Anemologia 60

ΚΑΝΟΝΤΑΣ το όνειρο ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

• • • • •

ΤO ΝΕΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΑΠΕ ΑΞΙΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΛΕΜΕ ΝΑΙ ΣΤΙΣ ΑΠΕ Η ΔΑΝΙΑ ΚΙ ΕΜΕΙΣ ΦΤΙΑΞΤΕ ΜΙΑ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΑ

περιε

ΧΟΜΕΝΑ

ΤΕΥΧΟΣ 60ο

4

ΑΕΡΟΛΟΓΙΕΣ Του Γ. ΤΣΙΠΟΥΡΙΔΗ

6

ΑΝΕΜΟΡΙΠΕΣ Της Τ. ΜΠΙΡΜΠΙΛΗ

7

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΑΝΕΜΟΥ

8

“ΑΞΙΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΤΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΜΑΣ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΑΙΟΛΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ” Του Α. ΜΑΝΟΥ

ΚΑΝΟΝΤΑΣ το όνειρο ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ 28

Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΑΝΕΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ Του Γ. ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΗ, Β. ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ & Θ. ΧΑΡΑΝΤΩΝΗ

32

ΗΛΕΚΤΡΟΚΙΝΗΣΗ Η ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΛΥΣΗ ΑΛΛΑ ΓΙΑ ...ΜΕΘΑΥΡΙΟ Του Κ. ΓΚΑΡΑΚΗ

36

ΑΝΕΜΟΜΑΖΩΜΑΤΑ

12

ΘΕΤΙΚΗ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Του Γ. ΤΣΙΠΟΥΡΙΔΗ

16

“ΤΟ Ι...ΔΑΝΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΠΕ” Του Π. ΜΠΟΥΡΜΠΟΥΡΑΚΗ

18

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΡΓΟ PROMOTION3e Του Θ. ΤΣΟΥΤΣΟ & της Σ. ΤΟΥΡΝΑΚΗ

38

20

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Του Ι. ΠΑΣΧΑΛΙΝΟΥ

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ [1973-2007] Του Α. ΚΑΡΑΜΠΟΥΖΗ

42

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ VESTAS

26

ΑΝΕΜΟΜΑΖΩΜΑΤΑ

43

ΣΥΝΕΔΡΙΑ

44

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΓΙΣΤΟΥ ΕΦΙΚΤΟΥ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΗΛΙΑΚΩΝ ΘΕΡΜΟΣΙΦΩΝΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΤΟΝ ΟΙΚΙΑΚΟ ΤΟΜΕΑ Του Γ. ΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΥ & Γ. ΤΣΙΛΙΓΚΙΡΙΔΗ

48

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΜΙΚΡΗΣ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΣΤΟ ΕΜΠ Του Κ. ΛΑΤΟΥΦΗΣ, Π. ΚΟΤΣΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ, Κ. ΠΑΝΤΖΙΡΗΣ & Ν. ΧΑΤΖΗΑΡΓΥΡΙΟΥ

50

Ο ΒΟΡΕΑΣ

ΧΟΡΗΓΟΙ

αερο ΛΟΓΙΕΣ Του ΓΙΑΝΝΗ ΤΣΙΠΟΥΡΙΔΗ

ΦΩΤΟ: KARPOV

EWEC 2010 - ΒΑΡΣΟΒΙΑ

ΣΤΟΧΟΣ ΓΙΑ ΤΟ 2050: 100% ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ – 50% ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

«Η αιολική ενέργεια θα καλύψει το 50% της Ευρωπαϊκής ζήτησης για ηλεκτρικό ρεύμα», δήλωσαν κορυφαίες προσωπικότητες από το χώρο της αιολικής ενέργειας, στο μεγαλύτερο Ευρωπαϊκό συνέδριο για την αιολική ενέργεια. Η μακροπρόθεσμη παροχή ενέργειας ήταν το πρώτο θέμα που απασχόλησε το Ευρωπαϊκό Συνέδριο Αιολικής Ενέργειας στη Βαρσοβία. Ο πρόεδρος του EWEA, κύριος Αρθούρος Ζερβός, δήλωσε ότι το 2050 μπορεί να φαίνεται πολύ μακριά, αλλά οι αποφάσεις που θα πάρουμε σήμερα θα έχουν αντίκτυπο στα αποθέματα ενέργειας για τα επόμενα 40 χρόνια. Με τη δέσμευση των G8 και της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μειωθούν κατά 80% οι εκπομπές του CO2 ο κ. Ζερβός πρόσθεσε. «Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε στους πολιτικούς να κάνουν βαρυσήμαντες δηλώσεις και να αφήσουμε την επόμενη γενιά να λύσει τα προβλήματα. Δεδομένης της μεγάλης διάρκειας ζωής των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, το όραμα μας για το 2050 πρέπει να αντικατοπτρίζεται στην κατασκευή νέων σταθμών τουλάχιστον από το 2020 και μετά». Συνεχίζοντας, τόνισε ότι η μόνη λύση για να μειώσουμε τις εκπομπές του CO2 κατά 80-95% μέχρι το 2050 είναι η βιομηχανία παραγωγής ενέργειας που να στηρίζεται 100% σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Οι εναπομείνασες εκπομπές άνθρακα θα καλυφθούν από άλλους τομείς, όπως η γεωργία. Ο κ. Ζερβός πρόσθεσε ότι θα έπρεπε να μιλάμε για μία οικονομία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και όχι για μια οικονομία χαμηλού άνθρακα. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μπορούν να καλύψουν το 100% των Ευρωπαϊκών αναγκών ενέργειας μέχρι το 2050, χωρίς καμία συνεισφορά των αποκαλούμενων τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Ο Διευθύνων Σύμβουλος του EWEA, Christian Kjaer δήλωσε ότι η αιολική ενέργεια είναι ήδη μια από τις κύριες πηγές παραγωγής ενέργειας στην Ευρώπη. Η ετήσια ανάπτυξη της αγοράς υπήρξε εντυπωσιακή τα τελευταία 10 χρόνια, με μέσο ετήσιο ρυθμό 23%!. Είναι γεγονός ότι εάν οι γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές στις υποδομές και στις αγορές, ο άνεμος μπορεί να παρέχει το 50% της ηλεκτρικής ενέργειας το 2050. Το δυναμικό υπάρχει και η βιομηχανία είναι έτοιμη. Το μόνο που απομένει είναι να διατηρήσουμε τον παρόντα ρυθμό ανάπτυξης, τόσο στα χερσαία όσο και στα υπεράκτια αιολικά πάρκα. Είμαι επίσης πεπεισμένος ότι οι άλλες ανανεώσιμες μορφές ενέργειας μπορούν με ευκολία να καλύψουν το υπόλοιπο 50% των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης. Πρώτη προτεραιότητα είναι η δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού δικτύου, ενώ εξ ίσου σημαντικές προϋποθέσεις είναι η σαφής πολιτική δέσμευση και το ξεκάθαρο όραμα του νέου μακροπρόθεσμου ενεργειακού μίγματος. Ο Christian Kjaer εξήγησε ότι η Ευρώπη χρειάζεται να συνδέσει τα δίκτυα ηλεκτρικού ρεύματος ως ένα απαραίτητο βήμα προς μια πραγματικά ολοκληρωμένη Ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικού ρεύματος. Μία ενιαία αγορά ενέργειας είναι απαραίτητη για την έξυπνη διαχείριση των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και τη μείωση του κόστους για τους καταναλωτές. Σύμφωνα με τον Kjaer, η ενέργεια είναι μία διεθνής πρόκληση. Είναι πραγματικά εξωφρενικό πως μετά από 24 χρόνια η Ευρωπαϊκή Ένωση έχοντας παγιώσει την ελεύθερη διακίνηση αγαθών υπηρεσιών, κεφαλαίου, και εργατικού δυναμικού, δεν έχει παγιώσει ακόμα την ελεύθερη διακίνηση ηλεκτρικού ρεύματος.

Ιδιοκτησία ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Εκδότης ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΣΙΠΟΥΡΙΔΗΣ Δημιουργικό Εκτύπωση

Διεύθυνση επικοινωνίας ΜΑΡΚΟΥ ΜΠΟΤΣΑΡΗ 8, ΚΗΦΙΣΙΑ 145 61 Τηλ./Fax 210 8081755 e-mail eletaen@eletaen.gr eletaen@otenet.gr web www.eletaen.gr

Διανέμεται δωρεάν. Αν επιθυμείτε να λαμβάνετε κι εσείς τα ΑΝΕΜΟλόγια στείλτε μας το όνομά σας και την πλήρη ταχυδρομική σας διεύθυνση.

Κωδ. Εντύπου 7290 Βρείτε μας στο facebook http://www.facebook com/home.php?#/group.php?gid=51601204640

ανεμο ΡΙΠΕΣ

Της κ Τίνα Μπιρμπίλη, Υπουργός Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής

Σ

Στο νεοσύστατο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής έχουμε δημιουργήσει ένα στοχευμένο, ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης και όχι μία αποσπασματική πολιτική, θέτοντας ως προτεραιότητές μας την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ), την προστασία των δασών και την αστική αναγέννηση. Η προστασία και αναβάθμιση του περιβάλλοντος και η προάσπιση της ποιότητας ζωής των πολιτών βρίσκεται στο επίκεντρο των ενεργειών μας. Σ’ αυτήν την κατεύθυνση, σημαντικό δείγμα γραφής αποτελεί το νομοσχέδιο για την επιτάχυνση της ανάπτυξης των ΑΠΕ. Οι ΑΠΕ διέπονται από δύο χαρακτηριστικά, πρώτον είναι ανεξάντλητες και δεύτερον οι εγκαταστάσεις τους δεν προκαλούν ρύπανση στο περιβάλλον. Η εκμετάλλευσή τους, μέσα από τη θεσμοθέτηση συγκεκριμένων παρεμβάσεων ολοκληρωμένης ενεργειακής πολιτικής θα οδηγήσει σε ραγδαία μείωση των εκπομπών αερίων του διοξειδίου του άνθρακα κατά 65% μέχρι το 2050, θα ενισχύσει την περιβαλλοντική ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, θα προσφέρει σημαντικές επιχειρηματικές ευκαιρίες και θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας. Στο νέο νομοσχέδιο για τις ΑΠΕ απλοποιούμε και επιταχύνουμε τις διαδικασίες αδειοδότησης, περιορίζοντας το χρόνο έγκρισης σε 8-10 μήνες. Αναβαθμίζουμε το ρόλο της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ), η οποία στο εξής εκδίδει την άδεια παραγωγής. Παράλληλα, δημιουργούμε στο ΥΠΕΚΑ, την Ειδική Υπηρεσία Εξυπηρέτησης Επενδύσεων ΑΠΕ, στα πρότυπα του “onestop shop” με στόχο την πληροφόρηση και την υποστήριξη των επενδυτών. Αναγνωρίζοντας την ανάγκη αποδοχής των ΑΠΕ από τις τοπικές κοινωνίες, ενισχύουμε τη συμμετοχή των πολιτών, με απευθείας απόδοση στους πολίτες μέρος των εργασιών των

σταθμών ΑΠΕ. Έτσι στις περιοχές που εγκαθίστανται, το ειδικό τέλος μοιράζεται στον καταναλωτή, στο «πράσινο» ταμείο και στους δήμους. Στα έργα πρώτης χρονικής προτεραιότητας περιλαμβάνεται η ενίσχυση και επέκταση των δικτύων μεταφοράς στην ηπει-ρωτική χώρα, καθώς και των διασυνδέσεων των νησιωτικών περιοχών με το ηπειρωτικό σύστημα, η αύξηση του αριθμού και της ισχύος των υφιστάμενων διασυνδέσεων του Ελληνικού ηλεκτρικού συστήματος με το Ευρωπαϊκό και την Τουρκία και η εκμετάλλευση συστημάτων αποθήκευσης της παραγόμενης ενέργειας. Η πολιτική πράσινης ανάπτυξης της χώρας μας μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό μοχλό αναβάθμισης της διεθνούς εικόνας και του ρόλου της, καθώς και της δυνατότητάς της για άσκηση αποτελεσματικής εξωτερικής πολιτικής, αναδεικνύοντας την Ελλάδα ως ενεργειακή «πύλη». Κεντρικός στόχος της πράσινης αυτής διπλωματίας θα είναι η ανάδειξη του Αιγαίου σε διεθνή κόμβο παραγωγής και διαμετακόμισης πράσινης ενέργειας. Με την κατά προτεραιότητα ηλεκτρική διασύνδεση των νησιών του Αιγαίου με το σύστημα της ηπειρωτικής χώρας και την ένταξη του δικτύου αυτού των νησιών στα Διευρωπαϊκά Ενεργειακά Δίκτυα, η πράσινη ενέργεια του Αιγαίου, μπορεί και να εξαχθεί σε τρίτες χώρες, αλλά και να ενσωματωθεί σε ευρύτερα γεωπολιτικά σχήματα παραγωγής και διαμετακόμισης πράσινης ενέργειας μεταξύ Ευρώπης, Αφρικής και Ασίας. Βρισκόμαστε στον αιώνα των ανατροπών που επιτάσσει την οικονομία να στηθεί σε νέες βάσεις δεδομένων, γιατί οι κοινωνίες αλλάζουν δομή και προσανατολισμό, ταυτόχρονα αλλάζει και το περιβάλλον το οποίο εκπέμπει SOS. Ο 21ος αιώνας σηματοδοτείται από ραγδαίες εξελίξεις στην επιστήμη, την τεχνολογία, και την καινοτομία, που οδηγούν νομοτελειακά στην κατάργηση των συμβατικών οικονομικών μοντέλων. Οι πολυδιάστατες ανατροπές μεταβάλλουν τους νόμους της αγοράς και κατ’ επέκταση την καθημερινότητα στο πλαίσιο των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων, διαμορφώνοντας έτσι μια νέα οικονομική, πολιτιστική και περιβαλλοντική πραγματικότητα. Μ’αυτά τα δεδομένα, η κοινωνία που θα έχει υπόσταση στο διαμορφωμένο νέο περιβάλλον θα είναι η μετεξελιγμένη Κοινωνία της Γνώσης η οποία θα έχει μονόδρομο την προστασία του περιβάλλοντος, μέσα από την πράσινη ανάπτυξη και επιχειρηματικότητα.

8

9

Του ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΜΑΝΟΥ, Μηχ. της ΔΕΗ Αν.

«ΑΞΙΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΤΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΜΑΣ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ:

Ένα σημαντικό θέμα που αντιμετωπίζουν είναι το υψηλό κόστος των υπεράκτιων ΑΠ λόγω της βάσης στήριξής τους καθώς και του κόστους διασύνδεσής τους. Ειδικά η στήριξη των ΑΓ θα αποτελέσει ακόμα μεγαλύτερο θέμα αφού, καθώς αυξάνεται η διάσταση τους (σχήμα 3), το βάρος αυξάνεται στη τρίτη δύναμη της διαμέτρου και οι αναπτυσσόμενες δυνάμεις είναι ευθέως ανάλογες της διαμέτρου. Η ανάγκη για αύξηση της αντοχής και περιορισμού του βάρους οδηγεί ολοένα και περισσότερο στη χρήση νέων υλικών και νέων σχεδίων για τα πτερύγια των ΑΓ.

Αιολικό δυναμικό του Αιγαίου»

Ένα σημαντικό θέμα που έθιξε ο Dr. Jos Beurskens έχει σχέση με τη σχέση των υπεράκτιων ΑΠ με το περιβάλλον. Ουσιαστικά τα υπεράκτια ΑΠ δεν δημιουργούν ανυπέρβλητα οικολογικά και περιβαλλοντικά ζητήματα. Δύναται όμως να ενοχλήσουν τα θαλάσσια θηλαστικά κατά τη διάρκεια κατασκευής. Κατά τη διάρκεια λειτουργίας το μόνο θέμα αφορά τα αποδημητικά πτηνά. Στην συνέχεια ο Dr. Peter Hjuler Jensen, Αναπληρωτής Προϊστάμενος στο Τμήμα Αιολικής του RISOE παρουσίασε παραδείγματα εγκατάστασης υπεράκτιων ΑΠ στη Δανίας. Έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στις διαφορές των υπεράκτιων ΑΠ με τα χερσαία τόσο από οικονομική άποψη όσο και από τεχνική (σχήμα 6 και 7).

Ποια είναι η συμβολή των υπεράκτιων ΑΠ στην επίτευξη του εθνικού στόχου (20% από ΑΠ?) Τι θέματα αντιμετωπίζουν η Δανία, Αγγλία και Γερμανία στην ανάπτυξη υπεράκτιων ΑΠ? Πόσο κοστίζουν οι νέες τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται? Ποιοι είναι οι Έλληνες επενδυτές με έργα στο τομέα των υπεράκτιων ΑΠ? ΣΧΗΜΑ 3

Ερωτήματα που απαντήθηκαν πριν από λίγες ημέρες στην ημερίδα με θέμα την αξιοποίηση του αιολικού δυναμικού του Αιγαίου (νησιωτικού και υπεράκτιου). Η Ημερίδα διοργανώθηκε την Παρασκευή στις 9 Απριλίου στο Ε.Μ.Π από την Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας η οποία συμμετέχει ενεργά στην προσπάθεια για την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας καθώς και των ευκαιριών που προκύπτουν από την ανάπτυξη τους. Το θέμα της ημερίδας «Στο μονοπάτι του οράματος» σχετικά με την αξιοποίηση της Αιολικής Ενέργειας του Αιγαίου Πελάγους (Νησιωτικής και Υπεράκτιας).

Ο Jos Beurskens, Επιστημονικός Σύμβουλος στο ECN, Επιστημονικός Διευθυντής του We@Sea (wind energy at sea) στην Ολλανδία τόνισε ότι τα υπεράκτια ΑΠ θα έχουν υψηλή συμμετοχή στα μελλοντικά σενάρια παραγωγής ενέργειας από ΑΠ.

Όπως αναλύθηκε από τον ομιλητή αρκετές εναλλακτικές μελετώνται για τη βάση στήριξης αλλά για την ώρα οι αυτές που χρησιμοποιούνται είναι οι gravity, mono pile & multi pod όπως φαίνονται στη κόκκινη περιοχή του σχήματος 4.

ΣΧΗΜΑ 6

Ας πάρουμε αναλυτικά μια ιστορική καταγραφή της πορείας των υπεράκτιων ΑΠ, που σύμφωνα με μελέτη της EWEA, βρίσκονται στην αρχική φάση ανάπτυξης τους και παρουσιάζουν τον ίδιο ρυθμό ανάπτυξης που παρουσίαζαν τα ΑΠ προ δεκαέξι ετών Onshore (1992-2004) σε σχέση με Offshore (20082020) (σχήμα 1).

Η ημερίδα χωρίστηκε σε δυο συνεδρίες, στην πρώτη, διακεκριμένοι ξένοι ομιλητές οι οποίοι παρουσίασαν εξελίξεις στον κλάδο των offshore στον ευρωπαϊκό βορρά επικεντρώνοντας κυρίως στα στοιχεία της τεχνολογίας, ενώ στη δεύτερη, επιχειρήσεις του κλάδου παρουσίασαν τα σχέδια αξιοποίησης του αιολικού δυναμικού του Αιγαίου με υπεράκτια ή/και νησιώτικα αιολικά πάρκα.

ΣΧΗΜΑ 7

Την ημερίδα άνοιξε ο πρόεδρος της ΕΛΕΤΑΕΝ ο κ. Τσιπουρίδης και αναφέρθηκε στη συμβολή του αιολικού δυναμικού του Αιγαίου στην επίτευξη του Εθνικού Στόχου 2020 για 20% συμμετοχής της ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας.

ΣΧΗΜΑ 4

Αναφέρθηκε επίσης και στους περιορισμούς στη δυνατότητα επάλληλης παράθεσης γειτονικών υπεράκτιων ΑΠ καθότι η ενεργειακή απόδοση μειώνεται λόγω σκίασης. (σχήμα 5)

ΣΧΗΜΑ 2

Το κύριο ζήτημα όπως αναφέρθηκε από τον Dr. Peter Hjuler Jensen αφορά της τεχνολογίες στήριξης των ΑΠ καθώς και τους περιορισμούς που προκύπτουν από τις αντίστοιχες επιλογές. Το λόγο το πήρε ο Δρ. Tim Fischer, Βοηθός Ερευνητής του Πανεπιστημίου της Στουτγάρδης, στη Γερμανία εμβαθύνοντας περαιτέρω στο θέμα της θεμελίωσης των υπεράκτιων ΑΠ και της μελέτης που γίνεται στα πανεπιστημιακά ιδρύματα για να ξεπεραστούν οι τεχνικοί περιορισμοί. Μέχρι σήμερα τα Υπεράκτια ΑΠ εγκαθίστανται σε βάθη μικρότερα από 50 μ, που η σημερινή τεχνολογία μπορεί να υποστηρίξει. Το ουσιαστικό όμως άλμα θα γίνει όταν υπερβούμε αυτό το όριο της στατικής θεμελίωσης (σχήμα 8, ΑΓ στα δεξιά του σχήματος).

Το σημείο που πρέπει να σταθεί κανείς είναι οι δυνατότητες αυτές καθαυτές παραγωγής ενέργειας από Υπεράκτια ΑΠ είναι πάρα πολύ σημαντικές καθότι 8 ΑΠ διαστάσεων 100 x 100 km θα είχαν την δυνατότητα να παράγουν όλη την απαιτούμενη ενέργεια για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Για την ώρα έχουν ήδη εγκατασταθεί 2.134 MW (43 έργα), 3.368 MW είναι στο στάδιο της κατασκευής ενώ τουλάχιστον ακόμα 30.000 MW είναι στο στάδιο της μελέτης.

ΣΧΗΜΑ 1

Οι τρεις χώρες που αναπτύσσουν περισσότερο τα υπεράκτια ΑΠ είναι οι Αγλλία, η Δανία και η Γερμανία. Όπως αναφέρθηκε όμως τα υπεράκτια ΑΠ αντιμετωπίζουν μια σειρά από δυσκολίες (σχήμα 2).

ΣΧΗΜΑ 5

ΣΧΗΜΑ 8

10 Η έρευνα επικεντρώνεται στο συνδυασμό φαινομένων που έχουν να αντιμετωπίσουν τα υπεράκτια ΑΠ. Έχουμε τεχνολογικά αντιμετωπίσει μεμονωμένα όλες τις σχετικές δυσκολίες αλλά ποτέ μέχρι σήμερα συνδυασμένες (σχήμα 9).

11 χωρίς την ύπαρξη σαφούς σχεδιασμού και πλάνου δράσης. Η εκμετάλλευση του Αιολικού Δυναμικού πρέπει να αποτελέσει έναν από τους στρατηγικούς στόχους της χώρας μας στα πλαίσια της «πράσινης ανάπτυξης». Είναι απαραίτητο να χαρτογραφηθεί με ακρίβεια το αιολικό δυναμικό του Αιγαίου (σχήμα 12) ώστε να καθορισθεί η βέλτιστη τοποθεσία μελλοντικών υπεράκτιων ΑΠ σε συνδυασμό με τον σχεδιασμό του δικτύου στο Αιγαίο και λαμβάνοντας υπόψη τη διασύνδεση των νησιών. Η ανάπτυξη του συγκεκριμένου τομέα αποτελεί μοναδική ευκαιρία για τη χώρα μας να αναπτυχθεί με επενδύσεις στη κατασκευή υπεράκτιων ΑΠ και στο τομέα των ανθρωπίνων πόρων.

ΣΧΗΜΑ 13 & ΣΧΗΜΑ 14

Ο κ. Δημήτρης Χριστοφοράτος, Project Manager της Rokas Renewables, παρουσίασε το έργο ΑΙΓΑΙΑ ΖΕΥΞΗ, ένα Αιολικό Έργο που χρησιμοποιεί την Αιολική Ενέργεια ως Εργαλείο Ηλεκτρικής Διασύνδεσης των Ελληνικών Νησιών. Το έργο ΑΙΓΑΙΑ ΖΕΥΞΗ προγραμματίζει 706 MW στα νησιά Λέσβο, Χίο και Λήμνο με διασύνδεση τους στην Εύβοια μέσο υποθαλάσσιου καλωδίου μήκους 380 km (σχήμα 15).

ΣΧΗΜΑ 9

Το πρώτο μέρος της ημερίδας το έκλεισε ο κ. Kimon Argyriadis, Επικεφαλής της μονάδας «Ανάλυση Υπεράκτιων Φορτίων», GL Renewables, στη Γερμανία, δίνοντας και αυτός με τη σειρά του ιδιαίτερη έμφαση στις δυσκολίες στήριξης των υπεράκτιων ΑΠ όχι μόνο από τεχνολογική πλευρά αλλά και από τη πλευρά πιστοποίησης των υπεράκτιων ΑΠ ως αρμόδιος φορέας (Σχήμα 10 & 11).

Την εκδήλωση την έκλεισε ο κ. Παναγιώτης Παπασταματίου, Αντιπρόεδρος ΕΛ.ΕΤ.Α.ΕΝ. με αναφορά του στα μη τεχνικά εμπόδια στο Όραμα. Το ερώτημα δεν είναι εάν θα επιτευχθεί η υψηλή διείσδυση Αιολικής ενέργειας και μεγάλων ΑΠ, αλλά πως θα πετύχουμε σε αυτή τη προσπάθεια (σχήμα 17). Πιο συγκεκριμένα αναφέρθηκε σε 3 + 1 στρατηγικά θέματα που αντιμετωπίζουμε προχωρώντας προς το 2020.

ΣΧΗΜΑ 12

Την ημερίδα τη συνέχισε ο Σωκράτης Κωνσταντινίδης, Δ/ νων Σύμβουλος Θρακική Αιολική Α.Ε., “Ανάπτυξη Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων στη θαλάσσια περιοχή Νοτίως της Αλεξανδρούπολης” που ήταν και ο χορηγός της εκδήλωσης. Η μητρική εταιρεία Elica έχει ολοκληρώσει τη μελέτη για υπεράκτιο ΑΠ νοτίως της Αλεξανδρούπολης συνολικής ισχύος 216 MW αποτελούμενο από 9 ΑΠ και με συνολικό εκτιμούμενο κόστος ~400 €M συμπεριλαμβανομένου του κόστους διασύνδεσης με το σύστημα. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου παρουσιάστηκαν καθώς και οι επιλεγμένες τεχνολογίες. Για το συγκεκριμένο έργο μελετάται η χρήση του mono pole καθότι είναι η πιο δοκιμασμένη διεθνώς τεχνολογία. ΣΧΗΜΑ 10

ΣΧΗΜΑ 11

Το δεύτερο μέρος της ημερίδας το ξεκίνησε ο Δρ. Χαβιαρόπουλος, Δ/ντης ΑΠΕ–ΚΑΠΕ με ένα σημαντικό ερώτημα κατά πόσο είναι εφικτή η επίτευξη του στόχου 2020 χωρίς την εκμετάλλευση του Αιολικού Δυναμικού του Αιγαίου και ειδικά

Η κα. Στέλα Ζαχαρία Project Manager της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, παρουσίασε τη μελέτη έργου της εταιρείας για ΑΠ ισχύος 69 MW στον Άγιο Γεώργιο – ένα μικρό ακατοίκητο νησί 20 km νοτίως του Σουνίου με επιφάνεια 5 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Το έργο βρίσκεται σε αδειοδοτική διαδικασία και αναμένεται η άδεια εγκατάσταση εντός του 2010. Έγινε αναφορά και στις μελέτες υπεράκτιων ΑΠ της ΤΕΡΝΑ στους Πεταλιούς (450 MW), στη Λήμνο (320 MW) και στο Θρακικό πέλαγος (585 MW).

ΣΧΗΜΑ 15

Είναι ένα μακρόπνοο έργο συνολικού κόστους 2,21 € Β όπου τα ΑΠ κόστους 1,12 €Β θα χρηματοδοτήσουν εν μέρει το κόστος διασύνδεσης ύψους 1,09 €Β. Το συγκεκριμένο έργο υπερκαλύπτει τις ενεργειακές ανάγκες των νησιών και θα έχει σημαντικά οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες όχι μόνο από τη διασύνδεση τους με το χερσαίο σύστημα, αλλά και από τις ετήσιες εισφορές και τις θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν Ο κ. Λάμπρος Παπαδημητρίου, Project Manager της Jasperwind, έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα Υπεράκτια Αιολικά Πάρκα και τις Ιδιαιτερότητες του Ελληνικού χώρου (σχήμα 16).

ΣΧΗΜΑ 17

1. Η ανάπτυξη των υποδομών και η λειτουργία της αγοράς πρέπει να υποστηρίξει την μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ. Δυστυχώς όμως οι επενδυτές δεν έχουν μια ξεκάθαρη απάντηση σχετικά με τα σενάρια ανάπτυξης και απορρόφησης Αιολικής ενέργειας από το σύστημα, καθώς και τι προσαρμογές χρειάζονται να γίνουν στην αγορά.

2. Η λάθος εντύπωση σχετικά με τις επιπτώσεις και τα οφέλη της αιολική ενέργεια στην βιοποικιλότητα. Πολλές φορές υφίσταται λάθος ιεράρχηση των περιβαλλοντικών προβλημάτων από μερικές υπηρεσίες (τοπικές ή κεντρικές), σε σύγκρουση μάλιστα με σχετικές αποφάσεις και νομοθεσίες.

Ο κ. Παναγιώτης Λαδακάκος, Δ/νων Σύμβουλος ΕΝ.ΤΕ. ΚΑ. Α.Ε., παρουσίασε τα Αιολικά Πάρκα ισχύος 333 MW στην Νότια Σκύρο και την Ηλεκτρική Διασύνδεσή τους με το Ηπειρωτικό Σύστημα. Το συγκεκριμένο έργο εκτιμάται ότι θα έχει ετήσια παραγωγής ενέργειας 1 εκατ. MWh. Το έργο έχει να αντιμετωπίσει σημαντικά ρίσκα και δυσκολίες τόσο σε σχέση με τις επιλεγμένες τεχνολογίες (σχήμα 13) όσο και με την άρνηση της τοπικής κοινωνίας (σχήμα 14).

3. Η Παρέμβαση στη λειτουργία των ραντάρ από τη λειτουργία των ΑΓ, γεγονός που βάζει σε κίνδυνο ολικά την ανάπτυξη των ΑΠ στο Αιγαίο. Καθίσταται αναγκαία μια ολοκληρωμένη μελέτη για την ομαλή συνύπαρξη των ΑΓ και των αμυντικών μηχανισμών και μηχανημάτων.

Ενώ τα ΑΠ θα εγκατασταθούν στην ακατοίκητη και ανεκμετάλλευτη πλευρά του νησιού, χωρίς όχληση των κατοίκων, έχουν δαιμονοποιηθεί, αγνοώντας πλήρως τα οφέλη για τους κατοίκους – πάνω από 3,3 €Μ έσοδα ετησίως και 30 μόνιμες θέσεις εργασίας.

Η προσέλευση στην εκδήλωση ήταν εντυπωσιακή και υπήρξε ενεργή συμμετοχή των συμμετεχόντων στα συμπεράσματα και στο κλείσιμο της ημερίδας. Η επίτευξη του στόχου 2020 – 20% είναι άρρηκτα δεμένη με την αξιοποίηση του αιολικού δυναμικού του Αιγαίου.

4. Οι πρόσφατες ανακοινώσεις του Υπουργείου για την αλλαγή των διαδικασιών χωροθέτησης και αδειοδότησης των υπεράκτιων αιολικών πάρκων.

ΣΧΗΜΑ 16

Υπεύθυνοι για τη διοργάνωση της ημερίδας ήταν ο Δρ. Ιωάννης Τσιπουρίδης και ο επιστημονικός υπεύθυνος ο Δρ. Παναγιώτης Χαβιαρόπουλος.

12

13

Έκθεση του WWF / Επιμέλεια παρουσίασης ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΙΠΟΥΡΙΔΗΣ, Πρόεδρο ΔΣ ΕΛΕΤΑΕΝ

ΘΕΤΙΚΗ

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ για τις

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Τρίτη, 13 Απριλίου 2010

Οι Έλληνες είναι αρκετά ενημερωμένοι για την κλιματική αλλαγή και την επικινδυνότητά της, θεωρούν ότι η κυβέρνηση πρέπει να δώσει έμφαση στη σταδιακή κατάργηση του λιγνίτη και την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και εμφανίζονται θετικοί στην εγκατάσταση έργων ΑΠΕ στις περιοχές κατοικίας τους. Αυτό προκύπτει από την πανελλαδική έρευνα κοινής γνώμης για την κλιματική αλλαγή και την ενέργεια που πραγματοποιήθηκε από την Public Issue για λογαριασμό της περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF Ελλάς. Η έρευνα αυτή αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον ενόψει της κατάθεσης του νέου νομοσχεδίου για τις ΑΠΕ στη Βουλή.

Α

πό την έρευνα προκύπτει ότι το 63% των Ελλήνων θεωρεί πως είναι ενημερωμένο για το πρόβλημα της αλλαγής του κλίματος, ενώ το 86% πιστεύει ότι η Ελλάδα θα επηρεαστεί σημαντικά, με σημαντικότερες επιπτώσεις την άνοδο της θερμοκρασίας, τη μείωση των βροχοπτώσεων και την ξηρασία. Όσον αφορά τον ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας, οι πολίτες θεωρούν ότι η κυβέρνηση πρέπει να δώσει προτεραιότητα κυρίως στις ΑΠΕ (38%) και στην προστασία του περιβάλλοντος (25%). Αντιθέτως, η ενεργειακή ανεξαρτησία (6%) και η συγκράτηση των τιμών ενέργειας (4%) βρίσκονται αρκετά χαμηλά στην ιεράρχηση των πολιτών. Αναφορικά με τον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, οι πολίτες πιστεύουν ότι το κύριο μέλημα της κυβέρνησης θα πρέπει να είναι οι ανανεώσιμες πηγές (58%), ενώ ως δεύτερη προτεραιότητα θεωρείται η εξοικονόμηση ενέργειας (19%). Από την άλλη, η έρευνα αναδεικνύει με τον πλέον εύγλωττο τρόπο την αρνητική στάση των Ελλήνων απέναντι στον λιγνίτη και την πυρηνική ενέργεια, καθώς είναι ελάχιστοι αυτοί που θεωρούν πως η κυβέρνηση πρέπει να δώσει έμφαση σε αυτές τις μορφές ενέργειας (μόλις 5% και 3% αντίστοιχα). Ειδικότερα για τον λιγνίτη, το 58% θεωρεί πως η χρήση του θα πρέπει να μειωθεί σταδιακά, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό της τάξης του 22% πιστεύει πως η απεξάρτηση θα πρέπει να είναι άμεση. Στον αντίποδα, μόλις το 11% των Ελλήνων θεωρεί πως ο λιγνίτης θα πρέπει να αποτελεί το βασικό στοιχείο του ενεργειακού μίγματος. Οι ΑΠΕ συγκεντρώνουν την ευρεία αποδοχή των Ελλήνων, όμως η διείσδυσή τους παραμένει σε εξαιρετικά χαμηλά

επίπεδα. Οι πολίτες πιστεύουν ότι για την καθυστέρηση ευθύνεται κυρίως η έλλειψη πολιτικής βούλησης (47%) και κατόπιν η γραφειοκρατία (28%). Αντιθέτως, οι πολίτες δε θεωρούν πως οι αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών είναι το κύριο αίτιο της χαμηλής διείσδυσης των ΑΠΕ. Η στάση των Ελλήνων, όπως αποτυπώνεται στην έρευνα, καταρρίπτει τον μύθο του συνδρόμου «όχι στην αυλή μου», σύμφωνα με το οποίο οι πολίτες δεν θέλουν την εγκατάσταση έργων ΑΠΕ κοντά στα σπίτια τους. Σύμφωνα με την έρευνα, το 87% των Ελλήνων είναι υπέρ ή μάλλον υπέρ της εγκατάστασης ΑΠΕ δίπλα στις περιοχές κατοικίας τους, ποσοστό που παραμένει ιδιαίτερα υψηλό (88%) και στους κατοίκους των νησιωτικών περιοχών. Ειδικά για την αιολική ενέργεια, όπου επικεντρώνεται η πληθώρα των δημόσιων αντιπαραθέσεων, η έρευνα καταλήγει σε πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Έτσι, θετική στάση κρατούν οι πολίτες στο θέμα της σχέσης αιολικών πάρκων και τουρισμού, καθώς σε ποσοστό 64% θεωρούν ότι η εγκατάσταση αιολικών πάρκων θα ωφελήσει τον τουρισμό. Επίσης, ποσοστό 75% πιστεύουν ότι τα αιολικά πάρκα θα φέρουν νέες θέσεις εργασίας στις περιοχές εγκατάστασης, ενώ το 62% των Ελλήνων θεωρεί πως δε θα αλλοιωθεί η ομορφιά του τοπίου. Τέλος, το 67% των Ελλήνων θεωρεί πως το περιβάλλον στις περιοχές εγκατάστασης δε θα υποβαθμιστεί, ενώ το 40% των πολιτών θεωρεί πως η αξία της γης δε θα επηρεαστεί από τα αιολικά.

