Ιδιωτικοποιήσεις
μύθοι για τη ληστεία του αιώνα
Μια συμβολή της ΕΛΕ ενάντια στο ξεπούλημα της χώρας
K
άθε φορά που σοβεί κάποια οικονομική κρίση σε μια χώρα και συνοδεύεται από επεμβάσεις όπως αυτή της Τρόικας στην Ελλάδα, ένα από τα πρώτα θέματα που απασχολεί είναι η ιδιωτικοποίηση (βλ. ξεπούλημα) οργανισμών, επιχειρήσεων και αρμοδιοτήτων του δανειζόμενου κράτους. Πρόκειται για πρακτική που εφαρμόστηκε -με ή χωρίς κρίση- σε δεκάδες χώρες, ανάμεσά τους η Ρωσία, η πρώην Ανατολική Γερμανία, κράτη της Λατινικής Αμερικής, της Αφρικής και της Νοτιοανατολικής Ασίας. Την πρωτοκαθεδρία έχουν οι ΗΠΑ και η Βρετανία στις οποίες εντοπίζεται η ιδεολογική και θεωρητική αφετηρία τέτοιων πρακτικών1 . Όσοι υποστηρίζουν τις ιδιωτικοποιήσεις ισχυρίζονται ότι είναι ο μόνος τρόπος να μειωθεί δραστικά το δημόσιο χρέος και να περιοριστούν τα κρατικά ελλείμματα, αφού υποτίθεται ότι περιορίζονται μία σειρά από κόστη που βαραίνουν τον κρατικό προϋπολογισμό, για παράδειγμα, λειτουργικά και μισθοδοτικά. Επιπλέον, το μέγεθος της δημόσιας διοίκησης, η παραγωγή και η διανομή κάποιων αγαθών (ενέργεια, νερό κ.ά.) που παρέχονται από το κράτος μέσω των επιχειρήσεών του, δημιουργούν μονοπωλιακές καταστάσεις, εμποδίζουν την ανάπτυξη της οικονομίας και της παραγωγής, την επίτευξη της ανταγωνιστικότητας και, το κυριότερο, την εγκαθίδρυση μιας ελεύθερης (ασύδοτης) αγοράς και ενός εξοντωτικού ανταγωνισμού που οι κανόνες της συνεπάγονται. Στην καθημερινή προπαγάνδα τέτοιου είδους επιχειρήματα συμπληρώνονται με ιδεολογήματα που κάνουν λόγο για τον περιορισμό του μεγάλου, τεμπέλικου κράτους και της δύσκαμπτης γραφειοκρατικής λειτουργίας του. Για τους τροϊκανούς και την κυβέρνηση Σαμαρά -πολλοί από τους οποίους λειτουργούν ως πέμπτη φάλαγγα κατέχοντας διάφορες σημαντικές κρατικές θέσεις (σύμβουλοι, στελέχη του δημοσίου, υπουργοί)- τα παραπάνω διανθίζονται με απαξιωτικά σχόλια για το υπαλληλικό προσωπικό. Οι κραυγές αγωνίας τους για την «αλόγιστη κρατική σπατάλη» σκεπάζουν το γεγονός ότι είναι οι ίδιοι που έχουν φροντίσει ώστε οι «αλόγιστες κρατικές δαπάνες» να μην ελέγχονται ή να δίνονται σε ημέτερους και να μην υπόκεινται σε κανέναν ουσιαστικό κοινωνικό έλεγχο. Προκειμένου να πουληθούν ευκολότερα κερδοφόρες δημόσιες επιχειρήσεις, συντελείται μία άνευ προηγουμένου υποβάθμιση των
παρεχόμενων δημοσίων αγαθών, όπως συμβαίνει με τις αλλεπάλληλες μειώσεις και καταργήσεις δρομολογίων των λεωφορείων ή των τρένων, αλλά και τις μειώσεις προσωπικού σε κρίσιμες για τον απλό άνθρωπο υπηρεσίες (νοσοκομεία, σχολεία). Ταυτόχρονα, τα κυρίαρχα ΜΜΕ μάς βομβαρδίζουν με καθημερινές περιπτώσεις διαφθοράς και χρηματισμού του δημοσίου, ώστε στη συνείδηση του λαού να γίνουν άχρηστες «δημόσιες υπηρεσίες» δημιουργώντας συνθήκες κοινωνικού κανιβαλισμού και στρέφοντας τον εργαζόμενο στον ιδιωτικό τομέα εναντίον του εργαζόμενου στο δημόσιο με ταυτόχρονη όμως επιδείνωση των δικαιωμάτων και των δύο. Οι ιδιωτικοποιήσεις, εκτός φυσικά της άμεσης πώλησης ή μετοχοποίησης περιουσιακών στοιχείων, παίρνουν τη μορφή της εκποίησης ή της «αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας» με μακροχρόνιες μισθώσεις,
μέσω των Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) και με τη μέθοδο της απευθείας εκχώρησης ή/και ανάθεσης (outsourcing) αρμοδιοτήτων που δήθεν δεν «χρειάζεται» το κράτος. Οι αποκρατικοποιήσεις πραγματοποιούνται είτε με τη σταδιακή απόσυρση του κράτους από τομείς της οικονομικής ζωής, όπως ο χρηματοπιστωτικός τομέας2, ο τομέας της ενέργειας ή των μεταφορών (βλ. σιδηρόδρομοι) ή με την πώληση περιουσιακών στοιχείων στο χρηματιστήριο ή με πλειοδοτικούς διαγωνισμούς. Σύμφωνα με τους θιασώτες των ιδιωτικοποιήσεων, σχεδόν όλες οι κρατικές λειτουργίες θα μπορούσαν να ασκούνται από τις δυνάμεις της αγοράς και μάλιστα στη συγκεκριμένη περίπτωση οι υποστηρικτές αυτής της άποψης ισχυρίζονται ότι επιτυγχάνεται οικονομική αποτελεσματικότητα, οι πόροι κατανέμονται αποτελεσματικά και αυξάνεται το επίπεδο της κοινωνικής ευημερίας3.
Όλοι ακούμε σε καθημερινή βάση να καταγγέλλεται το κοινωνικό κράτος και το κράτος πρόνοιας, οι διάφορες παροχές που δίδονται με τη μορφή επιδομάτων, τα στοιχειώδη δικαιώματα εξασφάλισης και προστασίας της εργασίας. Οι προπαγανδιστές των δελτίων των οχτώ δεν παραλείπουν να εκτοξεύσουν μύδρους ενάντια στους τομείς της υγείας, παιδείας, της καθαριότητας, καθώς και της προστασίας και διαχείρισης του περιβάλλοντος, δεδομένου ότι αποτελούν πρώτης τάξεως ευκαιρίες για επενδύσεις, επομένως πρέπει να απαξιωθούν και να λοιδωρηθούν. Ενοχλούνται, άλλωστε, από οτιδήποτε βρίσκεται κάτω από δημόσιο έλεγχο, είναι προσβάσιμο σε οποιονδήποτε χωρίς να το καταστρέφει και να το απαξιώνει, γιατί πολύ απλά το χρειάζεται. Στο πλαίσιο αυτό θα δοκιμάσουμε να επιχειρηματολογήσουμε κατά της κυρίαρχης προπαγάνδας και να απαντήσουμε σε μερικούς από τους κυρίαρχους μύθους των ιδιωτικοποιήσεων και να εξηγήσουμε τι εννοούν όλοι αυτοί οι «ορθολογικοί» ερευνητές, καθώς η κυβέρνηση και η Τρόικα. Έχοντας υπόψη τα παραπάνω, θα επιχειρήσουμε να αναδείξουμε ότι είναι ευκολότερος ο κοινωνικός έλεγχος όταν βασικά αγαθά και υπηρεσίες παρέχονται από το κράτος, ανήκουν κατά κάποιο τρόπο σε όλους και είναι «κοινά». Επιπλέον, με τις συνεχείς (και κουραστικές) αναφορές σε ποσοτικά δεδομένα θέλουμε να δείξουμε ότι με τις ιδιωτικοποιήσεις δεν διασφαλίζεται το δημόσιο και κοινωνικό συμφέρον αλλά εκχωρείται η εθνική ανεξαρτησία και τα κυ-
ριαρχικά δικαιώματα του ελληνικού κράτους σε ιδιώτες (εγχώριους και ξένους), καταστρέφεται το περιβάλλον και υποθηκεύεται ο ο εθνικός και ο ορυκτός πλούτος για πολλές γενιές. Επιπλέον, θέλουμε να δείξουμε ότι με τις ιδωιτικοποιήσεις κερδοφόρων για το κράτος επιχειρήσεων το ελληνικό δημόσιο χρέος δεν πρόκειται να μειωθεί, ούτε θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας και προφανώς δεν θα φανεί το «φως της ανάπτυξης». Τέλος, θέλουμε να γίνει κατανοητό ότι η πάλη ενάντια στην Τρόικα και στα μνημόνια πρέπει να είναι πάλη ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις αντιπαραβάλλοντας το δημόσιο και κοινωνικό συμφέρον έναντι του απομονωμένου ατομικού.
ΜΥΘΟΣ 01 Οι ιδιωτικοποιήσεις βελτιώνουν τα δημόσια οικονομικά Παρότι αποτελεί ένα από τα κυρίαρχα επιχειρήματα των υποστηρικτών των ιδιωτικοποιήσεων δεν επαληθεύεται από την πραγματικότητα. Ας πάρουμε για παράδειγμα το ελληνικό δημόσιο χρέος. Κατά την περίοδο 1995-2008 οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ προέβησαν σε σαρωτικές ιδιωτικοποιήσεις που απέφεραν στο ελληνικό κράτος έσοδα περίπου 23 δις €4, ενώ την ίδια περίοδο το ελληνικό δημόσιο χρέος όχι μόνο δεν μειώθηκε αλλά το 2009 έφτασε τα 262,07 δις € (ή 110,6% του ΑΕΠ). Επίσης, το δημο-
σιονομικό έλλειμμα (δηλαδή το ότι τα έξοδα του ελληνικού κράτους είναι περισσότερα από τα έσοδα) αυξήθηκε φτάνοντας στο 15,4% του ΑΕΠ μετά και από το μαγείρεμα των στοιχείων από την κυβέρνηση Παπανδρέου και τα τεχνικά κλιμάκια ΔΝΤ και Ε.Ε. Για να έχουμε μία πιο καθαρή εικόνα για το πόσο «πολύ» μειώνεται το δημόσιο χρέος από τις ιδιωτικοποιήσεις και αποδεχόμενοι τις εκτιμήσεις της κυβέρνησης (μεσοπρόθεσμο πλαίσιο), θα δούμε ότι τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις φτάνουν με το ζόρι τα 9,5 δισ. € σε βάθος τετραετίας5. Το ποσό αυτό κατανέμεται ως εξής: 2,5 δις € για το 2013, 2,3 δις για το 2014, 1,1 για το 2015 και 3,4 δισ. για το 2016. Αν θεωρήσουμε τις εκτιμήσεις τους σωστές και το δημόσιο χρέος παραμείνει στα 340,6 δισ. €, τότε το χρέος θα μειωθεί στο καταπληκτικό ποσοστό του 2,78% ΑΕΠ σε σημερινές τιμές. Ο πραγματικός σκοπός των ιδιωτικοποιήσεων δεν είναι να βελτιωθεί η «εικόνα» της οικονομικής κατάστασης του κράτους αλλά να δοθούν κερδοφόρες επιχειρήσεις όπως ο ΟΠΑΠ ή η ΔΕΗ στους δανειστές6. Για παράδειγμα, ο εφαρμοστικός νόμος του 2011 με το οποίο συστάθηκε το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ.) στο πρώτο άρθρο δηλώνει ευθαρσώς ότι: «Το προϊόν αξιοποίησης χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την αποπληρωμή του δημοσίου χρέους της χώρας, σύμφωνα με όσα ορίζονται στην παράγραφο 17 του επόμενου
1. Για τις θεωρίες αυτές μπορεί να ανατρέξει κάποιος σε ένα οποιοδήποτε εγχειρίδιο οικονομικής ανάλυσης, μικροοικονομίας. Για μια σύντομη παρουσίαση των κυριότερων οικονομικών θεωριών βλ. Μπαλτζάκης Ευθύμιος-Πάρις Ε., Ιδιωτικοποιήσεις και Απορρυθμίσεις, Μια ματιά στη Θεωρία, Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών, Αθήνα 2006. 2. Για παράδειγμα στις ΗΠΑ η αντίστοιχη «Τράπεζα της Ελλάδος», δηλαδή η FED, είναι ιδιωτική με κάποια ελάχιστη συμμετοχή του Αμερικάνικου κράτους. 3. Ακόμα και οι πιο «ευαίσθητες» αρμοδιότητες όπως αυτή της εθνικής άμυνας και ασφάλειας, που κάθε ευνομούμενο αστικό κράτος φροντίζει να την κρατάει για τον εαυτό του, θα μπορούσαν κάλλιστα να «ασκηθούν» από τις επιχειρήσεις, όπως έγινε με ιδιωτικές εταιρείες παροχής υπηρεσιών που σχετίζονται με τη συντήρηση, λειτουργία και επάνδρωση μονάδων του Αμερικάνικου στρατού στον πόλεμο στο Ιράκ
4. Βλ. Υπουργείο Οικονομικών & Privatization Barometer. 5. Τα ποσοτικά μεγέθη και στοιχεία που αναφέρονται, εκπονούνται από την ίδια την κυβέρνηση και το υπουργείο Οικονομικών σε συνεργασία πάντα με την Τρόικα χωρίς να αποτελούν ωστόσο υπόδειγμα φερεγγυότητας, αφού για παράδειγμα στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα του 2011 αναφερόταν ότι τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις σε βάθος τετραετίας θα ανέρχονταν στα 50 δις €. Με κυνικό τρόπο δεν έχουν πρόβλημα να παραδεχτούν ότι δεν πέφτουν ποτέ μέσα στις εκτιμήσεις τους, όπως πρόσφατα έκανε το ΔΝΤ με τον «πολλαπλασιαστή» της ύφεσης, δηλαδή μιας εξίσωσης, που με βάση αυτή υπολογίστηκε χαμηλότερα -από λάθος;- το μέγεθος της πραγματικής ύφεσης από την εφαρμογή των μνημονίων (δηλαδή φτώχεια) από ό,τι πραγματικά ήταν. 6. Το ξεπούλημα και το θράσος τους φτάνει σε τέτοιο σημείο, ώστε να διαχωρίζουν εταιρείες σε κερδοφόρες και μη και το «πλούσιο» κομμάτι να το πουλάνε, ενώ το ζημιογόνο να μένει στο ελληνικό κράτος, με αποτέλεσμα την επιπλέον επιβάρυνση του φορολογούμενου (ΤΤ, Αγροτική).
