Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Σπουδαστική ομάδα: Ε. Λιάτσου | Ε. Μπασιαδάκη | Ε. Σαΐτη Διδακτική ομάδα Α. Κούρκουλα | Ακαδημαϊκό έτος: 2016 - 2017
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή Ο μύθος της Περσεφόνης Βασικές αρχές σχεδιασμού Αρχική ιδέα Πρόταση Παράρτημα σχεδίων
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα εργασία αφορά στη δημιουργία ενός νέου τοποσήμου αλλά και ζωτικού χώρου στην πόλη της Ελευσίνας που απευθύνεται τόσο στους κατοίκους, όσο και στους επισκέπτες. Αφορμή αποτέλεσε ο μύθος της Περσεφόνης. Συνδέεται με την περιοχή λόγω του ιερού της Δήμητρας που βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο και της σπηλιάς που για τους αρχαίους θεωρούνταν πύλη του κάτω κόσμου.
Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗΣ Ο μύθος αφορά στην ξαφνική αρπαγή της Περσεφονης από τον θεό Πλούτωνα. Η οργή της μητέρας της, Δήμητρας έφερε ξηρασία στην περιοχή με αποτέλεσμα την καταστροφή των καλλιεργειών. Μετά την επέμβαση του Δία για την επιστροφή της Περσεφόνης στη μητέρα της, ο Πλούτωνας φέρθηκε πονηρά προσφέροντάς της ένα ρόδι, καρπό του κάτω κόσμου, ώστε να την κρατήσει για πάντα στο βασίλειό του. Η Περσεφόνη έφαγε 6 σπόρια από το φρούτο που αντιστοιχούσαν σε 6 μήνες διαμονής της στον κάτω κόσμο. Τελικά η ζωή της μοιράστηκε στα 2, κατοικώντας 6 μήνες με τον Πλούτωνα και 6 με τη μητέρα της. Με τον τρόπο αυτό έγινε και ο χαρακτηρισμός των δύο εποχών, του χειμώνα και του καλοκαιριού αντίστοιχα.
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Βασικές έννοιες: -Μας απασχόλησε ιδιαίτερα η έννοια της κατακορυφότητας, της κίνησης της Περσεφόνης από τον επάνω στον κάτω κόσμο. Από την κίνηση αυτή προκύπτει και η επανάληψη, η περιοδικότητα που προσπαθούμε να αποδώσουμε και στη σύνθεσή μας. -Θέλουμε να δημιουργήσουμε μια βιωματική πορεία που να επιτρέπει στον επισκέπτη να περιπλανηθεί στο χώρο και ως μια σύγχρονη Δήμητρα, να γεννηθούν αισθήματα όπως η αγωνία, η απορία και τέλος η λύτρωση -Ο εκθεσιακός/ χώρος προβολών που θα σχεδιαστεί θα εμπεριέχει την έννοια της εξιστόρησης με απώτερο στόχο να αναδείξει τη σημασία και την ιστορία της Ελευσίνας, αλλά και το μύθο της Περσεφόνης στο ευρύ κοινό. Αρχές σχεδιασμού: -Μεταβλητότητα - Άναρχη διάταξη -Σπορά/ όργωμα// συσχετισμός με τη Δήμητρα -Κατακορυφότητα - κίνηση κύβων// συσχετισμός με την κίνηση της Περσεφόνης. -Κύβος - πλατωνικό στερεό ως δωμάτιο Γιατί κύβοι; Ο κύβος είναι ένα πλατωνικό, ιδανικό στερεό που κατά την περιστροφή και βύθισή του παράγει ποικίλης μορφής πολυγωνικά σχήματα δημιουργώντας ψευδαισθήσεις. Προκαλεί την αίσθηση του χάους λόγω της αλλαγής των αξόνων του και ένταση στο χώρο με τις ακμές του.