«Η έρευνα καταρρίπτει μια σειρά από ‘βολικούς’ μύθους, σύμφωνα με τους οποίους για την καθυστέρηση στην προώθηση των ΑΠΕ ευθύνονται οι ίδιοι οι πολίτες. Με βάση τα στοιχεία της έρευνας, η διάθεση των πολιτών σήμερα είναι ξεκάθαρα υπέρ των ΑΠΕ. Η ευθύνη διατήρησης αυτού του θετικού κλίματος περνάει πλέον στα χέρια της Πολιτείας, που οφείλει να δημιουργήσει το κατάλληλο διαφανές θεσμικό πλαίσιο για τη σωστή προώθηση των ΑΠΕ», τονίζει ο Δημήτρης Καραβέλλας, διευθυντής του WWF Ελλάς. «Το νομοσχέδιο για τις ΑΠΕ που κατατίθεται σύντομα στη Βουλή αποτελεί μοναδική ίσως ευκαιρία για τη δυναμική διείσδυση της «καθαρής ενέργειας» στο ενεργειακό ισοζύγιο, παράλληλα με την αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος. Σε σχέση με το αρχικό σχέδιο που δόθηκε προ μηνών στη δημόσια διαβούλευση, κρίνουμε απαραίτητο να υπάρξουν αλλαγές ιδίως στους τομείς της διαβούλευσης με τις τοπικές κοινωνίες, του κεντρικού σχεδιασμού και του περιβαλλοντικού ελέγχου των έργων ΑΠΕ, της διαφύλαξης περιοχών ιδιαίτερης οικολογικής αξίας, όπως π.χ. το Εθνικό Πάρκο Δαδιάς και της διαφάνειας στις διαδικασίες αδειοδότησης και επιδότησης έργων», καταλήγει ο Δημήτρης Καραβέλλας.

ΠΑΡΑΘΕΤΟΥΜΕ ΜΕΡΙΚΕΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΠΟΥ ΠΙΣΤΕΥΟΥΜΕ ΟΤΙ ΕΧΟΥΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ. Καλή ανάγνωση – Τσιπουρίδης Γιάννης

14 Του Δρ ΓΙΑΝΝΗ ΤΣΙΠΟΥΡΙΔΗ, Πρόεδρο ΔΣ ΕΛΕΤΑΕΝ

15

16

17

Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΠΟΥΡΜΠΟΥΡΑΚΗ, Μηχανολόγου Μηχανικού

“ΤΟ I..ΔΑΝΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΠΕ” Παρατηρήσεις και προβληματισμοί γύρω από τα περιβαλλοντικά & ενεργειακά θέματα στη Δανία και την Ελλάδα, με αφορμή ένα ταξίδι αναψυχής στην Κοπεγχάγη. Ένα από τα γνωστότερα και εντυπωσιακότερα offshore αιολικά πάρκα παγκοσμίως είναι το αιολικό πάρκο Nysted, συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 166 ΜW, αποτελούμενο από 72 ανεμογεννήτριες, σε διάταξη 8x9, των 2,3 MW. Το αιολικό πάρκο είναι ορατό από τη γέφυρα resund, μήκους 7.845m, η οποία συνδέει την Κοπεγχάγη (Δανία) με το Malmö (Σουηδία) και αποτελεί τμήμα του γενικότερου έργου διασύνδεσης των δύο κρατών, το μεγαλύτερο κομμάτι της οποίας είναι υπόγειο. Και όπως φαίνεται στις φωτογραφίες, υπάρχει οριοθετημένη γραμμή πλεύσης για την ακτοπλοϊα, η οποία εξακολουθεί να λειτουργεί

χωρίς κανένα πρόβλημα!

Από την καύση βιομάζας (γεωργικά υπολείμματα, κ.α.) και οικιακών απορριμάτων (όσα είναι κατάλληλα για καύση, όπως χαρτί, κ.α.) καλύπτεται σχεδόν το 25% των αναγκών της Κοπεγχάγης για θέρμανση κτιρίων και νερού. Η πλειοψηφία (περίπου 70%) των αναγκών θέρμανσης της πόλης καλύπτεται από εγκαταστάσεις Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού & Θερμότητας – ΣΗΘ (όπως αυτή που φαίνεται στην ακόλουθη φωτογραφία), όπου η απορριπτόμενη θερμότητα οδηγείται προς παραγωγή ατμού, με τον ατμό να διανέμεται στα κτίρια της πόλης, μέσω υπόγειου δικτύου τηλεθέρμανσης. Η αποκλειστική χρήση πετρελαίου ή φυσικού αερίου καλύπτει πολύ μικρό μέρος των θερμικών φορτίων (περίπου 5%).

Χαρακτηριστική εικόνα που περιγράφει την ευρεία χρήση του ποδηλάτου στη Δανία και τις όμορρες χώρες είναι η τοποθέτηση πλωτής πλατφόρμας για να «παρκάρουν» ποδήλατα, δίπλα στον σταθμό τρένων της πόλης του Malmö, στη Σουηδία.

Είναι πραγματικά εντυπωσιακή η καθολική συμμετοχή των κατοίκων στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής (με πρόσφατη άλλωστε και τη διεξαγωγή της Συνδιάσκεψης για το περιβάλλον), κάτι που είναι εμφανές σε κάθε έκφανση της δημοσίας ζωής στην πόλη. Υπάρχει απόφαση της πολιτικής & δημοτικής αρχής και υποστήριξη των δημοτών ώστε η πόλη να αποκτήσει το προνόμιο ”the world’s first CO2 neutral capital in 2025”. Χαρακτηριστικό επίσης είναι το παράδειγμα των αστικών μετακινήσεων, αφού το κυριότερο μέσο μετακίνησης στην πόλη της Κοπεγχάγης είναι το ποδήλατο, με το 37% των αστικών μετακινήσεων να πραγματοποιείται με αυτό. Αντιπαραβολή με την Αθήνα: δεν υπάρχει ούτε ένας οργανωμένος ποδηλατόδρομος, ενώ απαγορεύεται η μεταφορά ποδηλάτων στους συρμούς του ΜΕΤΡΟ!

Η πλειοψηφία των ταξί χαρακτηρίζονται CO2 neutral για τα οποία οι ιδιοκτήτες αγοράζουν δικαιώματα εκπομπής ρύπων! Το επιπλέον κόστος δεν μετακυλίεται στον πελάτη, αφού η “ταμπέλα” CO2 neutral προσφέρει στους ιδιοκτήτες αυξημένο πελατολόγιο. Δυστυχώς, το μόνο κοινό με τα ταξί της πρωτεύουσας είναι το χρώμα...

Το συγκεκριμένο πάρκο ανήκει κατά 50% σε κοινοπρακτική εταιρεία λαϊκής βάσης (με σχεδόν 9.000 μετόχους) και κατά 50% σε ενεργειακή επιχείρηση του δήμου της Κοπεγχάγης. Η εν λόγω τακτική είναι συνηθισμένη στη Δανία, αφού μέσω της συμμετοχής των πολιτών σε εταιρείες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, υπάρχει ενημέρωση του κόσμου για περιβαλλοντικά θέματα αλλά παράλληλα μετριάζονται και οι όποιες τοπικές αντιδράσεις! Όπως βλέπετε, το αιολικό πάρκο είναι σε απόλυτη αρμονία με το φυσικό και δομημένο περιβάλλον παρά το ότι τόσο το αιολικό πάρκο όσο και οι παρακείμενες εγκαταστάσεις ΣΗΘ είναι ορατά από το πάρκο Curchillpark και το κάστρο Castellet, ούτε απορριπτικές εισηγήσεις υπήρξαν από εφορείες αρχαιοτήτων, ούτε ενστάσεις και προσφυγές από οικολόγους, ούτε τοπικές αντιδράσεις....

Τελικά, όπως διεπίστωσα, «δεν υπάρχει τίποτα σάπιο στο βασίλειο της Δανιμαρκίας»! Εν κατακλείδι, όταν τηρούνται οι νόμοι, όταν υπάρχει πολιτική βούληση και συμπαράσταση συμμετοχή των πολιτών, ένας τόπος προοδεύει. Και τα παραδείγματα άλλων χωρών, προηγμένων σε περιβαλλοντικά και ενεργειακά ζητήματα, μπορούν να αποτελέσουν αφορμή για προβληματισμό και για να αντιληφθεί κανείς πόσο πρέπει να αλλάξουμε ως κοινωνία και ως κράτος,

πριν να είναι αργά... Επίσης, ορατό από την πόλη της Κοπεγχάγης είναι το offshore αιολικό πάρκο Middelgrunden, συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 40MW, αποτελούμενο από 20 ανεμογεννήτριες των 2 ΜW.

18

19

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΠΟΔΟΤΙΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΡΓΟ

PROMOTION3e

Σταυρούλα Τουρνάκη, Senior Advisor Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Δρ Θεοχάρης Τσούτσος, Aν. Καθηγητής

Εργαστήριο Ανανεώσιμων και Βιώσιμων Ενεργειακών Συστημάτων Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος, Πολυτεχνείο Κρήτης

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι ενεργειακά αποδοτικές συσκευές εξοικονομούν ενέργεια σε σημαντικό βαθμό (σε πολλές περιπτώσεις 30% - 60% έναντι μιας συμβατικής, ανάλογα τη συσκευή και την ενεργειακή της κλάση). Σήμερα όλο και περισσότεροι Έλληνες και Ευρωπαίοι καταναλωτές αντικαθιστούν τις συμβατικές ηλεκτρικές συσκευές με ενεργειακά αποδοτικότερες. Οι συνεχείς αυξήσεις των τιμολογίων του ηλεκτρικού ρεύματος ενισχύουν την τάση αυτή. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή νομοθεσία προωθεί μέτρα για την προώθηση των συσκευών υψηλής ενεργειακής απόδοσης (π.χ. Ecodesign directive 2009/125/EC, Recast for the energy labeling directive 92/75/EC), ενώ παράλληλα οι μεγάλες εταιρείες παραγωγής επενδύουν συνεχώς στην ανάπτυξη νέων ενεργειακά αποδοτικότερων προϊόντων. Σύντομα, πάνω από το 60% των συσκευών που θα πωλούνται θα ανήκουν στην κατηγορία αυτή.

ΑΓΟΡΑΖΟΝΤΑΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΜΕ ΥΨΗΛΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΟΥΜΕ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Γιατί είναι σημαντικό να επιλέγουμε ηλεκτρικές συσκευές με υψηλή ενεργειακή απόδοση; Αγοράζοντας συσκευές με υψηλότερη ενεργειακή απόδοση εξοικονομούμε ενέργεια και μειώνουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Έτσι, ο καθένας μας μπορεί να συμβάλει στον αγώνα ενάντια στην κλιματική αλλαγή, ενώ ταυτόχρονα μειώνει το λογαριασμό του ηλεκτρικού ρεύματος.

Πως μπορούμε να ενημερωθούμε και να επιλέξουμε συσκευές με υψηλή ενεργειακή απόδοση; Μια οικιακή συσκευή χαρακτηρίζεται ως περισσότερο ή λιγότερο ενεργειακά αποδοτική ανάλογα με την ηλεκτρική της κατανάλωση. Για το ίδιο αποτέλεσμα, η πλέον αποδοτική συσκευή καταναλώνει λιγότερο. Ο καταναλωτής πρέπει να ενημερώνεται για την ενεργειακή απόδοση των ηλεκτρικών συσκευών πριν προχωρήσει στην αγορά τους. Ο καλά πληροφορημένος καταναλωτής μπορεί να κάνει και την ορθή επιλογή έτσι ώστε να είναι σε θέση να επιλέξει λαμβάνοντας υπόψη όχι μόνο την τιμή, αλλά και το λειτουργικό και περιβαλλοντικό κόστος μιας συσκευής κατά τη λειτουργία της. Μια οικιακή συσκευή χαρακτηρίζεται ως περισσότερο ή λιγότερο ενεργειακά αποδοτική ανάλογα με την ηλεκτρική της κατανάλωση. Για το ίδιο αποτέλεσμα, η πλέον αποδοτική συσκευή καταναλώνει λιγότερο. Ο καταναλωτής πρέπει να ενημερώνεται για την ενεργειακή απόδοση των ηλεκτρικών συσκευών πριν προχωρήσει στην αγορά τους. Ο καλά πληροφορημένος καταναλωτής μπορεί να κάνει και την ορθή επιλογή έτσι ώστε να είναι σε θέση να επιλέξει λαμβάνοντας υπόψη όχι μόνο την τιμή, αλλά και το λειτουργικό και περιβαλλοντικό κόστος μιας συσκευής κατά τη λειτουργία της. Τα ψυγεία, οι καταψύκτες, οι ηλεκτρικές κουζίνες, τα κλιματιστικά, τα πλυντήρια ρούχων και πιάτων, φέρουν υποχρεωτικά ειδική ετικέτα, που πληροφορεί για την ενεργειακή κατηγορία, την ισχύ και τις καταναλώσεις τους. Η κατάταξη της συσκευής αναφέρεται σε κλίμακα από το Α έως το G (Α++ η ενεργειακά αποδοτικότερη συσκευή, G η λιγότερο αποδοτική). Σημαντική πηγή πληροφόρησης όμως για τα χαρακτηριστικά και τα πλεονεκτήματα των ενεργειακά αποδοτικών συσκευών αποτελεί ο εξειδικευμένος πωλητής του καταστήματος πώλησης ηλεκτρικών συσκευών, ο οποίος μπορεί να καθοδηγήσει τον καταναλωτή στη βέλτιστη επιλογή «κόστους οφέλους».

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΈΡΓΟ PROMOTION3e Το Promotion3e, στοχεύει στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας στον οικιακό τομέα και στην ενίσχυση της χρήσης των ενεργειακά αποδοτικών συσκευών στην Ευρώπη, ενημερώνοντας και εκπαιδεύοντας τόσο τους καταναλωτές όσο και τους εμπόρους/πωλητές των καταστημάτων λιανικής πώλησης των ηλεκτρικών συσκευών για την απόδοση και τα πλεονεκτήματα τους. Στο έργο, το οποίο υποστηρίζεται από το πρόγραμμα Ευφυής Ενέργεια για την Ευρώπη (Intelligent Energy for Europe) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, συμμετέχουν 8 ευρωπαϊκές χώρες (Ελλάδα, Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Πολωνία, Πορτογαλία, Γερμανία, Μ.Βρετανία).

Οι δράσεις του Promotion3e εστιάζουν στην ορθή πληροφόρηση για τα πλεονεκτήματα των ενεργειακά αποδοτικών ηλεκτρικών συσκευών και περιλαμβάνουν την: ευαισθητοποίηση των καταναλωτών για την εξοικονόμηση ενέργειας και την ενημέρωση τους για τα πλεονεκτήματα των ενεργειακά αποδοτικών ηλεκτρικών συσκευών οργάνωση εκπαιδευτικών δράσεων, σχετικά με τη λειτουργία και τις επιδόσεις των ενεργειακά αποδοτικών συσκευών, για τους πωλητές καταστημάτων λιανικών πωλήσεων

Οι συνεργάτες του Promotion3e αναπτύσσουν στενή συνεργασία με τα καταστήματα λιανικής πώλησης οικιακών συσκευών. Ήδη μεγάλες αλυσίδες στην Ευρώπη έχουν ανακοινώσει τη συνεργασία τους και τη συμμετοχή τους στο έργο Promotion3e, π.χ. Carrefour στην Ισπανία, Euronics στη Μ.Βρετανία/Β.Ιρλανδία, Worten στην Πορτογαλία, Τesco στη Πολωνία κ.α. Συμμετέχοντας στις δράσεις του έργου στην Ελλάδα τα καταστήματα επωφελούνται από: την εκπαίδευση και πιστοποίηση των πωλητών τους την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πελατών τους την αξιοποίηση αποτελεσμάτων ερευνών για τα κριτήρια και τα κίνητρα των καταναλωτών στη αγορά οικιακών συσκευών τις ενέργειες προβολής και τα εργαλεία προώθησης την ενδυνάμωση της εικόνας τους, με τη συμβολή τους σε δράσεις ενάντια στις κλιματικές αλλαγές την αύξηση των πωλήσεων τους σε προϊόντα ενεργειακής κλάσης Α, Α+, Α++

διεξαγωγή ποιοτικών και ποσοτικών ερευνών ανάπτυξη ενημερωτικού υλικού για την πληροφόρηση των καταναλωτών και τη διάδοση καλών πρακτικών συνεργασία με επιλεγμένα καταστήματα λιανικής πώλησης

Για περισσότερες πληροφορίες ή για να συμμετέχετε στις δράσεις του Promotion3e στην Ελλάδα, επικοινωνείστε: Εργαστήριο Ανανεώσιμων και Βιώσιμων Ενεργειακών Συστημάτων Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος,ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ e-mail: stavroula.tournaki@enveng.tuc.gr Iστοσελίδα: http://www.promotion3e.ips.pt/promotion3e

20

21

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Δ. ΚΑΡΑΜΠΟΥΖΗ

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1

Το ελληνικό ενεργειακό ισοζύγιο

ΙΣΟΖΥΓΙΟ (1973-2007)

Ο

ι ενεργειακές πηγές παγκοσμίως κατηγοριοποιούνται με βάση δύο κύριες παραμέτρους: με την ανανεωσιμότητα και με την κατάταξή του σε πρωτογενείς ή δευτερογενείς.

Στις ανανεώσιμες ενεργειακές πηγές η μορφή της ενέργειας ανανεώνεται με σταθερό και σχετικώς γρήγορο ρυθμό (ηλιακή, αιολική, γεωθερμία, βιομάζα κ.α.).

Οι μορφές αυτές ενέργειας εξετάζονται πλήρως στο 3ο κεφάλαιο. Μη ανανεώσιμες, πάλι, είναι οι μορφές ενέργειας, που είτε δεν ανανεώνονται είτε ανανεώνονται με αργούς ρυθμούς, μη παρατηρήσιμους από τον άνθρωπο (ορυκτά καύσιμα, όπως ο λιγνίτης και πυρηνικά, όπως το ουράνιο). Με τον όρο πρωτογενής ενέργεια εννοούμε τις μορφές εκείνες που προέρχονται από διάφορες πηγές (ανανεώσιμες και μη) και δεν υπόκεινται σε ανθρώπινη επεξεργασία. Με το ίδιο σκεπτικό, δευτερογενείς χαρακτηρίζονται οι μορφές ενέργειας που προκύπτουν από την επεξεργασία πρωτογενών μορφών, μέσω χημικών, μηχανικών, θερμικών και άλλων διεργασιών. Αυτή η σύντομη περιγραφή των ενεργειακών πόρων και των κατηγοριοποιήσεων που υφίστανται είναι χρήσιμη για την επεξήγηση του ενεργειακού ισοζυγίου. Το εθνικό ενεργειακό ισοζύγιοείναι η επίσημη καταγραφή των εισροών και εκροών ενέργειας μιας χώρας. Στην Ελλάδα η δομή του ισοζυγίου έχει ως εξής:

1. Συνολική προσφορά πρωτογενούς ενέργειας (TPES), δηλαδή το άθροισμα: της εγχώριας παραγωγής πρωτογενούς ενέργειας (ή εγχώριας πρωτογενούς παραγωγής),

Σχετικά με τη διαχρονική πορεία των ενεργειακών μεγεθών, μπορούμε να πούμε τα εξής: Η συνολική παραγωγή ενέργειας γνώρισε ραγδαία άνοδο από την δεκαετία του ’70 μέχρι το 2007, ενώ φέρεται να σταθεροποιείται τα τελευταία χρόνια. Το μίγμα της παραγωγής βαίνει όλο και περισσότερο εξαρτούμενο από τις εισαγωγές, ενώ η εγχώρια παραγωγή (κυρίως λιγνίτη και υδροηλεκτρικό δυναμικό) είναι σχεδόν σταθερή από το 2000. Σχετικά με τις απώλειες, παρατηρούμε μία ανοδική τάση την τελευταία δεκαετία, μικρότερη, αναλογικά, της ανόδου της συνολικής παραγωγής ενέργειας, γεγονός που δείχνει την βελτίωση των μηχανισμών μετατροπής και διάθεσης της ενέργειας. Η ραγδαία άνοδος της ενεργειακής κατανάλωσης, με παρόμοιες σταθεροποιητικές τάσεις από το 2000 και έπειτα, εξηγείται με την αστικοποίηση της ελληνικής κοινωνίας και την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, με αποτέλεσμα την απόκτηση ενεργοβόρων συσκευών οικιακής χρήσης. Εξίσου μεγάλες αυξήσεις στην κατανάλωση παρουσιάζουν οι μεταφορές και η βιομηχανία, ακολουθώντας το μοντέλο ανάπτυξης της χώρας από την δεκαετία του ’70. Γενικά, ο λιγνίτης αποτελεί τον κύριο ενεργειακό πόρο της Ελλάδας. Μαζί με το πετρέλαιο καλύπτουν το 86% περίπου της συνολικής διάθεσης ενέργειας για το 2005. Διαφοροποίηση στις ενεργειακό μίγμα, όσον αφορά την παραγωγή, άρχισε να υφίσταται το 1995, με την εισαγωγή του φυσικού αερίου και στα τέλη της δεκαετίας του ’90, με τις ανανεώσιμες πηγές (ΑΠΕ). Στις επόμενες σελίδες θα εξεταστούν τα βασικά ενεργειακά μεγέθη (εγχώρια παραγωγή, καθαρές εισαγωγές, κατανάλωση) υπό το πρίσμα του κάθε βασικού ενεργειακού πόρου ξεχωριστά, καθώς και διαρθρωτικά, σε σχέση με χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

των καθαρών εισαγωγών και της μεταβολής των ενεργειακών αποθεμάτων

ΣΧΗΜΑ 1.1

Διάθεση πρωτογενούς ενέργειας

2. Συνολική τελική κατανάλωση ενέργειας (TFEC ή TCF), δηλαδή η TPES μείον:

Πηγές: 1. Ο ενεργειακός τομέας στην Ελλάδα, ΚΕΠΕ.

2. 2006 Energy Balance for Greece, IEA. 3. Ενεργειακό Ισοζύγιο έτους 2007, ΡΑΕ.

Σημείωση: Το μέγεθος Mtoe αντιστοιχεί σε 7.500.000 βαρέλια πετρελαίου ή σε 45 PJ (petajoul). Επιγράφεται «μεγατόνοι ισοδύναμου χρησιμοποιείται για συγκρίσεις μεταξύ των διαφορετικών μορφών ενέργειας.

πετρελαίου» και

1.1 ΕΓΧΩΡΙΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Σε σχέση με τις μεγάλες ευρωπαϊκές αγορές, η ελληνική ενεργειακή στερείται μεγέθους. Όπως αναφέρθηκε, ο κύριος εγχώριος πόρος είναι ο λιγνίτης. Το μίγμα εγχώριας παραγωγής εξαρτάται από τον λιγνίτη σε ποσοστά της τάξεως του 81% για το 1990 και φθάνει ως το 84% το έτος 2002, όπως φαίνεται και στον Πίνακα 1.2. Σε πραγματικούς όρους η παραγωγή λιγνίτη ανέρχεται στα επίπεδα των 8,77 και 10,22 Mtoe για τα παραπάνω έτη, αντίστοιχα. Η ποσότητα του εξορυγμένου λιγνίτη τα τελευταία έτη παρουσιάζεται στο Σχήμα 1.2. Η κορύφωση στις ποσότητες εξόρυξης έλαβε χώρα το 2002 και το 2004, χρονιές ολυμπιακών αγώνων για την Ελλάδα, πράγμα που συνεπάγεται αυξημένη ζήτηση για ενέργεια. Το πετρέλαιο (μαζί με το φυσικό αέριο) στην εγχώρια παραγωγή καταλαμβάνει ένα μειούμενο ποσοστό, καθώς εξαντλούνται τα αποθέματα στο μοναδικό ελληνικό κοίτασμα, στον Πρίνο Καβάλας. Να σημειωθεί ότι η παραγωγή υδρογονανθράκων ξεκίνησε για πρώτη φορά το 1981, ενώ η ανακάλυψη των κοιτασμάτων έγινε από κοινοπραξία εταιριών, με επικεφαλής την OCEANIC, το 1972 για το φυσικό αέριο και το 1974 για το πετρέλαιο. Τα διυλιστήρια που υπάρχουν στον Ασπρόπυργο, τους Αγίους Θεοδώρους, την Ελευσίνα και τη Θεσσαλονίκη τα διαχειρίζονται οι εταιρίες ΕΛΔΑ, MOTOR OIL HELLAS, PETROLA και EKO (Υπουργείο Ανάπτυξης, 2001). Η μείωση, πάντως της παραγωγής από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 και έπειτα, οδήγησε στην αύξηση παραγωγής του λιγνίτη σαν άμεσο υποκατάστατο, κυρίως για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Φανερή είναι και η μείωση της ηλεκτροπαραγωγής από ΣΧΗΜΑ 1.2 Παραγωγή Λιγνίτη (σε εκατ. τόνους) υδροηλεκτρικούς σταθμούς. Από το 8% του μίγματος της TPES που αντιπροσώπευε το 1973, περιορίζεται στο 2% για το 2002. Η πιο πιθανή αιτία είναι η παλαιότητα του συστήματος, με αποτέλεσμα πολλές απώλειες. Τέλος, παρατηρούμε ότι από τη δεκαετία του ΄90 κι έπειτα η βιομάζα καταλαμβάνει ένα σταθερό ποσοστό στο ενεργειακό μίγμα παραγωγής, της τάξεως του 10%. Το αντίθετο συμβαίνει στις υπόλοιπες ήπιες μορφές ενέργειας (ηλιακή, αιολική, γεωθερμία, βιοντήζελ), όπου η βελτίωση των νέων τεχνολογιών με ταχείς ρυθμούς συμβάλει στην εξίσου ραγδαία εισδοχή τους στο ενεργειακό μίγμα εγχώριας παραγωγής. Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθούμε στη Δ.Ε.Η., η οποία είναι επιφορτισμένη με το 100% της εξόρυξης λιγνίτη. Το ενεργειακό ισοζύγιο παραγωγής ηλεκτρισμού της Δ.Ε.Η., ακόμη, περιλαμβάνει και χρήση πετρελαίου, που της διοχετεύεται από την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων στον Πρίνο (επικεφαλής της κοινοπραξίας, σήμερα, είναι η Ενεργειακή Αιγαίου) ενώ Πηγή: http://www.dei.gr κατέχει το 100% των υδροηλεκτρικών σταθμών. ΠΙΝΑΚΑΣ 1.2

Εγχώρια πρωτογενής παραγωγή ανά πόρο

την αυτοκατανάλωση (την κατανάλωση ενέργειας από τον ίδιο τον ενεργειακό τομέα) και τις απώλειες κατά την μετατροπή της ενέργειας από μια μορφή σε μια άλλη. Συμβολικά: TPES = Εγχώρια παραγωγή + Συνολικές Εισαγωγές + + Συνολική Μεταβολή Αποθεμάτων

TCF = TPES – Συνολική Απώλεια Όπου:

Συνολική Απώλεια = Κέντρο Ηλεκτρισμού + + Αυτοκατανάλωση + Απώλειες + + Άλλες μετατροπές

Πηγή: 1η έκθεση για το μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό της Ελλάδας 2008-2020, Υπ. Ανάπτυξης.

Πηγές: 1. Μανωλάς, 2007. 2. 2006 Energy Balance for Greece, IEA. 3. Ενεργειακό Ισοζύγιο έτους 2007, ΡΑΕ.

22

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.3

23 Ισοζύγιο ηλεκτρισμού της Δ.Ε.Η. για το 1999

Πηγή: Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ). ΣΧΗΜΑ 1.3

Χάρτης Ηλεκτρικού Δικτύου

1.2 ΚΑΘΑΡΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Οι κύριες επισημάνσεις εδώ αφορούν στη μειούμενη συμμετοχή του πετρελαίου στο μίγμα των συνολικών καθαρών εισαγωγών. Από το 1973, όπου αντιπροσώπευε το 96% των καθαρών εισαγωγών, έφτασε στα επίπεδα του 81% το 2007 (παραμένοντας, βέβαια, ακόμα το κύριο εισαγωγικό ενεργειακό προϊόν). Αυτή η πτώση οφείλεται στην εισαγωγή στο μίγμα του φυσικού αερίου στα μέσα της δεκαετίας του ’90. Οι χώρες-προμηθευτές είναι η Ρωσία (Gazexport), με αγωγούς μεταφοράς μέσω Βουλγαρίας (Σχήμα 1.4), και η Αλγερία, όπου μεταφέρεται υγροποιημένο αέριο (LNG) με ειδικό δεξαμενόπλοιο στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης της Ρεβυθούσας (www. rae.gr). Σχετικά με την ηλεκτρική ενέργεια, εισάγεται κυρίως τους θερινούς μήνες από την Βουλγαρία και την πΓΔΜ για την αντιμετώπιση της υπερβάλλουσας ζήτησης (κλιματιστικές συσκευές). Όσον αφορά το πετρέλαιο, οι εισαγωγές προέρχονται κατά κύριο λόγο από τη Ρωσία, τη Σαουδική Αραβία και το Ιράν. Οι εξαγωγές πετρελαϊκών προϊόντων έχουν τελικό προορισμό τις Η.Π.Α., την Τουρκία, τη Λιβύη και τη Συρία. Τέλος, σχετικά με τον λιγνίτη, οι καθαρές εισαγωγές δείχνουν πτωτική τάση γεγονός που εξηγείται από την αύξηση της εγχώριας παραγωγής τις δύο τελευταίες δεκαετίας και τη βελτίωση των τεχνολογιών εξόρυξης.

1.3 ΤΕΛΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Σημείωση: Οι θερμικοί σταθμοί στον ηπειρωτικό κορμό είναι οι μονάδες καύσης λιγνίτη της επικράτειας. ΣΧΗΜΑ 1.4 Χάρτης εγκαταστάσεων και δικτύου μεταφοράς πετρελαίου/φυσικού αερίου

Οι κύριες μορφές τελικής ενέργειας είναι οι εξής: προϊόντα πετρελαίου (υγραέριο, βενζίνη, κηροζίνη, νάφθα, ντίζελ και μαζούτ), φυσικό αέριο, ηλεκτρική ενέργεια, στερεά καύσιμα (άνθρακας, φυσικός λιγνίτης, ξηρός λιγνίτης, κωκ, μπριγκέτες) και ανανεώσιμες μορφές (ηλιακή, αιολική και βιομάζα, κυρίως) Η τελική κατανάλωση ενέργειας δεν εξισώνεται σε καμία περίπτωση με την παραγωγή, καθώς στο ενδιάμεσο έχουμε είτα απώλειες είτε κατανάλωση από τον ίδιο τον ενεργειακό τομέα για την παραγωγή ηλεκτρικής, κυρίως, ενέργειας. Στον Πίνακα 1.5 αναλύεται η κατανάλωση όχι μόνο ανά ενεργειακό πόρο, αλλά και κατά τομέα της οικονομίας. Αυτή η παραμετροποίηση βοηθά στην καλύτερη παρουσίαση του ενεργειακού μίγματος κατανάλωσης, καθώς όπως καταστεί σαφές παρακάτω, ορισμένοι τομείς είναι πιο ενεργοβόροι από άλλους. Καταρχήν ορισμένες παρατηρήσεις για τη συνολική κατανάλωση ανά καύσιμο. Το πετρέλαιο ενώ αντιπροσώπευε το 77,6% της συνολικής κατανάλωσης για το έτος 1973 παρουσιάζει σημαντική πτώση, μέχρι τα επίπεδα του 69% το 2007. ΣΧΗΜΑ 1.5 Τελική κατανάλωση ενέργειας

ηλεκτροπαραγωγής. Η ίδια η κατανάλωση λιγνίτη είναι πολύ χαμηλή διαχρονικά ενώ διαρθρωτικά μόνο η βιομηχανία φέρεται ως ο μόνος καταναλωτής λιγνιτικών προϊόντων για εξωηλεκτρική χρήση (μπριγκέτες, ξηρός λιγνίτης). Διαρθρωτικά, εξέλιξη των επιμέρους κλάδων παρουσιάζει τα εξής στοιχεία και τάσεις: 1. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ (μεταποίηση, κατασκευές, ορυχεία, μεταλλεία): Το ποσοστό συμμετοχής της στην τελική κατανάλωση ενέργειας μειώνεται, με ποσοστό 24% για το 2007 από 31% το 1990. Σχετικά με τους ενεργειακούς πόρους που καταναλώνει, διακρίνεται μια ελαφρά πτώση στην κατανάλωση πετρελαίου, γεγονός που οφείλεται στο υποκατάστατο φυσικό αέριο, τάση που αναμένεται να συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια λόγω των χαμηλών τιμών και των αγωγών αερίου που αναμένεται να κατασκευαστούν τα επόμενα χρόνια. Φυσικά σε πραγματικούς όρους δεν υφίσταται μείωση καθώς το 2007 το καταναλωθέν πετρέλαιο ανήλθε στα 2,86 Mtoe, ποσότητα μάλλον αυξημένη σε σχέση με άλλες χρονιές. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι μειώνεται η συμμετοχή του στο βιομηχανικό μίγμα κατανάλωσης ενέργειας.

2. ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ (επιβατηγά και φορτηγά αυτοκίνητα, λοιπά μέσα χερσαίων, θαλάσσιων και αερομεταφορών, τρένα): Η συμμετοχή των μεταφορών στην τελική κατανάλωση μπορούμε να πούμε ότι είναι σχετικά σταθερή από το 1990 και έπειτα, κοντά στα επίπεδα του 38-39%. Πρόκειται ασφαλώς για ένα πολύ ενεργοβόρο τομέα, στον οποίο το μίγμα καταναλώσεως ανά πόρο δεν φαίνεται να αλλάζει: το πετρέλαιο είναι ο μοναδικός καταναλισκόμενος πόρος.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.4

Καθαρές εισαγωγές ανά ενεργειακό πόρο

*Το «πετρέλαιο» στον πίνακα περιλαμβάνει την ποσότητα αργού συν τη συνολική ποσότητα πετρελαϊκών προϊόντων (μαζούτ, βενζίνη κλπ). ** Η ηλεκτρική ενέργεια αφορά μόνο τις εισαγωγές κι όχι την πρωτογενή εγχώρια παραγωγή.

Τελική κατανάλωση ενέργειας ανά κλάδο της οικονομίας και ανά ενεργειακό πόρο

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.5

3. ΑΛΛΟΙ ΤΟΜΕΙΣ (οικιακός, εμπορικός, αγροτικός, δημόσιος τομέας): Είναι εμφανής η όλο και μεγαλύτερη συμμετοχή του τομέα στην τελική κατανάλωση: από το 30% το 1990 έφτασε να αντιπροσωπεύει το 38% το 2007 υποκαθιστώντας τη βιομηχανία.Όσον αφορά τους πόρους, το πετρέλαιο χρησιμοποιείται σε μεγάλο βαθμό, αλλά πτωτικά, υποκαθιστάμενο από το φυσικό αέριο (κυρίως στα νοικοκυριά για θέρμανση και μαγείρεμα), ενώ αυξανόμενο ρόλο παίζει και η ηλεκτρική ενέργεια στην κατανάλωση των τομέων της τρίτης αυτής κατηγορίας της οικονομίας. Γενικά το ποσοστό του 38% είναι ενδεικτικό της αυξανόμενης συμμετοχής των τομέων αυτών στην παραγωγική διαδικασία της χώρας.

1.4 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ

Πηγή: 1η έκθεση για το μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό της Ελλάδας 2008-2020, Υπ. Ανάπτυξης

Πηγή: Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας.

Τα αίτια αυτής της μείωσης στην καταναλισκόμενη ποσότητα πετρελαίου πρέπει να αναζητηθούν στην εισαγωγή του ρωσικού φυσικού αερίου στην ελληνική αγορά. Η κατανάλωση αερίου, όπως φαίνεται από τον Πίνακα 1.5, αυξήθηκε εντυπωσιακά, χάρη στις σχετικά χαμηλές τιμές. Την ίδια στιγμή αύξηση παρουσιάζει και η κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος, γεγονός που αντικατοπτρίζεται στην αύξηση των εισαγωγών από Βουλγαρία και πΓΔΜ και στην αυξημένη παραγωγή των λιγνιτικών μονάδων

Οι ενεργειακοί δείκτες είναι τα σταθμά για τον υπολογισμό της ενεργειακής κατάστασης μιας χώρας. Ατύπως, εδώ θα τους διακρίνουμε στους επίσημους και τους ανεπίσημους. Οι τελευταίοι, παρά την παραπλανητική ορολογία που τους δώσαμε, είναι εξίσου σημαντικοί για τη χάραξη ενεργειακών πολιτικών κα περιλαμβάνουν δύο αντίστροφα μεγέθη, την ενεργειακή αυτοδυναμία και την ενεργειακή εξάρτηση. Ενεργειακή αυτο- δυναμία είναι η συνολική εγχώρια παραγωγή δια την συνολική προσφορά (TPES) και δείχνει σε ποιο βαθμό μια χώρα μπορεί να καλύπτει τις ενεργειακές της ανάγκες μόνη της. Στον αντίποδα, ενεργειακή εξάρτηση συνιστά το ποσοστό των καθαρών εισαγωγών (συν τις μεταβολές αποθεμάτων) προς την TPES. Προφανώς μετρά το κατά πόσο μια οικονομία εξαρτάται από τις εισαγωγές για να καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες. Ο Πίνακας 1.6 παρουσιάζει τη διαχρονική εξέλιξη των δύο δεικτών.

*Στον παρόντα πίνακα, η κατανάλωση για το 2006 και το 2007 μετράται χωρίς την αφαίρεση της στατιστικής διαφοράς καθώς και την κατανάλωση του μη-ενεργειακού τομέα. Οι όποιες αποκλίσεις βαρύνουν ελάχιστα τα ποσοστά.

