Architectural Traces of Artificial Intelligence by Eleni Chasioti

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο Πνιπηερληθή ΢ρνιή | Σκήκα Αξρηηεθηόλσλ Μεραληθώλ

EΡΔΤΝΗΣΙΚΗ ΔΡΓΑ΢ΙΑ

Τεσνηηή νοημοζύνη: Απσιηεκηονικέρ Ισνογπαθίερ ηηρ Ππόβλετηρ Architectural Traces of Artificial Intelligence

΢ηξηλνπνύινπ Γεσξγία | (7892) Υαζηώηε Διέλε | (7923) Δπηβιέπνπζα Καζεγήηξηα Βνγηαηδάθε Μαξία

Ινύληνο 2018 1

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

1 Natalie Foss | Artificial Intelligence

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Θα ζέιακε λα επραξηζηήζνπκε ηελ θαζεγήηξηά καο θα Βνγηαηδάθε, γηα ηελ επίβιεςε θαη πνιύηηκε βνήζεηά ηεο θαη ηηο νηθνγέλεηέο καο, γηα ηε ζηήξημή ηνπο.

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

2 Lunacy | Microchip Mind Control

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Ζ ζεκεξηλή επνρή ραξαθηεξίδεηαη σο επνρή κηαο γξήγνξεο ηερλνινγηθήο αιιαγήο, ζε παγθφζκην επίπεδν. Τα λέα ηερλνινγηθά κέζα πνπ ζπλερψο πξνζηίζεληαη έρνπλ επηθέξεη ξηδηθέο αιιαγέο ηφζν ζε θνηλσληθφ, φζν θαη ζε πνιηηηθφ θαη νηθνλνκηθφ επίπεδν. Με ηελ αλάδπζε ηνπ λένπ παγθφζκηνπ ηζηνχ Web 2.0 θαη ηελ παγθνζκηνπνίεζε, είκαζηε ζε ζέζε λα αιιειεπηδξνχκε, λα κνηξαδφκαζηε θαη λα επηθνηλσλνχκε ζε πνιχ κεγαιχηεξν βαζκφ, απ‟ φηη ζην παξειζφλ. Δπνκέλσο, δνχκε ζε έλα πιήξσο ςεθηαθφ ζχκπαλ, φπνπ νη πνζφηεηεο πιεξνθνξίαο πνπ ην δηαθαηέρνπλ θαίλεηαη λα μεπεξλνχλ ηε θαληαζία. Οη δηάθνξεο πιεξνθνξίεο κεηαγξάθνληαη ζε δεδνκέλα. Τα ςεθηαθά δεδνκέλα πνιιαπιαζηάδνληαη κε ξαγδαίνπο ξπζκνχο. Πέξα απφ ηελ παξαγσγή ηνπο, απαηηείηαη ε δπλαηφηεηα απνζήθεπζήο ηνπο. Απφ ηελ επνρή ησλ κηθξψλ δεδνκέλσλ (small data), έρνπκε πεξάζεη πιένλ ζηελ επνρή ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ (big data), ηα νπνία είλαη ηφζν κεγάια ζχλνια δεδνκέλσλ, ψζηε λα θαζηζηνχλ ηηο παξαδνζηαθέο κεζφδνπο αλάιπζεο θαη επεμεξγαζίαο αλεπαξθείο. Τα δεδνκέλα ζπιιέγνληαη κέζσ ησλ πξνγξακκαηηζηηθψλ δηαδηθαζηψλ πνπ εθηεινχληαη ζε δηάθνξεο αξρηηεθηνληθέο θιίκαθεο. Απφ ηελ θιίκαθα ηνπ πιαλήηε, ζηελ αζηηθή θαη ηελ αηνκηθή, κέρξη ηελ κηθξνθιίκαθα. Όπσο είλαη θπζηθφ, απηφο ν φγθνο δεδνκέλσλ δελ είλαη δηαρεηξίζηκνο απφ ηνλ αλζξψπηλν λνπ. Οδεγεζήθακε ζε κηα „έμαξζε‟ ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο, νδεγνχκελε ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηελ πξφζθαηε έθξεμε ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ (big data) (Bean, 2017). Δθπαηδεχνπκε ινηπφλ ηηο κεραλέο, πξνθεηκέλνπ λα είλαη ζε ζέζε λα παξέρνπλ ιχζεηο ζηα ζχγρξνλα πξνβιήκαηα. Ο ξφινο θαη ε ιεηηνπξγία ησλ κεραλψλ δηαθνξνπνηείηαη απφ απηφλ πνπ είρακε ζπλεζίζεη ζην παξειζφλ, 10

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

δηφηη αθνχ ηηο ηξνθνδνηήζνπκε κε δεδνκέλα, ηηο αθήλνπκε λα ηα επεμεξγαζηνχλ θαη λα εμάγνπλ ζπκπεξάζκαηα κε ην δηθφ ηνπο ηξφπν. Ζ εθκάζεζε κεραλψλ δελ έρεη πιήξσο εμειηρζεί, σζηφζν έρεη ελδηαθέξνλ λα αλαινγηζηνχκε ηα νθέιε θαη ηηο πηζαλέο δπζθνιίεο ηεο αλάπηπμεο ησλ κεραλψλ. Δθηφο απφ ηνλ φγθν ηεο πιεξνθνξίαο πνπ απμάλεηαη θαζεκεξηλά, ηαπηφρξνλα πνιιαπιαζηάδεηαη θαη ε ππνινγηζηηθή δχλακε ησλ κεραλψλ, πξνθεηκέλνπ λα είλαη ζε ζέζε λα αληεπεμέιζνπλ ζηηο λέεο απαηηήζεηο. Ζ δηαρείξηζε ηεο πιεξνθνξίαο γίλεηαη κε ηε βνήζεηα ηνπ εμειηθηηθνχ πξνγξακκαηηζκνχ (computation). Πξφθεηηαη γηα αιγνξίζκνπο εκπλεπζκέλνπο απφ βηνινγηθά πξφηππα θαη βαζηζκέλνπο ζηε ινγηθή δνθηκήο-ιάζνπο, γηα ηελ επίιπζε ελφο πξνβιήκαηνο κε ηειηθφ ζθνπφ ηε ζηνραζηηθή εχξεζε ηεο βέιηηζηεο ιχζεο (Wikipedia, 2018). Με ηνλ ηξφπν απηφ επηηξέπεηαη ε πνηθηινκνξθία, ν αλαζπλδπαζκφο θαη ε αλαπαξαγσγή, δηεπθνιχλνληαο ηελ αλάδπζε θαηλνηφκσλ ιχζεσλ. Παξ‟ φηη φπσο αλαθέξεη ν Mario Carpo, νη αξρηηέθηνλεο θαζπζηεξνχλ λα ζπκθηιησζνχλ κε ηηο ηερλνινγηθέο αιιαγέο, δε ζα κπνξνχζαλ λα κείλνπλ αλεπεξέαζηνη απφ απηέο. Ζ δηαθνξεηηθή αληίιεςε γηα ηηο κεραλέο θαη ηνλ ηξφπν πνπ επεμεξγάδνληαη ηα δεδνκέλα, ηηο αλάγεη ζε λέα ςεθηαθά εξγαιεία ζρεδηαζκνχ. Ζ ηαρχηεηα θαη νη άπεηξεο επαλαιήςεηο πνπ πξνζθέξνπλ νη κεραλέο, εθζεηάδνπλ ηελ πνιππινθφηεηα, ηε κε-γξακκηθφηεηα θαη ηελ ππεξβνιηθή αλάιπζε. Ταπηφρξνλα, νη αιγφξηζκνη ηνπ εμειηθηηθνχ πξνγξακκαηηζκνχ (computation) απνηεινχλ δνκηθά ζπζηαηηθά απηήο ηεο αλαδπφκελεο αξρηηεθηνληθήο. Βαζηδφκελνη ζε λφκνπο ηεο θχζεο, παξέρνπλ ιχζεηο πνπ ζπλερψο ελεκεξψλνληαη θαη εμειίζζνληαη. Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν αιιάδεη θαη ν ξφινο ηνπ ίδηνπ ηνπ αξρηηέθηνλα ζηαδηαθά, ιφγσ 11

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ηεο γεληθφηεξεο πξνζβαζηκφηεηαο θαη ζπκκεηνρηθφηεηαο πνπ ραξαθηεξίδεη ηελ επνρή. Δίκαζηε κάξηπξεο κηαο δξακαηηθήο ςεθηνπνίεζεο, απηνκαηνπνίεζεο, εηθνλνπνίεζεο θαη ξνκπνηηθνπνίεζεο ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο θνηλσλίαο (Leonhard, 2015). Πέξα απφ θάζε ακθηβνιία, κεραλέο φισλ ησλ εηδψλ, ηφζν ινγηζκηθνχ (software) φζν θαη πιηθνχ (hardware), ζα παίμνπλ έλαλ φιν θαη κεγαιχηεξν ξφιν ζην κέιινλ καο, θαη ζηαδηαθά εμππλφηεξα κεραλήκαηα ζα επεξεάζνπλ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν δνχκε ηε δσή καο. Απηφ πνπ έρεη ζεκαζία είλαη πνηα ζα είλαη ηειηθά ε αλαινγία κεηαμχ ηνπ αλζξψπνπ θαη ηεο κεραλήο. Θα θαηαθέξνπλ λα έρνπλ κηα ζπλεξγαηηθή ζρέζε, ραξαθηεξηδφκελε απφ ηα πιενλεθηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θαζέλα; Ζ παξνχζα εξεπλεηηθή εξγαζία δηαηξέρεη ηε ζρεηηθή βηβιηνγξαθία, πξνθεηκέλνπ λα εμεηάζεη ηε ζρέζε πνπ έρεη δηακνξθψζεη ε ηερλεηή λνεκνζχλε κε ηελ αξρηηεθηνληθή ζήκεξα, κέζσ ησλ δηαδηθαζηψλ πξφβιεςεο πνπ ππφζρεηαη. Αξρηθά, αλαθέξνπκε νξηζκέλα ραξαθηεξηζηηθά ηεο επνρήο ησλ κηθξψλ δεδνκέλσλ (small data) θαη αληίζηνηρα ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ (big data), γηα λα γίλνπλ αληηιεπηέο νη αιιαγέο πνπ πξνέθπςαλ θαη ηειηθά νδεγεζήθακε ζηελ ηέηαξηε βηνκεραληθή επαλάζηαζε. Σηε ζπλέρεηα, παξαζέηνληαη νη ηξφπνη αλάιπζεο ησλ δεδνκέλσλ κέζσ ηεο εθκάζεζεο ησλ κεραλψλ, κέζσ ραξαθηεξηζηηθψλ παξαδεηγκάησλ. Έπεηηα, εζηηάδνπκε ζηελ αξρηηεθηνληθή θαη ζηηο δηαθνξεηηθέο θιίκαθέο ηεο πνπ επεξεάδεη ε ηερλεηή λνεκνζχλε (artificial intelligence), απφ ηελ πιαλεηηθή, κέρξη ηε κηθξνθιίκαθα κηαο κνλάδαο θαη παξαζέηνπκε νξηζκέλεο εηθαζίεο, γηα ηελ ελδερφκελε εμέιημε πνπ ζα κπνξνχζε λα έρεη απηή ε πεξηνρή.

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

3 Natalie Foss | Artificial Intelligence

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Σχκθσλα κε ην ιεμηθφ ηνπ παλεπηζηεκίνπ ηνπ Cambridge σο δεδνκέλα νξίδνληαη νη πιεξνθνξίεο, ηδίσο γεγνλφηα ή αξηζκνί, πνπ ζπιιέγνληαη γηα λα εμεηαζηνχλ, λα ιεθζνχλ ππφςε θαη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηε ιήςε απνθάζεσλ ή νη πιεξνθνξίεο ζε ειεθηξνληθή κνξθή πνπ κπνξνχλ λα απνζεθεπηνχλ θαη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απφ έλαλ ππνινγηζηή. Σπρλά νη έλλνηεο „δεδνκέλα‟ θαη „πιεξνθνξίεο‟ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα εθθξάζνπλ ηελ ίδηα έλλνηα, φκσο ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ν βαζκφο πιεξνθνξίαο πνπ πεξηέρεη έλα ζχλνιν δεδνκέλσλ εμαξηάηαη απφ δηαθνξεηηθνχο παξάγνληεο. Γηα παξάδεηγκα, ην αλ έλα ζχλνιν δεδνκέλσλ είλαη πινχζην ζε πιεξνθνξία (informative) αιιά θαη ην αλ απηή ε πιεξνθνξία είλαη ρξήζηκε, θαηαλνεηή θαη επεμεξγάζηκε θαζνξίδεηαη απφ ηε κνξθή, ην κέζν κεηάδνζεο ησλ δεδνκέλσλ θαη ηνλ παξαιήπηε. Οη δηαδηθαζίεο ηεο ζπιινγήο θαη ρξήζεο δεδνκέλσλ πξαγκαηνπνηνχληαη εδψ θαη πνιιέο δεθαεηίεο ζηνλ ςεθηαθφ θφζκν. Δμειίζζνληαη ηφζν ζε κεγάιεο θιίκαθεο, ζε θπβεξλεηηθφ θαη επηζηεκνληθφ επίπεδν, φζν θαη ζε κηθξφηεξεο, δειαδή ζε αηνκηθφ επίπεδν. Τα δεδνκέλα βνεζνχλ ζηελ απεηθφληζε θαη δηαρείξηζε θαηαζηάζεσλ θαη γεληθφηεξα ζηε ζσζηφηεξε θαηαλφεζε ηνπ θφζκνπ γχξσ καο. H παξαγσγή, αλάιπζε θαη εξκελεία ησλ δεδνκέλσλ ζεσξνχληαλ ρξνλνβφξα θαη δαπαλεξή, θαη γεληθφηεξα παξείρε κηα ζηαηηθή απεηθφληζε ελφο θαηλνκέλνπ. Γεδνκέλεο ηεο ζρεηηθήο έιιεηςήο ηνπο, ηα πνηνηηθά δεδνκέλα ζεσξνχληαλ πνιχηηκν αγαζφ, θαιά θπιαζζφκελν θαη αληαιιάμηκν έλαληη πςεινχ θφζηνπο. Σηελ επνρή καο, ε αληίιεςε απηή έρεη ηξνπνπνηεζεί, ιφγσ ησλ ζπλερψο αλαπηπζζφκελσλ ηερλνινγηθψλ εμειίμεσλ. Ζ αιιαγή ηνπ ηξφπνπ παξαγσγήο, δηαρείξηζεο, αλάιπζεο, απνζήθεπζεο θαη ρξήζεο ηνπο, επέθεξε δηαθνξνπνηήζεηο ζηελ ίδηα ηνπο ηε κνξθή θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο. Τα δεδνκέλα 16

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ζήκεξα παξάγνληαη κε ξαγδαίνπο ξπζκνχο, ζε εμαληιεηηθέο πνζφηεηεο κε ρακειφ θφζηνο, ζε αληίζεζε κε ηα πξνεγνχκελα ρξφληα. Απηφ ηα θαζηζηά πην εχθνια πξνζβάζηκα θαη αλνηρηά ζε πνιχ επξχηεξν πιήζνο. Γηα πξψηε θνξά θαίλεηαη λα έρνπκε πεξηζζφηεξα δεδνκέλα απφ φηη ρξεηαδφκαζηε, θαη ζπρλά δελ γλσξίδνπκε πψο λα ηα αμηνπνηήζνπκε. Απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990, νη ςεθηαθέο ηερλνινγίεο εηζήγαγαλ έλα λέν πνιηηηζκφ θαη κηα λέα νηθνλνκία δεδνκέλσλ, πνπ έρνπλ ήδε αιιάμεη ηνπο πεξηζζφηεξνπο απφ ηνπο ηξφπνπο θαηαζθεπήο καο. Σήκεξα, βξηζθφκαζηε κπξνζηά ζε κηα επαλάζηαζε ησλ δεδνκέλσλ, ε νπνία ζηνρεχεη ζηελ αιιαγή ηνπ ηξφπνπ ζθέςεο καο (Carpo, 2017). H επαλάζηαζε απηή ζεκειηψζεθε απφ ην θχκα αλάπηπμεο ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσλίαο ηεο επνρήο καο. Πιεζψξα ςεθηαθψλ ζπζθεπψλ είλαη πιένλ εγθαηεζηεκέλεο ζε ρψξνπο θαηνίθεζεο θαη εξγαζίαο, δεκφζηνπο ρψξνπο αιιά θαη ζηνλ πξνζσπηθφ ππνινγηζηή ηνπ θαζελφο απφ εκάο. Όια απηά ηα λέα ηερληθά κέζα θαη νη λέεο πιαηθφξκεο νδεγνχλ ζηελ αληίιεςε ηεο θαζεκεξηλφηεηαο θαη ηνπ θφζκνπ πνπ δνχκε σο ζχλνια δεδνκέλσλ, ηα νπνία ζαξψλνληαη απφ ηερλνινγίεο δεδνκέλσλ. Τα δεδνκέλα πνπ παξάγνληαη ζήκεξα νλνκάδνληαη κεγάια δεδνκέλα (big data). Γηαλέκνληαη κέζσ λέσλ ηερλνινγηψλ επηθνηλσλίαο θαη αλαιχνληαη απφ κηα λέα γεληά αλάιπζεο δεδνκέλσλ, ζρεδηαζκέλε γηα λα δχλαηαη λα δηαρεηξηζηεί ηελ αθζνλία ηνπο. Ζ θιίκαθα ηνπ αλαδπφκελνπ θαηαθιπζκνχ δεδνκέλσλ, πνπ ραξαθηεξίδεη ηελ επνρή καο, κπνξεί λα ππνγξακκηζηεί απφ ηνλ ηζρπξηζκφ φηη «από ηελ απαξρή ηνπ αλζξώπηλνπ πνιηηηζκνύ κέρξη ην 2003, είρακε παξάγεη πέληε exabytes πιεξνθνξίαο, ελώ ζήκεξα παξάγνπκε απηή ηελ πνζόηεηα κέζα ζε δύν εκέξεο» (Varian απφ Kitchin, 2014). 17

4 Evolution of Data Storage ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

5 James Minchall | Connectivity

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Τα κεγάια δεδνκέλα (big data) απφ κφλα ηνπο, δελ απνηεινχλ ην κνλαδηθφ ζπζηαηηθφ απηήο ηεο επαλάζηαζεο ζην ρψξν ησλ δεδνκέλσλ. Φξεζηκνπνηνχληαη αθφκε ηα κηθξά δεδνκέλα (small data) ηνπ παξειζφληνο, ηα νπνία ελψλνληαη θαη θιηκαθψλνληαη ζε κεγαιχηεξεο δνκέο δεδνκέλσλ θαη θαη' επέθηαζε κεγαιχηεξεο δνκέο πιεξνθνξίαο. Δπηπξφζζεηα, ζεκαληηθφ ξφιν δηαδξακαηίδεη θαη ε αιιαγή ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ ζε φ,ηη έρεη λα θάλεη κε ηελ αλνηρηή πξνζβαζηκφηεηα, ηελ αζθαιή θνηλνπνίεζε θαη ηελ πλεπκαηηθή ηδηνθηεζία ησλ δεδνκέλσλ. Όπσο είλαη ινγηθφ, ν ηνκέαο ηεο αξρηηεθηνληθήο δε ζα κπνξνχζε λα κείλεη αλεπεξέαζηνο απφ απηή ηε λέα επνρή ησλ δεδνκέλσλ. Αξγά αιιά ζηαζεξά νη πξνεγκέλνη ζρεδηαζηέο πξνζπαζνχλ λα πξνζαξκνζηνχλ ζηε λέα απηή πξαγκαηηθφηεηα θαη λα αληιήζνπλ απφ απηήλ ην θαιχηεξν δπλαηφ απνηέιεζκα. Απφ ηελ πξώηε ςεθηαθή επνρή ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990, νη ζρεδηαζηέο ρξεζηκνπνηνχζαλ ηε δχλακε ησλ ππνινγηζηψλ λα επεμεξγάδνληαη γξεγνξφηεξα θαη απνηειεζκαηηθφηεξα ηα πεξηνξηζκέλα δεδνκέλα πνπ ηνπο εηζήγαγαλ, ηα ιεγφκελα κηθξά δεδνκέλα (small data), κε ζθνπφ ηε γέλλεζε λέσλ κνξθψλ. Απηφ πνπ εληππσζίαζε εμ' αξρήο ηνπο ζρεδηαζηέο, ήηαλ φηη βξίζθνληαλ πιένλ ζε ζέζε λα παξάγνπλ πνηθηιία κνξθψλ, ρσξίο λα είλαη αληίγξαθα ε κία ηεο άιιεο. Καζέλα ςεθηαθά παξαγφκελν αληηθείκελν κπνξνχζε λα είλαη δηαθνξεηηθφ, ρσξίο επηπξφζζεην θφζηνο. Ωζηφζν ν ηξφπνο επεμεξγαζίαο ησλ δεδνκέλσλ ήηαλ κε ππνινγηζηηθέο θαη επηζηεκνληθέο κεζφδνπο ήδε γλσζηέο ζηνλ αλζξψπηλν λνπ. Θα κπνξνχζαλ δειαδή ζε βάζνο ρξφλνπ θαη νη ίδηνη λα παξάγνπλ αληίζηνηρα απνηειέζκαηα, απιψο νη ππνινγηζηέο δηεπθφιπλαλ ηε δηαδηθαζία.

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Με ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ, αληηιήθζεθαλ φηη ε ζπκπίεζε δεδνκέλσλ θαη ε εηζαγσγή ηνπο ζηνπο ππνινγηζηέο πξνο επεμεξγαζία, είλαη κηα αληηθαηηθή δηαδηθαζία πξνο ηελ ίδηα ηε θχζε ησλ ππνινγηζηψλ. Οη ππνινγηζηέο κπνξνχλ λα πξνζθέξνπλ απνηειεζκαηηθφηεξεο ιχζεηο ζε έλα πξφβιεκα, αλ ηνπο αθήζνπκε λα ην ιχζνπλ κε ην δηθφ ηνπο ηξφπν. Μεηαθνξηθά ζα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη νη ππνινγηζηέο αλαπηχζζνπλ κηα δηθή ηνπο λέα επηζηήκε, ηελ επηζηήκε ησλ ππνινγηζηώλ (Carpo, 2017). Ζ λέα απηή ινγηθή πνπ αλαπηχζζνπλ ηα κεραλήκαηα βαζίδεηαη ζηελ έλλνηα ηεο γξήγνξεο αλαδήηεζεο θαη φρη ηαμηλφκεζεο ησλ δεδνκέλσλ. Ζ επνρή ηεο επαλάζηαζεο ησλ δεδνκέλσλ πνπ δηαλχνπκε απαηηεί κηα ζπλεξγαηηθή ζρέζε κεηαμχ αλζξψπηλνπ λνπ θαη ππνινγηζηή, δίρσο αιιεινθάιπςε ησλ πξνηεξεκάησλ ηνπ θαζέλα.

2.1 Η εποσή ηυν μικπών δεδομένυν (small data) Μέρξη πξηλ κεξηθά ρξφληα, ν φξνο κηθξά δεδνκέλα (small data) ρξεζηκνπνηνχληαλ ζπαλίσο. Ο φξνο δεκηνπξγήζεθε γηα λα ραξαθηεξίζεη ηα δεδνκέλα πνπ δηαθνξνπνηνχληαη απφ ηα ιεγφκελα κεγάια δεδνκέλα (big data). Όια ηα δεδνκέλα πνπ ππήξραλ ήηαλ κηθξά δεδνκέλα (small data), έηζη δε ρξεηαδφηαλ θάπνηνο δηαρσξηζκφο ζηελ νλνκαζία ηνπο. Τα κηθξά δεδνκέλα (small data) παξάγνληαλ κε απζηεξά ειεγρφκελνπο ηξφπνπο, ρξεζηκνπνηψληαο ηερληθέο δεηγκαηνιεςίαο πνπ κείσλαλ ην πεδίν εθαξκνγήο ,ηε ρξνληθή ηζρχ θαη ην κέγεζφο ηνπο (Miller απφ Kitchin, 2014). Απηφ ζπλέβαηλε ιφγσ ηνπ απμεκέλνπ θφζηνπο θαη ησλ δπζθνιηψλ πνπ πξνέθππηαλ ζηε δεκηνπξγία, ηελ επεμεξγαζία θαη ηελ

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

απνζήθεπζή ηνπο. Οξηζκέλα ζχλνια δεδνκέλσλ είραλ πνιχ κεγάιν φγθν, φπσο απηά πνπ αθνξνχζαλ δεηήκαηα εζληθήο εκβέιεηαο. Πξνθεηκέλνπ λα είλαη δπλαηή ε ζπιινγή ηνπο, παξάγνληαλ κηα θνξά θάζε ιίγα ρξφληα θαη είραλ πεξηνξηζκέλν πεδίν εθαξκνγήο. Δπεηδή ην δείγκα ζπιινγήο ήηαλ ζπλήζσο πνιχ κεγάιν, αληηπξνζψπεπε νιφθιεξεο ρψξεο, ε αλάιπζε ησλ κηθξψλ δεδνκέλσλ (small data) δελ ήηαλ επαξθήο, κε απνηέιεζκα νη πιεξνθνξίεο πνπ αληινχληαλ λα είλαη ειιηπείο. Δπηπξφζζεηα, ε δηαδηθαζία ζπιινγήο ηνπο δελ επηδερφηαλ πεξαηηέξσ επεμεξγαζία, κεηά ηνλ αξρηθφ θαζνξηζκφ ηεο. Τα κηθξά δεδνκέλα (small data) κπνξεί λα πζηεξνχλ ζε φγθν θαη ηαρχηεηα, αιιά ραξαθηεξίδνληαη απφ κηα καθξά ηζηνξία αλάπηπμεο. Οη κεζνδνινγίεο αλάιπζήο ηνπο έρνπλ βειηησζεί κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ θαη έρνπλ πξνζθέξεη απαληήζεηο ζε πνιιέο επηζηεκνληθέο εξσηήζεηο. Τα κηθξά δεδνκέλα (small data) κπνξνχλ λα αλαπηχμνπλ κεγαιύηεξε ιεπηνκέξεηα ζε πιεξνθνξία,εζηηάδνληαο ζε πνιχ ζπγθεθξηκέλεο εξεπλεηηθέο πεξηπηψζεηο, κε ζηνρεπκέλα απνηειέζκαηα (Kitchin, 2014). Σχκθσλα κε ηνλ Martin Lindstrom (2016) ηα κηθξά δεδνκέλα (small data) κπνξνχλ λα θαιχςνπλ ηηο αδπλακίεο ηηο νπνίεο παξνπζηάδνπλ ηα κεγάια δεδνκέλα (big data) θαη θαηά θάπνην ηξφπν λα ιεηηνπξγήζνπλ ζπκπιεξσκαηηθά. Δλψ ηα κεγάια δεδνκέλα (big data) εζηηάδνπλ ζηελ αλάιπζε ελφο θαηλνκέλνπ, αγλννχλ ηε ζπλαηζζεκαηηθή πηπρή ησλ πξαγκάησλ, ε νπνία ζχκθσλα κε ηνλ ίδην κπνξεί λα γίλεη θαιχηεξα αληηιεπηή κέζα απφ ηα κηθξά δεδνκέλα (small data). Γεληθφηεξα ππάξρεη ε αληίιεςε φηη ηα κηθξά δεδνκέλα (small data) είλαη αξθεηά κηθξά θαη κπνξνχλ πην εχθνια λα θαηαλνεζνχλ απφ ηνλ άλζξσπν. H κνξθή ηνπο ηα θαζηζηά πξνζβάζηκα, ελεκεξσηηθά θαη θαηάιιεια ψζηε λα νδεγήζνπλ ζε ελεκεξσκέλεο αλζξψπηλεο ελέξγεηεο. Ο φξνο κεγάια 21

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

6 Anonymous

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

δεδνκέλα (big data) απεπζχλεηαη θπξίσο ζηνπο ππνινγηζηέο, πνπ κπνξνχλ κε κεγαιχηεξε επθνιία λα ηα επεμεξγαζηνχλ. Τα κεγάια δεδνκέλα (big data) είλαη φια ζρεηηθά κε ηελ εύξεζε ζπζρεηηζκώλ, αιιά ηα κηθξά δεδνκέλα (small data) αθνξνχλ κφλν ηελ εύξεζε ηεο αηηηώδνπο ζπλάθεηαο, ηνλ ιφγν γηα ηνλ νπνίν έγηλε θάηη. Τα κηθξά δεδνκέλα (small data) ραξαθηεξίδνπλ ηελ επνρή ηεο πξψηεο ςεθηαθήο επνρήο, δειαδή ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990. Ζ πεπνίζεζε ησλ ζρεδηαζηψλ εθείλεο ηεο επνρήο ήηαλ πψο ε δηαδηθαζία ηνπ ζρεδηαζκνχ πξνγξακκαηίδεηαη θαη πξαγκαηψλεηαη εμ‟ νινθιήξνπ απφ ηνλ αλζξψπηλν λνπ. Οη ππνινγηζηέο απιψο ήηαλ εξγαιεία γηα ηελ παξαγσγή, ηελ νξγάλσζε θαη ηελ παξνπζίαζε ηεο ζρεδηαζηηθήο δηαδηθαζίαο. Όζεο δπλαηφηεηεο θαη λα είραλ νη ππνινγηζηέο, παξέκελαλ απιψο κεραλήκαηα ρσξίο θξηηηθή ζθέςε. Οη ππνινγηζηέο ζηελ θαιχηεξε πεξίπησζε, κπνξνχζαλ λα ρξεζηκεχζνπλ απιψο σο επεμεξγαζηέο πιεξνθνξηψλ πνπ εηζάγνληαη σο δεδνκέλα απφ ηνλ ζρεδηαζηή, θαη λα εμάγνπλ απνηειέζκαηα απφ ηελ επεμεξγαζία απηψλ, κέζσ αιγνξίζκσλ. «Αλγόριθμος είλαη κηα δηαηύπσζε ελόο ζηξαηεγηθνύ ζρεδίνπ γηα ηελ επίιπζε ελόο γλσζηνύ πξνβιήκαηνο, ή κηα ζηνραζηηθή αλαδήηεζε πξνο πηζαλέο ιύζεηο ζε έλα κεξηθώο γλσζηό πξόβιεκα» (Terzidis, 2006). Έλαο αιγφξηζκνο κπνξεί λα ζεσξεζεί σο ν δηακεζνιαβεηήο κεηαμχ ηνπ αλζξψπηλνπ κπαινχ θαη ηεο επεμεξγαζηηθήο δχλακεο ηνπ ππνινγηζηή. Ζ ηθαλφηεηα ελφο αιγνξίζκνπ λα εθηειεί ρξέε κεηαθξαζηή, κπνξεί λα ιάβεη δχν θαηεπζχλζεηο. Δίηε σο κέζν ππαγφξεπζεο ζηνλ ππνινγηζηή ηεο κεζφδνπ ιχζεο ελφο πξνβιήκαηνο, είηε σο απεηθφληζε ηνπ

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

πξνβιεκαηηζκνχ ελφο αλζξψπνπ ζε κνξθή αιγνξίζκνπ 1, πξνθεηκέλνπ λα γίλεη θαηαλνεηφο απφ ηνλ ππνινγηζηή. Ζ έλλνηα ηεο θαηαλφεζεο αλαθέξεηαη ζηε δπλαηφηεηα ηνπ ππνινγηζηή λα επεμεξγάδεηαη ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ηνπ δίλνληαη απφ ηνλ άλζξσπν, θαη φρη ζηε ζπλεηδεηή εξκελεία ησλ πιεξνθνξηψλ απηψλ. Ζ πξψηε ςεθηαθή επνρή ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990, ραξαθηεξηδφκελε απφ κηα ινγηθή κηθξψλ δεδνκέλσλ, απνδείρζεθε ηειηθά λα είλαη ε επνρή ηεο θακπχιεο spline 2, φπσο απνθαιείηαη απφ ηνπο ζρεδηαζηέο (Carpo, 2017). Ζ καζεκαηηθή ινγηθή ηεο ζπλερφκελεο θακπχιεο ήηαλ κηα απφ ηηο θαηλνηνκίεο ησλ πξψηκσλ CAD/CAM 3, ησλ γξαθηζηηθψλ ησλ ππνινγηζηψλ θαη ηνπ ινγηζκηθνχ θίλεζεο. Ωζηφζν, απηή ε επηκνλή ζηηο θακππιφκνξθεο κνξθέο, έξρεηαη ζε θφληξα κε ηε ινγηθή ηεο ςεθηαθήο καδηθήο παξαγσγήο ηεο επνρήο. Απφ ηηο αξρέο ηνπ 1990, ε ςεθηαθά έμππλε αξρηηεθηνληθή ππνζηήξημε πσο ε κεηαβιεηφηεηα είλαη ην θχξην ραξαθηεξηζηηθφ φισλ ησλ ςεθηαθψλ αληηθεηκέλσλ. Όια ηα ςεθηαθά καδηθά παξαγφκελα αληηθείκελα, φια δηαθνξεηηθά κεηαμχ ηνπο, δε πξέπεη λα έρνπλ 1

΢ύκθσλα κε ην ιεμηθό ηεο wikipedia (viktionery), ε ιέμε „αιγόξηζκνο‟ έρεη πηζαλώο ηηο ξίδεο ηεο ζηε ιαηηληθνπνίεζε ηνπ νλόκαηνο ηνπ Muhammad ibn Musa al-Khwarizmi, Πέξζε καζεκαηηθνύ, αζηξνλόκνπ θαη γεσγξάθνπ. Ο Al-Khwarizmi ήηαλ ν πην δηαδεδνκέλνο καζεκαηηθόο ζηελ Δπξώπε θαηά ηα ηέιε ηνπ Μεζαίσλα, θπξίσο κέζσ ελόο από ηα βηβιία ηνπ, ηελ Άιγεβξα. ΢ηα αξγόηεξα κεζαησληθά ιαηηληθά,ε ιέμε algorismus, ε δηαθνξνπνίεζε ηνπ νλόκαηόο ηνπ, ζήκαηλε απιώο ην "δεθαδηθό ζύζηεκα αξηζκώλ". 2 Μηα ζπλερήο θακπύιε, πνπ έρεη θαηαζθεπαζηεί έηζη ώζηε λα δηέξρεηαη από έλα δεδνκέλν ζύλνιν ζεκείσλ θαη λα έρεη έλαλ νξηζκέλν αξηζκό ζπλερόκελσλ παξαγώγσλ. 3 Αθξσλύκην γηα ην ζρεδηαζκό/θαηαζθεπή κε ρξήζε ππνινγηζηή, ζπζηήκαηα πιεξνθνξηθήο πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ην ζρεδηαζκό θαη ηελ θαηαζθεπή πξντόλησλ. Ο όξνο CAD / CAM ππνδειώλεη όηη έλαο κεραληθόο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη ην ζύζηεκα ηόζν γηα ην ζρεδηαζκό ελόο πξντόληνο, όζν θαη γηα ηνλ έιεγρν ησλ δηαδηθαζηώλ παξαγσγήο ηνπ.

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

κεγαιχηεξν θφζηνο απφ ηα ηππνπνηεκέλα καδηθά παξαγφκελα αληηθείκελα, φια παλνκνηφηππα. Δπνκέλσο, κε ηε ρξήζε ησλ ηερλνινγηψλ CAD/CAM κπνξνχζακε λα ζρεδηάζνπκε ηφζν θχβνπο φζν θαη άκνξθεο κάδεο. Ζ πξψηε ςεθηαθή επνρή βαζίζηεθε ζηε ζεσξία ηνπ αληηθεηκέλνπ κήηξα 4( objectile), ε νπνία κηινχζε γηα ςεθηαθή κεηαβιεηόηεηα σο κηα γεληθή αξρή ηππνπνηεκέλεο καδηθήο παξαγσγήο, ρσξίο λα πξνζδηνξίδεη κηα ζπγθεθξηκέλε νπηηθά κνξθή. Ωζηφζν, ην ζηπι πνπ επηθξάηεζε εθείλε ηελ επνρή νλνκάζηεθε παξακεηξηζκφο, κε ηηο θακπχιεο spline λα είλαη ην θχξην ζπκβνιηθφ θαη ηερληθφ ηεο εξγαιείν. Οη καζεκαηηθέο θακπχιεο spline βαζίδνληαη ζηελ αλαιπηηθή γεσκεηξία θαη ηνλ ππνινγηζκφ. Δπνκέλσο εθθξάδνληαη απφ κηα καζεκαηηθή εμίζσζε, πνπ πεξηιακβάλεη άπεηξα ζεκεία. Ζ εμίζσζε απηή ζπκπηέδεη έλαλ άπεηξν αξηζκφ ζεκείσλ, ζε έλα ζχληνκν θαη ιεηηνπξγηθφ αιθαξηζκεηηθφ ζελάξην (Carpo, 2017). Ζ πξαθηηθή απηή ιεηηνπξγεί πνιχ θαιά γηα ηνλ αλζξψπηλν λνπ, φκσο νη ππνινγηζηέο έρνπλ κηα εληειψο δηαθνξεηηθή ινγηθή. Όηαλ ηξνθνδνηνχληαη κε κηα αθαηέξγαζηε, κε δνκεκέλε θαη ηεξάζηηα ζε κέγεζνο ιίζηα δεδνκέλσλ, κπνξνχλ απιά λα ηελ δηαηεξήζνπλ ζε απηή ηε κνξθή. Οη ππνινγηζηέο κπνξνχλ λα αλαδεηήζνπλ θαη λα αλαθηήζνπλ έλα ζηνηρείν απφ κηα ιίζηα, αλεμάξηεηα απφ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν απηή έρεη ηαμηλνκεζεί. Ο ππνινγηζηήο είλαη κηα κεραλή ε νπνία έρεη ζπιιεθζεί, ζρεδηαζηεί θαη θαηαζθεπαζηεί απφ αλζξψπνπο. Οη δηαδηθαζίεο φκσο πνπ εθηεινχληαη ζηα θπθιψκαηά ηνπ δελ είλαη θαη' 4

Ο όξνο „objectile‟ θάλεη κηα ζύληνκε εκθάληζε ζην Deleuze's Fold (1992). «Η νέα καηάζηαζε ηοσ ανηικειμένοσ δεν αναθέρεηαι πλέον ζηεν καηάζηαζή ηοσ μέζα ζηο τώρο, με άλλα λόγια, ζε μια ζτέζε μορθής-ύλες, αλλά ζε μια τρονική διαμόρθωζε ποσ μοιάδει ηόζο με ηις αρτές μιας ζσνετούς μεηαβολής ηες ύλες όζο και ηες μορθής.»

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

7 AndrÃ© Britz | Moving Melon Stripes

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

αλάγθε αλζξψπηλε εθεχξεζε. Όπσο ηα καζεκαηηθά ή ε γεσκεηξία, ν ππνινγηζκόο (computation) δελ είλαη κηα εθεχξεζε, αιιά κάιινλ κηα αλαθάιπςε (Terzidis, 2006). Γηα λα εθηειεζηνχλ ππνινγηζηηθέο δηαδηθαζίεο απφ ηνλ ππνινγηζηή δελ είλαη απαξαίηεηε ε χπαξμε ηνπ αλζξψπνπ. Γηα ην ιφγν απηφ νη άλζξσπνη δε κπνξνχλ πιήξσο λα θαηαλνήζνπλ ηελ ππνινγηζηηθή δηαδηθαζία σο έλλνηα, πεξηγξάθνληάο ηελ σο αδηαλφεηε θαη απξφβιεπηε. Τν αλζξψπηλν κπαιφ έρεη ηε δπλαηφηεηα λα ζπλδπάδεη γεγνλφηα απφ ην παξειζφλ, γηα λα πξνβιέςεη ηελ δπλαηφηεηα χπαξμήο ηνπο ζην κέιινλ. Οη ππνινγηζηέο δελ είλαη ππεχζπλνη λα αλαθαιχςνπλ λνήκαηα θαη κπνξνχλ λα αλαιχζνπλ έλα ηεξάζηην, αλεπεμέξγαζην ζχλλεθν δεδνκέλσλ ρσξίο πξφβιεκα. Μπνξνχλ λα αλαδεηήζνπλ ζηνηρεία ρσξίο λα ηα ηαμηλνκήζνπλ πξψηα, επνκέλσο δχλαηαη λα θάλνπλ κηα πξφβιεςε ρσξίο απαξαίηεηα λα ηελ θαηαλννχλ.

