Algmene Beschouwingen 2016 GroenLinks Gulpen-Wittem

Algemene beschouwingen 2016

Voorgelezen tijdens de raadsvergadering op 5 November 2015 Door: Marion van der Kleij, Jack Cremers en Egid van Houtem

Voorzitter, Voor deze beschouwingen willen wij u meenemen naar het jaar 2026. Ja, u hoort het goed, wij kijken 10 jaar verder dan de voorliggende begroting. GroenLinks vraagt zich af waar we over 10 jaar willen staan en hoe de besluiten van vandaag daaraan bijdragen.

Korte termijn besluitvorming voor een lange termijn perspectief!

1. Bestuur in de gemeente Heuvelland.

In het jaar 2026 ... …bestaat de gemeente Gulpen-Wittem niet meer. Het lokaal bestuur is voor onze

inwoners geregeld in de gemeente ​ Heuvelland.​ De centrumgemeente constructie met

Maastricht bleek niet te werken. Wat de Heuvelland gemeente bindt, zoals kleine kernen, agrarisch landschap, natuur en recreatie, kwam in deze samenwerking niet uit de verf.

Bovendien kwam de democratische besluitvorming in alle samenwerkingsverbanden te veel onder druk te staan. Het raadswerk werd uitgehold. Het lokaal bestuur zetelt in 2026 in Margraten, maar dat is meer een administratief centrum dan een bestuurlijk bolwerk.

Burgers zijn aan de macht. Het wemelt van de burgerinitiatieven die de kernen levendig en leefbaar houden. Zij beschikken over budgetten om deze initiatieven vorm te geven en uit te voeren. Het lokaal bestuur, niet meer dat blanke mannen bolwerk van welleer ondersteunt deze initiatieven financieel en in de uitwerking. Daarnaast toetst ze deze aan bestaande wet en regelgeving. Altijd staat daarbij de mens centraal, en niet de regelgeving, de politieke overtuiging of erger nog de persoonlijke ambitie van een individuele bestuurder. De democratie is weer terug zoals deze was bedoeld: voor en door het volk in al zijn diversiteit. De gemeente Heuvelland heeft als groene hart goede relaties met het omringende stedelijk gebied: Maastricht, Sittard-Geleen, Parkstad, Aken en Luik. Door de nieuwe maat kan de gemeente beter omgaan met grote en complexe vraagstukken, heeft ze een stem in de provinciale en landelijke politiek en is het beter en vaker mogelijk om aan Europese projecten deel te nemen. De gemeente heeft wel haar eigen identiteit weten te behouden: een landelijk gebied met een toeristische uitstraling, waar het juist ook voor inwoners goed toeven is in leefbare, levendige kernen en een authentiek buitengebied.

Algemene Beschouwingen 2016 GroenLinks Gulpen-Wittem​ 1

2. Het sociaal domein

In 2026 is het basisinkomen ingevoerd. Dat betekent niet alleen het einde aan de geldverslindende, mensonterende jacht op fraudeurs, maar geeft mensen ook de ruimte om vrijwilligerswerk te doen of zich in te zetten als mantelzorger voor een familielid of goede buur. De samenleving is meer ontspannen geworden. Maar ook ondernemender, het is een samenleving waar een bijstandsmoeder de tijd en ruimte krijgt een eigen zaak op te bouwen of zich tot beheerder van het gemeenschapshuis te ontplooien.

Er is een goede balans tussen het werkzame leven en de invulling van vrije tijd. Inzet voor de omgeving in wat voor vorm dan ook wordt gewaardeerd, in het gemeenschapshuis bij de sameneten-projecten, de sportvereniging of als jeugdbegeleider. Sociale projecten van burgers worden door de overheid gestimuleerd en begeleid. Zo heeft iedere kern een actieve club van burgers die zich inzetten binnen hun dorp, een huiskamerproject levend houden, zorgvragers begeleiden bij de keukentafelgesprekken, aanspreekpunt zijn om de ouderen en hulpbehoevenden de weg te wijzen en met anderen in contact te brengen.