Πηγές: 1. Μανωλάς, 2007. 2. 2006 Energy Balance for Greece, IEA. 3. Ενεργειακό Ισοζύγιο έτους 2007, ΡΑΕ.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1.6

Ενεργειακή αυτοδυναμία & ενεργειακή εξάρτηση

Πηγές: 1. Ο ενεργειακός τομέας στην Ελλάδα, ΚΕΠΕ. 2. 2006 Energy Balance for Greece, IEA. 3. Ενεργειακό Ισοζύγιο έτους 2007, ΡΑΕ

24 Όπως φαίνεται κι από τον πίνακα, το έτος 1990 υπήρξε ένα μέγιστο στην ενεργειακή αυτοδυναμία της χώρας, για να ακολουθήσει μια συνεχόμενη, μέχρι των ημερών μας, πτώση στα επίπεδα του 31,8%. Η αιτία γι αυτή την πτώση είναι το γεγονός ότι ενώ η παραγωγή λιγνίτη, του κύριου εγχώριου ενεργειακού πόρου στην Ελλάδα, είναι σταθερή τα τελευταία χρόνια, έχουν αυξηθεί οι εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου για να καλύψουν τις αυξανόμενες ανάγκες της βιομηχανίας, μεταφορών και των άλλων τομέων της οικονομικής δραστηριότητας σε ρεύμα και καύσιμα. Φυσικά ο υψηλός δείκτης ενεργειακής εξάρτησης είναι κάτι το αρνητικό για ένα κράτος, καθώς καθιστά τον εφοδιασμό δύσκολη υπόθεση σε καιρούς κρίσεων. Ακόμη αναγκάζεται το κράτος να εμπλέκεται σε πολιτικές και διπλωματικές διαπραγματεύσεις, καθώς η αγορά ενέργειας είναι καθαρά μονοπωλιακή ή ολιγοπωλιακή, ενώ στο παιχνίδι παρεισφρέουν και παράγοντες γεωπολιτικοί, όπως η αστάθεια των χωρών παραγωγής και οι συγκρούσεις μεταξύ τους και μεταξύ μεγάλων εταιριών του κλάδου (OPEC, χώρες κεντρικής Ασίας, Ρωσία). Στο σημείο αυτό επιχειρείται μια πρώτη σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες (περιλαμβάνεται και η Τουρκία) για να αναδειχθούν οι διαφορές στα ενεργειακά ζητήματα. Επίσης οι συγκρίσεις επεκτείνονται και ανά ενεργειακό πόρο για να καταδειχθεί η συμμετοχή του καθενός στο ενεργειακό μίγμα της κάθε χώρας. Ο Πίνακας 1.7 εξυπηρετεί αυτό το σκοπό. Στην Ευρώπη η τάση είναι μεγάλες εισαγωγές σε ενεργειακούς πόρους και παράλληλη μείωση τους στο αντίστοιχο μίγμα παραγωγής. Οι πόροι που αντικαθιστούν τα στερεά καύσιμα και το αργό πετρέλαιο είναι το ρωσικό φυσικό αέριο, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κυρίως στον ευρωπαϊκό βορρά, και η πυρηνική ενέργεια. Πιο συγκεκριμένα οι χώρες της Ευρώπης των 15, των οποίων η πυρηνική ενέργεια συμμετέχει ενεργά στο μίγμα είναι η Γαλλία (59 μονάδες παραγωγής), το Ηνωμένο Βασίλειο (19), η Γερμανία (17), η Σουηδία (10), η Ισπανία (8), το Βέλγιο (7), η Φινλανδία (4) και η Ολλανδία (1). Πιο χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Γαλλίας, που φαίνεται να καλύπτει λίγο λιγότερο από το μισό των αναγκών της από την πυρηνική ενέργεια. Οι σκανδιναβικές χώρες αντιθέτως (πλην της Νορβηγίας) έχουν επενδύσει πολλά τα τελευταία χρόνια στην τεχνολογία ανανεώσιμων πηγών, με αποτέλεσμα το ποσοστό συμμετοχής τους στο μίγμα παραγωγής να είναι το μεγαλύτερο στην Ευρώπη (μαζί με την Γερμανία). Αυτό αντικατοπτρίζεται και στον Πίνακα 1.7, καθώς ενώ εισάγουν το μεγαλύτερο μέρος των μη ανανεώσιμων πόρων, αυτοί δεν συμμετέχουν παρά στο ήμισυ, περίπου, της κάλυψης των ενεργειακών αναγκών. Στις χώρες του νότου (μαζί με μερικές εξαιρέσεις χωρών του βορρά, όπως η Ιρλανδία), η τάση αυτή, πάντως, δεν τόσο ισχυρή και οι οικονομίες των μεσογειακών χωρών φαίνονται να είναι αρκετά εξαρτημένες από τα εισαγόμενα καύσιμα. Παρατηρούμε ότι τη λιγότερη ενεργειακή εξάρτηση παρουσιάζει η Ελλάδα γιατί τις μεγάλες εισαγωγές σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο τις μετριάζει η εγχώρια παραγωγή λιγνίτη. Το ίδιο και η Τουρκία, καθώς στο υπέδαφός της υπάρχουν στερεά καύσιμα, ικανά να καλύψουν αρκετές ανάγκες της. Θα περάσουμε τώρα στους επίσημους δείκτες, τα εργαλεία αυτά που χρησιμοποιεί το κάθε κράτος για τον ενεργειακό στρατηγικό σχεδιασμό. Ακόμη πρόκειται για εργαλεία τα οποία ακολουθούν διεθνή πρότυπα και, άρα, προσφέρονται για συγκρίσεις. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο I.E.A. (International Energy Agency) αναγκάζεται να προβαίνει σε δικές του εκτιμήσεις, στις περιπτώσεις που χώρες αρνούνται να δώσουν στοιχεία ή αυτά είναι ελλιπή, με αποτέλεσμα ανακρίβεια στα ενεργειακά ισοζύγια, από τα οποία προκύπτουν οι δείκτες.

25 Στην παρούσα ανάλυση, που τα διαρθρωτικά στοιχεία αφορούν ευρωπαϊκά κράτη (συν την Τουρκία), η αξιοπιστία τείνει να θεωρείται δεδομένη. Στον Πίνακα 1.8 συγκρίνονται τα κράτη κατά ενεργειακό δείκτη. Οι βασικοί δείκτες για τη χάραξη ενεργειακής στρατηγικής, όπως φαίνεται, είναι τα μεγέθη των ενεργειακών ισοζυγίων και, επιπροσθέτως, ορισμένες μακροοικονομικές μεταβλητές, όπως ο πληθυσμός και το ΑΕΠ μιας χώρας. Γενικά οι ενεργειακοί δείκτες είναι περισσότεροι από τους εδώ καταγεγραμμένους, αλλά οι παραπάνω είναι υπεραρκετοί για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Η ύπαρξη τάσεων μπορεί να στηριχτεί ακόμη μία φορά στη βάση του γεωγραφικού πλάτους (λόγω κλιματικών και άλλων συνθηκών, πιθανόν). Στη νότια Ευρώπη παρατηρείται σχετικά μικρό κατά κεφαλήν TPES, εν αντιθέσει με τον ευρωπαϊκό βορρά (και τη Γαλλία). Αυτό σημαίνει ότι η αναλογία εγχώρια παραγόμενων πόρων είναι χαμηλή σε σχέση με τον πληθυσμό των χωρών της μεσογειακής ζώνης. Η αντίθεση με τον βορρά έγκειται στο γεγονός ότι το μίγμα εγχώριας ενέργειας περιλαμβάνει πόρους όπως η πυρηνική ενέργεια (δύσκολη η κατασκευή αντιδραστήρων στο νότο, λόγω του σεισμογενούς εδάφους της περιοχής) ή έχουν αναπτύξει και χρησιμοποιούν σε μεγάλο βαθμό τις τεχνολογίες ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας). Για την Ελλάδα, λόγου χάριν, ο δείκτης είναι μόλις 2,79 κατά κεφαλήν toe, ενώ στη Σουηδία, χώρα με συγκρίσιμο πληθυσμό, σκαρφαλώνει στο 5,65. Στον δείκτη TPES/ ΑΕΠ, αντίθετα, δεν διακρίνεται κάποια τάση και η κάθε χώρα αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση. Αυτό που υποδηλώνει ο δείκτης αυτός στην ουσία, δεν είναι τίποτα άλλο από την συμβολή των εγχώριων ενεργειακών πόρων στην συνολική παραγωγή. Και βλέπουμε ότι λίγο ως πολύ οι ευρωπαϊκές χώρες του πίνακα βρίσκονται στα ίδια επίπεδα. Όσον αφορά του δείκτες που σχετίζονται με την έκλυση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, ξεχωρίζει η αρνητική πρωτιά, και στους τρείς δείκτες, της Ελλάδας. Αυτό αποδεικνύει ότι η Ελλάδα μολύνει την ατμόσφαιρα με πολύ περισσότερο CO2 για να παράγει (ενέργεια ή άλλα οικονομικά αγαθά), από ότι άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό συμβαίνει γιατί είναι μια χώρα εξαρτημένη από τον λιγνίτη (η καύση του απελευθερώνει δυσανάλογα μεγάλες ποσότητες διοξειδίου στην ατμόσφαιρα) και, φυσικά από το πετρέλαιο. Ακόμη και συγκριτικά με τον πληθυσμό της είναι δυσανάλογα πολλές οι εκπομπές αυτού του ρύπου. Συγκριτικά με την Ελλάδα, οι υπόλοιπες μεσογειακές χώρες παρουσιάζουν μεγαλύτερο δείκτη «κατά κεφαλήν TPES» εκτός της Πορτογαλίας, ενώ σχετικά με τους δείκτες έκλυσης διοξειδίου του άνθρακα, τάσεις και διαφοροποιήσεις δεν φαίνεται να υφίστανται, αλλά ειδικά για την αναλογία έκλυσης προς το ΑΕΠ (τον σημαντικότερο δείκτη μέτρησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης) τα επίπεδά τους είναι αρκετά χαμηλότερα από αυτά της Ελλάδας, ακόμη και για την βιομηχανική Γερμανία (0,41).

δεν μπορεί να υποκαταστήσει το πετρέλαιο. Η «μαγική» λύση ακούει στο όνομα διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας. Η διαφαινόμενη τάση αφορά στην είσοδο του φυσικού αερίου στον βιομηχανικό και οικιακό τομέα Οι εισαγωγές αερίου αντιπροσωπεύουν το 16% των καθαρών εισαγωγών για το έτος 2007. Το θετικό με το αέριο είναι ότι μπορεί να υπάρξει έντονη διαφοροποίηση στις πηγές, με έντονο ανταγωνισμό, προς όφελος των καταναλωτριών χωρών. Ήδη τα τελευταία χρόνια είμαστε θεατές των εξελίξεων για τις στρατηγικές διαδρομές από ΠΙΝΑΚΑΣ 1.7

Ενεργειακή εξάρτηση (επί τοις εκατό) ευρωπαϊκών κρατών για το έτος 2006

1.6 ΑΝΑΦΟΡΕΣ Πηγή: http://www.iea.org/about/membercountries.asp ΠΙΝΑΚΑΣ 1.8

Ενεργειακοί δείκτες ανά χώρα για το 2006

ΙΟΒΕ (2005), Μανιάτης, Γ. Η Αγορά της Ηλεκτρικής Ενέργειας. Αθήνα ΚΕΠΕ (1991) «Ενέργεια» Εκθέσεις για το Πρόγραμμα 1988-1992. Αθήνα ΚΕΠΕ (2007), Μανωλάς, Ν. Ο Ενεργειακός Τομέας στην Ελλάδα. Τάσεις και Προοπτικές. Αθήνα Μπάκος, Χ., Γ. & Μιχάλαινα, Ε., Ε.

(2004) Εισαγωγή στην Ενεργειακή Πολιτική. Ξάνθη, Εταιρία Αξιοποίησης και Διαχείρισης της Περιουσίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης ΥΠΑΝ (2007) 1η Έκθεση για το Μακροχρόνιο Ενεργειακό Σχεδιασμό της Ελλάδας 2008-2020 [WWW] Διαθέσιμο on-line στο: http://www.sees.gov.gr/images/ stories/pdfs/ems07.pdf [Πρόσβαση 6/5/09].

1.5 ΚΡΙΣΕΙΣ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Τα φλέγοντα ενεργειακά θέματα στην Ελλάδα, αφ’ ενός αφορούν στον γενικότερο ενεργειακό σχεδιασμό, σχεδιασμό που καλύπτει περεταίρω παράγοντες (περιβάλλον, κοινωνία κλπ) και αφ’ ετέρου σχετίζονται με τα ποσοτικά στοιχεία που μας εκθέτουν τα ενεργειακά ισοζύγια. Στο τελευταίο αυτό θα σταθούμε σ’ αυτό το σημείο. Το συντριπτικό ποσοστό των εισαγωγών πετρελαίου αποτελεί μια δομική ανωμαλία του ελληνικού ενεργειακού συστήματος. Αντιπροσωπεύει το 81% των συνολικών εισαγωγών, των οποίων το ποσοστό ανέρχεται στο 68,2% της συνολικής παραγωγής ενέργειας για το 2007. Είναι σαφές ότι η ελληνική οικονομία είναι «πετρελαιοκίνητη». Το γεγονός αυτό την καθιστά εξαιρετικά ευάλωτη στις όποιες διακυμάνσεις των διεθνών τιμών, τις οποίες επηρεάζει ελάχιστα λόγω της σχετικά αδύναμης οικονομίας και του μικρού της πληθυσμού. Και, φυσικά, ο εγχώριος λιγνίτης δεν επαρκεί και

τις οποίες αναμένεται να διέλθουν οι αγωγοί του αερίου, εξελίξεις τις οποίες, χαριτολογώντας πολιτικών, ονομάζουμε «διπλωματία των αγωγών». Οι διαδρομές αυτές μπορούν να καταστήσουν την Ελλάδα σταυροδρόμι ενεργειακών πόρων, με ασύγκριτα οφέλη, οικονομικά και στρατηγικά. Επόμενη κίνηση για την απεξάρτηση από το πετρέλαιο (που σημειωτέον είναι αρκετά ρυπογόνο και οι ρύποι, σύμφωνα με το Πρωτόκολλο του Κιότο μεταφράζονται σε εκροές για την ελληνική οικονομία) είναι ο εμπλουτισμός του εγχώριου ενεργειακού μίγματος με τις ΑΠΕ.

EURELECTRIC (2010), Josefsson, G., L. Paradigm Shift Needed in Energy Policy [WWW].

Available from: http://www2.eurelectric.org/ docsharenoframe/Common/ GetFile.asp?PortalSource= 2945&DocID=27785&mfd= off&pdoc=1 [Accessed 2/3/2010] Πηγή: http://www.iea.org/about/membercountries.asp

26

27

Απόδοση ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΝΥΦΛΗ / Επιμέλεια ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΙΠΟΥΡΙΔΗΣ

Απόδοση ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΝΥΦΛΗ / Επιμέλεια ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΙΠΟΥΡΙΔΗΣ

“Οικολογική καταστροφή στον μεγαλύτερο κοραλλιογενή ύφαλο του κόσμου”

“ΒΡΕΤΑΝΙΑ Μια ανάσα πριν το πρόστιμο για την ατμοσφαιρική ρύπανση”

Πηγή: The Independent, Kristen Gelineau - Sydney, 14 Απριλίου 2010

Μεγάλη οικολογική καταστροφή είδε το φως της δημοσιότητας όταν ένα Κινεζικής σημαίας φορτηγό πλοίο που μετέφερε άνθρακα προσάραξε στον μεγαλύτερο κοραλλιογενή ύφαλο του κόσμου, μια τοποθεσία Παγκόσμιας Κληρονομιάς με αστραφτερά νερά και με ανεκτίμητη περιβαλλοντική αξία. Παρά την διαρροή πετρελαίου δεν δημιουργήθηκε βαριά τοξική μόλυνση. Σύμφωνα όμως με τον υπεύθυνο του θαλάσσιου πάρκου κ. David Wachenfeld ήταν η μεγαλύτερη καταστροφή κοραλλιογενή ύφαλου που είχε δει. Θα χρειαστούν τουλάχιστον 20 χρόνια για την πλήρη αποκατάσταση του υφάλου σύμφωνα με τον κ.Wachenfeld. Οι Αυστραλιανές Αρχές διερευνούν το ατύχημα για τυχόν παραβάσεις του νόμου.

“Έκθεση: Σχεδόν όλοι οι παγετώνες της Αυστρίας συρρικνώθηκαν το 2009“ Πηγή: The Independent, AFP, 11 Απριλίου 2010

Το 90% των Aυστριακών παγετώνων συρρικνώθηκαν το 2009 έως και 46 μέτρα (150 πόδια), κατά την αυστριακή Αλπική Ένωση (OeAV). Σύμφωνα με την έκθεση που παρουσιάστηκε 85 από τους 96 παγετώνες είχαν συρρικνωθεί κατά το περασμένο έτος. Οι μεγαλύτερες αλλαγές παρατηρήθηκαν στην κοιλάδα Oetz. Αξιοσημείωτο αποτελεί η δήλωση κ. Andrea Fischer από το Πανεπιστημίου του Innsbruck που προμηνύει το μέλλον αναφέροντας ότι η έλλειψη νέου πάγου σε συνδυασμό με τις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού, θα οδηγήσει σε σοβαρή συρρίκνωση των παγετώνων.

“Οι ανθρώπινες δραστηριότητες οδήγησαν στην κλιματική αλλαγή” Πηγή: BBC NEWS, Pallab Ghosh, 5 Μαρτίου 2010

Σύμφωνα με μια βρετανική έρευνα, με κύριο υπεύθυνο τον Δρ Peter Stott, γίνεται όλο και πιο σαφές ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες προκαλούν την κλιματική αλλαγή. Η ανάλυση, που δημοσιεύθηκε στην Wiley Interdisciplinary Reviews Climate Change Journal, παρουσίαζε 110 ερευνητικές εργασίες για το θέμα. Ήταν η πρώτη φορά που υπήρχαν πολλές αποδείξεις για την συμμετοχή του ανθρώπου στην αλλαγή του κλίματος. “Δεν είχαμε μέχρι τώρα εξέτασε λεπτομερώς πώς το κλιματικό σύστημα άλλαζε”, λέει ο Δρ Stott. Δεν είναι μόνο η αύξηση της θερμοκρασίας αλλά και η μείωση του Αρκτικού πάγου, η αλλαγή του ρυθμού των βροχοπτώσεων. Όλες αυτές οι διαφορετικές πτυχές του κλιματικού συστήματος οδηγούν στο συμπέρασμα της ανθρώπινης επιρροής στο κλίμα μας.” επισήμανε ο Δρ Stott. Η μελέτη της Met Office ανέφερε ότι ήταν πιο δύσκολο να βρεθεί μια σταθερή σχέση μεταξύ της αλλαγής του κλίματος και μεμονωμένων ακραίων καιρικών φαινόμενων.

“Δώστε φωνή στους πολίτες” Πηγή:The Independent, 13 Απριλίου 2010, AFP

Ένα εναλλακτικό “συνέδριο πολιτών” αναφορικά με την κλιματική αλλαγή συγκάλεσε ο σοσιαλιστής Πρόεδρος της Βολιβίας Evo Morales. Θα πραγματοποιηθεί 20 - 22 Απριλίου στην Cochabamba και αναμένεται να έχει μεγάλη συμμετοχή από κυβερνητικούς και μη αντιπροσώπους πολλών χωρών. Το συνέδριο έχει στόχο να “δώσει φωνή στους πολίτες” για την αλλαγή του κλίματος μετά την κατά γενική ομολογία αποτυχία της Συνόδου κορυφής της Κοπεγχάγης. Βασικός σκοπός είναι να παρουσιαστούν νέες προτάσεις για το κλίμα από διάφορους παράγοντες, ώστε να επηρεάσουν ουσιαστικά την επόμενη Σύνοδο Κορυφής για το Κλίμα που θα πραγματοποιηθεί τον Δεκέμβριο στο Μεξικό.

Πηγή: The Independent, Nina Lakhani, 21 Μαρτίου 2010

Το Ηνωμένο Βασίλειο αντιμετωπίζει πρόστιμο 300 εκατομμύρια λίρες μετά την αποτυχία για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ αναφορικά με την ρύπανση. Φυσικά οι Βρετανοί πληρώνουν το τίμημα με καρδιακές παθήσεις, άσθμα και καρκίνο. Περισσότεροι από 50.000 άνθρωποι πεθαίνουν πρόωρα στη Βρετανία κάθε χρόνο, και χιλιάδες άλλοι υποφέρουν από σοβαρές ασθένειες εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, σύμφωνα με κοινοβουλευτική έκθεση που δημοσιεύθηκε. Εντυπωσιακό αποτελεί το γεγονός ότι 5,5 εκατομμύρια άνθρωποι λαμβάνουν αγωγή για το άσθμα, και περισσότεροι από 90.000 άνθρωποι είχαν εισαχθεί στο νοσοκομείο λόγω της νόσου στην Αγγλία το 2008/09. Η Βρετανία αποτελεί την χειρότερη πηγή εκπομπής ρύπων στην Ευρώπη, σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO). Παρά τη μείωση κατά το ήμισυ σχεδόν των εκπομπών από το 1990, η Βρετανία αναμένεται να μην επιτύχει το στόχο της ΕΕ για τα οξείδια του αζώτου μέχρι το 2010. Τον περασμένο Δεκέμβριο, η ΕΕ απέρριψε την αίτηση από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Τροφίμων και Αγροτικών Υποθέσεων (DEFRA) να δώσει στο Λονδίνο περισσότερο χρόνο για να ανταποκριθεί στο στόχο. Η Κοινή Ελεγκτική Επιτροπή Περιβάλλοντος(EAC) αναμένεται να εκδώσει καταδικαστική κριτική κατά του Ηνωμένου Βασιλείου για την αποτυχία του να θέσει ως προτεραιότητα την ποιότητα του αέρα. Η βρετανική κυβέρνηση θα κληθεί επίσης να εξηγήσει γιατί εκατομμύρια λίρες έχουν δαπανηθεί στην ευαισθητοποίηση των πολιτών και των επιχειρήσεων σε θέματα σχετικά με την παχυσαρκία, το παθητικό κάπνισμα και το αλκοόλ, αλλά όχι την ποιότητα του αέρα - ακόμη και αν το κόστος για την ανθρώπινη ζωή είναι πολύ μεγαλύτερο.

Συγκεκριμένα ο Dr. Frank Kelly, καθηγητής περιβαλλοντικής υγείας στο King’s College του Λονδίνου, δήλωσε ότι:

«Έχουμε χτυπήσει το τύμπανο της επιστημονικής κοινότητας εδώ και 10 χρόνια και τώρα πρέπει να αντιμετωπιστεί πιο σοβαρά το πρόβλημα από την κυβέρνηση, ιδιαιτέρως μετά από αυτή την αρνητική έκθεση.... Θα πρέπει να οργανωθεί άμεση μια μεγάλη εκστρατεία για την ενημέρωση των πολιτών, διότι αν είχαν μια ιδέα για τις επιπτώσεις της κακής ποιότητας του αέρα στα παιδιά τους, τότε θα σταματούσαν να περιμένουν έξω από την πύλη του σχολείου με τα μεγάλα αυτοκίνητά τους. Ίσως η απειλή των τεράστιων προστίμων από την ΕΕ να τραβήξει τελικά την προσοχή της κυβέρνησης”. Τα τελευταία χρόνια υλοποιήθηκαν από την Βρετανική κυβέρνηση μια σειρά μέτρων και έγιναν σημαντικές επενδύσεις στις δημόσιες μεταφορές και την παροχή κινήτρων μέσω του ειδικού φόρου κατανάλωσης των οχημάτων για τα λιγότερο ρυπογόνα οχήματα. Δυστυχώς δεν ήταν αρκετά και οι Λονδρέζοι ζουν με τη χειρότερη ποιότητα του αέρα στη Μεγάλη Βρετανία.

“ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ: 0,7 βαθμούς Κελσίου θερμότερη κατά τα τελευταία 50 χρόνια” Πηγή:The Independent , 15 Μαρτίου 2010

Είναι ορατές πλέον οι ενδείξεις για την αλλαγή του κλίματος και ειδικότερα όλοι στην Αυστραλία έχουν αντιληφθεί την άνοδο της θερμοκρασίας στην χώρα τους τα τελευταία 50 χρόνια, σύμφωνα με δήλωση του επικεφαλή του Κοινωφελές Επιστημονικού και Βιομηχανικού Ερευνητικού Οργανισμού (CSIRO) κ. Megan Clark. Σύμφωνα με τον Οργανισμό και σε συνδυασμό με μια έκθεση Μετεωρολογίας ακολουθεί νέα συζήτηση για την κλιματική αλλαγή μετά τις ελλείψεις που εντοπίστηκαν από τον ΟΗΕ πριν και μετά την περιβαλλοντική διάσκεψη του Δεκεμβρίου στην Σύνοδο Κορυφής στην Κοπεγχάγη. Σύμφωνα με την έκθεση που παρουσιάστηκε φαίνεται ότι η στάθμη της θάλασσας αυξάνεται κατά 10 χιλιοστά (0,3 έως 0,4 ίντσες) το χρόνο, ενώ οι βροχοπτώσεις είναι αισθητά υψηλότερες σε ορισμένες περιφέρειες και χαμηλότερες σε κάποιες άλλες. Αναγνωρίζεται ότι η ταχεία αύξηση της θερμοκρασίας έγινε κατά την διάρκεια της βιομηχανικής επανάστασης, με πιθανό συμπέρασμα ότι αυτά τα δύο συνδέονται. Τέλος, η αλλαγή του κλίματος είναι πιθανό να αποτελέσει μείζον θέμα στις επερχόμενες εκλογές στην Αυστραλία.

28

29

«Η μεθοδολογία υπολογισμού του ΑNEMOY για τη δημιουργία βιώσιμων AΙΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ» Συνέδριο TEE με θέμα: «Ενέργεια: Σημερινή εικόνα – Σχεδιασμός – Προοπτικές», Ξενοδοχείο DIVANI CARAVEL 8, 9 και 10 Μαρτίου 2010 Δρ. Γεώργιος Σακελλαρίδης, τ. Υποδιοικητής και Διευθυντής Ερευνών ΕΜΥ (1992-2005), Βασίλης Κωστόπουλος, Σμήναρχος (ε.α) Μετεωρολόγος, συνεργαζόμενος ερευνητής στη Μονάδα Διαστημικών Προγραμμάτων του Ε.Κ. Αθηνά¨, Δρ. Θεαγένης Χαραντώνης, Διευθυντής Ερευνών ΕΜΥ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Οι άνεμοι της τρισδιάστατης ατμόσφαιρας και ειδικότερα οι επιφανειακοί άνεμοι παρουσιάζουν μεγάλη χωρική και χρονική μεταβλητότητα, που συνδέεται με το ανάγλυφο και την όλη δομή της τρισδιάστατης ατμοσφαιρικής ροής. Στη διεθνή μετεωρολογική πρακτική η εκτίμηση του ανεμολογικού πεδίου είναι ένα μέρος της διαδικασίας που προετοιμάζει τα δεδομένα εισόδου στα ατμοσφαιρικά μοντέλα πρόγνωσης. Η διαδικασία αυτή καλείται ανάλυση των δεδομένων και περιλαμβάνει σε πρώτο επίπεδο τη συλλογή κάθε διαθέσιμης μετεωρολογικής πληροφορίας ως και τη πρωταρχική διόρθωση των σφαλμάτων .Σε δεύτερο επίπεδο τη δημιουργία της 4-DVAR ανάλυσης των δεδομένων. Η διαδικασία της ανάλυσης δημιουργεί τις αρχικές συνθήκες για τα επιχειρησιακά ατμοσφαιρικά μοντέλα πρόγνωσης της ατμοσφαιρικής ροής. Στο στάδιο αυτό με την βοήθεια των μοντέλων πρόγνωσης οι εξισώσεις ολοκληρώνονται σε χρονικά διαστήματα προς τα εμπρός και πίσω (forward - backward) με σκοπό την εισαγωγή όλων των διατιθέμενων παρατηρήσεων εντός των χρονικών διαστημάτων και την διόρθωση της ανάλυσης της χρονικής στιγμής που αρχίζει η ολοκλήρωση των εξισώσεων. Γενικά το δεύτερο επίπεδο δημιουργεί την ανάλυση. Οι χρονοσειρές της ανάλυσης του πεδίου του ανέμου χρησιμοποιούνται για τη κλιματολογία του ανέμου στη κλίμακα της ανάλυσης. Στη παρούσα εργασία προτείνεται μια περαιτέρω προσαρμογή του ανέμου στα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά της προς εξέταση περιοχής με τη χρήση μη υδροστατικών μοντέλων όπως το LM-COSMO, το RAMS , το Aladin, το MF5 με σκοπό βέλτιστη προσέγγιση του ανεμολογικού πεδίου της προς εξέταση περιοχής.

Εισαγωγή Οι άνεμοι της τρισδιάστατης ατμόσφαιρας και ειδικότερα οι επιφανειακοί άνεμοι παρουσιάζουν μεγάλη χωρική και χρονική μεταβλητότητα, που συνδέεται με το ανάγλυφο και την όλη δομή της τρισδιάστατης ατμοσφαιρικής ροής. Στη χώρα μας, εξαιτίας της πολυπλοκότητας του ανάγλυφου, οι διακυμάνσεις της έντασης και τις διεύθυνσης του ανέμου είναι μεγαλύτερες και έτσι τόσο το μέγεθος των χρησιμοποιούμενων χρονοσειρών αλλά και η πυκνότητα του δικτύου ανεμολογικών παρατηρήσεων θα πρέπει να είναι ακόμα μεγαλύτερα. Στη διεθνή μετεωρολογική πρακτική έχει καθιερωθεί εδώ και δεκαετίες μια συγκεκριμένη μεθοδολογία προσέγγισης του ανεμολογικού πεδίου σε τρία επίπεδα.επίπεδο ).

Παγκόσμιο Σύστημα Παρατήρησης Το πρώτο επίπεδο είναι η συλλογή όλων των μετεωρολογικών παρατηρήσεων από το Παγκόσμιο Σύστημα Παρατήρησης (GLOBAL OBSERVING SYSTEM-GOS). Το παγκόσμιο σύστημα παρατήρησης παρέχει από τη γη και το διάστημα παρατηρήσεις από την ατμόσφαιρα, τους ωκεανούς

και την επιφάνεια του εδάφους. Η οργάνωση του παγκόσμιου συστήματος παρατήρησης και των συστατικών του είναι υπό την ευθύνη του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (World Meteorological Organization-WMO). Με τον όρο μετεωρολογική παρατήρηση αναφερόμαστε στη μέτρηση των συνθηκών του περιβάλλοντος και στις τιμές των διαφόρων περιβαλλοντικών παραμέτρων (άνεμος, θερμοκρασία, ατμοσφαιρική πίεση, υδρομετέωρα, ηλιακή ακτινοβολία, νέφωση) που ισχύουν σε διάφορα σημεία του πλανήτη. Οι παρατηρήσεις ακολουθούν ενιαία τεκμηρίωση αλλά και χρόνο εκτέλεσης για όλες τις χώρες του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού και χρησιμοποιούνται για τη συνεχή παρακολούθηση του καιρού αλλά και τη πρόγνωση του αφού τροφοδοτούν τις αρχικές συνθήκες των αριθμητικών μοντέλων καιρού. Οι χρονοσειρές των παρατηρήσεων χρησιμοποιούνται για εφαρμογές του κλίματος, συμπεριλαμβανομένης της ανίχνευσης και της εξέλιξης των αλλαγών στο παγκόσμιο κλιματολογικό σύστημα σε μια μακροπρόθεσμη βάση.

ΣΧΗΜΑ 1

Παγκόσμιο Σύστημα Παρατήρησης

Σε ότι αφορά τις τεχνολογίες/υποσυστήματα που χρησμοποιούνται στο Παγκόσμιο Σύστημα Παρατήρησης και παρέχουν μετρήσεις των μετεωρολογικών παραμέτρων (και ανέμου) αυτές περιλαμβάνουν: Τις παρατηρήσεις της επιφάνειας της γης από ένα αριθμό 11.000 περίπου μετεωρολογικών σταθμών επιφανείας. Τις παρατηρήσεις ανώτερης ατμόσφαιρας από ένα δίκτυο 900 περίπου σταθμών ανώτερης ατμόσφαιρας οι οποίοι χρησιμοποιώντας ειδικό εξοπλισμό αισθητήρων που εξαπολύεται με μικρά αερόστατα (μπαλόνια) και επικοινωνεί με επίγεια συστήματα radar κάνουν παρατηρήσεις κάθε 12 ώρες (0000UTC και 1200UTC). Τις ωκεάνιες παρατηρήσεις από ένα αριθμό πλοίων που διεξάγουν αντίστοιχες παρατηρήσεις με αυτές του δικτύου των σταθμών της επιφανείας της γης. Σε αρκετές θάλασσες (κυρίως κοντά στις ακτές) έχουν εγκατασταθεί ειδικοί πλωτήρες αλλά και παρασυρόμενοι από τα θαλάσσια ρεύματα σημαντήρες. Τις παρατηρήσεις από 3000 περίπου πολιτικά αεροσκάφη που κατά τη διάρκεια των πτήσεων καταγράφουν με ειδικά όργανα άνεμο και θερμοκρασία σε διάφορα ύψη Τις παρατηρήσεις από το σύστημα δορυφόρων παρατήρησης που αποτελείται από Γεωστατικούς Δορυφόρους και Δορυφόρους πολικής τροχιάς. Τις παρατηρήσεις από άλλες πλατφόρμες παρατήρησης όπως οι μετρητικές συσκευές για τις παλίρροιες, τα επίγεια συστήματα αισθητήρων για τη μέτρηση της κατακόρυφης κατατομής του ανέμου (wind profilers) και τα μετεωρολογικά RADAR τεχνολογίας Doppler που εκτός από μετρήσεις αετού (υδρομετεώρων) παρέχει μετρήσεις ταχύτητας ανέμου.

Ανάλυση δεδομένων Το δεύτερο επίπεδο είναι η συγκέντρωση όλων των παρατηρήσεων της ίδιας χρονικής στιγμής και δημιουργία της 4-DVAR ανάλυσης των δεδομένων. Η διαδικασία της ανάλυσης δημιουργεί τις αρχικές συνθήκες για τα επιχειρησιακά ατμοσφαιρικά μοντέλα πρόγνωσης της ατμοσφαιρικής ροής. Στο στάδιο αυτό με την βοήθεια των μοντέλων πρόγνωσης οι εξισώσεις ολοκληρώνονται σε χρονικά διαστήματα προς τα εμπρός και πίσω (forward - backward) με σκοπό την εισαγωγή όλων των διατιθέμενων παρατηρήσεων εντός των χρονικών διαστημάτων και την διόρθωση της ανάλυσης της χρονικής στιγμής που αρχίζει η ολοκλήρωση των εξισώσεων. Το δεύτερο επίπεδο δημιουργεί τις αρχικές συνθήκες που χρησιμοποιούνται για το τρέξιμο των παγκόσμιων αριθμητικών μοντέλων καιρού. Οι χρονοσειρές της ανάλυσης του πεδίου του ανέμου χρησιμοποιούνται για τη κλιματολογία του ανέμου στη κλίμακα της ανάλυσης. Χρησιμοποιώντας την ανάλυση του παγκόσμιου μοντέλου που τρέχει στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Μεσοπρόθεσμων προγνώσεων Καιρού (European Center for Medium Range Weather Forecast- ECMWF) για μια δεκαετία, υπολογίσθηκε η ένταση και η διεύθυνση του ανέμου σε ένα πλέγμα με 8181 σημεία (=81*101), που καλύπτουν τη χώρα μας. Στα αποτελέσματα του παραπάνω μοντέλου βασίζονται οι προγνώσεις των Ευρωπαϊκών Μετεωρολογικών Υπηρεσιών και σε αυτό οφείλεται (κατά κύριο λόγο) η αύξηση της αξιοπιστίας των προγνώσεων τη τελευταία 20ετία.

30

31

Για κάθε ένα σημείο του προαναφερόμενου πλέγματος και στις στάθμες των 10, 30, 60 και 100m υπολογίστηκαν ανά εξάωρο κάθε ημέρας της περιόδου από 1-1-1991 μέχρι και 31-122000 (συνοπτικές ώρες 00, 06, 12 και 18 UTC) οι συνιστώσες U και V του ανέμου και από αυτές το μέτρο (ένταση) και η επικρατούσα διεύθυνση.

Καθοριστικό ρόλο στην «ποιότητα» της εκτίμησης του αιολικού δυναμικού παίζει και η διακριτική ικανότητα των μοντέλων. Όσο μεγαλύτερη είναι η διακριτική τους ικανότητα (που σημαίνει όσο μικρότερες είναι οι αποστάσεις μεταξύ των σημείων του πλέγματος), τόσο καλύτερα μπορεί το μοντέλο να “δει” διαταραχές μικρότερης τάξης.

ΣΧΗΜΑ 2 Κλιματολογία αιολικού δυναμικού από τις αρχικές συνθήκες της περιόδου 1990-2000 του Ευρωπαϊκού Μοντέλου στα 30 και στα 100 μέτρα

ΣΧΗΜΑ 5α, β

Παγκόσμιο Σύστημα Παρατήρησης

Wind 10m 42 UTC [knots]

Το τρίτο επίπεδο είναι η μοντελοποιήση του ανέμου με επιχειρησιακά μοντέλα μικρής κλίμακας όπως το LM-COSMO, το RAMS , το Aladin, το MF5 με σκοπό τη περαιτέρω προσαρμογή στη κλίμακα του ανεμολογικού πεδίου της προς εξέταση περιοχής. Με τον όρο Αριθμητικό Μοντέλο Καιρού, εννοούμε ένα «κλειστό» σύστημα εξισώσεων που «μοντελοποιούν» την εξέλιξη των ατμοσφαιρικών – φυσικών φαινομένων. Οι εξισώσεις αυτές είναι μια εφαρμογή των εξισώσεων της υδροδυναμικής στην ατμόσφαιρα με τις φυσικές διεργασίες που συμβαίνουν σε αυτή (σχήμα 3). Ορισμένες από τις εξισώσεις έχουν σαν μεταβλητή τον χρόνο και μάλιστα η μεταβολή των παραμέτρων δίνεται σαν συνάρτηση της μεταβολής dt (ή Δt) του χρόνου και κατά την επίλυση των εξισώσεων γίνεται η παραδοχή ότι

Ένα πρώτο χαρακτηριστικό παράδειγμα της μεγάλης επίδρασης της διακριτικής ικανότητας είναι η παράσταση της ορογραφίας στο μοντέλο, που σε διακριτική ικανότητα 7.5km έχει την μορφή του σχήματος 5.α, όπου ο Υμηττός στην Αττική δεν ξεπερνά τα 800m, ενώ με διακριτική ικανότητα 2.5Km (σχήμα 5.β) το ύψος του Υμηττού ξεπερνά τα 1100m,

Απεικόνηση του Υμηττού με διακριτική ικανότητα 7.5 και 2.5 km αντίστοιχα

«τα πάντα συμβαίνουν» σε διακριτές χρονικές στιγμές, που «απέχουν» μεταξύ τους κατά Δt. Επειδή η μεγάλη διακριτική ικανότητα στα παγκόσμιας κλίμακας μοντέλα, καθιστά τον αριθμό των σημείων του πλέγματος (σχήμα 4) τεράστιο και επομένως χρονοβόρα την επίλυσή τους, τα τελευταία χρόνια γίνεται ολοένα και μεγαλύτερη χρήση των Περιοχικών Μοντέλων, γνωστών και σαν LAM (Limited Area Models). Η λειτουργία των LAM έγκειται στην επιλογή μιας σχετικά μικρής περιοχής ενδιαφέροντος στην οποία χρησιμοποιείται ‘πυκνό’ πλέγμα, με μικρή διακριτική ικανότητα. Το σύστημα των εξισώσεων λύνεται στα σημεία του νέου πλέγματος, με την παραδοχή ότι στα άκρα της περιοχής του τοπικού μοντέλου, η λύση ταυτίζεται με αυτήν του παγκόσμιου μοντέλου, δίνοντας με τον τρόπο αυτό τις απαιτούμενες συνοριακές συνθήκες (Boundary Conditions). Καναλισμός πεδίου του ανέμου που δημιουργείται οροσειρές της Κρήτης.

