ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ
Λύκειο Βάμου 2015-16
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων
Η εργασία αυτή έγινε στα πλαίσια του μαθήματος project A΄Λυκείου με θέμα:
«Τα ονόματα των χημικών στοιχείων» Συμμετείχαν οι μαθητές: Αννιτσάκης Ανδρέας Βατσάκη Νικολέτα Γρυλλάκη Ανδρομάχη Ζούλη Κατερίνα Καυκαλά Πηνελόπη Κελαϊδάκης Μανόλης Κουράκης Παρασκευάς Κουρινάκης Κώστας Κουτσουπάκης Σπύρος Μαραγκουδάκης Κωσταντίνος Μπλαζάκη Μαριλένα Μπραουδάκη Μαρία Ξηρουχάκης Αλέξανδρος Παπαδονικολάκη Άννα Σεργάκη Αργυρώ Σταυγιανουδάκη Γεωργία Χαραλαμπάκης Σήφης
Υπεύθυνη καθηγήτρια: Ατσαλάκη Ελένη (ΠΕ04-02)
Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 2
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων
Εισαγωγή Τα εκατομμύρια διαφορετικά σώματα που μας περιβάλλουν είναι φτιαγμένα από τα χημικά στοιχεία, τα οποία ενώνονται μεταξύ τους με πολλούς τρόπους και σε διάφορες αναλογίες. Με την εργασία μας αυτή, θα προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε την ετυμολογία του ονόματος για τα 116 μέχρι τώρα γνωστά στοιχεία που, είτε υπάρχουν στη φύση, είτε παρασκευάστηκαν στο εργαστήριο. Για πάρα πολλά χρόνια, οι άνθρωποι γνώριζαν και χρησιμοποιούσαν επτά μόνο μέταλλα, ανεξάρτητα από τον πολιτισμό που είχαν αναπτύξει και τη γεωγραφική περιοχή στην οποία ζούσαν. Στη γλώσσα μας, τα μέταλλα αυτά διατήρησαν τις αρχαίες ονομασίες τους, που για κάποιο λόγο είναι όλες γένους αρσενικού: χρυσός, άργυρος, υδράργυρος, σίδηρος, χαλκός, μόλυβδος, κασσίτερος. Τα ονόματα αυτών των στοιχείων, όπως και των αμετάλλων θείο και άνθρακας, που επίσης ανακαλύφθηκαν προϊστορικά, έχουν προέλευση άγνωστη, χαμένη στην αυγή του ανθρώπου και της γλώσσας του.. Τα περισσότερα στοιχεία όμως δε συναντώνται στη φύση σε ελεύθερη κατάσταση, αλλά ενωμένα με άλλα στοιχεία, σε μορφή χημικών ενώσεων. Αυτά απομονώθηκαν μόνο κατά τους τελευταίους τρεις αιώνες, αφού κατά τις αρχές του 18ου αιώνα έγιναν τα πρώτα βήματα της σύγχρονης χημείας. Μεγάλη ώθηση στην ανακάλυψη νέων στοιχείων έδωσε ο Mendeleev με τον περιοδικό πίνακα των στοιχείων, το 1869. Έτσι τα ονόματα αυτών των στοιχείων πλάστηκαν από τους επιστήμονες μετά την ανακάλυψη καθενός, και βέβαια, τις πιο πολλές φορές, το όνομα ήθελε να εκφράσει κάτι σχετικό με το στοιχείο. Το όνομα που πήρε κάθε στοιχείο, μπορεί να προέρχεται: α. Από το όνομα ενός προσώπου ιστορικού ή μυθικού. β. Από το όνομα ενός τόπου δηλ. χωριού, οικισμού ή και πλανήτη. γ. Από το όνομα κάποιου χρώματος. δ. Από κάποια χαρακτηριστική ιδιότητα του στοιχείου (εκτός του χρώματός του). ε. Από το όνομα του ορυκτού ή γενικότερα του υλικού από το οποίο απομονώθηκε το στοιχείο. ζ. Να είναι όνομα αρχαίας προέλευσης για στοιχεία που ήταν γνωστά από την αρχαιότητα. Στην περίπτωση αυτή, η ετυμολογία του ονόματος είναι συνήθως άγνωστη ή αμφισβητήσιμη. Οι πληροφορίες που στην εργασία μας καταγράφουμε για κάθε στοιχείο είναι οι ακόλουθες: α. Ατομικός αριθμός. β. Σύμβολο. γ. Αγγλικό όνομα. δ. Ελληνικό όνομα. δ. Χρονολογία ανακάλυψης ή απομόνωσης του στοιχείου. ε. Μερικές χαρακτηριστικές ιδιότητες του στοιχείου. ζ. Ετυμολογία του ονόματος του στοιχείου. Αξιοσημείωτα μεγάλος είναι ο αριθμός των στοιχείων με όνομα που η ρίζα του είναι ελληνικής προέλευσης.
Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 3
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ονομασία : ΑΖΩΤΟ (NITROGEN) Σύμβολο: Ν Aτομικός αριθμός: 7 Ανακαλύφθηκε: 1772 Ιδιότητες: Είναι άχρωμο, άοσμο και άγευστο αέριο. Δεν καίγεται, δε διατηρεί την καύση. Ετυμολογία: Η ονομασία του στοιχείου δόθηκε από τον Lavoisier, από την ελληνική λέξη «ζωή» και το στερητικό α, για να δείξει ότι το στοιχείο αυτό δε συντηρεί τη ζωή, αφού δεν είναι χρήσιμο για την αναπνοή. Ονομασία: ΑΪΝΣΤΑΝΙΟ (EINSTENIUM) Σύμβολο: Es Aτομικός αριθμός: 99 Ανακαλύφθηκε: 1952 Ιδιότητες: Τεχνητό ραδιενεργό στοιχείο. Είναι ένα μαλακό, αργυρόλευκο μέταλλο. Ετυμολογία: Ονομάστηκε έτσι προς τιμή του A. Einstein. Ονομασία : ΑΚΤΙΝΙΟ (ACTINIUM) Σύμβολο: Ac Ανακαλύφθηκε : 1899 Aτομικός αριθμός: 89 Ιδιότητες: Είναι ένα μαλακό, ασημί-άσπρο ραδιενεργό μέταλλο. Ετυμολογία: Το όνομά του προέρχεται από την ελληνική λέξη ακτίνα επειδή στο σκοτάδι φεγγίζει ελαφρά, βγάζοντας μπλε ανταύγειες. Ονομασία : ΑΜΕΡΙΚΙΟ (AMERICIUM) Σύμβολο: Am Ανακαλύφθηκε : 1945 Aτομικός αριθμός: 95 Ιδιότητες: Είναι σχετικά μαλακό, ραδιενεργό μέταλλο με ασημί εμφάνιση. Ετυμολογία: Ονομάστηκε έτσι από το όνομα της Αμερικανικής ηπείρου, μιας και το ακριβώς από πάνω του στοιχείο στον Περιοδικό Πίνακα είχε ονομαστεί Ευρώπιο από το όνομα της Ευρωπαϊκής ηπείρου.
Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 4
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ονομασία : ΑΝΘΡΑΚΑΣ (CARBON) Σύμβολο: C Ανακαλύφθηκε : 3.750 π.Χ Aτομικός αριθμός: 6 Ιδιότητες: Βρίσκεται σε δύο κρυσταλλικές μορφές: το γραφίτη που πήρε το όνομά του από το ελληνικό ρήμα <<γράφω>> και το διαμάντι που πήρε το όνομά του από τη λέξη <<αδάμας>>, δηλαδή αδάμαστος. Ετυμολογία: Η λέξη άνθρακας είναι άγνωστης ετυμολογία, που συναντάται και σε αρχαίους Έλληνες συγγραφείς. Το αγγλικό όνομα του στοιχείου, carbon, προέρχεται από τη λατινική λέξη για τον άνθρακα, carbo. Ονομασία: ΑΝΤΙΜΟΝΙΟ (ANTIMONY) Σύμβολο: Sb Ατομικός Αριθμός: 51 Ανακαλύφθηκε: 3000 π.Χ. Ιδιότητες: Ασημί, στιλπνό γκρι στοιχείο που ανήκει στα μεταλλοειδή. Είναι ανθεκτικό στη διάβρωση από οξέα. Ετυμολογία: Από τις ελληνικές λέξεις αντί και μόνος, που θέλει να τονίσει ότι το στοιχείο πολύ σπάνια βρίσκεται ελεύθερο. Επειδή στη Βίβλο αναφέρεται ότι το χρησιμοποιούσαν ως βαφή στα βλέφαρα, το σύμβολό του είναι Sb από το αρχαίο στίμμι = βαφή , στα λατινικά stibium. Ονομασία: ΑΡΓΙΛΙΟ ή ΑΛΟΥΜΙΝΙΟ (ALUMINIUM) Σύμβολο: Al Ατομικός Αριθμός: 13 Ανακαλύφθηκε : 1825 Ιδιότητες: Είναι ένα αργυρόλευκο μέταλλο στοιχείο, από τα πιο ελαφριά μέταλλα, με μεγάλη αγωγιμότητα Ετυμολογία : Το όνομα προέρχεται από την άργιλο, στην οποία περιέχεται το στοιχείο, και η οποία ήταν γνωστή από την αρχαιότητα ως αγγειοπλαστική ύλη (πηλός). Το όνομα της αργίλου πρέπει να προέρχεται από το ελληνικό επίθετο αργός = λαμπερός, λευκός αλλά και ταχύς (διαφορετικό από το αργός = αυτός που δεν εργάζεται α-εργός). Ονομασία: ΑΡΓΟ (ARGON) Σύμβολο: Ar Ατομικός Αριθμός: 18 Ανακαλύφθηκε: 1894 Ιδιότητες: Άχρωμο, άοσμο και άγευστο αέριο. Το πιο διαδεδομένο από τα ευγενή αέρια. Ετυμολογία: Το όνομα του στοιχείου προέρχεται από την ελληνική λέξη αργός = αδρανής (από 'δω και η αργία), και εκφράζει τη χημική αδράνεια του στοιχείου. Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 5