-2-
-3-
K
άθε φορά που σοβεί κάποια οικονομική κρίση σε μια χώρα και συνοδεύεται από επεμβάσεις όπως αυτή της Τρόικας στην Ελλάδα, ένα από τα πρώτα θέματα που απασχολεί είναι η ιδιωτικοποίηση (βλ. ξεπούλημα) οργανισμών, επιχειρήσεων και αρμοδιοτήτων του δανειζόμενου κράτους. Πρόκειται για πρακτική που εφαρμόστηκε -με ή χωρίς κρίση- σε δεκάδες χώρες, ανάμεσά τους η Ρωσία, η πρώην Ανατολική Γερμανία, κράτη της Λατινικής Αμερικής, της Αφρικής και της Νοτιοανατολικής Ασίας. Την πρωτοκαθεδρία έχουν οι ΗΠΑ και η Βρετανία στις οποίες εντοπίζεται η ιδεολογική και θεωρητική αφετηρία τέτοιων πρακτικών1 . Όσοι υποστηρίζουν τις ιδιωτικοποιήσεις ισχυρίζονται ότι είναι ο μόνος τρόπος να μειωθεί δραστικά το δημόσιο χρέος και να περιοριστούν τα κρατικά ελλείμματα, αφού υποτίθεται ότι περιορίζονται μία σειρά από κόστη που βαραίνουν τον κρατικό προϋπολογισμό, για παράδειγμα, λειτουργικά και μισθοδοτικά. Επιπλέον, το μέγεθος της δημόσιας διοίκησης, η παραγωγή και η διανομή κάποιων αγαθών (ενέργεια, νερό κ.ά.) που παρέχονται από το κράτος μέσω των επιχειρήσεών του, δημιουργούν μονοπωλιακές καταστάσεις, εμποδίζουν την ανάπτυξη της οικονομίας και της παραγωγής, την επίτευξη της ανταγωνιστικότητας και, το κυριότερο, την εγκαθίδρυση μιας ελεύθερης (ασύδοτης) αγοράς και ενός εξοντωτικού ανταγωνισμού που οι κανόνες της συνεπάγονται. Στην καθημερινή προπαγάνδα τέτοιου είδους επιχειρήματα συμπληρώνονται με ιδεολογήματα που κάνουν λόγο για τον περιορισμό του μεγάλου, τεμπέλικου κράτους και της δύσκαμπτης γραφειοκρατικής λειτουργίας του. Για τους τροϊκανούς και την κυβέρνηση Σαμαρά -πολλοί από τους οποίους λειτουργούν ως πέμπτη φάλαγγα κατέχοντας διάφορες σημαντικές κρατικές θέσεις (σύμβουλοι, στελέχη του δημοσίου, υπουργοί)- τα παραπάνω διανθίζονται με απαξιωτικά σχόλια για το υπαλληλικό προσωπικό. Οι κραυγές αγωνίας τους για την «αλόγιστη κρατική σπατάλη» σκεπάζουν το γεγονός ότι είναι οι ίδιοι που έχουν φροντίσει ώστε οι «αλόγιστες κρατικές δαπάνες» να μην ελέγχονται ή να δίνονται σε ημέτερους και να μην υπόκεινται σε κανέναν ουσιαστικό κοινωνικό έλεγχο. Προκειμένου να πουληθούν ευκολότερα κερδοφόρες δημόσιες επιχειρήσεις, συντελείται μία άνευ προηγουμένου υποβάθμιση των
παρεχόμενων δημοσίων αγαθών, όπως συμβαίνει με τις αλλεπάλληλες μειώσεις και καταργήσεις δρομολογίων των λεωφορείων ή των τρένων, αλλά και τις μειώσεις προσωπικού σε κρίσιμες για τον απλό άνθρωπο υπηρεσίες (νοσοκομεία, σχολεία). Ταυτόχρονα, τα κυρίαρχα ΜΜΕ μάς βομβαρδίζουν με καθημερινές περιπτώσεις διαφθοράς και χρηματισμού του δημοσίου, ώστε στη συνείδηση του λαού να γίνουν άχρηστες «δημόσιες υπηρεσίες» δημιουργώντας συνθήκες κοινωνικού κανιβαλισμού και στρέφοντας τον εργαζόμενο στον ιδιωτικό τομέα εναντίον του εργαζόμενου στο δημόσιο με ταυτόχρονη όμως επιδείνωση των δικαιωμάτων και των δύο. Οι ιδιωτικοποιήσεις, εκτός φυσικά της άμεσης πώλησης ή μετοχοποίησης περιουσιακών στοιχείων, παίρνουν τη μορφή της εκποίησης ή της «αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας» με μακροχρόνιες μισθώσεις,
μέσω των Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) και με τη μέθοδο της απευθείας εκχώρησης ή/και ανάθεσης (outsourcing) αρμοδιοτήτων που δήθεν δεν «χρειάζεται» το κράτος. Οι αποκρατικοποιήσεις πραγματοποιούνται είτε με τη σταδιακή απόσυρση του κράτους από τομείς της οικονομικής ζωής, όπως ο χρηματοπιστωτικός τομέας2, ο τομέας της ενέργειας ή των μεταφορών (βλ. σιδηρόδρομοι) ή με την πώληση περιουσιακών στοιχείων στο χρηματιστήριο ή με πλειοδοτικούς διαγωνισμούς. Σύμφωνα με τους θιασώτες των ιδιωτικοποιήσεων, σχεδόν όλες οι κρατικές λειτουργίες θα μπορούσαν να ασκούνται από τις δυνάμεις της αγοράς και μάλιστα στη συγκεκριμένη περίπτωση οι υποστηρικτές αυτής της άποψης ισχυρίζονται ότι επιτυγχάνεται οικονομική αποτελεσματικότητα, οι πόροι κατανέμονται αποτελεσματικά και αυξάνεται το επίπεδο της κοινωνικής ευημερίας3.
Όλοι ακούμε σε καθημερινή βάση να καταγγέλλεται το κοινωνικό κράτος και το κράτος πρόνοιας, οι διάφορες παροχές που δίδονται με τη μορφή επιδομάτων, τα στοιχειώδη δικαιώματα εξασφάλισης και προστασίας της εργασίας. Οι προπαγανδιστές των δελτίων των οχτώ δεν παραλείπουν να εκτοξεύσουν μύδρους ενάντια στους τομείς της υγείας, παιδείας, της καθαριότητας, καθώς και της προστασίας και διαχείρισης του περιβάλλοντος, δεδομένου ότι αποτελούν πρώτης τάξεως ευκαιρίες για επενδύσεις, επομένως πρέπει να απαξιωθούν και να λοιδωρηθούν. Ενοχλούνται, άλλωστε, από οτιδήποτε βρίσκεται κάτω από δημόσιο έλεγχο, είναι προσβάσιμο σε οποιονδήποτε χωρίς να το καταστρέφει και να το απαξιώνει, γιατί πολύ απλά το χρειάζεται. Στο πλαίσιο αυτό θα δοκιμάσουμε να επιχειρηματολογήσουμε κατά της κυρίαρχης προπαγάνδας και να απαντήσουμε σε μερικούς από τους κυρίαρχους μύθους των ιδιωτικοποιήσεων και να εξηγήσουμε τι εννοούν όλοι αυτοί οι «ορθολογικοί» ερευνητές, καθώς η κυβέρνηση και η Τρόικα. Έχοντας υπόψη τα παραπάνω, θα επιχειρήσουμε να αναδείξουμε ότι είναι ευκολότερος ο κοινωνικός έλεγχος όταν βασικά αγαθά και υπηρεσίες παρέχονται από το κράτος, ανήκουν κατά κάποιο τρόπο σε όλους και είναι «κοινά». Επιπλέον, με τις συνεχείς (και κουραστικές) αναφορές σε ποσοτικά δεδομένα θέλουμε να δείξουμε ότι με τις ιδιωτικοποιήσεις δεν διασφαλίζεται το δημόσιο και κοινωνικό συμφέρον αλλά εκχωρείται η εθνική ανεξαρτησία και τα κυ-
ριαρχικά δικαιώματα του ελληνικού κράτους σε ιδιώτες (εγχώριους και ξένους), καταστρέφεται το περιβάλλον και υποθηκεύεται ο ο εθνικός και ο ορυκτός πλούτος για πολλές γενιές. Επιπλέον, θέλουμε να δείξουμε ότι με τις ιδωιτικοποιήσεις κερδοφόρων για το κράτος επιχειρήσεων το ελληνικό δημόσιο χρέος δεν πρόκειται να μειωθεί, ούτε θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας και προφανώς δεν θα φανεί το «φως της ανάπτυξης». Τέλος, θέλουμε να γίνει κατανοητό ότι η πάλη ενάντια στην Τρόικα και στα μνημόνια πρέπει να είναι πάλη ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις αντιπαραβάλλοντας το δημόσιο και κοινωνικό συμφέρον έναντι του απομονωμένου ατομικού.
ΜΥΘΟΣ 01 Οι ιδιωτικοποιήσεις βελτιώνουν τα δημόσια οικονομικά Παρότι αποτελεί ένα από τα κυρίαρχα επιχειρήματα των υποστηρικτών των ιδιωτικοποιήσεων δεν επαληθεύεται από την πραγματικότητα. Ας πάρουμε για παράδειγμα το ελληνικό δημόσιο χρέος. Κατά την περίοδο 1995-2008 οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ προέβησαν σε σαρωτικές ιδιωτικοποιήσεις που απέφεραν στο ελληνικό κράτος έσοδα περίπου 23 δις €4, ενώ την ίδια περίοδο το ελληνικό δημόσιο χρέος όχι μόνο δεν μειώθηκε αλλά το 2009 έφτασε τα 262,07 δις € (ή 110,6% του ΑΕΠ). Επίσης, το δημο-
σιονομικό έλλειμμα (δηλαδή το ότι τα έξοδα του ελληνικού κράτους είναι περισσότερα από τα έσοδα) αυξήθηκε φτάνοντας στο 15,4% του ΑΕΠ μετά και από το μαγείρεμα των στοιχείων από την κυβέρνηση Παπανδρέου και τα τεχνικά κλιμάκια ΔΝΤ και Ε.Ε. Για να έχουμε μία πιο καθαρή εικόνα για το πόσο «πολύ» μειώνεται το δημόσιο χρέος από τις ιδιωτικοποιήσεις και αποδεχόμενοι τις εκτιμήσεις της κυβέρνησης (μεσοπρόθεσμο πλαίσιο), θα δούμε ότι τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις φτάνουν με το ζόρι τα 9,5 δισ. € σε βάθος τετραετίας5. Το ποσό αυτό κατανέμεται ως εξής: 2,5 δις € για το 2013, 2,3 δις για το 2014, 1,1 για το 2015 και 3,4 δισ. για το 2016. Αν θεωρήσουμε τις εκτιμήσεις τους σωστές και το δημόσιο χρέος παραμείνει στα 340,6 δισ. €, τότε το χρέος θα μειωθεί στο καταπληκτικό ποσοστό του 2,78% ΑΕΠ σε σημερινές τιμές. Ο πραγματικός σκοπός των ιδιωτικοποιήσεων δεν είναι να βελτιωθεί η «εικόνα» της οικονομικής κατάστασης του κράτους αλλά να δοθούν κερδοφόρες επιχειρήσεις όπως ο ΟΠΑΠ ή η ΔΕΗ στους δανειστές6. Για παράδειγμα, ο εφαρμοστικός νόμος του 2011 με το οποίο συστάθηκε το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ.) στο πρώτο άρθρο δηλώνει ευθαρσώς ότι: «Το προϊόν αξιοποίησης χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την αποπληρωμή του δημοσίου χρέους της χώρας, σύμφωνα με όσα ορίζονται στην παράγραφο 17 του επόμενου
1. Για τις θεωρίες αυτές μπορεί να ανατρέξει κάποιος σε ένα οποιοδήποτε εγχειρίδιο οικονομικής ανάλυσης, μικροοικονομίας. Για μια σύντομη παρουσίαση των κυριότερων οικονομικών θεωριών βλ. Μπαλτζάκης Ευθύμιος-Πάρις Ε., Ιδιωτικοποιήσεις και Απορρυθμίσεις, Μια ματιά στη Θεωρία, Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών, Αθήνα 2006. 2. Για παράδειγμα στις ΗΠΑ η αντίστοιχη «Τράπεζα της Ελλάδος», δηλαδή η FED, είναι ιδιωτική με κάποια ελάχιστη συμμετοχή του Αμερικάνικου κράτους. 3. Ακόμα και οι πιο «ευαίσθητες» αρμοδιότητες όπως αυτή της εθνικής άμυνας και ασφάλειας, που κάθε ευνομούμενο αστικό κράτος φροντίζει να την κρατάει για τον εαυτό του, θα μπορούσαν κάλλιστα να «ασκηθούν» από τις επιχειρήσεις, όπως έγινε με ιδιωτικές εταιρείες παροχής υπηρεσιών που σχετίζονται με τη συντήρηση, λειτουργία και επάνδρωση μονάδων του Αμερικάνικου στρατού στον πόλεμο στο Ιράκ
4. Βλ. Υπουργείο Οικονομικών & Privatization Barometer. 5. Τα ποσοτικά μεγέθη και στοιχεία που αναφέρονται, εκπονούνται από την ίδια την κυβέρνηση και το υπουργείο Οικονομικών σε συνεργασία πάντα με την Τρόικα χωρίς να αποτελούν ωστόσο υπόδειγμα φερεγγυότητας, αφού για παράδειγμα στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα του 2011 αναφερόταν ότι τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις σε βάθος τετραετίας θα ανέρχονταν στα 50 δις €. Με κυνικό τρόπο δεν έχουν πρόβλημα να παραδεχτούν ότι δεν πέφτουν ποτέ μέσα στις εκτιμήσεις τους, όπως πρόσφατα έκανε το ΔΝΤ με τον «πολλαπλασιαστή» της ύφεσης, δηλαδή μιας εξίσωσης, που με βάση αυτή υπολογίστηκε χαμηλότερα -από λάθος;- το μέγεθος της πραγματικής ύφεσης από την εφαρμογή των μνημονίων (δηλαδή φτώχεια) από ό,τι πραγματικά ήταν. 6. Το ξεπούλημα και το θράσος τους φτάνει σε τέτοιο σημείο, ώστε να διαχωρίζουν εταιρείες σε κερδοφόρες και μη και το «πλούσιο» κομμάτι να το πουλάνε, ενώ το ζημιογόνο να μένει στο ελληνικό κράτος, με αποτέλεσμα την επιπλέον επιβάρυνση του φορολογούμενου (ΤΤ, Αγροτική).