επανάληψη
περιπλάνηση
Οριζόντια κίνηση Δήμητρας Κατακόρυφη κίνηση Περσεφόνης
ΑΡΧΙΚΗ ΙΔΕΑ Από την πρώτη κιόλας επίσκεψή μας στην Ελευσίνα διαπιστώσαμε την ανάγκη αξιοποίησης του παραλιακού μετώπου που σήμερα χρησιμοποιείται μόνο για εμπορικούς και βιομηχανικούς λόγους. Επίσης, μεγάλη σημασία για εμάς είχε το σημείο εισόδου στον αρχαιολογικό χώρο και η απόληξη της Ιεράς οδού. Ιδανικό σημείο επέμβασης θεωρήθηκε η πλατεία Ηρώων. Τα δύο σημεία ενώνονταν μέσω του πεζοδρόμου της οδού Νικολαΐδου. Η κεντρική μας ιδέα ήταν η οπτικοποίηση των κινήσεων της Περσεφόνης και της Δήμητρας, και η απόδοση των συναισθημάτων τους. Ως βασικό στοιχείο επιλέχθηκε ο κύβος που με τη βύθισή του αναπαριστά την κατακόρυφη κίνηση της Περσεφόνης. Η έννοια της κατακορυφότητας εντείνεται ακόμη περισσότερο με την προσθήκη μεταλλικών σωλήνων στον ενδιάμεσο χώρο μεταξύ των κύβων, που “συνέδεαν” τον ουρανό με τον κάτω κόσμο. Είχαν τοποθετηθεί σε θέσεις κατάλληλες ώστε να σχηματίζουν τον αστερισμό της παρθένου που αναφέρεται επίσης στην Περσεφόνη. Δημιουργήθηκε η ανάγκη αποφυγής της γραμμικής κίνησης στο χώρο ώστε να αποδώσουμε την περιπλάνηση της Δήμητρας στην αναζήτηση της κόρης της. Για το λόγο αυτό αναρτήθηκαν κάποια χρωματισμένα υφάσματα ώστε να δημιουργούν σύγχυση.
Συναισθήματα που θέλουμε να προκαλέσουμε: Απορία Ανασφάλεια Αγωνία Περιέργεια Κάθαρση
ΠΡΟΤΑΣΗ Χρήση τριων βασικών στοιχείων: - Έδαφος Το επίπεδο του μόλου “οργώνεται” σε έναν κάναβο 2X14 με τη χρήση σκουρόχρωμων μεταλλικών στοιχείων στ - όργωμα συσχετισμός κυριολεκτικά με γεωργία και μεταφορικά με το “όργωμα” της Δήμητρας στην αναζήτηση της Περσεφόνης. -Κύβοι Είναι ριγμένοι σαν μετεωρίτες άτακτα στην οργανωμένη επιφάνεια, δημιουργώντας δίπολο και ένταση. Η διαδοχική κίνησή τους αναπαριστά την κίνηση της Περσεφόνης σε κατακόρυφο άξονα. -Κινούμενα στοιχεία Καταστούν ακαθόριστη την πορεία από το σημείο αφετηρίας στους κύβους. Η κίνηση που δημιουργείται συσχετίζεται με την περιπλάνηση της Δήμητρας στην αναζήτηση της κόρης της. Η λύτρωση επέρχεται στο ακραίο σημείο του μόλου, στον τέταρτο σε σειρά κύβο, όπου η Περσεφόνη έχει αναδυθεί στην επιφάνεια.
