EKOLAS PRO+ 1Q2020 by ekolas

RDLP OLSZTYN / EKOPanorama

4 Wyjątkowe siedliska chrobotkowe

Rok Ochrony Roślin

W Nadleśnictwie Myszyniec do 2023 r. będzie trwał projekt na rzecz ochrony siedlisk sosnowego boru chrobotkowego. Prace ochronne w Puszczy Kurpiowskiej rozpoczęły się w 2018 r. Pozytywne efekty ochrony są osiągane poprzez stosowanie intensywnych cięć pielęgnacyjnych rozluźniających zwarcie drzewostanu, przy całkowitym zagospodarowaniu pozyskanego drewna. Do tej pory cięcia pielęgnacyjne przeprowadzono na 290 ha. Sosnowe bory chrobotkowe (Cladonia - Pinetum i chrobotkowa postać Peucedano Pinetum) są unikatowe w skali europejskiej. To wyjątkowe siedlisko przyrodnicze wzbudza zainteresowanie ze względu na runo bogate w gatunki porostów z rodziny chrobotkowatych (Cladoniacea), które wykształca się na suchej i ubogiej glebie. Na właściwie zachowanym siedlisku może występować nawet kilkadziesiąt gatunków porostów naziemnych, a ich plechy mogą w całości pokrywać dno lasu. Niestety, jak wynika z monitoringu przyrodniczego taka postać sosnowego boru chrobotkowego z upływem czasu jest coraz rzadziej spotykana. By zrozumieć przyczyny zaniku tego siedliska warto poznać procesy zachodzące w przyrodzie, w szczególności sukcesji ekologicznej. Obecnie, gdy gleba w lasach jest użyźniana nie tylko przez związki uwalniane z rozkładającego się martwego drewna, ale również przez związki azotu opadające z powietrza, procesy sukcesyjne nabierają tempa. Aby zachować siedliska sosnowego boru chrobotkowego na terenie Puszczy Kurpiowskiej, Nadleśnictwo Myszyniec prowadzi czynną ochronę jego stanowisk. Dlatego są wykonane cięcia pielęgnacyjne, prześwietlające drzewostan, a pozostałości po nich (czuby, konary, gałęzie) oraz martwe drewno są usuwane z lasu. Prace te są prowadzone w ramach ogólnopolskiego projektu „Kompleksowy projekt ochrony gatunków i siedlisk przyrodniczych na obszarach zarządzanych przez PGL Lasy Państwowe”. Przedsięwzięcie jest ﬁnansowane ze środków Skarbu Państwa PGL LP Nadleśnictwa Myszyniec oraz Funduszu Europejskiego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, działania 2.4 Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna.

Podczas konferencji w Belwederze Prezydent RP Andrzej Duda zainicjował obchody Międzynarodowego Roku Zdrowia Roślin w Polsce. Zapowiedział też, że tegoroczna akcja #sadziMy odbędzie się 24-25 kwietnia. Na wszystkich, którzy chcieliby posadzić na swoim gruncie drzewo, 24 kwietnia 2020 r. w siedzibach 430 nadleśnictw Lasów Państwowych w całej Polsce czekać będą sadzonki. Dodatkowe sadzonki leśnicy rozdadzą następnego dnia w sobotę, 25 kwietnia mieszkańcom 17 dużych aglomeracji, w których mieszczą się biura regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych. W sumie w dwa dni do wszystkich chętnych traﬁ aż milion drzewek. Akcja #sadziMY będzie jednym z wydarzeń organizowanych w ramach Międzynarodowego Roku Zdrowia Roślin w Polsce. 7 stycznia w Belwederze Prezydent Andrzej Duda uroczyście zainaugurował te obchody. – Lasy to „zielone płuca”, które przyczyniają się do poprawy naszych warunków życia. Przyczyniają się także do wielkiego celu, jakim jest ochrona klimatu na świecie poprzez pochłanianie dwutlenku węgla i poprzez oczyszczanie powietrza – podkreśłił Andrzej Duda. Podczas Międzynarodowego Roku Zdrowia Roślin, proklamowanego przez Zgromadzenie Ogólne ONZ, instytucje i organizacje koncentrować się będą przede wszystkim na zapobieganiu rozprzestrzeniania się szkodników i chorób roślin, powodujących w skali świata ogromne straty gospodarcze i spustoszenie w środowisku naturalnym. Oﬁcjalne hasło MRZR brzmi „Chroniąc rośliny – chronisz życie”.

