1
ekopanorama II/III 2020
EKOLAS
WYDANIE OGÓLNOPOLSKIE
|
W W W . I S S U U . CO M / E KO P L
śWiatoWy dzieŃ mokradeł Już od 23 lat na początku lutego obchodzony jest Światowy Dzień Mokradeł. Mokradła są bowiem ważnym elementem w zachowaniu bioróżnorodności. Celem obchodów jest podnoszenie świadomości społecznej w zakresie roli ekologicznej i gospodarczej obszarów wodno-błotnych. Mokradła pełnią ważną rolę w kształtowaniu różnorodności biologicznej, są środowiskiem życia bardzo wielu gatunków roślin i zwierząt. Wśród nich są gatunki rzadkie, znajdujące się na „czerwonych” listach np. fiołek torfowy, wątlik błotny czy batalion, kulik wielki oraz bąk. Naukowcy szacują, że od lat 70. XX w. zostało utraconych aż 35% mokradeł na świecie. Dlatego apelują o wspólne działania na rzecz ochrony i odtworzenia tych ekosystemów, gdyż dzięki temu można zredukować negatywne skutki zmian klimatu. W Polsce, jak wynika z danych Instytutu Melioracji Użytków Zielonych, mokradła występują na powierzchni ok. 4,4 mln ha, co stanowi niemal 14% kraju. Z tego 4 proc. zajmują torfowiska o powierzchni większej niż 1 ha. Warto wiedzieć, że we wszystkich torfowiskach zmagazynowanych jest 35 mld m3 wody, czyli dwukrotnie więcej niż we wszystkich polskich jeziorach. Lasy Państwowe mając świadomość jak ważną rolę pełnią te podmokłe tereny, są zaangażowane w programy na rzecz ochrony i ich zrównoważonego użytkowania. Działania jakie prowadzą leśnicy odtwarzając ekosystemy wodne, realizują w ramach projektu adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu.
|
ISSN 1507 1871
I tak w szczecińskim Nadleśnictwie Nowogard dzięki odpowiednim zastawkom powstał imponujący obiekt, gdzie lustro wody rozciąga się na 12 ha. Obszar powszechnie zwany „Sahara” był torfowiskiem, niestety zniszczonym wskutek odwodnienia wykonanego w XIX w. na potrzeby udostępnienia pokładów torfu, który eksploatowała miejscowa ludność. Wykopanie sztucznego rowu spowodowało wydrenowanie terenu z wody i znaczne obniżenie jej poziomu. Na pozbawiony lustra wody obszar zaczęły wkraczać drzewiaste gatunki pionierskie – brzoza i sosna. Po drugiej wojnie część „Sahary” została uznana za grunty leśne, chociaż nigdy nie dostarczały one drewna: teren pozostał grząski i niedostępny dla prac gospodarczych, a możliwe do pozyskania tam drewno nie przedstawiało dobrej jakości technicznej. Aby odbudować osuszone siedliska wodno-błotne i zachować pozostałe jeszcze torfowiska, Nadleśnictwo Nowogard wybudowało zastawkę stabilizującą poziom wody na wysokości 1,7 m. W ten sposób powstał obiekt retencyjny o pojemności ponad 260 tys. m3, z lustrem wody rozciągającym się na 12 ha oraz obszarem wodno-błotnym z leśnymi siedliskami bagiennymi o powierzchni 25 ha. Zaniechano także jakichkolwiek zabiegów gospodarczych: nie tylko na samym obiekcie, ale również na terenach sąsiadujących, oddając rozlewisko i torfowiska w całości naturze. Mimo znaczącego, wieloletniego deficytu wody „Sahara” nigdy do końca nie przeobraziła się w pustynię. Zinwentaryzowano tu leśne i nieleśne siedliska przyrodnicze: sosnowy bór bagienny oraz torfowiska wysokie i przejściowe oraz trzęsawiska. Chronioną florę reprezentują bagno pospolite, rosiczka okrągłolistna oraz licznie występujące torfowce. Z uwagi na podmokły charakter terenu i siedliska bagienne część powierzchni zaliczono do ekosystemów referencyjnych oraz lasów ochronnych. Fragment obiektu znajduje się w granicach obszaru Natura 2000 Ostoja Goleniowska. Warto także przypomnieć, że od wielu już lat liczne nadleśnictwa uczestniczą w projektach małej retencji. Projekt małej retencji nizinnej (jest to kontynuacja wcześniejszego projektu zakończonego w 2015 r.) jest prowadzony w 113 nadleśnictwach. Jego koszt wynosi 234 mln zł, z tego 144,5 mln zł stanowi unijne dofinansowanie, różnicę Lasy Państwowe pokrywają ze środków własnych. Aż 52% wszystkich prac będzie polegało na budowie bądź modernizacji zbiorników wodnych, dalsze 42% na przywracaniu funkcji mokradeł, a 5,5% na zabezpieczeniu infrastruktury leśnej. Projekt jest prowadzony w 113 nadleśnictwach na terenie Polski, powstanie lub zostanie odtworzonych 1200 obiektów. Spowolnią one odpływ 3,3 mln m3 wody i zatrzymają 2,1 mln m3. I tak w lasach łódzkiej dyrekcji LP prace są realizowane w pięciu nadleśnictwach. W ramach projektu do 2022 r. powstanie lub zostanie zmodernizowanych ponad 400 zbiorników małej retencji, które będą gromadziły ok. 2,5 mln m3 wody. Ponadto łącznie powstanie niemal 800 elementów wodnej infrastruktury, np. zastawki czy przepusty pozwalające na swobodną migrację organizmów wodnych i rumoszu rzecznego. W poprzedniej edycji programu uczestniczyło 12 łódzkich nadleśnictw, w których w latach 2007-2014 zostały wykonane obiekty retencyjne za kwotę 9,5 mln zł. Również projekt dotyczący retencji na obszarach górskich jest kontynuacją podobnego przedsięwzięcia realizowanego przez Lasy Państwowe. W 47 górskich nadleśnictwach ok.1100 obiektów pozwoli zatrzymają 400 tys. m3 wody.
