Anemologia 69 by Anemologia / e-mc2

Στην αγωνία της φύσης απαντάµε µε... ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Φωτό εξωφύλλου: www.zmescience.com/ecology/envirnmental-issues/ Σύνθεση εξωφύλλου: Κέλλυ Λαγού

ΑΕΡΟΛΟΓΙΕΣ Του Γιάννη Τσιπουρίδη

ΑΝΕΜΟΡΙΠΕΣ Του Νίκου Χρυσόγελου

ΟΙ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΜΕΝΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ Του Δηµήτρη Ραχιώτη

ΥΒΡΙΔΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ ΣΤΑ ΜΗ ΔΙΑΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΑ ΝΗΣΙΑ Των Σταύρου Παπαθανασίου και Νίκου Μπουλαξή

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΥ WINDSIM

ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΡΟΦΟΔΟΣΙΑΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΣΤΗ Ν.Α. ΕΥΡΩΠΗ: ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΣΧΕΔΙΑΖΟΜΕΝΩΝ ΑΓΩΓΩΝ, ΤΟΥ LNG ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ

ΑΝΕΜΟΜΑΖΩΜΑΤΑ

ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ... ΚΡΑΤΙΚΟΔΙΑΙΤΟ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΠΕ

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΕΛΕΤΑΕΝ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΑΠΕ

Ο ΑΝΕΜΟΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ ΜΟΥΣΕΙΟ ΓΟΥΛΑΝΔΡΗ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΗ Α.Ε. ΣΥΜΜΑΧΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 2.000 ΠΑΙΔΙΩΝ

ΑΝΕΜΟΜΑΖΩΜΑΤΑ

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΩΝ

ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ «ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ»

ΓΙΑΤΙ ΤΟ “ΤΕΛΟΣ ΑΠΕ” ΠΡΕΠΕΙ ΑΜΕΣΑ ΝΑ ΜΕΤΟΝΟΜΑΣΘΕΙ Του Δρ. Αντώνη Μεταξά

ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΕΡΟΛΙΜΕΝΑ ΑΘΗΝΩΝ

ΑΔΕΙΟΔΟΤΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, ΓΙΑ ΤΟ Α’ ΕΞΑΜΗΝΟ ΤΟΥ 2011

Ο ΒΟΡΕΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΛΙΟΣ

ΧΟΡΗΓΟΙ

Βάλτε καπέλο στον γάιδαρο!!!

Του Γιάννη Τσιπουρίδη

Καλοκαίρι σε ελληνικό νησί.

Ο κυρ Αποστόλης µε τον γάιδαρό του φορτωµένο ανηφορίζει για το κτήµα του. Καθώς, µεσ’ στο αποµεσήµερο κινούνται αργά στα στενά σοκάκια ακούει φωνές. Γυρίζει και βλέπει τη γνωστή του πια Γαλλίδα τουρίστρια, η οποία µε σπασµένα ελληνικά διάσπαρτα µε γαλλικά, κουνώντας δραµατικά τα χέρια της και δείχνοντας συνέχεια προς το ζωντανό διαµαρτύρεται σε έντονο ύφος. Αυτό που ξεχωρίζει ο κυρ Αποστόλης είναι η επωδός της, που πια από την επανάληψη την έµαθε και ας λέγεται µε γαλλική προφορά:

«Βάλτε καπέλο στον γάιδαρο!».

Τελικά η υπέρµετρα ευαίσθητη κυρία, µην αντέχοντας άλλο την κατάσταση αυτή, κατέθεσε µήνυση εναντίον του κυρ Αποστόλη. Τον κυρ- Αποστόλη ο οποίος δεν ανεβαίνει Αθήνα, χρόνια τώρα γιατί δεν έχει πού να αφήσει το ζωντανό του, τον σύντροφό του. Τον σύντροφό του το γάιδαρο που χρόνια επιβιώνει χωρίς καπέλο, χάρη στους Αποστόληδες αυτού του κόσµου, οι οποίοι µοχθούν και επιβιώνουν επί γης χάρη στα ζωντανά τους. Ένας µάλλον επιτυχηµένος κύκλος αµοιβαιότητας και ανταποδοτικότητας. Άραγε η εκ Παρισίων ορµώµενη κυρία έδειξε την ίδια ευαισθησία για τα µελαχρινά παιδάκια στις υποβαθµισµένες συνοικίες της πόλης του Φωτός; Προσφέρθηκε να τους αγοράσει καπέλα; Παπούτσια; Φαγητό; Εξακολουθούµε ανερυθρίαστα, να διυλίζουµε τον κώνωπα και καταπίνουµε την κάµηλο. Οι νοοτροπίες µας που µπορεί σε εµάς να φαντάζουν φυσιολογικές, φιλοζωικές ή περιβαλλοντικές, στην ουσία είναι στην καλύτερη περίπτωση γραφικές αλλά πιο συχνά επικίνδυνες, αφού οδηγούν σε αναστολή ή ακύρωση αληθινά φιλοπεριβαλλοντικών δράσεων. Διαλέγουµε να αποµονώνουµε το θέµα το οποίο θέλουµε – για µια σειρά από λόγους – να απορρίψουµε και βάλλουµε εναντίον του, χάνοντας κάθε µέτρο και προοπτική. Παραβλέπουµε συνει-

ΚΕΛΛΥ ΛΑΓΟΥ

MEDIA GROUP Α.Ε.

δητά τις αντιφάσεις µας προκειµένου να πετύχουµε την αποποµπή του ανεπιθύµητου. Προφανώς, ακούγοντας αυτή την ιστορία, µου ήρθε στο µυαλό το ψευτοδίληµµα ανάπτυξη ή περιβαλλοντική προστασία. Δύο έννοιες που στις µέρες µας αρεσκόµαστε στο διαχωρισµό τους. Κι όµως είναι απολύτως συµπληρωµατικές. Η ανάπτυξη και η περιβαλλοντική προστασία αποτελούν ένα δίδυµο που το συναντάµε σε ποικίλες και σχεδόν καθηµερινές εκφάνσεις στη ζωή µας. Από τον τρόπο που ζούµε και µετακινούµαστε στις πόλεις µας, µέχρι στα σκουπίδια που παράγουµε και στις συνήθειές µας. Το συναντάµε στις επενδυτικές µας κινήσεις και επιλογές. Στις διευκολύνσεις και απλοποιήσεις στους κανόνες που νοµοθετεί η πολιτεία. Ανάπτυξη και περιβαλλοντική προστασία σηµαίνει να κατανοήσουµε ότι όταν µιλάµε για προστασία του περιβάλλοντος δεν εννοούµε την αποστείρωσή του από κάθε παραγωγική δραστηριότητα, αλλά την αποδοχή των κανόνων εκείνων που εγγυώνται την αειφορία της ανάπτυξης. Σηµαίνει µία δυναµική που µπορεί να δώσει άλλη πνοή στις κοινωνίες µας, τις οικονοµίες, τον πολιτισµό, στην ίδια µας τη ζωή. Και για να πω τα πράγµατα µε το όνοµά τους: Δεν είναι δυνατόν να επικαλούµεθα την αισθητική ως επιχείρηµα εναντίον της ανάπτυξης Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας. Δεν είναι δυνατόν στη χώρα της αυθαιρεσίας, στης οποίας στους λόφους φυτρώνουν µεζονέτες και στης οποίας σε κάθε στροφή του δρόµου η οποία προσφέρεται για το «σπορ», εναποθέτουµε τις άχρηστες τηλεοράσεις, ψυγεία, καναπέδες και στρώµατα, να διαµαρτυρόµαστε για την όχληση από την κατασκευή έργων ΑΠΕ. Η µόνη απάντηση στην κραυγή αγωνίας της φύσης για την επερχόµενη κλιµατική κρίση είναι η εξοικονόµηση ενέργειας και η ταχύτερη και µέγιστη δυνατή ανάπτυξη των ΑΠΕ!

