EKOLAS 3Q2020PRO by ekolas

ekopanorama II/III 2020

Nadleśnictwo Zamrzenica Jeszcze kilkanaście lat temu z lasu korzystaliśmy głównie przy okazji grzybobrania lub niedzielnych spacerów. Wraz ze wzrostem popularności aktywnego spędzania wolnego czasu, coraz więcej osób zamienia zatłoczone galerie handlowe na szum drzew.

Najlepszy, bo naturalny wskaźnik jakości powietrza

Pomysłów na przemierzanie leśnych ścieżek jest wiele. Od roweru poprzez nordic walking, a nawet dogtrekking, czyli nic innego jak bieganie z psem. Dziś nikogo już nie dziwi spotkanie z „biegaczem” i to w miejscu oddalonym od „cywilizacji”. Nie boimy się lasu i coraz świadomiej z niego korzystamy. Lasy Państwowe każdego roku rozbudowują infrastrukturę turystyczną tak abyśmy jeszcze chętniej spędzali swój czas na łonie natury. Są jednak osoby, którym nie wystarczają leśne, ubite drogi. Bez wahania schodzą z utartego szlaku i zanurzają się w dzikie leśne ostępy. Nie straszne im kleszcze, mrówki i dzikie zwierzęta. Przyszli do lasu żeby podziwiać przyrodę w samym jej sercu. Są do tego świetnie przygotowani. Nie boją się deszczu i mrozu. Po kilkugodzinnej wyprawie rozwieszą hamak pomiędzy drzewami i spędzą noc wsłuchując się w odgłosy lasu. Nazywają siebie bushcrafterami. Mimo że do lasu wybierają się przeważnie samotnie lub w kilkuosobowych grupach, to raz do roku spotykają się żeby dzielić się doświadczeniami. Zlot EDC (Ekwipunek Dźwigany Codziennie) i Bushcraft Polska, czyli grup zrzeszających pasjonatów takiego modelu spędzania wolnego czasu, odbył się na terenie Nadleśnictwa Zamrzenica w ostatni weekend września 2019 roku. W lesie położonym w sąsiedztwie malowniczego Zalewu Koronowskiego rozbiły się dziesiątki namiotów i hamaków. Na Zlocie stawiło się blisko 250 osób. Na jeden weekend las stał się ich domem. Do szczęścia potrzebny im był tylko szum drzew i miejsce na ognisko, przy którym mogli się ogrzać w deszczowe dni. Mały deszczyk nie był w stanie zepsuć dobrej zabawy i przerwać ciekawych warsztatów zorganizowanych dla uczestników. Leśnicy z Nadleśnictwa Zamrzenica także mieli swój panel dyskusyjny. Dzięki temu mogliśmy bliżej się poznać i przybliżyć specyfikę naszej pracy. Okazało się, że są to osoby, które w bardzo świadomy i rozważny sposób korzystają z lasu, a zasada Leave No Trace, której przestrzegają, sprawia, że w lesie nie pozostawiają po sobie żadnego śladu. Mogliśmy się o tym przekonać po zakończeniu Zlotu. Mimo tak dużej grupy, która spędziła cały weekend na niewielkim fragmencie lasu, nie udało nam się znaleźć nawet jednego papierka pozostawionego przez uczestników. Leśnikom z Nadleśnictwa Zamrzenica było niezwykle miło gościć tyle, pozytywnie zakręconych na las, osób i mamy nadzieję, że jeszcze się spotkamy na leśnych ścieżkach i poza nimi. Tekst i foto: Michał Wojcieszkiewicz

Jednym ze wskaźników czystości powietrza są porosty. Potrafią one pobierać różne składniki prosto z powietrza. Są bardzo wrażliwe na zanieczyszczenia, szczególnie na dwutlenek siarki, który hamuje ich rozwój. Porosty to fascynująca współpraca dwóch grup organizmów – grzybów i glonów. Każdy z partnerów ma specyficzne umiejętności, dzięki takiej kombinacji porost może zasiedlić nawet najbardziej nieprzyjazne miejsca - nagie skały, pionowe ściany budynków, drzewa, wydmy, płoty czy kamienie w górskim potoku. Grzyb to ruszt porostu, który „mocuje” go na podłożu. Jego funkcją jest dostarczenie wody i soli mineralnych potrzebnych partnerowi, czyli glonowi. Glony mają specjalne aparaty, dzięki którym potrafią zamieniać energię światła słonecznego na pokarm (w procesie fotosyntezy) i dzielą się nią z grzybem. Każdy pracuje na wspólny sukces. Kształt i wielkość porostów zależą od ilości zanieczyszczeń zawartych w powietrzu. W miejscach, gdzie zanieczyszczenia są bardzo duże występuje tzw. pustynia porostowa - porostów tam nie ma. Przy dużym zanieczyszczeniu występują porosty skorupiaste (proszkowate). Jeśli powietrze jest trochę czystsze można zaobserwować porosty o plesze listkowatej przylegające do pnia. Tam, gdzie powietrze jest czystsze porosty są coraz większe, coraz bardziej rozgałęzione i „puszyste” – to porosty krzaczkowate. Na obszarach z czystym powietrzem plecha ma często postać długich sztywnych nitek lub frędzelków. Porosty niezależnie od kształtu mogą mieć bardzo różne kolory – zielone, szare, żółte, pomarańczowe, czerwone, różowe, brązowe i czarne. Przyjrzyjmy się porostom na pniach drzew rosnących w okolicy, a zobaczymy, w jakim środowisku żyjemy. W dzisiejszych czasach wszyscy odpowiadamy za stan powietrza. Każdy z nas codziennie podejmuje wybory, które przekładają się na jakość powietrza w naszej okolicy, a często również na stan powietrza, którym oddychają ludzie na drugim końcu świata. Jakość powietrza przekłada się w znacznym stopniu na zdrowie ludzi i stan poszczególnych elementów środowiska przyrodniczego. Zanieczyszczenia powietrza nie są problemem lokalnym, to problem globalny.