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ονομασία : ΑΡΓΥΡΟΣ (SILVER) Σύμβολο : Ag Ατομικός αριθμός : 47 Ανακαλύφθηκε : 5000 π. Χ Ιδιότητες : Είναι βαρύ, μαλακό μέταλλο με έντονη μεταλλική λάμψη. Ετυμολογία : To στοιχείο πήρε το όνομά του από την αρχαία ελληνική λέξη αργός, που σημαίνει λαμπρός, γυαλιστερός, λευκός, για να δηλώσει προφανώς τη λαμπρότητα του μετάλλου. Ονομασία: ΑΡΣΕΝΙΚΟ (ARCENIC) Σύμβολο: As Ατομικός αριθμός: 33 Ανακαλύφθηκε: 1817 Ιδιότητες: Υπάρχει σε γκρίζα και κίτρινη κρυσταλλική μορφή . Ανήκει στα μεταλλοειδή. Πολλές ενώσεις του είναι ισχυρά δηλητήρια. Ετυμολογία: Η λέξη «αρσενικό» προέρχεται από το περσικό zarniq = χρυσός. Κατά μια άλλη εκδοχή, από το φύλο αρσενικό (οι Αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι τα μέταλλα έχουν φύλο). Ονομασία: ΑΣΒΕΣΤΙΟ (CALCIUM) Σύμβολο: Ca Ατομικός αριθμός: 20 Ανακαλύφθηκε: 1808 Ιδιότητες: Αργυρόλευκο, ελαφρύ και σχετικά μαλακό μέταλλο. Ετυμολογία: Προέρχεται από το λατινικό calx που σύμφωνα με τους λεξικογράφους έχει ρίζα από την ελληνική λέξη χάλιξ (=χαλίκι). Ονομασία: ΑΣΤΑΤΟ (ASTATUM) Σύμβολο: At Ατομικός αριθμός: 85 Ανακαλύφθηκε: 1940 Ιδιότητες: Ασταθές αλογόνο. Παρασκευάστηκε από τον άνθρωπο. Ετυμολογία: Η ιδιότητα του να είναι ασταθές εκφράζει το όνομά του, που προέρχεται από την ελληνική λέξη άστατος. Ονομασία: ΑΦΝΙΟ (HAFNIUM) Σύμβολο: Hf Ατομικός αριθμός: 72 Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 6
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ανακαλύφθηκε: 1923 Ιδιότητες: Είναι μέταλλο σκληρό, στιλπνό και γκριζόλευκο. Ετυμολογία: Το ονόμασαν Hafnium, από το όνομα της πόλης στην οποία ανακαλύφθηκε (Hafnia είναι η λατινική λέξη της Κοπεγχάγης.) Ονομασία: ΒΑΝΑΔΙΟ (VANADIUM) Σύμβολο: V Ατομικός αριθμός: 23 Ανακαλύφθηκε: 1801 Ιδιότητες: Είναι λαμπερό, αργυρόχρωμο μέταλλο. Σε απολύτως καθαρή κατάσταση είναι σχετικά μαλακό και εύπλαστο. Ετυμολογία: Ονομάστηκε έτσι από το όνομα της Vanadis, Σκανδιναβικής θεότητας της ομορφιάς λόγω της πλούσιας ποικιλίας χρωμάτων που είχαν οι ενώσεις του. Ονομασία: ΒΑΡΙΟ (BARIUM) Σύμβολο: Ba Ατομικός αριθμός: 56 Ανακαλύφθηκε: 1808 Ιδιότητες: Είναι μεταλλικό στοιχείο, λαμπερό και αργυρόλευκο. Ετυμολογία: Το όνομα του ορυκτού προέρχεται από την ελληνική λέξη βαρύς. Ονομασία: ΒΗΡΥΛΛΙΟ (BERYLLIUM) Σύμβολο: Be Ατομικός αριθμός: 4 Ανακαλύφθηκε: 1797 Ιδιότητες: Είναι αργυρόλευκο, γυαλιστερό, σχετικά μαλακό μέταλλο. Ετυμολογία: Ονομάστηκε έτσι από το όνομα του ορυκτού του, βήρυλλος. Προέρχεται από το veruliya > veluriya που παράγεται από το όνομα της Velur, πόλης στη Ν. Ινδία. Ονομασία: ΒΙΣΜΟΥΘΙΟ (BISMUTH) Σύμβολο: Bi Ατομικός αριθμός: 83 Ανακαλύφθηκε: 1450 Ιδιότητες: Το βισμούθιο είναι πολύ βαρύ και εύθραυστο μέταλλο. Έχει ένα ασημί, άσπρο χρώμα με μία ροζ απόχρωση. Είναι το πιο διαμαγνητικό απ' όλα τα μέταλλα. Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 7
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ετυμολογία: Το όνομα προέρχεται από τη γερμανική λέξη Weissmuth = λευκή μάζα. Ονομασία: ΒΟΛΦΡΑΜΙΟ (WOLFRAM) Σύμβολο: W Ατομικός αριθμός: 74 Ανακαλύφθηκε: 1783 Ιδιότητες: Είναι ένα σκληρό, βαρύ, αργυρόλευκου χρώματος, στοιχείο μετάπτωσης. Ετυμολογία: Η ετυμολογία του είναι αβέβαιη. Πιθανότατα να σχετίζεται με τη λέξη wolf=λύκος και rahm=καπνιά, ακάθαρτο σημάδι. Ονομασία: ΒΟΡΙΟ (BORON) Σύμβολο: B Ατομικός αριθμός: 5 Ανακαλύφθηκε: 1808 Ιδιότητες: Αμέταλλο στοιχείο. Το άμορφο Βόριο είναι μαύρη σκόνη, χημικά αδρανής. Ετυμολογία: Το όνομα του στοιχείου (Boron) έπλασε ο H. Davy χρησιμοποιώντας το όνομα τoυ ορυκτού από το οποίο παράχθηκε (bor-ax) και την κατάληξη του στοιχείου με το οποίο το Βόριο είχε ιδιαίτερη ομοιότητα ιδιοτήτων, του άνθρακa (carb-on). Ονομασία: ΒΡΩΜΙΟ (BROMINE) Σύμβολο: Br Ατομικός αριθμός: 35 Ανακαλύφθηκε: 1825 Ιδιότητες: Είναι υγρό σε θερμοκρασία δωματίου. Όταν στερεοποιείται, σχηματίζει καστανοκόκκινους κρυστάλλους με ελαφριά μεταλλική λάμψη. Ετυμολογία: Ονομάστηκε έτσι από την ελληνική λέξη βρώμος =δυσοσμία, λόγω της δυσάρεστης, διαπεραστικής οσμής του. Ονομασία : ΓΑΔΟΛΙΝΙΟ (GADOLINIUM) Σύμβολο : Gd Ατομικός αριθμός : 64 Ανακαλήφθηκε : 1880 Ιδιότητες : Αργυρόλευκο μέταλλο, ελατό και όλκιμο. Ανήκει στις σπάνιες γαίες. Ετυμολογία : Από το όνομα του Φιλανδού χημικού J. Gadolin
Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 8
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ονομασία: ΓΑΛΛΙΟ (GALLIUM) Σύμβολο: Ga Ατομικός αριθμός: 31 Ανακαλύφθηκε: 1875 Ιδιότητες: Αργυρόλευκο μέταλλο, με γαλαζωπή χροιά. Ιδιαίτερα εύτηκτο( λιώνει στους 29,9οC. Ετυμολογία: Πήρε το όνομά του από τη Γαλλία (λατινικά: Gallia), χώρα καταγωγής του επιστήμονα που το ανακάλυψε. Ονομασία: ΓΕΡΜΑΝΙΟ (GERMANIUM) Σύμβολο: Ge Ατομικός αριθμός: 32 Ανακαλύφθηκε: 1864 Ιδιότητες: Αργυρόγκριζο στερεό με σημαντικές ηλεκτρικές ιδιότητες. Οι ιδιότητές του είναι μεταξύ των μετάλλων και αμετάλλων (μεταλλοειδές). Ετυμολογία: Ονομάστηκε έτσι από τη Γερμανία, χώρα καταγωγής του επιστήμονα που το ανακάλυψε. Ονομασία: ΔΗΜΗΤΡΙΟ (CERIUM) Σύμβολο: Ce Ατομικός Αριθμός: 58 Ανακαλύφθηκε: 1803 Ιδιότητες: Αργυρόχρωμο μέταλλο που ανήκει στις λανθανίδες. Ετυμολογία: Πήρε το όνομά του, προς τιμή της ανακάλυψης από τον Πιάτζι (1801) του αστεροειδούς "Δήμητρα". Ονομασία: ΔΟΥΒΝΙΟ (DUBNIUM) Σύμβολο: Db Aτομικός Αριθμός: 105 Ανακαλύφθηκε: 1964 Ετυμολογία: Από το όνομα του διεθνούς επιστημονικού κέντρου που βρίσκεται στην Dubna κοντά στη Μόσχα, σε αναγνώριση της εξαιρετικά σημαντικής συμβολής του στην χημεία και στην μοντέρνα πυρηνική φυσική. Ονομασία : ΔΥΣΠΡΟΣΙΟ (DYSPROSIUM ) Σύμβολο : Dy Ατομικός αριθμός : 66 Ανακαλύφθηκε : 1886 Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 9
