Η ναυμαχία της Ναυπάκτου Πλοία
-
Όπλα
-
Πληρώματα
Η ναυμαχία της Ναυπάκτου Πλοία
ΓΑΛΕΡΑ
Η γαλέρα ήταν ένα μεγάλο πλοίο που κινούνταν με κουπιά και διέθετε ένα ή περισσότερα ιστία. Επρόκειτο για πολεμικό σκάφος, το οποίο κατά τη μάχη χρησιμοποιούσε τα κουπιά του, προκειμένου να κινείται με μεγαλύτερη άνεση και να επιτυγχάνει τους επιθυμητούς ελιγμούς χωρίς να εξαρτάται από τον άνεμο. Τα ιστία χρησιμοποιούνταν κυρίως για τις μετακινήσεις του πλοίου όταν ο άνεμος ήταν ευνοϊκός, και όχι για τις επιχειρήσεις.
Ο βασικός τύπος γαλέρας, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε στη ναυμαχία της Ναυπάκτου ήταν η καλούμενη galia sottil (απλή γαλέρα). Αυτός ο τύπος γαλέρας είχε μήκος 41 μέτρα και πλάτος μόλις πέντε.
Στις βενετικές γαλέρες τα κουπιά χωρίζονταν σε τρεις σειρές και κάθε κωπηλάτης χειριζόταν μόνος του το κουπί του.
Η ΑΠΛΗ ΓΑΛΕΡΑ
Οι βενετικές γαλέρες δεν διαφοροποιούνταν μόνο ως προς τον τρόπο χειρισμού των κουπιών: επρόκειτο για πιο ελαφρά και στενά σκάφη, κατασκευασμένα για να αναπτύσσουν ταχύτητα. Εξίσου γρήγορες ήταν και οι πειρατικές γαλέρες, στις οποίες συνήθως υπήρχαν περισσότερο από ένα κατάρτια, προκειμένου να αξιοποιείται καλύτερα η δύναμη του αέρα. Αντίθετα οι ισπανικές και οθωμανικές γαλέρες ήταν πιο βαριές και φαρδιές, ικανές να μεταφέρουν με ασφάλεια ισχυρά πυροβόλα, όχι όμως να κινούνται γρήγορα.
Η ΑΠΛΗ ΓΑΛΕΡΑ Στις βενετικές και τούρκικες γαλέρες, στο κέντρο της πλώρης, ήταν τοποθετημένο ένα βαρύ πυροβόλο με δύο ελαφρύτερα αριστερά και δεξιά του. Στις ισπανικές και σε κάποιες από τις γενουατικές γαλέρες το κεντρικό πυροβόλο υποστηριζόταν από τέσσερα ελαφρύτερα, δύο σε κάθε πλευρό. Η διαφορά αυτή εξασφάλιζε στα ισπανικά σκάφη μεγαλύτερη ισχύ πυρός, επέβαλλε όμως την κατασκευή ενός πλατύτερου σκάφους, το οποίο συγχρόνως ήταν και δυσκίνητο, λόγω του σχήματος και του βάρους που μετέφερε.
Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΠΥΡΟΒΟΛΩΝ ΣΤΙΣ ΓΑΛΕΡΕΣ
Προτεραιότητα είχε η μεταφορά πυροβόλων και η διαμόρφωση της πλώρης, όπου τοποθετούνταν αρχικά τα πυροβόλα, με τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλίζεται μεγαλύτερο πεδίο βολής στους χειριστές. Πριν από τη ναυμαχία της Ναυπάκτου μάλιστα αφαιρέθηκαν από τις χριστιανικές γαλέρες τα μεγάλα έμβολα, για να διευκολυνθούν περισσότερο οι πυροβολητές. Η απόφαση αυτή των χριστιανών ναυάρχων ήταν ενδεικτική της νέας εποχής που ερχόταν. Για πρώτη φορά οι διοικητές μιας μεγάλης ναυτικής δύναμης εγκατέλειπαν την τακτική της άμεσης πρόσκρουσης με το σκάφος του αντιπάλου για να χρησιμοποιήσουν περισσότερο τα πυροβόλα.
Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΠΥΡΟΒΟΛΩΝ ΣΤΙΣ ΓΑΛΕΡΕΣ Αντίθετη ήταν η άποψη των μουσουλμάνων πειρατών για τα πυροβόλα. Η συνηθισμένη τους τακτική ήταν να βρίσκονται στο οπίσθιο μέρος ενός σκάφους και να επιχειρούν ρεσάλτο στο χώρο της πρύμνης. Όταν κατόρθωναν να βρεθούν επάνω στο εχθρικό σκάφος, εξουδετέρωναν το πλήρωμά του και το καταλάμβαναν.
Real Galley Replica Barcelona
Εκτός από την απλή γαλέρα, υπήρχαν και άλλες ελαφρύτερες ή βαρύτερες παραλλαγές του τύπου αυτού. Τα σκάφη που ήταν λίγο μεγαλύτερα από τις απλές γαλέρες συνήθιζαν να τα αποκαλούν lanternas από το μεγάλο φανάρι που έφεραν στην πρύμνη ως σύμβολο του ιδιαίτερου ρόλου τους. Τα μεγαλύτερα από τα σκάφη του τύπου αυτού χρησιμοποιούνταν ως ναυαρχίδες, όπως ήταν η "Real", η γαλέρα του δον Χουάν κατά τη ναυμαχία της Ναυπάκτου. Η "Real" διέθετε 210 κωπηλάτες, οι οποίοι κωπηλατούσαν ανά έξι σε κάθε κουπί.
Οι βαρύτερες παραλλαγές της γαλέρας: Γαλεάσσα Η μεγαλύτερη σε μέγεθος παραλλαγή της γαλέρας ήταν η γαλεάσσα. Αυτός ο τύπος πλοίου αποτέλεσε ουσιαστικά το μυστικό όπλο των χριστιανών που επέδρασε καθοριστικά στην έκβαση της ναυμαχίας. Η γαλεάσσα προέκυψε από την προσπάθεια να κατασκευαστεί ένας τύπος γαλέρας ικανός να αντιμετωπίσει τα ιστιοφόρα πολεμικά, τα οποία είχαν αρχίσει σταδιακά να χρησιμοποιούνται και στη Μεσόγειο. Ο τύπος της γαλεάσσας λοιπόν υπήρξε βενετική επινόηση.
Γαλεάσσα Η πλώρη κάθε τέτοιου πλοίου διέθετε μια ημικυκλική στεγασμένη βάση, ένα είδος πυργίσκου, στον οποίο τοποθετούνταν ως και εννέα βαριά πυροβόλα. Στην οροφή του πυργίσκου υπήρχαν άλλα μικρότερα πυροβόλα, όπως και στα πλευρά και στο οπίσθιο τμήμα του σκάφους. Κατά συνέπεια, η γαλεάσσα διέθετε ισχύ πυρός πολύ μεγαλύτερη από κάθε άλλο είδος γαλέρας. Οι βενετικές γαλεάσσες που χρησιμοποιήθηκαν στη ναυμαχία της Ναυπάκτου είχαν μήκος 47 μέτρα και διέθεταν 27 κουπιά σε κάθε πλευρά με πέντε κωπηλάτες το κάθε κουπί.
Οι ελαφρύτερες παραλλαγές της γαλέρας
Μικρότερη παραλλαγή της γαλέρας αποτελούσε η γαλιότα, με 16 έως 20 κουπιά σε κάθε πλευρά. Οι περισσότερες είχαν 18 κουπιά, μολονότι σπανιότερα χρησιμοποιούντο και βαρύτερες παραλλαγές, οι οποίες ελάχιστα διέφεραν από τις γαλέρες. Το μεγάλο ελάττωμα της γαλιότας ήταν ότι μπορούσε να μεταφέρει λίγους μόνο στρατιώτες και, συνεπώς, βρισκόταν σε μειονεκτική θέση έναντι των γαλέρων που μετέφεραν περισσότερα άτομα.
Γαλιότα Εν τούτοις, οι γαλιότες ήταν ταχύτερες, γεγονός που τους επέτρεπε να αποφεύγουν τις ανεπιθύμητες συγκρούσεις. Ακριβώς χάρη στην ταχύτητα μπορούσαν να αναπτύξουν, τις προτιμούσαν για αποστολές αναγνώρισης και μεταφοράς μηνυμάτων. Εκτός από ταχύτερες, οι γαλιότες ήταν και πιο οικονομικές στη συντήρηση, για αυτό τις προτιμούσαν για τη διεξαγωγή μικρής κλίμακας επιχειρήσεων όπως οι πειρατικές επιδρομές.