Z A M ÓW PA K I E T L U B P R E N U M E R AT Ę I W S P I E R A J S Z KO ŁY L E Ś N E
PRENUMERATA
PÓŁROCZNA
I
nr II/III
ROCZNA:
EKOPANORAMA@PRASA.COM.PL
2
Wełniane „czapeczki” dla młodych drzewek Od trzech lat na uprawach leśnych w Nadleśnictwie Lębork młode drzewka zabezpieczane są przed zgryzaniem przez jeleniowate… owczą wełną! W bieżącym roku zużyto 50 kg owczego runa. Wełnę kupiono od lokalnego hodowcy owiec. Przy stosunkowo dużej liczebności jeleni i saren w lasach Nadleśnictwa Lębork, szkody przez nie wyrządzane są poważnym problemem dla gospodarki leśnej. Zgryzanie młodych drzew przez zwierzęta leśne powoduje opóźnienie wzrostu, deformację (krzaczasty pokrój), a w skrajnych przypadkach obumieranie drzewek. Szkody związane ze zgryzaniem drzewek najczęściej powstają zimą i wczesną wiosną. Dlatego późna jesień to czas, kiedy nakładane są „wełniane kubraczki” na pędy z pąkiem wierzchołkowym.
„Pszczoły wracają do lasu” w Nadleśnictwie Kaliska Leśnicy z Nadleśnictwa Kaliska wywieszą pięć pni bartnych w celu poprawy warunków bytowych pszczół. W przyszłości będzie ich więcej, jeśli działanie przyniesie pozytywne efekty. Akcja to część projektu „Pszczoły wracają do lasu” prowadzonego przez Lasy Państwowe. Barcie zostały wykonane samodzielnie przez pracowników Arboretum Wirty. Prace przy sporządzeniu takich pni są bardzo czasochłonne i wymagają niezwykłej precyzji w operowaniu narzędziami, w tym pilarką spalinową. Cała operacja polega na wydrążeniu kłody drewna w taki sposób, aby w środku powstała komora, w której pszczoły będą mogły zamieszkać. W tym celu należy bardzo precyzyjnie wyciąć szparę na tyle szeroką, by zmieściły się w niej pszczoły, i jednocześnie na tyle wąską, by nie dostały się do środka szerszenie. Ponadto wycina się drugi otwór, który umożliwi bieżącą konserwację barci przez leśników. Pnie zostaną zawieszone na drzewach już za kilka dni na wysokości około 2-3 metrów w części leśnej Arboretum Wirty. Barcie zostaną wciągnięte na wysokość około 2-3 metrów za pomocą bloczka i lin, a następnie przymocowane do drzew. Kolejny etap to... oczekiwanie na pojawienie się nowych lokatorów. A ci mogą zamieszkać w barciach już wiosną. Arboretum i najbliższe sąsiedztwo stwarzają odpowiednie warunki do bytowania pszczół poprzez dużą ilość roślin kwitnących w różnych porach roku. Warto pamiętać, że pszczoły zapylają aż 77 proc. gatunków roślin, z których są wytwarzane produkty spożywcze roślinnego pochodzenia. Z Programu Środowiskowego ONZ (UNEP, United Nations Environment Programme) wynika, że 84 proc. z 264 gatunków roślin uprawianych w Europie wymaga zapylania przez owady, głównie pszczoły, mało tego, wyłącznie te ostatnie zapylają 90 proc. roślin nieuprawnych.
ekopanorama II/III 2020 Nadleśnictwo Lębork cały czas poszukiwało naturalnych metod zabezpieczania drzewek, będących alternatywą wobec mineralnych środków chemicznych. Z pomocą przyszła sama natura pod postacią owczej wełny. Wierzchołek pędu delikatnie zawija się w runo, ta ekologiczna metoda jest łatwa w wykonaniu, a przede wszystkim skuteczna i niedroga. Wełna pochodzi od lokalnego rolnika, który hoduje 124 owce rasy pomorskiej, wypasa je na pastwiskach w leśnictwa Nowa Wieś, które jest częścią nadleśnictwa. Farmer raz do roku, we wrześniu, strzyże swoje stado, a pozyskaną wełnę dostarcza leśnikom. Po raz pierwszy lęborscy leśnicy wykorzystali wełnę w 2017 r. na uprawie w leśnictwa Janowice. Wtedy wełniane czepeczki założyli sadzonkom na siedmiu powierzchniach doświadczalnych o powierzchni ponad 8 ha. W kolejnym roku zabezpieczono drzewka już w kilku leśnictwach na łącznej powierzchni ok. 10 ha. Natomiast w tym roku już wszystkie leśnictwa Nadleśnictwa Lębork przekonały się do tej metody i użyły wełny na powierzchni niemal 48 ha. Nie na wszystkie drzewka na uprawie zakładana jest wełna. Pracownicy leśni wybierają i zabezpieczają średnio ok. 2 tys. drzewek na hektar, zużywając do tego ok. 1,5 kg wełny. Po trzech latach testowania tego naturalnego materiału, można stwierdzić, że metoda ta daje zadowalające efekty, jej największą zaletą jest to, że jest w 100 proc. przyjazna dla środowiska. Poprawne zabezpieczenie drzew wełną nie powoduje trudności we wzroście nowego pędu na wiosnę. Owcza wełna osłania pędy młodych drzewek, a jej charakterystyczny zapach skutecznie odstrasza jeleniowate. Co więcej, im bardziej intensywny aromat unosi się z wełny, tym jej działanie okazuje się skuteczniejsze, dlatego pożądana jest w tym przypadku wełna z okolic tylnych partii ciała owcy. Nadleśnictwo Lębork sukcesywnie ogranicza stosowanie chemicznej metody zabezpieczania drzew przed zgryzaniem i spałowaniem na korzyść innych sposobów np. palikowania, bandażowania czy owczej wełny.