-2-
-3-
άρθρου». Επίσης, ο πρώην υπουργός Οικονομικών Φ. Σαχινίδης πέρασε τροπολογία με την οποία δημιουργήθηκε κλειστός ειδικός λογαριασμός η χρηματοδότηση του οποίου θα προέρχεται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και από τα ποσά που θα δίνει το ελληνικό Δημόσιο για τα δάνεια, δηλαδή από τις ιδιωτικοποιήσεις. Για να το εμπεδώσουμε ακόμα καλύτερα, θυμίζουμε ότι σε τροπολογία που συμπεριλήφθηκε στον πρόσφατο νόμο περί «αναμόρφωσης πλαισίου λειτουργίας Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, Οργανισμού Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους, Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών, Σύσταση Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Περιουσίας και άλλες διατάξεις» περιγράφεται με σαφήνεια ότι όλα τα χρήματα των ιδιωτικοποιήσεων θα πάνε στους πιστωτές. Με άλλα λόγια οι ιδιωτικοποιήσεις βελτιώνουν την οικονομική κατάσταση μόνο των δανειστών μας και των επίδοξων επενδυτών (κοράκια).
ΜΥΘΟΣ 02 Οι ιδιωτικοποιήσεις αποτελούν εργαλείο ανάπτυξης και βοηθούν στην αντιμετώπισης της κρίσης. Λάθος! Οι κρατικές εταιρείες που δίνονται στους ιδιώτες είναι εξαιρετικά κερδοφόρες. Πρόσφατα δημοσιεύτηκε σχετική λίστα με τις μεγαλύτερες ελληνικές επιχειρήσεις όπου στις τρεις πρώτες θέσεις ήταν επιχειρήσεις ημι-κρατικές και πρώην κρατικές (Ελληνικά Πετρέ-
λαια, ΔΕΗ, ΟΠΑΠ). Η λίστα αυτή αποτελεί την τρανταχτή απόδειξη της αποτυχίας των ιδιωτών να εξασφαλίσουν υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και αύξησης του ΑΕΠ και νέες θέσεις εργασίας. Οι δημόσιες και οι ημικρατικές δημόσιες επιχειρήσεις είναι πρώτες στην Ελλάδα σε επενδύσεις. Η ΔΕΗ τα τρία τελευταία χρόνια επένδυσε 3 δις €, ενώ τα ΕΛΠΕ τα 5 τελευταία χρόνια επένδυσαν επίσης, 3 δις €. Η ΔΕΠΑ είχε καθαρά κέρδη το 2011 190 εκ. € (υπερδιπλάσια σε σχέση με το 2010), ο Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς (ΟΛΠ) μόνο το πρώτο 9μηνο του 2012 παρουσίασε αύξηση του μικτού κέρδους κατά 50% και των καθαρών κερδών μετά από φόρους κατά 22%. Για την ίδια χρονική περίοδο ο Οργανισμός Λιμένος Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ) αύξησε 8% τον κύκλο εργασιών και την κερδοφορία του κατά 76%7. Η αυξημένη κερδοφορία μιας σειράς επιχειρήσεων, όπως η ΔΕΗ, ο ΟΠΑΠ, η ΔΕΠΑ, είναι ο βασικός λόγος που ιδιωτικοποιούνται και όχι η ανάπτυξη. Άλλωστε, το ελληνικό κράτος δεν καρπώνεται στην ουσία τα υποτιθέμενα οφέλη των ιδιωτικοποιήσεων, αφού τόσο το ίδιο όσο και η ελληνική κοινωνία χάνουν εκατοντάδες εκατομμύρια από τις ιδιωτικοποιημένες επιχειρήσεις. Τα κέρδη μεταφέρονται στις «μητρικές» εταιρίες (και πραγματικούς ιδιοκτήτες) όπως συμβαίνει με τον ΟΤΕ, ο οποίος αποτελεί θυγατρική του γερμανικού -και παρεμπιπτόντως- κρατικού κολοσσού Deutsche Telekom. Αν πράγματι οι ιδιωτικοποιήσεις βοηθούσαν την εγχώρια ανάπτυξη και δεν υπέσκαπταν ακόμα και την εθνική κυριαρχία, τότε ο ΟΤΕ θα είχε παραμείνει κρατικός, η Deutsche Bank δεν θα ήταν σύμβουλος του ελληνικού δημοσίου για την
ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και η Lufthansa δεν θα ήταν σύμβουλος για την ιδιωτικοποίηση των 37 περιφερειακών αεροδρομίων. Οι ιδιωτικοποιήσεις συμβάλλουν στη διαιώνιση της κρίσης και όχι στην αντιμετώπισή της. Τα παραδείγματα και εδώ αναιρούν την επιχειρηματολογία του Στουρνάρα, του MEGA και του ΣΚΑΪ. Η γαλακτοβιομηχανία Δωδώνη, η οποία ιδιωτικοποιήθηκε πρόσφατα, για πρώτη φορά από το 1964 δεν ανακοίνωσε τιμές, δεν έδωσε πριμ ως εκκαθάριση, ούτε τις προκαταβολές που έπαιρναν οι παραγωγοί μιας τοπικής οικονομίας όπως είναι η Ήπειρος, η οποία βρισκόταν και πριν την κρίση στις τελευταίες θέσεις της κοινωνικής ανάπτυξης σε όλη την Ευρώπη. Η ιδιωτικοποιημένη από το 2003 ΑΓΝΟ πριν τις γιορτές υπέβαλε αίτηση υπαγωγής στο πτωχευτικό άρθρο 99, προκαλώντας απόγνωση στις οικογένειες των 330 εργαζομένων της που παραμένουν απλήρωτοι επί μήνες, ενώ μέχρι και πριν την ιδιωτικοποίησή της είχε σχεδόν μηδενικά χρέη. Σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του ‘90 ιδιωτικοποιήθηκε σχεδόν το σύνολο του ελληνικού τραπεζικού τομέα, εντούτοις η σημερινή κρίση όχι μόνο δεν εμποδίστηκε από την ιδιωτικοποίηση του τραπεζικού συστήματος αλλά έδωσε την ευκαιρία στους ιδιοκτήτες των τραπεζών να πάρουν δισεκατομμύρια για τη διάσωσή τους. Ποιος μπορεί να ξεχάσει τα 28 δις € του Αλογοσκούφη, την περιβόητη ανακεφαλαιοποίηση τον περασμένο χρόνο και τις λοιπές κρατικές ενισχύσεις που καλύφθηκαν από τα χρήματα και τις περικοπές στους μισθούς και τα εισοδήματα των εργαζομένων-φορολογούμενων φτάνοντας έτσι στο ιλιγγιώδες ποσό των 158 δις8;
7. Βλ. http://www.taxheaven.gr/news/news/view/id/10876 και τους σχετικούς ισολογισμούς των εταιρειών προς ιδιωτικοποίηση . 8. Ενδεικτικά και μόνο αναφέρουμε τους σχετικούς νόμους που ψηφίστηκαν για το θέμα αυτό χωρίς να συμπεριλαμβάνονται τα χρήματα της πρόσφατης ανακεφαλαιοποίησης: Ν. 3723/2008, Ν.3845/2010, Ν. 3864/2010,Ν. 3672/2010, Ν. 3965/2011.
-4-
Τα ελάχιστα έσοδα που θα προκύψουν από τις ιδιωτικοποιήσεις δεν θα χρησιμοποιηθούν για την υποτιθέμενη «ανάπτυξη» ή την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας αλλά για την άμεση πληρωμή των δανειστών για ένα χρέος που δεν δημιουργήθηκε από τον ελληνικό λαό («όλοι μαζί τα φάγαμε»). Αντίθετα θα δοθούν βορά ως άλλες «Ιφιγένειες» στο ιδιωτικό κεφάλαιο προκειμένου να ξεπεράσει την κρίση οδηγώντας εκατομμύρια ανθρώπους στη φτώχεια και την καταστροφή. Πρόκειται δηλαδή για ιδιωτικοποίηση των κερδών και κοινωνικοποίηση των χρεών. Ακόμα και τώρα όμως δεν είναι αργά να παγώσει το πρόγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων, το οποίο περιλαμβάνεται ρητά ως προϋπόθεση για την εκτέλεση των συμβάσεων που έχουν υπογραφεί από τις δύο κυβερνήσεις, όπως άλλωστε και η εφαρμογή των Μνημονίων και να σταματήσει κάθε σχέδιο πώλησης επιχειρήσεων που θα μπορούσαν, ως κρατικές, κάτω από τον κοινό έλεγχο όλων μας, να στηρίξουν το στόχο της αναδιανομής του παραγόμενου πλούτου υπέρ των ασθενέστερων και της άσκησης πραγματικής κοινωνικής πολιτικής.
ΜΥΘΟΣ 03 Οι ιδιωτικοποιήσεις μειώνουν τις τιμές των αγαθών προς πώληση και βελτιώνεται η τιμολογιακή πολιτική. Οι ιδιωτικοποιήσεις προκαλούν την αύξηση των τιμών πολύτιμων αγαθών (νερό, ενέργεια) για την κοινωνία και τη δημόσια υγεία. Ο ιδιώτης επενδυτής δεν ενδιαφέρεται να συντηρήσει ένα δίκτυο ύδρευσης ή να βάλει φίλτρα σε μια ιδιωτικοποιημένη μονάδα ηλε-
κτροδότησης αλλά μόνο για την αύξηση της κερδοφορίας και την αποδοτικότητα της επένδυσής του. Για παράδειγμα, η ιδιωτικοποίηση της αγοράς ενέργειας στη Βρετανία, παρόλο που το παραγωγικό κόστος μειώθηκε κατά 50%, προκάλεσε από το 1997 έως το 2002 την αύξηση των τιμών κατά 28% και από το 2003 μέχρι το 2008 κατά 40%. Στην Καλιφόρνια η ιδιωτικοποίηση της ηλεκτρικής ενέργειας προκάλεσε την αύξηση των τιμολογίων με αποτέλεσμα 20 εκατομμύρια κάτοικοι εκεί να πληρώνουν 50% ακριβότερο ρεύμα από τις άλλες πολιτείες των ΗΠΑ. Η μεγαλύτερη εταιρεία παροχής ρεύματος (Enron) έριχνε τεχνητά το ρεύμα με διακοπές, ώστε να ανεβοκατεβαίνουν οι τιμές και με συνεχείς αγοραπωλησίες δικαιωμάτων ηλεκτρικού ρεύματος κέρδιζε δισεκατομμύρια, ενώ οι ελλείψεις σε ενέργεια και φυσικό αέριο προκάλεσαν αλλεπάλληλες διακοπές ρεύματος. Αντίστοιχα παραδείγματα στην Ελλάδα είναι οι εταιρείες παροχής ρεύματος Energa και Hellas Power. Από τη μια απαίτησαν την αύξηση των χαμηλών τιμολογίων της ΔΕΗ, ειδικά για τα φτωχά νοικοκυριά και τις μικρές καταναλώσεις, γιατί υποτίθεται ότι διαστρεβλώνονταν οι κανόνες του ελεύθερου ανταγωνισμού και από την άλλη εισέπραξαν το ειδικό τέλος ακινήτων (χαράτσι) ύψους 120 εκατ. € βγάζοντας τα χρήματα σε τράπεζες του εξωτερικού.