ΑΜΕΣΑ!!!

* Ο Νίκος Χρυσόγελος είναι επικεφαλής της περιφερειακής παράταξης ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ, Περιφερειακός Σύµβουλος και Γραµµατέας του Περιφερειακού Συµβουλίου Ν Αιγαίου. Στέλεχος των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ

Πράσινη ενέργεια, βιώσιµη οικονοµία και συνοχή στα νησιά του Ν. Αιγαίου

του Νίκου Χρυσόγελου*

την εποχή της κρίσης απαιτούνται λύσεις που αντιµετωπίζουν ταυτοχρόνως τα δηµοσιονοµικά, οικονοµικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήµατα. Βασική παράµετρος αυτών των λύσεων είναι η προσπάθεια να κρατήσουµε σε τοπικό επίπεδο κεφάλαια τα οποία σήµερα εξάγονται για εισαγωγή πετρελαίου ή τροφίµων, ώστε αυτά τα τοπικά διαθέσιµα κεφάλαια να επενδύονται σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά σχέδια. Σηµαντικά τοπικά κεφάλαια εξάγονται σήµερα για την εισαγωγή πετρελαιοειδών για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στα νησιά του Ν. Αιγαίου. Στα µη διασυνδεδεµένα νησιά η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τους σταθµούς της ΔΕΗ κοστίζει 700.000.000 ευρώ ετησίως, χωρίς να υπολογίζουµε το κόστος εισαγωγής πετρελαιοειδών για τις υπόλοιπες ενεργειακές ανάγκες (µετακινήσεις, θέρµανση κα). Η κιλοβατώρα που παράγεται από πολλούς νησιωτικούς σταθµούς της ΔΕΗ κοστίζει 2-4 φορές περισσότερο σε σχέση µε τον µέσο όρο του κόστους παραγωγής στην υπόλοιπη χώρα. Μόνο για τις ανάγκες του σταθµού της ΔΕΗ στη Ρόδο δαπανώνται περίπου 100.000.000 ευρώ ετησίως για εισαγωγή πετρελαιοειδών. Όλο το πρόγραµµα ΕΣΠΑ για το Ν. Αιγαίο, όµως, δεν θα ξεπεράσει για το διάστηµα 2007-2013 τα 280.000.000 ευρώ. Κάθε χρόνο δαπανώνται δηλαδή για την παραγωγή ενέργειας στα µη διασυνδεδεµένα νησιά κεφάλαια που αντιστοιχούν σε τρία ΕΣΠΑ Ν Αιγαίου 2007-2013. Ένα µεγάλο ποσοστό από αυτά τα τοπικά κεφάλαια που σήµερα εξάγονται από την περιοχή για εισαγωγές πετρελαιοειδών θα µπορούσαν να παραµένουν στο Ν. Αιγαίο για να χρηµατοδοτούν επενδύσεις σε βιώσιµες οικονοµικές δραστηριότητες, περιβαλλοντικές και κοινωνικές υποδοµές και προγράµµατα για την προστασία και ανάδειξη του πολιτισµικού πλούτου της περιφέρειας. Κάτι τέτοιο µπορεί να επιτευχθεί µε την εξοικονόµηση ενέργειας και την παραγωγή ενέργειας από τοπικές, ανανεώσιµες, πράσινες πηγές που διαθέτει άφθονες το Ν. Αιγαίο (ηλιακή, αιολική, κυµατική, βιοµάζα, γεωθερµία υψηλής και χαµηλής ενθαλπίας) αλλά µε τρόπο που θα είναι προς όφελος και των τοπικών κοινωνιών. Από την ίδρυσή του ο ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ υποστήριξε µε λόγια και έργα, µε ηµερίδες, εκδηλώσεις, κατάθεση προτάσεων στο Περιφερειακό Συµβούλιο, υπόµνηµα στον Ευρωπαίο Επίτροπο Περιφερειακής Ανάπτυξης, µεταφο-

ρά καλών παραδειγµάτων και εµπειριών, συνεργασία µε τοπικούς φορείς, ότι είναι αναγκαία η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιµα, η εξοικονόµηση ενέργειας και η στροφή προς τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας για λόγους HYPERLINK “http://ecoanemos.wordpress.com/πρόγραµµα/ενέργεια/”περιβαλλοντικούς-κλιµατικούς, δηµοσιονοµικούς, οικονοµικούς και κοινωνικούς. Στρατηγική µας επιδίωξη είναι η διαµόρφωση ενός σχεδίου περιφερειακής πολιτικής για την εφαρµογή των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας προς όφελος και του περιβάλλοντος και των τοπικών κοινωνιών. Στηρίζουµε προσπάθειες δηµιουργίας τοπικών πράσινων εταιριών παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ στις οποίες θα συµµετέχουν ως µέτοχοι εκπρόσωποι της αυτοδιοίκησης (Δήµοι και Περιφέρεια), επαγγελµατικών φορέων (πχ Επιµελητήριο Κυκλάδων), πολίτες και γιατί όχι εργαζόµενοι σε τοµείς που θα µπορούσαν να παράγουν τµήµατα της πράσινης τεχνολογίας ή να προσφέρουν πράσινες υπηρεσίες, χωρίς να αποκλείεται και η συµµετοχή ιδιωτικών εταιριών µέχρι όµως κάποιο ποσοστό. Υποστηρίζουµε ότι η προώθηση τεχνολογιών ΑΠΕ στα νησιά πρέπει να βασιστεί κυρίως σε µικροµεσαίες και συµµετοχικές - τοπικές επιχειρήσεις, να στηριχτεί κατά ένα µεγάλο µέρος σε ανθρώπινο δυναµικό από τις τοπικές κοινωνίες (µε κατάλληλη εκπαίδευσή του) αλλά και να συνδεθεί µε παραγωγή τµηµάτων της τεχνολογίας (πχ πυλώνες ανεµογεννητριών) και συντήρησή της από τοπικές µικροµεσαίες επιχειρήσεις (πχ ναυπηγεία Σύρου). Επίσης, προτείνουµε την δηµιουργία κέντρων εκπαίδευσης-επίδειξης σε θέµατα ΑΠΕ σε κάποια νησιά και την ανάπτυξη εναλλακτικών µορφών τουρισµού για την πράσινη ενέργεια, εκθέσεων, άτυπων δοµών εκπαίδευσης νέων σε θέµατα πράσινης ενέργειας. Με αυτό τον τρόπο κλείνει ο παραγωγικός και οικονοµικός κύκλος και η προώθηση των ΑΠΕ (από τον σχεδιασµό, κατασκευή, εγκατάσταση, συντήρηση µέχρι τα έσοδα από την ενέργεια) καταλήγει να είναι προς όφελος των τοπικών κοινωνιών. Η αυτοδιοίκηση µπορεί να αποκτήσει σηµαντικούς πόρους – κεφάλαια για να µειώσει τα ελλείµµατα της και κυρίως για να στηρίξει κοινωνικά, πολιτιστικά και περιβαλλοντικά προγράµµατα αλλά και να χρηµατοδοτήσει την ανάπτυξη αποτελεσµατικού συστήµατος υγείας και δοµών κοινωνικής αλληλεγγύης.

