που διαφέρει της ύλης και της ενέργειας. Ετυμολογικά προέρχεται από την γερμανική ρίζα informieren, η οποία σημαίνει την εγγραφή μίας μορφής σε υλικό υπόστρωμα [in-formieren]. Παράλληλα, ορίζεται θερμοδυναμικά, ως η παραγωγή αρνητικής εντροπίας που επιτρέπει την ανάδυση απίθανων καταστάσεων [τάξη]. Όσο μικρότερη είναι η πιθανότητα να συμβεί ένα γεγονός τόσο μεγαλύτερη πληροφορία θα συνοδεύσει την πραγματοποίησή του. Κατ΄αναλογία, η απώλεια πληροφορίας [disinformation], οδηγεί στην αύξηση της εντροπίας και άρα σε πιο πιθανές καταστάσεις [αταξία].

αρχη| εγχειριδιο_ pro-file

--- ο χάρτης ----------------------------------------------------Ο Eric Gordon στο πρόσφατο βιβλίο του12 χαρακτηρίζει τις σύγχρονες πόλεις ως database cities, οι οποίες γίνονται αντιληπτές μέσα από αναζητήσεις, συγκεντρώσεις στοιχείων και ανταλλαγές

πληροφοριών,

πρακτικές δηλαδή που προέρχονται από τον χώρο του

διαδικτύου. Ο τρόπος που βγάζουμε φωτογραφίες, που αναζητούμε υλικό στο διαδίκτυο, που αποθηκεύουμε και οργανώνουμε τις αναμνήσεις και τις εμπειρίες μας, διαμορφώνει μια νέα αντίληψη και διαδικασία θέασης της πόλης, όπως υποστηρίζει ο Gordon, την |κτητική δικτατορία του θεάματος|. Η εμπειρία της υβριδικής ζωής μας, είναι αποκολλημένη από την πραγματικότητα, σκηνοθετημένη πάνω στον ρόλο που υιοθετούμε. Καθώς αναμεταδίδεται στο

διαδίκτυο,

θρυμματίζεται μέσα σε χρονικές ή χωρικές κατατμήσεις, δηλαδή κείμενα

περιορισμένου όγκου λέξεων, μικρά video, τμήματα που συνοδεύονται από μεταδεδομένα. Το σύγχρονο πλήθος κινείται στο χρόνο και το χωρο ροων, στο ψηφιακό περιβάλλον του διαδικτύου και των συστημάτων κινητής επικοινωνίας. Απομακρυνόμενη σταδιακά από τα στοιχεία της διεθνούς γλώσσας του μοντέρνου κινήματος, η σημερινή εικόνα εμπεριέχει αυθαίρετους τμηματικούς μετασχηματισμούς και προσθήκες στο cityscape. Οι πόλεις του 19ου και 20ου αιώνα, αποτελούσαν κοινωνικά σύνολα που χαρακτηρίζονταν από συνεχείς μετακινήσεις σωμάτων σε συγκεκριμένες θέσεις, συγκεκριμένες χρονικές στιγμές, εξυπηρετώντας συγκεκριμένους σκοπούς. Η σύγχρονη πόλη τείνει να συγκροτηθεί ως ένα δίκτυο νομάδων και σωμάτων εν μεταβάσει, ανοικτό στις μεταλλάξεις και εγγραφόμενο σε ένα σύμπλεγμα ροών και εντάσεων, όπως ο απλός κόμβος σε ένα οικουμενικό πλέγμα. Η πληροφορία εισρέει στο σώμα και τον χώρο ανεξαρτήτως τοποθεσίας, με μοναδικό στόχο τις αλληλοδιεισδύσεις του ηλεκτρονικού χώρου στον χώρο της πραγματικής πόλης. Πρόκειται για μια υβριδική κατάσταση ζωής, o υπερ-χώρος που γεννά η πληροφοριακή κινητικότητα. Σε αυτή τη μη χωρική αντίληψη της πόλης, το κέντρο δεν νοείται πια ως τόπος, αλλά ως λειτουργία: ένας |εγκέφαλος| που δίνει εντολές και ρυθμίζει τη διακίνηση των μηνυμάτων.

12_ E. Gordon, The Urban Spectator, 2010

in medias res

| 

κοινωνικής οργάνωσης στον σύγχρονο κόσμο, ο οποίος χαρακτηρίζεται από το ηγεμονεύον παράδειγμα της παραγωγής άυλων προϊόντων όπως: γνώση, ιδέες, ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ, εικόνες, κώδικες, γλώσσες [φυσικές και τεχνητές], συναισθηματικούς

δεσμούς [affects], κα. Υποδηλώνεται μια μορφή φορητής κατοίκησης, καθώς ο χρήστης-κάτοικος του διαδικτύου δεν προέρχεται από έναν καθορισμένο τόπο, και ανεξαρτητοποιείται από μία γεωμετρική δεδομένη θέση. Υπό την έννοια αυτή, μία ηλεκτρονική διεύθυνση επαρκεί, ώστε ένα πρόσωπο να ενσωματώνεται ενεργητικά στην κοινωνία, χωρίς να έχει κατ’ ανάγκη ορισμένο τόπο διαμονής. Παραδείγματα |εικονικού νομαδισμού| εντοπίζονται μέσα από την τηλεόραση, τα βιντεοπαιχνίδια, το ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ και τις νέες τεχνολογίες.

αρχη| εγχειριδιο_ pro-file

--- η κοινότητα -------------------------------------------------Οι κοινωνίες του

κυβερνοχώρου

αποτελούν το επόμενο στάδιο των σύγχρονων κοινωνιών

του 20 αιώνα και πρόκειται να αγγίξουν τις περισσότερες πτυχές της κοινωνικής ζωής. ου

Εισρέουν στο κοινωνικό πλαίσιο [context], ορίζοντάς το εκ νέου ως αλληλένδετες στάσεις στον κυβερνοχώρο, που ανταποκρίνονται πλήρως στην επιθυμία των χρηστών για εμπλοκή στο |παιχνίδι| της μετάδοσης των bit. Οι |δυνητικές| ή |εικονικές| κοινότητες συντίθενται από ομάδες ανθρώπων που συνδέονται μεταξύ τους μέσω της συμμετοχής και σε ηλεκτρονικά και ψηφιακά δίκτυα επικοινωνίας, όπως το

διαδίκτυο

δικτύωσής

τους

[Internet], το World

Wide Web, οι λίστες ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και τα chatrooms [εικονικά στέκια]. Πρόκειται για κοινότητες, όχι κλειστού γεωγραφικού ή σημειωτικού τόπου, αλλά μεθοριακών και μεταιχμιακών χώρων. Το ρόλο του συνεκτικού ιστού δεν διαδραματίζει ο |έντυπος καπιταλισμός| [print capitalism], αλλά ο |κυβερνητικός καπιταλισμός|.13 Τα παραπάνω μπορούν να περιγραφούν από το φαινόμενο του ψηφιακού νομαδισμού, που αναφέρεται στην κατασκευή εφήμερων ταυτοτήτων και σχέσεων, ανεξαρτήτως ύπαρξης χωρικού παράγοντα. Σε κάθε περίπτωση πάντως, όπως σημειώνει ο Burnett, είναι σημαντικό ότι αυτό που συμβαίνει εντός των δυνητικών κοινοτήτων επηρεάζεται ιδιαίτερα από τα χαρακτηριστικά του on-line περιβάλλοντός τους και οι αλληλεπιδράσεις που γίνονται μέσα σε αυτά, διαμεσολαβούνται από τη χωρική [και συχνά χρονική] απόσταση μεταξύ των συμμετεχόντων, και επιπλέον από τη χρήση της τεχνολογίας των υπολογιστών για να επικοινωνήσουν. Ακόμη, συγγραφείς, όπως ο Rheingold, υποστηρίζουν το εξής σχετικά με την κοινοτική πλευρά των δικτύων των ηλεκτρονικών υπολογιστών: |Οποτεδήποτε η τεχνολογία της διαμεσολαβημένης από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές επικοινωνίας [CMC] διατίθεται στους ανθρώπους οπουδήποτε, αυτοί αναπόφευκτα χτίζουν εικονικές|δυνητικές [virtual] κοινότητες με αυτήν, ακριβώς όπως οι μικροοργανισμοί αναπόφευκτα δημιουργούν αποικίες|.14 Ο κυβερνοχώρος είναι μια κοινότητα που φαινομενικά ζει μέσα από το μέσο. Στην περίπτωση του Internet, αν αφαιρέσεις το μέσο, τότε και η κοινότητα εξαφανίζεται. Η σύγχρονη εμπειρία δεν είναι πλέον δομική ούτε άμεση, αλλά διαμεσολαβημένη, αποσπασματική και εφήμερη.

12_ Α. �� Αθανασίου, Εθνογραφία στο διαδίκτυο ή το διαδίκτυο ως εθνογραφία: δυνητική πραγματικότητα και πολιτισμική κριτική 13_ H. Rheingold, The Virtual Community: Homesteading on the Electronic Frontier, 2000

in medias res

| 

| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | ο όρος χρησιμοποιείται για να δηλώσει τη σύγχρονη γενιά, που sΠΡΩΤΕΪΚΗ ΓΕΝΙΑ|

προσαρμόζεται με ευκολία στους ψηφιακούς, προσομοιωμένους κόσμους [Jeremy Rifkin, σελ.31, σελ.339]. Ετυμολογικά, προέρχεται από τη μυθική θαλάσσια θεότητα

του Πρωτέα που άλλαζε μορφές. | | | | | | | | | | | | | [οτάκου] αποκαλούνται στην Ιαπωνία οι φανατικοί οπαδοί των anime, sOTAKU|

των manga και των ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Στα ιαπωνικά ο όρος otaku έχει αρνητικές υποδηλώσεις ενώ στα αγγλικά και στις άλλες γλώσσες, ο όρος έχει μεγαλύτερη ελαστικότητα. Γενικότερα ο όρος χρησιμοποιείται για να αποδώσει την εμμονή ενός ανθρώπου με ένα πράγμα, συνήθως σχετιζόμενο με την τεχνολογία. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | ένας τρόπος οργάνωσης πληροφοριών, ο   |ΥΠΕΡ-ΚΕΙΜΕΝΟ_ HYPERTEXT| 2

οποίος υπερβαίνει τη ΓΡΑΜΜΙΚΟΤΗΤΑ. Το πρόθεμα |υπέρ| σηματοδοτεί ακριβώς την υπέρβαση αυτή. Το υπερκείμενο θεωρείται μη ΓΡΑΜΜΙΚΟ κείμενο σε αντίθεση με το βιβλίο που θεωρείται ΓΡΑΜΜΙΚΟ. Η ΓΡΑΜΜΙΚΟΤΗΤΑ του βιβλίου έγκειται στο γεγονός ότι ο αναγνώστης οφείλει να διαβάζει τη μία σελίδα [ή παράγραφο] μετά την άλλη προκειμένου να κατανοήσει το περιεχόμενό του, δίχως να του δίδεται η δυνατότητα να |πλοηγείται| ελεύθερα εντός αυτού. Η πλοήγηση επιτυγχάνεται με την χρήση υπερσυνδέσμων, οι οποίοι αποτελούν τον κύριο μηχανισμό απόκλισης από τη ΓΡΑΜΜΙΚΟΤΗΤΑ. Το ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ αποτελεί το δημοφιλέστερο παράδειγμα του υπερκειμένου. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | s  ΑΝΑΔΡΑΣΗ_ FEEDBACK| 2

η ανατροφοδότηση της εξόδου ενός

συστήματος στην είσοδο του. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | ο άνθρωπος των σύγχρονων μητροπολιτικών s ΠΛΑΝΗΤΑΣ_ FLANEUR|

κέντρων, των μεταπόλεων. Ο άνθρωπος που περιπλανάται χωρίς στόχο, άσκοπα. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | ο παίζων άνθρωπος. Η έννοια αναφέρεται στον s | HOMO LUDENS|

άνθρωπο, ο οποίος δεν αντανακλά τις ορισμένες πτυχές της κοινωνικής ζωής αλλά τις επανασυστήνει, ορίζοντας διαρκώς νέες. Οι σχέσεις που δημιουργούνται προκύπτουν

μέσα

από

την

επινόηση-στήσιμο

πιθανών

συναντήσεων,

συντηρούμενες μόνο από την απόλαυση που προσφέρουν. Το σύγχρονο παράδειγμα του παίζοντος ανθρώπου, αναφέρεται στον άνθρωπου του ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ, ο οποίος συνάπτει εφήμερες σχέσεις, επηρεάζει άλλες και αλληλεπιδρά συνεχώς με το περιβάλλον του. Εκφράζει τη συνεχή κινητικότητα και μεταβολή των καταστάσεων, αποφεύγοντας κοινωνικές στατικές δομές.

αρχη| εγχειριδιο_ pro-file

--- ο παίκτης ---------------------------------------------------Η γενιά της εποχής της πρόσβασης ή πρωτεϊκή γενιά ζει στον κόσμο του Διαδικτύου, ανακτά και χρησιμοποιεί

πληροφορίες

και αντιδρά, είτε αυθόρμητα σε μια πρόσκαιρη και κινητική

|περιπλάνηση|, είτε στοχευμένα εντός μιας κουλτούρας ανάλογης αυτής των otaku. Οι κόσμοι τους δεν έχουν σύνορα και είναι ρευστοί. Μεγάλωσαν με τα υπέρ-κείμενα, με τις συνδέσεις του Ιστού και τα ολοκληρωμένα κυκλώματα ανάδρασης. Στον χρήστη|παίκτη προσδίδεται προσωρινά η ιδιότητα του flaneur|πλάνητα, που περιπλανάται σε ψηφιακά αναδυόμενους εφήμερους τόπους. Ο παιγνιώδης και δικτυακός χαρακτήρας που διαθέτει το άτομο, ταιριάζει απόλυτα με το Zeitgeist της κοινωνίας των δικτύων και της διασυνδεδεμένης πραγματικότητας που βιώνουμε. Οι σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ χρηστών και τόπου είναι κοινωνικά προσδιορισμένες, ανεξάρτητες από χωρικές μεταβλητές. Ο τόπος δεν αποτελεί πλέον το κατ’ εξοχήν context ανθρώπινης

διάδρασης.

Οποιεσδήποτε καταστάσεις μπορούν

να γίνουν παροντικές πάνω στην οθόνη του υπολογιστή και ο χρήστης επιδρά στην αλλαγή τους μέσω της ανασύνθεσης πληροφοριών. Οι πληροφορίες είναι αυτοστιγμεί στη διάθεσή του, καθιστώντας το τερματικό του ένα γιγάντιο |παιχνιδότοπο|. Οι ανθρώπινες σχέσεις αποκτούν παιγνιώδη χαρακτήρα, καθώς επανασυστήνονται διαρκώς, συντηρούμενες από την απόλαυση που προσφέρουν. Αυτή η διαδικασία δημιουργίας και ανακατανομής σχέσεων ενέχει την κατασκευή πολλαπλών ταυτοτήτων, και άρα αλλαγής ρόλων. Είναι, ωστόσο, λανθασμένη η αντιμετώπιση των πολλαπλών ταυτοτήτων και της συνθετότητας που αυτές ενέχουν, ως σύγχυση και απώλεια του πρωτογενούς εαυτού. Ο άνθρωπος του μέλλοντος θα επανευρίσκει τον εαυτό του μέσω του |παιχνιδιού| και θα τον συγκεκριμενοποιεί στιγμιαία. Ο νέος homo

ludens θα συνθέτει τον εαυτό του μέσω ενός διαμεσολαβημένου από τα τεχνολογικά μέσα παιχνιδιού αναγνώρισης του άλλου. Θα μετέχει σε μια συνομιλία ανά δυάδες, όπου όλοι θα λένε |εσύ| σε όλους.15

15_ V. Flusser�� , Προς το σύμπαν των τεχνικών εικόνων, 1985, σελ. 140

προεκτασεισ

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| 2.0. ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ |||| |Στο μεταξύ της απουσίας και της παρουσίας, της απόστασης και της εγγύτητας, του όντος και της ψυχής, δεν υπάρχει πλέον το τίποτα, αλλά μια σχέση διαμεσολάβησης|.16 Από την αριστοτελική θεωρία του |μεταξύ| καταλήγουμε στην πιο σύγχρονη ενόραση του McLuhan ότι η δύναμη της τεχνολογίας να δημιουργεί το δικό της κόσμο ζήτησης δεν είναι ανεξάρτητη από το γεγονός ότι αποτελεί πρώτα απ’ όλα προέκταση του ίδιου μας του σώματος και των αισθήσεών μας. |Η ανάγκη να χρησιμοποιούμε τις αισθήσεις που υπάρχουν είναι το ίδιο έντονη με την ανάγκη να αναπνέουμε. Χρησιμοποιούμε επίσης τις εξωτερικές προεκτάσεις των αισθήσεων και ικανοτήτων μας, τις οποίες ονομάζουμε μέσα, το ίδιο ασταμάτητα, όπως τα μάτια μας και τα αυτιά μας. |Όλα τα μέσα εργάζονται εντελώς πάνω μας. [...] το μέσο είναι η ζύμωση. Η κατανόηση κοινωνικής και πολιτιστικής αλλαγής είναι αδύνατη χωρίς τη γνώση του τρόπου που τα μίντια δρουν ως περιβάλλοντα. Όλα τα μίντια είναι προεκτάσεις κάποιας ανθρώπινης ικανότητας σωματικής η πνευματικής|.17 Στην ίδια κατεύθυνση, ο Lev Manovich τα αποκαλεί |οπτικές προσθέσεις| του ανθρώπου, οι οποίες πλαισιοθετούν την αντίληψη, αλλά και τη συμμετοχή του στον κόσμο. Η κατανόηση λοιπόν της σχέσης ανθρώπου - τεχνολογίας αποκτά νέο νόημα, όπως και οι διαφορετικοί παράγοντες που ενεργοποιούνται κατά τη μεταξύ τους αλληλεπίδραση. Tα μέσα προ-διαμορφώνουν τον κόσμο που ζούμε, προ-διαγράφουν την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας, προ-γραμματίζουν τη μνήμη του ατόμου και της κοινωνίας. Αν και η

δικτύωση

φαίνεται εκ πρώτης όψεως χαοτική, σε ένα δεύτερο επίπεδο

βοηθά να διευρύνουμε την αντίληψή μας. Επεξεργαζόμενοι χωρικές αντιλήψεις και αφηγήσεις που αντλούν από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, επεξεργαζόμαστε τη θέση μας μέσα σε αυτά, σε ένα είδος |πλοήγησης| στο εσωτερικό τους, αλλά και στο εσωτερικό των γεγονότων, των χώρων και των κατοικήσιμων κόσμων που αυτά καταδεικνύουν. Υπό το πρίσμα αυτό, η αρχιτεκτονική αλλάζει κατεύθυνση, μετασχηματιζόμενη σταδιακά σε ένα mass medium ή, πιο σωστά, σε |μεσοαρχιτεκτονική| [mediarchitecture].18 Η συγκεκριμένη έννοια, απομακρυσμένη από τις |μεσσιανικές προφητείες| του

κυβερνοχώρου,

υπονοεί ουσιαστικά την ανάγκη μιας

μεσολάβησης [media-], η οποία, με συγχωνεύσεις και αντιπαραθέσεις, διαλύει τις διαφορές, συστήνοντας |εκείνο απ’ όπου ένα πράγμα αρχίζει|.19

�� _ Δ. Καββαθάς, Δ. Γκινοσάτης, The new sensorium, συνέδριο 2012 17_ Μ. McLuhan, Q. Fiore, The Medium is the Massage, 1967 18_ Γ. Τζιρτζιλάκης, Μεσοαρχιτεκτονική-Σχόλια στην υπερμεσική διάλυση της αρχιτεκτονικής, Αρχιτέκτονες τεύχος 52, σελ. 56 19_ M. Heidegger, Costruire, Abitare, Pensare, 1952, μτφ. G. Vattimo, 1976, σ�� ελ�� . 103

analog vs digital| από τη γλωσσικη fictio στην ψηφιακη simulatio

||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| 3.0. ANALOG VS DIGITΙAL |||| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| ΑΠΌ ΤΗ ΓΛΩΣΣΙΚΉ FICTIO ΣΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΉ SIMULATIO |||| --- η αρχαιολογία του μέσου --------------------------------------Κάθε νέο μέσο εμπεριέχει μέσα του το παλιό.20 Η μακλουανική θέση ότι το μέσο είναι το μήνυμα, βασίστηκε ακριβώς στην παραπάνω παραδοχή, καθώς, όπως παρατήρησε ο ίδιος, το περιεχόμενο της τυπογραφικής φόρμας είναι η γραφή, όπως ακριβώς το μυθιστόρημα προσέφερε τη φόρμα πάνω στην οποία βασίστηκε ο κινηματογράφος.21 Επομένως, κάθε νέα τεχνολογία αποκαλύπτει την προηγούμενή ως περιεχόμενό της. Όταν οι συνθήκες και ο ψυχικός τόνος μεταβούν σε άλλη τονικότητα και το πρόγραμμα που ρύθμιζε τη μέχρι τότε ζωή καταστεί αναξιόπιστο, τότε μόνο είναι κανείς σε θέση να περιγράψει τα όρια και τον τρόπο λειτουργίας του παλαιού συστήματος. Όπως ήδη έχει αναφερθεί, στο ερώτημα πώς φτάσαμε μέχρι εδώ, η απάντηση είναι ότι δεν φτάσαμε κάπου που δεν ήμαστε ήδη εν δυνάμει. Πρόκειται ουσιαστικά για μια μακρά διαδικασία μετατόπισης από τη διάφανη και μακροσκοπική ανάγνωση του κόσμου μέσω του εικονογραφικού κώδικα σε μια περισσότερο α- διάφανη και μικροσκοπική ανάγνωση μέσω του ψηφιακού κώδικα. Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα το αρχείο της γνώσης ήταν κυρίως οπτικογλωσσικό. Η εφεύρεση της γραφής δεν έγκειτο τόσο στην επινόηση νέων συμβόλων, όσο στην εκδίπλωση της εικόνας σε γραμμές. Ο ψυχικός τόνος αντικαταστάθηκε από τη γραμμική πρόοδο, η οποία υποδήλωνε ένα γραμμικό εικονοκλαστικό τρόπο σκέψης. Η γραφή υπήρξε ανέκαθεν το βιο-λογικό πρόγραμμα για τη διακυβέρνηση της κοινωνίας και του ατόμου πρωτίστως, και δευτερευόντως αναπαραστατικό μέσο της ανθρώπινης ομιλίας. Σύμφωνα με τον Levy, δεν ήταν ποτέ μια καταγραφή απλώς της ομιλίας αλλά μια διαδικασία |τεχνικοποίησης, εξωτερίκευσης και δυνητικοποίησης της μνήμης|. Η εφεύρεση του αλφαβήτου κατέστησε δυνατή την κωδικοποίηση των φωνημάτων σε οπτικά σύμβολα και την εγχάραξη τους σε σκληρά ή μαλακά μνημονικά ερείσματα. Μέσω της τυπογραφίας, η γραφή μετατέθηκε από τη χρήση χαρακτήρων, στη διαχείριση τύπων και διακριτών στοιχείων. Στόχο εδώ αποτελεί η ομοιομορφία και η

γραμμικότητα,

συγκαλύπτοντας τις διαφορές και

την πολυπλοκότητα. Σε σύγκριση μάλιστα με τα ιδεογράμματα, ο δυτικός κώδικας αποτελεί μία πτώχευση της εμπειρίας, εφόσον η συγκρότησή του προϋποθέτει την απώθηση της πολυδιάστατης σκέψης και το διαχωρισμό μεταξύ εικόνας και νοήματος.22 Η πτώχευση αυτή 20_ J.D Β�� olter& R.Grusin. Remediation, Understanding New Media, 2000, σελ. 52-60 �� _ M. ΜcLuhan, Κατανοώντας τα μίντια, οι προεκτάσεις του ανθρώπου, 1992, σελ. 25-55 �� _ V�� . Flusser�� , Η γραφή, έχει μέλλον το γράφειν;, 2006, σελ. 247

in medias res

| 

και η μόνιμη καταχώρησή του σε ένα σταθερό υπόβαθρο. Κατά τον Flusser, στον κόσμο της γραφής, μπορούμε να διακρίνουμε δύο περιόδους. Η πρώτη ορίζεται ως περίοδος της |εγγραφής|, της γραφής δηλαδή που εγχαράσσεται βαθιά σε κάποιο υλικό. Η δεύτερη είναι η περίοδος της |επιγραφής| ή του |επιγράμματος|. H γραφή της εγχάραξης διαχωρίζεται από κάποια γραφή που |επιθέτει| υλικό σε κάποια επιφάνεια. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο το έν-γραμμα αντιδιαστέλλεται προς το επί-γραμμα. Οι εν-γραφές χαράσσονται σε βάθος, ενώ οι επι-γραφές αποτελούν επιφανειακές επι-θέσεις. [Vilem Flusser, Η γραφή, έχει μέλλον το γράφειν;, 2006] | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | οποιοσδήποτε πολύπλοκος μηχανισμός ή αλγόριθμος   ΜΗΧΑΝΗ TURING|

που συντάσσει ή αναδιατάσσει διακριτά στοιχεία.

analog vs digital| από τη γλωσσικη fictio στην ψηφιακη simulatio

έγκειται στο γεγονός της απώλειας μέρους της

πληροφορίας

κατά την κωδικοποίηση της

ομιλίας μέσω του αλφαβήτου, σε αντίθεση με άλλα συστήματα που επιτρέπουν καταγραφές πέραν του συμβολικού συστήματος [δηλαδή. της γλώσσας] όπως χειρονομίες και εικόνες. Η γραφή συνετέλεσε μεν στη δημιουργία μοντέλων σκέψης, ωστόσο συγκάλυψε τις διαφορές και την πολυπλοκότητα του ομοιομορφίας και

πραγματικού,

γραμμικότητας.

παράγοντας ένα φαινομενικό κόσμο συνέχειας,

Η γραφομηχανή αποτέλεσε για μεγάλο χρονικό διάστημα

το κατεξοχήν μέσο γραφής που δεν είναι παρά μία επιλογή γραμμάτων από τα αριθμημένα και διατεταγμένα με ορισμένο τρόπο στοιχεία του πληκτρολογίου της. Η γραφή λοιπόν δεν αποτελεί το κατεξοχήν μέσο αναπαράστασης του πραγματικού κόσμου, αλλά διαμορφώνει το πρό-γραμμα της ίδιας της ζωής. Σύμφωνα με το παραπάνω, η τυπογραφία λειτούργησε ως μοντέλο διαμόρφωσης σκέψης, αλλά και πρακτικής, καθώς κατέστησε δυνατή την εγχάραξη πληροφοριών

σε ποικίλα υπόβαθρα με τρόπο σειριακό και αυτόματο. Η πληκτρολόγηση μέσω

της γραφομηχανής διαχειρίζεται τύπους, δηλαδή σαφή και διακριτά στοιχεία. Τα πράγματα αλλάζουν άρδην στις αρχές του 20ου αιώνα με την εφεύρεση του φωνογράφου και του κινηματογράφου, και ακόμη πιο αποφασιστικά με τη σύλληψη της Καθολικής Υπολογιστικής Μηχανής από τον Alan Turing [μηχανή turing] το 1936, η οποία αποτέλεσε τη βάση για την κατασκευή των πρώτων υπολογιστών. Έκτοτε, η επεξεργασία δεδομένων παύει να εμπίπτει στο πεδίο της φυσικής γλώσσας. Ο κόσμος επανεγγράφεται μέσω του ψηφιακού κώδικα και η αστική κουλτούρα προ-γραμματίζεται μέσα από γραμμές, ρυθμούς και συγχρονισμούς. Η ψηφιακή εποχή συμπυκνώνει όλες τις αρχές των προηγούμενων εποχών [της βιομηχανικής, του αλφαβήτου] μεταφράζοντας τα πάντα σε ψηφία [bits]. Ο κώδικας που απαρτίζει τη γλώσσα ανάγεται σε μαθηματικά σύμβολα, τα οποία περιγράφουν ομοιογενώς τον πραγματικό κόσμο και άρουν την απροσδιοριστία του φωνητικού

γραμμικού

κώδικα. Με

την ανάδυση του ψηφιακού κώδικα και των τεχνικών μέσων στα οποία ενσωματώθηκε, η γλώσσα απελευθερώνεται από το

γραμμικό

περιορισμό και επανασυνδέεται με την εικόνα

και τον ήχο, αποκτώντας πρόσβαση σε μορφές εμπειρίας, που πρότινος διέφευγαν του συμβολικού συστήματος. Ο ψηφιακός κώδικας, όμως, συνιστά ένα αδιαφανές μέσο, στο οποίο ο άνθρωπος δεν έχει πρόσβαση παρά μόνο μέσω μίας φιλικής προς τον χρήστη επιφάνειας εργασίας. Παρότι αποτελείται από ένα σαφές συμβολικό σύστημα διαχωρισμού των στοιχείων του [binary bit: 0, 1], ενσωματώνεται σε συσκευές, οι οποίες υπερβαίνουν τους πάλαι περιορισμούς της συμβολικής αναλογικής γραφής. Δεν υφίσταται σαφής διάκριση μεταξύ φυσικών και τεχνητών γλωσσών, κυριολεξίας και μεταφοράς. Το νέο δυαδικό σύστημα επιχειρεί μια συνολική ανακωδικοποίηση, ως μία αναθεωρημένη εκδίπλωση των

in medias res

| ď Ż

analog vs digital| από τη γλωσσικη fictio στην ψηφιακη simulatio

μυθογραμμάτων σε προοδευτικές σειρές.23 Το σύγχρονο κείμενο είναι τόσο ρευστό και ακαριαίο, όσο και τα δίκτυα που διατρέχει. Το κείμενο των on line αναμεταδόσεων, των sms, των e-mails, αυτό που αναδύεται από τις οθόνες του κυβερνοχώρου, το ψηφιοποιημένο, είναι για τον Levy η απελευθέρωση των δυνατοτήτων του κειμένου. Το

υπερκείμενο

του World

Wide Web είναι ένα αποτοπικοποιημένο κείμενο. Είναι ένα κείμενο εν κινήσει, σε μια συνεχή μεταμόρφωση, πιο κοντά στη φύση της ανθρώπινης σκέψης. To πηγή της

πραγματικής

υπερκείμενο

αποτελεί την

εικονικότητας ως εννοιολογικό πλαίσιο της ζωής μας. Εικονική, γιατί

βασίζεται σε ηλεκτρονικά κυκλώματα και εφήμερα οπτικοακουστικά μηνύματα. γιατί αυτή είναι η πραγματικότητά μας, εφόσον το παγκόσμιο

υπερκείμενο

πραγματική,

προσφέρει την

πλειοψηφία των ήχων, των εικόνων, των λέξεων, των σχημάτων και των συμπερασμάτων που χρησιμοποιούμε για την εξαγωγή των εννοιών σε όλους τους τομείς της εμπειρίας.24 --- το σύγχρονο τοπίο των media ----------------------------------|Τα βασικά στοιχεία μιας γλώσσας είναι ένα καθορισμένο σύνολο συμβόλων – γραμμάτων, όμως ο νοηματικό πλούτος που μπορούμε να εκφράσουμε μέσω των συνδυασμών τους και να κοινοποιήσουμε ο ένας τον άλλο, είναι εξαιρετικά μεγάλος. Σκέψου όμως τι γίνεται όταν τον συγκρίνεις με τον τρομερό πλούτο των βασικών στοιχείων που μπορεί να αποδώσει ο μηχανισμός των οπτικών νεύρων. Προκύπτει ένα σύστημα συνδυασμών απείρως πλουσιότερο από εκείνο των ολιγοστών γραμμάτων, ενώ σε όλα αυτά και η γρήγορη εναλλαγή εικόνων που παρελαύνουν ενώπιον προσώπου. Δεν επιτρέπεται λοιπόν να εκπλησσόμαστε όταν η γλώσσα των αισθήσεων, εν αντιθέσει με εκείνη των λέξεων, μας τροφοδοτεί με τόσο εξαιρετικά λεπτά διαβαθμιζόμενες και τόσο ποικιλόμορφα εξατομικευμένες πληροφορίες|.25 Η σημερινή κοινωνία απελευθερώνεται από τη

γραμμική

δομή της |φυσικής|, ρηματικής

γλώσσας, και επανακαθορίζεται μέσω συν-θέσεων ή συν-ψηφίσεων πληροφοριακών στοιχείων. Με την καθολική εγγραφή των

πληροφοριών

σε ψηφιακά συστήματα, χάνονται οι διαφορές

ανάμεσα στα διάφορα μέσα. Το μόνο που φαίνεται να υπερέχει είναι το ηλεκτρονικό κύκλωμα του μέσου, αυτό που ο Kittler θα ονομάσει ως |υλισμό του Hardware|.26 Τα παλιά συμβατικά μέσα, όπως λέει ο Manovich, αποτελούσαν αναπαραστάσεις της οπτικής πραγματικότητας και της ανθρώπινης εμπειρίας, ενώ τα νέα μέσα αποτελούν κατά βάση αριθμητικά δεδομένα 23_ F. Kittler�� , Γραμμόφωνο, Κινηματογράφος, Γραφομηχανή, 2005, σελ. 28 24_ M. Castells�� , Ο Αιώνας της Πληροφορίας και η ∆ιαδικτυακή Κοινωνία, 2005 �� _ Δ. Καββαθάς, Τόπος, η αρχαιολογία του βλέμματος, 2007, σελ. 23 26_ F. Kittler, There is no software, 1995

in medias res

| 

Rosalind Krauss σε ένα από τα σημαντικότερα δοκίμιά της [A Voyage on the North Sea. Art in the Age of the Post-Medium Condition, 1999]. Με τον όρο αυτό δηλώνεται

η μετατόπιση από την εμμονή στην ιδιαιτερότητα ή στην ειδικότητα του μέσου [medium specificity] στην πολυμεσική διάχυση. Με τη διάνοιξη της νέας αυτής συνθήκης, το μέσο παύει να συνιστά μια τεχνική εκτέλεσης ή την κατεξοχήν συμβατική υλική συνθήκη, και καθίσταται ένα απεριόριστο πεδίο δυνατοτήτων. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | παρομοίωση   | ΜΑΥΡΟ ΚΟΥΤΙ_BLACK BOX| που δηλώνει μία αδιαφανή

διαδικασία. Περιγράφει μία διαδικασία, της οποίας ο τρόπος διεξαγωγής του αποτελέσματος [output], μετά την εισαγωγή δεδομένων [input], παραμένει άγνωστος. Η κρυφή εσωτερική δομή. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | η έννοια αναφέρεται από τον   |ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ_ TECHNICAL IMAGE|

Flusser για την περιγραφή σύνθετων δομών που εξαρτώνται από το τεχνικό μέσο από το οποίο παράγονται. Δεν αποτελούν δισδιάστατες επιφάνειες, αλλά ψηφιδωτά που συντίθενται από σημειακά στοιχεία μηδενικής διάστασης. Οι τεχνικές εικόνες δεν είναι απλές αναπαραστάσεις – μιμήσεις ενός φαινομένου. Βασίζονται στην ανασύνθεση ή σύνθεση εκ νέου, προσομοιώνοντας ένα φαινόμενο, αποτελώντας το ομοίωμά του. Είναι το μέσο διεξαγωγής διαλόγων. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | η μελέτη των συνόλων στα οποία μπορεί να οριστεί μια έννοια  |ΤΟΠΟΛΟΓΙΑ|

|κλειστότητας| έτσι ώστε να διακρίνεται η συνέχεια για οποιαδήποτε συνάρτηση που ορίζεται σε αυτά. Ένα είδος γενικευμένης γεωμετρίας αφού θεωρούμε κι εδώ σχήματα. Αντικείμενο μελέτης της τοπολογίας είναι ο Τοπολογικός ΧΩΡΟΣ. Θεμελιώδεις έννοιες όπως σύγκλιση, ΟΡΙΟ, συνέχεια, συνεκτικότητα ή συμπάγεια, συναντούν στην τοπολογία την καλύτερη τους μορφοποίηση. Η τοπολογία βασίζεται ουσιαστικά στις έννοιες του τοπολογικού χώρου και του ομοιομορφισμού. Για παράδειγμα, ένας στερεός κύβος και μια στερεή σφαίρα είναι ομοιόμορφα, μπορούμε δηλαδή να παραμορφώσουμε το ένα μέχρι να εξασφαλίσουμε το άλλο χωρίς να κολλήσουμε ή να σχίσουμε οτιδήποτε: δεν είναι όμως δυνατόν για παράδειγμα να παραμορφώσουμε μια σφαίρα σε έναν κύκλο με τον ίδιο τρόπο, επειδή η διάσταση ενός αντικειμένου είναι μια τοπολογική ιδιότητα, που δεν αλλάζει με τις μεταμορφώσεις. Υπό αυτήν την έννοια, η τοπολογία ερευνά τις βαθύτερες ιδιότητες των γεωμετρικών σχημάτων.

analog vs digital| από τη γλωσσικη fictio στην ψηφιακη simulatio

[numerical data], ανοιχτά στη σύνθεση και την ελεύθερη διαχείριση. Η παραπάνω ιδιότητα έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση υβριδικών προϊόντων, τα οποία προκύπτουν από μια ατέρμονη συνδυαστικότητα. Το Internet [μέσω του World Wide Web | WWW] εξελίσσεται και σε ένα περιβάλλον |πολυμέσων|. Αυτή η ονομασία – |πολυμέσα| - είναι και μια αναγνώριση της άμορφης φύσης που αυξητικά φαίνεται να παίρνει η τεχνολογία της πληροφόρησης. Έχουμε περάσει επομένως, σε μια μετα-μεςικη συνθηκη, η οποία εισάγει την ετερογένεια, τη μεταβλητότητα και την υβριδικότητα. Ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά των σύγχρονων μέσων είναι η διάρθρωσή τους σε διακριτές ενότητες, η οποία τους επιτρέπει να συνδυαστούν με διαφορετικούς τρόπους, να αλλάξουν κλίμακα, να αναδιαμορφωθούν χωρίς απαραιτήτως να χαθούν οι αρχικές τους ιδιότητες. Ακόμη, καθίσταται προφανές πως και η σχέση του ανθρώπου με το μέσο αλλάζει. Ο άνθρωπος|δημιουργός εγκαταλείπει το ρόλο του εξωτερικού παρατηρητή για έναν περισσότερο συμμετοχικό ρόλο. Ουσιαστικά, λοιπόν, δε μιλάμε πια απλώς για εργαλειακή χρήση των μέσων, αλλά για την ενσωμάτωσή τους στην ίδια μας τη σκέψη. Μέσω της κατασκευής κυβερνητικών μηχανών [μαύρα κουτιά] επιτυγχάνεται η μετατόπιση της κοινωνικής και ατομικής μνήμης σε αυτές, εφόσον όλα τα στοιχεία που την απαρτίζουν ανάγονται σε ψηφιακό κώδικα και τεχνικές εικόνες, σε αντίθεση με το καθεστώς του μοντερνισμού που προέβλεπε τον διαχωρισμό των μέσων καταγραφής και διαχείρισης του εκάστοτε κώδικα. Τώρα πια εικόνα και ήχος αποτυπώνονται σε περιβάλλοντα διεπαφής και επιφάνειες

διάδρασης [interface].