2.2 Η εποσή ηυν μεγάλυν δεδομένυν (big data) Ο φξνο ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ, πεξηζζφηεξν δηαδεδνκέλνο κε ηελ αγγιηθή νξνινγία big data, εληνπίδεηαη εηπκνινγηθά γηα πξψηε θνξά, απφ ηνλ Francis Diebold (2012) , ζηα κέζα ηηο δεθαεηίαο ηνπ 1990. Φαίλεηαη λα ρξεζηκνπνηήζεθε απφ ηνλ John Mashey, ν νπνίνο αλαθεξφηαλ ζηε δηαρείξηζε θαη αλάιπζε κεγάινπ φγθνπ δεδνκέλσλ. Αξρηθά, ν φξνο δελ ρξεζηκνπνηήζεθε επξέσο νχηε ζηνπο επαγγεικαηηθνχο αιιά νχηε θαη ζηνπο αθαδεκατθνχο θχθινπο. Ζ θαηάζηαζε απηή αλαηξάπεθε απφ ην 2008 θαη έπεηηα, φπνπ πιένλ έρεη γίλεη έλαο πνιχ δεκνθηιήο φξνο, πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζπλήζσο ζε επηρεηξεκαηηθνχο θχθινπο αιιά θαη ζηα δεκνθηιή κέζα καδηθήο ελεκέξσζεο, κε ηαθηηθή αλαθνξά ζε εθεκεξίδεο 27

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

κεγάινπ κεγέζνπο, φπσο νη New York Times θαη νη Financial Times (Kitchin, 2014). Αθνινπζψληαο ην παξάδεηγκα θαη άιισλ ελλνηψλ, νη νπνίεο ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα αλαθεξζνχλ ζε ηαρέσο αλαπηπζζφκελεο ηερλνινγίεο θαη πξαθηηθέο, ν φξνο κεγάια δεδνκέλα (big data) δελ έρεη έλα θαζνξηζκέλν νξηζκφ πξνεξρφκελν είηε απφ ηελ βηνκεραλία, είηε απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θχθινπο. Ο πην δηαδεδνκέλνο νξηζκφο αλαθέξεηαη ζε ηξία ζηνηρεία ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ ηα νπνία είλαη: ν φγθνο, ε ηαρχηεηα θαη ην είδνο. Σχκθσλα κε απηφλ, ηα κεγάια δεδνκέλα είλαη ηεξάζηηα ζε φγθν, πςειά ζε ηαρχηεηα θαη πνηθίια ζε φ,ηη αθνξά ην είδνο ηνπο. Ο όγθνο δεδνκέλσλ πνπ απνζεθεχεηαη ζηε ζεκεξηλή επνρή είλαη εθξεθηηθφο. Οη άλζξσπνη πιένλ απνζεθεχνπλ ηα πάληα, απφ πεξηβαιινληηθά έσο δεδνκέλα πνπ αθνξνχλ ηελ νηθνλνκία, ηελ ηαηξηθή θαη ζηνηρεία αζθάιεηαο. Δλδεηθηηθά ν φγθνο ησλ δεδνκέλσλ πνπ απνζεθεχηεθαλ ην 2000 αλεξρφηαλ ζηα 800,000 PB (pettabytes) 5 κε ηελ πξφβιεςε γηα ην 2020 λα πξνζεγγίδεη ηα 35 ΕΒ (zettabytes). Οη παξαπάλσ αξηζκνί δελ απνηεινχλ έθπιεμε αλ αλαινγηζηεί θαλείο φηη απφ ηελ αιιαγή ελφο θαλαιηνχ ζηελ ηειεφξαζε, κέρξη ηελ θξάηεζε ελφο αεξνπνξηθνχ εηζηηεξίνπ νη άλζξσπνη παξάγνπλ ζπλερψο δεδνκέλα. 5

1000 kB kilobyte 10002 MB megabyte 10003 GB gigabyte 10004 TB terabyte 10005 PB petabyte 10006 EB exabyte 10007 ZB zettabyte 10008 YB yottabyte

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

8 Tom Sevalrud | Big Data

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Ζ δηάζηαζε ηνπ φγθνπ ηαπηφρξνλα εγείξεη θαη έλα λέν δήηεκα, απηφ ηεο δηαθνξεηηθόηεηαο σο πξνο ην είδνο ηνπο. Ζ εθηεηακέλε ρξήζε αηζζεηήξσλ, έμππλσλ ζπζθεπψλ θαη ηερλνινγηψλ ζπλεξγαζίαο έρεη νδεγήζεη ζε κηα απμεκέλε πνιππινθφηεηα ζηα δεδνκέλα, θαζψο απηά κπνξεί λα είλαη δηαθνξεηηθήο κνξθήο θαη λα πξνέξρνληαη απφ δηαθνξεηηθέο πεγέο. Κάζε ζηηγκή, δεδνκέλα ζρεζηαθά (relational), αθαηέξγαζηα (raw), εκηδνκεκέλα (semistructured) θαη αδφκεηα (unstructured) ζπγθεληξψλνληαη απφ δηαδηθηπαθέο ηζηνζειίδεο, θνηλσληθά κέζα δηθηχσζεο, ειεθηξνληθή αιιεινγξαθία, αξρεία, αηζζεηήξεο θ.α. Δχινγα, ε απμεκέλε απηή πνιππινθφηεηα απνηειεί κηα πξφθιεζε, φζν αθνξά ηε δηαρείξηζή κε ζθνπφ ηελ θαηαλφεζε θαη αμηνπνίεζή ηεο (Zikopoulos, 2012). Ταπηφρξνλα κε ηηο αιιαγέο ζηνλ φγθν θαη ηελ πνηθηιία ησλ δεδνκέλσλ, κηα λέα πξφθιεζε απνηειεί θαη ε ηαρύηεηα κε ηελ νπνία παξάγνληαη. Ο φξνο ηαρχηεηα αλαθέξεηαη ζηνλ ξπζκφ κε ηνλ νπνίν ηα δεδνκέλα ξένπλ απφ πεγέο φπσο επηρεηξεκαηηθέο δηαδηθαζίεο, κεραλέο θαη δίθηπα αιιά θαη απφ ηελ αιιειεπίδξαζε ησλ αλζξψπσλ κε κέζα φπσο νη ηζηφηνπνη θνηλσληθψλ κέζσλ, νη θηλεηέο ζπζθεπέο θιπ. Ζ ξνή δεδνκέλσλ είλαη καδηθή θαη ζπλερήο. Απηά ηα δεδνκέλα ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν, κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ηνπο εξεπλεηέο θαη ηηο επηρεηξήζεηο λα ιακβάλνπλ πνιχηηκεο απνθάζεηο πνπ εμαζθαιίδνπλ ζηξαηεγηθά θαη αληαγσληζηηθά πιενλεθηήκαηα, κε πξνυπφζεζε λα είλαη εθηθηή ε δηαρείξηζε ηεο ηαρχηεηαο (Normadeau, 2013). Πξηλ απφ ηα κεγάια δεδνκέλα, ήηαλ νη βάζεηο δεδνκέλσλ πνπ απνηεινχληαλ απφ ηα παξαπάλσ ραξαθηεξηζηηθά, σζηφζν κπνξνχζαλ λα δηαζέηνπλ κφλν δχν απφ απηά θάζε θνξά. Με ηελ αλάπηπμε κεγαιχηεξεο ππνινγηζηηθήο ηζρχο, λένπ 30

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ζρεδηαζκνχ ησλ βάζεσλ δεδνκέλσλ θαη θαηαλεκεκέλεο απνζήθεπζή ηνπο έγηλε εθηθηή ε ηαπηφρξνλε χπαξμε θαη ησλ ηξηψλ παξαπάλσ ραξαθηεξηζηηθψλ. Ζ ηαπηφρξνλε χπαξμε φγθνπ, ηαρχηεηαο θαη πνηθηιίαο επέηξεςε λέεο κεζφδνπο αλάιπζεο θαη εθηεηακέλεο ζε ιεπηνκέξεηα απεηθνλίζεηο ησλ ζπζηεκάησλ κε κεγάιε ξνή. Δθηφο ησλ ηξηψλ απηψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, ε επέθηαζε ηεο νξνινγίαο νδήγεζε ζηελ αλάδπζε θαη πεξαηηέξσ ραξαθηεξηζηηθψλ. Σχκθσλα κε απηά, ηα κεγάια δεδνκέλα έρνπλ εμαληιεηηθφ πεδίν εθαξκνγήο, πξνζπαζψληαο λα ζπιιάβνπλ νιφθιεξνπο πιεζπζκνχο ή ζπζηήκαηα, είλαη εμαηξεηηθά ιεπηνκεξή ζε αλάιπζε, είλαη ζπγγεληθά σο πξνο ηε θχζε ηνπο, επηηξέπνληαο ηελ έλσζε δηαθνξεηηθψλ βάζεσλ δεδνκέλσλ, αιιά θαη εχθακπηα ψζηε λα κπνξνχλ λα επεθηαζνχλ θαη λα κεηαβιεζνχλ σο πξνο ηελ θιίκαθα (Kitchin, 2014). Σην πξφζθαηα δεκνζηεπκέλν βηβιίν ηνπ, „The second digital turn‟, o Mario Carpo ππνζηεξίδεη φηη δελ εληνπίδεη θάηη εγγελψο επαλαζηαηηθφ ζηελ ηδέα ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ. Αληίζεηα, ζεσξεί φηη ε ζπγθεθξηκέλε ηδέα αληηζηνηρεί ζε θάζε πξφζζεηε ηερληθή βειηίσζε ησλ ςεθηαθψλ ηερλνινγηψλ, ηνπιάρηζηνλ ηα ηειεπηαία πελήληα ρξφληα. Απηφ πνπ είλαη θαηλνχξγην ζηελ επνρή καο ππνζηεξίδεη, είλαη ε εθηεηακέλε ζπλεηδεηνπνίεζε φηη ε ζεκεξηλή νηθνλνκία ησλ δεδνκέλσλ κπνξεί λα είλαη πξσηνθαλήο ζηελ ηζηνξία. Απφ πνιηηηζκηθή άπνςε, κπνξεί λα είλαη ην θχξην ράζκα κεηαμχ ηεο πξψηεο ςεθηαθήο επαλάζηαζεο, ζηε δεθαεηία ηνπ 1990 θαη ηεο δεχηεξεο, ην 2010. Σηε δεθαεηία ηνπ 1990 ε παιηά ινγηθή ησλ κηθξψλ δεδνκέλσλ, ηα νπνία ζπγθεληξψλνληαλ κε θφπν ζην πέξαζκα αηψλσλ, εθαξκνδφηαλ πιήξσο ζηελ ρξήζε ησλ ππνινγηζηψλ. Οη ππνινγηζηέο επεμεξγάδνληαλ ήδε ηα δεδνκέλα 31

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

9 Tom Sevalrud | The Impact of Big Data

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

πην γξήγνξα θαη πην απνηειεζκαηηθά απφ νπνηαδήπνηε άιιε ηερλνινγία ζηελ ηζηνξία, αιιά ηα δεδνκέλα εμαθνινπζνχζαλ λα ζεσξνχληαη αθξηβά πξντφληα πνπ αμηνπνηνχληαλ γηα εηδηθέο ρξήζεηο. Σηελ επνρή καο, γηα πξψηε θνξά, ηα δεδνκέλα ζεσξνχληαη άθζνλα θαη θζελά, θαη ην πην ζεκαληηθφ είλαη φηη γίλνληαη φιν θαη πην άθζνλα θαη θζελφηεξα θάζε κέξα. Αλ ζπλερηζηεί απηή ε ηάζε, κπνξεί θαλείο ινγηθά λα ππνζέζεη φηη ζε θάπνην ζεκείν, ζα ππάξμεη ζρεδφλ άπεηξε πνζφηεηα δεδνκέλσλ, ηα νπνία ζα κεηαδίδνληαη θαη ζα αλαθηψληαη ζρεδφλ ρσξίο θφζηνο. Πξνθαλψο, κηα θαηάζηαζε θαηαγξαθήο θαη αλάθηεζεο κεδεληθνχ θφζηνπο ζα είλαη πάληνηε αδχλαηε, αιιά απηή είλαη ε ηάζε πνπ αληηιακβαλφκαζηε θαη πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε θαίλεηαη λα νδεγείηαη ε ζχγρξνλε ηερλνινγία . Όπσο ραξαθηεξηζηηθά αλαθέξεη ν ζπγγξαθέαο: «Σήκεξα ε λέα επηζηήκε ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ έρεη αθαηξέζεη πνιιά από ηα όξηα (ηνπ παξειζόληνο), έηζη ώζηε αληί λα αλαθηνύκε ηηο ρισκέο ζθηέο ησλ γεγνλόησλ, κπνξνύκε ηώξα λα αλαθηνύκε δσληαλέο ηξηζδηάζηαηεο αλαπαξαζηάζεηο ηνπο». Δλψ ε παιηά επηζηήκε ησλ κηθξψλ δεδνκέλσλ ρξεζηκνπνηνχζε επηζηεκνληθνχο ηχπνπο γηα λα αλαδείμνπλ, αιιά ζηελ πξαγκαηηθφηεηα λα αλαθηήζνπλ, έλα ζιηβεξφ πιήζνο αξηζκψλ, ε λέα επηζηήκε ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ κπνξεί λα αλαδεηήζεη θαη λα αλαθηήζεη πιήξεηο, πςειήο αλάιπζεο θαη επθξίλεηαο αξηζκνχο ζρεδφλ ζην ζχλνιφ ηνπο.

2.3 Η ηέηαπηη βιομησανική επανάζηαζη Όπσο αλαθέξζεθε ήδε, ε κεηάβαζε απφ ηελ επνρή ησλ κηθξψλ ζηελ επνρή ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ δελ απνηειεί απιψο θάπνην δείγκα ηερλνινγηθήο πξνφδνπ, αιιά κηα 33

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

θαζνξηζηηθή ζηηγκή ζηελ πνξεία ηεο ηζηνξίαο. Σχληνκα, ζα βξηζθφκαζηε ηξεηο αηψλεο κεηά ηε βηνκεραληθή επαλάζηαζε ε νπνία ηνπνζεηείηαη πεξί ην 1760. Τν θαηλφκελν πνπ νλνκάζηεθε Βηνκεραλία 1.0 βαζίζηεθε ζηελ θαηαλνκή ηεο εξγαζίαο θαη ζηελ αμηνπνίεζε ηνπ αηκνχ θαη ηεο πδξνειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Αθνινχζεζε ε Βηνκεραλία 2.0 κε ηελ ειεθηξηθή ελέξγεηα λα απνηειεί ην βαζηθφ παξάγνληα αλάπηπμεο θαη θαηλνηνκίαο. Σχκθσλα κε ηνλ θαζεγεηή Samir K. Srivastava 6, επί ηνπ παξφληνο, βξηζθφκαζηε ζην ηέινο ηεο Βηνκεραλίαο 3.0, ε νπνία θαζνδεγείηαη θπξίσο απφ ηηο Τερλνινγίεο Πιεξνθνξηψλ θαη Δπηθνηλσλίαο (ΤΠΔ), νη νπνίεο πξνζθέξνπλ πνιιαπιά νθέιε ηφζν ζηνλ θαηαζθεπαζηηθφ, φζν θαη ζηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ. Σήκεξα, νη αηζζεηήξεο, ηα ηζηπ RFID 7, ηα «cyber physical» ζπζηήκαηα θαη ην Γηαδίθηπν ησλ αληηθεηκέλσλ (IoT) 8 κεηαζρεκαηίδνπλ ηελ παξαγσγή θαη ηηο ππεξεζίεο ζε νιφθιεξε ηελ αιπζίδα εθνδηαζκνχ ηνπο. Έλα βαζηθφ ζπζηαηηθφ απηψλ ησλ αιιαγψλ είλαη ν απνθεληξσκέλνο έιεγρνο: Τα επθπή εμαξηήκαηα ιεηηνπξγνχλ ζε θάζε ζηάδην ηνπ ζπζηήκαηνο, κέζσ ηνπ νπνίνπ θηλείηαη έλα ηκήκα, κηα ζεηξά ή κηα πιεξνθνξία. Σε απηφλ ηνλ ηχπν δηαδηθαζίαο, ε επηθνηλσλία πξαγκαηνπνηείηαη ζε θάζε βήκα γηα λα 6

΢ύκθσλα κε ην πξνζσπηθό ηνπ πξνθίι ζηνλ ηζηόηνπν ηνπ Researchgate, ν θαζεγεηήο Samir έρεη πάλσ από δύν δεθαεηίεο εκπεηξίαο ζηελ έξεπλα, ηε ζπκβνπιεπηηθή, ηε δηδαζθαιία θαη ηε βηνκεραλία. Έρεη ζπγγξάςεη δύν βηβιία θαη αξζξνγξαθεί ζε δεκνθηιή επηρεηξεκαηηθά πεξηνδηθά. Δπηπιένλ έρεη πεξίπνπ 8 ρηιηάδεο παξαπνκπέο ζην Google Scholar. 7 Σα ηζηπ ηερλνινγίαο RFID (radio-frequency identification) ρξεζηκνπνηνύλ ειεθηξνκαγλεηηθά θύκαηα γηα απηόκαηε αλαγλώξηζε θαη παξαθνινύζεζε εηηθεηώλ πνπ αθνξνύλ αληηθείκελα. 8 Γηαδίθηπν ησλ αληηθεηκέλσλ νλνκάδεηαη ε δηαζύλδεζε ,κέζσ ηνπ Γηαδηθηύνπ, ππνινγηζηηθώλ ζπζθεπώλ ελζσκαησκέλσλ ζε θαζεκεξηλά αληηθείκελα, πνπ ηνπο επηηξέπνπλ λα ζηέιλνπλ θαη λα ιακβάλνπλ δεδνκέλα.

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

πξνζδηνξίζεη πνηα αμία, πιεξνθνξία, απφθαζε πξφθεηηαη λα πξνζηεζεί, επεμεξγαζηεί ή εθαξκνζηεί. Ο απνθεληξσκέλνο έιεγρνο θαζηζηά επθνιφηεξε ηελ πξνζζήθε, επεμεξγαζία θαη εθαξκνγή αλάινγα κε ηηο αλάγθεο, θαζηζηψληαο πην νκαιή ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ απμαλφκελσλ απαηηήζεσλ ησλ πειαηψλ. Σηαδηαθά αιιά ζίγνπξα, κεηαβαίλνπκε ζηε Βηνκεραλία 4.0, κηα ελδηαθέξνπζα ηδέα πνπ εηζήγαγαλ νη γεξκαληθέο εηαηξείεο φπσο ε Siemens ζε παγθφζκην επίπεδν. Ο φξνο Βηνκεραλία 4.0 δεκηνπξγήζεθε ζην Hannover Messe 9 πξηλ απφ κεξηθά ρξφληα, φηαλ νξίζηεθε σο κεραλνξγάλσζε θαη απηνκαηνπνίεζε αιπζίδσλ εθνδηαζκνχ, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο κεηάβαζεο ζε πςειφηεξα επίπεδα δηαζπλδεζηκφηεηαο, επθπέζηεξσλ κνλάδσλ παξαγσγήο θαη επηθνηλσλίαο κεηαμχ πξνζσπηθνχ, κεραλψλ θαη εμνπιηζκνχ. Ζ βηνκεραληθή επαλάζηαζε νδεγείηαη απφ ηηο έμππλεο ηερλνινγίεο, πνπ ζπλδπάδνληαη κε ην δηαδίθηπν ησλ αληηθεηκέλσλ θαη ησλ ππεξεζηψλ. Πξνζθέξεη κηα νκαιή ελζσκάησζε δηαθφξσλ ηερλνινγηψλ φπσο: ην ζχλλεθν (cloud), ηα κεγάια δεδνκέλα, νη εθαξκνγέο ξνκπνηηθήο, νη ηερλνινγίεο εηθνλνπνίεζεο (virtualization), νη έμππλεο ζπζθεπέο θαη ε πξνζζεηηθή θαηαζθεπή. Αθφκα επηηξέπεη ηε ζχλδεζε κεραλψλ, ζπζθεπψλ θαη αλζξψπσλ αλά πάζα ζηηγκή. Ζ Siemens Electronics Works ζην Άκπεξγθ ηεο Γεξκαλίαο απνηειεί ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα. Πξφθεηηαη γηα κηα πςειήο ηερλνινγίαο εγθαηάζηαζε, φπνπ κηα ζεηξά απφ έμππλεο κεραλέο ζπληνλίδνπλ ηα πάληα, απφ ηε γξακκή παξαγσγήο έσο ηελ παγθφζκηα δηαλνκή ησλ πξντφλησλ ηεο εηαηξείαο. Ζ 9

Σν Hannover Messe (Hannover Fair) απνηειεί κηα από ηηο κεγαιύηεξεο εκπνξηθέο εθζέζεηο βηνκεραληθνύ ελδηαθέξνληνο ζηνλ θόζκν. Πξαγκαηνπνηείηαη θάζε ρξόλν ζην Αλόβεξν ηεο Γεξκαλίαο θαη πξνζειθύεη πάλσ από 6,500 εθζέηεο θαη 250,00 επηζθέπηεο.

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

10 Giulio Bonasera | Industry 4.0

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

πνζφηεηα ησλ δεδνκέλσλ κε ηα νπνία πξέπεη λα ζπλεξγάδεηαη ην ζχζηεκα είλαη πξαγκαηηθά αδηαλφεηε. Οιφθιεξε ε αιπζίδα εθνδηαζκνχ κπνξεί λα απεηθνληζηεί θαη λα ειεγρζεί κέζσ δηαζέζηκσλ εθαξκνγψλ ζε έμππλεο ζπζθεπέο. Έηζη, φιν ην ζχζηεκα είλαη έμππλν, θνηλσληθφ θαη βηψζηκν. Δλδεηθηηθφ ηεο έθηαζεο ηνπ θαηλνκέλνπ είλαη ην γεγνλφο φηη δηαθνξεηηθέο πεγέο κηινχλ γηα ηελ ιεγφκελε ηέηαξηε βηνκεραληθή επαλάζηαζε. Σε άξζξν ηνπ πεξηνδηθνχ Forbes o B. Marr ραξαθηεξίδεη σο Βηνκεραλία 4.0 (Industry 4.0) ηελ ηξέρνπζα ηάζε ηεο απηνκαηνπνίεζεο θαη ηεο αληαιιαγήο δεδνκέλσλ ζηηο ηερλνινγίεο παξαγσγήο. Σε απηήλ πεξηιακβάλεη ηα θπβεξλν-θπζηθά ζπζηήκαηα, ην Γηαδίθηπν ησλ αληηθεηκέλσλ, ηε ρξήζε ππνινγηζηψλ κέζσ ηνπ cloud (cloud computing) 10 θαη ηε γλσζηαθή πιεξνθνξηθή. Παξά ην γεγνλφο φηη ε ηέηαξηε βηνκεραληθή επαλάζηαζε είλαη ζηελά ζπλδεδεκέλε κε ηελ αλαθνξά ζε ηερλνινγηθνχο φξνπο θαη ζε εμειηγκέλα ππνινγηζηηθά ζπζηήκαηα, ε πξαγκαηηθή θαηλνηνκία ηεο θαίλεηαη λα βξίζθεηαη αιινχ. Δίλαη ζεκαληηθφ λα αληηιεθζνχκε ηελ ηάζε πξνο κηα αιιαγή ζην επξχηεξν ηξφπν ζθέςεο καο. Ζ ζχγρξνλε επηζηήκε θαη ηνπιάρηζηνλ ν δπηηθφο ηξφπνο ζθέςεο, έρνπλ βαζηζηεί ζε ζπζηήκαηα ζπκπίεζεο δεδνκέλσλ, ζηελ αμία ηελ ηαμηλφκεζεο θαη ζηε γελίθεπζε θαη εμαγσγή θαζνιηθψλ θαλφλσλ κε γεληθή ηζρχ. Ζ επνρή ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ αλαδχεη έλαλ θαηλνχξγην ηξφπν ζθέςεο, ν νπνίνο ηαπηίδεηαη κε ηε ινγηθή ησλ ππνινγηζηψλ. Βαζηθή αξρή απηνχ ηνπ ηξφπνπ ζθέςεο είλαη

΢ύκθσλα κε ηνλ νξηζκό από ηελ ππεξεζία κεηάθξαζεο ηεο google, σο cloud computing νξίδεηαη ε πξαθηηθή ηεο ρξήζεο ελόο δηθηύνπ απνκαθξπζκέλσλ δηαθνκηζηώλ πνπ θηινμελνύληαη ζην Γηαδίθηπν γηα ηελ απνζήθεπζε, δηαρείξηζε θαη επεμεξγαζία δεδνκέλσλ, αληί γηα έλαλ ηνπηθό δηαθνκηζηή ή έλαλ πξνζσπηθό ππνινγηζηή.

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

αλαδήηεζε κέζα ζε έλαλ φγθν δεδνκέλσλ, κε δηαρεηξίζηκσλ γηα ηνλ αλζξψπηλν λνπ. Απηφ πνπ έρεη αξρίδεη λα ζπκβαίλεη ζε δηάθνξνπο θιάδνπο αιιά θαη πνιχ έληνλα ζηνλ ηνκέα ηεο αξρηηεθηνληθήο θαη ηνπ ζρεδηαζκνχ, είλαη φηη πιένλ νη κεραλέο αθήλνληαη λα ιεηηνπξγήζνπλ κε ηνλ δηθφ ηνπο ηξφπν. Οη λέεο δπλαηφηεηεο πξνέξρνληαη απφ ην γεγνλφο φηη πιένλ ηα ππνινγηζηηθά ζπζηήκαηα αξρίδνπλ λα απειεπζεξψλνληαη απφ ηελ θπξηαξρία ησλ πεξηνξηζκψλ ηεο αλζξψπηλεο ινγηθήο. Ο ςεθηαθά επθπήο ζρεδηαζηήο-αξρηηέθηνλαο δελ αλαδεηά ηε ιχζε ησλ πξνβιεκάησλ ηνπ ζε καζεκαηηθέο θφξκνπιεο, αιιά αληίζεηα αλαηξέρεη ζε έλαλ πξσηφγλσξν φγθν δεδνκέλσλ. Ο φγθνο απηφο είηε ππάξρεη, είηε δεκηνπξγείηαη κέζσ πξνζνκνηψζεσλ θαη έρεη ηε δπλαηφηεηα λα απαληήζεη ζηηο αλάγθεο ελφο έξγνπ κε ηξφπνπο κε πξνθαζνξηζκέλνπο (Carpo, 2018).

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

11 Giulio Bonasera | Industry 4.0

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Ζ ρξεζηκφηεηα ησλ δεδνκέλσλ δελ είλαη απηνλφεηε. Αληίζεηα, έγθεηηαη ζην αλ κπνξεί απφ απηά λα εμαρζεί θάπνην λφεκα ή θάπνηα αμία. Με άιια ιφγηα, ην ζεκαληηθφ είλαη ηη κπνξεί λα θάλεη θαλείο κε ηα δεδνκέλα, θαη φρη ηα δεδνκέλα απηά θαζεαπηά. Ζ εμαγσγή λνήκαηνο είηε απφ κηθξά, είηε απφ κεγάια δεδνκέλα απνηειεί πξφθιεζε. Σηελ πεξίπησζε ησλ κηθξψλ δεδνκέλσλ ην δήηεκα είλαη ε ζχλδεζε δηαθνξεηηθψλ ζπλφισλ δεδνκέλσλ ψζηε λα είλαη θαηάιιεια ζε λέεο αλαιπηηθέο πξνζεγγίζεηο, αληίζηνηρεο κε απηέο ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ. Ζ αλάιπζε ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ απφ ηελ άιιε, θαιείηαη λα αληηκεησπίζεη δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ αθζνλία, ηε δηαξθή ρξνληθφηεηα, ην δπλακηζκφ, ηελ αζάθεηα, ηελ εκηδνκεκέλε θαη αδφκεηε θχζε ηνπο θαη θπξίσο ην γεγνλφο φηη δελ γελληνχληαη κε έλα ζπγθεθξηκέλν εξψηεκα θαηά λνπ, αιιά ζπλήζσο απνηεινχλ ην ππνπξντφλ κηαο άιιεο δηαδηθαζίαο. Tα δηαζέζηκα εξγαιεία γηα ηελ ζχλδεζε δηαθνξεηηθψλ ζπλφισλ δεδνκέλσλ, αιιά θαη γηα ηελ αλάιπζε ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ ήηαλ αλεπαξθψο αλεπηπγκέλα κέρξη πξνζθάησο, θαζψο απνηεινχζαλ κηα ηερλνινγηθή πξφθιεζε. Τα ηειεπηαία ζαξάληα ρξφληα πξαγκαηνπνηείηαη αλάιπζε κεγάινπ φγθνπ δεδνκέλσλ, θπξίσο κε πξσηνβνπιίεο ηδησηψλ νη νπνίνη δηαζέηνπλ ηνπο απαξαίηεηνπο πφξνπο. Ζ ζεκεξηλή πςειή ππνινγηζηηθή δύλακε αλαπηχρζεθε γηα λα κπνξέζεη λα αληηκεησπίζεη ηελ απμεκέλε πνιππινθφηεηα ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ, κε κηθξφ θφζηνο θαη ζε κηθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα. Ωζηφζν ε δηαδηθαζία απηή είλαη θπθιηθή, δηφηη ρσξίο ηελ αλάπηπμε ηεο ππνινγηζηηθήο δχλακεο, ηα κεγάια δεδνκέλα δε ζα κπνξνχζαλ λα παξαρζνχλ εμ‟αξρήο (Kitchin, 2014). Οη λέεο κέζνδνη δηαρείξηζεο θαη απνζήθεπζεο ηεο πιεξνθνξίαο, θαζψο θαη νη λέεο κέζνδνη αλάιπζεο ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ (big data), έδσζαλ ηε ιχζε ζην πξφβιεκα 42

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ηνπ ρεηξηζκνχ ησλ κηθξψλ θαη ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ (small and big data). Οη ηερληθέο απηέο αλαπηχζζνληαη απφ ηελ αξρή ηεο ρξήζεο ηεο πξνγξακκαηηζηηθήο δηαδηθαζίαο (computing) θαη βαζίδνληαη ζε ζηαηηζηηθά ηεζη θαζψο θαη ζε κνληέια θαη κεζφδνπο νπηηθνπνίεζεο. Ζ αλάπηπμή ηνπο δεκηνπξγεί λέεο πξνζεγγίζεηο πνπ βαζίδνληαη ζηελ έξεπλα γηα ηελ ηερλεηή λνεκνζχλε (artificial intelligence) θαη ηα εκπεηξηθά ζπζηήκαηα (expert systems), επηδηψθνληαο λα βνεζήζνπλ ζηελ αλάπηπμε ηεο εθκάζεζεο κεραλώλ (machine learning). Ζ εθκάζεζε κεραλψλ (machine learning) κπνξεί ππνινγηζηηθά θαη απηφκαηα λα αληρλεχζεη κνηίβα (patterns) θαη λα ρηίζεη κνληέια πξόβιεςεο. Υπάξρνπλ ηέζζεξα κεγάια είδε αλάιπζεο ησλ δεδνκέλσλ. Απηά είλαη: ε εμφξπμε δεδνκέλσλ θαη ε αλαγλψξηζε κνηίβσλ( data mining and pattern recognition), ε νπηηθνπνίεζε δεδνκέλσλ θαη νη νπηηθέο αλαιχζεηο (data visualisation and visual analytics), ε ζηαηηζηηθή αλάιπζε (statistical analysis) θαη ε πξνζνκνίσζε, πξφβιεςε θαη νπηηθνπνίεζε (prediction, simulation and optimisation) (Kitchin, 2014). Πξνηνχ επηιεγεί έλα είδνο αλάιπζεο ησλ δεδνκέλσλ, ζπλήζσο απηά θηιηξάξνληαη κέζσ κηαο δηαδηθαζίαο πνπ νλνκάδεηαη πξν-αλάιπζε (pre-analytics). Υπφθεηληαη ζε κηα ζεηξά απφ επεμεξγαζίεο, πξνθεηκέλνπ λα πξνεηνηκαζηνχλ θαη λα ειεγρζνχλ γηα λα είλαη έηνηκα γηα ηελ ηειηθή αλάιπζε. Αξρηθά, επηιέγνληαη ηα δεδνκέλα-κεηαβιεηέο πνπ έρνπλ ηε κεγαιχηεξε ρξεζηκφηεηα. Απηά πνπ επηιέρζεθαλ πεξλνχλ απφ κηα δηαδηθαζία θαζαξηζκνχ ηνπο, γηα κείσζε ησλ ζθαικάησλ θαη ησλ αζπλεπεηψλ. Έπεηηα κεηψλεηαη ε δηάζηαζή ηνπο, κέζσ κεηαζρεκαηηζκψλ, ζε ηζνδχλακεο αιιά πην απνηειεζκαηηθέο αλαπαξαζηάζεηο. Τέινο, ηα επηιεγκέλα δεδνκέλα εκπινπηίδνληαη κε άιια δεδνκέλα, πξνθεηκέλνπ λα απνθηήζνπλ 43

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

12 Thom Sevalrud | Big Data Analytics

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

κεγαιχηεξε δηνξαηηθφηεηα. Τν θαζέλα απφ ηα βήκαηα απηά γίλεηαη γηα λα απμεζεί ε πνηφηεηα ησλ δεδνκέλσλ πνπ επξφθεηην λα αλαιπζνχλ θαη, εθηφο ηνπ ζηαδίνπ ηνπ ηειηθνχ εκπινπηηζκνχ, γηα λα κεησζεί ν φγθνο ησλ δηαρεηξηδφκελσλ δεδνκέλσλ. Ζ πξν-αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ, θαζψο θαη ηα επφκελα ζηάδηα πεξαηηέξσ επεμεξγαζίαο ηνπο, κπνξνχλ λα γίλνπλ εμαηξεηηθά ρξνλνβφξεο θαη θνπξαζηηθέο δηαδηθαζίεο. Λφγσ ηεο νινέλα απμαλφκελεο πιεζψξαο κεγάισλ δεδνκέλσλ (big data) θαη λέσλ ππνδνκψλ δεδνκέλσλ, ην πεδίν έξεπλαο ησλ επηζηεκφλσλ ησλ δεδνκέλσλ έρεη ζηξαθεί πξνο ηελ αλαδήηεζε ηνπ πην απνηειεζκαηηθνχ θαη παξαγσγηθνχ ηξφπνπ-κέζνπ αλάιεςεο θαη απηνκαηνπνίεζεο ησλ δηαδηθαζηψλ επεμεξγαζίαο δεδνκέλσλ. Απηφ ην κέζν δελ είλαη άιιν απφ ηελ εθκάζεζε ησλ κεραλψλ (machine learning).

3.1 Δκμάθηζη Μησανών (Machine Learning) Γηα ηελ επίιπζε ελφο πξνβιήκαηνο ζε έλαλ ππνινγηζηή είλαη απαξαίηεηνο έλαο αιγφξηζκνο. Όπσο αλαθέξζεθε ήδε, ν αιγφξηζκνο είλαη κηα αθνινπζία νδεγηψλ πνπ έρεη σο ζθνπφ λα κεηαζρεκαηίζεη κηα είζνδν (input) ζε έμνδν (output) (Alpaydin, 2010). Ζ αλάιπζε ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ (big data) ζα κπνξνχζε λα ζπλερίζεη λα πξαγκαηνπνηείηαη φπσο απηή ησλ κηθξψλ δεδνκέλσλ ( small data), δειαδή κε ηνλ άλζξσπν αλαιπηή λα ιακβάλεη απνθάζεηο ζρεηηθά κε ηελ έξεπλα ησλ αιγνξίζκσλ. Ωζηφζν, ε επνρή ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ (big data) απαηηεί έξεπλα ζρεηηθά κε ηελ αλάπηπμε απηνκαηνπνηεκέλσλ δηαδηθαζηψλ, πνπ ζα κπνξνχλ λα αμηνινγνχλ θαη λα καζαίλνπλ απφ ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ. Τέηνηεο απηνκαηνπνηεκέλεο δηαδηθαζίεο νλνκάδνληαη εθκάζεζε 46

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

κεραλψλ (machine learning) θαη απνηεινχλ θιάδν ηεο ηερλεηήο λνεκνζύλεο 11 (artificial intelligence). Γηα λα ζεσξείηαη έμππλν έλα ζχζηεκα πνπ αιιάδεη πεξηβάιινλ, πξέπεη λα έρεη ηε δπλαηφηεηα λα καζαίλεη. Ζ εθκάζεζε ησλ κεραλψλ απνζθνπεί ζηελ επαλαιεπηηθή αλάπηπμε θαη θαηαλφεζε κηαο δνκήο δεδνκέλσλ, ζηελ καζεζηαθή αλαγλψξηζε απηφκαησλ πνιχπινθσλ κνηίβσλ (patterns) θαη ζηελ θαηαζθεπή κνληέισλ ηα νπνία κπνξνχλ λα εμεγήζνπλ θαη λα πξνβιέςνπλ ηέηνηα κνηίβα (patterns), βειηηζηνπνηψληαο ηα απνηειέζκαηα (Han et al απφ Kitchin, 2014). Ζ εθκάζεζε κεραλψλ (machine learning) θαηεγνξηνπνηείηαη ζε ηξεηο ηχπνπο εθκάζεζεο, αλάινγα κε ην είδνο ζήκαηνο ή αλαηξνθνδφηεζεο πνπ δίλεηαη ζην καζεηεπφκελν ζχζηεκα (Wikipedia Guide). Ζ πξψηε θαηεγνξία είλαη ε ιεγφκελε επνπηεπόκελε κάζεζε (supervised learning). Σε απηήλ, ν ππνινγηζηήο ηξνθνδνηείηαη κε νξηζκέλεο πιεξνθνξίεο εηζφδνπ (inputs) θαη ηηο επηζπκεηέο πιεξνθνξίεο εμφδνπ (outputs) απφ έλαλ δάζθαιν. Σηφρνο απηήο ηεο δηαδηθαζίαο είλαη ν ππνινγηζηήο λα κάζεη έλαλ γεληθφ θαλφλα ραξηνγξάθεζεο πιεξνθνξηψλ εηζφδνπ (inputs) ζε ζπγθεθξηκέλεο πιεξνθνξίεο εμφδνπ (outputs). Ζ δηαδηθαζία είλαη επνπηεπφκελε κε ηελ έλλνηα φηη ηα δεδνκέλα εθπαίδεπζεο (training data) ηελ θαζνδεγνχλ. Ζ δεχηεξε θαηεγνξία είλαη ε κάζεζε ρσξίο επίβιεςε (unsupervised learning), φπνπ ηα εηζαγφκελα δεδνκέλα ζηνλ αιγφξηζκν δελ ραξαθηεξίδνληαη, αθήλνληαο ην κνληέιν κφλν ηνπ λα βξεη κηα δνκή ζηηο πιεξνθνξίεο εηζφδνπ 11

Η ηερλεηή λνεκνζύλε (AI) είλαη ε λνεκνζύλε πνπ αλαπηύζζεηαη από ηα κεραλήκαηα, ζε αληίζεζε κε ηε θπζηθή λνεκνζύλε (NI), πνπ εκθαλίδεηαη ζηνπο αλζξώπνπο θαη ζε άιια δώα. ΢πλνιηθά, ν όξνο ηερλεηή λνεκνζύλε ρξεζηκνπνηείηαη όηαλ κηα κεραλή κηκείηαη «γλσζηηθέο» ιεηηνπξγίεο πνπ ν άλζξσπνο ζπλδέεη κε ην αλζξώπηλν κπαιό, όπσο ε κάζεζε θαη ε επίιπζε πξνβιεκάησλ.