Υπουργός ΠΕΚΑ Γ. Παπακωνσταντίνου:

“Το Τέλος ΑΠΕ, δεν φαίνεται να έχει καµιά σχέση µε τις ΑΠΕ”

Ένα ποσό... 114 εκατ. ευρώ που πλήρωσαν οι καταναλωτές την τελευταία διετία µέσω των λογαριασµών της ΔΕΗ ως Τέλος ΑΠΕ, σχεδόν ίσο µε το έλλειµµα του ΔΕΣΜΗΕ, δεν κατευθύνθηκε ποτέ στην πράσινη ανάπτυξη, για την ενίσχυση δηλαδή των παραγωγών φωτοβολταικών, αιολικών και άλλων ανανεώσιµων τεχνολογιών. Αντίθετα, επιδότησε τη χασούρα των τιµολογίων λιανικής των προµηθευτών, και εν προκειµένω της ΔΕΗ, λόγω του στρεβλού τρόπου υπολογισµού του Τέλους ΑΠΕ, όπως ισχυρίστηκαν οι φορείς των ΑΠΕ κατά ευρεία σύσκεψη που έγινε στο ΥΠΕΚΑ, στην πρεµιέρα του διαλόγου για τις αλλαγές που απαιτούνται ώστε να εξορθολογιστεί η πράσινη ελληνική ενεργειακή αγορά. «Το Τέλος ΑΠΕ, δεν φαίνεται να έχει καµιά σχέση µε τις ΑΠΕ», ανέφερε σύµφωνα µε τις πληροφορίες ο υπουργός ΠΕΚΑ Γ. Παπακωνσταντίνου στο τέλος της σύσκεψης, ανακοινώνοντας ότι σε 10-15 ηµέρες το υπουργείο θα έχει ετοιµάσει και αποστείλει στους φορείς µια δέσµη προτάσεων, που θα αφορούν καταρχήν στην άµεση αντιµετώπιση του ελλείµµατος του ΔΕΣΜΗΕ, και σε δεύτερο στάδιο τις αλλαγές που απαιτούνται τόσο για τον τρόπο υπολογισµού του επίµαχου αυτού Τέλους, όσο και για την αναπροσαρµογή των εγγυηµένων τιµών που εισπράττουν οι πράσινοι παραγωγοί. Σύµφωνα µε τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στη σύσκεψη, την τελευταία διετία, η είσοδος περισσότερων ΑΠΕ στο σύστηµα, που φτάνουν πλέον στα 3 εκατ. µεγαβατώρες, υποκατέστησε αντίστοιχης ποσότητας συµβατική ενέργεια -άρα «απέβαλλε» για αρκετές ώρες τις ακριβές ρυπογόνες θερµικές µονάδες- και έριξε την τιµή χονδρικής (Οριακή Τιµή), εποµένως επιδότησε την εµπορία. Και εδώ έχει τη σηµασία του, ότι µε την άποψη ότι το Τέλος ΑΠΕ υπολογίζεται µε εντελώς στρεβλό τρόπο, συµφώνησε σύµφωνα µε τις πληροφορίες, στην τοποθέτησή του και ο παριστάµενος πρόεδρος της ΔΕΗ, Αρθούρος Ζερβός, που εκτός από επικεφαλής της δηµόσιας επιχείρισης ηλεκτρισµού, ηγείται και της Ευρωπαικής Ενωσης Αιολικής Ενέργειας (EWEA).

Στο σύνολό τους, οι εκπρόσωποι του χώρου συµφώνησαν ότι το Τέλος ΑΠΕ θα πρέπει να πάψει να καλύπτει την εκάστοτε διαφορά ανάµεσα στην τρέχουσα τιµή χονδρικής και στις εγγυηµένες τιµές, αλλά στο εξής να υπολογίζεται µε βάση το πραγµατικό κόστος που εξοικονοµεί η ηλεκτροπαραγωγή, χάρη στην παρουσία των ΑΠΕ. Κι αυτό, καθώς όπως έχουν δείξει πολλές κατά καιρούς µελέτες, µόνο το 40% του Τέλους ΑΠΕ αντιστοιχεί στο κόστος της πράσινης ενέργειας. Ανάγκη για έκτακτα µέτρα... Βέβαια, και δεδοµένου ότι χρειάζονται κάποιοι µήνες για τον εξορθολογισµού του τρόπου υπολογισµού του, στο µεταξύ, και επειδή το ταµειακό πρόβληµα του ΔΕΣΜΗΕ είναι άµεσο, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου προσανατολίζεται στη λήψη µιας σειράς µέτρων, µε βάση το σκεπτικό των προτάσεων της ΡΑΕ, όπως ανάφερε και ο κ. Παπακωσταντίνου στο κλείσιµο της σύσκεψης. Έτσι, φαίνεται ότι οδηγούµαστε σε µια µικρότερη αύξηση για το 2012 του Τέλους ΑΠΕ από εκείνη που εισηγήθηκε ο ΔΕΣΜΗΕ, σε συνδυασµό µε την ενεργοποίηση της διάταξης Μπιρµπίλη να «πρασινίσει» µέρος των εσόδων του Τέλους ΕΡΤ, την επιτάχυνση των δηµοπρασιών των αδιάθετων δικαιωµάτων ρύπων, την ενδεχόµενη επιβολή ενός τέλους στην εξόρυξη λιγνίτη που θα εισπράττεται από το διαχειριστή, καθώς και την επιβολή ενός υψηλού τέλους στις µεταβιβάσεις αδειών ΑΠΕ, και δη, των φωτοβολταικών. Οσο, για τις µειώσεις των εγγυηµένων τιµών, ο σύνδεσµος εταιρειών φωτοβολταικών, πρότεινε να επισπευσθεί η προβλεπόµενη µείωση των φωτοβολταικών επιδοτήσεων κατά δύο εξάµηνα στο διασυνδεδεµένο σύστηµα, και κατά ένα εξάµηνο για τα νησιά. Κλείνοντας πάντως τη σύσκεψη, στην οποία συµµετείχαν είκοσι και πλέον εκπρόσωποι από το σύνολο του χώρου (ΕΛΕΤΑΕΝ, ΕΣΗΑΠΕ, ΣΕΦ, ΠΑΣΥΦ, ΡΑΕ, ΔΕΣΜΗΕ, ΔΕΗ, EBIKEN), ο υπουργός εξέφρασε µεν την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι κατατέθηκαν προτάσεις για µείωση των εγγυηµένων τιµών, αλλά δεν έκρυψε και τον προβληµατισµό του, κατά πόσο η υιοθέτησή τους θα «φρενάρει» την αγορά, η οποία βρίσκεται σε φάση πλήρους ανάπτυξης.