3
ekopanorama II/III 2020
Nadleśnictwo Różanna zaprasza pszczoły do lasu W tym roku leśnicy przygotują i ustawią kolejne barcie w lasach. Tym razem pojawią się lasach toruńskiego Nadleśnictwa Różanna. Będą to barcie wykonane w kłodach sosnowych i zawieszone w miejscach najbardziej sprzyjających zasiedleniu przez pszczoły. Przygotowanie barci jest bardzo czasochłonne, gdyż kłodę trzeba wydrążyć w taki sposób, aby powstała komara, w której zamieszkają pszczoły. Dlatego należy bardzo precyzyjnie wyciąć na tyle szeroką szparę, by zmieściły się w niej pszczoły, i jednocześnie na tyle wąską, by nie dostały się do środka szerszenie. Natomiast drugi otwór ma umożliwić bieżącą konserwację barci przez leśników. Bartnictwo to dawna forma pszczelarstwa leśnego, które polegało na trzymaniu pszczół w specjalnych wydrążonych dziuplach w drzewach zwanych barciami. Szczytowy rozwój bartnictwa w Polsce przypada na XVI i XVII wiek, natomiast w XIX w. zanikło. Zbieraniem miodu z barci zajmowali się bartnicy (współcześni pszczelarze), którzy od właściciela lasu mieli pozwolenie na drążenie barci, a każdy z nich znakował swoją barć. Bartnicy wybierali miód raz w roku we wrześniu z dolnej części barci, resztę miodu pozostawiali dla pszczół na zimę.
Lasy Państwowe w ramach projektu „ Pszczoły wracają do lasu” zachęcają leśników pszczelarzy do reaktywacji bartnictwa na terenach lasów, organizowane są m.in. konferencje i spotkania z leśnikami-bartnikami. Rozwój bartnictwa w lasach będzie zależał od zaangażowania leśników i kierownictwa nadleśnictw. Warto pamiętać, że pszczoły zapylają aż 77 proc. gatunków roślin, z których są wytwarzane produkty spożywcze roślinnego pochodzenia. Z Programu Środowiskowego ONZ (UNEP, United Nations Environment Programme) wynika, że 84 proc. z 264 gatunków roślin uprawianych w Europie wymaga zapylania przez owady, głównie pszczoły, mało tego, wyłącznie te ostatnie zapylają 90 proc. roślin nieuprawnych.
Królewskie Źródła coraz popularniejsze
Podsumowano ubiegły rok
Radomskie Nadleśnictwo Kozienice po raz kolejny przedstawiło wyniki frekwencji ruchu turystycznego na „Królewskich Źródłach” – głównym obiekcie turystyczno-edukacyjnym Puszczy Kozienickiej. Z odczytów Eco-countera, czujnika rejestrującego wejścia na obiekt wynika, że w 2019 r. korzystało z małej infrastruktury turystycznej aż 106 tys. osób – w 2018 r. było to 108 500 osób. Średnio dziennie w ciągu całego roku z polany piknikowej korzystało 288 osób (w 2018 r. było to 297 osób), z czego w okresie od poniedziałku do piątku (średnia dzienna) 151 osób, a w weekendy 635 osoby dziennie (w 2018 r. średnia weekendowa to 604 osób dziennie). Ulubionym dniem do spędzenia czasu na łonie natury była niedziela, zaś w poniedziałki odnotowano najmniej osób. Najwięcej osób przebywało w „Królewskich Źródłach” w niedzielę 20 października – aż 2260 osób (w roku 2018 r. był to 8 kwietnia - 3167 osób).
Fot. Edyta Nowicka
To sierpień, jak wynika z rejestru, był ulubionym miesiącem na odwiedziny „Królewskich Źródeł”. W ciągu tego miesiąca Źródła zostały odwiedzone przez – 12 tys. osób, a najmniej chętnie turyści przebywali tam w styczniu, w ciągu miesiąca policzono tam 1500 osób. - Dokładamy wszelkich starań, aby ten obiekt dobrze funkcjonował, spełniał swoje zadania, mamy leśników – edukatorów, którzy oprowadzają grupy, wynajmujemy agencję ochrony, która patroluje i ochrania obiekt, dbamy o czystość. Zależy nam na tym, aby „Królewskie Źródła” był przykładem dla innych, jest to doskonałe miejsce do wypoczynku – mówi edukator z Nadleśnictwa Kozienice. Ścieżka dydaktyczna „Królewskie Źródła” powstała w 2001 r. w pobliżu rezerwatu Źródło Królewskie, została zmodernizowana przez Nadleśnictwo Kozienice w 2013 r. ze środków unijnych. W ramach prac wybudowane zostały nowe pomosty, punkt obserwacji ptaków – drewniana wieża przystosowana dla amatorów birdwatchingu oraz taras widokowy nad doliną meandrującej Zagożdżonki, najdłuższej rzeki Puszczy Kozienickiej. Powstały także nowe wiaty wraz z ławami i stołami oraz z miejscem na ognisko. Ścieżka na całej długości dostępna jest dla osób niepełnosprawnych. To niejedyne udogodnienia dla turystów. Trasa przebiega drewnianymi podestami wzdłuż rzeki Zagożdzonki, co pozwala zapoznać się z bogactwem flory i fauny lasów oraz gospodarką leśną. Ogromną atrakcją są też liczne źródła, z których według legendy wodę pił król Władysław Jagiełło. Eco-coutery, czyli czujniki do automatycznego pomiaru używane do badania ruchu turystycznego zostały zakupione w ramach w ramach tematu badawczego „Opracowanie mierników i narzędzi pomiaru efektywności wykorzystania obiektów turystycznych w Lasach Państwowych”. Prowadził je w latach 2016-2017 Universität für Bodenkultur (BOKU) na zlecenie Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych m.in. na terenie nadleśnictw Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Puszcza Kozienicka”.