κοποίηση του ελέγχου ποιότητας του νερού που πέρασε στον έλεγχο ιδιωτικής εταιρείας (A&L Labs), στην Αργεντινή η θυγατρική της Suez, η Lyonnaise des Eaux, αγόρασε την αντίστοιχη ΕΥΔΑΠ με αποτέλεσμα οι τιμές να διπλασιαστούν και η ποιότητα του νερού να χειροτερεύσει, ενώ στη Βολιβία η Παγκόσμια Τράπεζα απαίτησε την ιδιωτικοποίηση της εταιρείας ύδρευσης απειλώντας να παρακρατήσουν 600 εκατομμύρια $ από τη δανειακή σύμβαση. Η γαλλική εταιρία Suez Lyonnaise des Eaux, η οποία είναι υπεύθυνη για τις εκτεταμένες μολύνσεις και την πλημμελή συντήρηση του δικτύου ύδρευσης και άλλων χωρών, όπως η Νότια Αφρική και η Αυστραλία, κατέχει μερίδιο των μετοχών της ΕΥΑΘ και έχει σχηματίσει κοινοπραξία με την ΑΚΤΩΡ (Μπόμπολας) προκειμένου να αγοράσει και την ΕΥΔΑΠ9. Από το 2010 ο δήμος του Παρισιού πήρε πίσω τη διαχείριση του νερού της πόλης από τις Suez και Veolia. Οι δύο εταιρείες είχαν τη διαχείριση του συστήματος ύδρευσης του Παρισιού από το 1985, αλλά ο δήμος το 2010 αποφάσισε να δημιουργήσει τη δική του δημοτική εταιρεία και να θέσει και πάλι υπό την εποπτεία του την υδροδότηση της πόλης.
Η εμπειρία της ιδιωτικοποίησης του δικτύου ύδρευσης και αποχέτευσης άλλων χωρών δείχνει ότι τα τιμολόγια του νερού αυξήθηκαν και κινδύνευσε σοβαρά η υγεία εκατομμυρίων ανθρώπων. Στον Καναδά τουλάχιστον επτά άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από βακτήριο ύστερα από την ιδιωτι-
Οι ιδιωτικοποιήσεις βελτιώνουν την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών.
9. Σημειωτέον ότι στη Βραζιλία απαγορεύεται να μαζέψεις βρόχινο νερό γιατί το στερείς από τη Σουέζ.
-5-
ΜΥΘΟΣ 04 Οι υποστηρικτές των ιδιωτικοποιήσεων συχνά αναφέρουν ότι οι παρεχόμενες υπηρεσίες είναι ποιοτικότερες, αν τις προσφέ-
άρθρου». Επίσης, ο πρώην υπουργός Οικονομικών Φ. Σαχινίδης πέρασε τροπολογία με την οποία δημιουργήθηκε κλειστός ειδικός λογαριασμός η χρηματοδότηση του οποίου θα προέρχεται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και από τα ποσά που θα δίνει το ελληνικό Δημόσιο για τα δάνεια, δηλαδή από τις ιδιωτικοποιήσεις. Για να το εμπεδώσουμε ακόμα καλύτερα, θυμίζουμε ότι σε τροπολογία που συμπεριλήφθηκε στον πρόσφατο νόμο περί «αναμόρφωσης πλαισίου λειτουργίας Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, Οργανισμού Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους, Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών, Σύσταση Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Περιουσίας και άλλες διατάξεις» περιγράφεται με σαφήνεια ότι όλα τα χρήματα των ιδιωτικοποιήσεων θα πάνε στους πιστωτές. Με άλλα λόγια οι ιδιωτικοποιήσεις βελτιώνουν την οικονομική κατάσταση μόνο των δανειστών μας και των επίδοξων επενδυτών (κοράκια).
ΜΥΘΟΣ 02 Οι ιδιωτικοποιήσεις αποτελούν εργαλείο ανάπτυξης και βοηθούν στην αντιμετώπισης της κρίσης. Λάθος! Οι κρατικές εταιρείες που δίνονται στους ιδιώτες είναι εξαιρετικά κερδοφόρες. Πρόσφατα δημοσιεύτηκε σχετική λίστα με τις μεγαλύτερες ελληνικές επιχειρήσεις όπου στις τρεις πρώτες θέσεις ήταν επιχειρήσεις ημι-κρατικές και πρώην κρατικές (Ελληνικά Πετρέ-
λαια, ΔΕΗ, ΟΠΑΠ). Η λίστα αυτή αποτελεί την τρανταχτή απόδειξη της αποτυχίας των ιδιωτών να εξασφαλίσουν υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και αύξησης του ΑΕΠ και νέες θέσεις εργασίας. Οι δημόσιες και οι ημικρατικές δημόσιες επιχειρήσεις είναι πρώτες στην Ελλάδα σε επενδύσεις. Η ΔΕΗ τα τρία τελευταία χρόνια επένδυσε 3 δις €, ενώ τα ΕΛΠΕ τα 5 τελευταία χρόνια επένδυσαν επίσης, 3 δις €. Η ΔΕΠΑ είχε καθαρά κέρδη το 2011 190 εκ. € (υπερδιπλάσια σε σχέση με το 2010), ο Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς (ΟΛΠ) μόνο το πρώτο 9μηνο του 2012 παρουσίασε αύξηση του μικτού κέρδους κατά 50% και των καθαρών κερδών μετά από φόρους κατά 22%. Για την ίδια χρονική περίοδο ο Οργανισμός Λιμένος Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ) αύξησε 8% τον κύκλο εργασιών και την κερδοφορία του κατά 76%7. Η αυξημένη κερδοφορία μιας σειράς επιχειρήσεων, όπως η ΔΕΗ, ο ΟΠΑΠ, η ΔΕΠΑ, είναι ο βασικός λόγος που ιδιωτικοποιούνται και όχι η ανάπτυξη. Άλλωστε, το ελληνικό κράτος δεν καρπώνεται στην ουσία τα υποτιθέμενα οφέλη των ιδιωτικοποιήσεων, αφού τόσο το ίδιο όσο και η ελληνική κοινωνία χάνουν εκατοντάδες εκατομμύρια από τις ιδιωτικοποιημένες επιχειρήσεις. Τα κέρδη μεταφέρονται στις «μητρικές» εταιρίες (και πραγματικούς ιδιοκτήτες) όπως συμβαίνει με τον ΟΤΕ, ο οποίος αποτελεί θυγατρική του γερμανικού -και παρεμπιπτόντως- κρατικού κολοσσού Deutsche Telekom. Αν πράγματι οι ιδιωτικοποιήσεις βοηθούσαν την εγχώρια ανάπτυξη και δεν υπέσκαπταν ακόμα και την εθνική κυριαρχία, τότε ο ΟΤΕ θα είχε παραμείνει κρατικός, η Deutsche Bank δεν θα ήταν σύμβουλος του ελληνικού δημοσίου για την
ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και η Lufthansa δεν θα ήταν σύμβουλος για την ιδιωτικοποίηση των 37 περιφερειακών αεροδρομίων. Οι ιδιωτικοποιήσεις συμβάλλουν στη διαιώνιση της κρίσης και όχι στην αντιμετώπισή της. Τα παραδείγματα και εδώ αναιρούν την επιχειρηματολογία του Στουρνάρα, του MEGA και του ΣΚΑΪ. Η γαλακτοβιομηχανία Δωδώνη, η οποία ιδιωτικοποιήθηκε πρόσφατα, για πρώτη φορά από το 1964 δεν ανακοίνωσε τιμές, δεν έδωσε πριμ ως εκκαθάριση, ούτε τις προκαταβολές που έπαιρναν οι παραγωγοί μιας τοπικής οικονομίας όπως είναι η Ήπειρος, η οποία βρισκόταν και πριν την κρίση στις τελευταίες θέσεις της κοινωνικής ανάπτυξης σε όλη την Ευρώπη. Η ιδιωτικοποιημένη από το 2003 ΑΓΝΟ πριν τις γιορτές υπέβαλε αίτηση υπαγωγής στο πτωχευτικό άρθρο 99, προκαλώντας απόγνωση στις οικογένειες των 330 εργαζομένων της που παραμένουν απλήρωτοι επί μήνες, ενώ μέχρι και πριν την ιδιωτικοποίησή της είχε σχεδόν μηδενικά χρέη. Σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του ‘90 ιδιωτικοποιήθηκε σχεδόν το σύνολο του ελληνικού τραπεζικού τομέα, εντούτοις η σημερινή κρίση όχι μόνο δεν εμποδίστηκε από την ιδιωτικοποίηση του τραπεζικού συστήματος αλλά έδωσε την ευκαιρία στους ιδιοκτήτες των τραπεζών να πάρουν δισεκατομμύρια για τη διάσωσή τους. Ποιος μπορεί να ξεχάσει τα 28 δις € του Αλογοσκούφη, την περιβόητη ανακεφαλαιοποίηση τον περασμένο χρόνο και τις λοιπές κρατικές ενισχύσεις που καλύφθηκαν από τα χρήματα και τις περικοπές στους μισθούς και τα εισοδήματα των εργαζομένων-φορολογούμενων φτάνοντας έτσι στο ιλιγγιώδες ποσό των 158 δις8;
7. Βλ. http://www.taxheaven.gr/news/news/view/id/10876 και τους σχετικούς ισολογισμούς των εταιρειών προς ιδιωτικοποίηση . 8. Ενδεικτικά και μόνο αναφέρουμε τους σχετικούς νόμους που ψηφίστηκαν για το θέμα αυτό χωρίς να συμπεριλαμβάνονται τα χρήματα της πρόσφατης ανακεφαλαιοποίησης: Ν. 3723/2008, Ν.3845/2010, Ν. 3864/2010,Ν. 3672/2010, Ν. 3965/2011.
-4-
Τα ελάχιστα έσοδα που θα προκύψουν από τις ιδιωτικοποιήσεις δεν θα χρησιμοποιηθούν για την υποτιθέμενη «ανάπτυξη» ή την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας αλλά για την άμεση πληρωμή των δανειστών για ένα χρέος που δεν δημιουργήθηκε από τον ελληνικό λαό («όλοι μαζί τα φάγαμε»). Αντίθετα θα δοθούν βορά ως άλλες «Ιφιγένειες» στο ιδιωτικό κεφάλαιο προκειμένου να ξεπεράσει την κρίση οδηγώντας εκατομμύρια ανθρώπους στη φτώχεια και την καταστροφή. Πρόκειται δηλαδή για ιδιωτικοποίηση των κερδών και κοινωνικοποίηση των χρεών. Ακόμα και τώρα όμως δεν είναι αργά να παγώσει το πρόγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων, το οποίο περιλαμβάνεται ρητά ως προϋπόθεση για την εκτέλεση των συμβάσεων που έχουν υπογραφεί από τις δύο κυβερνήσεις, όπως άλλωστε και η εφαρμογή των Μνημονίων και να σταματήσει κάθε σχέδιο πώλησης επιχειρήσεων που θα μπορούσαν, ως κρατικές, κάτω από τον κοινό έλεγχο όλων μας, να στηρίξουν το στόχο της αναδιανομής του παραγόμενου πλούτου υπέρ των ασθενέστερων και της άσκησης πραγματικής κοινωνικής πολιτικής.
ΜΥΘΟΣ 03 Οι ιδιωτικοποιήσεις μειώνουν τις τιμές των αγαθών προς πώληση και βελτιώνεται η τιμολογιακή πολιτική. Οι ιδιωτικοποιήσεις προκαλούν την αύξηση των τιμών πολύτιμων αγαθών (νερό, ενέργεια) για την κοινωνία και τη δημόσια υγεία. Ο ιδιώτης επενδυτής δεν ενδιαφέρεται να συντηρήσει ένα δίκτυο ύδρευσης ή να βάλει φίλτρα σε μια ιδιωτικοποιημένη μονάδα ηλε-
κτροδότησης αλλά μόνο για την αύξηση της κερδοφορίας και την αποδοτικότητα της επένδυσής του. Για παράδειγμα, η ιδιωτικοποίηση της αγοράς ενέργειας στη Βρετανία, παρόλο που το παραγωγικό κόστος μειώθηκε κατά 50%, προκάλεσε από το 1997 έως το 2002 την αύξηση των τιμών κατά 28% και από το 2003 μέχρι το 2008 κατά 40%. Στην Καλιφόρνια η ιδιωτικοποίηση της ηλεκτρικής ενέργειας προκάλεσε την αύξηση των τιμολογίων με αποτέλεσμα 20 εκατομμύρια κάτοικοι εκεί να πληρώνουν 50% ακριβότερο ρεύμα από τις άλλες πολιτείες των ΗΠΑ. Η μεγαλύτερη εταιρεία παροχής ρεύματος (Enron) έριχνε τεχνητά το ρεύμα με διακοπές, ώστε να ανεβοκατεβαίνουν οι τιμές και με συνεχείς αγοραπωλησίες δικαιωμάτων ηλεκτρικού ρεύματος κέρδιζε δισεκατομμύρια, ενώ οι ελλείψεις σε ενέργεια και φυσικό αέριο προκάλεσαν αλλεπάλληλες διακοπές ρεύματος. Αντίστοιχα παραδείγματα στην Ελλάδα είναι οι εταιρείες παροχής ρεύματος Energa και Hellas Power. Από τη μια απαίτησαν την αύξηση των χαμηλών τιμολογίων της ΔΕΗ, ειδικά για τα φτωχά νοικοκυριά και τις μικρές καταναλώσεις, γιατί υποτίθεται ότι διαστρεβλώνονταν οι κανόνες του ελεύθερου ανταγωνισμού και από την άλλη εισέπραξαν το ειδικό τέλος ακινήτων (χαράτσι) ύψους 120 εκατ. € βγάζοντας τα χρήματα σε τράπεζες του εξωτερικού.