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

13 Dave Murray | MIS Robot

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ηνπ (inputs). Γεληθφηεξα απηφ επηηπγράλεηαη κε ηελ αλαγλψξηζε ζπκπιεγκάησλ (clusters) θαη ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ δεδνκέλσλ, ησλ νπνίσλ ηα ραξαθηεξηζηηθά νκνηφηεηαο δελ ήηαλ γλσζηά εμ‟αξρήο. Καη ζηηο δχν θαηεγνξίεο, ην κνληέιν δεκηνπξγείηαη απφ κηα δηαδηθαζία εθκάζεζεο θαη ζρεκαηνπνηείηαη κε ηε βνήζεηα θαλφλσλ εθκάζεζεο. H δηαδηθαζία αξρίδεη κε κηα απιή θαηαζθεπή ηνπ κνληέινπ, ην νπνίν ζπλερψο εμειίζζεηαη κε ηελ εθαξκνγή ησλ θαλφλσλ, σο γελεηηθέο ηξνπνπνηήζεηο, κέρξηο φηνπ δεκηνπξγεζεί έλα ηζρπξφ κνληέιν (Siegel from Kitchin, 2014). Ζ ηξίηε θαηεγνξία είλαη ε εληζρπόκελε κάζεζε (reinforcement learning) φπνπ ην κνληέιν αιιειεπηδξά κε έλα δπλακηθφ πεξηβάιινλ, κέζα ζην νπνίν πξέπεη λα επηηειέζεη έλα ζπγθεθξηκέλν ζθνπφ, ρσξίο έλαο δάζθαινο λα ηνπ ππαγνξεχεη ξεηά αλ έρεη πιεζηάζεη ην ζηφρν ή φρη. Με ηελ πξφνδν ζηελ ηερλνινγία ησλ ππνινγηζηψλ, έρνπκε ζήκεξα ηελ ηθαλφηεηα λα απνζεθεχνπκε θαη λα επεμεξγαδφκαζηε κεγάια πνζά δεδνκέλσλ, θαζψο θαη λα έρνπκε πξφζβαζε ζε απηά απφ θπζηθά απνκαθξπζκέλεο ηνπνζεζίεο, κέζσ ελφο δηθηχνπ ππνινγηζηψλ. Οη πεξηζζφηεξεο ζπζθεπέο θαηαγξαθήο δεδνκέλσλ είλαη ςεθηαθέο θαη θαηαγξάθνπλ αμηφπηζηα δεδνκέλα. Γηα παξάδεηγκα, κηα αιπζίδα ζνχπεξ κάξθεη έρεη εθαηνληάδεο θαηαζηήκαηα ζε φιε ηε ρψξα θαη πνπιά ρηιηάδεο πξντφληα ζε εθαηνκκχξηα πειάηεο. Τα ηεξκαηηθά ζεκείσλ πψιεζεο θαηαγξάθνπλ ηα ζηνηρεία θάζε ζπλαιιαγήο: εκεξνκελία, θσδηθφ αλαγλψξηζεο πειάηε, ηα αγαζά πνπ αγνξάζηεθαλ θαη ην πνζφ ηνπο, ηα ζπλνιηθά ρξήκαηα πνπ δαπαλήζεθαλ θαη νχησ θαζεμήο. Απηφ ηππηθά αλέξρεηαη ζε gigabytes δεδνκέλσλ θάζε κέξα. Απηφ πνπ ε αιπζίδα ζνππεξκάξθεη επηζπκεί, είλαη λα είλαη ζε ζέζε λα πξνβιέςεη πνηνη είλαη νη πηζαλνί πειάηεο γηα έλα πξντφλ. O αιγφξηζκνο γη‟ απηφ δελ είλαη πξνθαλήο, θαζψο αιιάδεη κε ην 49

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ρξφλν θαη ηε γεσγξαθηθή ζέζε. Τα απνζεθεπκέλα δεδνκέλα γίλνληαη ρξήζηκα, κφλν φηαλ αλαιχνληαη θαη κεηαηξέπνληαη ζε πιεξνθνξίεο, ηηο νπνίεο κπνξνχκε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε γηα λα θάλνπκε πξνβιέςεηο. Υπάξρνπλ νξηζκέλα κνηίβα ζηα δεδνκέλα. Μπνξεί λα κελ είκαζηε ζε ζέζε λα πξνζδηνξίζνπκε πιήξσο ηε δηαδηθαζία, αιιά πηζηεχνπκε φηη κπνξνχκε λα θαηαζθεπάζνπκε κηα ρξήζηκε πξνζέγγηζε. Απηή ε πξνζέγγηζε κπνξεί λα κελ εμεγεί ηα πάληα, αιιά κπνξεί λα εμαθνινπζεί λα ινγνδνηεί γηα θάπνην κέξνο ησλ δεδνκέλσλ. Απηφ είλαη ν ζηφρνο ηεο εθκάζεζεο ησλ κεραλψλ (machine learning), λα πξνγξακκαηίζεη δειαδή ηνπο ππνινγηζηέο λα ρξεζηκνπνηνχλ δεδνκέλα παξαδεηγκάησλ ή παξειζνληηθέο εκπεηξίεο, γηα ηελ επίιπζε ελφο ζπγθεθξηκέλνπ πξνβιήκαηνο (Alpaydin, 2010). Έλα παξάδεηγκα ρξήζεο ηεο εθκάζεζεο κεραλψλ (machine learning) ζηελ αξρηηεθηνληθή είλαη ην πξφηδεθη πνπ παξνπζίαζε ν Paul Harrison κε ηίηιν «What Bricks Want: Machine Learning and Iterative Ruin» ζην ζπλέδξην ACADIA ην 2016. Ο ζπγθεθξηκέλνο ρξεζηκνπνηεί ηελ εθκάζεζε κεραλψλ (machine learning) γηα λα παξάγεη κνλαδηθέο δνκηθέο θαηαζθεπέο, κέζσ πξνζνκνηψζεσλ, άθακπησλ ζσκαηηθά, θηηξίσλ πνπ θαηαξξένπλ. Παξ‟φια απηά, δελ αληηκεησπίδεη ηα κνληέια πνπ πξνθχπηνπλ σο βέιηηζηεο δνκέο, αιιά ραξαθηεξίδεη ην ινγηζκηθφ ηνπ σο εξγαιείν ζρεδηαζκνχ. Φαξαθηεξηζηηθά αλαθέξεη «έλα πεξηβάιινλ ρξήζηε (user interface) επηηξέπεη ζηνλ ζρεδηαζηή λα θαζνξίζεη έλαλ γνλόηππν12 πξηλ ηελ πξνζνκνίσζε. Πέξα από ηνλ απιό έιεγρν ηνπ ζρήκαηνο ηνπ πύξγνπ, ην πεξηβάιινλ ρξήζηε (user interface) επηηξέπεη ηελ απνκάθξπλζε ησλ ηνύβισλ από ηε ζπλνιηθή ηνπ 12

Γνλόηππνο (genotype) θαιείηαη ην ζύλνιν ησλ γνληδίσλ ελόο νξγαληζκνύ, δειαδή ην ζύλνιν ησλ αιιεινκνξθώλ, πνπ απαξηίδνπλ ην DNA ηνπ.

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

κνξθή» (Donaldson, 2016). Δπνκέλσο, ν ζρεδηαζηήο είλαη ζε δηαξθή επηθνηλσλία κε ην ινγηζκηθφ (software), ε νπνία είλαη νπζηαζηηθφηεξε φηαλ ν ζρεδηαζηήο γλσξίδεη θαη αληηδξά ζηε θχζε ηνπ εξγαιείνπ. Έλα αθφκα ηερλνινγηθφ πεδίν πνπ επεξεάδεηαη θαη θαηεπζχλεηαη απφ ηελ εθκάζεζε ησλ κεραλψλ (machine learning), είλαη ε ρξήζε ξνκπνηηθήο ηερλνινγίαο (βξαρίνλεο, drones) ζηελ αξρηηεθηνληθή θαη ηνλ θαηαζθεπαζηηθφ ηνκέα. Οη ξνκπνηηθνί βξαρίνλεο ζηε βηνκεραλία ηεο αξρηηεθηνληθήο, ρξεζηκνπνηνχληαη θπξίσο γηα λα θαηαζθεπάδνπλ ςεθηαθά, κε αθαίξεζε πιηθνχ. Ωζηφζν, ππάξρνπλ θαη θάπνηεο πεξηζηαζηαθέο πεξηπηψζεηο παγθνζκίσο πνπ ηνπο ρξεζηκνπνηνχλ γηα ηε ζπλαξκνιφγεζε δνκηθψλ ζηνηρείσλ, θπξίσο ζε πεηξάκαηα, πνπ δηεμάγνληαη ζε ακηγψο παλεπηζηεκηαθφ επίπεδν. Ζ ρξήζε drones ζηνλ θαηαζθεπαζηηθφ ηνκέα έρεη απμεζεί ζεκαληηθά ηα ηειεπηαία ρξφληα, θπξίσο ιφγσ ηεο ρξήζεο ηνπο γηα ηξηζδηάζηαηε ζάξσζε θαη θσηνγξακκεηξία. Σε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο, ηα drones ρξεζηκεχνπλ γηα λα πεηάμνπλ πάλσ απφ ηηο πεξηνρέο θαηαζθεπήο, θέξνληαο θάκεξεο, βηληενθάκεξεο ή αηζζεηήξεο γηα ηε ζπιινγή δεδνκέλσλ απφ απηέο. Ζ ρξήζε ηνπο γηα ηε ζπλαξκνιφγεζε κειψλ κηαο ζπλνιηθήο θαηαζθεπήο έρεη κηθξφηεξε πξνφδν. Πεξηνξίδεηαη ζε κεξηθά πεηξάκαηα πνπ δηεμάγνληαη απφ παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα, ηα νπνία επηδηψθνπλ λα δηεξεπλήζνπλ πψο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ηα drones γηα ηελ θαηαζθεπή πξαγκαηηθψλ θηηξίσλ ζε ζχλνιν. Γχν παξαδείγκαηα ξνκπνηηθήο θαηαζθεπήο πνπ αλαπηχρζεθαλ απφ ηελ νκάδα Gramazio-Koehler Architects ζην ETH ηεο Επξίρεο είλαη ηα έξγα «Flight Assembled Architecture» θαη «Building Strategies for On-site Robotic Construction». Τν πξψην έξγν ήηαλ πξσηνπφξν ζηε ζπλαξκνιφγεζε ηκεκάησλ κε 51

14 Failed iterations of the cellular automata solver from Paul Harrison‟s “What Bricks Want”

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

15 Flight Assembled Architecture

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

drones. Καηαζθεπάζηεθε κηα δνκή χςνπο έμη κέηξσλ θαη δηακέηξνπ ηξηψλ κέηξσλ, απφ ρίιηα πεληαθφζηα παξαιιειεπίπεδα πνιπζηπξνιίνπ. Τν έξγν απνζθνπνχζε ζηελ επαιήζεπζε ηεο ζθνπηκφηεηαο ηεο θαηαζθεπήο θηηξίσλ κε drones (Hobson from Da Silva et al, 2018). Σην δεχηεξν έξγν, ζπλεξγάζηεθαλ νη θαζεγεηέο κε ηνπο θνηηεηέο, έηζη ψζηε λα ρηίζνπλ μερσξηζηνχο ηνίρνπο απφ ηνχβια, ρξεζηκνπνηψληαο ξνκπνηηθνχο βξαρίνλεο θαη δνθηκάδνληαο ηελ αξρηηεθηνληθή δπλακηθή ηνπο. Σε απηφ ην πείξακα, νη καζεηέο έπξεπε λα ρξεζηκνπνηήζνπλ έλα ξνκπφη κε 6 άμνλεο, ηθαλφ λα θαηαζθεπάζεη αξρηηεθηνληθά ζηνηρεία ζε πξαγκαηηθή θιίκαθα. Τν ξνκπφη έπξεπε λα είλαη ζε ζέζε λα θαηαζθεπάζεη έλα ρψξν ρξεζηκνπνηψληαο δηαθνξεηηθά πιηθά, δηεξγαζίεο θαη ζρήκαηα θαηαζθεπήο, ρσξίο εμσγελείο παξεκβνιέο, θζάλνληαο ζε νπνηνδήπνηε ζεκείν ηνπ ηξηζδηάζηαηνπ ρψξνπ. Ζ εθκάζεζε κεραλψλ (machine learning) ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε δηεθπεξαίσζε θαη ησλ ηεζζάξσλ κεζφδσλ αλάιπζεο δεδνκέλσλ, σζηφζν δελ είλαη ε κφλε κέζνδνο κέζσ ηεο νπνίαο εθαξκφδνληαη ηέηνηνπ είδνπο αλαιχζεηο. Σε πνιιέο πεξηπηψζεηο, ε δηεμαγσγή ηνπο γίλεηαη ζσζηφηεξα θαη κε κεγαιχηεξε ακεζφηεηα απφ έλαλ εξεπλεηή. Αθφκε θαη ζην πιαίζην ηεο εθπαίδεπζεο κεραλψλ (machine learning), ν αλαιπηήο παξακέλεη ζεκαληηθφο γηα ηελ θξίζε θαη ηελ θαζνδήγεζε ηεο δηαδηθαζίαο θαζψο θαη γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ ελδηάκεζσλ απνηειεζκάησλ. H εθκάζεζε κεραλψλ (machine learning) δελ είλαη απιψο κηα απηνκαηνπνηεκέλε επηζηήκε, απαηηεί εμεηδίθεπζε ζηνλ ηνκέα θαη ζηνραζηηθφ πξνβιεκαηηζκφ, δεμηφηεηεο πνπ εθαξκφδνληαη θαιχηεξα απφ έλα αλζξψπηλν κπαιφ απ‟ φηη απφ έλαλ ππνινγηζηή (Miller απφ Kitchin, 2014). Παξφιν πνπ έρεη ζεκεησζεί ζεκαληηθή πξφνδνο ζηελ αλάπηπμε ηερληθψλ εθπαίδεπζεο κεραλψλ (machine 53

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

learning), είλαη αθφκα κηα αλαδπφκελε επηζηήκε θαη πξέπεη λα δηεμαρζνχλ πνιιέο αθφκα έξεπλεο, γηα λα βειηησζεί ε απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ε αμηνπηζηία ησλ παξαγφκελσλ κνληέισλ.

3.2 Δξόπςξη δεδομένυν και αναγνώπιζη μοηίβυν Όπσο έρεη γίλεη ήδε ζαθέο, ν φγθνο ησλ δεδνκέλσλ ζηελ ζεκεξηλή επνρή είλαη πξσηνθαλήο θαη δελ θαίλεηαη φηη θάηη ζα αλαθφςεη απηή ηε ζπλερή παξαγσγή. Ζ γξήγνξε θαη ρσξίο θφζηνο απνζήθεπζε καο επηηξέπεη ζήκεξα λα απνζεθεχνπκε δεδνκέλα πνπ ζε άιιεο επνρέο πηζαλψο λα „πεηνχζακε‟. Παξφιν πνπ ε επνρή ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ κε φιεο ηηο αιιαγέο πνπ έρεη επηθέξεη είλαη έλα ζρεηηθά λέν θαηλφκελν, ε αλαδήηεζε κνηίβσλ ζηα δεδνκέλα δελ απνηειεί θάηη θαηλνχξγην. Οη άλζξσπνη πάληνηε αλαδεηνχζαλ κνηίβα είηε πξφθεηηαη γηα θπλεγνχο πνπ αλαδεηνχλ κνηίβα ζηηο κεηαθηλήζεηο ησλ πιεζπζκψλ θάπνηνπ δσηθνχ είδνπο, είηε γηα ηελ αλαδήηεζε κνηίβσλ ζηελ εθινγηθή ζπκπεξηθνξά ησλ ςεθνθφξσλ απφ ηα ελδηαθεξφκελα πνιηηηθά θφκκαηα. Ζ εμόξπμε δεδνκέλσλ αθνξά ηελ αλαδήηεζε κνηίβσλ ζε κεγάιεο νκάδεο δεδνκέλσλ ηα νπνία κπνξνχλ λα δψζνπλ ηε δπλαηφηεηα θάπνηνπ είδνπο δηνξαηηθφηεηαο ή γξήγνξεο θαη αθξηβνχο ιήςεο απνθάζεσλ. Τα δεδνκέλα παίξλνπλ ηε κνξθή νκάδσλ παξαδεηγκάησλ ή θαηαζηάζεσλ, ελψ ηα απνηειέζκαηα έρνπλ ηε κνξθή πξνβιέςεσλ γηα κειινληηθά παξαδείγκαηα. Αλ ιφγνπ ράξε ην δεδνκέλν παξάδεηγκα είλαη νξηζκέλνη πειάηεο πνπ άιιαμαλ ηξάπεδα γηα ηελ πηζησηηθή ηνπο θάξηα, ε πξφβιεςε ζα αθνξά ην θαηά πφζν πηζαλφ είλαη έλαο πειάηεο λα

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

16 Pattern

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

αιιάδεη ηξάπεδα. Σθνπφο ηεο εμφξπμεο είλαη λα επηιχζεη πξνβιήκαηα αλαιχνληαο ηα δεδνκέλα πνπ βξίζθνληαη ζε θάπνηα βάζε. H δηαδηθαζία είλαη απηνκαηνπνηεκέλε, ή πην ζπρλά εκηαπηνκαηνπνηεκέλε (Witten, Frank, Hall, Pal, 2017). Ζ ινγηθή ηεο εμφξπμεο δεδνκέλσλ βαζίδεηαη ζηελ πεπνίζεζε φηη θάζε ζχλνιν δεδνκέλσλ κεγάινπ φγθνπ εκπεξηέρεη ρξήζηκεο θαη κε λφεκα πιεξνθνξίεο, νη νπνίεο δελ είλαη ηπραίεο αιιά αληίζεηα ραξαθηεξίδνληαη απφ εγθπξφηεηα, θαηλνηνκία, ρξεζηκφηεηα θαη δπλαηφηεηα λα γίλνπλ θαηαλνεηέο. Με βάζε ηα παξαπάλσ, ε φιε δηαδηθαζία ρξεζηκνπνηεί δηαδηθαζίεο επηηεξνχκελεο θαη κε επηηεξνχκελεο εθκάζεζεο κεραλψλ κε ζθνπφ λα εληνπίζεη, λα ηαμηλνκήζεη θαη λα θαηαηκήζεη ζρέζεηο, ζπζρεηίζεηο θαη ηάζεηο κεηαμχ ησλ κεηαβιεηψλ νη νπνίεο έρνπλ λφεκα. Γηα λα ην θαηαθέξεη απηφ, ρξεζηκνπνηεί κηα ζεηξά απφ δηαθνξεηηθέο ηερληθέο πνπ ζπκπεξηιακβάλνπλ επεμεξγαζία ηεο θπζηθήο γιψζζαο, λεπξσληθά δίθηπα, δέληξα απνθάζεσλ θαη ζηαηηζηηθέο κεζφδνπο (παξακεηξηθέο θαη κε παξακεηξηθέο) (Kitchin, 2014). Οη βαζηθέο δηεξγαζίεο θαη ηερληθέο παξνπζηάδνληαη ζπλνπηηθά ζηνλ παξαθάησ πίλαθα: Γηεξγαζία Τκεκαηνπνίεζε θαη Οκαδνπνίεζε

Ταμηλφκεζε

Σπζρεηηζκφο

Πεξηγξαθή Πξνζδηνξηζκφο κε πξνθαλψλ νκάδσλ νη νπνίεο πεξηγξάθνπλ ηα δεδνκέλα Πξφβιεςε ηεο ηάμεο ζηελ νπνία αλήθεη έλα ζχλνιν δεδνκέλσλ κε βάζε έλα ζχλνιν δεδνκέλσλ εμάζθεζεο Δχξεζε ζρέζεσλ

Τερληθή Αλάιπζε ζπκπιεγκάησλ (clusters) Ταμηλφκεζε ηχπνπ Bayesian, επαγσγή δέληξνπ απνθάζεσλ, ηερλεηά λεπξσληθά δίθηπα, κεράλεκα δηαλχζκαηνο ππνζηήξημεο Καλφλεο ζπζρέηηζεο,

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Απνθιίζεηο

Τάζεηο

Γεληθνπνηήζεηο

αλάκεζα ζηα Γίθηπα Bayesian δεδνκέλα, πξφβιεςε ηεο αμίαο ελφο γλσξίζκαηνο κε βάζε ηηο αμίεο άιισλ γλσξηζκάησλ Αλάιπζε Δχξεζε δεδνκέλσλ ηα Σπκπιεγκάησλ νπνία εθδειψλνπλ (clusters), Αλίρλεπζε, δηαθνξνπνηήζεηο Αλάιπζε εμέιημεο Γξακκέο θαη θακπχιεο πνπ ζπλνςίδνπλ ηε βάζε δεδνκέλσλ, ζπρλά θαη ζηνλ άμνλα ηνπ ρξφλνπ „Σπκπαγείο‟ πεξηγξαθέο ησλ δεδνκέλσλ

Αλάιπζε παιηλδξφκεζεο, Δμαγσγή κνηίβσλ αθνινπζηψλ Σπλνπηηθνί θαλφλεο, Δπαγσγή Πξνζαλαηνιηζκέλε ζηα ραξαθηεξηζηηθά

Αμηνζεκείσην θιάδν ζηνλ ηνκέα ηεο αλαγλψξηζεο κνηίβσλ απνηεινχλ νη απηνκαηνπνηεκέλεο γξακκαηηθέο ζρεκάησλ (computational shape grammars). Οη γξακκαηηθέο απηέο αλήθνπλ ζηα πξνγξάκκαηα παξαγσγήο θαλφλσλ (production rule systems), ηα νπνία έρνπλ σο ζθνπφ ηε δεκηνπξγία θάπνηνπ είδνπο ηερλεηήο λνεκνζχλεο θαη βαζίδνληαη ζε έλα ζχλνιν θαλφλσλ ζρεηηθψλ κε ηε ζπκπεξηθνξά θάπνησλ ζηνηρείσλ. Οη γξακκαηηθέο κπνξεί λα απνηεινχληαη απφ δηζδηάζηαηα ζηνηρεία ή ηξηζδηάζηαηα θαη αληίζηνηρα κειεηνχλ δηζδηάζηαηεο ή ηξηζδηάζηαηεο γιψζζεο. Μηα γξακκαηηθή ζρήκαηνο απνηειείηαη απφ ηνπο θαλφλεο ζρήκαηνο (shape rules) θαη έλαλ κεραληζκφ παξαγσγήο (generation engine), πνπ επηιέγεη θαη επεμεξγάδεηαη θαλφλεο. Έλαο θαλφλαο ζρήκαηνο νξίδεη πψο κπνξεί λα κεηαζρεκαηηζηεί 57

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

έλα ππάξρνλ ζρήκα ή κέξνο απηνχ. Οη θαλφλεο ζρήκαηνο είλαη ην ιηγφηεξν ηξεηο θαη απνηεινχληαη απφ έλαλ θαλφλα έλαξμεο, έλαλ ηνπιάρηζηνλ θαλφλα κεηαζρεκαηηζκνχ θαη έλαλ θαλφλα ηεξκαηηζκνχ. Ο θαλφλαο έλαξμεο είλαη απαξαίηεηνο γηα λα μεθηλήζεη ε δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο ζρήκαηνο. Ο θαλφλαο ηεξκαηηζκνχ είλαη απαξαίηεηνο γηα λα ζηακαηήζεη ε δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο ζρήκαηνο. Αθφκε, κία γξακκαηηθή ζρεκάησλ έρεη κηα πεξηνρή εξγαζίαο ζηελ νπνία εκθαλίδεηαη ε δεκηνπξγεζείζα γεσκεηξία. Οη γξακκαηηθέο ζρήκαηνο είλαη πην ρξήζηκεο φηαλ πεξηνξίδνληαη ζε έλα κηθξφ, θαιά θαζνξηζκέλν πξφβιεκα γεληάο, φπσο νη δηαηάμεηο ζηέγαζεο θαη ε βειηίσζε κηαο δνκήο. Δπεηδή νη θαλφλεο ζρήκαηνο ηππηθά νξίδνληαη ζε κηθξά ζρήκαηα, κηα γξακκαηηθή ζρήκαηνο κπνξεί λα πεξηέρεη γξήγνξα πνιινχο θαλφλεο. Οη γξακκαηηθέο παξακεηξηθψλ ζρεκάησλ είλαη κηα επέθηαζε ησλ γξακκαηηθψλ ζρήκαηνο. Τν λέν ζρήκα ζην RHS 13 ηνπ θαλφλα ζρήκαηνο νξίδεηαη απφ παξακέηξνπο, ψζηε λα κπνξεί λα ιάβεη ππφςηλ πεξηζζφηεξν ην πιαίζην ησλ ήδε ππαξρφλησλ ζρεκάησλ. Απηφ ηππηθά επεξεάδεη ηηο εζσηεξηθέο αλαινγίεο ηνπ λένπ ζρήκαηνο έηζη ψζηε λα κπνξεί λα δεκηνπξγεζεί κηα κεγαιχηεξε πνηθηιία κνξθψλ. Με απηφλ ηνλ ηξφπν, γίλνληαη πξνζπάζεηεο ψζηε νη γξακκαηηθέο ζρήκαηνο λα αληαπνθξηζνχλ ζε δνκηθέο ζπλζήθεο φπσο γηα παξάδεηγκα, ην πιάηνο ησλ δνθψλ ζε δνκέο νξνθήο, πνπ εμαξηάηαη απφ ην κήθνο ηνπ αλνίγκαηνο (Stiny, 1980). 13

Έλαο θαλόλαο ζρήκαηνο απνηειείηαη από δύν κέξε πνπ ρσξίδνληαη από έλα βέινο πνπ δείρλεη από αξηζηεξά πξνο ηα δεμηά. Σν ηκήκα πνπ βξίζθεηαη αξηζηεξά από ην βέινο νλνκάδεηαη αξηζηεξή πιεπξά (LHS) θαη παξνπζηάδεη κία ζπλζήθε όζνλ αθνξά έλα ζρήκα θαη έλαλ δείθηε. Σν δεμί κέξνο ηνπ βέινπο νλνκάδεηαη δεμηά πιεπξά (RHS) θαη παξνπζηάδεη ηνλ ηξόπν κεηαζρεκαηηζκνύ ηνπ ζρήκαηνο LHS θαη ηνλ ηόπν ηνπνζέηεζεο ηνπ δείθηε. Ο δείθηεο βνεζά ζηνλ εληνπηζκό θαη ηνλ πξνζαλαηνιηζκό ηνπ λένπ ζρήκαηνο.

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Οη γξακκαηηθέο ζρεκάησλ παξνπζηάζηεθαλ αξρηθά γηα ρξήζε ζηε δσγξαθηθή θαη ηε γιππηηθή. Ο Lionel March ζην άξζξν ηνπ «Forty Years of Shape and Shαpe grammars» δειψλεη πσο ε αθεηεξία ησλ γξακκαηηθψλ ζρεκάησλ βξίζθεηαη ζην άξζξν ησλ George Stiny θαη James Gips «Shape Grammars and the Generative Specification of Painting and Sculpture», πνπ γξάθηεθε ην 1971. Απφ ηφηε νη γξακκαηηθέο ζρεκάησλ παξνπζηάδνπλ δεκνηηθφηεηα θαη εθαξκφδνληαη ζηνπο αθαδεκατθνχο θχθινπο, ελψ δελ έρνπλ αθφκα βξεη επξεία ρξήζε ζηηο γεληθέο εθαξκνγέο ππνινγηζηηθνχ ζρεδηαζκνχ. Σήκεξα νξηζκέλα πξνγξάκκαηα ζπζηεκάησλ γξακκαηηθψλ πνπ βξίζθεη θαλείο ζην δηαδίθηπν είλαη ηα Grammar Environment, Grape,SD2, Shape Grammar Ηnterpeter, Shaper 2D, Spapper, SubShapeDetector θαη Yingzao Fashi Building generator. Δλδεηθηηθά ην Grape απνηειεί έλα παξάδεηγκα εθαξκνγήο δηεξκελέα γξακκαηηθψλ ζρεκάησλ βαζηζκέλεο ζηε ζεσξία ησλ γξαθεκάησλ (graphs) 14. Ζ κνξθνινγία (formalism) πξαγκαηνπνηείηαη ζην πξφγξακκα ηξηζδηάζηαηνπ ζρεδηαζκνχ Rhino. Φξεζηκνπνηεί δπν παξάιιειεο κεζφδνπο αλαπαξάζηαζεο, κηα ζεσξεηηθή, ησλ γξαθεκάησλ, πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζην ππνινγηζηηθφ ζχζηεκα θαη κηα νπηηθή, πνπ εθαξκφδεηαη ζηελ αλαπαξάζηαζε ηνπ ζρήκαηνο. Ζ εθαξκνγή ηνπ Grape πξνζνκνηψλεη κε εχιεπην ηξφπν νξηζκέλνπο απφ ηνπο νπηηθνχο ππνινγηζκνχο πνπ θάλεη έλαο ζρεδηαζηήο φηαλ 14

Σα γξαθήκαηα (graphs) απνηεινύλ κηα δεκνθηιή επηινγή απεηθόληζεο ηεο δνκήο ελόο ζρήκαηνο θαη νη γξακκαηηθέο γξαθεκάησλ έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ πινπνίεζε ζπγθεθξηκέλσλ γξακκαηηθώλ. Σππηθά ηα γξαθήκαηα είλαη πνιπδηάζηαηεο δνκέο δεδνκέλσλ, πνπ κε ηελ θαηάιιειε ελζσκάησζε κνηάδνπλ κνξθνινγηθά ζηα ζρήκαηα πνπ αλαπαξαζηνύλ(Grasl θαη Economou,2010).

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ζρεδηάδεη κε κνιχβη θαη ραξηί, θαη θαηά θάπνην ηξφπν επηηξέπεη ειεχζεξν πξνζδηνξηζκφ θαλφλσλ θαη ειεχζεξν πεηξακαηηζκφ κε ηνπο θαλφλεο απηνχο (Grasl θαη Economou, 2010). O πεηξακαηηζκφο κε ηηο γξακκαηηθέο ζρεκάησλ θαίλεηαη λα έρεη κηα ζπλερή ηζηνξηθή πνξεία γηα ηνπιάρηζηνλ ζαξάληα ρξφληα. Γηα ηνλ αλζξψπηλν λνπ ε δεκηνπξγία αιιά θαη ε θαηαλφεζε κηαο γξακκαηηθήο ζρεκάησλ απνηειεί έλα πηζαλφηαηα ρξνλνβφξν, αιιά απφιπηα εθηθηφ έξγν. Αληίζεηα γηα λα πξαγκαηνπνηεζεί ε απηνκαηνπνίεζε κηαο γξακκαηηθήο ζρεκάησλ, πξέπεη λα αλαπηπρζεί ινγηζκηθφ ηερλεηήο λνεκνζχλεο. Οη πξνζπάζεηεο ινηπφλ επηθεληξψλνληαη ηαπηφρξνλα ζηελ αλάπηπμε ηεο λνεκνζχλεο θαη ηε δεκηνπξγία απηνκαηνπνηεκέλσλ εθαξκνγψλ, ρξήζηκσλ γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ζε δηαθνξεηηθέο θιίκαθεο.

3.3 Οπηικοποίηζη δεδομένυν, οπηική και ζηαηιζηική Ανάλςζη Ζ γξαθηθή απεηθφληζε ησλ πνζνηηθψλ πιεξνθνξηψλ έρεη βαζηέο ξίδεο ζηελ αλζξψπηλε ηζηνξία. Απηέο νη ξίδεο θηάλνπλ ζε ηζηνξίεο ζεκαηηθήο ραξηνγξαθίαο, ζηαηηζηηθψλ γξαθεκάησλ θαη απεηθφληζεο δεδνκέλσλ, ηα νπνία ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο. Σπλδένληαη επίζεο κε ηελ άλνδν ηεο ζηαηηζηηθήο ζθέςεο θαηά ηνλ 19ν αηψλα, θαη ηηο εμειίμεηο ζηελ ηερλνινγία ηνλ 20φ αηψλα. Ζ αξρή ηεο αλζξψπηλεο πξνζπάζεηαο λα νπηηθνπνηήζεη ηα δεδνκέλα εληνπίδεηαη ζηα γεσκεηξηθά δηαγξάκκαηα θαη ζηε δεκηνπξγία ραξηψλ, πνπ ζθνπφ είραλ λα βνεζήζνπλ ζηελ πινήγεζε θαη ηελ εμεξεχλεζε. Μέρξη ηνλ 16ν αηψλα, αλαπηχρζεθαλ ηερληθέο θαη φξγαλα γηα αθξηβή παξαηήξεζε θαη

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

17Jonathan Petersen | Non Sense Infographics

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

κέηξεζε ησλ θπζηθψλ πνζνηήησλ. Καηά ηνλ 17ν αηψλα πξαγκαηνπνηήζεθε κεγάιε αλάπηπμε ζηελ ζεσξία θαη ε αξρή ηεο αλάπηπμεο ησλ πξαθηηθψλ επηζηεκψλ. Πξφθεηηαη γηα άλνδν ηεο αλαιπηηθήο γεσκεηξίαο, ησλ ζεσξηψλ ησλ ζθαικάησλ κεηξήζεσλ, ηε γέλλεζε ηεο ζεσξίαο ησλ πηζαλνηήησλ θαη ηηο αξρέο ησλ δεκνγξαθηθψλ ζηαηηζηηθψλ θαη ηεο „πνιηηηθήο αξηζκεηηθήο‟. Καηά ηνλ 18ν θαη 19ν αηψλα, αξηζκνί πνπ αθνξνχλ ηνπο αλζξψπνπο φπσο θνηλσληθέο, εζηθέο, ηαηξηθέο θαη νηθνλνκηθέο ζηαηηζηηθέο άξρηζαλ λα ζπγθεληξψλνληαη ζε κεγάιεο θαη πεξηνδηθέο ζεηξέο. Δπηπιένλ, άξρηζε λα αλαγλσξίδεηαη ε ρξεζηκφηεηα απηψλ ησλ δεδνκέλσλ γηα ην ζρεδηαζκφ, ηελ θπβεξλεηηθή αληαπφθξηζε θαη σο απηνχζην αληηθείκελν άμην κειέηεο. Απηή ε γέλλεζε ηεο ζηαηηζηηθήο ζθέςεο ζπλνδεχηεθε επίζεο απφ κηα άλνδν ζηελ νπηηθή ζθέςε, θαζψο ρξεζηκνπνηήζεθαλ δηαγξάκκαηα γηα ηελ απεηθφληζε καζεκαηηθψλ απνδείμεσλ θαη ιεηηνπξγηψλ, ελψ δηάθνξα γξαθηθά πξφηππα εθεπξέζεθαλ γηα λα θάλνπλ ηηο ηδηφηεηεο ησλ εκπεηξηθψλ αξηζκψλ, ηηο ηάζεηο ηνπο θαη ηηο θαηαλνκέο ηνπο πην εχθνια νπηηθά θαηαλνεηέο (Friendly, 2009). Ζ άπνςε φηη κηα εηθφλα ηζνδπλακεί κε ρίιηεο ιέμεηο είλαη επξέσο δηαδεδνκέλε θαη ε αλζξψπηλε πίζηε ζε απηή έρεη απνδεηρζεί δηαρξνληθά. Ζ νπηηθνπνίεζε ζπλόισλ δεδνκέλσλ ρξεζηκνπνηείηαη αξθεηά ρξφληα γηα λα ηα πεξηγξάςεη, κέζσ ζηαηηζηηθψλ δηαγξακκάησλ, γξαθεκάησλ, ραξηψλ ρσξνζεηήζεσλ θαη θηλνχκελσλ αλαπαξαζηάζεσλ (animation). Οη παξαπάλσ κέζνδνη απνθαιχπηνπλ κε απνηειεζκαηηθφ ηξφπν ηε δνκή, ην κνηίβν, ηηο ηάζεηο θαη ηηο κεηαβιεηέο ησλ κεηαβιεηψλ θαζψο θαη ησλ δηαζπλδέζεψλ ηνπο. Λακβάλνληαο ππφςε ινηπφλ ην κέγεζνο ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ, δελ απνηειεί έθπιεμε ην γεγνλφο φηη ε νπηηθνπνίεζε έρεη 62

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

απνδεηρζεί έλαο δεκνθηιήο ηξφπνο ηφζν γηα ηελ εμαγσγή λνήκαηνο απφ απηά φζν θαη γηα ηελ κεηάδνζε ηνπ λνήκαηνο απηνχ (Kitchin, 2014). Ο θχξηνο ζηφρνο ηεο νπηηθνπνίεζεο δεδνκέλσλ είλαη ε ηθαλφηεηά λα επηθνηλσλεί πιεξνθνξία πνπ εκπεξηέρεη κε ζαθήλεηα θαη απνηειεζκαηηθφηεηα. Απηφ δελ ζεκαίλεη φηη ε νπηηθνπνίεζε δεδνκέλσλ πξέπεη λα θαίλεηαη βαξεηή, ψζηε λα είλαη ιεηηνπξγηθή ή εμαηξεηηθά εμειηγκέλε, γηα λα θαλεί φκνξθε. Γηα λα κεηαθέξεη θαλείο απνηειεζκαηηθά ηηο ηδέεο πνπ πεξηέρνπλ ηα δεδνκέλα, ηφζν ε αηζζεηηθή κνξθή φζν θαη ε ιεηηνπξγηθφηεηα πξέπεη λα ζπκβαδίδνπλ, παξέρνληαο γλψζεηο ζε έλα αξθεηά πεξίπινθν ζχλνιν δεδνκέλσλ κε ηε κεηάδνζε ησλ βαζηθψλ πηπρψλ ηνπο θαη κε έλαλ ηξφπν δηαηζζεηηθφ. Ωζηφζν, νη ζρεδηαζηέο ζπρλά ηείλνπλ λα απνξξίπηνπλ ηελ ηζνξξνπία κεηαμχ ζρεδηαζκνχ θαη ιεηηνπξγίαο, δεκηνπξγψληαο ππέξνρεο νπηηθνπνηήζεηο δεδνκέλσλ πνπ δελ εμππεξεηνχλ ηνλ θχξην ζθνπφ ηνπο, λα επηθνηλσλνχλ πιεξνθνξίεο (Friendman, 2008). Τν επίπεδν ζην νπνίν κηα νπηηθνπνίεζε δεδνκέλσλ ζα κπνξέζεη λα είλαη θαηαλνεηή απφ έλα θνηλφ, εμαξηάηαη απφ ηελ αλζξψπηλε νπηηθή αληίιεςε. Αθξηβψο φπσο νη ππνινγηζηέο, νη εγθέθαινί καο ρξεζηκνπνηνχλ δηάθνξνπο ηχπνπο απνζήθεπζεο γηα λα δηαηεξνχλ πιεξνθνξίεο ελψ απηέο είλαη ππφ επεμεξγαζία θαη ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, ηηο απνζεθεχνπλ γηα κειινληηθή ρξήζε. Υπάξρνπλ ηξεηο ζεκειηψδεηο ηχπνη κλήκεο ζηνλ εγθέθαιν: ε εηθνληθή (iconic), ε βξαρππξφζεζκε (short-term) θαη ε καθξνπξφζεζκε (long-term). Ζ εηθνληθή κλήκε είλαη παξφκνηα κε ην γξαθηθφ buffer ελφο ππνινγηζηή, γηαηί απνζεθεχεη γηα ιίγν απηφ πνπ βιέπνπλ ηα κάηηα, κέρξη λα κεηαθηλεζεί ζηε βξαρππξφζεζκε κλήκε γηα ζπλεηδεηή επεμεξγαζία ή λα απνξξηθζεί σο κε απαξαίηεην. Ζ 63