ΣΧΗΜΑ 5

πολύ κοντά στο πραγματικό του ύψος. Μια τέτοια διαφοροποίηση μπορεί να δώσει σημαντικές διαφορές στην εκτίμηση του αιολικού δυναμικού, αφού δεν λαμβάνονται με τη σωστή διάστασή τους τα φαινόμενα εμποδισμού ήκαναλισμού (σχήμα 6) της ροής του ανέμου. Προφανώς πηγαίνοντας σε μικρότερη κλίμακα επίλυσης των εξισώσεων χρειάζεται καλύτερη ανάλυση ως και εισαγωγή αναλυτικότερης φυσικής με έμφαση στις μη υδροστατικές διεργασίεπου ισχύουν σε μικρότερες κλίμακες ατμοσφαιρικής ροής. Κατά την ολοκλήρωση των μοντέλων πρόγνωσης με την εισαγωγή της αναλυτικότερης τοπογραφίας και γεωμορφολαναγκάζεται η ατμοσφαιρική ροή να ακολουθήσει τη δυναμική των εξισώσεων ολοκλήρωσης μεαποτέλεσμα τη καλύτερη προσομοίωση του πεδίου του ανέμου. Τα προγνωστικά αποτελέσματα των περιοχικών μοντέλων γίνονται περισσότερο αξιόπιστα μετά από έξι ώρες ολοκλήρωσης καθότι έχουν απαλλαγή από σφάλματα ισορροπίας μεταξύ των πεδίων μάζας και ταχύτητας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1 Χαραντώνης Θ., Σακελλαρίδης Γ, .Κωστόπουλος Β. 2005: Στρατηγική για την ενέργεια και η εκτίμηση του Αιολικού δυναμικού της Ελλάδας. Ε&Τ, Μηνιαία Ενημερωτική Έκδοση της ΓΓΕΤ, Τεύχος 6/Φεβρουάριος 2005.

2 Ανδρεάκος Δ. 1980: Μια πρώτη εκτίμηση του αιολικού δυναμικού της χώρας. Πρακτικά συνεδρίου Αιολικής Ενέργειας & Βιομηχανικής Αεροδυναμικής pp 1/23-50 Ε.Μ.Π 1980.

3 Χαραντώνης Θ., Παπασταμόπουλος Ι. 1982: Θεωρητικό μοντέλο προσαρμογής της εντάσεως του ανέμου στην επιφάνεια και τα 900mbs στην Αθήνα. Διατριβή μεταπτυχιακού Μετεωρολογίας.

4 Α. Κακούρος: Μεταβολή των ανέμων καθ’ ύψος από επιφάνεια μέχρι και τα 1000m. (Μελέτη EMY) 5 Stewart D.,A. and Essenwarnger, O.,M. 1978: Frequency Distribution of Wind Speed Near the Surface. Jour. Appl.

Meteorology vol. 17 pp 1633-1642. Φυσικές διεργασίες των αριθμητικών μοντέλων καιρού ΣΧΗΜΑ 3

Το τρισδιάστατο πλέγμα σημείων ενός παγκόσμιου μοντέλου ΣΧΗΜΑ 4

6 JUSTUS, C.,G. 1978: Nationwide Assessment of Potential Output from Wind Powered Generators. Applied Meteor.

June 1978.

32

33

Επιμέλεια ΚΩΣΤΑΣ ΓΚΑΡΑΚΗΣ

Ηλεκτροκίνηση:

Ο Γύρος της Γης με Εντυπωσιακό «Ηλιακό Πλοίο» Το μεγαλύτερο «ηλιακό πλοίο», που κινείται εξ ολοκλήρου με ηλιακή ενέργεια, παρουσίασαν χθες στο Κίελο της Γερμανίας οι κατασκευαστές του, που σκοπεύουν να πραγματοποιήσουν με αυτό περίπλου της Γης το 2011. «Τα συναισθήματά μου δεν περιγράφονται καθώς βλέπω μπροστά μου το πλοίο για το οποίο τόσα όνειρα έχω κάνει», είπε χθες ο σχεδιαστής και κυβερνήτης του PlanetSolar Ραφαέλ Ντομζάν. Το εντυπωσιακά σχεδιασμένο καταμαράν, μήκους 31 μέτρων και πλάτους 15, πλέει με ταχύτητα 15 κόμβων, ενώ μπορεί να φιλοξενήσει 50 επιβάτες στο ταξίδι του γύρω από τη Γη. Το φουτουριστικό σκάφος, που μπορεί να «ξεδιπλώνει» πλευρικά πτερύγια, ενισχύοντας την ευστάθειά του, διαθέτει 500 τετραγωνικά μέτρα ηλιακών συλλεκτών στο κατάστρωμά του, αλλά και πάλλευκο πιλοτήριο στο μέσον της υπερκατασκευής.

H ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΛΥΣΗ αλλά για ... μεθαύριο Η πληθώρα «επαναφορτιζόμενων» ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων που παρουσιάστηκαν στο Ντιτρόιτ, αναζωπύρωσε τη συζήτηση για τη μορφή της ηλεκτροκίνησης που θα είναι οικονομοτεχνικά εφικτή τα ερχόμενα χρόνια. Αυτό που απασχολεί περισσότερο τόσο τους κατασκευαστές όσο και τους υποψήφιους αγοραστές είναι οι εξωφρενικές τιμές των μοντέλων που παρουσιάζονται. Η Daimler Βenz, για παράδειγμα, διαθέτει τα ηλεκτρικά Smart στη Γερμανία μόνο για leasing αντί 700 ευρώ τον μήνα. Τιμή που αντιστοιχεί με αυτή της χρονομίσθωσης μιας ΒΜW της σειράς 7! Τιμή πώλησης δεν τολμούν καν να ανακοινώσουν. Πώς αλήθεια να τολμήσουν, όταν φημολογείται ότι μόνο οι μπαταρίες που χρησιμοποιεί αυτό το Smart κοστίζουν πάνω από 10.000 ευρώ! Και επιδοτήσεις της τάξεως των 10.000 ευρώ για αγορά ηλεκτροκίνητου αυτοκινήτου, όπως εφαρμόζει η ιαπωνική κυβέρνηση, είναι αμφίβολο αν μπορούν να γίνουν πολιτικά αποδεκτές στην Ευρώπη σε περίοδο γενικευμένης οικονομικής κρίσης. Σαν να μην έφθανε η ακρίβεια, έχουμε τώρα και τους διαχειριστές των ηλεκτρικών δικτύων που προειδοποιούν ότι η ηλεκτροκίνηση, έτσι όπως διαφημίζεται, είναι ανέφικτη (και) για τεχνικούς λόγους. Διότι μια επαναφόρτιση «6 χιλιομέτρων την ώρα» (δηλαδή σε μία ώρα οι μπαταρίες αποθηκεύουν ενέργεια ικανή να κινήσει το αυτοκίνητο για 6 χλμ.) απαιτεί κατανάλωση 1,4 κιλοβατώρων. Ένα αμερικανικό νοικοκυριό όμως καταναλώνει με όλες τις συσκευές να λειτουργούν στο φουλ (κλιματισμό, φούρνο, πλυντήριο κτλ.) μόλις 30% περισσότερη ενέργεια. Αν ο ιδιοκτήτης του αυτοκινήτου επιθυμεί πιο γρήγορη επαναφόρτιση, της τάξεως των «20 χλμ. την ώρα», αυτό αντιστοιχεί στην κατανάλωση αιχμής τριών νοικοκυριών! Φυσικό είναι οι μελλοντικοί ιδιοκτήτες αυτοκινήτων να θέλουν να εκμεταλλευτούν το νυχτερινό τιμολόγιο. «Αν όμως βάλουν όλοι το αυτοκίνητό τους στην πρίζα αυτή την ώρα, εμένα θα μου... τιναχθούν οι μετασχηματιστές» σχολιάζει στέλεχος της καλιφορνέζικης εταιρείας ηλεκτρι-σμού Southern California Εdison στην Καλιφόρνια άλλωστε ξέρουν από μπλακ άουτ... Και προσθέτει: «Για τους διαχειριστές του δικτύου διανομής οι νυκτερινές ώρες είναι η περίοδος που το δίκτυο - καλώδια, και κυρίως μετασχηματιστές - έχει την ευκαιρία λόγω της χαμηλής κατανάλωσης να “κρυώσει” ώστε να μπορεί την επόμενη μέρα να ανταποκριθεί στις καταναλώσεις αιχμής. Δεν έχουμε ιδέα τι θα συμβεί αν κάνουμε τη νύχτα μέρα»! Η ειρωνεία είναι ότι εκεί όπου τα δίκτυα έχουν καλύτερη δυναμικότητα, δηλαδή στα κέντρα των πόλεων, δεν θα υπάρχουν πρίζες! Αντίθετα, στα περίχωρα επηρεάζεται περισσότερο το δίκτυο αν μπουν στην πρίζα μερικές εκατοντάδες αυτοκίνητα. Εις επίρρωσιν αυτών των δυσκολιών η εταιρεία Νissan που

θα ξεκινήσει τις πωλήσεις του απολύτως ηλεκτροκίνητου μοντέλου Leaf το ερχόμενο φθινόπωρο, ανακοίνωσε στο Ντιτρόιτ ότι σε ό,τι αφορά τις ΗΠΑ, μαζί με το αυτοκίνητο σε συνεργασία με την εταιρεία εφαρμογών ΑeroVironment θα καλύπτει το κόστος και της ηλεκτρικής εγκατάστασης επαναφόρτισής του. Ο Μαρκ Πέρι, υπεύθυνος για τις πωλήσεις του μοντέλου στις ΗΠΑ, τόνισε: «Θέλουμε να συμπαρασταθούμε στον αγοραστή και να αποφύγουμε την εντύπωση ότι τώρα που το αγόρασες, βρες πρίζα να το φορτίσεις»! Θετικές είναι οι εμπειρίες από την Ιαπωνία, με την εγκατάσταση «αντλιών ηλεκτρισμού» σε διάφορα σημεία της πόλης. Η δυνατότητα επαναφόρτισης καθησυχάζει τους ιδιοκτήτες ότι δεν θα «μείνουν στον δρόμο»και στην προκειμένη περίπτωση δεν τους σώζει το μπιντονάκι με τη βενζίνη! Τα πρώτα στατιστικά στοιχεία δείχνουν, όμως, ότι με αυτή τη σιγουριά οι οδηγοί αδειάζουν τις μπαταρίες πιο γρήγορα από όσο είχε αρχικά υπολογισθεί και ότι χρειάζονται επομένως πρόσθετες βραδινές κιλοβατώρες για την επαναφόρτισή τους. Φαύλος κύκλος... Ολα δείχνουν ότι σε πρώτη φάση τα μικρά «επαναφορτιζόμενα» ηλεκτροκίνητα μοντέλα θα προσφέρονται προς ενοικίαση με την ώρα, την ημέρα, την εβδομάδα ή τον μήνα σε κεντρικά σημεία όπως σιδηροδρομικούς σταθμούς και αεροδρόμια, για μετακινήσεις μέσα στις μεγαλουπόλεις. Τα σενάρια περί πωλήσεων αφορούν μόνο λίγους ρομαντικούς αγοραστές με παχύ πορτοφόλι. Η επιδότηση της αγοράς από τις κυβερνήσεις, στον βαθμό μάλιστα που θα επωφεληθούν κατασκευαστές από άλλες χώρες, μοιάζει απίθανη. (Από την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, 23/01/2010)

Ουραγός η Ελλάδα στην Κατασκευή και Εγκατάσταση Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων Mε αλματώδεις ρυθμούς αναπτύσσεται η ευρωπαϊκή αγορά υπεράκτιων αιολικών πάρκων, η οποία έχει βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των μεγαλύτερων εταιρειών ηλεκτρισμού.

H τοποθέτηση μεγάλης κλίμακας ανεμογεννητριών σε αβαθή νερά, παρά το υψηλότερο κόστος κατασκευής σε σχέση με την εγκατάσταση αιολικών πάρκων στη στεριά (μέχρι και 50% ακριβότερα), κερδίζει συνεχώς έδαφος, μετά και τη σημαντική οικονομική υποστήριξη της E. E. και τα οικονομικά κίνητρα των κρατών - μελών (υψηλή επιδότηση τιμή της παραγόμενης κιλοβατώρας). Tα στοιχεία που παρουσίασε την περασμένη εβδομάδα ο Ευρωπαϊκός Σύνδεσμος Αιολικής Ενέργειας (EWEA) πιστοποιούν τη σημαντική ανάπτυξη και δυναμική του

κλάδου, που άνοιξε το 1991 η πρωτοπόρος Δανία με την εγκατάσταση του πρώτου υπεράκτιου πάρκου στο Vindeby, αποτελούμενου από έντεκα ανεμογεννήτριες συνολικής ισχύος 450 kW. Σήμερα, η E.E. είναι ο παγκόσμιος ηγέτης στα υπεράκτια έργα, με 828 ανεμογεννήτριες και συνολική ισχύ 2.056 MW σε 38 διαφορετικά πάρκα που βρίσκονται σε εννέα χώρες.

Tο 2009 οκτώ νέα υπεράκτια πάρκα, αποτελούμενα από 199 ανεμογεννήτριες, με συνολική ισχύ 577 MW, συνδέθηκαν στο ευρωπαϊκό δίκτυο. Πρόκειται για αύξηση 54% σε σχέση με τα 373 MW που εγκαταστάθηκαν το 2008. Πάντως, η ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Πράσινης Ανάπτυξης (YΠEKA) εμφανίζεται ιδιαίτερα ένθερμη στην ανάπτυξη του τομέα υπεράκτιων πάρκων, καθώς εκτιμά ότι είναι απαραίτητη για την επίτευξη των δεσμευτικών στόχων της χώρας σε ό, τι αφορά τη διείσδυση των AΠE. Tο σχέδιο νόμου για τις AΠE που βρίσκεται στο στάδιο της διαβούλευσης προβλέπει αυξημένη τιμή για την ενέργεια που παράγεται από AΠE στα 104,85 ευρώ η μεγαβατώρα, έναντι 87,85 ευρώ η μεγαβατώρα της αιολικής ενέργειας που παράγεται από πάρκα στη στεριά. Παρά το γεγονός ότι η Eλλάδα δεν διαθέτει τα αβαθή νερά της Bόρειας Θάλασσας, παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι οι ελληνικές θάλασσες μπορούν να φιλοξενήσουν αιολικά πάρκα μικρότερης κλίμακας. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στην κορυφή βρίσκεται η Δανία με μερίδιο 44%, η οποία προσφάτως εγκαινίασε το μεγαλύτερο υπεράκτιο αιολικό πάρκο στον κόσμο, τόσο ως προς τον αριθμό των ανεμογεννητριών (91) όσο και προς την έκταση (35 τετραγωνικά χιλιόμετρα). Πρόκειται για το πάρκο Horns Rev 2, 30 χιλιόμετρα από τις δυτικές ακτές της Δανίας στη Bόρεια Θάλασσα. Δυναμικά στην αγορά έχουν μπει η Bρετανία, η Γερμανία, η Σκωτία, η Σουηδία, η Nορβηγία και η Oλλανδία. Σήμερα, 17 υπεράκτια πάρκα είναι υπό κατασκευήν στην Eυρώπη με συνολική ισχύ 3.500 MW, εκ των οποίων τα μισά κατασκευάζονται στις βρετανικές θάλασσες. Aλλα 52 έργα έχουν εξασφαλίσει άδειες κατασκευής συνολικής ισχύος περί τα 16.000 MW, με σχεδόν τη μισή από αυτήν την ισχύ να σχεδιάζεται στη Γερμανία. Σχέδια για συνολική ισχύ 100 GW βρίσκονται στο στάδιο του σχεδιασμού, τα οποία μπορούν να καλύψουν το 10% των αναγκών της Γηραιάς Hπείρου. Οι προβλέψεις για την Ελλάδα, απο την ΕWEA για το έτος 2020, στο αισιόδοξο σενάριο προβλέπουν την εγκατάσταση 200MW υπεράκτιων αιολικών πάρκων, απο τα συνολικά 8.500ΜW που συνολικά αναμένεται να εγκατασταθούν.

Κατασκευασμένο στα ναυπηγεία σκαφών αναψυχής Knierim Yacht Club του Κιέλου, ο πρωτότυπος σχεδιασμός του σκάφους του επιτρέπει την καλή και γρήγορη πλεύση, ακόμη και σε συνθήκες θύελλας και πολύ ψηλού κυματισμού. Το PlanetSolar θα καθελκυθεί επισήμως στα τέλη Μαρτίου στο λιμάνι του Αμβούργου, που θα γιορτάζει τότε τα 821 χρόνια ιστορίας του. Τον Απρίλιο του 2011 το σκάφος, που θα έχει έως τότε ολοκληρώσει τους δοκιμαστικούς του πλόες, θα ξεκινήσει τον περίπλου του πλανήτη. Παρότι οι δημιουργοί του PlanetSolar γνωρίζουν ότι η ηλιακή ενέργεια δεν πρόκειται να υποκαταστήσει τους κινητήρες ντίζελ στα εμπορικά και άλλα πλοία, φιλοδοξία τους είναι η προώθηση της ηλιακής ενέργειας και η ευαισθητοποίηση του κοινού για τις δυνατότητες των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. «Το PlanetSolar φιλοδοξεί να αποδείξει ότι είμαστε ικανοί να αλλάξουμε, ότι υπάρχουν λύσεις και ότι δεν είναι πολύ αργά. Οι σημερινές μας επιλογές θα καθορίσουν το μέλλον της ανθρωπότητας», αναφέρουν οι κατασκευαστές του πρωτοποριακού σκάφους σε δελτίο Τύπου. Τα δύο μέλη του πληρώματος του σκάφους των 60 τόνων σχεδιάζουν να κρατηθούν όσο γίνεται πιο κοντά στον Ισημερινό κατά τον περίπλου της Γης, σε μία προσπάθεια να εξασφαλίσουν όσο το δυνατόν περισσότερο ηλιακό φως. Η απόσταση των 40.000 χλμ. που θέλουν να καλύψουν οι σχεδιαστές του PlanetSolar θα τους κρατήσει στη θάλασσα περίπου 140 ημέρες, με τους διοργανωτές να εκτιμούν ότι το σκάφος θα επιτύχει μέση ταχύτητα οκτώ κόμβων την ώρα. Η προγραμματισμένη ρότα του PlanetSolar θα το οδηγήσει κατά μήκος του Ατλαντικού, διά μέσου της Διώρυγας του Παναμά, στον Ειρηνικό, τον Ινδικό και τέλος στη Μεσόγειο, μέσω του Σουέζ.

(Με πληροφορίες απο την εφημερίδα “Καθημερινή”, 23/1/2010)

(Από την εφημερίδα «Καθημερινή», 26/2/2010)

34

35

«Πράσινη» Ενέργεια στη Βόρεια Ευρώπη

Σήμερα, το μεγαλύτερο τέτοιο έργο είναι στην Ολμεντίγια της Ισπανίας και διαθέτει ισχύ 60 MW. Ακόμη περισσότερα φωτοβολταϊκά πάρκα μεγάλης κλίμακας σχεδιάζονται σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Αυστραλία και η Κίνα.

Ένα κολοσσιαίο δίκτυο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, κόστους 30 δισ. ευρώ, πρόκειται να στηθεί εντός της επόμενης δεκαετίας στη Βόρεια Ευρώπη από τις χώρες που βρέχονται από τη Βόρεια Θάλασσα. Το φιλόδοξο σχέδιο προβλέπει συνδυασμό των ανεμογεννητριών που λειτουργούν στις βόρειες ακτές της Σκωτίας με το τεράστιο δίκτυο ηλιακών συλλεκτών της Γερμανίας και συνένωση με την ενέργεια η οποία παράγεται από τα κύματα στις ακτές του Βελγίου και της Δανίας αλλά και με το δυναμικό των υδροηλεκτρικών σταθμών της Νορβηγίας. Το ηλεκτρικό ρεύμα από όλες αυτές τις πηγές θα διανέμεται με ένα τεράστιο δίκτυο υποθαλάσσιων, υπόγειων και υπέργειων αγωγών μήκους 6.000 χιλιομέτρων το οποίο σταδιακά θα μπορεί να καλύψει ολόκληρη την Ευρώπη. Πρόκειται για το πρώτο σημαντικό βήμα προς την υλοποίηση της ευρωπαϊκής δέσμευσης να καλύπτεται ως το 2020 το 20% των ενεργειακών αναγκών της Γηραιάς Ηπείρου από ανανεώσιμες πηγές. Oι κυβερνήσεις των εννέα χωρών που μετέχουν στο πρόγραμμα - Γερμανία, Γαλλία, Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο, Δανία, Σουηδία, Ιρλανδία, Βρετανία- ετοιμάζονται να αρχίσουν από τον προσεχή Σεπτέμβριο την εγκατάσταση γραμμών υψηλής τάσεως, οι οποίες κοστίζουν ακριβότερα από τους παραδοσιακούς αγωγούς εναλλασσόμενου ρεύματος, αλλά υφίστανται μικρότερες απώλειες κατά τη μεταφορά της ενέργειας σε μεγάλες αποστάσεις. Το σύνολο των εγκαταστάσεων που θα συνδεθούν στο δίκτυο θα παράγει περίπου 100 gigawatt ηλεκτρικής ενέργειας, μέγεθος ισοδύναμο με εκείνο της παραγωγής 100 μεγάλων μονάδων παραγωγής ενέργειας με πρώτη ύλη τον άνθρακα και ικανό να τροφοδοτήσει 30-40 εκατομμύρια νοικοκυριά. Το νέο υπερ-δίκτυο αναμένεται να εξαλείψει το πρόβλημα που παρουσίαζαν ως τώρα οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ως προς τη μεταβλητότητα και την αδυναμία πρόβλεψης της απόδοσής τους. Π.χ., αν στη Σκωτία δεν φυσάει, οι ανεμογεννήτριες θα κινούνται κατά πάσα πιθανότητα στην Ολλανδία. Έτσι θα επιτραπεί η ασφαλής και αξιόπιστη παροχή «πράσινης» ενέργειας σε ολόκληρη τη Γηραιά Ηπειρο. Ειδικά η σύνδεση με τη Νορβηγία θα λειτουργεί σαν μια γιγαντιαία «μπαταρία» της τάξεως των 30 GW αποθηκεύοντας καθαρή ηλεκτρική ενέργεια, η οποία θα χρησιμοποιείται ανάλογα με τη ζήτηση.

«Τα πλεονεκτήματα ενός υπεράκτιου δικτύου ανανεώσιμων πηγών ενέργειας δεν περιορίζονταιαπλώς στη διασύνδεση αιολικών πάρκων. Αν διαθέτουμε επιπλέον ενεργειακή χωρητικότητα, πράγμα που θα ισχύει υπ΄αυτές τις συνθήκες, θα μπορέσουμε να προβούμε σε “ανταλλαγή” ενέργειας μεταξύ των χωρών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα αυξάνονταςέτσι την ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ενωσης» λέει ο Τζάστιν Γουίλκς του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Αιολικής Ενέργειας. Το δίκτυο της Βόρειας Θάλασσας θα αποτελέσει τη ραχοκοκαλιά ενός μελλοντικού πανευρωπαϊκού «υπερδικτύου» το οποίο αναμένεται να συνδέει τις τεράστιες ηλιακές εγκαταστάσεις της Νότιας Ευρώπης και της Βόρειας Αφρικής με θαλάσσια, γεωθερμικά και αιολικά έργα συλλογής ενέργειας από άλλα μέρη της Ηπείρου.

Υπέρ της επέκτασης του δικτύου των εναλλακτικών πηγών ενέργειας σε ολόκληρη την Ευρώπη τάσσεται ο ηγέτης των Πρασίνων στην Ευρωβουλή, Ντανιέλ ΚονΜπεντίτ. «Οι καθαρές πηγές ενέργειας μπορούνπλέον να είναι αποδοτικές. Το νέο δίκτυοθα αποτελεί ένα τεχνολογικό βήμα προς τα εμπρός, απαραίτητο, αν θέλουμε να επιτύχουμετους στόχους μας, για τη μείωση των εκπομπών καυσαερίων και τη σωτηρία του κλίματος» αναφέρει σε συνέντευξή του στην Ιταλική εφημερίδα «La Repubblica».

«Πριν από εννέα χρόνια η Ισπανία κάλυπτετο 50% των αναγκών της από την αιολική ενέργεια. Αλλά η σύνδεση αυτής της ενέργειας με άλλα δίκτυα ήταν αδύνατη, παρά το γεγονός ότι, για παράδειγμα, στη Γαλλία υπήρχε έλλειψη εκείνη την περίοδο. Αν επεκτείνουμε στη Νότια Ευρώπη το παράδειγμα του Βορρά, θα επωφεληθούμε σημαντικά τόσο από την αιολική ενέργεια όσο και από τα φωτοβολταϊκά. Ορθώς,η Ευρωπαϊκή Ενωση χρηματοδοτεί το σχέδιο. Πρόκειταιγια την ευρωπαϊκή απάντηση στη Διάσκεψη της Κοπεγχάγης για την Κλιματική Αλλαγή» τόνισε ο ιστορικός ηγέτης του Μάη του ΄68. Αντιθέτως, εκτιμά ότι η πυρηνική ενέργεια είναι μυωπική και αντιοικονομική επιλογή, λόγω του υψηλού κόστους και του προβλήματος των αποβλήτων «Το κόστος των πυρηνικών μονάδων τελευταίας τεχνολογίας έχει εκτοξευθεί από 3,5 σε 7,5 δισ. ευρώ. Κάθε αντιδραστήρας κοστίζει 8-10 δισ. ευρώ. Για την αντικατάστασητων 59 παλαιών γαλλικών αντιδραστήρων με νέους θα δαπανηθεί ιλιγγιώδες ποσό. Και έπειτα υπάρχουν και τα υπέρογκα ασφαλιστικά έξοδα.

Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει πάντως ότι μεγάλες ποσότητες μεθανίου απελευθερώνονται όχι μόνο από το βυθό αλλά και από τα μονίμως παγωμένα εδάφη της αρκτικής τούνδρας, τα οποία έχουν πλέον αρχίσει να ξεπαγώνουν. Το μεθάνιο σε αυτή την περίπτωση προέρχεται από την αποσύνθεση φυτικού υλικού μέσα στο έδαφος και παραμένει παγιδευμένο υπογείως λόγω της χαμηλής θερμοκρασίας. Μια καλή ιδέα για την ενεργειακή εκμετάλλευση μέρους των χώρων που θα προκύψουν απο το κλείσιμο στρατοπέδων και τη διάλυση μονάδων των Ενόπλων Δυνάμεων στα πλαίσια της σχεδιαζόμενης αναδιοργάνωσης που θα έχει ολοκληρωθεί το 2013.

Διαρροή μεθανίου από την Αρκτική, νέα απειλή για το κλίμα Μεγάλες ποσότητες μεθανίου, ενός ισχυρού αερίου του θερμοκηπίου, αναβλύζουν με τη μορφή φυσσαλίδων από τον πυθμένα της Αρκτικής, προειδοποιεί μελέτη στο περιοδικό Science αν η διαρροή ενταθεί, η παγκόσμια θέρμανση θα επιδεινωθεί σημαντικά. Η μελέτη αφορά τα νερά στην υφαλοκρηπίδα της Ανατολικής Σιβηρίας, η οποία καλύπτει έκταση δύο εκατομμυρίων χιλιομέτρων στον πυθμένα του Αρκτικού Ωκεανού. Διεθνής ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής την Νατάλια Σάκοβα του Πανεπιστημίου της Αλάσκα στο Φέαρμπανκς, μέτρησε τα επίπεδα του μεθανίου στα νερά και τον αέρα της περιοχής το διάστημα 2003-2008.

H ανεμογεννήτρια στο μεγαλύτερο υψόμετρο μπαίνει στο Record Guinness! Η διεθνής εξορυκτική εταιρεία Barrick Gold Corporation (η οποία ήδη κατέχει Record Guinness, για τη μεγαλύτερη εταιρεία εξόρυξης χρυσού), έλαβε μια ακόμη διάκριση για την ανεμογεννήτρια που είναι εγκατεστημένη στο μεγαλύτερο υψόμετρο, στα 4.110 asl στα ορυχεία χρυσού στις Άνδεις, στην Αργεντινή.

(Από την εφημερίδα “ΤΟ ΒΗΜΑ”, 08/01/2010)

Η γαλλική EDF κατασκευάζει το μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο του κόσμου, ισχύος 143 MW σε εγκαταλελειμμένη βάση του ΝΑΤΟ, έκτασης 415 εκταρίων, κοντά στην πόλη Μετζ. Το πάρκο αναμένεται να είναι έτοιμο το 2012 και θα παρέχει ενέργεια ικανή να τροφοδοτήσει 63.000 νοικοκυριά.

(Από την ιστοσελίδα http://www.in.gr, 5/3/2010)

(Από την ιστοσελίδα http://www.instalbiz.com, 5/3/2010)

Η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι χρυσωρυχείο, όχι μόνο για τα κρατικά ταμεία αλλά και για την απασχόληση...».

Στη Γαλλία το Μεγαλύτερο Φωτοβολταϊκό Πάρκο του Κόσμου

Κατά μέσο όρο, η συγκέντρωση του μεθανίου στην Αρκτική είναι σήμερα 1,85 μέρη ανά εκατομμύριο, το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 400.000 ετών, αναφέρει το Reuters. Η απελευθέρωση έστω και ενός μικρού μέρους από το μεθάνιο της υφαλοκρηπίδας της Ανατολικής Σιβηρίας «θα πυροδοτούσε μια απότομη κλιματική αλλαγή» γράφουν οι ερευνητές. Διευκρινίζουν πάντως ότι παραμένει άγνωστο αν η διαρροή μεθανίου άρχισε πρόσφατα, λόγω της ανόδου της θερμοκρασίας, ή συνεχίζεται από το τέλος της πιο πρόσφατης εποχής των παγετώνων.

Η εκπομπή μεθανίου αποδείχθηκε πολύ μεγαλύτερη από ό,τι είχε εκτιμηθεί -περίπου 8 εκατομμύρια τόνοι σε ετήσια βάση, από τους περίπου 440 εκατομμύρια τόνους που απελευθερώνονται σε παγκόσμιο επίπεδο κάθε χρόνο. Ο αριθμός αυτός μπορεί να φαίνεται χαμηλός, ωστόσο το μεθάνιο είναι 30 φορές πιο δραστικό από το διοξείδιο του άνθρακα ως αέριο του θερμοκηπίου.

Η ονομαστική ισχύς της είναι 2 MW (DeWind D8.2) και έχει να αντιμετωπίσει εξαιρετικά δυσμενείς μετεωρολογικές συνθήκες (χιονοπτώσεις και ακραίες τιμές ταχυτήτων ανέμου).Πήρε συνολικά 25 ημέρες για την εγκατάσταση της και τη σύνδεση της με το δίκτυο του ορυχείου.Η ανεμογεννήτρια λειτουργεί απο τον Δεκέμβριο του 2007. (Από την ιστοσελίδα http://www.renewableenergymagazine.com 3/3/2010)

36

37

Απόδοση ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΝΥΦΛΗ / Επιμέλεια ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΙΠΟΥΡΙΔΗΣ

Απόδοση ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΝΥΦΛΗ / Επιμέλεια ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΙΠΟΥΡΙΔΗΣ

“Συνομιλίες του ΟΗΕ για το κλίμα υπό το φόβο νέων διασπάσεων”

“Αύξηση της στάθμης των ωκεανών ...

Ο πρώτος γύρος συνομιλιών του ΟΗΕ για το κλίμα, μετά από την αποτυχημένη Σύνοδο Κορυφής της Κοπεγχάγης ξεκινάει την Παρασκευή χωρίς τις καλύτερες προϋποθέσεις. Πολλές αναπτυσσόμενες χώρες θεωρούν ότι δεν θα μπορέσει να επιτευχθεί μια παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα και εκφράζουν την ανησυχία ότι η όλη διαδικασία θα μπορούσε να καταρρεύσει, λόγω της διάσπασης και της έλλειψης εμπιστοσύνης. Τα Αναπτυσσόμενα κράτη έχουν συμφωνήσει σε μια σειρά από προπαρασκευαστικές συναντήσεις εντός του έτους, έτσι ώστε να επιλυθούν εγκαίρως οι διαφορές που εκκρεμούν σχετικά με το κείμενο της νέας συμφωνίας μέχρι την επόμενη μεγάλη Σύνοδο Κορυφής στο Μεξικό.

αντισταθμίζεται με κατασκευή πλωτού γηπέδου γκολφ στις Μαλδίβες”

Πηγή:BBC NEWS, Richard Black, 8 Απριλίου 2010

Πηγή: The Independent, Andrew Buncombe , 12 Μαρτίου 2010

Παρόλα αυτά υπάρχουν και κάποιοι αντιπρόσωποι χωρών που θεωρούν ότι οι πλουσιότερες χώρες αντιστέκονται σε αυτές τις συναντήσεις και θέλουν να πραγματοποιηθεί ακόμα μια συνεδρίαση πριν από τον Νοέμβριο, κάτι που δεν θα άφηνε καμία πιθανότητα επίτευξης μιας νέας παγκόσμιας συνθήκης ή μιας συμφωνίας πλαίσιο. Σύμφωνα με αναλύσεις μετά το πέρας της συνόδου κορυφής της Κοπεγχάγης προκύπτει ότι θα είναι πολύ δύσκολο να διατηρηθεί η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω από 2C- μια σοβαρή ένδειξη για την επικίνδυνη αλλαγή του κλίματος. Ενδεικτικό της αβεβαιότητας που υπάρχει είναι εάν οι ΗΠΑ καταφέρουν να υλοποιήσουν την δέσμευση του Προέδρου Barack Obama για μείωση του ποσοστού των εκπομπών ρύπων σε λιγότερο από 17% μέχρι το 2020. Αμέσως μετά τη σύνοδο κορυφής της Κοπεγχάγης, οι ΗΠΑ φαίνεται να έχουν δημιουργήσει μια νέα ισχυρή συμμαχία με τον όμιλο “Βασικών χωρών”: Βραζιλία, Κίνα, Ινδία και Νότια Αφρική και έχουν επιβεβαιώσει ότι η σύμβαση του κλίματος των Ηνωμένων Εθνών (UNFCCC), θα πρέπει να είναι το κυρί-αρχο όργανο για τις διεθνείς διαπραγματεύσεις για το κλίμα. Ωστόσο, πηγές δήλωσαν ότι οι ΗΠΑ μέσω “εκφοβισμού” ανάγκασαν τις μικρές αναπτυσσόμενες χώρες στην αποδοχή της συμφωνίας, προκειμένου να είναι επιλέξιμες για οικονομική βοήθεια από τις πλούσιες χώρες. Κάτω από αυτό το τεταμένο κλίμα, οι ΕΕ ετοιμάζεται να πάρει θέση και να ικανοποιήσει ένα από τα σημαντικότερα αιτήματα των αναπτυσσόμενων χωρών: περαιτέρω μείωση των εκπομπών ρύπων από τις πλούσιες χώρες.

Στις Μαλδίβες, παρότι αντιμετωπίζουν άνοδο της στάθμης των ωκεανών και με έδαφος που βρίσκεται λίγα μόλις μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, είναι έτοιμοι να κατασκευάσουν ένα πλωτό γήπεδο του γκολφ και συνεδριακό κέντρο. θα μπορούσε να είναι η πρώτη από μια σειρά off-shore εξελίξεις, με στόχο την αντιμετώπιση της απειλής της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

“Θαλάσσια ενεργειακά έργα που έχουν εγκριθεί για τη Σκωτία” Πηγή:The Independent, Kunal Dutta, 17 Μαρτίου

Ο βυθός στα ανοικτά της βόρειας ακτής της Σκωτίας θα μπορούσε να μετατραπεί σε «Σαουδική Αραβία της θαλάσσιας ενέργειας» όταν επτά επιχειρήσεις ηλεκτρικής ενέργειας υπέγραψαν συμβάσεις για την αξιοποίηση της παλιρροϊκής ενέργειας, ενός έργου ορόσημο, με στόχο την τροφοδότηση περισσοτέρων από 750.000 οικογένειων μέχρι το 2020. Η προσφορά, η μεγαλύτερη του είδους της, είναι ένα ορόσημο βήμα στις βρετανικές προσπάθειες για την ανάπτυξη τεχνολογίας ώστε να εκμεταλλευθεί η ενέργεια των κυμάτων και της παλίρροιας, γεγονός που θα βοηθήσει στην επίτευξη των στόχων για την κλιματική αλλαγή – με κύριο σκοπό τη μείωση της εξάρτησης από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα. Το έργο έχει ως στόχο να δημιουργήσει 1,2 Gigawatts ηλεκτρικής ενέργειας από τις περιοχές Orkney και Caithness και τις ακτές του Sutherland. Μεγάλες εταιρίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως η Aquamarine Power και E.ON θα λάβουν μέρος στο έργο μέσω εκπόνησης προγραμμάτων για την ενέργεια των κυμάτων και της παλίρροιας. Μεγάλοι διεθνείς ενεργειακοί όμιλοι εξακολουθούν να δίνουν μεγάλη προσοχή στα ύδατα της Σκωτίας, τα οποία προσφέρουν όσο το ένα τέταρτο ενεργειακών πόρων της Ευρώπης από την παλιρροϊκή και την υπεράκτια αιολική ενέργεια.