κοποίηση του ελέγχου ποιότητας του νερού που πέρασε στον έλεγχο ιδιωτικής εταιρείας (A&L Labs), στην Αργεντινή η θυγατρική της Suez, η Lyonnaise des Eaux, αγόρασε την αντίστοιχη ΕΥΔΑΠ με αποτέλεσμα οι τιμές να διπλασιαστούν και η ποιότητα του νερού να χειροτερεύσει, ενώ στη Βολιβία η Παγκόσμια Τράπεζα απαίτησε την ιδιωτικοποίηση της εταιρείας ύδρευσης απειλώντας να παρακρατήσουν 600 εκατομμύρια $ από τη δανειακή σύμβαση. Η γαλλική εταιρία Suez Lyonnaise des Eaux, η οποία είναι υπεύθυνη για τις εκτεταμένες μολύνσεις και την πλημμελή συντήρηση του δικτύου ύδρευσης και άλλων χωρών, όπως η Νότια Αφρική και η Αυστραλία, κατέχει μερίδιο των μετοχών της ΕΥΑΘ και έχει σχηματίσει κοινοπραξία με την ΑΚΤΩΡ (Μπόμπολας) προκειμένου να αγοράσει και την ΕΥΔΑΠ9. Από το 2010 ο δήμος του Παρισιού πήρε πίσω τη διαχείριση του νερού της πόλης από τις Suez και Veolia. Οι δύο εταιρείες είχαν τη διαχείριση του συστήματος ύδρευσης του Παρισιού από το 1985, αλλά ο δήμος το 2010 αποφάσισε να δημιουργήσει τη δική του δημοτική εταιρεία και να θέσει και πάλι υπό την εποπτεία του την υδροδότηση της πόλης.
Η εμπειρία της ιδιωτικοποίησης του δικτύου ύδρευσης και αποχέτευσης άλλων χωρών δείχνει ότι τα τιμολόγια του νερού αυξήθηκαν και κινδύνευσε σοβαρά η υγεία εκατομμυρίων ανθρώπων. Στον Καναδά τουλάχιστον επτά άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από βακτήριο ύστερα από την ιδιωτι-
Οι ιδιωτικοποιήσεις βελτιώνουν την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών.
9. Σημειωτέον ότι στη Βραζιλία απαγορεύεται να μαζέψεις βρόχινο νερό γιατί το στερείς από τη Σουέζ.
-5-
ΜΥΘΟΣ 04 Οι υποστηρικτές των ιδιωτικοποιήσεων συχνά αναφέρουν ότι οι παρεχόμενες υπηρεσίες είναι ποιοτικότερες, αν τις προσφέ-
ρει ο ιδιώτης εν συγκρίσει με το κράτος. Όμως αυτό δεν ισχύει στην περίπτωση των Βρετανικών σιδηροδρόμων όπου μετά την ιδιωτικοποίησή τους αυξήθηκε το κόστος μετακίνησης και προκλήθηκαν ατυχήματα και εκτροχιασμοί τρένων εξαιτίας της ανεπαρκούς συντήρησης του δικτύου. Το αποτέλεσμα ήταν η Βρετανική κυβέρνηση να αγοράσει ξανά το δίκτυο από τους ιδιώτες και η ιδιωτικοποίηση των τρένων να κοστίσει συνολικά πολύ περισσότερα για το Βρετανό φορολογούμενο (37,5 δις €). Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι στις περιπτώσεις ιδιωτικοποίησης του νερού, της αγοράς ενέργειας και άλλων παρόμοιων περιπτώσεων όχι μόνο δεν καλυτέρευσαν οι παρεχόμενες υπηρεσίες αλλά αντίθετα υποβαθμίστηκαν και ακρίβυναν. Παράδειγμα «βελτίωσης» αποτελεί η κατάργηση των τηλεφωνικών κέντρων και η εκχώρησή τους σε ιδιωτικές εταιρείες όπως στην περίπτωση του τηλεφωνικού κέντρου του ΙΚΑ και η αντικατάστασή του με τις τέσσερις τηλεφωνικές γραμμές του ΕΟΠΥΥ με αυξημένο κόστος κλήσης (πάνω από 600%). Άλλα παραδείγματα που συνοδεύονται με την αναγκαία γκεμπελική προπαγάνδα είναι η ιδιωτικοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης, της φύλαξης των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων μας10, καθώς και της γραμματειακής υποστήριξης των δημοσίων υπηρεσιών, της κατάρτισης των κρατικών προϋπολογισμών και της είσπραξης των εσόδων του κράτους με τα επιχειρήματα ότι το ίδιο δεν είναι ικανό και αποτελεσματικό. Ας θυμηθού-
με τη δήλωση του «αριστερού» υπουργού εσωτερικών Μανιτάκη που ως άλλος Milton Friedman δήλωσε ότι στο κράτος θα παραμείνουν μόνον όσες αρμοδιότητες δεν θέλουν οι ιδιώτες. Με άλλα λόγια, οι ιδιωτικοποιήσεις αποτελούν βασικό εργαλείο για όσους επιδιώκουν τη δημιουργία ενός κράτους, όχι με λιγότερες ουρές στην εφορία, λιγότερη «χαρτούρα» ή γραφειοκρατία και ευκολότερη πρόσβαση για τους εργαζόμενους και τους ηλικιωμένους, αλλά ενός «επιτελικού» κράτους ή «κράτος νυχτοφύλακα», που θα παρέχει λιγότερες, χαμηλής ποιότητας και ακριβότερες υπηρεσίες πρόνοιας, εκπαίδευσης και υγείας, προκειμένου να έχει κίνητρο ο λαός να στραφεί σε ιδιώτες κρατώντας ως κυριότερες αρμοδιότητες την καταστολή, τον αυταρχισμό και την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των επιχειρήσεων και μόνο.
ΜΥΘΟΣ 05 Οι ιδιωτικοποιήσεις περιορίζουν τα κρατικά μονοπώλια. Σε όσους «αρέσει» η κοινωνική καταστροφή που προκαλούν οι ιδιωτικοποιήσεις και προκειμένου να στηρίξουν τα λεγόμενά τους, μιλούν για τις «στρεβλώσεις» στην αγορά που δημιουργούνται εξαιτίας της ύπαρξης «κρατικών μονοπωλίων» και της παραβίασης των κανόνων του ελεύθερου ανταγωνισμού και της αγοράς. Συνειδητά ξεχνούν να αναφερθούν στις στρεβλώσεις που προκαλούνται από την ύπαρξη των αντίστοιχων
ιδιωτικών μονοπωλίων, όπως είναι η αύξηση των τιμών. Οι ιδιωτικοποιήσεις δημιουργούν στην καλύτερη περίπτωση ολιγοπώλια που μπορούν να καθορίζουν -μετά από συνεννόηση μεταξύ των επιχειρήσεων- το ύψος των τιμών και το κόστος της παρεχόμενης υπηρεσίας (το cartel γάλακτος) σε βάρος των φορολογουμένων και ασθενέστερων. Ενδεικτική είναι η περίπτωση της πώλησης της Ολυμπιακής από την κυβέρνηση Καραμανλή: η εταιρεία πουλήθηκε στην κοινοπραξία ΒγενόπουλουΒασιλάκη (Aegean) έναντι 177,2 εκατ. € τη στιγμή που είχε ετήσιο τζίρο 700 εκατ. € το χρόνο, βαφτίζοντάς τη μάλιστα ως μεγάλη επιτυχία και δημιουργώντας ένα μονοπώλιο που νέμεται μια αγορά αξίας 1,3 δις € το χρόνο προκαλώντας τεράστια απώλεια εσόδων για τα κρατικά ταμεία. Την εποχή της «ισχυρής Ελλάδας», των Ολυμπιακών Αγώνων και του γενικού ξεπουλήματος από την κυβέρνηση Σημίτη δόθηκαν οι κρατικές τράπεζες Ιονική και Εργασίας στην Alpha Bank και Eurobank, κάτι που δεν ενόχλησε κανέναν από τους νεοφιλελεύθερους υπέρμαχους της ασύδοτης αγοράς, οι οποίοι ούτε καν μίλησαν για τη δημιουργία ενός τερατόμορφου τραπεζικού ολιγοπωλίου. Αν μάλιστα υλοποιηθούν τα σχέδια κυβέρνησης-Τρόικας περί αναδιάρθρωσης του ελληνικού τραπεζικού τομέα και δημιουργίας δύο και κάτι ιδιωτικών τραπεζών, θα δημιουργηθεί ένα ολιγοπώλιο που θα νέμεται ολόκληρη την εγχώρια οικονομία και δεν θα υπάρχει ούτε ο στοιχειώδης κρατικός έλεγχος. Άλλωστε
ο ελληνικός τραπεζικός τομέας είναι γνωστός για τις «ιδιαίτερες» σχέσεις που έχει με το ελληνικό δημόσιο και την Τράπεζα της Ελλάδος. Φυσικά, οι θιασώτες των ιδιωτικοποιήσεων δεν αναφέρονται στις κοινωνικές στρεβλώσεις από τέτοιου τύπου ολιγοπωλιακές καταστάσεις που προκαλούνται σε περιβάλλον ασύδοτου και εξοντωτικού ανταγωνισμού, ιδιαίτερα σε έναν άκρως απελευθερωμένο και ανταγωνιστικό τομέα όπως ο τραπεζικός ή η αγορά ενέργειας. Ούτε βέβαια αναφέρονται στο ότι οι περικοπές σε μισθούς, συντάξεις γίνονται για να διασωθεί το ολιγοπώλιο των τραπεζών, αφού τα χρήματα από τις περικοπές πηγαίνουν κατευθείαν στην αποπληρωμή των δανείων που το ελληνικό κράτος σύναψε με την Τρόικα για να κερδίσουν οι τράπεζες με την ανακεφαλαιοποίησή τους και να χάσουν από το κούρεμα των ομολόγων τους τα ασφαλιστικά ταμεία, τα πανεπιστήμια κ.λπ.
ΜΥΘΟΣ 06 Οι ιδιωτικοποιήσεις δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας. Όχι μόνο δεν δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας αλλά οι ιδιωτικοποιήσεις χειροτερεύουν τις συνθήκες εργασίας για όλους τους εργαζόμενους. Επίσης, οι ιδιώτες-επενδυτές (δηλαδή τα αφεντικά) σπανίως τηρούν την ισχνή έως ανύπαρκτη νομοθεσία που προστατεύει τα στοιχειώδη δικαιώματα των εργαζομένων. Επί της ουσίας αποτελούν πλήγμα στις διεκδικήσεις των εργαζομέ-
νων και στη συνδικαλιστική τους δράση με σκοπό την κατάργηση του δικαιώματος στον αγώνα. Πρόκειται για τη δημιουργία εργασιακών Νταχάου όπως συνέβη στην περίπτωση εργαζόμενου ο οποίος απολύθηκε από την ιδιωτικοποιημένη Ολυμπιακή επειδή συμμετείχε σε απεργία ή με την πρόσφατη επιστράτευση εργαζομένων στο Μετρό και των λιμενεργατών. Όμως το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελεί η συνδικαλίστρια στον τομέα της καθαριότητας Κούνεβα (γραμματέας της Παναττικής Ένωσης Καθαριστών/στριών και Οικιακού Προσωπικού) όπου, κατά τη διάρκεια της εργασίας της σε μεγάλη εταιρεία καθαρισμού και ενοικίασης εργατών, προσπάθησε να διεκδικήσει καλύτερες συνθήκες εργασίας. Ο αγώνας της προκάλεσε ενοχλήσεις με αποτέλεσμα να δέχεται απειλές για τη ζωή της και τα μεσάνυχτα της 22ας Δεκεμβρίου 2008, ενώ επέστρεφε από τη δουλειά της, δέχτηκε επίθεση με βιτριόλι. Η υπόθεση εκδικάζεται μετά από τέσσερα χρόνια και μάλιστα ως «εργατικό ατύχημα»! Η καθημερινή προπαγάνδα που ισχυρίζεται ότι με αυτό τον τρόπο ο φορολογούμενος δεν θα πληρώνει «άχρηστους και τεμπέληδες», ένα «αναποτελεσματικό και αδηφάγο κράτος», ενώ παράλληλα θα μειωθεί η γραφειοκρατία είναι ψεύτικη. Για παράδειγμα, η μείωση των δρομολογίων των λεωφορείων ή των τρένων και η ταυτόχρονη απαξίωση των δημόσιων Μέσων Μαζικής Μεταφοράς στη συνείδηση του λαού γίνεται ώστε να πουληθούν ευκολότερα και κοψοχρονιά. Και για να επανέλθουμε στο παράδειγμα της
ηρωικής εργάτριας-μετανάστριας Κούνεβα, όταν μια εταιρεία καθαρισμού παίρνει εργολαβία από το κράτος, η αυξημένη κερδοφορία της δεν είναι ένδειξη μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας. Συνήθως αντανακλά χαμηλότερους μισθούς, χειρότερες εργασιακές σχέσεις, άρα μια αναδιανομή από τους πρώην δημόσιους υπαλλήλους στους μετόχους της ιδιωτικής εταιρείας11. Για να γίνει κατανοητή η ψεύτικη εικόνα που παρουσιάζεται από τους διάφορους Πρετεντέρηδες για τις ΔΕΚΟ, αρκεί να αναφέρουμε ότι στα τέλη της δεκαετίας ‘80 οι εργαζόμενοι σε αυτές ήταν περίπου 180.000, ενώ σήμερα είναι λιγότεροι από 30.000. Επίσης, σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση για τον προϋπολογισμό του 2012, ο περιορισμός της μισθολογικής δαπάνης στις ΔΕΚΟ έφτασε περίπου το 50% στο τέλος της διετίας αυτής. Η διεθνής εμπειρία για μια ακόμα φορά είναι αρκετά διδακτική. Στη Βρετανία, η ιδιωτικοποίηση των αντίστοιχων ΕΛΤΑ το 2001 προκάλεσε την απώλεια 30.000 θέσεων εργασίας, ενώ έκλεισαν και χιλιάδες υποκαταστήματα. Στην Ιταλία, η εθνική στατιστική υπηρεσία κατέγραψε ότι οι ιδιωτικοποιήσεις των τελευταίων 10 χρόνων προκάλεσαν τη μείωση θέσεων εργασίας κατά 13,1% στον κλάδο της ηλεκτρικής ενέργειας, κατά 6,9% στον κλάδο της πρόνοιας και κατά 12% στον κλάδο των σιδηροδρομικών μεταφορών, ενώ για την ίδια χρονική περίοδο αυξήθηκαν κατά 8,8% οι τιμές του φυσικού αεριού, κατά 17,2% του ηλεκτρικού και κατά 10% οι τιμές των αεροπορικών και σιδηροδρομικών μεταφορών.