www.myszyniec.olsztyn.lasy.gov.pl Czy wiecie, że w Lasach Państwowych funkcjonuje tylko jedna wolierowa hodowla bażantów? Tak się dobrze składa, że znajduje się ona w warmińsko-mazurskich lasach, w Ośrodku Hodowli Zwierzyny „Konopaty” na terenie Nadleśnictwa Lidzbark. Nasze ptaki eksportowane są m.in. do Francji, Węgier i Czech. Największym atutem jest całkowicie ekologiczny sposób ich hodowli w warunkach półnaturalnych. Ptaki odżywiają się pełnowartościowymi warzywami oraz pszenicą. Żyją w kilkuhektarowych wolierach, gdzie mają dużo przestrzeni i kontakt z otaczającym środowiskiem polno-leśnym. To wszystko sprawia, że cechuje je wysoka żywotność i doskonała kondycja zdrowotna. Tym, którzy jeszcze nie próbowali rosołu z bażanta, a już w szczególności – z tego naszego, lidzbarskiego bażanta oraz tym, którzy już zasmakowali dzikiego jadła przypominamy, że jesień i zima to właśnie idealny czas na przyrządzenie domowego rosołu z tej szlachetnej zwierzyny. Serdecznie zachęcamy do zakupu tuszek naszego bażanta w cenie 28,35zł/szt. w punkcie sprzedaży bezpośredniej w OHZ Konopaty lub żywych bażantów do dalszej hodowli w cenie 33,21zł/szt. Istnieje możliwość uzyskania dodatkowych usług. Wszelkie pytania i zamówienia należy kierować bezpośrednio do leśniczego – Pana Wojciecha Białeckiego, tel. 608-434-536 lub Pana Radosława Tamiły, tel. 531-081-517.

ZAMÓW PAKIET WYDAWNICTW EKOLAS LUB PRENUMERATĘ I WSPIERAJ SZKOŁY LEŚNE Za każdy pakiet i prenumeratę zamówioną przez OEL / LKP przekażemy w ramach wysyłki redakcyjnej analogiczną liczbę egzemplarzy do wskazanych szkół leśnych z wykazu Ministra Środowiska www.mos.gov.pl/srodowisko/lesnictwo/szkoly-lesne/

11 szkół leśnych:

Technikum Leśne w Białowieży, Technikum Leśne w Miliczu, Technikum Leśne im. prof. Jana Miklaszewskiego w Starościnie, Technikum Leśne w Tucholi im. Adama Loreta, Technikum Leśne w Warcinie im. prof. Stanisława Sokołowskiego, Zespół Szkół Leśnych i Ekologicznych im. St. Morawskiego w Brynku, Zespół Szkół Leśnych im. inż. Jana Kloski w Goraju, Zespół Szkół Leśnych w Biłgoraju, Zespół Szkół Leśnych w Lesku, Zespół Szkół Leśnych w Rogozińcu, Zespół Szkół Leśnych im. Romana Gesinga w Zagnańsku

Jednostki Uniwersyteckie (4 LZD i 3 Wydz.leśne)

PRENUMERATA grupowa półroczna i roczna dla jednostek PGL LP i innych odbiorców ekopanorama@prasa.com.pl tel. 22 250 22 99

Nadleśnictwa oraz Leśne Ośrodki Szkoleniowe i Wypoczynkowe zachęcamy do zamawiania zestawów egz. EkoLasu dla gości obiektu. W redakcyjnym pakiecie zapewniamy spersonalizowane naklejki (GIFT from) z logo i adresem OW na dostarczonych wydawnictwach.

PGL LP

Dotychczasowy podział nadzoru nad spółkami z udziałem Skarbu Państwa

Leśne skarby - spółki SP pod opieką LP Poprzedni model nadzoru właścicielskiego Skarbu Państwa został wprowadzony ustawą z 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym. Obowiązujące wcześniej regulacje w znacznej części nie przystawały do rzeczywistości, a pozostawiająca poza realnym wpływem regulacji znaczna liczba spółek z mniejszościowym udziałem Skarbu Państwa, często posiadała istotne znaczenie dla państwa. Zwracano też uwagę na brak jednolitego podejścia systemowego – wykonywanie praw w stosunku do mienia państwowego, w tym akcji należących do SP oraz do państwowych osób prawnych, realizowane było przez znaczną liczbę organów i podmiotów, bez zorganizowanej koordynacji polityki państwa na poziomie Rady Ministrów. Wskazywano także, że problemem był również brak precyzyjnych kryteriów określenia i nadzorowania realizacji zadań publicznych, które mają wykonywać niektóre spółki z udziałem Skarbu Państwa. Wskazywano na ryzyko wystąpienia rozbieżnych celów strategicznych ich działania – w konsekwencji silne ekonomicznie podmioty działają w pojedynkę, nie wykorzystując możliwości, jakie stwarza działanie podobnie jak grupa kapitałowa przy realizacji wspólnych przedsięwzięć, co z kolei gene-ruje koszty utraconych szans rozwojowych, jakie można by osiągnąć efektywniej wykorzystując posiadane zasoby. Prezes Rady Ministrów wykonywał uprawnienia przysługujące SP w spółkach, które mogły zostać przekazane innym podmio-tom (art. 8 ust. 1), przy czym przekazanie uprawnień nie mogło dotyczyć składania w imieniu SP oświadczenia woli o utworzeniu spółki oraz przystąpieniu do spółki. Na koniec I półrocza 2017 r. Skarb Państwa posiadał akcje/udziały o wartości nominalnej ok. 70 mld zł w 488 spółkach. Dyrektor Generalny LP miał uprawnienia w odniesieniu do 12 spółek: MBANK SA, INWEST STAR SA, BOŚ SA, PAGED SA, POLWOOD sp. z o.o. ,PPHU „Grandel” sp. z o.o. ,Fabryka Podłóg BIADKI sp. z o.o. ,Przedsiębiorstwo Transportu Leśnego TRANSLAS sp. z o.o., Zakład Budowlano – Drogowy BIESZCZADY sp. z o.o. , Przedsiębiorstwo Usługowo Handlowe Prod. Leśnictwa PINUS sp. z o.o. w likwidacji, Przedsiębiorstwo Transportu Spedycji Produkcji i Handlu TRANSPED-LAS sp. z o.o , Leśny Zakład Usługowy LASBUD sp. z o.o. Wśród nich były podmioty, w których SP posiadał 100 proc., jak i pomniejsze udziały. Wyłączywszy typowe instytucje finasowe czyli mBank i Bank Ochrony Środowiska oraz tzw."resztówki" - Invest Star, pozostałe firmy działały w szeroko pojętym sektorze drzewno-leśnym. Niektóre z nich np. Biadki zostały połączone z większym producentem drzewnym, inne zmierzają ku likwidacji (Pinus) lub nie posiadają zarządu (Polwood). Dla porównania 10 lat temu DGLP zaangażowała kapitał o wysokości przekraczającej 106 mln zł w 26 firmach. Obecnie nad większością publicznych aktywów czuwa nowopowołane Ministerstwo Aktywów Państwowych. Mariusz Trubalski

