Ερευνητικη εργασια
Θεραπεια - Αρχιτεκτονικη Τσιαντου Ελενα
Η παρούσα εργασία αναφέρεται στο θεραπευτικό περιβάλλον και πιο συγκεκριμένα στην αναγκαιότητα της παρουσίας αυτού σε νοσηλευτικές εγκαταστάσεις, όπως νοσοκομεία, κέντρα υγείας, κλινικές, κέντρα αποκατάστασης αλλά και γηροκομεία. Στο πρώτο μέρος του πρώτου κεφαλαίου αναλύονται οι έννοιες της υγείας και της θεραπείας. Έπειτα τονίζεται η εμπειρία της νοσηλείας και η επίδραση αυτής στους ασθενείς αλλά και τους συνοδούς τους. Εκτενής αναφορά γίνεται για ένα από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που προκύπτουν κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του μεγαλύτερου ποσοστού ανθρώπων σε ένα νοσοκομείο, το στρες. Στο δεύτερο μέρος του πρώτο κεφαλαίου επεξηγούνται οι έννοιες της θεραπευτικής αρχιτεκτονικής, της βιωσιμότητας και του βιοκλιματικού σχεδιασμού που συναντώνται συχνά στον κλάδο της αρχιτεκτονικής στην εποχή μας. Τελευταία αλλά ιδιαίτερα σημαντική για την κατανόηση της αρχιτεκτονικής των νοσηλευτικών εγκαταστάσεων επιχειρείται η ανάλυση και επεξήγηση του όρου στοιχειοθετημένος σχεδιασμός. Στο δεύτερο κεφάλαιο τονίζεται η αναγκαιότητα ύπαρξης ορισμένων στοιχείων των κτιρίων που συμβάλουν στην δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος που ενισχύει την ευεξία. Πιο συγκεκριμένα αναλύονται ο κατάλληλος φωτισμός, αερισμός και ακουστική ενός νοσοκομείου. Το τρίτο κεφάλαιο αναφέρεται σε κάποια στοιχεία εσωτερικής αρχιτεκτονικής που και αυτά με τη σειρά τους λαμβάνουν χώρα έμμεσα στη γρηγορότερη ανάρρωση των ασθενών. Αυτά είναι τα υλικά, τα χρώματα και η τοποθέτηση έργων τέχνης εντός των χώρων των εγκαταστάσεων υγείας. Στο τέταρτο και τελευταίο κεφάλαιο γίνεται λόγος για τη συμβολή της φύσης στη θεραπευτική διαδικασία και την αναγκαιότητα ύπαρξης θεραπευτικών κήπων οποιασδήποτε μορφής (σε κάποιες περιπτώσεις με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά), εντός του κτιριακού προγράμματος των νοσηλευτικών κέντρων. Πριν την καταγραφή των συμπερασμάτων, παρατίθενται κάποια παραδείγματα υπαρχόντων νοσοκομείων σε διαφορετικές περιοχές του πλανήτη, τα οποία πληρούν τα παραπάνω κριτήρια για τη δημιουργία θεραπευτικού περιβάλλοντος. Τέλος, συμπερασματικά αναφέρεται η υπάρχουσα κατάσταση στην εποχή μας σχετικά με τη αξία που δίνεται στην ιδιαιτερότητα της αντιμετώπισης από αρχιτεκτονικής πλευράς των κτιρίων υγείας, τόσο στην Ελλάδα όσο και στον υπόλοιπο κόσμο και τονίζεται για ακόμη μία φορά η αδιαμφισβήτητη συμβολή του περιβάλλοντος στην ψυχολογία και την ευεξία των χρηστών.
