no. 1 september 2012
Een uitgave van FOAM museum
INTERVIEW ERWIN OLAF • LOMOGRAFIE • NIEUWE EXPOSITIES • FOAM KIDS • JAAROVERZICHT
1
FOAM MUSEUM
2
INHOUD 4-9
4-9
10 - 11
12 - 14
10 - 11
16 - 17
18 - 19
16 - 17
20 - 21
Interview Erwin Olaf
Verliefd op mijn lomo
Kleine artikelen
FOAM kids
Exposities & reacties
Jaaroverzicht
3
FOAM
INTERVIEW
4
FOAM PLUS INTERVIEW
ERWIN OLAF
OP HET RANDJE
Sex en humor. Erwin Olaf geniet wereldfaam met opmerkelijke foto’s die vaak zijn doorspekt met deze twee elementen. Zijn werk – voor onder andere Diesel, Heineken en Microsoft – choqueert sommigen, ontroert anderen en is altijd spraakmakend.
>
5
FOAM PLUS INTERVIEW
Erwin Olaf (49) staat te boek als een van Nederlands’ grootste fotografen. Zelf relativeert hij dit: ‘Ik ben niet de beste in wat dan ook. Je moet gewoon dicht bij jezelf blijven. Ik heb het geluk dat mensen mijn werk mooi vinden.’ De kunstenaar sloot in 1981 zijn opleiding tot schrijvend journalist af aan de Hogeschool van Utrecht. Tijdens zijn studie kwam hij in aanraking met fotografie en sindsdien heeft hij de camera nooit meer losgelaten. ‘Ik hou van dit vak. Op mijn tachtigste wil ik nog steeds foto’s maken. Dat hoeft niet perse op dit niveau, ook het op vijftig manieren vastleggen van mijn geraniums lijkt me heerlijk.’ Latex Opzien baren doet Olaf regelmatig, bijvoorbeeld met zijn vrije serie Fashion Victims (2000) waarin veel naakt en stijve geslachtsdelen zijn te zien. Ook Separation uit 2002, waarin een vrouw en kind beiden in latex zijn gekleed, heeft veel stof doen opwaaien. ‘Die serie werd destijds helemaal verkeerd geïnterpreteerd’, aldus Olaf. ‘Door het materiaal van de pakken vonden mensen dat ik pornografisch werk maakte met een kind er in. De foto’s gingen over mijn jeugd. In mijn kindertijd heb ik me vaak eenzaam en onbegrepen gevoeld. Voor mij waren die pakken een metafoor van onbereikbaarheid en eenzaamheid.’ Op de vraag welke overeenkomst hij dan ziet tussen latex en eenzaamheid geeft de kunstenaar een
6
opmerkelijke antwoord: ‘Ik heb een keer staan vozen met een jongen die zo’n pak aan had. Hoewel die gast het geweldig vond, was er voor mij niks aan. Het was alsof ik in een ballon stond te knijpen. Zo’n dun laagje creëerde een enorme afstand tussen onze persoonlijke belevingen.’ De manier waarop hij zijn kindertijd heeft ervaren, gaf hij met die serie een plaats. ‘Daar zit geen oud zeer meer.’ Het is maar een foto Een jaar eerder wist Olaf te schokken met zijn serie Royal Blood. Op een van de foto’s was een lookalike van prinses Diana te zien met een bloederige Mercedes-ster in haar arm. ‘Het is maar een grap. Vaak komt zoiets spelenderwijs tot stand. De vrouw op de foto was niet als de prinses gecast. Nadat de visagist klaar was met haar werk, dacht ik: “Jezus, ze lijkt wel Lady Di.” Toen ze loensend naar me keek, sloeg ik steil achterover. Het was op dat moment zonde om er niets mee te doen.’ ‘Aan mensen die over mijn werk vallen heb ik geen boodschap. Ze zouden zich over andere dingen druk moeten maken. Geweld en intolerantie, dat raakt mij veel meer.’ Als homoseksueel heeft hij vaak te maken gehad met onverdraagzaamheid. De Nederlandse maatschappij is in zijn ogen veel minder tolerant dan wordt beweerd. ‘In dit land mag wél worden getrouwd, maar als mannen hand in hand over straat lopen worden ze nageroepen.’
“Dikkerdjes en transseksuelen: ze weten hun mond wel te roeren.”