ekopanorama II/III 2020

„Dobre z lasu” już dostępne w sieci

Smakosze, osoby ceniące zdrową żywność już mogą kupować w sklepie internetowym „Dobre z lasu”. Dostępne są tam wszystkie produkty, które można kupić w sklepie stacjonarnym. Oferta sklepu stacjonarnego, który działa od grudnia 2017 r., składa się z blisko 400 produktów pochodzenia leśnego, zarówno roślinnych, np. świeżych i suszonych owoców, ziół i herbat, soków i syropów, miodów oraz grzybów, jak i zwierzęcych – mięsa z dzika, jelenia czy sarny oraz wędlin. Duże zainteresowanie ofertą sklepu świadczy o tym, że coraz więcej konsumentów szuka produktów ekologicznych i naturalnych. Warto pamiętać, że miody z leśnych pasiek, czosnek niedźwiedzi, głóg, żurawina, zioła, oprócz walorów smakowych, mają także działanie zdrowotne. Zawierają one witaminy, wzmacniają układ odpornościowy, pozytywnie wpływają na funkcjonowanie całego organizmu. Podobnie jest z dziczyzną, która zawiera trzy razy więcej fosforu, magnezu i wapnia, pięć razy więcej żelaza i aż trzy razy mniej kalorii niż wieprzowina. Dziczyznę od mięs zwierząt hodowlanych wyróżnia większa zawartość łatwostrawnego białka, mioglobiny i aminokwasów egzogennych, mniejsza ilość tłuszczu przy zdecydowanie korzystniejszym stosunku kwasów tłuszczowych, więcej (szczególnie ważnych w profilaktyce zdrowia) wielonienasyconych kwasów tłuszczowych i prawie wzorcowy stosunek OMEGA6:OMEGA3, a także mniej cholesterolu oraz więcej witamin z grupy B, potasu, fosforu, cynku, magnezu, a przede wszystkim żelaza. Jest to produkt mniej kaloryczny, a więc bardziej dietetyczny. Ta ostatnia zaleta jest szczególnie ważna, gdyż w ciągu ostatniego trzydziestolecia, nadwaga i otyłość stały się poważnym problemem, w Polsce dotyczy on już 12-15 proc. dzieci i młodzieży. Marka „Dobre z lasu” promująca projekt rozwojowy Lasów Państwowych „Zdrowa żywność z polskich lasów” umożliwia polskim konsumentom dostęp do w pełni ekologicznej, naturalnej żywności po konkurencyjnych cenach. Produkty „Dobre z lasu” już można kupić przez stronę www.dobrezlasu.pl. Dostawa realizowana jest przesyłką kurierską w ciągu 48 godzin w termoizolacyjnych opakowaniach.

Apel do Nadleśniczych i Dyr. zakładów LP Lasy są jednym z największych bogactw naszego kraju i źródłem dumy Polaków. Nikt lepiej od leśników nie wie, ile wiedzy i pracy, nakładów finansowych i zabiegów wymaga ich pielęgnacja i ochrona. Areał naszych lasów dowodzi również, że nikt lepiej od leśników nie potrafi tego zrobić. Dzięki ich pracy zajmujemy czołowe miejsca pod względem powierzchni lasów i wielkości zasobów drzewnych w Europie, a w lasach co roku przybywa pół miliarda drzew. Polskie lasy są zaś źródłem nieprzebranych zasobów, ostoją najcenniejszych skarbów przyrody oraz swoistym centrum turystyki i edukacji przyrodniczej. Dokumentowaniu tych działań służy nowo powołana Izba Tradycji Piśmiennictwa Leśnego, gdyż uważamy iż zarówno pozostawione przez pokolenia lasy, jak i publikacje zasługują na naszą pamięć i opracowanie. Wypełniając tę misję Towarzystwo Mediów Lokalnych i redakcja EKOLAS realizuje działania opracowania i gromadzenia publikacji dotyczących polskich lasów na przestrzeni dziejów w formie Izby Tradycji Piśmiennictwa Leśnego. TML jako stowarzyszenie użyteczności publicznej zarejestrowane w KRS zwraca się o przekazanie na w/w cel darowizn rzeczowych lub kwot pieniężnych jako darowizny na cele społecznie użyteczne zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 6 grudnia 1994 roku, w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej w Państwowym Gospodarstwie Leśnym Lasy Państwowe (Dz.U. Nr 134 - par. 19 ust 2 pkt) „z dodatniego wyniku finansowego mogą być wydzielone środki, w wysokości nieprzekraczającej łącznie 15% z przeznaczeniem na (…) cele społecznie użyteczne, w tym świadczenia na rzecz jednostek użyteczności publicznej i oświatowej”) oraz art. 32 ust 1 ustawy o lasach ( „Lasy Państwowe jako państwowa jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej reprezentują Skarb Państwa w zakresie zarządzanego mienia”).

Niniejsze działanie na rzecz powołania i funkcjonowania zadania pn: Izba Tradycji Piśmiennictwa Leśnego jest przewidziane na wiele lat, zatem dziękujemy za wsparcie poprzez pojedyncze wpłaty w formie uproszczonej do kwoty 1000 zł na konto bankowe za zwrotnym pisemnym potwierdzenie otrzymania wsparcia na cele edukacji, kultury i dziedzictwa narodowego oraz w przypadku jednostek PGL chcących dokonać wsparcia w kwocie wyższej lub cyklicznie - także w formie umowy darowizny. W celu zabezpieczenia interesów PGL LP, przekazanie darowizny poprzedzamy uprzednim zawarciem umowy. Po stronie darczyńcy wystąpi konkretne nadleśnictwo, po stronie obdarowanego – TML jako organizacja społeczna na rzecz którego ma nastąpić bezpłatne przysporzenie. Stanowi to potwierdzenie, że przekazane środki finansowe zostaną wykorzystane na konkretny wskazany cel pożytku publicznego. Dziękując za odzew Przewodniczący Rady / kustosz Izby Tradycji Piśmiennictwa Leśnego Red. Mariusz Trubalski

Towarzystwo Mediów Lokalnych Olbrachta 29A lok.28, 01-102 Warszawa KRS 0000015371 | REGON 432106362 | NIP 9462291120 issuu.com/ekopl/stacks tel. 22 250 22 99, 503 300 063 lasy@prasa.com.pl

ekopanorama II/III 2020

Foto: DGLP

Lasy Państwowe i Leroy Merlin wspólnie pracują dla klimatu

Leroy Merlin Polska dołącza do innowacyjnego projektu przeciwdziałania niekorzystnym zmianom klimatu realizowanego przez Lasy Państwowe. Firma zobowiązała się m.in. do zalesienia obszaru ponad 250 ha, tym samym stając się liderem wśród przedsiębiorstw zaangażowanych w zmniejszanie śladu węglowego w Polsce. W końcówce ubiegłego roku Krzysztof Kordulewski, prezes zarządu Leroy Merlin Polska i Andrzej Konieczny, dyrektor generalny Lasów Państwowych podpisali porozumienie o współpracy w ramach projektu Leśnych Gospodarstw Węglowych. Współpraca będzie wspierać realizację zobowiązań Polski wynikających z podpisanej Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) oraz uzgodnień w ramach Porozumienia Paryskiego. - Współpraca z Lasami Państwowymi przyczyni się do zrealizowania naszych ambitnych planów dotyczących działań proekologicznych. Cieszymy się, że partnerem Leroy Merlin została instytucja, która ma realny wpływ na zrównoważoną gospodarkę leśną – mówi Krzysztof Kordulewski, prezes Zarządu Leroy Merlin Polska i dodaje. – Zielony kolor zawarty w naszym logo jest dla nas, pracowników Leroy Merlin, swoistym zobowiązaniem.