Spółki, w których prawa z akcji SP wykonuje Prezes Agencji Nieruchomości Rolnych

Lp. 28.

„Stadnina Koni Janów Podlaski” sp. z o.o.

29.

Stadnina Koni Michałów sp. z o.o.

30.

Stadnina Koni „Racot” sp. z o.o.

31.

Stadnina Koni Walewice sp. z o.o.

32.

Stadnina Koni „Krasne” sp. z o.o.

33.

Stadnina Koni Liski sp. z o.o.

34.

Stado Ogierów Starogard Gdański sp. z o.o.

35.

Stadnina Koni „Nowe Jankowice” sp. z o.o.

36.

Stadnina Koni w Dobrzyniewie sp. z o.o.

37.

Stadnina Koni „Pępowo” sp. z o.o.

38.

Stadnina Koni „Iwno” sp. z o.o.

39.

Stadnina Koni Prudnik sp. z o.o.

40.

Stadnina Koni Nowielice sp. z o.o.

41.

Stado Ogierów w Łącku sp. z o.o.

Lp.

Spółki, w których prawa z akcji SP wykonuje Pełnomocnik Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej

Przedsiębiorstwo Eksploatacji Rurociągów Naftowych „Przyjaźń” SA

Polskie Sieci Elektroenergetyczne SA

GAZ-SYSTEM SA Spółki, w których prawa z akcji SP wykonuje Dyrektor Generalny Lasów Państwowych

Lp. 1.

MBANK SA

INWEST STAR SA

BOŚ SA

PAGED SA

POLWOOD sp. z o.o.

PPHU „Grandel” sp. z o.o.

Fabryka Podłóg BIADKI sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Transportu Leśnego TRANSLAS sp. z o.o.

Zakład Budowlano – Drogowy BIESZCZADY sp. z o.o.

10.

Przedsiębiorstwo Usługowo Handlowe Prod. Leśnictwa PINUS sp. z o.o. w likwidacji

11.

Przedsiębiorstwo Transportu Spedycji Produkcji i Handlu TRANSPED-LAS sp. z o.o.

12.

Leśny Zakład Usługowy LASBUD sp. z o.o.

Nadleśnictwo Zaporowo położone na Warmii kryje wiele bogactw historii oraz przyrody. Ten niedostępny obszar lasów poprzecinanych uprawami rolniczymi, rzekami oraz strumieniami graniczy z Zalewem Wiślanym oraz Federacją Rosyjską. Wielokompleksowość lasów gospodarczych wynika z upraw rolniczych na terenach polodowcowych, gdzie lasy to całkiem nowy utwór krajobrazu rosnący na porolnych nieużytkach. Żyzne i wilgotne gleby sprzyjają występowaniu wielogatunkowych drzewostanów, szczególnie liściastych i mieszanych oraz mnogości roślin zielnych i krzewów co sprzyja obecności bogatej gamy owadów, płazów, gadów, ptaków i ssaków. Na szczególną uwagę w tym przepychu organizmów zasługują zapylacze a w szczególności pszczoły, które upodobały sobie lokalne lasy i łąki. Z ostatnich inwentaryzacji wynika, że na terenie administracyjnym Nadleśnictwa Zaporowo występuje ok 18 tysięcy rodzin pszczelich na ok 300 pasiekach. Można by rzec, że mamy tu sporą aglomerację pszczelą. Ponad 60 pasiek zlokalizowanych jest na terenach leśnych a reszta z nich rozmieszczona jest na polach i w sadach. Ta imponująca kumulacja zapylaczy bierze się oczywiście z możliwości produkcyjnych siedlisk leśnych i polnych. Wszędobylscy pszczelarze to też leśnicy Nadleśnictwa Zaporowo. Uczestniczymy intensywnie w ogólnopolskim programie „PSZCZOŁY WRACAJĄ DO LASU” zapraszamy pszczelarzy do lokowania swoich domów pszczelich na obszarach leśnych, głownie by chronić zapylacze przed szkodliwymi czynnikami antropopresji oraz chemizacji w rolnictwie. Jednym z naszych celów jest też dotarcie do społeczeństwa edukując dzieci i młodzież na festynach czy wystawach. Uważamy, że ludzie powinni wiedzieć, że odpowiedzialność za otaczające nas środowisko należy do WSZYSTKICH a leśnicy to najlepsi opiekunowie Polskiej przyrody.