Π ε ρ ι ε χ ο μ ε ν α
Εισαγωγη Υγεια / Θεραπεια Νοσοκομειο Στρεσ Θεραπευτικο περιβαλλον Βιωσιμοτητα Στοιχειοθετημενοσ σχεδιασμος Φωτισμος Αερισμος Ακουστικη Υλικα Χρωμα Τεχνη Φυση Παραδειγματα Συμπερασματα
2 3 3-4 4 5 6 6 7 8 8 9 10 11 12 13-14 16
E ι σ α γ ω γ η
Συνεχώς αυξανόμενος αριθμός επιστημονικών ερευνών αποδεικνύει την άμεση και αξιοσημείωτη επίδραση του δομημένου περιβάλλοντος των νοσοκομείων στο ευ ζειν και στην ασφάλεια του ασθενούς, των επισκεπτών, αλλά ταυτόχρονα στην αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα του προσωπικού και γενικότερα στην ποιότητα και το κόστος των παρεχομένων υπηρεσιών. Όπως έχει επισημάνει ο Σωκράτης, όταν τα σώματα ασθενούν, οι ψυχές αρρωσταίνουν περισσότερο. Η ιατρική παρασυρμένη ίσως από της ταχύτατες τεχνολογικές εξελίξεις, έχει δώσει μεγαλύτερη έμφαση στη θεραπεία της σωματικής αρρώστιας και λιγότερο στον πόνο της ψυχής που τη συνοδεύει. Το πνεύμα αυτό επηρέασε και τους χώρους υγείας. Τα σύγχρονα νοσοκομεία ιατρικοποιούνται όλο και περισσότερο και δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν ολιστικά τον ασθενή, παρέχουν μόνο ιατρική θεραπεία και δεν υπολογίζεται πως η ψυχολογική και κοινωνική κατάσταση του ασθενή μπορεί να συμβάλει σε αυτήν. Τι ορίζουμε ως θεραπευτική αρχιτεκτονική ? Με τον όρο θεραπευτική αρχιτεκτονική δεν αναφερόμαστε προφανώς σε μία αρχιτεκτονική που είναι ικανή να θεραπεύσει, αλλά ψάχνουμε μία αρχιτεκτονική που θα πετυχαίνει μία θεραπευτική συνεισφορά στην διαδικασία αποκατάστασης της υγείας κάποιου. Ένα θεραπευτικό περιβάλλον είναι το αποτέλεσμα ενός στοιχειοθετημένου σχεδιασμού που έχει επιδείξει μετρήσιμες βελτιώσεις στα φυσικά και ψυχολογικά επίπεδα των ασθενών και του προσωπικού, των γιατρών και των επισκεπτών. 2
Υγεια / Θεραπεια Η υγεία καθορίζεται από την ισορροπία ανάμεσα στις δυνάμεις του περιβάλλοντος και την ατομική συμπεριφορά. Ιπποκράτης Υγεία είναι κατάσταση πλήρους αρμονίας με το σύμπαν. Πλάτωνας
Είναι πιθανό ότι ο καθένας έχει κάποια αρνητική ανάμνηση από οικογενειακή ασθένεια που συνδέεται με κάποιο νοσοκομείο. Για τους περισσότερους, το νοσοκομείο συμβολίζει τον τόπο όπου, εκτός από τη γέννηση ενός μωρού, συμβαίνουν κακά (ή τουλάχιστον δύσκολα) πράγματα. Το νοσοκομείο όπως είναι κοινά αποδεκτό είναι το πιο σύνθετο κτιριακό έργο, από αρχιτεκτονικής πλευράς. Επιπρόσθετα, σαν μία χωρολειτουργική οντότητα, σαν ένα μοντέλο οργάνωσης διεκδικεί την πρώτη θέση από πλευράς πολυπλοκότητας δραστηριοτήτων, λειτουργιών και οργανωτικών σχημάτων. Πρόκειται για ένα ζωντανό οργανισμό που συνεχώς αναπτύσσεται, με απρόβλεπτες μελλοντικές απαιτήσεις, τόσο λειτουργικά όσο και τεχνολογικά. Η ψυχολογία του χώρου και η άνεση του χρήστη, είναι εξίσου σημαντικά με την τεχνολογική του υποδομή.