Ο κώδικας μεταγράφεται σε εικόνα μέσα από δομικά

στοιχεία σημειακής διάστασης. Οι εικόνες που παράγονται από ψηφιακούς κώδικες έχουν 27

τεχνικές εικόνες,

που κατακλύζουν σήμερα τις οθόνες του κόσμου, διαφέρουν σε σχέση

με τις αναπαραστατικές ως προς τον τρόπο παραγωγής τους, καθώς έχουν παραχθεί από συσκευές, στον κώδικα των οποίων, όπως έχει αναφερθεί, ο άνθρωπος δεν έχει άμεση πρόσβαση. Δεν αποτελούν δισδιάστατες επιφάνειες, αλλά ψηφιδωτά που συντίθενται από 27_ V. Flusser�� , Ως προς το σύμπαν των τεχνικών εικόνων, 1985, σελ. 15 28_ V. Flusser�� , Η γραφή, έχει μέλλον το γράφειν;, 2006, σελ. 219

in medias res

| 

| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | δομικά στοιχεία σημειακής διάστασης, τα οποία συνθέτουν,  ΜΙΚΡΟΠΛΙΝΘΙΑ|

μέσω της διάταξής τους, ένα ολοκληρωμένο σύνολο. Τα δομικά στοιχεία ενέχονται στον ψηφιακό κώδικα και σχετίζονται με τα αντίστοιχα τεχνικά μέσα που τον αξιοποιούν. Κουκίδες για το μάτι [φωτογραφία] και κουκίδες για το αυτί [τηλέγραφος] συναντώνται στην κορυφή ενός ουρανοξύστη [Marshall McLuhan, Understanding Media [2008], Νέα Υόρκη: Routledge Classics, σελ. 207]. Η φράση αυτή

συνοψίζει το άκρον άωτον της διαμεσολάβησης σε συνδυασμό με την κορύφωση της τεχνολογικής ανάπτυξης. Όλα πλέον μπορούν να μεταδίδονται ως συνδυασμός μικροσκοπικών στοιχείων με τη χρήση της αντίστοιχης τεχνολογίας.

analog vs digital| από τη γλωσσικη fictio στην ψηφιακη simulatio

μικροπλινθια. Σύμφωνα με τον Flusser, η παραγωγή των τεχνικών εικόνων πραγματοποιείται σε ένα πεδίο δυνατοτήτων μέσω των σημειακών στοιχείων που αποτελούν δυνατότητες ανάδυσης του συμπτωματικού. Η απεικόνιση καταστάσεων και πραγμάτων στα μέσα αυτά, μοιάζει με το πρωτότυπο αντικείμενο και παρέχει μία εγγύηση της ομοιότητας, πράγμα που κάνει την τεχνική εικόνα προϊόν του αντικειμένου. Από αυτόν τον τρόπο λειτουργίας προκύπτει μία κοινωνική δομή που παράγει ομαδοποιήσεις ανθρώπων γύρω από ζητήματα διασυνδέσεων και μεταβιβάσεων

πληροφορίας

μέσω τεχνικών εικόνων και συστημάτων. Η νέα κοινωνική

δομή απαιτεί νέα κοινωνιολογικά κριτήρια, καθώς δεν έχει ως αφετηρία τον άνθρωπο, αλλά τη σχέση του με τα μέσα. Έτσι προκύπτουν ομάδες του τύπου |θεατής|, |παίκτης| κλπ., οι οποίες αποτυπώνουν επιτυχώς τις επιθυμίες και τα συναισθήματα των χρηστών. Πέραν των διαφόρων ομαδοποιήσεων, επανεισάγεται η έννοια της κοινωνικοποίησης και έκθεσης στα κοινά, εφόσον ο άνθρωπος δεν υποχρεώνεται να εξέλθει από τον ιδιωτικό χώρο προς το δημόσιο προκειμένου να πληροφορηθεί. Ένας |βολικός αυτεγκλεισμός|. |Ο περιορισμός στον ιδιωτικό χώρο, μέσα στο σπίτι και μέσα στο αυτοκίνητο, εμφανίζεται τελικά στη συνείδηση του κατοίκου ως οικειοθελής περιορισμός, μετατρέπεται σε αυτόβουλη περιχαράκωση|.29 Οι

τεχνικές εικόνες

εισχωρούν στον ιδιωτικό χώρο μέσα από αμέτρητους επικοινωνιακούς

διαύλους στις σημερινές |λεωφόρους της πληροφορίας| [Infobahn]. Το διαδίκτυο, τα τηλεοπτικά κανάλια, τα τερματικά υπολογιστών αντικαθιστούν και βελτιώνουν την κατανομή των πληροφοριών

που άλλοτε επιτυγχάνονταν σε δημόσιους χώρους. Η ίδια η έννοια της

ανθρώπινης υπόστασης αλλάζει. Η ύπαρξη του ανθρώπου συγκεντρώνεται στα ακροδάχτυλα. Αυτή η πολιτική ελευθερία, η χειρονομία δημοσίευσης και επικοινωνίας, είναι το συγκεκριμένο βίωμα που διαθέτει ο άνθρωπος από την πίεση πλήκτρων, τα οποία κινούνται σε έναν χρόνο αταίριαστο με την ανθρώπινη καθημερινότητα, σε έναν χρόνο για τον οποίο ισχύουν άλλες τάξεις μεγέθους.30 Η παροντική πολιτισμική επανάσταση μπορεί να ιδωθεί επομένως ως μεταβίβαση της ύπαρξης στα ακροδάχτυλα. Η εργασία [χέρι], η ιδεολογία [μάτι] και η αφήγηση [δάχτυλο] υπάγονται στον προγραμματίζοντα συν-ψηφισμό [ακροδάχτυλα]. Τα πλήκτρα καθίστανται απαραίτητα εξαρτήματα ενός ευρύτερου συστήματος [διαδίκτυο], που νοηματοδοτούν το πολύβουο χάος των σημείων, μέσω διαρκών διασυνδέσεων ανθρώπων από κοινού. Παράλληλα, πληροφορούν τους πομπούς πληροφόρησης για τις αντιδράσεις και συμπεριφορές των αποδεκτών, ενώ οι τελευταίοι δύνανται να ανασυνθέσουν και να αναμεταδώσουν τις προσληφθέντες

πληροφορίες,

γινόμενοι οι ίδιοι πομποί. Οι καινοφανείς

διανθρώπινες σχέσεις διεξάγονται μέσω τάσεων διαλογικών νημάτων, τα οποία σχηματίζουν �� _ Ζ. Κοτιώνης, Σώμα σε δράση, Κοντέινερ, Τεύχος 2, 2009, σελ. 28 30_ V. Flusser�� , Ως προς το σύμπαν των τεχνικών εικόνων, 2008, σελ. 44

in medias res

| 

| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | || ΦΑΝΤΑΣΙΑΚΟ_ IMAGINAIRE| το Φαντασιακό αναφέρεται στη σχέση με

την εικόνα των ομοίων μας και με την παράσταση του ίδιου μας του σώματος. Οτιδήποτε έχει να κάνει με ένα είδος αιχμαλωτίζουσας σαγήνης, με την αυταπάτη, με την ικανοποίηση του εαυτού μας, ανήκει στο Φαντασιακό.  | ΣΥΜΒΟΛΙΚΟ_ SYMBOLIQUE| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | το Συμβολικό αποτελεί ένα σύστημα διαφορών, βάσει του οποίου δομείται το γλωσσικό σύστημα. Ο Lacan, δεν εξισώνει τη συμβολική τάξη με την γλώσσα, καθώς η γλώσσα εμπεριέχει και στοιχεία της φαντασιακής τάξης. Το συμβολικό είναι το πεδίο του Νόμου, που ρυθμίζει την επιθυμία μέσα σε μία σχέση δύο στοιχείων. Η συμβολική διάσταση της γλώσσας είναι βασικά εκείνη του σημαίνοντος. Κατά συνέπεια σχετίζεται με τριαδικές σχέσεις, σε αντιδιαστολή με το φαντασιακό που χαρακτηρίζεται από δυαδικές σχέσεις. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | το Πραγματικό είναι για τον Lacan ό,τι αντιστέκεται στο  ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ_ REEL|

συμβολικό, ό,τι δεν εγγράφεται στη γλώσσα. Αυτό που αποκρύπτεται και που με αυτή του την στάση απολύει εν τέλει και αυτή τη διαθεσιμότητα της γλώσσας. Μια συνθήκη που ανθίσταται στην αναπαράσταση της, μια αδυνατότητα που διαγράφεται μόνο στην συμβαντική και ακαριαία της διεμφάνιση.

analog vs digital| από τη γλωσσικη fictio στην ψηφιακη simulatio

ένα δικτυακό ιστό πολλαπλών συνδέσεων, όπου οι άνθρωποι βρίσκονται παντού ταυτόχρονα, συμμετέχοντες σε μια διαρκή συνομιλία [webspace], όπου όλες οι

πληροφορίες

[data] είναι

ταυτόχρονα διαθέσιμες. Η κοινή αντίληψη λοιπόν που θεωρεί τα databases απλές επιφάνειες καταγραφής αντικειμενικών πραγματικοτήτων ίσως εμφανίζεται παραπλανητική. Από τότε που επαληθεύτηκε από τους Nietzsche και Foucault ότι τόσο η εξουσία όσο και η μικροφυσική ανάλυσή της είναι άρρηκτα συνυφασμένες με τα αρχεία [οπτικά, γλωσσικά, ακουστικά], αποδεικνύεται πως τα δεδομένα [data] δεν είναι ποτέ αυτό που υποδεικνύει η ετυμολογία τους: δεν είναι δεδομένα, δηλαδή a priori δοσμένα στοιχεία που απλά καταγράφονται και αναπαράγονται. Απεναντίας, παράγονται εντός ιστορικά προσδιορισμένων διατεταγμένων δομικών χώρων, υπόκεινται σε χειρισμό και προκαθορίζουν κόσμους, αλήθειες και μοντέλα συμπεριφοράς.31 --- ύλη | αρχείo --------------------------------------------------Η ανάλυση της αρχαιολογίας των μέσων αποκαλύπτει κοσμοεικόνες και εικονικούς κόσμους που αναδύονται από τα νοήματα και την υλικότητά τους, επηρεάζοντας και καθορίζοντας ως ένα βαθμό κοινωνικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά. Οι κυριότερες τεχνολογίες αποθήκευσης δεδομένων, δηλαδή |τεχνικής καταγραφής εμπειρικών δεδομένων|, το 1900, όπως το γραμμόφωνο, ο κινηματογράφος και η γραφομηχανή, συνιστούν τεχνικές υλοποιήσεις του αντίστοιχου τριπλού λακανικού αρχείου καταχώρησης δεδομένων, που περιλαμβάνει το πραγματικό [γραμμόφωνο], το φαντασιακό [κινηματογράφος] και το

συμβολικό [γραφομηχανή].32 Η προγενέστερη διάκριση των τεχνικών μέσων, τα διαχώριζε σε θερμά και ψυχρά. Θερμά μέσα, αποτελούσαν εκείνα τα οποία προέκτειναν μία αίσθηση και μόνο, με υψηλή ευκρίνεια πληροφοριακού φορτίου, δηλαδή πληρότητας δεδομένων, Απαιτούσαν, ωστόσο, χαμηλή συμμετοχή ως προς τους χρήστες τους ή την συμπλήρωση του νοήματος από αυτούς. Θερμά μέσα αποτελούν η τηλεόραση, η φωτογραφία και το ραδιόφωνο. Αντίστοιχα, ψυχρά μέσα θεωρούνται τα μέσα χαμηλής ευκρίνειας, τα οποία παρέχουν μία πενιχρή ποσότητα πληροφορίας στο χρήστη. Προάγουν όμως τη συμμετοχή του, μέσω της συμπλήρωσης του νοήματος από αυτόν. Ψυχρά μέσα θεωρούνται ο λόγος και το τηλέφωνο.33 Τα σύγχρονα ψηφιακά τεχνικά μέσα πέτυχαν την ενοποίηση των προηγούμενων στοιχείων, μέσω της χρήσης ενός κοινού κώδικα, εισάγοντας νέους τρόπους επικοινωνίας, �� _ Δ. Γκινοσάτης, Από τις εικόνες της πραγματικότητας στην πραγματικότητα των εικόνων, Κοντέινερ, Τεύχος 11, 2010, σελ. 44 32_ F. Kittler�� , Γραμμόφωνο, Κινηματογράφος, Γραφομηχανή, 2005, σελ. 362 33_ M. McLuhan, Κατανοώντας τα μίντια, οι προεκτάσεις του ανθρώπου, 1992, σελ�� . 43 ��

in medias res

| 

| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | με τον όρο αυτό δηλώνεται από τον  || ΠΕΡΙΠΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ_ QUASI OBJECT|

Jacques Lacan το κατάλοιπο ενός σώματος, το οποίο δεν είναι ολοκληρωμένο. Δεν αναγνωρίζεται δηλαδή ολόκληρη μορφή, αλλά ένα μέρος της. Πρόκειται για ένα σύνολο διακριτών μερών, το οποίο προκαλεί μία ψευδή αίσθηση πληρότητας στο αντικείμενο, πχ. το στήθος της μητέρας ως μερικό αντικείμενο για ένα νεογνό. Όλα τα αντικείμενα δεν είναι παρά μερικά αντικείμενα, καθώς δεν υπάρχει το αντικείμενο ως ολότητα και δεν αποτελούν κίνητρα επιθυμίας. Η ίδια έννοια εμφανίζεται από τον Antoine Picon και τον Stan Allen για να περιγραφεί το |τεχνικό αντικείμενο|.

analog vs digital| από τη γλωσσικη fictio στην ψηφιακη simulatio

διαχείρισης της γλώσσας και καταχώρησης στοιχείων. Η παρούσα αναφορά στο μέσο έδωσε μία θεωρητική ώθηση προς την υλικότητα της επικοινωνίας, εστιάζοντας στον παράγοντα της πληροφορίας και στους τρόπους αποθήκευσης και διαχείρισής του. Η πληροφορία συνιστά ένα μέγεθος που επιτρέπει τη δημιουργία συνάφειας μεταξύ ενός μεταβιβαζόμενου συνόλου σημάτων και του εύρους μεταβίβασης σημάτων σε ένα δίαυλο επικοινωνίας. Πλέον ο άνθρωπος επικεντρώνεται στις συνεχείς διασυνδέσεις και στη δυνατότητα αρχειοθέτησης των αποτελεσμάτων των συνδέσεων αυτών και λιγότερο στα νοήματα και στο περιεχόμενο των μηνυμάτων αυτών. Επιπρόσθετα, αναπτύσσεται μία υλιστική θεώρηση της

πληροφορίας,

η οποία αποκλείει τη δυνατότητα μιας κοινωνικής επικοινωνίας του νοήματος πέραν των τεχνικών προδιαγραφών της επικοινωνίας. Η επικοινωνία των

πληροφοριών

προϋποθέτει την

επινόηση συσκευών-μηχανών που συλλαμβάνουν το ασύλληπτο, φαντάζονται το αόρατο και εννοούν τo μη εννοήσιμο.34 Η συμπεριφορά της μηχανής τοποθετείται στον ενδιάμεσο χώρο μεταξύ της απόλυτης φυσικής αδράνειάς της [ως nothingness] και στην εμπραγμάτωση του συλλογικού υποκειμένου μιας κοινωνικής διαδικασίας. Αντιμετωπίζεται ως περίπου

αντικείμενο, καθώς εξυπηρετεί και διαμορφώνει μία συγκεκριμένη σχέση διαμέσου ατόμων που συμμετέχουν και ενεργοποιούν στιγμιαία τη σχέση αυτή. Λειτουργεί ως διαμεσολαβητής της σχέσης και όχι ως αντικείμενο αυτής. Ο δεσμός δεν υφίσταται παρά μόνο μέσω του αντικειμένου αυτού, το οποίο προσφέρεται ως τέχνημα διάδρασης, προκαλώντας τα άτομα να επέμβουν σε αυτό. Ο χαρακτηρισμός περίπου αντικείμενο έγκειται στο γεγονός ότι αυτό που καθορίζει το αντικείμενο είναι ο σχεδιασμός της αλληλεπίδρασης και σχεσιακής λειτουργίας του, και όχι το αντικείμενο αυτό καθαυτό. Το |τεχνικό αντικείμενο| αποτελεί έναν κόμβο δικτύου, χάνει την τεχνική του αυτονομία, εμπλέκεται διαρκώς σε διαδράσεις μεταξύ ατόμων, τόπων αλλά και άλλων αντικειμένων. |Τα τεχνικά αντικείμενα περιγράφονται ως αφηγήσεις και όχι ως μορφές.|35 Οι συσκευές αυτές αποτελούν άκαμπτα μορφώματα, παρότι προσομοιώνουν ανθρώπινες νοητικές λειτουργίες και είναι εφοδιασμένες με πλήκτρα για να είναι απτές και ελέγξιμες από τον άνθρωπο.36 Κατ’ αυτόν τον τρόπο, δημιουργείται μία αναδραστική, συνεργετική σχέση μεταξύ ανθρώπου και μηχανής, καθώς η συσκευή εξυπηρετεί την επιθυμία του ανθρώπου και η επιθυμία του ανθρώπου τοποθετείται στο εύρος των δυνατοτήτων της συσκευής.37 Επιπλέον, πραγματώνουν την κατεξοχήν επιθυμία του ίδιου να διατηρήσει και να 34_ V. Flusser�� , Προς το σύμπαν των τεχνικών εικόνων, 2008, σελ. 27 �� _ Δ. Παπαλεξόπουλος, Αθηνά Σταυρίδου, Μηχανές του γίγνεσθαι, |περίπου αντικείμενο|, 2008, σημειώσεις του μαθήματος: Τεχνολογίες αιχμής και αρχιτεκτονική: από το συνολικό σχεδιασμό στην καθολική διαχέιριση 36_ V. Flusser�� , Προς το σύμπαν των τεχνικών εικόνων, 2008, σελ. 27 37_ V. Flusser�� , Προς το σύμπαν των τεχνικών εικόνων, 2008, σελ. 33

in medias res

| 

ΠΕΡΙΠΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ. Αφορά αντικείμενα που διακρίνονται από μια ΑΣΑΦΕΙΑ. Η ΑΣΑΦΕΙΑ αυτή προκύπτει από το γεγονός ότι δεν μπορούν να περιγραφούν παρά

μόνο μέσα από την αναφορά σε διαδοχικές αφηγήσεις όπου αυτά συμμετέχουν. Το οιονεί αντικείμενο σημαδεύει ή δηλώνει ένα υποκείμενο, το οποίο, χωρίς εκείνο, δε θα ήταν υποκείμενο [Michel Serres, το παράσιτο, σελ. 451].

analog vs digital| από τη γλωσσικη fictio στην ψηφιακη simulatio

αποθανατίσει τα ίχνη του στο περιβάλλον του. Στόχος των συσκευών είναι να παράγουν, να διατηρούν και να μεταδίδουν πληροφορίες, λειτουργώντας ως ένα υλικό διαχειρίσιμο αρχείο. Τεμαχίζω τις σκέψεις μου σε λέξεις, τις λέξεις σε γράμματα και ύστερα επιλέγω τα πλήκτρα που αντιστοιχούν στα γράμματα. Ψηφιοποιώ και αποθηκεύω τις σκέψεις μου. Αν η γιγάντωση, σύμφωνα με τον Flusser, αποτέλεσε το τελευταίο στάδιο της βιομηχανικής νεωτερικότητας, βασικά συστατικά της οποίας αποτέλεσαν η ύλη και οι ενέργεια, στην ψηφιακή εποχή, βασικό συστατικό αποτελεί η πληροφορία, η οποία, σύμφωνα με τον Norbert Wiener, δεν αποτελεί ύλη ή ενέργεια, αλλά απλώς πληροφορία. Έτσι, η συρρίκνωση|ενδόρρηξη [implosion] αναδεικνύεται ως η καταστατική αρχή της τεχνολογικής νεωτερικότητας έναντι της αρχής του γιγαντισμού και της έκρηξης [explosion]. Οι συσκευές γίνονται ολοένα και περισσότερες, ολοένα και μικρότερες, ολοένα και γρηγορότερες στη λειτουργία τους. Κατασκευάζουμε μία συσκευή που επιταχύνει τη διαδοχή των συνδέσεων, μέσω της εφαρμογής πολύπλοκων προγραμμάτων [software] σε ένα ευέλικτο υλικό [hardware], όπου το σταδιακά μικρότερο μέγεθος δύναται να ενσωματώνει περισσότερη

πληροφορία

[commodification of

bits].38 Αποτελούν αντικείμενα διασύνδεσης και προβολής επιθυμιών. Το αντικείμενο – μέσο σταδιακά χάνει το πλαστικό σκληρό κέλυφος και προσαρμόζεται στο σώμα [attached to body]. Αποτελεί αντικείμενο ένδυσης αναπόσπαστο από αυτό. Κατ’ αυτό τον τρόπο, το

interface

και το υλικό του υπόβαθρο, αποτελούν έναν ευπροσάρμοστο συνδυασμό που εξυπηρετεί τον ψηφιακό διάλογο. Τέλος, εμφανίζονται και ψηφιακά άυλα αντικείμενα, των οποίων ο ρόλος είναι η αντικατάσταση των

πραγματικών

στον κυβερνοχώρο. Εκφράζονται με αφηρημένες

έννοιες, όπως box–inbox–outbox , που παραπέμπουν στα οιονει αντικειμενα. Στην ουσία 39

αποτελούν άμορφα και ατέρμονα σύνολα που ομαδοποιούν συγκεκριμένο όγκο

πληροφοριών

σε μία συγκεκριμένη θέση στο ευρύτερο δίκτυο. Η ύλη αποκτά συνεπώς διαφορετικό χαρακτήρα, αποτελώντας πλέον αρχείο

πληροφορίασ

[vessel αλληλουχιών δυαδικού κώδικα binary bit]. Τα αντικείμενα της ανθρώπινης δραστηριότητας και

διάδρασης,

εξελίσσονται, μικραίνουν και ανεξαρτητοποιούνται από

τον τόπο. Αποτελούν αντικείμενα καθημερινής χρήσης [components] που παράγονται σε ποικίλους τόπους από άλλα αντικείμενα - συνδεδεμένα άμεσα με τον όρο της |θνητότητας|, καθώς αντικαθίστανται διαρκώς από τα αντικείμενα επόμενης γενιάς. Στη διάρθρωση της σύγχρονης κοινωνίας γίνεται εμφανές πως η πληροφορία έχει γίνει το αντικείμενο διατήρησης και αρχειοθέτησης, ενώ η ύλη αποτελεί απλώς το μέσο αναπαράστασης και διακίνησης της

πληροφορίας

αυτής [context]. Διαμορφώνεται επομένως το πεδίο για την ανάδυση μιας

38_ W. Mitchell, City of bits, 2000, σελ�� .5 39_ W. Mitchell, City of bits, 2000, σελ�� .7

in medias res

| ď Ż

analog vs digital| από τη γλωσσικη fictio στην ψηφιακη simulatio

actual vs virtual| απο τη μονολογικη στη διαλογικη κοινωνια_ απο τον ενσωματο στον αποσωματοποιημενο εαυτο

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| 4.0. ACTUAL VS VIRTUAL ||||

|Σκεφτείτε έναν άντρα [Α] και μια γυναίκα [Β] σε ένα δωμάτιο που επικοινωνούν μέσω |τηλετύπου| με έναν άνθρωπο [Γ] που κάθεται σε ένα άλλο δωμάτιο. Στόχος του παιχνιδιού είναι ο άνθρωπος αυτός [Γ], αδιευκρίνιστου φύλου, με ερωτήματα που θέτει με τον τηλέτυπο στους [Α] και [Β], να μαντέψει από τις απαντήσεις τους ποιος είναι ο άντρας και ποια είναι η γυναίκα. Η γυναίκα [Β] του απαντά προσπαθώντας να τον βοηθήσει και να τον πείσει ότι όντως είναι γυναίκα, ενώ ο άντρας [Α] προσπαθεί να τον παραπλανήσει ότι αυτός είναι πραγματικά η γυναίκα και όχι η [Β]. Και οι δύο δηλαδή παίχτες [Α] και [Β] προσπαθούν να τον πείσουν ότι είναι γυναίκες και ο [Γ] πρέπει να καταλάβει ποιος λέει την αλήθεια και ποιος ψεύδεται|. [...] Τι θα γινόταν τώρα, αν σε αυτό το παιχνίδι στην θέση [Α], αντικαταστήσουμε τον άντρα με μια μηχανή; Ο [Γ] που προσπαθεί να μαντέψει ποιος είναι ποιος, θα έχει το ίδιο ποσοστό αποτυχίας σε αυτή την περίπτωση, όσο είχε και όταν το παιχνίδι παιζόταν με τον άντρα και την γυναίκα|;40

Στο άρθρο του ο Turing το 1950 υποστηρίζει ότι σε 50 χρόνια θα έχει κατασκευαστεί ένας ψηφιακός ηλεκτρονικός υπολογιστής [a digital electronic computer] με δυνατότητα να αποθηκεύσει ένα πρόγραμμα που θα παίζει το Παιχνίδι της Μίμησης τόσο καλά, ώστε ο μέσος όρος ενός ανθρώπου |εξεταστή| να μην έχει πάνω από 70% πιθανότητα να απαντήσει σωστά μετά από 5 λεπτά ερωταποκρίσεων. Συμπεραίνοντας, καταλήγει ότι στο τέλος του 20ου αιώνα οι λέξεις και η εκπαίδευση των ανθρώπων θα έχουν αλλάξει τόσο πολύ, που οι άνθρωποι θα μπορούν να μιλούν για σκεπτόμενες μηχανές, χωρίς να αντικρούονται από κανένα. Αν θεωρήσουμε ότι με το άρθρο του Turing περνάμε από την εποχή που ο άνθρωπος είναι απόλυτα διαφορετικός από τη μηχανή, στην εποχή που τα όρια μεταξύ ανθρώπου και τεχνολογίας αρχίζουν να μην είναι τόσο απόλυτα και ξεκάθαρα, γιατί σε αυτή την πρώτη εποχή στην εισαγωγή στο άρθρο τίθεται το θέμα του φύλου; Μήπως πρόκειται για έναν έμμεσο ισχυρισμό ότι, και στο φύλο, αυτό που μετράει τελικά είναι η συμπεριφορά, ο ρόλος που παίζουμε, ή για να διατυπωθεί σαφέστερα, η πληροφορία;

40_ Τον Οκτώβρη του 1950 ο Turing εκδίδει το άρθρο Υπολογιστικά Μηχανήματα και Νοημοσύνη [Computing Machinery and Intelligence] στην επιστημονική επιθεώρηση Mind: A Quarterly Review of Psychology and Philosophy. Το άρθρο ξεκινάει με το κεφάλαιο |Το Παιχνίδι της Μίμησης| [The Imitation Game] που έκτοτε είναι γνωστό ως |the Turing Test|.

actual vs virtual| απο τη μονολογικη στη διαλογικη κοινωνια_ απο τον ενσωματο στον αποσωματοποιημενο εαυτο

||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| 4.1. AΠΟ ΤΗ ΜΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΣΤΗ ΔΙΑΛΟΓΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ||||

Γίνεται λοιπόν σαφές πως στο νέο παράδειγμα σημείο αναφοράς αποτελεί η σχέση με την

πληροφορία,

η οποία δεν αποτελεί απλώς μέσο ή όχημα, αλλά αποκτά κοινωνικό ρόλο.

Κοινωνικά δίκτυα υπήρχαν σε όλη την ιστορία του ανθρώπου. Αποκτούν, ωστόσο, νέο νόημα στον |αιώνα της

πληροφορίας|41.

Τα σημερινά τεχνολογικά δίκτυα πραγματώνουν μια

καινούργια συλλογικότητα, υπερτιθέμενα, μάλιστα, των κοινωνικών. Το Internet είναι το πρώτο μέσο στην ιστορία που από τη φύση του υποστηρίζει τις ομάδες και τις συνομιλίες ταυτοχρόνως. Η πολιτισμική έκφραση τυποποιείται γύρω από το καλειδοσκόπιο ενός παγκόσμιου, ηλεκτρονικού υπερκειμένου. Ενώ εκτός του υπερκειμένου ενδέχεται να υπάρχουν μεμονωμένες εμπειρίες, μέσα σε αυτό είναι εγκλωβισμένες συλλογικές εμπειρίες και κοινά μηνύματα – δηλαδή, ο πολιτισμός ως κοινωνική έκφραση. Το Internet και οι εφαρμογές του, το κοινωνικό διαδίκτυο, γνωστό ως Web 2.0, αποτελούν την πλατφόρμα για την πραγμάτωση του νέου κοινωνικού γίγνεσθαι. Εύκολη πρόσβαση και πολλή πληροφορία για όλους, ζωντανή αναθεώρηση της γνώσης, μια νέα μορφή διαλογικής συμμετοχικότητας. Η σύγχρονη τηλεματική κοινωνία προσομοιάζεται με ένα διαλογικό, διαμεσολαβητικό δίκτυο. Πρόκειται για ένα δίκτυο που παρουσιάζει ομοιότητα με τα νευρικά συστήματα εν γένει και, ειδικότερα με τον εγκέφαλο. Οι κόμβοι του δικτύου αποτελούν σημεία [τεχνητές μνήμες – τερματικά], στα οποία συγκλίνουν πληροφορίες με σκοπό την ανασύνθεση και αναμετάδοσή τους μέσω των διαύλων. Οποιαδήποτε διαδικτυακή συναλλαγή αφήνει αποτυπώματα στον κυβερνοχώρο, δημιουργώντας συγκεντρωτικές βάσεις δεδομένων, από τις οποίες στη συνέχεια κατανέμονται οι

πληροφορίες

που συνιστούν την ψηφιακή καθημερινότητα των

χρηστών. Οι σχέσεις στον κυβερνοχώρο, είτε προσωπικές είτε οικονομικές, αποδεσμεύονται πλέον από το χωρικό παράγοντα και στηρίζονται σε κατάλληλες και επαρκείς διασυνδέσεις. Οι μηχανές αναλαμβάνουν το ρόλο του κεντρικού νευρικού συστήματος, και όχι απλώς μόνο του μυϊκού, όπως έκαναν στο παρελθόν του μοντερνισμού, όπου διαχωρίζονταν η ύλη από την πληροφορία.

Προβάλλουν έτσι μια κοινωνική δομή ενός |κοσμικού εγκεφάλου|42 που παράγει,

μεταδίδει και αποθηκεύει

πληροφορίες

μέσω των ατέρμονων διασυνδέσεων. Στον πυρήνα

αυτής της κοινωνικής δομής βρίσκεται η διαμεσολαβημένη επικοινωνία μεταξύ ανθρώπων. Στον τηλεματικό διάλογο πρόκειται να έχουμε μια σύζευξη ανάμεσα στις ανθρώπινες και τις

τεχνητές διάνοιες, έτσι ώστε δεν θα έχει νόημα να θέλουμε να κάνουμε διάκριση ανάμεσα

41_ M. Castells, Ο Αιώνας της Πληροφορίας και η Διαδικτυακή Κοινωνία, 2005 42_ V. Flusser, Προς το σύμπαν των τεχνικών εικόνων, 2008, σελ. 93

in medias res

| 

| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | ένα κοινωνικό μόρφωμα, στο οποίο όλες s ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ|

οι λειτουργίες συνεργούν με κυβερνητικό τρόπο. Αποτελείται από επιμέρους μονάδες [εγκεφάλους], οι οποίες συνθέτουν ένα σύνολο [υπερεγκέφαλος]. Δημιουργεί ένα δίκτυο διαλόγων, ως ένας εσωτερικός διάλογος, όπου παράγονται πληροφορίες. Ο Vilem Flusser χρησιμοποιεί τη μεταφορά της μυρμηγκοφωλιάς για να εξεικονίσει τη σύγχρονη τηλεματικά δικτυωμένη κοινωνία: όπως ακριβώς η μυρμηγκοφωλιά αποτελεί έναν υπερεγκέφαλο που, εν είδει ψηφιδωτού, συντίθεται από πολλούς επιμέρους εγκεφάλους μυρμηγκιών, έτσι και η σύγχρονη τηλεματική κοινωνία αποτελείται από εγκεφάλους συνδεδεμένους με άλλους ηλεκτρονικούς εγκεφάλους, σχηματίζοντας έναν υπερεγκέφαλο που σήμερα φέρει το όνομα world wide web [παγκόσμιος ιστός]. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | πρόκειται για μία διάκριση μεταξύ  ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΤΕΣ ΔΙΑΝΟΙΕΣ|

φυσικού και τεχνητού νου, όπου διερεύνησε ο AlanTuring, μέσω μιας διαδικασίας που ονομάστηκε |παιχνίδι του Turing|. Σε αυτή τη διαδικασία προσπαθεί να διακρίνει τις διαφορές μεταξύ ενός σκεπτόμενου ανθρώπου και ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή, καθώς και να αποδείξει την ύπαρξη τεχνητών διανοιών. Η διαδικασία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οτιδήποτε είναι δυνατό να τυποποιηθεί, τότε δύναται και να προσομοιωθεί. Συνεπώς, όσα στοιχεία του ανθρώπινου νου ακολουθούν μία ιεραρχημένη σειρά, προσομοιώνονται και καθίστανται μη διακριτά. Ωστόσο, ο ανθρώπινος νους δεν διαθέτει σαφή ιεραρχική δομή, καθώς ενέχει πολύπλοκα παράδοξα. Παρατίθεται το απόσπασμα από το |παιχνίδι του Turing|. |Ένας υπολογιστής Α και ένας άνθρωπος Β ανταλλάσσουν δεδομένα μέσω μίας διάταξης επικοινωνίας τύπου τηλεγράφου. Την ανταλλαγή των κειμένων ελέγχει ένας λογοκριτής Γ, ο οποίος λαμβάνει επίσης μόνο γραπτές πληροφορίες. Ο Α και ο Β μιμούνται αμφότεροι τον άνθρωπο. Ο Γ καλείται να αποφανθεί ποιος από τους δύο δεν είναι προσομοίωση και ποιος είναι η μηχανή που σκέφτεται και υπολογίζει. Αλλά επειδή η μηχανή προδίδεται – είτε επειδή κάνει κάποιο λάθος, είτε το ακριβώς αντίθετο, επειδή είναι αλάνθαστη – μπορεί και βελτιώνει το πρόγραμμά της μαθαίνοντας συνεχώς, η παρτίδα δεν τελειώνει ποτέ|. Στο παιχνίδι του Turing ο λεγόμενος Άνθρωπος, ταυτίζεται με την προσομοίωσή του [Friedrich�� Kittler�� , Γραμμόφωνο, Κινηματογράφος, Γραφομηχανή, 2005, σελ. 362].

actual vs virtual| απο τη μονολογικη στη διαλογικη κοινωνια_ απο τον ενσωματο στον αποσωματοποιημενο εαυτο

σε ανθρώπινους και τεχνητούς παράγοντες στο πλαίσιο των πληροφοριών που παράγονται με αυτόν τον τρόπo. Αυτή η σχέση ανθρώπου – συσκευής πρέπει να είναι πράγματι διαλογική, και όχι, όπως προς το παρόν, μία σχέση κατά την οποία ο άνθρωπος προγραμματίζεται από τη συσκευή. Όπως άλλωστε παραδέχεται κάποια στιγμή ο McLuhan, |ο άνθρωπος γίνεται όργανο αναπαραγωγής του μηχανικού κόσμου, όπως είναι η μέλισσα στο φυτικό κόσμο, επιτρέποντάς του να γονιμοποιείται και να εξελίσσει αδιάκοπα καινούριες φόρμες|.43 --- έκρηξη | ενδόρρηξη -------------------------------------------Η τάση της σύγχρονης τηλεματικής κοινωνίας, ζητούμενο της οποίας είναι η όσο το δυνατόν ακέραιη και ταχύτερη παραγωγή και η αποθήκευση και ανταλλαγή

πληροφορίας,

είναι η

συρρίκνωση των αποστάσεων στο χώρο και το χρόνο. Όπως ήδη έχει αναφερθεί μέσα από την αρχαιολογία του μέσου, η συρρίκνωση|ενδόρρηξη [implosion] είναι το κλειδί της σύγχρονης τεχνολογικής νεωτερικότητας, σε αντίθεση με την αρχή του γιγαντισμού και της έκρηξης [explosion], η οποία προσδιόριζε την εποχή της πρώτης βιομηχανικής επανάστασης. Στις προηγούμενες πρακτικές αυτό που παρήγαγε τον ταυτοχρονισμό ήταν η γειτνίαση. Σήμερα, αυτό που επιτρέπει την ταυτόχρονη εξέλιξη δραστηριοτήτων που συμβαίνουν σε απομακρυσμένες τοποθεσίες, είναι τα δίκτυα. Αυτό ονομάζεται

χώρος ροών.

Σύμφωνα με

τον Castells, απαρτίζεται από όλα τα δίκτυα και τους τόπους-κόμβους τους. Ο χώρος των δικτύων συνδέει απομακρυσμένες κοινότητες μέσω κοινών λειτουργιών και ιδεών, βάσει ηλεκτρονικών κυκλωμάτων και γρήγορων διαδρόμων επικοινωνίας, απομονώνοντας και υποτάσσοντας τη λογική της εμπειρίας που υπάρχει στο χώρο των τόπων. Μία νέα μορφή χρόνου, o |αιώνιος χρόνος|,44 έχει προκύψει από τις συστηματικές προσπάθειες συρρίκνωσης του χρονολογικού χρόνου στην ελάχιστη έκφρασή του [όπως συμβαίνει με τις οικονομικές συναλλαγές], καθώς και σε αόριστες χρονικές ακολουθίες. Ο

κυβερνοχώρος

αποτελεί μια απέραντη μήτρα μέσων του

πραγματικού

και του

δυνητικού,

ενσωματώνοντας τις δραστηριότητες των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων, της μεταφοράς δεδομένων, του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, των οικονομικών συνδιαλλαγών μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή, των συνδιαλλαγών μέσω ΑΤΜ [Αυτόματη Ταμειακή Μηχανή], των υπηρεσιών που προσφέρουν πληροφορίες μέσω του δικτύου, των διασκέψεων μέσω video, των νέων μέσων μαζικής ενημέρωσης, της εικονικής πραγματικότητας κλπ. Δεν περιγράφεται με γεωμετρικά ομογενή χαρακτηριστικά, αλλά με αλληλουχία βιωμάτων. Στο σημείο αυτό, πρέπει �� _ M. McLuhan�� , Κατανοώντας τα μίντια, οι προεκτάσεις του ανθρώπου, 1999, �� σελ�� . 71 44_ M. Castells�� , Ο Αιώνας της Πληροφορίας και η ∆ιαδικτυακή Κοινωνία, 2005

in medias res

| 

προσωρινή ταυτότητα. Υποδηλώνεται η έλλειψη αναγνωσιμότητας από τους χρήστες.

actual vs virtual| απο τη μονολογικη στη διαλογικη κοινωνια_ απο τον ενσωματο στον αποσωματοποιημενο εαυτο

να τονιστεί ότι ο κυβερνοχώρος δεν αποτελεί μη-τόπο, αλλά έναν τόπο που μοιάζει να μην έχει σύνορα. Το

διαδίκτυο

δε διαθέτει ιεραρχική δομή, και η μόνη ομοιογένεια εντοπίζεται στις

συνδέσεις ανάμεσα στους κόμβους των δικτύων, σε αντίθεση με τις μηχανολογικές μηχανές, οι οποίες ήταν εισηγμένες σε ιεραρχικά οργανωμένα κοινωνικά συστήματα. |Κάθε σημείο του ριζώματος μπορεί και πρέπει να συνδεθεί με οποιοδήποτε άλλο|.45 Αυτή η αντίθεση προβλέφθηκε θεωρητικά από τους Gilles Deleuze και Felix Guattari, οι οποίοι διέκριναν τις δενδροειδείς από τις ριζωματικές μορφές. Πιο συγκεκριμένα, το πρώτο σύστημα είναι σταθερό, ιεραρχικό και έχει κέντρο, ενώ το δεύτερο είναι νομαδικό, πολλαπλό και αποκεντροποιημένο. Η τοπολογική δομή του ριζώματος επιτρέπει την προσωρινή [local] δημιουργία μη ορθολογικών μορφών, μέσω μη γραμμομοριακών [molar], ιεραρχικών δομών, σε αναλογία με την προσωρινή δημιουργία νησίδων τάξης μέσα σε χαοτικά μορφώματα. Παρέχεται έτσι μια δυνατότητα περιγραφής του

υπερκειμένου,

διότι αποτελεί μία δομή με πολλές γραμμές φυγής, εισόδους

και εξόδους. |Ενάντια στα κεντρομόλα [ακόμη και στα πολυκεντρικά] συστήματα με ιεραρχική επικοινωνία και προφασισμένους συσχετισμούς, το ρίζωμα είναι ένα ά-κεντρο, μη ιεραρχικό, μη σημαίνον σύστημα χωρίς Στρατηγό, χωρίς οργανωτική μνήμη, χωρίς αυτόματο κέντρο, το οποίο ορίζεται απλώς και μόνο από μία κυκλοφορία καταστάσεων. Στο ρίζωμα έχουμε να κάνουμε με όλους τους τρόπους του |γίγνεσθαι|.46 Η γραφή και η ανάγνωση στο δίκτυο παριστάνουν ένα νομαδικό ενέργημα περιπλάνησης μέσα στα δίκτυα των κειμένων. Το

υπερκείμενο,

και κάθε

διαδικτυακός χώρος,

όπως το προαναφερθέν ρίζωμα, αποτελούν

τοπολογικά μορφώματα και μορφοκλασματικούς χώρους πολλαπλών προσβάσεων. Η δομή του

υπερκειμένου

υπερκείμενο,

οθόνη μετατρέπεται σε μία πλεγμένη με σύνθετο και άναρχο τρόπο επιφάνεια, της οποίας τα κείμενα ρέουν μπρος-πίσω, ενώ, παράλληλα εγχαράσσονται [τέμνονται] κατά την κίνησή τους. Συμπερασματικά, ο νέος |κοινός| τόπος του διαδικτύου ξεπερνά γεωγραφικά σύνορα, μοιάζει ριζωματικός, είναι ρευστός και ετερογενής, όπως και οι χρήστες του. --- go to | log in --------------------------------------------------Στους νέους αυτούς χώρους δικτύων, μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για άτομα-μονάδες [particles] που έχουν τη δυνατότητα δημιουργίας ad hoc [εκ των ενόντων] ομαδοποιήσεωνκοινοτήτων [groupings] μέσα από τη διασύνδεση. Τα άτομα αυτά οργανώνουν δίκτυα αλλά είναι και |κλειδούχοι| δικτύων. Η φυσική παρουσία δεν συνιστά προϋπόθεση για επικοινωνία. 45_ G. Deleuze, F. Guattari, A Thousand Plateaus, capitalism and schizophrenia, 1987, σελ�� .6 46_ G. Deleuze, F. Guattari, A Thousand Plateaus, capitalism and schizophrenia, 1987, σελ�� .21

in medias res

| 

actual vs virtual| απο τη μονολογικη στη διαλογικη κοινωνια_ απο τον ενσωματο στον αποσωματοποιημενο εαυτο

Ο ρόλος της γειτνίασης ανατρέπεται. Το κινητό τηλέφωνο δε σημαίνει ότι μιλάμε ενώ κινούμαστε, αλλά ότι έχουμε τη δυνατότητα επιλογής του τόπου από όπου θα μιλήσουμε. Αναφερόμαστε σε επιλεγμένο τόπο [chosen place] και όχι σε

μη-τόπο

[non-place]. Ο

χώρος είναι ατομικός. Στη δυαδική δικτυακή λογική του αυτόματου, υπάρχει μόνο δίκτυο και εαυτός. Σύμφωνα με τον Castells, oι κοινωνίες μας δομούνται γύρω από την αντίθεση Net - Self, μεταξύ χώρου ροών [δίκτυα επικοινωνίας] και χώρου τόπων [τοπικοί κόμβοι αυτών των δικτύων] που αντιστοιχούν στους χώρους εξουσίας και χώρους εμπειρίας. Πρόκειται για συστήματα δικτυωμένου ατομισμού, μέσω του οποίου συντίθεται μία δεύτερη ταυτότητα, τροφοδοτούμενη από την

πραγματική

και την προέκταση αυτής. Στις προηγούμενες

κοινωνίες, η ανάδυση της ταυτότητας του ατόμου πραγματοποιούνταν μέσω της κοινωνικής δραστηριότητας και της κίνησης, με την αναγνώριση προορισμών, τη μετακίνηση από τον έναν τόπο στον άλλο ανάλογα με την επιθυμία. Το άτομο οριζόταν από την υπογραφή και ο αριθμός ταυτότητας καθόριζε τη θέση του μεταξύ των άλλων. Σήμερα, o παράγοντας διαδίκτυο,

με την ηλεκτρονική αγορά και τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις, εκτοπίζει το όνομα

και ο κωδικός πρόσβασης, δηλαδή o τρόπος που αποκτώ κατοχή σε ένα αντικείμενο, γίνεται σημαντικός. Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημανθεί ότι η καταγραφή κάθε εισόδου στις ψηφιακές πύλες, τα συνθήματα, οι κωδικοί, τα coockies κλπ. ίσως να δηλώνουν περισσότερο μια ασφαλισμένη α-τοπία, την οποία χαρακτηρίζουν νέες σχέσεις εξουσίας. --- narrowband | broadband communities ---------------------------Η δυαδική λογική που λειτουργούν τα δίκτυα εμποτίζει κάθε κοινωνική της έκφανση. Και αυτή η δυαδική λογική είναι η εξής: συμπερίληψη|εξαίρεση. Υπό αυτή την έννοια, πρόκειται για ένα κόσμο νικητών και ηττημένων, αλλά πιο συγκεκριμένα, απροσδιόριστων νικητών και ηττημένων που δεν επηρεάζουν τα δίκτυα. Η εξουσία στα δίκτυα έχει γίνει διάχυτη, έμφυτη στο διασυνδεδεμένο κοινωνικό σώμα. Αναφερόμαστε εδώ σε σχέσεις εξουσίας, καθώς ο έλεγχος δεν αποτελεί πλέον μία μονόπλευρη σχέση. Αντιθέτως, λειτουργεί μέσα από μεταβαλλόμενα, ασταθή παιχνίδια εξουσίας, βασισμένα σε διάχυτες στρατηγικές για την κυκλοφορία και τη μετάδοση επικοινωνιακών και συγκινησιακών απολαύσεων. Αν, όπως λέει ο Manuel Castells, η εξουσία που παράγεται εντός των διαφόρων δικτύων ασκείται μέσω του προγραμματισμού και της διαρκούς αλλαγής κατεύθυνσης των ροών τους, η αντίσταση και η ανατροπή των θέσεων που επιβάλλει αυτή, πρέπει να βρίσκεται στον αναπρογραμματισμό των δικτύων με βάση εναλλακτικά ενδιαφέροντα και αξίες και στην |αναστάτωση| των κυρίαρχων

in medias res

| 

actual vs virtual| απο τη μονολογικη στη διαλογικη κοινωνια_ απο τον ενσωματο στον αποσωματοποιημενο εαυτο

τάσεων και κατευθύνσεων.47 Το ζήτημα με τα τεχνολογικά δίκτυα είναι η χαρακτηριστική ευκολία απεγγραφής και εξαφάνισης, σε αντίθεση με την παραδοσιακή κοινωνική ζωή. Τα πλήθη υπάρχουν κατά τη διάρκεια του |συμβάντος|, και μόνο για ένα μικρό κλάσμα του χρόνου. Τα δίκτυα αποτελούν κλίνες δοκιμών για τη μη-δέσμευση. Και ο μειωμένος αυτός βαθμός δέσμευσης οδηγεί σε εύθραυστα μοντέλα, τα οποία είτε καταργούνται είτε μεταβάλλονται διαρκώς. Η |ελευσόμενη κοινότητα| [la communita che viene] του G. Agamben δε βασίζεται στην ιδεολογία της εντοπισμένης ταυτότητας, ούτε στην παγκοσμιότητα. Η όποια μοναδικότητα [qualunque] αναδεικνύεται ως ο συνεκτικός ιστός, έναντι της αίσθησης του ανήκειν σε μια ομάδα ή μιας συγκεκριμένης ιδιότητας. Έτσι, υπερβαίνεται κάθε διχοτομία τοπικό|παγκόσμιο, ατομικό|συλλογικό. Είναι η ίδια εμπειρία του ορίου, του μεταιχμίου, η αντινομική εμπειρία του να είσαι |μέσα-στο-έξω|. Αν στην εποχή της νεωτερικότητας η

ιδιοκτησία

ήταν αυτή που καθόριζε την ύπαρξη και

χάριζε κύρος, στη μετανεωρικότητα είναι η πρόσβαση που κάνει μια ομάδα να ξεχωρίζει ακόμη περισσότερο. Στις κοινωνίες του ελέγχου, το ουσιώδες είναι το ψηφίο του κωδικού πρόσβασης, εν αντιθέσει με τις κοινωνίες της πειθαρχίας, οι οποίες ήταν ρυθμισμένες βάσει μίας λέξης κλειδιού, ενός συνθήματος. Η ψηφιακή γλώσσα του ελέγχου είναι φτιαγμένη από ψηφία που σηματοδοτούν την πρόσβαση στην πληροφόρηση ή την απόρριψη. Δεν βρισκόμαστε πλέον μπροστά στο ζεύγος μάζα|άτομο. Τα άτομα δημιουργούνται από τις διαιρέσεις και οι μάζες από τα στατιστικά δείγματα, τα δεδομένα, τις αγορές ή τις τράπεζες πληροφοριών. |Ο άνθρωπος των πειθαρχήσεων ήταν ένας ασυνεχής παραγωγός ενέργειας, ενώ ο άνθρωπος του ελέγχου είναι μάλλον ο κυματοειδής αγγελιαφόρος σε τροχιά συνεχούς φάσματος|.48 Ο Felix Guattari φαντάστηκε μία πόλη στην οποία ο καθένας μπορεί να αφήσει το διαμέρισμά του, το δρόμο του, τη γειτονιά του, χάρις στην ηλεκτρονική του κάρτα που θα σήκωνε τον έναν ή τον άλλο φράκτη, ενώ με τον ίδιο τρόπο η κάρτα θα μπορούσε να απορριφτεί σε μια δεδομένη μέρα. Αυτό που μετράει δεν είναι ο φράκτης, αλλά ο υπολογιστής, η μηχανή, δηλαδή το μέσο, που αποκαλύπτει τη θέση του καθενός, θεμιτή ή αθέμιτη, και επιδρά σε έναν οικουμενικό μετατονισμό.