10. Τα τεχνικά κλιμάκια του ΔΝΤ ήδη κάνουν τις κατάλληλες προετοιμασίες και προετοιμάζουν το έδαφος για να «αξιολογήσουμε» και να «ποσοτικοποιήσουμε» το πολιτιστικό, περιβαλλοντικό και ορυκτό κεφάλαιο παρουσιάζοντας την αξία της Ακρόπολης σε κάποια δις ή τρις ευρώ! Σημειωτέον ότι η αξία της Ακρόπολης είναι καταχωρημένη στα λογιστικά βιβλία του Κράτους ως 1Ε ακριβώς γι’ αυτό το λόγο, γιατί είναι ανεκτίμητη, είναι αδύνατο δηλαδή να κοστολογηθεί.
11. Συνεργεία προσλαμβάνονται από το δημόσιο με βάση τη χαμηλότερη δυνατή τιμή, οι εργαζόμενοι δηλώνονται εκβιαστικά ότι εργάζονται λιγότερες ώρες από αυτές που πραγματικά δουλεύουν, ενώ αμείβονται με 4 ευρώ την ώρα!
-6-
-7-
ρει ο ιδιώτης εν συγκρίσει με το κράτος. Όμως αυτό δεν ισχύει στην περίπτωση των Βρετανικών σιδηροδρόμων όπου μετά την ιδιωτικοποίησή τους αυξήθηκε το κόστος μετακίνησης και προκλήθηκαν ατυχήματα και εκτροχιασμοί τρένων εξαιτίας της ανεπαρκούς συντήρησης του δικτύου. Το αποτέλεσμα ήταν η Βρετανική κυβέρνηση να αγοράσει ξανά το δίκτυο από τους ιδιώτες και η ιδιωτικοποίηση των τρένων να κοστίσει συνολικά πολύ περισσότερα για το Βρετανό φορολογούμενο (37,5 δις €). Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι στις περιπτώσεις ιδιωτικοποίησης του νερού, της αγοράς ενέργειας και άλλων παρόμοιων περιπτώσεων όχι μόνο δεν καλυτέρευσαν οι παρεχόμενες υπηρεσίες αλλά αντίθετα υποβαθμίστηκαν και ακρίβυναν. Παράδειγμα «βελτίωσης» αποτελεί η κατάργηση των τηλεφωνικών κέντρων και η εκχώρησή τους σε ιδιωτικές εταιρείες όπως στην περίπτωση του τηλεφωνικού κέντρου του ΙΚΑ και η αντικατάστασή του με τις τέσσερις τηλεφωνικές γραμμές του ΕΟΠΥΥ με αυξημένο κόστος κλήσης (πάνω από 600%). Άλλα παραδείγματα που συνοδεύονται με την αναγκαία γκεμπελική προπαγάνδα είναι η ιδιωτικοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης, της φύλαξης των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων μας10, καθώς και της γραμματειακής υποστήριξης των δημοσίων υπηρεσιών, της κατάρτισης των κρατικών προϋπολογισμών και της είσπραξης των εσόδων του κράτους με τα επιχειρήματα ότι το ίδιο δεν είναι ικανό και αποτελεσματικό. Ας θυμηθού-
με τη δήλωση του «αριστερού» υπουργού εσωτερικών Μανιτάκη που ως άλλος Milton Friedman δήλωσε ότι στο κράτος θα παραμείνουν μόνον όσες αρμοδιότητες δεν θέλουν οι ιδιώτες. Με άλλα λόγια, οι ιδιωτικοποιήσεις αποτελούν βασικό εργαλείο για όσους επιδιώκουν τη δημιουργία ενός κράτους, όχι με λιγότερες ουρές στην εφορία, λιγότερη «χαρτούρα» ή γραφειοκρατία και ευκολότερη πρόσβαση για τους εργαζόμενους και τους ηλικιωμένους, αλλά ενός «επιτελικού» κράτους ή «κράτος νυχτοφύλακα», που θα παρέχει λιγότερες, χαμηλής ποιότητας και ακριβότερες υπηρεσίες πρόνοιας, εκπαίδευσης και υγείας, προκειμένου να έχει κίνητρο ο λαός να στραφεί σε ιδιώτες κρατώντας ως κυριότερες αρμοδιότητες την καταστολή, τον αυταρχισμό και την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των επιχειρήσεων και μόνο.
ΜΥΘΟΣ 05 Οι ιδιωτικοποιήσεις περιορίζουν τα κρατικά μονοπώλια. Σε όσους «αρέσει» η κοινωνική καταστροφή που προκαλούν οι ιδιωτικοποιήσεις και προκειμένου να στηρίξουν τα λεγόμενά τους, μιλούν για τις «στρεβλώσεις» στην αγορά που δημιουργούνται εξαιτίας της ύπαρξης «κρατικών μονοπωλίων» και της παραβίασης των κανόνων του ελεύθερου ανταγωνισμού και της αγοράς. Συνειδητά ξεχνούν να αναφερθούν στις στρεβλώσεις που προκαλούνται από την ύπαρξη των αντίστοιχων
ιδιωτικών μονοπωλίων, όπως είναι η αύξηση των τιμών. Οι ιδιωτικοποιήσεις δημιουργούν στην καλύτερη περίπτωση ολιγοπώλια που μπορούν να καθορίζουν -μετά από συνεννόηση μεταξύ των επιχειρήσεων- το ύψος των τιμών και το κόστος της παρεχόμενης υπηρεσίας (το cartel γάλακτος) σε βάρος των φορολογουμένων και ασθενέστερων. Ενδεικτική είναι η περίπτωση της πώλησης της Ολυμπιακής από την κυβέρνηση Καραμανλή: η εταιρεία πουλήθηκε στην κοινοπραξία ΒγενόπουλουΒασιλάκη (Aegean) έναντι 177,2 εκατ. € τη στιγμή που είχε ετήσιο τζίρο 700 εκατ. € το χρόνο, βαφτίζοντάς τη μάλιστα ως μεγάλη επιτυχία και δημιουργώντας ένα μονοπώλιο που νέμεται μια αγορά αξίας 1,3 δις € το χρόνο προκαλώντας τεράστια απώλεια εσόδων για τα κρατικά ταμεία. Την εποχή της «ισχυρής Ελλάδας», των Ολυμπιακών Αγώνων και του γενικού ξεπουλήματος από την κυβέρνηση Σημίτη δόθηκαν οι κρατικές τράπεζες Ιονική και Εργασίας στην Alpha Bank και Eurobank, κάτι που δεν ενόχλησε κανέναν από τους νεοφιλελεύθερους υπέρμαχους της ασύδοτης αγοράς, οι οποίοι ούτε καν μίλησαν για τη δημιουργία ενός τερατόμορφου τραπεζικού ολιγοπωλίου. Αν μάλιστα υλοποιηθούν τα σχέδια κυβέρνησης-Τρόικας περί αναδιάρθρωσης του ελληνικού τραπεζικού τομέα και δημιουργίας δύο και κάτι ιδιωτικών τραπεζών, θα δημιουργηθεί ένα ολιγοπώλιο που θα νέμεται ολόκληρη την εγχώρια οικονομία και δεν θα υπάρχει ούτε ο στοιχειώδης κρατικός έλεγχος. Άλλωστε
ο ελληνικός τραπεζικός τομέας είναι γνωστός για τις «ιδιαίτερες» σχέσεις που έχει με το ελληνικό δημόσιο και την Τράπεζα της Ελλάδος. Φυσικά, οι θιασώτες των ιδιωτικοποιήσεων δεν αναφέρονται στις κοινωνικές στρεβλώσεις από τέτοιου τύπου ολιγοπωλιακές καταστάσεις που προκαλούνται σε περιβάλλον ασύδοτου και εξοντωτικού ανταγωνισμού, ιδιαίτερα σε έναν άκρως απελευθερωμένο και ανταγωνιστικό τομέα όπως ο τραπεζικός ή η αγορά ενέργειας. Ούτε βέβαια αναφέρονται στο ότι οι περικοπές σε μισθούς, συντάξεις γίνονται για να διασωθεί το ολιγοπώλιο των τραπεζών, αφού τα χρήματα από τις περικοπές πηγαίνουν κατευθείαν στην αποπληρωμή των δανείων που το ελληνικό κράτος σύναψε με την Τρόικα για να κερδίσουν οι τράπεζες με την ανακεφαλαιοποίησή τους και να χάσουν από το κούρεμα των ομολόγων τους τα ασφαλιστικά ταμεία, τα πανεπιστήμια κ.λπ.
ΜΥΘΟΣ 06 Οι ιδιωτικοποιήσεις δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας. Όχι μόνο δεν δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας αλλά οι ιδιωτικοποιήσεις χειροτερεύουν τις συνθήκες εργασίας για όλους τους εργαζόμενους. Επίσης, οι ιδιώτες-επενδυτές (δηλαδή τα αφεντικά) σπανίως τηρούν την ισχνή έως ανύπαρκτη νομοθεσία που προστατεύει τα στοιχειώδη δικαιώματα των εργαζομένων. Επί της ουσίας αποτελούν πλήγμα στις διεκδικήσεις των εργαζομέ-
νων και στη συνδικαλιστική τους δράση με σκοπό την κατάργηση του δικαιώματος στον αγώνα. Πρόκειται για τη δημιουργία εργασιακών Νταχάου όπως συνέβη στην περίπτωση εργαζόμενου ο οποίος απολύθηκε από την ιδιωτικοποιημένη Ολυμπιακή επειδή συμμετείχε σε απεργία ή με την πρόσφατη επιστράτευση εργαζομένων στο Μετρό και των λιμενεργατών. Όμως το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελεί η συνδικαλίστρια στον τομέα της καθαριότητας Κούνεβα (γραμματέας της Παναττικής Ένωσης Καθαριστών/στριών και Οικιακού Προσωπικού) όπου, κατά τη διάρκεια της εργασίας της σε μεγάλη εταιρεία καθαρισμού και ενοικίασης εργατών, προσπάθησε να διεκδικήσει καλύτερες συνθήκες εργασίας. Ο αγώνας της προκάλεσε ενοχλήσεις με αποτέλεσμα να δέχεται απειλές για τη ζωή της και τα μεσάνυχτα της 22ας Δεκεμβρίου 2008, ενώ επέστρεφε από τη δουλειά της, δέχτηκε επίθεση με βιτριόλι. Η υπόθεση εκδικάζεται μετά από τέσσερα χρόνια και μάλιστα ως «εργατικό ατύχημα»! Η καθημερινή προπαγάνδα που ισχυρίζεται ότι με αυτό τον τρόπο ο φορολογούμενος δεν θα πληρώνει «άχρηστους και τεμπέληδες», ένα «αναποτελεσματικό και αδηφάγο κράτος», ενώ παράλληλα θα μειωθεί η γραφειοκρατία είναι ψεύτικη. Για παράδειγμα, η μείωση των δρομολογίων των λεωφορείων ή των τρένων και η ταυτόχρονη απαξίωση των δημόσιων Μέσων Μαζικής Μεταφοράς στη συνείδηση του λαού γίνεται ώστε να πουληθούν ευκολότερα και κοψοχρονιά. Και για να επανέλθουμε στο παράδειγμα της
ηρωικής εργάτριας-μετανάστριας Κούνεβα, όταν μια εταιρεία καθαρισμού παίρνει εργολαβία από το κράτος, η αυξημένη κερδοφορία της δεν είναι ένδειξη μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας. Συνήθως αντανακλά χαμηλότερους μισθούς, χειρότερες εργασιακές σχέσεις, άρα μια αναδιανομή από τους πρώην δημόσιους υπαλλήλους στους μετόχους της ιδιωτικής εταιρείας11. Για να γίνει κατανοητή η ψεύτικη εικόνα που παρουσιάζεται από τους διάφορους Πρετεντέρηδες για τις ΔΕΚΟ, αρκεί να αναφέρουμε ότι στα τέλη της δεκαετίας ‘80 οι εργαζόμενοι σε αυτές ήταν περίπου 180.000, ενώ σήμερα είναι λιγότεροι από 30.000. Επίσης, σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση για τον προϋπολογισμό του 2012, ο περιορισμός της μισθολογικής δαπάνης στις ΔΕΚΟ έφτασε περίπου το 50% στο τέλος της διετίας αυτής. Η διεθνής εμπειρία για μια ακόμα φορά είναι αρκετά διδακτική. Στη Βρετανία, η ιδιωτικοποίηση των αντίστοιχων ΕΛΤΑ το 2001 προκάλεσε την απώλεια 30.000 θέσεων εργασίας, ενώ έκλεισαν και χιλιάδες υποκαταστήματα. Στην Ιταλία, η εθνική στατιστική υπηρεσία κατέγραψε ότι οι ιδιωτικοποιήσεις των τελευταίων 10 χρόνων προκάλεσαν τη μείωση θέσεων εργασίας κατά 13,1% στον κλάδο της ηλεκτρικής ενέργειας, κατά 6,9% στον κλάδο της πρόνοιας και κατά 12% στον κλάδο των σιδηροδρομικών μεταφορών, ενώ για την ίδια χρονική περίοδο αυξήθηκαν κατά 8,8% οι τιμές του φυσικού αεριού, κατά 17,2% του ηλεκτρικού και κατά 10% οι τιμές των αεροπορικών και σιδηροδρομικών μεταφορών.