Angażując się w zalesienie obszaru ponad 250 ha, pragniemy symbolicznie zwrócić środowisku pewnego rodzaju dług ekologiczny, gdyż właśnie taka jest powierzchnia sklepów i parkingów naszej firmy. Nasze wsparcie będzie miało charakter zarówno finansowy, jak i czynny. Pragniemy by w sadzeniu lasów uczestniczyli wszyscy nasi pracownicy, a jest ich ponad 11 tysięcy oraz klienci, którzy wyrażą taką wolę. Razem możemy zrobić więcej na rzecz ochrony środowiska w Polsce. Andrzej Konieczny, dyrektor generalny Lasów Państwowych podkreśla, że coraz więcej firm chce sadzić drzewa. - Warto pamiętać, że Lasy Państwowe każdego roku sadzą około 500 milionów drzew, czyli średnio aż tysiąc w ciągu minuty. Leśnicy sadzą je w miejscach, gdzie wycięli wcześniej drzewa na potrzeby polskiej gospodarki i rodzin (odnowienia) oraz tam, gdzie lasu dotąd nie było, na przykład na nie-

Różanna zaprasza pszczoły Także tym roku leśnicy przygotują i ustawią kolejne barcie w lasach. Tym razem pojawią się one w lasach toruńskiego Nadleśnictwa Różanna. Będą to barcie wykonane w kłodach sosnowych i zawieszone w miejscach najbardziej sprzyjających zasiedleniu przez pszczoły. Przygotowanie barci jest bardzo czasochłonne, gdyż kłodę trzeba wydrążyć w taki sposób, aby powstała komara, w której zamieszkają pszczoły. Dlatego należy bardzo precyzyjnie wyciąć na tyle szeroką szparę, by zmieściły się w niej pszczoły, i jednocześnie na tyle wąską, by

nie dostały się do środka szerszenie. Natomiast drugi otwór ma umożliwić bieżącą konserwację barci przez leśników. Bartnictwo to dawna forma pszczelarstwa leśnego, które polegało na trzymaniu pszczół w specjalnych wydrążonych dziuplach w drzewach zwanych barciami. Szczytowy rozwój bartnictwa w Polsce przypada na XVI i XVII wiek, natomiast w XIX w. zanikło. Zbieraniem

użytkowanych już gruntach porolnych (zalesienia). Dziś Polska jest pokryta lasami w prawie 30 procentach, ich powierzchnię powiększono o około połowę od końca wojny – mówi. 30 lat temu, na początku przemian ustrojowych, na każdego Polaka przypadało średnio 99 drzew w lasach w zarządzie LP. Dziś, mimo że liczba ludności nie zmieniła się istotnie od tamtego czasu, jest to już średnio 161 drzew per capita – o 63 więcej. Działania Leroy Merlin Polska na rzecz środowiska naturalnego były wielokrotnie nagradzane, w tym tytułem EKOJANOSIK 2018, przyznawanym przez Narodową Radę Ekologiczną działającą przy Sejmowej Komisji Ochrony Środowiska oraz Głównym Inspektorze Ochrony Środowiska. Jednocześnie w listopadzie 2019 r. firma została wyróżniona przez miesięcznik Focus zajmując wysokie, 4. miejsce za podejmowanie działań na rzecz środowiska w Polsce.

miodu z barci zajmowali się bartnicy (współcześni pszczelarze), którzy od właściciela lasu mieli pozwolenie na drążenie barci, a każdy z nich znakował swoją barć. Bartnicy wybierali miód raz w roku we wrześniu z dolnej części barci, resztę miodu pozostawiali dla pszczół na zimę. Lasy Państwowe w ramach projektu „ Pszczoły wracają do lasu” zachęcają leśników pszczelarzy do reaktywacji bartnictwa na terenach lasów, organizowane są m.in. konferencje i spotkania z leśnikami-bartnikami. Rozwój bartnictwa w lasach będzie zależał od zaangażowania leśników i kierownictwa nadleśnictw.

Leroy Merlin realizując Strategię Odpowiedzialnego Rozwoju prowadzi działania mające na celu edukację ekologiczną, ograniczenie emisji CO2, zużycia papieru i plastiku oraz optymalizację gospodarki stratami. Już teraz prawie 90 proc. odpadów poddawanych jest recyklingowi, w sklepach stosowane jest oświetlenie energooszczędne, a do podlewania roślin w wybranych sklepach wykorzystywana jest woda deszczowa. Firma promuje wśród klientów odpowiedzialne źródła ciepła i 2 lata temu – 12 grudnia 2017 r. – zdecydowała się wycofać bezklasowe kotły grzewcze, jako pierwsze przedsiębiorstwo wśród sieci budowlano- dekoracyjnych w Polsce. Firma dołączyła również do programu #OddychajWarszawo ukierunkowanego na jakość powietrza oraz jest członkiem Partnerstwa dla Klimatu. Od wielu lat Leroy Merlin Polska jest także partnerem konferencji klimatycznej COP24. Ważnym aspektem działalności proekologicznej jest edukacja i uwrażliwianie najmłodszych na aspekty związane ze środowiskiem naturalnym, dlatego od ponad 10 lat w sklepach w całej Polsce prowadzona jest akcja Dzieciaki Sadzeniaki, w której udział wzięło już prawie 200 tys. dzieci. Jednocześnie wraz z globalnym problemem związanym ze zmniejszeniem populacji owadów, w tym pszczół, Leroy Merlin tworzy pasieki na terenie swoich sklepów (Jabłonna, Wrocław, Warszawa) oraz realizuje projekt domków dla owadów, w którym mogą wziąć udział klienci oraz dzieci. Jest to kolejne działanie, po wycofaniu kilka lat temu szkodliwych środków ochrony roślin, mające na celu dbałość o jakość środowiska naturalnego. W ramach działań na najbliższe lata firma założyła, że obszar zasadzonych lasów, zrównoważy się z terenami, które obecnie zajmowane są przez sklepy, co znacznie przyczyni się do zmniejszenia śladu węglowego.