Ook bestaat er een digitale burenhulp waar mensen elkaar met een digitaal programma kunnen vinden voor eenvoudige hulpvragen als het uitlaten van de hond, kinderen opvangen of vervangen van een LED lampje in de gang.

Algemene Beschouwingen 2016 GroenLinks Gulpen-Wittem​ 2

Mantelzorgers hebben de constante aandacht van gemeente Heuvelland. Dat dit goed is geregeld wordt onderschreven door de prijs ‘Meest mantelzorgvriendelijke gemeente van Limburg (​ www.platformmantelzorglimburg.nl​ ) die de gemeente in 2026 al voor de derde keer heeft binnengehaald.

De jongeren in de gemeente zijn betrokken bij het reilen en zeilen in hun dorp. Hun ideeën worden serieus genomen en ze hebben een vertegenwoordiging in het lokale bestuur. In het jeugdhonk in Gulpen is ruimte voor eigen initiatieven. De gemeente faciliteert en denkt mee, maar verwacht ook dat de jongeren een actieve rol spelen in het voorkomen van vandalisme en zinloos geweld. In 2015 gaf de gemeente Vaals hierin het voorbeeld met de actie Helpt u onze jeugd met opgroeien? (zie: ​ http://goo.gl/dU9pGw​ ) dat door de

voormalige andere Heuvelland gemeenten is overgenomen en tot een groot succes is uitgegroeid. Hierin is de gemeente Heuvelland in 2022 zelfs uitgeroepen tot een voorbeeldgemeente op landelijk niveau en is de regio aantrekkelijker geworden voor gezinnen met kinderen. Jong volwassenen kiezen er vaker voor om in de regio te blijven wonen omdat ze trots zijn op hun omgeving. En door de goede verbindingen met het omringende stedelijk gebied is het heerlijk om dit landelijk gebied te wonen, en te werken in een van de omringende steden. Het Go Active project stimuleert jongeren deel te nemen aan sportactiviteiten en muzikale vorming.

De vluchtelingencrisis van 2015 is aangegrepen en omgezet in kansen voor en met nieuwe medelanders, die opgenomen werden in deze voormalige krimpregio.Goede begeleiding heeft geleid tot een snelle integratie. De vluchtelingenstroom had als neveneffect dat de bouw van sociale huurwoningen een impuls heeft gekregen, waar inwoners en nieuwe medelanders van profiteerden.

Algemene Beschouwingen 2016 GroenLinks Gulpen-Wittem​ 3

3. Economie & Ondernemers

In 2026 is de gemeente Heuvelland een bruisend gebied voor de kleine zelfstandige en het MKB. Duurzaam ondernemen heeft een enorme swung gekregen. Consumenten kiezen voor duurzame, lokale producten, willen weten wie ze heeft geproduceerd en waar ze van worden gemaakt. Er is ruimte voor ondernemers om deze ideeën te realiseren en in de kernen zijn verkooppunten voor deze aantrekkelijke streekproducten. De lokale winkels worden deels gerund door werknemers binnen de Participatiewet. Een stevig digitaal netwerk ondersteunt de ondernemers in oude, vaak monumentale panden.

De gemeente heeft de afgelopen jaren doelbewust gestuurd om andersoortige ondernemers aan te trekken. De horeca en het hotelwezen had in 2015 een grens bereikt.

Het aanbod was divers en afdoende. Een toename aan horecagelegenheden zou de leefbaarheid in het gebied te sterk onder druk zetten. Er wordt alleen in kwaliteit en innovatie

bij

bestaande

zaken

geïnvesteerd.

Daarnaast creëert de

gemeente

randvoorwaarden voor het op peil houden van het toerisme, met als pronkstuk de fietsroute

over

de

oude

trambaan.

Internetondernemers

en

kleinschalige

onderzoekscentra hebben de werkgelegenheid in de regio versterkt. Ook jongeren vinden hier vaker een baan, of een plek om als zelfstandige aan het werk te gaan.