Τουρκική γαλιότα ή φούστα
Στη ναυμαχία της Ναυπάκτου χρησιμοποιήθηκαν από τους Τούρκους και φούστες, σκάφη επίσης ελαφρύτερα από τις γαλέρες. Οι φούστες μετέφεραν ένα μόνο πυροβόλο στο κέντρο της πλώρης, ενώ όπως και οι γαλιότες, διέθεταν ένα μόνο κατάρτι με τριγωνικό πανί. Λόγω του μικρού μεγέθους τους, οι φούστες δεν ήταν δυνατό να χρησιμοποιηθούν σε μεγάλη ναυμαχία, μπορούσαν όμως να προσφέρουν σημαντική βοήθεια στη μεταφορά ενισχύσεων και εφοδίων από ένα σημείο της σύγκρουσης σε άλλο. Τα σκάφη αυτά, ωστόσο, δεν ήταν κατασκευασμένα για συγκρούσεις αλλά για μακράς εμβέλειας πειρατικές επιδρομές. Το μικρό τους μέγεθος, τέλος, βοηθούσε τις φούστες να κρύβονται σε ορμίσκους και νησάκια και, επομένως, ήταν σε θέση να κινούνται με άνεση σε περιοχές όπως το Αιγαίο, το Ιόνιο και οι δαλματικές ακτές.
Γαλέρες
Η χρήση των γαλέρων έφτασε στο αποκορύφωμα της στη ναυμαχία της Ναυπάκτου αλλά σταδιακά άρχισαν να περνούν στο περιθώριο.
Πλήρωμα •Οι κωπηλάτες έπρεπε να διαθέτουν τόσο φυσικά προσόντα όσο και ικανότητες. Απαραίτητη ήταν η φυσική ορμή και η αντοχή για να μπορούν να κωπηλατούν καλά. •Ο αριθμός των κουπιών όπως και των κωπηλατών διέφερε ανάλογα με το είδος της γαλέρας. Συνήθως οι γαλέρες είχαν 3 κωπηλάτες σε κάθε κουπί ενώ οι ναυαρχίδες, που ήταν μεγαλύτερες, όχι μόνο είχαν περισσότερα κουπιά αλλά είχαν έως και 5 κωπηλάτες σε κάθε κουπί προς την πρύμνη και 4 προς την πλώρη. •Ένας επόπτης επέβλεπε όλους τους κωπηλάτες, επέβαλλε πειθαρχία και καθόριζε τον ρυθμό κωπηλασίας.
Πληρώματα •Η επάνδρωση των πλοίων ήταν αρκετά δύσκολη αφού η εξερεύνηση των απαιτούμενων κωπηλατών ήταν δύσκολο εγχείρημα. •Επιπλέον τα μεγάλα πληρώματα έπρεπε να διατραφούν και να μισθοδοτηθούν, δημιουργώντας έτσι σημαντικό βάρος στον κρατικό προϋπολογισμό. •Ως εκείνη την εποχή οι κωπηλάτες ήταν ελεύθεροι πολίτες, Τα πλοία όμως που μετέφεραν μεγάλα πυροβόλα λόγω του μεγαλύτερου βάρους τους, χρειάζονταν και μεγαλύτερη δύναμη κωπηλατών. •Προκειμένου να μειωθεί το κόστος οι ελεύθεροι κωπηλάτες άρχισαν να αντικαθίστανται από αιχμαλώτους και κατάδικους. Το πλεονέκτημα αυτών των κωπηλατών ήταν ότι δεν τους καταβάλλονταν μισθοί. •Οι κατάδικοι δεν διέθεταν πάντοτε την αναγκαία ικανότητα ώστε να γίνουν καλοί κωπηλάτες. Ήταν πάντα αλυσοδεμένοι στους πάγκους τους, λάμβαναν ένα πολύ μικρό επίδομα και για να καλύψουν ανάγκες όπως η αγορά κρασιού ή τροφής έφτιαχναν μικρά χειροτεχνήματα.