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

βξαρππξφζεζκε κλήκε κνηάδεη κε ηε κλήκε ηπραίαο πξνζπέιαζεο (RAM) ησλ ππνινγηζηψλ. Δίλαη εχθνια πξνζβάζηκε γηα επεμεξγαζία πςειήο ηαρχηεηαο, αιιά κε πεξηνξηζκέλε ρσξεηηθφηεηα. Οη πιεξνθνξίεο πνπ ν εγθέθαινο ζεσξεί φηη αμίδνπλ γηα κειινληηθή ρξήζε κεηαθηλνχληαη απφ ηε βξαρππξφζεζκε ζηε καθξνπξφζεζκε κλήκε. Δθεί βξίζθνληαη πιεξνθνξίεο, απνζεθεπκέλεο θαη αξρεηνζεηεκέλεο (indexed) κε έλαλ ή πεξηζζφηεξνπο ηξφπνπο γηα κειινληηθή αλάθηεζε, φπσο ζπκβαίλεη ζηνλ ζθιεξφ δίζθν ελφο ππνινγηζηή. Παξά ηε ζπλήζε ιαλζαζκέλε αληίιεςε, φηη θαλείο δηαηεξεί ηηο πιεξνθνξίεο γηα φια φζα βίσζε ζηε δσή ηνπ, ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ε κλήκε είλαη πεξηνξηζκέλε αιιά εληππσζηαθά επέιηθηε. Ζ βξαρππξφζεζκε κλήκε είλαη εθεί φπνπ γίλεηαη ε πξαγκαηηθή δνπιεηά ηεο λνεκνζχλεο. Δηζάγνληαη λέα δεδνκέλα απφ ηνλ θφζκν, κέζα απφ ηηο αηζζήζεηο θαη ηα παιηά δεδνκέλα αληαιιάζζνληαη απφ ηε καθξνπξφζεζκε κλήκε, ιεηηνπξγψληαο πνιχ πην γξήγνξα απφ ηε ζπλεηδεηή ηαρχηεηα ηεο ζθέςεο γηα λα καο βνεζήζεη λα θαηαλνήζνπκε ηνλ θφζκν. O θαζεγεηήο Edward R. Tufte αλαθέξεη ραξαθηεξηζηηθά: «Οη νπηηθέο πξνβνιέο πινύζηεο ζε δεδνκέλα δελ απνηεινύλ απιώο έλα θαηάιιειν ζπκπιήξσκα ζηηο αλζξώπηλεο δπλαηόηεηεο αιιά ζπρλά είλαη θαη ην βέιηηζην» (Few, 2004). Φαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα ηεο αμηνπνίεζεο ηεο ζηαηηζηηθήο αλάιπζεο κε ρξήζε ηερλεηήο λνεκνζχλεο ζηνλ ηνκέα ηνπ αξρηηεθηνληθνχ ζρεδηαζκνχ, απνηειεί ε πεξίπησζε ηεο WeWork. Ζ WeWork είλαη κηα ακεξηθαληθή εηαηξεία πνπ παξέρεη θνηλφρξεζηνπο ρψξνπο εξγαζίαο θαη ππεξεζίεο γηα επηρεηξεκαηίεο, ειεχζεξνπο επαγγεικαηίεο, λενζχζηαηεο κηθξέο θαη κεγάιεο επηρεηξήζεηο. Ηδξχζεθε ην 2010 θαη εδξεχεη ζηε Νέα Υφξθε. Ζ WeWork ζε κηα πξνζπάζεηα λα εμάγεη 64

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

18 Jonathan Petersen | Non Sense Infographics

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ζπκπεξάζκαηα κέζα απφ ηελ εκπεηξία ησλ ρξεζηψλ θαη λα νξγαλψζεη θαιχηεξα ηνπο ρψξνπο ηεο, ρξεζηκνπνηεί εθαξκνγέο εθκάζεζεο κεραλψλ. Σπγθεθξηκέλα ν Daniel Davis αξρηηέθηνλαο θαη δηεπζπληήο έξεπλαο πξντφλησλ ηεο WeWork εγείηαη κηαο νκάδαο εξεπλεηψλ, ε νπνία ρξεζηκνπνηεί κηα ζεηξά ππνινγηζηηθψλ κεζφδσλ θαη κεζφδσλ εθκάζεζεο κεραλψλ, κε ζθνπφ ηε βειηίσζε ησλ ζπλεξγαδφκελσλ γξαθείσλ ηεο εηαηξείαο αλά ηνλ θφζκν. Ο Davis ζεσξεί φηη κέζα απφ ηελ ρσξηθή αλάιπζε, ν αξρηηέθηνλαο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα επηζηξέςεη ζην έξγν ηνπ, λα παξαηεξήζεη πψο ιεηηνπξγεί ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν θαη λα ην βειηηψζεη. Σεκαληηθφ παξάγνληα γηα ηελ έξεπλα ηεο εηαηξείαο απνηειεί ε επηπρία ησλ εξγαδνκέλσλ, ε παξαγσγηθφηεηα θαη ε ζχλδεζε κε ηελ θνηλφηεηα (Davis, 2016). Γεληθφηεξα, νη νπηηθνπνηήζεηο δεδνκέλσλ ρξεζηκνπνηνχληαη ζε δηαθνξεηηθνχο θιάδνπο, θπξίσο κε ζηφρν ηελ παξαθνινχζεζε δπλακηθψλ θαηλνκέλσλ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. Απηφ ζπκβαίλεη γηαηί δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα ηαπηφρξνλεο παξαθνινχζεζεο δηαθνξεηηθψλ κεηαβιεηψλ ρξνληθά θαη ρσξηθά, δπλαηφηεηα εληνπηζκνχ αιιαγψλ, αιιά θαη ζχγθξηζεο. Γηα παξάδεηγκα, ηα δεδνκέλα ελφο ζπζηήκαηνο κεηαθνξψλ κπνξνχλ λα δψζνπλ έλαλ ράξηε πξαγκαηηθνχ ρξφλνπ φπνπ θαίλνληαη νη ξνέο θίλεζεο, νη αλαθνξέο αηπρεκάησλ, θ.α. Αθφκα νη νπηηθνπνηήζεηο ρξεζηκνπνηνχληαη σο κέζν αλαιπηηθήο ζπιινγηζηηθήο. Σε απηή ηελ πεξίπησζε δελ πεξηγξάθνπλ θαη αλαπαξηζηνχλ απιψο ηα δεδνκέλα, αιιά ρξεζηκνπνηνχληαη σο φξγαλν αλάιπζεο. Ζ κέζνδνο ηεο νπηηθήο αλάιπζεο, ζπλήζσο θαζνδεγείηαη απφ ηελ ζπλεξγαζία αλζξψπσλ θαη αιγνξίζκσλ, πνπ εξγάδνληαη κε ζθνπφ ηελ εμαγσγή πιεξνθνξηψλ, ηε δεκηνπξγία νπηηθψλ κνληέισλ, ηελ

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

επεμήγεζε θαη ηελ θαζνδήγεζε πεξαηηέξσ ζηαηηζηηθήο αλάιπζεο (Thomas θαη Cook απφ Kirchin, 2014).

3.4 Ππόβλετη, Πποζομοίυζη, Βεληιζηοποίηζη Ζ κεγαιχηεξε αμία πνπ κπνξνχκε λα αληιήζνπκε απφ ηα δεδνκέλα είλαη, κέζσ ηεο επεμεξγαζίαο ηνπο, λα πξνζπαζήζνπκε λα θάλνπκε πξνβιέςεηο γηα νξηζκέλεο θαηαζηάζεηο, θάησ απφ νξηζκέλεο ζπλζήθεο. Παξαδείγκαηνο ράξηλ, κηα εηαηξία ζέιεη λα γλσξίδεη ηη αληίθηππν ζα έρεη έλα πξντφλ, ή κηα ππεξεζία ηεο ζηελ αγνξά. Αθφκε, ζε θπβεξλεηηθφ επίπεδν, θξίζηκν είλαη λα κπνξεί λα πξνβιεθζεί, πψο ζα ιεηηνπξγήζεη κηα λέα ππνδνκή κεηαθνξψλ. Οη πιεξνθνξίεο απηέο είλαη εμαηξεηηθά ζεκαληηθέο γηα επηρεηξήζεηο θαη ππεξεζίεο, ψζηε λα πξνγξακκαηηζηνχλ δηαδηθαζίεο πξνο απνθπγή ηπρφλ αζηνρηψλ θαη πξνθεηκέλνπ λα απμήζνπλ ην θέξδνο ηνπο. Σε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο, ρξεζηκνπνηείηαη ππάξρνπζα γλώζε γηα ην πψο ιεηηνπξγεί έλα ζχζηεκα, πξνθεηκέλνπ λα δεκηνπξγεζεί έλα κνληέιν πξόβιεςεο. Τν κνληέιν απηφ επεμεξγάδεηαη δεδνκέλα γηα λα εθηηκήζεη έλα πηζαλφ απνηέιεζκα, θάησ απφ δηαθνξεηηθέο ζπλζήθεο (Kitchin, 2014). Υπάξρνπλ πνιιέο κέζνδνη νη νπνίεο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ, γηα λα παξάγνπλ έλα κνληέιν πξφβιεςεο. Ζ θαζεκία έρεη ηα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηά ηεο, παξάγνληαο αθξηβέζηεξεο πξνβιέςεηο κε ιηγφηεξα ιάζε, αλάινγα κε ηνλ ηχπν ηνπ πξνβιήκαηνο θαη ηα δεδνκέλα. Ωζηφζν, δε κπνξνχκε λα γλσξίδνπκε εθ ησλ πξνηέξσλ πνηα κέζνδνο ζα αληαπνθξίλεηαη ζσζηφηεξα ζην πξφβιεκά καο. Ζ ιχζε ζε απηφ ην πξφβιεκα είλαη ε εθκεηάιιεπζε ηεο δηαζέζηκεο πξνγξακκαηηζηηθήο δχλακεο πνπ δηαζέηνπκε ζε ζχλνιν. Αληί λα δηαιέγνπκε κία κέζνδν 67

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

παξαγσγήο κνληέινπ πξφβιεςεο, κηα ζπλνιηθή πξνζέγγηζε ζα επηθέξεη κεγαιχηεξε πνηθηιία ζε απνηειέζκαηα γηα ην ίδην θαηλφκελν. Δπνκέλσο, κπνξνχκε κεηά λα ζπλδέζνπκε φια ηα απνηειέζκαηα καδί θαη λα νδεγεζνχκε ζε κηα κνλαδηθή θαη πιεξέζηεξε απάληεζε, πνπ ζα έρεη αληηζηαζκίζεη ηα κεηνλεθηήκαηα ηεο θάζε κεζφδνπ μερσξηζηά (Siegel, 2013). Φξεζηκνπνηψληαο ηε κέζνδν ζπλνιηθήο πξνζέγγηζεο, εθαηνληάδεο δηαθνξεηηθνί αιγφξηζκνη ζπλδπάδνληαη, πξνθεηκέλνπ λα δεκηνπξγήζνπλ ην θαιχηεξν κνληέιν πξφβιεςεο. Οη πξνζνκνηώζεηο είλαη κνληέια κηαο δηαδηθαζίαο ή ελφο ζπζηήκαηνο πνπ ζπκβαίλνπλ ζηνλ πξαγκαηηθφ θφζκν. Μέζσ ησλ πξνζνκνηψζεσλ ζηνρεχνπκε ζηελ θαηαλόεζε ηεο ιεηηνπξγίαο ελφο ζπζηήκαηνο θαη ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ, θάησ απφ ζπγθεθξηκέλεο ζπλζήθεο. Έπεηηα ην αμηνινγνχκε κέζσ ζηαηηζηηθψλ αλαιχζεσλ γηα ηε βειηίσζε ηεο απνδνηηθφηεηαο θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηάο ηνπ (Robinson, 2004). Γηα παξάδεηγκα, ηα δειηία θαηξνχ βαζίδνληαη ζε πξνζνκνηψζεηο γηα ην πνηα ζα είλαη ε εμέιημε ηνπ θαηξνχ, δεδνκέλσλ ησλ επηθξαηνπζψλ ζπλζεθψλ θαη ηεο επηζηεκνληθήο γλψζεο. Υπάξρνπλ πνιιά είδε πξνζνκνησηηθψλ κνληέισλ θαη ηα πεξηζζφηεξα ρξεζηκνπνηνχλ ηελ εθκάζεζε κεραλψλ (machine learning), πξνθεηκέλνπ λα απηνκαηνπνηνχλ ηε δηαδηθαζία εθθαζάξηζεο ηνπ κνληέινπ θαη λα αληηδξνχλ άκεζα ζε απξφβιεπηα γεγνλφηα. Ζ έλλνηα ηεο βειηηζηνπνίεζεο αθνξά ζηνλ θαζνξηζκφ ηεο βέιηηζηεο πνξείαο κηαο δξάζεο γηα λα έρεη ηελ θαιύηεξε δπλαηή απόδνζε (Kitchin, 2014). Σπλήζσο δειαδή, κεηψλεηαη ην θφζηνο ηεο θαη απμάλνληαη νη απνδφζεηο ηεο. Ζ βέιηηζηε απφδνζε πξνζδηνξίδεηαη κε ηε ρξήζε θαη αμηνιφγεζε κνληέισλ πξφβιεςεο θαη πξνζνκνίσζεο, ή κε άιια είδε αιγφξηζκσλ 68

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

φπσο ζηαηηζηηθέο δνθηκέο. Έλα παξάδεηγκα είλαη νη γελεηηθνί αιγφξηζκνη, πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζπρλά ζε δηαδηθαζίεο εθπαίδεπζεο κεραλψλ (machine learning). Πξφθεηηαη γηα κηα δηαδηθαζία πνπ πξνζνκνηψλεη ηε ζπκπεξηθνξά θαη ηελ πξνζαξκνγή ελφο πιεζπζκνχ ππνςήθησλ ιχζεσλ κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ, θαζψο γεληέο δεκηνπξγνχληαη, ειέγρνληαη θαη επηιέγνληαη κέζσ επαλαιακβαλφκελσλ δεπγαξσκάησλ θαη κεηαιιάμεσλ (Terzidis, 2006). Ο αιγφξηζκνο πξαγκαηνπνηεί κηα ζηνραζηηθή αλαδήηεζε, βαζηζκέλε ζηελ πηζαλφηεηα φηη είλαη δπλαηή ε εχξεζε κηαο θαιχηεξεο ιχζεο θαη φηη θαηά ηνλ αλζξψπηλν λνπ, ε δχλακε επεμεξγαζίαο ησλ ππνινγηζηψλ είλαη αβίαζηε, γξήγνξε θαη αθξηβήο. Οη πξφζθαηεο ηερληθέο εμειίμεηο ζηελ εμψζεζε αληηθεηκέλσλ θαη ζηε ξνκπνηηθή χθαλζε πνιχ ιεπηψλ ηλψλ, έρνπλ πξνθαιέζεη ζπλαξπαζηηθά θαη πνιιά ππνζρφκελα πεηξάκαηα απφ κεγάια παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα. Τν 2014, ν Achim Menges θαη ν Jan Knippers δεκνζίεπζαλ έλα πξσηνπνξηαθφ ηερληθφ άξζξν, πνπ πεξηγξάθεη ηε ρξήζε πνιπκεξψλ εληζρπκέλσλ κε ίλεο, ζε έλα ιεπηφ θέιπθνο ελφο πεηξακαηηθνχ πεξηπηέξνπ πνπ θαηαζθεχαζαλ ην 2012, ππφ ηελ αηγίδα ηνπ ICD / ITKΔ ηνπ παλεπηζηεκίνπ ηεο Σηνπηγθάξδεο. Γηα ηνπο ζηαηηθνχο ππνινγηζκνχο ηνπ πεξηπηέξνπ ιήθζεθε ππφςηλ ε γεσκεηξία ηνπ θειχθνπο, θαζψο θαη ε ππθλφηεηα θαη ε θαηεχζπλζε θάζε δέζκεο-ζηξψκαηνο άλζξαθα θαη ίλαο γπαιηνχ, πνπ ήηαλ ηπιηγκέλεο ζε απηήλ. Αξρηθά, δεκηνχξγεζαλ κηα γεσκεηξηθή θαη πιηθή δηάηαμε, εκπλεπζκέλε απφ βηνινγηθά κνληέια. Έπεηηα, πξνζνκνίσζαλ ηε ζηαηηθή ζπκπεξηθνξά απηνχ ηνπ πξψηνπ κνληέινπ ρξεζηκνπνηψληαο ηελ ηππηθή ππνινγηζηηθή αλάιπζε πεπεξαζκέλσλ ζηνηρείσλ (Finite Elements Analysis), κηα καζεκαηηθή κέζνδν γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο παξακφξθσζεο θαη ησλ ηάζεσλ κέζα ζε κηα 69

19 Parametric Rules of Shape Grammars

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

20 Cyber-physical fibre placement process

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

εληαία δνκή (Stevens, 2017). Βάζεη ησλ απνηειεζκάησλ απηήο ηεο πξψηεο πξνζνκνίσζεο, νξηζκέλεο πηπρέο ηνπ αξρηθνχ ζρεδίνπ κεηαηξάπεθαλ, αιιάδνληαο ηφζν ηε γεσκεηξία ηνπ θειχθνπο, φζν θαη ηελ εζσηεξηθή δηάηαμε ησλ ηλψλ. Ζ πξνζνκνίσζε κε ηε κέζνδν FEA επαλαιήθζεθε πνιιέο θνξέο, κέρξη ην απνηέιεζκα λα ηθαλνπνηήζεη ηνπο θαηαζθεπαζηέο. Φξεζηκνπνηψληαο ςεθηαθέο πξνζνκνηψζεηο ζηαηηθψλ θαη άιισλ επηδφζεσλ, πξαγκαηνπνηνχληαη ζήκεξα πνιχ πεξηζζφηεξνη πεηξακαηηζκνί εληφο κηαο νζφλεο, κέζα ζε κεξηθέο ψξεο, απφ φ, ηη ζα κπνξνχζε λα θάλεη ζε κηα δσή έλαο παξαδνζηαθφο ηερλίηεο. Έηζη δεκηνπξγείηαη έλαο κεγάινο αξηζκφο παξαιιαγψλ, ζε κηα πξνζπάζεηα αλαθάιπςεο ηεο βέιηηζηεο ιχζεο ζην εθάζηνηε πξφβιεκα.

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Παξά ηελ καθξά πνξεία έξεπλαο θαη δηαβνχιεπζεο ζρεηηθά κε ην δήηεκα νξηζκνχ ηεο λνεκνζχλεο, δελ θαίλεηαη λα έρεη δνζεί κηα νξηζηηθή απάληεζε. Απηφ έρεη νδεγήζεη νξηζκέλνπο ζηελ πεπνίζεζε φηη ε λνεκνζχλε κπνξεί λα πεξηγξαθεί θαηά πξνζέγγηζε, αιιά δελ κπνξεί λα νξηζηεί πιήξσο. Σεκαληηθφ παξάγνληα απνηειεί αθφκα ην άηνκν, ν νξγαληζκφο ή ν ζεζκφο πνπ επηρεηξεί θάζε θνξά λα νξίζεη ηε λνεκνζχλε, αιιά θαη ην αλ αλαθεξφκαζηε ζηελ αλζξψπηλε ή ζε λνεκνζχλε πνπ έρεη πξνθχςεη ηερλεηά. Δλδεηθηηθά ην All Words Dictionary νξίδεη σο λνεκνζχλε «ηελ ηθαλόηεηα ρξήζεο ηεο κλήκεο, ηεο γλώζεο, ηεο εκπεηξίαο, ηεο θαηαλόεζεο, ηεο ζπλείδεζεο, ηεο θαληαζία θαη ηεο θξίζεο γηα ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ θαζώο θαη ηελ πξνζαξκνγή ζε λέεο θαηαζηάζεηο» (All Words Dictionary,n.d.). Δπηπιένλ, ν ςπρνιφγνο H. J. Eysenck δηαθξίλεη ηελ αλζξψπηλε επθπΐα ζε ηξεηο θαηεγνξίεο φπνπ «σο λνεκνζύλε ηύπνπ Α νξίδεηαη ην βηνινγηθό ππόζηξσκα ηεο λνεηηθήο ηθαλόηεηαο, ην κπαιό, ηε ξναλαηνκία θαη ηε θπζηνινγία, σο λνεκνζύλε ηύπνπ Β ηελ εθδήισζε ηεο λνεκνζύλεο Α θαη όια όζα επεξεάδνπλ ηελ έθθξαζή ζηελ πξαγκαηηθή ζπκπεξηθνξά ηεο δσήο, ελώ σο λνεκνζύλε ηύπνπ Γ ην επίπεδν απόδνζεο ζηηο ςπρνκεηξηθέο δνθηκέο γλσζηηθήο ηθαλόηεηαο» (Legg, Hutter, 2006). Δπηπιένλ πιήζνο ζεσξηψλ έρνπλ δηαηππσζεί ζε κηα πξνζπάζεηα θαηαλφεζεο ησλ ιεηηνπξγηψλ ηεο λνεκνζχλεο. Ο Howard Gardner δηαηχπσζε ηε ζεσξία ησλ πνιιαπιψλ „λνεκνζπλψλ‟, ε νπνία αθνξά ηφζν ζπλεζηζκέλα άηνκα φζν θαη άηνκα πνπ έρνπλ ηδηαίηεξεο ηθαλφηεηεο, αλήθνπλ ζε δηαθνξεηηθέο θνπιηνχξεο ή έρνπλ ππνζηεί εγθεθαιηθή βιάβε. Ο Gardner δηαρσξίδεη ηε λνεκνζχλε ζε έλα πιήζνο δηαθνξεηηθψλ ζπληζησζψλ. Σηελ πξψηε έθδνζε ηνπ βηβιίνπ ηνπ Frames of Mind (1983) πεξηγξάθεη επηά δηαθνξεηηθνχο 74

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ηχπνπο λνεκνζχλεο: ινγηθήο-καζεκαηηθήο, γισζζηθήο, ρσξηθήο, κνπζηθήο, θηλαηζζεηηθήο, δηαπξνζσπηθήο θαη ελδνπξνζσπηθήο. Σε κηα δεχηεξε έθδνζε απηνχ ηνπ βηβιίνπ, πξφζζεζε δχν αθφκα ηχπνπο λνεκνζχλεο, ηελ λαηνπξαιηζηηθή θαη ηελ ππαξμηαθή λνεκνζχλε. Ζ ζεσξία ηνπ Gardner έρεη δερζεί θξηηηθή σο πξνο ην φηη νξίδεη πνιχ γεληθά ηελ επθπΐα θαη φηη νη 8 δηαθνξεηηθέο επθπΐεο απνηεινχλ απιψο ηηο δηαθνξεηηθέο δεμηφηεηεο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ελφο αηφκνπ. Παξφια απηά, ε ζεσξία θαίλεηαη λα έρεη δεκνηηθφηεηα ηνπιάρηζηνλ ζηελ εθαξκνγή ηεο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία (Cherry, 2018). Γεληθφηεξα σο ηερλεηή λνεκνζύλε νξίδεηαη ε λνεκνζχλε πνπ εθδειψλεηαη απφ κεραλέο, ζε αληίζεζε κε ηε θπζηθή λνεκνζχλε πνπ αθνξά ηνπ αλζξψπνπο θαη ηα δψα. Ο J. S. Albus δίλεη ηνλ παξαθάησ νξηζκφ: «ηερλεηή λνεκνζύλε είλαη ε ηθαλόηεηα ελόο ζπζηήκαηνο λα ελεξγεί θαηάιιεια ζε έλα αβέβαην πεξηβάιινλ, όπνπ θαηάιιειε είλαη ε ελέξγεηα πνπ απμάλεη ηελ πηζαλόηεηα εκθάληζεο επηηπρίαο θαη επηηπρία είλαη ε επίηεπμε ζπκπεξηθνξηθώλ κηθξόηεξσλ ζηόρσλ (subgoals) πνπ ππνζηεξίδνπλ ηνλ ηειηθό ζηόρν ηνπ ζπζηήκαηνο» (Legg, Hutter, 2006). Σηελ επηζηήκε ησλ ππνινγηζηψλ ν φξνο ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα εθθξάζεη ηε κειέηε έμππλσλ agents νη νπνίνη είλαη ζπζθεπέο πνπ αληηιακβάλνληαη ην πεξηβάιινλ ηνπο θαη δξνπλ ψζηε λα κεγηζηνπνηήζνπλ ηελ πηζαλφηεηα επίηεπμεο ελφο ζηφρνπ (Stuart, Norving , 2009). Πνιιέο θνξέο ε έλλνηα ηεο λνεκνζχλεο ζπγρέεηαη ιαλζαζκέλα κε απηή ηεο γλψζεο. Αληηζέησο, νη δχν έλλνηεο δηαθνξνπνηνχληαη έληνλα θαζψο γλώζε είλαη ε ζπιινγή δεμηνηήησλ θαη πιεξνθνξηώλ πνπ έρεη απνθηήζεη θάπνηνο κέζσ ηεο εκπεηξίαο, ελψ λνεκνζύλε ε ηθαλόηεηα εθαξκνγήο ηεο γλψζεο. Αθξηβψο επεηδή θάπνηνο δελ έρεη γλψζε ελφο 75

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

21 Eric Frommelt | Artificial Intelligence

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ζπγθεθξηκέλνπ ζέκαηνο, δελ ζεκαίλεη φηη δελ κπνξεί λα εθαξκφζεη ηε λνεκνζχλε ηνπ γηα λα βνεζήζεη ζηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ (Colangelo, 2014). Τν δήηεκα ηε εκπεηξηθήο γλψζεο έρεη θηινζνθηθή βάζε, θαζψο κηα κεξίδα ησλ θηινζφθσλ ππνζηεξίδεη πσο ε αλζξψπηλε γλψζε παξάγεηαη κέζσ ηεο εκπεηξίαο ελψ κηα άιιε, κε βάζε ηελ θηινζνθία ηνπ Kant, ακθηζβεηεί ηελ απφιπηε εγθπξφηεηα ηεο a posteriori γλψζεο. Σηελ πεξίπησζε πνπ δερζνχκε φηη καζαίλνπκε κφλν κέζσ ηεο εκπεηξίαο καο, δειαδή κέζσ ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ ιακβάλνληαη απφ ηηο αηζζήζεηο καο, ν ηξφπνο πνπ καζαίλνπλ άλζξσπνη θαη κεραλέο κνηάδεη ζε κεγάιν βαζκφ. Αθνινχζσο, δελ ζα ήηαλ παξάινγν λα ππνζέζνπκε φηη θαη νη αληίζηνηρεο πνηφηεηεο λνεκνζχλεο πνπ παξάγνληαη, παξνπζηάδνπλ νκνηφηεηεο. Ζ ζπδήηεζε βέβαηα απηή ίζσο έρεη πεξηζζφηεξν θηινζνθηθφ, παξά ηερληθφ ραξαθηήξα. Τέινο, κπνξνχκε λα δηαηππψζνπκε ην επηρείξεκα φηη κε πξνυπφζεζε ηελ θεθηεκέλε ηθαλφηεηα ηεο επθπΐαο θαη κε επαξθή γλψζε γηα θάπνην δήηεκα, κπνξνχκε λα θάλνπκε ιηγφηεξν ή πεξηζζφηεξν αζθαιείο πξνβιέςεηο γη απηφ. Ζ λνεκνζχλε, δειαδή, θαη ε γλψζε απνηεινχλ πξνυπφζεζε γηα ηε πξαγκαηνπνίεζε κηαο πξφβιεςεο κε ην επηρείξεκα απηφ αλαινγηθά λα επεθηείλεηαη θαη ζηνλ ηνκέα ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο, ζχκθσλα κε φζα έρνπλ ήδε ππνζηεξηρζεί. Ωο πξφβιεςε νξίδεηαη: «κηα δήισζε ζρεηηθά κε έλα κειινληηθό γεγνλόο. Μηα πξόβιεςε βαζίδεηαη ζπρλά, αιιά όρη πάληα, ζηελ εκπεηξία ή ζηε γλώζε» (Wikipedia, 2018). Σε επηζηεκνληθά πεδία, ε πξφβιεςε είλαη κηα απζηεξή δήισζε, ε νπνία πξνβιέπεη ηη ζα ζπκβεί ππφ ζπγθεθξηκέλεο ζπλζήθεο. Ζ επηζηεκνληθή κέζνδνο ηεο πξφβιεςεο βαζίδεηαη ζηνλ έιεγρν θαηαζηάζεσλ, πνπ είλαη ινγηθέο ζπλέπεηεο επηζηεκνληθψλ ζεσξηψλ (Rescher, 2018). Απηφ γίλεηαη κέζσ 77

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

επαλαιακβαλφκελσλ πεηξακάησλ ή κειεηψλ παξαηήξεζεο. Ζ πξφβιεςε είλαη κηα επίθνβε δηαδηθαζία, ε νπνία κπνξεί εχθνια λα απνηχρεη. Αξθεηνί πηζηεχνπλ φηη ιφγσ ηεο πξνφδνπ ηεο επηζηήκεο, ην κέιινλ κπνξεί λα πξνβιεθζεί επί ηεο νπζίαο. Άιινη πξνζεγγίδνπλ ην ζέκα κε εθηεηακέλν ζθεπηηθηζκφ. Ζ αιήζεηα βξίζθεηαη θάπνπ ζηε κέζε, φπσο ζπλήζσο ζπκβαίλεη κε ηέηνηνπ είδνπο δίπνια. Δκείο ζα εζηηάζνπκε ζηελ πξόβιεςε πνπ πξαγκαηνπνηείηαη κε ηε βνήζεηα ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο (artificial intelligence). Ζ πξφθιεζε είλαη λα αλαπηπρζεί έλα ζπζηεκαηηθό, επηζηεκνληθό κέζν ψζηε λα κάζνπκε λα πξνβιέπνπκε. Όπσο αλαθέξακε θαη παξαπάλσ απηφ επηηπγράλεηαη κε ηε βνήζεηα ηεο εθκάζεζεο κεραλψλ (machine learning). Οη ππνινγηζηέο αλαπηχζζνπλ απηφκαηα λέεο γλψζεηο θαη ηθαλφηεηεο, κέζσ ζπλερνχο αλαηξνθνδφηεζήο ηνπο κε ηε κεγαιχηεξε θαη πην αθχζηθε πεγή ηεο ζχγρξνλεο θνηλσλίαο, ηα δεδνκέλα (Siegel, 2013). Ζ αλαηξνθνδφηεζε απηή γίλεηαη κε ηε βνήζεηα θαζνξηζκέλσλ κνληέισλ αιγνξίζκσλ, νη νπνίνη εθηεινχλ κηα δηαδηθαζία πξνγξακκαηηζκνχ 15 (computation). Όπσο ραξαθηεξηζηηθά αλαθέξεη ε Luciana Parisi ν πξνγξακκαηηζκόο (computation) έρεη εηζαρζεί ζαλ έλλνηα γεληθφηεξα ζηνλ πνιηηηζκφ ηεο ζχγρξνλεο θνηλσλίαο. Οη αιγφξηζκνη δελ είλαη πιένλ απιψο εληνιέο πνπ πξέπεη λα εθηειεζζνχλ, αιιά έρνπλ γίλεη νη ίδηνη νληφηεηεο νη νπνίεο εθηεινχλ. Έρνπλ κεηαηξαπεί ζε πξαγκαηηθφηεηεο πνπ επηιέγνπλ, αμηνινγνχλ, κεηαζρεκαηίδνπλ θαη παξάγνπλ δεδνκέλα. Οη αιγόξηζκνη πιένλ δνκνχλ ηηο ςεθηαθέο ρσξνρξνληθόηεηεο πνπ πξνγξακκαηίδνπλ αξρηηεθηνληθέο 15

Ο πξνγξακκαηηζκόο (computation) είλαη νπνηνζδήπνηε ηύπνο αξηζκεηηθνύ ππνινγηζκνύ, πνπ πεξηιακβάλεη ηόζν αξηζκεηηθά όζν θαη κε-αξηζκεηηθά βήκαηα θαη αθνινπζεί έλα ζαθώο θαζνξηζκέλν κνληέιν. Η κειέηε ηνπ πξνγξακκαηηζκνύ είλαη πξσηαξρηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ πεηζαξρία ηεο επηζηήκεο ησλ ππνινγηζηώλ.

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

κνξθέο θαη αζηηθέο ππνδνκέο, θαη θαη' επέθηαζε ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν δνχκε, ζθεθηφκαζηε θαη δεκηνπξγνχκε (Parisi, 2013). Ο πξνγξακκαηηζκφο (computation) ζε πιαλεηηθή θιίκαθα ιακβάλεη δηάθνξεο κνξθέο ζε δηαθνξεηηθέο θιίκαθεο. Απφ ελεξγεηαθά δίθηπα θαη αζηηθά ινγηζκηθά κέρξη απμεκέλεο εθαξκνγέο θαηεπζπλφκελεο πξνζσπηθά απφ ηνπο ρξήζηεο, ησλ νπνίσλ ε θαζεκεξηλφηεηα έρεη θαηαθιπζηεί απφ κε αλζξψπηλνπο ρξήζηεο, φπσο αηζζεηήξεο θαη ξνκπφη. Ο Benjamin H. Bratton αλαθέξεη πσο δελ πξέπεη λα αληηκεησπίδνπκε ηα δηάθνξα ζχγρξνλα είδε ππνινγηζηηθψλ (computational) ηερλνινγηψλ σο δηαθνξεηηθά είδε κεραλψλ, πνπ ιεηηνπξγνχλ απηφλνκα, αιιά πξέπεη λα ηα αληηκεησπίδνπκε σο κέιε κηαο ηπραίαο κεγαδνκήο πνπ έρεη δεκηνπξγήζεη ην αλζξψπηλν είδνο (Benjamin H. Bratton, 2014). Ζ κεγαδνκή (megastructure) απηή απνηειείηαη απφ αιιεπάιιειεο ζηξψζεηο ινγηζκηθψλ (software) θαη πιηθψλ (hardware) κεξψλ, ζρεκαηίδνληαο κηα άκνξθε ζηνίβα. Τν κνληέιν απηφ είλαη κηα ‘κεραλή’ ε νπνία παξέρεη έλα παγθόζκην κειινληηθό πιάλν αλάπηπμεο αιιά ηαπηφρξνλα απνηειεί θαη έλα ζρεδηάγξακκα πνπ βνεζά ζηελ εμέιημε ησλ ίδησλ ησλ κεραλψλ (Bratton, 2014). Μηα άπνςε είλαη πσο ην ζχζηεκα δηαθπβέξλεζεο πνπ νξίδεηαη απφ ηνλ ςεθηαθφ θφζκν ησλ δεδνκέλσλ δε κπνξεί πιένλ λα βαζηζηεί ζηνλ νκαιφ πξνγξακκαηηζκφ δηαδηθαζηψλ, ζηελ αθξηβή αλαπαξαγσγή θαλφλσλ θαη ζηελ βειηηζηνπνίεζε ζπκπεξηθνξψλ. Ο πξνγξακκαηηζκφο ζαλ δηαδηθαζία δηαθαηέρεηαη απφ κηα ζηνραζηηθή θνπιηνχξα πιένλ, ιφγσ ησλ νινέλα θαη πην ηπραίσλ δεδνκέλσλ πνπ εηζάγνληαη ζηνπο πξνγξακκαηηζηηθνχο αιγνξίζκνπο (Parisi, 2013). Ωζηφζν ν Benjamin H. Bratton ζεσξεί πσο ε κεγαδνκή πνπ έρεη δεκηνπξγεζεί, παξέρεη κηα αληίιεςε εληαίαο νιφηεηαο κε

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

απνηέιεζκα ν θπβεξλεηηθφο πξνγξακκαηηζκφο λα είλαη πην επαλάγλσζηνο θαη πεξηζζφηεξν απνηειεζκαηηθφο. Σηελ επνρή ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ πνπ δηαλχνπκε, έρεη δεκηνπξγεζεί έλα δηαθξηηφ θαζεζηψο, πνπ παξέρεη έλα ζθεπηηθφ λέσλ ηδεψλ θαη ηερλνινγηψλ θαη λνκηκνπνηεί ηελ αλάπηπμε θαη ηελ εθαξκνγή ηνπο. Τν θαζεζηψο απηφ ζηνρεχεη ζε κηα ξηδηθή, λέα κέζνδν θαηαλφεζεο θαη δηαρείξηζεο φισλ ησλ ηνκέσλ ηεο αλζξψπηλεο, θη φρη κφλν, δξαζηεξηφηεηαο.