47_ M. Castells, Communication power, 2009 �� _ G. Deleuze, Η κοινωνία του ελέγχου, 2001, σελ.14

in medias res

| 

| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | αποτελεί έναν αρχιτεκτονικό πειραματισμό του  ΠΑΝΟΠΤΙΚΟΝ_ PANOPTICON|

αρχιτέκτονα Jeremy Bentham το 1785. Η ιδέα του σχεδιασμού του επιτρέπει τη συνεχή επίβλεψη [-opticon] όλων [pan-] των κρατουμένων. Αντιπροσωπεύει ένα σύστημα ελέγχου και επιτήρησης, που επιτρέπει την αυτοματοποίηση και αποατομίκευση της εξουσίας. Προάγει ένα είδος ασώματης εξουσίας και η δύναμη [εξουσία] επικεντρώνει την αρχή της όχι τόσο στο άτομο, όσο σε μια συγκεκριμένη συντονισμένη διανομή σωμάτων, επιφανειών, φωτισμών, βλεμμάτων .

actual vs virtual| απο τη μονολογικη στη διαλογικη κοινωνια_ απο τον ενσωματο στον αποσωματοποιημενο εαυτο

--- sabot | hacking -----------------------------------------------Οι παλιές κοινωνίες κυριαρχίας χειρίζονταν απλές μηχανές, ενώ οι πρόσφατες κοινωνίες της πειθαρχίας, μηχανές ενέργειας με τον παθητικό κίνδυνο της εντροπίας και τον ενεργητικό κίνδυνο του σαμποτάζ. Στις κοινωνίες του ελέγχου λειτουργούν μηχανές τρίτου τύπου, μηχανές πληροφορικής και υπολογιστές, στις οποίες ο παθητικός κίνδυνος είναι το |θόλωμα| του εγκεφάλου, ενώ ο ενεργητικός, εκείνος της πειρατείας και της εισαγωγής ιών. Προηγουμένως, στο όνομα της ασφάλειας και της σιγουριάς, το άτομο προσαρμοζόταν συνεχώς στις επιταγές του συστήματος, διαθέτοντας περιορισμένες ελευθερίες επιλογής και διεξόδου. Η πειθαρχία επικρατούσε ως τέχνη κατανομής, ως σχέση εξουσίας που εξασφάλιζε τη δράση πάνω στη δράση των ατόμων. Τα προσδιόριζε ως υποκείμενα-σώματα πάνω στα οποία ασκούνταν μια |μικροφυσική της εξουσίας|. Υπό το μοντέλο του |πανοπτισμού|, δηλαδή μιας μόνιμης κατάστασης ορατότητας, η τάξη συνιστούσε τη συνθήκη σχέσεων ανάμεσα σε θέσεις, η εξουσία τον τρόπο δόμησης του πεδίου της δυνατής δράσης των πειθαρχούμενων υποκειμένων, και το διάγραμμα την προσέγγιση της εικόνας της τελούμενης χωρικής τάξης. Στη σύγχρονη συνθήκη, όταν ακόμα και οι αναζητήσεις μιας τυχαίας χρήστριας με τον κωδικό αριθμό #711391 στη μηχανή αναζήτησης της America On Line γίνονται ντοκιμαντέρ49, συνειδητοποιούμε ξεκάθαρα ότι οι υβριδικές ζωές μας είναι ζωές μέσα στο γενικό, |γκρίζο| χώρο, ανάμεσα στο ιδιωτικό και το δημόσιο. Κάθε σελίδα αποτελεσμάτων, είναι ένα σενάριο γύρω από την πραγματικότητα, όπως αυτή τεκμηριώνεται κάθε ώρα και κάθε λεπτό. Το Δίκτυο παρακολουθεί, καταγράφει, αποθηκεύει, ταξινομεί τη ζωή που του παρέχεται από τους χρήστες του αφειδώς, τροφοδοτώντας το σε καθημερινή βάση, ως ένα νέο πανόπτικον. Η διαφάνεια της κατάστασης είναι δύσκολο να γίνει αντιληπτή. Πέρα από τη δομή των φυσικών εξαρτημάτων του ηλεκτρονικού υπολογιστή [hardware], τις καλωδιώσεις, τα προγράμματα και τις συνδέσεις, ο

κυβερνοχώρος

έχει τις δικές του |κοινωνικές δομές|. Για παράδειγμα, οι

|hackers| έχουν πλήρη κυριαρχία, σε ό,τι αφορά στα τεχνικά ζητήματα του συστήματος, οι |moderators| [μεσολαβητές] διατάζουν, λογοκρίνουν και διανέμουν το υλικό στις ομάδες των χρηστών, οι |lurkers| παρακολουθούν τι γίνεται στο δίκτυο, ενώ οι |super-curators| βάζουν σε τάξη τις ζωές των χρηστών. Ο σημερινός άνθρωπος, αν και βιώνει τον εαυτό του και τον κόσμο ως περιεχόμενα μορφών, πεδία δυνατοτήτων, τα οποία μπορούν να υλοποιηθούν σε 49_ Το 2009 κυκλοφόρησε ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο I Love Alaska. Θέμα της ταινίας είναι οι αναζητήσεις της χρήστριας με τον κωδικό αριθμό #711391 στην μηχανή αναζήτησης της America On Line. Οι – επί τρείς μήνεςλέξεις και φράσεις κλειδιά που χρησιμοποίησε η ίδια καθώς και μερικές δεκάδες χιλιάδες άλλοι, δημοσιεύτηκαν κατά λάθος επί τρείς ημέρες στο διαδίκτυο, προτού η εταιρία ανακαλύψει τη διαρροή και αποσύρει το σχετικό αρχείο. Το υλικό είχε ήδη αντιγραφεί και αναπαραχθεί σε χιλιάδες άλλους ιστοτόπους.

in medias res

| 

actual vs virtual| απο τη μονολογικη στη διαλογικη κοινωνια_ απο τον ενσωματο στον αποσωματοποιημενο εαυτο

διαφορετικούς εναλλακτικούς κόσμους, παραβλέπει ότι μπροστά από όλες τις φιλικές προς το χρήστη επιφάνειες εργασίας, κάθεται ένας άλλος χρήστης που επαναλαμβάνει διαρκώς τις τυποποιημένες κινήσεις του interface, το οποίο παραμένει πάντα απροσπέλαστο στοιχείο γι’ αυτόν σε κάθε παρατήρηση πρώτου βαθμού. Οι προαναφερθείσες σχεσιακές καταστάσεις δεν εγγυώνται τη δημοκρατικότητα στο βαθμό που αυτές υπόσχονται, παρότι εξυπηρετούν έναν συμμετοχικό διάλογο. Επομένως, η συνθετότητα του σύγχρονου τοπίου των σχέσεων, πρέπει να προϋποθέτει τη δυνατότητα αναστρεψιμότητας και ανάκλησης αυτών, προκειμένου να αποφευχθεί ο προαναφερθέντας καθολικισμός.

actual vs virtual| απο τη μονολογικη στη διαλογικη κοινωνια_ απο τον ενσωματο στον αποσωματοποιημενο εαυτο

||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| 4.2. AΠΟ ΤΟΝ ΕΝΣΩΜΑΤΟ ΣΤΟΝ ΑΠΟΣΩΜΑΤΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΕΑΥΤΟ ||| Το σύγχρονο διαμεσολαβημένο κοινωνικό τοπίο διαμορφώνει εκ πρώτης όψεως μια σειρά από αντιφατικές σχέσεις μεταξύ εννοιών που αφορούν στο

πραγματικό

και το εικονικό,

το αυθεντικό και το αντίγραφο, το μυαλό και το σώμα, τον άνθρωπο και τη φύση. Πάνω στις έννοιες αυτές και στη μεταξύ τους σχέση, έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες. Πιο συγκεκριμένα, η κυβερνητική και το σύστημα απόψεων που αναφέρονται σε αυτήν, βασίστηκαν στη δυτική Καρτεσιανή λογική του διαχωρισμού του σώματος από τον χώρο της γνώσης και του έλλογου νου. Από το 1980 και μετά η λέξη |cyber| και το προθετικό |κυβερν-| αναφέρεται σε μία σωρεία πραγμάτων που γενικά παραπέμπουν σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές και συστήματα πληροφορικής. Εντοπίζονται δηλαδή αναλογίες ανάμεσα στο ανθρώπινο μυαλό και τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, ως συστήματα που επεξεργάζονται πληροφορίες.

Το ανθρώπινο σώμα διαρθρώνεται ως ένα σύστημα αναδράσεων [feedback loops]

και αυτόνομων αντιδράσεων [autonomous responses] που βασίζονται στην |ομοιόσταση|, δηλαδή στην αντίσταση στην αλλαγή. Με το παράδειγμα του Turing είδαμε ότι η πληροφορία άρχισε να γίνεται αντιληπτή σαν μια οντότητα ξεχωριστή από την υλική της μορφή, τη μορφή δηλαδή μέσα στην οποία στερεώνεται, ενθέτεται και ενσωματώνεται. Το επόμενο βήμα ήταν η γέννηση των

κυβερνο-οργανισμών [cyborgs]

ως κατασκευές και πολιτισμικές εικόνες μετά

τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η διαίρεση του σώματος από το μυαλό ορίζεται μέσω ενός κόσμου που την τροφοδοτεί διαρκώς. Ένα ακόμη σχόλιο για τη |μετατόπιση της έμφασης από την ενσώματη παρουσία στην ασώματη πληροφορία|

αποτελεί η προσέγγιση του σώματος από τους Deleuze και Guattari. Το σώμα

αντιμετωπίζεται ως ένα ακατάπαυστο εργοστάσιο, ως μία μηχανή, και συγκεκριμένα ως μία επιθυμητική μηχανή, κάνοντας λόγο για το |σώμα δίχως όργανα|. Το υποκείμενο που κατέχει το καρτεσιανό cogito έχει αντικατασταθεί από τον άνθρωπο–ρομπότ, από μία πολύπλοκη μηχανή που αποτελείται από άλλες επιμέρους μηχανές. Ο μετασχηματισμός αυτός λαμβάνει υπόσταση στα έργα της Lee Bul και στις παραστάσεις του Stelarc. Οι εικόνες αυτές ενός |τεχνολογικά ενισχυμένου| σώματος είναι στενά συνδεδεμένες με τη cyberpunk λογοτεχνία. Οι αφηγηματικές περιγραφές συγγραφέων, όπως η περίπτωση του William Gibson με το βιβλίο του Neuromancer και το ντοκιμαντέρ No Maps For These Territories, έδωσαν μία από τις πρώτες εικόνες ενός μετα-ανθρώπινου μέλλοντος. Το μετα-ανθρώπινο ιδεώδες υπονοεί ουσιαστικά μια νέα, |εξελιγμένη| κατηγορία ανθρώπου που έχει τη δυνατότητα να εισέλθει στον νέο αυτό πολυσύνθετο χώρο, ο οποίος

in medias res

cogito ergo sum|

| 

λατινική φράση που

καθιερώθηκε από τον Γάλλο φιλόσοφο Rene Descartes και σημαίνει Σκέφτομαι, άρα υπάρχω. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | [κυβερνοπάνκ] ορισμός του Bruce Sterling για να εκφράσει  | CYBERPUNK|

την ενοποίηση της τεχνολογίας και λογοτεχνίας σε ένα περιβάλλον, όπου η απόσταση μεταξύ επιστημονικής φαντασίας και πραγματικότητας μειώνεται, πάντα καθρεφτίζοντας τις εν δυνάμει καταστροφικές συνέπειες της εμπλοκής αυτής. Ο Bruce Sterling αποτέλεσε έναν από τους βασικούς εκπρόσωπους της cyberpunk κουλτούρας μαζί με τους Phillip Dick, William Gibson, Timothy Leary και Neil Stephenson. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | αναφέρεται στη θεωρία που αναπτύχθηκε,  ΜΕΤΑ-ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ_ POST-HUMAN|

από το 1988 που εκδόθηκε το Post-Human Manifesto του Steve Nichols, πάνω στη φιλοσοφία της συμβίωσης της ανθρώπινης φύσης με τη μηχανή. Δεν αφορά τόσο στην αλλαγή του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος τον εαυτό του, όσο στο πώς θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικότερα η τεχνολογία και τα άλλα διαθέσιμα μέσα, ώστε να αλλάξουμε αυτό που είναι. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | μια μηχανή με προκαθορισμένες κινήσεις.  |ΑΥΤΟΜΑΤΟ_ AUTOMATON|

| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | μια μηχανή με προκαθορισμένες κινήσεις και λειτουργίες  ΡΟΜΠΟΤ_ ROBOT|

και πιθανώς ανθρωποειδή μορφή. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | ένα ανθρωπόμορφο τεχνολογικό κατασκεύασμα.  ΑΝΔΡΟΕΙΔΕΣ_ ANDROID|

πληροφόρησης και [απο]κρυπτογράφησης, ανάγεται σε μέσο πολιτισμικής έκφρασης επηρεασμένης, ψηφιοποιημένης και τεχνολογικά δομημένης σε VIRTUAL περιβάλλοντα. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | ο συνδυασμός μηχανής και ανθρώπινων μελών  | ΒΙΟΝΙΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ_ BIONIC|

με την αντικατάσταση κάποιων μελών με τεχνητά ή την εισαγωγή ηλεκτρονικών εμφυτευμάτων. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | η επένδυση με νέες προεκταμένες ιδιότητες,  |ΕΠΑΥΞΗΣΗ_ AUGMENTATION|

δυνατότητα

ταυτόχρονης

αλληλεπίδρασης σε παραπάνω από έναν τόπους. Σχέσεις τέτοιου τύπου επιτυγχάνονται στο ΔΥΝΗΤΙΚΌ επίπεδο του ΚΥΒΕΡΝΟΧΩΡΟΥ.

actual vs virtual| απο τη μονολογικη στη διαλογικη κοινωνια_ απο τον ενσωματο στον αποσωματοποιημενο εαυτο

συμπυκνώνει τα τρία βασικά χωρικά περιβάλλονται που ζούμε σήμερα: το μυαλό, τον κόσμο και τα δίκτυα. Σύμφωνα με τον William S. Haney ΙΙ, ορισμένα παραδείγματα συνδυασμών τεχνολογικοποίησης της σάρκας και εξανθρωπισμού των μηχανών, είναι το αυτόματο, το

ρομπότ, το ανδροειδές, ο κυβερνο-οργανισμός, και ο βιονικός άνθρωπος.50 Ωστόσο, οι προσεγγίσεις αυτές, στην προσπάθειά τους να συνενώσουν και να συνθέσουν ένα ισορροπημένο σύνολο ανθρώπου-μηχανής, στην πραγματικότητα πετυχαίνουν τον απόλυτο διαχωρισμό των επιμέρους μερών. Ο κυβερνοχώρος έρχεται να υποσχεθεί την υπέρβαση του ανθρώπινου σώματος, την απενσωμάτωση [disembodiment], την επαύξηση [augmentation] και τη μετατόπιση. Με την τηλεπαρουσία, τη δυνατότητα δηλαδή της πανταχού παρουσίας [ubiquity], καθίσταται δυνατή η εικονική μεταφορά του εαυτού μας, και των αισθήσεών μας, σε έναν δικτυακά συνδεδεμένο τόπο. Όπως υποστηρίζει ο Virilio, |όχι μόνο έχουμε καταφέρει την τηλε-όραση, την τηλε-ακοή, την τηλε-όσφρηση, αλλά είμαστε και στην ολοκλήρωση της εικονικοποίησης, όχι μόνο στον ήχο, στην όραση, αλλά και στο σώμα. Συνεπώς μπορούμε να τηλε-αγγίξουμε, να τηλε-αισθανθούμε, να τηλε-αγαπήσουμε|. Η τηλεπαρουσία και αντίστοιχα η τηλε-επιτήρηση δημιουργεί την αίσθηση του θεϊκού. Συνεχίζοντας με τις διαπιστώσεις του Virilio, |ο άνθρωπος μέσα από την έρευνα αναζητά τον Θεό. Θέλει να γίνει Θεός. Να δημιουργεί, να ζει και να ελέγχει κόσμους|. Ωστόσο, εντοπίζεται το εξής παράδοξο στη δυαδιστική αυτή λογική. Αποτολμάται η δημιουργία ενός κόσμου που είναι ακριβώς η ενσωμάτωση αυτού του διαχωρισμού. Τo συγκεκριμένο ζήτημα έθιξε ο Marcos Novak υποστηρίζοντας: |..Γιατί, είναι αρκετά καθαρό ότι η πραγματικότητά μας, εκτός του

κυβερνοχώρου,

είναι το

μεταφυσικό επίπεδο του κυβερνοχώρου, ότι για το σώμα στον κυβερνοχώρο είμαστε το μυαλό, η προϋπάρχουσα ψυχή|. Υπό αυτή την έννοια, το μυαλό και το σώμα υπάρχουν εξίσου και στους δύο χώρους και λειτουργούν συμπληρωματικά. Επομένως, η ανθρώπινη υπόσταση αποτελεί συνάρτηση της σχέσης μυαλού και σώματος, υλικού και άυλου, πραγματωμένης και εικονικής πραγματικότητας.

50_ W. S. Haney II, Cyberculture, Cyborgs and Science Fiction: Consciousness and the Posthuman, 2006, σελ.20

actual vs virtual| απο τη μονολογικη στη διαλογικη κοινωνια_ απο τον ενσωματο στον αποσωματοποιημενο εαυτο

||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1.0 ||||

Στα παρακάτω παραδείγματα θίγεται η σχέση της σωματικότητας με την πρόσθετη εισαγωγή του τεχνητού παράγοντα. Στην πρώτη περίπτωση του Stelarc και της Lee Bull, η σχέση αυτή βασιζεται στο διαχωρισμό των τεχνητών στοιχείων από τα φυσικά. Στη δεύτερη περίπτωση, τα χαρακτηριστικά του σώματος ανάγονται σε πληροφορία, καθώς χρησιμοποιείται ως πρωταρχικό input για την εμπλοκή σε ένα ψηφιακό σύστημα αναπαραγωγής πληροφοριών. --- Stelarc_ Lee Bul ----------------------------------------------Μέσα από τα παραμορφωμένα σώματα και τις εγκαταστάσεις της, η Lee Bul εκδηλώνει την επιθυμία να απαλλάξει το ανθρώπινο σώμα από τους φυσικούς περιορισμούς μέσω της τεχνολογίας. Στην ίδια κατεύθυνση, ο Stelarc μετατρέπει το σώμα σε μέσο διασύνδεσης. Ένα από τα γνωστότερα έργα του Stelarc είναι η performance που είχε δώσει το 1992 με τίτλο Ping Body. Στο συγκεκριμένο έργο, οι θεατές μέσω του Διαδικτύου μπορούσαν να προκαλέσουν σπασμούς στους μύες του. Το σώμα του ήταν γεμάτο ηλεκτρόδια και με την ενεργοποίηση κάθε κόμβου, ανέβαινε μια φωτογραφία του καλλιτέχνη στην ιστοσελίδα του. Όπως και στην περίπτωση του Ear on Arm [Επιπρόσθετο Αυτί], δημιουργεί ένα σύστημα στο οποίο τα ανθρώπινα όρια παραβιάζονται. |Πρόκειται ουσιαστικά για προσθετικά αντικείμενα που επαυξάνουν την αρχιτεκτονική του σώματος, κατασκευάζοντας επεκτεινόμενα λειτουργικά συστήματα σωμάτων και ψηφίων σωμάτων, που είναι χωρικά διαχωρισμένα, αλλά ηλεκτρονικά διασυνδεδεμένα|. --- Facebreeder_ Self portrait ------------------------------------Το Facebreeder [Λονδίνο, 2004] αποτελεί ένα πείραμα των Minimaforms [Theodore_ Stephen Spyropoulos] σε συνεργασία με το Βασίλη Στρουμπάκο. Πρόκειται για μια μηχανή πορτρέτων, που λειτουργούν ως μέρη μιας εξελισσόμενης βάσης δεδομένων. Το αποτέλεσμα είναι η αυτόματη ανάδυση και σύνθεση εικόνων. Μέσω της συνεχούς ανατροφοδότησης, η πληροφορία γίνεται εικόνα, με στόχο τη δημιουργία ένος περιβάλλοντος αναπαράστασης μέσω της συλλογικής δραστηριότητας. Το νόημα εικόνας και αναπαράστασης εξετάζεται και από τον Aγγελο Φλωρο στη μελέτη του Self Portrait. Ο ίδιος επισημαίνει πως |βλέπουμε ό,τι το μυαλό μας είναι ικανό να δει|. Μια εικόνα ή μια αναπαράσταση θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί και μόνο ως αριθμός δεδομένων [data].

in medias res

| 

τον Jean Baudrilliard. Το αληθινό–πραγματικό, κατασκευάζεται σύμφωνα με το εξομοιωμένο μοντέλο του, ενώ δύναται και να ανεξαρτητοποιηθεί από το πρωτότυπο και να το αντικαταστήσει ως αληθινότερο του αληθινού. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | <λατινικός όρος simulacrum [πληθ: simulacra> το ομοίωμα, το είδωλο,  |ΑΠΕΙΚΑΣΜΑ|

η εικόνα ενός πρωτoτύπου.

actual vs virtual| απο τη μονολογικη στη διαλογικη κοινωνια_ απο τον ενσωματο στον αποσωματοποιημενο εαυτο

--- simulacra | simulation ------------------------------------------Ήδη από την εποχή του Διαφωτισμού υπάρχει μια άλλη, πολύ πιο ριζοσπαστική κριτική, η οποία δε μένει στα δυαρχικά σχήματα

πραγματικό|

φαινομενικό, φυσικό|τεχνητό, αλλά

διερωτάται για την προέλευση αυτών των σχημάτων. Αυτή η κριτική –που θεμελιώθηκε από τον Kant και κορυφώθηκε με τον Nietzsche– αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει μια ανεικονική φυσική πραγματικότητα, την οποία παραμορφώνουν οι εικόνες του τεχνικού βλέμματος. Απεναντίας, η πραγματικότητα παράγεται κάθε φορά και θεσμοποιείται από τις

φαντασιακές

προβολές που εμείς κατασκευάζουμε για να εννοήσουμε τον κόσμο. Πρόκειται για μια πρωτογενή αναπόφευκτη αυταπάτη, που είναι σύμφυτη με τη γνώση, την εμπειρία και τη συγκρότηση του κόσμου. Το 1981 με το |Simulacra and Simulation|, ο Baudrilliard άρχισε να εξερευνά τις συνέπειες των επικοινωνιακών τεχνολογιών με όρους μιας βασικής αλλαγής της κατασκευής της πραγματικότητας: τα μέσα παράγουν την υπερπραγματικότητα, υποσκάπτοντας την αξιοπιστία της τυπικής ομιλίας για την σύλληψη του

πραγματικού.

Εδώ, τα σημεία κατασκευάζονται με νέο τρόπο, που αποφεύγει την λογική μιας ομιλίας που εξαρτάται από αυθεντικά, τα οποία μπορεί συμβολικά να αναπαράγει. Τα ηλεκτρονικά μέσα κατασκευάζουν και παρουσιάζουν ένα κόσμο συμβόλων και εικόνων που υπάρχει μόνο στην οθόνη. Εκπέμπουν simulacra [είδωλα-υλικά προσομοίωσης] που δεν φέρουν ξεκάθαρη σχέση με μια προηγούμενη πραγματικότητα. Η τηλεόραση αναπαράγει και επεκτείνει τη σημειωτική λογική της διαφήμισης: αποσυνδέει το σημαίνον από το σημαντικό και το σημείο από το αναφερόμενο. Ωστόσο, οι κατηγορίες των ειδώλων και της

υπερπραγματικότητας,

διαχωρισμένες από την τεχνολογική τους επικάλυψη, διατηρούν μια σχέση αντίθεσης με το αληθινό και το του

δυνητικού

πραγματικό,

αποτυγχάνοντας να πάνε στο επόμενο βήμα μιας αντίληψης

σαν ένα νέο συνδυασμό του

πραγματικού

και του

φαντασιακού.

μετατεχνολογικού simulation εκπίπτει στο ενδιάμεσο επίπεδο του φαινομενικού, σε αντίθεση με την προτεχνολογική, μυθοπλαστική

Η έννοια του

πραγματικού

fictio,

και του

η οποία ανήκει

στο επίπεδο του φαντασιακού. Η προσομοίωση περιλαμβάνει την καταγραφή, αποθήκευση και στη συνέχεια αναπαραγωγή μέσω υπολογισμών. Το απείκασμα, ως παραγόμενο ομοίωμα, αποτελεί μία τεχνολογία αναπαράστασης και χωρίζεται σε διακριτά στάδια. Μέσω αυτών, μεταβαίνει από προσεγγιστικό αντίγραφο ενός πραγματικού στοιχείου, στη συνέχεια αποτελεί από μόνο του στοιχείο μιας πραγματικότητας, χωρίς να φέρειδείγματα αυτής, και, τέλος, προσομοιώνει επιπλέον στοιχεία που δεν ανήκουν στο επίπεδο του πραγματικού.

in medias res

| 

| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | ΨΗΦΙΑΚΗ ΦΑΙΝΟΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ_ DIGITAL APPARITION_VILEM FLUSSER

[...]Μπροστά στα δύσπιστα μάτια μας ξεπροβάλλουν μέσα από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές κάποιοι εναλλακτικοί κόσμοι: γραμμές, επιφάνειες, σώματα και μάλιστα κινούμενα, συντεθειμένα από στιγμές. Αυτούς τους κόσμους, τους επενδυμένους με χρώματα και ήχους, ενδεχομένως να μπορούμε μελλοντικά να τους αγγίζουμε, να τους μυρίζουμε και να τους γευόμαστε. […] Γιατί άραγε δυσπιστούμε απέναντι σ’ αυτές τις συνθετικές εικόνες, τους ήχους και τα ολογράμματα; Γιατί τα μεμφόμαστε, αποκαλώντας τα |φαινομενικά|, και γιατί δεν συνιστούν για εμάς κάτι το πραγματικό; Μία βεβιασμένη απάντηση σε τούτο το ερώτημα θα ήταν η εξής: διότι, αυτοί οι εναλλακτικοί κόσμοι δεν είναι παρά ένας συμψηφισμός στιγμών, νεφελώματα που αιωρούνται μέσα στο τίποτα. Μία τέτοια απάντηση είναι βεβιασμένη, αφενός επειδή μετρά την πραγματικότητα ανάλογα με το βαθμό πύκνωσης της διασποράς, αφετέρου επειδή μπορούμε να στηριχτούμε σε μία τεχνική που μελλοντικά θα είναι σε θέση να πετύχει μία τέτοια πύκνωση των στιγμών όμοια με εκείνη των αντικειμένων του δεδομένου κόσμου. […] Όταν κάποτε τα στοιχεία του ολογράμματος θα είναι επαρκώς συμπυκνωμένα, τότε οι αισθήσεις μας δεν θα είναι σε θέση να τα ξεχωρίσουν. […] Αν όλα απατούν, αν όλα αποτελούν μία ψηφιακή φαινομενικότητα […], τότε η λέξη φαινομενικότητα έχει χάσει τη σημασία της. Τελικά, όλα είναι ψηφιακά• πράγμα που σημαίνει πως τα πάντα πρέπει να ιδωθούν ως μία λιγότερο ή περισσότερο πυκνή κατανομή των στιγμών, των bits. Αυτή η ερμηνεία επιτρέπει τη σχετικοποίηση της έννοιας του |πραγματικού|: όσο πιο πυκνή είναι η κατανομή τόσο περισσότερο πραγματικό είναι κάτι, ενώ όσο πιο αραιή είναι η κατανομή τόσο περισσότερο δυνητικό είναι κάτι. Αυτό που ονομάζουμε, βιώνουμε και αντιλαβανόμαστε ως πραγματικό, είναι εκείνα τα σημεία, εκείνες οι καμπυλώσεις ή τα κοιλώματα, όπου τα σωματίδια πυκνώνουν και οι δυνατότητες υλοποιούνται. […] Ξεκινήσαμε με μια δυσπιστία απέναντι στους νεο-αναδυόμενους εναλλακτικούς κόσμους, επειδή είναι τεχνητοί και σχεδιασμένοι από εμάς τους ίδιους. Αυτή η δυσπιστία μπορεί τώρα να τεθεί στο πλαίσιο που της αρμόζει: πρόκειται για τη δυσπιστία του παλαιού, υποκειμενικού, γραμμικά σκεπτόμενου και με ιστορική συνείδηση ανθρώπου απέναντι στο Νέο, το οποίο βρίσκει την έκφρασή του στους εναλλακτικούς κόσμους και δεν δύναται να συλληφθεί σύμφωνα με τις παραδεδομένες κατηγορίες του |αντικειμενικά πραγματικού| ή της |προσομοίωσης|. Βασίζεται σε μία τυπική, υπολογιστική, δομική συνείδηση, για την οποία το |πραγματικό| είναι ό,τι μπορεί να βιωθεί συγκεκριμένα [αισθάνομαι = βιώνω]. Στο βαθμό που αισθανόμαστε τους εναλλακτικούς κόσμους ως ωραίους, τότε αυτοί αποτελούν πραγματικότητες μέσα στις οποίες ζούμε.

actual vs virtual| απο τη μονολογικη στη διαλογικη κοινωνια_ απο τον ενσωματο στον αποσωματοποιημενο εαυτο

--- pseudo | factual ----------------------------------------------Η αντιθετική και ιεραρχική σχέση των εννοιών του πραγματικού|αληθινού, πλασματικού|ψεύτικου, που διαπερνά και οργανώνει την δυτική σκέψη, εισήχθηκε με την Πλατωνική φιλοσοφία [ideal, actual, sham|virtual]. Ο διαχωρισμός αυτός έγκειται κατά βάση στην υλικότητα. Ωστόσο, ο συγκεκριμένος διαχωρισμός θα είχε νόημα μόνο ώστε να διακρίνονται τα στοιχεία με αναγνωρίσιμη υλική δομή από εκείνα για τα οποία η οποιαδήποτε διαπίστωση ύλης είναι τελείως αδύνατη. Ο δέκτης βιώνει μια αυταπάτη μέσα από εγκεφαλικές διεργασίες απόδοσης νοήματος σε στοιχεία που είτε υπάρχουν είτε τα φαντάζεται. Ο

πραγματικός

κόσμος διαχέεται μέσα σε οποιαδήποτε αυταπάτη και αντίστροφα. Η δυσπιστία μας απέναντι σε αυτούς τους εναλλακτικούς κόσμους, που αναδύονται μέσα από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, απηχεί μια οντολογική ανησυχία, η οποία μας ακολουθεί από την εποχή των προσωκρατικών φιλοσόφων. Προεκτείνοντας τη διαπίστωση αυτή, ο Flusser περιγράφει τον κόσμο ενός ορατού πια μέλλοντος: |εάν το καθετί είναι ψηφιακή αυταπάτη-όχι μονάχα η εικόνα που συντίθεται στην οθόνη του υπολογιστή, αλλά επίσης το ίδιο το πληκτρολόγιο, τα πλήκτρα, ακόμα και οι σκέψεις που εκφράζω με αυτά τα δάκτυλα με τα οποία πληκτρολογώ- τότε η λέξη αυταπάτη από μόνη της δε διακρίνει τίποτα σε σχέση με κάτι άλλο και δεν έχει πλέον κανένα νόημα|.51 Συνεπώς, είναι δυνατός ο επαναπροσδιορισμός αυτού που εννοούμε ως πραγματικό, με την έννοια ότι κάτι μπορεί να νοείται ως περισσότερο ή λιγότερο πραγματικό, όσο πιο πυκνή η κατανομή των σημείων του και να παρουσιάζεται ως κάτι δυνητικό, αφηρημένο ή λιγότερο αληθινό, όσο πιο αραιή είναι η κατανομή των σημείων του. Εν γένει, η αντίληψη του χώρου συγκροτείται μέσα από νοητικές διαδικασίες απόδοσης χωρικής σημασίας στα στοιχεία που τη συνθέτουν. Τα στοιχεία του πραγματικού κόσμου αρχικά καταγράφονται στα αισθητήρια όργανα ως ερεθίσματα, τα οποία στη συνέχεια ανάγονται ως πληροφορία,

η οποία συγκρίνεται και αξιολογείται με αντίστοιχη πληροφορία από άλλα στοιχεία,

για να αποδοθούν τελικά σημασίες σε καθένα από αυτά. Αντίστοιχα, αποδίδεται χωρική σημασία σε ένα στοιχείο ως προς τα ερεθίσματα, με τα οποία είναι αισθητηριακά αντιληπτό [|χωρικές γεννήτριες|]. Στις |χωρικές γεννήτριες|52 συμπεριλαμβάνεται εν γένει οτιδήποτε καταγράφεται αισθητηριακά, μέσα από αντανακλάσεις, κατοπτρισμούς, αντικατοπτρισμούς, οπτασίες, οφθαλμαπάτες, ψευδαισθήσεις ή αισθητηριακά αντιληπτά τεχνάσματα, ακόμη και ό,τι ανήκει στους εικονικούς κόσμους, ψηφιακούς, διαδραστικούς, δυνητικούς, εναλλακτικούς, 51_ V. Flusser, Digital Apparition, Electronic Culture: Technology and Visual Representation, 1996, σελ. 244 �� _ Ι. Ζαβολέας, Πραγματικός χώρος και Ψηφιακή Αντίληψη, Αρχιτεκτονικός Σχεδιασμός και Ψηφιακές Τεχνολογίες 2, σελ. 79

in medias res

| 

actual vs virtual| απο τη μονολογικη στη διαλογικη κοινωνια_ απο τον ενσωματο στον αποσωματοποιημενο εαυτο

στους κόσμους των ολογραμμάτων, κινηματογραφικών ταινιών και κάθε είδους αφήγησης, συμπεριλαμβανομένων των παιχνιδιών, υλικών και στον υπολογιστή. Γενικά καθετί που περιγράφεται κατά παραδοχή ως |αυταπάτη|.53 Κατ’ επέκτασιν, κάθε αισθητηριακά αντιληπτό στοιχείο οριοθετεί |χώρο| μέσα στον οποίο είναι αισθητηριακά αντιληπτό. Η διάκριση ενός πραγματικού

στοιχείου από ένα μη πραγματικό ανάγεται στον χαρακτηρισμό των ερεθισμάτων

με τα οποία αυτό καταγράφεται, γενικά ως αληθή ή ψευδή. Kατά τη διάκριση στοιχείων σε πραγματικά

ή μη

πραγματικά,

είναι παρούσες και ενεργές όλες οι προϋποθέσεις σύγχυσης,

ανεξάρτητα των κριτηρίων που χρησιμοποιούνται για το σκοπό αυτό. Δεν έχει αποκλεισθεί το ενδεχόμενο η πραγματικότητα να περιέχει και στοιχεία, τα οποία θα είναι μελλοντικά δυνατό να καταγραφούν επιστημονικά με μεθόδους μέχρι στιγμής άγνωστες.54 Επομένως, πρόκειται για μια υβριδική κατάσταση για την οποία ο Jameson, έχει δηλώσει χαρακτηριστικά |δεν είναι πλέον ζήτημα διάσπασης μιας ορισμένης προϋπάρχουσας οργανικής ολότητας∙ πρόκειται για την εμφάνιση του πολλαπλού με τρόπους νέους και μη αναμενόμενους, μέσα από ασύνδετες σειρές συμβάντων, ειδών λόγου, ταξινομήσεων, μερισμάτων της πραγματικότητας. Αυτός ο απόλυτος και τυχαίος πλουραλισμός [...] δεν είναι καν συνύπαρξη πολλαπλών και αλληλοδιάδοχων κόσμων, παρά συμφυρμός ασύνδετων και συγκεχυμένων συνόλων και ημιαυτόνομων υποσυστημάτων, των οποίων η αλληλοεπικάλυψη συντηρείται στο επίπεδο της αντίληψης, εν είδει παραισθησιακών επιπέδων βάθους σε χώρους πολλών διαστάσεων|.55 Ίσως λοιπόν να πρέπει να εγκαταλείψουμε τα κριτήρια διάκρισης ανάμεσα στο |αληθές| και το |ψευδές|, ανάμεσα στο |γνήσιο| και το |τεχνητό| ή ανάμεσα στο |πραγματικό| και το |φαινομενικό|, και, αντί αυτών να χρησιμοποιούμε το κριτήριο διάκρισης ανάμεσα στο |συγκεκριμένο| [concrete] και το |αφηρημένο| [abstract].56 --- eye | screen -------------------------------------------------Οι νέες θεωρήσεις για τις χωρικές σχέσεις πραγματοποιούν πολλαπλές μεταβάσεις. Από το μοναδικό πλαίσιο για προοπτική θέαση του Alberti [aperta finestra] έχουμε μεταβεί στην πολυπλοκότητα παραθύρων μέσα σε άλλα παράθυρα, πλαισίων μέσα σε άλλα πλαίσια, οθονών μέσα σε άλλες οθόνες, κόσμων μέσα σε άλλους κόσμους. Η οθόνη παραλληλίζεται �� _ Ι. Ζαβολέας, Πραγματικός χώρος και Ψηφιακή Αντίληψη, Αρχιτεκτονικός Σχεδιασμός και Ψηφιακές Τεχνολογίες 2, σελ. 81 �� _ Ι. Ζαβολέας, Πραγματικός χώρος και Ψηφιακή Αντίληψη, Αρχιτεκτονικός Σχεδιασμός και Ψηφιακές Τεχνολογίες 2, σελ. 83 55_ F. Jameson, Το μεταμοντέρνο ή η πολιτισμική λογική του ύστερου καπιταλισμού�� , 1999,�� σ�� ελ. 202 �� 56_ V. Flusser�� , Προς το σύμπαν των τεχνικών εικόνων,2008, σελ. 56

in medias res

| 

on αναφέρεται στην πρόσφατη μεταλλαγή του χώρου, που κατόρθωσε τελικά να υπερβεί τις δυνατότητες που έχει το ανθρώπινο σώμα να αυτό-τοποθετείται, να οργανώνει αισθητηριακά το άμεσο του περιβάλλον και να οριοθετεί νοητά τη θέση του σε χαρτογραφημένο εξωτερικό χώρο. Ο όρος δεν παραπέμπει σε µία δεδομένη τοπογραφική περιοχή. αλλά σε µία ενδιάμεση ζώνη εκτοπισμού και απεδαφοποίησης, που σχηματίζει την ταυτότητα του υβριδικού υποκειμένου. Πρόκειται ουσιαστικά για την αδυναμία του νου να χαρτογραφήσει το αποκεντροποιημένο παγκόσμιο επικοινωνιακό δίκτυο, όπου βρίσκονται τα άτομα ως επιμέρους υποκείμενα [Fredrick Jameson, Postmodernism, or the Cultural Logic of Late Capitalism, New Left Review, σελ.1984, σελ. 53-92].

actual vs virtual| απο τη μονολογικη στη διαλογικη κοινωνια_ απο τον ενσωματο στον αποσωματοποιημενο εαυτο

με το ανθρώπινο μάτι, καθώς επιτρέπει, όπως και αυτό, την κατασκευή εικόνων, οι οποίες αντανακλούν την καταγραφή του οπτικού συμβάντος και τις αντιληπτικές διαδικασίες του ανθρώπου. Αποτελεί ένα σύστημα παρόμοιο με αυτό της όρασης, με νευρώνες τα pixels του

κυβερνοχώρου.