W Nadleśnictwie Starachowice w bieżącym roku rozpoczęto testy funkcjonalne dwóch dostrzegalni przeciwpożarowych wyposażonych w kamery dalekiego zasięgu oraz system automatycznej detekcji dymu (ADD). System ADD działa w czasie rzeczywistym analizując obraz z każdej kamery pod względem koloru, kształtu i ruchu i określa miejsca na obrazie kwaliﬁkowane przez aplikacje jako dym. Zgłoszenia sygnalizowane sygnałem dźwiękowym są na bieżąco wyświetlane, zapisywane i podlegają weryﬁkacji przez operatora systemu. System ADD „nie jest wrażliwy” na znużenie ciągłym wpatrywaniem się w przesuwający się na ekranach obraz, co jest mankamentem i może prowadzić do błędów obserwatora przy tradycyjnych systemach, w których nie używa się tej aplikacji. Automatyczna detekcja pozwala również wykryć dymy nie wyróżnione z obrazu przez operatora w dalszych odległościach horyzontu pola widzenia kamer. Po sygnalizacji przez aplikację dymu, operator dokonuje zbliżenia miejsca wydobywania się dymu (zoom optyczny do x30 plus zoom cyfrowy), dokonuje analizy i oceny zapisanego obrazu. Program bazuje na podkładzie Leśnej Mapy Numerycznej pozwalając uzyskać całość danych zgromadzonych w systemie LP na temat drzewostanów rosnących w miejscu pożaru i w ich bezpośrednim otoczeniu. Dwie dostrzegalnie pozwalają na dokładną lokalizację miejsca wydobywania się dymu z wykorzystaniem kątów przecięcia osi obiektywów kamer (triangulacji). W warunkach testowych uzyskano błąd dokładności poniżej 100m. Jest to współcześnie najdokładniejsza dostępna metoda określania lokalizacji. W sytuacji gdy spomiędzy koron wydobywa się niewielki dym lub jest on rozwiewany przez silny wiatr co uniemożliwia dostrzeżenie go z innych obiektów, można określić przybliżoną lokalizację miejsca

wydobywania się dymu z wykorzystaniem punktów charakterystycznych widocznych przez operatora kamer. Dokładność tej metody uzależniona jest od odległości kamer od miejsca wydobywania się dymu i dostępnością zidentyﬁkowanych punktów charakterystycznych np. istniejących zabudowań, anten, kęp starszego drzewostanu, pojedynczych wyróżniających się drzew o ustalonych współrzędnych lokalizacji. Dodatkowo oprogramowanie zainstalowanie w Punkcie Alarmowo Dyspozycyjnym (PAD) pozwala na podstawie analizy kąta pochylenia osi pionowej kamery i numerycznego modelu terenu określić lokalizację przecięcia się osi optycznej z terenem. Dokładność tej metody uzależniona jest od ukształtowania terenu i odległości. W warunkach Nadleśnictwa Starachowice sprawdza się w odległości 1-3 km od obiektu. Oprogramowanie PAD zintegrowane jest z aplikacjami zainstalowanymi na telefonach Służby Leśnej i pozwala przekazywać informację o miejscu wydobywania się dymu bezpośrednio na urządzenia pracowników terenowych i Stanowisko Kierowania KPPSP. Pracownicy mają możliwość udostępnienia swojej pozycji innym uczestnikom akcji. Dzięki temu dyspozytor PAD na bieżąco jest informowany o dostępnych siłach „własnych” oraz postępie w weryﬁkacji zgłoszenia. Ewentualnie tą samą metodą może uzyskać potwierdzenie lokalizacji pożaru od będącego na miejscu Leśniczego, co pozwala operatorowi dokonać niezbędnych korekt i wskazać najkorzystniejszą drogę dojazdu dla jednostek Straży Pożarnej oraz ocenić potencjalny rozwój pożaru. Docelowo system może zapewnić sprawne komunikowania się pomiędzy jednostkami gaśniczymi (ALP, PSP, OSP oraz samolotami) co pozwoli na adekwatne do rozwoju pożaru kierowanie akcją w terenie.