ekopanorama II/III 2020

Nowy facebook dla lasów Mając na względzie nowe bieżące wyzwania, nie tylko w PGL, mamy dla zainteresowanych jednostek LP konstruktywną ofertę wykraczającą poza dotychczasowe formy współpracy czyli leśny facebook i inne media społecznościowe w ramach abonamentu INFOLAS. Największe obecnie platformy social media na świecie to według rankingu portalu Statista, (liczba użytkowników IV 2020): Facebook - 2,4 mld, YouTube - 2 mld, WhatsApp - 2 mld, Facebook Messenger - 1,3 mld, Weixin / WeChat - 1,1 mld, Instagram - 1 mld, Douyin / Tik-Tok - 0,8 mld, QQ - 0,7 mld, QZone - 0,5 mld, Sina Weibo - 0,5 mld, Reddit - 0,4 mld, Kuaishou - 0,4 mld, Snapchat - 0,39 mld, Twitter - 0,38 mld, Pinterest - 0,37 mld. Obecność w głównych mediach społecznościowych (Facebook, Instagram, YouTube) to korzyści wizerunkowe oraz zaangażowanie klientów. Jednak wymaga stworzenia ciekawego formatu i ciągłej opieki nad stronami w social media. Liczy się nie tylko pomysł, ale też chłodna analiza opłacalności takiego przedsięwzięcia. Przeprowadzimy w N-ctwie audyt. Zaproponujemy różne scenariusze. Zadbamy o zawartość profili i stron w mediach społecznościowych (od tekstów, przez grafiki, po filmy - wg indywidualnych ustaleń). W ramach leśnego abonamentu prowadzimy profil / funpage na facebooku tzw. jednoimienny np. dla danego N-ctwa czy LKP w formie standardowo przyjętych w danej jednostce i zachowaniem dotychczasowego stylu ale zapewniając kontakt z osobą wskazaną z N-ctwa oraz wzajemny przepływ informacji medialnych i zdejmując z jednostki także bieżące administrowanie i uaktualnianie profilu. Natomiast dla kilku jednostek sąsiadujących ze sobą i mających „wspólny mianownik” tematyczny lub obszarowy uruchamiamy tzw. profile zespolone - bardziej przypominające blog i nie tak oficjalne jak funpage firmowe nadleśnictw ale zawierające ciekawe info i dane z objętych współpracą obszarów z ukierunkowaniem na edukację przyrodniczo-leśną i zrównoważony rozwój. Dodatkowo uzupełniamy to o informacje o lasach prywatnych, współpracy z LP ze Starostwami Powiatowymi i działaniach RDOS co pozwala nam docierac do znacznie szerszego grona interesariuszy leśnych. Modelowym przykładem jest nasz startowy profil - LASY wokół Lublina. Ze względu na fakt, że INFOLAS z dedykowanymi profilami leśnymi na facebooku startuje jako pilotaż w oparciu o doświaczenia całego EKOLASU, będzie on też wspomagany merytorycznie czyli od strony dziennikarskiej oraz informatycznej przez zespół EkoPanoramy i podmioty współpracujące z naszym leśnym ekoklastrem. Dzięki temu możemy w ramach synergii i redukcji zbędnych kosztów zaproponować efektywne i elastyczne stawki w ramach obsługi zarówno „jednoimiennych”, jak i zespolonych leśnych profili. Standardowo zapewniamy co tydzień 3 wpisy dłuższe tekstowe / autorskie + typowe krótkie wzmianki i foto linkowania oraz przekierowania na tematy ogólnoleśne, wskazania stron siostrzanych i polubienia. Na poszczególnych profilach będziemy też nawiązywać do materiałów ze stron RDLP / zakładów krajowych LP i EkoPananoramy z tematycznymi profilami: EkoFundusze, Retencja w lasach, Termomodernizacja, LGW / Program p.poż. oraz Moda na Las i sezonowe: OHZ/RHZ PGL, Ryby z Lasu / Moda na Miód i Szkółki leśne w LP. Najmniejszy koszt profilu na faceebooku dla kliku jednostek tzw. zespolony to 450 pln m-c. Indywidualny - jednoimienny dla N-ctwa i zakładu oraz RDLP lub spółki LP to kwota 850 pln m-c Przewidujemy też jednorazowe lub niecykliczne zamieszczenia na wybranych profilach zespolonych lub głównym EKOLAS (250/150 pln). Produkcja i odbiory profilu – jednorazowo w roku od 250 pln. Standardowo usługi dla Nadleśnictw objęte są 23 proc. VAT, który jest doliczany do kwoty usługi dotyczącej działalności komercyjnej. W przypadku edukacji, ekologi i ochr. środowiska, proj.finansowanych ze środków unijnych i szkoleń możemy stosować stawkę zwolnioną z VAT. Zapraszamy kolejne jednostki LP do współpracy łącząc medialne i leśne pozdrowienia

dyr.koordynator red. Mariusz Trubalski

EKOLAS / INFOLAS Biuro Projektu 01-102 Warszawa, Olbrachta 29A lok. 28 lasy@prasa.com.pl kom.50.33.000.63 tel. 22 250 22 99

Wybierz weekend w Puszczy Knyszyńskiej Puszcza Knyszyńska to kwintesencja Podlasia – jeden z największych kompleksów leśnych w kraju i młodsza „siostra” Puszczy Białowieskiej. Znajduje się tutaj drugi, co do wielkości park krajobrazowy w Polsce charakteryzujący się unikalną przyrodą - lasem „borealnym” o charakterze tajgi, czyli iglastych ostępów typowych dla Alaski czy Kamczatki. Puszcza to również malownicze wsie zastygłe w XIX w. oraz mieszanka kultur dawnego pogranicza Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego, a także miejsce powstania języka esperanto. Trzydniowa wyprawa to wyjazd dla wszystkich, którzy poszukują unikalnej przyrody oraz interesuje ich mieszanka kulturowa i religijna Podlasia, gdzie nadal można odnaleźć ślady mieszanki prawosławia i katolicyzmu, a także wpływ Tatarów, liczne ślady po ludności żydowskiej i ewangelikach.

P ropozy c j a

wyprawy :

Piątek:

Sobota:

Niedziela:

• Spacer po Arboretum w Kopnej Górze. W bezpośrednim sąsiedztwie Arboretum znajduje się cmentarz wojenny z 1831 r. (do przejścia ok. 3 km, czas zwiedzania Arboretum i cmentarza ok. 1 godz.). • Małe Muzeum Historii Puszczy Knyszyńskiej (należy pamiętać, że zwiedzanie jest możliwe po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym). To właśnie dzięki wystawie można zrozumieć jak wiele w dziejach historii „widziała” Puszcza Knyszyńska (czas zwiedzania ok. 30 min). • Szlak Powstania Styczniowego Puszczy Knyszyńskiej (wejście na szlak przy Arboretum – ok. 400 m od bramy głównej) na Polanie w Kopnej Górze. Pomocna może być bezpłatna aplikacja „Ścieżka Szlakiem Powstania Styczniowego”. Ścieżka została utworzona przez cztery puszczańskie nadleśnictwa. • Przeznaczona jest dla turystyki pieszej i rowerowej, jej długość wynosi 72 km. Można ją pokonać w całości lub odwiedzić tylko wybrane fragmenty lub punkty. Na trasie znajdują się pola bitew, powstańcze mogiły, pomniki oraz cmentarz wojenny żołnierzy poległych w 1831 r. pod Sokołdą. Tam też można wspiąć się na wieżę widokową, przejść kładką przez bagna oraz skorzystać z wiat i zadaszeń oraz tablic informacyjnych. • Ścieżka przyrodnicza „Woronicza” (początek i koniec na Polanie w Kopnej Górze (dł. ścieżki ok. 4 km, czas przejścia ok. 1,5 godz.). Ścieżka przedstawia walory przyrodnicze rezerwatu „Woronicza”, przybliża historię kolejki wąskotorowej w Puszczy Knyszyńskiej, prezentuje wybrane zagadnienia prowadzenia gospodarki leśnej. • Ścieżka Bartnicza (droga w kierunku miejscowości Łaźnie ok. 2 km od głównej bramy Arboretum, czas przejazdu ok. 5 min) początek ścieżki znajduje się przy parkingu leśnym przed miejscowością Łaźnie. To właśnie wzdłuż też ścieżki znajduje się rzeźba Pszczoły, gra plenerowa, tablice informacyjne czy miejsca odpoczynku (ok. 1 km, czas ok. 40 min). • Użytkownicy kamperów na noc mogą parkować na parkingu leśnym w Poczopku przy Nadleśnictwie Krynki (ok. 14 km, czas przejazdu ok. 20 min).

• Supraśl, miasteczko które od 1999 r. ma statut uzdrowiska. Tym bardziej, że jest ono położone zaledwie 24 km od Poczopka. Na szlaku wędrówki po tym miasteczku powinien znaleźć się unikatowy prawosławny monaster Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Apostoła Jana Teologa (czas zwiedzania ok. 1 godz., tylko z przewodnikiem obiektowym - mnichem). Kolejnym miejsce, do którego pójść jest Muzeum Ikon, tym bardziej, że jest ono zlokalizowane w pałacu z XVII w. archimandrytów supraskich. To pierwsze w Polsce interaktywne muzeum ikon prezentuje sztukę sakralną prawosławia. Wystawy są opatrzone oprawą świetlną, obrazową i dźwiękową (czas zwiedzania ok. 45 min). • Wasilków. Interesujące obiekty sakralne znajdują się także poza granicami Supraśla. Dlatego w dalszą podróż warto wyruszyć do miejscowości (ok. 11 km, czas przejazdu ok. 15 min) i zwiedzić wybudowaną w XIX w. Cerkiew pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła (czas zwiedzania ok. 30 min; konieczna rezerwacja telefoniczna). • Skansen Podlaskiego Muzeum Kultury Ludowej. Można tam przyjrzeć się obiektom architektury drewnianej pokazującej podlaską wieś z XIX w. (czas zwiedzania ok. 1,5 godz.). W kolejnym miejscu, w Kruszynianach, można zwiedzić meczet oraz mizar, czyli stary cmentarz tatarski, po których przewodnikiem jest polski Tatar (czas zwiedzania ok. 1 godz.). Można odwiedzić też bezpłatnie muzeum kultury zlokalizowane po drugiej stronie drogi w budynkach Centrum Edukacji i Kultury Muzułmańskiej Tatarów Polskich, czy skosztować przepysznych tatarskich specjałów.