Ο μόλος επιλέχθηκε ως καταλληλότερο σημείο για 2 λόγους. Αρχικά κατά την επίσκεψή μας παρατηρήσαμε πως το παραλιακό μέτωπο δεν αποτελούσε πόλο έλξης των επισκεπτών της Ελευσίνας και θελήσαμε να δημιουργήσαμε ένα τοπόσημο που να προσφέρεται ως ζωτικός χώρος στην πόλη. Επίσης, θεωρούμε πως το στοιχείο του νερού είναι αρκετά σημαντικό, καθώς για εμάς είναι το φίλτρο ανάμεσα στον επάνω και τον κάτω κόσμο. Ο συνδυασμός του αντικατοπτρισμού που προσφέρει και της διαφάνειας που το χαρακτηρίζει δημιουργεί οπτικό δίπολο, ψευδαισθήσεις. Απορρίφθηκε η ιδέα της τοποθέτησης των κύβων σε δύο ανεξάρτητα σημεία, καθώς θέλαμε να δημιουργήσουμε μια ενότητα, μια αυτοτελή κατασκευή. Σε αντίθετη περίπτωση υπήρχε ο κίνδυνος διάσπασης της πορείας καθώς δεν θα είναι εμφανής η διαδοχή των κινήσεων των κύβων. Καταλήξαμε στην επιλογή ενός ισχυρού στοιχείου που αποδίδει την έννοια της κατακορυφότητας, τους κύβους. Ραδινά ευμετάβλητα μεταλλικά πανέλα και γραμμικά κινητά καθίσματα που προκαλούν την αίσθηση χάους και αγωνίας καθώς είναι άναρχα τοποθετημένα κατά περίπτωση διαμορφώνουν την κίνηση των επισκεπτών.
ΚΤΙΡΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Δημιουργία εκθεσιακού χώρου στο στενό τμήμα του μόλου αποτελούμενο από σκουρόχρωμα κινητά ραδινά μεταλλικά πανέλα ύψους 2μ. που αποτελούν ουδέτερο φόντο σε έργα τέχνης. Υπάρχει δυνατότητα οργάνωσης του χώρου ανάλογα με τις ανάγκες του εκάστοτε καλλιτέχνη δημιουργώντας οργανωμένους ή αχανείς χώρους, ακόμη και “δωμάτια” προβολών. Το χώρο αυτό συμπληρώνουν κινητά γραμμικά καθιστικά με βασικό υλικό κατασκευής τους το μπετό, αποτελώντας συνέχεια της επιφάνεια του μόλου. Είναι σχεδιασμένα ώστε να κατευθύνουν το βλέμμα του επισκέπτη κατά περίπτωση λόγω της ξύλινης επένδυσης τους από τη μια πλευρά. Τα στοιχεία που έχουν προαναφερθεί τοποθετούνται πάνω σε μεταλλικές ράγες σε κάναβο 2x14 μ. και έχουν δυνατότητα κύλισης και περιστροφής σε άξονα.
Παραλλαγές διάταξης μεταλλικών πανέλων
Στο φαρδύ τμήμα του μόλου τοποθετούμε διαδοχικά τους 4 κύβους που χρησιμοποιούνται επίσης ως χώροι έκθεσης, προβολών και βιβλιοθήκη. Αναλυτικότερα, ο πρώτος προσφέρεται για τη δημιουργία δανειστικής βιβλιοθήκης λόγω του σταθερού του φωτισμού και των περιμετρικών του διαδρόμων. Ο δεύτερος προτείνεται να χρησιμοποιηθεί ως χώρος προβολών και ομιλιών, μικρό αμφιθέατρο, αφού διαθέτει επαρκή υψομετρική διαφορά ανάμεσα στο σημείο εισόδου και τη στάθμη της σκηνής. Ο τρίτος αποτελεί στεγασμένο πέρασμα, αλλά διαθέτει χώρο σε χαμηλότερο επίπεδο που προτείνεται να φιλοξενήσει προβολές και εκθέσεις που σχετίζονται με το μύθο της Περσεφόνης. Ο τελευταίος, που για εμάς συμβολίζει την άνοδο της Περσεφόνης στον επάνω κόσμο, έχει χρήση εκθεσιακού χώρου. Το συμμετρικό του σχήμα σε σχέση με τον άξονα τοποθέτησής του στο μόλο μάς επιτρέπει να δημιουργήσουμε 4 χώρους έκθεσης που εκτείνονται σε 2 επίπεδα.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΧΕΔΙΩΝ Κατόψεις Τομή Όψεις
Κάτοψη Ισογείου
Κάτοψη Α’ επιπέδου
Κάτοψη Β’ επιπέδου
Άνοψη
Νότια όψη
Τομή
Οψοτομή του μόλου