4 Leśna ścieżka edukacyjna Nadleśnictwa Kluczbork im. Janusza Goebla w Lasowicach Małych, popularna wśród lokalnej ludności, została wyremontowana i zrestrukturyzowana. Każdego dnia ze ścieżki edukacyjnej położonej na terenie leśnictwa Jasienie korzystają osoby uprawiające różne rodzaje aktywności: spacerowicze, rowerzyści, sportowcy uprawiający biegi oraz coraz bardziej popularny marsz z kijkami - nordic walking. Osoby spotykane na ścieżce to zarówno dzieci, dorośli jaki i osoby starsze. Po modernizacji ścieżka została skonstruowana w taki sposób, aby jej pierwsza część była dostępna dla osób niepełnosprawnych, poruszających się na wózkach inwalidzkich. Ścieżka przyrodniczo - leśna przy Wyłuszczarni Nasion w Lasowicach Małych rozpoczyna się przy budynku wyłuszczarni wybudowanym w miejscu dawnej wyłuszczarni zniszczonej przez pożar w 1989 r. Budynek aktualnie istniejącej wyłuszczarni został zmodernizowany w latach 2009 – 2011. Rozbudowa i modernizacja miały na celu zwiększenie możliwości przechowywania nasion, głównie dęba i buka oraz poprawę jakości materiału siewnego z uwzględnieniem potrzeb szkółek kontenerowych. Następnie ścieżka prowadzi przez mostek na niewielką łąkę. Na

tym terenie znajdują się odświeżone tablice edukacyjne poruszające tematykę małej retencji wodnej, fauny i ﬂory okolicznych ekosystemów leśnych. Na tablicach opisano gatunki ptaków występujących w okolicznych lasach, m. in. rudzika, myszołowa zwyczajnego, dzięcioła czarnego, bielika, którego gniazda znajdują się na terenie leśnictwa Zawiść oraz leśnictwa Zameczek. W następnej części ścieżki, nad niewielkim oczkiem wodnym, zmodernizowano podest widokowy umożliwiając w ten sposób obserwację terenu. Przy zejściu z pomostu możemy przeczytać informacje na temat hydroﬁtów. W sąsiedztwie oczka wodnego znajduje się skalniak przedstawiający roślinność kserotermiczną. Na terenie ścieżki zobaczymy także tablice opisujące zwierzęta występujące w naszych lasach: dzika, jelenia szlachetnego, daniela, sarnę. Na terenie łąki zamontowano również urządzenia łowieckie: paśnik przeznaczony do granulatu dla zwierzyny leśnej oraz lizawki. W miejscu zakończenia chodnika wybudowano nową wiatę dostępną dla ok. 50 osób. Kolejny etap ścieżki edukacyjnej im. Janusza Goebla prowadzi przez różne ekosystemy.

W czasie tej części wyprawy dowiemy się jak wygląda praca leśnika, zagrożenia związane z wypalaniem traw, wielopokoleniowość drzewostanu. Jednym z przystanków na ścieżce jest potężny dąb szypułkowy (Querqus robur) liczący około 130 lat, wysoki na ok. 25 metrów z pierśnicą 150 cm. Tak potężne wymiary drzewo, będące dziś pomnikiem przyrody, uzyskało dzięki dużej żyzności gleby, na której wyrosło, oraz płynącej w obok niego rzeki Bogacicy, zapewniającej stały dostęp wilgoci. Spacerując ścieżką edukacyjną spotykamy tablice informujące nas o funkcjach lasu. Zakończenie ścieżki znajduje się w sąsiedztwie Czarnego Stawu, w którego okolicy zakładają lęgowiska różne gatunki ptactwa wodnego. W miejscu zakończenia ścieżki edukacyjnej znajduje się wiata turystyczna. Modernizacja ścieżki została sﬁnansowana z wykorzystaniem środków ﬁnansowych pochodzących z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego „Woda dla owadów – edukacja o owadach i ich ekosystemach istotnym elementem bioróżnorodności – Entomopoli w Maciejowie etap 2” oraz środków własnych Nadleśnictwa Kluczbork. Mamy nadzieję, że odnowiona ścieżka edukacyjna spotka się z dużym zainteresowaniem dzieci oraz dorosłych, bo tak, jak napisał Albert Einstein „Wpatrz się głęboko, głęboko w przyrodę, a wszystko lepiej zrozumiesz”.