Υγεία είναι η επίτευξη της βέλτιστης φυσικής και διανοητικής ευεξίας και κοινωνικής ευημερίας και όχι μόνο η απουσία της ευδιάκριτης ασθένειας σε σχέση πάντοτε με το περιβάλλον. Παγκόσμιος οργανισμός υγείας 3
Ν ο σ ο κ ο μ ε ι ο
Στρεσ
Στο νοσοκομείο μπορούμε να διακρίνουμε τρεις ομάδες: • Οι ασθενείς είναι σαφώς η κυριότερη ομάδα ιεραρχικά, γιατί το νοσοκομείο έχει ιδρυθεί και λειτουργεί αποκλειστικά για αυτούς. Η ομάδα αυτή βρίσκεται κάτω από τη μεγαλύτερη ψυχολογική πίεση. • Οι εργαζόμενοι περνούν εκεί ένα μεγάλο μέρος της ημέρας και της ζωής τους. Είναι οι μονιμότεροι χρήστες των χώρων υγείας και γι’ αυτό η ικανοποίησή τους είναι εξίσου σημαντική με αυτήν των ασθενών. • Οι συνοδοί συγγενείς και οι επισκέπτες. Κατά κανόνα είναι πρόσωπα στενά δεμένα με τους ασθενείς και κατέχονται από φυσική ανησυχία και εκνευρισμό. Οι ασθενείς που έχουν ένα υψηλό επίπεδο κοινωνικής υποστήριξης βιώνουν λιγότερο στρες και αναρρώνουν γρηγορότερα από εκείνους που δεν έχουν ένα δίκτυο υποστήριξης από οικογένεια και φίλους.
Η εμπειρία της νοσηλείας είναι από μόνη της μία πηγή ψυχολογικού στρες για τους περισσότερους ασθενείς, άσχετα με την φύση της ασθένειας. Τα επίπεδα στρες των ασθενών παίζουν σημαντικό ρόλο στο πόσο δεκτικό είναι το άτομο στη θεραπεία και πόσο σύντομα ανταποκρίνεται σε αυτήν. Κατ’επέκταση χαμηλά επίπεδα στρες βελτιώνουν τα αποτελέσματα στην πορεία θεραπείας ή ανάρρωσής τους. Eπιπρόσθετο στρες προκαλείται από φτωχά σχεδιασμένα φυσικά περιβάλλοντα. Ένας σωστός σχεδιασμός απαιτεί ένα φυσικό περιβάλλον που μειώνει το στρες : ένα που να είναι ψυχολογικά υποστηρικτικό για τους ασθενείς και τις οικογένειες τους που αντιμετωπίζουν το άγχος της ασθένειας, αλλά επίσης και για το προσωπικό που τους φροντίζει. 4
Θεραπευτικο περιβαλλον Η κοινή αντίληψη του «νοσοκομειακού» περιβάλλοντος είναι αυτή ενός περιβάλλοντος περίπλοκου, ιδρυματικού και αφιλόξενου, που εντείνει τα αρνητικά συναισθήματα και προκαλεί στρες. Πρωταρχικός ρόλος του θεραπευτικού περιβάλλοντος είναι να συντελεί στη μείωση των επιπέδων stress στους ασθενείς και, συνεπακόλουθα, στη βελτίωση των αποτελεσμάτων στην πορεία θεραπείας ή ανάρρωσής τους. Τα βασικά κριτήρια ενός αποτελεσματικού θεραπευτικού περιβάλλοντος είναι να : • έχει ποικιλία και καινοτομία στοιχείων στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό • να μειώσει κάθε είδους αγχωτικού παράγοντα στο περιβάλλον • να διευκολύνει ιατρικές υπηρεσίες, • να ικανοποιεί τις πέντε αισθήσεις όπως και πνευματικές ανάγκες, • να εισάγει κοινωνικό-πολιτιστικές και περιβαλλοντικές δραστηριότητες • να δίνει τη δυνατότητα στον ασθενή να εκφράσει τη διαφορετικότητά του και να αισθάνεται προσωπική άνεση και αξιοπρέπεια. Παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη για τη δημιουργία ενός θεραπευτικού περιβάλλοντος: • Χώρος διαμονής για οικογένειες • Ρύθμιση του θορύβου • Ποιότητα αέρα • Θερμική άνεση • Ιδιωτικότητα • Φωτισμός • Επικοινωνία • Θέα στη φύση • Χρώμα • Υφή