“Δοκιμαστική πτήση για ένα πρωτότυπο αεροπλάνο κινούμενο με ηλιακή ενέργεια” Πηγή: BBC NEWS, 7 Απριλίου 2010

Το Solar Impulse έχει παρόμοια φτερά με ένα super-jumbo jet, αλλά ζυγίζει όσο ένα αυτοκίνητο, και απογειώθηκε από ένα ελβετικό αεροδρόμιο. Τα φτερά του αεροπλάνου καλύπτονται από ηλιακές κυψέλες όπου φορτίζουν τέσσερις ηλεκτρικούς κινητήρες. Επικεφαλείς του έργου είναι οι πιλότοι Bertrand Piccard και Andre Borschberg και δήλωσαν ότι ήταν ήταν πολύ σημαντική στιγμή για αυτούς μετά από επτά χρόνια σκληρής δουλειάς.”Για ένα τόσο μεγάλο και ελαφρύ αεροπλάνο που δεν έχει δοκιμαστεί ξανά σε πτήση, η συμπεριφορά του παραμένει ανεξερεύνητο” ανέφερε η ομάδα πτήσης. Αυτόπτες μάρτυρες δήλωσαν πως τόσο κατά την απογείωση όσο και κατά την προσγείωση όλα φαίνονταν ομαλά. Τέλος, οι επικεφαλείς του έργου προγραμματίζουν νυχτερινή πτήση εντός του έτους και με βάση τα αποτελέσματα αυτών των δοκιμών θα κατασκευάσουν ένα νέο αεροπλάνο. Η μεγάλη απογείωση έχει προγραμματιστεί για το 2012, όπου οι δύο πιλότοι θα δοκιμάσουν μια υπερατλαντική πτήση.

Η κυβέρνηση έχει ήδη υπογράψει συμφωνία με μια ολλανδική εταιρεία, την Docklands, η οποία θα εξετάσει και τη δυνατότητα κατασκευής πλωτών σπιτιών. Στο παρελθόν έχουμε δει να δημιουργούνται πλωτά νησιά στο Ντουμπάι. “Οι μέθοδοι και οι διαδικασίες που αναπτύχθηκαν από την εταιρεία μειώνουν τις επιπτώσεις στην υποθαλάσσια ζωή, και ελαχιστοποιήσουν τις τροποποιήσεις της μορφολογίας των ακτών” δήλωσε ο πρόεδρος Mohamed Nasheed. Σύμφωνα με πρόβλεψη του ΟΗΕ, οι ωκεανοί αναμένεται να αυξηθούν έως και κατά 60 εκατοστά μέχρι το 2100. Στον απόηχο του τσουνάμι στην Ασία, ποσοστό 40% των Μαλδίβων βρίσκεται κάτω από το νερό. Εκατό άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους τότε και λόγω των επιπτώσεων από τα μαζικά κύματα ώθησε τις αρχές να σκεφτούν για τη μετεγκατάσταση του πληθυσμού σε υψηλότερο υψόμετρο.

Ενόψει της συνόδου κορυφής της Κοπεγχάγης του περασμένου έτους, ο πρόεδρος Mohamed Nasheed προσπάθησε να στρέψει τα βλέμματα των ισχυρών στις Μαλβίδες, παρουσιάζοντας τι συμβαίνει στη χώρα του λέγοντας συγκεκριμένα “Εάν οι Μαλδίβες δεν μπορούν να σωθούν σήμερα δεν πιστεύουμε ότι υπάρχει ευκαιρία για τον υπόλοιπο κόσμο.” Δυστυχώς καμία σημαντική απόφαση δεν πάρθηκε στην Σύνοδο Κορυφής με αποτέλεσμα την απογοήτευση του Προέδρου αλλά και άλλων μικρότερων χωρών.

“Η Nissan λανσάρει ένα νέο οικολογικό οικογενειακό αυτοκίνητο, αλλά ποιος θα πληρώσει το κόστος;” Πηγή:The Independent , Sean O’Grady, 19 Μαρτίου 2010

Με το νέο “Leaf”, η Nissan προσφέρει οι αυτοκινητιστές μια δυνητικά επαναστατική επιλογή: ένα πρακτικό, συμβατικό ηλεκτρικό αυτοκίνητο που θα παρουσιαστεί σε εκθεσιακούς χώρους μέσα στον επόμενο χρόνο και με την τιμή ισοδύναμη με ένα Ford Focus. Διαφορετικό σε σύγκριση με οποιοδήποτε άλλο ηλεκτρικό-υβριδικό μοντέλο που κυκλοφορεί σήμερα στην αγορά - όπως το Toyota Prius και Honda Insight απαλλάσσεται πλήρως από μηχανή εσωτερικής καύσεως. Είναι πραγματικά “ηλεκτρικό” και μπορεί να συνδεθεί με το ηλεκτρικό δίκτυο όπως και οποιαδήποτε άλλη συσκευή. Ως όχημα μηδενικών εκπομπών ρύπων, το Leaf είναι επίσης πολύ πιο “πράσινο” από τα υβριδικά ή με ντίζελ μοντέλα. Συγκεκριμένα η Nissan το περιγράφει ως “το πρώτο προσιτό στον κόσμο μαζικής παραγωγής αυτοκίνητο με μηδενικές εκπομπές ρύπων”. Με τελική ταχύτητα 90 χλμ/ώρα είναι ένα πλήρες πενταθέσιο οικογενειακό αυτοκίνητο.. Σημαντικό σύμφωνα με την Nissan αποτελεί το γεγονός ότι οι μπαταρίες αντέχουν για οκτώ ώρες, υπάρχει η δυνατότητα ταχείας φόρτισης του συστήματος σε 30 λεπτά και θα αποφέρει το 80% της παραγωγικής ικανότητας του αυτοκινήτου. Χρησιμοποιούνται σύγχρονες μπαταρίες ιόντων λιθίου, οι οποίες είναι πιο ισχυρές και αποτελεσματικές από ό,τι άλλα είδη μπαταριών. Επίσης, οι μηχανικοί του Leaf έχουν δώσει ιδιαίτερη προσοχή στην αεροδυναμική και το σχήμα του.

Ο κ. Andy Palmer, αντιπρόεδρος της Nissan, δήλωσε:

«Ο κόσμος είναι στο κατώφλι μιας νέας εποχής. Το Leaf αναμένεται να πωλείται εντός του τρέχοντος έτους, και προσφέρει πρακτικότητα και τις ίδιες επιδόσεις με ένα ίδιας κατηγορίας αυτοκίνητο.” Σύντομα αναμένεται να παρουσιάσουν “πράσινα” αυτοκίνητα και άλλες μεγάλες εταιρίες, όπως η Mitsubishi, Citroen, Porsche, Ferrari.

38

39

Του IΩΑΝΝΗ ΠΑΣΧΑΛΙΝΟΥ, (B.Sc. Geol. Athens, M.Sc. Imperial College London, D.I.C., Ph.D. cand. NTUA)

Η επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων και οι δυνατότητες άρδευσης των καλλιεργειών αλλά και τεχνητού εμπλουτισμού των υπόγειων υδροφορέων με επεξεργασμένα αστικά λύματα –

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Σκοπιμότητα και δυνατότητες επαναχρησιμοποίησης των λυμάτων

Εναλλακτικές δυνατότητες επαναχρησιμοποίησης λυμάτων

Καθώς οι περιβαλλοντικές πιέσεις αυξάνονται και πολλές κοινότητες σε όλο τον κόσμο προσεγγίζουν ή φθάνουν τα όρια των διαθέσιμων αποθεμάτων νερού τους, η επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων παρουσιάζεται ως μια ιδιαίτερα ελκυστική επιλογή για την διατήρηση αλλά και την επέκταση των υπαρχόντων πηγών νερού. Η ανακύκλωση και η επαναχρησιμοποίηση του νερού αποτελούν σημαντικές δράσεις ενίσχυσης του υδατικού ισοζυγίου, συμβάλλοντας στην αειφορική διαχείριση των υδατικών πόρων. Σήμερα, οι προχωρημένες τεχνικές επεξεργασίας λυμάτων ή καθαρισμού του νερού παρέχουν τη δυνατότητα παραγωγής νερού σχεδόν οποιασδήποτε επιθυμητής ποιότητας. Το σκεπτικό της χρησιμοποίησης ανακτημένου αστικού ή βιομηχανικού νερού παρουσιάζει εγγενή οφέλη που σχετίζονται με τη διατήρηση υψηλής ποιότητας υδατικών πόρων, την προστασία του περιβάλλοντος αλλά και οικονομικά πλεονεκτήματα. Ωστόσο, η επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων απαιτεί ένα ολοκληρωμένο και ορθολογικό σχεδιασμό.

Κατά τον σχεδιασμό και εφαρμογή προγραμμάτων επαναχρησιμοποίησης λυμάτων, οι τύποι επαναχρησιμοποίησης καθορίζουν την απαιτούμενη επεξεργασία των λυμάτων καθώς και το βαθμό της αξιοπιστίας των μεθόδων επεξεργασίας.

Για αυτό το λόγο, πρέπει να δοθεί προσοχή σε τομείς όπως: 1 η ορθολογική διαχείριση των οικονομικών και της ποσότητας του νερού 2 η δημόσια υγεία 3 περιβαλλοντικά και οικολογικά θέματα 4 κοινωνικά – πολιτιστικά θέματα 5 η αποθήκευση του νερού 6 η συνδυασμένη διαχείριση επιφανειακών και υπόγειων νερών 7 η διαμάχη μεταξύ καθημερινής πρακτικής και τελικών αποφάσεων 8 η ευελιξία στην επιτυχή αντιμετώπιση κλιματικών ή άλλων αλλαγών στις προμήθειες νερού 9 η περιφερειακή αντί τοπική αντιμετώπιση λύσεων 10 η κοινή γνώμη και 11 η αειφορία

Οι τύποι επαναχρησιμοποίησης μπορούν να διακριθούν σε δύο κύριες κατηγορίες:

Μη-πόσιμη επαναχρησιμοποίηση Γεωργική Επαναφόρτιση υπόγειων υδροφόρων οριζόντων Βιομηχανική Δημιουργία χώρων αναψυχής Αστική

Πόσιμη επαναχρησιμοποίηση Άμεση Έμμεση

Τα κυριότερα χαρακτηριστικά των παραπάνω εφαρμογών παρουσιάζονται σε συντομία παρακάτω.

Άρδευση αγροτικών περιοχών: Η άρδευση αποτελεί την πιο μαζική χρήση νερού, ιδιαίτερα σε ξηρές περιοχές. Στις Η.Π.Α. η άρδευση αντιπροσωπεύει το 34% - 40% της συνολικής χρήσης νερού, ενώ στις πολιτείες Καλιφόρνια και Αριζόνα το 80 με 85%. Στο Ισραήλ αποτελεί το 73.1% και στην Ελλάδα το 83.7%. Επίσης και σε υγρές περιοχές η άρδευση εφαρμόζεται συμπλη-ρωματικά των βροχοπτώσεων. Παγκοσμίως, η αγροτική άρδευση αποτελεί το 70% της συνολικής χρήσης νερού και υπερβαίνει κάθε άλλη χρήση κατά τουλάχιστον 1000%. Όταν οι υδατικοί πόροι μιας περιοχής δεν επαρκούν για την ικανοποίηση της ζήτησης (αστικής και γεωργικής), τότε επιλέγεται το διαθέσιμο νερό να χρησιμοποιηθεί δύο φορές: αρχικά για αστική χρήση και μετά να επαναχρησιμοποιηθεί για άρδευση αφού πρώτα υποστεί κάποια επεξεργασία. Έτσι σήμερα λειτουργούν αρκετά συστήματα επαναχρησιμοποίησης που παρέχουν ανακτημένο νερό για αγροτική

άρδευση. Στις Η.Π.Α. μόνο υπάρχουν 3000 τέτοιες περιπτώσεις. Στις αναπτυσσόμενες χώρες η εφαρμογή λυμάτων στο έδαφος αποτελούσε πάντα και συνεχίζει να αποτελεί τον κύριο τρόπο διάθεσης των αστικών λυμάτων και ικανοποίησης των αρδευτικών αναγκών. π.χ. στην Κίνα 1.33 - 106 εκτάρια αγροτικής γης αρδεύονται με ανεπεξέργαστα ή μερικώς επεξεργασμένα αστικά λύματα, ενώ στο Μεξικό πάνω από 70000 εκτάρια αρδεύονται με απόβλητα.

Εμπλουτισμός υπόγειων υδροφορέων, που δεν χρησιμοποιούνται για ύδρευση: Ο τεχνητός εμπλουτισμός υπογείων υδροφορέων με επεξεργασμένα αστικά υγρά απόβλητα μπορεί να έχει ως στόχο τη δημιουργία υδραυλικού φράγματος που θα παρεμποδίζει την διείσδυση και ανάμιξη του θαλάσσιου νερού με το γλυκό νερό παράκτιων υδροφορέων, την αποθήκευση επεξεργασμένων αστικών αποβλήτων για μελλοντική χρήση ή για εξισορρόπηση των διακυμάνσεων της ζήτησης π.χ. για άρδευση που είναι συνήθως εποχιακή, την ανύψωση της στάθμης του υδροφόρου ορίζοντα, που μπορεί να φθίνει λόγω υπερεκμετάλλευσής του και επειδή η φυσική ανανέωση συμβαίνει με πολύ αργό ρυθμό, τον έλεγχο πιθανών καθιζήσεων του εδάφους, καθώς και την περαιτέρω επεξεργασία των αστικών αποβλήτων ώστε να είναι δυνατή η μελλοντική χρησιμοποίησή τους. Τα κυριότερα πλεονεκτήματα της αποθήκευσης των υγρών αποβλήτων σε υπόγειους υδροφορείς είναι το μικρότερο κόστος από το αντίστοιχο κόστος 2 επιφα-νειακών ταμιευτήρων, ενώ αποφεύγονται διάφορες δυσά-ρεστες συνέπειες των επιφανειακών εγκαταστάσεων όπως η εξάτμιση, η ρύπανση, ο ευτροφισμός οι οποίες υποβαθμίζουν την ποιότητα του νερού με την δημιουργία δυσάρεστων οσμών και γεύσεων και την παραγωγή τοξι-κών ουσιών. Η επεξεργασία που επιτυγχάνεται στο έδαφος μέσω της διήθησης και κατείσδυσης δια μέσω του εδαφικού υλικού, μπορεί να μειώσει το κόστος της τριτοβάθμιας επεξεργασίας των αποβλήτων, ανάλογα με την μέθοδο επαναπλήρωσης, τις υδρογεωλογικές συνθήκες, τις ποιοτικές απαιτήσεις της επόμενης χρήσης κ.α. Μειονεκτήματα που πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν σχετίζονται με το υψηλό κόστος κατασκευής και λειτουργίας των απαιτούμενων γεωτρήσεων και της προχωρημένης επεξεργασίας που συχνά μπορεί να είναι απαγορευτικό, την πιθανή αύξηση του κινδύνου ρύπανσης του υπόγειου υδροφορέα, η μετέπειτα εξυγίανση του οποίου είναι μια δύσκολη, δαπανηρή και χρονοβόρα διαδικασία, η συχνή δυσκολία διασφάλισης της μη χρήσης του υδροφορέα για σκοπούς ύδρευσης σε συνδυασμό με την ανεπάρκεια θεσμικών ρυθμίσεων και νόμων, που αφορούν τον εμπλουτισμό υπόγειων υδροφορέων με αστικά υγρά απόβλητα.

Επαναχρησιμοποίηση στη βιομηχανία: Η βιομηχανία προβλέπεται να αποτελέσει μελλοντικά σημαντικό χρήστη των ανακτημένων αστικών λυμάτων. Τα αστικά λύματα είναι κατάλληλα για πολλές βιομηχανίες που χρησιμοποιούν νερό το οποίο δεν χρειάζεται να έχει την ποιότητα του πόσιμου. Οι κύριες βιομηχανικές χρήσεις των αστικών λυμάτων είναι: 1) το νερό ψύξης, 2) το νερό τροφοδοσίας λεβήτων και 3) το νερό κατεργασίας ή βιομηχανικό νερό. Η κυρίαρχη όμως χρήση που παρουσιάζει την μεγαλύτερη ζήτηση είναι το νερό ψύξης.

Αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος και δημιουργία χώρων αναψυχής: Η χρήση ανακτημένων λυμάτων για αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος και δημιουργία χώρων αναψυχής περιλαμβάνει: 1) την δημιουργία τεχνητών υδροβιότοπων ή την διατήρηση φυσικών, 2) την δημιουργία χώρων αναψυχής, 3) την αύξηση της παροχής επιφανειακών ρευμάτων και 4) διάφορες άλλες χρήσεις.

Σκοπός τους είναι η δημιουργία ενός περιβάλλοντος στο οποίο θα μπορεί να αναπτυχθεί η ζωή στο φυσικό περιβάλλον και η ανάπτυξη μιας περιοχής με αυξημένη αισθητική αξία.

Αστική επαναχρησιμοποίηση: Τα συστήματα αστικής επαναχρησιμοποίησης των λυμάτων παρέχουν ανακτημένο νερό για οποιαδήποτε χρήση εκτός της πόσης σε αστικές περιοχές. Αν και οι ποσότητες ανακτημένων υγρών αποβλήτων που χρησιμοποιούνται σήμερα για αστική χρήση παγκοσμίως είναι πολύ περιορισμένες και προβλέπεται ότι θα παραμείνουν σε χαμηλά επίπεδα και στο προσεχές μέλλον, οι τεχνολογικές επιτεύξεις στον τομέα αυτό έχουν μεγάλο επιστημονικό και κοινωνικό ενδιαφέρον. Μερικές μικρές κοινότητες λόγω της δυσκολίας ανάπτυξης άλλων διαθέσιμων υδατικών πόρων αναπτύσσουν και υλοποιούν μελέτες για τέτοια συστήματα. Μερικές από τις αστικές χρήσεις είναι το πότισμα δημόσιων πάρκων και κέντρων αναψυχής, αθλητικών γηπέδων, σχολικών αυλών, γηπέδων παιχνιδιού, νησίδων και κρασπέδων αυτοκινητοδρόμων, νεκροταφείων και κήπων που περιβάλουν δημόσια κτίρια και εγκαταστάσεις, κήπων μονοκατοικιών και πολυκατοικιών, γενικό πλύσιμο και άλλες εργασίες συντήρησης, εμπορικές χρήσεις, όπως οι εγκαταστάσεις πλυσίματος οχημάτων, το πλύσιμο παραθύρων, το νερό ανάμιξης για ζιζανιοκτόνα, εντομοκτόνα και υγρά λιπάσματα, πυροπροστασία, κ.λ.π. Κατά τον σχεδιασμό των συστημάτων επαναχρησιμοποίησης 3 ανακτημένων υγρών αποβλήτων για αστική χρήση, οι σημαντικότεροι παράγοντες που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη είναι η αξιοπιστία εξυπηρέτησης και η προστασία της δημόσιας υγείας.

Επαναχρησιμοποίηση για σκοπούς ύδρευσης: Η εφαρμογή των έργων επαναχρησιμοποίησης υγρών αποβλήτων για άμεση ή έμμεση (μέσω εμπλουτισμού υδροφορέων) ύδρευση είναι πολύ περιορισμένη και συμβαίνει μόνο σε κάποιες κοινότητες όπου δεν είναι δυνατή ή είναι ιδιαίτερα δύσκολη η αξιοποίηση άλλων διαθέσιμων υδατικών πόρων. Γενικά υπήρξε και εξακολουθεί να υπάρχει ακόμα και σήμερα σοβαρός προβληματισμός ως προς την άμεση ή έμμεση επαναχρησιμοποίηση λυμάτων για πόση. Ο κύριος προβληματισμός στα έργα επαναχρησιμοποίησης υγρών αποβλήτων για υδρευτικούς σκοπούς, αφορά πιθανές χρόνιες επιδράσεις στην υγεία από πιθανή αντίδραση και ανάμειξη ανόργανων και οργανικών συστατικών που παραμένουν στην ανακτώμενη εκροή, ακόμα και υπό συνθήκες πολύ προχωρημένης επεξεργασίας. Είναι ευρύτατα παραδεκτό ότι τα συνήθη ποιοτικά κριτήρια του πόσιμου νερού επαρκούν μόνο στην περίπτωση που η υδροληψία γίνεται από πηγές που δεν έχουν ακόμα υποστεί ρύπανση και όχι από ανακτημένα λύματα. Στην περίπτωση των λυμάτων οι απαιτήσεις είναι μεγαλύτερες και όχι καλά προσδιορισμένες. Έχει εκτιμηθεί ότι μόνο το 10% κατά βάρος των οργανικών ενώσεων του πόσιμου νερού έχουν αναγνωρισθεί, ενώ για λίγες από αυτές έχουν εξακριβωθεί οι επιδράσεις τους στην υγεία (National Research Council, 1980). Επίσης σημαντική ασάφεια παρατηρείται στον προσδιορισμό της επίδρασης στη δημόσια υγεία της αλληλεπίδρασης διαφόρων συνθετικών ενώσεων που περιέχονται στα λύματα. Οι σχετικές έρευνες για τις επιδράσεις στην υγεία κατά την επαναχρησιμοποίηση για πόση είναι εφαρμόσιμες μόνο για κάθε συγκεκριμένη περίπτωση, καθώς το μείγμα των ρύπων διαφέρει από πόλη σε πόλη. Ακόμα και για την ίδια πόλη είναι πιθανό τα επικίνδυνα συστατικά των λυμάτων να αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου. Αυτός ο περιορισμός επιδρά αρνητικά στην προσπάθεια ανάπτυξης συνολικών ποιοτικών κριτηρίων για επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων για πόση.

40

41

Ανασκόπηση διεθνούς θεσμικού πλαισίου για την επαναχρησιμοποίηση λυμάτων Υγειονολογικά προβλήματα από την επαναχρησιμοποίηση ακατέργαστων ή ανεπαρκώς επεξεργασμένων λυμάτων έχουν κατά καιρούς επισημανθεί και δεν είναι περίεργο ότι η έμφαση κατά τον καθορισμό κριτηρίων επαναχρησιμοποίησης λυμάτων δίνεται στην προστασία της δημόσιας υγείας μέσω κατάλληλου ελέγχου των παθογόνων μικροοργανισμών. Μία ορθολογική προσέγγιση του προβλήματος θέσπισης καταλλήλων μικροβιολογικών κριτηρίων είναι αυτή που βασίζεται σε συμπεράσματα επιδημιολογικών ερευνών. Τέτοιες έρευνες δείχνουν ότι ο κίνδυνος μετάδοσης ασθενειών λόγω επαναχρησιμοποίησης λυμάτων είναι μικρός και αφορά μόνον τις περιπτώσεις ανεπεξέργαστων λυμάτων ή λυμάτων πολύ κακής ποιότητας. Με βάση επομένως τις επιδημιολογικές έρευνες είναι δυνατό να συναχθεί το συμπέρασμα ότι η επαναχρησιμοποίηση επαρκώς επεξεργασμένων (π.χ. με βιολογική επεξεργασία και απολύμανση) λυμάτων για άρδευση δεν εγκυμονεί κινδύνους για τη δημόσια υγεία, δεδομένου ότι με την επεξεργασία των λυμάτων επιτυγχάνεται σημαντική μείωση παθογόνων μικροοργανισμών. Τα αποτελέσματα των επιδημιολογικών ερευνών έχουν αντιμετωπισθεί με μεγαλύτερο ή μικρότερο σκεπτικισμό σε όλες τις προσπάθειες που κατά καιρούς έχουν γίνει για τη διαμόρφωση ασφαλών κριτηρίων. Αυτό αιτιολογείται αν ληφθούν υπόψη οι εγγενείς ασάφειες που υπεισέρχονται σε τέτοιου είδους έρευνες καθώς και ο στατιστικός τους χαρακτήρας ο οποίος δεν αποκλείει την ύπαρξη θεωρητικών τουλάχιστον κινδύνων μετάδοσης ασθενειών. Έτσι σε όλες τις περιπτώσεις θέσπισης κριτηρίων, χωρίς να παραγνωρίζονται τα συμπεράσματα των επιδημιολογικών ερευνών, λαμβάνεται σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό πρόνοια για την αποτελεσματική αντιμετώπιση και των θεωρητικών κινδύνων. Στη συνέχεια δίνονται περιληπτικά οι σημαντικότεροι κανονισμοί και οδηγίες που έχουν διαμορφωθεί διεθνώς με στόχο τον καθορισμό των κριτηρίων επαναχρησιμοποίησης των λυμάτων.

Οδηγία Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.): Το 1989, κατά τη διαδικασία διαμόρφωσης των ισχυουσών οδηγιών επαναχρησιμοποίησης λυμάτων διερευνήθηκαν, από τον Π.Ο.Υ. με την υποστήριξη της Παγκόσμιας Τράπεζας και άλλων διεθνών οργανισμών, οι ακόλουθες τέσσερις κατηγορίες μέτρων για τη μείωση ή εξάλειψη των κινδύνων μετάδοσης ασθενειών κατά την επαναχρησιμοποίηση λυμάτων για άρδευση.

Οι τέσσερις αυτές κατηγορίες είναι οι εξής: Επεξεργασία των λυμάτων, Περιορισμός των τύπων των αρδευόμενων καλλιεργειών, Επιλογή μεθόδου άρδευσης και Έλεγχος της ανθρώπινης έκθεσης στους παθογόνους μικροοργανισμούς των λυμάτων, του εδάφους ή των καλλιεργειών.

ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΣΥΝΙΨΙΣΘΟΥΝ ΩΣ ΕΞΗΣ: α) Η άρδευση με ακατέργαστα λύματα και χωρίς λήψη προληπτικών μέτρων εγκυμονεί υψηλό κίνδυνο μετάδοσης ασθενειών. β) Η εφαρμογή μερικής επεξεργασίας των λυμάτων ή η λήψη μέτρων για την αποφυγή ανθρώπινης επαφής με τους παθογόνους μικροοργανισμούς μειώνει τον κίνδυνο ο οποίος όμως, αν και χαμηλός, εξακολουθεί να υφίσταται. γ) Αποτελεσματικό μέτρο, τουλάχιστον για τους καταναλωτές, αποτελεί η εφαρμογή της άρδευσης σε περιορισμένους τύπους καλλιεργειών και κυρίως σε καλλιέργειες που δεν παράγουν προϊόντα που τρώγονται ωμά (περιορισμένη άρδευση). δ) Αποτελεσματικό μέτρο είναι η επιλογή κατάλληλης μεθόδου εφαρμογής των λυμάτων και συγκεκριμένα η εφαρμογή τους στο υπέδαφος. ε) Η πλήρης επεξεργασία των λυμάτων αποτελεί το αποτελεσματικότερο εργαλείο για την πρόληψη μετάδοσης ασθενειών, χωρίς στην περίπτωση αυτήν να είναι αναγκαίος ο περιορισμός των καλλιεργειών (απεριόριστη άρδευση). Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στην επιλογή του τύπου των αρδευόμενων καλλιεργειών και στον βάσει αυτού διαχωρισμό της άρδευσης σε δύο κατηγορίες. Την «περιορισμένη» άρδευση η οποία αφορά καλλιέργειες με προϊόντα που δεν τρώγονται ωμά και την «απεριόριστη» η οποία μπορεί να εφαρμοσθεί σε κάθε τύπο καλλιέργειας αλλά και για πότισμα γηπέδων, πάρκων, κ.λ.π. Είναι πάντως γεγονός ότι η οδηγία του Π.Ο.Υ. βασίζεται κυρίως στα δεδομένα των επιδημιολογικών ερευνών σε συνδυασμό με μία εμφανή προσπάθεια ρεαλιστικής αντιμετώπισης των δυνατοτήτων επαναχρησιμοποίησης λυμάτων στις αναπτυσσόμενες χώρες, και θέτει όχι ιδιαίτερα αυστηρά κριτήρια. Τα κριτήρια αυτά, όμως έχουν υποστεί και εξακολουθούν να υφίστανται έντονη κριτική στις αναπτυγμένες χώρες.

Κανονισμός Πολιτείας Καλιφόρνια, Η.Π.Α.: Η πολιτεία της Καλιφόρνιας έχει μακρά ιστορία επαναχρησιμοποίησης λυμάτων και θεσμοθέτησε τον πρώτο σχετικό κανονισμό το 1918. Ο κανονισμός αυτός έχει υποστεί αναθεωρήσεις και επεκτάσεις και με τη σημερινή του μορφή, όπως διαμορφώθηκε το 1978, αποτελεί τη βάση για τα κριτήρια επαναχρησιμοποίησης όχι μόνο στην Καλιφόρνια αλλά και σε άλλες πολιτείες των Η.Π.Α. και χώρες του κόσμου. Στον κανονισμό της Καλιφόρνιας και για την κατηγορία της περιορισμένης άρδευσης γίνονται περαιτέρω διαφοροποιήσεις που αφορούν βοσκοτόπους, επιφανειακή άρδευση βρώσιμων καλλιεργειών, πότισμα γηπέδων, γκολφ, νεκροταφείων κ.λ.π., καθώς και ορισμένες κατηγορίες τεχνητών λιμνών, όπου αναγνωρίζεται μία έστω και σχετικά περιορισμένη πιθανότητα επαφής με παθογόνους μικροοργανισμούς. Τέλος, στην περίπτωση της απεριόριστης επαναχρησιμοποίησης (η οποία περιλαμβάνει και την απεριόριστη άρδευση) κατά την οποία αναγνωρίζεται μεγάλη πιθανότητα άμεσης επαφής με το επαναχρησιμοποιούμενο νερό (είτε μέσω κολύμβησης ή μέσω κατανάλωσης προϊόντων που έχουν έρθει σε επαφή με το νερό άρδευσης), ο κανονισμός απαιτεί λύματα τα οποία πρακτικά είναι απαλλαγμένα από παθογόνους μικροοργανισμούς.

Το Νομικό Πλαίσιο στον Ευρωπαϊκό χώρο: Η Ευρωπαϊκή νομοθεσία στερείται νομοθετικών ρυθμίσεων σχετικά με την απαιτούμενη ποιότητα των προς επαναχρησιμοποίηση λυμάτων. Μια γενική αναφορά στο θέμα γίνεται στην Οδηγία 91/271 της Ε.Ε. «…περί της επεξεργασίας υγρών αποβλήτων», όπου αναφέρεται (άρθρο 12, § 1) ότι: «Τα επεξεργασμένα λύματα πρέπει να επαναχρησιμοποιούνται, όποτε είναι σκόπιμο». Πολλές από τις αιτίες για τη δυσκολία θέσπισης ενός ενιαίου Νομοθετικού πλαισίου έχουν ήδη αναφερθεί κατά την παρουσίαση και συναξιολόγηση της Οδηγίας του Π.Ο.Υ. και του κανονισμού της Καλιφόρνιας. Ειδικότερα, για τον χώρο της Ευρώπης σημαντική παράμετρος για την έλλειψη ενιαίας θεώρησης είναι η ανισοκατανομή των διαθέσιμων υδατικών πόρων. Στο πλαίσιο αυτό η επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων εμφανίζεται ως λύση στη Νότια Ευρώπη κυρίως, αλλά και στη Γαλλία και τη Μεγάλη Βρετανία. Η επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων για άρδευση εφαρμόζεται σε αρκετά εκτεταμένη κλίμακα στην Ισπανία, την Γαλλία και την Κύπρο, ενώ αυξανόμενο ενδιαφέρον παρατηρείται στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Πορτογαλία. Χώρες που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα προωθούν τη θέσπιση κριτηρίων, συνήθως με τη μορφή οδηγιών, όπως η Γαλλία η Ιταλία, η Κύπρος, η Ισπανία και η Ελλάδα.

Η Ελληνική πραγματικότητα Είναι γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση υπολείπεται σημαντικά στα θέματα ανάκτησης και επεξεργασίας υγρών αποβλήτων των Η.Π.Α., της Αυστραλίας και της Ιαπωνίας και ότι η Ελλάδα είναι ουραγός μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα αυτό, αν και λόγω της θέσης της στον χάρτη και των ιδιαίτερων γεωγραφικών χαρακτηριστικών της θα έπρεπε να ηγείται. Παρόλα αυτά, τελευταία έχουν γίνει κάποιες προσπάθειες προς την σωστή κατεύθυνση. Ενδεικτικά, αναφέρεται η περίπτωση του Δήμου Χαλκίδας ο οποίος αξιοποίησε τις κατάλληλα επεξεργασμένες εκροές του κέντρου επεξεργασίας λυμάτων (Κ.Ε.Λ.) της πόλης, καταρχήν για άρδευση της Νήσου Πασάς (όπου βρίσκεται εγκατεστημένο το κέντρο – Εικόνα 1), και στη συνέχεια για άρδευση χώρων πρασίνου σε γειτονική περιοχή της Εύβοιας μέσω υποθαλάσσιου αγωγού μεταφοράς.

Είναι γεγονός πως η χωρική και χρονική κατανομή των υδατικών πόρων στην Ελλάδα σε συνδυασμό με την υπεράντληση, την έλλειψη έργων ενίσχυσης και αποταμίευσης νερού και τη μη ορθολογική χρήση των υπόγειων νερών προκαλούν σημαντικά προβλήματα πτώσης της στάθμης των υπόγειων υδροφορέων και υφαλμύρωσης (υπόγειας διείσδυσης θαλασσινού νερού) στις παράκτιες ζώνες. Είναι άξιο λόγου να αναφερθεί στο σημείο αυτό, η προσπάθεια πιλοτικής εφαρμογής τεχνητού εμπλουτισμού υπόγειου υδροφορέα με επεξεργασμένα αστικά λύματα δίπλα στο Κ.Ε.Λ. του Δήμου Θέρμης στη Θεσσαλονίκη στα πλαίσια του έργου LIFE 99/ENV/GR/000590 με τίτλο: «Επαναχρησιμοποίηση Λυμάτων – Διαμόρφωση Προδιαγραφών» που υλοποιήθηκε την περίοδο Νοεμβρίου 1999 – Φεβρουαρίου 2003 και το οποίο χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Πρωτοβουλία LIFE). Σημαντική είναι και η πιλοτική εφαρμογή τεχνητού εμπλουτισμού υπόγειου υδροφορέα με επεξεργασμένα αστικά λύματα που προκύπτουν από τριτοβάθμια επεξεργασία από το Κ.Ε.Λ. Ηρακλείου Κρήτης. Τα επεξεργασμένα λύματα, στα οποία το οργανικό φορτίο είχε απομακρυνθεί κατά 99% επαναδιοχετεύθηκαν στον υπόγειο υδροφορέα μέσα από δύο γεωτρήσεις. Η ποσότητα που διοχετεύτηκε είναι μικρή, περίπου 200 m3/ημέρα. Ωστόσο, οι πρώτες μετρήσεις μας έδειξαν ότι η στάθμη του υδροφορέα ανέβηκε. Όπως προαναφέρθηκε, η ανάκτηση και η επαναχρησιμοποίηση λυμάτων βρίσκονται στη χώρα μας σε πολύ αρχικό στάδιο ενώ δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα θεσμικό πλαίσιο επαναχρησιμοποίησης λυμάτων. Σαν αποτέλεσμα των παραπάνω, μεγάλες ποσότητες επεξεργασμένων λυμάτων μένουν αναξιοποίητες ενώ υψηλής ποιότητας νερό αντλείται για την κάλυψη κάθε μορφής ζήτησης και χρήσης νερού. Στον Ελληνικό χώρο οι συνθήκες είναι πλέον ώριμες για δυναμικές παρεμβάσεις της Πολιτείας στον τομέα της ανάκτησης και επαναχρησιμοποίησης των υγρών αποβλήτων, αρχής γενομένης από την θέσπιση Εθνικών κριτηρίων ποιότητας. Είναι σημαντικό η Πολιτεία να δείξει το παράδειγμα εφαρμόζοντας με επιστημονικό τρόπο κάποιες από τις τάσεις επαναχρησιμοποίησης υγρών αποβλήτων που υλοποιούνται στον προηγμένο κόσμο, π.χ. υποχρεωτική επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων λυμάτων σε μεγάλα οικιστικά συγκροτήματα (άρδευση χώρων πρασίνου, χρήση των επεξεργασμένων εκροών στα καζανάκια των τουαλετών των κτηρίων).

Συμπερασματικά

ΕΙΚΟΝΑ 1 Άποψη της Νήσου Πασάς και του Κ.Ε.Λ.του Δήμου Χαλκίδας,

πρίν (αριστερά) και μετά (δεξιά) την άρδευση με κατάλληλα επεξεργασμένες εκροές.

Σημαντικές επίσης είναι και οι ενέργειες της Εταιρείας Ύδρευσης και Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης (Ε.Υ.Α.Θ Α.Ε.) για την ανάκτηση και επαναχρησιμοποίηση των εκροών του Κ.Ε.Λ. Σίνδου με σκοπό την άρδευση καλλιεργειών στην πεδιάδα του Αξιού. Σχετικά μικρές ποσότητες επεξεργασμένων λυμάτων χρησιμοποιούνται στη Λιβαδειά και στην Άμφισσα για την άρδευση καλλιεργειών βαμβακιού και ελαιώνων, ενώ σε κάποια περιφερειακά Κ.Ε.Λ. (Κεντάρχου Σερίφου, Αγ. Κωνσταντίνου Σάμου, Καρύστου, Ιερισσού) η εκροή χρησιμοποιείται για την άρδευση παρακείμενων δασικών εκτάσεων.