4 EKOPanorama
L
asy Nadleśnictwa Sulechów zajmują powierzchnię 23 456 ha, stanowiąc aż 196 kompleksów leśnych. Główny kompleks obejmuje lasy w obrębie Nietkowice i Sulechów. Zajmuje on 14 524,44 hektarów, co stanowi 57,28% całej powierzchni leśnej nadleśnictwa. Drugi pod względem wielkości kompleks znajduje się w środkowo-południowej części obrębu Klenica. Ma powierzchnię 5907,07 hektarów, tj. 23,30% powierzchni leśnej nadleśnictwa. Pozostałe kompleksy nie przekraczają 100 hektarów i są rozrzucone po całym terenie nadleśnictwa. W obrębie leśnym Nietkowice znajdują się 39 kompleksy leśne, w obrębie Klenica – 69, a w obrębie Sulechów - 88. Teren nadleśnictwa jest dogodnym miejscem wypoczynku. Sprzyja mu zarówno wspaniała przyroda, jak i coraz lepsza baza turystyczna. Nadleśnictwo położone jest na obszarze nizinnym. Dominuje tu typ krajobrazu nizinny płaski i nizinny falisty. Południowy zasięg Pojezierza Łagowskiego kształtuje rzeźbę terenu północnej części nadleśnictwa – to prawie cały obręb Sulechów i północny skraj obrębu Nietkowice. Tu dominują pagórki morenowe. Północna i zachodnia część Nietkowic oraz fragmenty Sulechowa to równinny obszar sandrowy Równiny Torzymskiej. Południową część wszystkich obrębów zajmuje Dolina Środkowej Odry. Ciągnie się pasem 5-10 km, zajmując największą powierzchnię w obrębie Nietkowice (ok. 75% pow. obrębu). Piaszczysta i podmokła równina, z niewielkimi wzniesieniami o charakterze wydmowym, zajmuje teren obrębu Klenica oraz niewielki wschodni fragment obrębu Sulechów. Radowice to jedyny rezerwat, który znajduje się na terenie Nadleśnictwa Sulechów. Jest to rezerwat leśno - krajobrazowy, zajmujący powierzchnię 55,60 hektarów. Rezerwat położony jest 5-6 km na wschód od Sulechowa. Został zali-
N
adleśnictwo Świebodzin położone jest w północnej części RDLP Zielona Góra, na terenie województwa lubuskiego w powiecie sulęcińskim i powiecie świebodzińskim oraz na terenie miasta Świebodzin. Łącznie powierzchnia Nadleśnictwa wynosi 23 994,94 ha, a terytorialny zasięg jego działania 56 529 ha. Nadleśnictwo składa się z trzech obrębów: Łagów, o pow. 8 701,17 ha, Ołobok, o pow. 7 544,90 ha i Świebodzin, o pow. 7 748,87 ha. Lasy Nadleśnictwa Świebodzin składają się z 318 kompleksów leśnych. Trzy największe kompleksy zajmują łączną powierzchnię 13 180,16 ha (56% pow. Nadleśnictwa). W skład Nadleśnictwa wchodzi 5 większych kompleksów leśnych, powyżej 500 ha, o łącznej powierzchni 5507,43 ha, co stanowi 23% administrowanego obszaru. Niewielkie kompleksy (o pow. 20-500 ha) zajmują łącznie 4142,34 ha, stanowiąc 18% powierzchni Nadleśnictwa. Pozostałe kompleksy, stanowiące 3% powierzchni, tworzą głównie małe (kilkudziesięcioarowe lub kilkuhektarowe) obszary leśne, znajdujące się w niewielkiej odległości od kompleksów większych. Lesistość zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa Świebodzin wynosi ponad 42%. Pozostałą powierzchnię stanowią głównie użytki rolne oraz – w mniejszym stopniu – grunty zabudowane i zurbanizowane, nieużytki, grunty pod wodami i tereny różne. Głównym gatunkiem lasotwórczym jest tutaj sosna, tworząca ponad 84% powierzchni drzewostanów. Większe znaczenie gospodarcze ma także buk, brzoza, olsza oraz dąb bezszypułkowy. Udział innych gatunków jest mały i nie przekracza 2% powierzchni. Buczyna Łagowska jest rezerwatem utworzonym w 1968 roku w celu zachowania dla celów dydaktyczno-naukowych fragmentu lasu bukowego na krańcu jego naturalnego zasięgu, z domieszką innych gatunków drzew. Obszar rezerwatu to teren wzgórzowy z charakterystycznymi pagórkami, kotlinami i rynnowymi zagłębieniami moreny czołowej ostatniego zlodowacenia. Różnice wysokości dochodzą na-
RDLP Zielona Góra czony do typu rezerwatów fitocenotycznych. Celem ochrony jest zachowanie drzewostanów liściastych i iglastych, porastających zbocza wzniesień położonych w granicach gmin Sulechów i Trzebiechów. Podstawowym walorem rezerwatu Radowice jest silne zróżnicowanie terenu, liczne wąwozy, źródliska i starodrzewia. Atrakcją tego obszaru jest tzw. droga stokowa, stanowiąca absolutną rzadkość na nizinach. Na drzewostan składają się 150-letnie buki oraz dęby. Na terenie rezerwatu zidentyfikowano sześć gatunków roślin i grzybów chronionych. Są to grzyby (mądziak psi, szmaciak gałęzisty), mchy (płonnik pospolity). Zaobserwowano tu również wiele zwierząt objętych ochroną gatunkową. Są to: ślimaki (ślimak wielki, ślimak winniczek), owady (mrówka rudnica), płazy (ropucha szara, żaba trawna), gady (padalec zwyczajny, zaskroniec zwyczajny, żółw błotny), ptaki (drozd śpiewak, dzięcioł duży, dzięcioł zielony, jastrząb, kruk, kukułka, myszołów, si¬niak, sroka, wrona siwa, żuraw) i ssaki (jeż, kret, łasica, wiewiórka) oraz obserwowany w latach osiemdziesiątych żółw błotny.