5
Β ι ω σ ι μ ο τ η τ α
Στοιχειοθετημενος Σχεδιασμος Ο Στοιχειοθετημένος Σχεδιασμός (Evidence-Based Design ή EBD) είναι ένα πεδίο μελέτης που δίνει έμφαση στη χρήση τεκμηριωμένων στοιχείων, τα οποία επηρεάζουν τη διαδικασία σχεδιασμού. Λαμβάνει αποφάσεις βασιζόμενος στις καλύτερες διαθέσιμες πληροφορίες που προκύπτουν από την έρευνα, από τις αξιολογήσεις των προγενέστερων έργων. Προσφέρει έτσι στοιχεία σχετικά με το τι αποδίδει και τι όχι στο σχεδιασμό του κτιρίου για την ποιοτική χρήση του, φέρνει την εμπειρία στη διαδικασία σχεδιασμού για να υποστηρίξει τη φαντασία, την κρίση και την εκτίμηση. Ο εμπειρισμός αντικαθιστά τη φιλοσοφία. Τα περισσότερα από τα επιστημονικά στοιχεία που είναι διαθέσιμα για τους αρχιτέκτονες σχετικά με το πώς το χτιστό περιβάλλον επηρεάζει την ανθρώπινη συμπεριφορά, προέρχονται από τη μελέτη της περιβαλλοντικής ψυχολογίας. Ωστόσο μπορεί να χρησιμοποιηθεί βιβλιογραφία απο τους τομείς της ιατρικής, της νοσηλευτικής, της διοίκησης, των μηχανικών, του βιομηχανικού σχεδιασμού, της τεχνολογίας, της ψυχολογίας, της κοινωνιολογίας, της ανθρωπολογίας, των φυσικών επιστημών και των οικονομικών. Η βιοκλιματική, είναι ο κλάδος της αρχιτεκτονικής που λαμβάνει υπόψη του τις επιταγές της οικολογίας και της βιωσιμότητας. Τα αποτελέσματα του βιοκλιματικού σχεδιασμού, ειδικά όταν προσεγγίζεται σωστά, είναι η δημιουργία ενός κτιρίου φιλικού προς το περιβάλλον, αλλά κυρίως προς τον άνθρωπο,προσφέροντάς του ένα περιβάλλον κατοίκησης με συνθήκες άνεσης ικανές να του παρέχουν μία υγιεινή και ευχάριστη διαβίωση. Ο σύγχρονος άνθρωπος περνάει πάνω από το 80% της ζωής του σε κλειστούς χώρους ή εν γένει δομημένους χώρους, γεγονός που καθιστά τις επιπτώσεις του ακατάλληλου εσωτερικού περιβάλλοντος ιδιαίτερα σοβαρές.
6
φωτισμοσ
Το φως είναι η πιο σημαντική περιβαλλοντική εισαγόμενη δύναμη μετά το φαγητό, στον έλεγχο της σωματικής λειτουργίας. Richard Wurtman
Τα επίπεδα έκθεσης στο φως της ημέρας, είναι αυτά που ασκούν επιρροή στην ψυχική ευημερία. Η έκθεση σε φως είναι ζωτική για τον άνθρωπο και έχει αισθητά θετικές επιδράσεις στους ασθενείς, όπως στον πόνο, στην κατάθλιψη, στη μείωση άγχους, στο χρόνο νοσηλείας. Eίναι ικανή να επισπεύσει και να ενισχύσει τη θεραπεία, συμβάλλοντας στην παραγωγή των κατάλληλων ορμονών και βιταμινών.