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ιδιότητες :Σκληρό, πολύ δραστικό μέταλλο, με γυαλιστερή λάμψη. Ανήκει στις λανθανίδες. Ετυμολογία : Το όνομα προέρχεται από την ελληνική λέξη δυσπρόσιτος = αυτός που προσεγγίζεται με δυσκολία. Αυτό δηλώνει τη δυσκολία παραλαβής και απομόνωσης του στοιχείου. Ονομασία : ΕΡΒΙΟ (ERBIUM) Σύμβολο : Er Ατομικός αριθμός : 68 Ανακαλύφθηκε : 1843 Ιδιότητες : Αργυρόλευκο μέταλλο της ομάδας των λανθανιδών. Οξειδώνεται αργά από το νερό ή τον αέρα. Ετυμολογία : Από το όνομα της Σουηδικής πόλης Ytterby, που βρίσκεται κοντά στη Στοκχόλμη. Από την πόλη αυτής προερχόταν το ορυκτό στο οποίο ανακαλύφθηκε το στοιχείο. Ονομασία: ΕΥΡΩΠΙΟ (EUROPIUM) Σύμβολο: Eu Ατομικός Αριθμός: 63 Ανακαλύφθηκε: 1901 Ιδιότητες: Μεταλλικό στοιχείο, δραστικό, προσβάλλεται από το οξυγόνο και το νερό. Ετυμολογία: Πήρε το όνομά του από την ευρωπαϊκή ήπειρο, από όπου κατάγεται ο επιστήμονας που το ανακάλυψε μετά από πέντε χρόνια συνεχούς προσπάθειας. Ονομασία : ΖΙΡΚΟΝΙΟ (ZIRCONIUM) Σύμβολο : Ζr Ατομικός αριθμός : 40 Ανακαλύφθηκε : 1789 Ιδιότητες : Αργυρόλευκο μέταλλο με ισχυρή λάμψη, πολύ ανθεκτικό στη διάβρωση. Ετυμολογία : To στοιχείο πήρε το όνομά του από το ορυκτό στο οποίο βρέθηκε, το ζιρκονίτη. Αυτό με τη σειρά του πήρε το όνομά του από την αραβική λέξη zargum= αυτός που έχει το χρώμα του χρυσού. Ονομασία: ΗΛΙΟ (HELIUM) Σύμβολο: He Ατομικός Αριθμός: 2 Ανακαλύφθηκε : 1868 Ιδιότητες: Άχρωμο, άοσμο, άγευστο, μη τοξικό, μονοατομικό αέριο, το 1ο των ευγενών αερίων του Περιοδικού Πίνακα. Το πιο ελαφρύ απ΄όλα τα στοιχεία εκτός του υδρογόνου. Ετυμολογία: Από το όνομα του ήλιου, γιατί εκεί επισημάνθηκε με φασματοσκοπική μέθοδο για πρώτη φορά. Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 10
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ονομασία : ΘΑΛΛΙΟ (THALLIUM) Σύμβολο : Tl Ατομικός αριθμός : 81 Ανακαλύφθηκε : 1861 Ιδιότητες : Πολύ μαλακό, εύπλαστο, αργυρόλευκο μέταλλο. Ετυμολογία : Το στοιχείο ανακαλύφτηκε από μια χαρακτηριστική πράσινη γραμμή στο φάσμα του. Το όνομα προέρχεται από την ελληνική λέξη θαλλός = νέο, τρυφερό (άρα πράσινο) κλαδάκι, βλαστάρι. Έτσι, το όνομα παραπέμπει στο χρώμα της γραμμής που υπάρχει στο φάσμα του. Ονομασία: ΘΕΙΟ (SULFUR) Σύμβολο: S Ατομικός Αριθμός: 16 Ανακαλύφθηκε: Από τους προϊστορικούς χρόνους. Ιδιότητες: Αμέταλλο στοιχείο, με έντονα κίτρινη κρυσταλλική στερεή μορφή. Ετυμολογία: Προγενέστερη μορφή είναι το (ομηρικό) θέειον , το οποίο θεωρείται ότι προέρχεται από κάποιο ρήμα με τη σημασία του καπνίζω, βγάζω καπνούς. Το σύμβολό του προέρχεται από το βιβλικό του όνομα sulphur. Ονομασία: ΘΟΡΙΟ (THORIUM) Σύμβολο: Th Ατομικός Αριθμός: 90 Ανακαλύφθηκε: 1828 Ιδιότητες: Γκριζόλευκο, μαλακό, φυσικό ραδιενεργό μέταλλο. Ανήκει στις Ακτινίδες. Ετυμολογία: Ονομάστηκε έτσι από τον Thor, θεό του κεραυνού στη Σκανδιναβική μυθολογία, επειδή απομονώθηκε πρώτη φορά από ορυκτό της Νορβηγίας. Ονομασία: ΘΟΥΛΙΟ (THULIUM) Σύμβολο: Tm Ατομικός Αριθμός: 69 Ανακαλύφθηκε: 1879 Ιδιότητες: Eυκολοδούλευτο μέταλλο με φωτεινή ασημένια-γκρίζα λάμψη. Είναι αρκετά μαλακό και αμαυρώνεται αργά στον αέρα. Ετυμολογία: Από το όνομα της αρχαίας Θούλης, η οποία ήταν για τους αρχαίους Έλληνες και Ρωμαίους η βορειότερη χώρα της γης. Ο P.T. Cleve, που ανακάλυψε το στοιχείο, ήθελε να υποδηλώσει με το όνομα που διάλεξε, την άφιξη στον τελικό στόχο, την εκπλήρωση του μακρινού σκοπού του.
Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 11
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ονομασία: ΙΝΔΙΟ (INDIUM) Σύμβολο: In Ατομικός Αριθμός: 49 Ανακαλύφθηκε: 1863 Ιδιότητες: Σπάνιο, μαλακό, εύτηκτο, πτητικό, ελατό και όλκιμο αργυρόλευκο μέταλλο. Ετυμολογία: Οι χαρακτηριστικές μπλε λαμπερές γραμμές του φάσματος του στοιχείου, οδήγησαν στο να ονομασθεί έτσι από το ινδικό, (κοινώς λουλάκι), μία αρχαιότατη και σπουδαιότατη μπλε χρωστική ουσία, με καταγωγή την Ινδία. Ονομασία: ΙΡΙΔΙΟ (ΙRIDIUM) Σύμβολο: Ir Ατομικός Αριθμός: 77 Ανακαλύφθηκε: 1804 Ιδιότητες: Aργυρόλευκο μέταλλο, ιδιαίτερα αδρανές, πολύ σκληρό και δύστηκτο (λιώνει στους 2410 °C). Κατεργάζεται δύσκολα. Ετυμολογία: Από την ελληνική λέξη ίρις = ουράνιο τόξο, λόγω της πλούσιας ποικιλίας χρωμάτων των αλάτων του. Ονομασία: ΙΩΔΙΟ (IODINE) Σύμβολο: I Ατομικός αριθμός: 53 Ανακαλύφθηκε: 1811 Ιδιότητες: Είναι ένα κρυσταλλικό, πορφυρόμαυρο, πτητικό, αργυρόλευκο στερεό με μεταλλική λάμψη. Ετυμολογία: Από την ελληνική λέξη ιώδης = αυτός που έχει το χρώμα του ίου, της βιολέτας. Το όνομα αυτό οφείλεται στο ιώδες χρώμα των ατμών του στοιχείου. Ονομασία: ΚΑΔΜΙΟ (CADMIUM) Σύμβολο: Cd Ατομικός αριθμός: 48 Ανακαλύφθηκε :1817 Ιδιότητες: Σχετικά σπάνιο, εύθραυστο, ελαφρώς γαλάζιο, τοξικό και βαρύ μέταλλο. Ετυμολογία : Καδμεία γη ή απλώς καδμεία ονομάζονταν στην αρχαία Ελλάδα ορισμένα ορυκτά (του ψευδαργύρου). Το κάδμιο οφείλει το όνομά του στο ότι ανακαλύφθηκε στην καδμεία γη. Ονομασία: ΚΑΙΣΙΟ (CESIUM) Σύμβολο: Cs Ατομικός αριθμός: 55 Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 12
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ανακαλύφθηκε: 1860 Ιδιότητες: Είναι μέταλλο αργυρόλευκο, μαλακό σαν το κερί, πιθανότατα το μαλακότερο των μετάλλων. Ετυμολογία: Το στοιχείο οφείλει το όνομά του στο γαλάζιο χρώμα των φασματικών γραμμών του. Λατινικά: caesius = γαλάζιος. Ονομασία: ΚΑΛΙΟ (POTASSIUM) Σύμβολο: K Ατομικός αριθμός: 19 Ανακαλύφθηκε: 1807 Ιδιότητες: Είναι ένα μαλακό αργυρόλευκο μέταλλο. Ετυμολογία: Η ονομασία του προέρχεται από τις αραβικές λέξεις al qali (στάχτη φυτών) και qalaj (καμένος, αποτεφρωμένος) επειδή βρίσκεται στις στάχτες των φυτών. Ονομασία: ΚΑΛΙΦΟΡΝΙΟ (CALIFORNIUM) Σύμβολο: Cf Ατομικός αριθμός: 98 Ανακαλύφθηκε: 1950 Ιδιότητες: Ραδιενεργό, τεχνητό χημικό στοιχείο. Ετυμολογία: Από το όνομα του τόπου ανακάλυψης του στοιχείου, το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, το Berkeley. Ονομασία : ΚΑΣΣΙΤΕΡΟΣ (TIN) Σύμβολο : Sn Ατομικός αριθμός : 50 Ανακαλύφθηκε : 3500 π. Χ Ιδιότητες : Μαλακό, εύκαμπτο, βαρύ, εύτηκτο, αργυρόλευκο μέταλλο Ετυμολογία : Η ονομασία του μετάλλου προέρχεται από την σανσκριτική λέξη kastira, η οποία παράγεται από τη λέξη kash = λάμπω. Το σύμβολό του, προέρχεται από τη λατινική ονομασία του, stannum . Ονομασία : ΚΙΟΥΡΙΟ (CURIUM) Σύμβολο : Cm Ατομικός αριθμός : 96 Ανακαλύφθηκε : 1944 Ιδιότητες : Είναι ένα σκληρό και πυκνό, αργυρόχρωμο μέταλλο. Ετυμολογία : Από το όνομα του ζεύγους επιστημόνων Pierre και Marie Curie.
Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 13
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ονομασία : ΚΟΒΑΛΤΙΟ (COBALT) Σύμβολο : Co Ατομικός αριθμός : 27 Ανακαλύφθηκε : Ιδιότητες : Γυαλιστερό αργυρόλευκο μέταλλο με κυανή χροιά. Δεν προσβάλλεται από τον αέρα και το νερό στις συνήθεις συνθήκες. Ετυμολογία : Το στοιχείο πήρε το όνομά του από τη λέξη kobold=κακοποιό πνεύμα, που χρησιμοποιούσαν οι εργάτες σε ορυχεία της κεντρικής Ευρώπης, για ορισμένα μεταλλεύματα, τα οποία ενώ τα θέρμαιναν για την παραγωγή χαλκού, όχι μόνο δεν έβγαζαν χαλκό, αλλά δημιουργούσαν και επικίνδυνες αναθυμιάσεις. Αποδείχτηκε αργότερα ότι είχαν ένα νέο στοιχείο, το κοβάλτιο. Ονομασία : ΚΟΠΕΡΝΙΚΙΟ (COPERNICIOUM) Σύμβολο : Cn Ατομικός αριθμός : 112 Ανακαλύφθηκε: 1996 Ιδιότητες : Eξαιρετικά ραδιενεργό ασταθές στοιχείο, δεν μπορεί να υπάρξει στη φύση για περισσότερο από μερικά χιλιοστά του δευτερολέπτου. Ετυμολογία : Ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του μεγάλου αστρονόμου Ν. Κοπέρνικου. Ονομασία: ΚΡΥΠΤΟ (ΚRYPTON) Σύμβολο: Kr Ατομικός αριθμός: 36 Ανακαλύφθηκε: 1898 Ιδιότητες: Είναι άοσμο, άχρωμο και άγευστο ευγενές αέριο. Ετυμολογία: Η ονομασία του οφείλεται στην αρχαία ελληνική λέξη «κρυπτόν» = κρυμμένο, διότι βρίσκεται σε ελάχιστες ποσότητες, είναι δηλαδή κρυμμένο στον ατμοσφαιρικό αέρα. Ονομασία: ΛΑΝΘΑΝΙΟ (LANTHANUM) Σύμβολο: La Ατομικός Αριθμός: 57 Ανακαλύφθηκε: 1839 Ιδιότητες: Mέταλλο αργυρόλευκο, ελατό και όλκιμο, μπορεί να κοπεί με μαχαίρι.. Ετυμολογία: Το όνομά του προκύπτει από το αρχαίο ελληνικό ρήμα λανθάνω =περνώ απαρατήρητος, διαφεύγω της προσοχής κάποιου. Ονομάστηκε έτσι, επειδή ήταν κρυμμένο στα άλατα του στοιχείου δημητρίου και δεν μπορούσε να ταυτοποιηθεί.
Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 14
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ονομασία: ΛΕΥΚΟΧΡΥΣΟΣ (PLATINUM) Σύμβολο: Pt Ατομικός αριθμός: 78 Ανακαλύφθηκε: 1557 Ιδιότητες: Είναι αργυρόλευκο, δύστηκτο μέταλλο. Δεν προσβάλλεται από τον αέρα. Ετυμολογία: Ονομάστηκε λευκός χρυσός γιατί παρόλο που ανακαλύφτηκε σε χρυσοφόρα κοιτάσματα, το χρώμα του ήταν λευκό. Το σύμβολό του προέρχεται από το λατινικό platina = μικρός άργυρος. Ονομασία : ΛΙΒΕΡΜΟΡΙΟ (LIVERMORIUM) Σύμβολο : Lv Ατομικός αριθμός : 116 Ανακαλύφθηκε: 2000 Ιδιότητες : Τεχνητό υπερβαρύ στοιχείο. Ετυμολογία : Για το στοιχείο προτάθηκε το όνομα λιβερμόριο προς τιμήν του Εθνικού Εργαστηρίου Livermore στην Καλιφόρνια, Η.Π.Α. όπου ανακαλύφθηκε το νέο στοιχείο. Ονομασία: ΛΙΘΙΟ (LITHIUM) Σύμβολο: Li Ατομικό αριθμό: 3 Ανακαλύφθηκε: 1817 Ιδιότητες: Λευκό, γυαλιστερό μέταλλο. Το πιο ελαφρύ στερεό στοιχείο. Ετυμολογία: Πήρε το όνομά του από την ελληνική λέξη λίθος=πέτρα. Ονομασία: ΛΟΥΤΗΤΙΟ (LUTETIUM) Σύμβολο: Lu Ατομικό αριθμό: 71 Ανακαλύφθηκε: 1907 Ιδιότητες: Αργυρόχρωμο μέταλλο που ανήκει στις λανθανίδες, ιδιαίτερα σκληρό. Ετυμολογία: Από το λατινικό όνομα του Παρισιού, Lutetia Ονομασία: ΛΩΡΕΝΣΙΟ (LAWRENCIUM) Σύμβολο: Lr Ατομικός αριθμός: 103 Ανακαλύφθηκε: 1961 Ιδιότητες: Τεχνητό ραδιενεργό στοιχείο. Ετυμολογία: Ονομάστηκε έτσι προς τιμή του E. Lawrence. Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 15
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ονομασία: ΜΑΓΓΑΝΙΟ (MANGANESE) Σύμβολο: Mn Ατομικός αριθμός: 25 Ανακαλύφθηκε: 1774 Ιδιότητες: Σκληρό, εύθραυστο, αργυρόχρωμο μέταλλο. Ετυμολογία: Ο αναγραμματισμός της λέξης magnesia σε manganesa, που πρέπει να έγινε κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους, δημιούργησε τη ρίζα από όπου προήλθε το όνομα του μετάλλου. Ονομασία: ΜΑΓΝΗΣΙΟ (MAGNESIUM) Σύμβολο: Mg Ατομικό αριθμό: 12 Ανακαλύφθηκε: 1755 Ιδιότητες: Αργυρόλευκο, γυαλιστερό μέταλλο. Είναι σχετικά μαλακό και δύστηκτο. Ετυμολογία: Ονομάστηκε έτσι γιατί απομονώθηκε από τη μαγνησία λίθο. Δηλαδή από το λευκό μαλακό ορυκτό στεατίτης, που προέρχονταν από τη Μαγνησία της Θεσσαλίας. Ονομασία: ΜΑΪΤΝΕΡΙΟ (MEITNERIUM) Σύμβολο: Mt Ατομικός Αριθμός: 109 Ανακαλύφθηκε: 1982 Ετυμολογία: Το όνομα Μαϊτνέριο προτάθηκε προς τιμή της Αυστριακής φυσικού και μαθηματικού Λίζε Μάιτνερ, η οποία συνέβαλλε στην ανακάλυψη του πρωτακτίνιου και στην ανακάλυψη της πυρηνικής σχάσης. Ονομασία: ΜΕΝΤΕΛΕΒΙΟ (MENDELEVIUM) Σύμβολο: Md Ατομικός αριθμός: 101 Ανακαλύφθηκε: 1955 Ιδιότητες: Τεχνητό ραδιενεργό στοιχείο. Ετυμολογία: Ονομάστηκε έτσι προς τιμή του Ρώσου D. Mendeleyev, <<πατέρα>> του Περιοδικού Πίνακα των στοιχείων. Ονομασία: ΜΟΛΥΒΔΑΙΝΙΟ (MOLYBDENUM) Σύμβολο: Μο Ατομικός αριθμός: 42 Ανακαλύφθηκε: 1778 Ιδιότητες: Γυαλιστερό, αργυρόχρωμο μέταλλο. Ετυμολογία: Το όνομά του παράγεται από την ελληνική λέξη μόλυβδος, λέξη υπό την οποία συγχεόταν στους αρχαίους κάθε μαλακή, μαύρη, ορυκτή ύλη. Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 16
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ονομασία: ΜΟΛΥΒΔΟΣ (LEAD) Σύμβολο: Pb Ατομικός αριθμός: 82 Ανακαλύφθηκε: 7000 π.Χ Ιδιότητες: Βαρύ μέταλλο. Πολύ πλαστικό και μαλακό (χαράσσεται με το νύχι). Ετυμολογία: Από την αρχαία ελληνική λέξη μόλυβδος, όπως και το μαλυβδαίνιο. Ονομασία: ΜΠΕΡΚΕΛΙΟ (BERKELIUM) Σύμβολο: Bk Ατομικός αριθμός: 97 Ανακαλύφθηκε: 1949 Ιδιότητες: Τεχνητό, χημικό στοιχείο. Ετυμολογία: Το όνομά του προέρχεται από τον τόπο ανακάλυψης του στοιχείου, το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας το Berkeley Ονομασία: ΜΠΟΡΙΟ (BOHRIUM) Σύμβολο: Bh Ατομικός Αριθμός: 107 Ανακαλύφθηκε: 1976 Ετυμολογία: Το όνομα αυτό επελέγη προς τιμή του Δανού επιστήμονα Niels Bohr λόγω της συνεισφοράς του στην κβαντική φυσική και στην γνώση για την δομή του ατόμου. Ονομασία: ΝΑΤΡΙΟ (SODIUM) Σύμβολο: Να Ατομικός αριθμός: 11 Ανακαλύφθηκε: 1807 Ιδιότητες: Στερεό, μαλακό αργυρόλευκο μέταλλο. Από τα πιο δραστικά στοιχεία. Ετυμολογία: Το αραβικό όνομα της σόδας ήταν natrum, λέξη με αιγυπτιακή ρίζα. Το στοιχείο, λοιπόν, πήρε το όνομα νάτριο επειδή ακριβώς βρίσκεται στη σόδα. Η σόδα (ανθρακικό νάτριο) ήταν γνωστή από τους αρχαίους χρόνους. Ονομασία: ΝΕΟ (NEO) Σύμβολο: Ne Ατομικός Αριθμός: 10 Ανακαλύφθηκε: 1898 Ιδιότητες: Είναι το δεύτερο λαμπρότερο ευγενές αέριο. Παράγει κόκκινο-πορτοκαλί φως σε λυχνία υπό χαμηλή πίεση. Είναι το λιγότερο δραστικό ευγενές αέριο και επομένως το λιγότερο δραστικό στοιχείο. Ετυμολογία: Το όνομα του στοιχείου ήθελε να τονίσει την εύρεση ενός καινούριου, άγνωστου έως τότε στοιχείου στον ατμοσφαιρικό αέρα (νέος = καινούριος). Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 17