wet do 100 m. Do ciekawszych gatunków na terenie rezerwatu należy konwalia majowa, marzanka wonna, barwinek pospolity, widłak jałowcowaty, paprotka zwyczajna. Bytuje tutaj również wiele chronionych gatunków zwierząt. Buczyny rezerwatu należą do najcenniejszych drzewostanów ziemi lubuskiej. Powierzchnia rezerwatu wynosi 115,86 ha. Nad Jeziorem Trześniowskim rozpościera się na powierzchni 47,73 ha i przebiega wzdłuż zachodniego brzegu Jeziora Trześniowskiego. Jest to rezerwat leśno-krajobrazowy, utworzony w celu zachowania ze względów naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych fragmentu lasu bukowego pochodzenia naturalnego, z domieszką innych gatunków drzew. Do ciekawszych gatunków flory w rezerwacie należy gajowiec żółty, marzanka wonna, konwalijka dwulistna, paprotka zwyczajna, bluszcz pospolity, przylaszczka. Pawski Ług, ustanowiony decyzją Wojewody Lubuskiego z 28.12.2001 r., zajmuje powierzchnię 34,52 ha. Jest to rezerwat, utworzonym w celu zachowania ze względów dydaktycznych i naukowych zbiorowiska roślinności bagiennej i torfowiskowej wraz z otaczającym je lasem. Na terenie rezerwatu znajdują się siedliska wymienione w Dyrektywie Siedliskowej (Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000), tj. torfowisko wysokie z torfowcem magellańskim, torfowisko przejściowe oraz zbiornik dystroficzny. Pniewski Ług jest rezerwatem utworzonym w 1990 roku w celu zachowania torfowiska wysokiego ze stanowiskiem rosiczki okrągłolistnej. Jego powierzchnia wynosi 6,84 ha. Dębowy Ostrów został powołany do życia w celu ochrony ze względów naukowych i dydaktycznych fragmentu lasu dębowego o charakterze naturalnym. Obecnie zaktualizowana powierzchnia wynosi 1,84 ha. Na terenie rezerwatu stwierdzono występowanie pięciu gatunków roślin podlegających ochronie częściowej: konwalia majowa, pierwiosnka lekarska, marzanka wonna, porzeczka czarna i kruszyna pospolita.
6
RDLP SZCZECIN
Leszczydół Nowiny
Malinówka
Ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy, Nadleśnictwo Wyszków
Ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy, Nadleśnictwo Ełk
07-200 Wyszków, Leszczydół Nowiny, Leśników 27 Tel.: 29 742 50 46 wyszkow@warszawa.lasy.gov.pl
19-300 Ełk, Malinówka Wielka 1 Tel.: 087 619 66 95 oswmalin@interia.pl
Cisowy Zakątek w Nadleśnictwie Wipsowo
Leśniczówka Przysietnica
Pokój gościnny, Nadleśnictwo Wipsowo
11-010 Barczewo, Wipsowo 51 C Tel.: 89 514 51 95 wipsowo@olsztyn.lasy.gov.pl
33-342 Przysietnica, Przysietnica 356, Nowy Sącz Rezerwacje tel. +48 883 905 205 lesniczowka.przysietnica@gmail.com
Zielony Szlak
Centrum Szkolenia Leśnego Zakładu Doświadczalnego Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie
Ścieżka dydaktyczna i szlaki turystyczne, Nadleśnictwo Wipsowo
Ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy, Leśny Zakład Doświadczalny Krynica
warmińsko-mazurskie Tel.: 89 514 52 00 wipsowo@olsztyn.lasy.gov.pl
33-380 Krynica Zdrój, ul. Ludowa 12-14 Tel.: 18 472 40 50 cs@ur.krynica.pl
Wipsowo - pokoje gościnne
Regionalny Leśny Ośrodek Edukacji Ekologicznej
Pokój gościnny, Nadleśnictwo Wipsowo
Ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy, Nadleśnictwo Ustroń
11-010 Barczewo, Wipsowo Tel.: 89 514 51 95 wipsowo@olsztyn.lasy.gov.pl
45-450 Ustroń, ul. Turystyczna 7 Tel.: 33 854 25 72 jaszowiec@katowice.lasy.gov.pl
Kwatera myśliwska Czapla Kwatera myśliwska, Nadleśnictwo Maskulińskie
Ośrodek Badań Środowiska Leśnego i Hodowli Zwierząt Łownych
12-200 Pisz, Zamordeje 1 Tel.: 87 423 67 65 maskulinskie@bialystok.lasy.gov.pl
55-106 Zawonia, Złotówek 1 Tel. 71 312 71 11
Kwatera myśliwska Zamordeje
Niezgoda
Pokój gościnny, Nadleśnictwo Maskulińskie