• Spacer po Silvarium, czyli leśnym parku, gdzie można zobaczyć liczne malownicze mostki nad małą rzeczką i stawem, ciekawe rzeźby z drewna i kamienia, drewniane chatki, zegary słoneczne, Strigiforium (dom sów ze wszystkimi gatunkami sów żyjących lub przebywających okresowo na terenie Puszczy Knyszyńskiej), Ptasią Chatę (bez możliwości wejścia do środka), Tropinkę, czyli ścieżkę śladami leśnych mieszkańców, aleję drzew, którą leśnicy nazwali „Alejką Feng Shui”, poznać zioła podlaskie i ich właściwości oraz czerpać energię w kręgu mocy, czy przechadzać się po Parku Megalitów (wędrujących skał), poznać naturalną oczyszczalnię ścieków, czy Galerię na Skraju Puszczy oraz obserwować przez szybę funkcjonowanie prawdziwego ula czy mrowiska (do przejścia ok. 4 km, czas przejścia ok. 1,5 godz.). • Rezerwat Przyrody Krzemianka (ok. 44 km, czas przejazdu ok. 40 min), pospacerować przygotowaną przez leśników ścieżką edukacyjna, atrakcją jest także spacer ścieżkami jednego z rezerwatów Puszczy Knyszyńskiej, gdzie można podziwiać m.in. pozostałości po kopalniach krzemienia (w formie zagłębień w podłożu lub wydrążeń we wzniesieniach polodowcowych czy licznych okazów krzemieni rozsianych pod stopami), źródliska rzeki Krzemianka oraz bogatą florę puszczańskich ostępów, a nierzadko też przedstawicieli jej fauny leśnej. • Tykocin, miasteczka nazywanego perłą baroku lub miasteczkiem bajeczką. W miasteczku można wybrać się poszukać restauracji serwującej przysmaki kuchni żydowskiej. Co jeszcze czeka na turystów w Tykocinie? Zamek królewski ostatniego Jagiellona, czyli ogromna, XVI-wieczna twierdza, wzniesiona i ciągle rozbudowywana, nakładami prywatnego inwestora (czas zwiedzania ok. 45 min). • Warty uwagi jest również tykociński rynek z XVIII-wiecznym pomnikiem hetmana Stefana Czarnieckiego (drugi po Kolumnie Zygmunta w Warszawie świecki pomnik w Polsce), imponującego parawanową, barokową fasadą Kościoła Św. Trójcy z oryginalnym i zupełnie niezmienionym XVIII-wiecznym wystrojem oraz ciekawymi portretami ślubnymi fundatorów barokowej przebudowy miasta i budowy świątyni – Branickich; odwiedzenie alumnatu (domu weteranów wojennych) z 1638 r. będącego najstarszym zabytkiem Tykocina i miejscem, gdzie rozgrywały się niezapomniane sceny kultowej podlaskiej trylogii filmowej „U Pana Boga w...” w reżyserii Jacka Bromskiego. • Oczywiście na koniec można zostawić zwiedzanie największej atrakcji miasteczka - Wielkiej Synagogi z 1642 r. – synagogi, która była sercem drugiej pod względem znaczenia i zamożności gminy żydowskiej w kraju oraz ekspozycji w Domu Talmudycznym (czas zwiedzania ok. 1 godz.), warto skorzystać z wliczonych w cenę biletu ciekawie i rzetelnie przygotowanych audioprzewodników.

ekopanorama II/III 2020

Leśne kompleksy promocyjne Leśne kompleksy promocyjne to duże, zwarte obszary lasu, wchodzące w skład jednego lub kilku nadleśnictw. Utworzone na obszarze całego kraju, pokazują zmienność warunków siedliskowych, różnorodność składu gatunkowego lasu i wielość pełnionych przez niego funkcji. W ramach LKP leśnicy promują zrównoważoną gospodarkę leśną, wspierają badania naukowe i prowadzą edukację leśną społeczeństwa. Dzięki LKP widać, że można osiągnąć kompromis między najważniejszymi zadaniami leśnictwa: gospodarką leśną mającą na celu m.in. produkcję drewna, ochroną przyrody, badaniami naukowymi i szeroko rozumianą edukacją. Są dowodem, że trwale zrównoważona, wielofunkcyjna gospodarka leśna przeciwdziała zagrożeniom lasu, wynikającym z rozwoju cywilizacji. Testuje się tu nowe technologie leśne i szkoli Służbę Leśną. Prowadzi prace badawcze oraz doświadczenia, których efekty są później wdrażane w całych Lasach Państwowych. Dzięki temu zasady ekorozwoju są upowszechniane we wszystkich lasach zarządzanych przez PGL LP. LKP stanowią także forum współpracy leśników ze społeczeństwem. W radach naukowo-społecznych każdego LKP zasiadają przedstawiciele lokalnych władz samorządowych, autorytety świata nauki, reprezentanci organizacji pozarządowych, przemysłu drzewnego, lokalnych mediów, osoby obdarzone szczególnym zaufaniem społeczności lokalnych. Warto podkreślić, że leśne kompleksy promocyjne to oryginalna, rodzima idea promowania ekologicznego leśnictwa. Jedynym odpowiednikiem w Europie jest szwedzka koncepcja lasu modelowego, a poza Europą – podobna, nieco wcześniejsza inicjatywa kanadyjska. Pomysł tworzenia LKP spotkał się z uznaniem wśród europejskich leśników i naukowców.