8 Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΡΑΧΙΩΤΗ, Α’ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΡΑΕ

ΟΙ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΜΕΝΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ Στο τελείωµα της διετίας 2010-2011 που διανύουµε, η ελληνική κοινωνία αλλά και ειδικότερα η αγορά ενέργειας, βιώνουν τη µετάβαση του ενεργειακού συστήµατος της χώρας σε συνθήκες απελευθερωµένης αγοράς ενέργειας, ενώ παράλληλα υφίστανται τις επιπτώσεις µιας πρωτόγνωρης αρνητικής οικονοµικής συγκυρίας και κρίσης, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Τα θεσµικά µέτρα τα οποία πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από τo 2007 (αφού είχαν προηγηθεί οι σχετικές Οδηγίες 1996/92/ EC και 2003/54/EC), και εξειδικεύθηκαν µε τις αντίστοιχες Οδηγίες το 2009, (γνωστά και ως 3ο Ενεργειακό Πακέτο Μέτρων), αποβλέπουν αφενός στην βελτιστοποίηση των παρεχόµενων υπηρεσιών προς τους οικιακούς και εµπορικούς καταναλωτές, οι οποίες θα παρέχονται µε ίσους και διαφανείς όρους ανταγωνισµού και αφετέρου στην µείωση της επιβάρυνσης των ενεργειακών τιµολογίων στους καταναλωτές, µέσω του υγιούς ανταγωνισµού προµηθευτών και παραγωγών. Κύριος στόχος της ευρωπαϊκής κοινότητας ήταν και παραµένει, πέραν όλων των άλλων, η διασφάλιση του δικαιώµατος των πολιτών των κρατών - µελών σε επαρκή και ασφαλή ενεργειακό εφοδιασµό και σε προσιτές τιµές, ειδικά σήµερα που διερχόµεθα µία εποχή αστάθειας των τιµών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, καθώς και έντονης απουσίας επενδύσεων στον ενεργειακό τοµέα, λόγω έλλειψης ικανής τραπεζικής χρηµατοδότησης. Παράλληλα, και ιδιαίτερα στη χώρα µας, το φαινόµενο της «ενεργειακής πενίας» γίνεται ολοένα και πιο αισθητό µε αποτέλεσµα να είναι επιτακτική ανάγκη η λήψη µέτρων προστασίας του καταναλωτή και µείωση των ενεργειακών τιµών . Η υλοποίηση του παραπάνω στόχου, επέβαλε τη δηµιουργία κοινών κανόνων και κωδίκων για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η αναγκαιότητα αυτή υπαγόρευσε αρχικά την θέσπιση Οδηγιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προς τα κράτη - µέλη, (όπως η 2009/72/EC και 2009/73/EC για τον ηλεκτρισµό και το φυσικό αέριο), τα οποία µε τη σειρά τους υποχρεώθηκαν να ενσωµατώσουν τις συγκεκριµένες Οδηγίες στην εθνική τους νοµοθεσία. Στα πλαίσια αυτά, η χώρα µας, συµµορφούµενη µε την παραπάνω αναγκαιότητα, θεσµοθέτησε νοµοθετικά προ ολίγων εβδοµάδων το Ν.4001/2011, o οποίος αποτελεί διάδοχο του Νόµου 2773, που ρύθµιζε τα ενεργειακά ζητήµατα από το 1999. Ένας εκ των βασικών πυλώνων του νέου νοµοθετήµατος είναι η θέσπιση κανόνων, ώστε οι αγορές να λειτουργούν εύρυθµα, και οι νεοεισερχόµενοι αλλά και οι υφιστάµενοι συµµετέχοντες σ’ αυτή, είτε από την πλευρά του προµηθευτή είτε του

Αθήνα 25/10/2011

παραγωγού ενέργειας, να έχουν την ευκαιρία να προσφέρουν ανταγωνιστικές και υψηλής ποιότητας ενεργειακές υπηρεσίες στους πολίτες. Δίνεται έτσι η δυνατότητα στους καταναλωτές, για τις ενεργειακές υπηρεσίες που χρησιµοποιούν, να επιλέγουν την ανταγωνιστικότερη επιχείρηση, που ταιριάζει µε τις ενεργειακές απαιτήσεις τους, µε ξεκάθαρους και διαφανείς όρους, γνωρίζοντας πως διέπονται από ένα ισχυρό θεσµικό δίχτυ προστασίας των δικαιωµάτων τους. Αναµενόµενο αποτέλεσµα των νέων αυτών κανόνων θα είναι εκτός των άλλων, η βελτίωση της ποιότητας των παρεχοµένων ενεργειακών υπηρεσιών, σε ανταγωνιστικό κόστος, η δηµιουργία νέων επιχειρήσεων, η ενίσχυση του διασυνοριακού εµπορίου ενέργειας, καθώς και η δηµιουργία και παροχή νέων καινοτόµων ενεργειακών υπηρεσιών και προϊόντων. Με το ενιαίο µοντέλο αγοράς µάλιστα η ευρωπαϊκή ένωση προωθεί τη ζεύξη αγορών και τιµών µε σκοπό τη µείωση του κόστους και την αποδοτικότερη χρήση των ενεργειακών υποδοµών. Συνάγεται λοιπόν το συµπέρασµα ότι, υπό την προϋπόθεση της ορθής εφαρµογής του πλαισίου και στην προοπτική µιας ελεύθερης και χωρίς στρεβλώσεις ενεργειακής αγοράς, οι καταναλωτές απολαµβάνουν τελικά το µέγιστο όφελος. Ο σχεδιασµός αυτός αποσκοπεί στην ανάπτυξη τελικά µιας ενιαίας εσωτερικής αγοράς ενέργειας, µε παράλληλη προώθηση πολιτικών ανάπτυξης των Ανανεώσιµων Πηγών και της εξοικονόµησης ενέργειας. Είναι επίσης σηµαντικό, και προς την ίδια κατεύθυνση, ότι τίθενται πλέον νέοι κανόνες για τη διαφάνεια, και την ενηµέρωση, χάρη στους οποίους όλοι οι παράγοντες της αγοράς θα ενηµερώνονται έγκυρα και έγκαιρα, προκειµένου να λάβουν τις κατάλληλες αποφάσεις και να κάνουν τις αποδοτικότερες και επωφελέστερες επιλογές. Στο σηµείο αυτό, σηµαντικότατο ρόλο έρχονται να παίξουν οι εθνικές Ρυθµιστικές Αρχές Ενέργειας, για τις οποίες από το ευρωπαϊκό θεσµικό πλαίσιο προβλέπεται ότι θα έχουν ενισχυµένες εξουσίες και αρµοδιότητες, προκειµένου να διασφαλίσουν την εύρυθµη, ανταγωνιστική και αποτελεσµατική λειτουργία της ενεργειακής αγοράς καθώς και την ισότιµη πρόσβαση και χρήση των ενεργειακών δικτύων. Επιπλέον, το έργο τους, συνεπικουρείται αποφασιστικά από τον Ευρωπαϊκό Οργανισµό ACER, που αποτελεί την Ένωση των Ευρωπαϊκών Ρυθµιστικών Αρχών, και ο οποίος εξουσιοδοτείται να λαµβάνει πλέον δεσµευτικές αποφάσεις επί θεµάτων της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Αγοράς Ενέργειας, επιλαµβανόµενος επί διασυνοριακών ζητηµάτων και θεµάτων κοινής ενεργειακής πολιτικής. Εν µέσω αυτής της πραγµατικότητας, η ανθρωπότητα σε