Αντίστοιχα, όπως το ανθρώπινο μάτι όριζε την προοπτική, τώρα η οθόνη

ορίζει την |πολυπροοπτικότητα|. Άλλωστε, η προοπτική αποκλείει την κίνηση στην εμπειρία και η εικόνα αποκτάται ως υπόλοιπο. |Τώρα που ο χώρος και ο χρόνος δεν είναι πια στατικοί και απόλυτοι, πώς μπορούμε να μιλάμε για προοπτική, δηλαδή για μία, σταθερή εικόνα|;57 Η προοπτική συναντά λοιπόν το τέλος της στην οθόνη του υπολογιστή. Το νέο εικονικό παράθυρο γίνεται το όριο, το κατώφλι του χώρου μεταξύ του ακίνητου θεατή|χρήστη και του αεικίνητου συνονθυλεύματος των εικόνων που βλέπει στις οθόνες. Το παράθυρο βιώνεται σαν μεταφορά. Σαν αρχιτεκτονικό αντικείμενο. Αποτελεί ταυτόχρονα το άνοιγμα προς την άυλη πραγματικότητα που βιώνουμε στην οθόνη, αλλά και τον περιηγητή σε αυτή, ένα σύστημα που επιτρέπει την πλοήγηση στο νέο αυτό εικονικό περιβάλλον. Η εικονική εμπειρία φέρνει τον χρήστη μέσα στο |θέαμα|. Ο Mitchell αναφέρει χαρακτηριστικά πως το άτομο από θεατής γίνεται ένας |ζωντανός κέρσορας| [living cursor]58. Η κυριαρχία της οθόνης πραγματικού χρόνου [real time screen] ενδέχεται να αποτελέσει στοιχείο ανατροπής στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε όσα συμβαίνουν σήμερα. H οθόνη πραγματικού χρόνου έχει τη δυνατότητα να αναδιοργανώνει την εμπειρία μας στο χώρο απαιτώντας παράλληλα να χρησιμοποιήσουμε το σύνολο των αισθήσεών μας, προκειμένου να δούμε. Όπως σημειώνει ο Μanovich, σε μεταγενέστερα κείμενά του, μία εξέλιξη, η οποία παρατηρείται στο σχεδιασμό και τη διάδοση των διεπιφάνειες

διεπιφανειών,

είναι η αισθητικοποίησή τους. Η αλληλόδρασή μας με τις

που χρησιμοποιούμε καθημερινά, αποτελεί ένα γεγονός [event], μία εμπειρία

παρά μια απλή ανταλλαγή

πληροφοριών.

Ο χρήστης καλείται να συμμετέχει πνευματικά και

συναισθηματικά, αφού ο σχεδιασμός των

διεπιφανειών

αποσκοπεί στο να ερεθίσει όλες μας

τις αισθήσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η σχεδίαση των Windows και των άλλων λειτουργικών συστημάτων, η οποία αποσκοπεί στην πλήρη εμπλοκή του χρήση μέσα από τη βίωση μια αισθητικής εμπειρίας.59 Η διεπαφή μέσω της οθόνης και η ολίσθηση στον υβριδικό κυβερνοχώρο συνθέτουν το μετα-μοντέρνο υπερ-χώρο, έναν ενδιάμεσο μετέωρο χώρο, όπου όλα ανατρέπονται.

57_ L. Spuybroek,1998 58_ W. Mitchell, E-topia : Urban life, Jim–but not as we know it,1999, σ�� ελ�� . 60 59_ L. Manovich, After the digital Divine? German aesthetic Theory in the Age og New Media, 2006

in medias res

| 

[identity με έναν άλλον εαυτό, η κατάσταση της αποξένωσης από τον συνειδητό εαυτό.

actual vs virtual| απο τη μονολογικη στη διαλογικη κοινωνια_ απο τον ενσωματο στον αποσωματοποιημενο εαυτο

--- at home | @home ----------------------------------------------Πραγματοποιείται έτσι μία προσωρινή |κατοίκηση| σε έναν δυνητικοποιημένο χώρο και χρόνο εμπειρίας. Η κατοίκηση αυτή δεν εξαντλείται στην αναπαραγωγή της συνήθειας, αλλά διαρκώς κινητοποιείται από επινοήσεις που κατεργάζονται τη σχέση με ό,τι υπερβαίνει το ήδη γνωστό. Ο

χώρος

παύει να αποτελεί μια συμβολική οργάνωση αντικειμένων και η

κατοίκηση δεν σχετίζεται πλέον με την οργανωμένη επανατοποθέτηση του ανθρώπινου σώματος στον αρχιτεκτονικό χώρο. Το σώμα σχεδιάζει τις δικές του χωρικές προεκτάσεις και η αρχιτεκτονική σχεδιάζει το σωματικό μέλλον. Γνωρίζουμε και μετατρέπουμε τον χώρο όπως θέλουμε. Εφαρμόζεται μια συνθήκη του |πάντοτε είναι αλλού|60 ως απώλεια ορίων, μια διαδικασία συνεχών μεταβάσεων. Στο εσωτερικό της κατοικίας, κάθε οποιοσδήποτε χώρος. Σε κάθε

χώρο

χώρος

μπορεί να είναι

μπορεί να γίνεται οτιδήποτε. Οι διαβαθμίσεις ανάμεσα

στους χώρους και το βάθος των ιδιωτικών χώρων ακυρώνονται.

πληροφορίες

πάσης φύσεως

ρέουν παντού. Τα σύγχρονα μέσα είναι αυτά που αποκωδικοποιούν και επανακωδικοποιούν την καθημερινότητα αποτελώντας κόμβους

πληροφορίας.

Ο χώρος, στον οποίο τελούνται οι

δράσεις, αποτελεί τον τρόπο, με τον οποίο ο άνθρωπος συνδέει ασύνδετους αισθητηριακούς ερεθισμούς και δημιουργεί ή καταλύει συνθήκες συνύπαρξης. Σχηματίζονται έτσι σχέσεις εξουσίας μεταξύ χωρικών συστημάτων [υλικών ή άυλων] και παράλληλα αναπτύσσονται σχέσεις συνεργασίας ή εξαναγκασμού. |Ο

χώρος

καθίσταται το πεδίο της άρθρωσης μίας

σχέσης, της σχέσης με το έτερο|.

60_ A. Αντονάς, metatectonics, Επεκτάσεις της Αρχιτεκτονικής,2007 �� _ Σ. Σταυρίδης, Μετέωροι χώροι της ετερότητας, 1999, σελ. 253

actual vs virtual| απο τη μονολογικη στη διαλογικη κοινωνια_ απο τον ενσωματο στον αποσωματοποιημενο εαυτο

||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2.0 ||||

Η κατοικία αναδύεται ως μια προγραμματισμένη τοπολογία, ένα τοπίο δεδομένων που αποτελείται από διαφορετικά τμήματα και ενεργά|ανενεργά χωρικά πεδία. --- Ιnverted Shadow ---------------------------------------------Τo project αυτό της Gabi Schillig [2004] εξετάζει τις αλλαγές στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, εστιάζοντας στον τρόπο που έχουν επιδράσει στο πεδίο της αρχιτεκτονικής. Υπό τις νέες συνθήκες, οι έννοιες της γεωγραφικής θέσης και απόστασης νοούνται διαφορετικά. Η τεχνολογία, ως παράγοντας αποτοπικοποίησης, μεταμορφώνει το χώρο σε μια ελαστική συνθήκη, όπου τα όρια μεταξύ πραγματικού|εικονικού, τοπικού|παγκόσμιου, ιδιωτικού|δημόσιου συγχέονται όλο και περισσότερο. Η πρόταση ξεκινά από την υπόθεση ότι η δεύτερη κατοικία, το εξοχικό σπίτι, έχει μετατραπεί σε μια προσομοίωση της πραγματικότητας για τον κάτοικο|νομά. Στο πλαίσιο αυτό, τα νέα μέσα παίζουν καθοριστικό ρόλο. --- Constellations ------------------------------------------------Παρομοιάζοντας το χώρο με πληκτρολόγιο τηλεφώνου, η κατοικία χρησιμοποιείται με έναν νέο τρόπο. Όπως τονίζουν οι αρχιτέκτονες [AWhalesArchitects], η ιδέα των σημείων|αστερισμών φανερώνουν προσχεδιασμένους συνδυασμούς χρηστικών θέσεων, που ονομάζονται ελεύθεροι χρηστικοί στ(ο)ίχοι. Μετην πολλαπλότητα συνδυασμών, ενεργοποιείται η συνάντηση των ανθρώπων που ζουν μαζί. Χρησιμοποιούνται έτσι 4 χωρικά μοτίβα: διαγώνιες φορτίσεις, διαγώνιοι άξονες κίνησης και οπτικής, έπιπλα και επιφάνειες διπλής χρηστικής όψης, οπτικοί άξονες σύνδεσης με εσωτερικά παράθυρα, και στοιχεία που ενισχύουν την περιστροφή του σώματος και την εξερεύνηση του χώρου. --- Νegotiate Μy Βoundary! ---------------------------------------Η ομάδα +RMTV με τη συγκεκριμένη μελέτη [2001] ερευνά πώς τα σημερινά κοινωνικά συστήματα και οικιακοί οργανισμοί προτείνουν τη δυνατότητα για μια νέα διαδραστικη μορφή κατοίκησης. Παρουσιάζει ένα μοντέλο αγοράς μιας κατοικίας μέσω του Διαδικτύου. Οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν δραστηριότητες, οι οποίες γεννούν την κατοικία μέσω ψηφιακών μορφογενετικών διαδικασιών και μέσω αυτών διαπραγματεύονται τις χωρικές ιδιότητες των μελλοντικών τους κατοικιών. Η έννοια του ορίου αποκτά στο συκεκριμένο παράδειγμα κατεξοχήν ρόλο.

το νεο sensorium| nomas-nomos-nemesis_h γohtεια του μικροσκοπικου

||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| 5.0. ΤΟ ΝΕΟ SENSORIUM |||| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| 5.1. NOMAS | NOMOS | NEMESIS ||||

--- οι τρεις καταστροφές -----------------------------------------Το εκάστοτε μέσο, τεχνικό ή μη, κατακερματίζει τον χρόνο, ο οποίος αντιστοιχείται σε εποχές. Παρατηρείται μία μεταβολή στη χρονικότητα και στην εναλλαγή των εποχών αυτών, καθώς οι επαναπροσδιορισμοί συμπτύσσονται σε όλο και μικρότερες χρονικές διάρκειες. Ο Vilem Flusser προτείνει ένα διαχωρισμό των εποχών της ανθρωπότητας, ορίζοντάς τες ως τις |τρεις καταστροφές| από τις οποίες έχει διέρθει ο άνθρωπος.62 Ο διαχωρισμός προκύπτει με βάση αυτό το μέσο–εργαλείο που εφευρίσκεται για την προαγωγή του ανθρώπου στα εξελικτικά επίπεδα. Πιο συγκεκριμένα, η ανθρώπινη ύπαρξη χωρίζεται χρονικά στην |Παλαιολιθική|, τη |Νεολιθική| και τέλος στην εποχή του |Άμεσου μέλλοντος|, η οποία βρίσκεται εν εξελίξει στις μέρες μας. Η πρώτη εποχή αποτελεί την εποχή του εξανθρωπισμού [humanization] και αντιπροσωπεύεται από τη χρήση του πρωτογενούς, χειρονακτικού εργαλείου της πέτρας. Πρόκειται για την περίοδο πρωταρχικής συμβίωσης του ανθρώπου με τη φύση, όπου ο πρώτος ενσωματώνεται στο περιβάλλον του, μέσω σχετικά μικρών και προσωρινών επεμβάσεων σε αυτό, και βρίσκεται σε μια διαδικασία συνεχούς αναζήτησης προστασίας. Ο τρόπος αυτός δύναται να χαρακτηριστεί νομαδικός λόγω της εφημερότητας των καταστάσεων που παρήγαγε. Η δεύτερη εποχή, ονομαζόμενη |εποχή του πολιτισμού| [civilization| 8.0001990πΧ], χαρακτηρίζεται από την εγκατάσταση και παραμονή του ανθρώπου στον τόπο. Αυτό έχει ως άμεσο αποτέλεσμα τη δημιουργία κοινωνικών συνόλων, την κατοχή, τη ρήξη με γύρω στοιχεία του και την εξέλιξη.63 Εμφανίζεται η έννοια του |τεχνητού| που εκφράζεται μέσω του πολιτισμού και συνοδεύεται από εκτεταμένες επεμβάσεις προς τη σύνθεση ενός νέου τεχνητού περιβάλλοντος. Η τρίτη και τελευταία περίοδος, εκφράζει την αυξανόμενη τάση προς την ανεστιότητα που επέρχεται μετά την ανεξέλεγκτη κατοχή και κατανάλωση δυνατοτήτων, χρόνου και

πληροφορίας.

Ο προηγούμενος κατακερματισμός συνοδεύεται

και επαληθεύεται από την ενεργητική συμπεριφορά του ανθρώπου στο περιβάλλον του και από τους ρόλους που εναλλάχτηκαν τις περιόδους αυτές. Αρχικά, ο ρόλος του ανθρώπου περιοριζόταν σε συλλέκτη, στη συνέχεια μεταβλήθηκε σε παραγωγό και καταλήγει στη σημερινή εποχή σε συνθέτη, δημιουργό και

παραγωγό πληροφοριών.

Πραγματοποιείται το

πέρασμα από την εποχή της εγκατάστασης και της σταθερότητας – ακινησίας, στην εποχή 62_ V. Flusser�� The�� freedom�� of�� the�� migrant�� , 1920, μτφ. για την παρούσα ερευνητική εργασία, σελ.38 �� _ V. �� Flusser�� , The�� freedom�� of�� the�� migrant�� , 1920, μτφ. για την παρούσα ερευνητική εργασία, σελ. �� 39

in medias res

| 

κατοίκηση. Ο Heidegger προσέγγισε το πρόβλημα της ανεστιότητας, μέσω του γεγονότος ότι κατοικούμε μέσα της και δεν μπορούμε να την μετατρέψουμε σε οικειότητα. Στη μη-κατοίκηση του μη-τόπου, του νομαδισμού, της ερήμωσης, της ακραίας αυτής συνθήκης που δεν επιτρέπει ή αποκλείει οριστικά το θέμα της κατοίκησης. Το κατοικείν έγκειται ανάμεσα στους δύο αυτούς όρους, χωρίς να τείνει ούτε προς τον έναν, ούτε προς τον άλλον. Κατοικούμε ανάμεσα. Είναι η δοκιμασία της κατοίκησης στα ΟΡΙΑ της. Ο Jean Luc Nancy αναφέρει ότι ο άνθρωπος πλέον |κατοικεί διερχόμενος|. Με τον όρο |διερχόμενος| διευρύνει αυτήν την κατοίκηση. Είναι ένα ΠΛΑΝΗΤΑΣ, αυτός που περνάει από διάφορους χώρους, έχει εκκρεμότητες, υποθέσεις, δεν είναι ο ΠΛΑΝΗΤΑΣ του Baudelaire, αλλά διαφοροποιημένος ΠΛΑΝΗΤΑΣ ενός ψηφιακού παράλληλου κόσμου. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | ορίζεται το είδος του ανθρώπου, ο οποίος ζει νομαδικά. Οι νομάδες  ΣΥΛΛΕΚΤΗΣ|

κτηνοτρόφοι, μετακινούνται από τόπο σε τόπο, τρέφονται, συλλέγοντας από την εκάστοτε γη στην οποία εγκαθίστανται προσωρινά. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | ορίζεται το είδος του ανθρώπου, ο οποίος εγκαθίστανται μόνιμα  ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ|

σε ένα τόπο, με στόχο την παραγωγική επέμβαση σε αυτόν. Οι εγκατεστημένοι γεωργοί τρέφονται από τη γη που καλλιεργούν, παράγουν μνήμη και ταυτότητα. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | ο σύγχρονος παίζων άνθρωπος του κυβερνοχώρου. s  ΣΥΝΘΕΤΗΣ|

Ο άνθρωπος που δημιουργεί πληροφορίες, μέσω της ανάδρασης με το περιβάλλον και τους γύρω του. | | | | | | | | | | | | | | | | λογική που αφορά στην αναπαράσταση του ανακριβούς   |ΑΣΑΦΕΙΑ|

[imprecise] ή της αδιευκρίνιστης [ambiguous] γνώσης. Στηρίζεται στη θεωρία των ασαφών συνόλων [L.A.Ζadeh, 1965]. Χρησιμοποιεί την έννοια του βαθμού συμμετοχής|αλήθειας [degrees of membership|truth] και όχι τον κάθετο διαχωρισμό αλήθεια-ψεύδος. Σύμφωνα με τον Zadeh, ο παραδοσιακός τρόπος περιγραφής ενός συστήματος που στηρίζεται στην αυστηρή λογική ότι μια κατάσταση μπορεί να έχει δύο μόνο μορφές ύπαρξης ή απουσίας, συνεπάγεται απώλεια πληροφορίας. Πρότεινε ένα διευρυμένο τρόπο αναπαράστασης, όπου μια τιμή ανήκει ταυτόχρονα σε πολλά υποσύνολα, στο κάθε ένα με ένα βαθμό συμμετοχής. Κάθε τέτοιο υποσύνολο που περιλαμβάνει στοιχεία όπου κάθε ένα έχει ένα βαθμό συμμετοχής είναι το ασαφές σύνολο. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ_ CONTIGENCE| η

αδυναμία

της

απόλυτης

καθήλωσης των σχέσεων και των ταυτοτήτων και τον περιορισμό της σύστασης μιας αντικειμενικότητας σε μία και μοναδική απόλυτη αρχή. |Ενδεχομενικό είναι κάτι του οποίου η ουσία δεν συνεπάγεται την ύπαρξη| που σημαίνει ότι οι συνθήκες ύπαρξής του είναι εξωτερικές ως προς αυτό. [Laclau Ernesto, Για την Επανάσταση της Εποχής μας, σελ. 77]

το νεο sensorium| nomas-nomos-nemesis_h γohtεια του μικροσκοπικου

του λογισμικού και της

πληροφορίας,

όπου οι υλικές επιφάνειες λειτουργούν ως υπόβαθρο

εγγραφής. Η σημερινή εποχή, επομένως, χαρακτηρίζεται από την τάση προς μία νέα νομαδικότητα, εφαρμοσμένη σε ένα νέο άυλο υπόβαθρο, εκείνο των δικτύων, ενώ, αντίστοιχα, η ενδιάμεση |Νεολιθική εποχή| λειτούργησε ως διακοπή 10.000 χρόνων μη νομαδικού βίου. Τα παραπάνω αποτελούν μία γενική φαινομενολογική προσέγγιση, η οποία δέχεται την εναλλαγή των εποχών ως την εναλλαγή καταστροφών, συνοδευόμενη από την ανάδυση ουτοπιών, και με παρούσα προσωρινή κατάληξη στην εποχή της παγκόσμιας

ανεστιότητας

[global

uninhabitability].

--- λείοι | εγχάρακτοι χώροι ---------------------------------------Η έννοια του νομά–νομαδισμού δηλώνει τον άνθρωπο που αναζητά όρια και ορισμούς, ένα υπόβαθρο προκειμένου να ορίσει και να νομιμοποιήσει τον εαυτό του σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον. Ο ορισμός nomas εκφράζει ένα καθεστώς ασάφειας και ενδεχομενικότητας σε αντίθεση με τον ορισμό nomοs, ο οποίος εκφράζει την ορισμένη σταθερότητα, μέσω της ρίζας –|nemein|, που δηλώνει τον προσδιορισμό.65 Μέσω του νομαδισμού δηλώνεται η αδυναμία ορισμού του χώρου στη χρονική μεταβλητή, σε αντίθεση πάντα με τη συνθήκη της εγκατάστασης, όπου ο χώρος, άμεσα συσχετισμένος με το χρόνο, δημιουργεί τόπο. Η περιπλάνηση περιγράφεται με βιωματικούς όρους, γι’ αυτό και παρουσιάζει δυσκολία στην παρατήρηση και προϋποθέτει ανάλυση και συνεχή επικαλυπτόμενη καταγραφή [αρχείο] των στόχων και των καταστάσεων. Αντίθετα, η έννοια της εγκατάστασης [settledness] εκφράζει τη βεβαιότητα, αντί της συνεχούς αναζήτησης, για την ύπαρξη μίας παγιωμένης και νομιμοποιημένης ταυτότητας. Αποτελεί, επομένως, ένα παρατηρήσιμο και διακριτό γεγονός, εύκολα καταχωρήσιμο. Η συνθήκη αυτή ενέχει την έννοια της ιστορικότητας, όπου καθετί ορίζεται μέσω του χώρου στον οποίο βρίσκεται σε μία δεδομένη χρονική διάρκεια. Η εγκατεστημένη συνθήκη προϋποθέτει κατοχή χώρου και χρόνου. Η σύγχρονη εποχή την οποία διανύουμε, τείνει να οδηγηθεί προς μία αυξανόμενη νομαδικότητα, αλλά και ανεστιότητα. Βασική αποτελεί η συνθήκη επανακαθορισμού [nemesis]. Με το συγκεκριμένο όρο νοείται η επιστροφή σε κάτι, προς μία νέα εξισορρόπηση.66 Οι νομαδικοί χώροι και οι χώροι της εγκατάστασης περιγράφονται μέσω των εννοιών του ορίου, της δομής, της κίνησης, της ταυτότητας, της τοπικότητας. Η διάκριση μεταξύ των 64_ V.�� Flusser�� , The�� freedom�� of�� the�� migrant�� , 1920, μτφ. για την παρούσα ερευνητική εργασία, σελ. 40 65_ V.�� Flusser�� , The�� freedom�� of�� the�� migrant�� , 1920, μτφ. για την παρούσα ερευνητική εργασία, σελ. 46 66_ V.�� Flusser�� , The�� freedom�� of�� the�� migrant�� , 1920, μτφ�� . για�� την �� παρούσα ερευνητική εργασία, σελ.46

in medias res

| ď ş

το νεο sensorium| nomas-nomos-nemesis_h γohtεια του μικροσκοπικου

δύο συμπίπτει με τη διάκριση μεταξύ λείας και εγχάρακτης κατάστασης του χώρου. Ο εγχαραγμένος [strié] χώρος είναι ένας μετρικός [métrique] χώρος, ενώ ο λείος [lisse] είναι |ανυσματικός, προ-βλητικός, ή τοπολογικός|.67 Ωστόσο, οι δύο διακριτές καταστάσεις του χώρου αποτελούν συμπληρωματικά σύνολα, τα οποία ορίζονται μέσω της σύνδεσης και της μεταξύ τους ανάμειξης. Συνεπώς, ο λείος χώρος ορίζεται μέσω του εγχάρακτου, και το αντίστροφο. Ο λείος, ή και ομαλός χώρος, αποτελείται από τη συνεχή μεταβολή της ελεύθερης βραχυπρόθεσμης δράσης. Όντας ανεξάρτητος από το οπτικό μοντέλο αντίληψης που ορίζει σημεία αναφοράς και αμετάβλητες μετρικές αποστάσεις, ο ομαλός χώρος αποτελείται από συνεχώς μεταβαλλόμενες καταστάσεις διασκεδασμού και συγκέντρωσης. Παραδείγματα ομαλού χώρου αποτελούν η έρημος και η στέπα, χώροι απαλλαγμένοι από κωδικοποιήσεις που καθορίζουν τη συμπεριφορά. Πρόκειται για μια μεταφορική νύξη για τα είδη της κατοχής, τα οποία αντιστέκονται στους περιορισμούς που επιβάλλει η διαμόρφωση εγκατεστημένων κοινοτήτων, και άρα αμετάβλητων σχέσεων. Ο νομαδικός χώρος παρομοιάζεται με τον άνεμο και τα σύννεφα, ενώ ο εν-τοπισμένος με την εποχικότητα. Οι νομάδες ζουν μετεωρολογικά, ενώ οι εγκατεστημένοι αστρονομικά. Ο άνεμος αποτελεί για τον νομά, ό,τι το έδαφος για τον εγκατεστημένο. Ο άνεμος λανθάνει πλήρους κατανόησης, καθώς αποτελεί μία βιωμένη έννοια, αντιληπτή μόνο με έμμεσο τρόπο, καθότι δε διαθέτει υλικό υπόβαθρο, παρά μόνο υπονοείται μέσα από αυτό.68 Ο άνεμος στοιβάζει, σκορπίζει και μετακινεί την ύλη. Αντίστοιχα, ο ψηφιακός νομάς μετακινεί, στοιβάζει και διασκορπίζει σωματίδια και δεδομένα, συμψηφίζοντάς τα διαρκώς σε νέα σύνολα. Συγκεντρώνουμε, αποθηκεύουμε και αναδιανέμουμε εμπειρίες, χωρίς να έχουμε στην κατοχή μας το σύνολο αυτών. Δρούμε με τρόπο νομαδικό, ο οποίος αρέσκεται στην κατοχή και την κατάκτηση, αλλά αρνείται την εγκατάσταση.

|We are now forced to be free. And this explains our emerging interest in nomadism|. Vilem Flusser, The freedom of the migrant, 1920, μτφ. για την παρούσα ερευνητική εργασία, σελ. 46

67_ G. Deleuze�� , F. Guattari�� , Τοπολογία του Ριζώματος, Αισθητική και Λογική, Τοπολογία και Παθολογία, [�� www�. panteion.gr] 68_ V.Flusser�� , The�� freedom�� of�� the�� migrant�� , 1920, μτφ. για την παρούσα ερευνητική εργασία, σελ.43

το νεο sensorium| nomas-nomos-nemesis_h γohtεια του μικροσκοπικου

||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 3.0 ||||

--- Νέα Βαβυλώνα -----------------------------------------------Το παράδειγμα της Νέα Βαβυλώνας ως μία προσπάθεια σύγκλισης και πραγμάτωσης σε ένα αναπαραστατικό επίπεδο, των θεωρήσεων περί νομαδισμού. Οι αρχές στις οποίες βασίστηκε ο σχεδιασμός της, εσωκλείουν τις παραπάνω λογικές, προτείνοντας ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον διαβίωσης. Πρόκεται για το όραμα του Constant Nieuwenhuys για μία νέα μορφή κοινωνίας και κατοίκησης, αποτελώντας τη σχεδιασμένη εφαρμογή του πλαισίου που οι καταστασιακοί έθεσαν μέσω της ενιαίας πολεοδομίας. Εκεί χρησιμοποίησαν τον όρο HOMO – LUDENS που αντιπαρατίθεται στον homo – faber [τον άνθρωπο της εργασίας]. Η αξία του παιχνιδιού τέθηκε ως εγγύηση της ελεύθερα κατασκευασμένης ζωής του ατόμου και του συνόλου. Η Νέα Βαβυλώνα αποτέλεσε μία περιοχή σχεδιασμένη έτσι, ώστε η περιπλάνηση να είναι η πρωταρχική δραστηριότητα των κατοίκων. Τίθεται εξ αρχής ως μια |δημιουργία καταστάσεων|, ως μια |κατασκευή ατμοσφαιρών|, ένας πειραματικός μετασχηματισμός της καθημερινής ζωής, που θεμελιώνεται στην περιοχή της επιθυμίας. Αυτό που επιζητείται είναι η εμπειρία, το βίωμα μέσα από την εναλλαγή ατμοσφαιρών. Ο FLANEUR διέρχεται από διαφορετικά σημεία της πόλης και σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Κινούμενος χωρίς σκοπό, θα πετύχαινε αυτό που ορίστηκε ως dérive: την πρόκληση απροσδόκητων συμβάντων και συναντήσεων. Ο περίπατος αυτός αποτελεί τη απαρχή της περιδιάβασης [randonnée], η οποία ορίζεται μέσα από κανόνες αταξίας: |ποτέ δεν παίρνεις τον πιο σύντομο δρόμο, άλλοτε τραβάς αριστερά, άλλοτε πας δεξιά, έξοδος, ξεστράτισμα, αφήνεσαι στην τύχη, στην περιπέτεια [...] Μέσα από μία τέτοια εμπειρία, η ροή του χρόνου και η πρόσληψη του χώρου γίνεται απρόοπτη|. Η ζωή στη Νέα Βαβυλώνα θα είναι μια ατελείωτη αλυσίδα συναντήσεων|συμπλοκών μεταξύ μυαλού, σώματος, χώρου και αρχιτεκτονικής. Δε θα μπορούσε παρά να είναι η σχεδιασμένη μεταφορά μιας δυναμικής πόλης, ένα ανοιχτό σύστημα. Το ζητούμενο είναι η ενεργοποίηση του χρήστη. Δημιουργείται ένα περιβάλλον, όπου τίποτα δεν είναι αναγνωρίσιμο, χωρίς προφανή ιεράρχηση στις πορείες και στους χώρους και χωρίς κάποιο συγκεκριμένο κέντρο. |Tο χωρικό πλαίσιο της Νέας Βαβυλώνας ήταν κατάλληλο για τη δημιουργία εφήμερης, άμορφης αρχιτεκτονικής, φανταστικών θέων, και γόνιμου εδάφους, έτοιμου ώστε ο HOMO-

LUDENS να αφήσει ελεύθερη τη φαντασία του|. Η Νέα Βαβυλώνα, μπορεί να θεωρηθεί ως ένα πεδίο έκφρασης και συμμετοχής, ικανοποιώντας τη συνθήκη που ο Lefebvre έθεσε, |η τέχνη του να ζεις μέσα στην πόλη σαν έργο τέχνης|. |Θα ήταν η εφήμερη πόλη, αέναο έργο των κατοίκων, που θα κινούνται και θα κινητοποιούνται οι ίδιοι γι’ αυτό το έργο και από αυτό|.

in medias res

| 

στοτε σκοπούς. Υπό αυτήν την έννοια, σχηματίζονται σχέσεις εξουσίας μεταξύ χωρικών συστημάτων [υλικών ή άυλων] και αναπτύσσονται σχέσεις συνεργασίας ή εξαναγκασμού.

το νεο sensorium| nomas-nomos-nemesis_h γohtεια του μικροσκοπικου

--- ψηφιακός νομαδισμός ----------------------------------------Οι μέχρι στιγμής συνθήκες κατοίκησης, μέσα από τις οποίες έχει οριστεί ο πολιτισμός μας, εκφράζονταν μέσω

ορίων

που καθόριζαν τις χωρικές και χρονικές μεταβλητές. Όριζαν το

πλαίσιο μέσα στο οποίο διαμορφώνονταν οι εκάστοτε σχέσεις. Η σημερινή εποχή δεν δύναται να περιγραφεί από τα υπάρχοντα όρια, καθώς ο άνθρωπος δεν ορίζει τον εαυτό του μέσω του τόπου, αλλά μέσω σχέσεων. Ο άνθρωπος αποτελεί το τερματικό διαδοχικών συνδέσεων με το περιβάλλον του, οι οποίες δεν περιγράφονται από παρελθοντικές αξιωματικές βεβαιότητες. Σε κάθε περίπτωση, η εγκατάσταση ενέχει την ιδιοκτησία [possess], ενώ ο νομαδισμός την εμπειρία [experience]. Πιο συγκεκριμένα, η εγκατεστημένη κατοίκηση δημιουργεί κατακερματισμένα, αν και ομαδοποιημένα, περιβάλλοντα προς κατοχή, στα οποία οι στόχοι και τα χαρακτηριστικά μοιράζονται. Ο σημερινός κατακερματισμός σε μια σωματιδιακή πληροφοριακή κατάσταση δυνητικοποιεί τον τρόπο ζωής, επιτρέποντας την ανάδυση νέων στοιχείων. Παράλληλα, στοχεύει στην αναίρεση του ιστορικού χρόνου. Η μέχρι τώρα αντίληψη της χρονικής μεταβλητής, έθετε τον χρόνο ως ένα

γραμμικό

ενιαίο στοιχείο. Καλλιέργησε

έτσι μια ιστορική συνείδηση βάσει της οποίας ο χρόνος αποτελεί ένα υποδιαιρεμένο ομοιογενές, μη αναστρέψιμο σύνολο. Η σημερινή τάση στοχεύει στη μετάφραση του χρόνου σε βιωμένη εμπειρία, όπου το παρόν αποτελεί την πραγματωμένη εμπειρία, ενώ το παρελθόν και το μέλλον δυνητικοποιημένες εκφράσεις αυτής.69 Με την έννοια αυτή, το παρελθόν μετασχηματίζεται σε ένα δοχείο καταχωρημένων εμπειριών, που δύνανται να ανακυκλωθούν στο παροντικό προσκήνιο αποτελώντας μία νέα βιωματική εμπειρία. Ακόμη, εκτός από τον παράγοντα του χρόνου, διακρίνεται μία σειρά παράδοξων αλληλουχιών που σχετίζονται με την ενσωμάτωση στοιχείων σε συγκεκριμένο μοναδικό τόπο. Οι σχέσεις που καθορίζουν ταυτόχρονα την

ιδιωτικότητα

και την πληροφόρηση, επανεισάγουν την έννοια του τόπου με

αφετηρία την πρωταρχική δικλείδα που έθετε τον χώρο εστιασμού [οίκος] ως τον τόπο με το φτωχότερο πληροφορικό υπόβαθρο, προκρίνοντας παράλληλα το δημόσιο χώρο και τη δημόσια συνδιαλλαγή ως τη μόνη πηγή και πεδίο συλλογής πληροφοριών. Εν συνεχεία, αυτή η σχέση τροποποιείται, θέτοντας τον οίκο ως το περιβάλλον – κόμβο που παρέχει στον κάτοικο το επιθυμητό πληροφοριακό υπόβαθρο, δίνοντας τη δυνατότητα πλήρους αποκοπής από το δημόσιο περιβάλλον. Πρόκειται για μία νέα μορφή νομαδισμού που πραγματοποιείται σε έναν δυνητικό

χώρο, έναντι ενός

πραγματικού.

Ένα είδος

ψηφιακού νομαδισμού

που προάγει από τη

μια πλευρά την ακινησία του σώματος σε σχέση με τον τόπο, και από την άλλη, τη συνεχή ροή δεδομένων. 69_ V. Flusser, The freedom of the migrant, 1920, μτφ�� . για�� την�� παρούσα�� ερευνητική�� εργασία�� , σελ�� . 52

in medias res

| ď ş

το νεο sensorium| nomas-nomos-nemesis_h γohtεια του μικροσκοπικου

--- απτικός χώρος -----------------------------------------------Η διαμάχη μεταξύ εγκατάστασης και μετάδοσης αποτελεί σύγκρουση δύο διαφορετικών μοντέλων αντίληψης, βασισμένων στην ακοή και την όραση. Σύμφωνα με τον Marshall McLuhan, ο κόσμος του αυτιού είναι πιο περιεκτικός και συμπαγής από οποιοδήποτε κόσμο του ματιού, καθώς το αυτί διαθέτει μία ευαίσθητη αμεσότητα σε αντίθεση με την αποστασιοποίηση που προϋποθέτει η όραση. Ο McLuhan προκρίνει έτσι τον ακουστικό δίαυλο έναντι του οπτικού, εξηγώντας διότι ο ακουστικός εκλείπει της έννοιας του κέντρου, αναιρεί την απόσταση του μέσα και του έξω, καθορίζοντας κατ΄αυτόν τον τρόπο τη σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον του απτικά.70 Η απομόνωση του οπτικού στοιχείου οδήγησε στον κατακερματισμό των αισθήσεων και των ρόλων που διαθέτουν αυτές, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μονομερών σχέσεων και μοντέλων. Κάθε αίσθηση εξυπηρετεί έναν και μόνο διαφορετικό σκοπό, αδυνατώντας να συνδεθεί ή και να συμπληρωθεί από τις υπόλοιπες. Προεκτείνοντας μάλιστα αυτή τη διαπίστωση, ο Juhani Pallasma υποστηρίζει ότι η ανάπτυξη του δυτικού εγωισμού [ego-consciousness] και της σταδιακής απόσπασης του εαυτού από τον �� κόσμο, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ηγεμονία του ματιού. 71 Ο όρος απτικότητα [tactility]

έρχεται να ορίσει τη |συνέργεια| των ανθρώπινων αισθήσεων [interplay of senses], καθώς και τη μετάφραση της κάθε μίας στις συμπληρωματικές της, μέσω μεταγραφόμενων νοημάτων. Αποτελεί ουσιαστικά ένα αντιθετικό μοντέλο περιγραφής των λειτουργιών των ανθρώπινων αισθήσεων που δεν προάγει τη διαφοροποίηση, αλλά τη συνένωση και συνεργασία αυτών. |Το μάτι μετασχηματίζεται σε χέρι που ψηλαφεί από κοντά τα πράγματα και σκανάρει, μη αποστασιοποιούμενο από αυτά|.72 Η έννοια της συνέργειας των αισθήσεων αποτελεί, ωστόσο, ένα μεταφυσικό παράδοξο, που υπονοεί την επιθυμία του ανθρώπου να κατασκευάσει μία ολοκληρωμένη εικόνα του εαυτού του, γεγονός που σύμφωνα με το Lacan, αποτελεί τη μόνιμη αδυναμία του. Στο επίπεδο του

πραγματικού,

ο άνθρωπος αποτελεί μία κατακερματισμένη

οντότητα, άρα και οι τρόποι με τους οποίους αλληλεπιδρά με το περιβάλλον του είναι εξίσου διαχωρισμένοι. Συνεπώς, η απτικότητα αποτελεί μία προσεγγιστική προσομοίωση του πραγματικού.

Εκφράζει μία νέα οργάνωση, σε συνδυασμό με την έννοια της αλληλεπίδρασης,

όπου το καθετί είναι δυνατό να αναλυθεί, να καταχωρηθεί, να προσομοιωθεί και να γίνει αντιληπτό με το σύνολο των αισθήσεων. Οι ανθρώπινες αισθήσεις σταδιακά προσαρμόζονται, μέσω των τεχνικών, ψηφιακών μέσων, στην πολυπλοκότητα, αφομοιώνοντας λογικές διάδρασης �� _ Δ. Καββαθάς, Δ. Γκινοσάτης, The�� new�� sensorium�� , συνέδριο 2012 71_ J.Pallasma, The Eyes of the Skin: Architecture and the Senses, 2005, σελ�� . 25 �� _ Δ.�� Καββαθάς�� , Δ.�� Γκινοσάτης�� , The new sensorium, συνέδριο�� 2012

in medias res

| ď ş

το νεο sensorium| nomas-nomos-nemesis_h γohtεια του μικροσκοπικου

και αφομοίωσης |θορύβου|. Ο άνθρωπος εμβυθίζεται στο περιβάλλον του, εμπλεκόμενος με αυτό σε ένα νέο επίπεδο. Παρατηρείται η τάση για εγγύτητα, υπέρβαση των αποστάσεων και επόπτευση του |μακρινού|. Τα σύγχρονα μέσα συντελούν στην ελάττωση των αποστάσεων [η έννοια της απόστασης ορίζεται εδώ ως η κατανόηση, η ανάλυση και η επόπτευση ενός πράγματος]. Ωστόσο, η επόπτευση αυτή, δημιουργεί καινούριες αποστάσεις, παρόλο που καταλύονται οι παλαιές, καθώς ο έλεγχος μετατίθεται σε ένα μικροσκοπικό επίπεδο. Η μεταβολή της σχέσης μεταξύ εγγύτητας και απόστασης περιγράφεται από τη θεωρία των λείων και εγχάρακτων χώρων, η οποία αναλύθηκε παραπάνω. Αυτή ακριβώς η διάκριση [μεταξύ λείων και εγχάρακτων] ορίζει τους χώρους των δικτύων, και κατ΄επέκτασιν τους απτικούς, ως χώρους που διαρκώς παλινδρομούν μεταξύ της λείας και της εγχάρακτης κατάστασης. Οι χώροι αυτοί περιγράφονται ως εν δυνάμει λείοι χώροι, χώροι της εν δυνάμει εγγύτητας με τα πράγματα, όπου συμβαίνει ένας συνεχής επαναπροσδιορισμός των σημείων αναφοράς που τους καθορίζουν. Ο απτικός χώρος αποτελεί μία διαρκώς επανεγγράψιμη επιφάνεια, η οποία εσωκλείει τις διαρκείς μεταβολές των ταυτοτήτων του χώρου και των σχέσεων που συνάπτονται μέσω αυτού.