Leśne Kompleksy Promocyjne: LKP Bory Lubuskie Nadleśnictwa:Lubsko (RDLP Zielona Góra) Powierzchnia łączna: 32 135 ha LKP Bory Tucholskie Nadleśnictwa: Tuchola, Osie, Dąbrowa, Woziwoda, Trzebciny (RDLP Toruń) Powierzchnia łączna: 84 140 ha LKP Lasy Beskidu Sądeckiego Nadleśnictwa: Piwniczna, Nawojowa (RDLP Kraków) Inne jednostki: Leśny Zakład Doświadczalny w Krynicy (UR w Krakowie) Powierzchnia łączna: 32 051 ha LKP Lasy Beskidu Śląskiego Nadleśnictwa: Bielsko, Ustroń, Wisła, Węgierska Górka (RDLP Katowice) Powierzchnia łączna: 39 883 ha LKP Lasy Bieszczadzkie Nadleśnictwa: Baligród, Cisna, Lutowiska i Stuposiany (RDLP Krosno) Powierzchnia łączna: 69 532 ha LKP Lasy Birczańskie Nadleśnictwa: Bircza (RDLP Krosno) Powierzchnia łączna: 29 578 ha LKP Lasy Doliny Baryczy Nadleśnictwa: Milicz, Żmigród (RDLP Wrocław) Powierzchnia łączna: 42 379 ha LKP Lasy Elbląsko-Żuławskie Nadleśnictwa: Elbląg (RDLP Gdańsk) Powierzchnia łączna: 18 827 ha LKP Lasy Gostynińsko-Włocławskie Nadleśnictwa: Gostynin, Łąck (RDLP Łódź), Włocławek (RDLP Toruń) Powierzchnia łączna: 53 093 ha

LKP Lasy Janowskie Nadleśnictwa: Janów Lubelski (RDLP Lublin) Powierzchnia łączna: 31 620 ha LKP Lasy Mazurskie Nadleśnictwa: Strzałowo, Spychowo, Mrągowo (RDLP Olsztyn), Pisz, Maskulińskie (RDLP Białystok) Inne jednostki: Stacja Badawcza Rolnictwa i Hodowli Zachowawczej Zwierząt Polskiej Akademii Nauk w Popielnie Powierzchnia łączna: 118 216 ha LKP Lasy Olsztyńskie Nadleśnictwa: Olsztyn, Kudypy (RDLP Olsztyn) Inne jednostki: Lasy Gminy Olsztyn Powierzchnia łączna: 35 310 ha LKP Lasy Oliwsko-Darżlubskie Nadleśnictwa: Gdańsk, Wejherowo (RDLP Gdańsk) Powierzchnia łączna: 40 907 ha LKP Lasy Rychtalskie Nadleśnictwa: Antonin, Syców (RDLP Poznań) Inne jednostki: Leśny Zakład Doświadczalny Siemianice (UR w Poznaniu) Powierzchnia łączna: 47 992 ha LKP Lasy Spalsko-Rogowskie Nadleśnictwa: Brzeziny, Spała (RDLP Łódź) Inne jednostki: Leśny Zakład Doświadczalny w Rogowie (SGGW w Warszawie) Powierzchnia łączna: 34 950 ha LKP Lasy Środkowopomorskie Nadleśnictwa: Warcino, Polanów, Karnieszewice (RDLP Szczecinek) Inne jednostki: Lasy Miasta Koszalin Powierzchnia łączna: 56 614 ha LKP Lasy Warszawskie Nadleśnictwa: Drewnica, Jabłonna, Celestynów i Chojnów (RDLP Warszawa) Inne jednostki: Lasy Miejskie Warszawa Powierzchnia łączna: 52 099 ha

LKP Puszcza Białowieska Nadleśnictwa: Białowieża, Browsk, Hajnówka (RDLP Białystok) Powierzchnia łączna: 52 637 ha LKP Puszcza Knyszyńska Nadleśnictwa: Supraśl, Dojlidy, Krynki i Czarna Białostocka (RDLP Białystok) Powierzchnia łączna: 62 319 ha LKP Puszcza Kozienicka Nadleśnictwa: Kozienice, Zwoleń, Radom (RDLP Radom) Powierzchnia łączna: 30 435 ha LKP Puszcza Niepołomicka Nadleśnictwa: Niepołomice (RDLP w Krakowie) Powierzchnia łączna: 10 926 ha LKP Puszcza Notecka Nadleśnictwa: Potrzebowice, Wronki, Krucz (RDLP Piła), Sieraków, Oborniki (RDLP Poznań), Karwin, Międzychód, Skwierzyna (RDLP Szczecin) Powierzchnia łączna: 137 229 ha LKP Puszcze Szczecińskie Nadleśnictwa: Kliniska, Gryfino, Trzebież (RDLP Szczecin) Inne jednostki: Lasy Miejskie Szczecina Powierzchnia łączna: 61 070 ha LKP Puszcza Świętokrzyska Nadleśnictwa: Daleszyce, Kielce, Łagów, Skarżysko, Suchedniów, Zagnańsk (RDLP Radom) Powierzchnia łączna: 76 885 ha LKP Sudety Zachodnie Nadleśnictwa: Szklarska Poręba, Świeradów (RDLP Wrocław) Powierzchnia łączna: 22 866 ha Łączna powierzchnia 25 leśnych kompleksów promocyjnych wynosi ok. 1 279 tys. ha.

ekopanorama II/III 2020

Łatwiej zanocujesz na dziko w Lasach Państwowych Lasy Państwowe wyznaczyły specjalne obszary leśne o łącznej powierzchni ponad 65 tys. ha, gdzie miłośnicy bushcraftu i survivalu będą mogli uprawiać swoje hobby bez obaw o naruszenie ustawy o lasach. Pilotażowy program ruszy w kilkunastu regionach Polski już 21 listopada. – Efekty ocenimy za rok, ale to może być przełom. Usuwamy bariery niezrozumienia między różnymi grupami i wspólnie szukamy rozwiązań, które pozwolą wszystkim cieszyć się lasem w sposób bezpieczny dla nich i dla lasu – mówi Andrzej Konieczny, dyrektor generalny Lasów Państwowych. Społeczność związana z bushcraftem i survivalem, czyli nietypowymi formami aktywności terenowej, nastawionymi na bliski kontakt z naturą, minimalizm, samowystarczalność i długie przebywanie w lesie, liczy w Polsce ponad 40 tys. osób i szybko rośnie. Jej członków z leśnikami łączy bardzo wiele, m.in. świadomość znaczenia głębokiego kontaktu z naturą dla naszego zdrowia, znajomość praw rządzących przyrodą. Mimo to idea „włóczenia się w dziczy” stanowi wyzwanie dla Lasów Państwowych jako zarządcy większości terenów leśnych w kraju. Dla przykładu, ustawa o lasach z 1991 r. w art. 30 zabrania biwakowania poza miejscami wyznaczonymi przez właściciela lasu lub nadleśniczego. Niestety, brak jest jasnej definicji „biwakowania” (czy obejmuje to wszystko od rozstawionego namiotu przez hamak zawieszony między drzewami po karimatę rozłożoną na ziemi?).