παγκόσµια κλίµακα, έρχεται αντιµέτωπη µε το φαινόµενο της κλιµατικής αλλαγής και τις επιπτώσεις της σε κοινωνική και οικονοµική βάση. Μάλιστα, µία πολύ πρόσφατη ανεξάρτητη επιστηµονική πηγή έρχεται να επιβεβαιώσει την ύπαρξη της ανθρωπογενούς κλιµατικής αλλαγής στον πλανήτη µας. Η επιστηµονική οµάδα του Πανεπιστηµίου Berkeley, η οποία συστάθηκε για αυτόν τον σκοπό, παρότι χρησιµοποίησε διαφορετικές µεθόδους και δεδοµένα, κατέληξε στα ίδια συµπεράσµατα, όπως οι προγενέστερες γνωστές µελέτες της NASA, της Βρετανικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας και άλλων διεθνών οργανισµών. Από την έρευνα, και µετά την εξέταση άνω του ενός εκατοµµυρίου αρχείων θερµοκρασιών απ’ όλο τον κόσµο, που χρονολογούνται από το 1800, διαπιστώθηκε ότι, η παγκόσµια µέση θερµοκρασία έχει αυξηθεί περίπου 1 βαθµό από τα µέσα της δεκαετίας του 1950 µέχρι σήµερα. Η οµάδα του Berkeley επιβεβαίωσε επίσης ότι, η αλλαγή της θερµοκρασίας στον Βόρειο Ατλαντικό πιθανότατα ευθύνεται για τις διαφορές της θερµοκρασίας παγκοσµίως από χρονιά σε χρονιά. Επίσης προ ολίγων ηµερών ο επικεφαλής οικονοµολόγος της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (IEA) Φατίχ Μπιρόλ σε συνέντευξη που παραχώρησε στον δικτυακό τόπο EurActiv υποστήριξε ότι οι εκατοντάδες δισεκατοµµυρίων δολαρίων που δίνονται σε επιδοτήσεις στα ορυκτά καύσιµα πρέπει να κοπούν, ειδάλλως ο κόσµος θα βρεθεί αντιµέτωπος µε µια καταστροφική άνοδο της µέσης θερµοκρασίας του πλανήτη κατά 3,5 βαθµούς Κελσίου. Αντιθέτως και σύµφωνα µε έκθεση των Accenture και Barclays Capital, η Ευρώπη επενδύει κάθε χρόνο περίπου 30 δισ.ευρώ στην πράσινη ενέργεια ενώ για την επίτευξη του στόχου απαιτούνται ετήσιες επενδύσεις ύψους περίπου 290 δισ. ευρώ. Μάλιστα η ΙΕΑ τονίζει ότι σήµερα, υπάρχουν επιδοτήσεις ύψους 409 δισ.δολαρίων που ενθαρρύνουν τις αναπτυσσόµενες χώρες - από όπου προέρχεται ο κύριος όγκος της ενεργειακής ζήτησης και των εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα - προς µια σπάταλη χρήση ενέργειας. Σύµφωνα µάλιστα µε τον Φατίχ Μπιρόλ, η κατάργηση αυτών των επιδοτήσεων στις µεγάλες αναπτυσσόµενες χώρες «είναι η µοναδική πολιτική» που θα βοηθήσει τον αναπροσανατολισµό του πλανήτη σε µια τροχιά ανόδου της θερµοκρασίας κατά 2 βαθµούς Κελσίου. Τέλος σύµφωνα µε την έκθεση της IEA, «Παγκόσµιες Ενεργειακές Προοπτικές», που θα δοθεί στη δηµοσιότητα στις 9 Νοεµβρίου, η πολιτική αυτή θα µειώσει τις εκποµπές και θα βοηθήσει τις ανανεώσιµες να κατακτήσουν µεγαλύτερο µερίδιο στην αγορά. Όλες αυτές οι καταγραφές και έρευνες είναι σηµαντικές, αλλά πώς όµως συνδέονται και αλληλεπιδρούν οι δυνατότητες που δίνονται στον καταναλωτή από το νέο θεσµικό ενεργειακό πλαίσιο στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, µε την αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής και τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας; Η απάντηση δεν είναι µονοσήµαντη, αλλά ιδίως η δυνατότητα του καταναλωτή για ελευθερία της επιλογής ενεργειακού παρόχου, µπορεί να αλλάξει θεαµατικά τον ρόλο των πολιτών στο χώρο της ενέργειας, και να δώσει µία διάσταση της απάντησης. Ο καταναλωτής ενέργειας δεν µπορεί να προβεί σε επενδύσεις, ούτε µπορεί να συµβάλλει στην αύξηση της αποδοτικότητας µιας µονάδας παραγωγής ενέργειας. Πολύ περισσότερο δε, δεν µπορεί άµεσα να συµβάλει ενεργητικά στη διαµόρφωση των ανταγωνιστικών ή ρυθµιζόµενων τιµολογίων της ενέργειας. Μπορεί όµως εκµεταλλευόµενος το νέο θεσµικό περιβάλλον και στα πλαίσια µιας απελευθερωµένης αγοράς ενέργειας να συµβάλει, µέσω της δυνατότητας επιλογής προµηθευτή. Με