Dikkerdjes en transseksuelen Olaf wil graag andere dingen fotograferen dan het gros van zijn collega’s. ‘Neem nu paparazzi: wat doen ze met honderd man om een beroemdheid? In plaats van me bezig te houden met de 5 procent van de samenleving die toch al wordt doodgefotografeerd, concentreer ik me op de overige 95 procent.’ Hierbij heeft hij een voorkeur voor groeperingen die in deze samenleving niet vaak aan bod komen. Zo fotografeerde hij in de serie Mind of Their Own (1995) louter geestelijk gehandicapten. Deze mensen probeert hij op een flatteuze wijze
>
7
FOAM PLUS INTERVIEW
te portretteren. Tegenwoordig lijken emancipatieproblemen zijn werk steeds minder te beïnvloeden. ‘Ik geloof dat die achtergestelde groepen zich steeds beter redden. Dikkerdjes en transseksuelen: ze weten hun mond wel te roeren.’ Extra randje De kunstenaar heeft nooit onder stoelen of banken gestoken dat hij een dikke boterham verdient met zijn talent. In zijn eigen series zet Olaf zich vaak af tegen commercie. Desondanks heeft hij nu een delicate balans gevonden tussen opdrachten voor grote bedrijven en vrij werk. Op de vraag of deze twee dingen wel te rijmen zijn, antwoordt hij hoofdschuddend. ‘Het ene sluit het andere niet uit. ‘Commerciële opdrachten zorgen er voor dat je constant wordt geprikkeld. Het probleem met fotografen die enkel kunst maken, is dat er niets met die mensen gebeurt. Daardoor maken ze steeds weer hetzelfde. Als je een fotografiemuseum bezoekt is het negen van de tien keer kut met peren.’ Wat Olaf nu zo goed maakt in zijn vak kan hij niet precies vertellen. ‘Ik tracht bij elke serie weer iets nieuws te maken. Het blijft een uitdaging telkens weer de kwaliteit van voorgaand werk te evenaren. Een goede fotograaf is technisch onderlegd en
8
FOAM PLUS INTERVIEW
maakt inhoudelijk goed werk, maar zijn foto’s hebben ook een extra randje. Of een foto zoiets heeft is onvoorspelbaar, dat zie je pas als de foto is gepubliceerd of in een museum hangt.’ Kitsch De vier meest recente vrije series van Olaf zijn meer ingetogen dan zijn vroegere werk. Hope, Rain, Grief en Fall gaan over het ‘non-moment’, na ‘ik maak het uit’, maar net vóór de eerste traan. Zijn werk is nu minder brutaal, omdat dat in de loop der tijd beter bij hem is gaan passen. ‘Ik word ouder en minder wild. Ik kan nog steeds excentrieke series maken, maar als dat niet past bij wat ik op dat moment voel, zouden die onecht worden.’ Zo noemt hij de serie Grief die nog steeds succesvol is en hem veel geld en roem oplevert. ‘Het was verleidelijk om zoiets nog eens te maken. Maar als je het niet goed neer kan zetten, wordt het toch een beetje kitsch.’ Op de vraag of zijn werk in de toekomst nog rustiger wordt, antwoordt hij ontkennend. ‘Ik zou het naakt weer opnieuw willen gaan onderzoeken. Een stijve lul fotograferen, daar ben ik nooit op tegen.’ Zijn nieuwste serie Fall is samen met zijn eerdere series Hope, Rain en Grief tot 18 januari te zien in het Fotomuseum in Den Haag.
ERWIN OLAF “LE DERNIER CRI” 2006
Tekst: Loes Perrée en Joost Nellen
9
FOAM PLUS LOMOGRAFIE
VERLIEFD OP MIJN LOMO FISHEYE DOOR STEVEN DE GROOT
Het andere fotograferen. Zonder ccd, zonder batterijen, soms zelfs zonder lens. En vaak ook zonder kwaliteit. Lomografie heeft wel een hoge funfactor. Het is ongrijpbaar en het blijft trekken.