Kwatera myśliwska
12-214 Wiartel, Osada leśna Zamordeje Tel.: 87 423 10 78 maskulinskie@bialystok.lasy.gov.pl
55-140 Żmigród, Niezgoda 13 Tel.: 71 385 60 22 zmigrod@wroclaw.lasy.gov.pl
Kwatera myśliwska Ruciane
Kora (OBIEKT DO SPRZEDAŻY)
Kwatera myśliwska, Nadleśnictwo Maskulińskie
Ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy, Nadleśnictwo Szklarska Poręba
12-220 Ruciane-Nida, ul. Dworcowa 2 Tel.: 87 424 16 00 maskulinskie@bialystok.lasy.gov.pl
58-573 Piechowice 1, Sudecka 3 Tel.: 75 761 23 94 szklarska@wroclaw.lasy.gov.pl
Leśnik
Łękno
Ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy,
Ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy, Nadleśnictwo Babki
16-300 Augustów, Przewięź Tel. 087 643 20 11
63-020 Zaniemyśl, Łękno 1 Tel.: 61 878 80 43 babki@poznan.lasy.gov.pl
Leśnik III
Centrum Promocji Lasów Państwowych
Ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy, 16-300 Augustów, Przewięź Tel. 87 643 24 21
Goraj-Zamek, szlaki turystyczne, Nadl. Krucz 64-700 Czarnków, Goraj-Zamek 5 Tel. 673 490 044 cplp@pila.lasy.gov.pl
Szczebra
Sala edukacyjno-wystawienncza
Kwatera myśliwska, Nadleśnictwo Szczebra
Ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy, Nadleśnictwo Wymiarki
16-304 Nowinka, Szczebra 57 Tel. 087 641 95 06 szczebra@bialystok.lasy.gov.pl
68-131 Wymiarki, ul. Łąkowa 1 Tel.: 683604006 wymiarki@zielonagora.lasy.gov.pl
Jagiellońskie Obiekt edukacji ekologicznej i muzealny, Nadl. Białowieża
Gościniec Gołubie Perła Kaszub, Grzegorz Zwara
17-230 Białowieża, Wojciechówka 4 Tel.: 85 681 29 71 bialowieza@bialystok.lasy.gov.pl
83-316 Gołubie Kaszubskie, ul. Porucznika Dambka 1C tel./fax 58684 3648 tel. kom. 503 495 332 golubiekaszubskie@a-vsp.com
Rezerwat Pokazowy Żubrów
Leśnik
Obiekt edukacji ekologicznej i muzealny, Białowieski Park Narodowy
Ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy, Nadleśnictwo Kościerzyna
17-230 Białowieża, Park Pałacowy 5 Tel.: 85 681 23 48 bison@bpn.com.pl
83-406 Wąglikowice, Gołuń Tel.: 058 686 28 69 koscierzyna@gdansk.lasy.gov.pl
Muzeum Przyrodniczo-Leśne Białowieskiego Parku Narodowego im. Prof. J. Miklaszewskiego
Domki letniskowe - Jastarnia Ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy, Nadleśnictwo Wejherowo
Obiekt edukacji ekologicznej i muzealny, Białowieski Park Narodowy
17-230 Białowieża, Park Pałacowy 11 Tel.: 86 681 22 75 muzeum@bpn.com.pl
84-140 Jastarnia, Leśna 7 Tel.: 586729801 wejherowo@gdansk.lasy.gov.pl
Dom Myśliwski
Park edukacji leśnej, Nadl. Żołędowo
Pokój gościnny, Białowieski Park Narodowy
17-230 Białowieża, Park Pałacowy 8 Tel.: 085 681 25 84 bpn@bpn.com.pl Ośrodek Edukacji Przyrodniczej Białowieskiego Parku Narodowego im. Jana Jerzego Karpińskiego
Obiekt do prowadzenia zajęć z zakresu edukacji przyrodniczo - leśnej
86-031 Osie, ul. Parkowa 4A, Żołędowo Tel. 52 360 53 70 zoledowo@torun.lasy.gov.pl
Leśna Ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy, Nadleśnictwo Solec Kujawski
Obiekt edukacji ekologicznej i muzealny, Białowieski Park Narodowy
17-230 Białowieża, Park Pałacowy 5 Tel.: 0-85 681 27 56 mkurzawa@bpn.com.pl
86-050 Solec Kujawski, Leśna 64 Tel.: 052 387 16 38 hotellesny@poczta.onet.pl
Kolejka Wąskotorowa z Hajnówki do Topiła Ścieżka dydaktyczna i szlak turystyczn, Nadl. Hajnówka
www.hajnowka.bialystok.lasy.gov.pl Tel. 85 6832378, kolejki_lesne@wp.pl
Niepołomice
Laska
Pokój gościnny Nadl. Niepołomice
Pokój gościnny Nadleśnictwo Przymuszewo
32-005 Niepołomice, Myśliwska 41 Tel. 12 281 15 66 niepolomice@krakow.lasy.gov.pl
89-608 Swornegacie, Laska Tel. 52 554 19 19 przymuszewo@torun.lasy.gov.pl
Dulowa
Pokój gościnny Nadl. Dębno
Kwatera myśliwska, Nadleśnictwo Chrzanów