αυτή τη δυνατότητα της επιλογής µπορεί δυνητικά να επιλέξει τον προµηθευτή που παρέχει ηλεκτρική ενέργεια προερχόµενη από πηγές µε χαµηλές εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα ή ενέργεια προερχόµενη άµεσα (διµερή συµβόλαια) ή έµµεσα (εγγυήσεις προέλευσης) από Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας, ή ενέργεια προερχόµενη από πηγές µε ελάχιστο περιβαλλοντικό αποτύπωµα. Έτσι, έµµεσα, δίνεται η δυνατότητα στον καταναλωτή να έχει ενεργό ρόλο στην καταπολέµηση της κλιµατικής αλλαγής. Επίσης σηµαντική συµβολή προς αυτή την κατεύθυνση µπορεί να έχουν και οι επιχειρήσεις-καταναλωτές µέσω της διαδικασίας του green labeling δηλαδή µε παροχή υπηρεσιών και προϊόντων που παρέχονται και παράγονται µε φιλικές προς το περιβάλλον ενεργειακές διαδικασίες. Το παραπάνω σκεπτικό καθιστά πλέον κατανοητό, µε εµφατικό τρόπο, ότι ο συνδυασµός της ανάπτυξης µε την περιβαλλοντική προστασία είναι στοίχηµα ποιότητας ζωής και επιβίωσης, γενικότερα για τον πλανήτη και την ανθρωπότητα, και ειδικότερα για τον τόπο µας που διανύει µία κρίσιµη περίοδο πρωτοφανούς οικονοµικής ύφεσης και αβεβαιότητας. Η τεχνολογία, των Ανανεώσιµων Πηγών ενέργειας είναι µια επιλογή που µπορεί να συµβάλει στο πάντρεµα ανάπτυξης και προστασίας του περιβάλλοντος, χωρίς να απαιτεί από τον άνθρωπο να κάνει ουτοπικές και ανέφικτες αλλαγές στο βιοτικό του επίπεδο. Άλλωστε η πράσινη επιχειρηµατικότητα είναι µία βασική αναπτυξιακή επιλογή που δηµιουργεί πρόοδο, προστιθέµενη αξία και απασχόληση. Από την άλλη, η ενεργειακή ασφάλεια, ιδίως µετά τις τελευταίες γεωπολιτικές εξελίξεις, απασχολεί ιδιαιτέρως τις περισσότερες ανεπτυγµένες χώρες, καθόσον για το µεγαλύτερο µέρος της πρωτογενούς παραγωγής ενέργειας χρησιµοποιούνται φυσικό αέριο και ορυκτά καύσιµα, για τα οποία υπάρχει εξάρτηση από εισαγωγές αλλά και αστάθεια τιµών. Είναι ενδεικτικό ότι, αυτή τη στιγµή, η Ε.Ε. εισάγει περίπου το 50% της ενέργειας που χρειάζεται, και η πρόβλεψη είναι το ποσοστό των εισαγωγών να φτάσει το 70% το 2030, µε ανάλογη αύξηση της χρήσης ορυκτών καυσίµων στη παραγωγή ενέργειας. Μάλιστα, σε παγκόσµιο επίπεδο, παρά την οικονοµική ύφεση σε όλους σχεδόν τους τοµείς της Οικονοµίας και του Εµπορίου, το επενδυτικό κλίµα για τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας είναι γενικά ακόµα θετικό. Λαµβάνοντας υπόψη και τις πρόσφατες εµπειρίες από τις αρνητικές επιπτώσεις της λειτουργίας των πυρηνικών ηλεκτροπαραγωγικών σταθµών, ολοένα και περισσότερες χώρες στοχεύουν να αυξήσουν την παραγωγή από ΑΠΕ, διαµορφώνοντας τα θεσµικά πλαίσιά τους για την προσέλκυση επενδύσεων και εγκαταλείποντας αντίστοιχα σχέδια για ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας. Σήµερα, παγκοσµίως, πολλές χώρες έχουν θέσει στόχους για την χρήση ΑΠΕ, και η πλειοψηφία τους έχει διαµορφώσει συγκεκριµένες πολιτικές και κίνητρα. Πάνω από 80 χώρες σήµερα παράγουν αιολική ενέργεια. Η Ινδία και η Κίνα έχουν πλέον πολύ µεγάλη εγκατεστηµένη ισχύ σε αιολική ενέργεια, κατέχοντας υψηλότατη θέση στην παγκόσµια κατάταξη ανάµεσα στις παραδοσιακά πρωτοπόρες χώρες όπως η Γερµανία, οι ΗΠΑ, η Ισπανία κ.ά. Η διείσδυση των ΑΠΕ ενισχύεται διαρκώς, µε την διεύρυνση της παραγωγικής βάσης, της τεχνολογίας και την αντίστοιχη µείωση κόστους επένδυσης και παραγωγής. Μάλιστα σ’ αυτά τα πλαίσια κινούνται και πρόσφατες αποφάσεις αναπτυγµένων χωρών όπως η Γερµανία, να εκµεταλλευθούν τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας, όπως την ηλιακή, που προέρχεται από χώ-

11 Συνέχιση της αξιολόγησης των εκκρεµών έως σήµερα αιτήσεων, (ανέρχονται σε περισσότερες από 1.200), όλων των τεχνολογιών ΑΠΕ, καθώς και ολοκλήρωση της αξιολόγησης των αιτηµάτων που αφορούν την εγκατάσταση µεγάλων έργων ΑΠΕ (αιολικών πάρκων) στα νησιά του Αιγαίου, που συνοδεύονται µε σχέδιο ιδιωτικής διασύνδεσης των έργων αυτών µε το ηπειρωτικό σύστηµα, σε συνεργασία µε το ΔΕΣΜΗΕ και το µακροπρόθεσµο ενεργειακό σχεδιασµό για τη διασύνδεση των νησιών του Αιγαίου.

Πίνακας 2.

Πίνακας 1. Στον παραπάνω πίνακα δεν περιλαµβάνονται τα Φ/Β κάτω τους ενός(1) MW, τα οποία από το 2010 αποτελούν αδειοδοτική αρµοδιότητα της ΔΕΗ.

ρες του Νότου (βλέπε project Helios ή το πιο παλαιό σχέδιο Desertec). Σε επίπεδο χώρας και στα πλαίσια υλοποίησης των εθνικών δεσµεύσεων για την αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής, µέσω των διεθνών πρωτοκόλλων και της εναρµόνισης µε το Ευρωπαϊκό Δίκαιο, η Ελλάδα δεσµεύτηκε να επιτύχει στο τέλος της δεκαετίας 2010 – 2020, διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό της σύστηµα τουλάχιστον κατά 20%, µε τον επιµέρους στόχο για την ηλεκτροπαραγωγή να ανέρχεται στο 40%. Τα στοιχεία του µίγµατος για την ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ για τα χρονικά ορόσηµα 2014 και 2020 αποτυπώθηκαν και σε σχετική υπουργική απόφαση τον Οκτώβριο του 2010, σαν ελάχιστες απαιτήσεις – στόχος για τις επιµέρους τεχνολογίες. Η ποσοτικοποίηση των στόχων στέλνει και ένα καθαρό µήνυµα για την ανάγκη εξασφάλισης των απαιτούµενων πόρων, προσφέροντας επενδυτική ασφάλεια ως προς το µέγεθος της αγοράς. Είναι φανερό ότι, ένα τόσο φιλόδοξο σχέδιο που προβλέπει διείσδυση των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή στα επίπεδα του 40% από το 13% που είναι σήµερα, (από το οποίο µάλιστα το 7% περίπου προέρχεται από µεγάλα υδροηλεκτρικά), οφείλει να ενισχυθεί µε ένα αντίστοιχο πλαίσιο θεσµικών και τεχνικών υποστηρικτικών παρεµβάσεων που θα εξασφαλίσουν την επιτυχία και την οικονοµική βιωσιµότητά του. Στα πλαίσια αυτά, η Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), κατά τη διάρκεια αυτής της διετίας που διανύουµε, και αξιολογώντας αναλόγως την σηµαντική ωφέλεια των έργων ΑΠΕ για την εθνική οικονοµία και το περιβάλλον, προσπάθησε να απεµπλέξει και να προωθήσει µε ταχείς ρυθµούς, και µε την αρωγή του νέου Νόµου 3851/2010, σηµαντικό αριθµό επενδύσεων σε έργα ΑΠΕ. Στον πίνακα 1 απεικονίζεται η αδειοδοτική εξέλιξη και πρόοδος των διαφόρων τεχνολογιών ΑΠΕ στην Ελλάδα, κατά την τελευταία διετία. Όµως, πέραν των παραπάνω, δεν πρέπει να παραβλέψουµε ότι η Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας, συνέβαλλε µεταξύ άλλων µε την : Ενεργή συµµετοχή στη διαβούλευση και διαµόρφωση του νέου Νόµου για τις ΑΠΕ (Ν. 3851/2010), στην Επιτροπή για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις ΑΠΕ (20-20-20), καθώς και σε