L
omo is de naam van een Russische camerafabriek. Ze maakten – onder meer - een zeer compact kleinbeeldcameraatje dat zo in je zak meekon. Afgeleid van een Japanse compactcamera, maar zoals de meeste Russische camera-imitaties, minder verfijnd, en door de gebrekkige afwerking vaak ook minder betrouwbaar. Het cameraatje trok eind vorige eeuw de aandacht van Weense studenten, die er zo ongeveer alles wat los en vast zat mee gingen fotograferen. De dingetje, de Lmo LC-A, was goedkoop. De studenten stopten er de goedkoopste filmpjes in die ze konden vinden. Liefst overjarig, waar al een lekkere kleurverschuiving in zat. En ontwikkelen en afdrukken ging bij de goedkoopste drogist, het
10
kleinste formaat en op het goedkoopste papier.Juist door consequent vast te houden aan goedkoop en laagwaardig, was het deze vorm van fotografie dan ook een nonconformistisch tegenwicht voor de reguliere fotografie van de middelbare mannen met de volle fototassen. Er ontstond een geuzennaam: Lomografie. Inmiddels is het een mondiaal fenomeen geworden. Op www.lomography.com maak je nader kennis met de community. Lomografen aller landen publiceren er hun albums. En er is inmiddels een uitgebreid pakket aan producten te koop. Niet alleen meer Russisch spul, overal waar maffe fotodingen gemaakt worden weten de lomografen hun contacten te leggen. Prachtige Chinese tweeoogreflex-
FOAM PLUS LOMOGRAFIE
“Op het kleinste formaat en het goedkoopste papier”
camera’s bijvoorbeeld, en originele Russiche spionagecamera’s uit koude oorlog. . Verder interessante gaatjescamera’s, actiecameraatjes (meerdere opnamen in één beeld), fisheyecamera’s en lenzen. En wat te denken van de fisheye-cutter, een snijapparaatje voor je ronde fisheye-foto’s (waar ze overigens weer een fotolijstje voor hebben). Of het zuignapstatief. En de single use camera met zwartwitfilm. Slimme dingen, rare dingen. Alles is online te bestellen. De prijzen liggen aan de hoge kant. Sommige, zoals die van de plastic Russische tweeoogreflex Lubitel, kúnnen echt niet. Ook de Holga, een plastic 6x6 cm camera (voor de grote 120 rolfilm), is er erg prijzig.
11
FOAM PLUS KLEINE ARTIKELEN
PERMANENTE PRESENTATIE OVER FOTOGRAFIEGESCHIEDENIS
DOOR RAYMOND HARPER
Nederlands Fotomuseum in Rotterdam heeft een permanente presentatie over de Nederlandse fotografiegeschiedenis samengesteld. Volgens het museum is het voor het eerst dat er in Nederland zo’n overzicht is te zien. Nederlands Fotomuseum in Rotterdam heeft een permanente presentatie over de Nederlandse fotografiegeschiedenis samengesteld. Volgens het museum is het voor het eerst dat er in Nederland zo’n overzicht is te zien. In de tentoonstelling, getiteld De Donkere Kamer, wordt aan de hand van stukken uit de collectie het verhaal van ruim 185 jaar fotografie in Nederland verteld. Maar liefst 250m² van het museum is hiervoor omgebouwd tot een soort donkere kamer. Net als vroeger in de donkere kamer, activeren bezoekers bezoeker verhalen. In deze verhalen wordt de nog jonge geschiedenis van de fotografie verteld met foto’s, films en muziek. De verhalen zijn onder meer ingesproken door fotografen, kenners en bekende Nederlanders als Hans Dorrestijn en Thom Hoffman. Het Fotomuseum over de vaste tentoonstelling: Alle vormen van fotografie passeren in ‘De Donkere Kamer’ de revue: van albums tot stereofoto’s, van autochromen tot glasnegatieven, van daguerreotypieën tot digitale fotobestanden. De verhalen worden aangevuld met objecten als camera’s, originele en nieuwe afdrukken en bijzondere attributen
12
van fotografen. De bezoekers ontdekken hoe de eerste foto’s gemaakt werden, volgen het liefdesverhaal van Ed van der Elsken in Parijs en gaan mee op jacht met de camera. De Donkere Kamer bevat 22 verhalen. Het is de bedoeling dat er, gedurende de jaren dat de tentoonstelling te zien is, regelmatig nieuwe topstukken uit de collectie van het museum aan de tentoonstelling worden toegevoegd. Het belangrijkste nieuws dat jullie én mij onthouden bleef, is natuurlijk de Nikon 1 systeemcamera. Lang op gewacht, toch gekomen. Gelijk in twee uitvoeringen: met (V1) en zonder (J1) elektronische zoeker. Net als de Pentax Q is het, gezien de relatief kleine sensor, in wezen een compactcamera met verwisselbare objectieven. Belangrijkste specs: 10 megapixels, ‘Full HD’-video en de afmetingen van een pakje sigaretten van vóór alle antirookmaatregelen en de begeleidende prijsverhogingen. Over prijzen gesproken: met kitzoom gaat de J1 zo’n 600 euro kosten, en de V1 270 eurootjes meer. De camera’s moeten eind oktober op de markt komen.