Η συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση νερού έχει σαν συνέπεια αφ’ ενός την εξάντληση των υδάτινων αποθεμάτων και αφ’ ετέρου την επιστροφή μεγάλων ποσοτήτων ποιοτικά υποβαθμισμένου νερού στο περιβάλλον. Η επαναχρησιμοποίηση των υγρών αποβλήτων είναι πλέον μονόδρομος αρκεί να εφαρμόζονται αυστηρά κριτήρια ποιότητας για την αποφυγή περιβαλλοντικών προβλημάτων και την διασφάλιση της υγείας του πληθυσμού που θα έρθει σε άμεση ή έμμεση επαφή. Είναι γεγονός πως υπάρχει η τεχνολογία για την παραγωγή υψηλής ποιότητας ύδατος από ανακυκλωμένα λύματα. Όμως, σε κάθε περίπτωση απαιτείται εκπόνηση τεχνικοοικονομικής μελέτης για τον προσδιορισμό του απαιτούμενου βαθμού επεξεργασίας σε σχέση με την επιδιωκόμενη χρήση.

42

43

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Με απόλυτη επιτυχία ολοκλήρωσε η Vestas Hellas την αντικατάσταση καλωδίων ισχύος σε αιολικό πάρκο της Acciona Ενεργειακής Εξειδικευμένοι μηχανικοί της Vestas Hellas αντικατέστησαν επιτυχώς τα καλώδια Μ.Τ. στο αιολικό πάρκο Παναχαϊκό στην Πάτρα που αποτελείται από 41 ανεμογεννήτριες τύπου Vestas V52 έκαστη ισχύος 850 KW. συμπεριλαμβανομένων όλων των συνδετήρων και συνδέσεων, καθώς και την μέτρηση τους μετά την εγκατάσταση σύμφωνα με τις αυστηρότερες προδιαγραφές. Για την αποφυγή δε της διάβρωσης του εδάφους στα σημεία επέμβασης, χρησιμοποιήθηκαν καινοτόμα συστήματα αντιστήριξης (με τεχνογνωσία από τεχνικά έργα σε χώρους επέμβασης σιδηροδρόμων και γεφυρών) που περιελάμβαναν το συνδυασμό γεωυφασμάτων, γεωπλεγμάτων και υδροσποράς. Όλες οι εργασίες έγιναν με επιλεκτικές διακοπές μόνο στα σημεία επέμβασης, με όλο το υπόλοιπο αιολικό πάρκο να λειτουργεί κανονικά, και για συνολικό μήκος διαδρομών 20 km.

Την εμπειρία και τις γνώσεις της ομάδας της Vestas Hellas αλλά και εξειδικευμένων μηχανικών από την εγχώρια αγορά ενέργειας και τη ΔΕΗ, καθώς και συμβούλων της Vestas από το εξωτερικό και κατασκευαστών καλωδίων με πολυετή εμπειρία αξιοποίησε η Vestas Hellas προκειμένου να εντοπίσει τη βέλτιστη τεχνικά λύση και να αποκαταστήσει συγκεκριμένες δυσλειτουργίες που εντοπίστηκαν στο υπόγειο δίκτυο καλωδιώσεων του αιολικού πάρκου. Κατόπιν μετρήσεων και αναλύσεων αποφασίστηκε ότι, για την εξασφάλιση της απροβλημάτιστης λειτουργίας του δικτύου για χρόνο αντίστοιχο με τον αναμενόμενο χρόνο ζωής του αιολικού πάρκου, βέλτιστη τεχνικά λύση, ήταν η εξ’ ολοκλήρου ανακατασκευή του υπογείου δικτύου. Το έργο, που διήρκησε συνολικά 5 μήνες, περιελάμβανε την προμήθεια νέου καλωδίου με περίβλημα Πολυαιθυλενίου (για αυξημένη μηχανική αντοχή), την ολική ανακατασκευή του υπογείου δικτύου με αυστηρές προδιαγραφές αυλακών,

Ο κ. Γιάννος Μιχόπουλος, Γενικός Διευθυντής της Vestas Hellas για Ελλάδα και Κύπρο τόνισε: «Η καλύτερη δυνατή υποστήριξη των πελατών μας και η εξασφάλιση της βιωσιμότητας της επένδυσής τους, είναι κύριο μέλημα για εμάς στη Vestas Hellas. Η συνεργασία μας με τον κάθε πελάτη-συνεργάτη μας δεν περιορίζεται στην εγκατάσταση των ανεμογεννητριών. Αυτό είναι μόνο η αρχή. Είμαστε δίπλα στους πελάτες μας για οτιδήποτε μας χρειαστούν, σε οποιαδήποτε φάση του έργου. Η τεχνολογική μας υπεροχή και η άρτια, έμπειρη και καταρτισμένη τεχνική ομάδα της Vestas στην Ελλάδα αλλά και η τεχνογνωσία που αντλούμε από το παγκόσμιο δίκτυο της Vestas είναι η εγγύηση που ο κάθε επενδυτής επιζητά σε τέτοιου είδους επενδύσεις». Ιδιαίτερα ικανοποιημένος από την αντιμετώπιση και τον επαγγελματισμό των ανθρώπων της Vestas Hellas ο κ. Βασίλης Πιτούλης, Διευθύνων Σύμβουλος της Acciona στην Ελλάδα, σχολίασε «Για την Acciona Ενεργειακή είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι όχι μόνο εντοπίστηκε και αποκαταστάθηκε πλήρως το πρόβλημα αλλά κυρίως ότι όλες οι εργασίες έγιναν κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Η ομάδα της Vestas Hellas απέδειξε ότι αποτελεί πολύτιμο συνεργάτη ο οποίος κατανοεί τις ανάγκες των πελατών της».

ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

“Garrad Hassan Training: Wind Farm Design and Introduction to GH WindFarmer” Wind Farm Design, Thursday 13 May, Athens Εισαγωγικό μάθημα για τους επαγγελματίες του κλάδου που επιθυμούν να μάθουν για το σχεδιασμό αιολικών πάρκων, δίνοντας μια γενική εικόνα της διαδικασίας σχεδιασμού. Το μάθημα υποστηρίζεται από σύντομες σημειώσεις και πρακτικές επιδείξεις χρησι-μοποιώστας το πιο σύγχρονο λογισμικό. Ιntroduction to GH WindFarmer, Friday 14 May, Athens Σεμινάριο το οποίο στοχεύει στη βασική κατανόηση του σχεδιασμού λογισμικού μιας αιολικής φάρμας: το φάσμα των λειτουργιών, τους υπολογισμούς και τη χρηστικότητα. http://www.garradhassan.com/downloads/flyers/training/1104BT561.pdf

“Wind Power Finance and Investment Congress” Στο Λονδίνο θα πραγματοποιηθεί στις 6 – 7 Ιουλίου 2010 το Συνέδριο για την Οικονομία και Επένδυση της Αιολικής Ενέργειας. Το συνέδριο αναμένεται να συγκεντρώνει τους σημαντικότερους φορείς στη χρηματοδότηση των έργων για την αιολική ενέργεια με στόχο την περαιτέρω επιτάχυνση της ήδη ακμάζουσας αγοράς. http://www2.greenpowerconferences.co.uk/v8-12/Prospectus/Index.php?sEventCode=WE1007UK

“POWERGRID Europe Conference & Exhibition” Στις 8 –10 Ιουνίου 2010 θα πραγματοποιηθεί στο Άμστερνταμ, το Συνέδριο της POWERGRID Europe και θα παρουσιαστούν νέες στρατηγικές και τεχνικές από κορυφαίους ειδικούς στον τομέα των μεταφορών και της διανομής. Οι ηγέτες της βιομηχανίας και οι επαγγελματίες του χώρου θα έχουν τη δυνατότητα να δουν εμπορικές και πρακτικές λύσεις και εμπειρίες. http://www.powergrideurope.com/index.html

“Wind Power Asia 2010” Το Συνέδριο Αιολικής Ενέργειας θα πραγματοποιηθεί στην Ασία στις 23 – 25 Ιουνίου 2010. Με ισχυρή συμμετοχή σημαντικών διεθνών και εγχώριων παραγόντων, το Συνέδριο παρέχει μια εξαιρετική πλατφόρμα για τις επιχειρήσεις, ώστε να ανταλλάξουν πληροφορίες και ιδέες που είναι απαραίτητα για την αγορά της αιολικής ενέργειας. http://www.koelnmesse.cn/fair/New_WindPowerAsia_E/conference_index.asp

“Optimising Wind Power Performance” Το Συνέδριο για την “Βελτιστοποίηση της επίδοσης της Αιολικής Ενέργειας” που θα πραγματοποιηθεί στο Λονδίνο στις 8 & 9 Ιουνίου 2010, θα εξετάσει τους βασικούς τομείς της βελτιστοποίησης της. http://clientfiles.msgfocus.com/files/amf_green_power/project_128/Optimising_Wind_Power_6pp_final.pdf

“Renewable Energy at Electricx 2010” Η 20η Έκθεση Μέσης Ανατολής & Αφρικής αναφορικά με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας θα πραγματοποιηθεί στις 4 -7 Δεκεμβρίου 2010 στο Κάιρο. Θα παρουσιαστούν οι τελευταίες καινοτομίες και τεχνολογίες στους τομείς: Φωτοβολταϊκά, ηλιακή θερμική ενέργεια, αιολική ενέργεια, τις κυψέλες καυσίμου, βιομάζα, θαλάσσια ενέργεια, υδροηλεκτρική ενέργειακ.α. www.egytec.com, www.electricx-egypt.com

“2nd Cloud Computing World Forum: Ελεύθερη πρόσβαση” Σημαντικοί εκπρόσωποι από την British Airways, Lloyds TSB, BBC, Virgin, το Google, Amazon, Rentokil Initial, η Royal Mail, Telegraph Media Group, Deloitte, Gartner, η BAE Systems, NHS, TomTom και πολλοί άλλοι επιβεβαίωσαν την ομιλία τους στο ελεύθερης πρόσβασης Παγκόσμιο Forum 2nd Cloud Computing. Η συνάντηση θα πραγματοποιηθεί 29 Ιουνίου έως 1 Ιουλίου 2010 στο Λονδίνο. Την 1η Ιουλίου θα πραγματοποιηθεί και το “The Green Enterprise World Forum” στην ίδια τοποθεσία με το 2nd Cloud Computing World Forum. www.greenenterpriseforum.com

“World Future Energy Summit & Exhibition” Το Παγκόσμια Διάσκεψη & Έκθεση για την Ενέργεια θα πραγματοποιηθεί στο Abu Dhabi National Exhibition Centre (ADNEC), 10 – 11 Ιανουαρίου 2011. Η Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής για το Μέλλον της Ενέργειας έχει γίνει η πιο σημαντική εκδήλωση για όσους θέλουν να παίξουν ρόλο στο μέλλον της βιομηχανίας. Το 20% των παρευρισκομένων στην WFES του 2010 ήταν διευθύνοντες σύμβουλοι, ανώτερα στελέχη, καθιστώντας τη Διάσκεψη υψηλού επιπέδου. http://www.worldfutureenergysummit.com/home.aspx

44

45

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΓΙΣΤΟΥ ΕΦΙΚΤΟΥ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΗΛΙΑΚΩΝ ΘΕΡΜΟΣΙΦΩΝΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΤΟΝ ΟΙΚΙΑΚΟ ΤΟΜΕΑ Γ. Μαρτινόπουλος, Γ. Τσιλιγκιρίδης, Εργαστήριο Κατασκευής Συσκευών Διεργασιών, Τμ. Μηχανολόγων Μηχ. ΑΠΘ ΤΚ 541 24, ΤΘ 487, Θεσσαλονίκη, e-mail: martin@meng.auth.gr

Εισαγωγή Η Ελλάδα αποτελεί μια από τις πρωτοπόρες χώρες στη χρήση ηλιακών θερμοσιφωνικών συστημάτων παγκοσμίως. Για μεγάλο διάστημα κατείχε την πρώτη θέση στην κατά κεφαλή εγκατεστημένη επιφάνεια ηλιακών συλλεκτών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σχετικά πρόσφατα ξεπεράστηκε από την Κύπρο και την Αυστρία [1],[2]. Στις μέρες μας, τα ηλιακά θερμοσιφωνικά συστήματα χρησιμοποιούνται από περισσότερες από 800.000 οικογένειες, σχεδόν το 25% του συνόλου ενώ η ετήσια εγχώρια παραγωγή της Ελληνικής αγοράς εκτιμάται σε 283.000 m2 για το 2007 [1]. Στα τέλη του 2007, η συνολική εγκατεστημένη επιφάνεια ηλιακών συλλεκτών στην Ελλάδα ανέρχονταν σε 3,57 εκ. m2. Το 99% της επιφάνειας εγκατεστημένων ηλιακών συλλεκτών αφορά συστήματα παραγωγής ζεστού νερού κλειστού κυκλώματος [2], [3]. Κατά τη περίοδο 1975 – 1984 είχαμε τις πρώτες μαζικές πωλήσεις ηλιακών συλλεκτών, λόγω της πετρελαϊκής κρίσης καθώς και της υιοθέτησης από την ελληνική κυβέρνηση φορολογικών απαλλαγών για τους χρήστες, οπότε η εγκατεστημένη επιφάνεια αυξανόταν σταθερά. Κατά την αμέσως επόμενη περίοδο 1984 – 1986, οι πωλήσεις κυμαίνονταν στα 220.000 m2 ετησίως ως αποτέλεσμα μεγάλης διαφημιστικής καμπάνιας με χορηγό το ελληνικό δημόσιο, αλλά και εξαιτίας του φόβου ότι ο φόρος προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ), που για πρώτη φορά θα εφαρμόζονταν την 1η Ιανουαρίου 1987 θα αύξανε τις τιμές των συστημάτων. Την περίοδο αυτή όλα τα συστήματα κατασκευάζονταν από εγχώριες βιομηχανίες και ένα πολύ μικρό ποσοστό εισάγονταν, κυρίως από το Ισραήλ. Από το 1987 έως το 1993 οι πωλήσεις παρέμειναν σταθερές και η εγκατεστημένη επιφάνεια ηλιακών συλλεκτών αυξανόταν με σταθερό ρυθμό. Μία μεγάλης κλίμακας διαφημιστική καμπάνια με χορηγούς την ΕΒΗΕ και τον Οργανισμό για την Προώθηση των Ελληνικών Προϊόντων βελτίωσε την εικόνα της αγοράς. Το κίνητρο της έκπτωσης φόρου διατηρήθηκε μέχρι το 1991 οπότε και καταργήθηκε. Η συνεχώς αυξανόμενη τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, η επιβολή του ΦΠΑ και οι πολλές υποτιμήσεις του εθνικού νομίσματος κατά τη περίοδο αυτή μπόρεσαν να προστατεύσουν την αγορά από μία πτωτική πορεία. Η οικονομική κρίση που επήλθε στις αρχές του ‘90, οι κυβερνητικές παρεμβάσεις για τη μείωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, η ελλιπής προώθηση των ηλιακών συστημάτων από τη βιομηχανία και η κατάργηση των οικονομικών κινήτρων από την κυβέρνηση είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση των πωλήσεων προς το τέλος αυτής της περιόδου. Από το 1994 έως το 2004 η αγορά ηλιακών συστημάτων ήταν πρακτικά σταθερή [2], [3], [4] με τις νέες αγορές να αφορούν ουσιαστικά αντικατάσταση παλιών συστημάτων και όχι νέες εγκαταστάσεις, ενώ τα τελευταία χρόνια η αγορά παρουσιάζει ανοδικές τάσεις [1].

Μετά την συνδιάσκεψη στο Ρίο και την υπογραφή της συμφωνίας σχετικά με την κλιματική αλλαγή, η Ελληνική κυβέρνηση στην προσπάθεια της να συμμετάσχει στην μείωση των αερίων του θερμοκηπίου, εφάρμοσε το πρώτο πρόγραμμα για την κλιματική αλλαγή (περιορισμό του CO2 και των άλλων θερμοκηπικών αερίων) [5]. Το 2002 ολοκληρώθηκε το δεύτερο πρόγραμμα, το οποίο τέθηκε σε εφαρμογή το 2003 [6]. Σε αυτό ορίζονται τα μέτρα και η πολιτική που πρέπει να ακολουθηθεί για την επίτευξη των στόχων που έθεσε η χώρα μας στο Κυότο. Ένα από τα μέτρα τα οποία ερευνήθηκαν ήταν η αύξηση της χρήσης ηλιακών θερμικών συστημάτων στον οικιακό τομέα. Σύμφωνα με αυτή τουλάχιστον το 35% των αναγκών σε ζεστό νερό χρήσης θα έπρεπε να καλυφτεί από ηλιακά συστήματα μέχρι το 2010, δηλαδή, περίπου 1,37 GWhel [6]. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση Ηλιακών Θερμικών Βιομηχανιών το τεχνικό δυναμικό της χώρας υπολογίζεται σε περίπου 28,5 εκ. m2 [2]. Η εκτίμηση αυτή βασίστηκε στη θεώρηση ως τεχνικά δυνατής της εγκατάστασης 2,7 m2 συλλεκτικής επιφάνειας για κάθε άτομο στην Ελλάδα, χωρίς να λαμβάνει υπόψη φυσικούς παράγοντες που περιορίζουν την δυνατότητα εγκατάστασης ηλιακών συστημάτων. Τέτοιοι είναι παράγοντες που σχετίζονται με τα χαρακτηριστικά του κτιριακού δυναμικού του οικιακού τομέα όπως η διαθέσιμη επιφάνεια στην οροφή των κτιρίων ή ο αριθμός ορόφων που διαθέτουν, η γεωγραφική κατανομή τους στη χώρα καθώς και δημογραφικοί παράγοντες όπως ο αριθμός νοικοκυριών, το μέγεθος των νοικοκυριών και η γεωγραφική κατανομή τους. Τέλος σημαντική είναι και η επίδραση παραγόντων όπως οι κλιματικές συνθήκες καθώς και η υπάρχουσα τεχνολογία στον τομέα των ηλιακών θερμοσιφωνικών συστημάτων. Για την όσο το δυνατόν ρεαλιστικότερη εκτίμηση του μέγιστου τεχνικά δυναμικού των ηλιακών συστημάτων στη χώρα, είναι απαραίτητο να ληφθεί υπόψη το σύνολο των προαναφερθέντων παραγόντων. Η εκτίμηση του μέγιστου τεχνικά δυναμικού των ηλιακών συστημάτων και η γεωγραφική κατανομή του, δίνει τη δυνατότητα για ρεαλιστικό προσδιορισμό της ενέργειας που θα μπορούσε να εξοικονομηθεί καθώς και της μείωσης των εκπομπών CO2 από τη χρήση των ηλιακών θερμοσιφωνικών συστημάτων.

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΜΕΓΙΣΤΟΥ ΤΕΧΝΙΚΑ ΕΦΙΚΤΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Όπως προαναφέρθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση Ηλιακών Θερμικών Βιομηχανιών θεωρεί τεχνικά δυνατή την εγκατάσταση 2,7 m2 συλλεκτικής επιφάνειας για κάθε άτομο στην Ελλάδα και στη βάση αυτή, υπολογίζει το τεχνικό δυναμικό της χώρας σε 28,5 εκ. m2.

Στη θεώρηση αυτή υπάρχουν δύο ενστάσεις. Αφενός τα ηλιακά συστήματα εγκαθίστανται ανά νοικοκυριό και όχι ανά άτομο και επομένως το θεωρητικά μέγιστο δυναμικό ηλιακών θερμοσιφωνικών συστημάτων μπορεί να υπολογιστεί αντιστοιχίζοντας ένα σύστημα σε κάθε ελληνικό νοικοκυριό, δηλαδή 3,7 εκ. συστήματα. Αφετέρου, το μέγεθος των 2,7 m2 ηλιακού συλλέκτη ανά άτομο δεν ανταποκρίνεται στην ελληνική πραγματικότητα αλλά, αντιστοιχίζοντας κατάλληλα διαστασιολογημένο σύστημα διαφορετικό για κάθε μέγεθος νοικοκυριού μπορεί να προκύψει ένα ρεαλιστικό μέγεθος της θεωρητικά μέγιστης επιφάνειας. Η θεώρηση αυτή, ότι κάθε νοικοκυριό μπορεί να έχει ηλιακό θερμοσιφωνικό σύστημα δεν λαμβάνει όμως υπόψη το γεγονός ότι η εγκατάσταση τους περιορίζεται πρωτίστως από τη διαθέσιμη επιφάνεια στην οροφή των κτιρίων και δευτερευόντως από τον αριθμό των ορόφων που διαθέτει το κτίριο. Πρακτικά, η διαθέσιμη επιφάνεια μπορεί να δεχθεί ηλιακά που αντιστοιχούν στους ενοίκους των μονώροφων και διώροφων κτιρίων καθώς και στους ενοίκους των τελευταίων δύο ορόφων των πολυώροφων κτιρίων. Από το μέγεθος του νοικοκυριού καθώς και από τις κλιματικές συνθήκες εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό το μέγεθος της απαιτούμενης συλλεκτικής επιφάνειας του ηλιακού συστήματος, καθώς και η ενέργεια που μπορεί να εξοικονομηθεί. Στην εργασία, τα νοικοκυριά που επιλέχθηκαν να εξεταστούν είναι αυτά των δύο, τριών, τεσσάρων και πέντε ατόμων, τα οποία σύμφωνα με την απογραφή του 2001 αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία του συνόλου [7].

τελευταία απογραφή της ΕΣΥΕ (2001) προσδιορίζεται ο αριθμός των κτιρίων και κατ’ επέκταση των νοικοκυριών που μπορούν να εγκαταστήσουν ηλιακό θερμοσιφωνικό σύστημα ανά νομό. Λόγω των διαφορετικών κλιματικών και δημογραφικών δεδομένων, οι εκτιμήσεις γίνονται για κάθε νομό ξεχωριστά αλλά για οικονομία χώρου, τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στον Πίνακα 3 ανά κύριο γεωγραφικό διαμέρισμα.

Σημαντική είναι και η επίδραση της διαθέσιμης τεχνολογίας. Τα τυπικά συστήματα για την ελληνική πραγματικότητα αποτελούνται από τον ηλιακό συλλέκτη, δεξαμενή και βάση. Για να καλυφθούν οι πιο διαδεδομένες τεχνολογίες, αναλύονται έξι διαφορετικά ηλιακά συστήματα με συλλέκτες: σωλήνων χαλκού με πτερύγια χαλκού (Cu-Cu) υψηλής και χαμηλής απόδοσης, σωλήνων χαλκού με πτερύγια αλουμινίου (Cu-Al) υψηλής και χαμηλής απόδοσης, σωλήνων χαλκού με πτερύγια χάλυβα (Cu-St) και συλλέκτες τύπου sandwitch, στα κατάλληλα μεγέθη για κάθε νοικοκυριό, όπως φαίνεται στον Πίνακα 1.

Λαμβάνοντας υπόψη τους παραπάνω περιοριστικούς παράγοντες προκύπτει το συνολικά διαθέσιμο δυναμικό, τοοποίο αντιστοιχεί στο 73% των συνολικών νοικοκυριών ή σε περίπου 9,73 εκ. m2 ηλιακών συλλεκτών. Θεωρώντας ότι κάθε τετραγωνικό μέτρο ηλιακού συλλέκτη αντιστοιχεί σε εγκατεστημένη ισχύ 0,8 kWth [1] προκύπτει ότι το μέγιστο τεχνικά δυναμικό του οικιακού τομέα αντιστοιχεί σε εγκατεστημένη ισχύ 6.800 MWth.

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ – ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΟΦΕΛΗ

Τα μεγέθη της δεξαμενής είναι 180lt, 200lt και 240lt. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά των συστημάτων αυτών ποικίλλουν ανάλογα με την τεχνολογία που χρησιμοποιούν. Ως τιμές των απαραίτητων χαρακτηριστικών για τους υπολογισμούς (δηλαδή των FrUL και Fr(τα)) χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από αντιπροσωπευτικούς συλλέκτες (Πίνακας 2) [7]. Για τους παραπάνω λόγους χρησιμοποιώντας στοιχεία από την

Για την εκτίμηση των ενεργειακών και περιβαλλοντικών οφελών από τη χρήση των ηλιακών συστημάτων, υπολογίστηκε η ήδη εγκατεστημένη επιφάνεια των ηλιακών θερμοσιφωνικών συστημάτων. Για τον υπολογισμό χρησιμοποιήθηκε ο ετήσιος αριθμός πωλήσεων ηλιακών συστημάτων και η διάρκεια ζωής τους. Η διάρκεια ζωής λήφθηκε ίση με 10 χρόνια για συστήματα με συλλέκτες τύπου sandwitch για τα πρώτα χρόνια πωλήσεων τους στην αγορά και 12 χρόνια για τα επόμενα χρόνια, λόγω της βελτίωσης της ποιότητας των χρησιμοποιούμενων υλικών καθώς και της ποιότητας κατασκευής. Για όλα τα υπόλοιπα είδη ηλιακών συλλεκτών η διάρκεια ζωής λήφθηκε ίση με 15 χρόνια. Η εξεταζόμενη χρονική περίοδος χωρίστηκε σε δύο υποπεριόδους από το 1978 – 1989 και από το 1990 – σήμερα, καθώς στις αρχές τις δεκαετίας του 1990 έκαναν την εμφάνιση τους οι συλλέκτες με σωλήνες χαλκού και πτερύγια χαλκού

46

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

EIKONA 2

και πτερύγια χαλκού με συνδέσεις τύπου «ωμέγα» ή κολλήσεις υψηλής ποιότητας και ανώτερα τεχνικά χαρακτηριστικά από τους ήδη υπάρχοντες. Επίσης οι συλλέκτες κάθε τύπου χωρίστηκαν σε συλλέκτες υψηλής (H) και χαμηλής (L) τεχνολογίας αντίστοιχα ώστε να περιληφθούν όσο το δυνατόν πιο αντιπροσωπευτικά οι συνθήκες της αγοράς (υψηλή ποιότητα = υψηλή τιμή, κτλ) (Πίνακας 2). Τα ποσοστά εγκατεστημένων συλλεκτών ανά τύπο ελήφθησαν με βάση την χρονική στιγμή της ενσωμάτωσης της κάθε τεχνολογίας στην αγορά και με το κόστος που συνεπαγόταν (Εικόνα 1).

EIKONA 3

Στις Εικόνες 2, 3 & 4 παρουσιάζεται η μέση ετήσια ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας στο επίπεδο του συλλέκτη, η μέση ετήσια θερμοκρασία αέρα καθώς και η μέση ετήσια θερμοκρασία νερού δικτύου για όλους τους νομούς της χώρας

47

Όπως προκύπτει η ελληνική αγορά έχει περιθώριο τουλάχιστον 7 εκατ. m2 νέων ηλιακών συστημάτων στον οικιακό τομέα. Τα οφέλη από την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διείσδυση των ηλιακών συστημάτων στον οικιακό τομέα, τόσο ενεργειακά όσο και περιβαλλοντικά κάνουν αναγκαία την προσπάθεια για επίτευξη αυτού του στόχου. Δυστυχώς, για την επίτευξη μεγαλύτερου ρυθμού αύξησης και επομένως του μέγιστου τεχνικά εφικτού δυναμικού των 9,73 εκατ. m2, χρειάζονται πολιτικές που θα προωθούν ενεργά τα ηλιακά συστήματα. Συγκεκριμένες ενέργειες που πρέπει να γίνουν συμπεριλαμβάνουν την: Εξοικονόμηση ενέργειας στον οικιακό τομέα από τη χρήση ηλιακών θερμοσιφωνικών συστημάτων μέχρι σήμερα

EIKONA 6

Υποστήριξη της ανάπτυξης της υποδομής της ηλιακής βιομηχανίας μέσω προγραμμάτων για σχεδιαστές και εγκαταστάτες, της ανάπτυξης τυποποίησης και κωδικών λειτουργίας και της διεύρυνσης των διαδικασιών για την εγγυημένη ηλιακή απόδοση. Αυστηρή τήρηση πολεοδομικών κανόνων ρύθμισης της ενεργειακής κατανάλωσης σε νέα κτίρια – γεγονός που θα παρακινήσει την αγορά για ηλιακά συστήματα οικιακής χρήσης μαζί με άλλα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας. Επιβολή εγκατάστασης ηλιακών συστημάτων σε όλες τις νέες ή ανακαινιζόμενες κατασκευές λαμβάνοντας υπόψη τη διεθνή εμπειρία. Συνεχή και συστηματική ενημέρωση του κοινού για τα οφέλη από τη χρήση ηλιακής ενέργειας.

Εγκατεστημένη επιφάνεια ηλιακών θερμοσιφωνικών συστημάτων στον οικιακό τομέα την περίοδο 1978 – 2007 ανά τύπο συλλέκτη

EIKONA 1

EIKONA 4

Η χρήση των συστημάτων αυτών εξοικονομεί κατά κύριο λόγο ηλεκτρική ενέργεια η οποία θα κάλυπτε τη θέρμανση του νερού, καθώς η χρήση συστημάτων τριπλής ενέργειας αφενός άρχισε μετά το 1990 και αφετέρου καλύπτει θερμικό φορτίο κατά την περίοδο των ψυχρών μηνών που η συμβολή των ηλιακών είναι ούτως ή άλλως μικρή λόγω της χαμηλής έντασης της ηλιακής ακτινοβολίας. Για τον υπολογισμό των ενεργειακών οφελών από τα οποία προκύπτουν στη συνέχεια τα περιβαλλοντικά οφέλη χρησιμοποιείται η μέθοδος των καμπύλων f [9],[10], [11], [12], [13]. Οι υπολογισμοί γίνονται για κάθε μήνα από όπου στη συνέχεια υπολογίζεται η ετήσια κάλυψη. Αρχικά υπολογίζεται το συνολικό μηνιαίο και ετήσιο θερμικό φορτίο που πρέπει να καλυφθεί ανά νομό και οικογένεια (μέγεθος νοικοκυριού). Για τον υπολογισμό, θεωρείται ότι η θερμοκρασία του ζεστού νερού που απαιτείται είναι 50 °C, ενώ η απαιτούμενη ποσότητα ανά άτομο 50 lt [14]. Από το απαιτούμενο θερμικό φορτίο ανά οικογένεια και ανά νομό και χρησιμοποιώντας τα υπόλοιπα απαραίτητα μετεωρολογικά δεδομένα [15] και τεχνικά χαρακτηριστικά των υπό εξέταση συλλεκτών, προκύπτει η μηνιαία κάλυψη για κάθε περιοχή και τελικώς το τμήμα του θερμικού φορτίου που καλύπτει το ηλιακό σύστημα. Στις Εικόνες 2, 3 και 4 παρουσιάζεται η μέση ετήσια ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας στο επίπεδο του συλλέκτη, η μέση ετήσια θερμοκρασία αέρα καθώς και η μέση ετήσια θερμοκρασία νερού δικτύου για όλους τους νομούς της χώρας. Η επίδραση των μετεωρολογικών δεδομένων αλλά και της τεχνολογίας που ενσωματώνουν οι διάφοροι τύπου συλλεκτών στο ποσοστό κάλυψης, παρουσιάζεται στην Εικόνα 5 για όλα τα μεγέθη νοικοκυριών που λήφθησαν υπόψη στους υπολογισμούς. Σε όλες τις περιπτώσεις το ποσοστό κάλυψης είναι υψηλότερο από 38% και φτάνει μέχρι 92%. Οι χαμηλές τιμές αντιστοιχούν στα πρώτα συστήματα τύπου “sandwich” τα οποία πλέον έχουν μικρή συμμετοχή, και για τις λιγότερο κλιματικά ευνοϊκές περιοχές της χώρας. Η συνολική εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας από τη χρήση των ηλιακών συστημάτων υπολογίζεται σε 21,27 GWhel (0,07% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στον οικιακό τομέα) το 1978 και έφθασε στα 1.513 GWhel (2,37%) (Εικόνα 6). Η αντίστοιχη μείωση στις εκπομπές ρύπων με βάση τις τιμές

Μείωση της εκπομπής ρύπων ως ποσοστό των ετήσιων εκπομπών της χώρας από τη χρήση ηλιακών θερμοσιφωνικών συστημάτων μέχρι σήμερα

EIKONA 7

ρύπων ανά παραγόμενη GWhel [16], ήταν 1,7 Mt CO2, 12,4 kt NOx και 2,5 kt SO2 για το 2006. Το συνολικό όφελος για την εξεταζόμενη περίοδο εκτιμάτε σε 33,1 Mt CO2, καθώς και σε 47,1 kt NOx και 248,7 kt SO2. Η αποφυγή των εκπεμπόμενων ρύπων CO2, NOx και SO2 συγκριτικά με τις συνολικές εκπομπές στη χώρα [16, 17] για την εξεταζόμενη περίοδο παρουσιάζεται στην Εικόνα 7. Η μείωση του CO2 μετά το 1990 έφτασε το 1,5%, για το NOx λιγότερο από 1% και για το SO2 2-2,5% του συνόλου. Όπως είναι φανερό οι στόχοι που είχαν τεθεί από το Πρώτο και Δεύτερο Εθνικό Πρόγραμμα για τη μείωση των θερμοκηπικών αερίων έχουν υπερκαλυφθεί. Σύμφωνα με το Πρώτο Πρόγραμμα προβλέπονταν η εγκατάσταση 1,3 εκ. m2 ηλιακών συλλεκτών κατά τη δεκαετία 1990-2000, με εκτιμώμενη μείωση του εκπεμπόμενου CO2 κατά 0,95 Mt

ενώ τελικά η μείωση των εκπομπών από τη χρήση των ηλιακών θεμοσιφωνικών συστημάτων έφτασε τα 1,67 Mt CO2, υπερκαλύπτωντας κατά 75,8% τον αρχικό στόχο. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στο γεγονός ότι η εγκατεστημένη επιφάνεια ηλιακών συστημάτων ξεπέρασε κατά 800.000 m2 τους στόχους που είχε θέσει το πρόγραμμα. Στην περίπτωση του μέγιστου τεχνικά εφικτού δυναμικού που υπολογίζεται στα πλαίσια της παρούσης εργασίας, η μείωση στην εκπομπή αέριων ρύπων θα μπορούσε να φτάσει τα 5,43 Μt CO2, όπως παρουσιάζεται στην Εικόνα 8 μαζί με τους στόχους των δύο εθνικών προγραμμάτων. Η μείωση αυτή αντιστοιχεί στο 5% των συνολικών εκπομπών CO2 στην χώρα για το 2003, το οποίο αποτελεί μια επιπρόσθετη μείωση κατά 3,55% των εκπομπών σε σχέση με την μείωση που προκλήθηκε από τη χρήση των ήδη εγκατεστημένων συστημάτων για εκείνη τη χρονιά. Για κτίρια με περισσότερους των τριών ορόφων, ως στόχος τέθηκε η κάλυψη του 10% των αναγκών με τη χρήση κεντρικών ηλιακών συστημάτων. Τα μέτρα αυτά εκτιμούνταν ότι θα υποκαθιστούσαν 1,37 GWhel με αποτέλεσμα την αποφυγή εκπομπής 1.258 kt CO2. Ο στόχος ήταν συντηρητικός, καθώς είχε επιτευχθεί ήδη από το 2004 (1,43 GWhel και 1.566 kt CO2).

Μείωση του ΦΠΑ για την αγορά ηλιακών θερμοσιφωνικών συστημάτων στα ίδια επίπεδα με των μηνιαίων τιμολογίων ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου. Η παρούσα εργασία αποτελεί απόδοση της ερευνητικής δουλειάς των συγγραφέων η οποία έχει ήδη δημοσιευτεί στις εργασίες (α) G. Tsilingiridis, G. Martinopoulos,“ Thirty years of domestic solar hot water systems use in Greece – Energy and Environmental Benefits – Future Perspectives”, Renewable Energy, Volume 35, 2, 490 - 497, 2010, και (β) Γ. Μαρτινόπουλος, Γ. Τσιλιγκιρίδης, «Εκτίμηση του μέγιστου εφικτού τεχνικού δυναμικού ηλιακών θερμοσιφωνικων συστημάτων στον οικιακό τομέα», Πρακτικά 9ου Εθνικού Συνεδρίου για τις Ήπιες Μορφές Ενέργειας, σελ. 287 294, Γεροσκήπου, Πάφος 2009.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. European Solar Thermal Industry Federation, “Solar Thermal Markets in Europe 2008”, May 2009.

2. European Solar Thermal Industry Federation, “Sun in Action II – Vol.2”, April 2003.

3. EBHE, “The Greek Solar Market”, Athens, 2003.

4. IOBE, “Solar Systems: The domestic market of solar systems”, Athens 1985.

5. Τεχνική Έκθεση, “Ελληνικό πρόγραμμα δράσης για την κλιματική μεταβολή 2000-2010”, Αθήνα, 1995.

6. Τεχνική Έκθεση, “Δεύτερο Ελληνικό Πρόγραμμα Δράσης για την Κλιματική Μεταβολή 20002010”, Αθήνα, 2003.

7. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, “Στατιστικές Επετηρίδες 1971-2001”.

8. Β. Α. Σωτηρόπουλος,“Τελική Έκθεση Έργου: Ανάπτυξη νέου τύπου συλλέκτη για την διεύρυνση των εφαρμογών της ηλιακής ενέργειας” ΠΕΝΕΔ 1991, Θεσσαλονίκη 1997.

9. J. Duffie, W. Beckman, “Solar Engineering of Thermal Processes”, Wiley Publication, 1991.

10. B. V. Minnerly, S. A. Klein, W. A. Beckman, “A rating procedure for solar domestic hot water systems based on ASHRAE - 95 test results”, Solar Energy Vol. 47, No. 6, pp. 405 - 411, 1991.

11. P. T. Tsilingiris, “Solar water - heating design - A new simplified dynamic approach”, Solar Energy Vol. 57, No. 1, pp. 19 - 28, 1996.