Ο φωτισμός σε έναν εσωτερικό χώρο πρέπει να ικανοποιεί τρεις λειτουργίες: • να εξασφαλίζει την ασφάλεια των χρηστών στους εσωτερικούς χώρους • να διευκολύνει την διεξαγωγή των οπτικών εργασιών • να βοηθάει στην δημιουργία ενός κατάλληλου οπτικού περιβάλλοντος
7
Α ε ρ ι σ μ ο σ
Ακουστικη
Ο θόρυβος είναι ένας από τους πιο επιβλαβής περιβαλλοντικούς στρεσογόνους παράγοντες. Αρκετές έρευνες έχουν δείξει ότι ο θόρυβος επιδεινώνει τα αποτελέσματα των ασθενών, για παράδειγμα, αυξάνει την πίεση του αίματος, τους παλμούς της καρδιάς, την ανάγκη για παυσίπονα χαμηλώνοντας το προσωπικό όριο πόνου και κρατά το μυαλό διεγερμένο με αποτέλεσμα ο ασθενής να μην μπορεί να ξεκουραστεί ή να κοιμηθεί.
Ο βασικός λόγος αερισμού είναι να αραιωθούν και να αφαιρεθούν οι ρυπαντές που δημιουργούνται στο εσωτερικό με σκοπό να προστατευθούν οι ένοικοι και τα περιεχόμενα του κτιρίου, αλλά και η παροχή ενός άνετου εσωτερικού περιβάλλοντος για τους ενοίκους. Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι η ποιότητα του αέρα του νοσοκομείου και ο αερισμός (αλλαγές του αέρα ανά ώρα, τύπος των φίλτρων, κατεύθυνση της ροής αέρα και πίεση αέρα) επηρεάζουν αποφασιστικά τα επίπεδα συγκέντρωσης αερομεταφερόμενων παθογόνων και ως εκ τούτου επηρεάζουν ισχυρά τα ποσοστά των μολύνσεων.
Έρευνα υποδεικνύει ότι η πιο αποτελεσματική γενική στρατηγική για να επιτευχθεί ένα ήσυχο νοσοκομείο είναι να δοθεί έμφαση στον κατάλληλο σχεδιασμό του φυσικού περιβάλλοντος, αντί να επιχειρείται αλλαγή στη συμπεριφορά του προσωπικού και την κουλτούρα του οργανισμού. Σε αντιπαράθεση με το θόρυβο, διάφορες μελέτες σε ομάδες ασθενών έχουν δείξει ότι η ευχάριστη μουσική, ειδικά όταν είναι ελεγχόμενη, μπορεί να μειώσει την ανησυχία ή το στρες και βοηθά κάποιους ασθενείς να αναρρώσουν.
8
Υλικα Ο χρήστης αγγίζει τα συνθετικά στοιχεία του χώρου, νιώθει το κλίμα και
διαμορφώνει τη συναισθηματική του κατάσταση, πολλές φορές ασυνείδητα. Τα υλικά έχουν τη δυνατότητα να επηρεάζουν την άνεση και πολλές άλλες δράσεις. Η υλικότητα έχει μία άμεση επίδραση στη γενική αίσθηση του περιβάλλοντος. Το ξύλο είναι φιλικό προς τον άνθρωπο, καθώς αποκρίνεται θετικά σε αυτό. Προσφέρει μια ζεστασιά στο χώρο κάνοντας τον ανοιχτό και ευπρόσδεκτο. Υπάρχουν ενδείξεις ότι μαλακά υλικά, όπως ο τάπητας, είναι περισσότερο αποδεκτά από τους ασθενείς, σε αντιδιαστολή με σκληρά ή γυαλιστερά υλικά όπως τα δάπεδα βινυλίου ή λινόλεουμ. Τα ‘‘πράσινα’’ υλικά κατασκευής χωρίς τοξικά συστατικά και με μικρή διαρροή αερίων μπορούν να συμβάλλουν στη γρηγορότερη ανάρρωση. Η ελαφρότητα ενός δωματίου, το εσωτερικό χρώμα και η διακόσμηση, έχουν ισχυρές επιδράσεις στα συναισθήματα των ανθρώπων. Κίνηση του ενδιαφέροντος, αισθήματα εγρήγορσης, ακόμα και ευτυχίας μπορεί να προκληθούν ή να ανασταλούν. Παράγοντες που επηρεάζουν τη σχεδιαστική προσέγγιση: • Η χρηστικότητα των υλικών • Οι μηχανικές και φυσικές τους ιδιότητες • Ο χρόνος ζωής • Το κόστος τους • Το οικολογικό τους αποτύπωμα
9
Χρωμα
Είνα το χρώμα που διεγείρει. Μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της αρτηριακής πίεσης και της αναπνοής. Το κόκκινο φως λέγεται ότι μειώνει τον πόνο από ρευματισμούς και αρθρίτιδες. Διαστέλλει τα αιμοφόρα αγγεία και παράγει θερμότητα στους ιστούς.