άλλες Επιτροπές και Οµάδες Εργασίας για τη διαµόρφωση νοµοθετικών και κανονιστικών πλαισίων και αποφάσεων, υποβάλλοντας ουσιαστικές προτάσεις επί των διατάξεων τους, µε γνώµονα πάντα την ευχερέστερη και πιο λειτουργική εφαρµογή τους. Απόφαση ΡΑΕ για την οικονοµική αξιολόγηση αιτηµάτων έργων ΑΠΕ. Απόφαση ΡΑΕ για την αξιολόγηση του κριτηρίου των ζωνών αποκλεισµού για έργα ΑΠΕ. Ανάρτηση ειδικού καταλόγου αιτήσεων σε εφαρµογή των διατάξεων της παραγράφου 3 του άρθρου 15 του ν. 2851/2010. Διαβίβαση αιτήσεων έργων ΑΠΕ που καταλαµβάνονται από τις διατάξεις του ν. 3851/2010 στον αρµόδιο διαχειριστή δικτύου, και διευκόλυνση αυτού ως προς την επικοινωνία του µε τους ενδιαφερόµενους αιτούντες. Δηµιουργία του οδηγού αξιολόγησης µετά από διαβούλευση ως προς την τεχνολογία των ηλιοθερµικών σταθµών. Παρακάτω, παρατίθεται ο πίνακας 2 µε την ανά Περιφέρεια αδειοδοτική εξέλιξη ηλιοθερµικών σταθµών. Προετοιµασία κατόπιν διενέργειας µελέτης της πρότυπης σύµβασης αγοραπωλησίας ενέργειας από ηλιοθερµικούς σταθµούς. Ολοκλήρωση του Νέου Κανονισµού αδειών παραγωγής έργων ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ, ο οποίος ενσωµατώνει τη συσσωρευµένη εµπειρία της Αρχής από τον πολυετή χειρισµό των αιτηµάτων έργων ΑΠΕ. Προώθηση της διαδικασίας αδειοδότησης των αιολικών σταθµών που συνδέονται µε το έργο διασύνδεσης Ν. Μάκρης Πολυπόταµου – Νότιας Εύβοιας. Προώθηση της διαδικασίας αδειοδότησης µέσω διαγωνισµού αιολικών σταθµών στα Ιόνια Νησιά. Εκκίνηση διαδικασίας διερεύνησης περιοχών της χώρας όσον αφορά την περίπτωση κορεσµού δικτύων, µε τη συνεργασία του ΔΕΣΜΗΕ και της ΔΕΗ. Γνωµοδότηση προς την Υπουργό ΠΕΚΑ σχετικά µε τη δυνατότητα εγκατάστασης φωτοβολταϊκών σε οικιακές στέγες, στην ηπειρωτική και νησιωτική χώρα.

Πίνακας 3.

Προώθηση και αδειοδότηση νέων τεχνολογιών ΑΠΕ, όπως ηλιοθερµικοί σταθµοί, συστήµατα ΑΠΕ µε τη χρήση τεχνολογιών αποθήκευσης της ενέργειας, µεγάλης κλίµακας έργα αξιοποίησης βιοµάζας (βλ. παρακάτω πίνακα µε την ανά Περιφέρεια αδειοδοτική εξέλιξη έργων βιοµάζας), γεωθερµικοί σταθµοί κ.α. Δηµιουργία νέου εύχρηστου και λεπτοµερούς γεωπληροφορικού χάρτη, για την ενηµέρωση του κοινού, αλλά και των επενδυτών, για τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας. Πέραν όµως των ανωτέρω, και παρά την αρνητική συγκυρία που αφορά ιδίως στο συνεχώς αποµειούµενο στελεχιακό δυναµικό της Αρχής, ο προγραµµατισµός για το άµεσο µέλλον στον οποίο η ΡΑΕ αισιοδοξεί ότι θα αντεπεξέλθει επικεντρώνεται κυρίως στην: Επικαιροποίηση και εναρµόνιση του Οδηγού Αξιολόγησης αιτήσεων ΑΠΕ, σύµφωνα µε το νέο Κανονισµό Αδειών. Έλεγχο και παρακολούθηση της αδειοδοτικής διαδικασίας, περισσοτέρων από 2.500 αδειών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που έχουν ήδη εκδοθεί (συνολικής ισχύος άνω των 21.000 MW), µε παράλληλη εφαρµογή των νέων νοµοθετικών προβλέψεων περί ανακλήσεως αδειών, µετά τη θέση σε ισχύ του νέου Κανονισµού Αδειών.

Έναρξη διαδικασίας αξιολόγησης, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, έργων αντλησιοταµίευσης, µε την οποία θα επιτευχθεί η µεγιστοποίηση της διείσδυσης των ΑΠΕ στο ηλεκτρικό σύστηµα της χώρας, µε παράλληλη προετοιµασία συγκεκριµένων προτάσεων για τη συµπλήρωση του υφιστάµενου νοµοθετικού πλαισίου. Αποστολή προς το ΥΠΕΚΑ προτάσεων νοµοθετικών ρυθµίσεων, για τη βελτίωση και αποσαφήνιση διαφόρων θεµάτων του νοµοθετικού πλαισίου των ΑΠΕ. Συµµετοχή της ΡΑΕ σε Οµάδες Εργασίας µε συναρµόδιους φορείς, για την επεξεργασία και διαµόρφωση προτάσεων σχετικά µε τις ΑΠΕ, όπως: α) ο σχεδιασµός της διασύνδεσης των νησιών του Αιγαίου, β) η απεµπλοκή µεγάλων επενδύσεων ΑΠΕ, γ) η Οδηγία περί Ευρωπαϊκών Ενεργειακών Υποδοµών, δ) η προώθηση έργων ΑΠΕ σε περιφερειακό επίπεδο (συνεργασίες µε φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης), κ.λπ. Συµβολή στην ενηµέρωση των ενδιαφεροµένων πλευρών, σχετικά µε την προώθηση έργων ΑΠΕ (τοπικές κοινωνίες, επενδυτές, Τοπική Αυτοδιοίκηση), µέσω της συµµετοχής εκπροσώπων της ΡΑΕ σε ενηµερωτικές εκδηλώσεις –συνέδρια - ηµερίδες, καθώς επίσης και µέσω σχετικού ενηµερωτικού υλικού το οποίο αναρτάται συνεχώς στην ιστοσελίδα της ΡΑΕ, στην οποία βρίσκονται διαθέσιµες, για κάθε ενδιαφερόµενο, όλες οι αποφάσεις – γνωµοδοτήσεις - θέσεις της ΡΑΕ, για όλα τα θέµατα ΑΠΕ. Πέραν όµως των παραπάνω, δεν πρέπει να αγνοούµε ότι, αυτό που τελικά θα σηµατοδοτήσει µια επιτυχηµένη πολιτική εφαρµογής µακροχρόνιου σχεδιασµού που θα περιλαµβάνει τις ΑΠΕ πρέπει να προσανατολιστεί στο να ληφθούν και να εφαρµοσθούν από την Πολιτεία γενικότερα θεσµικά και οικονοµικά µέτρα πολιτικής, τα οποία θα στοχεύουν στη δηµιουργία και