Adam Gełdon w Obliczach Lasu opowiada o swojej pasji - bushcrafcie

Co więcej, bushcrafterzy lub survivalowcy zwykle nie chcą nocować w miejscach wyznaczonych i zagospodarowanych turystycznie, lecz właśnie w głuszy. Podobne problemy dotyczą używania ognia w lesie, ścinania gałęzi do budowy szałasów itp., co wzbudza zrozumiały niepokój leśników. – Musimy śledzić nowe trendy w rekreacji i starać się zapewnić każdemu swobodę realizowania jego pasji w lesie. Użytkownicy lasu powinni z kolei zrozumieć obowiązki i odpowiedzialność leśników, zwłaszcza za bezpieczeństwo ludzi i przyrody – wskazuje Anna Pikus, naczelnik Wydziału Społecznych Funkcji Lasu w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych. By rozwiać mity i poznać wzajemne potrzeby, w kwietniu 2018 r. dyrektor generalny spotkał się z przedstawicielami różnych grup korzystających z lasu: od rowerzystów, harcerzy przez bushcrafterów i survivalowców po detektorystów czy powożących psimi zaprzęgami. W następstwie spotkania rozpoczął się cykl konsultacji i warsztatów dla leśników oraz przedstawicieli organizacji promujących bushcraft i survival. Brali w nich udział w nich m.in. Marek Lewandowski (vlog Ekwipunek Dźwigany Codziennie oraz grupa facebookowa Bushcraft Polska), Łukasz Słota, grupa „Bushcraft Poland”, Grzegorz Cieśniarski (EDC), Przemysław Płoskonka i Sergiusz Borecki (stowarzyszenie Polska Szkoła Surwiwalu), Rafał Wierzbicki (wydawnictwo Stary Wspaniały Świat), leśnicy bushcrafterzy, specjaliści DGLP od ochrony przeciwpożarowej oraz udostępniania lasu. Podczas spotkania w marcu 2019 r. wspólnie wypracowano nowatorskie rozwiązanie i rozpoczęto prace nad jego wdrożeniem. Leśnicy skorzystali z opinii prawnej, według której skoro ustawodawca nie określa dokładnie sposobu wyznaczenia przez nadleśniczego miejsc biwakowych, to można wskazać nie tylko konkretne, punktowe miejsce, ale również cały duży teren o precyzyjnie określonych granicach. – Wyznaczyliśmy łącznie 41 takie obszary na terenie 15 z 17 regionalnych dyrekcji, w sumie obejmujące ponad 65 tys. ha lasów. Najmniejszy z nich liczy 224 ha, największy – 5371 ha. Na całej powierzchni tych obszarów bushcrafterzy będą mogli uprawiać najważniejsze dla nich aktywności zgodnie z ustalonym regulaminem – wyjaśnia Andrzej Konieczny, który 21 października wydał stosowną decyzję. Lasy objęte pilotażowym programem wchodzą w skład umocowanych ustawowo tzw. leśnych kompleksów promocyjnych (jest ich w LP 25), które służyć mają

m.in. testowaniu innowacyjnych, eksperymentalnych rozwiązań w zakresie gospodarki leśnej. Dyrektor generalny określił, że okres pilotażu potrwa od 21 listopada 2019 r. do 23 listopada 2020 r. Ustalił też wzór regulaminu, który muszą stosować osoby chcące skorzystać z możliwości dostępnych w wyznaczonych obszarach leśnych. Najważniejsze, że w granicach tych obszarów będzie można biwakować w dowolnym miejscu w grupie do czterech osób i nie dłużej niż dwie noce z rzędu bez zgody nadleśnictwa (wystarczy je tylko uprzedzić o tym zamiarze pocztą elektroniczną). Biwakujący będą musieli potem przywrócić miejsce do stanu wyjściowego, przed wszystkim posprzątać po sobie – zgodnie z zasadą leave no trace (z ang. nie zostawiaj po sobie śladów). Część punktów regulaminu to w istocie międzynarodowy katalog dobrych praktyk środowiska bushcraftu i survivalu. Co do niektórych aspektów leśnicy musieli pozostać pryncypialni: użytkowników obszarów pilotażowych obowiązuje, jak wszystkich innych, zakaz używania otwartego ognia w lesie. Skala zagrożenia pożarowego w lasach, potęgowana ostatnio przez kolejne lata suszy, nie pozwala tu na kompromis ze względów bezpieczeństwa. – Jako odpowiedzialni zarządcy lasów nie możemy spełnić niektórych marzeń survivalowców i bushcrafterów. Ten program zapewne nie zadowala w pełni naszych partnerów, może też wzbudzać obawy leśników opiekujących się testowymi obszarami. Jest to jednak pierwszy krok w dobrym kierunku, z którego obie strony mogą być naprawdę dumne – ocenia Anna Pikus. Okres pilotażu ma pozwolić leśnikom, którzy nie znali bliżej tej formy rekreacji, przekonać się, że uprawianie survivalu i bushcraftu nie tworzy zagrożeń dla lasu i innych osób. Obszary objęte programem będą monitorowane: leśnicy i wolontariusze z grup bushcraftowych będą prowadzili obserwację, wywiady z napotkanymi turystami, ankiety internetowe. Leśnicy będą dbali też na przykład o to, by koła łowieckie w odpowiednim miejscu i czasie oznaczały tablicami teren polowania oraz będą szeroko uprzedzali wszystkich o planowanych polowaniach zbiorowych. Po upływie roku przyjdzie czas na ocenę, ile osób korzysta z tego rodzaju oferty, jak są do tego przygotowane, jaka ich część zachowuje się etycznie i przestrzega ustalonych zasad, czy i jaki wpływ na stan lasu ma uprawianie tego rodzaju hobby. Wnioski będą podstawą do wypracowania docelowych rozwiązań.

ekopanorama II/III 2020

Mapa miejsc w lasach, w których można legalnie biwakować w szczególności przeznaczony dla miłośników bushcraftu i survivalu. W ramach programu, w niektórych nadleśnictwach wyznaczono testowe obszary, gdzie można spędzić noc w lesie, uprawiając wspomniany już bushcraft/survival, czy też po prostu biwakować. Z testowych obszarów można korzystać całkowicie za darmo, wystarczy poinformować mailowo właściwe nadleśnictwo nie później niż w dniu noclegu. Program dopuszcza nocleg maksymalnie czterech osób przez nie dłużej niż dwie noce z rzędu, a w przypadku większej ilości osób wymagana jest zgoda właściwego nadleśniczego. Nie wolno też palić ognisk i używać otwartego ognia, z wyjątkiem miejsc specjalnie do tego przeznaczonych. O zachowaniu porządku po sobie wspominać chyba nie muszę. Całość programu opisana jest w regulaminie, zachęcam do zapoznania się z nim. LP przygotowały też specjalny artykuł z pytaniami i odpowiedziami dotyczącymi korzystania z wyznaczonych miejsc.

Mapa miejsc pilotażowego programu Lasów Państwowych, w których można legalnie biwakować. Interaktywna mapa obejmująca wyznaczone obszary w lasach do legalnego bushcraftu i survivalu. Mapa wyznaczonych obszarów w poszczególnych nadleśnictwach.

Gdzie można legalnie biwakować w lesie? Lasy Państwowe niedawno ogłosiły pilotażowy program obejmujący miejsca, w których można legalnie biwakować w lesie, czy też uprawiać popularny dziś bushcraft i survival. Jak podkreślają LP program jest

Mapa miejsc do biwakowania, bushcraftu i survivalu Równolegle na portalu Bank Danych o Lasach opublikowano interaktywną mapę przedstawiającą testowe obszary do bushcraftu i survivalu. Na razie miejsc nie ma za dużo, ale myślę, że jak pilotażowy program przebiegnie pomyślnie, kolejne nadleśnictwa będą wyznaczały takie obszary.