Είνα εξαιρετικό για τα νεύρα, τον εγκέφαλο και την αναζωογόνηση.
Έχει αντισπασμωδική επίδραση.
Οι γιατροί και οι ψυχολόγοι συμφωνούν πως οτιδήποτε μπορεί να επηρεάσει την ψυχολογία και το νου ενός ανθρώπου, μπορεί να επηρεάσει και τη φυσική του κατάσταση, κάτι που κάνουν τα χρώματα. Συγκεκριμένοι χρωματικοί συνδυασμοί έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν την χωρική αντίληψη και τη διάθεση του χρήστη. Οι άνθρωποι που περιβάλλονται απο ζωηρά και φωτεινά χρώματα, χαίρουν καλύτερης φυσικής κατάστασης και ψυχικής ηρεμίας από εκείνους που περιβάλλονται από σκούρα και μουντά χρώματα.
Είναι καταπραυντικό και δροσιστικό. Δημιουργεί αίσθηση ασφάλειας, μάλλον λόγω του ότι συνειρμικά συνδέεται με τη φύση.
Μειώνει το νευρικό ενθουσιαμσό και μπορεί να είναι ταυτόχρονα ηρεμιστικό αλλά και εμψυχωτικό. Στη δράση του στον ανθρώπινο οργανισμό, μειώνει την αρτηριακή πίεση και την καρδιακή συχνότητα.
Η ποικιλία χρωμάτων είναι ψυχολογικά πιο ευεργετική. Μία μονοχρωματική σκηνή σε όλο το κτίριο μπορεί να γίνει αντιληπτή σαν ιδρυματική. 10
Τεχνη Οι τέχνες μπορούν να συμβάλλουν στη δημιουργία ενός ηρεμότερου, καθησυχαστικού και προστατευτικού περιβάλλοντος. Στα νοσοκομεία η θεραπεία με την τέχνη μπορεί να συμβάλει στην απόσπαση των ασθενών από τον πόνο τους, να τους δώσει τη δυνατότητα να δουν την ομορφιά γύρω τους και να τους ενθαρρύνει να αισθανθούν ότι αξίζει να παλέψουν για τη ζωή. Σύμφωνα με μελέτες οι θεραπευτικές τέχνες (healing arts, therapeutic arts) συμβάλλουν στην ταχύτερη ανάρρωση του ασθενή βοηθώντας τον να χειριστεί και να αντιμετωπίσει, όσο το δυνατόν καλύτερα τη νοσοκομειακή εμπειρία. Ο ρόλος τους είναι να μεταφέρουν θετική ενέργεια και μία αίσθηση άνεσης σε χώρους, οι οποίοι συνήθως βιώνονται ως χώροι με υψηλή συγκινησιακή φόρτιση,έστω και πρόσκαιρα. Είναι προφανές ότι κάθε έργο τέχνης δεν είναι κατάλληλο για το περιβάλλον ανάρρωσης. Η αφηρημένη τέχνη, όταν χαρακτηρίζεται από στοιχεία βίαιου χαρακτήρα με οξυκόρυφες και σκληρές γραμμές, έχει αρνητική επίδραση σε κάποιες ομάδες ασθενών.