FOAM PLUS KLEINE ARTIKELEN
LOHAN GOOIT GLAS NAAR NEDERLANDSE FOTOGRAAF DOOR NIKITA BERENDS Lindsay Lohan houdt niet van fotografen en dat heeft ze donderdag weer eens duidelijk gemaakt. Lohan gooide een glas naar een Nederlandse fotograaf die een kiekje van de actrice wilde maken. De Nederlandse fotograaf, Jasper Rischen, was op een feestje toen hij Lindsay Lohan tussen de gasten spotte. Hij wilde een foto van haar maken voor V Magazine, maar mevrouw stelde dit niet op prijs en smeet haar glas in zijn richting. Gelukkig voor Rischen werd hij niet geraakt, maar een
FOTO DOOR JASPER RISCHEN
meisje van de bediening kreeg het drankje over zich heen. Problemen ‘Ik vond haar altijd leuk, zonder haar ooit te hebben ontmoet. Ik dacht dat de pers altijd overdreef. Maar ze zoekt zelf de problemen op’, twitterde de fotograaf.
“Ze gooide drank en glazen naar me toen ik een foto wilde nemen”
13
FOAM PLUS KLEINE ARTIKELEN
FOTOGRAFEN BOOS OP NIKON DOOR REMY HUIZEN Camerafabrikant Nikon heeft zich de woede van talloze fotografen op de hals gehaald. Een woordvoerder plaatste het bericht ‘Een fotograaf is maar zo goed als zijn uitrusting’ en dat werd hem of haar niet in dank afgenomen. De uitspraak was het vonkje dat het vuur deed oplaaien en binnen 10 uur na plaatsing hadden bijna 2.200 mensen al gereageerd. Het overgrote deel van de reacties is negatief: “Dit is simpelweg idioot. Jullie zijn veel beter dan dit,” aldus één reageerder. “Wat een domme status. Waarschijnlijk het idee van een marketing
manager,” zo stelt een ander. Een derde: “Dus Nikon denkt dat onze ervaring en vakmanschap niks waard is?” De Nikon-profielpagina staat inmiddels vol met berichten van woedende fotografen. Het bedrijf zelf heeft nog niet gereageerd op de uitspraak en de reacties van boze fans.
NIEUWE WEBSITE WORLD PRESS PHOTO Een paar daagjes later dan gepland ging de nieuwe World Press Photo-website vandaag in de lucht. En het was het wachten meer dan waard, want de nieuwe site is een stuk overzichtelijker en breder van opzet dan de oude. Zo zijn de winnaars van de World Press Photo Contest van dit jaar in volle
14
glorie te zien. Ook de World Press Photo Academy heeft hun eigen stek gekregen. Verder een agenda, en een webwinkel waarin onder andere de jaarboeken met alle highlights te koop zijn. Uiteraard ontbreken evenmin links naar de accounts van World Press Photo op Facebook en op Twitter.
! S D I K S U L P M A FO kt? ret maa oed port am in de g n e e Fo e je leren ho retworkshop in telling. Je ort orkshop en wil je ns p o n W n to r re e n e fe e te d Kin ls n aan raphs fotogra e g o p to d o o e l. Net a k h e a e P m n verha jij gazine Ben jij g akantie kun je e a n ig e M e b s g e je eiv rk Tim midda n met o a e Y a z t e it w jg In de m e d D ri ! N lling . Je k n vult de The portret e in de tentoonste lkaar aanvullen r e stijl van d n o fen eld e en bijz e fotogra hoe tekst en be . maakt e eroemd b aar huis je n ld r e e re e le e de w af en deau m ra a g c to ls fo a n to model ĂŠ eigen fo 12 jaar. eens je g o n k de 8 en o o n e s s tu eren Voor wie op is voor kind h s rk o w De useum. en het m t maken. e fi ra g kun et foto Doel aarom. et ennis m dere foto der vindt en w k n t o k z to's in h a ij a b Je m bijzon ver de fo je een o e je n o h 's re t e to k d Je ontde ook wat voor fo praten met an n kt kijken e Je ontde bewust in t n fe e Je o um. et muse . t door h h museum c us rs to s u c g d ekkin spoe at een ontd a krijg je een a t lt e u s m t re in p rn te g o Worksh fieworkshop be nstellingen. Daa . Het bijzonders o ra to De fotog en of twee tento n bijzondere fo e e e t k lf ij e k Je be ak je z e en ma fen fotografi e naar huis. e e fotogra ntal jong krijg je m a a t e h nt .org wa tie@foam a c u d a e tr Ex via snel aan is beperkt! Meld je n e o d n ka dat mee
16
LEN!
SCHIL R E V 5 E ZOEK D
R!