4.1 Γευπολιηική κλίμακα Έλα θξάηνο απνηειεί ηφζν γελλήηξηα φζν θαη ρξήζηε δεδνκέλσλ. Πξνζπαζεί πάληα λα δεκηνπξγεί πην ζπζηεκαηηθέο κεζφδνπο δηαθπβέξλεζεο πιεζπζκψλ, αιιά θαη παξνρήο ππεξεζηψλ ζηνπο πνιίηεο. Ο έιεγρνο θαη ε πνζνηηθνπνίεζε ηεο θνηλσλίαο είλαη έλαο απφ ηνπο βαζηθνχο ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο πξέπεη λα επηδηψμεη απνηειεζκαηηθά θαη απνδνηηθά ηελ εθηέιεζε απηψλ ησλ θαζεθφλησλ (Kitchin, 2014). Κάηη ηέηνην ζα επηηεπρζεί κέζσ ηεο παξαθνινχζεζεο θαη θαηαγξαθήο ζηνηρείσλ θαη δεδνκέλσλ γηα άηνκα, εηαηξίεο, ηδξχκαηα, κέζσ ελφο άξηηνπ θαη εμειηγκέλνπ ηερλνινγηθά δηνηθεηηθνχ ζπζηήκαηνο. Ζ παξαθνινχζεζε απηή είλαη ζεκαληηθή λα γίλεηαη ζπλδπαζηηθά θαη ζε παγθφζκην επίπεδν γηα ηελ επηηήξεζε ηεο πιαλεηηθήο γεσπνιηηηθήο. Ζ γεσζηξαηεγηθή αλάιπζε δηαδξακαηίδεη θαίξην ξφιν ζηελ θαηαλφεζε ηνπ νινέλα θαη πεξηζζφηεξν δηαζπλδεδεκέλνπ θφζκνπ καο, θαη γίλεηαη έλα βαζηθφ ζηνηρείν γηα ηε ράξαμε πνιηηηθήο. Τα θνηλσληθά, πνιηηηθά θαη νηθνλνκηθά ζπζηήκαηα αιιεινζπλδένληαη φιν θαη πεξηζζφηεξν ιφγσ ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ, νη νπνίεο δηεπθνιχλνπλ ηε δηάδνζε ηεο δπλακηθήο ηεο θνηλσλίαο. Έλα παξάδεηγκα παξαθνινχζεζεο ηεο 80

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

22 Carl Wiens | All About the Data

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

παγθφζκηαο γεσζηξαηεγηθήο έγηλε ην 2015 απφ ηελ ηζπαληθή ηξάπεδα BBVA. Αλέπηπμαλ κηα ζεηξά απφ λέα εξγαιεία γηα ηνλ εληνπηζκφ θαη ηελ πνζνηηθνπνίεζε ησλ βαζηθψλ γεσπνιηηηθψλ ηάζεσλ θαη ησλ δηαζπλδέζεψλ ηνπο ζηελ παγθφζκηα νηθνλνκία (BBVA Research, 2015). Ζ πξσηνβνπιία Global Database of Events, Language and Tone (GDELT) είλαη κηα παγθφζκηα αλνηρηή βάζε δεδνκέλσλ ηεο αλζξψπηλεο θνηλσλίαο ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν, πνπ ελεκεξψλεηαη απφ ηνπηθά γεγνλφηα, αληηδξάζεηο θαη ζπλαηζζήκαηα, κέζσ ησλ παγθφζκησλ κέζσλ ελεκέξσζεο. Όιεο απηέο νη πιεξνθνξίεο είλαη ειεχζεξα δηαζέζηκεο γηα ηελ έξεπλα, ηελ αλάιπζε, ηελ απεηθφληζε θαη αθφκε θαη ηελ πξφβιεςε ηεο αλζξψπηλεο θνηλσλίαο, ζχκθσλα κε ηελ παγθφζκηα θάιπςε εηδήζεσλ. Δπίζεο, πεξηιακβάλεη έλαλ νινθιεξσκέλν θαη πςειήο αλάιπζεο θαηάινγν γεσπνιηηηθψλ θαη θνηλσληθνπνιηηηθψλ εθδειψζεσλ, απφ ην 1979 κέρξη ζήκεξα (BBVA Research, 2015). Σε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο ηα δεδνκέλα απνηεινχλ εηζξνέο (inputs) ζε ζπζηήκαηα, γηα λα θαηαζηνχλ νη θνηλσλίεο πην αζθαιείο, αληαγσληζηηθέο θαη απνηειεζκαηηθέο. Ωζηφζν, απηφ ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο πξαγκαηνπνηείηαη κε δηαδηθαζίεο πνπ παξαθνινπζνχλ θαη εθκεηαιιεχνληαη ηνπο αλζξψπνπο. Ζ ηζνξξνπία κεηαμχ ηεο ρξήζεο δεδνκέλσλ απφ εμνπζηνδνηεκέλνπο θνξείο θαη ηεο ρξήζεο ηνπο εηο βάξνο ησλ επηζπκηψλ απηψλ πνπ ηα αληηπξνζσπεχνπλ, είλαη πνιχ ιεπηή. Τίζεληαη δεηήκαηα ηδησηηθφηεηαο θαη πξνζηαζίαο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ. Αθφκα θαη αλ θάπνηνο είλαη ηδηαηηέξσο πξνζεθηηθφο κε ηηο πιεξνθνξίεο πνπ αθήλεη λα εηζέιζνπλ ζηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα, πάληα ζα ππάξρεη θάπνην ςεθηαθφ απνηχπσκά ηνπ. Γίλεηαη ζπλεπψο αληηιεπηφ φηη ελψ νη θπβεξλήζεηο επσθεινχληαη απφ ηηο βάζεηο δεδνκέλσλ, αλαδχνληαη εζηθέο, θνηλσληθέο θαη λνκηθέο επηπηψζεηο. 82

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

23 Rune Fisker | Anonymous

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Δλδηαθέξνλ έρεη ε άπνςε ηνπ Benjamin H. Bratton γηα ηελ γεσπνιηηηθή ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ (computation) παγθφζκηαο θιίκαθαο, ν νπνίνο ζεσξεί φηη ζηξεβιψλεη ηνπο παξαδνζηαθνχο ηξφπνπο πνιηηηθήο γεσγξαθίαο πνπ γλσξίδνπκε. Οη πνιηηηθέο ππνδηαηξέζεηο ηεο γεο ηαμηλνκνχληαη νξηδφληηα ζε εδαθηθέο εθηάζεηο θαη εμαζθαιίδεηαη ζε απηέο ε γεσπνιηηηθή ηάμε. Όπσο αλαθέξακε θαη παξαπάλσ σζηφζν ε κεγαδνκή πνπ καο πεξηθιείεη ιφγσ πξνγξακκαηηζκψλ (computations) παγθφζκηαο θιίκαθαο, απνηειεί αθαλφληζηε κάδα πιεξνθνξηψλ αλεμάξηεηε ηνπ ρξφλνπ θαη ηνπ ηφπνπ. Σπλππάξρεη δειαδή ζε θαζεηόηεηα, κηα λέα γεσκεηξία αιιειεμαξηψκελσλ ζηξσκάησλ, πάλσ απφ ηηο ήδε ππάξρνπζεο πνιηηηθέο εδαθηθέο εθηάζεηο (Bratton, 2014). Ζ λέα απηή γεσκεηξία νλνκάδεηαη ζύλλεθν (cloud) θαη απνηειείηαη απφ δηάθνξεο πιαηθφξκεο, νη νπνίεο ηείλνπλ λα αληηθαηαζηήζνπλ ηηο παξαδνζηαθέο βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ησλ πνιηηηθψλ θξαηψλ θαη λα αλαδείμνπλ λέα ρσξνρξνληθά κνληέια πνιηηηθήο θαη θνηλσληθήο επηζηήκεο. Δίλαη ζεκαληηθφ νη πιαηθφξκεο απηέο λα κελ αληηκεησπίδνληαη απιψο σο κηα ηερληθή αξρηηεθηνληθή, αιιά θαη σο ζεζκηθέο κνξθέο πνπ ιεηηνπξγνχλ ζχκθσλα κε απζηεξά πξσηφθνιια (Bratton, 2014).

4.2 Αζηική κλίμακα Οη άλζξσπνη έρνπλ εθεχξεη θαη πηνζεηήζεη λέεο ηερλνινγίεο, ζρεδηαζκέλεο γηα λα δηεπθνιχλνπλ ηελ θαζεκεξηλφηεηά ηνπο. Αξθεηέο απφ απηέο ηηο ηερλνινγίεο έρνπλ επεξεάζεη έληνλα ηε θχζε θαη ηε δνκή ηεο αζηηθήο δσήο ζε επίπεδν ππεξεζηψλ, κεηαθηλήζεσλ, επηθνηλσληψλ θαη θηηξηαθψλ ππνδνκψλ. Οη ηερλνινγίεο πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσλίαο εηζάγνληαη ζηνλ πεξηβαιινληηθφ ηζηφ ησλ πφιεσλ, πξνθεηκέλνπ λα παξέρνπλ 84

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

24 Carl Wiens | Anonymous

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ιχζεηο ζε παξειζνληηθά πξνβιήκαηα θαη λα απνηειέζνπλ ζεκέιην ηεο δηακφξθσζεο αζηηθήο πνιηηηθήο θαη ζηξαηεγηθήο. Τα ηειεπηαία ρξφληα θπξηαξρεί ην φξακα ησλ έμππλσλ πόιεσλ (smart cities) πνπ βαζίδεηαη ζηελ αζηηθή αλάπηπμε κέζσ ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσλίαο (Kitchin, 2014). Ζ νηθνλνκία θαη ε δηαθπβέξλεζε ησλ πφιεσλ απηψλ βαζίδεηαη ζε αξρέο φπσο ε θαηλνηνκία, ε δεκηνπξγηθφηεηα θαη ε επηρεηξεκαηηθφηεηα. Υπφ απηφ ην πξίζκα, νη ππεχζπλνη ζρεδηαζκνχ ησλ πφιεσλ αζρνινχληαη φιν θαη πεξηζζφηεξν κε κεζνδνινγηθά θαη δηαδηθαζηηθά δεηήκαηα πνπ ζα νδεγήζνπλ ζηελ επίηεπμε ηεο ρσξηθήο λνεκνζύλεο (Komninos et al, 2014). Τν δεηνχκελν είλαη κηα πφιε λα γίλεη πην απνηειεζκαηηθή ζηελ επίιπζε αζηηθψλ πξνβιεκάησλ, λα κπνξεί λα αλαπηχμεη ειεθηξνληθέο ππεξεζίεο θαη λα γίλεη πην αληαγσληζηηθή θαη βηψζηκε. Μηα έμππλε πφιε (smart city) νξγαλψλεηαη, ξπζκίδεηαη θαη θαηαλνείηαη ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. Παξάγεη, κνηξάδεηαη, θαηαλαιψλεη θαη ελεξγεί κέζσ ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ (big data), πνπ απνηεινχλ ηελ ηξνθή γηα ηα ηερλνινγηθά ηεο ζπζηήκαηα. Τν φξακα ησλ έμππλσλ πφιεσλ (smart cities) πξνσζείηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ παγθνζκίνπ θήκεο κεγάιεο εηαηξίεο ινγηζκηθψλ φπσο ε IΒΜ, ε Microsoft, ε Intel θαη ε Siemens (Kitchin, 2014). Ωζηφζν, ε νηθνδφκεζε κηαο έμππλεο πφιεο (smart city) είλαη έλα επίηεπγκα πνπ απαηηεί κηα ζηξαηεγηθή πξνζέγγηζε θαη κηα ελζσκάησζε δηαδηθαζηψλ πνπ είλαη θξίζηκεο ζε φιε ηε δηάξθεηα ηνπ ςεθηαθνχ ηεο κεηαζρεκαηηζκνχ. Οη δηαδηθαζίεο απηέο πεξηιακβάλνπλ, κεηαμχ άιισλ ηε ζπκβνιή ησλ πνιηηώλ-ρξεζηώλ θαη ησλ θαηαλαισηψλ ζηελ αλάπηπμε ιχζεσλ ζε φιεο ηηο πηπρέο ηεο δσήο θαη ηεο δξαζηεξηφηεηαο ηεο πφιεο, ηε δηαλνκή ηεο γλψζεο ζε κηα θνηλφηεηα θαη ηε δηαζχλδεζε ζπζθεπψλ, εθαξκνγψλ θαη ειεθηξνληθψλ 86

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ππεξεζηψλ (Komninos et al, 2014). Ζ πξφθιεζε πνπ παξνπζηάδεη κηα ηέηνηνπ είδνπο επξεία ζπλεξγαζία, πέξα απφ ηελ ελζσκάησζε ησλ λέσλ ηερλνινγηθψλ κέζσλ, θαζηζηά ηηο παξαδνζηαθέο κεζφδνπο πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ αλεπαξθείο. Τν πξψην βήκα γηα λα γίλεη έμππλε κηα πφιε (smart city) είλαη ε ζπιινγή πεξηζζφηεξσλ θαη θαιχηεξσλ δεδνκέλσλ. Δάλ ηα δεδνκέλα πνπ ζπιιέγνληαη δελ είλαη ζσζηά, κπνξεί λα νδεγεζεί ζε ιαλζαζκέλε πξφβιεςε, θαη θαη' επέθηαζε ζε ιαλζαζκέλε ζηξαηεγηθή (Walker, 2017). Ζ ηερλεηή λνεκνζχλε (artificial intelligence) βνεζά ηηο πφιεηο λα ζπγθεληξψλνπλ θαη λα επεμεξγάδνληαη δεδνκέλα. Οη πφιεηο δηαζέηνπλ ηεξάζηηεο πνζφηεηεο αλεπεμέξγαζησλ δεδνκέλσλ, πνιιά πεξηζζφηεξα απφ απηά πνπ ζα κπνξνχζαλ λα πξνβιεζνχλ, λα επεμεξγαζηνχλ ή λα αλαιπζνχλ απφ ηνλ άλζξσπν. Φξεηαδφκαζηε ηε βνήζεηα ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο (artificial intelligence) πξνθεηκέλνπ λα ραξηνγξαθήζνπκε πψο νη άλζξσπνη ρξεζηκνπνηνχλ ηελ πφιε. Οη πεγέο κπνξεί λα είλαη ε ρξήζε ησλ κέζσλ κεηαθνξάο, αηζζεηήξεο δηαθφξσλ ηχπσλ ζηνπο δξφκνπο, αλαθνξέο ή ηνπηθνί κεηεσξνινγηθνί ζηαζκνί. Τα βίληεν θαη νη θσηνγξαθίεο είλαη κηα ηεξάζηηα πεγή αθαηέξγαζησλ δεδνκέλσλ, πνπ γίλεηαη ζεκαληηθά πην εχρξεζηε ιφγσ ηεο δπλαηφηεηαο αλαγλψξηζεο πξνηχπσλ ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο (artificial intelligence). Ζ NVIDIA πξνβιέπεη φηη έσο ην 2020 ζα ππάξμνπλ έλα δηζεθαηνκκχξην θάκεξεο πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζε θξαηηθά αθίλεηα, ππνδνκέο θαη εκπνξηθά θηίξηα (Jon Walker, 2017). Θα κπνξνχλ λα αλαγλσξίδνπλ απηνθίλεηα θαη πεδνχο, ρψξνπο ζηάζκεπζεο θαη γεληθφηεξα λα επεμεξγαζηνχλ έλα ηεξάζηην φγθν δνξπθνξηθψλ δεδνκέλσλ. Με απηφ ηνλ ηξφπν ζα κπνξνχλ λα παξέρνπλ πξνηάζεηο ιχζεσλ ζε δηάθνξα αζηηθά πξνβιήκαηα θαη λα βειηηζηνπνηνχλ ηηο ππνδνκέο ησλ πφιεσλ, νη νπνίεο ππνιεηηνπξγνχλ ζε αξθεηέο 87

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

25 Rutger Paulusse | Future Cities

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

πεξηπηψζεηο, ιφγσ έιιεηςεο πιεξνθνξηψλ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν κεηαμχ αηφκσλ, ππεξεζηψλ θαη εηαηξηψλ. Ζ ρξήζε ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ (big data) παξέρεη ηε βάζε γηα κηα αλνηρηή θαη δηάθαλε πόιε, πεξηζζφηεξν αληαγσληζηηθή θαη βηψζηκε (Kitchin, 2014). Μαθξνπξφζεζκα, ν ζηφρνο ησλ έμππλσλ πφιεσλ (smart cities) είλαη ε πιήξεο δηαζχλδεζε ησλ ζπζηεκάησλ ηεο κεηαμχ ηνπο. Μηα νιφηεηα πνπ ζα ζψζεη δσέο, ζα εμνηθνλνκήζεη ρξφλν θαη θπζηθνχο πφξνπο (Walker, 2017).

4.3 Κλίμακα σπήζηη Σχκθσλα κε ηνλ Benjamin H. Bratton, ε κεγαδνκή απφ πιεξνθνξηαθέο πιαηθφξκεο πνπ πεξηθιείεη ηνλ πιαλήηε καο θαηαξγεί ελ κέξε ηελ έλλνηα ηνπ αηφκνπ ρξήζηε φπσο ηελ γλσξίδακε. Όιεο νη ηερλεηέο εθαξκνγέο εμαηνκηθεχνληαη πάλσ ζην ρξήζηε, εθζεηάδνληαο ηελ αηνκηθή ζπλνρή ηνπ. Ωζηφζν, ζε καθξηλφ πιάλν αληηιακβαλφκαζηε πσο ηα δεδνκέλα πνπ πξνζιακβάλεη ν θαζέλαο απφ ηνλ έμσ θφζκν, παξαγθσλίδνπλ θάζε ηδέα ηνπ ίδηνπ, σο απηνηεινχο νληφηεηαο. Ο ρξήζηεο ζε θάζε δεδνκέλε ρσξνρξνληθή ζηηγκή απνηειεί κηα δηαζηαύξσζε πνιιώλ πιεξνθνξηαθώλ ξνώλ (Bratton, 2014). Δλψ ε κεγαδνκή απηή νδεγεί ζηελ θαηάξγεζε ηνπ αηφκνπ ρξήζηε, ηαπηνρξφλσο σθειεί ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ άιισλ εηδψλ κε αλζξψπηλσλ ρξεζηψλ, φπσο αηζζεηήξσλ, αιγνξίζκσλ θαη ξνκπφη θάζε θιίκαθαο. Οπνηνζδήπνηε ζπλδπαζκφο κεηαμχ αλζξψπηλνπ θαη κε αλζξψπηλνπ ρξήζηε, πξνάγεη ηελ αλάδπζε ελφο λένπ ζχλζεηνπ ρξήζηε (Bratton, 2014). Τα παξαπάλσ, δε ζα κπνξνχζαλ λα κελ επεξεάζνπλ ην ρξήζηε σο ζρεδηαζηή αξρηηεθηνληθψλ κνξθψλ ηεο αλζξψπηλεο δσήο. 89

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Καηά ηε δηάξθεηα ηεο πξψηεο ςεθηαθήο επνρήο, φπσο αλαθέξακε θαη παξαπάλσ, αλαπηχρζεθε ε έλλνηα ηεο ςεθηαθήο καδηθήο εμαηνκίθεπζεο, κε ηελ έλλνηα ηεο ςεθηαθήο καδηθήο παξαγσγήο πνηθηιφκνξθσλ αληηθεηκέλσλ. Τα αληηθείκελα απηά κπνξεί λα πξνέξρνληαλ απφ ηνλ ίδην αιγφξηζκν θαη λα ήηαλ παλνκνηφηππα, σζηφζν φια δηέθεξαλ κεηαμχ ηνπο. Ζ ςεθηαθή απηή κεηαβιεηφηεηα πνπ ραξαθηήξηζε ηελ παξακεηξηθή επνρή, έζεζε εμ' αξρήο ην δήηεκα ηνπ ζπγγξαθηθνύ δηθαηώκαηνο (Carpo, 2011). Δθφζνλ νπνηαδήπνηε παξακεηξηθή νληφηεηα πεξηέρεη εμ‟νξηζκνχ έλαλ άπεηξν αξηζκφ παξαιιαγψλ, πνηνο ηειηθά επηιέγεη ή ζρεδηάδεη ηε βέιηηζηε κνξθή ηεο; Με ηελ άλνδν ηνπ ιεγφκελνπ Web 2.0 16 , ζεσξήζεθε φηη ε ζπλεξγαζία θαη ε αιιειεπίδξαζε ζα δψζνπλ ηε ιχζε. Τα ηειεπηαία ρξφληα, ην δηαδίθηπν θαη νη ππνινγηζηέο έρνπλ πξνζθέξεη πξσηνθαλείο δπλαηφηεηεο ζπγθέληξσζεο θαη επεμεξγαζίαο ζηνηρείσλ πνπ αθνξνχλ ηελ θνηλή γλψκε. Απηέο νη ςεθηαθέο ζεκεηψζεηο κπνξνχλ λα αιιάμνπλ νπνηαδήπνηε ζηηγκή, δηφηη ην δηαδίθηπν απνηειεί ζπκκεηξηθή ηερλνινγία πιεξνθνξηψλ, κε ηνλ θαζέλα λα γίλεηαη ηφζν παξαγσγφο φζν θαη θαηαλαισηήο δεδνκέλσλ (Carpo, 2017). Τν πξφβιεκα κε απηή ηε κφληκε δηαδξαζηηθή κεηαβιεηφηεηα είλαη πσο πξνθχπηνπλ αζηνρίεο θαη αζπλέρεηεο, ιφγσ ησλ ζπρλψλ αιιαγψλ. Θεσξεηηθά, νη αζηνρίεο απηέο ζα εμαιεηθζνχλ κεηά απφ άπεηξεο παξεκβάζεηο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε δηαδηθαζία, ιφγσ αιιειεπίδξαζήο ηνπο θαη ζπγρψλεπζεο ηνπο ζε έλα ηειηθφ κνληέιν. Κάηη ηέηνην θπζηθά δελ είλαη εθηθηφ φηαλ πξφθεηηαη γηα αλζξψπηλεο πξνζπάζεηεο, άξα ζα πξέπεη λα 16

Ο όξνο Web 2.0 (Ιζηόο 2.0), ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα πεξηγξάςεη ηε λέα γεληά ηνπ Παγθόζκηνπ Ιζηνύ, ε νπνία βαζίδεηαη ζηελ όιν θαη κεγαιύηεξε δπλαηόηεηα ησλ ρξεζηώλ ηνπ Γηαδηθηύνπ λα κνηξάδνληαη πιεξνθνξίεο θαη λα ζπλεξγάδνληαη online.

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

εηζάγεηαη κηα ηεξκαηηθή γξακκή ηεο επαλαιεπηηθήο δηαδηθαζίαο ζε απηά ηα ζπιινγηθά κνληέια (Carpo, 2017). Απηή ε πξαθηηθή εθαξκφδεηαη θαη ζηα ζπιινγηθά ζρεδηαζηηθά κνληέια, κηαο θαη ε επεμεξγαζία ηνπο πξέπεη λα έρεη ζηακαηήζεη πξνθεηκέλνπ λα μεθηλήζεη ε θαηαζθεπή ηνπο. Ζ πλεπκαηηθή ηδηνθηεζία ησλ πεξηζζφηεξσλ αληηθεηκέλσλ ζρεδηαζκνχ, απηψλ ή ςεθηαθψλ, νξίδεηαη απφ ηελ ηδηνθηεζία ησλ ηδεψλ θαη ηνπ ειέγρνπ ηεο απηήο ή εηθνληθήο αλαπαξάζηαζεο ηνπο (Terzidis, 2006). Παξαδνζηαθά, νη ζρεδηαζηέο δηαηεξνχλ πιήξε πλεπκαηηθή ηδηνθηεζία επί ησλ ζρεδίσλ ή ησλ δηαθεξχμεψλ ηνπο, εθφζνλ ηα ζπλέιαβαλ θαη ηα αλέπηπμαλ. Όκσο, ηα ζπλεξγαηηθά πεξηβάιινληα ζρεδηαζκνύ αθνινπζνχλ κηα δηαθνξεηηθή ινγηθή. Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα ελφο αζξνηζηηθνχ ζρεδηαζηηθνχ κνληέινπ δελ επηηπγράλεηαη απφ ζπγθεθξηκέλν ζπγγξαθέα, αιιά κέζσ πξνζεγγίζεσλ θαη αηειείσησλ ζπκκεηνρηθώλ αλαζεσξήζεώλ ηνπ (Carpo, 2017). Σηνλ αξρηηεθηνληθφ ζρεδηαζκφ, ε ζπκκεηνρηθή δηαδηθαζία έρεη ζπλδπαζηεί θπξίσο κε κηα νηθνγέλεηα ινγηζκηθνχ πνπ νλνκάδεηαη BIM (Building Information Modeling). Τν BIM ππνζηεξίδεη κηα ηδέα γηα έλα εληαίν ςεθηαθφ κνληέιν, ην νπνίν κπνξνχλ λα επεμεξγαζηνχλ φινη νη ελδηαθεξφκελνη θαη ζπκκεηέρνληεο ζηε δηαδηθαζία ηνπ ζρεδηαζκνχ, νη αξρηηέθηνλεο, νη πειάηεο, νη πξνκεζεπηέο θαη νη θαηαζθεπαζηέο (Cheshire, 2017). Ζ ζπκκεηνρή ζε κηα ζρεδηαζηηθή δηαδηθαζία κε ηε κέζνδν BIM, γίλεηαη κφλν κέζσ πξφζθιεζεο, θαη νη ζπκκεηέρνληεο είλαη θαηά βάζε απφ ηερληθνχο παξάγνληεο ηνπ έξγνπ. Άξα θαη νη απνθάζεηο πνπ ιακβάλνληαη, βαζίδνληαη ζε δηαπξαγκάηεπζε θαη ζπλαίλεζε κηαο κηθξήο νκάδαο αλζξψπσλ. Ο Mario Carpo παξαζέηεη πσο έλα ςεθηαθφ κνληέιν αλνηρηήο ζπκκεηνρήο ιεηηνπξγεί κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν θαη κπνξεί λα νδεγήζεη ζε πνιχ δηαθνξεηηθά νπηηθά απνηειέζκαηα. Υπφ ην 91

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

26 Matt Chase | Facebook's Artificial Intelligence

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

πξίζκα ελφο ινγηζκηθνχ αλνηρηνχ θψδηθα, ν αξρηηέθηνλαο ζπγγξαθέαο κπνξεί λα εκπλεχζεη κέζσ κηαο κνξθήο θαζνδήγεζεο ή επνπηείαο. Έλαο νξγαληζκφο ή έλα πξφζσπν μεθηλά ηε ζρεδηαζηηθή δηαδηθαζία θαη απφ εθεί θαη πέξα ηελ παξαθνινπζεί ζέηνληαο πεξηνξηζκνχο θαη θάλνληαο ζρφιηα ζηηο παξεκβάζεηο ησλ άιισλ (Carpo, 2017). Τα θνηλσληθά νθέιε ελφο ηέηνηνπ είδνπο ζρεδηαζκνχ κέζσ επηκέιεηαο αθφκε αγλννχληαη, εζθεκκέλα ή κε, κηαο θαη είλαη πηζαλφ νη αξρηηέθηνλεο λα κε ζέινπλ λα ράζνπλ ηα ζρεδηαζηηθά δηθαηψκαηα θαη πξνλφκηα πνπ έρεη ην επάγγεικά ηνπο εδψ θαη ρξφληα. Ζ δεχηεξε ςεθηαθή επνρή επνκέλσο, αθνξά ηελ εχξεζε λέσλ ηξφπσλ ζρεδηαζκνχ θαη φρη ηελ πξνζπάζεηα απνθπγήο ηεο ζρεδηαζηηθήο δηαδηθαζίαο (Carpo, 2017). Δλψ νξηζκέλνη πξνεγκέλνη ςεθηαθά ζρεδηαζηέο ρξεζηκνπνηνχλ ινγηζκηθά αλνηρηνχ θψδηθα, θαλέλαο δελ έρεη δεκηνπξγήζεη έλα ινγηζκηθφ αξρηηεθηνληθψλ ζεκεηψζεσλ αλνηρηνχ ηχπνπ, φπνπ ν θαζέλαο ζα κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεί ζρφιηα θαη ηξνπνπνηήζεηο θαηά βνχιεζε.

4.4 Μικποκλίμακα Τε ζεκεξηλή επνρή νη αξρηηέθηνλεο ππνινγίδνπλ θαη εθαξκφδνπλ ηηο ζθέςεηο ηνπο, κέζσ κεηαηξνπήο ηνπο ζε αιγφξηζκνπο. Ο πξνγξακκαηηζκφο (computation), ε γξαθή θαη ε επαλεγγξαθή ελφο θψδηθα κέζσ απιψλ θαλφλσλ, παίδνπλ έλα ζπλερψο απμαλφκελν ξφιν ζηελ αξρηηεθηνληθή. Δλψ ηα πξνεγνχκελα ρξφληα νη αξρηηέθηνλεο ήηαλ πξνζθνιιεκέλνη ζηελ πξνζπάζεηα κείσζεο ηεο ζρεδηαζηηθήο πνιππινθφηεηαο, κέζσ ησλ αιγνξίζκσλ, ζήκεξα επελδχνπλ ζηελ δηεξεχλεζε

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

πνιχπινθσλ κνξθψλ κέζσ ηεο γελεηηθήο δχλακεο ησλ αιγνξίζκσλ. Ζ Luciana Parisi ππνζηεξίδεη ηελ χπαξμε ελφο λένπ ςεθηαθνχ ρψξνπ ν νπνίνο δε ζπκπίπηεη πιήξσο κε ηηο έλλνηεο ησλ Deleuze θαη Guattari, πεξί κεηξηθνχ θαη ηνπνινγηθνχ ρψξνπ. Ο κεηξηθφο ρψξνο αληηζηνηρεί ζε κηα ςεθηαθή κήηξα ζεκείσλ, πνπ δελ αιιάδνπλ κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ. Πξφθεηηαη γηα κηα αξρηηεθηνληθή βαζηζκέλε ζηηο αξρέο ηνπ θαλάβνπ, δειαδή ζε δηαθξηηά ζχλνια αιγνξίζκσλ, κέζσ ησλ νπνίσλ κπνξνχλ λα θαηαζθεπαζηνχλ βέιηηζηεο κνξθέο. Ο ζρεδηαζκφο πνπ βαζίδεηαη ζηηο βηνινγηθέο έλλνηεο ηεο κνξθνγέλεζεο, επνκέλσο ζηελ ηθαλφηεηα ησλ κνξθψλ λα κεηαιιάζζνληαη κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξόλνπ, έρεη κεηαηξέςεη ηνπο αιγφξηζκνπο ζε γελεηηθά ζπζηαηηθά ηεο δεκηνπξγίαο κηαο κνξθήο ή ελφο κνηίβνπ. Ζ θεληξηθή ζέζε πνπ θαηέρνπλ νη γελεηηθνί αιγφξηζκνη ζηνλ ςεθηαθφ ζρεδηαζκφ ζήκεξα, έρνπλ νδεγήζεη ζηελ θαηαζθεπή πνηθίισλ ηνπνινγηθψλ γεσκεηξηψλ, γλσζηέο σο άκνξθεο αξρηηεθηνληθέο κάδεο (Parisi, 2013). Ζ ηνπνινγία απηψλ ησλ άκνξθσλ καδψλ μεθηλά απφ ηε γελεηηθή ηζρχ ελφο ζεκείνπ, ε ζχκπιεμε θαη ε αλαδίπισζε ηνπ νπνίνπ γίλεηαη ε πξνυπφζεζε γηα ηελ εκθάληζε κηαο λέαο κνξθήο. H πξνζέγγηζε ηνπ ςεθηαθνχ ρψξνπ απφ ηε Luciana Parisi νξίδεηαη απφ ηελ κεξν-ηνπνινγία (mereotopology) 17. Σχκθσλα κε απηή ηε ζεσξία, ηα κέξε ελφο ζπλφινπ είλαη εκηζπλερή. Απνηεινχλ δηαθξηηέο νληόηεηεο, αιιά ηαπηφρξνλα είλαη αδηαίξεηεο θαη ζπλερείο. Υπνζέηεη φηη δελ ππάξρεη θελφ αλάκεζά ζηα κέξε, αιιά νχηε θαη πιήζνο απεηξνειάρηζησλ ζεκείσλ ψζηε λα δηακνξθσζνχλ ζπλερείο επηθάλεηεο. Μεηαμχ 17

Η κεξν-ηνπνινγία δηεξεπλά ηηο ζρέζεηο κεηαμύ κεξώλ θαη ζπλόισλ, κεξώλ κε άιια κέξε ηνπ ζπλόινπ θαη ηα όξηα ησλ ζρέζεσλ κεηαμύ ηνπο.

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ησλ ζεκείσλ ππάξρνπλ πάληα αθφκε πεξηζζφηεξα ζεκεία, πνπ αληηζηνηρνχλ ζε πεπεξαζκέλα ηκήκαηα, ηα νπνία δεκηνπξγνχληαη απφ κηα κνλαδηθή δηάηαμε άπεηξσλ ζεκείσλ. Ζ κεξν-ηνπνινγηθή αξρηηεθηνληθή απνθαιχπηεη φηη ε έλλνηα ηνπ απείξνπ είλαη κηα εγγελήο θαηάζηαζε ζηα ηκήκαηα, ηηο ελφηεηεο θαη ηα δηαθξηηά αληηθείκελα. Σηνλ πξνγξακκαηηζκφ (computation), ην άπεηξν ηζνδπλακεί κε ηηο ηπραίεο πνζφηεηεο δεδνκέλσλ πνπ παξεκβαίλνπλ θαη επαλαπξνγξακκαηίδνπλ ηηο αιγνξηζκηθέο δηαδηθαζίεο ζηνλ ςεθηαθφ ζρεδηαζκφ. Ζ ζεκεξηλή ςεθηαθή πξσηνπνξία ρξεζηκνπνηεί ηα κεγάια δεδνκέλα (big data) θαη ηνλ πξνγξακκαηηζκφ (computation) γηα λα έξζεη πην θνληά ζηελ πνιππινθφηεηα ησλ λφκσλ ηεο θχζεο. Οη πνιχπινθεο νκάδεο ζεκείσλ θαη νη νγθνκεηξηθέο κνλάδεο ζρεδηαζκνχ θαη ππνινγηζκνχ πνπ πξνθχπηνπλ απφ απηέο ηηο δηεξγαζίεο, εκθαλίδνληαη ζήκεξα σο ζξπκκαηηζκέλεο νληόηεηεο. Τν ζηπι πνπ πξνθχπηεη απφ ηε ζπγθεθξηκέλε ζπλζεηηθή ιεηηνπξγία νλνκάδεηαη voxelisation (Carpo, 2017). Οη ζρεδηαζηέο ηεο ζεκεξηλήο επνρήο ρξεζηκνπνηνχλ ηελ ππνινγηζηηθή δχλακε γηα λα απνδψζνπλ κηα πξαγκαηηθφηεηα φπσο δηαθξίλεηαη, κε ζεβαζκφ ζηελ επηιεγκέλε πιηθφηεηα θαη ηηο ηδηφηεηέο ηεο, αλεμάξηεηα απφ ηελ θιίκαθα ζρεδίαζεο. Δπνκέλσο, είλαη πηζαλφ λα εκθαληζηνχλ αζηνρίεο ζε κηα θιίκαθα αλάιπζεο. Ζ ζεσξεηηθή αέλαε ζπλέρεηα ηεο θακπχιεο spline, πνπ δηέθξηλε ηελ πξψηε ςεθηαθή επνρή δελ ππάξρεη ζηε θχζε. Σηελ πξαγκαηηθφηεηα νξίδεηαη απφ δηαθξηηά θνκκάηηα, pixels 18 ή voxels 19, ηα νπνία κπνξνχλ λα είλαη ηφζν κηθξά, φζν

Δηθνλνζηνηρείν ή pixel είλαη έλα "ζεκείν" κηαο εηθόλαο πνπ εκθαλίδεηαη ζηελ νζόλε ελόο ππνινγηζηή. ΢ηνλ ππνινγηζηή ε εηθόλα αλαπαξηζηάηαη ππό ηε κνξθή "ςεθηδσηνύ". Σν εηθνλνζηνηρείν είλαη κηα ςεθίδα ηνπ ςεθηδσηνύ απηνύ.

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

θαη ε κέγηζηε αλάιπζε πνπ ππνζηεξίδεηαη απφ ηελ νζφλε ή ηνλ εθηππσηή πνπ ρξεζηκνπνηνχκε (Carpo, 2017). Με ηελ εκθάληζε ηεο κεζφδνπ απεηθφληζεο voxelisation, άιιαμαλ θαη ηα εξγαιεία ηεο θαηαζθεπαζηηθήο δηαδηθαζίαο. Σηελ πξψηε ςεθηαθή επνρή, ε θακπχιε spline κπνξνχζε λα ζκηιεπζεί θαιχηεξα κέζσ ηεο αθαηξεηηθήο κεζφδνπ θαηαζθεπήο. Ζ αθαηξεηηθή θαηαζθεπή είλαη κηα δηαδηθαζία, θαηά ηελ νπνία ηα ηξηζδηάζηαηα αληηθείκελα θαηαζθεπάδνληαη κε δηαδνρηθή αθαίξεζε πιηθνχ απφ κηα ζηεξεή κάδα πιηθνχ (Paramasivam, 2016). Σήκεξα ε πξνζζεηηθή θαηαζθεπή, ή αιιηψο ε ηξηζδηάζηαηε εθηχπσζε, έρεη πάξεη ηε ζέζε ηεο, φπνπ θάζε voxel πξέπεη λα ζρεδηάδεηαη μερσξηζηά, λα ππνινγίδεηαη θαη λα θαηαζθεπάδεηαη. Μπνξνχκε λα εθηππψζνπκε νπνηνδήπνηε δεδνκέλν φγθν ελφο πιηθνχ, κε ην ίδην νγθνκεηξηθφ θφζηνο, ην νπνίν πξνθχπηεη απφ ηνλ αξηζκφ ησλ voxels πνπ ην ζπλζέηνπλ, δειαδή ηελ αλάιπζή ηνπ θαη φρη ηε γεσκεηξία ηνπ (Carpo, 2017). Δπνκέλσο, ε ηξηζδηάζηαηε εθηχπσζε νδεγεί ηε ινγηθή ηεο ςεθηαθήο καδηθήο εμαηνκίθεπζεο απφ ηε καθξνθιίκαθα ηνπ ζρεδηαζκνχ ελφο αληηθεηκέλνπ, ζηε κηθξνθιίκαθα ηνπ ζρεδηαζκνχ ηεο ίδηαο ηεο θπζηθήο χιεο, κε ηεξάζηηα επίπεδα πνιππινθφηεηαο. H ιέμε ιεπηνκέξεηα έρεη ηελ ελλνηνινγηθή ηεο ξίδα ζε κηα βαζηθή θηινζνθηθή ηδέα. Ζ εηπκνινγία ηεο είλαη δχν γαιιηθέο ιέμεηο „détail‟ θαη „détailler‟ ηνπ 17νπ αηψλα. Απηέο απνηεινχληαη απφ ηα ηκήκαηα dé- (ζπλεπαγφκελα δηαρσξηζκφ) θαη tailler (θφβσ), απφ ηε ιαηηληθή ιέμε talea (θιαδί, θνπή), εθθξάδνληαο ηελ αίζζεζε κηθξψλ αληηθεηκέλσλ, πνπ αληηκεησπίδνληαη σο ζχλνιν. Μηα ιεπηνκέξεηα είλαη έλα 19

Έλα voxel αληηπξνζσπεύεη κηα νγθνκεηξηθή ηηκή ζε έλα πιέγκα ελόο ηξηζδηάζηαηνπ ρώξνπ. Η ζέζε ελόο voxel πξνζδηνξίδεηαη ζύκθσλα κε ηε ζέζε ηνπ, ζε ζρέζε κε ηα ππόινηπα voxels.

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

27 Michiel Van Den Berg | Anonymous

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

δηαθνξνπνηεκέλν, δηαθξηηφ ή δηαθεθξηκέλν κέξνο, θνκκάηη ή ηκήκα (Garcia, 2014). Ζ ιεπηνκέξεηα ζαλ έλλνηα είλαη ζρεηηθή, δηφηη πξφθεηηαη γηα έλα θνληηλφ πιάλν πνπ δελ είλαη απαξαίηεηα έλα αληηθείκελν, θπζηθφ ή πιηθφ πξάγκα. Ωζηφζν ζηελ επνρή ηνλ κεγάισλ δεδνκέλσλ (big data) θαη ηεο δεχηεξεο ςεθηαθήο επνρήο, ε έλλνηα ηεο ιεπηνκέξεηαο ζην ζρεδηαζκφ έρεη αιιάμεη. Οη ιεπηνκέξεηεο πνπ εκθαλίδνληαη ζηα ηξηζδηάζηαηα εθηππσκέλα αληηθείκελα θαίλεηαη λα απαηηνχλ έλα κε αλζξψπηλν επίπεδν δηαρείξηζεο ηεο πιεξνθνξίαο ηνπο. Ο άλζξσπνο δε κπνξεί λα ζεκεηψζεη 30 δηζεθαηνκκχξηα voxels έλα πξνο έλα, ρσξίο ηελ παξέκβαζε ελφο επθπνχο εξγαιείνπ γηα ηνλ απηφκαην έιεγρν νξηζκέλσλ ζρεδηαζηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπο. Απηφο ν ππεξβνιηθφο φγθνο δεδνκέλσλ εκθαλίδεη έλα είδνο ζρεδηαζηηθήο επθπίαο, πνπ ζπγθιίλεη πεξηζζφηεξν κε ηε λνεκνζχλε ησλ κεραλψλ παξά κε ηελ αλζξψπηλε (Carpo, 2017). Υπάξρνπλ ζεσξίεο πσο ην ζεκεξηλφ ςεθηαθφ ζηπι δηαθαηέρεηαη απφ εηθνληθφ ξεαιηζκφ, ππεξβνιηθφ ξεαιηζκφ θαη ππεξ-ξεαιηζκφ. Ζ ππεξβνιηθή αλάιπζε είλαη πξντφλ ηεο δεχηεξεο ςεθηαθήο επνρήο, ηελ νπνία δηαλχνπκε αθφκε, επνκέλσο είλαη ινγηθφ λα εκθαλίδεηαη σο θάηη μέλν πξνο ηνλ αλζξψπηλν λνπ. Πξφθεηηαη γηα ην εμσηεξηθά νξαηφ απνηέιεζκα, κηαο αφξαηεο εζσηεξηθά αθζνλίαο δεδνκέλσλ (Carpo, 2016). Ζ πξνγξακκαηηζηηθή (computational) ινγηθή, θαζψο θαη ηα πξντφληα ηεο, ζπρλά καο θάλνπλ λα αηζζαλφκαζηε πσο ππνβαζκίδνπλ ηελ νξγαληθή ινγηθή ηνπ κπαινχ καο θαη καο πεξηζσξηνπνηνχλ. Σε απηέο καο ηηο πεπνηζήζεηο έξρνληαη λα αζθήζνπλ θξηηηθή δχν θηινζνθηθέο ζεσξίεο, ν ππνζεηηθφο ξεαιηζκφο θαη ε αληηθεηκελνζηξαθήο νληνινγία. Οη ζεσξίεο απηέο ακθηζβεηνχλ ηα πξνλφκηα ηεο αλζξψπηλεο χπαξμεο, έλαληη απηψλ ησλ κε αλζξψπηλσλ αληηθεηκέλσλ (Wikipedia, 2018). 98

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Δπνκέλσο, θάηη παξφκνην ηζρχεη θαη γηα ηελ ηερλεηή λνεκνζχλε (artificial intelligence), ε νπνία είλαη κηα αλφξγαλε δσή πνπ δεκηνχξγεζαλ νη άλζξσπνη, γηα λα εθπιεξψζεη νξηζκέλνπο απφ ηνπο ζηφρνπο ηνπο. Ζ επηζηήκε ησλ δεδνκέλσλ πνπ βαζίδεηαη ζηνλ ππνινγηζηή, κπνξεί λα απνηειέζεη πξφηππν κίκεζεο, πξνθεηκέλνπ νη άλζξσπνη λα μεπεξάζνπλ ηα φξηα ηνπ αλζξψπηλνπ λνπ. Πψο φκσο ζα επηηεπρζεί θάηη ηέηνην; Σηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980, ν καζεκαηηθφο Stephen Wolfram άξρηζε λα δηεξεπλά πξνβιήκαηα πνιππινθφηεηαο κε πεηξάκαηα ζηνλ ππνινγηζηή, πνπ βαζίδνληαλ ζηα θπηηαξηθά απηόκαηα20 (cellular automatons). Ο Wolfram επέθξηλε ηηο παξαδνζηαθέο επηζηήκεο, επεηδή ζηεξίδνληαλ θπξίσο ζε καζεκαηηθέο αξρέο θαη πξνβιέςεηο, πνπ ζπρλά απνδείρζεθαλ αλίθαλεο λα πξνβιέςνπλ ηε ζχλζεηε ζπκπεξηθνξά ελφο ζπζηήκαηνο. Ζ έξεπλά ηνπ ππνδήισλε φηη ν ππνινγηζκφο ήηαλ ην θαηάιιειν κέζν γηα ηελ θαηαλφεζε ζχλζεησλ θπζηθψλ θαη ηερλεηψλ δηαδηθαζηψλ (Rocker, 2006). Αληίζεηα κε ηελ επηθξαηνχζα πεπνίζεζε φηη ε πνιππινθφηεηα είλαη πξντφλ πνιχπινθσλ δηαδηθαζηψλ, ν Wolfram δηαπίζησζε φηη απινί θαλφλεο κπνξνχλ λα παξάγνπλ, λα πξνζεγγίζνπλ θαη λα εμεγήζνπλ ζχλζεηα θαηλφκελα. Τα θπηηαξηθά απηφκαηα επνκέλσο είλαη θαλφλεο ή αιγφξηζκνη γηα πνιύ απιέο ιεηηνπξγίεο, πνπ νη ππνινγηζηέο κπνξνχλ εχθνια λα επαλαιάβνπλ ακέηξεηεο θνξέο (Carpo, 2017). Δηζάγνληαο ηνπο ππνινγηζηέο ζε απηή ηελ επαλαιεπηηθή δηαδηθαζία, απηφ πνπ ν Wolfram απνθαιεί „λέν είδνο επηζηήκεο‟ κπνξεί ήδε λα 20

Έλα θπηηαξηθό ή θπςειηθό απηόκαην (cellular automaton) είλαη έλα ππνινγηζηηθό κνληέιν ζπζηεκάησλ κε αλαδπόκελε πνιππινθόηεηα. O ζθνπόο ηνπο είλαη ε ηππηθή πεξηγξαθή ησλ ιεηηνπξγηώλ ηνπ βηνινγηθνύ θπηηάξνπ.