11
Φυση Η φύση είναι ευεργετική για το σώμα και το μυαλό.Παίζει σημαντικό ρόλο στην ψυχολογική θρέψη, αποσπά την προσοχή και ανακουφίζει τον πόνο. Η φύση μέσω αισθητηριακών ερεθισμάτων επιδρά στην πνευματική ισορροπία του ατόμου. Ένας αναπτυσσόμενος όγκος έρευνας συνδέει τη έκθεση στη φύση με βελτιωμένα ιατρικά αποτελέσματα. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους οι ασθενείς, οι επισκέπτες και το προσωπικό των νοσοκομείων μπορούν να έρθουν σε επαφή με τη φύση: • Θέαση της φύση από ένα παράθυρο ή σε εικόνες κρεμασμένες στους τοίχους, • Eπίσκεψη ενός φυσικού περιβάλλοντος, όπως ένας κήπο ή ένα κοντινό πάρκο, • Επαφή με φυτά εσωτερικού χώρου ή λουλούδια Που επιλέγει κάποιος νοσηλευόμενος να πάει όταν είναι αγχωμένος ? Το 95% των ερωτηθέντων παρουσίασαν μία θετική αλλαγή στη διάθεση τους έχοντας περάσει λίγο χρόνο σε εξωτερικό χώρο, και λιγότερο έντονα συναισθήματα ανησυχίας και άγχους. Οι κήποι λοιπόν στις εγκαταστάσεις υγείας αποτελούν το πιο σημαντικό και βασικό μέσο για την αντιμετώπιση του στρες. Ένας κήπος: • Βοηθάει τους ασθενείς να επιστρατεύσουν τις δικές τους εσωτερικές θεραπευτικές πηγές • Παρέχει ένα περιβάλλον όπου το προσωπικό μπορεί να διεξάγει φυσική θεραπεία με τους ασθενείς • Παρέχει στο προσωπικό μία αναγκαία απομάκρυνση από το άγχος στη δουλειά • Παρέχει ένα χαλαρωτικό περιβάλλον για την αλληλεπίδραση ασθενώνεπισκεπτών μακριά από εσωτερικό του νοσοκομείου • Δημιουργεί ευκαιρίες για φυσική κίνηση και δραστηριότητα 12
Παραδειγματα Τοποθεσία:
Λισαβόνα, Πορτογαλία
Αρχιτέκτονας :
Charles Correa Associates
Χρονιά :
2010
Eρευνητικό κέντρο νευροεπιστημών, προβλημάτων όρασης και καρκίνου.
Οι εγκαταστάσεις διαχωρίζονται σε 3 μονάδες • Η μονάδα Α είναι το τετραώροφο κτίριο. Διαγνωστικές και θεραπευτικές περιοχές καταλαμβάνουν τα δυο χαμηλότερα επίπεδα, ενώ οι άνω δύο όροφοι είναι αφιερωμένοι στα ερευνητικά εργαστήρια. Ένας τροπικός κήπος που αναπτύσσεται στο εσωτερικό του κτιρίου είναι προσιτός στους ασθενείς και προσωπικό. • Η μονάδα Β , είναι μια μικρότερη δομή που στεγάζει, το εστιατόριο, τον εκθεσιακό χώρο, και ένα αμφιθέατρο στο επίπεδο της εισόδου και στο ανώτερο επίπεδο το συνεδριακού κέντρο, μαζί με τα γραφεία του ιδρύματος που συνδέεται μέσω μιας κομψής γυάλινης γέφυρας με τα ερευνητικά εργαστήρια. • Η μονάδα Γ το τρίτο βασικό στοιχείο του συγκροτήματος, είναι ουσιαστικά ένα υπαίθριο αμφιθέατρο μπροστά στο ποτάμι για δημόσιες παραστάσεις και εκδηλώσεις της κοινότητας. Οι 3 μονάδες που αποτελούν το έργο έχουν σχεδιαστεί ώστε να δημιουργούν ένα μακρύ μονοπάτι 125 μέτρων που οδηγεί διαγώνια στην περιοχή προς την ανοικτή θάλασσα. Το έργο είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα μιας ολιστικής προσέγγισης για την αειφορία. Έχει γίνει προσπάθεια να χρησιμοποιηθεί η φύση, το νερό, ο ουρανός και η παρουσία του τροπικού κήπου ως θεραπεία για τους ασθενείς. Ένα υψηλής τεχνολογίας σύστημα διαχείρισης κτιρίου επιτρέπει την ενσωμάτωση πολλών διαφορετικών λύσεων περιβαλλοντικού ελέγχου. 13
Τοποθεσία:
Chicago, United States
Αρχιτέκτονας :
Perkins+Will
Χρονιά :
2012
Το νοσοκομείο με 386 κλίνες, εγκαταστάσεις διάγνωσης και θεραπείας.