το νεο sensorium| nomas-nomos-nemesis_h γohtεια του μικροσκοπικου

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| 5.2. H ΓΟΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΟΥ |||| Τάση της σημερινής

τηλεματικής κοινωνίας,

η οποία, όπως προαναφέρθηκε, στηρίζεται στο

ηγεμονεύον παράδειγμα της παραγωγής άυλων στοιχείων, όπως

πληροφοριών

και σχέσεων,

αποτελεί η σμίκρυνση των χρονικών και χωρικών αποστάσεων. Παράλληλα, οι υψηλές απαιτήσεις σε επίπεδο software, συνοδεύονται με την κλιμακούμενη αναβάθμιση του υλικού υποβάθρου, hardware, ώστε αυτό να γίνει πιο ισχυρό, πιο μικρό, πιο κομψό, πιο φορητό. Η φιλοδοξία ωστόσο της ολοένα και μεγαλύτερης συμπίεσης με στόχο την |εξαΰλωση|, προσκρούει στην υλικότητα του σώματος. Οι αισιόδοξες θεωρήσεις του McLuhan, καθώς και

του Flusser σχετικά με το θέμα της ολοένα κλιμακούμενης αναστρεψιμότητας

του μακρινού και του κοντινού, και της παράλληλα αυξανόμενης πολυπλοκότητας και διασύνδεσης, υποβαθμίζουν το θέμα της υλικότητας. Κατ’ επέκτασιν, το ανθρώπινο σώμα, παρότι εξοπλίζεται τεχνολογικά, παραμένει ένα στοιχείο |θορύβου| και |δυσλειτουργίας|. Σε αυτό το σύμπαν της κωδικοποιημένης

πληροφορίας,

|ο άνθρωπος ισχύει προσωρινά ακόμη|,

όπως διέβλεψε ο Heidegger, |ως ένας ενοχλητικός παράγων|. Η ανθρώπινη σωματικότητα αντιμετωπίζεται ήδη από την εποχή της τεχνολογικής νεωτερικότητας ως πηγή σφαλμάτων και παρεμβολών. Η νικηφόρα πορεία των φορητών συσκευών–υπολογιστών έναντι των α-φόρητων [μη φορητών] υπόσχεται την απόλυτη σμίκρυνση στη μηδενική διάσταση. Αυτό γίνεται πρόδηλο στο πεδίο της αρχιτεκτονικής των μικροτσίπς, μιας πρακτικής διαρκούς μικρογράφησης, η οποία, όπως έχει αναφερθεί, αποτελεί το νέο arcanum της εξουσίας. Οι συσκευές έρχονται σε διαρκή αυξανόμενη εγγύτητα με το σώμα και ιδίως το δέρμα, τείνοντας να συρρικνωθούν σε τέτοιο βαθμό, ώστε να είναι σχεδόν αόρατες. Με αφορμή την προηγούμενη θέση, κρίνεται απαραίτητο να επισημανθεί ο προβληματισμός που εμφανίστηκε τα τελευταία χρόνια σχετικά με το θέμα της ολοένα αυξανόμενης σμίκρυνσης. Η ανθρώπινη τεχνολογία της μικροφυσικής του hardware συναντά τις φυσικές αντιστάσεις της ύλης, ωθούμενη σε οριακές καταστάσεις που εγκυμονούν κινδύνους κατάρρευσης του υλικού υποστρώματος και κατ΄επέκτασιν του πληροφοριακού που εγγράφεται σε αυτό. Συνεπώς η φιλοδοξία για την κυριαρχία και επέμβαση στη φύση προσκρούει σε φυσικές αντιστάσεις αυτής. Ο Kittler διασαφηνίζει στο άρθρο του |there is no software|, την απόλυτη εξάρτηση του πληροφοριακού φορτίου από την αντοχή του υλικού στο οποίο |εντυπώνεται|. Επομένως, ο ισχυρισμός ότι η ανθρωπότητα κατευθύνεται προς μία εποχή άυλης υπόστασης, ενσωμάτωσης σε δικτυακές ψηφιακές πραγματικότητες και αποδέσμευσης από τους φυσικούς περιορισμούς της ύλης, συνιστά μάλλον μία ματαιόδοξη

in medias res

100

| ď ş

το νεο sensorium| nomas-nomos-nemesis_h γohtεια του μικροσκοπικου

θεώρηση στο μεγαλύτερο μέρος της. Οι διαρκώς αυξανόμενες τεχνολογικές απαιτήσεις του ανθρώπου, που ανταποκρίνονται στην εποχή της πολυπλοκότητας, αναπαράγοντάς την, το δίχως άλλο, ισχυροποιούν τη σχέση άμεσης εξάρτησης αυτού με το εξελιγμένο, ισχυρότερο υλικό υπόστρωμα που προαπαιτείται οποιασδήποτε ανάγκης. Η εποχή χαρακτηρίζεται από τη γιγάντωση της

πληροφορίας

και το νανισμό της ύλης, ένα συνδυασμό ο οποίος προϋποθέτει

πιθανώς τις οριακές επιδόσεις της μικροφυσικής του hardware. Η περαιτέρω εξέλιξη της τεχνολογίας υπόσχεται την μετάθεση αυτών των ορίων σε ένα επίπεδο, στο οποίο θα είναι δυνατή η ολοένα αποτελεσματικότερη επίδοση του software σε συνδυασμό με το hardware. --- milieu | moyen | médiat -----------------------------------------Επιστρέφοντας στον προβληματισμό γύρω από τη σχέση του ανθρώπινου σώματος με τη συνεχώς αναδυόμενη τεχνολογία της πολυπλοκότητας, είναι απαραίτητο να οριστεί ο βαθμός συμμετοχής του σώματος, ως το ανθρώπινο υλικό hardware, στη διεπαφή και την ενόρμηση στα άυλα δίκτυα της

τηλεματικής κοινωνίας.

Η χωρική και χρονική συμπίεση επιτρέπει σε

ψηφιακές πλατφόρμες και δίκτυα να υποκαταστήσουν, να διευρύνουν πολλές λειτουργίες που παραδοσιακά ήταν συνδεδεμένες με τη χωρική εγγύτητα και τη σαρκική συνεύρεση. Σε αυτή τη νέα χωρική τυπολογία η άμεση εμπειρία ανθρώπων και αντικειμένων οργανώνεται σταδιακά από

interfaces

ανθρώπου–υπολογιστή και τις διατάξεις, τα μενού επιλογής, τις

βάσεις δεδομένων και τις μηχανές ανεύρεσης και σημασίας που αυτά επιβάλλουν.73 Το σίγουρο είναι ότι εντός της νέας κουλτούρας αναδύονται μοντέλα αλληλεπίδρασης, τα οποία ενθαρρύνουν την απώθηση της άμεσης σωματικής επαφής, ενώ ταυτόχρονα εγγυώνται την προστασία από τον άλλον, το άλλο φύλο. Αυτό που αποφεύγεται είναι το μη υπολογίσιμο ρίσκο της αδιαμεσολάβητης επαφής με τον άλλον, αν κάτι τέτοιο όμως ήταν ποτέ δυνατό. Δεν υπήρχε ανέκαθεν η ανάγκη παραγωγής φαντασιακών οθονών και προσφυγής σε |interfaces|; Γιατί, τελικά φτάνουμε μέσω της τεχνολογίας εκεί που ήδη βρισκόμασταν. Η αναγκαιότητα διαφυγής από την |face to face| επαφή στην επαφή μέσω

interfaces

δεν

συνιστά κάτι καινούριο. Πάντα υπήρχε. Από τη λογοτεχνία, τη ζωγραφική, τη φωτογραφία και τον κινηματογράφο, μέχρι την εμφάνιση του ηλεκτρονικού υπολογιστή [Καθολική Μηχανή Διακριτών Καταστάσεων-

μηχανή turing]

που προσέφεραν και ακόμη προσφέρουν μοντέλα

διαφόρων τύπου βιωμάτων. Και η συνάντηση με τον άλλον ήταν πάντα διαμεσολαβημένη. Η αναγνωρισιμότητα του βαθμού της διαμεσολάβησης είναι αυτό που αλλάζει. Κάθε σχέση αποτελεί μεσίτευση. Ανέκαθεν ενυπήρχε το

παρασιτικό

στοιχείο της εμμεσότητας, της

�� _ Δ. Χατζησάββα, Η Αρχιτεκτονική ως τέχνη, τεύχος 12, 2005, σελ. 7

101

in medias res

| 

τοποθετείται εν μέσω, στη μέση της απόστασης δύο άλλων. | | | | | | | | | | | | | το μέσο. Η έννοια προσδιορίζει τον τρόπο μετάβασης από μία   | MOYEN|

κατάσταση σε μία άλλη. Αποτελεί το μέσο για την εξυπηρέτηση ενός σκοπού. | | | | | | | | | | | | | | το διάμεσο. Η έννοια προσδιορίζει τη διαμεσολάβηση. s  | MEDIAT|

έννοιας και τον τρόπο με τον οποίο αυτή λειτουργεί: το πρόθεμα παρά- σημαίνει γειτονικός, διπλανός, μετατοπισμένος, καταμετρά μια απόσταση, κάτι σαν ελαφριά απόκλιση από την ισορροπία. Michel Serres σελ. 287. Υπονοεί ένα λανθάνον στοιχείο, ένα παράγοντα σφάλματος, αποστασίας. Είναι πάντοτε έμμεσο και ποτέ άμεσο, δεν βρίσκεται πάνω στο πράγμα, αλλά πάνω στη σχέση. Το σίτος είναι η τροφή. Το παρά-σιτο λοιπόν, είναι το σημείο σε απόκλιση από την τροφή, από τα αγαθά. Αυτή καθαυτή δηλαδή η κινητικότητα της ανταλλαγής, η ρευστότητα, η δύναμη της μεταμόρφωσης. Όπως παρουσιάζεται μέσα από το βιβλίο του Serres, το παράσιτο ως έννοια δεν σχετίζεται με τα επιμέρους στοιχεία ενός συστήματος, ούτε αποτελεί το αποτέλεσμα μίας σχέσης μεταξύ αυτών. Αναφέρεται στην ίδια τη σχέση, βρίσκεται στη διατομή της και στους κόμβους της, είναι ο τελεστής της. Παρεμβαίνει και παρεμβάλλεται σε κάθε σχέση, συνεπώς προηγείται αυτής.

102

το νεο sensorium| nomas-nomos-nemesis_h γohtεια του μικροσκοπικου

ασάφειας

και της ενδεχομενικότητας. Είναι ο εσωκλειόμενος τρίτος που βρίσκεται μεταξύ της

επικοινωνιακής δυάδας. Μια διπλή ενδεχομενικότητα, που επανακαθορίζεται συνεχώς μέσα σε αυτό το παιχνίδι συνεννοήσεων. |Διάβολος ή Καλός Θεός; Αποκλεισμός ή εσώκλειση; Θέση ή αντίθεση; Η απάντηση είναι ένα φάσμα, μια δέσμη, ένα συνεχές. Δεν απαντάμε ποτέ πια με ένα ναι ή ένα όχι στα ερωτήματα του ανήκειν. Μέσα ή έξω; Ανάμεσα στο ναι και το όχι, ανάμεσα στο μηδέν και το ένα, εμφανίζονται άπειρες τιμές, άρα άπειρες απαντήσεις. Σε αυτή τη νέα αυστηρότητα [rigueur] οι μαθηματικοί δίνουν το όνομα ασαφές: ασαφή υποσύνολα, ασαφής τοπολογία. Ας τους ευχαριστήσουμε: εδώ και χιλιετίες την είχαμε ανάγκη αυτή την

ασάφεια.

Προσμένοντάς την είχαμε την εντύπωση με την

άκαμπτη λογική μας και τις χονδροειδείς μας έννοιες, ότι παίζαμε πιάνο με γάντια του μποξ. Επιτέλους τα μέσα μας εκλεπτύνονται και πληθύνονται. Το βιβλίο μου θα είναι στο εξής αυστηρά ασαφές.

Η γεωμετρία ειρήνευσε με τη λεπτότητα|.

Michel Serres, το παράσιτο, σελ. 121

Τα

ασαφή

μαθηματικά διερευνούν αυτό το μέσον [milieu], αυτό το μέσο [moyen], αυτό το

διάμεσο [médiat].74 Η

ασάφεια,

η αταξία, η αδιαφάνεια, ο θόρυβος δεν είναι πια ατυχήματα,

αλλά συστατικά στοιχεία της επικοινωνίας. Το μέσο, το παράσιτο συνιστά το Είναι, τον τελεστή της σχέσης. Η παρουσία του τελεστή αυτού, εισάγει την απροσδιοριστία στο σύστημα, καθώς και την τάση διάρρηξης της ισορροπίας του. Η παρεμβολή εκλαμβάνεται ως η μεσολάβηση ενός στοιχείου, το οποίο ενεργοποιεί στη συνέχεια μία διαδικασία. Η διαδικασία μεσολάβησης ενός αστάθμητου παράγοντα –παρασίτου, διακόπτει τη ροή επικοινωνίας του συστήματος, το αποσταθεροποιεί και μεταβάλλει την κατάστασή του, τις μεταθέσεις του, τις συμπυκνώσεις του. Συμπερασματικά, το στοιχείο που αντιμετωπίζεται ως θόρυβος και ελάττωμα του συστήματος, ενέχεται στους διαύλους επικοινωνίας κάθε συστήματος, προκαλώντας απώλειες και υπάρχουν και

παράσιτα.

ασαφείς

καταστάσεις. Όπου υπάρχουν δίαυλοι επικοινωνίας,

Δεν υπάρχει μεταβίβαση χωρίς

παράσιτα,

δεν υπάρχει γλώσσα χωρίς

περιπλοκές όπου διακυβεύεται το νόημα, δεν υπάρχει διάλογος χωρίς παρανόηση, ούτε δίαυλοι χωρίς φυσικές ή τυχαίες παρεμβολές. Πάντοτε βλέπουμε, επειδή δεν βλέπουμε καλά. Πάντοτε κάτι λειτουργεί, επειδή δεν λειτουργεί καλά. Το λάθος, η σύγχυση είναι μέρος της γνώσης, ο θόρυβος είναι μέρος της επικοινωνίας, ο θόρυβος είναι μέρος του σπιτιού. Όμως, επιπλέον, μήπως είναι το ίδιο το σπίτι;75 74_ M.�� Serres�� , Το παράσιτο,�� 2009, σελ. 140 75_ M. Serres�� , Το παράσιτο, 2009, σελ. 37

103

in medias res

| 

με τον Jacques Lacan. Το μικρό αντικείμενο a συμβολίζει την κεντρική έλλειψη επιθυμίας. Δε διαθέτει κατοπτρική εικόνα και δεν ανταποκρίνεται σε κάτι. Τα μικρά αντικείμενα δεν μπορούν να ενσωματωθούν στη ναρκισσιστική αυταπάτη πληρότητας ενός υποκειμένου. Κατ΄αυτόν τον τρόπο, το υποκείμενο δεν μπορεί να συγκροτηθεί ως ολότητα. Το μικρό αντικείμενο a ορίζεται ως το αίτιο της επιθυμίας. Σηματοδοτεί ένα υπόλοιπο, το οποίο υπονομεύει την τάση μας να ολοκληρώσουμε μορφές. Στο παράδειγμα της ηδονοβλεψίας, το υποκείμενο δεν καλύπτεται ποτέ με αυτό που βλέπει, συνεπώς δεν χορταίνει να βλέπει, καθώς το αντικείμενο χάνεται. Το μικρό |a| αποσπάται από την αδυναμία του κόσμου και υποδηλώνει την έλλειψη, το αντικείμενο που αιώνια απουσιάζει. Μικρά αντικείμενα θεωρούνται μεταξύ άλλων, η φωνή, το βλέμμα και το τίποτα. Το βλέμμα διακρίνεται από το μάτι, ξεπερνάει τα όρια της αναπαράστασης, είναι διεισδυτικό, διχασμένο και αναλυτικό, αντίστοιχα, η φωνή ξεπερνάει το ακουστικό φάσμα.

104

το νεο sensorium| nomas-nomos-nemesis_h γohtεια του μικροσκοπικου

--- η α-φόρητη σωματικότητα -------------------------------------Η κατάσταση της διαμεσολάβησης, είτε αυτή είναι αναπόφευκτη, είτε αποτελεί προϋπόθεση, ενέχεται σε κάθε σύστημα ενός συνόλου αλληλεπιδρώντων στοιχείων. Η μεταφυσική επιθυμία του ανθρώπου αποτελεί τη διαρκή αναζήτηση εγγύτητας με τα πράγματα, γι΄ αυτό και παρατηρείται η συνεχής δημιουργία μέσων [διαμεσολαβήσεων], με στόχο την μείωση των αποστάσεων. Όσον αφορά στην περίπτωση των ανθρώπινων σχέσεων, ιδιαίτερο ενδιαφέρον εμφανίζει η περίπτωση της διάφυλης σχέσης και κατά πόσον αυτή εξυπηρετείται ή αντίστοιχα αναιρείται από τα σύγχρονα μέσα. Συγκεκριμένα, η παροντική φάση προκρίνει την επένδυση της βιομηχανίας στην παραγωγή και προώθηση τεχνολογικών αντικειμένων, τα οποία συνεργούν με ορισμένα από τα στοιχεία του ανθρώπινου σώματος. Πιο συγκεκριμένα, το σώμα αντιμετωπίζεται ως αντικείμενο μικρό a, καθώς οι εκμεταλλευόμενες από την τεχνολογία λειτουργίες, υπήρξαν, έως τώρα, η φωνή και το βλέμμα.76 Η φωνή και το βλέμμα αποτελούν τα ίδια προεκτάσεις του ανθρώπου. Κατ’ αντιστοιχία, τα νέα τεχνολογικά μέσα αποτελούν προεκτάσεις αυτών. Η παραπάνω παρατήρηση διαφαίνεται ευκρινέστερα στη διερεύνηση του θέματος της σχέσης των δύο φύλων, όπως επίσης και στην άσκηση του ελέγχου και της εξουσίας. Μέσω της μικρογράφησης του σώματος, με τη συρρίκνωσή του δηλαδή σε φωνή και βλέμμα, αυτό που δημιουργείται είναι ένα είδος |άφυλης| απόλαυσης. Σε μια κουλτούρα του μαζικού εξεγκεφαλισμού τόσο των σωμάτων, όσο και των κυκλωμάτων, ακόμη και η σωματική απόλαυση εδράζεται στο κεφάλι. Η έννοια του άφυλου δεν αναιρεί την ύπαρξη διάφυλης σχέσης σε ένα συμβολικό επίπεδο διαφορών και στο επίπεδο της γλώσσας. Η |άφυλη| απόλαυση σχετίζεται με την απόλαυση μέσω του βλέμματος και της φωνής στα προσομοιωμένα, περιβάλλοντα, που διακυβεύουν τη σχέση του ανθρώπου με το

πραγματικό,

δυνητικά

αποδομώντας

έτσι τις διαφορές μεταξύ των φύλων. Μπορούμε να φανταστούμε τον έρωτα ανάμεσα σε ασαφή

υποσύνολα. Παράλληλα, διαμορφώνεται μία μορφή ενδογενούς εξουσίας, η οποία

εισχωρεί στις δικτυακές σχέσεις, αποτελώντας αναπόσπαστη προέκταση του σώματος και των αισθήσεών μας. Έχουμε περάσει σε μικρο-εξουσίες, οι οποίες εγκατοικούν στα σύγχρονα εξατομικευμένα σώματα. Η νέα μετα-σωματικότητα που συγκροτείται μέσα από τα δίκτυα και την τεχνολογία, δύναται να ιδωθεί, είτε, κατά τον Flusser, ως απελευθέρωση από το βάρος του σώματος, είτε, κατά τον Virilio, ως μία νέα μορφή βιοτεχνολογικής ιδιοποίησης. Τι απολύει όμως εκείνος που αντικαθιστά τη δυσλειτουργία της φυσικής διανθρώπινης και κατ΄ επέκταση διάφυλης σχέσης με τη ναρκισσιστική συνέργεια ανθρώπου - μηχανής [παράδειγμα 76_ J.�� Lacan�� , Σεμινάριο: οι 4 θεμελιακές έννοιες της ψυχανάλυσης, 1982

105

in medias res

106

| ď ş

το νεο sensorium| nomas-nomos-nemesis_h γohtεια του μικροσκοπικου

Turing]; Όταν μία προσομοίωση [simulation] της ανθρώπινης αντίληψης καθοδηγεί την επικοινωνία προς μία

φαντασιακή

αίσθηση ικανοποίησης που προσφέρεται μέσω της οθόνης;

Η απάντηση συμπίπτει με τη γενικότερη θεώρηση που αναφέρθηκε προηγουμένως, σχετικά με την έννοια της απόστασης, καθώς και την επιθυμία υπέρβασης αυτής. Τα σύγχρονα μέσα, προεκτάσεις του ανθρώπου, φαινομενικά ικανοποιούν την ανάγκη για διαρκή εγγύτητα, εφόσον επιτρέπουν τη σύναψη, αλλά και κατάλυση οποιασδήποτε σχέσης, ενώ παράλληλα επενδύουν τις σχέσεις αυτές με

επαυξημένες

ικανότητες. Ωστόσο, η συνθήκη αυξανόμενης

διαμεσολάβησης, που προκύπτει από την αντίστοιχα αυξανόμενη αδιαφάνεια των μέσων, γεννά νέου είδους αποστάσεις, μεταξύ των συσχετιζόμενων. Ο άνθρωπος συνηθίζει στην αδιαφορία για το φαινομενικά κοντινό, λόγω ανάπτυξης ενός μηχανισμού προστασίας γύρω από αυτό και στη στενή σχέση με το απομακρυσμένο. Οι ικανοποιούμενοι στόχοι για συνεχή διάδραση,

μεταθέτουν το ζήτημα της εγγύτητας, σε ένα αντίστοιχα άλλο επίπεδο, το οποίο

προϋποθέτει την εφεύρεση νέων μέσων για την κατανόησή του. Συμπεραίνοντας, η παρούσα κατάσταση των ανθρώπινων σχέσεων και ό,τι συνεπάγεται από αυτές, ενέχει προβληματισμούς, μέσα από τους οποίους είναι δυνατό να διεξαχθούν ορισμένα συμπεράσματα για την εξέλιξη των σχέσεων αυτών στο μέλλον, καθώς και για την επέκταση σε συσχετιζόμενους τομείς, όπως η αρχιτεκτονική. Ίσως η εξόρμηση από τον κυβερνοχώρο και τις διαδικτυακές σχέσεις, προς τον φυσικό πραγματικό χώρο και την ενσώματη επικοινωνία, να ωθεί στην ανακάλυψη εκ νέου της αναγκαιότητας παραγωγής

φαντασιακών

οθονών και

interfaces. Πρόκειται ουσιαστικά για την προαναφερθείσα ενδογενή εξουσία που προασπίζεται

από το ίδιο το υποκείμενο. Έχοντας απορρίψει την ολική αποκοπή του ανθρώπινου σώματος, ως υλικού φορέα και εμποδίου στη προώθηση των σχέσεων, προσομοιωμένων και μη, κρίνεται απαραίτητη η ύπαρξη συμπληρωματικότητας μεταξύ των διαμεσολαβημένων και των άμεσων σχέσεων στα πλαίσια της νέας διπλής χωρικής πραγματικότητας [εικονικής και πραγματικής]. Η πολυπλοκότητα του

κυβερνοχώρου

και η

επαυξημένη

διαχείριση χώρου και χρόνου που

εκρέει από αυτόν, δεν είναι δυνατόν να καλύψουν το σύνολο των αναγκών του ανθρώπου, να άρουν την απροσδιοριστία και την

ενδεχομενικότητα

και να αποτρέψουν την

ανεστιότητα

που προκύπτει από τη συνεχή θραυσματοποίηση των επιθυμιών. Η ανθρώπινη υπόσταση λειτουργεί και διαδρά με το περιβάλλον της, μέσω των αισθήσεων, αλλά και των προεκτάσεων αυτών, αποκλείοντας την ολοκληρωτική προαγωγή του ενός από τα δύο. Η υπόσχεση μίας μελλοντικής συνέργειας των αισθήσεων και η δημιουργία του προαναφερθέντος απτικού χώρου, σε συνδυασμό με τον θρίαμβο της τεχνολογικής φορητότητας, η οποία προκρίνει μέσω της ύπαρξής της την αναγκαιότητα του σώματος, δύναται να πραγματώσει αυτή τη συμπληρωματικότητα, αφήνοντας το απαραίτητο εύρος ανάδυσης νέων δυνητικών

107

in medias res

108

| ď ş

το νεο sensorium| nomas-nomos-nemesis_h γohtεια του μικροσκοπικου

καταστάσεων, σε ένα υπερευαίσθητο και εύθραυστο περιβάλλον. Εκεί, θα διαμορφώνονται οι συνθήκες για |μια νέα οικολογία του

πραγματικού,

όπου νοητικές, περιβαλλοντικές και

κοινωνικές δυνάμεις μοιράζονται και ανταλλάσσουν κοινές προοπτικές για τον σχηματισμό μοναδικών τοπίων ύπαρξης|.77

�� _ Δ. Χατζησάββα, Η αρχιτεκτονική ως τέχνη, 2005, τεύχος 12, σελ. 8

109

η μετατεκτονικη συνθηκη| paradigm shift_ h πολυτροπικη συνθηκη

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| 6.0. Η ΜΕΤΑΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΥΝΘΗΚΗ |||| |Ο διαρκώς αναπτυσσόμενος τεχνικός εξοπλισμός των αισθήσεων, και ιδιαίτερα εκείνος του μοντέρνου βλέμματος, κλονίζει τον διαφανή τρόπο της |αναγνωσιμότητας του κόσμου|78 δηλαδή τη μετάφραση του ορατού κόσμου στη γραμμική τάξη των λέξεων, αναδεικνύοντας παράλληλα τη σιωπηλή, μη ορατή τάξη των πραγμάτων ως νεοαναδυόμενη |αισθητική γραφή|, η οποία προγραμματίζει τη δομή της αντίληψής μας|.79 Γίνεται λόγος για μια νέα, δευτερογενή όπως ονομάζεται, προφορικότητα. H πρωταρχική προφορικότητα αναφέρεται στη χρήση της φυσικής γλώσσας, ως αποκλειστικού μέσου επικοινωνίας, αλλά και στην ιδιαίτερη γνωστική και συνειδησιακή κατάσταση που απορρέει από αυτή. H δευτερογενής

προφορικότητα

βασίζεται

αφενός στις μορφές σκέψης, έκφρασης και εμπειρίας που επέβαλε η χρήση της γραφής και τυπογραφίας, και αφετέρου σε μια

προφορικότητα

που με τη σειρά της στηρίζεται στις

νέες, ηλεκτρονικές πλέον, τεχνολογίες. Σύμφωνα με τον Walter Ong, η νέα αυτή μορφή προφορικότητας εξισορροπεί κατά κάποιο τρόπο την οπτικοκεντρική εξάρτηση της συνείδησης

και αναπτύσσεται πάνω στα ίχνη της γραφόμενης γλώσσας.80 Επιπλέον, η συνύπαρξη του γραπτού λόγου και της απότοκης αυτού εγγραμματοσύνης με την

προφορικότητα

στους

πολιτισμούς, οι οποίοι έχουν περάσει στον ηλεκτρονικό μετασχηματισμό της γλωσσικής έκφρασης, λειτουργεί ως υποστηρικτικό στοιχείο της όποιας μορφής

προφορικότητας

έχει

κατασκευάσει η ηλεκτρονική παραγωγή. Το αποτέλεσμα είναι τα δύο είδη του λόγου να 81

οδηγούνται σε ενός είδους διαπλοκή. Μια διφυής γλώσσα που γεννά νέες διαδραστικές και πολυτροπικές αφηγήσεις. Η διαπίστωση αυτή εγείρει νέους προβληματισμούς σχετικά με την κατεύθυνση της αρχιτεκτονικής. προς το μέλλον της οποίας στρέφουμε την προσοχή. Νέα ερωτήματα προκύπτουν σε ό,τι αφορά στον χαρακτήρα της αρχιτεκτονικής χειρονομίας, στο ρόλο του αρχιτέκτονα, αλλά και στις συνιστώσες της ίδιας διαδικασίας σχεδιασμού. Τα διάφορα αναπαραστατικά μέσα παίζουν εδώ καθοριστικό ρόλο, καθώς δεν παρέχουν μόνο τη δυνατότητα έκφρασης της πραγματικότητας, αλλά ταυτόχρονα επηρεάζουν και διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο αυτή προσεγγίζεται. Ακριβώς αυτή η λειτουργία τους τα αναδεικνύει σε συστήματα αναφοράς και επικοινωνίας. Τα μέσα επικοινωνίας έχουν γίνει άλλωστε κατά κάποιον τρόπο κομμάτι της αρχιτεκτονικής. Ο πραγματικός χώρος [οι δρόμοι, οι 78_ H. Blumenberg, Die Lesbarkeit der Welt, Frankfurt am Main, 1981 �� _ Δ. Καββαθάς, Τόπος, η αρχαιολογία του βλέμματος, 2007 80_ W.�� J�� .�� Ong Προφορικότητα και Eγγραμματοσύνη,�� 2005, �� σελ.1�� 94 �� _ Σ. Χατζησαββίδης,�� Ελληνική �� γλώσσα και δημοσιογραφικός λόγος. Θεωρητικές�� και �� ερμηνευτικές προσεγγίσεις, 2000, σελ. 40

111

in medias res

|

| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |   |ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ/ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΤΗΤΑ_ PRIMARY/SECOND-

προφορικού λόγου, με το επιχείρημα ότι οι εγγράμματες κοινωνίες βρίσκονται σήμερα στη φάση της δευτερογενούς προφορικότητας, ενώ οι κοινωνίες που δεν γνώρισαν ποτέ τη γραφή, βρίσκονται στη φάση της πρωτογενούς προφορικότητας. Η δευτερογενής προφορικότητα, στην οποία μετέβησαν οι κοινωνίες με την ανακάλυψη της γραφής, της τυπογραφίας και σήμερα με τη χρήση της υψηλής τεχνολογίας, προωθεί μια διαφορετικής ποιότητας και υφής αυθορμησία και εξωστρέφεια [Ong,1997:9].

112

η μετατεκτονικη συνθηκη| paradigm shift_ h πολυτροπικη συνθηκη

χώροι εργασίας, τα εμπορικά κέντρα, τα μουσεία, ακόμη και οι ιδιωτικοί χώροι] αποκτά πλέον σημασία και χρήση μέσα από τα μέσα επικοινωνίας που ενσωματώνει.82 Ορμώμενοι λοιπόν από τις διαπιστώσεις μας πάνω στην ιστορία των μέσων και της σχέσης τους με τη γνωσιακή και αισθητηριακή διαμόρφωση του ατομικού και συλλογικού σώματος, συνειδητοποιούμε τη διαμόρφωση μιας νέας αρχιτεκτονικής συνθήκης, η οποία συγκροτείται γύρω από έννοιες, όπως η πολυτροπικότητα, και η προφορικότητα, διαμορφώνοντας καινούρια είδη έκφρασης. Στο πλαίσιο αυτό, η νέα

προφορικότητα

ίσως να υπαινίσσεται μια |μετατεκτονική συνθήκη, η

οποία οδηγεί σε μια αλλαγή παραδείγματος της ίδιας της επιστήμης της αρχιτεκτονικής|.83

82_ G. Matthews, Invasion of the Body Snatchers– 4-D Dynamics conference, De Montfort University, 1995 �� _ A. Αντονάς, metatectonics�� , Επεκτάσεις της Αρχιτεκτονικής, 2007

113

η μετατεκτονικη συνθηκη| paradigm shift_ h πολυτροπικη συνθηκη

||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| 6.1. PARADIGM SHIFT | ΣΤΡΟΦΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ||||

Σύμφωνα με τον Kuhn,84 όταν οι επιστήμονες συναντούν κάποια δυσκολία στο να εξηγήσουν τον κόσμο βάσει κοινώς αποδεκτών προτύπων που χρησιμοποιούνταν έως τότε, ελέγχουν ξανά τα πρότυπά τους. Από αυτόν τον έλεγχο προκύπτουν νέα πρότυπα που περιγράφουν ορθότερα τη νέα κατάσταση. Όταν δηλαδή επιτελείται μία αλλαγή που μεταβάλλει τα ήδη υπάρχοντα δεδομένα, τα υποκείμενα της αλλαγής μεταβάλλονται και εξελίσσονται. Το paradigm shift παρατηρείται και κατά τη μετάβαση από το παραστατικό στο τυπογραφικό, από το τυπογραφικό στο φωτογραφικό, από το φωτογραφικό στο τηλεοπτικό και από το αναλογικό στο ψηφιακό. Είναι αυτή η αμήχανη φάση, όπου μία νέα τεχνολογία εμφανίζεται, κερδίζει έδαφος έναντι της παλαιότερης, λύνει τα προβλήματά της προηγούμενης, αλλά θέτει ταυτόχρονα καινούργιους όρους. Στη σύγχρονη εποχή, οι νέοι όροι ορίζουν τον κόσμο μέσα από την αναπαράσταση. Στην κατεύθυνση αυτή, ο Αριστείδης Αντονάς υποστηρίζει πως ο κόσμος της εμπειρίας έχει αλωθεί από τη σχέση της με την αναπαράσταση και πως η εξέλιξη της εμπειρίας προσδιορίζεται από την προ-επίσκεψη και την μετα-επίσκεψη στην απεικόνιση.85 Αν έπρεπε λοιπόν να πούμε ποια είναι η κατεξοχήν σημερινή τέχνη του δυτικού πολιτισμού θα λέγαμε: η προσομοίωση του εαυτού. Η εικόνα μεταμορφώνεται σε ομοίωμα του εαυτού της, με την αναπαράσταση να ματαιώνει ή να υποτάσσει τη σχέση προς το αναπαριστώμενο. Στη σημερινή εποχή, η αναπαραστατικότητα έχει εξελιχθεί τόσο, ώστε μαζί με τις προσομοιώσεις εξωτερικών χώρων ή πραγμάτων, να απασχολεί κάποιου είδους προσομοίωση του ίδιου του εαυτού. Μένουμε μέσα στην αναπαράσταση, χωρίς αναπαριστώμενο. Αυτή ακριβώς η αυτονομία της αναπαράστασης θεωρούμε πως εγκαινιάζει μια μετα-τεκτονική εποχή στο πεδίο της αρχιτεκτονικής. Υπό αυτή την έννοια, |η κατασκευαστική σημασία της αρχιτεκτονικής ατροφεί και βρίσκεται σε ανασύνταξη – η ουτοπία της διαλυμένης μορφής|.86 Πρόκειται για μια μετα-τεκτονική παραγωγή χώρου, η οποία αποδεσμεύεται όλο και περισσότερο από τον ιδιαίτερο τόπο όπου κτίζεται κάθε έργο, αδιαφορώντας συχνά για την οικοδομησιμότητά του. Λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω παρατηρήσεις και επιστρέφοντας στο ζήτημα της νέας

προφορικότητας,

διαπιστώνουμε ότι η αρχιτεκτονική έκφραση αφήνει όλο και λιγότερα

|κείμενα| πίσω της. Ίσως έτσι να ανταποκρίνεται περισσότερο στο Zeitgeist της σύγχρονης εποχής, στη φύση του σύγχρονου ψηφιακού νομά, άροντας την εγκατάσταση στο όνομα του προσωρινού και του φευγαλέου. Καθορίζεται λοιπόν όλο και περισσότερο από στοιχεία που 84_ T. S. Kuhn, The structure of scientific revolution,1962 �� _ A. Αντονάς, metatectonics�� , Επεκτάσεις της Αρχιτεκτονικής, 2007 86_ Γ. Τζιρτζιλάκης, Η�� Αρχιτεκτονική �� ως τέχνη, τεύχος 14, 2005, σελ. 15

115

in medias res

116

|ď ľ

η μετατεκτονικη συνθηκη| paradigm shift_ h πολυτροπικη συνθηκη

διακινούνται [σχέδια, κείμενα, φωτογραφίες, ψηφιακό υλικό] και όλο λιγότερο από στοιχεία που |κείνται|. Αυτό που παράγεται είναι σύνθετες αφηγήσεις, οι οποίες αποτελούν σύνθετες νοητικές κατασκευές, μέσα στις οποίες κινείται ο αρχιτέκτονας που τις συνέλαβε. Σε μια αντιστοιχία με τη γλώσσα, ενσωματώνουν μια κλίση προς την ανακρίβεια, την εξατομίκευση, την παρερμηνεία και τον σχετικισμό. Είναι αφηρημένες και συγκινησιακά υποκειμενικές. Επιστρέφοντας για ακόμη μια φορά στις φλουσσερικές διαπιστώσεις περί γραφής,87 διαπιστώνεται πως οι σύγχρονες αφηγήσεις αντανακλούν τον γενικότερο σύγχρονο τρόπο γραφής, ο οποίος είναι |ελαφρύς| και |φευγαλέος|, όλο και λιγότερο δεσμευμένος από το υλικό στο οποίο εγγράφεται. Γίνεται έτσι λόγος για μια ταχεία αφηγηματικότητα που βαπτίζεται στη λογική του |επιγράμματος|, την απροσδιοριστία και την προσωρινότητα, χάνοντας τη σταθερότητα που παλαιότερα τη χαρακτήριζε. |Θα εμφανίζεται όλο και λιγότερο η ανάγκη για κτίσματα που θα σταθεροποιούν κάτι, όλο και περισσότερο η ανάγκη για χώρους ακαθόριστους που θα επιδέχονται πλαστικές μεταβολές. Το σχέδιο έρχεται να ζητήσει από το κτίσμα συνάφεια με την ελαφρότητα του ηλεκτρονικού σχεδιασμού|.88 Μια αρχιτεκτονική συνθήκη της |ελάχιστης δέσμευσης|, η οποία συγκροτείται μέσα από την αναπαράσταση, τα αρχεία, τα λήμματα, τα ντοκουμέντα και τα τεκμήρια. Οι νόμοι της κίνησης στο χώρο ορίζονται εδώ ως νόμοι της κίνησης στην αναπαράσταση. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, και η παραγωγή σχεδιάζει –πάντοτε με υστερήσεις και αποκλίσεις- τη διαμονή στις αναπαραστάσεις ή τις συνθήκες εξομοίωσης με τις σύγχρονες αναπαραστάσεις, οι οποίες δεν υπακούν πια στους νόμους της βαρύτητας ή στη λογική που συγκροτούσε ένα κτίσμα από τον τρόπο της οικοδόμησης.89 Το κτίσμα επιχειρεί να παρακολουθήσει την πλαστικότητα του σημερινού σχεδίου, να το υλοποιήσει, αλλά, προς το παρόν, μάλλον μάταια. Σε αντίθεση με το παρελθόν, τώρα το |σκίτσο| ή ό,τι προηγουμένως θεωρούνταν ως πρώτη, πρόχειρη απεικόνιση της σύλληψης του κτίσματος, φαίνεται πως τείνει να αποτελέσει μια περισσότερο ολοκληρωμένη εικόνα από το τελικό προϊόν, αποτελώντας παράλληλα ένα είδος πιο ευέλικτο και εύχρηστο στη διάπλαση και στη διακίνηση. Το σχέδιο αποτελεί ένα μέσο, το οποίο πριμοδοτεί την απροσδιοριστία και τη διαφορετικότητα και δίνει περισσότερο έμφαση στη διαδικασία ή την επίδοση, παρά στο ολοκληρωμένο αποτέλεσμα. |Αν η συμβολική δυναμική της αρχιτεκτονικής προωθούσε την εγκατάσταση ορισμένων αξιών, η εποχή μπροστά στην οποία βρισκόμαστε θα αναζητά ακριβώς το αντίθετο, ό,τι κι αν αυτό μπορεί να σημαίνει. Συνέπεια της απογοήτευσης από την εγκατάσταση αποτελεί η ολοένα αυξανόμενη σημασία του σχεδίου και της εικόνας έναντι του κτίσματος. Το σχέδιο δεν γίνεται πλέον με μελάνι, αλλά σε αφηρημένα �� _ V. Flusser, Η γραφή, έχει μέλλον το γράφειν;, 2002 �� _ A. Αντονάς, metatectonics�� , Επεκτάσεις της Αρχιτεκτονικής, 2007 �� _ A. Αντονάς, metatectonics�� , Επεκτάσεις της Αρχιτεκτονικής, 2007

117

in medias res

118

|ď ľ

η μετατεκτονικη συνθηκη| paradigm shift_ h πολυτροπικη συνθηκη

μοντέλα που δουλεύονται απ’ ευθείας με υπολογισμό, και το ίδιο σχέδιο προβλέπει κάποια άλλου είδους εγκατάσταση στον υπάρχοντα αφηρημένο χώρο|.90 Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, το αρχιτεκτονικό σχέδιο, είτε ως |έγγραμμα| είτε ως |επίγραμμα| , αυτό που κατασκευάζει είναι εν τέλει μια φευγαλέα εικόνα. Και σε αυτήν ακριβώς την εικόνα αρμόζει ένα νέο, διαφορετικό κοίταγμα, καθώς ο χαρακτήρας της θα καθορίζει την επερχόμενη αρχιτεκτονική.