10. Τα τεχνικά κλιμάκια του ΔΝΤ ήδη κάνουν τις κατάλληλες προετοιμασίες και προετοιμάζουν το έδαφος για να «αξιολογήσουμε» και να «ποσοτικοποιήσουμε» το πολιτιστικό, περιβαλλοντικό και ορυκτό κεφάλαιο παρουσιάζοντας την αξία της Ακρόπολης σε κάποια δις ή τρις ευρώ! Σημειωτέον ότι η αξία της Ακρόπολης είναι καταχωρημένη στα λογιστικά βιβλία του Κράτους ως 1Ε ακριβώς γι’ αυτό το λόγο, γιατί είναι ανεκτίμητη, είναι αδύνατο δηλαδή να κοστολογηθεί.
11. Συνεργεία προσλαμβάνονται από το δημόσιο με βάση τη χαμηλότερη δυνατή τιμή, οι εργαζόμενοι δηλώνονται εκβιαστικά ότι εργάζονται λιγότερες ώρες από αυτές που πραγματικά δουλεύουν, ενώ αμείβονται με 4 ευρώ την ώρα!
-6-
-7-
ΜΥΘΟΣ 07
Οι ιδιωτικοποιήσεις προστατεύουν το περιβάλλον Οι ιδιωτικοποιήσεις δημόσιας γης, των ακτών και του ορυκτού πλούτου με μεθόδους fast track, δηλαδή παραβιάζοντας κατάφορα την περιβαλλοντική και πολεοδομική νομοθεσία, προκαλούν καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος. Οι ιδιωτικοποιήσεις σε καμία περίπτωση δεν είναι «σύννομες» με την έννοια του δημοσίου συμφέροντος, αφού δεν προστατεύεται η δημόσια υγεία και εμποδίζεται η πρόσβαση του λαού σε ένα ελεύθερο και καθαρό περιβάλλον. Ταυτόχρονα η εκχώρηση τεράστιων εκτάσεων γης, της διαχείρισης των σκουπιδιών, παραλίων ακόμα και υποθαλάσσιων «οικοπέδων» σε ιδιώτες αναιρούν τις ελάχιστες ευκαιρίες στοιχειώδους παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας. Ακόμα και στη Μέκκα του νεοφιλελευθερισμού, όπως η Βρετανία, το 2011 η κυβέρνηση του Ντέιβιντ Κάμερον πήρε πίσω τα σχέδιά της για την ιδιωτικοποίηση 25.800 στρεμμάτων δασών και πάρκων με τη μορφή μακρόχρόνιας μίσθωσης (100-150 χρόνια). Τα χρήματα αυτά, ύψους 350 εκατ. λιρών μέχρι το 2020, θα τα χρησιμοποιούσε για τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος της χώρας, που εκτιμάται ότι πλησιάζει το 12%. Δυστυχώς μαζί με την χρεοκοπία του ελληνικού κράτους ο ελληνικός λαός αντιμετωπίζει και μία άλλη,
πολύ πιο ύπουλη, την «περιβαλλοντική». Το ξεπούλημα του φυσικού πλούτου, των μέχρι πρότινος κοινόχρηστων χώρων, παραλιών κ.ά. είναι κάτι παραπάνω από πραγματικότητα. Η γεμάτη παρατυπίες προκήρυξη του Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ για την πώληση του ακινήτου Γκολφ Αφάντου Ρόδου δείχνει τις πραγματικές τους προθέσεις, αφού συνοδεύεται και από τη μακροχρόνια παραχώρηση του αιγιαλού για αποκλειστική χρήση, καταργώντας το δημόσιο χαρακτήρα του και απαγορεύοντας ουσιαστικά στον απλό επισκέπτη την πρόσβασή του σε φυσικές ομορφιές. Ανάλογη είναι η κατάσταση της παραχώρησης της περιοχής της Κασσιόπης στην Κέρκυρα σε Αμερικάνικο ταμείο (NCH Capital) με τη μορφή της μακροχρόνιας μίσθωσης προς 23 εκατομμύρια € για 99 χρόνια και συνολικής επένδυσης που θα ανέλθει στα 75 εκατομμύρια €. Από τη συνολική έκταση του ακινήτου στην Κασσιόπη της Κέρκυρας που ανέρχεται σε 490 στρέμματα, προσβάσιμα στο ευρύ κοινό θα παραμείνουν τα 320 στρέμματα και στα υπόλοιπα 170 στρέμματα θα χτιστούν κατοικίες που θα απευθύνονται σε υψηλά εισοδήματα. Το όνειρο του ΓΑΠ περί πράσινης ανάπτυξης γίνεται πραγματικότητα με το ξεπούλημα ορισμένων από τις πιο όμορφες παραλίες της Ελλάδας. Στο ίδιο μήκος κύματος υποθηκεύονται φυσικοί πόροι όπως το νερό, η ηλιακή ενέργεια με τη δημιουργία μεγαλιθικών κατασκευών (πάνελ), όπως προβλέπει το σχέδιο «Ήλιος» ή ο ορυκτός μας πλούτος (λιγνίτης, χρυσός)12. Και ξεπουλιέται με σκαν-
δαλώδεις παραχωρήσεις γης, όπως το δάσος στις Σκουριές της Χαλκιδικής που δόθηκε στους χρυσοθήρες της Εldorado13. Παράλληλα η έννοια του δημόσιου ανοιχτού και ελεύθερου χώρου δέχεται μια πρωτοφανή επίθεση όπως φαίνεται μέσα από τις προθέσεις της πώλησης του παραλιακού μετώπου της Αθήνας, μιας έκτασης που ξεκινάει από το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας και φτάνει μέχρι το Λαύριο. Όλα αυτά οδηγούν στο να στερηθούμε ένα βασικότατο ανθρώπινο δικαίωμα: την πρόσβαση σε ελεύθερο, ανοιχτό και καθαρό περιβάλλον. Την ίδια στιγμή στο όνομα μιας κατάμαυρης και επιβλαβούς ανάπτυξης ανοίγεται ένα πεδίο λαμπρό για business, αφού οι φυσικοί πόροι, ο ορυκτός πλούτος, η ίδια η γη πουλιούνται κάτω από την αξία τους. Έτσι που να φτάσουμε να πούμε “δυστυχώς επτωχεύσαμεν” και περιβαλλοντικά.
ΜΥΘΟΣ 08 Οι ιδιωτικοποιήσεις συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της διαφθοράς και της αδιαφάνειας του δημόσιου τομέα, ενώ διασφαλίζονται η συνταγματική νομιμότητα και το δημόσιο συμφέρον. Οι ιδιωτικοποιήσεις δημιουργούν δημοκρατικό έλλειμμα, παραβιάζουν τη συνταγματική νομιμότητα και είναι συνδεδεμένες με την κατάργηση βασικών συνταγματικών και δημο-
12. Σχεδόν το μισό νησί της Χίου έχει γεμίσει με ανεμογεννήτριες, παραλίγο 23.000 στρέμματα στην Πεντέλη να γεμίσουν φωτοβολταϊκά, όπως και στο χωριό Ίτανος στην Κρήτη, όπου σε σχετικό βιντεάκι από το κανάλι των πολιτών παρουσιάζεται το σχέδιο εξαπάτησης των κατοίκων να ξεπουλήσουν τη γη τους όσο όσο (ακόμα και 500 ευρώ) και να φυτευτούν σε όλη την περιοχή και το χωριο φωτοβολταϊκά. 13. Στη Χαλκιδική η εταιρεία Ελληνικός Χρυσός πουλήθηκε έναντι 11εκ. σε Καναδική πολυεθνική στην οποία ανήκει πλέον όλο το βουνό και όλος ο ορυκτός πλούτος της περιοχής.
-8-
κρατικών δικαιωμάτων. Η έννοια της ιδιωτικοποίησης έλκει την καταγωγή της από το γερμανικό ναζιστικό καθεστώς, ενώ υπάρχουν πολλά παραδείγματα όπου ένα αυταρχικό και αντιδημοκρατικό καθεστώς προχωρεί σε σαρωτικές ιδιωτικοποιήσεις, όπως συνέβη στην περίπτωση της Χιλής με τη δικτατορία του Πινοτσέτ ή όπως συμβαίνει αυτή την περίοδο στην Ελλάδα που με τα συνεχή Μνημόνια έχουν καταργηθεί πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα και ταυτόχρονα εκχωρείται η εθνική ανεξαρτησία. Στην Ελλάδα των Μνημονίων οι αποκρατικοποιήσεις παραβιάζουν βασικές συνταγματικές αρχές που διασφάλιζαν μέχρι πρότινος τη στοιχειώδη πρόσβαση στην υγεία, παιδεία ή αναψυχή. Αποτελεί κοινό μυστικό ότι οι ιδιωτικοποιήσεις είναι συνυφασμένες με τη διαφθορά και την αδιαφάνεια, αφού πρόσφατα έγινε γνωστό πως η Ελένη Παπακωνσταντίνου, ξαδέρφη του πρώην υπουργού Οικονομικών Γιώργου Παπακωνσταντίνου, το όνομά της οποίας υπήρχε στη λίστα Λαγκάρντ, συμμετείχε στο Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων του ΤΑΙΠΕΔ, του ταμείου ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσίας. Η στελέχωση και μόνο του ΤΑΙΠΕΔ με μάνατζερ που προέρχονται από την αυτοκρατορία του Λάτση και κυρίως από την τράπεζα Eurobank αποτελεί σκάνδαλο πρώτου μεγέθους. Το ακόμα μεγαλύτερο σκάνδαλο είναι όμως η
εκχώρηση του εμπορικού κέντρου του Αμαρουσίου στον όμιλο Λάτση, που αποφασίστηκε τον Οκτώβριο του 2012, έναντι του αστρονομικού ποσού του μισού ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο! Κλασσικό παράδειγμα διαφθοράς είναι το γερμανικό ΤΑΙΠΕΔ, δηλαδή η Γερμανική εταιρεία Treuhand, η οποία δημιουργήθηκε το 1990 με σκοπό την ιδιωτικοποίηση της κρατικής περιουσίας της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. Στόχος του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων ήταν κέρδη ύψους 600 εκατ. € σε ορίζοντα 4ετίας. Λίγο αργότερα όμως κατέληξε με χρέη 135 δις €, με τα οποία φυσικά επιβαρύνθηκαν οι Γερμανοί φορολογούμενοι. Την ίδια στιγμή, οι ιδιώτες που ανέλαβαν την υποχρέωση να επενδύσουν 70 δις € δεν την εκπλήρωσαν ποτέ, πάνω από 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους και ο διευθύνων σύμβουλος της Treuhand δολοφονήθηκε. Σύμφωνα με το γερμανικό Τύπο, η Treuhand ήταν το πιο διεφθαρμένο -διαπλεκόμενο ακόμη και με το οργανωμένο έγκλημα- ίδρυμα που υπήρξε από την εποχή του χιτλερισμού. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η Treuhand αποτέλεσε το πρότυπο για τη δημιουργία, το καλοκαίρι του 2011, της αντίστοιχης ελληνικής περίπτωσης, όπως είναι το Ταμείο
Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου. Μέχρι το 1996, οδηγήθηκαν στη Δικαιοσύνη 180 άτομα με κατηγορίες σχετικές με σκάνδαλα που αφορούσαν τις αποκρατικοποιήσεις στην πρώην Ανατολική Γερμανία. Η διαπλοκή και η διαφθορά μεταξύ κυβερνώντων και ιδιωτικού τομέα φανερώνεται και από την παλιά ιστορία της πώλησης στη γαλλική Elf Acquitaine των ανατολικογερμανικών επιχειρήσεων Leuna (διυλιστήρια) και Minol (εταιρεία πετελαίων). Η επιχείρηση αυτή αποτελεί μία από τις μαύρες σελίδες στην ιστορία του πρώην καγκελάριου Χέλμουτ Κολ, καθώς αργότερα αποδείχθηκε ότι από μαύρα ταμεία της Elf διοχετεύθηκαν 47 εκατομμύρια € σε μίζες προς Χριστιανοδημοκράτες πολιτικούς και πιθανότατα και το ίδιο το κόμμα. Είναι πολλές οι ομοιότητες άλλωστε με την αντίστοιχη ιστορία της Siemens, που από τα μαύρα της ταμεία λαδώθηκαν αρκετοί από τους φανατικούς υποστηρικτές των ιδιωτικοποιήσεων. Αν θέλουν να βρουν τους πραγματικούς υπεύθυνους της διαφθοράς και της μίζας οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ- ΝΔ και πρόσφατα της ΔΗΜΑΡ δεν έχουν παρά να κοιτάξουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη.