Na pomarańczowo zaznaczone są pilotażowe obszary przeznaczone do biwakowania, bushcraftu i survivalu [stan na 01.12.2019 r.] – Źródło: Bank Danych o Lasach

ekopanorama II/III 2020

Białorusini wykonali multimedialną mapę Puszczy Białowieskiej. Również po polsku Pospacerować po najstarszym lesie Europy można teraz również online, dzięki projektowi Forest Space. Ciekawscy mogą także odszukać tamtejsze miejsca mocy i posłuchać o niesamowitych istotach zamieszkujących puszczańskie ostępy. Forest Space powstał, aby zwrócić uwagę na problemy ekologii oraz przypomnieć, jaką ważną rolę odgrywał las w życiu naszych przodków. Twórcy projektu jeżdżą do Puszczy Białowieskiej, nagrywają tam filmy 360º oraz rejestrują dźwięki przyrody. Stworzyli też oparte na białoruskich podaniach ilustracje leśnych istot i wymyślili opowiadane przez nie historie. Obecnie po polsku i po rosyjsku, ale w przyszłości ma też zjawić się wersja białoruska i angielska. Zespół Forest Space pracuje już od pół roku. Działalność rozpoczął w ramach białorusko-polskiego projektu MATCH (Media&Art To Cultural History). Puszczę Białowieską wybrano jako obiekt nieprzypadkowo: łączy ona terytoria Polski i Białorusi, a korzenie jej drzew rozpościerają się na wiele kilometrów, tworząc szeroki ekosystem i wspólny organizm. Swoimi inspiracjami i planami związanymi z tym projektem podzieliła się z belsat.eu manager projektu Maria Knop:

 Las od zawsze pełni ważną rolę w moim życiu. Szczególnie teraz, kiedy zaczęłam więcej mieszkać w mieście niż na łonie natury. W dzieciństwie cały wolny czas spędzałam na wsi u babci. Babcia Marii miała własne gospodarstwo, krowy i króliki. Trzeba było jej pomagać – wstawać o 5. rano i iść z krowami na pastwisko. Wracało się dopiero przed nocą. – Chodziliśmy po łąkach przy ścianie lasu. To wywarło wielki wpływ na mój stosunek do przyrody

i projekty ekologiczne mają dla mnie szczególne znaczenie. Las to dla mnie coś mistycznego, skąd mogę czerpać natchnienie i energię życiową. Wydaje mi się, że podobnie jak wielu Białorusinów – mówi nam Maria. Dlatego szczególne znaczenie dla niej i innych twórców Forest Space ma też właśnie ten projekt. Jest on fragmentem przeszłości, lasem z dzieciństwa.

Maria Knop jest specjalistką w branży IT, ale praca przy projektach społecznych sprawia jej niekłamaną satysfakcję.

Forest Space powstał dzięki entuzjazmowi jego autorów, za ich własne pieniądze i za środki zbierane dzięki crowfoundingowi. Pracują przy nim na zasadzie wolontariatu.

Pokój gościnny, Nadleśnictwo Łochów 07-130 Łochów, ul.1 Maja 67 tel. 025 675 25 19 lochow@warszawa.lasy.gov.pl

Ośrodek Szkoleniowo Wypoczynkowy „Bażyna” 72-351 Pogorzelica, ul. Wojska Polskiego 15 tel. 91 38 63 109, kom. 603 187 413 osw.pogorzelica@szczecin.lasy.gov.pl

Obiekt Plenerowo-Wypoczynkowy EkoStanica "Bobrowe stawisko" 21-008 Sługocin 13A (Płaskowyż Nałęczowski) Rezerwacje, tel. 81 307 64 54 uzdrowiska@gazeta.pl

Stary Tartak Kwatera myśliwska, Nadleśnictwo Lubartów 21-100 Lubartów, Wandzin 68 Tel. 81 855 23 14 lubartow@lublin.lasy.gov.pl http://www.czaswlas.pl/obiekty/stary-tartak-1149#

Borowiec - Kwatera myśliwska Nadleśnictwo Drawno 73-220 Drawno, Borowiec 5 tel. 95 768 20 41, 95 768 24 12 drawno@szczecin.lasy.gov.pl

Pokoje gościnne Nadleśnictwa Parczew

Leśny Pensjonat Wiatrołom i Kwatera myśliwska Nadl. Trzebielino

21-230 Sosnowica, ul. Al. Kasztanowa 29 Rezerwacje: Irena Dawidek, tel. 797 017 326 parczew@lublin.lasy.gov.pl

Wiatrołom 9, 77-200 Miastko Pow.bytowski Tel. 59 858 02 44, od pn-pt w godz. 7-15, 784 040 986 trzebielino@szczecinek.lasy.gov.pl

Ośrodek Szkoleniowo - Wypoczynkowy w Kołaczu, Nadleśnictwo Połczyn 78-320 Połczyn Zdrój, Kołacz 71 Tel.: 535 079 512 polczyn@szczecinek.gov.pl

Białogóra - Nadleśnictwo Choczewo Ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy

www.czaswlas.pl/obiekty/hamernia-1145

Pokój gościnny w Leśnictwie Golejów, Nadleśnictwo Staszów 28-200 Staszów, ul. 11 Listopada 57 tel. 0-15 864 68 25 staszow@radom.lasy.gov.pl

84-113 Wierzchucino, Białogóra tel. 58 572 26 00 choczewo@gdansk.lasy.gov.pl

Szklana Huta Pokój gościnny, Nadleśnictwo Choczew 84-210 Choczewo, ul.Brzozowa16 A Lubiatowo tel. 58 572 26 00 choczewo@gdansk.lasy.gov.pl

Pokoje Gościnne - Nadl. Skrwilno 87-510 Skrwilno, ul. Leśna 5 tel. 54 270 00 02 skrwilno@torun.lasy.gov.pl

Domek Łowiecki Nadl. Rudnik 37-420 Rudnik n/Sanem, ul. Rzeszowska 198 tel. 15 876 62 11, 604 188 807 www.czaswlas.pl/obiekty/domek-lowiecki-1144

Centrum Szkolenia Strzeleckiego Lasów Państwowych im. Jana Wendy Strzelnica, oś taktyczna, trenaż laserowy, tor motocrossowy

89-500 Tuchola, ul. Plaskosz 7D Tel. 605 587 976 csslp@torun.lasy.gov.pl

Pensjonat Leśny "KRYSTYNA" Nadleśnictwo Kluczbork

Wierzchy 89, 46-200 Kluczbork tel. 784-518-215, 784-515-591 malgorzata.bartman@katowice.lasy.gov.pl

Leśniczówka „Pod Dębami” Kwatera Myśliwska, Nadl. Złotoryja 59-140 Chocianów, Michałów Tel. 501 034 446 www.zlotoryja.wroclaw.lasy.gov.pl/ piotr.sawkowicz@wroclaw.lasy.gov.pl Nadleśnictwa oraz Leśne Ośrodki Szkoleniowe i Wypoczynkowe zachęcamy do zamawiania zestawów egz. EkoLasu dla gości obiektu. W redakcyjnym pakiecie zapewniamy spersonalizowane naklejki (GIFT from) z logo i adresem OW na dostarczonych wydawnictwach.

Opracowano w oparciu o materiały z PGL LP, GDOŚ i NFOŚiGW Redakcja poszukuje koordynatorów z terenu 17 RDLP PRENUMERATA i promocja: 222502299 lasy@prasa.com.pl

Kwatera myśliwska Wierzchlas Nadl. Zamrzenica 89-512 Iwiec, Wierzchlas Tel. (0-52) 334 11 75 zamrzenica@torun.lasy.gov.pl

Kwatera myśliwska Zamrzenica I Nadl. Zamrzenica 89-510 Bysław, Zamrzenica 2 Tel. (0-52) 334 11 75 zamrzenica@torun.lasy.gov.pl

Kwatera myśliwska Zamrzenica II Nadl. Zamrzenica 89-510 Bysław, Zamrzenica 1 Tel. (0-52) 334 11 75 zamrzenica@torun.lasy.gov.pl