28 Cellular Automata Rules

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

100

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

πξνβιέςεη πεξίπινθα θπζηθά θαηλφκελα. Γηα λα επηηεπρζεί ε πξφβιεςε, πξέπεη κέζσ πξνζνκνηψζεσλ λα πξνθχςνπλ νη αξρηθνί θαλφλεο ελφο ζπζηήκαηνο, ψζηε νη ππνινγηζηέο λα ηνπο αλαπαξάγνπλ φπσο αθξηβψο μεδηπιψλνληαη ζηε θχζε. Οη αιγνξηζκηθνί θώδηθεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ νη αξρηηέθηνλεο ηε ζεκεξηλή επνρή, απνηεινχλ ηερληθνχο θαη επεκβαηηθνχο θαηαζθεπαζηέο. Οη θψδηθεο δελ αληηκεησπίδνληαη σο θαλνληθνπνηεκέλνη πεξηνξηζκνί ζηελ αξρηηεθηνληθή, αιιά σο πεδία επαλαθσδηθνπνίεζεο ηεο αξρηηεθηνληθήο, κέζσ ελαιιαθηηθψλ κνξθνινγηθψλ θαη ρσξηθψλ αληηιήςεσλ.

101

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

102

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

103

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Οη άλζξσπνη πάληνηε έθαλαλ πξνβιέςεηο γηα ην κέιινλ θαη δεκηνπξγνχζαλ ζελάξηα γηα ην πψο θαληάδνληαη ηελ εμέιημε ηνπ αλζξψπηλνπ γέλνπο, ηελ αιιαγή ησλ ζπλζεθψλ δσήο, ηελ πνξεία ηεο θνηλσλίαο, ηνπ πνιηηηζκνχ θαη ηεο ηερλνινγίαο. Δηδηθφηεξα ζηελ πεξίπησζε ηεο ηερλνινγηθήο εμέιημεο ππάξρεη κεγάιε παξάδνζε αλαπαξαζηάζεσλ ζε δηάθνξεο κνξθέο ηέρλεο, φπσο ν θηλεκαηνγξάθνο, ε εηθνλνγξάθεζε θαη ε ινγνηερλία. Οη παξαπάλσ ηέρλεο έρνπλ θαηά θαηξνχο παξαγάγεη δηάθνξεο δεκνθηιείο αλαπαξαζηάζεηο, πνπ θαλείο ζα κπνξνχζε λα ζεσξήζεη φηη εθθξάδνπλ ηνπο θφβνπο θαη ηηο πξνζδνθίεο ησλ αλζξψπσλ γηα ηελ εμέιημε ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο. Αθφκα ζε απηέο εληνπίδνληαη ππαξμηαθά δεηήκαηα, κεηαθπζηθέο αλεζπρίεο αιιά θαη ε έιμε πνπ αζθεί ε ηερλνινγία ζηνλ άλζξσπν. Απηφ πνπ έρεη επίζεο ελδηαθέξνλ είλαη ην γεγνλφο φηη ηφζν ηα ζελάξηα πνπ γελλήζεθαλ κέζα απφ ηηο δεκνθηιείο απηέο κνξθέο ηέρλεο, φζν θαη ηα ηερλεηά αξρηηεθηνληθά πεξηβάιινληα πνπ απνηέιεζαλ ηα „ζθεληθά‟ ηνπο, ζηελ πάξνδν ησλ ρξφλσλ θαίλεηαη λα επαιεζεχνληαη ζε κηθξφηεξν ή κεγαιχηεξν βαζκφ. Ζ πξφζθαηε αςηκαρία αλάκεζα ζηνλ Elon Musk, γεληθφ δηεπζπληή ηεο Spacex θαη ηεο Tesla θαη ζηνλ ηδξπηή ηνπ Facebook, Mark Zuckerberg, ππξνδφηεζε εθ λένπ ηε ζπδήηεζε γηα ηελ εμέιημε ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο, ε νπνία βξίζθεηαη ζην επίθεληξν ηνπ Facebook, „επδνθηκψληαο‟ κέζσ ηεο αλάιπζεο ελφο ηεξάζηηνπ φγθνπ δηαζέζηκσλ δεδνκέλσλ. Πέξα απφ ην δήηεκα ηεο ηδησηηθφηεηαο, ην νπνίν ζίγεηαη, ν Musk πηζηεχεη φηη ε ηερλεηή λνεκνζχλε κπνξεί λα νδεγήζεη ζε ζελάξηα απνθάιπςεο, κέζα απφ κία θαηάζηαζε ακφθ. Ζ ζπδήηεζε πξαγκαηνπνηείηαη εδψ θαη δεθαεηίεο, αιιά δελ είλαη απίζαλν νη εμειίμεηο λα μεπεξάζνπλ ηελ αλζξψπηλε θαληαζία.

104

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Ενχκε ζηελ επνρή ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο ζηελ νπνία ηα κεραλήκαηα έρνπλ δηδαρζεί λα ζθέθηνληαη θαη λα ελεξγνχλ ζαλ άλζξσπνη. Δμαθνινπζνχλ λα κελ έρνπλ απηνγλσζία, κηα νπζηαζηηθή ηδηφηεηα ηεο αλζξψπηλεο ζπλείδεζεο θαη ηεο γλψζεο. Τα ξνκπφη δελ γλσξίδνπλ αθφκε φηη είλαη ξνκπφη. Όπσο ηζρπξίδεηαη ν G. Bhattacharjee σζηφζν, δεδνκέλεο ηεο εθζεηηθήο αλάπηπμεο ηεο ηερλνινγίαο, δελ ζεσξείηαη απίζαλν λα απνθηήζνπλ απηνγλσζία πνπ λα αληαγσλίδεηαη ηελ αλζξώπηλε λνεκνζύλε. Τν ινγηθφ ζπκπέξαζκα απηήο ηεο δηαδηθαζίαο ζα είλαη ε αλάπηπμε κεραλψλ ησλ νπνίσλ ε ηερλεηή λνεκνζχλε ζα μεπεξάζεη ηελ ίδηα ηελ αλζξψπηλε λνεκνζχλε, νδεγψληαο ζε ππεξζχγρξνλεο κεραλέο γηα ηηο νπνίεο θαλέλα πξφβιεκα δελ ζα είλαη αξθεηά δχζθνιν. Αθφκα θαη ζηελ πεξίπησζε πνπ ε εμέιημε ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο γίλεη απφιπηα ειεγρφκελα θαη κφλν πξνο φθεινο ηεο αλζξσπφηεηαο, είλαη δχζθνιν λα θαληαζηνχκε απηήλ ηελ εμέιημε λα επεξεάδεη ηελ αξρηηεθηνληθή, κε ηνλ ίδην ηξφπν πνπ ζα επεξεάζεη άιινπο ηνκείο, φπσο γηα παξάδεηγκα ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα. Σεκαληηθφ φθεινο ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο γηα ηνλ αξρηηέθηνλα απνηειεί ε επίιπζε πξνβιεκάησλ, πνπ γηα ηνλ ίδην ζα ζήκαηλε πνιιέο ψξεο εξγαζίαο. Φαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηειεί ε εθαξκνγή ηνπ depthmax, ε νπνία αλαπηχρζεθε απφ ζην παλεπηζηήκην ηνπ UCL θαη ζπγθεθξηκέλα ζηε ζρνιή Bartlett. Ζ εθαξκνγή ηνπ dephtmax απνηειεί ινγηζκηθφ ηχπνπ space syntax, ην νπνίν ρξεζηκνπνηεί ηερλεηή λνεκνζχλε γηα ηελ πνιπεπίπεδε αλάιπζε ελφο ρσξηθνχ δηθηχνπ, ρσξίο λα απαηηείηαη ε ρξνλνβφξα ζπιινγή θαη αλάιπζε δεδνκέλσλ γηα κηα πεξηνρή απφ αλζξψπηλνπο παξάγνληεο. Αθφκα, ε επθπΐα ηνπ ινγηζκηθνχ δηάθνξσλ βηληενπαηρληδηψλ κπνξεί λα αμηνπνηεζεί έηζη ψζηε νη 105

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

106

29 Carl Wiens | Check Mate

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

αξρηηέθηνλεο λα αληηιεθζνχλ ηηο ρσξηθέο ζπλζήθεο πνπ δεκηνπξγνχλ κε ην ζρεδηαζκφ ηνπο. Μία ηέηνηα εθαξκνγή απνηειεί ην Unity 3d, φπνπ θαλείο κπνξεί λα „αλεβάζεη‟ ην „έξγν‟ ηνπ θαη λα δεη γηα παξάδεηγκα πνηεο είλαη νη πξαγκαηηθά πην ζχληνκεο έμνδνη θηλδχλνπ, αλάινγα κε „πξαγκαηηθέο‟ θηλήζεηο ρξεζηψλ. Δπηπιένλ, θαζψο νη αξρηηέθηνλεο καζαίλνπλ λα θσδηθνπνηνχλ, ζρεδηάδεηαη ινγηζκηθφ εηδηθά πξνζαξκνζκέλν ζηηο αλάγθεο ηνπ αξρηηέθηνλα. Πιένλ ππάξρνπλ πνιιά πξνγξάκκαηα πνπ ηψξα κπνξνχλ λα πξνζθέξνπλ ηελ θαιχηεξε δηαξξχζκηζε ησλ ρψξσλ, ζχκθσλα κε ηηο απαηηήζεηο καο θαη κε ηα ζηνηρεία πνπ εηζάγνπκε. Απηφ ζεκαίλεη φηη ζχλζεηα θηίξηα κπνξνχλ λα νξγαλσζνχλ άκεζα κε ρξήζε ηερλεηήο λνεκνζχλεο, κε ηνπο αξρηηέθηνλεο λα πξνζζέηνπλ κφλν κεξηθέο απφ ηηο ηειεπηαίεο πηλειηέο. Τέινο, ε εμέιημε ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο επέηξεςε ζηνπο αξρηηέθηνλεο λα πξνζνκεηψζνπλ ην πεξηβάιινλ. Με ινγηζκηθφ φπσο ην EcoDesigner Star απφ ηελ εηαηξεία Graphisoft ή πνιιά πξφζζεηα αλνηρηνχ θψδηθα (open-source plug ins) γηα ην SketchUp, κπνξνχκε λα θάλνπκε φιεο ηηο απαξαίηεηεο νηθνδνκηθέο θαη πεξηβαιινληηθέο αλαιχζεηο, ρσξίο λα ρξεηάδεηαη λα εγθαηαιείςνπκε ηνπο ππνινγηζηέο καο. Γηα ηελ ψξα, ε ηερλεηή λνεκνζχλε απνηειεί έλα ρξήζηκν εξγαιείν πξνεγκέλνπ αξρηηεθηνληθνχ ζρεδηαζκνχ θαη έλα γφληκν πεδίν πεηξακαηηζκνχ. Σήκεξα, δχζθνια θαληάδεηαη θαλείο κηα αξρηηεθηνληθή ρσξίο αξρηηέθηνλεο, θαζψο ζηελ πεξίπησζε ηεο αξρηηεθηνληθήο θαη ηνπ αζηηθνχ ζρεδηαζκνχ ε ινγηθά βέιηηζηε ιχζε, δελ είλαη απαξαίηεηα ε θαιχηεξε θαη απηή πνπ ηειηθά ζα ηθαλνπνηήζεη ηνπο εθάζηνηε ρξήζηεο. Σηελ πεξίπησζε πνπ φληα κε ηερλεηή επθπΐα αληηθαηαζηήζνπλ ζην κέιινλ επαγγέικαηα, φπσο απηφ ηνπ αξρηηέθηνλα, κπνξνχκε λα ζεσξήζνπκε φηη ε θξάζε ηνπ Elon Musk φηη ζα απνηειέζνπκε 107

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ηνπο «βιολογικούς υορτωτές εκκίνησης για μια ψηυιακή σπερνοημοσύνη» ζα έρεη επαιεζεπηεί (Bequiri, 2016). Σηε ζπλέρεηα ησλ θεθαιαίσλ ζα πξαγκαηνπνηεζεί κηα πεξηπιάλεζε ζε νξηζκέλεο ζεσξίεο θαη εηθαζίεο ζρεηηθά κε ηελ εμέιημε ηελ ηερλεηήο λνεκνζχλεο, νη νπνίεο εδξάδνληαη είηε ζηνλ αθαδεκατθφ ρψξν, είηε πξνέξρνληαη απφ ηελ ινγνηερλία θαη ηνλ θηλεκαηνγξάθν. Ζ αμία δηεξεχλεζεο ησλ παξαθάησ ζελαξίσλ έγθεηηαη ζην γεγνλφο φηη δηακνξθψλνπλ αξρηηεθηνληθά παξαδείγκαηα, αιιά θαη ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο δηακνξθψλνληαη απφ απηά.

5.1 Phsycotropic architecture Ζ ινγνηερλία επηζηεκνληθήο θαληαζίαο απνηειεί έλα ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα ηφζν ησλ αλζξψπηλσλ πξνζδνθηψλ, φζν θαη ησλ δπζκελψλ ζελαξίσλ, ζρεηηθά κε ηελ ηερλεηή λνεκνζχλε θαη ηδηαίηεξα ην ζελάξην ζην νπνίν απηή αλαπηχζζεηαη κε απξνζδφθεην θαη πέξα απφ ηελ αλζξψπηλε θαηαλφεζε ηξφπν. Έλα ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα ηεο εμέιημεο ηεο αξρηηεθηνληθήο, ζηα πιαίζηα ελφο ζελαξίνπ αλάπηπμεο „ππεξλνεκνζχλεο‟, απνηεινχλ ηα έξγα ηνπ Ballard. O James Graham Ballard (1930-2009) ήηαλ Αγγιηθήο θαηαγσγήο κπζηζηνξηνγξάθνο θαη ζπγγξαθέαο ζχληνκσλ ηζηνξηψλ θαη δνθηκίσλ πνπ ζπλδέζεθε κε ην Νέν Κχκα ηεο επηζηεκνληθήο θαληαζίαο, κέζα απφ ηα κεηα-απνθαιππηηθά κπζηζηνξήκαηά ηνπ. Ο ραξαθηεξηζηηθφο ινγνηερληθφο ραξαθηήξαο ηεο κπζηζηνξηνγξαθίαο ηνπ Ballard έρεη νδεγήζεη ζηελ δεκηνπξγία ηνπ φξνπ «Ballardian», πνπ νξίδεηαη απφ ην αγγιηθφ ιεμηθφ Collins σο «έλλνηα παξόκνηα ή ζρεηηθή κε ηηο ζπλζήθεο πνπ πεξηγξάθνληαη ζηα κπζηζηνξήκαηα θαη ηηο ηζηνξίεο ηνπ J.G. Ballard, ηδηαίηεξα ζηε δπζηνπηθή λεσηεξηθόηεηα, ζηα 108

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

δνθεξά αλζξσπνγελή ηνπία θαη ζηηο ςπρνινγηθέο επηπηώζεηο ησλ ηερλνινγηθώλ, θνηλσληθώλ ή πεξηβαιινληηθώλ εμειίμεσλ» 21 (Self, 2013). To 1971 o Ballard εμέδσζε ην “Vermilion Sands”, κηα ζπιινγή ζχληνκσλ ηζηνξηψλ επηζηεκνληθήο θαληαζίαο. Σε απηή ηελ ζπιινγή κπνξεί λα δηαβάζεη θαλείο ηελ ηζηνξία κε ηίηιν «The thousand dreams of Stellavista», ε νπνία αλαθέξεηαη ζηελ ςπρνηξφπν αξρηηεθηνληθή ελφο ζπηηηνχ, ην νπνίν αληαπνθξίλεηαη πιήξσο ζηνλ ραξαθηήξα ηνλ θαηνίθσλ ηνπ . Σηελ ζπγθεθξηκέλε ηζηνξία ν αθεγεηήο θαη θεληξηθφο ήξσαο αλαδεηά θαηλνχξγηα θαηνηθία, καδί κε ηε γπλαίθα ηνπ, ζηελ απνηθία Vermilion Sands, ε νπνία ππνλνεί κεηαμχ άιισλ, ηελ πεξηνρή Palm Springs ζηελ λφηηα California. To δεπγάξη, καδί κε ηνλ κεζίηε πνπ έρεη αλαιάβεη λα ηνπο μελαγήζεη ζηα ζπίηηα ηεο νδνχ Stellavista, επηζθέπηεηαη αξρηθά έλα ζπίηη ην νπνίν απνηειείηαη απφ έμη αησξνχκελεο κεηαιιηθέο ζθαίξεο, νη νπνίεο πεξηζηξέθνληαη. Πξφθεηηαη γηα έλα ζπίηη πνπ αξρηθά εθδειψλεη λεπξηθφηεηα αληαπνθξηλφκελν ζηνλ δηζηαγκφ ηνπ επηζθέπηε, ελψ θαίλεηαη λα έρεη θινληζηεί εμαηηίαο ησλ δηαηαξαγκέλσλ πξνζσπηθνηήησλ ησλ πξνεγνχκελσλ ρξεζηψλ ηνπ. Ο ζπγγξαθέαο νξακαηίδεηαη θαηνηθίεο νη νπνίεο δεκηνπξγνχληαη κε εμαηνκηθεπκέλε ινγηθή (custom built), hand-crafted ηερληθέο πνπ θηάλνπλ ζε κνξηαθή θιίκαθα αιιά θαη αηζζεηήξηα θύηηαξα (senso- cells) ηα νπνία έρνπλ κλήκε. Τν δεπγάξη απνξξίπηεη ην ζπγθεθξηκέλν ζπίηη πξνβιεκαηηζκέλν απφ ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ θαη θαζψο θηλείηαη πξνο ηνλ επφκελν πξννξηζκφ ηνπ, πεξλάεη απφ δχν άιια ζπίηηα 21

Σν ιεμηθό ηεο Δζληθήο Βηνγξαθίαο ηεο Ομθόξδεο, πεξηγξάθεη ην έξγν ηνπ Ballard σο έλα έξγν πνπ ην απαζρνιεί “ ν έξσηαο, ν ζάλαηνο, ηα καδηθά κέζα θαη νη λέεο ηερλνινγίεο”.

109

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ηα νπνία πεξηγξάθνληαη σο κηα θαθή κίκεζε Αζζπξηαθνχ Εηγθνπξάη θαη κία ζηξαηησηηθή βάζε γηα ππνβξχρηα, κνξθέο πνπ ιεηηνπξγνχλ σο ζπκβνιηζκφο γηα ηελ δηαηαξαγκέλε ςπρνινγία ησλ ρξεζηψλ ηνπο. Σε απηφ ην ζεκείν ν αθεγεηήο δηεπθξηλίδεη φηη ηα θηίξηα ηεο νδνχ Stellavista απνηεινχλ δείγκα ηεο πεηξακαηηθήο θάζεο ησλ ςπρνηξνπηθψλ θαηνηθηψλ, γεγνλφο πνπ δηθαηνινγεί ηηο ηδηαηηεξφηεηέο ηνπο. Αθφκα αλαθέξεη φηη (ζηελ πιαζηή θνπηνπξηζηηθή πξαγκαηηθφηεηα πνπ έρεη ζπλζέζεη) έρεη βξεζεί ε ρξπζή ηνκή αλάκεζα ζηελ ςπρνηξφπν αξρηηεθηνληθή θαη ηα “λεθξά” θαη ζηαηηθά, φπσο ν ίδηνο ηα ραξαθηεξίδεη, ζπίηηα. Ζ θαηνηθία πνπ επηιέγεη ηειηθά ην δεπγάξη έρεη ζρήκα νξρηδέαο θαη αλήθεη ζε κία γπλαίθα κε ηελ νπνία ν ζπγγξαθέαο είρε ζπλδεζεί εξσηηθά ζην παξειζφλ. Δλψ ην ζπίηη, ππνηίζεηαη φηη, κέζα ζε ιίγεο κέξεο, ζα πξνζαξκνζηεί ζηνπο λένπο ρξήζηεο, ηειηθά εθδειψλεη επηζεηηθή ζπκπεξηθνξά, νδεγεί ην γάκν ηνπ δεπγαξηνχ ζε ηέικα, ελψ θαίλεηαη λα απνπιαλεί ηνλ αθεγεηή ηνπ νπνίνπ ε ςπρνινγία δηαηαξάζζεηαη (Ballard, 1962). Ζ ηδέα ελφο ζπηηηνχ πνπ κεηαβάιιεηαη αλάινγα κε ηε δηάζεζε ηνπ ρξήζηε ηνπ, ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηνλ Ballard γηα λα δηεξεπλήζεη αλεζπρίεο ζρεηηθά κε ην πψο ε ηερλνινγία επεξεάδεη θαη αλαζρεκαηίδεη ηελ αλζξσπφηεηα, θαη πψο ε κεζαία ηάμε εμαηηίαο ηεο πιήμεο ηεο, ζηξέθεηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν ζηελ θαηλνηνκία. Αθφκα έρεη ελδηαθέξνλ ην γεγνλφο φηη ζε απηή ηελ ηζηνξία, φπσο θαη ζηελ ηζηνξία κε ηίηιν Concrete Island, ν ήξσαο ηειηθά επηιέγεη λα παξακείλεη θαη λα απνδερηεί ην παξάμελν πεξηβάιινλ ηνπ, βηψλνληαο κηα ηδηφηππε γαιήλε, παξά ή ίζσο θαη εμαηηίαο ησλ ηξαπκαηηθψλ εκπεηξηψλ πνπ βηψλεη ζε απηφ (Jones, 2011).

110

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Τν θνπηνπξηζηηθφ θαη δπζηνπηθφ κέιινλ πνπ νξακαηίζηεθε ν Ballard ζρεδφλ 60 ρξφληα πξηλ, ζήκεξα θαίλεηαη λα πξνζεγγίδεη ηελ πξαγκαηηθφηεηα. Ο θαζεγεηήο αξρηηεθηνληθήο Jason Jhonson, ν νπνίνο δηεξεχλεζε, ζε ζεκηλάξην ξνκπνηηθήο νηθνινγίαο, εξσηήζεηο φπσο «Τη ζα κπνξνύζαηε λα πείηε ζε έλα θηίξην - θαη ηη ζα κπνξνύζε λα απαληήζεη;», παξαηήξεζε: «Οη ξνκπνηηθέο νηθνινγίεο αλαθέξνληαη ζε κηα αλαδπόκελε θαηάζηαζε πνπ επεξεάδεη ηαρέσο ηε ζρέζε καο κε ην θπζηθό πεξηβάιινλ». «Η ζηαδηαθή εκπινθή ησλ ηερλνινγηθώλ θαη ππνινγηζηηθώλ ζπζηεκάησλ ζηε θπζηθή ζθαίξα, έρεη ηόζν ζεηηθέο όζν θαη αξλεηηθέο ζπλέπεηεο, πνιιέο από ηηο νπνίεο είλαη επί ηνπ παξόληνο αλεπαξθώο εμεξεπλεκέλεο ή παξεμεγεκέλεο από αξρηηέθηνλεο ή ζρεδηαζηέο» (Christensen, 2007). Οη ξνκπνηηθέο νηθνινγίεο είλαη ζπζηήκαηα θαηαζθεπαζκέλα απφ δηάθνξεο ξνκπνηηθέο ζπζθεπέο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θηλνχκελσλ ξνκπφη, αζχξκαησλ αηζζεηήξσλ θαη ηειεζηψλ ελζσκαησκέλσλ ζε θαζεκεξηλά πεξηβάιινληα, φπνπ ζπλεξγάδνληαη γηα ηελ επίηεπμε πνιχπινθσλ εξγαζηψλ. Ζ ζπλεξγαζία ησλ ξνκπνηηθψλ νηθνινγηψλ κε αιγφξηζκνπο επεμεξγαζίαο πιεξνθνξηψλ, φπσο ε αληίιεςε, ε κάζεζε, ν πξνγξακκαηηζκφο θαη ε αλίρλεπζε θαηλνηνκίαο, θαζηζηνχλ απηά ηα ζπζηήκαηα ηθαλά λα παξέρνπλ ιχζεηο επέιηθηεο, εχρξεζηεο θαη αμηφπηζηεο. Σπγθεθξηκέλα, νη νινθιεξσκέλεο θαη απην-νξγαλσηηθέο γλσζηαθέο ιχζεηο πνπ πινπνηνχληαη ζην πιαίζην ηνπ έξγνπ RUBICON 22 ηεο ΔΔ (Robotic UBIquitous 22

΢ηελ επίζεκε ηζηνζειίδα ηνπ πξνγξάκκαηνο, αλαθέξεηαη όηη ην ζύζηεκα RUBICON έρεη «ζπλάςεηο» πνπ κηκνύληαη ηνλ βηνινγηθό εγθέθαιν επηηξέπνληαο ζηηο ζπζθεπέο θαη ηα ξνκπόη λα κνηξάδνληαη ηε γλώζε θαη λα βνεζνύλ ην έλα ην άιιν λα κάζεη πην απνηειεζκαηηθά. Απηό πνπ θάλεη ην RUBICON κνλαδηθό είλαη ε ηθαλόηεηά ηνπ λα καζαίλεη από κόλν ηνπ πώο λα πξνζαξκόδεηαη ζηηο αιιαγέο, ζηηο ζπλήζεηεο θαη ηηο πξνηηκήζεηο ησλ ρξεζηώλ ηνπ, ρσξίο λα απαηηεί αλζξώπηλε επηηήξεζε.

111

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

112

30 Carl Wiens | Retirement Robo-Advisors

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

113

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Cognitive Network) κπνξνχλ λα κεηψζνπλ ηελ αλάγθε δαπαλεξνχ πξνγξακκαηηζκνχ θαη ζπληήξεζεο ξνκπνηηθψλ νηθνινγηψλ. Ζ ζπλνιηθή ζπκπεξηθνξά ηεο νηθνινγίαο έρεη ηε δπλαηφηεηα ζπληνληζκνύ θαη πξνζαξκνγήο κε ηηο πξνηηκήζεηο θαη ηε ζπκπεξηθνξά ησλ θαηνίθσλ ηεο, κε ηε βνήζεηα ηεο ηερλνινγίαο, θαη κπνξεί λα αληηκεησπίδεη λέα γεγνλφηα, εμαηηίαο ηεο εκθάληζεο λέσλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ ρξήζηε θαη αιιαγήο ησλ ζπλεζεηψλ ηνπ (Dragone et al, 2015). Δλδεηθηηθφ ηεο ζχλδεζεο ηεο ινγνηερλίαο επηζηεκνληθήο θαληαζίαο (sci-fi), κε ηηο θαηαθηήζεηο ζηνλ ηνκέα ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο απνηειεί ην γεγνλφο φηη ζην δηαδίθηπν, ππάξρνπλ ηζηνζειίδεο φπσο ε Technovelgy.com, πνπ είλαη αθηεξσκέλεο ζε απηφ ην δήηεκα. Σπγθεθξηκέλα ζηελ ηζηνζειίδα απηή κπνξεί θαλείο λα βξεη ρξνλνιφγην κε ην κπζηζηφξεκα θαη ηελ αληίζηνηρε αλαθάιπςε, ηελ νπνία θαηά θάπνην ηξφπν είρε πξνθεηεχζεη. Γηα παξάδεηγκα, ν Cyrano de Bergerac, ην 1657, ζην έξγν ηνπ «A Voyage to the Moon» δίλεη κηα πξψηκε πεξηγξαθή ελφο αεξνζθάθνπο, πνπ θηάλεη ζην θεγγάξη πεξηζζφηεξα απφ 300 ρξφληα πξηλ ηελ απνζηνιή Απφιισλ 11. Ζ επηινγή ηνπ φξνπ ςπρνηξόπνο γηα λα πεξηγξάςεη έλα λέν είδνο αξρηηεθηνληθήο, ην νπνίν αλαδχεηαη απφ ηελ εμέιημε ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο, έρεη ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ. Ο φξνο ρξεζηκνπνηείηαη ζπλήζσο γηα λα πεξηγξάςεη κηα θαηεγνξία θαξκάθσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ αληηκεηψπηζε ςπρηθψλ αζζελεηψλ. Έηζη αθφκα θαη φηαλ ρξεζηκνπνηείηαη ζε άιιν πιαίζην, ππνλνείηαη θάπνηα δηαηάξαμε ηεο ςπρηθήο ηζνξξνπίαο ηνπ αλζξώπνπ. Ίζσο ζε απηφ νθείιεηαη ε απνθπγή ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ φξνπ ζε πινπνηεκέλα θαη κε, αξρηηεθηνληθά παξαδείγκαηα θαη ε επηινγή φξσλ κε ζεηηθφ πξφζεκν, φπσο ε θξάζε ξνκπνηηθή νηθνινγία.

114

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

5.2 Uncanny Valley and Μ.a.y.a. Τhreshold Σε κηα θίλεζε αληίδξαζεο ζηελ αλάπηπμε ησλ ηερλνινγηψλ ηερλεηήο λνεκνζχλεο ,θηιφζνθνη θαη ζεσξεηηθνί αλέπηπμαλ έλα πξφηππν κεραλψλ νη νπνίεο ζα κπνξνχζαλ λα είλαη πξαγκαηηθά ρξήζηκεο γηα ηελ αλζξσπφηεηα. Απηέο νη ηδέεο βαζίζηεθαλ ζε δχν ζπκπιεξσκαηηθέο ζεσξίεο, απηή ηνπ Uncanny Valley θαη ηνπ M.a.y.a. Τhreshold. Σηελ αηζζεηηθή, ε ζεσξία ηνπ Uncanny Valley είλαη κηα ππνζεηηθή ζρέζε κεηαμχ ηνπ βαζκνύ νκνηόηεηαο ελόο αληηθεηκέλνπ κε ηνλ άλζξσπν, θαη ηεο ζπλαηζζεκαηηθήο απόθξηζεο ζε έλα ηέηνην αληηθείκελν. Ζ έλλνηα απηή αλαθέξεηαη ζε αλζξσπνεηδή αληηθείκελα πνπ εκθαλίδνληαη ζρεδφλ, αιιά φρη αθξηβψο, φπσο ηα πξαγκαηηθά αλζξψπηλα φληα, θαη πξνθαινχλ παξάμελα ή παξάμελα νηθεία ζπλαηζζήκαηα ειεεκνζχλεο θαη εθβηαζκνχ ζηνπο παξαηεξεηέο. Ζ ρξήζε ηεο έλλνηαο ηεο θνηιάδαο, ππνδειψλεη κηα βνπηηά ζηε αίζζεζε ηεο ζπγγέλεηαο ηνπ αλζξψπηλνπ παξαηεξεηή κε ην αληίγξαθν, κηα ζρέζε πνπ απμάλεηαη κε ηελ αλζξψπηλε νκνηφηεηα ηνπ αληηγξάθνπ (McDorman, 2016). O Dr. Masahiro Mori, είλαη Ηαπσληθήο θαηαγσγήο εηδηθφο ζηελ ξνκπνηηθή θαη ηδηαίηεξα γλσζηφο γηα ηελ πξσηνπφξα δνπιεηά ηνπ ζηελ πξφθιεζε αλζξψπηλσλ ζπλαηζζεκαηηθψλ απνθξίζεσλ, ζε κε αλζξψπηλεο νληφηεηεο. Ο Mori δεκνζίεπζε ην 1970 ηελ ζεσξία ηνπ Uncanny Valley, ε νπνία δηαδξακαηίδεη αθφκε θαη ζήκεξα βαζηθφ ξφιν ζηελ εμέιημε ηεο ξνκπνηηθήο (Kawaguchi, 2011). Σε ζπλέληεπμή ηνπ ζην πεξηνδηθφ IEEE ν θαζεγεηήο Mori δήισζε πσο ε ηδέα γηα ηε δηαηχπσζε ηεο ζεσξίαο ηνπ, πξνέθπςε απφ ηελ απνζηξνθή πνπ αηζζαλφηαλ σο λένο γηα ηα θέξηλα νκνηψκαηα. Έηζη κε ηξφπν δηαηζζεηηθφ κίιεζε γηα ην 115

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Uncanny Valley, ζε κηα επνρή πνπ φρη κφλν δελ ππήξραλ ξνκπφη ηα νπνία είραλ αλζξψπηλα ραξαθηεξηζηηθά, αιιά θαη ε εξεπλεηηθή δξαζηεξηφηεηα ζηνλ ηνκέα ηεο ξνκπνηηθήο ήηαλ πεξηνξηζκέλε. Ο ίδηνο ππνζηεξίδεη πσο ε ζεσξία ηνπ ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηε θηινζνθία, ηελ ςπρνινγία αιιά θαη ην ζρεδηαζκφ θαη ζην γεγνλφο απηφ απνδίδεη ην κέγεζνο ηνπ ελδηαθέξνληνο πνπ έρεη πξνθαιέζεη. Γηα ηνλ ίδην ε δηαηχπσζε ηεο ζεσξίαο απηήο ήηαλ πεξηζζφηεξν κηα ζπκβνπιή γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ησλ ξνκπφη, θαη φρη κηα επηζηεκνληθή δήισζε, παξά ηηο πξνεθηάζεηο πνπ έιαβε κε ην πέξαζκα ησλ ρξφλσλ (Kageki, 2012). Ζ ππνςήθηα δηδάθηνξαο ηνπ παλεπηζηεκίνπ ηνπ Michigan, ζηνλ ηνκέα ηεο αλαπηπμηαθήο ςπρνινγίαο, Kimberly Brink θαη νη ζπλεξγάηεο ηεο δηελήξγεζαλ πξφζθαηα έλα πείξακα πνπ νδήγεζε ζε ελδηαθέξνληα επξήκαηα ζρεηηθά κε ην δήηεκα. Οη εξεπλεηέο κειέηεζαλ 240 παηδηά, ειηθίαο απφ 3 έσο 18 εηψλ, ζηα νπνία έδεημαλ βίληεν απφ ηξεηο δηαθνξεηηθέο θαηεγνξίεο ξνκπφη, πνπ θπκαίλνληαλ απφ έλα κε αλζξσπνεηδέο ζηπι, έσο ραξηησκέλα ξνκπφη πνπ ζχκηδαλ ηνλ Wall-E απφ ηελ νκψλπκε ηαηλία. Σπγθεθξηκέλα, εμεηάζηεθαλ νη αληηδξάζεηο ησλ παηδηψλ κε έκθαζε ζην εάλ είραλ αηζζαλζεί θφβν θαη απνζηξνθή γηα ηνλ αλζξσπνεηδέο ξνκπφη. Τα απνηειέζκαηα έδεημαλ φηη ηα παηδηά ειηθίαο κηθξφηεξεο ησλ 9 εηψλ δελ έλησζαλ αλεζπρία γηα ην αλζξσπνεηδέο ξνκπφη, ζε αληίζεζε κε απηά άλσ ησλ 9 εηψλ. Απηφ δείρλεη φηη ε αίζζεζε ηνπ Uncanny valley είλαη κηα καζεζηαθή ζπκπεξηθνξά, φρη θάηη απφιπηα έκθπην. Μηα επφκελε δηαπίζησζε πνπ έγηλε ήηαλ φηη απηφ πνπ ελνρινχζε θπξίσο ηα κεγαιχηεξα παηδηά ήηαλ ε ηδέα φηη ηα ξνκπφη είραλ έλα μερσξηζηφ κπαιφ. Τα κηθξφηεξα παηδηά πξνηηκνχζαλ έλα ξνκπφη, φηαλ πίζηεπαλ φηη ην ξνκπφη κπνξνχζε λα ζθεθηεί θαη 116

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

117

31 Jonathan Petersen | Pepper the Robot

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

λα πάξεη απνθάζεηο. Γηα απηά, φζν πην έμππλν ην ξνκπφη ηφζν ην θαιχηεξν. Αληίζεηα ζηα κεγαιχηεξα παηδηά, φπσο θαη ζηνπο ελήιηθεο, ηα έμππλα ξνκπφη πνπ ζα ήηαλ πηζαλφ λα βηψλνπλ αλζξψπηλα ζπλαηζζήκαηα, δεκηνπξγνχζαλ αίζζεζε ηξφκνπ. Γηα ηνπο ελήιηθεο θαη ηα κεγαιχηεξα παηδηά, έλα κπαιφ πνπ κνηάδεη κε κεραλή είλαη θαιφ, αιιά έλα ξνκπφη κε αλζξψπηλν εγθέθαιν θαίλεηαη λα είλαη εθηφο νξίσλ (Brink, Gray, Wellman, 2017). Όζν αθνξά ηελ δεχηεξε ζεσξία ηνπ M.a.y.a. Τhreshold πνπ αλαθέξζεθε πην πάλσ, πξφθεηηαη γηα κηα ηδέα ηνπ επηηπρεκέλνπ βηνκεραληθνχ ζρεδηαζηή Raymond Loewy, ν νπνίνο φπσο δηαβάδνπκε ζηελ επίζεκε ηζηνζειίδα ηνπ, εξγάζηεθε γηα πάλσ απφ 200 εηαηξείεο εηζάγνληαο επαλαζηαηηθέο ηδέεο ζηνλ ηνκέα ηεο βηνκεραλίαο. Ο ίδηνο ππνζηήξηδε φηη : «Η θνηλή γλώκε ησλ ελειίθσλ δελ είλαη, απαξαίηεηα, πάληνηε έηνηκε λα δερηεί ηηο ινγηθέο ιύζεηο ζηηο απαηηήζεηο ηεο, αλ νη ιύζεηο απηέο ζπλεπάγνληαη κεγάιε απόθιηζε από απηό πνπ ήηαλ „ξπζκηζκέλε‟ λα δέρεηαη σο πξόηππν κέρξη ηώξα.» Έλα παξάδεηγκα εθαξκνγήο ηεο ζεσξίαο ηνπ M.a.y.a. Τhreshold ζα κπνξνχζε λα απνηειεί ε απνηπρία ηνπ Newton tablet. Πξφθεηηαη γηα ηνλ πξψην ςεθηαθφ βνεζφ θαη ηελ πξψηε εθδνρή πιαηθφξκαο tablet πνπ αλαπηχρζεθε απφ ηελ Apple ην 1993, θαη αθπξψζεθε ην 1998 θαζψο απνηέιεζε νηθνλνκηθή θαηαζηξνθή γηα ηελ εηαηξεία. Ίζσο ην επξχ θνηλφ δελ ήηαλ έηνηκν ηφηε λα δερηεί κηα ηέηνηαο κνξθήο ηερλνινγία, ιφγσ έιιεηςεο εμνηθείσζεο, ζε αληίζεζε κε ηε ζεκεξηλή επνρή φπνπ ε ηερλνινγία ελφο tablet κνηάδεη ηδηαίηεξα νηθία θαη θηιηθή πξνο ην ρξήζηε (Dam, 2017).