De

agrarische sector heeft zich

landbouw.Deze is divers

toegelegd op duurzaamheid en

biologische

in aanbod en versterkt de aantrekkelijkheid van het

cultuurlandschap. Het merk ​ Heuvelland staat voor ‘eerlijk, duurzaam en lokaal’. Het merk weet een groeiende Europese markt aan zich te binden. Ook de wietteelt is gereguleerd,

bedrijven leveren rechtstreeks aan de omliggende gemeenten. De criminaliteit is significant afgenomen en het heeft een financiële impuls voor agrariërs in de gemeente Heuvelland betekend.

Algemene Beschouwingen 2016 GroenLinks Gulpen-Wittem​ 4

4. Duurzaamheid en klimaat

De klimaattop in december 2015 heeft wereldwijd een ommezwaai betekend in het tegengaan van ernstige gevolgen van klimaatverandering. Ook de gemeente Heuvelland heeft hierin zijn verantwoordelijkheid genomen met een aantal stevige maatregelen: In samenwerking met woningcorporaties zijn alle woningen geïsoleerd en voorzien van zonnepanelen.

Het energieloket is zeer succesvol gebleken: inwoners, scholen en bedrijven zetten volop in op hernieuwbare energie. De gemeente heeft het beleid om zonnepanelen te plaatsen op gemeentelijke gebouwen dat door de raad in 2011 was geïnitieerd een vervolg gegeven:

alle

gemeentelijke

gebouwen

zijn goed geïsoleerd en voorzien van

zonnepanelen.

Er is een campagne opgezet om burgers bewust te maken dat duurzaam gedrag begint bij het individu: minder energie gebruiken, eigen huis isoleren, zonnepanelen aanschaffen, afval recyclen, vaker fietsen en lopen in plaats van de auto te pakken, de verwarming een graadje lager zetten zijn bekende dingen, maar moet ook aantrekkelijk worden gemaakt. Daarom schrijft de gemeente elk jaar een prijsvraag uit voor de straat of vereniging die samen een klimaatfeest organiseert.

Dat

heeft

geleid

tot

diverse

burgerinitiatieven die ook in andere delen van de gemeente zijn overgenomen. In Gulpen is een energiecorporatie opgericht waarbinnen vele huishoudens profiteren van duurzame energie voor een lage prijs.

Algemene Beschouwingen 2016 GroenLinks Gulpen-Wittem​ 5

Ook startte de gemeente met het Waterschap de actie voor vergroening van voor- en achtertuinen en daken. Het water van de harde regenbuien die met grote regelmaat ook in deze regio naar beneden komen wordt zo beter als grondwater afgevoerd en opgenomen in het groen van de daken wat tot minder wateroverlast heeft geleid.

Door stevig in te zetten op het gescheiden inzamelen van afval behoort de gemeente Heuvelland tot de eerste afvalloze gemeente van Nederland. Een gezamenlijke aanpak van gemeente, inwoners, scholen en bedrijven heeft geleid tot het sluiten van kringlopen van materialen. De term Cradle to Cradle is hier geen loze kreet en heeft in de uitvoering geleid tot de laagste afvalstoffenheffing in de regio.

5. Natuur

Door stichting Ark zijn diverse natuurgebieden tot ontwikkeling gebracht. Natuurgebieden zijn verbonden. Een gehoede schaapskudde onderhoudt de natuur in het Gulpdal Op de Gulperberg is de rust behouden. In 2016 is het afgebrande restaurant eindelijk opgeruimd en er is een kleinschalig horecagelegenheid ontwikkeld met streekproducten. Wandelaars genieten van de lokale producten en het bekende biertje uit Gulpen. In een klein dierenpark komen jonge gezinnen om het mergellandschaap, het Mergelland hoen en Livar Varken te bewonderen.