Wyłuszczarnia Nasion w Dębnie
32-546 Młoszowa, Tenczyńska 11 Tel. 32 623 23 40 chrzanow@katowice.lasy.gov.pl
74-400 Dębno, ul. Dzicze 3 Tel. 95 760 24 00 debno@szczecin.lasy.gov.pl
Pensjonat Uroczysko Jamna
Rzeczyca Kwatera myśliwska Nadl.Polanów
Ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy
76-010 Polanów, Rzeczyca Mała 9 Tel. 94 3188363, 606 859 924 polanow@szczecinek.lasy.gov.pl www.czaswlas.pl/obiekty/rzeczyca-mala-95
33-191 Jastrzębia, Jastrzębia 309 A Tel. 733 062 552 uroczyskojamna.pl
Leśniczówka „LIMBA”
Ośrodek Hodowli Zwierzyny w Rzeczenicy Kwatera myśliwska, Nadl. Czarne Człuchowskie
34-441 Niedzica-Zamek, ul. Zamkowa 65 Rezerwacje: 603 38 96 96
77-304 Rzeczenica, Przechlewska 18 tel. 59 833 320 11 czarne@szczecinek.lasy.gov.pl
Ośrodek Edukacji Leśnej "Leśnik” Nadleśnictwo Nowy Targ
Kawka
34-500 Zakopane, ul.Jaszczurówka 29 Tel. 18 20 669 22 owszakopane@wp.pl
77-230 Kępice, Kawka 4 Tel. 59 857 67 86 warcino@szczecinek.lasy.gov.pl
Radocyna Ośrodek szkoleniowo-wypocz. Nadl. Gorlice
Dzikowo
38-307 Sękowa, Radocyna Tel. 18 351 00 08 gorlice@krakow.lasy.gov.pl
78-500 Drawsko Pomorskie, Mielenko Drawskie 59 Tel. 94 363-27-63, 94 363-20-97 drawsko@szczecinek.lasy.gov.pl
Kwatera - pokoje gościnne w siedzibie Nadleśnictwa Prudnik
Leśniczówka Sobieszewo
48-200 Prudnik, ul. Dąbrowskiego 34 Tel. 77 4363241 prudnik@katowice.lasy.gov.pl
80-680 Gdańsk-Sobieszewo, Tęczowa 11 Tel. 58 667 42 50 gdansk@gdansk.lasy.gov.pl
Kwatera myśliwska, Nadleśnictwo Warcino
Kwatera myśliwska, Nadleśnictwo Drawsko
Pokój gościnny, Nadleśnictwo Gdańsk
Leśniczówka
Kwatera myśliwska Przebrno
Ośrodek szkoleniowo-wypocz., Nadl. Międzylesie 57-522 Domaszków, Międzygórze ul. Wojska Polskiego 6 Tel. 74 813 51 10 miedzylesie@wroclaw.lasy.gov.pl
Kwatera myśliwska, Nadleśnictwo Elbląg
Mścigniew
Pokój Gościnny Kadyny
Kwatera myśliwska, Nadl. Włoszakowice
Nadleśnictwo Elbląg
64-140 Włoszkowice, Mścigniew Tel. 65 537 00 55; 537 03 55 wloszakowice@poznan.lasy.gov.pl
82-340 Tolkmicko, Kadyny 63 a Tel. 55 230 85 31 elblag@gdansk.lasy.gov.pl
Bieleń
Kwatera myśliwska, Nadl. Trzciel
Ośrodek Wypoczynkowy w Jastarni Nadleśnictwa Wejherowo
66-320 Trzciel, Bieleń 8 Tel. 95 742 86 11 trzciel@szczecin.lasy.gov.pl
84-140 Jastarnia, ul. Leśna 15 Tel. kom. 570 424 013 wejherowo@gdansk.lasy.gov.pl
Rzepin Kwatera myśliwska, Nadl. Rzepin
Pokoje gościnne w Helu
69-110 Rzepin, Leśna 2 Tel. 95 759 63 71 rzepin@szczecin.lasy.gov.pl
84-150 Hel, Wiejska 75 tel. 58 672 98 01 wejherowo@gdansk.lasy.gov.pl
82-120 Krynica Morska, ul. Wiejska 1 Tel. 55 2308531 elblag@gdansk.lasy.gov.pl
Nadleśnictwo Wejherowo
Łęsko Kwatera myśliwska, Nadl. Kliniska
Ośrodek Szkoleniowy Operatorów Maszyn Leśnych
72-100 Goleniów, Łęsko 1, Tel. 91 43 121 24 kliniska@szczecin.lasy.gov.pl
97-540 Gidle, Niesulów 3 Tel. 34 327 29 70 gidle@katowice.lasy.gov.pl
Ośrodek szkoleniowo-wypocz., Nadl. Gidle
Leśniczówka Lubiewo
Leśniczówka Oksa
Pokój gościnny, Nadleśnictwo Międzyzdroje
Kwatera myśliwska Nadl. Jędrzejów
72-500 Międzyzdroje, ul. Kolejowa 39 Tel. 694 457 263 wypoczynek.miedzyzdroje@szczecin.lasy.gov.pl
28-363 Osada Leśnictwa Oksa Tel.: 41 386 13 05 jedrzejow@radom.lasy.gov.pl
Ośrodek Wypoczynkowy "Darz Bór”
Kostrzyca Pokoje gościnne
Ośrodek szkoleniowo-wypocz. Nadl. Międzyzdroje
Leśny Bank Genów Kostrzyca
72-500 Międzyzdroje, Gryfa Pomorskiego 80a Tel. 91 328 01 16 miedzyzdroje@szczecin.lasy.gov.pl
58-535 Miłków, Miłków nr 300 Tel.: 75 71 31 048 biuro@lbg.lasy.gov.pl
Osrodek Szkoleniowo - Wypoczynkowy w Porażynie, Nadleśnictwo Grdzisk
64-330 Opalenica, Porażyn 1 Tel.: +48 61 44 77 294 porazyn@poznan.lasy.gov.pl
Pokój gościnny, Nadleśnictwo Łochów 07-130 Łochów, ul.1 Maja 67 tel. 25 675 25 19 lochow@warszawa.lasy.gov.pl