118

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Oη παξαπάλσ ζεσξίεο αληηκεησπίδνπλ ηα ξνκπφη θαη ζπγθεθξηκέλα ηα cyborg 23, ζαλ κεραλήκαηα πνπ έρνπλ αλζξώπηλα ραξαθηεξηζηηθά (human-like machinery) θαη δελ κπνξνχλ λα δηαρσξηζηνχλ απφ ηελ βηνινγηθή ηνπο κνξθή. Με ηελ εθαξκνγή ηεο ζεσξίαο ηνπ M.a.y.a Τhreshold ζηελ αηζζεηηθή θαη ηελ επθπΐα ησλ ηερλεηψλ κέζσλ, ηα ξνκπφη ζα έρνπλ πνιχ δηαθνξεηηθφ ξφιν απφ απηφλ πνπ πξνβιέπεη ε αλαπαξάζηαζή ηνπο ζηηο δηάθνξεο ηέρλεο. Ζ ζπλεηζθνξά ηνπο ζα αθνξά ηελ αλάπηπμε κηαο ηερλεηά αλφεηεο ηερλνινγίαο, ε νπνία ζα βξίζθεηαη πξηλ ην φξην ελφριεζεο ηνπ αλζξψπνπ. Ζ ηερλνινγία απηή ζα νδεγήζεη ζε ζπλερή απηνκαηνπνίεζε ησλ ππαξμηαθψλ θαη επαλαιακβαλφκελσλ δξαζηεξηνηήησλ, φπσο ην θαζάξηζκα θαη ην καγείξεκα, ή ζα αμηνπνηεζεί ζηελ βηνκεραλία απειεπζεξψλνληαο ηνπο αλζξψπνπο απφ ρακειφκηζζεο θαη κνλφηνλεο εξγαζίεο. Με απηφλ ηνλ ηξφπν πξνβιέπεηαη κηα νκνηόκνξθε θαηαλνκή ηεο κεραλνπνίεζεο ζε φια ηα θνηλσληθά ζηξψκαηα θαη ηηο βηνκεραλίεο, πνπ ζα νδεγήζεη ζε εθδεκνθξαηηζκφ θαη ηελ πξαγκαηηθή κεηάβαζε ζε κηα κνληέξλα θνηλσλία. Σηελ πξαγκαηηθφηεηα ν Nick Srnicek θαη ν Alex Williams δηαηππψλνληαο ην παξαπάλσ ζελάξην ζην έξγν ηνπο “Inventing the future”, απαηηνχλ κηα κε θεθαιαηνθξαηηθή θνηλσλία ε νπνία κε ηελ αλάπηπμε ηελ ηερλνινγίαο ζα επηηχρεη αλάπηπμε ησλ αλζξψπηλσλ ειεπζεξηψλ θαη απειεπζέξσζε απφ ηελ εξγαζία. Οξακαηίδνληαη έλα θφζκν κεηά ηνλ θαπηηαιηζκφ, ν νπνίνο ζε έλα πεξηβάιινλ εμαηξεηηθά αλεπηπγκέλεο ηερλνινγίαο δηεθδηθεί ηα νθέιε απφ απηήλ θαζψο θαη ηελ ρεηξαθέηεζή ηεο (Srnicek, 2015). 23

Έλα θαληαζηηθό ή ππνζεηηθό άηνκν, ηνπ νπνίνπ νη θπζηθέο ηθαλόηεηεο επεθηείλνληαη πέξα από ηνπο θπζηνινγηθνύο αλζξώπηλνπο πεξηνξηζκνύο, κε κεραληθά ζηνηρεία ελζσκαησκέλα ζην ζώκα.

119

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Σε έλα ηέηνην ζελάξην, ε απειεπζέξσζε απφ ηελ εξγαζία είλαη απηή πνπ ζα νδεγήζεη ζε κηα θνηλσλία κεηά ηελ εξγαζία (post work society), φπνπ ε εξγαζία ησλ αλζξψπσλ δελ ζα παξάγεη αμία γηα ηελ νηθνλνκία. Σε έλα κέιινλ φπνπ απηή ε ζρέζε έρεη απνθνπεί εληειψο, ν θαπηηαιηζκφο θαη ην νηθνλνκηθφ ζπκθέξνλ παχνπλ λα θαζνξίδνπλ ηε δνκή ηεο θνηλσλίαο. Έηζη αλαδχεηαη ε αλάγθε γηα λέεο δνκέο νξγάλσζεο, πνπ ζα κπνξνχζαλ λα εληνπηζηνχλ ζηελ καξμηζηηθή ζθέςε (Schrage, 2017). Σε θάζε πεξίπησζε, γίλεηαη εκθαλήο ε επηξξνή πνπ ζα έρεη ε αλάπηπμε ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο ζηελ θαζεκεξηλή δσή ησλ αλζξψπσλ, ηελ δνκή ηελ θνηλσλίαο θαη ηεο νηθνλνκίαο, ην δνκεκέλν θαη ςεθηαθφ πεξηβάιινλ αιιά θαη ηνλ ηξφπν πνπ ζθεθηφκαζηε ζπλνιηθά.

5.3 Technological Singularity Τν 1950 ν παηέξαο ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ Alan Turing, δεκνζίεπζε έλα άξζξν ζην πεξηνδηθφ Mind κε ηίηιν «Computing Machinery and Intelligence». Τν άξζξν απηφ απνηέιεζε ηελ πξψηε ζεκαληηθή αθαδεκατθή δηαηξηβή ζρεηηθά κε ηελ ηερλεηή λνεκνζχλε. Ο Turing πξνέβιεπε φηη «κέρξη ην 2000 νη άλζξσπνη ζα κπνξνύλ λα κηινύλ γηα κεραλέο νη νπνίεο ζθέθηνληαη ρσξίο λα ππάξρεη αληίινγνο ζε απηό.» Αθφκα νξακαηίζηεθε φηη νη κεραλέο ζα κπνξνχλ λα πεξάζνπλ ην ιεγφκελν Turing Test. Πξφθεηηαη γηα κηα δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία δχν παίθηεο, κηα κεραλή θαη έλαο άλζξσπνο, ζπλνκηινχλ κε έλα ηξίην πξφζσπν, ν νπνίνο νλνκάδεηαη θξηηήο. Σε πεξίπησζε πνπ ν θξηηήο, αθνχ ζπλνκηιήζεη θαη κε ηνπο δχν παίθηεο, δελ κπνξεί λα δηαθξίλεη πνηνο απφ ηνπο δχν είλαη κεραλή, ε κεραλή έρεη πεξάζεη ην test. H ηδέα πίζσ απφ απηφ είλαη φηη γηα λα κπνξεί ε κεραλή λα κηκεζεί ζε ηέηνην βαζκφ 120

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ηνλ άλζξσπν, έρεη αλαπηχμεη θαη λνεκνζχλε ελφο αληίζηνηρνπ βαζκνχ (Shanahan, 2015). Ο φξνο technological singularity είλαη ε ππφζεζε φηη ε εθεχξεζε κηαο εμαηξεηηθά εμειηγκέλεο ηερλνινγίαο ηερλεηήο λνεκνζχλεο (superintelligence), ζα πξνθαιέζεη απφηνκα κηα δηαδεδνκέλε ηερλνινγηθή αλάπηπμε, πνπ ζα νδεγήζεη ζε αλεπαλφξζσηεο αιιαγέο ζηνλ αλζξψπηλν πνιηηηζκφ. Σχκθσλα κε απηή ηελ ππφζεζε, έλαο αλαβαζκηζκέλνο επθπήο παξάγνληαο, φπσο έλαο ππνινγηζηήο πνπ ρξεζηκνπνηεί ηερλεηή γεληθή επθπΐα βαζηζκέλε ζε ινγηζκηθφ, ζα εηζέιζεη ζε κηα δηαδηθαζία θύθισλ απην-βειηίσζεο, κε θάζε λέα θαη πην έμππλε γεληά λα εκθαλίδεηαη φιν θαη πην γξήγνξα, κία έθξεμε πιεξνθνξηψλ πνπ ζα θαηαιήμεη ζε κηα ηζρπξή ‘ππεξλνεκνζύλε’ πνπ ζα μεπεξλά ηελ αλζξψπηλε. Ζ επαλάζηαζε απηή ζα κπνξνχζε ελδερνκέλσο λα επηηεπρζεί κε ηε δεκηνπξγία „δσληαλψλ‟ θαη ππεξάλζξσπα επθπψλ ππνινγηζηψλ, ή κε εθηεηακέλα δίθηπα ππνινγηζηψλ ηα νπνία ζα „μππλήζνπλ‟ σο κηα ππεξάλζξσπε επθπήο νληφηεηα. Αθφκα, γίλνληαη ζελάξηα γηα αλάπηπμε κηαο εμαηξεηηθά ζηελήο ζρέζεο αλάκεζα ζηνλ άλζξσπν θαη ηνλ ππνινγηζηή-κεραλή, ζε βαζκφ πνπ νη ίδηνη ρξήζηεο ζα ζεσξνχληαη πιένλ όληα ππεξάλζξσπεο λνεκνζύλεο (Vinge, 1993). O παγθνζκίνπ θήκεο θνζκνιφγνο θαη ζπγγξαθέαο Steven Hawkings ζην βηβιίν ηνπ «A brief history of Time», αλαθέξεη πσο ζεσξεί πηζαλφ νη ππνινγηζηέο λα μεπεξάζνπλ ζε λνεκνζχλε ηνπο αλζξψπνπο, ηα επφκελα 100 ρξφληα. Αθφκα, ν Ray Kurzwell δηεπζπληήο κεραληθήο ηεο Google θαη γλσζηφο θνπηνπξηζηήο έθαλε ηελ εμήο πξφβιεςε: «ε ηερλνινγηθή ηδηαηηεξόηεηα ζα ζπκβεί θάπνηα ζηηγκή ηα επόκελα 30 ρξόληα». Πην ζπγθεθξηκέλα δήισζε: «Τν 2029 είλαη ε εκεξνκελία πνπ πξνβιέπσ όηη ε ηερλεηή λνεκνζύλε ζα πεξάζεη έλα Turing test 121

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

122

32 Carl Wiens | Artificial Intelligence

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

θαη θαηά ζπλέπεηα ζα επηηύρεη επίπεδα αλζξώπηλεο λνεκνζύλεο. Έρσ ζέζεη ην 2045 σο ηελ εκεξνκελία γηα ηελ επίηεπμε ηνπ θαηλνκέλνπ Singularity, ζηα πιαίζηα ηνπ νπνίνπ ζα πνιιαπιαζηάζνπκε ηελ λνεκνζύλε καο έλα δηζεθαηνκκύξην θνξέο, ζπλδπάδνληαο ηελ κε ηε λνεκνζύλε πνπ ζα έρνπκε δεκηνπξγήζεη» (Galeon, Reedy, 2017). Ζ εθζεηηθή αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο ησλ ππνινγηζηψλ, πνπ εληάζζεηαη ζηνλ λφκν ηνπ Moore, αλαθέξεηαη ζπλήζσο σο έλαο απφ ηνπο ιφγνπο γηα ηνλ νπνίνπο αλακέλεηαη ε εθδήισζε ηνπ θαηλνκέλνπ Singularity, ζην ζρεηηθά θνληηλφ κέιινλ. Ο λφκνο ηνπ Moore απνηειεί έλαλ ππνινγηζηηθφ φξν πνπ μεθίλεζε λα ρξεζηκνπνηείηαη ην 1970 θαη ζχκθσλα κε κηα απινπνηεκέλε εθδνρή ηνπ, ε ηαρχηεηα ησλ επεμεξγαζηψλ θαη ε ζπλνιηθή ππνινγηζηηθή ηζρχο ζα δηπιαζηάδεηαη θάζε δχν ρξφληα. Γεληθφηεξα, ην θαηλφκελν δείρλεη λα δηράδεη ηελ επηζηεκνληθή θνηλφηεηα κε νξηζκέλνπο επηζηήκνλεο φπσο ν Ray Kurweil λα θάλνπλ κε βεβαηφηεηα πξνβιέςεηο γηα ηελ έιεπζε ηνπ Singularity, άιινπο, φπσο ν θαζεγεηήο ςπρνινγίαο ηνπ Harvard Steven Arthur Pinker λα δειψλνπλ φηη : «Γελ ππάξρεη θαλέλαο ιόγνο λα πηζηεύεηε ζε κηα επεξρόκελε θαηάζηαζε singularity. Τν γεγνλόο όηη κπνξείηε λα απεηθνλίζεηε έλα κέιινλ ζηε θαληαζία ζαο δελ είλαη απόδεημε όηη είλαη πηζαλό ή αθόκα θαη δπλαηό. Σθεθηείηε ηηο εγθαηαιειεηκκέλεο πόιεηο, ην ζελάξην ηεο κεηαθίλεζεο ζηελ εξγαζία κε ρξήζε jet pack , ηηο ππνζαιάζζηεο πόιεηο, ηα θηίξηα κε ύςνο κηιίσλ, ηα ππξεληθά απηνθίλεηα. Όια αθνξνύλ θνπηνπξηζηηθέο θαληαζηώζεηο από ηελ παηδηθή κνπ ειηθία, νη νπνίεο δελ πξαγκαηνπνηήζεθαλ πνηέ. Η επεμεξγαζηηθή ηζρύο δελ είλαη ζθόλε πνπ επηιύεη καγηθά όια ηα πξνβιήκαηά ζαο». Δπηπιένλ, ν Martin Ford πξνηείλεη έλα ηερλνινγηθφ παξάδνμν, θαηά ην νπνίν πξηλ απφ ηελ επνρή επίηεπμεο κηα 123

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

θαηάζηαζεο Singularity, νη πεξηζζφηεξεο ηππνπνηεκέλεο εξγαζίεο ζα απηνκαηνπνηεζνχλ αθνχ ζα ππάξρεη ε ηερλνινγία γηα λα ζπκβεί θάηη ηέηνην. Σην ζελάξην απηφ, ζα απμεζεί ε αλεξγία θαη ζα πέζεη ε θαηαλαισηηθή δήηεζε θαζψο δήηεζε ζεκαίλεη, ζε νηθνλνκηθνχο φξνπο, επηζπκία ζε ζπλδπαζκφ κε ηθαλφηεηα γηα πιεξσκή. Έηζη δελ ζα ππάξρεη θίλεηξν λα παξάγνληαη πξντφληα, αθνχ δελ ζα ππάξρνπλ αγνξαζηέο ηθαλνί λα ηα αγνξάζνπλ. Απηφ ζα έρεη σο απνηέιεζκα λα ραζεί ην θίλεηξν γηα επελδχζεηο ζηελ ηερλνινγία, νη νπνίεο ζα κπνξνχζαλ λα νδεγήζνπλ ζηελ επίηεπμε ηεο „ππεξλνεκνζχλεο‟ (Ford, 2009). Δίλαη γεληθά απνδεθηφ, φηη θάζε είδνπο ηερλνινγία κπνξεί ελδερνκέλσο λα βιάςεη ην αλζξψπηλν γέλνο αλ βξεζεί ζηα ιάζνο ρέξηα. Σηελ πεξίπησζε ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο, ηα ιάζνο ρέξηα κπνξεί λα αλήθνπλ ζηελ ίδηα ηελ ηερλνινγία. Ο φξνο «ηερλνινγηθή ηδηαηηεξόηεηα» αληηθαηνπηξίδεη ηελ ηδέα φηη κηα ηέηνηα αιιαγή κπνξεί λα ζπκβεί μαθληθά θαη φηη είλαη δχζθνιν λα πξνβιεθζεί ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ν λένο θφζκνο πνπ ζα πξνθχςεη ζα ιεηηνπξγήζεη. Γελ είλαη ζαθέο εάλ κηα ηέηνηα έθξεμε πιεξνθνξηψλ ζα ήηαλ επεξγεηηθή, επηβιαβήο ή αθφκε θαη ππαξμηαθή απεηιή, θαζψο ην ζέκα δελ έρεη αληηκεησπηζηεί απφ ηνπο πεξηζζφηεξνπο ηερλεηνχο εξεπλεηέο γεληθήο λνεκνζχλεο. Αλ θαη ην ζέκα ηεο θηιηθήο ηερλεηήο λνεκνζχλεο δηεξεπλάηαη απφ ην Ηλζηηηνχην ηνπ κέιινληνο ηεο αλζξσπφηεηαο θαη ην Ηλζηηηνχην Έξεπλαο Μεραλεκάησλ Πιεξνθνξηψλ (Russel, Norving 2009).

5.4 Η Νέα Βαβςλώνα, όπαμα και οςηοπία Τα ρξφληα πνπ αθνινχζεζαλ ηνλ δεχηεξν παγθφζκην πφιεκν, βξήθαλ ηελ Δπξψπε ζε κηα θαηάζηαζε φπνπ 124

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

πξνζπαζνχζε λα ρηίζεη έλαλ θαηλνχξγην θφζκν, κέζα απφ ηα εξείπηα ηνπ παιηνχ, νηθνδνκψληαο ηαπηφρξνλα έλα λέν θνηλσληθφ πεξηβάιινλ. Σε απηή ηελ πεξίνδν θαιιηηέρλεο θαη αξρηηέθηνλεο δηεξεχλεζαλ κέζα απφ ηα έξγα ηνπο ην πψο ζα κπνξνχζαλ λα ηθαλνπνηεζνχλ απηέο νη λέεο αλάγθεο. Τν 1956, ν Οιιαλδφο θαιιηηέρλεο Constant Nieuwenhuys άξρηζε λα εξγάδεηαη πάλσ ζε κηα νξακαηηθή αξρηηεθηνληθή πξφηαζε, γηα κηα κειινληηθή θνηλσλία θαη δελ ζηακάηεζε λα δνπιεχεη ζε απηή γηα ζρεδφλ είθνζη ρξφληα. Τν έξγν έγηλε αξρηθά γλσζηφ κε ην φλνκα Deriville πνπ ζεκαίλεη drift city. Τειηθά πήξε ην φλνκα Νέα Βαβπιψλα, έλα φλνκα πξνθιεηηθφ πνπ, φπσο εμεγεί ν Henry Lefebvre, έρεη ζπλδεζεί κε ηελ παξνπζία ηνπ θαθνχ. «Η Νέα Βαβπιώλα επξόθεηην λα είλαη ε κνξθή ηνπ θαινύ, πνπ πήξε ην όλνκα ηεο θαηαξακέλεο πόιεο θαη κεηακνξθώζεθε ζηελ πόιε ηνπ κέιινληνο.» (Lefebvre, 1983). Τν έξγν πξνβιέπεη κηα θνηλσλία νιηθήο απηνκαηνπνίεζεο ζηελ νπνία ε αλάγθε γηα εξγαζία, αληηθαζίζηαηαη απφ κηα λνκαδηθή δσή δεκηνπξγηθνχ παηρληδηνχ, ζηελ νπνία ε παξαδνζηαθή αξρηηεθηνληθή έρεη απνζπληεζεί, καδί κε ηνπο θνηλσληθνχο ζεζκνχο πνπ ππνζηεξίδεη. Έλα επξχ δίθηπν ηεξάζηησλ πνιπεπίπεδσλ εζσηεξηθψλ ρψξσλ δηαδίδεηαη γηα λα θαιχςεη ηειηθά ηνλ πιαλήηε. Απηνί νη δηαζπλδεδεκέλνη „ηνκείο‟ επηπιένπλ πάλσ απφ ην έδαθνο ζε ςεινχο ζηχινπο. Δλψ ε θπθινθνξία ησλ νρεκάησλ βπζίδεηαη θάησ απφ ην έδαθνο θαη ε ελαέξηα θπθινθνξία πξνζγεηψλεηαη ζηηο νξνθέο ησλ θηηξίσλ, νη θάηνηθνη κεηαθηλνχληαη κε ηα πφδηα κέζα απφ ηνπο ηεξάζηηνπο εζσηεξηθνχο ιαβχξηλζνπο, αλαθαηαζθεπάδνληαο αηειείσηα ηηο αηκφζθαηξεο ησλ ρψξσλ. Κάζε πηπρή ηνπ πεξηβάιινληνο κπνξεί λα ειεγρζεί θαη λα αλακνξθσζεί απζφξκεηα. Ζ θνηλσληθή δσή γίλεηαη αξρηηεθηνληθφ παηρλίδη. Ζ

125

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

αξρηηεθηνληθή γίλεηαη κηα „ηξεκάκελε‟ αιιειεπίδξαζε επηζπκηψλ (Wigley, 2008). Ο Constant είδε ηε Νέα Βαβπιψλα σο έλα πινπνηήζηκν έξγν, ην νπνίν πξνθάιεζε έληνλεο ζπδεηήζεηο ζε ζρνιέο αξρηηεθηνληθήο θαη θαιψλ ηερλψλ γηα ην κειινληηθφ ξφιν ηνπ αξρηηέθηνλα. Ο Constant ππνζηήξημε φηη νη παξαδνζηαθέο ηέρλεο ζα εθηνπηζηνχλ απφ κηα ζπιινγηθή κνξθή δεκηνπξγηθόηεηαο. Τνπνζεηνχζε ην έξγν ηνπ ζην θαηψθιη ηνπ ηέινπο ηεο ηέρλεο θαη ηεο αξρηηεθηνληθήο. Ωζηφζν, είρε ζεκαληηθή επηξξνή ζην έξγν ησλ επφκελσλ γελεψλ αξρηηεθηφλσλ. Τν έξγν New Babylon δεκνζηεχζεθε επξέσο ζηνλ δηεζλή Τχπν ηε δεθαεηία ηνπ 1960, θαη ν Constant θαηέθηεζε γξήγνξα κηα εμέρνπζα ζέζε ζηνλ θφζκν ηεο πεηξακαηηθήο αξρηηεθηνληθήο (Wigley, 2008). Τν καξμηζηηθφ βαζίιεην ηεο ειεπζεξίαο πνπ νξακαηίζηεθε ν Nieuwenhuys, αθνξά έλαλ λέν ηχπν παγθφζκηαο θνηλσλίαο φπνπ ε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο σο εξγαιείν έρεη απνδεζκεχζεη ηνπο αλζξψπνπο απφ ηηο ππαξμηαθέο εξγαζίεο ηνπο θαη ηνπο έρεη επηηξέςεη λα αζρνιεζνχλ κε ειεχζεξεο θαη δεκηνπξγηθέο εξγαζίεο, αλάινγα κε ηα πξνζσπηθά ηνπο ελδηαθέξνληα. Τν φξακα ηεο Νέαο Βαβπιψλαο αθνξά κηα πιήξσο απηνκαηνπνηεκέλε παξαγσγηθή δηαδηθαζία φπνπ φιεο νη πεγέο ηνπ πιαλήηε θαηαλέκνληαη φκνηα ζηνπο αλζξψπνπο. Παξφιν πνπ ππνλνείηαη ε ρξήζε κεραλψλ εμειηγκέλεο ηερλνινγίαο, ε νπνία απνηειεί θαη πξνυπφζεζε γηα ηελ απειεπζέξσζε απφ ηελ εξγαζία, νη κεραλέο απηέο δελ είλαη άκεζα ελζσκαησκέλεο ζηελ αξρηηεθηνληθή ηεο πφιεο θαη ε ζρέζε ηνπο κε ηνλ homo

126

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

127

33 The Veil Cascade | A Post-Cyberpunk Roleplaying Game

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ludens 24 πεξηγξάθεηαη ζε πεξηνξηζκέλν βαζκφ (Nieuwenhuys, 1974). Τν έξγν ηνπ Nieuwenhuys έρεη νξηζκέλα ζηνηρεία ηα νπνία ζπλδένληαη κε ηελ θηινζνθία ησλ Deleuze θαη Guattari, θαζψο νη ηδέεο ηνπο πεξί επαλεδαθηθνπνίεζεο (re-territorialization), επνηθνδνκεηηζκνχ (constructivism) θαη λνκαδνινγίαο (nomadology) βξίζθνπλ απήρεζε ζην έξγν ηεο Νέαο Βαβπιψλαο. Αλ θαη ην έξγν ησλ Deleuze θαη Guattari, «A Thousand Plateaus: Capitalism and Schizophrenia», απέρεη ηνπιάρηζηνλ 20 ρξφληα απφ ηελ έλαξμε ηνπ έξγνπ ηνπ Nieuwenhuys γηα ηελ λέα Βαβπιψλα, θαη ηα δχν έξγα πξαγκαηεχνληαη ηελ έλλνηα ηεο νπηνπίαο, κέζα απφ ηελ δηεξεχλεζε ηεο πνιηηηθήο ηεο ππφζηαζεο. Γηα απηή ηε δηεξεχλεζε ν Nieuwenhuys ρξεζηκνπνηεί ηελ έλλνηα ηεο θαηαζθεπήο (construction) ελψ νη Deleuze θαη Guattari, ηελ έλλνηα ηνπ επνηθνδνκεηηζκνχ (constructivism). H ιέμε νπηνπία πνπ πξνέξρεηαη απφ ηηο ιέμεηο „νπ ηφπνο‟ ζεκαίλεη ηνλ ηφπν πνπ δελ ππάξρεη (u-topos). Γειαδή, φηη παξά ηελ χπαξμε ησλ νπηνπηθψλ ηδεσδψλ, ε νπνία δελ ακθηζβεηείηαη, ν ηφπνο πνπ απηά ηα ηδεψδε πξαγκαηψλνληαη δελ κπνξεί λα εληνπηζηεί θαη λα νξηζηεί. Σηελ πξαγκαηηθφηεηα ε νπηνπία ζηεξείηαη εμ νξηζκνχ ηνλ πξνζδηνξηζκφ ζε ηφπν, είλαη άπηαζηε θαη κε πινπνηήζηκε ζην ζχλνιφ ηεο. Όπσο εμεγνχλ νη Deleuze θαη Guattari ζην έξγν ηνπο «What is Philosophy?», ε νπηνπία δελ κπνξεί λα εληνπηζηεί ζε θάπνηνλ ηφπν, θαζψο ζπλδέεη ηελ ηδενινγία κε κηα ζρεηηθή θαη 24

Σν “Homo Ludens” είλαη έλα βηβιίν πνπ γξάθηεθε ην 1938 από ηνλ Οιιαλδό ηζηνξηθό θαη ηνλ πνιηηηζηηθό ζεσξεηηθό Johan Huizinga. Σν βηβιίν πξαγκαηεύεηαη ηελ αμία ηνπ παηρληδηνύ, ζηα πιαίζηα ηνπ πνιηηηζκνύ θαη ηεο θνηλσλίαο. ΢ην έξγν ηνπ Constant Anton Nieuwenhuys, homo ludens νλνκάδνληαη νη θάηνηθνη ηεο Νέαο Βαβπιώλαο.

128

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ζπγθεθξηκέλε (concrete) θαηάζηαζε. H νπηνπία ζπλδέεη ηελ ζχγρξνλε θαηάζηαζε κε κηα ξηδνζπαζηηθή θξηηηθή, γη απηφ πνπ ζα κπνξνχζε λα είλαη θαη ηαπηφρξνλα απνηειεί κηα ελδηάκεζε θαη άπηαζηε ζχλδεζε, ε νπνία ζπλερψο δηαθεχγεη απφ ηνλ πξνζδηνξηζκφ. Γηα ηνπο Deleuze θαη Guattari απηή ε „νιίζζεζε‟ απνηειεί ηελ απφιπηε απνκάθξπλζε απφ ηνλ ηφπν (deterritorialization), κηα ζπλερή δηαδηθαζία πξαγκαηνπνίεζεο (never ending becoming). H δηεξεχλεζε κηαο νπηνπηθήο θαηάζηαζεο δελ πεξηιακβάλεη κφλν ηελ έλλνηα ηνπ πιηθνχ ηφπνπ, αιιά θαη ηηο επίδξαζεο πνπ έρνπλ νη ζπκκεηέρνληεο ζην πεξηβάιινλ. Έηζη «θάζε πηζαλή νπηνπία απνηειείηαη από κηα επαλάζηαζε, αθόκα θαη αλ πξόθεηηαη γηα κηα πεξίπησζε απνκάθξπλζεο από ηνλ ηόπν, αθόκα θαη αλ απαηηείηαη κηα λέα Γε θαη λένη άλζξσπνη». Οκνίσο, ν Constant Nieuwenhuys αηηνχληαλ γηα κηα «λέα Γε θαη λένπο αλζξψπνπο», ηνπο θαηνίθνπο ηεο Νέαο Βαβπιψλαο, νη νπνίνη ζα δηακφξθσλαλ ζπλερψο ην πεξηβάιινλ ηνπο θαη ζα δηέζεηαλ ην ρξφλν ζχκθσλα κε ηηο επηζπκίεο ηνπο. Ζ δηαθνξά κε φζα ιέρζεθαλ παξαπάλσ έγθεηηαη ζην γεγνλφο φηη ν ίδηνο ν Constant ζεσξνχζε ην έξγν ηνπ πινπνηήζηκν, γη απηφ θαη απέθπγε ηνλ φξν νπηνπία αιιά επέιεμε έλα „ππαξθηφ‟ ηνπηθφ πξνζδηνξηζκφ. Τέινο, ζην επίπεδν ησλ θνηλσληθψλ δνκψλ πνπ δηακνξθψλνπλ ηελ πνιηηηθή νηθνλνκία ζε κηα νπηνπηθή θαηάζηαζε, θαη ηα δχν έξγα επηθεληξψλνληαη ζηελ απειεπζέξσζε από ηελ εξγαζία,ηνλ λνκαδηθό ηξόπν δσήο θαη ηελ αλάδεημε κηαο απηνπξνζδηνξηδόκελεο θνηλσλίαο, ε νπνία θαζνξίδεη ηελ ηαπηφηεηά ηεο. Τφζν ν Constant Nieuwenhuys φζν θαη νη Deleuze θαη Guattari πξνηείλνπλ έλαλ επνηθνδνκεηηζκφ/θαηαζθεπή πέξα απφ απνιπηαξρηθά ζπζηήκαηα θαη ηεξαξρηθέο πνιηηηθέο νηθνλνκίεο, κε έκθαζε 129

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ζηελ αηνκηθή επζχλε θαη κε πξνυπφζεζή ηελ αλάπηπμε ζπλεξγαζίαο. Ζ θαηάζηαζε ηεο πιήξνπο απηνκαηνπνίεζεο ζηα παξαπάλσ ζελάξηα κπνξεί λα ζπλδεζεί κε ηελ ηδέα ηνπ θαηλνκέλνπ singularity, ην νπνίν αλαιχζεθε πην πάλσ, θαη ζπγθεθξηκέλα ηελ πεξηγξαθή ηνπ θφζκνπ ζε κηα post singularity επνρή. Σε έλαλ ηέηνην θφζκν, νη άλζξσπνη πεξηπιαλψληαη ειεχζεξα κέζα απφ έλα ζεκαληηθφ δίθηπν κεηαθνξάο θαη ηθαλνπνηνχλ ηελ επηζπκία ηνπο γηα ζπλερή θίλεζε θαη επέθηαζε. Ζ ηερλνινγία θαίλεηαη λα έρεη ππνηαρζεί πιήξσο ζηηο αλζξώπηλεο αλάγθεο, θαη νη κεραλέο είηε θέξνπλ λνεκνζχλε είηε φρη, ιεηηνπξγνχλ ζε κηα κνξθή ζθιαβηάο κε ζθνπφ ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ αλζξψπηλσλ αλαγθψλ. Πξφθεηηαη γηα έλα ζελάξην θαηά ην νπνίν δελ αμηνπνηνχληαη νη πιήξεηο δπλαηφηεηεο ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο ελφο ππνινγηζηηθνχ ζπζηήκαηνο, αιιά απηφ ρξεζηκνπνηείηαη σο «artificially stupified 25 machine» θαζαξά ζηελ ππεξεζία ησλ αλζξψπσλ (Ion, 2017).

Ο όξνο artificial stupidity (ηερλεηή αλνεζία) ρξεζηκνπνηείηαη κε πνιιέο δηαθνξεηηθέο ζεκαζίεο. Κπξίσο, αθνξά ηελ θξηηηθή ζηελ αλάπηπμε ηεο ηερλεηήο λνεκνζύλεο, αλαθεξόκελε ππνηηκεηηθά ζηηο αδπλακίεο ηεο. Δδώ ν όξνο ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα εθθξάζεη ηελ θαηεγνξία εθείλε ησλ ζπζηεκάησλ, πνπ είηε απέρνπλ από ην λα αλαπηύμνπλ λνεκνζύλε, είηε δελ αμηνπνηνύληαη νη δπλαηόηεηεο ηνπο πξνο απηή ηελ θαηεύζπλζε.