14. Τα μνημόνια και οι δανειακές συμβάσεις είναι αντισυνταγματικές, αφού παραβιάζονται μία σειρά από άρθρα όπως το 28 και το 36. Επίσης, τα μέτρα που προέβλεπε το δεύτερο μνημόνιο παραβιάζουν τις αρχές της ισότητας των βαρών, του κοινωνικού κράτους δικαίου (άρθρα 4 παρ. 5 και 25 παρ. 1 του Συντάγματος) και τις εγγυήσεις των κοινωνικών δικαιωμάτων των Ελλήνων (άρθρα 22 και 23 του Συντάγματος).
Το κείμενο έγραψε ο Γιώργος Παπαλεξίου, οικονομολόγος. -9-
e-mail: info@elegr.gr, website: www.elegr.gr
ΜΥΘΟΣ 07
Οι ιδιωτικοποιήσεις προστατεύουν το περιβάλλον Οι ιδιωτικοποιήσεις δημόσιας γης, των ακτών και του ορυκτού πλούτου με μεθόδους fast track, δηλαδή παραβιάζοντας κατάφορα την περιβαλλοντική και πολεοδομική νομοθεσία, προκαλούν καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος. Οι ιδιωτικοποιήσεις σε καμία περίπτωση δεν είναι «σύννομες» με την έννοια του δημοσίου συμφέροντος, αφού δεν προστατεύεται η δημόσια υγεία και εμποδίζεται η πρόσβαση του λαού σε ένα ελεύθερο και καθαρό περιβάλλον. Ταυτόχρονα η εκχώρηση τεράστιων εκτάσεων γης, της διαχείρισης των σκουπιδιών, παραλίων ακόμα και υποθαλάσσιων «οικοπέδων» σε ιδιώτες αναιρούν τις ελάχιστες ευκαιρίες στοιχειώδους παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας. Ακόμα και στη Μέκκα του νεοφιλελευθερισμού, όπως η Βρετανία, το 2011 η κυβέρνηση του Ντέιβιντ Κάμερον πήρε πίσω τα σχέδιά της για την ιδιωτικοποίηση 25.800 στρεμμάτων δασών και πάρκων με τη μορφή μακρόχρόνιας μίσθωσης (100-150 χρόνια). Τα χρήματα αυτά, ύψους 350 εκατ. λιρών μέχρι το 2020, θα τα χρησιμοποιούσε για τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος της χώρας, που εκτιμάται ότι πλησιάζει το 12%. Δυστυχώς μαζί με την χρεοκοπία του ελληνικού κράτους ο ελληνικός λαός αντιμετωπίζει και μία άλλη,
πολύ πιο ύπουλη, την «περιβαλλοντική». Το ξεπούλημα του φυσικού πλούτου, των μέχρι πρότινος κοινόχρηστων χώρων, παραλιών κ.ά. είναι κάτι παραπάνω από πραγματικότητα. Η γεμάτη παρατυπίες προκήρυξη του Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ για την πώληση του ακινήτου Γκολφ Αφάντου Ρόδου δείχνει τις πραγματικές τους προθέσεις, αφού συνοδεύεται και από τη μακροχρόνια παραχώρηση του αιγιαλού για αποκλειστική χρήση, καταργώντας το δημόσιο χαρακτήρα του και απαγορεύοντας ουσιαστικά στον απλό επισκέπτη την πρόσβασή του σε φυσικές ομορφιές. Ανάλογη είναι η κατάσταση της παραχώρησης της περιοχής της Κασσιόπης στην Κέρκυρα σε Αμερικάνικο ταμείο (NCH Capital) με τη μορφή της μακροχρόνιας μίσθωσης προς 23 εκατομμύρια € για 99 χρόνια και συνολικής επένδυσης που θα ανέλθει στα 75 εκατομμύρια €. Από τη συνολική έκταση του ακινήτου στην Κασσιόπη της Κέρκυρας που ανέρχεται σε 490 στρέμματα, προσβάσιμα στο ευρύ κοινό θα παραμείνουν τα 320 στρέμματα και στα υπόλοιπα 170 στρέμματα θα χτιστούν κατοικίες που θα απευθύνονται σε υψηλά εισοδήματα. Το όνειρο του ΓΑΠ περί πράσινης ανάπτυξης γίνεται πραγματικότητα με το ξεπούλημα ορισμένων από τις πιο όμορφες παραλίες της Ελλάδας. Στο ίδιο μήκος κύματος υποθηκεύονται φυσικοί πόροι όπως το νερό, η ηλιακή ενέργεια με τη δημιουργία μεγαλιθικών κατασκευών (πάνελ), όπως προβλέπει το σχέδιο «Ήλιος» ή ο ορυκτός μας πλούτος (λιγνίτης, χρυσός)12. Και ξεπουλιέται με σκαν-
δαλώδεις παραχωρήσεις γης, όπως το δάσος στις Σκουριές της Χαλκιδικής που δόθηκε στους χρυσοθήρες της Εldorado13. Παράλληλα η έννοια του δημόσιου ανοιχτού και ελεύθερου χώρου δέχεται μια πρωτοφανή επίθεση όπως φαίνεται μέσα από τις προθέσεις της πώλησης του παραλιακού μετώπου της Αθήνας, μιας έκτασης που ξεκινάει από το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας και φτάνει μέχρι το Λαύριο. Όλα αυτά οδηγούν στο να στερηθούμε ένα βασικότατο ανθρώπινο δικαίωμα: την πρόσβαση σε ελεύθερο, ανοιχτό και καθαρό περιβάλλον. Την ίδια στιγμή στο όνομα μιας κατάμαυρης και επιβλαβούς ανάπτυξης ανοίγεται ένα πεδίο λαμπρό για business, αφού οι φυσικοί πόροι, ο ορυκτός πλούτος, η ίδια η γη πουλιούνται κάτω από την αξία τους. Έτσι που να φτάσουμε να πούμε “δυστυχώς επτωχεύσαμεν” και περιβαλλοντικά.
ΜΥΘΟΣ 08 Οι ιδιωτικοποιήσεις συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της διαφθοράς και της αδιαφάνειας του δημόσιου τομέα, ενώ διασφαλίζονται η συνταγματική νομιμότητα και το δημόσιο συμφέρον. Οι ιδιωτικοποιήσεις δημιουργούν δημοκρατικό έλλειμμα, παραβιάζουν τη συνταγματική νομιμότητα και είναι συνδεδεμένες με την κατάργηση βασικών συνταγματικών και δημο-
12. Σχεδόν το μισό νησί της Χίου έχει γεμίσει με ανεμογεννήτριες, παραλίγο 23.000 στρέμματα στην Πεντέλη να γεμίσουν φωτοβολταϊκά, όπως και στο χωριό Ίτανος στην Κρήτη, όπου σε σχετικό βιντεάκι από το κανάλι των πολιτών παρουσιάζεται το σχέδιο εξαπάτησης των κατοίκων να ξεπουλήσουν τη γη τους όσο όσο (ακόμα και 500 ευρώ) και να φυτευτούν σε όλη την περιοχή και το χωριο φωτοβολταϊκά. 13. Στη Χαλκιδική η εταιρεία Ελληνικός Χρυσός πουλήθηκε έναντι 11εκ. σε Καναδική πολυεθνική στην οποία ανήκει πλέον όλο το βουνό και όλος ο ορυκτός πλούτος της περιοχής.
-8-
κρατικών δικαιωμάτων. Η έννοια της ιδιωτικοποίησης έλκει την καταγωγή της από το γερμανικό ναζιστικό καθεστώς, ενώ υπάρχουν πολλά παραδείγματα όπου ένα αυταρχικό και αντιδημοκρατικό καθεστώς προχωρεί σε σαρωτικές ιδιωτικοποιήσεις, όπως συνέβη στην περίπτωση της Χιλής με τη δικτατορία του Πινοτσέτ ή όπως συμβαίνει αυτή την περίοδο στην Ελλάδα που με τα συνεχή Μνημόνια έχουν καταργηθεί πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα και ταυτόχρονα εκχωρείται η εθνική ανεξαρτησία. Στην Ελλάδα των Μνημονίων οι αποκρατικοποιήσεις παραβιάζουν βασικές συνταγματικές αρχές που διασφάλιζαν μέχρι πρότινος τη στοιχειώδη πρόσβαση στην υγεία, παιδεία ή αναψυχή. Αποτελεί κοινό μυστικό ότι οι ιδιωτικοποιήσεις είναι συνυφασμένες με τη διαφθορά και την αδιαφάνεια, αφού πρόσφατα έγινε γνωστό πως η Ελένη Παπακωνσταντίνου, ξαδέρφη του πρώην υπουργού Οικονομικών Γιώργου Παπακωνσταντίνου, το όνομά της οποίας υπήρχε στη λίστα Λαγκάρντ, συμμετείχε στο Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων του ΤΑΙΠΕΔ, του ταμείου ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσίας. Η στελέχωση και μόνο του ΤΑΙΠΕΔ με μάνατζερ που προέρχονται από την αυτοκρατορία του Λάτση και κυρίως από την τράπεζα Eurobank αποτελεί σκάνδαλο πρώτου μεγέθους. Το ακόμα μεγαλύτερο σκάνδαλο είναι όμως η
εκχώρηση του εμπορικού κέντρου του Αμαρουσίου στον όμιλο Λάτση, που αποφασίστηκε τον Οκτώβριο του 2012, έναντι του αστρονομικού ποσού του μισού ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο! Κλασσικό παράδειγμα διαφθοράς είναι το γερμανικό ΤΑΙΠΕΔ, δηλαδή η Γερμανική εταιρεία Treuhand, η οποία δημιουργήθηκε το 1990 με σκοπό την ιδιωτικοποίηση της κρατικής περιουσίας της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. Στόχος του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων ήταν κέρδη ύψους 600 εκατ. € σε ορίζοντα 4ετίας. Λίγο αργότερα όμως κατέληξε με χρέη 135 δις €, με τα οποία φυσικά επιβαρύνθηκαν οι Γερμανοί φορολογούμενοι. Την ίδια στιγμή, οι ιδιώτες που ανέλαβαν την υποχρέωση να επενδύσουν 70 δις € δεν την εκπλήρωσαν ποτέ, πάνω από 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους και ο διευθύνων σύμβουλος της Treuhand δολοφονήθηκε. Σύμφωνα με το γερμανικό Τύπο, η Treuhand ήταν το πιο διεφθαρμένο -διαπλεκόμενο ακόμη και με το οργανωμένο έγκλημα- ίδρυμα που υπήρξε από την εποχή του χιτλερισμού. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η Treuhand αποτέλεσε το πρότυπο για τη δημιουργία, το καλοκαίρι του 2011, της αντίστοιχης ελληνικής περίπτωσης, όπως είναι το Ταμείο
Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου. Μέχρι το 1996, οδηγήθηκαν στη Δικαιοσύνη 180 άτομα με κατηγορίες σχετικές με σκάνδαλα που αφορούσαν τις αποκρατικοποιήσεις στην πρώην Ανατολική Γερμανία. Η διαπλοκή και η διαφθορά μεταξύ κυβερνώντων και ιδιωτικού τομέα φανερώνεται και από την παλιά ιστορία της πώλησης στη γαλλική Elf Acquitaine των ανατολικογερμανικών επιχειρήσεων Leuna (διυλιστήρια) και Minol (εταιρεία πετελαίων). Η επιχείρηση αυτή αποτελεί μία από τις μαύρες σελίδες στην ιστορία του πρώην καγκελάριου Χέλμουτ Κολ, καθώς αργότερα αποδείχθηκε ότι από μαύρα ταμεία της Elf διοχετεύθηκαν 47 εκατομμύρια € σε μίζες προς Χριστιανοδημοκράτες πολιτικούς και πιθανότατα και το ίδιο το κόμμα. Είναι πολλές οι ομοιότητες άλλωστε με την αντίστοιχη ιστορία της Siemens, που από τα μαύρα της ταμεία λαδώθηκαν αρκετοί από τους φανατικούς υποστηρικτές των ιδιωτικοποιήσεων. Αν θέλουν να βρουν τους πραγματικούς υπεύθυνους της διαφθοράς και της μίζας οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ- ΝΔ και πρόσφατα της ΔΗΜΑΡ δεν έχουν παρά να κοιτάξουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη.
14. Τα μνημόνια και οι δανειακές συμβάσεις είναι αντισυνταγματικές, αφού παραβιάζονται μία σειρά από άρθρα όπως το 28 και το 36. Επίσης, τα μέτρα που προέβλεπε το δεύτερο μνημόνιο παραβιάζουν τις αρχές της ισότητας των βαρών, του κοινωνικού κράτους δικαίου (άρθρα 4 παρ. 5 και 25 παρ. 1 του Συντάγματος) και τις εγγυήσεις των κοινωνικών δικαιωμάτων των Ελλήνων (άρθρα 22 και 23 του Συντάγματος).
Το κείμενο έγραψε ο Γιώργος Παπαλεξίου, οικονομολόγος. -9-
e-mail: info@elegr.gr, website: www.elegr.gr