Το κτίριο αποτελείται από μια ορθογώνια βάση επτά επιπέδων, που περιέχουν νέες διαγνωστικές και θεραπευτικές εγκαταστάσεις, και ολοκληρώνεται από ένα καμπυλόγραμμο πύργο πέντε επιπέδων όπου βρίσκονται τα δωμάτια των ασθενών. Στη συμβολή του νέου και παλαιού νοσοκομείου είναι ένα περίπτερο εισόδου του οποίου η οροφή είναι διαμορφωμένη για να παρέχει έναν κήπο στους ασθενείς και το προσωπικό. Φεγγίτες που ενεργούν ως γλυπτά στοιχεία του κήπου παρέχουν φυσικό φως στο κάτω μέρος. Όλα στηρίζονται στο χρόνο που σπαταλούν οι άνθρωποι για να μεταβαίνουν από το ένα σημείο στο άλλο, αλλά και στην ασφάλεια των ασθενών. Μεγιστοποιείται η ποσότητα της εξωτερικής επιφάνειας τοίχου και του αριθμό των παραθύρων, κάτι που επιτρέπει στο φως της ημέρας να εισέλθει στα δωμάτια ,αλλά και θέα από κάθε δωμάτιο ασθενούς. Οι καινοτομίες που αναπτύσσονται στο κτίριο περιλαμβάνουν: • Το σχήμα πεταλούδας, το οποίο δίνει στο νοσηλευτικό προσωπικό ένα σαφές πεδίο ορατότητας των δωματίων των ασθενών • Η ποιότητα της κυκλοφορίας του αέρα • Μονόκλινα δωμάτια που έχουν σχεδιαστεί με ξεχωριστές ζώνες για τον ασθενή, την οικογένεια και το προσωπικό. Τα δωμάτια των ασθενών έχουν ένα ενιαίο σχέδιο, έτσι ώστε οι γιατροί και οι νοσηλευτές να βρίσκουν τον ίδιο εξοπλισμό στο ίδιο μέρος για να εξασφαλιστεί ότι δεν χάνεται πολύτιμος χρόνος σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. 14
Σ υ μ π ε ρ α σ μ α τ α
Το διαμορφωμένο περιβάλλον επηρεάζει σε μεγάλο ποσοστό την ευεξία του ανθρώπου. Ειδικότερα στην περίπτωση των χώρων υγείας, όπου ο άνθρωπος βρίσκεται στην πλέον ευαίσθητη και ευάλωτή του εκδοχή, το περιβάλλον έχει ακόμη πιο μεγάλη επίδραση, οπότε και πρέπει να έχει χαρακτήρα θεραπευτικό, υποστηρικτικό και να εστιάζει στον άνθρωπο. Oι αρχιτέκτονες κατέχουν το σημαντικότερο ρόλο στη διαμόρφωση των μελλοντικών ιατρικών εγκαταστάσεων, εγγυώντας συγχρόνως την προσφορά ποιοτικής φροντίδας στο περιβάλλον του νοσοκομείου. Από τότε που οι εξελίξεις στην ιατρική και την ιατρική τεχνολογία αλλάζουν τόσο γρήγορα το γενικό πλαίσιο των νοσοκομείων και τη λειτουργία των δωματίων των ασθενών, οι κατευθυντήριες γραμμές πρέπει να επανεξετάζονται συνέχεια ώστε ο προγραμματιστής και σχεδιαστής να επιβεβαιώσουν την εγκυρότητά τους. Το θεραπευτικό περιβάλλον έχει μεγάλα περιθώρια να συνεισφέρει στην εξοικονόμηση ενέργειας και στο βιώσιμο σχεδιασμό.
16