130

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

131

34 Robots Slavery Retro Poster

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

132

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

133

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Σηελ επνρή ησλ κεγάισλ δεδνκέλσλ, ηελ νπνία δηαλχνπκε, πξαγκαηνπνηείηαη ζεκαληηθή αιιαγή ζηνλ ηξφπν ζθέςεο απφ ην αηνκηθφ έσο θαη ην ζπιινγηθφ θαη πιαλεηηθφ επίπεδν. Ταπηφρξνλα δηακνξθψλεηαη έλα δηαθξηηφ θαζεζηψο, ην νπνίν ππνζηεξίδεη ηελ αλάπηπμε λέσλ ηερλνινγηψλ πξνο κηα λέα κέζνδν θαηαλφεζεο θαη δηαρείξηζεο φισλ ησλ πηπρψλ ηεο αλζξψπηλεο δσήο. Σηo πιαίζηo απηνχ ηνπ λένπ θαζεζηψηνο, πξαγκαηνπνηείηαη εληαηηθνπνηεκέλε έξεπλα ζρεηηθά κε ηελ ηερλεηή λνεκνζχλε, ζε κηα πξνζπάζεηα ησλ αλζξψπσλ λα δηεπξχλνπλ ηελ αλζξψπηλε επθπΐα θαη λα απνθηήζνπλ λέν ηξφπν αληίιεςεο, δηνξαηηθφηεηα θαη ηθαλφηεηα πξφβιεςεο πέξα απφ ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ ζέηεη ε αλζξψπηλε θχζε. Μέζα απφ ηελ λέα ινγηθή ηεο αλαδήηεζεο θαη αμηνπνηψληαο ηνπο δηάθνξνπο ηνκείο ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο, απφ ηα πξνζνκνησηηθά κνληέια έσο ηελ ζηαηηζηηθή αλάιπζε θαη ηελ αλαγλψξηζε κνηίβσλ, ν άλζξσπνο πξνζπαζεί λα απνθηήζεη κηα λέα νπηηθή ηνπ κέιινληνο κε ζθνπφ ηε βειηηζηνπνίεζε ησλ απνθάζεψλ ηνπ ζην παξφλ. Ζ ξαγδαία αλάπηπμε ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο, σο απνηέιεζκα ηεο εθηεηακέλεο έξεπλαο, θαη ε αλαπαξάζηαζή ηεο κέζα απφ ηελ ινγνηερλία, ηνλ θηλεκαηνγξάθν θαη ηηο άιιεο ηέρλεο πξνζθέξεη κηα άθζνλε πεγή ηερλεκάησλ. Τα ηερλήκαηα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα αλαιχζνπλ πηζαλά ζελάξηα εμέιημεο ηεο ηερλνινγίαο, εζηηάδνληαο ζηε δηαδξαζηηθή ζρέζε αλζξψπνπ θαη κεραλήο. Τν ελδερφκελν ηνπ απηνκαηνπνηεκέλνπ κέιινληνο ηεο θνηλσλίαο αληηκεησπίδεηαη ζπρλά κε επηθχιαμε κε ην βαζηθφ θφβν λα είλαη ε πιήξεο αληηθαηάζηαζε ησλ αλζξψπηλσλ ηθαλνηήησλ. Μέζα απφ ηελ κεηαθνξά ηέηνησλ ζελαξίσλ ζηελ 134

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

αξρηηεθηνληθή αλαδεηθλχεηαη ηφζν ε επηθίλδπλε πιεπξά ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο φζν θαη ε πξννπηηθή κηαο επεξρφκελεο, επαλαζηαηηθήο ηζηνξηθήο αιιαγήο. Σε κηα επνρή πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ ξαγδαία εμέιημε θαη ηνλ κεηαζρεκαηηζκφ ηεο ηερλνινγίαο, παξαηεξνχληαη έληνλεο θνηλσληθέο, πνιηηηθέο θαη νηθνλνκηθέο αλαηαξαρέο. Ο θαζεγεηήο ηνπ Harvard Business School, Clayton M. Christensen, πνπ δεκηνχξγεζε ηνλ φξν αλαηξεπηηθή ηερλνινγία (disruptive technology), αλαθέξεηαη αθξηβψο ζε απηφ ην θαηλφκελν. Σην βηβιίν ηνπ, "The innovator‟s Dilemma", ν Christensen ρσξίδεη ηε λέα ηερλνινγία ζε δχν θαηεγνξίεο: ηεο δηαηήξεζεο θαη ηεο απνδηνξγάλσζεο. Ζ ηερλνινγία δηαηήξεζεο βαζίδεηαη ζε ζηαδηαθέο βειηηψζεηο κηαο ήδε θαζηεξσκέλεο ηερλνινγίαο. Αληίζεηα ε απνδηνξγαλσηηθή ηερλνινγία ζηεξείηαη βειηίσζεο, ζπρλά παξνπζηάδεη πξνβιήκαηα απφδνζεο, επεηδή είλαη λέα, απεπζχλεηαη ζε πεξηνξηζκέλν θνηλφ θαη κπνξεί λα κελ έρεη αθφκα απνδεδεηγκέλε πξαθηηθή εθαξκνγή. Τερλνινγίεο φπσο ην ηειέθσλν, ν πξνζσπηθφο ππνινγηζηήο, ν πξνγξακκαηηζκφο κε ηε ρξήζε cloud αιιά θαη νη εθαξκνγέο ηερλεηήο λνεκνζχλεο απνηεινχλ παξαδείγκαηα απνδηνξγαλσηηθήο ηερλνινγίαο. (Rouse 2016) Ζ παγθνζκηνπνίεζε, ην Γηαδίθηπν, ηα κεγάια δεδνκέλα (big data), ε ηερλεηή λνεκνζχλε θαη ε πξσηνθαλήο ππνινγηζηηθή ηζρχο απνηεινχλ ζήκεξα ηηο θηλεηήξηεο δπλάκεηο πνπ κπνξεί λα νδεγήζνπλ ζε ζεκαληηθά ζεηηθά απνηειέζκαηα φπσο ε θαηλνηνκία, ε νηθνλνκηθή πξφνδνο, ν βηψζηκνο ζρεδηαζκφο, ε αληηκεηψπηζε πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ, νη αλαθαιχςεηο ζηνλ ηνκέα ηεο πγείαο θ.α. Ταπηφρξνλα φκσο, θαζψο απνηεινχλ θαηλνχξγηεο ηερλνινγίεο, πνπ εληάζζνληαη ζηελ θαηεγνξία ηεο 135

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

απνδηνξγάλσζεο, εγθπκνλνχλ θαη θηλδχλνπο. Ζ αλαηαξαρή ζε νηθνλνκηθφ επίπεδν, ε απψιεηα ζέζεσλ εξγαζίαο, ηα δεηήκαηα ηδησηηθφηεηαο θαη θαθήο ρξήζεο ηεο ηερλνινγίαο, εζηθά εξσηήκαηα αιιά θαη ε πηζαλφηεηα απψιεηαο ειέγρνπ ηεο ζπλερψο αλαπηπζζφκελεο ηερλνινγίαο είλαη νξηζκέλα απφ απηά. Καζψο νη παξαπάλσ ηερλνινγίεο θαη ηα θαηλφκελα πνπ ζπλδένληαη κε απηέο κεηαβάιινληαη κε ξαγδαίνπο ξπζκνχο, είλαη πηζαλφ, ε αλζξσπφηεηα λα κελ έρεη ην πεξηζψξην λα αληηιεθζεί ην πιήξεο εχξνο επηξξνήο ηνπο πξνηνχ ιάβεη κέηξα πνπ ζα αληηκεησπίδνπλ ηηο επηπηψζεηο ηνπο. Ζ ξαγδαία αλάπηπμε ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο εγείξεη εξσηήκαηα ζρεηηθά κε ην κέιινλ ηνπ αλζξψπηλνπ γέλνπο. Οη απαληήζεηο απηψλ ησλ εξσηεκάησλ δίλνληαη κέζα απφ ηε δηαηχπσζε ζεσξηψλ φπσο απηέο ηνπ κεηα-αλζξσπηζκνύ (post human), ηνπ (δηαλζξσπηζκνύ) transhumanism θαη ησλ κε αλζξψπηλσλ (non-human) ηδεψλ. Ωο post human νξίδεηαη ε ζπλζήθε ζηελ νπνία νη άλζξσπνη θαη ε επθπήο ηερλνινγία γίλνληαη ζηνηρεία νινέλα θαη πην αιιειέλδεηα. Πην ζπγθεθξηκέλα, είλαη κηα πξνβαιιφκελε θαηάζηαζε ηεο αλζξσπφηεηαο, ζηελ νπνία έρεη πξαγκαηνπνηεζεί ε απνθσδηθνπνίεζε ησλ πξνηχπσλ πιεξνθνξηψλ (informational patterns) πνπ - φπσο ηζρπξίδνληαη νη ππνζηεξηθηέο ηεο ζεσξίαο- καο θάλνπλ απηφ πνπ είκαζηε. Ζ απνθσδηθνπνίεζε έρεη νδεγήζεη ηελ εζηίαζε ηεο αλζξσπφηεηαο (humaness) απφ ηελ εμσηεξηθή εκθάληζε, ε νπνία ζήκεξα απνηειεί ζεκαληηθφ ζηνηρείν πξνζδηνξηζκνχ, ζε απηά ηα πξφηππα πιεξνθνξηψλ. Ζ ζεσξία ηνπ κεηάαλζξψπνπ απνηειεί ηνλ ζάλαην ηνπ νπκαληζηηθνχ αληηθεηκέλνπ. Οη αμίεο πνπ ζπλζέηνπλ απηφ ην αληηθείκελν αθνξνχλ ηελ κνλαδηθφηεηά ηνπ θαη ηελ πξνλνκηνχρα ζέζε 136

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ηνπ σο νληφηεηα κε ραξαθηεξηζηηθά, δηάλνηα θαη ειεπζεξίεο πνπ δελ απνιακβάλνπλ ηα άιια είδε. Σηελ πεξίπησζε πνπ δίλεηαη έκθαζε ζηηο πιεξνθνξίεο σο επίθεληξν φισλ ησλ έμππλσλ ζπζηεκάησλ, ράλεηαη ε νπζηαζηηθή δηαθνξά κεηαμχ αλζξψπσλ, επθπψλ κεραλψλ ή άιισλ επθπψλ ζπζηεκάησλ φπσο ηα δψα. Αλ θαη αθφκα δελ κπνξνχκε λα γλσξίδνπκε αλ ζε πνην βαζκφ ζα πξαγκαηνπνηεζεί ην παξαπάλσ ζελάξην, κηα ελδερφκελε “ζπγρψλεπζε” αλζξψπσλ θαη κεραλψλ κπνξεί λα θαηαζηήζεη ηα ζψκαηά καο “αμεζνπάξ κφδαο” φπσο εχζηνρα αλαθέξεη ε Katherine Hayles ζην βηβιίν ηεο „How we became posthuman‟ ελψ ηαπηφρξνλα κπνξεί λα ζεκαίλεη ην ηέινο ησλ δηαθξίζεσλ αλάκεζα ζηνπο ίδηνπο ηνπο αλζξψπνπο αιιά θαη ζε άιια είδε. (LaGrandeur 2014) Ζ ηδέα ηνπ transhumanism αλαθέξεηαη ζηελ αλάπηπμε ηερλνινγηψλ πνπ εμαιείθνπλ ηε γήξαλζε θαη εληζρχνπλ ζε κεγάιν βαζκφ ηηο αλζξψπηλεο πλεπκαηηθέο, θπζηθέο θαη ςπρνινγηθέο ηθαλφηεηεο, πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί έλα κεηα-αλζξψπηλν κέιινλ. Οη κεηαλζξσπηζηέο ζηνραζηέο κειεηνχλ ηα δπλεηηθά νθέιε θαη ηνπο θηλδχλνπο ησλ αλαδπφκελσλ ηερλνινγηψλ πνπ ζα κπνξνχζαλ λα μεπεξάζνπλ ηνπο ζεκειηψδεηο αλζξψπηλνπο πεξηνξηζκνχο θαζψο θαη ηνπο εζηθνχο πεξηνξηζκνχο ηεο ρξήζεο ηέηνησλ ηερλνινγηψλ. Ζ πην θνηλή δηαλζξσπηζηηθή (transhuman) ηδέα είλαη φηη νη άλζξσπνη κπνξνχλ ηειηθά λα κεηακνξθσζνχλ ζε δηαθνξεηηθά φληα κε ηθαλφηεηεο ηφζν εθηεηακέλεο θαη δηαθνξνπνηεκέλεο απφ ηελ ηξέρνπζα θαηάζηαζε ψζηε λα εκθαλίδνπλ ραξαθηεξίζηεθα κεηα-αλζξψπηλεο χπαξμεο. Ωο κε αλζξψπηλν (non-human) ζεσξείηαη νπνηνδήπνηε πιάζκα παξνπζηάδεη θάπνηα αιιά φρη αξθεηά αλζξψπηλα ραξαθηεξηζηηθά γηα λα ζεσξεζεί άλζξσπνο. Ο φξνο έρεη ρξεζηκνπνηεζεί ζε πνηθίια πιαίζηα θαη κπνξεί λα 137

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ρξεζηκνπνηεζεί γηα αληηθείκελα πνπ έρνπλ αλαπηπρζεί κε αλζξψπηλε λνεκνζχλε, φπσο ξνκπφη ή νρήκαηα. Οη ζχγρξνλνη θηιφζνθνη νξκψκελνη απφ ην έξγν ηνπ Henri Bergson, ηνπ Gilles Deleuze, ηνπ Félix Guattari θαη ηνπ Claude Lévi-Strauss (κεηαμχ άιισλ) ππνδεηθλχνπλ φηη ηα κε αλζξψπηλα ηδεψδε ζέηνπλ επηζηεκνινγηθά θαη νληνινγηθά πξνβιήκαηα γηα ηελ αλζξσπηζηηθή θαη κεηα-αλζξσπηζηηθή εζηθή. Αθφκε, έρνπλ ζπλδέζεη ηε κειέηε ησλ κε-αλζξψπσλ κε πιηζηηθέο θαη εζνινγηθέο πξνζεγγίζεηο πνπ αθνξνχλ ηελ θνηλσλία θαη ηνλ πνιηηηζκφ. (wikipedia, 2018) Σηνλ ηνκέα ηνπ ζρεδηαζκνχ, νη non-human ινγηθέο έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα λα απειεπζεξψζνπλ ηελ πιήξε δπλακηθή ησλ αιγνξίζκσλ. Οη κεραλέο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αλάπηπμε ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ κπνξνχλ λα απνδεζκεχζνπλ ηνπο αλζξψπνπο απφ ηνπο πεξηνξηζκνχο ησλ ίδησλ ηνπο ησλ απνθάζεσλ. Με απηφλ ηνλ ηξφπν κπνξεί λα παξαρζεί έλαο λένο ηχπνο ζρεδηαζκνχ, ζηνλ νπνίν ν ζρεδηαζηήοαξρηηέθηνλαο ζα δηαδξακαηίδεη ελνξρεζηξσηηθφ θαη ειεγθηηθφ ξφιν. Έλα ηέηνην ζελάξην εγείξεη εξσηήκαηα ζρεηηθά κε ην κειινληηθφ επάγγεικα ηνπ αξρηηέθηνλα θαη ηαπηφρξνλα δίλεη ηε δπλαηφηεηα γηα ηελ παξαγσγή πξσηφηππσλ ζρεδηαζηηθψλ πξνηάζεσλ πνπ ελδερνκέλσο ζα επηιχνπλ πξνβιήκαηα κε λένπο ηξφπνπο. Καηά ηε δεχηεξε ςεθηαθή επνρή, ν άλζξσπνο επηρεηξεί λα δηεξεπλήζεη ηηο πξαγκαηηθέο δπλαηφηεηεο ησλ αιγνξίζκσλ θάλνληαο βήκαηα πέξα απφ ηε δηθή ηνπ ινγηθή θαη επηηξέπνληαο ηελ αλάπηπμε ελφο κε αλζξψπηλνπ ζρεδηαζκνχ, ν νπνίνο θαιείηαη λα ηθαλνπνηήζεη κε βέιηηζην ηξφπν ηηο αλζξψπηλεο αλάγθεο. Τέινο, ε κεγαιχηεξε πξφθιεζε πνπ θαίλεηαη λα έρεη λα αληηκεησπίζεη ζήκεξα ε ηερλεηή λνεκνζχλε είλαη πεξηζζφηεξν αλζξψπηλε παξά ηερλνινγηθή. Γηα λα 138

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ρξεζηκνπνηεζνχλ ηα ζπζηήκαηα ηερλεηήο λνεκνζχλεο ζηελ ππεξεζία ηεο θνηλσλίαο, ζα ρξεηαζηεί λα δηαηππσζνχλ πξνηάζεηο ή απνθάζεηο πνπ λα επζπγξακκίδνληαη κε εζηθνχο θαλφλεο θαη αμίεο. Ωζηφζν, είλαη ηεξάζηηα πξφθιεζε λα δηεπθξηλίζνπκε ηη ελλννχκε κε ηνλ φξν αλζξψπηλεο αμίεο, πφζν κάιινλ λα θάλνπκε ηα ηερληθά βήκαηα πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ ελζσκάησζή ηνπο ζε έλα επθπέο ζχζηεκα. Δπηπιένλ θαίλεηαη πσο ε εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο πξαγκαηνπνηείηαη κε πνιχ γξεγνξφηεξνπο ξπζκνχο απφ φηη ε θαηάθηεζε ηεο αλζξψπηλεο απηνγλσζίαο. Τν 2016 πξαγκαηνπνηήζεθε ε πξψηε πξνψζεζε ζην δηάζηεκα, πξνθαηαζθεπαζκέλεο θαη ρακεινχ θφζηνπο θαηνηθίαο, κε ζθνπφ ηελ δεκηνπξγία θαηνηθήζηκσλ κνλάδσλ εθηφο ηεο Γεο. Έλα ρξφλν κεηά πξαγκαηνπνηείηαη απαγφξεπζε κεηαλάζηεπζεο γηα ηνπο πνιίηεο έμη θξαηψλ κε Μνπζνπικαληθή πιεηνςεθία. Σε αληίζεζε κε ηελ εθζεηηθή αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο, ε αλζξψπηλε ηζηνξία δείρλεη λα επαλαιακβάλεη ηα ίδηα ιάζε θαη ζε κεγάιν βαζκφ λα ραξαθηεξίδεηαη απφ δηάζεζε θπξηαξρίαο θαη ειέγρνπ. (Liu 2017) Όζν ν άλζξσπνο πξνζπαζεί λα κεηαβάιιεη ή λα βειηηψζεη ηηο ζπλζήθεο δσήο ηνπ, ρσξίο πξψηα λα αλαζεσξήζεη ηνλ ίδην ηνλ ηξφπν ζθέςεο ηνπ είλαη θαηαδηθαζκέλνο λα δήζεη ηα ίδηα ιάζε ηνπ ζε δηαθνξεηηθέο θάζε θνξά ζπλζήθεο. Τν ζχζηεκα αμηψλ δηαδξακαηίδεη θαζνξηζηηθφ ξφιν ηφζν ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο φζν θαη ζηε δηαρείξηζή ηεο. Ζ αμηνπνίεζε ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο ζχκθσλα κε ηηο αλζξψπηλεο αμίεο απνηειεί κηα πξαγκαηηθή πξφθιεζε θαζψο πξνυπνζέηεη ηελ ζπλαίλεζε θαη ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ αμηψλ απηψλ ζε παγθφζκην επίπεδν θαη έπεηηα ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηνπο.Όπσο αλαθέξεη 139

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

ραξαθηεξηζηηθά ν εξεπλεηήο ηερλεηήο λνεκνζχλεο Eliezer Yudkowsky: "Μέρξη ζηηγκήο, ν κεγαιύηεξνο θίλδπλνο ηεο Τερλεηήο Ννεκνζύλεο είλαη ην γεγνλόο όηη νη άλζξσπνη θαηαιήγνπλ πνιύ γξήγνξα ζην ζπκπέξαζκα όηη ηελ έρνπλ θαηαλνήζεη ."

140

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

141

35 Bjรถrn ร berg | Welcome to the Future

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

142

3 Bjรถrn ร berg | Welcome to the Future

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

143

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

144

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

145

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Βιβλία 1. Alpaydin, E. (2010) Introduction to Machine Learning. Second Edition. Cambridge, Massachusetts: The MIT Press. 2. Carpo, M. (2011) The Alphabet and the Algorithm. Cambridge, Massachusetts: The MIT press. 3. Carpo, M. (2017) The Second Digital Turn. Cambridge, Massachusetts: The MIT press.Siegel, E. (2013) Predictive Analytics: The Power to Predict Who Will Click, Buy, Lie or Die. Hoboken, New Jersey, USA: John Wiley & Sons Ltd. 4. Ford, M. (2009) The lights in the tunnel:Automation, Accelerating Technology and the Economy of the future. U.S: Acculant publishing. 5. Kitchin, R. (2014) The Data Revolution. NUI Maynooth, Ireland: SAGE Publications Ltd. 6. Lindstrom, M., Heath, C. (2017) Small data:The Tiny Clues That Uncover Huge Trends , New York: St. Martin's Press. 7. Parisi, L. (2013) Contagious Architecture: Computation, Aesthetics and Space. Cambridge, Massachusetts: The MIT Press. 8. Rescher, N. (1998) Predicting the Future: An Introduction to the theory of Forecasting. Albany, USA: State University of New York Press. 9. Robinson, S. (2004), Simulation: The Practice of Model Development and Use. West Sussex, England: John Wiley & Sons Ltd.

146

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

10. Russel, S., Norvig, P. (2009) Artificial Intelligence: a modern aproach. Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Education, Inc., 11. Shanahan M. (2015) ,The Technological Singularity.Cambridge, Mass:The MIT Press 12. Srincek, N.(2015) „Inventing the Future: Postcapitalism and a World Without Work‟.Brooklyn, NY: Verso Books 13. Terzidis, K. (2006) Algorithmic Architecture. Oxford, Great Britain: Architectural Press.

Άπθπα

Ballard, J.G. (1962) „The Thousand Dreams of Stellavista‟ Γηαζέζηκν απφ: https://arl.human.cornell.edu/linked%20docs/Ballard %20Thousand%20Dreams%20of%20Stellavista.pdf (Πξφζβαζε 12 Μαΐνπ 2018) 2. Bean, R. (2017) „Interesting Times: Business Change In An Era Of Tech Disruption‟, Forbes Γηαζέζηκν απφ: https://www.forbes.com/sites/ciocentral/2017/07/11/ interesting-times-business-change-in-an-era-of-techdisruption/#66e2cd2334da (Πξφζβαζε 2 Ηνπλίνπ 2018) 3. Bequiri, R. (2016) „Architecture and Urban Planning in the age of Artificial Intelligence‟. Future Architecture Platform Γηαζέζηκν απφ: http://futurearchitectureplatform.org/news/28/ai1.

147

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

architecture-intelligence/ (Πξφζβαζε 4 Μαΐνπ 2018) Bhattacharjee, G. (2017) „Future of Artificial Intelligence‟, Academia Γηαζέζηκν απφ: https://www.academia.edu/34152542/Future_of_Art ificial_Intelligence (Πξφζβαζε 12 Μαΐνπ 2018) Bratton, B. H. (2014) „The Black Stack‟, e-flux, 53, Γηαζέζηκν απφ: https://www.eflux.com/journal/53/59883/the-black-stack/ (Πξφζβαζε 19 Μαΐνπ 2018) Brink, Κ., Gray, K., Wellman, H., (2017) „Creepiness Creeps In: Uncanny Valley Feelings Are Acquired in Childhood.‟,NCBI Γηαζέζηκν απφ: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29236300 (Πξφζβαζε 17 Μαΐνπ 2018) Carpo, M. (2016) „Excessive Resolution: From Digital Streamlining to Computational Complexity‟. AD, Profile no.244, pp. 78-83 Chesire, T. (2017) „BIM's 'Google Docs for buildings' is transforming architecture – but could it kill creativity?‟, Wired, Γηαζέζηκν απφ: http://www.wired.co.uk/article/architecturesoftware-creativity (Πξφζβαζε 17 Μαΐνπ 2018) Dam R. (2017) „The MAYA Principle: Design for the Future, but Balance it with Your Users‟ Present‟,Interaction Design Founation Γηαζέζηκν απφ: https://www.interactiondesign.org/literature/article/design-for-the-futurebut-balance-it-with-your-users-present (Πξφζβαζε 15 Μαΐνπ 2018)

148

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

10. Daves, D. (2016) „Spatial Analytics: New Ways of Understanding Architecture at WeWork R&D‟, weWork blog, Γηαζέζηκν απφ: https://www.wework.com/blog/posts/spatialanalytics (Πξφζβαζε 17 Μαΐνπ 2018) 11. Diebold, Francis X., „On the Origin(s) and Development of the Term 'Big Data'‟ . PIER Working Paper No. 12-037. Γηαζέζηκν απφ: SSRN: https://ssrn.com/abstract=2152421 (Πξφζβαζε 20 Μαξηίνπ 2018) 12. Donaldson, S. (2016) „Machine Learning in Art, Design, Architecture, or: “Wolves in Sheep‟s Clothing”‟, Medium, Γηαζέζηκν απφ: https://medium.com/@scottpdo/machine-learningin-art-design-architecture-or-wolves-in-sheepsclothing-8992efad651f (Πξφζβαζε 14 Μαΐνπ 2018) 13. Dragone, M.(2015) „A cognitive robotic ecology approach to self-configuring and evolving AAL systems‟,Science Direct Γηαζέζηκν απφ: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pi i/S0952197615001517 (Πξφζβαζε 17 Μαξηίνπ 2018) 14. Few, St (2014) „Tapping the Power of Visual Perception‟, Perceptual Edge, Γηαζέζηκν απφ: https://www.perceptualedge.com/articles/ie/visual_p erception.pdf (Πξφζβαζε 16 Απξηιίνπ 2018) 15. Friedman, V. (2008) „Data Visualization and Infographics‟, Smashingmagazine, Γηαζέζηκν απφ: https://www.smashingmagazine.com/2008/01/mond ay-inspiration-data-visualization-and-infographics/ (Πξφζβαζε 5 Απξηιίνπ 2018) 149

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

16. Friendly, M. (2019) „Milestones in the history of thematic cartography, statistical graphics, and data visualization‟, Γηαζέζηκν απφ: http://www.math.yorku.ca/SCS/Gallery/milestone/m ilestone.pdf (Πξφζβαζε 2 Απξηιίνπ 2018) 17. Garcia, M. (2014) „Histories, Theories and Futures of the Details of Architecture‟, AD, Profile no 230, pp. 14-25 18. Galeon, D. θαη Reedy, C. (2017) „Kurzweil Claims That the Singularity Will Happen by 2045‟,Futurism Γηαζέζηκν απφ: https://futurism.com/kurzweilclaims-that-the-singularity-will-happen-by-2045/ (Πξφζβαζε 11 Μαΐνπ 2018) 19. Gilman, L.(2001) „Development of MI Theory‟, Human Intelligence, Γηαζέζηκν απφ: https://web.archive.org/web/20121125220607/http:// www.indiana.edu/~intell/mitheory.shtml (Πξφζβαζε 11 Μαΐνπ 2018) 20. Grasl, T., Economou, A., „GRAPE: Using graph grammars to implement shape grammars‟, Academia, Γηαζέζηκν απφ: https://www.academia.edu/16202706/GRAPE_Usin g_graph_grammars_to_implement_shape_grammars (Πξφζβαζε 24 Μαξηίνπ 2018) 21. Harrison, P. (2016) „What Bricks Want: Machine Learning and Iterative Ruin‟, CumInCAD, Γηαζέζηκν απφ: http://papers.cumincad.org/data/works/att/acadia16_ 72.pdf (Πξφζβαζε 17 Απξηιίνπ 2018) 22. Kageki N. (2012) „An Uncanny Mind: Masahiro Mori on the Uncanny Valley and Beyond‟, IEE 150

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

23.

24.

25.

26.

27.

Sprectrum Γηαζέζηκν απφ: https://spectrum.ieee.org/automaton/robotics/human oids/an-uncanny-mind-masahiro-mori-on-theuncanny-valley (Πξφζβαζε 14 Μαΐνπ 2018) Kawaguchi, J. (2011) „Robocon founder Dr. Masahiro Mori‟, Γηαζέζηκν απφ: https://web.archive.org/web/20110313073609/http:// search.japantimes.co.jp/cgi-bin/fl20110310jk.html (Πξφζβαζε 16 Μαΐνπ 2018) Komninos, N., Tsarchopoulos, P., Kakderi, C. (2014) „New Services Design for Smart Cities: A Planning Roadmap for User-Driven Innovation‟, Urenio, Γηαζέζηκν απφ: http://www.urenio.org/komninos/wpcontent/uploads/2014/08/New-services-design-forsmart-cities.pdf (Πξφζβαζε 10 Μαΐνπ 2018) LaGrandeur, K. (2014) „What is the difference between transhumanism and posthumanism?‟, Institute of ethics and emerging technologies, Γηαζέζηκν απφ: https://ieet.org/index.php/IEET2/more/lagrandeur20 140729 (Πξφζβαζε 29 Μαΐνπ 2018) Legg, S.,Hutter, M. (2006) „A Collection of Definitions of Intelligence‟, Cornell University Library, Γηαζέζηκν απφ: https://arxiv.org/abs/0706.3639 (Πξφζβαζε 12 Μαΐνπ 2018) Leonhard, G. (2015) „Redefining the Relationship of Man and Machine‟,Gerd, Γηαζέζηκν απφ: https://www.futuristgerd.com/redefining-therelationship-of-man-and-machine-chapter-from-the151

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

28.

29.

30.

31. 32.

book-the-future-of-business-by-gerd-leonhard/ (Πξφζβαζε 1 Ηνπλίνπ 2018) Liu, Y. (2017) „AI‟s biggest challenge is human, not technological.‟, The Mission, Γηαζέζηκν απφ: https://medium.com/the-mission/artificialintelligences-biggest-challenge-is-human-nottechnological-7f5e4acc6baa (Πξφζβαζε 29 Μαΐνπ 2018) Macorman, K. F. (2016) „Measuring the Uncanny Valley effect‟ Γηαζέζηκν απφ: http://www.macdorman.com/kfm/writings/pubs/HoMacDorman-2017-Measuring-Uncanny-ValleyEffect-Refinements-to-Indices-for-PerceivedHumanness-Attractiveness-Eeriness-IJSR.pdf (Πξφζβαζε 17 Μαΐνπ 2018) Marr, B. (2016) „Why Everyone Must Get Ready For The 4th Industrial Revolution‟, Forbes, Γηαζέζηκν απφ: https://www.forbes.com/sites/bernardmarr/2016/04/ 05/why-everyone-must-get-ready-for-4th-industrialrevolution/#7fe3465a3f90 (Πξφζβαζε 13 Απξηιίνπ 2018) March, L. (2011) „Forty Years of Shape and Shape Grammars, 1971 – 2011‟, Network Jurnal, ηφκνο 13 Normaeau, K. (2013) „Beyond Volume, Variety and Velocity is the Issue of Big Data Veracity‟,InsideBIGATA, Γηαζέζηκν απφ: https://insidebigdata.com/2013/09/12/beyondvolume-variety-velocity-issue-big-data-veracity/ (Πξφζβαζε 20 Απξηιίνπ 2018)

152

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

33. Ortiz, A. , Rodrigo, T. (2015) „Big Data to track geopolitical and social events‟, Digital Economy Outlook, Γηαζέζηκν απφ: https://www.bbvaresearch.com/en/publiccompuesta/digital-economy-outlook-october-2015/ (Πξφζβαζε 17 Μαΐνπ 2018) 34. Paramasivam, V. K. (2016) „Additive Manufacturing vs Subtractive Manufacturing‟, Creative Mechanisms, Γηαζέζηκν απφ: https://www.creativemechanisms.com/blog/additivemanufacturing-vs-subtractive-manufacturing (Πξφζβαζε 5 Μαΐνπ 2018) 35. Rocker, Η. Μ. (2006) „When Code Matters‟. AD, 76(4) pp. 16-25 36. Rouse, M. (2016) „disruptive technology‟, whatIs.techtarget, Γηαζέζηκν απφ : https://whatis.techtarget.com/definition/disruptivetechnology (Πξφζβαζε 28 Μαΐνπ 2018) 37. Schrage, M.(2017) „A post-work proletariat?Marxist thought and the end of labour‟ Γηαζέζηκν απφ: https://blogs.harvard.edu/mattschrage/2017/05/07/apost-work-proletariat-marxist-thought-and-the-endof-labor/ (Πξφζβαζε 30 Απξηιίνπ 2018) 38. Self, W. (2013) „Ballard, James Graham‟, Oxford Dictionary of National Biography, Γηαζέζηκν απφ: http://www.oxforddnb.com/view/10.1093/ref:odnb/9 780198614128.001.0001/odnb-9780198614128-e101436;jsessionid=868B9DFA50AD5AD4B172369 672F29D8C#odnb-9780198614128-e-101436-div1d19894e364 (Πξφζβαζε 28 Απξηιίνπ 2018)

153

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

39. Silva, N. P., Eloy, S. (2018) „Will drones have a role in building construction?‟, Academia, Γηαζέζηκν απφ: https://www.academia.edu/36354171/Will_drones_h ave_a_role_in_building_construction (Πξφζβαζε 8 Μαΐνπ 2018) 40. Srivastava, S. K. (2016) „Industry 0.4‟, ResearchGate, Γηαζέζηκν απφ: https://www.researchgate.net/publication/295302950 _Industry_40/citations (Πξφζβαζε 30 Απξηιίνπ 2018) 41. Stevens, P. (2017) „Drones and Industrial Robots Create This Year's ICD / ITKE Research Pavilion‟, Designboom, Γηαζέζηκν απφ: www.designboom.com/architecture/icd-itkeresearch-pavilion-university-of-stuttgart-germanyrobot-drone-fabrication-04-14-2017/ (Πξφζβαζε 10 Μαΐνπ 2018) 42. Stiny, G. (1980) „Introduction to shape and shape grammars‟,Environment and Planning B, 1980, ηφκνο 7,ζειίδεο 343-351 43. Vinge, V. (1993) „The Coming Technological Singularity: How to Survive in the Post-Human Era‟,VISION-21 Symposium Γηαζέζηκν από: http://mindstalk.net/vinge/vinge-sing.html (Πξόζβαζε 16 Μαΐνπ 2018) 44. Walker, J. (2017) „Smart City Artificial Intelligence Applications and Trends‟, Tech emergence, Γηαζέζηκν απφ: https://www.techemergence.com/smart-city154

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

artificial-intelligence-applications-trends/ (Πξφζβαζε 4 Μαΐνπ 2018)

Γιαδικηςακοί Σύνδεζμοι 1. „Αιγφξηζκνο‟, Wikipedia. (2018) Γηαζέζηκν απφ: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BB% CE%B3%CF%8C%CF%81%CE%B9%CE%B8%C E%BC%CE%BF%CF%82 (Πξφζβαζε 10 Απξηιίνπ 2018) 2. „Αληηθεηκελνζηξαθήο Οληνινγία‟, Wikipedia. (2018) Γηαζέζηκν απφ: https://en.wikipedia.org/wiki/Objectoriented_ontology (Πξφζβαζε 17 Μαίνπ 2018) 3. „Γνλφηππνο‟, Wikipedia. (2018) Γηαζέζηκν απφ: https://en.wikipedia.org/wiki/Genotype (Πξφζβαζε 3 Μαίνπ 2018) 4. „Γηαδχθηην ησλ πξαγκάησλ‟,Wikipedia. (2018) Γηαζέζηκν απφ: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B9%C E%B1%CE%B4%CE%AF%CE%BA%CF%84%CF %85%CE%BF_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CF %80%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%BC%CE% AC%CF%84%CF%89%CE%BD (Πξφζβαζε 10 Μαξηίνπ 2018) 5. „Δμειηθηηθφο Πξνγξακκαηηζκφο‟, Wikipedia. (2018) Γηαζέζηκν απφ: https://en.wikipedia.org/wiki/Evolutionary_computa tion (Πξφζβαζε 1 Ηνπλίνπ 2018) 6. „Κπηηαξηθφ Απηφκαην‟, Wikipedia. (2016) Γηαζέζηκν απφ: 155

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

10.

11.

12.

13.

14.

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%85%C F%84%CF%84%CE%B1%CF%81%CE%B9%CE %BA%CF%8C_%CE%B1%CF%85%CF%84%CF %8C%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%BF (Πξφζβαζε 21 Μαίνπ 2018) „Μεξν- ηνπνινγία‟, Wikipedia. (2017) Γηαζέζηκν απφ: https://en.wikipedia.org/wiki/Mereotopology (Πξφζβαζε 15 Μαίνπ 2018) „Πξφβιεςε‟, Wikipedia. (2018) Γηαζέζηκν απφ: https://en.wikipedia.org/wiki/Prediction (Πξφζβαζε 3 Μαίνπ 2018) „Τερλεηή Ννεκνζχλε‟, Wikipedia. (2018) Γηαζέζηκν απφ: https://en.wikipedia.org/wiki/Artificial_intelligence (Πξφζβαζε 7 Απξηιίνπ 2018) „Artificial stupidity‟,Wikipedia. (2018) Γηαζέζηκν απφ: https://en.wikipedia.org/wiki/Artificial_stupidity (Πξφζβαζε 30 Μαΐνπ 2018) „CAD/CAM‟, Autodesk. Γηαζέζηκν απφ: https://www.autodesk.com/solutions/cad-cam (Πξφζβαζε 7 Απξηιίνπ 2018) „Cloud computing‟ Wikipedia. (2018) Γηαζέζηκν απφ: https://en.wikipedia.org/wiki/Cloud_computing (Πξφζβαζε 25 Απξηιίνπ 2018) „Computation‟, Wikipedia. (2018) Γηαζέζηκν απφ: https://en.wikipedia.org/wiki/Computation (Πξφζβαζε 13 Απξηιίνπ 2018) „Cyborg‟, Wikipedia. (2018) Γηαζέζηκν απφ: https://en.wikipedia.org/wiki/Cyborg (Πξφζβαζε 27

156

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Μαξηίνπ 2018) 15. „Hannover Messe‟,Wikipedia. (2018) Γηαζέζηκν απφ: https://en.wikipedia.org/wiki/Hannover_Messe (Πξφζβαζε 25 Απξηιίνπ 2018) 16. „Homo Ludens‟,Wikipedia. (2018) Γηαζέζηκν απφ: https://en.wikipedia.org/wiki/Homo_Ludens (Πξφζβαζε 22 Μαξηίνπ 2018) 17. „J. G. Ballard‟,Wikipedia. (2018) Γηαζέζηκν απφ: https://en.wikipedia.org/wiki/J._G._Ballard (Πξφζβαζε 20 Μαξηίνπ 2018) 18. „Objectile‟, Mania Hamia, (2013) Γηαζέζηκν απφ: https://maniahamia.com/2013/11/27/on-objectile/ (Πξφζβαζε 7 Απξηιίνπ 2018) 19. „Petabytes‟ , Wikipedia. (2018) Γηαζέζηκν απφ: https://en.wikipedia.org/wiki/Petabyte (Πξφζβαζε 25 Φεβξνπαξίνπ0 20. „Pixel‟, Wikipedia. (2017) Γηαζέζηκν απφ: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%B9%C E%BA%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CF%83%C F%84%CE%BF%CE%B9%CF%87%CE%B5%CE %AF%CE%BF (Πξφζβαζε 15 Μαίνπ 2018) 21. „Radio-frequency identification‟, Wikipedia (2018) Γηαζέζηκν απφ: https://en.wikipedia.org/wiki/Radiofrequency_identification (Πξφζβαζε 16 Απξηιίνπ 2018) 22. „Rubicon‟,Rubicon Project. Γηαζέζηκν απφ: http://rubiconproject.com/ (Πξφζβαζε 18 Απξηιίνπ 2018)

157

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

23. „Spline‟, Wikipedia. (2018) Γηαζέζηκν απφ: https://en.wikipedia.org/wiki/Spline_(mathematics) (Πξφζβαζε 7 Απξηιίνπ 2018) 24. „Voxel‟, Wikipedia. (2018) Γηαζέζηκν απφ: https://en.wikipedia.org/wiki/Voxel (Πξφζβαζε 15 Μαΐνπ 2018) 25. „Web 2.0‟, Wikipedia. (2018) Γηαζέζηκν απφ: https://el.wikipedia.org/wiki/Web_2.0 (Πξφζβαζε 7 Απξηιίνπ 2018)

Δπεςνηηικέρ Δπγαζίερ 1. Αλαζηαζνπνχινπ, Κ. Φ. (2015) Η Αξρηηεθηνληθή ησλ Big Data. Α.Π.Θ. 2. Ion, V. (2017) Artificial Intelligence vs. Artificial Stupidity. Γηαζέζηκε απφ : https://issuu.com/vladion3/docs/thesis_-_pages (Πξφζβαζε 10 Μαΐνπ 2018)

Σςνενηεύξειρ 1. Lefebvre (1997) “Henri Lefebvre on the Situationist International”, Not Bored Γηαζέζηκν απφ: (Πξφζβαζε 27 Μαίνπ 2018)

Βίνηεο 1. Carpo, M. (2018) “The Second Digital Turn".Talks at Google

158

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

Πηγέρ Δικόνυν 1. Natalie Foss, Artificial Intelligence, https://www.behance.net/gallery/17505355/Wolfram -magazine-Artificial-intelligence 2. Lunacy, Microchip Mind Control, https://society6.com/product/microchip-mindcontrol_stretched-canvas#6=28 3. Natalie Foss, Artificial Intelligence, https://www.behance.net/gallery/17505355/Wolfram -magazine-Artificial-intelligence 4. Evolution of Data Storage, http://themetapicture.com/the-evolution-of-datastorage/ 5. James Minchall, Connectivity, http://i2iart.com/james-minchall 6. Anonymous, http://retrodust.tumblr.com/image/161326300422 7. André Britz, Moving Melon Stripes, http://cargocollective.com/leciel/Moving-MeloneStripes 8. Tom Sevalrud, Big Data, http://i2iart.com/thomsevalrud 9. Tom Sevalrud, The Impact of Big Data, http://i2iart.com/thom-sevalrud 10. Giulio Bonasera, Industry 4.0, http://www.giuliobonasera.com/ 11. Giulio Bonasera, Industry 4.0, http://www.giuliobonasera.com/

159

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

12. Thom Sevalrud, Big Data Analytics, http://i2iart.com/thom-sevalrud 13. Dave Murray, MIS Robot, http://i2iart.com/davemurray 14. Failed iterations of the cellular automata solver from Paul Harrison‟s “What Bricks Want”, https://medium.com/@scottpdo/machine-learningin-art-design-architecture-or-wolves-in-sheepsclothing-8992efad651f 15. Flight Assembled Architecture, http://www.gramaziokohler.com/web/e/installatione n/209.html 16. Pattern, http://hassingercr8tive.tumblr.com/?utm_medium=e mail&utm_source=html&utm_campaign=weekly_to p_posts_subject_2&utm_term=tumblelog_name 17. Jonathan Petersen, Non Sense Infographics, https://www.behance.net/gallery/18370421/Nonsens e-Infographics 18. Jonathan Petersen, Non Sense Infographics, https://www.behance.net/gallery/18370421/Nonsens e-Infographics 19. Parametric Rules of Shape Grammars, http://grape.swap-zt.com/ 20. Cyber-physical fibre placement process, http://icd.uni-stuttgart.de/?p=12965 21. Eric Frommelt, Artificial Intelligence, https://www.behance.net/gallery/2326312/ArtificialIntelligence 22. Carl Wiens, All About the Data, http://i2iart.com/carl-wiens 160

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

23. Rune Fisker, Anonymous, https://www.nytimes.com/2017/06/24/opinion/sunda y/artificial-intelligence-economic-inequality.html 24. Carl Wiens, Anonymous, http://i2iart.com/carlwiens 25. Rutger Paulusse, Future Cities, https://abduzeedo.com/future-cities-illustrations 26. Matt Chase, Facebook's Artificial Intelligence, http://chasematt.com/MIT-Technology-Review 27. Michiel Van Den Berg, Anonymous, http://www.fubiz.net/2014/07/03/30-isometricrenders-in-30-days/ 28. Cellular Automata Rules, https://www.google.com/search?tbm=isch&q=cellul ar+automata+rules&imgrc=oYItqogqZmJjYM:&cad =h#imgrc=ax3dbkAHcAKHdM: 29. Carl Wiens, Check Mate, http://i2iart.com/carlwiens 30. Carl Wiens, Retirement Robo-Advisors, http://i2iart.com/carl-wiens 31. Jonathan Petersen, Pepper the Robot, https://www.behance.net/gallery/64742251/Pepperrobot-illustrations-for-IDEO 32. Carl Wiens, Artificial Intelligence, http://i2iart.com/carl-wiens 33. The Veil Cascade, A Post-Cyberpunk Roleplaying Game, https://www.kickstarter.com/projects/samjokopublis hing/the-veil-cascade-a-post-cyberpunk-roleplayinggame

161

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

34. Robots Slavery Retro Poster, https://gr.pinterest.com/pin/403001866641853493/ 35. Björn Öberg, Welcome to the Future, http://bjornoberg.com/welcome-to-the-future 36. Björn Öberg, Welcome to the Future, http://bjornoberg.com/welcome-to-the-future

162

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

H παξνύζα εξεπλεηηθή εξγαζία ηππώζεθε κε ρξήζε νηθνινγηθνύ ραξηηνύ.

163

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

164

ARCHITECTURAL TRACES OF A.I.

165