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ονομασία: ΝΕΟΔΥΜΙΟ (NEODYMIUM) Σύμβολο: Nd Ατομικός Αριθμός: 60 Ανακαλύφθηκε: 1885 Ιδιότητες: Μέταλλο που σχηματίζει άλατα χρώματος αμέθυστου. Ανήκει λανθανίδες. Ετυμολογία: Πήρε το όνομά του από τον C.A. von Welsbach, ο οποίος διαπίστωσε ότι τα άλατα του διδύμιου (που τότε εθεωρείτο ως ένα μέταλλο), περιείχαν δύο μέταλλα. Έτσι, ονόμασε το ένα απ’ αυτά νεοδύμιο από τις ελληνικές λέξεις νέος και δίδυμος. Ονομασία: ΝΙΚΕΛΙΟ (NICKEL) Σύμβολο: Ni Ατομικός Αριθμός: 28 Ανακαλύφθηκε: 1751 Ιδιότητες: Eίναι αργυρόλευκο, σκληρό, ελατό και αμετάβλητο στον αέρα. Ετυμολογία: Οι εργάτες των ορυχείων στη Σαξωνία γνώριζαν ένα κοκκινωπό μετάλλευμα που έπρεπε να περιέχει χαλκό. Την αδυναμία τους να πάρουν χαλκό από το ορυκτό τη θεωρούσαν δουλειά του διαβόλου, κι έτσι το ονόμαζαν Kupfernickel, δηλαδή χαλκός του διαβόλου. Έτσι όταν απομονώθηκε το νέο μέταλλο από το ορυκτό, ονομάστηκε nickel. Ονομασία: ΝΙΟΒΙΟ (NIOBIUM) Σύμβολο: Nb Ατομικός Αριθμός: 41 Ανακαλύφθηκε: 1801 Ιδιότητες: Είναι δύστηκτο, μαλακό, ελατό και όλκιμο, αργυρόλευκο μέταλλο με έντονη μεταλλική λάμψη. Ετυμολογία: Πήρε το όνομα της μυθικής Νιόβης, κόρης του Τάνταλου. Το όνομα αυτό δόθηκε από τον γερμανό χημικό H.Rose επειδή οι ιδιότητές του έμοιαζαν πολύ με αυτές του στοιχείου ταντάλιο με το οποίο και συνυπάρχει στα ορυκτά. Ονομασία: ΝΟΜΠΕΛΙΟ (NOBELIUM) Σύμβολο: No Ατομικός Αριθμός: 102 Ανακαλύφθηκε: 1958 Ιδιότητες: Είναι τεχνητό χημικό στοιχείο, μέταλλο και ραδιενεργό. Ετυμολογία: Ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του Άλφρεντ Νόμπελ, του Σουηδού χημικού που ανακάλυψε τον δυναμίτη και ίδρυσε το βραβείο Νόμπελ. Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 18
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ονομασία: ΝΤΑΡΜΣΤΑΝΤΙΟ (DARMSTADTIUM) Σύμβολο: Ds Ατομικός Αριθμός: 110 Ανακαλύφθηκε: 1994 Ιδιότητες: Δεν υπάρχει καθόλου στο περιβάλλον και η σύντομη ζωή του δε διαρκεί περισσότερο από ένα χιλιοστό του δευτερολέπτου. Ετυμολογία: Η ομάδα των ερευνητών που το παρασκεύασε, πρότεινε το όνομα Darmstadium (Ds) προς τιμή της περιοχής στην οποία παρασκευάστηκε (Ντάρμσταντ Γερμανίας). Ονομασία: ΞΕΝΟΝ (XENON) Σύμβολο: Xe Ατομικός αριθμός: 54 Ανακαλύφθηκε: 1898 Ιδιότητες: Ιδιαίτερα σπάνιο ευγενές αέριο Ετυμολογία: Το όνομα το έδωσε ο Ramsay που το ανακάλυψε, όταν διαπίστωσε κι άλλο αέριο (άγνωστο, ξένο μέχρι τότε) στον ατμοσφαιρικό αέρα. Ονομασία: ΟΛΜΙΟ (HOLMIUM) Σύμβολο: Ho Ατομικός αριθμός: 67 Ανακαλύφθηκε: 1879 Ιδιότητες: Αργυρόχρωμο μέταλλο Ετυμολογία: Από το λατινικό όνομα της Στοκχόλμης, Holmie, λόγω του ότι το στοιχείο απομονώθηκε από μια "γαία" με προέλευση την περιοχή της Σουηδικής πρωτεύουσας. Ονομασία: ΟΞΥΓΟΝΟ (OXYGEN) Σύμβολο: O Ατομικός αριθμός: 8 Ανακαλύφθηκε: 1774 Ιδιότητες: Αέριο, άχρωμο, άγευστο το πιο διαδεδομένο στην επιφάνεια της γης. Ετυμολογία: Το όνομα προκύπτει από τις ελληνικές λέξεις οξύ και γίγνεσθαι, καθώς το στοιχείο αυτό εθεωρείτο (λάθος) ως αναγκαίο για το σχηματισμό κάθε οξέος. Ονομασία: ΟΣΜΙΟ (OSMIUM) Σύμβολο: Os Ατομικός αριθμός: 76 Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 19
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ανακαλύφθηκε: 1804 Ιδιότητες: Γυαλιστερό αργυρόχρωμο μέταλλο. Είναι τα πιο πυκνά υλικά στη γη. Ετυμολογία: Το όνομα προέρχεται από την ελληνική λέξη οσμή, και δόθηκε στο στοιχείο εξ αιτίας της άσχημης χαρακτηριστικής οσμής (δηλητηριώδους) οξειδίου του.
Ονομασία: ΟΥΡΑΝΙΟ (URANIUM) Σύμβολο: U Ατομικός αριθμός: 92 Ανακαλύφθηκε: 1789 Ιδιότητες: Βαρύ, αργυρόχρωμο μέταλλο. Συνδέεται με την πυρηνική ενέργεια. Ετυμολογία: Από το όνομα του πλανήτη Ουρανού, η ανακάλυψη του οποίου ήταν πρόσφατη την εποχή που ο M.H. Klaproth έπλασε το όνομα του στοιχείου. Είναι το στοιχείο που έχει το βαρύτερο άτομο μεταξύ των φυσικών στοιχείων. Ονομασία: ΠΑΛΛΑΔΙΟ (PALLADIUM) Σύμβολο: Pd Ατομικός Αριθμός: 46 Ανακαλύφθηκε: 1803 Ιδιότητες: Είναι σπάνιο, ασημόγκριζο μέταλλο με έντονη μεταλλική λάμψη. Θεωρείται ευγενές μέταλλο. Ετυμολογία: Το Παλλάδιο πήρε το όνομά του από τον αστεροειδή Παλλάς που είχε ανακαλυφθεί τον προηγούμενο χρόνο. Ονομασία: ΠΛΟΥΤΩΝΙΟ (PLUTONIUM) Σύμβολο: Pu Ατομικός Αριθμός: 94 Ανακαλύφθηκε: 1940 Ιδιότητες: Τεχνητό στοιχείο, υπερουράνιο, ραδιενεργό μέταλλο σε χρώμα μεταλλικό γκρι. Αμαυρώνεται γρήγορα στον ατμοσφαιρικό αέρα εξαιτίας της οξείδωσής του. Ετυμολογία: Πήρε το όνομά του από τον πλανήτη Πλούτωνα. Ονομασία: ΠΟΛΩΝΙΟ (POLONIUM) Σύμβολο: Po Ατομικός Αριθμός: 84 Ανακαλύφθηκε: 1898 Ιδιότητες: Υγρό, πολύ ασταθές με τάση να αυτοδιασπάται σε στοιχειακό πολώνιο και υδρογόνο. Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 20
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Πολύ ραδιενεργό. Ετυμολογία: Από το όνομα της Πολωνίας, πατρίδας της Marie Curie, η οποία ανακάλυψε το στοιχείο. Ονομασία: ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΟ (NEPTUNIUM) Σύμβολο: Np Ατομικός Αριθμός: 93 Ανακαλύφθηκε: 1940 Ιδιότητες: Τεχνητό στοιχείο, μέταλλο με ειδική ηλεκτρική αγωγιμότητα. Ετυμολογία: Ονομάστηκε έτσι από τον πλανήτη Ποσειδώνα. Ονομασία: ΠΡΑΣΙΝΟΔΥΜΙΟ (PRASEODYMIUM) Σύμβολο: Pr Ατομικός Αριθμός: 59 Ανακαλύφθηκε: 1885 Ιδιότητες: Ελατό μέταλλο, ασημόχρωμο. Ανήκει στις λανθανίδες. Ετυμολογία: Από την ελληνική λέξη πράσιος (πράσινος) και δίδυμος. Ονομασία: ΠΡΟΜΗΘΕΙΟ (PROMETHIUM) Σύμβολο: Pm Ατομικός Αριθμός: 61 Ανακαλύφθηκε: 1945 Ιδιότητες: Μεταλλικό στοιχείο, εξαιρετικά ραδιενεργό. Ετυμολογία:
Από το όνομα του μυθικού Προμηθέα. Το όνομα εμπνεύστηκε η σύζυγος ενός
από τους ερευνητές που ανακάλυψαν το στοιχείο στα προϊόντα της διάσπασης του ουρανίου: ο Προμηθέας έκλεψε τη φωτιά για χάρη των ανθρώπων, ενώ το στοιχείο αυτό το ανακάλυψαν οι άνθρωποι μέσα στις "φλόγες" των πυρηνικών αντιδραστήρων. Ονομασία: ΠΡΩΤΑΚΤΙΝΙΟ (PROTACTINIUM) Σύμβολο: Pa Ατομικός Αριθμός: 91 Ανακαλύφθηκε: 1917 Ιδιότητες: Λαμπερό και πυκνό μέταλλο με ασημί-γκρι. Ανήκει στις ακτινίδες. Ετυμολογία: Επειδή η διάσπασή του οδηγεί στο σχηματισμό του ακτινίου, ονομάστηκε πρωτοακτίνιο που συντομεύτηκε σε πρωτακτίνιο, δηλαδή «πριν από το ακτίνιο».
Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 21
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ονομασία: ΠΥΡΙΤΙΟ (SILICON) Σύμβολο: Si Ατομικός Αριθμός: 14 Ανακαλύφθηκε: 1823 Ιδιότητες: Το 2ο πιο διαδεδομένο στοιχείο στο φλοιό της γης. Δεν απαντάται ελεύθερο. Ετυμολογία: Ονομάστηκε έτσι γιατί βρίσκεται στον πυρόλιθο,ή τσακμακόπετρα (από τη λέξη πυρ=φωτιά) που χρησίμευε για την παρασκευή εργαλείων από την παλαιολιθική εποχή. Το σύμβολο του στοιχείου, προέρχεται από το λατινικό silex = πυρόλιθος. Ονομασία: ΡΑΔΕΡΦΟΡΝΤΙΟ (RATHERFORDIOUM) Σύμβολο: Rf Aτομικός Αριθμός: 104 Ανακαλύφθηκε: 1964 Ετυμολογία: Ονομάζεται έτσι προς τιμήν του Νεοζηλανδού πυρηνικού φυσικού, Έρνεστ Ράδερφορντ. Ονομασία: ΡΑΔΙΟ (RADIUM) Σύμβολο: Ra Ατομικός Αριθμός: 88 Ανακαλύφθηκε: 1898 Ιδιότητες: Aργυρόλευκο μέταλλο που πολύ γρήγορα οξειδώνεται όταν εκτίθεται στον ατμοσφαιρικό αέρα και γίνεται μαύρο. Είναι πολύ ραδιενεργό, φθορίζον και εκπέμπει μια απαλή γαλάζια λάμψη. Ετυμολογία:
Το όνομα προέρχεται από τη λατινική λέξη radius = ακτίνα, και δόθηκε στο
στοιχείο λόγω της ραδιενεργούς ακτινοβολίας που εκπέμπει. Ονομασία: ΡΑΔΟΝΙΟ (RADON) Σύμβολο: Rn Ατομικός Αριθμός: 86 Ανακαλύφθηκε: 1900 Ιδιότητες: Ιδιαίτερα ραδιενεργό στοιχείο, ένα από τα βαρύτερα αέρια Ετυμολογία: Το όνομα radon (που αποδόθηκε στα ελληνικά ως ραδόνιο) δόθηκε στο στοιχείο αυτό επειδή αφ'ενός μεν παράγεται κατά τη ραδιενεργό διάσπαση του ραδίου (radium) αφ' ετέρου δε ανήκει στα ευγενή αέρια που έχουν κατάληξη -on. Ονομασία : ΡΕΝΤΓΚΕΝΙΟ (ROENTGENIUM) Σύμβολο : Rg Ατομικός αριθμός : 111 Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 22
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ανακαλύφθηκε: 1994 Ιδιότητες : Tο πιο σταθερό ισότοπό του έχει διάρκεια ημιζωής 3,6 sec. Ετυμολογία : Το όνομα του στοιχείου τιμά τον γερμανό φυσικό Βίλχελμ Κόνραντ Ρέντγκεν, «πατέρα» των ακτίνων Χ. Ονομασία: ΡΗΝΙΟ (RΗENIUM) Σύμβολο:Re Ατομικός αριθμός: 75 Ανακαλύφθηκε: 1925 Ιδιότητες: Σπάνιο μέταλλο αργυρού χρώματος, πολύ πυκνό και σκληρό. Ετυμολογία: Από το λατινικό όνομα του ποταμού Ρήνου στη Γερμανία, Rhenus. Ονομασία: ΡΟΔΙΟ (RHODIUM) Σύμβολο: Rh Ατομικός αριθμός: 45 Ανακαλύφθηκε: 1803 Ιδιότητες: Σκληρό αργυρόλευκο ανθεκτικό μέταλλο που η επιφάνειά του αντανακλά ιδιαίτερα το φως. Δεν οξειδώνεται από τον αέρα. Ετυμολογία: Από την ελληνική λέξη ρόδο = τριαντάφυλλο. Αφορμή υπήρξε το κόκκινο, ρόδινο χρώμα των διαλυμάτων πολλών αλάτων του μετάλλου. Ονομασία: ΡΟΥΒΙΔΙΟ (RUBIDIOUM) Σύμβολο: Rb Ατομικός αριθμός: 37 Ανακαλύφθηκε: 1861 Ιδιότητες: Σπάνιο, μαλακό, αργυρόλευκο μέταλλο, εξαιρετικά δραστικό. Ετυμολογία: Το όνομα οφείλεται στο βαθύ κόκκινο χρώμα των φασματικών γραμμών του στοιχείου. Προέρχεται από τη λατινική λέξη rubidus =βαθύ κόκκινο. Ονομασία: ΡΟΥΘΗΝΙΟ ( RUTHENIOUM) Σύμβολο: Ru Ατομικός αριθμός: 44 Ανακαλύφθηκε: 1844 Ιδιότητες: Πολύ σκληρό ασημόγκριζο αδρανές μέταλλο. Ετυμολογία: Από το λατινικό όνομα της Ρωσίας, Ruthenia, με αφορμή την ανακάλυψή του σε ορυκτά του λευκόχρυσου προερχόμενα από τα Ουράλια Όρη.
Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 23
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ονομασία: ΣΑΜΑΡΙΟ (SAMARIUM) Σύμβολο: Sm Ατομικός αριθμός: 62 Ανακαλύφθηκε: 1879 Ιδιότητες:Aργυρόλευκο μέταλλο που ανήκει στις λανθανίδες. Ετυμολογία: Το όνομα αυτό δόθηκε στο στοιχείο επειδή βρέθηκε στο ορυκτό σαμαρσκίτης. Το ορυκτό είχε ονομασθεί έτσι προς τιμή του Ρώσου μηχανικού M. Samarski Ονομασία: ΣΕΛΗΝΙΟ (SELENIUM) Σύμβολο: Se Ατομικός Αριθμός: 34 Ανακαλύφθηκε: 1817 Ιδιότητες: Αμέταλλο που βρίσκεται σπάνια ελεύθερα στη φύση. Ετυμολογία: Η ονομασία του (διεθνώς) προέρχεται από την ελληνική λέξη Σελήνη , δηλαδή την αρχαία ονομασία του φυσικού δορυφόρου της Γης. Ονομασία: ΣΙΔΗΡΟΣ (FERRUM) Σύμβολο: Fe Ατομικός Αριθμός: 26 Ανακαλύφθηκε: 1900 Ιδιότητες: Το τέταρτο πιο διαδεδομένο στοιχείο στο φλοιό της Γης. Σε καθαρή μορφή είναι γυαλιστερός και ευκατέργαστος. Ετυμολογία: Άγνωστης ετυμολογίας. Το σύμβολό του προέρχεται από το λατινικό του όνομα ferrum. Ονομασία: ΣΙΜΠΟΡΓΚΙΟ Σύμβολο: Sg Ατομικός Αριθμός: 106 Ανακαλύφθηκε: 1974 Ετυμολογία: Προς τιμή του Αμερικανού επιστήμονα Glenn T. Seaborg που κέρδισε το 1951 το βραβείο Νόμπελ Χημείας για τις ανακαλύψεις των υπερουράνιων στοιχείων . Ονομασία: ΣΚΑΝΔΙΟ (SCANDIUM) Σύμβολο: Sc Ατομικός Αριθμός: 21 Ανακαλύφθηκε: 1879 Ιδιότητες: Μαλακό, αργυρόλευκο μέταλλο, ιδιαίτερα σπάνιο στο γήινο φλοιό. Ετυμολογία: Το όνομα οφείλεται στη σκανδιναβική προέλευση των ορυκτών στα οποία βρέθηκε το στοιχείο. Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 24
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ονομασία: ΣΤΡΟΝΤΙΟ (STRONTIUM) Σύμβολο: Sr Ατομικός Αριθμός: 38 Ανακαλύφθηκε: 1856 Ιδιότητες: Αργυρόλευκο, μαλακό μέταλλο. Ετυμολογία: Από τον τόπο που βρέθηκε, τον οικισμό Strontian της Σκωτίας. Ονομασία: ΤΑΝΤΑΛΙΟ ( TANTALUM) Σύμβολο: Ta Ατομικός Αριθμός: 73 Ανακαλύφθηκε: 1802 Ιδιότητες: Γυαλιστερό, αργυρόχρωμο μέταλλο, σχετικά σπάνιο. Ετυμολογία: Από το όνομα του μυθικού Ταντάλου, ο οποίος βασανιζόταν στα Τάρταρα: μόλις έσκυβε να πιεί νερό αυτό εξαφανιζόταν. Ο Σουηδός A. Ekeberg, που ανακάλυψε το στοιχείο, έγραψε: "το ονομάζω ταντάλιο... υπαινιγμός για την αδυναμία του, όταν διαλύεται σ' ένα οξύ, να αντιδρά με αυτό και να διαλύεται". Ονομασία: ΤΕΛΛΟΥΡΙΟ (TELLURIUM) Σύμβολο:Te Ατομικός αριθμός:52 Ανακαλύφθηκε: 1782 Ιδιότητες: Είναι ένα από τα σχετικά σπάνια στοιχεία, ανήκει στους ημιαγωγούς. Ετυμολογία: Η ονομασία του στοιχείου προέρχεται από τη λατινική λέξη tellus, που σημαίνει Γη, πράγμα που δείχνει την ορυκτή, γήινη προέλευσή του. Ονομασία: ΤΕΡΒΙΟ (TERBIUM) Σύμβολο:Tb Ατομικός αριθμός: 65 Ανακαλύφθηκε: 1843 Ιδιότητες: Αργυρόλευκο μέταλλο, από τις σπανιότερες λανθανίδες. Οξειδώνεται αργά στον αέρα και αντιδρά ακόμα και με το ψυχρό νερό. Ετυμολογία: Το όνομά του προέρχεται από τη σουηδική πόλη Ytterby, καθώς εκεί κοντά βρέθηκε το ορυκτό γαδολίνης από το οποίο απομονώθηκε. Ονομασία: ΤΕΧΝΗΤΙΟ (TECHNETIUM) Σύμβολο: Tc Ατομικός αριθμός: 43 Ανακαλύφθηκε: 1937 Ιδιότητες: Ασημόχρωμο μέταλλο που κηλιδώνεται στον αέρα. Εξαιρετικά ασταθές στοιχείο. Ετυμολογία: To όνομά του προέρχεται από την ελληνική λέξη τεχνητός, δηλ. μη φυσικός, καθώς είναι το πρώτο στοιχείο που παρασκευάστηκε τεχνητά από τον άνθρωπο. Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 25