�� _ A. Αντονάς, metatectonics�� , Επεκτάσεις της Αρχιτεκτονικής, 2007

119

η μετατεκτονικη συνθηκη| paradigm shift_ h πολυτροπικη συνθηκη

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| 6.2. Η ΠΟΛΥΤΡΟΠΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ ||||

Σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από πληθώρα

πληροφοριών

και ταχύτατους ρυθμούς

εξέλιξης, αυτό που μοιάζει σίγουρο είναι ότι η αρχιτεκτονική έχει να κάνει με την εξοικείωση με την ανοικειότητα. Στην κατεύθυνση αυτή, απαιτούνται νέες διαφορετικές επικοινωνιακές πρακτικές, όπως η κωδικοποίηση σε μια νέα γραμματική της πολυτροπικής επικοινωνίας. Η έννοια της πολυτροπικότητας αποδεικνύεται βασική, τόσο ως εργαλείο σχεδιασμού, αλλά και ως εργαλείο ανάγνωσης και ερμηνείας. |Η πολυτροπικότητα δεν είναι απλώς ένα άθροισμα πολλών σημειωτικών τρόπων για να εκφράσει κανείς ένα μήνυμα ή μια αναπαράσταση, αλλά ένα σύστημα σημειωτικών τρόπων, όπου μια ενιαία, νέα γραμματική επιτρέπει να κατασκευάσουμε νέα σημεία για να εκφράσουμε νέα μηνύματα και να βιώσουμε σύνθετες εμπειρίες αναπαράστασης|.91 Σύμφωνα με τον Corner, η αρχιτεκτονική μπορεί να είναι μία πολυεπίπεδη εικόνα. Αναγνωρίζει μάλιστα πέντε τύπους εικόνων: τη γραφική [φωτογραφία], την οπτική [καθρέπτης], την παρατηρητική [γνωστική αίσθηση], τη νοερή [όνειρα, αναμνήσεις] και τη λεκτική [περιγραφή, μεταφορά].92 Πιστεύει ακόμη πως η παράθεση και ο συνδυασμός πολλαπλών στρωμάτων σε εικόνες και σχέδια, με άλλα λόγια οι |υβριδικές και σύνθετες τεχνικές|93 είναι καθοριστικές για την καταγραφή της πολυπλοκότητας της σύγχρονης συνθήκης. Στο σημείο αυτό, ωστόσο, πρέπει να επισημανθεί πως η βασική διάκριση ανάμεσα στις αναλογικές [συνεχείς] και το ψηφιακές [διακριτές] αναπαραστάσεις είναι καίρια. |Η κύλιση από μία ράμπα είναι συνεχόμενη κίνηση, αλλά το κατέβασμα από τα σκαλιά είναι μία συνέχεια διακριτών βημάτων, έτσι ώστε να μπορεί να μετρηθεί ο αριθμός των σκαλοπατιών, αλλά όχι ο αριθμός των επιπέδων στην ράμπα|.94 Όπως επισημάνθηκε και στην αρχαιολογία του μέσου, έχουμε ήδη εισαχθεί στη μεταμεσική συνθήκη. Πλέον, εικόνες, ήχοι, κείμενα, σχήματα και συμπεριφορές, αποτελούν μια ενιαία βάση

δεδομένων, όπου το κάθε στοιχείο|ενότητα μπορεί να υποστεί ανεξάρτητη επεξεργασία αλλά και να συνδυαστεί με πολλαπλούς τρόπους με τα υπόλοιπα. Αυτή η σπονδυλωτή διάρθρωση, προσδίδει στα νέα μέσα μια βασική διάσταση, τη μεταβλητότητα, η οποία αλλάζει ριζικά τον τρόπο παραγωγής, όπως τον ορίζαμε παλαιότερα. Αναδύεται μια κουλτούρα της ανάμιξης [remix culture] η οποία είναι όλο και περισσότερο δομικά συνυφασμένη με τον χειρισμό σημείων, συμβόλων και εικόνων. Τα διαγράμματα, τα γραφικά, οι τρισδιάστατες συνθετικές εικόνες, τα ολογράμματα, τα αραχνοειδή γραφήματα, τα προγράμματα προσομοίωσης και 91_ Σ. Παπαδόπουλος�� , Εικονικός χώρος και πολυτροπική επικοινωνία, Αρχιτεκτονικός Σχεδιασμός και Ψηφιακές Τεχνολογίες 2, 2007, σελ. 89 92_ J. Corner, Recovering Landscape: Essays in Contemporary Landscape Theory, 1999, �� σελ�� .161 93_ J. Corner, Recovering Landscape: Essays in Contemporary Landscape Theory, 1999, �� σελ�� . 66 94_ W. Mitchell, The Reconfigured eye, 1992, σ�� ελ�� .3

121

in medias res

|

| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | <bricoler: πηγαινοέρχομαι, πηγαίνω από το ένα στο άλλο> η μαστορική, η  |BRICOLLAGE|

τέχνη του να φτιάχνεις κάτι με κάτι άλλο, το κατάρτι μιας βάρκας με ένα σπίρτο, το φτερό ενός πουλιού με μια ποδιά κ.ο.κ [Michel Serres, το παράσιτο, σελ. 322]. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | έννοια που χρησιμοποιείται από τα επικοινωνιακά  |ΣΕΙΡΙΑΛΙΣΜΟΣ_ SERIALISM|

μέσα, για να δηλώσει την εγκαθίδρυση ορισμένων χαρακτηριστικών σε σειρές αντικειμένων. Αποτελεί μία σειρά από επαναλαμβανόμενα στοιχεία, τα οποία παρουσιάζουν μικρές διαφοροποιήσεις. Σαν όρος χρησιμοποιήθηκε αρχικά στη μουσική και στόχευε στην αποφυγή της επανάληψης ομοειδών στοιχείων.

122

η μετατεκτονικη συνθηκη| paradigm shift_ h πολυτροπικη συνθηκη

μοντελοποίησης διαρρηγνύουν και μετατοπίζουν παλιά όρια. |Μία ψηφιακή εικόνα μπορεί να είναι εν μέρει σαρωμένη φωτογραφία, εν μέρει τρισδιάστατες απεικονίσεις κατασκευασμένες ηλεκτρονικά και ένα μέρος ηλεκτρονική ζωγραφική- όλα ομαλά συγχωνευμένα σε ένα φαινομενικά συνεκτικό σύνολο. Μπορεί ακόμη να έχει κατασκευαστεί από αρχεία, λήμματα του κυβερνοχώρου. Έχουμε εισαχτεί στην εποχή του electrobricollage|95. Δεν αναφερόμαστε πλέον σε κλειστά συστήματα, αλλά σε συστήματα διακριτών σημείων, τα οποία μπορούν να ανανεώνονται και να επανα-διαμορφώνονται σε μια λογική σειριαλισμού. [..] |μια παρτιτούρα. μια αρμονία που κρύβει μέσα της την επικάλυψη των μουσικών κειμένων [partitions] που δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους. Το παράσιτο το οποίο τοποθετείται εν μέσω [milieu] ή στο άκρο μιας σειράς. Μιας σειράς που διαθέτει έναν νόμο τάξης και να αποκτά μια νέα. Το παράσιτο, ως οιονεί αντικείμενο, αποτελεί το στοιχείο της μαστορικής [bricollage]. Όπως το παιχνίδι είναι το γενικότερο μοντέλο μιας μεθόδου, έτσι και το παράσιτο είναι το μοντέλο του

bricollage|.96

Με αφορμή το λήμμα

του Serres, θα είχε ενδιαφέρον, στο πλαίσιο αυτό της πολυτροπικής αφήγησης, να ειδωθεί το μέσο ως παρασιτικό στοιχείο, το οποίο όμως θα ενσωματωθεί δημιουργικά στη συνθετική διαδικασία. Υπό την έννοια αυτή, η δυνατότητα του σφάλλειν [αυτή η παρατυπία και η παρέκκλιση] θα λαμβάνεται ως συστατικό στοιχείο της σχεδιαστική διαδικασίας. Θα πρέπει να δοθεί στην ψηφιακή τεχνολογία μια δίοδος προς το |λάθος|. Αυτό μπορεί να συμβεί, για παράδειγμα, όταν η εξέλιξη ενός software προγράμματος εμπλέκεται με το φυσικό χώρο. Στην περίπτωση αυτή, έννοιες όπως η διάδραση και η μη παγίωση γίνονται βασικές λειτουργίες της πολυτροπικότητας. Αυτές σχετίζονται με τη δημιουργία μιας πολυτροπικής αναπαράστασης στο πλαίσιο της ψηφιακής επικοινωνίας.97 Αρχικά, η διαδικασία της παγίωσης επιτρέπει τη μη ολοκλήρωση του έργου και τη δυνατότητα της συνεχούς εξέλιξής του. Ταυτόχρονα, η ουσία της διαδραστικότητας έγκειται στην ανατροπή που προκαλεί στους διακριτούς και καθιερωμένους ρόλους μιας επικοινωνιακής κατάστασης, αυτών του δημιουργού, του μηνύματος και του δέκτη. Κάτω από τη συγκεκριμένη οπτική, ο δέκτης μετατρέπεται σε έναν εν δυνάμει δημιουργό. Κατ’ επέκτασιν, και το σύγχρονο υποκείμενο|δημιουργός βρίσκεται διαρκώς εν τω γίγνεσθαι. Ο άνθρωπος|δημιουργός καλείται πέρα από εξωτερικός παρατηρητής να λειτουργεί ταυτόχρονα και ως συμμέτοχος. Εδώ, ο ρόλος της αρχιτεκτονικής φαίνεται να είναι αυτός της διεπιφάνειας. Σύφωνα με τον Manovich98 η αρχιτεκτονική μπορεί να περιγραφεί ως

διεπιφάνεια.

Πλέον ο χώρος κατασκευάζεται έτσι,

ώστε να περιβάλλει το χρήστη αποτελώντας μια επιφάνεια δικτύωσης μεταξύ των χρηστών. 95_ W. Mitchell, The Reconfigured Eye: Visual Truth in the Post-Photographic Era, 1994, σελ. 6 96_ M. Serres, το παράσιτο, 2009, σελ. 322 97_ Krees & Van Leeuwen, 2001.

�� _ L. Manovich, The Poetics of Augmented Space: Learning from Prada, 2002

123

in medias res

|

μέρους ή όλων των ανθρώπινων αισθήσεων. Αναφέρεται στη νευρολογική ανάμιξη των αισθήσεων, όπου η επίδραση της μίας αίσθησης στην άλλη είναι ιδιαίτερα έντονη και η γενική αίσθηση του παρατηρούμενου εμφανίζεται πιο πλούσια. Ο όρος είναι δανεισμένος από τη νευρολογία, ωστόσο πολλοί θεωρητικοί των μέσων τον χρησιμοποιούν πλέον για να περιγράψουν την τεχνική |μίξη| των αισθήσεων, η οποία συντελείται κατά την αλληλόδρασή μας με τα οπτικοακουστικά διαδραστικά πολυμέσα.

124

η μετατεκτονικη συνθηκη| paradigm shift_ h πολυτροπικη συνθηκη

Η αρχιτεκτονική καλείται να κατασκευάσει χώρους επαυξημένης πραγματικότητας και να αποτελέσει γέφυρα μεταξύ του πραγματικού και εικονικού χώρου. Η κατανόηση της νέας συνθήκης, δηλαδή της τοπολογικής παραμόρφωσης που προκαλείται από τη σύντηξη των δύο χώρων, δεν είναι εφικτή μόνο από τα αντιληπτικά μέσα της όρασης και της κίνησης. Η συναισθητική εμπειρία είναι απαραίτητη. Η αρχιτεκτονική των δικτύων και του απτικού χώρου, αποτελεί μία συνδυαστική αρχιτεκτονική υλικού και δυνητικά επεκτεινόμενου υποβάθρου [mixed architecture], μία αρχιτεκτονική της συνεχούς αλληλεπίδρασης [ως ενεργή συσκευή οργάνωσης της ροής ενός input και output] και μία αρχιτεκτονική της διασύνδεσης, δηλαδή ενός χωρικού συστήματος που αρχειοθετεί και αναδιανέμει το πληροφοριακό φορτίο των διασυνδέσεων.99 Η αρχιτεκτονική επιφάνεια αποτελεί ένα ευέλικτο, ευαίσθητο μέσον,

που ορίζεται ως επιφάνεια διεπαφής, ενός διαλόγου που αναιρεί τη στατικότητα μία σύγκλιση υλικότητας και πληροφορίας.

99_ D. De Kerkchove, The architecture of intelligence, 2001, σελ�� .88

125

η μετατεκτονικη συνθηκη| paradigm shift_ h πολυτροπικη συνθηκη

||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 4.0 ||||

Τα συγκεριμένα έργα επαναδιαπραγμετεύονται τα όρια του διαλόγου μεταξύ ύλης|ανθρώπου, ενώ παράλληλα διαμορφώνουν νεές χωροχρονικές σχέσεις. Σχετίζονται με τον τρόπο που το στοιχείο του πραγματικού εμπεριέχεται στην σύνθεση ως ενυπάρχουσα συνθήκη, η οποία ενεργοποιεί ένα συγκεκριμμένο χώρο, έξω από το πεδίο της θέασης. Κατι που τελικά προσδιορίζει ένα διαφορετικό |είδος| θεατή και εκθεσης. --- Les Immatériaux ---------------------------------------------Ο Jean-Francois Lyotard παρουσίασε στο πλαίσιο της πρωτοποριακής έκθεσης Les Immatériaux [το άυλο] στο Beaubourg στο Παρίσι [1985] ένα πρωτότυπο σχέδιο συλλογικής γραφής, καταφέρνοντας έτσι να παρουσιάσει την ψηφιακή τέχνη και τον αντίκτυπο των νέων μέσων και υλικών στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Συγγραφείς, λογοτέχνες, δοκιμιογράφοι, και άλλοι επιστήμονες, έγραφαν επί ένα εξάμηνο σε μια κεντρική τράπεζα δεδομένων ορισμούς και κείμενα σχετικά με τα θέματα της έκθεσης, τα οποία ήταν ανοιχτά προς συζήτηση και τροποποίηση. Ο αναγνώστης είχε επίσης πρόσβαση, κατά τη διάρκεια της έκθεσης στο υπερκείμενο αυτό, στο οποίο μπορούσε να παρέμβει. Εκτός μουσείου, τα κείμενα ήταν διαθέσιμα μέσω Minitel. Πρόκειται για διαδρομές σε έναν άυλο κόσμο αισθήσεων που πρότεινε ο Lyotard στον επισκέπτη, ενθαρρύνοντας τη δημιουργία νέων αντιστοιχήσεων και μεταβιβάσεων. Το βίωμα αναδεικνύεται ως η ενσωματωμένη εμπειρία, η οποία συνιστά για το άτομο τη βάση της κριτικής οικειοποίησης [appropriation] του κόσμου. --- Hyperhabitat -------------------------------------------------Η εγκατάσταση του Vicente Guallart Hyperhabitat. Reprogramming the World για την 11η Biennale της Βενετίας [2008] κατορθώνει να εμπλουτίσει την κατανόηση της σύγχρονης συνθήκης, αναδεικνύοντας τα δίκτυα που μας συνδέουν με τα αντικείμενα που ανήκουν στην καθημερινότητά μας. Επαναδιαπραγματεύεται έννοιες, όπως η κλίμακα, η αναπαράσταση, τα δίκτυα και οι γραμμές τους, η διαδραστικότητα κλπ. Η εγκατάσταση αφορά στην κατασκευή μιας κατοικίας μέσω χώρων που αποτελούνται από μεθακρυλικά με ενσωμετωμένους microservers που διαντιδρούν μεταξύ τους. Με τη δημιουργία του Internet 0 [μιας νέας τεχνολογίας microserver που αναπτύχθηκε από το MIT πάνω σε ευφυή υπολογιστικά συστήματα] και νέων θεωριών που εσωκλείει [όπως αυτή του κατοίκου πολλαπλών κλιμάκωνmultiscale habitat], εισάγει νέες προσεγγίσεις στο αρχιτεκτονικό πεδίο.

129

κατοικωντασ το μεσο| milieu.διαμεσολάβηση_ moyen.προέκταση_ mediat.μεσοποίηση

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| 7.0. ΚΑΤΟΙΚΩΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΣΟ ||| |Η οροφή μίας σκηνής δεν αποτελεί

όριο

του πάνω με το κάτω όπως μία οροφή σπιτιού. Αυτό

συμβαίνει διότι ο άνεμος δύναται να παρασύρει και να διαρρήξει την προηγούμενη σχέση. Ο άνεμος αποτελεί τη φωνή που καλεί κάποιον ν΄ακούσει. Η υπό κατάρρευση οροφή της σκηνής αποτελεί την ανταπόκριση στο κάλεσμα|. Vilem Flusser, The freedom of the migrant., 1920, μτφ. για την παρούσα ερευνητική εργασία, σελ. 49

Στη νέα συνθήκη, οι νέες ηλεκτρονικές τεχνολογίες και τα προηγμένα ψηφιακά μέσα έχουν διαχωρίσει τις πραγματικότητες από τη σφαίρα του σώματος και έχουν μεταμορφώσει τις εμπειρίες σε ένα πανταχού παρόν συμβάν. Το οιονεί διαχέεται στο πραγματικό, και οι ανθρώπινες αισθήσεις εμπλουτίζονται, μέσω της διασταύρωσης της ατομικής πραγματικότητας και της εικονικότητας της δομής. Μια νέα ισχυρή έννοια του χώρου αναδύεται, όπου η εκδήλωση του νου στη σφαίρα του σώματος ζητά αυτό που μπορεί να γίνει αντιληπτό ως

πραγματικό.

Η αρχιτεκτονική πλέον χαρακτηρίζεται από τη συγχώνευση της πληροφορίας, της τέχνης και της τεχνολογίας. Δεν ενδιαφέρεται πλέον για στατικές μορφές και δομές, αλλά για γεγονότα και σχέσεις, για την οργάνωση της κίνησης και της αφήγησης, και την αλληλεπίδραση ανθρώπου και χώρου. Η προσέγγισή της εστιάζει στον άυλο παράγοντα, στον σχεδιασμό της ανθρώπινης εμπειρίας. Αυτό ίσως να προαναγγέλει για κάποιους την υποβίβαση του πραγματικού περιβάλλοντος, σε μια μείζονος αξίας συνιστώσα. Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο Matthews, |αυτό που χρειάζεται είναι να κατανοηθεί ότι δεν υπάρχει λογική σύνδεση ανάμεσα στον έλεγχο των φυσικών συνθηκών και στις εμπειρίες των κατοίκων. Η πραγματική δημιουργικότητα είναι η δημιουργικότητα του κατοίκου, και ο αρχιτέκτονας δεν είναι παρά ένας απλός κάτοικος|.100 Αν ο σύγχρονος χώρος δεν ανταποκρίνεται στις επιθυμίες του σύγχρονου ατόμου, αυτό συμβαίνει γιατί ακόμη δεσμεύεται σε ένα μοντέλο αντίληψης που στηρίζεται σε μια μονοτροπική επικοινωνία. Η ερμηνεία του νέου χώρου πρέπει να ιδωθεί μέσα από το προαναφερθέν πρίσμα της πολυτροπικής επικοινωνίας. Ένα αρχιτεκτονικό έργο δεν θα πρέπει πια να βιώνεται σαν μια σειρά από απομονωμένες οπτικές εικόνες, αλλά ως μια πλήρως ενσωματωμένη, υλική, πνευματική και σωματική ολότητα. Σε αυτό το νέο μοντέλο θα ανακαλυφθούν νέα

σημεία έκφρασης μηνυμάτων και σύνθετων χωρικών εμπειριών.

Όπως αναφέρει ο Jonathan Hill, |η πολυπλοκότητα της συνολικής εμπειρίας εξαρτάται από την ερμηνεία του χρήστη σχετικά με την παρουσία και την απουσία. Προκειμένου να βιωθεί ο συνολικός χαρακτήρας αυτής της συμπαρουσίας, απαιτείται μία κατανόηση της σύγκρουσης, 100_ G. Matthews, Invasion of the Body Snatchers– 4-D Dynamics conference, De Montfort University, 1995

131

in medias res

| 

Συνεπώς, δεν αποτελεί χωρικό γεγονός, αλλά ένα κοινωνιολογικό γεγονός που μορφοποιείται χωρικά.

132

κατοικωντασ το μεσο| milieu.διαμεσολάβηση_ moyen.προέκταση_ mediat.μεσοποίηση

ευχάριστης ή όχι, καθώς και μια εικασία για ένα φανταστικό χώρο ή αντικείμενο|101. Τίθεται έτσι το ζήτημα της άυλης αρχιτεκτονικής ως ένα μέσο επέκτασης της δημιουργικότητας του χρήστη και του αρχιτέκτονα. Συνεχίζοντας με τις διαπιστώσεις του ίδιου, o χρήστης είναι εκείνος που αποφασίζει αν η αρχιτεκτονική είναι άυλη. Αλλά ο αρχιτέκτονας δημιουργεί τις συνθήκες κάτω από τις οποίες λαμβάνεται αυτή η απόφαση.102 Σε κάθε περίπτωση, η εκτίμηση της άυλης αρχιτεκτονικής είναι ένα εξαιρετικά πολύπλοκο θέμα. Θα μπορούσε κανείς να βρει αναλογίες με τη διαμάχη εικονομαχίας και εικονολατρίας στο Βυζάντιο. Το ζήτημα βέβαια δεν είναι σε καμία περίπτωση θεολογικό. Είναι της ίδιας κατηγορίας με αυτήν που μας απασχολεί ακόμα και σήμερα. Κατά πόσο, δηλαδή, αυτό που μπορεί να συλλαμβάνει ο νους μας, και δεν υπάρχει, μπορεί να φαίνεται και να αλλάζει εκείνο που υπάρχει. |Η πιο μεγάλη αλλαγή σε αυτό το επίπεδο δεν ανήκει στον χώρο της οιονεί πραγματικότητας, αλλά σε τεχνικές που κάνουν το όραμα να φαίνεται|,103 δηλαδή στο μέσο. --- |milieu| διαμεσολάβηση ----------------------------------------Μεταβαίνοντας από την εποχή της εξειδίκευσης, σε μια νέα δημιουργική λογική της επανένωσης, η μιντιακή διάθεση για μεσολάβηση και συνδεσιμότητα, διεγείρει ένα σενάριο για μία νέα τοπολογία του χώρου, ως ένα ενεργό πεδίο διαδράσεων. Τα νέα τεχνολογικά μέσα, και εργαλεία σχεδιασμού, επενδύουν το χώρο, κατασκευάζοντας μια υλική και δυνητικά προεκτάσιμη δομή, μία απτική δομή. Όπως σημειώθηκε παραπάνω, χάρη στις ιδιότητες πρωτίστως της ψηφιοποίησης, εξασφαλίζεται η δυνατότητα δημιουργίας μιντιακών δομών, οι οποίες επιτρέπουν το συνδυασμό των μέσων και τη μίξη των αισθήσεων. Στην παρούσα φάση εξετάζονται οι τρόποι με τους οποίους επενδύονται στο χώρο το νέο profile και οι επιθυμίες του ανθρώπου, μέσω της μετάφρασης των νέων εργαλείων σχεδιασμού στη σύγχρονη κατοίκηση. Η έννοια της κατοίκησης επιλέγεται ως το καταλληλότερο περιβάλλον προς ανάλυση, διότι ορίζει την κατεξοχήν συνθήκη σύναψης σχέσεων. Ο κάτοικος αποτελεί μία μοναδικότητα στο σύνθετο πλαίσιο ενός διαδικτυακού, διαρκώς ανατροφοδοτούμενου κοινωνικού συνόλου. Το σύνολο αυτό αντιμετωπίζεται μέσω μίας ανάστροφης λογικής, που το ορίζει, ως το σύνολο των συσχετιζόμενων μοναδικοτήτων που εσωκλείει. Η κατοικία συνθέτει το όριο και το κατώφλι των διαφοροποιήσεων των στοιχείων του συνόλου, αναφέρεται στο άτομο και στο άμεσο περιβάλλον που εκείνο ορίζει. Η κατοικία και, κατ΄επέκτασιν, η 101_ J. Hill, Μια απειρία ερμηνειών, Athens by Sound catalogue, σελ�� . 61 102_ J. Hill, Μια�� απειρία�� ερμηνειών�� , Athens by Sound catalogue, σελ�� . 61 103_ Π. Τουρνικώτης, Συνέντευξη, Athens By Sound catalogue, σελ�� . 35

133

in medias res

| 

Άλλο, ο οποίος βρίσκεται έξω από τον οικείο χώρο της διαμονής. Εγκαθιδρύει τη μυστικότητα και ασφαλίζει την ΙΔΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑ. Ο άνθρωπος οικειοποιείται τον κόσμο μέσα από την οικείωση της διαμονής του, αυτής της εναρκτήριας διασποράς του στο έξω, σ’ αυτό το έξω που τον περιβάλει και ταυτόχρονα τον αποκλείει. | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | η τάση της ερωτικής επιθυμίας, το σύμπλεγμα της   ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑ|

πληροφοριών. Η ανάγκη θωράκισης, η απομάκρυνση από το συλλογικό. Προκύπτει όχι ως άρνηση της κοινωνικότητας αλλά ακριβώς ως αναπόσπαστο μέρος της. Στον κυβερνοχώρο, αλλά και στην πραγματική ζωή, ο άνθρωπος είναι από τη φύση του εκτεθειμένος. Μέσα στην κοινωνική πραγματικότητα η ιδιωτικότητα βιώνεται με πολλούς τρόπους.

134

κατοικωντασ το μεσο| milieu.διαμεσολάβηση_ moyen.προέκταση_ mediat.μεσοποίηση

κατοίκηση, αποτελούν ιστορικά φαινόμενα, στηριζόμενα και υποκινούμενα από κοινά κάθε φορά κίνητρα, αποκαλύπτοντας ωστόσο, κάθε φορά τα στοιχεία που συνέβαλαν στη σταδιακή διαφοροποίηση και άρα στην ιστορικότητα. Άλλοτε ιδωμένη ως όριο, άλλοτε ως καταφύγιο, άλλοτε ως δοχείο μυχιότητας, σεξουαλικοτητας και ιδιωτικότητας, η κατοικία αποτελεί ένα εύφορο context αλληλεπίδρασης, αποκάλυψης και εγχάραξης ταυτοτήτων. Τα νέα μεταβλητά χαρακτηριστικά της σύγχρονης κατοίκησης εκφράζονται, όπως υποστηρίζει σε άρθρο του ο Γιώργος Τζιρτζιλάκης, με την ιδέα του ριζώματος, καθώς δεν ταυτίζεται πλέον με τη συμβατική αντίληψη ενός στατικού και αυτo-περιέχοντος αρχιτεκτονικού αντικειμένου. |Επιμονή στην έννοια της κατοικήσιμης ροής, σε εκείνο το είδος του δικτυακού είναι, το οποίο δεν πρέπει να θεωρούμε ακατανόητο|.104 Η καθολική υπεροχή της κινητικότητας και η αναγωγή της σε συνθήκη του σύγχρονου

υπερ-χώρου

μετασχηματίζουν την αντίληψή

μας για την κατοίκηση, αλλά |προπάντων μετασχηματίζουν το ίδιο το υποκείμενο που κατοικεί σε πράγματα που αισθάνεται. Μπορεί να εγκαταλειφθεί με απάθεια στο περιβάλλον μέσα στο οποίο κινείται και να αποτραβηχτεί από αυτό. Πράγμα και αίσθηση ενσωματώνονται σε ένα. Το πράγμα που αισθάνεται, επειδή ακριβώς είναι αδρανές και ουδέτερο, μπορεί να αναδειχθεί σε παραδειγματική μεταφορά της σύγχρονης κατοίκησης στην εποχή της διάχυσης των δικτύων|.105 Η συναρμογή της αρχιτεκτονικής με τα πληροφορικά δίκτυα τείνει στη νοητική και ψυχολογική προσομοίωση του φυσικού χώρου και, συγχρόνως, στη φυσική προσομοίωση του νοητικού χώρου. --- |moyen| προέκταση -------------------------------------------Το ρούχο αποτελεί προέκταση του δέρματος, κατέχοντας το ρόλο της προστασίας αυτού. Αποτελεί ένα όριο προστατευτικό μεταξύ του μέσα και του έξω. Η πρωτογενής ανάγκη του ανθρώπου για την προστασία και ασφάλεια του σώματος αποτέλεσε την αφετηρία για τη δημιουργία χώρου, ως ένα επιπλέον προστατευτικό περίβλημα. Υπό αυτήν την έννοια. η κατοικία, στην πρωτογενή της μορφή, λειτούργησε ως ένα συλλογικό μέσο που επιτυγχάνει τον ίδιο σκοπό για μία ομάδα. Αποτελεί δηλαδή προέκταση του προαναφερθέντος μηχανισμού. Σε ένα πιο μακροσκοπικό επίπεδο, οι πόλεις αποτελούν μία ευρύτερη προέκταση, εξυπηρετώντας σκοπούς μεγαλύτερων ομάδων.106 Η κατοικία λειτούργησε και λειτουργεί ως σκέπασμα, ως ο κατεξοχήν μηχανισμός ελέγχου της σωματικής θερμοκρασίας, ένα συλλογικό

104_ Γ. Τζιρτζιλάκης, Η Αρχιτεκτονική ως τέχνη, τεύχος 14, 2005, σελ. 16 105_ Γ. Τζιρτζιλάκης, Η Αρχιτεκτονική ως τέχνη, τεύχος 14, 2005, σελ. 16

106_ M.�� McLuhan�� , Κατανοώντας τα μίντια οι προεκτάσεις του ανθρώπου, 1964, σελ. 155

135

in medias res

136

| 

κατοικωντασ το μεσο| milieu.διαμεσολάβηση_ moyen.προέκταση_ mediat.μεσοποίηση

δέρμα ή ρούχο. Ταυτόχρονα αντανακλά την εικόνα του σώματος και του σύμπαντος για τις κοινωνίες. Ιστορικά, οι πρώτες φυλετικές, αγράμματες κοινωνίες, αποδεχόμενες τις σωματικές λειτουργίες, ανέπτυξαν μία συνολική αντίληψη για το ανθρώπινο σώμα, ως αυτό που συμμετέχει και περιγράφει τις εγκόσμιες λειτουργίες. Πραγματοποίησαν έτσι την κατοίκηση σε κυκλικά, ενιαία και εποπτεύσιμα σχήματα. Από την άλλη μεριά, ο εγγράμματος άνθρωπος, έχοντας αποδεχτεί μία αναλυτική τεχνολογία κατακερματισμού, δεν είναι πια προσιτός στα κοσμικά πρότυπα όσο ο φυλετικός. Προτιμά τη χωριστότητα και τους διαιρεμένους χώρους, παρά τον ανοιχτό κόσμο. Γίνεται όλο και λιγότερο πρόθυμος να αποδεχτεί το σώμα του ως μοντέλο περιγραφής του περιβάλλοντος, τείνει να διαχωρίζει τις λειτουργίες του, όπως επίσης και να προσπαθεί να τις μεταβάλλει, επαυξάνοντάς τες. Μετά την εμφάνιση της οπτικής δύναμης του φωνητικού αλφαβήτου, παρατηρείται η έντονη συγκέντρωση σε εξειδικευμένους στόχους και λεπτομέρειες, που αποτελούν το μείζον χαρακτηριστικό του Δυτικού, εγγράμματου ανθρώπου. Παρατηρείται μία

ασαφής

αλλαγή από τον κύκλο στο

τετράγωνο, όπου οι άνθρωποι εγκαταλείπουν τα κυκλικά σχήματα, αφού ριζώσουν σε έναν τόπο, και εξειδικεύουν την οργάνωση των εργασιών τους. Η ουσιαστική διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι πραγματοποιείται ένα πέρασμα από έναν απτικό νομαδικό χώρο, σε έναν οπτικό, ευκρινή προς εγκατάσταση. Στην τελευταία περίπτωση, το τετράγωνο ενθαρρύνει τον εγκλεισμό του οπτικού χώρου, καθότι δεν ακολουθεί δυναμικές γραμμές, και ενισχύει την οριοθέτησή του. Η αρχιτεκτονική του τετραγώνου κλείνεται και μεταφράζεται σε οπτικό χώρο, χάνοντας την απτική και κινητική πίεσή της. Το τετράγωνο δωμάτιο ή σπίτι, μιλάει τη γλώσσα του μόνιμα εγκατεστημένου |σπεσιαλίστα|, που εξειδικεύει τους στόχους του, ενώ η κυκλική καλύβα ή το ιγκλού, όπως και η κωνική σκηνή, αποκαλύπτει τους ολοκληρωμένους νομαδικούς τρόπους των συλλεκτικών κοινωνιών.107 Ο τόπος αποτελεί βιωμένη εμπειρία μόνο στην περίπτωση που αυτός διαμορφώνει τις απαραίτητες συνθήκες κατοίκησης. Η σημερινή μορφή κατοίκησης, ωστόσο, δεν επιτρέπει το μετασχηματισμό της πολυπλοκότητας σε

πληροφορία,

με αποτέλεσμα την μειωμένη

δυνατότητα συσσώρευσης εμπειριών και βιωμάτων, και άρα την

ανεστιότητα.

Με βάση το

μοντέλο του εγκατεστημένου ανθρώπου, το οποίο αποτελεί ίσως το δημοφιλέστερο μοντέλο κατοίκησης, εδραιωμένο και εξελισσόμενο εκατοντάδες χρόνια, πραγματοποιείται στο σημείο αυτό μία ανάλυση των ποιοτικών χαρακτηριστικών της κατοικίας που καθόρισαν την εξέλιξη του κοινωνικού και ατομικού βίου. Η κατοίκηση οριζόταν ως η

ιδιοκτησία

ενός τόπου και η

συνεχής ενσωμάτωση στοιχείων διαμόρφωσης σε αυτόν. Απαραίτητα στοιχεία που ορίζουν την

ιδιοκτησία,

αλλά και την

ιδιωτικότητα

ενός περιβάλλοντος είναι τα χωρικά όρια: στέγη και

107_ M.�� McLuhan�� , Κατανοώντας τα μίντια, οι προεκτάσεις του ανθρώπου, 1964, σελ. 157

137

in medias res

138

| 

κατοικωντασ το μεσο| milieu.διαμεσολάβηση_ moyen.προέκταση_ mediat.μεσοποίηση

τοίχος. Η στέγη συνδέεται άμεσα με την έννοια της ασφάλειας, ενώ ο τοίχος με αυτή τη μυστικότητας και της μυχιότητας.108 Οι τοίχοι ενός χώρου αποτελούν αμυντικές κατασκευές, διακρινόμενοι σε εξωτερικούς και εσωτερικούς, ικανοποιούν συνθήκες μυστικότητας στο άμεσο [εξωτερικός και έμμεσο [εσωτερικό] περιβάλλον. Υπολειπόμενα στοιχεία του συνόλου που ονομάζεται κατοικία, είναι τα ανοίγματα που διαρρηγνύουν την μυστικότητα που συνθέτουν τα κατακόρυφα συμπαγή στοιχεία. Η κατοικία αποτελεί την αντιπαρατιθέμενη εκείνη σχέση, ιδιωτικότητας, ασφάλειας, μυχιότητας, σεξουαλικότητας, αλλά και την υπονόμευση αυτών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη διαμόρφωση ενός ισχυρού κελύφους, ως προστάτη και εγγυητή της ιδιωτικότητας. Κάθε αρχιτεκτονική υπόσχεται την αναδιαμόρφωση και αναβάθμιση του κελύφους αυτού. Η προ-τεχνολογική κατοικία λειτούργησε ως μέσον αντιπαράθεσης της ανδρικής κινητικότητας στο εξωτερικό αυτής και της γυναικείας στατικότητας στο εσωτερικό αντίστοιχα. Στην περίπτωση αυτή, ο σαφώς ορισμένος

χώρος

κατοίκησης, λειτουργεί ως τρόπος άσκησης

ελέγχου για τη διατήρηση και χειραγώγηση των ρόλων αυτών και την παραγωγή σταθερών ταυτοτήτων. Η σεξουαλικότητα, ιδιωτικοποιείται χωρίς στην ουσία να κατοικεί.109 Οι θεσμικές και κοινωνικές πρακτικές τη μετασχηματίζουν σε κάποιο είδος αντικειμένου που εμφανίζεται να είναι ελέγξιμο στο βαθμό που μπορεί να κρυφτεί εντελώς ή και να αποκλειστεί. Η γεωμετρική σαφήνεια της αρχιτεκτονικής παράγει μία γεωμετρική τάξη, που εξαρτάται από την επιβολή τάξης στο σώμα. Η αρχιτεκτονική χειραγώγησης του σώματος, προβάλλει και συνιστά ένα αυτόνομο, ιδιωτικό υποκείμενο. Η εικόνα της κατοικίας είναι κρυμμένη στο εσωτερικό της, όπως ακριβώς και η εικόνα του δημόσιου χώρου είναι κρυμμένη μέσα στο σπίτι. Ωστόσο, η κατοικία δεν αποτελεί μία αυτάρκη χωρική συσκευή. Απαιτεί μια πολλαπλότητα συστημάτων που δεν προστίθενται απλώς σε μία φυσική μορφή. Ο τόπος δεν αποτελεί πλέον μηχανισμό ελέγχου των σχέσεων εξουσίας και ό,τι συνεπάγονται αυτές. Αντίθετα, οι σχέσεις μέσω των συστημάτων αναπαράστασης αυτών, παράγουν εκ νέου τόπο και στη συνέχεια επηρεάζονται από αυτόν. Πρόκειται για μία κατασκευή μίας υποκειμενικότητας βασισμένης στον κοινωνικό παράγοντα που κατοικεί. Η κατοικία λειτουργεί ως τέτοιος ρυθμιστής αμφίδρομων σχέσεων, μέσω διαδοχικών προσθηκών στοιχείων, πέραν των τεκτονικών. Η κατοικία αποτέλεσε το χώρο εκείνο, ο οποίος ενσωμάτωσε σταδιακά τα εκάστοτε εξελισσόμενα τεχνολογικά μέσα και κατ΄ αυτόν τον τρόπο, ισχυροποιήθηκε ο ρόλος της ως προέκταση των αισθήσεων και μηχανισμών του ανθρώπου, ενσωματώνοντας λογικές που σχετίζονται με αυτόν και τον ισχυροποιούν. Όπως προαναφέρθηκε, ο ρόλος της κατοικίας ως δευτερογενή ρυθμιστή 108_ V.�� Flusser�� , The�� freedom�� of�� the�� migrant�� , 1920, μτφ. για την παρούσα ερευνητική εργασία, σελ. 54 109_ M.�� Wigley�� , Από ποιά πλευρά του τοίχου, Η κατοίκηση του κοινωνικού φύλου, 1999, σελ.153

139

in medias res

140

| 

κατοικωντασ το μεσο| milieu.διαμεσολάβηση_ moyen.προέκταση_ mediat.μεσοποίηση

της σωματικής θερμοκρασίας [πρωτογενή ρυθμιστή αποτελεί το ρούχο], αποτέλεσε κρίσιμη αφορμή για την ανάπτυξη τεχνολογικών συστημάτων για την επαύξηση του ρόλου αυτού. Τα πρώτα τεχνολογικά μέσα που ενσωματώθηκαν αφορούσαν την επίδοση του χώρου από άποψη συνθηκών διαβίωσης. Αναφορά γίνεται φυσικά για το παράδειγμα σύνδεσης του χώρου κατοικίας με τον ηλεκτρισμό. Συνοπτικά, το ηλεκτρικό φως, ως μηχανισμός προέκτασης των αισθήσεων του ανθρώπου, κατάργησε τη διαφορά μεταξύ μέρας και νύχτας, εσωτερικού και εξωτερικού, υπογείου και επιγείου, εισάγοντας ευελιξία και νέες δυνατότητες.110 Μετέβαλε κάθε αντίληψη για τον χώρο εργασίας και παραγωγής στον ίδιο βαθμό που τα άλλα ηλεκτρικά μέσα μετέβαλλαν τη χωροχρονική αντίληψη της κοινωνίας. Η νύξη για τη σύνδεση των τεχνολογικών μέσων με τον παράγοντα κατοίκησης αναφέρεται σε αυτό το σημείο για να επισημάνει ότι οποιαδήποτε μεταβολή του χώρου κατοίκησης, επιφέρει μεταβολές στον τρόπο διαβίωσης και συνάρθρωσης των υπόλοιπων σχέσεων, είτε χωρικών, είτε συμβιωτικών. Το ρούχο και η κατοικία, ως προεκτάσεις του δέρματος και των μηχανισμών ελέγχου της θερμοκρασίας, είναι πρώτα απ’ όλα μέσα επικοινωνίας, με την έννοια ότι διαμορφώνουν και αναδιατάσσουν τα πρότυπα της ανθρώπινης σχέσης και κοινωνικότητας. Αν δούμε την κατοικία ως συλλογικό ρούχο και παράγοντα επιρροής των κοινωνικών σχέσεων, αλλά και των σχέσεων με το χώρο, μπορούμε να εννοήσουμε τις αλλαγές που επέρχονται από τη σύνδεση της κατοικίας με πολύπλοκα συστήματα παραγωγής

πληροφοριών.

Εισαγόμενοι

τέλος, στην εποχή της πολυπλοκότητας, η κατοίκηση προϋποθέτει την ύπαρξη επιπλέον στοιχείων, τα οποία λανθάνουν ενσωμάτωσης και μεταγραφής σε βιωμένη εμπειρία. Το παρελθοντικό λεξιλόγιο δεν περιγράφει τις νέες σχέσεις που συνάπτονται, με αποτέλεσμα το πάλαι υπερπροστατευτικό κέλυφος της κατοικίας να μην καθίσταται επαρκές για κατοίκηση. Η κατοικία αποτελεί περισσότερο ένα ανομοιογενές και ασύνδετο μωσαϊκό ετερόκλητων στοιχείων, μία |τεχνητή σπηλιά|, παρά μία σύγκλιση των ανθρώπινων σχέσεων.