12. G. Tsilingiridis, G. Martinopoulos, N. Kyriakis, “Environmental performance of thermosyphonic domestic solar hot water systems under different climatic conditions: a case study for Greece”, Global NEST, The International Journal, Vol. 6, No.3, pp 186 - 189, 2004.

13. G. Tsilingiridis, G. Martinopoulos,“ Thirty years of domestic solar hot water systems use in Greece – Energy and Environmental Benefits – Future Perspectives”, Renewable Energy, Volume 35, Issue 2, p 490 - 497, 2010.

14. ASHRAE Handbook, “ HVAC Applications ”, 2003.

Περιβαλλοντικό όφελος από την χρήση ηλιακών θερμοσιφωνικών συστημάτων

EIKONA 8

Ποσοστό κάλυψης για όλα τα νοικοκυριά, τις περιοχές και τους τύπους ηλιακών συλλεκτών

EIKONA 5

Για την περίοδο 2000-2010 το επικαιροποιημένο πρόγραμμα Κλιματικής Αλλαγής είχε θέσει ως στόχο κάλυψη 35% των αναγκών σε ζεστό νερό χρήσης από ηλιακά συστήματα.

15. Α. Πελεκάνος, “Σύνταξη πινάκων μετεωρολογικών στοιχείων για ηλιακές εφαρμογές των πόλεων της Ελλάδος”, Α΄ Εθνικό συνέδριο για τις Ήπιες Μορφές Ενέργειας”, Τόμος Α΄, Θεσσαλονίκη, 1982.

16. Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, “Κλιματική αλλαγή, Στοιχεία εκπομπών αέριων ρύπων 1990 - 2003”.

17. Τσιλιγκιρίδης Γ., “Χρονική και Χωρική Ανάλυση της χρήσης ενέργειας και των συνεπαγόμενων εκπομπών αερίων ρύπων κατά την περίοδο 1960 - 90 στην Ελλάδα”, Διδακτορική Διατριβή, Θεσσαλονίκη, 1995.

48 Κ. ΛΑΤΟΥΦΗΣ, Π. ΚΟΤΣΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ, Κ. ΠΑΝΤΖΙΡΗΣ, Ν. ΧΑΤΖΗΑΡΓΥΡΙΟΥ

49

Περισσότερες πληροφορίες και επικοινωνία: latoufis@power.ece.ntua.gr

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ μικρής ανεμογεννήτριας στο ΕΜΠ

Κατασκευή των πτερυγίων με εργαλεία ξυλουργικής

EIKONA 2

Σχεδιασμός βασισμένος στην ενδιάμεση τεχνολογία Ανύψωση της μικρής ανεμογεννήτριας στην οροφή των παλιών κτιρίων ηλεκτρολόγων του Ε.Μ.Π. από φοιτητές

EIKONA 5

Ε

Οι μικρές ανεμογεννήτριες μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε σε αυτόνομες εγκαταστάσεις είτε για τη σύνδεση στο δίκτυο χαμηλής τάσης σε μία λογική ανάλογη με τα φωτοβολταϊκά με το πλεονέκτημα του χαμηλότερου κόστους.

Η ενδιάμεση τεχνολογία, είναι ένας τρόπος αντίληψης της τεχνολογίας ως μία ενεργή συνιστώσα στην καθημερινή διαμόρφωση των κοινωνικών σχέσεων. Εμπεριέχει την αντίληψη πως οι ανθρώπινες κοινωνίες χρειάζεται να έχουν την δυνατότητα να αποφασίζουν για το μέλλον τους, και πως η ενδιάμεση τεχνολογία μπορεί να τις ενδυναμώσει προς αυτή την κατεύθυνση. Η μικρή ανεμογεννήτρια (Α/Γ) κατασκευάστηκε στα πλαίσια εφαρμογών ενδιάμεσης τεχνολογίας, κυρίως απευθυνόμενες σε αγροτικές περιοχές του αναπτυσσόμενου κόσμου, προσπαθώντας να ικανοποιεί συγκεκριμένα κριτήρια.

Μία μικρή ανεμογεννήτρια ονομαστικής ισχύος 850W που διαθέτει σύγχρονη γεννήτρια μονίμων μαγνητών κατασκευάστηκε εξολοκλήρου από φοιτητές του ΕΜΠ, με βάση τα σχέδια του Hugh Piggott (www.scoraigwind.com), σύμφωνα με τις αρχές σχεδιασμού της ενδιάμεσης τεχνολογίας. Μία μικρή ανεμογεννήτρια ονομαστικής ισχύος 850W που διαθέτει σύγχρονη γεννήτρια μονίμων μαγνητών κατασκευάστηκε εξολοκλήρου από φοιτητές του ΕΜΠ, με βάση τα σχέδια του Hugh Piggott (www.scoraigwind.com), σύμφωνα με τις αρχές σχεδιασμού της ενδιάμεσης τεχνολογίας. Με την ολοκλήρωσή της τοποθετήθηκε στην οροφή των παλιών κτιρίων ηλεκτρολόγων του Ε.Μ.Π και συνδέθηκε με το μικροδίκτυο του εργαστηρίου Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας (εικόνα 1).

Οι εφαρμογές ενδιάμεσης τεχνολογίας, με βάση ο Consortium for Sustainable Village Based Development (www.villageearth.org) έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

Η επίβλεψη της διαδικασίας έγινε από τον καθηγητή ΕΜΠ και αναπληρωτή διευθύνοντα σύμβουλο της ΔΕΗ Ν. Χατζηαργυρίου. Τα βασικά πλεονεκτήματα της συγκεκριμένης ανεμογεννήτριας είναι η υψηλή απόδοση της γεννήτριας της, λόγω της απουσίας σιδήρου στον στάτη, η απουσία κιβωτίου ταχυτήτων χάρη στον μεγάλο αριθμό πόλων της γεννήτριας, η μηδενική ροπή ευθυγράμμισης λόγω της απουσίας αυλάκων, που επιτρέπει την εκκίνησή της σε χαμηλότερους ανέμους και η δυνατότητα ιδιοκατασκευής της χρησιμοποιώντας απλά υλικά.

Είναι πιο παραγωγικές από πολλές παραδοσιακές τεχνολογίες, αν και χρειάζονται σχετικά εντατική εργασία κατά την κατασκευή τους: Η Α/Γ που κατασκευάστηκε χρειάστηκε 600 εργατοώρες από ανειδίκευτους φοιτητές για να ολοκληρωθεί, αλλά παράγει ηλεκτρική ενέργεια που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πλήθος εφαρμογών.

Το βασικό σχέδιο της ανεμογεννήτριας έχει κατασκευαστεί σε πολλές χώρες, έχει αποτελέσει τη βάση εμπορικού προϊόντος και έχει κατασκευαστεί σε σχολεία και πανεπιστημιακά ιδρύματα.

Η μικρή ανεμογεννήτρια που κατασκευάστηκε, συνδέθηκε στο μικροδίκτυο του εργαστηρίου ΣΗΕ του ΕΜΠ

EIKONA 5

Απαιτούν μικρό αρχικό κεφάλαιο: Η μικρή Α/Γ που κατασκευάστηκε έχει συνολικό κόστος πρώτων υλών 600 ευρώ, χωρίς να συμπεριλαμβάνεται το κόστος του ιστού. Δίνουν έμφαση στην χρήση τοπικών πρώτων υλών, έτσι ώστε να μειωθεί το κόστος και τα προβλήματα ανεφοδιασμού: Τα υλικά της Α/Γ είναι ξύλο, χάλυβας, πολυεστερική ρητίνη, χαλκός και μαγνήτες νεοδυμίου. Όλα τα υλικά μπορούν να βρεθούν τοπικά εκτός από τους μαγνήτες που έχουν αγοραστεί από το εξωτερικό.

Είναι αρκετά μικρές σε κλίμακα, έτσι ώστε να είναι οικονομικά προσιτές σε οικογενειακό ή κοινοτικό επίπεδο: Αυτού του τύπου η Α/Γ μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ένα οικιακό σύστημα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, είτε σε DC σύστημα για την φόρτιση συσσωρευτών, είτε σε AC σύστημα στα πλαίσια ενός κοινοτικού μικροδικτύου. Είναι δυνατή η κατανόηση της λειτουργίας τους, ο έλεγχός τους και η συντήρησή τους από τους ανθρώπους που χρησιμοποιούν την τεχνολογία χωρίς εξειδικευμένη εκπαίδευση: Η κατασκευή της Α/Γ έγινε από ομάδα προπτυχιακών φοιτητών του ΕΜΠ, χωρίς εξειδικευμένες μηχανουργικές γνώσεις. Η συγκεκριμένη κατασκευή έχει υλοποιηθεί σε πολλά μέρη του κόσμου με την μορφή ολιγοήμερου πρακτικού και θεωρητικού σεμιναρίου, δίνοντας έτσι την δυνατότητα κατανόησης, ελέγχου και συντήρησης στους χρήστες.

Ο στάτης της γεννήτριας μετά τη στερεοποίηση της ρητίνης

EIKONA 3

Μπορεί να παραχθεί η τεχνολογία σε μικρές βιοτεχνίες ή εργαστήρια χωριών και κοινοτήτων: Η Α/Γ κατασκευάστηκε σε μικρό μηχανουργείο στην κατασκήνωση «Μελτέμι» στην Ραφήνα, με τον βασικό εξοπλισμό ενός μικρού εργαστηρίου. Προϋποθέτουν την συλλογική εργασία της κοινότητας για την βελτίωσή των συνθηκών διαβίωσης: Συνολικά εργάστηκαν πέντε άτομα για την ολοκλήρωση της κατασκευής σε διάστημα τριών μηνών. Προσφέρουν ευκαιρίες για την συμμετοχή του τοπικού πληθυσμού σε αλλαγές και βελτιώσεις της τεχνολογίας και της διαδικασίας παραγωγής της: Οι φοιτητές που έχουν συμμετάσχει στο εργαστήριο κατασκευής της Α/Γ, έχουν την δυνατότητα να εξοικειωθούν με τις βασικές έννοιες λειτουργίας και σχεδιασμού γεννητριών, αεροδυναμικής και με την χρήση βασικών μηχανουργικών εργαλείων και τεχνικών κατασκευής. Έτσι, αποκτάται η δυνατότητα τροποποίησης του σχεδιασμού της Α/Γ, όπως και βελτίωσης της διαδικασίας κατασκευής. Είναι ευέλικτες και μπορούν να προσαρμοστούν σε διαφορετικά μέρη και μεταβαλλόμενες συνθήκες: Η Α/Γ μπορεί να σχεδιαστεί για σύνδεση σε AC ή DC σύστημα και για διαφορετικές τιμές ονομαστικής ισχύος. Επίσης, υπάρχει μια πληθώρα εναλλακτικών υλικών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν, όπως πχ. ο κέδρος για την κατασκευή των πτερυγίων, δίνοντας έτσι έμφαση σε τοπικά υλικά που βρίσκονται σε αφθονία. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην παραγωγή χωρίς να προκαλούν βλάβες στο περιβάλλον: Η χρήση και η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από μία ανανεώσιμη πηγή, όπως είναι ο άνεμος, μειώνει την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από συμβατικές ρυπογόνες μορφές. Βέβαια, κατά την παραγωγή ορισμένων υλικών που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή της Α/Γ, προκαλούνται ρύποι (πχ. στην παραγωγή χάλυβα) και επίσης χρησιμοποιούνται ορισμένα χημικά υλικά και παράγωγα πετρελαίου, όπως η πολυεστερική ρητίνη.

Έγχυση ρητίνης στον ένα δίσκο του δρομέα της γεννήτριας

EIKONA 4

Η κατασκευή της ανεμογεννήτριας Για την κατασκευή των πτερυγίων της ανεμογεννήτριας χρησιμοποιήθηκε ξύλο σουηδικού πεύκου το οποίο είναι ελαφρύ, εύκολο στην επεξεργασία, έχει καλή αντοχή και δεν παρουσιάζει προβλήματα κόπωσης, οπότε ενδείκνυται για μικρές κατασκευές που πραγματοποιούνται χωρίς καλούπια. Χρησιμοποιώντας εργαλεία ξυλουργικής δόθηκε το επιθυμητό αεροδυναμικό σχήμα στα πτερύγια (εικόνα 2). Στη συνέχεια κατασκευάστηκε από ξύλο μηχανή χειρός για την περιέλιξη των πηνίων, πραγματοποιήθηκαν οι περιελίξεις και η κατάλληλη συνδεσμολογία. Τα πηνία τοποθετήθηκαν σε καλούπι που κατασκευάστηκε από κόντρα πλακέ. Έγινε έγχυση μείγματος πολυεστερικής ρητίνης, καταλύτη και ταλκ ώστε να σχηματοποιηθεί η πλάκα του στάτη, η οποία ενισχύθηκε με φύλλα από υαλονήματα (εικόνα 3). Ο δρομέας αποτελείται από δύο χαλύβδινους δίσκους περιμετρικά των οποίων είναι τοποθετημένοι μόνιμοι μαγνήτες. Παρακείμενοι μαγνήτες έχουν αντίθετη πολικότητα όπως και αντικριστοί μαγνήτες στους απέναντι δίσκους. Για επιπλέον μηχανική αντοχή οι χαλύβδινοι δίσκοι τοποθετήθηκαν σε καλούπια και έγινε έγχυση ρητίνης (εικόνα 4).

Θεωρητικές μελέτες, μετρήσεις και βελτιώσεις Το μαγνητικό πεδίο της γεννήτριας προσομοιώθηκε με τη μέθοδο των πεπερασμένων στοιχείων σε κατάλληλο λογισμικό, καθώς και οι επιδόσεις της γεννήτριας, και πραγμα τοποιήθηκαν πειραματικές μετρήσεις στο εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών του ΕΜΠ. Παράλληλα, υλοποιήθηκε βελτιωμένη σχεδίαση της γεννήτριας για μελλοντικές εφαρμογές. Προσομοιώθηκε η λειτουργία της ανεμογεννήτριας που κατασκευάστηκε για τη σύνδεση απευθείας σε συσσωρευτές και για τη σύνδεση με μετατροπέα MPPT σε ζυγό DC. Μετά από διερεύνηση προέκυψε πως με τη σύνδεση αυτεπαγωγής κατάλληλης τιμής αυξάνεται σημαντικά η ετήσια ενεργειακή απόδοση σε σχέση με την απευθείας σύνδεση χωρίς όμως να γίνεται βέλτιστη αξιοποίηση του ανέμου όπως φαίνεται στο σχήμα 1. Η μέθοδος με τη σύνδεση αυτεπαγωγής είναι απλούστερη, πιο αξιόπιστη και έχει χαμηλότερο κόστος από τη λειτουργία με μετατροπέα MPPT και συμβαδίζει με τη λογική της ενδιάμεσης τεχνολογίας. ΣΧΗΜΑ 1 Αεροδυναμική ισχύς της έλικας σε σχέση με την ταχύτητα περιστροφής για τη σύνδεση απευθείας σε συσσωρευτές (Direct), τη σύνδεση με την προσθήκη αυτεπαγωγής (Inductance) και τη σύνδεση με λειτουργία MPPT (MPPT) σε κοινό διάγραμμα με τις καμπύλες αεροδυναμικής ισχύος της έλικας.

50

51

Ο ΒΟΡΕΑΣ

Ο ΒΟΡΕΑΣ Του Δρ ΓΙΑΝΝΗ ΤΣΙΠΟΥΡΙΔΗ, Πρόεδρο ΔΣ ΕΛΕΤΑΕΝ

Αθήνα, 18 Μαρτίου 2010

«Τα Ελληνικά δάση και η Κλιματική Αλλαγή» Συνδιοργανωτές: Φιλοδασική Ενωση Αθηνών, Ευώνυμος Οικολογική Βιβλιοθήκη Η παγκόσμια ημέρα δασοπονίας γιορτάζεται σε όλο τον κόσμο εδώ και 40 χρόνια για να υπενθυμίσει σε όλους τη σπουδαιότητα των δασών και των πολλών ωφελειών που απορρέουν από αυτά. Η ιδέα του να θεσπιστεί η 21 Μαρτίου ως η Παγκόσμια Ημέρα Δασοπονίας ξεκίνησε στην 23η γενική συνέλευσητης Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Γεωργίας το 1971. Αργότερα την ίδια χρονιά ο FAO (Οργανισμός Τροφίμων και

Γεωργίας του ΟΗΕ) υποστήριξε την ιδέα θεωρώντας ότι ως εκδήλωση θα συνέβαλλε πολύ στην ανάδειξη της σπουδαιότητας των δασών και συμφώνησε ότι πρέπει να εορτάζεται κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο με εκδηλώσεις σχετικές με τις τρεις βασικές συνιστώσες της δασοπονίας, της προστασίας, της παραγωγής και της αναψυχής (η 21 Μαρτίου επελέγη γιατί συμπίπτει με την πρώτη μέρα της άνοιξης στο βόρειο ημισφαίριο).

Ως κλιματική αλλαγή αναφέρεται η υπερθέρμανση του πλανήτη που προκαλείται από την αύξηση της ποσότητας των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Το σημαντικότερο από αυτά είναι το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) χωρίς να παραγνωρίζεται και η συνεισφορά και άλλων αερίων όπως του μεθανίου ή των οξειδίων του αζώτου. Η ποσότητα του φυσικά παραγόμενου CO2 εξισορροπείται σχεδόν απόλυτα από την ποσότητα που δεσμεύεται με φυσικό τρόπο. Οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες και κυρίως η καύση ορυκτών καυσίμων, έχουν επίδραση σε αυτό το ισοζύγιο, και είναι αυτές που σε μεγάλο βαθμό ευθύνονται για την υπερθέρμανση του πλανήτη. Η αύξηση της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα είναι η κυριότερη αιτία της κλιματικής αλλαγής. Τα δάση στην Ελλάδα χαρακτηρίζονται από την κυριαρχία των θάμνων ( πουρνάρι, κουμαριά, σχίνο, φυλλίκι, αγριόκεδρα). Τα δενδρώδη είδη ωστόσο (Δρυς, είδη Πεύκης, Ελάτη, Οξυά, Πλάτανος, Καστανιά) είναι πολύ σημαντικά γιατί καταλαμβάνουν σημαντικές εκτάσεις του ορεινού χώρου και των επικλινών εδαφών, διατηρώντας έναν πολύτιμο φυσικό μανδύα που προστατεύει τα εδάφη, δίνει πολύτιμα προϊόντα και αξία στο τοπίο. Κατανομή έκτασης δασικών τύπων της Ελλάδας

Ετήσιες εκπομπές CO2 στην Ελλάδα

Ο άνθρακας αποθηκεύεται στην υπέργεια βιομάζα των φυτών (κορμοί, φλοιός, φύλλα, κλαδιά, υπόροφος), στην υπόγεια (ρίζες, πρέμνα), στο δασικό έδαφος αλλά και ως φυλλάδα και νεκρό ξύλο. Στο έδαφος αποθηκεύεται πολύ μεγαλύτερο ποσό από ότι στη βιομάζα.

Συγκρίνοντας τους διάφορους δασικούς τύπους παρατηρούμε την πολυτιμότητα των δασών δρυός, ελάτης, οξιάς ως προς την ικανότητα αποθήκευσης άνθρακα. Τα δρυοδάση που περιλαμβάνουν όλα τα δενδρώδη είδη δρυός (ακόμη και πουρνάρια και αριές με δενδρώδη μορφή) παρουσιάζουν μεγάλη τιμή λόγω υψηλού συντελεστή BCEF (Biomass Conversion and Expansion Factors κατά IPCC 2006) όπως και τα αείφυλλα που έχουν μεγάλο συντελεστή και έχουν κατά πολύ μεγαλύτερη τιμή σε σχέση με το ξυλαπόθεμά τους. Λαμβάνοντας υπόψη την απορρόφηση του CO2 ανά έκταση που καταλαμβάνουν οι δασικοί τύποι, την μεγαλύτερη δυνατότητα συγκράτησης έχει η Ερυθρελάτη που όμως καταλαμβάνει μια πολύ μικρή έκταση των δασών μας (27.540 στρ.). Αμέσως μετά σε δυναμικότητα κατατάσσεται η Λευκόδερμη πεύκη με μεγάλες δυνατότητες, αλλά επίσης μικρή έκταση (0,1 % των δασών) και ακολουθούν η Οξιά, η Δασική πεύκη, και η Ελάτη. Την μικρότερη δυνατότητα την έχουν τα αείφυλλα πλατύφυλλα, τα οποία όμως με ανάλογη διαχείριση μπορούν να μετατραπούν σε υψηλά δάση, με πολύ μεγαλύτερες ικανότητες δέσμευσης CO2.

52

53

Ο ΒΟΡΕΑΣ

Ο ΒΟΡΕΑΣ

Αθήνα, 23 Απριλίου 2010

12 βασικές ρυθμίσεις του νέου νομοσχεδίου για τις ΑΠΕ ΠΡΟΫΠΑΡΧΟΝ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΑΡΧΙΚΟ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ (Δεκέμβριος 2009)

ΤΕΛΙΚΟ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ (Απρίλιος 2010)

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΕΛΙΚΗΣ ΡΥΘΜΙΣΗΣ

1

Υιοθέτηση στόχων για την ανάπτυξη των ΑΠΕ (Άρθρο 1)

Χαλαρή γλώσσα για τη συμμετοχή των ΑΠΕ σε ποσοστό 29% επί της ηλεκτροπαραγωγής έως το 2020

Καθορισμός ελάχιστου εθνικού στόχου έως το 2020 (τουλάχιστον 40% στην ηλεκτροπαραγωγή, 20% στην τελική κατανάλωση ενέργειας)

Καθορισμός ελάχιστου εθνικού στόχου έως το 2020 (τουλάχιστον 40% στην ηλεκτροπαραγωγή, 20% στην τελική κατανάλωση ενέργειας).

Θετικό βήμα για τις ΑΠΕ.

2

Χρονική και ποσοτική κατανομή τεχνολογιών (Άρθρο 1)

Δεν προβλέπεται σχετική ρύθμιση.

Δεν προβλέπεται σχετική ρύθμιση.

Εντός τριμήνου από τη δημοσίευση του νόμου.

Αποσαφήνιση όρων και κανόνων λειτουργίας του επενδυτικού περιβάλλοντος (το προτεινόμενο τελικά μίγμα θα καθορίσει και το βαθμό επιτυχίας).

3

Έκδοση άδειας παραγωγής (Άρθρο 2)

Η έκδοση άδειας παραγωγής είναι άμεσα συνδεδεμένη με την περιβαλλοντική αδειοδότηση (προηγείται της Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης). Εκδίδεται από τον Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.

Αποσυνδέεται πλήρως από την περιβαλλοντική αδειοδότηση. Αποκτά τεχνικοοικονομικό χαρακτήρα και εκδίδεται από τη ΡΑΕ.

Αποσυνδέεται πλήρως από την περιβαλλοντική αδειοδότηση. Αποκτά τεχνικοοικονομικό χαρακτήρα και εκδίδεται από τη ΡΑΕ.

Εξοικονόμηση αδειοδοτικού χρόνου. (~8 μήνες).

ΒΑΣΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ

4

Εξαίρεση από υποχρέωση λήψης άδειας παραγωγής (Άρθρο 2, Παρ. 12)

Διαπιστωτική πράξη εξαίρεσης από ΡΑΕ για εγκαταστάσεις ΑΠΕ, η οποία εκδίδεται ανάλογα με την ισχύ.

Εξαιρείται από την υποχρέωση λήψης άδειας παραγωγής ή άλλης διαπιστωτικής πράξης κάθε εγκατάσταση ΑΠΕ που χαρακτηρίζεται από την κείμενη νομοθεσία (ΚΥΑ 19500/2004) ως χαμηλής ή μηδενικής όχλησης.

Εξαιρούνται από την υποχρέωση λήψης άδειας παραγωγής ή άλλης διαπιστωτικής πράξης μικρές εγκαταστάσεις ΑΠΕ (ανάλογα με την ισχύ με διαφορετικό όριο ανά τεχνολογία).

Αν και βελτιώθηκε το καθεστώς σε σχέση με τα ισχύοντα σήμερα, δεν ακολουθήθηκε τελικά το επιτυχημένο παράδειγμα της Γερμανίας (δεν υπάρχει η έννοια της άδειας παραγωγής)

5

Περιβαλλοντική αδειοδότηση Ι (Άρθρο 3)

Η ΠΠΕΑ (Προκαταρκτική Περιβαλλοντική Εκτίμηση και Αξιολόγηση) προηγείται και αποτελεί προϋπόθεση της ΕΠΟ (Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων).

Ενοποιούνται κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα οι δύο διαδικασίες (ΠΠΕΑ & ΕΠΟ). Ορίζονται αποκλειστικές προθεσμίες και αντικείμενα γνωμοδότησης.

Όπως στο αρχικό προσχέδιο.

Εξοικονόμηση αδειοδοτικού χρόνου. (~18 μήνες)

Περιβαλλοντική αδειοδότηση ΙΙ (Άρθρο 3, Παρ.13)

Δεν προβλέπεται εξαίρεση από ΕΠΟ παρά μόνο για πολύ μικρά φωτοβολταϊκά (<20KW) εκτός περιοχών Natura.

Εξαιρούνται από ΕΠΟ: 1. φωτοβολταϊκά συστήματα και μικρές ανεμογεννήτριες σε κτίρια και 2. ΑΠΕ μηδενικής όχλησης.

Υποχρεωτική έκδοση ΕΠΟ για φωτοβολταϊκά, βιομάζα και γεωθερμία >0,5MW, αλλά και γενικά ΑΠΕ μηδενικής όχλησης που εγκαθίστανται σε περιοχές Natura, παράκτιες ζώνες (100μ από οριογραμμή αιγιαλού) και σε γειτονικά γήπεδα (150μ) εφόσον υπάρχουν σ’ αυτά αδειοδοτημένα έργα σε εξέλιξη που ξεπερνούν τα ανωτέρω όρια.

Επαχθής ρύθμιση ιδίως για τα φωτοβολταϊκά, ως προς τον περιορισμό για τα γειτνιάζοντα γήπεδα. Νέα γραφειοκρατία.

6

7

Τιμολόγηση (Άρθρο 5)

Υιοθέτηση feed-in-tariff (τιμολόγηση ανά τεχνολογία ΑΠΕ).

‘Ορθολογικοποίηση’ τιμολόγησης. Νέες τιμές ανά τεχνολογία και εγκατεστημένη ισχύ.

Διαφοροποίηση ως προς τις τεχνολογίες (βιομάζα). Επιστροφή στη ρύθμιση του 3734/09 για τα φωτοβολταϊκά με περαιτέρω μείωση όμως των τιμών για τα μη διασυνδεδεμένα νησιά. Κατάργηση αναπτυξιακού τουλάχιστον για τα φωτοβολταϊκά και ενδεχομένως για όλες τις ΑΠΕ.

Η άσκοπη και αιφνιδιαστική πρόταση για αλλαγή της τιμολογιακής πολιτικής (φ/β συστήματα) ενώ είχε ολοκληρωθεί η δημόσια διαβούλευση, αποτέλεσε πλήγμα για την αξιοπιστία του επενδυτικού περιβάλλοντος της χώρας

8

Τιμολόγηση νέων τεχνολογιών (Άρθρο 5)

Δεν προβλέπεται ρύθμιση για οικιακές ανεμογεννήτριες, ανεπαρκείς ρυθμίσεις για βιομάζα, βιοαέριο, ηλιοθερμικά, γεωθερμία.

Ξεχωριστές ρυθμίσεις και ενισχυμένες τιμές για τις εν λόγω τεχνολογίες.

Ξεχωριστές ρυθμίσεις και ενισχυμένες τιμές για τις εν λόγω τεχνολογίες (μικρές αποκλίσεις σε σύγκριση με αρχικό προσχέδιο).

Υιοθέτηση σημαντικών οικονομικών κινήτρων κυρίως για τη βιομάζα.

9

Χωροθέτηση έργων ΑΠΕ (Άρθρα 8 & 9)

Όπως ρυθμίζεται στο Ειδικό Χωροταξικό (ΕΧΠ) για τις ΑΠΕ

Άρση περιοχών αποκλεισμού εγκαταστάσεων ΑΠΕ κατ’ επιταγή της προεκλογικής υπόσχεσης “ΑΠΕ παντού εκτός αυστηρά προστατευόμενων περιοχών”.

‘Συντηρικοποίηση’ της καινοτόμου ρύθμισης του αρχικού προσχεδίου.

Διατήρηση του προβληματικού Χωροταξικού για τις ΑΠΕ.

10

Γη υψηλής παραγωγικότητας (Άρθρο 9, παρ. 6)

Απαγόρευση εγκατάστασης φωτοβολταϊκών σε γαίες υψηλής παραγωγικότητας.

Άρση απαγόρευσης εγκατάστασης φωτοβολταϊκών σε γαίες υψηλής παραγωγικότητας.

Άρση απαγόρευσης εγκατάστασης φωτοβολταϊκών σε γαίες υψηλής παραγωγικότητας και μέχρι κάλυψης του 1% της διαθέσιμης γης ανά νομό (εξαιρείται η Αττική όπου παραμένει η απόλυτη απαγόρευση).

Αν και βελτιώνεται το σημερινό καθεστώς, υπάρχουν περιθώρια αυθαιρεσιών της Διοίκησης και κίνδυνος για ανάπτυξη νέας γραφειοκρατίας. Απόλυτη απαγόρευση στην Αττική

11

Οικιακές εφαρμογές ΑΠΕ (Άρθρο 10)

Δεν προβλέπεται σχετική ρύθμιση.

Υποχρεωτική χρήση ηλιοθερμικών για ζεστό νερό χρήσης ανάλογα με την κλιματική ζώνη. Υιοθέτηση στόχου για την υποχρεωτική κάλυψη του συνόλου της πρωτογενούς ενέργειας από ΑΠΕ, συμπαραγωγή και τηλεθέρμανση (31/12/2019 για όλα τα νέα κτίρια στον οικιακό τομέα, 31/12/2014 για όλα τα νέα κτίρια του Δημοσίου.

Υποχρεωτική χρήση ηλιοθερμικών για ζεστό νερό χρήσης σε ελάχιστο ποσοστό 60%. Υιοθέτηση στόχου για την υποχρεωτική κάλυψη του συνόλου της πρωτογενούς ενέργειας από ΑΠΕ, συμπαραγωγή και τηλεθέρμανση (31/12/2019 για όλα τα νέα κτίρια στον οικιακό τομέα, 31/12/2014 για όλα τα νέα κτίρια του Δημοσίου.

Η ρύθμιση αυτή θα έχει τεράστια περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά οφέλη μέσα στα επόμενα χρόνια.

12

Αναστολή υποβολής νέων αιτήσεων για έργα ΑΠΕ (Άρθρο 15, παρ. 6)

Σήμερα δεν ισχύει κάποιος περιορισμός με εξαίρεση τα φωτοβολταϊκά για τα οποία έχουν παγώσει οι αιτήσεις.

Δεν προβλέπεται περιορισμός.

Αναστολή υποβολής αιτήσεων μέχρι την έκδοση υπουργικής απόφασης για όλα τα έργα πλην: 1. κτιριακών εφαρμογών ή αιτήσεων αγροτών 2. έργων που εξαιρούνται από άδεια παραγωγής και ΕΠΟ (οι αιτήσεις μπορούν να υποβληθούν μετά την πάροδο 2 μηνών από την ψήφιση του νέου νόμου).

3. εγκαταστάσεων βιομάζας

Το προσωρινό πάγωμα των νέων αιτήσεων (πλην ορισμένων εξαιρέσεων) ευνοεί το παραεμπόριο αδειών

ΣΕ ΝΕΑ ΤΡΟΧΙΑ ΟΙ ΑΠΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ! Το νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή βελτιώνει σημαντικά το ισχύον καθεστώς, αν και είναι πιο άτολμο σε σχέση με το αρχικό σχέδιο. Το νομοσχέδιο για τις ΑΠΕ που κατατέθηκε χθες στη Βουλή για ψήφιση, αν και δεν περιλαμβάνει κάποιες από τις τομές του αρχικού κειμένου, θέτει σε τροχιά την ανάπτυξη των ΑΠΕ. Παρά τις ανησυχίες που είχε προκαλέσει η πολύμηνη κυοφορία του νομοσχεδίου, η τελική του έκδοση αναμένεται να θεραπεύσει οριστικά πολλές από τις πληγές που έχουν σχεδόν νεκρώσει την ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Στα θετικά του νομοσχεδίου επίσης, ο έντονος αναπτυξιακός του χαρακτήρας και οι διατάξεις για την εφαρμογή ΑΠΕ στον οικιακό τομέα. Παρά τις ατέλειές του, το νομοσχέδιο ρυθμίζει οριστικά σημαντικά γραφειοκρατικά εμπόδια που στην κυριολεξία είχαν οδηγήσει σε τέλμα την αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ. Η υιοθέτηση φιλόδοξων και δεσμευτικών στόχων για όλες τις τεχνολογίες ΑΠΕ, η απλοποίηση της αδειοδοτικής διαδικασίας, η υιοθέτηση οικονομικών κινήτρων για τις αναπτυσσόμενες ΑΠΕ (ηλιοθερμικά, γεωθερμία, βιομάζα) και η υιοθέτηση στόχων για την ανάπτυξη ΓΕΝΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΔΕΗ ΚΛΑΔΟΥ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

των ΑΠΕ στον οικιακό τομέα είναι μερικά από τα ζητήματα που ρυθμίζονται κατά το πάγιο αίτημα της Greenpeace και άλλων κοινωνικών, επιστημονικών και οικονομικών φορέων της χώρας.

‘Μπορεί το νομοσχέδιο να μην είναι τέλειο, περιέχει όμως τα συστατικά που μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά στην καταπολέμηση των κλιματικών αλλαγών, την προσέλκυση διεθνών επενδύσεων, τη δημιουργία χιλιάδων νέων, πράσινων θέσεων εργασίας και την ενίσχυση των εισοδημάτων των Ελλήνων πολιτών. Αυτό δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κανείς!’, τόνισε ο Δημήτρης Ιμπραήμ, συντονιστής εκστρατειών στο Ελληνικό Γραφείο της Greenpeace. Η Greenpeace καλεί τα μέλη της Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου, καθώς και τα υπόλοιπα μέλη του Ελληνικού Κοινοβουλίου να εργαστούν για την περαιτέρω βελτίωση του νομοσχεδίου κατά τρόπο που να εξασφαλίζει την ουσιαστική απλοποίηση της αδειοδοτικής διαδικασίας και την επιθετική προώθηση των ΑΠΕ. Αθήνα, 1 Μαρτίου 2010

ΣΤΟΥΡΝΑΡΗ 73-75, 104-32 Αθήνα, ΤΗΛ. 210.5215.700 FAX: 210.5235.996, http://www.genop.gr, e-mail: main@genop.gr

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

ΤΙΣ ΑΡΠΑΧΤΕΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΤΙΣ ΒΑΦΤΙΣΟΥΜΕ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟ. ΟΥΤΕ ΤΙΣ ΑΝΕΧΟΜΑΣΤΕ.

Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρακολουθούμε το τελευταίο διάστημα την προκλητική αρπαγή ( και μην εκπλήσσετε κανείς για τη λέξη γιατί περί αυτού ακριβώς πρόκειται) των λιγοστών (σε σύγκριση με το σύνολο) κερδοφόρων πελατών της ΔΕΗ από μία σειρά αεριτζήδες που χωρίς κανένα απολύτως ρίσκο χωρίς καμία απολύτως επένδυση χρησιμοποιώντας το δίκτυο της ΔΕΗ ανενόχλητοι και με τη ΔΕΗ ανήμπορη να αντιδράσει γρήγορα και ευέλικτα κάνουν κανονικές «βούτες» σε βάρος της Επιχείρησης του Ελληνικού λαού. Ως ΓΕΝΟΠ/ΔΕΗ επισημαίνουμε προς κάθε κατεύθυνση ότι είναι εξοργιστικά προκλητικό να δίνεται η δυνατότητα στους αεριτζήδες που εμφανίζονται ως ανταγωνιστές της ΔΕΗ να καρπώνονται σε βάρος της, εκατοντάδες εκατ. Euro αποσπώντας της τους πελάτες εκ των οποίων αντισταθμίζει την χασούρα από τα εκατομμύρια καταναλωτών που υποχρεώνεται να δίνει την ενέργεια φθηνότερα (και καλώς κατ εμάς) από ότι της κοστίζει να την παράξει ή να την αγοράσει. Οι κύριοι της VERBUNT της AEGEAN και οποιοσδήποτε άλλος ιδιώτης δεν μπορούν να αφήνονται ανενόχλητοι μια και δεν έχουν καμία απολύτως δέσμευση σε σχέση με την διαμόρφωση των τιμολογίων τους να καταφέρνουν κτυπήματα κάτω από τη μέση στην Επιχείρηση του Ελληνικού λαού παίρνοντας τα φιλέτα και αφήνοντας της « τον κατιμά ». Δεν είναι δυνατόν να κάνουν πάρτυ σε βάρος της ΔΕΗ ποτέ στη χονδρική (όταν η ΟΤΣ είναι υψηλή) και ποτέ στην λιανική τώρα που είναι χαμηλή. Κανείς δεν πρέπει να ξεχνά ότι οι κύριοι αυτοί είναι απολύτως ελεύθεροι (όπως έκαναν και πριν από 5 χρόνια ) να αφήσουν σύξυλους τους καταναλωτές που τροφοδοτούν εάν αύριο ξανά αυξηθεί η ΟΤΣ για να κερδοσκοπήσουν και πάλι στην χονδρική. Εν αντιθέσει με αυτούς η ΔΕΗ θέλει δεν θέλει οφείλει να τροφοδοτήσει όποιον της το ζητήσει χωρίς να μπορεί να το αρνηθεί. Αυξάνει η ΟΤΣ …πάρτυ οι κύριοι ιδιώτες και τρελά έσοδα σε βάρος του κορόιδου που αναγκάζεται να αγοράζει την ενέργεια

που εισάγουν ή παράγουν οι ίδιοι μια και δεν την άφησαν να προσθέσει δικές της μονάδες ή να εκσυγχρονίσει τις παλαιές, ώστε να διαμορφώνουν την ΟΤΣ όπως τους βολεύει ! Μειώνεται η ΟΤΣ ….γιουρούσι για αρπαγή των πελατών από τους όποιους αποκομίζει κέρδος με τη ΔΕΗ στον τοίχο ! Ανταγωνισμός Κύριοι, ελεύθερος και υγιής σημαίνει το παιχνίδι να είναι επί ίσοις όροις. Κυρία Υπουργέ, Ζητάμε να αποτρέψετε το έγκλημα που συντελείται σε βάρος της Επιχείρησης του Ελληνικού λαού. Κύριοι της ΡΑΕ, Τις στρεβλώσεις της αγοράς και το ότι δεν υπάρχουν συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού τις βλέπει και ο τυφλός. Εσείς τι κάνετε; Αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι κανονική αρπαχτή και οφείλετε να το σταματήσετε. Τρόποι υπάρχουν πολλοί και μάλιστα χωρίς καμία απολύτως αύξηση στα τιμολόγια. Προστασία του δημόσιου συμφέροντος σημαίνει να μην κάνουμε κάποιους «τζάμπα μάγκες» σε βάρος της ΔΕΗ και αν η φρασεολογία μας ξενίζει να ρωτήσουμε τους κρατικοδίαιτους «ανταγωνιστές» μια και μας έχουν βομβαρδίσει με τις προσφορές τους εάν αποδέχονται την δικιά μας προσφορά; Δηλαδή σε κάθε κερδοφόρο πελάτη που μας αποσπούν να τους κάνουμε και 2 ζημιογόνους δώρο; Κυρία Υπουργέ, Mε τα συμφέροντα της Επιχείρησης του Ελληνικού λαού κανείς δεν μπορεί να παίζει. Τα όσα συμβαίνουν στη ΔΕΗ για πολλοστή φορά αποδεικνύουν ότι σε βασικά αγαθά όπως η ηλεκτρική ενέργεια δεν χωρά «ανταγωνισμός » . Αποδεικνύουν ότι οι Επιχειρήσεις στρατηγικής σημασίας πρέπει να είναι πάντα κάτω από τον έλεγχο του Κράτους γιατί μόνο έτσι μπορεί να ασκηθεί Αναπτυξιακή και Κοινωνική πολιτική.