Algemene Beschouwingen 2016 GroenLinks Gulpen-Wittem​ 6

6. Gulpen

Gulpen ​ is een aantrekkelijke kern met een supermarkt en diverse winkels waar producten

uit de streek worden verkocht. Bij de voormalige Toeristenkerk is door inwoners een centrum ontwikkeld waar mensen elkaar ontmoeten rondom diverse activiteiten: een repaircafe, een huiskamer, dansen, cursussen en concerten in de kerkzaal. De gemeente werkt hierin goed samen met het kerkbestuur. Men geeft elkaar de ruimte, stemt de activiteiten af en is tot een goede, betaalbare financiële afwikkeling gekomen.

In 2017 is het voormalige gemeenschapshuis de Timpaan afgebroken. Op dit terrein is een kleinschalig wooncomplex in de sociale huursector gebouwd. Ook de samenwerking met de plaatselijke brouwerij versterkt de gemeenschapszin in Gulpen. Het waterschap heeft het noodzakelijke onderhoud gedaan bij de Gulp om de waterhuishouding in het dorp op orde te brengen. De ondernemersvereniging heeft een plan ontwikkeld om het dorp aantrekkelijker te maken voor inwoners en toeristen. Dit plan is de afgelopen jaren in goed overleg uitgevoerd met een financiële impuls van de gemeente van € 100.000 , wat het peperdure centrumplan uit 2015 overbodig maakte.

Algemene Beschouwingen 2016 GroenLinks Gulpen-Wittem​ 7

7. Onderwijs in 2026

Het Sophianum biedt in Gulpen onderwijs voor alle kinderen uit de regio van 12 tot 15 jaar van elk niveau. Nadat het gebouw in 2016 en 2017 was verbouwd is de school goed ingebed in de gemeenschap en werkt samen met het plaatselijke bedrijfsleven met stages en gastlessen. De school heeft zich kunnen ontwikkelen tot een aantrekkelijke leeromgeving door aanpassingen in het schoolgebouw tot een gezonde, energieneutrale en moderne leeromgeving. Dit heeft de leerresultaten verhoogd en het werkplezier van het docententeam vergroot. Stichting LVO heeft in 2016 op verzoek van de gemeenteraad een regiovisie gepresenteerd over de toekomst van het voortgezet onderwijs in Zuid-Limburg waarbij de vraag van werkgevers in de Euregio centraal staat.

Hoewel de gemeente feitelijk niet over onderwijsinhoud gaat is zij wel een samenwerkingspartner om samen tot een aantrekkelijke woon,, werk en leeromgeving te kunnen komen.

Ondanks het gedwongen vertrek heeft de bibliotheek een nieuwe rol voor zichzelf gedefinieerd in samenwerking met andere bibliotheken in de regio zijn ze een informatie ondersteuningspunt en ontmoetingsplek geworden en huiskamer voor kleinschalige culturele evenementen. Door de nieuwe locatie bij het gemeentehuis is ook de samenwerking met het basisonderwijs toegenomen. De locatie biedt mogelijkheden voor muziekonderwijs en kunstzinnige vorming dat financieel door de gemeente wordt ondersteund.

In de kernen Gulpen, Wijlre en Mechelen zijn brede basisscholen ingericht met een modern

onderwijsaanbod,

een

gezond

binnenklimaat

en

een

energieneutraal

Algemene Beschouwingen 2016 GroenLinks Gulpen-Wittem​ 8

schoolgebouw. De gemeente heeft geĂŻnvesteerd in goede fietsverbindingen tussen de dorpen zodat kinderen zonder gevaar naar school kunnen fietsen.

Het gebouw van de voormalige VMBO in Nijswiller is in 2017 grotendeels afgebroken.

Een gedeelte is blijven staan en dient als gemeenschapsvoorziening van Nijswiller. De plaatselijke heemkunde vereniging heeft, in samenwerking met andere heemkunde verenigingen uit de regio een permanente tentoonstelling over de geschiedenis van het Heuvelland ingericht voor educatieve doelen en toeristen. Ook is er een kleinschalig informatiepunt in deze toegangspoort van het Heuvelland met informatie over wandelingen en fietsroutes. Dit wordt gerund door vrijwilligers en mensen uit de Particiaptiewet.