KE E O Z D R O WO
Zoek de fotografie begrippen AUTOFOCUS COMPACTCAMERA COMPOSITIE DIAFRAGMA FLITSER FOTOCAMERA FOTOGRAAF INZOOMEN LENS MEGAPIXEL OBJECTIEF ONTWIKKELEN SLUITERTIJD STATIEF WEGWERPCAMERA WITBALANS
17
FOAM PLUS KOMENDE EXPOASITIES
FOAM
EXPOSITIES
BERTIEN VAN MANEN LET’S SIT DOWN BEFORE WE GO 19 MAART - 24 JUNI 2013
FOAM museum is een hele leuke plek. Altijd de moeite waard om de nieuwste tentoonstelling te checken, bijvoorbeeld oktober 2012 Nederlandse fotografen in Parijs. In aanpalende ruimte ook altijd inspirerende tentoonstellingen met beeldende kunst. Lunch in het restaurant is een must-do.
THE NEW YORK TIMES MAGAZINE PHOTOGRAPH GECUREERD DOOR KATHY RYAN EN LESLEY A. MARTIN 23 MAART - 30 MEI 2013
Al meer dan dertig jaar geeft The New York Times Magazine fotografie een prominente rol. Het magazine vindt toepassingen of invalshoeken die keer op keer een verrassend en uitzonderlijk sterk resultaat opleveren. De tentoonstelling The New York Times Magazine Photographs onderzoekt de kern van zowel de fotografie als het geprinte tijdschrift op het moment dat de rol van deze beide media zeer aan verandering onderhevig is.
18
FOAM PLUS REACTIES
FOAM
REACTIES
LINDA AKKER, 20 JAAR, UTRECHT FOAM museum is een hele leuke plek. Altijd de moeite waard om de nieuwste tentoonstelling te checken, bijvoorbeeld oktober 2012 Nederlandse fotografen in Parijs. In aanpalende ruimte ook altijd inspirerende tentoonstellingen met beeldende kunst. Lunch in het restaurant is een must-do.
FRITS HUIZE, 32 JAAR, AMSTERDAM Prachtig gerenoveerd museum voor fotografie met heldere zalen. De fototentoonstellingen zijn verrassend en het Foam geeft ruimte aan aanstormend talent. In de verschillende zalen vind je wisselende expo’s van verschillende fotografen met verschillende stijlen, zowel documentaire en reportagefotografie als hedendaagse kunstpareltjes.
KIM VERSTEEGH, 26 JAAR, DELFT Foam is een van mijn favoriete musea van Amsterdam. Het museum heeft goede, afwisselende tentoonstellingen. De ruimten hebben mooi licht waardoor de kunstwerken goed uitkomen. Het is er nooit rammend druk zodat je op je gemak alles kunt bekijken. Er hangt een prettige, serene sfeer en ik mag er graag een paar uurtjes ronddwalen.
Wil je ook in FOAM plus? Mail je reactie en foto naar info@foamplus.nl
19
FOAM PLUS JAAROVERZICHT
JAAROVERZICHT FOAM OVERZICHT (VANAF)
SEPTEMBER
BERTIEN VAN MANEN - LET’S SIT DOWN BEFORE WE GO SEPTEMBER 19, 2012 - NOVEMBER 24, 2012
(VANAF)
DECEMBER
THE NEW YORK TIMES MAGAZINE PHOTOGRAPHS DECEMBER 23, 2012 - JANUARI 30, 2013
(VANAF)
FEBRUARI
FOAM 3H: STÉPHANIE SOLINAS - SANS TITRE FEBRUARI 23, 2013 - MEI 09, 2013
RONDLEIDING DOOR BERTIEN VAN MANEN FEBRUARI 28, 2012
20
FOAM PLUS JAAROVERZICHT
(VANAF)
MAART
GRATIS OPENBARE RONDLEIDING MAART 06, 2013
GRATIS OPENBARE RONDLEIDING IN GEBARENTAAL MAART 07, 2013
(VANAF)
JUNI
UNSEEN INTERNATIONALE FOTOGRAFIEBEURS JUNI 20, 2013 - AUGUSTUS 23, 2013
(VANAF)
SEPTEMBER
FOTOGRAFIEWORKSHOP VOOR VOLWASSENEN | REPORT SEPTEMBER 07 | 09 | 12, 2013
21
COLOFON Concept & realisatie: E. Bloemendal Tekst: FOAM museum Fotografie cover: Erwin Olaf Vormgeving: E. Bloemendal Drukkerij: OCÉ Utrecht Oplage: 50.000 www.foam.nl
23
24