110_ M.�� McLuhan�� , Κατανοώντας τα μίντια, οι προεκτάσεις του ανθρώπου, 1964, σελ. 159

141

in medias res

142

| 

κατοικωντασ το μεσο| milieu.διαμεσολάβηση_ moyen.προέκταση_ mediat.μεσοποίηση

--- |mediat| μεσοποίηση -------------------------------------------Τα ερωτήματα που προκύπτουν, μέσω της ανασύνθεσης του κατοικήσιμου περιβάλλοντος, επανεισάγουν κοινούς προβληματισμούς, ανέκαθεν σχετιζόμενους με αυτό. Τέτοιοι προβληματισμοί αποτελούν τα όρια μίας τέτοιας συνθήκης κατοίκησης, αν και κατά πόσο αυτά υφίστανται στους επανεγγράψιμους χώρους των δικτύων, και το πώς επηρεάζουν τον υλικό πραγματικό χώρο που τους υποβαστάζει. Τα

όρια

ορίζουν τη συμβίωση και την

αλληλεπίδραση; Ορίζουν όντως τους ρόλους ή εκλείπει νοήματος μία τέτοια ιεράρχηση υπό το πρίσμα της διαφοράς; Διακρίνονται πλέον η αυτοέκθεση από την ιδιωτικότητα; Τα παρατιθέμενα ερωτήματα δεν ορίζουν βεβαιότητες με βάση τις οποίες συντίθεται το περιβάλλον κατοίκησης. Οι συνθήκες

ασάφειας

και απροσδιοριστίας, μέσω των οποίων διακυβεύονται οι σχεσιακές

καταστάσεις, δεν δύναται να οριστούν μέσω αξιωματικών θέσεων που θα καθορίσουν τη φύση των καταστάσεων αυτών. Ιστορικά, η σημασία ενός σταθερού τόπου ως κομβικού σημείου της κοινωνιολογικής σχέσης αναδύεται σχεδόν πάντα, καθώς ο προσδιορισμός του, αποτελεί κομβικό σημείο για τη σχέση αυτή. Η αισθητηριακή εγγύτητα, που προασπίζεται μέσω της δράσης σε έναν κοινό τόπο, προσδιορίζει τη δυνατότητα συνύπαρξης.111 Ο άνθρωπος ορίζει την ταυτότητα και την ύπαρξή του μέσω του χώρου, ορίζοντας ταυτόχρονα και το είδος των σχέσεων που αναπτύσσει με τους γειτονικούς του. Η

ιδιοκτησία

αποτελεί όρο αξίωσης και

αξιοποίησης του χώρου αυτού. Είναι βέβαιο ότι η επέκταση των κοινωνιολογικών σχέσεων σε άλλους μεταιχμιακούς χώρους, χώρους των δικτύων, υβριδικούς χώρους, επαναπροσδιορίζει τη σχέση του χώρου με τον άνθρωπο. Ωστόσο, αν και βρισκόμαστε στην εποχή της προσομοίωσης και της αναπαράστασης, της ενεδεχομενικότητας και εφημερότητας. με τους τόπους που μας περιβάλλουν να αποτελούν εύθραυστα και

ασαφή

σύνολα, μάλλον φαίνεται

πως δεν οδεύουμε στο να αποδεσμευτούμε οριστικά από μία εν-τοπισμένη κατάσταση, μία αναζήτηση ενός μοναδικού τόπου κατοίκησης. Ωστόσο το ενδιαφέρον μετατοπίζεται από το |πού| στο |πώς| κατοικώ. Επομένως, η αρχιτεκτονική οφείλει να στραφεί προς μία τοπολογία των σχέσεων, σε συνδυασμό με την παράλληλη ενσωμάτωση της χωρικής μεταβλητής. Κατοικούμε πια |γεωγραφίες|, και όχι ένα συγκεκριμένο σημείο στον χάρτη. Η κατοικία αποτελεί ένα κόμβο στο δίκτυο των διανθρώπινων σχέσεων. Η ενσωμάτωση των όρων της απτικότητας, δημιουργεί ένα αναδραστικό περιβάλλον, ως ένα λείο χώρο κατοίκησης, χαρακτηριζόμενο από εφημερότητα και συνεχή

επανεγχάραξη

νοημάτων και ταυτοτήτων. Η κατοικία [domicile] νοείται λοιπόν ως

μια δυναμική διαδικασία παραγωγής μνήμης και δημιουργικής συμβίωσης με τον άλλο, παρά 111_ G.�� Simmel�� , Περιπλάνηση στη νεωτερικότητα, 1903, σελ. 158,�� 159 ��

143

in medias res

144

| 

κατοικωντασ το μεσο| milieu.διαμεσολάβηση_ moyen.προέκταση_ mediat.μεσοποίηση

ως χώρος - αντικείμενο μνήμης ή ως ένα στατικό |καλούπι| της καθημερινότητας. Αποτελεί δηλαδή τόπο παραγωγής

πληροφορίας

[αρχείο] με μοναδική βεβαιότητα την καταχώρηση και

την αναπαραγωγή [αρχειοποίηση]. Στο σημείο αυτό, η έννοια του αρχείου επιβάλλει κάποιο νέο είδος προβληματισμού, καθώς τείνει πλέον να αποτελέσει μια αυτονόητη καθημερινότητα. Προκύπτει έτσι το ερώτημα: πώς επαναπροσδιορίζεται η σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο, όταν ο ίδιος ο ανθρώπινος κόσμος τείνει να περιγραφεί με το άθροισμα των αρχείων που έχουν παραχθεί από τον ίδιο. Αφενός, παρατηρούμε κάποια υποχρεωτική και απόλυτη προτεραιότητα της αναπαράστασης, έναντι οποιασδήποτε πρωτότυπης εμπειρίας. Το λήμμα και οι συλλογές γύρω του έχουν μεγαλύτερη αξία από κάποια εικόνα του τόπου όπου το λήμμα αναφέρεται. Έτσι το πλήθος των αποσπασμάτων-καταχωρήσεων επικρατεί επί οποιασδήποτε ενιαίου λήμματος. Το αρχείο της αρχιτεκτονικής γίνεται εσωτερικό τοπίο ετερόκλητων συλλογών. Αυτό το απρόβλεπτο αποσπασματικό αρχείο είναι ίσως ό,τι πιο σημαντικό μπορούμε να περιμένουμε από την αρχιτεκτονική σήμερα. Όχι εδώ, αλλά |πάντοτε αλλού|, όχι σε σύνολα, αλλά σε αποσπάσματα, όχι σε ενότητα, αλλά σε πολυδιάσπαση.112 Η σχέση που διατηρεί το αρχείο με το εσαεί διαφεύγον πραγματικό καταφέρνει να καταγράψει με τα νέα τεχνικά μέσα ίχνη του πραγματικού, τα οποία διέφευγαν από το πλέγμα του συμβολικού της γλώσσας. Δεν μας είναι εφικτό να περιγράψουμε το δικό μας αρχείο, επειδή μιλάμε στο εσωτερικό των κανόνων του. Το λήμμα στο οποίο το αρχείο αναφέρεται είναι |πάντοτε ήδη χαμένο|.113 Το αρχείο δεν μπορεί πλέον να ιδωθεί ως ένας παθητικός μηχανισμός αποθήκευσης. Ασκεί το ίδιο μια μιντιακή λειτουργία, η οποία ανάγεται στην παράδοξη λογική συγκάλυψης και αποκάλυψης, συμπερίληψης και αποκλεισμού. Το αρχείο εννοεί, λοιπόν, μια αρχή που παράγει την τάξη του παρελθόντος αντί να την αναπαριστά, επανεισάγοντας την έννοια της ιστορικότητας. Αποτελεί μία αναπαράσταση του παρελθόντος, η οποία ανακαλείται μέσω του αρχείου, το οποίο, δεν ανάγεται ούτε στη λεγόμενη συλλογική μνήμη ούτε στην ατομική ανάμνηση, Προκαλεί μια επιστροφή στο μέλλον. Με άλλα λόγια, η γενική κίνηση του αρχείου είναι η συνεχής χωρική απόσυρση, μια άπειρη πτύχωση του απόμακρου και του κοντινού. Επομένως,

χώρος

και αρχιτεκτονική οργανώνονται εκ νέου με διαφορετικούς τρόπους. H

κατανόηση του κόσμου ως |βιωμένο αρχείο| συστήνει την αρχιτεκτονική ως τη διεπιφάνεια που συνδέει τη σωματικότητα του ρούχου με τον άυλο χαρακτήρα των μέσων μαζικής επικοινωνίας, εστιάζοντας σ’ εκείνες τις διαδικασίες που παράγονται ανά-μεσα τους. Το |ρούχο| αυτό έχει πορώδη χαρακτήρα, εκφράζει την αμοιβαία ανησυχητική διήθηση και τη διαπερατότητα του �� _ A. Αντονάς, metatectonics�� , Επεκτάσεις της Αρχιτεκτονικής, 2007 �� _ A. Αντονάς, metatectonics�� , Επεκτάσεις της Αρχιτεκτονικής,2007

145

in medias res

146

| 

κατοικωντασ το μεσο| milieu.διαμεσολάβηση_ moyen.προέκταση_ mediat.μεσοποίηση

σώματος και του άυλου σύμπαντος. Μόνον έτσι μπορούμε να επεξεργαστούμε τις επιπτώσεις της πολυμεσικής διάχυσης, μετατρέποντας τις μορφές σε περιβάλλον και την τυπολογία σε διαγράμματα καταστάσεων. Κι αυτός είναι ο ορισμός της |μεσοαρχιτεκτονικής|. Γενετικός πυρήνας της είναι η |γενική διάνοια| και ο σχεδιασμός κατοικήσιμων εδαφών, κατάλληλων για την κατακερματισμένη εμπειρία του μεταμοντέρνου χώρου.114

�� _ Γ. Τζιρτζιλάκης, Μεσοαρχιτεκτονική-Σχόλια στην υπερμεσική διάλυση της αρχιτεκτονικής, Αρχιτέκτονες τεύχος 52, σελ. 60

147

h eπιστροφη του ιδιου|

||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| 8.0. Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ |||| Η στροφή προς τη μικροιστορία των πραγμάτων, ο κατακερματισμός των μεγάλων, ενιαίων αφηγήσεων, που αποτελεί προϋπόθεση κάθε έννοιας της |συλλογής|, δεν αφήνει ανέπαφη τη μεταφυσική ενότητα εν ονόματι |άνθρωπος|. Μπορούμε να στοχαστούμε τη σύγχρονη ύπαρξη [Dasein] ως διανεμημένη στον χώρο και διασκορπισμένη στον χρόνο.115 Το ανθρώπινο Είναι, ανοίγεται στον εαυτό του μόνο μέσω της στροφής του βλέμματός του προς τα ενδόκοσμα πράγματα, στον κόσμο του αρχείου του, ως ένα πεδίο επιρροών και δυνάμεων. Εντός του αρχείου, το παρελθόν και το μέλλον συμπίπτουν αναγκαία, το ένα επανέρχεται ως ομοίωμα του άλλου. Το αρχείο γεννά τη διάλειψη της μνήμης, αποδίδει στη Λήθη τη θετική λειτουργία μίας ανάμνησης, μίας αναδυόμενης

ουτοπίας.Το

παρελθόν επιστρέφει ως

ομοίωμα, για να μετασχηματιστεί σε παρόν και στη συνέχεια να αποτελέσει παρελθόν, ως αιώνια επιβεβαίωση και επιστροφή του ίδιου [circulus vitiosus deus – θεϊκός φαύλος κύκλος]. |Αν δεν επιλέγω ελεύθερα την [προφανώς ακατανόητη και παράλογη] επανάληψη των ήδη πάμπολλες φορές τετελεσμένων πράξεών μου, θα πάψω να είμαι εγώ ο εαυτός μου ως κύριος του δικού μου μυστικού, ως ενσάρκωση αυτού του κυρίαρχου νόμου, χωρίς να πάψω μολαταύτα να δρω κατ΄ανάγκην ως ύψιστη επιβεβαίωσή του: δεν μπορώ να είμαι ο εαυτός μου παρά μόνον θέλοντας ελεύθερα την κατ΄ανάγκην ξαναβιωμένη ζωή μου|.116 Η ανάγκη συνεχούς δημιουργίας νέων ουτοπιών, αποκαλύπτει τη συνεχή περιστροφή γύρω από μία

ενδεχομενική

κατάσταση, όπου η γέννηση του νέου εμπεριέχεται ως ενδεχόμενο

στο παρελθόν του, στο αρχείο. Δεν αναζητούμε ποτέ κάτι εντελώς νέο και πρωτόγνωρο, παρά μόνο κάτι που ήδη ενυπάρχει ως δυνητικό ενδεχόμενο στην συνείδησή μας. Ζούμε στην αναμονή, στο ενδιάμεσο, στην προσδοκία μιας νέας ουτοπίας, της οποίας αποτελούμε κι εμείς τμήμα.

�� _ Δ. Καββαθάς, Τόπος, η αρχαιολογία του βλέμματος, 2007, σελ. 30 116_ P.�� Klossowski�� , Κείμενα�� για�� το�� ν Nietzsche�� , 1999, σελ�� . 29

149

|Η διαρκής επαναμύθευση του κόσμου σημαίνει εξίσου ότι ο κόσμος βγαίνει από τον ιστορικό χρόνο για να επιστρέψει στο χρόνο του μύθου, δηλαδή στην αιωνιότητα: ή μάλλον ότι το όραμα του κόσμου είναι λοιπόν, μία σύλληψη της αιωνιότητας|. Friedrich Nietzsche, Η Χαρούμενη επιστήμη

150

151

in medias res

ανάδραση

feedback|

ανδροειδές

| 

η ανατροφοδότηση της εξόδου ενός συτήματος στην είσοδο του.

android|

ένα ανθρωπόμορφο τεχνολογικό κατασκεύασμα.

_ uninhabitability| η συνθήκη που δεν επιτρέπει την κατοίκηση. Ανέστιος χαρακτηρίζεται ο άνθρωπος του σήμερα, που αναζητά τη χαμένη του ταυτότητα. Ο Heidegger συζητά το πρόβλημα του οικείν όχι μεμονωμένα, αλλά ως έναν τρόπο να είναι ο άνθρωπος μέσα στον κόσμο, ήτοι να αναζητεί το νόημα του. Περιορίζεται σε μία πρωταρχική, συνθήκη κατοίκησης. Ο Heidegger προσέγγισε το πρόβλημα της ανεστιότητας, μέσω του γεγονότος ότι κατοικούμε μέσα της και δεν μπορούμε να την μετατρέψουμε σε οικειότητα. Στη μη-κατοίκηση, του μη-τόπου, του νομαδισμού, της ερήμωσης, της ακραίας αυτής συνθήκης που δεν επιτρέπει ή αποκλείει οριστικά το θέμα της κατοίκησης. Το κατοικείν έγκειται ανάμεσα στους δύο αυτούς όρους, χωρίς να τείνει ούτε προς τον έναν, ούτε προς τον άλλον. Κατοικούμε ανάμεσα. Είναι η δοκιμασία της κατοίκησης στα όριά της. Ο Jean Luc Nancy αναφέρει ότι ο άνθρωπος πλέον |κατοικεί διερχόμενος|. Με τον όρο |διερχόμενος| διευρύνει αυτήν την κατοίκηση. Είναι ένα πλάνητας, αυτός που περνάει από διάφορους χώρους, έχει εκκρεμότητες, υποθέσεις, δεν είναι ο πλάνητας του Baudelaire, αλλά διαφοροποιημένος πλάνητας ενός ψηφιακού παράλληλου κόσμου. ανεστιότητα

ανθρώπινες και τεχνητές διάνοιες| πρόκειται για μία διάκριση μεταξύ φυσικού

και τεχνητού νου, όπου διερεύνησε ο AlanTuring, μέσω μιας διαδικασίας που ονομάστηκε |παιχνίδι του Turing|. Σε αυτή τη διαδικασία προσπαθεί να διακρίνει τις διαφορές μεταξύ ενός σκεπτόμενου ανθρώπου και ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή, καθώς και να αποδείξει την ύπαρξη τεχνητών διανοιών. Η διαδικασία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, οτιδήποτε είναι δυνατό να τυποποιηθεί, τότε δύναται και να προσομοιωθεί. Συνεπώς, όσα στοιχεία του ανθρώπινου νου ακολουθούν μία ιεραρχημένη σειρά, προσομοιώνονται και καθίστανται μη διακριτά. Ωστόσο ο ανθρώπινος νους δεν διαθέτει σαφή ιεραρχική δομή, καθώς ενέχει πολύπλοκα παράδοξα. Παρατίθεται το απόσπασμα από το |παιχνίδι του Turing|. |Ένας υπολογιστής Α και ένας άνθρωπος Β ανταλλάσσουν δεδομένα μέσω μίας διάταξης επικοινωνίας τύπου τηλεγράφου. Την ανταλλαγή των κειμένων ελέγχει ένας λογοκριτής Γ, ο οποίος λαμβάνει επίσης μόνο γραπτές πληροφορίες. Ο Α και ο Β μιμούνται αμφότεροι τον άνθρωπο. Ο Γ καλείται να αποφανθεί ποιος από τους δύο δεν είναι προσομοίωση και ποιος είναι η μηχανή που σκέφτεται και υπολογίζει. Αλλά επειδή η μηχανή προδίδεται – είτε επειδή κάνει κάποιο λάθος, είτε το ακριβώς αντίθετο, επειδή είναι αλάνθαστη – μπορεί και βελτιώνει το πρόγραμμά της μαθαίνοντας συνεχώς, η παρτίδα δεν τελειώνει ποτέ.| Στο παιχνίδι του Turing ο λεγόμενος Άνθρωπος, ταυτίζεται με την προσομοίωσή του.

_ objet petit a| μαθηματικός συμβολισμός σύμφωνα με τον Jacques Lacan. Το μικρό αντικείμενο a συμβολίζει την κεντρική έλλειψη επιθυμίας. Δε διαθέτει κατοπτρική εικόνα και δεν ανταποκρίνεται σε κάτι. Τα μικρά αντικείμενα δεν μπορούν να ενσωματωθούν στη ναρκισσιστική αυταπάτη πληρότητας ενός υποκειμένου. Κατ΄αυτόν τον τρόπο, το υποκείμενο δεν μπορεί να συγκροτηθεί ως ολότητα. Το μικρό αντικείμενο a ορίζεται ως το αίτιο της επιθυμίας. Σηματοδοτεί ένα υπόλοιπο, το οποίο υπονομεύει την τάση μας να ολοκληρώσουμε μορφές. Στο παράδειγμα της ηδονοβλεψίας, το υποκείμενο δεν καλύπτεται ποτέ με αυτό που βλέπει, συνεπώς δεν χορταίνει να βλέπει, καθώς το αντικείμενο χάνεται. Το μικρό |a| αποσπάται από την αδυναμία του κόσμου και υποδηλώνει την έλλειψη, το αντικείμενο που αιώνια απουσιάζει. Μικρά αντικείμενα θεωρούνται μεταξύ άλλων, η φωνή, το βλέμμα και το τίποτα. Το βλέμμα διακρίνεται από το μάτι, αντικείμενα μικρά a

152

ινdex ennοιων

ξεπερνάει τα όρια της αναπαράστασης, είναι διεισδυτικό, διχασμένο και αναλυτικό, αντίστοιχα, η φωνή ξεπερνάει το ακουστικό φάσμα. απείκασμα<λατινικός όρος simulacrum [πληθ: simulacra>| το ομοίωμα, το είδωλο, η εικόνα

ενός πρωτοτύπου. arcanum<λατινικός όρος arcānus [πληθ: arcana]>|δηλώνει ένα σημαντικό μέρος μίας απόκρυφης

γνώσης, της οποίας, λίγοι μόνο, γνωρίζουν την ύπαρξη. Εδώ χρησιμοποιείται με την έννοια του ελιξιρίου. Η λατινική λέξη χρησιμοποιούνταν και από τους αλχημιστές, που ερευνούσαν κάποιο μυστικό για την παρασκευή προφανώς κάποιου ελιξιρίου. Arcanum Imperii: Το μυστικό της εξουσίας.

_ fuzzy| λογική που αφορά στην αναπαράσταση του ανακριβούς [imprecise] ή της αδιευκρίνιστης [ambiguous] γνώσης. Στηρίζεται στη θεωρία των ασαφών συνόλων [θεµελιωτής L. A. Zadeh, 1965]. Χρησιµοποιεί την έννοια του βαθµού συµµετοχής/αλήθειας [degrees of membership/ truth] και όχι τον κάθετο διαχωρισµό αλήθεια-ψεύδος. Το ασαφές σύνολο είναι ίσως η βασικότερη έννοια του οικοδομήματος της ασαφούς λογικής. Ο Zadeh παρατήρησε ότι ο παραδοσιακός τρόπος περιγραφής ενός συστήματος που στηρίζεται στην αυστηρή λογική ότι μια κατάσταση μπορεί να έχει δύο μόνο μορφές ύπαρξη ή απουσία, συνεπάγεται απώλεια πληροφορίας. Πρότεινε λοιπόν ένα διευρυμένο τρόπο αναπαράστασης, όπου µια τιμή ανήκει ταυτόχρονα σε πολλά υποσύνολα, στο κάθε ένα με ένα βαθμό συμμετοχής. Κάθε τέτοιο υποσύνολο που περιλαμβάνει στοιχεία όπου κάθε ένα έχει ένα βαθμό συμμετοχής είναι το ασαφές σύνολο. ασαφές

αυτόματό

automaton|

μια μηχανή με προκαθορισμένες κινήσεις.

_ bionic| συνδυασμός μηχανής και ανθρώπινων μελών με την αντικατάσταση κάποιων μελών με τεχνητά ή την εισαγωγή ηλεκτρονικών εμφυτευμάτων. βιονικός άνθρωπος

bricolage<bricoler: πηγαινοέρχομαι, πηγαίνω από το ένα στο άλλο>| η μαστορική, η τέχνη του

να φτιάχνεις κάτι με κάτι άλλο, το κατάρτι μιας βάρκας με ένα σπίρτο, το φτερό ενός πουλιού με μια ποδιά κ.ο.κ [Michel Serres, το παράσιτο σελ. 322]. cogito| το λατινικό ρήμα σκέφτομαι. cogito ergo sum| λατινική φράση που καθιερώθηκε από το

Γάλλο φιλόσοφο Rene Descartes και σημαίνει |Σκέφτομαι, άρα υπάρχω|.

cyberpunk| [κυβερνοπάνκ] ορισμός του Bruce Sterling για να εκφράσει την ενοποίηση της

τεχνολογίας και λογοτεχνίας σε ένα περιβάλλον, όπου η απόσταση μεταξύ επιστημονικής φαντασίας και πραγματικότητας μειώνεται, πάντα καθρεφτίζοντας τις εν δυνάμει καταστροφικές συνέπειες της εμπλοκής αυτής. Ο Bruce Sterling αποτέλεσε έναν από τους βασικούς εκπρόσωπους της cyberpunk κουλτούρας μαζί με τους Phillip Dick, William Gibson, Timothy Leary και Neil Stephenson. γραμμικότητα| η ομαλή πορεία, η ομαλή εξέλιξη. Δηλώνει τη σαφή αλληλουχία καταστάσεων,

όπου το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας προκύπτει από την καθορισμένη και μοναδική σειρά των στοιχείων της. διαδικτυακός χώρος| άυλος τόπος που φέρει τα χαρακτηριστικά του πρωτότυπου [πραγματικού

153

in medias res

| 

χώρου]. Αποτελεί μία άυλη προέκταση αυτού, σχηματίζεται μέσα από την ανθρώπινη δραστηριότητα και παρέχει βιωματικές εμπειρίες στο άτομο χωρίς να αποτελεί προϋπόθεση η φυσική του παρουσία σε αυτόν. διαδίκτυο| συμβολικό σύστημα επικοινωνίας, ένα context αλληλεπιδράσεων και συνδέσεων, ένα

σύνολο εικονικών τόπων, όπου τα άτομα δραστηριοποιούνται μέσω της ελεύθερης επικοινωνίας και της αυτοδικτύωσης. Αποτελεί το περιβάλλον έκφρασης του |εκάστοτε εαυτού|. διάδραση| η αλληλεπίδραση. Η έννοια χρησιμοποιείται για να εκφράσει και το μέσο, μέσω του

οποίου προάγεται, το οποίο αναφέρεται σε σύγχρονες |ευφυείς| επιφάνειες των ηλεκτρονικών μέσων.

_ interface| το μέσο, το οποίο παίζει το ρόλο του διαμεσολαβητή ανάμεσα στο καθαρό περιεχόμενο, όπως αυτό βρίσκεται ψηφιακά κωδικοποιημένο εντός του ηλεκτρονικού υπολογιστή και στον ανθρώπινο χρήστη, ο οποίος χρειάζεται αυτήν ακριβώς τη διαμεσολάβηση [μέσω κάποιας μεταφοράς, με τη γλωσσική έννοια] για να εκμεταλλευτεί και να κατανοήσει το περιεχόμενο. Μια επιφάνεια, δηλαδή, η οποία χωρίζει τις δύο πλευρές και παράλληλα επιτρέπει την ανταλλαγή πληροφορίας με προκαθορισμένο και ταυτόχρονα λειτουργικό τρόπο. Αποτελεί το σύνορο της επικοινωνίας μιας οντότητας με το περιβάλλον της. διεπιφάνεια

δικτύωση| η κατάσταση, η οποία περιλαμβάνει τη σύνδεση των ανθρώπων, με ένα κοινό κανάλι

πληροφοριών, κατάλληλο για όλα τα μέσα, το οποίο χρησιμοποιεί κοινό ψηφιακό κώδικα που εξυπηρετεί την ανταλλαγή πληροφοριών.

_ virtuel| <λατινικός όρος virtualis| virtus: δύναμη, ισχύς> αυτό που υπάρχει εν δυνάμει και όχι εν ενεργεία. Το δυνητικό τείνει να ενεργοποιηθεί, χωρίς εντούτοις να έχει περάσει στην πραγματική ή τυπική συγκεκριμενοποίηση. Το δέντρο είναι δυνητικά παρόν μέσα στο σπόρο. Το δυνητικό δεν αντιπαρατίθεται στο πραγματικό, αλλά στο εν ενεργεία υπαρκτό: δυνητικότητα και εν ενεργεία ύπαρξη είναι απλώς δύο διαφορετικοί τρόποι του είναι. [Pierre Levy, Δυνητική πραγματικότητα - Realite virtuelle, Eκδόσεις Κριτική, σελ.21]. Ο Gilles Deleuze ορίζει το σχηματισμό δύο δίπολων: πραγματικό [real] – πιθανό [possible], ενεργό [actual] – δυνητικό [virtual]. Εξηγεί ότι η ενεργοποίηση του δυνητικού δεν είναι το ίδιο με την πραγματοποίηση του πιθανού. Εκεί που η πραγματοποίηση του πιθανού είναι η διαδικασία ενός επιτεύγματος, η εξέλιξη του δυνητικού δεν μπορεί να φτάσει ποτέ σε μία κατάσταση ολοκλήρωσης [closure]. δυνητικό

εγχάραξη| η συνθήκη δημιουργίας ενός νοήματος, μίας ταυτότητας και η μόνιμη καταχώρησή

του σε ένα σταθερό υπόβαθρο. Κατά τον Flusser, στον κόσμο της γραφής, μπορούμε να διακρίνουμε δύο περιόδους. Η πρώτη ορίζεται ως περίοδος της |εγγραφής|, της γραφής δηλαδή που εγχαράσσεται βαθιά σε κάποιο υλικό. Η δεύτερη είναι η περίοδος της |επιγραφής| ή του επιγράμματος. H γραφή της εγχάραξης διαχωρίζεται από κάποια γραφή που |επιθέτει| υλικό σε κάποια επιφάνεια. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο το έν-γραμμα αντιδιαστέλλεται προς το επί-γραμμα. Οι εν-γραφές χαράσσονται σε βάθος, ενώ οι επι-γραφές αποτελούν επιφανειακές επι-θέσεις.

_ contigence| η αδυναμία της απόλυτης καθήλωσης των σχέσεων και των ταυτοτήτων και τον περιορισμό της σύστασης μιας αντικειμενικότητας σε μία και μοναδική απόλυτη αρχή. |Ενδεχομενικό είναι κάτι του οποίου η ουσία δεν συνεπάγεται την ύπαρξη| που σημαίνει ότι ενδεχομενικότητα

154

ινdex ennοιων

οι συνθήκες ύπαρξής του είναι εξωτερικές ως προς αυτό. [Laclau Ernesto, Για την Επανάσταση της Εποχής μας, σελ. 77]. επαύξηση

augmentation|

η επένδυση με νέες προεκταμένες ιδιότητες, οι οποίες

εξαρτώνται από τα τεχνολογικά μέσα.

ετερό| η ετερότητα ερμηνεύεται γενικά ως η ανταλλαγή της ταυτότητας [identity] με έναν άλλον

εαυτό, η κατάσταση της αποξένωσης από τον συνειδητό εαυτό.

fictio|<λατινικός όρος>| υποδηλώνει ένα πλάσμα παράγωγο της φαντασίας, μια συμβολική

αναπαράσταση, μια αναλογική μίμηση. Βασίζεται στο φαντασιακό και στην αναγνώριση μορφών. Πεδίο: τέχνη.

homo ludens| ο παίζων άνθρωπος. Η έννοια αναφέρεται στον άνθρωπο, ο οποίος δεν αντανακλά

τις ορισμένες πτυχές της κοινωνικής ζωής, αλλά τις επανασυστήνει, ορίζοντας διαρκώς νέες. Οι σχέσεις που δημιουργούνται προκύπτουν μέσα από την επινόηση-στήσιμο πιθανών συναντήσεων, συντηρούμενες μόνο από την απόλαυση που προσφέρουν. Το σύγχρονο παράδειγμα του παίζοντος ανθρώπου, αναφέρεται στον άνθρωπου του διαδικτύου, ο οποίος συνάπτει εφήμερες σχέσεις, επηρεάζει άλλες και αλληλεπιδρά συνεχώς με το περιβάλλον του. Εκφράζει τη συνεχή κινητικότητα και μεταβολή των καταστάσεων, αποφεύγοντας κοινωνικές στατικές δομές. ιδιοκτησία| μέσο οριοθέτησης, ένας τρόπος αξιοποίησης του χώρου για εκάστοτε σκοπούς. Υπό

αυτήν την έννοια, σχηματίζονται σχέσεις εξουσίας μεταξύ χωρικών συστημάτων [υλικών ή άυλων] και αναπτύσσονται σχέσεις συνεργασίας ή εξαναγκασμού. ιδιωτικότητα| το δικαίωμα ενός ανθρώπου στην παροχή ή απόκρυψη πληροφοριών. Η ανάγκη

θωράκισης, η απομάκρυνση από το συλλογικό. Προκύπτει όχι ως άρνηση της κοινωνικότητας αλλά ακριβώς ως αναπόσπαστο μέρος της. Στον κυβερνοχώρο, αλλά και στην πραγματική ζωή, ο άνθρωπος είναι από τη φύση του εκτεθειμένος. Μέσα στην κοινωνική πραγματικότητα η ιδιωτικότητα βιώνεται με πολλούς τρόπους.  in medias res| λατινική φράση που σημαίνει, αν μεταφραστεί κατά λέξη, στο μέσο των πραγμάτων,

μιας υπόθεσης/πλοκής/αφήγησης. Υποδηλώνει τη λογοτεχνική και καλλιτεχνική αφηγηματική τεχνική, όπου η ιστορία δεν αρχίζει στην αρχή [ab ovo, ab initio]. Δεν πρέπει ωστόσο, με βάση την κυριολεκτική σημασία, να σχηματιστεί η εντύπωση ότι η αφήγηση αρχίζει από το μέσο της υπόθεσης. Η ακριβής σημασία του όρου είναι η εξής: η αφήγηση δεν παρακολουθεί τα γεγονότα της αφήγησης, και δεν τα παρουσιάζει στη χρονική τους σειρά και αλληλουχία. Η αφήγηση αρχίζει από το κέντρο, δηλαδή από το γεγονός που αποτελεί την |καρδιά| της πλοκής, από το πιο ουσιαστικό και πιο καίριο περιστατικό. Το In medias res σχετίζεται με την ανάδρομη [flashback] και μη γραμμική [non linear] αφήγηση. Συχνά δημιουργείται στον αναγνώστη ένα αφηγηματικό κενό, δηλαδή κάποια απορία και ορισμένα ερωτηματικά για τα γεγονότα που χρονικά προηγούνται και τα οποία ο αναγνώστης προς το παρόν αγνοεί.Το αφηγηματικό κενό προκαλεί το ενδιαφέρον και διεγείρει την προσοχή του αναγνώστη, επειδή ακριβώς του δημιουργεί εύλογες απορίες. Στη συνέχεια, αυτές οι απορίες και το |κενό| αίρονται μέσω αναδρομικών αφηγήσεων και αποκαθίσταται η ομαλή ροή και εξέλιξη της αφήγησης.

155

in medias res

| 

κυβερνο - οργανισμός

_ cyborg| το σώμα, το οποίο λειτουργεί ως μέσο πληροφόρησης και [απο]κρυπτογράφησης, ανάγεται σε μέσο πολιτισμικής έκφρασης επηρεασμένης, ψηφιοποιημένης και τεχνολογικά δομημένης σε virtual περιβάλλοντα. _ cyberspace| ο όρος αποδίδεται στο συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας William Gibson και συγκεκριμένα πρωτοεμφανίστηκε στο έργο του Neuromancer [Νευρομάντης] το 1984. Εκεί ο Gibson περιγράφει τον κυβερνοχώρο ως |μια ομόφωνη παραίσθηση που βιώνεται καθημερινά από δισεκατομμύρια νόμιμους χρήστες. Μια γραφική απεικόνιση δεδομένων απομονωμένων από κάθε υπολογιστή στο ανθρώπινο σύστημα. Αδιανόητη περιπλοκότητα. Γραμμές φωτός εκτείνονται στο μη-χώρο της διανόησης, ομάδες και αστερισμοί πληροφοριών. Όπως φώτα μιας πόλης υποχωρούν...| [Μ. Gausa, Metapolis Dictionary of Advanced Architecture: City, Technology and Society in the Information Age, 2003, σελ. 114]. Ο συγκεκριμένος όρος είναι ένας συγκερασμός της κυβερνητικής [μελέτη βιολογικών και συνθετικών συστημάτων και μηχανισμών] και του χώρου. Υποδηλώνεται ένα περιβάλλον που έχει δημιουργηθεί από δίκτυα επικοινωνιών που χρησιμοποιούν ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Ακόμη με το συγκεκριμένο όρο, υπονοείται ένας δυνητικός χώρος, ο χώρος ανάμεσα στον πραγματικό και τη μετασκευή του σε εικονικό [υβριδικός χώρος]. Ο χώρος αυτός προκύπτει μέσα από καθορισμένες συνθήκες του πραγματικού χώρου και δρα σε παραλληλία με αυτόν. Παραδείγματα τέτοιων υβριδικών καταστάσεων χώρου αποτελούν η εκτέλεση μίας τηλεφωνικής συνομιλίας, ο χώρος των διατραπεζικών λογαριασμών, ο χώρος του Ιnternet κ.α. Ωστόσο, όπως έχει δηλώσει ο Heim, |o κυβερνοχώρος είναι ουσιαστικότερος από μια απλή επανάσταση στα ψηφιακά μέσα - ο κυβερνοχώρος είναι ένα μεταφυσικό εργαστήριο, ένα εργαλείο για τη μελέτη της δικής μας αίσθησης πραγματικότητας.| [Heim, Michael, Virtual Realism, Oxford University Press, 1998]. κυβερνοχώρος

_ black box| παρομοίωση που δηλώνει μία αδιαφανή διαδικασία. Περιγράφει μία διαδικασία, της οποίας ο τρόπος διεξαγωγής του αποτελέσματος [output], μετά την εισαγωγή δεδομένων [input], παραμένει άγνωστος. Η κρυφή εσωτερική δομή. μαύρο κουτί

mediat| το διάμεσο. Η έννοια προσδιορίζει τη διαμεσολάβηση. μετα-ανθρώπινο

_ post-human| αναφέρεται στη θεωρία που αναπτύχθηκε, από το 1988 που εκδόθηκε το Post-Human Manifesto του Steve Nichols, πάνω στη φιλοσοφία της συμβίωσης της ανθρώπινης φύσης με τη μηχανή. Δεν αφορά τόσο στην αλλαγή του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος τον εαυτό του, όσο στο πώς θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικότερα η τεχνολογία και τα άλλα διαθέσιμα μέσα, ώστε να αλλάξουμε αυτό που είναι. _ metadata| δεδομένα τα οποία περιγράφουν άλλα δεδομένα. Κατά κανόνα, ένα σύνολο μεταδεδομένων περιγράφει ένα άλλο σύνολο δεδομένων, το οποίο αποτελεί μια πηγή. Τα μεταδεδομένα είναι δομημένα και κωδικοποιημένα και περιγράφουν χαρακτηριστικά πληροφοριακών οντοτήτων, αποσκοπώντας στην ταύτιση, την αναγνώριση, την ανακάλυψη, την αξιολόγηση και τη διαχείριση των οντοτήτων που περιγράφονται. Διακρίνονται σε κατηγορίες ανάλογα με το περιεχόμενό τους, τη μεταβλητότητά τους και τη λογική συνάρτησή τους. μεταδεδομένα

μετα- μεσική συνθήκη

_ post-medium condition| όρος που εισήγαγε η Rosalind Krauss σε ένα από τα σημαντικότερα δοκίμιά της [A Voyage on the North Sea. Art in the Age of the Post-

156

ινdex ennοιων

Medium Condition, 1999]. Με τον όρο αυτό δηλώνεται η μετατόπιση από την εμμονή στην ιδιαιτερότητα ή στην ειδικότητα του μέσου [medium specificity] στην πολυμεσική διάχυση. Με τη διάνοιξη της νέας αυτής συνθήκης, το μέσο παύει να συνιστά μια τεχνική εκτέλεσης ή, την κατεξοχήν συμβατική υλική συνθήκη, και καθίσταται ένα απεριόριστο πεδίο δυνατοτήτων. μεταμοντέρνος υπερ -χώρος| με τον όρο αυτό ο Fredrick Jameson αναφέρεται στην

πρόσφατη μεταλλαγή του χώρου, που κατόρθωσε τελικά να υπερβεί τις δυνατότητες που έχει το ανθρώπινο σώμα να αυτό-τοποθετείται, να οργανώνει αισθητηριακά το άμεσο του περιβάλλον και να οριοθετεί νοητά τη θέση του σε χαρτογραφημένο εξωτερικό χώρο. Ο όρος δεν παραπέμπει σε µία δεδομένη τοπογραφική περιοχή, αλλά σε µία ενδιάμεση ζώνη εκτοπισμού και απεδαφοποίησης που σχηματίζει την ταυτότητα του υβριδικού υποκειμένου. Πρόκειται ουσιαστικά για την αδυναμία του νου να χαρτογραφήσει το αποκεντροποιημένο παγκόσμιο επικοινωνιακό δίκτυο, όπου βρίσκονται τα άτομα ως επιμέρους υποκείμενα [Jameson, Fredrick , |Postmodernism, or the Cultural Logic of Late Capitalism|, New Left Review, 146, 1984, σελ. 53-92]. μη -τόπος

_ non place| ο μη οικειοποιήσιμος χώρος, ο χώρος με προσωρινή ταυτότητα. Υποδηλώνεται η έλλειψη αναγνωσιμότητας από τους χρήστες. μηχανή turing| οποιοσδήποτε πολύπλοκος μηχανισμός ή αλγόριθμος που συντάσσει ή

αναδιατάσσει διακριτά στοιχεία.

μικροπλίνθια| δομικά στοιχεία σημειακής διάστασης, τα οποία συνθέτουν, μέσω της διάταξής

τους, ένα ολοκληρωμένο σύνολο. Τα δομικά στοιχεία ενέχονται στον ψηφιακό κώδικα και σχετίζονται με τα αντίστοιχα τεχνικά μέσα που τον αξιοποιούν. Κουκίδες για το μάτι [φωτογραφία] και κουκίδες για το αυτί [τηλέγραφος] συναντώνται στην κορυφή ενός ουρανοξύστη [Marshall McLuhan, Understanding Media [2008], Νέα Υόρκη: Routledge Classics, σελ. 207]. Η φράση αυτή συνοψίζει το άκρον άωτον της διαμεσολάβησης σε συνδυασμό με την κορύφωση της τεχνολογικής ανάπτυξης. Όλα πλέον μπορούν να μεταδίδονται ως συνδυασμός μικροσκοπικών στοιχείων με τη χρήση της αντίστοιχης τεχνολογίας. milieu| το μέσον. Η έννοια προσδιορίζει τη θέση ενός στοιχείου που τοποθετείται εν μέσω, στη μέση

της απόστασης δύο άλλων. moyen| το μέσο. Η έννοια προσδιορίζει τον τρόπο μετάβασης από μία κατάσταση σε μία άλλη.

Αποτελεί το μέσο για την εξυπηρέτηση ενός σκοπού. μυχιότητα| η μυστικότητα, η απόκρυψη συγκεκριμένων στοιχείων από τον Άλλο, ο οποίος

βρίσκεται έξω από τον οικείο χώρο της διαμονής. Εγκαθιδρύει τη μυστικότητα και ασφαλίζει την ιδιωτικότητα. Ο άνθρωπος οικειοποιείται τον κόσμο μέσα από την οικείωση της διαμονής του, αυτής της εναρκτήριας διασποράς του στο έξω, σε αυτό το έξω που τον περιβάλλει και ταυτόχρονα τον αποκλείει.

_ quasi object| παρεμφερής έννοια με αυτή του ΠΕΡΙΠΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ. Αφορά αντικείμενα που διακρίνονται από μια ΑΣΑΦΕΙΑ. Η ΑΣΑΦΕΙΑ αυτή προκύπτει από το γεγονός ότι δεν μπορούν να περιγραφούν παρά μόνο μέσα από την αναφορά σε διαδοχικές αφηγήσεις όπου αυτά συμμετέχουν. Το οιονεί αντικείμενο σημαδεύει ή δηλώνει ένα υποκείμενο, το οποίο, χωρίς εκείνο, δε θα ήταν υποκείμενο [Michel Serres, το παράσιτο, σελ. 451] οιονει αντικειμενο

157

in medias res

| 

όριο| η έννοια αυτή συλλαμβάνεται εδώ μέσω της ιδιοκτησίας. Συνεπώς, δεν αποτελεί χωρικό

γεγονός, αλλά ένα κοινωνιολογικό γεγονός που μορφοποιείται χωρικά. otaku| [οτάκου] αποκαλούνται στην Ιαπωνία οι φανατικοί οπαδοί των anime, των manga και των

ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Στα ιαπωνικά ο όρος otaku έχει αρνητικές υποδηλώσεις ενώ στα αγγλικά και στις άλλες γλώσσες, ο όρος έχει μεγαλύτερη ελαστικότητα. Γενικότερα ο όρος χρησιμοποιείται για να αποδώσει την εμμονή ενός ανθρώπου με ένα πράγμα, συνήθως σχετιζόμενο με την τεχνολογία.