Nadleśnictwo Kluczbork

ul. Mickiewicza 8, 46-200 Kluczbork tel. 77 418 65 65 www.kluczbork.katowice.lasy.gov.pl kluczbork@katowice.lasy.gov.pl

Dzień 11. sierpnia 2017 r. odcisnął ogromne ślady w drzewostanach Nadleśnictwa Gniezno (RDLP w Poznaniu). Huragan połamał setki tysięcy drzew naszych lasów. Łączna powierzchnia wszystkich szkód po nawałnicach z 11 sierpnia 2017 r. w Nadleśnictwie Gniezno to ok. 4500 ha zniszczonych lasów. Ta powierzchnia stanowi 1/4 wszystkich lasów naszego nadleśnictwa. W tym łączna powierzchnia do całkowitego odnowienia ( tj. posadzenia nowego lasu) na terenie nadleśnictwa to aż 1950 ha, nadleśnictwo w bieżącym roku posadziło już nowy las na powierzchni 235,7 ha. Zakończenie sadzenia nowego lasu (odnawianie powierzchni poklęskowej) potrwa do 2023 roku. Łączna oszacowana masa drewna poklęskowego, które należało uprzątnąć z klęskowiska to 640 000 m3 grubizny netto (800 000 m3 grubizny brutto). Masa drewna poklęskowego już uprzątniętego i zagospodarowanego – 571 042 m3 (w tym 519 021 m3 grubizny i 52 021 m3 drobnicy) Aby uprzątnąć zniszczone powierzchnie leśne przy ścince i zrywce drewna pracowało 15 zestawów maszyn specjalistycznych typu harwester i forwarder oraz 12 brygad ręcznych. Na terenach poklęskowych sprawdziło się maszynowe pozyskanie drewna, które można określić jako metodę szybką i bezpieczną. Aby odnowić powierzchnie poklęskowe należy wykonać jeszcze szereg prac gospodarczych takich jak: uprzątnięcie powierzchni z korzeni, pniaków i gałęzi, przygotowanie gleby za pomocą orki, posadzenie nowych drzew, pielęgnacje posadzonego młodego lasu, ogrodzenie częściowe cennych gatunków drzew i zabezpieczenie upraw przed zgryzaniem przez zwierzęta leśne, wykonywanie ewentualnych poprawek w nasadzeniach, zabezpieczenie nowych powierzchni leśnych przez zagrożeniem od pożaru. Po sprzątnięciu zniszczonego drzewostanu (zagospodarowaniu drewna poklęskowego) przystąpiono do przygotowania powierzchni leśnej pod sadzenia nowych drzewek. Do tych prac zastosowano maszyny rozdrabniające, których zadaniem było rozdrobnienie pozostałości pozrębowych (gałęzie) oraz odrostów inwazyjnych krzewów gatunku czeremcha amerykańskia występujących na powierzchniach planowanych do odnowień.

Z uwagi na bardzo dużą zniszczoną powierzchnię drzewostanów, Nadleśnictwo jak najszybciej przystąpiło do odnowienia lasu. W pracach tych obok sadzenia ręcznego wykorzystuje się specjalistyczne sadzarki ciągnikowe, a także prowadzi się odnowieniem z siewem, czyli wysiewa nasiona drzew leśnych bezpośrednio do przygotowanej uprzednio gleby. Jesienią 2018 r. posadzono nowy las na 14 ha, w roku bieżącym posadzono drzewka na 236 ha i planuje się posadzić nowy las na kolejnych 60 ha , a na 2020 rok zakłada się sadzenie lasu na pow. ok. 400 ha. Obecnie sadzenie prowadzone jest na porolnych siedliskach leśnych, na których wysadzana jest sosna (5070%) oraz dąb b.szyp i dąb szyp., brzoza, olcha, lipa, grab, klon i innych gatunków liściastych. Szacowana liczba sadzonek potrzebnych do całkowitego odnowienia powierzchni klęskowych to aż 13 mln sadzonek drzew. 100 % powierzchni nadleśnictwa dotkniętej klęską została ponownie udostępniona, zniesiono zakaz wstępu. W akcję związanej z odnowieniem lasu na terenie Nadleśnictwa Gniezno włączyło się wiele środowisk, w tym poznański Wydział Leśny Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Studenci studiów stacjonarnych wszystkich roczników, przez trzy tygodnie, w okresie od 18 marca do 5 kwietnia, po kilka godzin brali udział w sadzeniu lasu. Akcja, będąca wynikiem porozumienia podjętego pomiędzy Wydziałem Leśnym Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu a RDLP w Poznaniu miała wymiar dydaktyczny oraz praktyczny i ma być kontynuowana w kolejnych latach. W akcję sadzenia zaangażowali się również mieszkańcy miasta Gniezna, gnieźnieńskich ﬁrm, społeczność gnieźnieńskich szkół, pracownicy Starostwa Powiatowego, sołectwa Żydowo i okolicznych miejscowości oraz odbywający karę w Zakładzie Karnym w Gębarzewie . Należy podkreślić, że wykonanie takiego ogromnego rozmiaru pracy związanej z porządkowaniem zniszczonych drzewostanów, możliwe było dzięki niesamowitemu wkładowi pracy wszystkich zaangażowanych osób w usuwanie skutków klęski.