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Oνομασία: ΤΙΤΑΝΙΟ (ΤΙΤANIUM) Σύμβολο: Τi Ατομικός αριθμός: 22 Ιδιότητες: Σκληρό,γυαλιστερό, αργυρόχρωμο μέταλλο, ανθεκτικό στη διάβρωση. Ετυμολογία:. Το όνομά του προέρχεται από το μυθολογικό όνομα Τιτάν, καθώς η εξαιρετική αντοχή του παρέπεμπε στην αντοχή των μυθικών Τιτάνων, παιδιών του Ουρανού και της Γης. Ονομασία: ΥΔΡΑΡΓΥΡΟΣ (MERCURY) Σύμβολο: Hg Ατομικός αριθμός: 80 Ιδιότητες: Βαρύ αργυρόχρωμο μέταλλο, το μοναδικό μέταλλο σε υγρή κατάσταση. Ετυμολογία: Τόσο οι αρχαίοι Έλληνες όσο και οι Ρωμαίοι το ονόμαζαν «ρευστό άργυρο» ή «υδράργυρο» επειδή έμοιαζε στο χρώμα με τον άργυρο αλλά ήταν σε υγρή κατάσταση. Το όνομα mercury χρησιμοποιήθηκε από τους αλχημιστές, τον 6ο μ.χ. αιώνα, οι οποίοι χρησιμοποίησαν το σύμβολο του πλανήτη Mercury (Ερμής) για το μέταλλο. Ονομασία: ΥΔΡΟΓΟΝΟ (ΗΥDROGEN) Σύμβολο: Η Ατομικός αριθμός: 1 Ιδιότητες: Αέριο, άχρωμο, άοσμο και άγευστο, το ελαφρύτερο από όλα τα στοιχεία. Ο πυρήνας του ατόμου του, είναι ο μοναδικός πυρήνας που δεν περιέχει νετρόνια. Ετυμολογία: Η παρατήρηση ότι η καύση του υδρογόνου έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή νερού, ήταν η αφορμή για τον Lavoiser να του δώσει το όνομα hydrogen, από τις ελληνικές λέξεις «ύδωρ» και «γίγνομαι» ,δηλαδή μπορεί να γεννήσει νερό. Oνομασία : ΥΤΤΡΙΟ (YTTRIUM) Σύμβολο : Υ Ατομικός αριθμός : 39 Ανακαλύφθηκε : 1787 Ιδιότητες : Μαλακό, αργυρόχρωμο, πολύ δραστικό μέταλλο. Ετυμολογία : Η ονομασία του, οφείλεται στην πόλη Ytterby της Σουηδίας όπου βρέθηκαν ορυκτά του. Ονομασία : ΥΤΤΕΡΒΙΟ (YΤΤΕΡΒΙUM) Σύμβολο : Yb Ατομικός αριθμός : 70 Ανακαλύφθηκε : 1907 Ιδιότητες : Mαλακό, ελατό και όλκιμο χημικό στοιχείο που εμφανίζει μια φωτεινή ασημή λάμψη όταν είναι στην καθαρή του μορφή. Ετυμολογία : Από το όνομα του χωριού Ytterby, το οποίο βρίσκεται κοντά στη Στοκχόλμη, από όπου προερχόταν το ορυκτό στο οποίο ανακαλύφθηκε το στοιχείο Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 26
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ονομασία : ΦΕΡΜΙΟ (FERMIUM) Σύμβολο : Fm Ατομικός αριθμός : 100 Ανακαλύφθηκε : 1953 Ιδιότητες : Τεχνητό ραδιενεργό στοιχείο. Ετυμολογία : Από το όνομα του Ιταλού πυρηνικού φυσικού Enrico Fermi (1901-1954). Σύμβολο : ΦΘΟΡΙΟ (FLUORINE) Ατομικός αριθμός : 9 Ανακαλύφθηκε : 1771 Ιδιότητες : Ανοιχτόχρωμο κίτρινο αέριο με έντονη οσμή, τοξικό. Είναι το πιο δραστικό από όλα τα χημικά στοιχεία. Ετυμολογία : Το όνομα αυτό προέρχεται από την ελληνική λέξη φθορά. Τόνιζε την ισχυρή διαβρωτική επίδραση του στοιχείου στα διάφορα υλικά. Μία άλλη εκδοχή για την προέλευση του αγγλικού ονόματός του είναι από τη λέξη fluo = ρέω, κυλάω. Ονομασία : ΦΛΕΡΟΒΙΟ (FLEROVIUM) Σύμβολο : Fl Ατομικός αριθμός : 114 Ανακαλύφθηκε: 1998 Ιδιότητες : Ραδιενεργό μέταλλο. Ετυμολογία : Το στοιχείο έλαβε την ονομασία του τον Μάιο του 2012 από την IUPAC, χάριν του Ρώσου επιστήμονα Γκιόργκι Φλιέροβ. Σύμβολο : ΦΡΑΝΚΙΟ (FRANCIUM) Ατομικός αριθμός : 87 Ανακαλύφθηκε : 1939 Ιδιότητες : Ιδιαίτερα ραδιενεργό μέταλλο. Ετυμολογία : Από το όνομα της Γαλλίας (France), πατρίδας της M. Perey (που υπήρξε κάποτε βοηθός της M. Curie), η οποία ανακάλυψε το στοιχείο. Σύμβολο : ΦΩΣΦΟΡΟΣ (PHOSHORUS) Ατομικός αριθμός : 15 Ανακαλύφθηκε : 1669 Ιδιότητες : Εμφανίζεται με πολλές αλλοτροπικές μορφές με βασικότερες το λευκό, τον ερυθρό, τον πορφυρό και το μεταλλικό φωσφόρο. Ετυμολογία :Το όνομα προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις φως και φέρω, και οφείλεται στην ιδιότητα του στοιχείου να φέρει φως, να εκπέμπει φως στο σκοτάδι (φωσφορισμός).
Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 27
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ονομασία : ΧΑΛΚΟΣ (COPPER) Σύμβολο : Cu Ατομικός αριθμός : 29 Ανακαλύφθηκε : 8000π.χ. Ιδιότητες : Κοκκινωπό μέταλλο, ελατό και όλκιμο. Ανήκει στα στοιχεία μετάπτωσης. Ετυμολογία : Το όνομα χαλκός συναντάται ήδη στην εποχή του Ομήρου. Το αγγλικό του όνομα copper προκύπτει από το λατινικό Cuprum, λέξη η οποία με τη σειρά της προέρχεται από το νησί της Κύπρου, όπου και εξορυσσόταν κατά την ρωμαϊκή εποχή. Ονομασία: ΧΑΣΙΟ (HASSIUM) Σύμβολο: Hs Ατομικός Αριθμός: 108 Ανακαλύφθηκε: 1984 Ετυμολογία: Από το λατινικό όνομα του γερμανικού κρατιδίου της Έσσης Ονομασία: ΧΛΩΡΙΟ (CHLORINE) Σύμβολο: Cl Ατομικός Αριθμός: 17 Ανακαλύφθηκε: 1774 Ιδιότητες: Kιτρινοπράσινο διατομικό αέριο, με έντονη οσμή. Λόγω της μεγάλης δραστικότητάς του, δε βρίσκεται ελεύθερο στη φύση. Ετυμολογία: Από την ελληνική λέξη χλωρός = κιτρινοπράσινος, υποπράσινος, πρασινωπός λόγω του χρώματος του στοιχείου. Ονομασία : ΧΡΥΣΟΣ (GOLD) Σύμβολο : Au Ατομικός αριθμός : 79 Ανακαλύφθηκε : προϊστορικά Ιδιότητες : Mαλακό μέταλλο, με χαρακτηριστικό κιτρινωπό κίτρινο χρώμα. Το πιο ελατό και το πιο όλκιμο από όλα τα μέταλλα. Ετυμολογία : Η ετυμολογία του ονόματος του στοιχείου είναι άγνωστη. Το σύμβολο προέρχεται από το λατινικό aurum, τη λατινική του ονομασία. Το αγγλικό gold προέρχεται από το αρχαίο geolo =κίτρινο. Ονομασία : ΧΡΩΜΙΟ (CHROMIUM) Σύμβολο : Cr Ατομικός αριθμός : 24 Ανακαλύφθηκε : 1797 Ιδιότητες : Σκληρό, βαρύ, δύστηκτο, γυαλιστερό μέταλλο με κυανή χροιά. Ετυμολογία : Πήρε το όνομά του από την ελληνική λέξη χρώμα, εξ αιτίας της μεγάλης ποικιλίας χρωμάτων που έχουν οι ενώσεις του. Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 28
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων Ονομασία : ΨΕΥΔΑΡΓΥΡΟΣ (ΖΙΝC) Σύμβολο : Zn Ατομικός αριθμός : 30 Ανακαλύφθηκε : προϊστορικά Ιδιότητες : Γκριζόλευκο μέταλλο με κυανή χροιά. Ετυμολογία : Από τις λέξεις ψευδής + άργυρος δηλαδή ψεύτικος άργυρος.
Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 29
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων
ΠΙΝΑΚΑΣ Ι 20 στοιχεία που πήραν το όνομά τους από το όνομα προσώπου. (ιστορικού ή μυθικού) Αϊνστάινιο:
Albert Einstein.
Βανάδιο:
Vanadis, Σκανδιναβικής θεότητας της ομορφιάς.
Γαδολίνιο:
J. Gadolin, Φιλανδός χημικός
Θόριο:
Thor, θεός του κεραυνού στη Σκανδιναβική μυθολογία.
Κιούριο:
Pierre και Marie Curie, ζεύγος επιστημόνων.
Κοπερνίκιο:
Ν. Κοπέρνικος, μεγάλος αστρονόμος
Λωρένσιο:
Ernest Lawrence, πυρηνικός φυσικός.
Μαϊτνέριο:
Λίζε Μάιτνερ, Αυστριακή φυσικός και μαθηματικός.
Μεντελέβιο:
D. Mendeleyev, <<πατέρας>> του Περιοδικού Πίνακα των στοιχείων.
Μπόριο:
Δανός επιστήμονας Niels Bohr.
Νιόβιο:
Νιόβη, κόρης του Τάνταλου κατά τη μυθολογία.
Νομπέλιο:
Άλφρεντ Νόμπελ, Σουηδός χημικός.
Προμήθειο:
Προμηθέας (ελληνική μυθολογία).
Ραδερφόρντιο: Έρνεστ Ράδερφορντ, Νεοζηλανδός πυρηνικός φυσικός. Ρεντγκένιο:
Βίλχελμ Ρέντγκεν, γερμανός φυσικός, «πατέρας» των ακτίνων Χ.
Σιμπόργκιο:
Glenn T. Seaborg, Αμερικανός επιστήμονας
Ταντάλιο:
Τάνταλος (ελληνική μυθολογία)
Τιτάνιο:
Τιτάνες (ελληνική μυθολογία)
Φέρμιο:
Enrico Fermi, Ιταλός πυρηνικός φυσικός.
Φλερόβιο:
Γκιόργκι Φλιέροβ, Ρώσος επιστήμονας.
Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 30
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων
ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙ 32 στοιχεία που πήραν το όνομά τους από το όνομα ενός τόπου. (χώρα, πόλη, πλανήτης) Αμερίκιο:
Αμερική
Άφνιο:
Hafnia, το λατινικό όνομα της Κοπεγχάγης
Γάλλιο:
Gallia, το λατινικό όνομα της Γαλλίας
Γερμάνιο:
Γερμανία
Δημήτριο:
Αστεροειδής Δήμητρα
Δούβνιο:
Dubna κοντά στη Μόσχα, όπου βρίσκεται επιστημονικού κέντρο.