8. Sport

Met de toenemende digitalisering is sport steeds belangrijker om fit te blijven. Op grote en op kleine schaal. Hiervoor is samenwerking tussen verenigingen steeds belangrijker gebleken. In 2016 is in Mechelen een kunstgras voetbalveld aangelegd. Dit heeft de voetbalvereniging een impuls gegeven om toernooien te organiseren, clinics voor de jeugd uit de omliggende dorpen en de Brede Basisschool in het dorp. Voor de binnensporten is in Gulpen een tweede sporthal gebouwd en als onderdeel van de herinrichting van de Gulperberg is een moderne trimbaan aangelegd.

Algemene Beschouwingen 2016 GroenLinks Gulpen-Wittem​ 9

9. Vragen Voorzitter, tenslotte hebben wij nog een aantal vragen: 1. Als je in de bijstand zit is dat geen pretje. Zeker niet als je dan ook nog eens onder druk wordt gezet en verdacht wordt gemaakt van fraude. De vraag is of mensen hiermee sneller aan het werk gaan. Uit onderzoek door de Limburger is onlangs gebleken dat Gulpen-Wittem in Limburg kampioen boetes uitdelen is. GroenLinks wil niet geloven dat in onze gemeente relatief meer fraudeurs wonen dan in andere gemeenten. Op 3 november jl is in de Tweede Kamer een motie aangenomen om gemeenten meer experimenteerruimte te geven voor een sociale bijstand: minder regels, meer bijverdienen, gebaseerd op vertrouwen en niet op repressie.

Is het college bereid werk te maken van de uitvoering van deze motie en daarbij aan te sluiten bij de ontwikkelingen in Maastricht wat betreft een sociale uitvoering van de bijstand gebaseerd op de uitgangspunten van het basisinkomen?

2. Uit de pers hebben wij inmiddels vernomen dat de voorgenomen en voorbereide overgang naar Rd4 i.v.m. de afvalinzameling vooralsnog niet door gaat. Welke mogelijke voordelen ziet de portefeuillehouder in deze vertraging?

3. Is het college bereid om Stichting LVO te verzoeken om in 2016 aan de gemeenteraad een regiovisie voortgezet onderwijs te presenteren?

4. Is het college bereid om in het kader van het nieuwe beleid van Gedeputeerde Prevoo voor versnelde sociale woningbouw te onderzoeken of er na het afbreken van de Timpaan sociale woningbouw mogelijk is op deze locatie?

5. Afgelopen jaren is een raadsbrede motie uitgevoerd om gemeenschapshuizen te verduurzamen. Een succes, kunnen wij met elkaar constateren. Het is nu op. Zijn volgens het college nog kansen om andere gemeentelijke gebouwen te verduurzamen? Welke zijn dat?

Algemene Beschouwingen 2016 GroenLinks Gulpen-Wittem​ 10

Voorzitter om in 2016 en de komende jaren te werken aan dit toekomstbeeld dient de fractie GroenLinks de volgende amendementen en moties in: 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

Motie Realiseren Kunstgrasveld RKMVC Mechelen in 2016 Motie GroenLinks Sanering restaurant Gulperberg: Motie GroenLinks Garantstelling gemeenschapsaccommodatie in Nijswiller Motie GroenLinks geen Aldi in Nijswiller: Motie GroenLinks LED projecten in het Heuvelland Motie GroenLinks ‘(Ver) bouw Basisschool Mechelen tot BMV Motie Gemeenschapshuis Gulpen Eerst een gedragen plan, dan geld Amendement GroenLinks burgerinitiatieven in het sociale domein paragraaf 1.1.6 Motie GroenLinks ombuigen middelen ter bevorderen van burgerinitiatieven in het sociale domein

Algemene Beschouwingen 2016 GroenLinks Gulpen-Wittem​ 11