4 Sadzonka z Dobrzejewic w walce ze zmianami klimatu Ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak huragany, powodzie i grad, a także susze i fale upałów stają się coraz częstsze. Nastąpił istotny spadek poziomu wód gruntowych. Co nas jeszcze czeka? Tego nie wiemy. Wiemy natomiast, że żywotność i przystosowanie drzew do tych zmiennych jest dziś kluczowe dla istnienia lasów i stanowi nie lada wyzwanie dla leśników. Odpowiadamy temu wyzwaniu m.in. poprzez produkcję sadzonek z zakrytym systemem korzeniowym. Dlatego w Nadleśnictwie Dobrzejewice, Szkółka leśna Bielawy mieszcząca się w Toruniu, zwiększa obroty. I oferuje ﬂagowy produkt, przewrotnie nazywany „sadzonką z Dobrzejewic”. Przyjęta technologia produkcji, zastosowane innowacje oraz rozwiązania logistyczne sprawiają, że obiekt jest optymalną odpowiedzią na potrzeby regionu w zakresie szkółkarstwa. Sprawdzianem był największy w historii Lasów Państwowych kataklizm który w nocy z 11 na 12 sierpnia 2017 r. spustoszył lasy w kilkudziesięciu nadleśnictwach, głównie na Pomorzu i Kujawach. Niemal 120 tys. ha uszkodzonych przez nawałnicę lasów, w tym 39,2 tys. ha do całko-witego odnowienia. Wszystkie szkółki leśne regionu zintensyﬁkowały pracę i produkcję. Ale tylko za szkółki kontenerowej Bielawy, na jesień 2019 roku, na klęskowisko „wyjechało” prawie 3,5 mln sztuk sadzonki kontenerowej. I produkcja nabiera rozpędu. Nadleśnictwa „klęskowe” przekonały się o zaletach sadzonki kontenerowej. Leśnicy zachwalają zarówno komfort w sadzeniu, logistyce, jak i sam efekt hodowlany. Produkcja sadzonek przebiega w czasie zaledwie jednego sezonu wegetacyjnego. I przy niskich nakładach pracy, która w stosunku do szkółek polowych jest ergonomiczna i przyjazna pracownikowi. Zwiększone zapotrzebowanie na sadzonki może być szybko zaspokojone. Daje komfort precyzyjnego planowania rozmiaru produkcji. W wyniku klęski zniszczeniu uległy wszakże zasoby nasienne, więc „każde nasionko” jest na wagę złota. Szkółka Bielawy powstała w 1966 r. w granicach miasta Toruń. Pierwotnie produkowała wyłącznie sadzonki „z pola”, czyli z odkrytym systemem korzeniowym. Panowały tu jednak trudne warunki glebowe i wilgotnościowe,

sprzyjające rozwojowi grzybów. Pierwsze sadzonki kontenerowe, czyli z bryłką, wyprodukowano w 2010 r. Produkcję zaczęto od 400 tys. sadzonek sosny. Z czasem zaczęto także hodować gatunki liściaste, ale już na wpółzmechanizowany sposób. Pierwszym kamieniem milowym do rozwoju szkółki była nawałnica w Nadleśnictwie Trzebciny z 2012 r. Dzięki ówczesnej rozbudowie, możliwości produkcyjne zwiększyły się do 3 mln. Dziś poziom produkcji sosny kontenerowej przekracza 6 mln sadzonek. Uroczyste otwarcia powiększonej o kolejne namioty szkółki, miało miejsce 27 czerwca 2019 roku. - To jedyna w województwach kujawsko-pomorskim i pomorskim, szkółka kontenerowa, produkujących materiał specjalistyczny bardzo wysokiej jakości, wykorzystywany do zalesiania i odnowy trudnych powierzchni, których na naszych terenach nie brakuje – mówi Paweł Nas, nadleśniczy Nadleśnictwa Dobrzejewice. Teren Nadleśnictwa Dobrzejewice porastają drzewostany porolne, mało stabilne, wrażliwe na wszelkiego typu zakłócenia. Gospodarka leśna jest trudna. Z deﬁcytem wody zmaga się nie od dziś. Wody nie zatrzymują dominujące tu utwory glebowe takie jak piaski wydmowe. Ostatnią wydmę śródlądową umocniono raptem w latach 60-tych ubiegłego wieku. Nadleśnictwo jest jednocześnie niejako poligonem doświadczalnym. Wszystkie odnowienia w Nadleśnictwie Dobrzejewice prowadzone są bowiem sadzonką kontenerową. Kluczem sukcesu do posiadania upraw leśnych o bardzo dobrej udatności, jakie są w Nadleśnictwie Dobrzejewice, była niewątpliwie niezwykła żywotność sadzonki w jej pierwszym okresie życia. Prawidłowo ukształtowany system korzeniowy, bez przesuszenia, bez stresu po przesadzeniu, jest w stanie efektywniej wykorzystać mocno ograniczoną ilość wilgoci w glebie. Sadzonki, nawet po zaistnieniu czynników biotycznych takich jak żer owadów czy opanowanie przez grzyby, mają wystarczającą ilość sił witalnych by „odbić” i sprostać niecodziennym wyzwaniom. Ponadto od kilku lat, z bardzo pozytywnym efektem, sadzi się „kontenerówkę" na jesieni. Jesień to optymalny czas sadzenia. W wyniku zmian klimatu wydłuża się okres wegetacyjny roślin. Sadzenie drzew możliwe jest (oczywiście w sprzyjających warunkach pogodowych) nawet w grudniu, co w Nadleśnictwie Dobrzejewice z sukcesem przetestowano.