Έρβιο:
Ytterby, χωριό κοντά στην Στοκχόλμη
Ευρώπιο:
Ευρώπη
Ήλιο:
Ήλιος
Θούλιο:
Θούλη, η βορειότερη χώρα της Γης κατά τους αρχαίους
Καλιφόρνιο:
Καλιφόρνια, πολιτεία των ΗΠΑ
Λιβερμόριο:
Εθνικού Εργαστήριο Livermore στην Καλιφόρνια
Λουτήτιο:
Lutetia, το λατινικό όνομα του Παρισιού
Μπερκέλιο:
Berkeley,όπου βρίσκεται το ομώνυμο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας
Νταρμστάντιο:
Ντάρμσταντ Γερμανίας
Όλμιο:
Holmia, το λατινικό όνομα της Στοκχόλμης
Ουράνιο:
Πλανήτης ουρανός
Παλλάδιο:
Αστεροειδής Παλλάς
Πλουτώνιο:
Πλανήτης Πλούτων
Πολώνιο:
Πολωνία
Ποσειδώνιο:
Πλανήτης Ποσειδών
Ρήνιο:
Rhenus, το λατινικό όνομα του ποταμού Ρήνου
Ρουθήνιο:
Ruthenia, το λατινικό όνομα της Ρωσίας
Σελήνιο:
Σελήνη
Σκάνδιο:
Σκανδιναβία
Στρόντιο:
Strontian, οικισμός της Σκωτίας
Τελλούριο:
Tellus, το λατινικό όνομα της Γης
Τέρβιο:
Ytterby
Υττέρβιο:
Ytterby
Ύττριο:
Ytterby
Φράνκιο:
France, Γαλλία
Χάσιο:
Hassium, το λατινικό όνομα του γερμανικού κρατιδίου της Έσσης
Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 31
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων
ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙI 13 στοιχεία που πήραν το όνομά τους από κάποιο χρώμα. (του στοιχείου, ενώσεών του, φασματικών γραμμών κ.ά.) Άργυρος:
Αρχ. ελλ. αργός = λαμπρός, λευκός.
Αρσενικό:
Περσ. Zarniq = χρυσός, αυτός που έχει το χρώμα του χρυσού.
Θάλλιο:
Ελλ. Θαλλός =νέο, τρυφερό (άρα πράσινο) κλαδάκι, βλαστάρι. Πράσινη γραμμή στο φάσμα του.
Ίνδιο:
Indigo (κοινώς λουλάκι). Μπλε χρωστική ουσία με ιδική καταγωγή. Μπλε λαμπερές γραμμές στο φάσμα του.
Ιρίδιο:
Ελλ. ίρις = ουράνιο τόξο. Πλούσια ποικιλία χρωμάτων των αλάτων του.
Ιώδιο:
Ελλ. ιώδης =αυτός που έχει το χρώμα του ίου, της βιολέτας. Ιώδες το χρώμα των ατμών του.
Καίσιο:
Λατ. caesius =γαλάζιος. Γαλάζιες γραμμές στο φάσμα του.
Λευκόχρυσος:
Λευκός χρυσός.
Πρασινοδύμιο: Ελλ. πράσινος ή πράσιος + δίδυμος. Πράσινο το νιτρικό άλας του. Επίσης προήρθε από το ορυκτό διδύμιο. Ρόδιο:
Ελλ. ρόδον, τριαντάφυλλο. Κόκκινα τα διαλύματα πολλών αλάτων του.
Ρουβίδιο:
Λατ. rubidus = βαθύ κόκκινο.Κόκκινες γραμμές στο φάσμα του.
Χλώριο:
Ελλ. χλωρός = κιτρινοπράσινος, υποπράσινος. Πρασινωπό αέριο.
Χρώμιο:
Ελλ. χρώμα. Μεγάλη ποικιλία χρωμάτων των χημικών ενώσεών του.
Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 32
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων
ΠΙΝΑΚΑΣ ΙV 26 στοιχεία που πήραν το όνομά τους από κάποιa χαρακτηριστική τους ιδιότητα, εκτός από το χρώμα. Άζωτο:
Ελλ. στερητικό α + ζωή. Δε συντηρεί τη ζωή (αντίθετα με το οξυγόνο).
Ακτίνιο:
Ελλ. ακτίνα. Εκπέμπει έντονη ακτινοβολία.
Αντιμόνιο:
Ελλ. αντί + μόνος. Δεν απαντάται εύκολα μόνο του.
Αργό:
Ελλ. αργός = αδρανής. Έχει χημική αδράνεια.
Άστατο:
Ελλ. άστατος = ασταθής. Δεν έχει σταθερά ισότοπα.
Βρώμιο:
Ελλ. βρώμος = δυσοσμία. Έχει έντονη οσμή.
Δυσπρόσιο:
Ελλ. δυσπρόσιτος. Δυσκόλεψε αυτόν που το απομόνωσε πρώτος.
Θείο:
Προέρχεται από ρήμα της αρχ.ελλ. με σημασία του: βγάζω καπνούς.
Κασσίτερος:
Σανσκριτικό kastira, μάλλον από το kash = λάμπω.
Κρυπτό:
Ελλ. κρυπτός= κρυμμένος. Πολύ μικρή ποσότητά του στον αέρα.
Λανθάνιο:
Ελλ. λανθάνω = ξεφεύγω της προσοχής. Εντοπίστηκε δύσκολα.
Λίθιο:
Ελλ. λίθος = πέτρα. Ορυκτή η προέλευσή του.
Νεοδύμιο:
Ελλ. νέος+ δίδυμος. Νέο στοιχείο που προήλθε από το διδύμιο.
Νέο:
Ελλ. νέος, καινούριος. Νεό αέριο ανακαλύφθηκε (τότε) στον αέρα.
Ξένο:
Ελλ. ξένος, άγνωστος. Ασυνήθιστο συστατικό του αέρα.
Οξυγόνο:
Ελλ. οξύ + γίγνεσθαι. Θεωρούσαν (λάθος) ότι παράγει τα οξέα.
Όσμιο:
Ελλ. οσμή. Άσχημη οσμή του οξειδίου του.
Πρωτακτίνιο:
Ελλ. πρώτος + ακτίνιο. Βρίσκεται πριν το ακτίνιο.
Ράδιο:
Λατ. radius = ακτίνα. Εκπέμπει ακτινοβολία.
Ραδόνιο:
Radon. Προκύπτει από το Ράδιο + on, κατάληξη των ευγενών αερίων
Τεχνήτιο:
Ελλ. τεχνητός, δηλαδή όχι φυσικός. Το παρασκεύασε ο άνθρωπος.
Υδράργυρος:
Ρευστός, υγρός άργυρος.
Υδρογόνο:
Ελλ. ύδωρ + γίγνεσθαι. Από αυτό γίνεται το νερό.
Φθόριο:
Ελλ. φθορά. Πολλές ενώσεις του προκαλούν διάβρωση σε υλικά.
Φώσφορος:
Ελλ. φως + φέρειν. Φωτίζει στο σκοτάδι (φωσφορισμός)
Ψευδάργυρος:
Ψευδής άργυρος.
Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 33
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων
ΠΙΝΑΚΑΣ V 17 στοιχεία που πήραν το όνομά τους από το όνομα του υλικού ή ορυκτού που προήλθαν. Αργίλιο:
Ορυκτ. Άργιλος (από αρχ. ελλ. αργός = λευκός, λαμπερός)
Ασβέστιο:
Άσβεστος τίτανος λεγόταν το οξείδιο από το οποίο παράχθηκε.
Βάριο:
Ορυκτ. Βαρίτης από ελλ. βαρύς.
Βηρύλλιο:
Ορυκτ. Βήρυλλος (που προέρχεται από την ινδική πόλη Velur)
Βισμούθιο:
Γερμ. Weissmuth= λευκή μάζα, χαρακτηρίζονται τα ορυκτά του.
Βόριο:
0ρυκτ. Βόραξ, από αραβ buraq.
Ζιρκόνιο:
Ορυκτ. Ζιρκονίτης, από αραβ. Zargun= αυτός που έχει χρυσό χρώμα.
Κάδμιο:
Ορυκτ. «κάδμεια γη» (αρχ. ελλ.)
Κάλιο:
Αραβ. Al qali. Όνομα για τις στάχτες των φυτών απ’ όπου παράχθηκε.
Κοβάλτιο:
Γερμ. Kobold= κακοποιό πνεύμα, που ονόμαζαν τα ορυκτά του.
Μαγγάνιο:
Αναγραμματισμός της magnesia σε manganesa, αφού τα ορυκτά του συγχέονταν με ορυκτά του μαγνησίου.
Μαγνήσιο:
Ορυκτ. Ελλ. «μαγνησία γη».
Μολυβδαίνιο:
Ελλ. μόλυβδος. Τα ορυκτά του συγχέονταν με αυτά του μολύβδου.
Νάτριο:
Ελλ. νίτρον, που ονομάζονταν από την αρχαιότητα ενώσεις του.
Νικέλιο:
Γερμ. Kupfernickel, που ονόμαζαν οι μεταλλωρύχοι ορυκτό του.
Πυρίτιο:
Ορυκτ. Πυρόλιθος, ή πυρίτης λίθος (από το πυρ)
Σαμάριο:
Ορυκτ. Σαμαρσκίτης (από το Ρώσο μηχανικό Sarmarksi).
ΠΙΝΑΚΑΣ VΙ 6 στοιχεία με άγνωστη ή αβέβαιη ετυμολογία. Άνθρακας
Σίδηρος
Βολφράμιο
Χαλκός
Μόλυβδος
Χρυσός
Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 34
Τα ονόματα των χημικών στοιχείων
Βιβλιογραφία- Δικτυακοί τόποι Τα ονόματα των χημικών στοιχείων
Κώστας Παπαζήσης
Πορτρέτα των χημικών στοιχείων
Αναστάσιος Βάρβογλης
el.wikipedia.org users.sch.gr/stayrakant greeksurnames.blogspot.com ebooks.edu.gr www.tovima.gr 24grammata.com
Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου Βάμου, 2015-16
Σελίδα 35