Leśna Przystań Ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy 72-344 Rewal, Biała 2 tel. 61 847 43 22 rewal@poznan.lasy.gov.pl
Obiekt Plenerowo-Wypoczynkowy EkoStanica "Bobrowe stawisko"
Ośrodek Szkoleniowo Wypoczynkowy „Bażyna”
21-008 Sługocin 13A (Płaskowyż Nałęczowski) Rezerwacje, tel. 81 307 64 54 uzdrowiska@gazeta.pl
72-351 Pogorzelica, ul. Wojska Polskiego 15 tel. 91 38 63 109, kom. 603 187 413 osw.pogorzelica@szczecin.lasy.gov.pl
Stary Tartak Kwatera myśliwska, Nadleśnictwo Lubartów
Borowiec - Kwatera myśliwska Nadleśnictwo Drawno
21-100 Lubartów, Wandzin 68 Tel. 81 855 23 14 lubartow@lublin.lasy.gov.pl http://www.czaswlas.pl/obiekty/stary-tartak-1149#
Pokoje gościnne Nadleśnictwa Parczew
73-220 Drawno, Borowiec 5 tel. 95 768 20 41, 95 768 24 12 drawno@szczecin.lasy.gov.pl
Leśny Dwór Ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy, RDLP Łódź
21-230 Sosnowica, ul. Al. Kasztanowa 29 Rezerwacje: Irena Dawidek, tel. 797 017 326 parczew@lublin.lasy.gov.pl
76-032 Mielno, Orła Białego 8 tel. 94 318 95 07 lesny.dwor@lodz.lasy.gov.pl
Leśny Pensjonat Wiatrołom i Kwatera myśliwska Nadl. Trzebielino www.czaswlas.pl/obiekty/hamernia-1145
Wiatrołom 9, 77-200 Miastko Pow.bytowski Tel. 59 858 02 44, od pn-pt w godz. 7-15, 784 040 986 trzebielino@szczecinek.lasy.gov.pl
Pokój gościnny w Leśnictwie Golejów, Nadleśnictwo Staszów
Ośrodek Szkoleniowo - Wypoczynkowy w Kołaczu, Nadleśnictwo Połczyn
28-200 Staszów, ul. 11 Listopada 57 tel. 15 864 68 25 staszow@radom.lasy.gov.pl
78-320 Połczyn Zdrój, Kołacz 71 Tel.: 535 079 512 polczyn@szczecinek.gov.pl
Białogóra - Nadleśnictwo Choczewo Ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy 84-113 Wierzchucino, Białogóra tel. 58 572 26 00 choczewo@gdansk.lasy.gov.pl
Szklana Huta Pokój gościnny, Nadleśnictwo Choczewo 37-420 Rudnik n/Sanem, ul. Rzeszowska 153 tel. 728 806 375
84-210 Choczewo, ul.Brzozowa16 A Lubiatowo tel. 58 572 26 00 choczewo@gdansk.lasy.gov.pl
Domek Łowiecki Nadl. Rudnik
Pokoje Gościnne - Nadl. Skrwilno
37-420 Rudnik n/Sanem, ul. Rzeszowska 204 tel. 15 876 62 11, 728 806 375 www.czaswlas.pl/obiekty/domek-lowiecki-1144
87-510 Skrwilno, ul. Leśna 5 tel. 54 270 00 02 skrwilno@torun.lasy.gov.pl
Pensjonat Leśny "KRYSTYNA" Nadleśnictwo Kluczbork
Kwatera myśliwska Wierzchlas Nadl. Zamrzenica
Wierzchy 89, 46-200 Kluczbork tel. 784-518-215, 784-515-591 malgorzata.bartman@katowice.lasy.gov.pl
89-512 Iwiec, Wierzchlas Tel. 52 334 11 75 zamrzenica@torun.lasy.gov.pl
Leśniczówka „Pod Dębami” Kwatera Myśliwska, Nadl. Złotoryja
Kwatera myśliwska Zamrzenica I Nadl. Zamrzenica
59-140 Chocianów, Michałów Tel. 501 034 446 www.zlotoryja.wroclaw.lasy.gov.pl/ piotr.sawkowicz@wroclaw.lasy.gov.pl
89-510 Bysław, Zamrzenica 2 Tel. 52 334 11 75 zamrzenica@torun.lasy.gov.pl
Leśny Ośrodek Szkoleniowy Puszczykowo
Kwatera myśliwska Zamrzenica II Nadl. Zamrzenica
62-040 Puszczykowo, ul. Adama Wodziczki 3 Tel.: (0-61) 819 46 47 puszczykowo@poznan.lasy.gov.pl
89-510 Bysław, Zamrzenica 1 Tel. 52 334 11 75 zamrzenica@torun.lasy.gov.pl
Puszczykowo
Centrum Szkolenia Strzeleckiego LP Nadleśnictwa oraz Leśne Ośrodki Szkoleniowe i Wypoczynkowe zachęcamy do zamawiania EkoLasu dla gości obiektu. W redakcyjnym pakiecie (3 - 5 szt.) zapewniamy spersonalizowane naklejki (GIFT from) z logo i adresem OW na dostarczonych wydawnictwach.
Opracowano w oparciu o materiały z PGL LP, GDOŚ i NFOŚiGW Redakcja poszukuje koordynatorów z terenu 17 RDLP PRENUMERATA i promocja: 222502299 lasy@prasa.com.pl
strzelnica, oś taktyczna, trenaż laserowy, tor motocrossowy
89-500 Tuchola, ul. Plaskosz 7D Tel. 605 587 976 csslp@torun.lasy.gov.pl