Pokój gościnny, Nadleśnictwo Łochów 07-130 Łochów, ul.1 Maja 67 tel. 025 675 25 19 lochow@warszawa.lasy.gov.pl

Ośrodek Szkoleniowo Wypoczynkowy „Bażyna” 72-351 Pogorzelica, ul. Wojska Polskiego 15 tel. 91 38 63 109, kom. 603 187 413 osw.pogorzelica@szczecin.lasy.gov.pl

Obiekt Plenerowo-Wypoczynkowy EkoStanica "Bobrowe stawisko" 21-008 Sługocin 13A (Płaskowyż Nałęczowski) Rezerwacje, tel. 81 307 64 54 uzdrowiska@gazeta.pl

Stary Tartak Kwatera myśliwska, Nadleśnictwo Lubartów 21-100 Lubartów, Wandzin 68 Tel. 81 855 23 14 lubartow@lublin.lasy.gov.pl http://www.czaswlas.pl/obiekty/stary-tartak-1149#

Pokoje gościnne Nadleśnictwa Parczew 21-230 Sosnowica, ul. Al. Kasztanowa 29 Rezerwacje: Irena Dawidek, tel. 797 017 326 parczew@lublin.lasy.gov.pl

Borowiec - Kwatera myśliwska Nadleśnictwo Drawno 73-220 Drawno, Borowiec 5 tel. 95 768 20 41, 95 768 24 12 drawno@szczecin.lasy.gov.pl

Leśny Pensjonat Wiatrołom i Kwatera myśliwska Nadl. Trzebielino

Wiatrołom 9, 77-200 Miastko Pow.bytowski Tel. 59 858 02 44, od pn-pt w godz. 7-15, 784 040 986 trzebielino@szczecinek.lasy.gov.pl

Ośrodek Szkoleniowo - Wypoczynkowy w Kołaczu, Nadleśnictwo Połczyn 78-320 Połczyn Zdrój, Kołacz 71 Tel.: 535 079 512 polczyn@szczecinek.gov.pl

Białogóra - Nadleśnictwo Choczewo Ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy www.czaswlas.pl/obiekty/hamernia-1145

Pokój gościnny w Leśnictwie Golejów, Nadleśnictwo Staszów 28-200 Staszów, ul. 11 Listopada 57 tel. 0-15 864 68 25 staszow@radom.lasy.gov.pl

84-113 Wierzchucino, Białogóra tel. 58 572 26 00 choczewo@gdansk.lasy.gov.pl

Szklana Huta Pokój gościnny, Nadleśnictwo Choczew 84-210 Choczewo, ul.Brzozowa16 A Lubiatowo tel. 58 572 26 00 choczewo@gdansk.lasy.gov.pl

Pokoje Gościnne - Nadl. Skrwilno 87-510 Skrwilno, ul. Leśna 5 tel. 54 270 00 02 skrwilno@torun.lasy.gov.pl

Domek Łowiecki Nadl. Rudnik 37-420 Rudnik n/Sanem, ul. Rzeszowska 198 tel. 15 876 62 11, 604 188 807 www.czaswlas.pl/obiekty/domek-lowiecki-1144

Centrum Szkolenia Strzeleckiego Lasów Państwowych im. Jana Wendy Strzelnica, oś taktyczna, trenaż laserowy, tor motocrossowy

89-500 Tuchola, ul. Plaskosz 7D Tel. 605 587 976 csslp@torun.lasy.gov.pl

Pensjonat Leśny "KRYSTYNA" Nadleśnictwo Kluczbork

Wierzchy 89, 46-200 Kluczbork tel. 784-518-215, 784-515-591 malgorzata.bartman@katowice.lasy.gov.pl

Leśniczówka „Pod Dębami” Kwatera Myśliwska, Nadl. Złotoryja 59-140 Chocianów, Michałów Tel. 501 034 446 www.zlotoryja.wroclaw.lasy.gov.pl/ piotr.sawkowicz@wroclaw.lasy.gov.pl

Opracowano w oparciu o materiały z PGL LP, GDOŚ i NFOŚiGW Redakcja poszukuje koordynatorów z terenu 17 RDLP PRENUMERATA i promocja: 222502299 lasy@prasa.com.pl

Kwatera myśliwska Wierzchlas Nadl. Zamrzenica 89-512 Iwiec, Wierzchlas Tel. (0-52) 334 11 75 zamrzenica@torun.lasy.gov.pl

Kwatera myśliwska Zamrzenica I Nadl. Zamrzenica 89-510 Bysław, Zamrzenica 2 Tel. (0-52) 334 11 75 zamrzenica@torun.lasy.gov.pl

Kwatera myśliwska Zamrzenica II Nadl. Zamrzenica 89-510 Bysław, Zamrzenica 1 Tel. (0-52) 334 11 75 zamrzenica@torun.lasy.gov.pl