Η αγορά για ένα και μόνο ενδιαφέρεται . Το κέρδος!

54

55

Ο ΒΟΡΕΑΣ

Ο ΒΟΡΕΑΣ Του Δρ ΓΙΑΝΝΗ ΤΣΙΠΟΥΡΙΔΗ, Πρόεδρο ΔΣ ΕΛΕΤΑΕΝ

Αθήνα, 13 Απριλίου 2010 Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε την έκθεση της Greenpeace ‘Πράσινη Ανάπτυξη και Νέες θέσεις Εργασίας’ http://www.greenpeace.org/raw/content/ greece/press/118523/green-jobs-report.pdf

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ: Η ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΟΝ ΠΑΓΟ Άκυρες οι ελπίδες για την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων, πενιχρές οι επιστροφές φόρου για δαπάνες εξοικονόμησης Οι υποσχέσεις για την Πράσινη Ανάπτυξη και τη δημιουργία χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας, μπαίνουν στον πάγο με το Φορολογικό νομοσχέδιο[1] που κατατέθηκε σήμερα στη Βουλή. Τα ελληνικά νοικοκυριά, στη συντριπτική πλειοψηφία τους, θα συνεχίσουν να πληρώνουν ένα αδικαιολόγητα μεγάλο μέρος του εισοδήματός τους για ψύξη και θέρμανση,[2] αφού οι προτεινόμενες επιστροφές φόρου για δαπάνες εξοικονόμησης ενέργειας κρίνονται αναποτελεσματικές. Η οικονομική κρίση στην οποία έχει περιέλθει η ελληνική οικονομία, σε συνδυασμό με την κλιματική κρίση, απαιτούν ολοκληρωμένα μέτρα και πολιτικές για την από κοινού αντιμετώπισή τους. Το φορολογικό νομοσχέδιο είναι μια ευκαιρία να δοθεί ένα μήνυμα ελπίδας και ανάπτυξης προς αυτή την κατεύθυνση, προσφέροντας ένα βασικό εργαλείο για την επίτευξη της εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια. Δυστυχώς, η διάταξη του νομοσχεδίου που προβλέπει επιστροφή φόρου μόλις 10% και μάλιστα με πλαφόν τα €600, για δαπάνες εξοικονόμησης ενέργειας, είναι ανεπαρκής και δεν προάγει την πράσινη ανάπτυξη. Επιπλέον, η προϋπόθεση ενεργειακής επιθεώρησης προκειμένου να ισχύσουν οι επιστροφές φόρου, θα ακυρώσει την (όποια) αποτελεσματικότητα του μέτρου.[3] Με τη συγκεκριμένη διάταξη αποθαρρύνονται εκατομμύρια ιδιοκτήτες από το να επιλέξουν παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας στα σπίτια τους σταδιακά και ανάλογα με τις οικονομικές τους δυνατότητες. Δεδομένου ότι οι Κοινοτικές επιδοτήσεις (όπως π.χ. αυτές που χρησιμοποιούνται στο πρό-γραμμα ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ) έχουν περιορισμένη χρονική διάρκεια και επαρκούν για την αναβάθμιση μόλις μερικών χιλιάδων κτιρίων, είναι απαραίτητο να εφαρμοστούν άλλα μέτρα και πολιτικές. Ένα μέτρο επιστροφής φόρου 20% (όπως υπήρχε στην αρχική έκδοση του φορολογικού νομοσχεδίου) απευθύνεται στα εκατομμύρια των Ελλήνων που διαμένουν σε ενεργοβόρα κτίρια και έχει μηδενική επίπτωση στον κρατικό προϋπολογισμό, αφού ουσιαστικά επιβραβεύει δραστηριότητες που δε θα πραγματοποιηθούν χωρίς το μέτρο αυτό. Η σταδιακή εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου προγράμματος, σε συνδυασμό με την ενεργοποίηση του τραπεζικού τομέα, θα μπορούσε να οδηγήσει στη δημιουργία έως και 145.000 θέσεων εργασίας στην ελληνική οικονομία μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια.[4] ‘Η κυβέρνηση πρέπει επιτέλους να αποφασίσει αν η οικονομική κρίση είναι ευκαιρία για την πράσινη ανάπτυξη ή μια δικαιολογία για να μπουν οι προεκλογικές εξαγγελίες γι αυτήν στον πάγο’ τόνισε ο Τάκης Γρηγορίου, υπεύθυνος για θέματα ενέργειας και κλιματικών αλλαγών στο ελληνικό Γραφείο της Greenpeace. Ένα γενναίο φορολογικό κίνητρο για την εξοικονόμηση ενέργειας στα σπίτια δε θα κόστιζε τίποτα στον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά θα πρόσφερε τεράστιες υπηρεσίες στο περιβάλλον, στην πράσινη ανάπτυξη και στους Έλληνες φορολογούμενους πολίτες σε αυτήν τη δύσκολη εποχή.

Για περισσότερες πληροφορίες: Τάκης Γρηγορίου, 210-3806374, 6984-617027

Βάση για τους υπολογισμούς αποτέλεσε σχετική πανεπιστημιακή μελέτη για λογαριασμό του (πρώην) Υπουργείου Ανάπτυξης που προβλέπει ενεργειακή αναβάθμιση περίπου 800.000 κτιρίων ως το 2020, με εκτιμώμενο προϋπολογισμό περίπου €22,5 δις (ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις). Οι εκτιμήσεις για τις θέσεις εργασίας (νέες και διασωθείσες) στον υπό κρίση κατασκευαστικό τομέα αλλά και στην ευρύτερη οικονομία (έμμεσες ως αποτέλεσμα της τόνωσης της κατανάλωσης) έχουν προκύψει αξιοποιώντας τη διεθνή εμπειρία και τους μέσους όρους παραγόμενων εργατοετών από την εφαρμογή προγραμμάτων παρόμοιας κλίμακας.

[4]

Του Δρ ΓΙΑΝΝΗ ΤΣΙΠΟΥΡΙΔΗ, Πρόεδρο ΔΣ ΕΛΕΤΑΕΝ

Αθήνα, 22 Μαρτίου 2010

Σημειώσεις προς τους συντάκτες: [1] Στο νομοσχέδιο προβλέπεται επιστροφή φόρου 10% σε επιλέξιμες δαπάνες για παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια, μετά από τη διεξαγωγή ενεργειακής επιθεώρησης. Επίσης τίθεται ανώτατο όριο επιστροφής ποσού (πλαφόν) τα €600.

[2] Τα ελληνικά κτίρια συγκαταλέγονται ανάμεσα στα πιο ενεργοβόρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (European Environment Agency), σε παρόμοιες συνθήκες κλίματος ένα μέσο ελληνικό σπίτι καταναλώνει ανά τετραγωνικό μέτρο περίπου 3,5 φορές περισσότερη ενέργεια για θέρμανση από ότι ένα μέσο σπίτι στη Φινλανδία.

ΕΝΑ ΒΗΜΑ ΠΙΟ ΚΟΝΤΑ ΣΤΗΝ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Θετικές αλλαγές της τελευταίας στιγμής – αλλά και παραλείψεις – στο νέο φορολογικό νομοσχέδιο για την εξοικονόμηση στα κτίρια Μετά το μουδιασμένο ξεκίνημα του ‘Εξοικονόμηση Κατ’ Οίκον’, το Υπουργείο Οικονομικών αναθεωρεί τις αρχικές προτάσεις του υπέρ της ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων. Η επιστροφή φόρου, σε συνδυασμό με την επιδότηση δανείου (για χαμηλά και μεσαία εισοδήματα) δίνουν τα σωστά σινιάλα στην αγορά. Η ρύθμιση αυτή έχει όχι μόνο περιβαλλοντική, αλλά και κοινωνική και αναπτυξιακή διάσταση, καθώς μπορεί να συμβάλει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, τη μείωση δαπανών για αγορές ενέργειας και τη δημιουργία χιλιάδων πράσινων νέων θέσεων εργασίας. Ωστόσο, η πρόταση του ΥΠΟΙΚΟ υστερεί σε κρίσιμα σημεία, αφού από τις επιλέξιμες δαπάνες λείπουν οι τεχνολογίες της βιομάζας και των γεωθερμικών αντλιών θερμότητας. Αμφότερες οι τεχνολογίες είναι κομβικής σημασίας για την εκμηδένιση των εκπομπών CO2 στα κτίρια στα επόμενα δέκα χρόνια.[1]

[3] Το κόστος των επιθεωρήσεων θα μειώνει, ή θα ακυρώνει εντελώς, τα οφέλη από την επιστροφή φόρου. Επιβάλλοντας την ενεργειακή επιθεώρηση ως απαραίτητη προϋπόθεση για την επιστροφή φόρου (που θα δικαιούνται εκατομμύρια πολίτες), προστίθεται αναίτια γραφειοκρατία που θα προκαλέσει σημαντικές καθυστερήσεις στη διενέργεια των επιθεωρήσεων. Είναι πρακτικά αδύνατον το σώμα των ενεργειακών επιθεωρητών να καλύψει μία δυνητική αγορά εκατομμυρίων κατοικιών (τα εκατομμύρια των ιδιοκτητών δηλαδή που διαμένουν σε ενεργοβόρα κτίρια και θα θελήσουν να επωφεληθούν από τις επιστροφές φόρου). Σύμφωνα με το ΥΠΕΚΑ, οι πρώτες ενεργειακές επιθεωρήσεις θα ξεκινήσουν τον Ιούλιο, ενώ το σώμα των επιθεωρητών (που δεν είναι ακόμα έτοιμο) θα είναι σε θέση να καλύψει τα ενοικιαζόμενα και πωλούμενα διαμερίσματα προς τα τέλη του 2010. Οι ενεργειακές επιθεωρήσεις, βάσει της Κοινοτικής Οδηγίας 2002/91 και του νόμου 3661/08, απευθύνονται σε όλα τα νέα κτίρια, καθώς και όσα παλαιά διατίθενται προς πώληση ή ενοικίαση.

Επιπλέον, προκαλεί απορίες η προϋπόθεση ενεργειακής επιθεώρησης προκειμένου να ισχύσουν οι φοροαπαλλαγές, αφού κάτι τέτοιο προσθέτει αναίτια γραφειοκρατία στη διαδικασία και μπορεί να δημιουργήσει στρεβλώσεις στην αγορά. Στις επιλέξιμες δαπάνες, τέλος, δεν περιλαμβάνονται τα θερμομονωτικά κουφώματα και οι διπλοί υαλοπίνακες, καθώς και η δημιουργία πράσινης στέγης.[2] ‘Σε μία δύσκολη εποχή, το Υπουργείο Οικονομικών έκανε ένα αποφασιστικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση’, τόνισε ο Τάκης Γρηγορίου, υπεύθυνος για θέματα ενέργειας στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace. ‘Ωστόσο, ακόμα και ένα τέτοιο θετικό μέτρο ενδέχεται να καταστεί αναποτελεσματικό εφόσον πληγεί από τη γραφειοκρατία. Το υπό κατάθεση στη Βουλή φορολογικό προβλέπει επιστροφή φόρου 20% για επιλέξιμες δαπάνες για εξοικονόμηση ενέργειας και εγκατάσταση ορισμένων τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στα κτίρια. Πρόκειται για σημαντική διαφοροποίηση σε σχέση με το αναποτελεσματικό μέτρο της μικρής έκπτωσης από το φορολογητέο εισόδημα, που είχε αρχικά ανακοινωθεί την προηγούμενη Τετάρτη.[3]

Για περισσότερες πληροφορίες: Τάκης Γρηγορίου, 210-3806374-5, 6984 617027 Σημειώσεις προς συντάκτες: [1] Σύμφωνα με την νέα κοινοτική οδηγία για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (αναδιατύπωση της 2002/91/ΕΚ) καθώς και τη σχετική τροποποίηση του ν. 3661/08, από την 1/1/2020, όλα τα νέα κτίρια θα πρέπει να είναι μηδενικών εκπομπών. Δείτε την πλήρη έκθεση στα αγγλικά εδώ: http://www.greenpeace.de/fileadmin/gpd/user_upload/themen/energie/renewables24-7.pdf.pdf [2] Η Greenpeace έχει καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις για επιστροφή φόρου σε επιλέξιμες δαπάνες για παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας και εγκατάσταση συστημάτων ΑΠΕ: http://www.greenpeace.org/raw/content/greece/press/ 118523/financial.pdf [3] Την προηγούμενη Τετάρτη, στο πλαίσιο παρουσίασης του ‘Εξοικονόμηση Κατ’ Οίκον’, από το ΥΠΕΚΑ, ανακοινώθηκαν και οι προτάσεις του ΥΠΟΙΚΟ για έκπτωση 30% από το φορολογητέο εισόδημα για επιλέξιμες δαπάνες: http://www.minenv.gr/index. html#

Οι επιστροφές φόρου 20% που προτείνονται σήμερα είναι πιο ουσιαστικές και κοινωνικά δικαιότερες σε σχέση με την έκπτωση 30% από το φορολογητέο εισόδημα που είχε ανακοινωθεί αρχικώς. Για παράδειγμα, για την αγορά ενός ηλιακού θερμοσίφωνα υποθετικής αξίας €1000, στην πρώτη περίπτωση θα επιστρέφεται το 20% της αξίας, δηλαδή €200. Στη δεύτερη περίπτωση, το 30% της αξίας θα αφαιρείται (θα εκπίπτει) από το φορολογητέο εισόδημα, δηλαδή για ένα εισόδημα €15.000 αντί να φορολογούνται €3.000 (συντελεστής 18%) θα φορολογούνται €2.700. Στη δεύτερη περίπτωση το κέρδος για τον φορολογούμενο είναι πολύ μικρότερο, μόλις €54. Μάλιστα όσο μεγαλύτερο είναι το εισόδημα (άρα και ο συντελεστής φορολόγησης), τόσο μεγαλύτερο είναι και το κέρδος από την έκπτωση φόρου. Η δεύτερη περίπτωση δηλαδή, κρίνεται επιπλέον κοινωνικά άδικη διότι ωφελούνται περισσότερο τα μεγαλύτερα εισοδήματα.

56

57

Ο ΒΟΡΕΑΣ

Ο ΒΟΡΕΑΣ Επιμέλεια ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΙΠΟΥΡΙΔΗΣ, Πρόεδρο ΔΣ ΕΛΕΤΑΕΝ

Αθήνα, 16 Απριλίου 2010

Επιμέλεια: ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΙΠΟΥΡΙΔΗΣ Σημειώσεις προς συντάκτες: 1. http://www.pasok.gr/portal/resource/contentObject/id/5921 9386-a6c6-40ff-869b-0717a80e7583

Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης Μαμάη 3, 10440, Αθήνα, Τηλ: 210-82.24.481 www.ecorec.gr

Κλεισόβης 9, 10677 Αθήνα, Τηλ: 210-38.40.774-5 www.greenpeace.gr

Μαμάη 3, 10440 Αθήνα Τηλ: 210 8228795 www.medsos.gr

Φιλελλήνων 26, 10558, Αθήνα Τηλ: 210-33.14.893 www.wwf.gr

ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΩΝ:

Σημαντικά βήματα μπροστά αλλά και επικίνδυνα κενά Παρά τα αρκετά θετικά σημεία που εισάγει το νομοσχέδιο για τη διαχείριση απορριμμάτων που κατατέθηκε στη Βουλή, υπολείπεται σημαντικά των προεκλογικών εξαγγελιών της κυβέρνησης[1] και δεν εγγυάται την ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων. Σύμφωνα με τις 4 οργανώσεις[2] απαιτούνται άμεσες βελτιώσεις για να ανοίξει επιτέλους ο δρόμος στην ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων και να απομακρυνθεί ο εφιάλτης της επικίνδυνης (και πανάκριβης) καύσης, προς όφελος της κοινωνίας, της ανάπτυξης και του περιβάλλοντος. Στα θετικά σημεία του νομοσχεδίου συγκαταλέγεται η υποχρεωτική χρέωση ανά τόνο για τους ΟΤΑ για την τελική διαχείριση των υπολειμμάτων – απορριμμάτων, που παραδίδονται στους ΧΥΤΑ-ΧΥΤΥ ή σε χώρους ολοκληρωμένης διαχείρισης. Η εξέλιξη αυτή ικανοποιεί το πάγιο αίτημα των 4 περιβαλλοντικών οργανώσεων αλλά και άλλων φορέων, καθώς αποτελεί το πιο αποτελεσματικό οικονομικό κίνητρο για τους ΟΤΑ για την αποφασιστική και ουσιαστική προώθηση της ανακύκλωσης και της εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων τους. Στα θετικά επίσης συγκαταλέγεται η ρύθμιση πολλών ζητημάτων που θα καταστήσουν πιο αποτελεσματική τη λειτουργία του Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (ΕΟΕΔΣΑΠ), ενόψει του σημαντικού και δύσκολου έργου που καλείται να επιτελέσει στον διαρκώς μεταβαλλόμενο -σε διεθνές και εθνικό επίπεδοχώρο της ανακύκλωσης και εναλλακτικής διαχείρισης των απορριμμάτων. Το πιο αρνητικό ίσως σημείο του νομοσχεδίου είναι ότι εξακολουθεί να μην προκρίνει κάποιες λύσεις σε βάρος κάποιων άλλων παρά τα προφανή περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη τους. Το νομοσχέδιο δεν δίνει οριστική και ξεκάθαρη απάντηση στο πιο κρίσιμο δίλημμα: ορθολογική διαχείριση απορριμμάτων (Πρόληψη - Ανακύκλωση – Κομποστοποίηση) ή ακριβή, αναποτελεσματική και επικίνδυνη καύση απορριμμάτων; Η απουσία ξεκάθαρης πολιτικής προς την κατεύθυνση της περιβαλλοντικά βιώσιμης διαχείρισης των απορριμμάτων, τελικά ευνοεί την καύση.[3]

Όπως έχει δείξει και η διεθνής εμπειρία, στις περιπτώσεις που «η επιλογή αφήνεται στην αγορά» επικρατούν οι πιο ακριβές (στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι και επικίνδυνες) τεχνολογίες, αφού αυτές αποφέρουν το μεγαλύτερο κέρδος για τον επενδυτή εις βάρος της εθνικής οικονομίας και της βιώσιμης ανάπτυξης. Σε αυτούς τους δύσκολους οικονομικά καιρούς για την Ελλάδα, οι 4 οργανώσεις καλούν την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΚΑ αλλά και τους βουλευτές των κομμάτων να τροποποιήσουν το νομοσχέδιο, ώστε αυτό να εγγυάται το τρίπτυχο Πρόληψη - Ανακύκλωση – Κομποστοποίηση. Συγκεκριμένα, οι 4 οργανώσεις προτείνουν: • Υιοθέτηση της οικιακής κομποστοποίησης ως μέτρου πρόληψης-μείωσης του όγκου των απορριμμάτων αλλά και της κομποστοποίησης ως τεχνολογίας διαχείρισης των οργανικών υπολειμμάτων.

• Διαλογή των υλικών στην πηγή.

• Δημιουργία νέων Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης.

• Δημιουργία διαδημοτικών Κέντρων Ανακύκλωσης (ΚΑ) σε όλη την Ελλάδα.

• Δημιουργία κινήτρων για τους πολίτες (μέσα από τα δημοτικά τέλη).

• Επένδυση στην ευαισθητοποίηση και ενημέρωση

Για περισσότερες πληροφορίες: Φίλιππος Κυρκίτσος (ΟΕΑ) 210-8224281, 6936-140795 Νίκος Χαραλαμπίδης (Greenpeace) 210-3806374, 6979-395108 Βαγγέλης Κουκιάσας (Δίκτυο Μεσόγειος SOS) 210-8228795, 6977-600247

2. Η Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης, η Greenpeace, το Δίκτυο Μεσόγειος SOS και το WWF Ελλάς έχουν επεξεργαστεί και καταθέσει ολοκληρωμένες προτάσεις για τη διαχείριση των απορριμμάτων με στόχο τις πόλεις χωρίς σκουπίδια. http://www. greenpeace.org/greece/press/118517/common-ngo-proposal http://www.greenpeace.org/greece/press/118523/commonproposal-wastemanagementhttp://www.greenpeace.org/ greece/press/118517/stopincineration Με αφορμή το νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή προς ψήφιση, οι 4 ΜΚΟ πιστεύουν ότι πρέπει να αποφασιστούν πολλά ακόμη τόσο σε θεσμικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο πολιτικών επιλογών και δράσεων, ώστε να μπορεί η μείωση των παραγόμενων απορριμμάτων, η ανακύκλωση και η εναλλακτική διαχείριση των απορριμμάτων να αναπτυχθούν και να αποτελέσουν τη βάση της λύσης του προβλήματος των σκουπιδιών. Τα πιο κρίσιμα σημεία στα οποία δε δίνει λύση το νομοσχέδιο στην παρούσα μορφή του είναι οι εξής: I. Υιοθέτηση της οικιακής κομποστοποίησης ως μέτρου πρόληψης-μείωσης του όγκου των απορριμμάτων: Η οικιακή κομποστοποίηση είναι από τα πιο σημαντικά μέτρα πρόληψης που μπορεί να πάρει η πολιτεία. Τα οικιακά οργανικά αποτελούν το 35%-50% των απορριμμάτων μας και μπορούν σε σημαντικό ποσοστό εύκολα και οικονομικά να κονιορτοποιηθούν στις κατοικίες μας. Τα περισσότερα από τα νοικοκυριά της χώρας μας μπορούν χρησιμοποιώντας έναν ειδικό κάδο να παράγουν κομπόστ (λίπασμα) από τα οικιακά οργανικά τους, που μπορεί να αξιοποιούν στον κήπο ή σε φυτά του μπαλκονιού τους, μειώνοντας αντίστοιχα τα παραγόμενα απορρίμματα. Η πολιτεία μπορεί να θεσπίσει – όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες - την υποχρέωση τοποθέτησης κάδων οικιακής κομποστοποίησης στα κτίρια (τουλάχιστον σε αυτά που έχουν κάποιο κήπο η επαρκή ακάλυπτο χώρο) και να υποστηρίξει την υλοποίηση σε κάποιους ΟΤΑ μεγάλης κλίμακας προγραμμάτων οικιακής και δημοτικής κομποστοποίησης. Εκτιμάται ότι μόνο με την οικιακή κομποστοποίηση οι ΟΤΑ μπορούν να μειώσουν τα προς διαχείριση οικιακά οργανικά και κλαδέματα σε ποσοστό μέχρι και 35% του συνόλου των απορριμμάτων τους (στην ιδανική περίπτωση της πλήρους εφαρμογής της μεθόδου), με χαμηλό αρχικό κόστος και μεσοπρόθεσμο–μακροπρόθεσμο σημαντικό οικονομικό όφελος. Ήδη, εκατοντάδες ΟΤΑ στην Ε.Ε. εφαρμόζουν τη μέθοδο.

II. Διαλογή στην πηγή (ΔσΠ) – το κλειδί της επιτυχίας για την ανακύκλωση: Στους ΟΤΑ που σήμερα υπάρχουν 1-3 κάδοι συλλογής, προτείνουμε να υιοθετηθεί άμεσα από την πολιτεία και τους ΟΤΑ το μοντέλο με 4 κάδους για να μεγιστοποιηθεί η Διαλογή στην Πηγή (ΔσΠ) από τους δημότες. Ο πρώτος κάδος μπορεί να αφορά μόνο το χαρτί, που θα οδηγείται χωρίς άλλη διαλογή για ανακύκλωση, ο δεύτερος κάδος θα δέχεται όλα τα υπόλοιπα ανακυκλώσιμα υλικά (πλαστικά, γυαλί, μέταλλα, ξύλο), τα οποία θα οδηγούνται για διαλογή στα ειδικά Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) και εν συνεχεία για ανακύκλωση, ο τρίτος κάδος θα δέχεται μόνο τα υπόλοιπα οργανικά και βιοαποδομήσιμα υλικά (όσα δηλαδή δεν αξιοποιούνται στην οικιακή κομποστοποίηση), τα οποία θα οδηγούνται για κομποστοποίηση

σε μικρές ή μεγαλύτερες μονάδες κομποστοποίησης, και ο τέταρτος κάδος θα δέχεται τα υπολείμματα τα οποία θα οδηγούνται σε μονάδες επιπλέον διαχείρισης (π.χ. ΕΜΑΚ) και εν συνεχεία για τελική διάθεση σε ΧΥΤΥ. Το μοντέλο αυτό είναι βιώσιμο, συνδυαζόμενο με σταθμούς μεταφόρτωσης, ώστε να ελαχιστοποιηθεί το κόστος μεταφοράς όλων των υλικών.

III. Δημιουργία νέων Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ): Υπάρχουν ακόμη και άλλες σημαντικές κατηγορίες υλικών (όπως το έντυπο χαρτί, τα μπάζα, τα επικίνδυνα οικιακά, τα αχρησιμοποίητα ή ληγμένα φάρμακα, ο ρουχισμός και τα υποδήματα, τα έπιπλα ή άλλα ογκώδη προϊόντα, τα ανταλλακτικά οχημάτων, τα ανταλλακτικά ηλεκτρικών συσκευών) για τις οποίες δεν υπάρχουν αντίστοιχα ΣΕΔ και θα πρέπει να δημιουργηθούν με ευθύνη της πολιτείας, ώστε να μπορούν να συνεργαστούν με αυτά οι ΟΤΑ και να πετύχουν περαιτέρω μείωση των προς διάθεση υλικών με παράλληλη περιβαλλοντική διαχείριση. Για τη δημιουργία τους απαιτούνται αντίστοιχες ΚΥΑ.

IV. ΔΕπέκταση της δίκαιης χρέωσης και στα δημοτικά τέλη των δημοτών με Εφαρμογή συστημάτων “Πληρώνω Όσο Πετάω” (ΠΟΠ): Δημιουργία κινήτρων και υποστήριξη προς τους ΟΤΑ για αλλαγή του τρόπου χρέωσης των δημοτικών τελών με εφαρμογή συστημάτων ΠΟΠ, ώστε οι δημότες να έχουν επιπλέον κίνητρα να συμμετέχουν πιο ενεργά στην πρόληψη, κομποστοποίηση, ανακύκλωση και εναλλακτική διαχείριση. Είμαστε η μόνη χώρα από τις 15 παλαιές της Ε.Ε., που δεν εφαρμόζει συστήματα ΠΟΠ.

VI. Υιοθέτηση της κομποστοποίησης σαν την τεχνολογία διαχείρισης των οργανικών: Η κομποστοποίηση μπορεί να αποτελέσει την κύρια επιλογή της πολιτείας για τη διαχείριση των υλικών του 3ου κάδου (οικιακά οργανικά), των «πράσινων» υλικών των ΟΤΑ (κλαδέματα), και του ενδεχόμενου κλάσματος των οργανικών από τον 4ο κάδο, αξιοποιώντας τους σταθμούς μεταφόρτωσης σε κάθε περιφέρεια για την μεταφορά των οργανικών. Έτσι, στους περιφερειακούς σχεδιασμούς θα πρέπει να διερευνηθεί και επιλεγεί η δυνατότητα της δημιουργίας μικρού, μεσαίου ή μεγάλου μεγέθους μονάδων κομποστοποίησης με ευθύνη των ΟΤΑ, των νομαρχιών και της περιφέρειας. Το παραγόμενο κομπόστ θα αποτελεί πολύτιμο εδαφοβελτιωτικό που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση διαβρωμένων δασικών εκτάσεων, τη συντήρηση πάρκων και αλσών στις πόλεις, την ανάπλαση εγκαταλειμμένων λατομείων και βέβαια τον εμπλουτισμό των αγροτικών καλλιεργειών. Ειδικά μάλιστα για τα ελληνικά εδάφη που είναι φτωχά σε οργανικά, το κομπόστ θα μπορούσε να τα ενισχύσει σημαντικά.

VII. Επένδυση στην ευαισθητοποίηση και ενημέρωση: Ανακύκλωση χωρίς ενημέρωση δεν γίνεται. Γι’ αυτό απαιτείται από την κεντρική πολιτεία και τους ΟΤΑ συστηματική ευαισθητοποίηση, ενημέρωση και ενεργοποίηση των πολιτών με πολυδιάστατες δράσεις (όπως προβολή με πολλούς τρόπους σε ΜΜΕ, εκδηλώσεις, διαφημιστικά σποτ, έντυπο υλικό), ενημέρωση στα σχολεία και, κυρίως, πόρτα–πόρτα ενημέρωση των δημοτών.

3. Ήδη, βλέπουμε ότι σε διάφορα μέρη της Ελλάδας (Αττική, Θεσσαλονίκη, Ημαθία, Ρόδος, Κρήτη, Πελοπόννησος) προωθούνται οι πιο επικίνδυνες και ακριβές τεχνολογικές επιλογές διαχείρισης απορριμμάτων (βιολογική ξήρανση σε συνδυασμό με θερμική επεξεργασία).

58

Ο ΒΟΡΕΑΣ Επιμέλεια ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΙΠΟΥΡΙΔΗΣ, Πρόεδρο ΔΣ ΕΛΕΤΑΕΝ

Αθήνα, 14 Μαρτίου 2010

ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΥΡΩΒΟΥΛΕΥΤΗ Βρυξέλλες: European Parliament, Rue Wiertz, ASP 08H247, B-1047 Brussels, Belgium Tel: 0032 228 45402v Στρασβούργο: Bât. Louise Weiss, T05059, 1, av. du Pr. Schuman, CS 91024, F-67070 Strasbourg, Tel: 0033 388 175402 Αθήνα: Μητροπόλεως 1 (πλ. Συντάγματος), 10557 Αθήνα / Τηλ.: 210.3709705 / Fax: 210.3709707 Θεσσαλονίκη: Πλάτωνος 1 (& Εγνατίας), 54631 Θεσσαλονίκη / Τηλ.: 2310.269780 και 2310.266705 www.oikologoiprasinoi.eu, e-mail: michail.tremopoulos@europarl.europa.eu

ΝΑ ΑΝΟΙΞΕΙ Ο ΔΡΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΣΤΕΡΕΑ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ, ΖΗΤΟΥΝ ΟΙ ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ Ερώτηση του Μιχάλη Τρεμόπουλου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Το θέμα της συμπιεσμένης βιομάζας και της χρήσης της σε τυποποιημένη μορφή (“συσσωματώματα ξύλου” ή pellets) για θέρμανση και ενέργεια, φέρνουν οι Οικολόγοι Πράσινοι στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Μια τέτοια χρήση βοηθάει την καλύτερη διαχείριση των δασών και στη μείωση των κινδύνων πυρκαγιάς, καθώς αξιοποιείται ως πρώτη ύλη το πλεόνασμα δασικής βιομάζας όπως τα ξερόκλαδα ή τα κατάλοιπα της υλοτομίας. Επιπλέον, η ενέργεια που παράγεται είναι φιλική προς το περιβάλλον, καθώς είναι ανανεώσιμη και δεν επιβαρύνει το κλίμα, καθώς το διοξείδιο που απελευθερώνεται με την καύση είναι ακριβώς όσο απορροφήθηκε για την παραγωγή της καύσιμης ύλης. Η ερώτηση του Μιχάλη Τρεμόπουλου επισημαίνει προς την Κομισιόν την ανάγκη δύο συγκεκριμένων αλλαγών στη σημερινή ευρωπαϊκή νομοθεσία.

• Διαχωρισμός ανάλογα με τη χρήση, ώστε να αξιοποιούνται για οικιακή θέρμανση τα δασικά υπολείμματα και για βιομηχανική χρήση τα κατάλοιπα κτηνοτροφικών μονάδων και ελαιοτριβείων.

• Ιδιαίτερες προβλέψεις για ίσες ευκαιρίες στους μικρούς παραγωγούς, ώστε να αξιοποιούνται και οι πηγές βιομάζας για τις οποίες δεν ενδιαφέρονται οι μεγάλες εταιρίες που κυριαρχούν σήμερα στην αγορά.

«Η ενεργειακή αξιοποίηση των δασικών και αγροτικών υπολειμμάτων αποτελεί μέρος της λύσης, τόσο για την προστασία των δασών όσο και για την κλιματική αλλαγή», δήλωσε ο Μιχάλης Τρεμόπουλος. «Χρειάζονται όμως ρυθμίσεις ώστε να μπορούν να μπουν στα σπίτια για θέρμανση και άλλες χρήσεις, υποκαθιστώντας ενέργεια από πετρέλαιο, αέριο ή ηλεκτρισμό. Σημαντικό είναι επίσης να στηριχθούν και οι μικροί παραγωγοί. Να σημειώσω, τέλος, ότι πρόκειται για κάτι τελείως διαφορετικό από τα υγρά βιοκαύσιμα, που μας βρίσκουν κατ’ αρχήν αντίθετους, καθώς η παραγωγή τους δημιουργεί σοβαρές πιέσεις στα τροπικά δάση και την παραγωγή τροφίμων».

Για περισσότερες πληροφορίες: Μιχάλης Τρεμόπουλος 6982 689868, Γιώργος Μπλιώνης 6944 869772

Θέμα: Ανάγκη διαχωρισμού των στέρεων βιοκαυσίμων ανάλογα με τη χρήση για οικιακούς και βιομηχανικούς σκοπούς. Σήμερα είναι δυνατή η παραγωγή εξευγενισμένων στερεών βιοκαυσίμων, κυρίως με τη μορφή συμπυκνωμάτων (pellets) για αυτοματοποιημένη τροφοδοσία και ικανοποιητική απόδοση. Μια τέτοια αξιοποίηση της δασικής βιομάζας μπορεί να συμβάλει και στην υλοποίηση των στόχων για τις ανανεώσιμες πηγές. Η αποκομιδή καταλοίπων εκμετάλλευσης στις περιοχές της Νότιας Ευρώπης, μπορεί επίσης να συμβάλει στη μείωση των κινδύνων πυρκαγιών, ιδίως στα δάση με πλημμελή διαχείριση. Ωστόσο, η σχετική νομοθεσία (οδηγία 2003/30/ΕΚ) δεν είναι αναλυτική και δε διακρίνει τα στερεά βιοκαύσιμα ανάλογα με τον προορισμό τους για οικιακή ή βιομηχανική χρήση. Ως αποτέλεσμα, δημιουργούνται στρεβλώσεις στην αγορά λόγω αυξήσεων τιμών πολλές φορές έως και τα επίπεδα τιμών πετρελαίου, καθώς και λόγω της κυριαρχίας μεγάλων εταιρειών εις βάρος των μικρών παραγωγών. Επίσης, θεωρείται περιβαλλοντική σπατάλη η ανάμειξη των υψηλής ποιότητας δασικών υπολειμμάτων, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για οικιακή χρήση, με υπολείμματα κτηνοτροφικών μονάδων και ελαιοτριβείων για βιομηχανική χρήση. Όλα αυτά οδηγούν τελικά σε μη αξιοποίηση της δασικής βιομάζας και στους συνεπαγόμενους περιβαλλοντικούς κινδύνους. Ερωτάται η Επιτροπή: 1. Σκοπεύει να αναθεωρήσει την υπάρχουσα νομοθεσία ή να εισάγει νέα ώστε να λαμβάνονται υπόψη τα ιδιαίτερα δεδομένα στερεών βιοκαυσίμων που προορίζονται για οικιακή και για βιομηχανική χρήση; 2. Σκοπεύει να ζητήσει την κατάρτιση ειδικής στρατηγικής για τα στερεά βιοκαύσιμα σε σχέση και με τη διαχείριση των δασικών υπολειμμάτων, με ιδιαίτερες προβλέψεις για την εξασφάλιση ανταγωνιστικών ευκαιριών για τους μικρούς παραγωγούς;