_ utopia| το όνομα φαίνεται να προέρχεται από τη σύνθεση |ου–τόπος| που παραπέμπει στο μεταφυσικό χαρακτηρισμό |μη-ον|, θέλοντας να τονιστεί η υπερβατικότητα σε σχέση με το φυσικό κόσμο. Η Πολιτεία του Πλάτωνα και η Ουτοπία του Thomas More αποτελούν τους εμπνευστές της κλασσικής ουτοπίας.  ουτοπία

_ panopticon| αποτελεί έναν αρχιτεκτονικό πειραματισμό του αρχιτέκτονα Jeremy Bentham το 1785. Η ιδέα του σχεδιασμού του επιτρέπει τη συνεχή επίβλεψη [-opticon] όλων [pan-] των κρατουμένων. Αντιπροσωπεύει ένα σύστημα ελέγχου και επιτήρησης, που επιτρέπει την αυτοματοποίηση και αποατομίκευση της εξουσίας. Προάγει ένα είδος ασώματης εξουσίας και η δύναμη [εξουσία] επικεντρώνει την αρχή της όχι τόσο στο άτομο, όσο σε μια συγκεκριμένη συντονισμένη διανομή σωμάτων, επιφανειών, φωτισμών, βλεμμάτων . πανόπτικον

_ ubiquity| η δυνατότητα ταυτόχρονης αλληλεπίδρασης σε παραπάνω από έναν τόπους. Σχέσεις τέτοιου τύπου επιτυγχάνονται στο δυνητικό επίπεδο του κυβερνοχώρου. πανταχού παρουσία

παραγωγός| ορίζεται το είδος του ανθρώπου, ο οποίος εγκαθίστανται μόνιμα σε ένα τόπο, με

στόχο την παραγωγική επέμβαση σε αυτόν. Οι εγκατεστημένοι γεωργοί τρέφονται από τη γη που καλλιεργούν, παράγουν μνήμη και ταυτότητα. παράσιτο| η ετυμολογία της λέξης [παρά + σίτος] εσωκλείει το νόημα της έννοιας και τον τρόπο

με τον οποίο αυτή λειτουργεί: το πρόθεμα παρά- σημαίνει γειτονικός, διπλανός, μετατοπισμένος, καταμετρά μια απόσταση, κάτι σαν ελαφριά απόκλιση από την ισορροπία. [Michel Serres, το παράσιτο σελ. 287]. Υπονοεί ένα λανθάνον στοιχείο, ένα παράγοντα σφάλματος, αποστασίας. Είναι πάντοτε έμμεσο και ποτέ άμεσο, δεν βρίσκεται πάνω στο πράγμα, αλλά πάνω στη σχέση. Το σίτος είναι η τροφή. Το παρά-σιτο λοιπόν είναι το σημείο σε απόκλιση από την τροφή, από τα αγαθά. Αυτή καθαυτή η κινητικότητα της ανταλλαγής, η ρευστότητα, η δύναμη της μεταμόρφωσης. Όπως παρουσιάζεται μέσα από το βιβλίο του Serres, το παράσιτο ως έννοια δεν σχετίζεται με τα επιμέρους στοιχεία ενός συστήματος, ούτε αποτελεί το αποτέλεσμα μίας σχέσης μεταξύ αυτών. Αναφέρεται στην ίδια τη σχέση, βρίσκεται στη διατομή της και στους κόμβους της, είναι ο τελεστής της. Παρεμβαίνει και παρεμβάλλεται σε κάθε σχέση, συνεπώς προηγείται αυτής.

_ quasi object| με τον όρο αυτό δηλώνεται από τον Jacques Lacan το κατάλοιπο ενός σώματος, το οποίο δεν είναι ολοκληρωμένο. Δεν αναγνωρίζεται δηλαδή ολόκληρη μορφή, αλλά ένα μέρος της. Πρόκειται για ένα σύνολο διακριτών μερών, το οποίο προκαλεί μία ψευδή αίσθηση πληρότητας στο αντικείμενο, πχ. το στήθος της μητέρας ως μερικό αντικείμενο για ένα νεογνό. Όλα τα αντικείμενα δεν είναι παρά μερικά αντικείμενα, καθώς δεν υπάρχει το αντζικείμενο ως ολότητα και δεν αποτελούν κίνητρα επιθυμίας. Η ίδια έννοια εμφανίζεται από τον Antoine Picon και τον Stan περίπου αντικείμενο

158

ινdex ennοιων

Allen για να περιγραφεί το |τεχνικό αντικείμενο|.

_ flaneur| ο άνθρωπος των σύγχρονων μητροπολιτικών κέντρων, των μεταπόλεων. Ο άνθρωπος που περιπλανάται χωρίς στόχο, άσκοπα. πλάνητας

_ information| η πληροφορία αποτελεί μία οντότητα που διαφέρει της ύλης και της ενέργειας. Ετυμολογικά προέρχεται από την γερμανική ρίζα informieren, η οποία σημαίνει την εγγραφή μίας μορφής σε υλικό υπόστρωμα [in-formieren]. Παράλληλα, ορίζεται θερμοδυναμικά, ως η παραγωγή αρνητικής εντροπίας που επιτρέπει την ανάδυση απίθανων καταστάσεων [τάξη]. Όσο μικρότερη είναι η πιθανότητα να συμβεί ένα γεγονός τόσο μεγαλύτερη πληροφορία θα συνοδεύσει την πραγματοποίησή του. Κατ΄αναλογία, η απώλεια πληροφορίας [disinformation], οδηγεί στην αύξηση της εντροπίας και άρα σε πιο πιθανές καταστάσεις [αταξία]. Συνιστά ένα μέγεθος που επιτρέπει τη δημιουργία συνάφειας μεταξύ ενός μεταβιβαζόμενου συνόλου σημάτων και του εύρους μεταβίβασης σημάτων σε ένα δίαυλο επικοινωνίας. πληροφορία

_ réel| το Πραγματικό είναι για τον Lacan ό,τι αντιστέκεται στο συμβολικό, ό,τι δεν εγγράφεται στη γλώσσα. Αυτό που αποκρύπτεται και που με αυτή του την στάση απολύει εν τέλει και αυτή τη διαθεσιμότητα της γλώσσας. Μια συνθήκη που ανθίσταται στην αναπαράσταση της, μια αδυνατότητα που διαγράφεται μόνο στην συμβαντική και ακαριαία της διεμφάνιση. πραγματικό

γενιά| ο όρος χρησιμοποιείται για να δηλώσει τους σημερινούς νέους που προσαρμόζονται εύκολα στους ψηφιακούς, προσομοιωμένους κόσμους [Jeremy Rifkin, σελ.31 και σελ.339]. Ετυμολογικά προέρχεται από τη μυθική θαλάσσια θεότητα του Πρωτέα που άλλαζε μορφές.

πρωτεϊκή

πρωτογενής|δευτερογενής προφορικότητα

_ primary|secondaryorality| οι όροι έχουν εισαχθεί στο πλαίσιο διάκρισης μεταξύ γραπτού και προφορικού λόγου, με το επιχείρημα ότι οι εγγράμματες κοινωνίες βρίσκονται σήμερα στη φάση της δευτερογενούς προφορικότητας, ενώ οι κοινωνίες που δεν γνώρισαν ποτέ τη γραφή, βρίσκονται στη φάση της πρωτογενούς προφορικότητας. Η δευτερογενής προφορικότητα, στην οποία μετέβησαν οι κοινωνίες με την ανακάλυψη της γραφής, της τυπογραφίας και σήμερα με τη χρήση της υψηλής τεχνολογίας, προωθεί μια διαφορετικής ποιότητας και υφής αυθορμησία και εξωστρέφεια [Ong,1997:9]. ρομπότ

robot|

μια μηχανή με προκαθορισμένες κινήσεις και λειτουργίες και πιθανώς

ανθρωποειδή μορφή. sensorium|το σύνολο των αισθήσεων ως ένας αντιληπτικός μηχανισμός, ένα λειτουργικό

μηχανισμό- αποτελεί ένα συνεχώς μεταλλασσόμενο κοινωνικό και πολιτισμικό κατασκεύασμα [Ong Walter, The shifting sensorium, στο The varieties of Sensory Experience, David Howes, Toronto, University of Toronto Press, 1991].

_ serialism| έννοια που χρησιμοποιείται από τα επικοινωνιακά μέσα, για να δηλώσει την εγκαθίδρυση ορισμένων χαρακτηριστικών σε σειρές αντικειμένων. Αποτελεί μία σειρά από επαναλαμβανόμενα στοιχεία, τα οποία παρουσιάζουν μικρές διαφοροποιήσεις. Σαν όρος χρησιμοποιήθηκε αρχικά στη μουσική και στόχευε στην αποφυγή της επανάληψης ομοειδών στοιχείων. σειριαλισμός

159

in medias res

| 

σεξουαλικότητα| η τάση της ερωτικής επιθυμίας, το σύμπλεγμα της εκδήλωσης αυτής. simulatio|<λατινικός

όρος>| η εικονικότητα, η χειραγώγηση δεδομένων βάσει ενός προγράμματος. Σχετίζεται με στατιστικές διασπορές και όχι με τη μορφή, αλλά με το άμορφο, δηλαδή, με το πραγματικό. Πεδίο: τεχνολογία. συλλέκτης| ορίζεται το είδος του ανθρώπου, ο οποίος ζει νομαδικά. Οι νομάδες κτηνοτρόφοι,

μετακινούνται από τόπο σε τόπο, τρέφονται, συλλέγοντας από την εκάστοτε γη στην οποία εγκαθίστανται προσωρινά.

_ symbolique| το Συμβολικό αποτελεί ένα σύστημα διαφορών, βάσει του οποίου δομείται το γλωσσικό σύστημα. Ο Lacan, δεν εξισώνει τη συμβολική τάξη με την γλώσσα, καθώς η γλώσσα εμπεριέχει και στοιχεία της φαντασιακής τάξης. Το συμβολικό είναι το πεδίο του Νόμου, που ρυθμίζει την επιθυμία μέσα σε μία σχέση δύο στοιχείων. Η συμβολική διάσταση της γλώσσας είναι βασικά εκείνη του σημαίνοντος. Κατά συνέπεια σχετίζεται με τριαδικές σχέσεις, σε αντιδιαστολή με το φαντασιακό που χαρακτηρίζεται από δυαδικές σχέσεις. συμβολικό

συναισθητική εμπειρία| η βιωμένη εμπειρία που προϋποθέτει τη συμμετοχή μέρους ή όλων

των ανθρώπινων αισθήσεων. Αναφέρεται στη νευρολογική ανάμιξη των αισθήσεων, όπου η επίδραση της μίας αίσθησης στην άλλη είναι ιδιαίτερα έντονη και η γενική αίσθηση του παρατηρούμενου εμφανίζεται πιο πλούσια. Ο όρος είναι δανεισμένος από τη νευρολογία, ωστόσο πολλοί θεωρητικοί των μέσων τον χρησιμοποιούν πλέον για να περιγράψουν την τεχνική |μίξη| των αισθήσεων, η οποία συντελείται κατά την αλληλόδρασή μας με τα οπτικοακουστικά διαδραστικά πολυμέσα. συνθέτης| ο σύγχρονος παίζων άνθρωπος του κυβερνοχώρου. Ο άνθρωπος που δημιουργεί

πληροφορίες, μέσω της ανάδρασης με το περιβάλλον και τους γύρω του.

_ technical image| η έννοια αναφέρεται από τον Flusser για την περιγραφή σύνθετων δομών που εξαρτώνται από το τεχνικό μέσο από το οποίο παράγονται. Δεν αποτελούν δισδιάστατες επιφάνειες, αλλά ψηφιδωτά που συντίθενται από σημειακά στοιχεία μηδενικής διάστασης. Οι τεχνικές εικόνες δεν είναι απλές αναπαραστάσεις–μιμήσεις ενός φαινομένου. Βασίζονται στην ανασύνθεση ή σύνθεση εκ νέου, προσομοιώνοντας ένα φαινόμενο, αποτελώντας το ομοίωμά του. Είναι το μέσο διεξαγωγής διαλόγων. τεχνική εικόνα

τηλεματική κοινωνία| ένα κοινωνικό μόρφωμα, στο οποίο όλες οι λειτουργίες συνεργούν

με κυβερνητικό τρόπο. Αποτελείται από επιμέρους μονάδες [εγκεφάλους], οι οποίες συνθέτουν ένα σύνολο [υπερεγκέφαλος]. Δημιουργεί ένα δίκτυο διαλόγων, ως ένας εσωτερικός διάλογος, όπου παράγονται πληροφορίες. Ο Vilem Flusser χρησιμοποιεί τη μεταφορά της μυρμηγκοφωλιάς για να εξεικονίσει τη σύγχρονη τηλεματικά δικτυωμένη κοινωνία: όπως ακριβώς η μυρμηγκοφωλιά αποτελεί έναν υπερεγκέφαλο που εν είδει ψηφιδωτού συντίθεται από πολλούς επιμέρους εγκεφάλους μυρμηγκιών, έτσι και η σύγχρονη τηλεματική κοινωνία αποτελείται από εγκεφάλους, σχηματίζοντας έναν υπερεγκέφαλο που σήμερα φέρει το όνομα world wide web [παγκόσμιος ιστός]. τοπολογία| η μελέτη των συνόλων στα οποία μπορεί να οριστεί μια έννοια |κλειστότητας| έτσι ώστε

να διακρίνεται η συνέχεια για οποιαδήποτε συνάρτηση που ορίζεται σε αυτά. Ένα είδος γενικευμένης

160

ινdex ennοιων

γεωμετρίας, αφού θεωρούμε κι εδώ σχήματα. Αντικείμενο μελέτης της τοπολογίας είναι ο Τοπολογικός χώρος. Θεμελιώδεις έννοιες όπως σύγκλιση, όριο, συνέχεια, συνεκτικότητα ή συμπάγεια, συναντούν στην τοπολογία την καλύτερη τους μορφοποίηση. Η τοπολογία βασίζεται ουσιαστικά στις έννοιες του τοπολογικού χώρου και του ομοιομορφισμού. Για παράδειγμα, ένας στερεός κύβος και μια στερεή σφαίρα είναι ομοιόμορφα, μπορούμε δηλαδή να παραμορφώσουμε το ένα μέχρι να εξασφαλίσουμε το άλλο χωρίς να κολλήσουμε ή να σχίσουμε οτιδήποτε: δεν είναι όμως δυνατόν για παράδειγμα να παραμορφώσουμε μια σφαίρα σε έναν κύκλο με τον ίδιο τρόπο, επειδή η διάσταση ενός αντικειμένου είναι μια τοπολογική ιδιότητα, που δεν αλλάζει με τις μεταμορφώσεις. Υπό αυτήν την έννοια, η τοπολογία ερευνά τις βαθύτερες ιδιότητες των γεωμετρικών σχημάτων. το τραύμα της θνησιμότητας _ trauma of mortality| ορισμός που εισάγεται από τον Jacques Lacan και αναφέρεται στο θάνατο, ως το κατεξοχήν στοιχείο διάλυσης όλων των σχέσεων. Το σοκ που υφίστανται ο άνθρωπος, καθώς και η απώθηση της κατάστασης του θανάτου, υποκινούν την ανάγκη του ανθρώπου για την εύρεση της αιωνιότητας, και τη δημιουργία σχέσεων εγγύτητας.



τυποκυκλώματα| μικροτσίπ. Ο όρος αποδίδεται στην καλλιτέχνιδα Μπία Ντάβου.

υπέρ -κείμενο _

hypertext| ένας τρόπος οργάνωσης πληροφοριών, ο οποίος υπερβαίνει τη γραμμικότητα. Το πρόθεμα |υπέρ| σηματοδοτεί ακριβώς την υπέρβαση αυτή. Το υπερκείμενο θεωρείται μη γραμμικό κείμενο σε αντίθεση με το βιβλίο που θεωρείται γραμμικό. Η γραμμικότητα του βιβλίου έγκειται στο γεγονός ότι ο αναγνώστης οφείλει να διαβάζει τη μία σελίδα [ή παράγραφο] μετά την άλλη προκειμένου να κατανοήσει το περιεχόμενό του, δίχως να του δίδεται η δυνατότητα να |πλοηγείται| ελεύθερα εντός αυτού. Η πλοήγηση επιτυγχάνεται με την χρήση υπερσυνδέσμων, οι οποίοι αποτελούν τον κύριο μηχανισμό απόκλισης από τη γραμμικότητα. Το διαδίκτυο αποτελεί το δημοφιλέστερο παράδειγμα του υπερκειμένου.

_ hyperreality| ορισμός που τέθηκε από τον Jean Baudrilliard. Το αληθινό–πραγματικό, κατασκευάζεται σύμφωνα με το εξομοιωμένο μοντέλο του, ενώ δύναται και να ανεξαρτητοποιηθεί από το πρωτότυπο και να το αντικαταστήσει ως αληθινότερο του αληθινού. υπερπραγματικότητα

_ imaginaire| το Φαντασιακό αναφέρεται στη σχέση με την εικόνα των ομοίων μας και με την παράσταση του ίδιου μας του σώματος. Οτιδήποτε έχει να κάνει με ένα είδος αιχμαλωτίζουσας σαγήνης, με την αυταπάτη, με την ικανοποίηση του εαυτού μας, ανήκει στο Φαντασιακό. φαντασιακό

 χώρος| η δυνατότητα της συνύπαρξης. Καθίσταται το πεδίο της άρθρωσης μίας σχέσης, μίας

αλληλεπίδρασης. ροών _ space of flows|ο χώρος ως πεδίο διεξαγωγής ανταλλαγών και αλληλεπιδράσεων μεταξύ πραγμάτων. Σε αντίθεση με το χώρο των τόπων [space of places], ο χώρος των ροών σχετίζεται με την έννοια του συνόλου και της εξάπλωσης, και όχι με την τοπικότητα και το διαχωρισμό ταυτοτήτων. H αντίθεση μεταξύ των χώρων αυτών, αναφέρεται από τον Manuel Castells στo The rise of information society, Blackwell Publishers, Oxford 1996.

χώρος

ψηφιακός νομαδισμός| με τον όρο αυτό εκφράζεται μια εκδοχή κοινωνικής οργάνωσης στον

σύγχρονο κόσμο, ο οποίος χαρακτηρίζεται από το παράδειγμα της παραγωγής άυλων προϊόντων όπως:

161

in medias res

| 

γνώση, ιδέες, πληροφορία, εικόνες, κώδικες, γλώσσες [φυσικές και τεχνητές], συναισθηματικούς δεσμούς [affects], κα. Υποδηλώνεται μια μορφή φορητής κατοίκησης, καθώς ο χρήστης-κάτοικος του διαδικτύου δεν προέρχεται από έναν καθορισμένο τόπο, και ανεξαρτητοποιείται από μία γεωμετρική δεδομένη θέση. Υπό την έννοια αυτή, μία ηλεκτρονική διεύθυνση επαρκεί, ώστε ένα πρόσωπο να ενσωματώνεται στην κοινωνία, χωρίς να έχει κατ’ ανάγκη ορισμένο τόπο διαμονής. Παραδείγματα |εικονικού νομαδισμού| εντοπίζονται μέσα από την τηλεόραση, τα βιντεοπαιχνίδια, το διαδίκτυο και τις νέες τεχνολογίες.

162

βιβλιογραφια

| πηγεσ εικονων

--- Βιβλιογραφία -------------------------------------------------

Agamben, Giorgio, Τα δικαιώματα του ανθρώπου και η Βιοπολιτική, πού ξεκινά η Νέα Έξοδος, Τι είναι Ένα στρατόπεδο - Εκδόσεις Ελευθεριακή Κουλτούρα, Αθήνα 1999 Arnheim, Rudolf, Εντροπία και τέχνη – Εκδόσεις University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2003 Augé, Mark, Non – Places: introduction to an Anthropology of Supermodernity, London Verso, 1995 Baudrillard Jean, Simulacra and simulations, Semiotext, ΝέαΥόρκη 1983 Βεργόπουλος, Σταύρος, Καλφόπουλος, Απόστολος, Αρχιτεκτονικός Σχεδιασμός και Ψηφιακές Τεχνολογίες 2, Τομέας Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού και Εικαστικών Τεχνών, Τμήμα Αρχιτεκτόνων, Πολυτεχνική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης – Εκδόσεις Εκκρεμές, Θεσσαλονίκη 2007 Βolter, Jay David &Grusin, Richard, Remediation, Understanding New Media, MIT Press, , Cambridge 2000 Walter, Benjamin, Το έργο τέχνης στην εποχή της τεχνικής αναπαραγωγιμότητάς του [1969]– Εκδόσεις Κάλβος ,Αθήνα 1978 Castells,Manuel,Ο γαλαξίας του διαδικτύου – Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2001 Castells, Manuel, Communication power, Oxford University Press Inc., New York2009 Corner, James, Recovering Landscape: Essays in Contemporary Landscape Theory, New York: Princeton Architectural Press, 1999 DeLanda, Manuel, Χίλια χρόνια μη γραμμικής ιστορίας, μτφρ: Μάκης Βαϊνάς – Εκδόσεις Κριτική, 2002 Deleuze, Gilles & Guattari, Felix, A Thousand Plateaus: Capitalism and Schizophrenia, University of Minnesota Press, Minneapolis 1987 Deleuze, Gilles & Guattari, Felix, What is Philosophy?,Columbia University Press, New York1994 Deleuze,Gilles, Η κοινωνία του ελέγχου – Εκδόσεις Ελευθεριακή Κουλτούρα, Αθήνα 2001 De Kerckhove, Derrick, The architecture of intelligence - Birkhauser - Publishers of architecture, Switzerland 2001 Doesburg, Stephan, Space between people, How the Virtual Changes Physical Architecture, Prestel Verlag, Munich 2008

163

in medias res

| 

Flusser, Vilem, Ως προς το σύμπαν των τεχνικών εικόνων - Εκδόσεις Σμίλη, Αθήνα 2008 Flusser, Vilem, Into the Universe of Technical Images, University of Minnesota Press, Minneapolis 2011 Flusser, Vilem, Η γραφή, έχει μέλλον το γράφειν;- ΕκδόσειςΠοταμός, Αθήνα 2002 Flusser, Vilem, The freedom of the migrant – University Illinois Press, Urbana and Chicago 2003 Flusser, Vilem, Digital Apparition, Electronic Culture: Technology and Visual Representation, Timothy Druckry ed., London: Aperture, 1996 Foreign office architects ltd. Alejandro Zaera-Polo & FarshidMoussavi, The production of the virtual – The Virtual Architecture Tokyo: Tokyo University Digital Museum, 1997 Foucault Michel, Οι λέξεις και τα πράγματα, Εκδόσεις Πλέθρον, Αθήνα 2003 Frampton, Kenneth, Μοντέρνα αρχιτεκτονική, ιστορία και κριτική – Εκδόσεις Θεμέλιο, β΄έκδοση, Αθήνα 1999 Gausa, Manuel, Metapolis Dictionary of Advanced Architecture: City, Technology and Society in the Information Age – ΕκδόσειςActar, Barcelona, 2003 Gibson, William, Neuromancer– ΕκδόσειςVoyager, London, 1995 Gordon, Eric, The urban spectator: American Concept-Cities from Kodak to Google (Interfaces: Studies in Visual Culture), Editors MarkJ. Williams, Adrian W. B. Randolf, Darthmouth College Press, London 2010 Haney, William S.II, Cyberculture, Cyborgs and Science Fiction: Consciousness and the Posthuman – Εκδόσεις Rodopi, Amsterdam,2006 Haraway, Donna, Simians, cyborgs and women: The reinvention of nature, Routledge, Νέα Υόρκη 1991 Hardt, Michael, Negro, Antonio, Αυτοκρατορία – Εκδόσεις Scripta, Αθήνα 2002 Heidegger, Martin, Ποιητικά κατοικεί ο άνθρωπος – Εκδόσεις Πλέθρον, Αθήνα 2008 Heidegger, Martin, Η καταγωγή της τέχνης και ο προορισμός της σκέψης – Εκδόσεις Πόλις, Αθήνα 2006 Heidegger,Martin, Costruire, Abitare, Pensare, 1952, στο Saggi e discorsi, ιταλική μτφρ. G. Vattimo, Μιλάνο 1976 Heim, Michael, The Metaphysics of Virtual Reality– Oxford University Press, New York, 1993

164

βιβλιογραφια

| πηγεσ εικονων

Helmholtz, Hermann Ludwig Ferdinand, Οι τελευταίες εξελίξεις στη θεωρία της όρασης Abhandlungen zur Philosophie und Geometrie, Cuxhaven 1987 Jameson, Fredric, Το μεταμοντέρνο ή η πολιτισμική λογική του ύστερου καπιταλισμού, Εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 1999 Καββαθάς, Διονύσης, Τόπος, η αρχαιολογία του βλέμματος– Μακεδονικό μουσείο Σύγχρονης τέχνης, Θεσσαλονίκη, 2007 Kittler, Friedrich, Γραμμόφωνο, κινηματογράφος, γραφομηχανή - Εκδόσεις Νήσος, Αθήνα 2005 Klossowski, Pierre, Κείμενα για το Νίτσε - Εκδόσεις ποταμός, Αθήνα 2003 Κοτιώνης, Ζήσης, Πληθοδομές, το πλήθος, τα κοινά και η αρχιτεκτονική – Πανεπιστημιακές εκδόσεις Θεσσαλίας, Βόλος 2012 Krauss, Rosalind, A Voyage on the North Sea. Art in the Age of the Post-Medium Condition – hames & Hudson, London, 2000 Kuhn, Thomas Samuel, The structure of scientific revolution, US: University of Chicago Press, 1962 Lacan, Jaques, Σεμινάριο: οι 4 θεμελιακές έννοιες της ψυχανάλυσης - Εκδόσεις Ράππα, Αθήνα 1982 Levy, Pierre, Δυνητική πραγματικότητα, Η φιλοσοφία του πολιτισμού και του κυβερνοχώρου - Εκδόσεις Κριτική, 1999 McLuhan, Marshall, Κατανοώντας τα μίντια, οι προεκτάσεις του ανθρώπου [1964], μτφρ: Μάνδρος Σπύρος- Εκδότης Κάλβος, 1992 McLuhan, Marshall, Fiore Quentin, The Medium is the Massage, 1967 - Εκδόσεις Penguin Books, England, 2008 Certeau,deMichel, Επινοώντας την καθημερινή πρακτική, η πολύτροπη τέχνη του πράττειν – Εκδόσεις Σμίλη, Αθήνα 2010 Mitchell, William, City of bits – The MIT Press, Cambridge 1996 Mitchell, William, E-topia: Urban Life, Jim -But not as we know it - The MIT Press, Cambridge 1999 Mitchell William, Me++: the Cyborg Self and the Networked City - Massachusetts Institute of technology 2003 Mitchell, William, The Reconfigured Eye: Visual Truth in the Post-Photographic Era - The MIT Press, Cambridge 1994

165

in medias res

| 

More, Thomas, Η ουτοπία - Εκδόσεις Κάλβος, Αθήνα 1984 Moravech, Hans, Mind Children: The Future of Robot and Human Intelligence, Harvard University Press, 1988 Nichols, Steve, The Post human manifesto, Games monthly magazine, UK 1988 Nietzsche, Friedrich Wilhelm, Η χαρούμενη επιστήμη - Εκδόσεις Νησίδες, Αθήνα2004 Novak, Marcos, Liquid Architectures of Cyberspace. Cyberspace: First Steps, edited by Michael Benedikt–The MIT Press, , Cambridge,1992 Ong, Walter J., Προφορικότητα και Εγγραμματοσύνη, Η εκτεχνολόγηση του λόγου, επιμ: Παραδέλλης Θεόδωρος, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2005 Pallasmaa, Juhani, The eyes of the skin, Architecture and the senses, Wiley-academy, Chichester, West Sussex, England 2005 Rheingold, Howard, The Virtual Community: Homesteading on the Electronic Frontier, The MIT Press, Cambridge, 2000 Schmitt Carl, lantd und meer - Eine weltgeschichtliche Betrachtung, 1942 Scofier, Richard, Η πόλη χωρίς το έξω – Εκδόσεις future, Αθήνα 2000 Serres, Michel, Το παράσιτο – Εκδόσεις Σμίλη, Αθήνα 2009 Serres, Michel, The natural contract - The University of Michigan Press, USA, 1995 Simmel,Georg, Περιπλάνηση στη νεωτερικότητα, κοινωνιολογικά, φιλοσοφικά και αισθητικά κείμενα – Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2004 Σκαρπέλος, Γιάννης, Terra virtualis: η κατασκευή του κυβερνοχώρου – Εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 1999 Spain, Daphne, Colomina, Beatriz, Wilson, Christopher, Wigley, Mark, Από ποιά πλευρά του τοίχου, Ζητήματα φύλων στο σχεδιασμό του χώρου – Έκδοση Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος 2008 Σταυρίδης, Σταύρος, Μετέωροι χώροι της ετερότητας – Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2010 Virilio, Paul, Από την επανάσταση των μεταφορών, στην επανάσταση των μεταδόσεων – Εκδόσεις Ελευθεριακή Κουλτούρα, Αθήνα 1998 Wiener, Norbert, Cybernetics; or, control and communication of the animals and the machine - 2η έκδοση, Cambridge, MA 1961 Χατζησαββίδης, Σωφρόνης, Ελληνική γλώσσα και δημοσιογραφικός λόγος, Θεωρητικές και ερμηνευτικές προσεγγίσεις, Αθήνα: Gutenberg, 2000

166

βιβλιογραφια

| πηγεσ εικονων

--- Περιοδικά ---------------------------------------------------AD: architectures of the near future, Edited by John Wiley & sons International House, Ealing Broadway Centre, London, Vol. 79, No. 5, September-October 2009 ART1, Η τέχνη σήμερα, ScoffierRichard, Προς μία Αρχιτεκτονική Τραγική, Τεύχος 15, Εκδότης, Μπουλούτζας Αντώνης, Μάιος-Ιούνιος-Ιούλιος 1993 Αρχιτέκτονες, Τζιρτζιλάκης Γιώργος, Μεσοαρχιτεκτονική. Σχόλια στην υπερμεσική διάλυση της αρχιτεκτονικής, σελ. 56, Τεύχος 52 – περίοδος B, Περιοδικό του ΣAΔAΣ-ΠEA, ΙούλιοςΑύγουστος 2005 Η Αρχιτεκτονική ως τέχνη, Τζιρτζιλάκης Γιώργος, Η αδιάφορη κατοίκηση, Αρχιτεκτονική και ανόργανα δίκτυα, σελ. 15, Τεύχος 14, Έκδοση ΣΑΘ, Ιούλιος-Αύγουστος-Σεπτέμβριος 2005 Η Αρχιτεκτονική ως τέχνη, Χατζησάββα Δήμητρα, Χώροι συλλογικής εμπειρίας-Χαμένοι στη μετάφραση του πραγματικού , σελ. 6, Τεύχος 12, Έκδοση ΣΑΘ, Ιανουάριος-ΦεβρουάριοςΜάρτιος 2005 Η Αρχιτεκτονική ως τέχνη, Βλαχονάσιου Ελένη, Εικονικοί χώροι και συλλογική εμπειρία, σελ. 20, Τεύχος 12, Έκδοση ΣΑΘ, Ιανουάριος-Φεβρουάριος-Μάρτιος 2005 Κοντέινερ, Κοτιώνης Ζήσης, Σώμα σε δράση, σελ. 28, Τεύχος 2, Δεκέμβριος 2009 Κοντέινερ, FlusserVilem, Ψηφιακή Φαινομενικότητα, μτφρ. Καββαθάς Διονύσης, Γκινοσάτης Δημήτρης, σελ. 34, Τεύχος 11, Νοέμβριος 2010 Κοντέινερ, Γκινοσάτης Δημήτρης, Από τις εικόνες της πραγματικότητας στην πραγματικότητα των εικόνων, σελ. 44, Τεύχος 11, Νοέμβριος 2010 The Αrchitectural Review: Pallasmaa Juhani, Hapticity and Time-Notes on fragile architecture

--- Άρθρα-Ιστότοποι ----------------------------------------------

Αθανασίου, Αθηνά, Εθνογραφία στο διαδίκτυο ή το διαδίκτυο ως εθνογραφία:δυνητική πραγματικότητα και πολιτισμική κριτική Αντονάς, Αριστείδης, metatectonics, Επεκτάσεις της Αρχιτεκτονικής, Μοντερνισμός και Αρχιτεκτονική Εκπαίδευση, DOCOMOMO Congress, 2007 Athens By Sound catalogue, 11th International Architectural Exhibition, La Biennale di Venezia, Out there. Architecture beyond building Βurnett, Gary, Buerkle, Harry, Information Exchange in Virtual Communities: A Comparative Study, Florida State University, 2000 http:// jcmc.indiana.edu/vol9/issue2/burnett.html

167

in medias res

| 

Castells, Manuel, Ο Αιώνας της Πληροφορίας και η Διαδικτυακή Κοινωνία http://www.ellak. gr/index2.php?option=com_docman&task=doc_view&gid=19&Itemid=125

Γεωργιάδης Νίκος, Ζητωνούλης, Βάϊος, Η πραγματική διάσταση της ψηφιακής τεχνολογίας στην αρχιτεκτονική σύνθεση. http:// www.lituraterre.org/ Ellinika-Agrammatosyni-THE_ DIMENSION_OF_THE_REAL.htm

Foerster, von, Herman, Four Days of Systems Theory III: Heinz von Foerster on Luhmann. http://writingmachines.wordpress.com/2010/10/25/four-days-of-systems-theory-iii-von-foerster-onluhmann/

Η αρχιτεκτονική ως συνθήκη δράσης, 20 Αύγουστος, 2006. http://www.greekarchitects.gr Kittler, Friedrich, There is no software - Editors: Arthur and MarilouiseKroker,1995 http:// www.ctheory.net/articles.aspx?id=74.htm

Matthews, Geoff, Invasion of the Body Snatchers– 4-D Dynamics conference, De Montfort University – Sept. 1995 http://ulincoln.academia.edu/GeoffMatthews/Papers/579448/Invasion_of_ the_body_snatchers_architecture_and_virtual_space

Manovich, Lev, After the digital Divine? German aesthetic Theory in the Age of New Media, Washington University, Απρίλιος 2006 http://www.levmanovich.net Manovich, Lev, The Poetics of Augmented Space: Learning from Prada, 2002 http://www. noemalab.org/sections/ideas/ideas_articles/pdf/manovich_augmented_space.pdf

Παπαλεξόπουλος Δημήτρης, Σταυρίδου Αθηνά, Τεχνολογίες αιχμής και αρχιτεκτονική: Από το συνολικό σχεδιασμό στην καθολική διαχείριση (πέραν της μητροπολιτικής σκέψης) www. ntua.gr/archtech

Σταυρίδης, Σταύρος, Ο χώρος της τάξης και οι ετεροτοπίες: o Φουκώ ως γεωγράφος της ετερότητας, από τη στήλη Αφιέρωμα στον Μισέλ Φουκώ, Ουτοπία, σελ. 145, Τεύχος 72, Νοέμβριος - Δεκέμβριος, 2006 http://library.panteion.gr:8080/dspace/handle/123456789/1865 The new sensorium, Marshall McLuhan and Walter J.Ong International Centenary Symposium, Αθήνα 20/4-21/04/2012 http://entopia.org/newsensorium Το Υπερκείμενο: Αισθητική και Λογική, Τοπολογία και Παθολογία, http://www.lituraterre.org/ Ellinika-Psychanalyse_et_Topologie.htm

Yale University, Is drawing dead? symposium, 2012, http://www.architecture.yale.edu/drupal/ events/symposia/spring2012

Virilio, Paul, The Clairvoyant in the Age of Total Transparency, 1996 http://www.cyberhobbit. de/clairvoyant.html

168

βιβλιογραφια

| πηγεσ εικονων

Zizek,Slavoj, The Cyberspace Real,Cyberspace Between Perversion and Trauma

http://

www.egs.edu/faculty/slavoj-zizek/articles/the-cyberspace-real/

169

in medias res

| 

--- Πηγές εικόνων -----------------------------------------------Εικόνα 1_ ΑΡΧΗ ΒΙΒΛΙΑ

Ουτοπία – utopia project archive 2006-2010, Athens school of fine arts

Εικόνα 2_ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΒΙΒΛΙΑ

AD: architectures of the near future, Edited by John Wiley & sons International House, Ealing Broadway Centre, London, Vol. 79, No. 5, September-October 2009 ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ

http://geordiemilne.com/?tag=stars http://www.sciencephoto.com/media/206309/enlarge Εικόνα 3_ PROFILE ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ

http://www.dailymotion.com/video/xr82ug_prometheus-noomi-rapace_shortfilms

Εικόνα 4_ ΠΡΟΕΚΤΆΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΑ

Ουτοπία – utopia project archive 2006-2010, Athens school of fine arts

Εικόνα 5_ ANALOG VS DIGITAL ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ

http://www.caad.arch.ethz.ch/blog/?p=1803 http://www.dromemagazine.com/nomadism-its-reverse-and-the-excluded-third/

Εικόνα 6_ ACTUAL VS VIRTUAL ΒΙΒΛΙΑ

AD: architectures of the near future, Edited by John Wiley & sons International House, Ealing Broadway Centre, London, Vol. 79, No. 5, September-October 2009 ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ

http://www.vertexmodelling.co.uk/site/portfolio/london_renders/

170

βιβλιογραφια

| πηγεσ εικονων

Εικόνα 7_ ΑΠΟ ΤΗ ΜΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΣΤΗ ΔΙΑΛΟΓΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ

http://www.organicbz.com/flex/keiichi-matsuda-augments-reality http://www.alpha-ville.co.uk/CELL/

Εικόνα 8_ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΝΣΩΜΑΤΟ ΣΤΟΝ ΑΠΟΣΩΜΑΤΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΕΑΥΤΟ ΒΙΒΛΙΑ

AD: architectures of the near future, Edited by John Wiley & sons International House, Ealing Broadway Centre, London, Vol. 79, No. 5, September-October 2009 ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ

http://www.nytimes.com/2009/05/05/science/05tier.html?_r=2 http://supertouchart.com/2008/01/18/detroitblood-rust-and-carnivora/ http://www.debutart.com/illustration/viktor-koen/new-phone-cameras#/illustrationportfolio http://wordlesstech.com/2011/09/20/editorial-illustrations-by-viktor-koen/ http://www.body-pixel.com/2010/11/28/second-skin-by-hayley-may-and-fiona-christie/ http://matsysdesign.com/

Εικόνα 9_ ΤΗΕ NEW SENSORIUM ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ

http://spider.ipac.caltech.edu/staff/kaspar/obs_mishaps/images/dust.html https://dhs.stanford.edu/social-media-literacy/tvtropes-pt-1-the-weird-geometry-of-theinternet/

Εικόνα 10_ H ΓΟΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΟΥ ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ

http://www.christianhubert.com/writings/smooth_striated.html http://www.zougla.gr/sismoi/article/apef8ias-sindesi-me-tous-sismografous-tou-panpatron-se-pragmatiko-xrono http://molonoti.gr/ελλάδα/σεισμική-δόνηση-στον-σαρωνικό-ταρακούνησε-τη-βόρειαπελοπόννησο http://nyxtobaths.blogspot.com/2012/01/53-625.html

Εικόνα 11_ Η ΜΕΤΑΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΒΙΒΛΙΑ

AD: architectures of the near future, Edited by John Wiley & sons International House, Ealing Broadway Centre, London, Vol. 79, No. 5, September-October 2009

171

in medias res

| 

ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ

http://sitesandsounds.net.au/2011/02/phd/ http://www.ottocad.net/blog/?p=467 http://geographer-at-large.blogspot.gr/2011_11_01_archive.html http://www.tomsguide.com/us/Micro-Helicopter-Hive-3D-led-lights,news-6191.html http://opensailing.blogspot.gr/2009/12/openetorg.html http://devingaffney.com/wikipedia-network-maps

Εικόνα 12_ PARADIGM SHIFT ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ

http://reas.com/ http://dprbcn.wordpress.com/2009/10/15/perry-kulper-revisited/ http://www.bustler.net/index.php/article_image/krob_competition_2011_-_the_winners_ are_in/image/5567

Εικόνα 13_ Η ΠΟΛΥΤΡΟΠΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ

http://reas.com/

Εικόνα 14_ ΚΑΤΟΙΚΏΝΤΑΣ ΤΟ ΜΈΣΟ ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ

http://stockterra.com/bedding/minimaldust.html http://www.astronet.ru/db/xware/msg/1201847 http://www.valdilima.com/Images/photos/pages/March%20-%20The%20wind%20 blowing%20clouds%20over%20Prato%20Fiorito_JPG.htm http://www.vam.ac.uk/b/blog/journey-within-journey/dust-works

Εικόνα 15_ ΕΠΙΣΤΟΦΗ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ

Ουτοπία – utopia project archive 2006-2010, Athens school of fine arts http://reas.com/

Ένθετο παράδειγμα1_ NEW BABYLON ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ

http://benandjess.wordpress.com/2008/12/02/constants-new-babylon/ http://bombsite.com/issues/91/articles/2713 http://boiteaoutils.blogspot.gr/2010/03/constants-new-babylon-drawings.html http://dismantlingarchitecture.wordpress.com/2010/07/22/new-babylon-a-nomadictown/

172

βιβλιογραφια

| πηγεσ εικονων

http://fromztoa.net/?p=1437 http://kirstyleonard.wordpress.com/2011/12/08/new-babylon-the-activist-drawing007/ Ένθετο παράδειγμα 2_ STELARC | LEE BULL ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ

http://tsimitakis.wordpress.com/2007/05/16/εικόνες-από-το-σώμα-του-μέλλοντος/ http://www.flickr.com/photos/arselectronica/4611066501/ http://cuneimedia.com/art/stelarc-the-cyborg-artist http://stage.itp.nyu.edu/history/timeline/pingbody.html http://www.luxartasia.com/2011/12/lehmann-maupin-gallery-stpi-and-art.html http://www.flickr.com/photos/victrolastudio/5375187281/ http://www.publishedart.com.au/bookshop.html?book_id=4153 http://montajmontaj.wordpress.com/ http://www.cactusartgallery.com/en/category/events/international/ http://www.dezeen.com/2010/10/22/b-side-by-hussein-chalayan-at-spring-projects/ http://beesarchitecture.blogspot.gr/2010/11/minimaformstheodoer-spyropoulosstephen.html http://archrecord.construction.com/archrecord2/ http://data-tribe.net/wework4her/index.php?m=05&y=08 http://mmrr.blogspot.gr/2005_05_01_archive.html

Ένθετο παράδειγμα 3_ INVERTED SHADOW | CONSTELLATIONS | NEGOTIATE MY BOUNDARY ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ

http://www.gabischillig.de/architecture/inverted-shadow http://www.whalearchitects.net/ http://awhalesarchitects.tumblr.com/CONSTELLATIONS http://www.negotiatemyboundary.com/

Ένθετο παράδειγμα 4_ HYPERHABITAT | LES IMMATERIAUX ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ

http://www.hyperhabitat.net/ http://www.artnet.de/magazine/les-immateriaux-von-jeanfrancois-lyotard/images/4/ http://www.artnet.de/magazine/les-immateriaux-von-jeanfrancois-lyotard/

173