λειτουργία της αγοράς των ΑΠΕ, µέσα σε ένα ανταγωνιστικό και υγιές περιβάλλον. Αν θέλαµε να παραθέσουµε µερικές άµεσα υλοποιήσιµες δράσεις µπορούµε να τονίσουµε την ανάγκη για: Επίσπευση της υλοποίησης όλων των αναγκαίων έργων ενισχύσεων την ηλεκτρικών δικτύων µεταφοράς, ιδιαίτερα του σχεδιασµού διασύνδεσης των νησιών του Αιγαίου µε την ηπειρωτική χώρα, ώστε να καταστεί δυνατή η απρόσκοπτη και το δυνατόν µεγαλύτερη απορρόφηση της αιολικής και ηλιακής ενέργειας. Θέσπιση αποτελεσµατικών, µόνιµων και οικονοµικά επωφελών µηχανισµών οικονοµικής ενίσχυσης και αποζηµίωσης των παραγωγών ΑΠΕ, στο πλαίσιο της απελευθερωµένης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας µετά από διαβούλευση µε τους συµµετέχοντες. Ενιαία κωδικοποίηση της ενεργειακής και περιβαλλοντικής διαδικασίας αδειοδότησης έργων ΑΠΕ και ενίσχυση της διαδικασίας one stop shop υπό την επίβλεψη του ΥΠΕΚΑ. Ενίσχυση και επέκταση της χρήσης των βιοκαυσίµων στην ηλεκτροπαραγωγή και τις µεταφορές. Θέσπιση περαιτέρω κινήτρων για την προσέλκυση επενδύσεων ΑΠΕ στο χώρο της βιοµάζας και της γεωθερµίας, που αποτελούν σήµερα ευκαιρία ενίσχυσης κλάδων της οικονοµίας όπως η αγροτική απασχόληση και η περιφερειακή ανάπτυξη, παρέχοντας εγγυηµένη και ανανεώσιµη ισχύ στο σύστηµα. Προώθηση και στήριξη της µικρής κλίµακας αυτοπαραγωγής από ΑΠΕ, µε ισχυρά οικονοµικά και φορολογικά κίνητρα,

για την εγκατάσταση στα κτίρια φωτοβολταϊκών συστηµάτων, γεωθερµικών αντλιών, ηλιακών συστηµάτων για θέρµανση και κλιµατισµό, και συστηµάτων αξιοποίησης βιοµάζας (όπως λέβητες pellets κ.α). Λήψη υποστηρικτικών µέτρων και κινήτρων για την έρευνα και ανάπτυξη εγχώριας τεχνολογίας ΑΠΕ και λειτουργίας βιοµηχανικών µονάδων παραγωγής βασικού εξοπλισµού ΑΠΕ (φωτοβολταϊκά, συστήµατα ενεργειακής αξιοποίησης βιοµάζας και παραγωγής βιοκαυσίµων, συστήµατα αφαλάτωσης, µικρές ανεµογεννήτριες κ.λ.π.), που θα προσδώσουν προστιθέµενη αξία στη χώρα. Σχεδιασµός ενηµέρωσης και εκπαίδευσης των πολιτών για τη χρήση ΑΠΕ σε µικρή και µεγάλη κλίµακα, µε βασικό µοχλό τη σχολική περιβαλλοντική εκπαίδευση. Συµπλήρωση και επικαιροποίηση του χωροταξικού σχεδιασµού για τις ΑΠΕ, χωρίς ασάφειες και ελλείψεις που καθιστούν τις επενδύσεις επισφαλείς και µη ελκυστικές. Ενίσχυση σε ανθρώπινο δυναµικό των κεντρικών και περιφερειακών Υπηρεσιών που διαχειρίζονται και συµµετέχουν στην αδειοδότηση και παρακολούθηση έργων ΑΠΕ. Εύρεση εναλλακτικών µεθόδων χρηµατοδότησης έργων ΑΠΕ, µε τη χρήση νέων διεθνών χρηµατοδοτικών εργαλείων, λόγω της σηµαντικής σήµερα δυσκολίας εύρεσης δανειακών πόρων µέσω του ελληνικού χρηµατοπιστωτικού συστήµατος. Αποτελεί κοινά αποδεκτό γεγονός ότι, οι προοπτικές του ενεργειακού τοµέα για την επόµενη δεκαετία χαρακτηρίζονται από όλο και οξύτερα και περισσότερο πολύπλοκα προβλήµατα, στο παγκόσµιο πολιτικό και οικονοµικό περιβάλλον, σε σύγκριση µε το πρόσφατο παρελθόν. Τα προβλήµατα, συνδέονται άµεσα µε την προσπάθεια συγκερασµού από τη µία µεριά της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασµού και από την άλλη µε τη συγκράτηση των τιµών της αγοράς σε ανταγωνιστικά επίπεδα, ενώ παράλληλα συντελείται µία θεσµοθετηµένη διαδικασία περιορισµού των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου και βέβαια όλα αυτά να λειτουργούν σε ένα περιβάλλον προστασίας του καταναλωτή. Αυτός ο δυσεπίλυτος γρίφος µπορεί να επιλυθεί µόνο διά της ορθολογικής εφαρµογής των νέων κανόνων για την ενιαία εσωτερική αγορά ενέργειας στην Ευρώπη, και την πιστή εφαρµογή τους από τα κράτη µέλη. Η τήρηση των θεσµικών κανόνων του παιχνιδιού, και µόνο αυτή, επιτρέπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και στη χώρα µας ειδικότερα, να θέσει φιλόδοξους στόχους για περαιτέρω µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου, καθώς και για µεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο, καλύπτοντας έτσι την αύξηση της ζήτησης και περιορίζοντας τη χρήση των ορυκτών καυσίµων. Καθίσταται λοιπόν σαφές ότι, οι πολιτικές ανάπτυξης των ΑΠΕ οι οποίες έχουν πράγµατι ελπιδοφόρα προοπτική, στην ελληνική και ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας και παρά το κατά τ’ άλλα δυσµενές οικονοµικό περιβάλλον για όλη την Ευρώπη, µπορούν να αποτελέσουν, υπό τους παραπάνω όρους, σηµαντικό πυλώνα βιώσιµης ανάπτυξης και προόδου για τη χώρα, ως εναλλακτική ενεργειακή προοπτική, συνδυάζοντας την προστασία του περιβάλλοντος και της δηµόσιας υγείας, την ενίσχυση της απασχόλησης και την προσφορά στον τόπο προστιθέµενης αξίας µέσω επενδύσεων που θα υλοποιούνται µε οικονοµικά επωφελή τρόπο, για την εθνική οικονοµία και τους τελικούς καταναλωτές.

13 19/10/2011

Κινεζικά και Γερµανικά κεφάλαια έρχονται στη χώρα µας για επενδύσεις στην εξοικονόµηση ενέργειας σκληση ενδιαφέροντος, είχαν δηλώσει την επιθυµία τους να συµµετάσχουν οι διοικήσεις 50 περίπου δηµόσιων κτιρίων ανά τη χώρα. Τελικά έχουν επιλεγεί επτά, στα οποία καταλέγονται το κτίριο της Περιφέρειας Ηπείρου, το νοσοκοµείο Γιαννιτσών, το Κολυµβητήριο Γλυφάδας κ.λπ. «Έγινε κυριολεκτικά σφαγή» δηλώνει στο energypress αρµόδιος παράγοντας, καθώς όλοι ήθελαν να προηγηθούν. Το ΚΑΠΕ εκτός της επιλογής των κτιρίων µε βάση τα κριτήρια που έθεσε, έχει φτιάξει τους «φακέλους» κάθε κτιρίου και πρότυπα συµβόλαια συνεργασίας, έχει αξιολογήσει τις ξένες και ελληνικές εταιρείες και εν γένει έχει προετοιµάσει το έδαφος για την διαπραγµάτευση, απευθείας πλέον, των διοικήσεων των κτιρίων µε τις εταιρείες ESCO που έχουν προεπιλεγεί, για να οριστικοποιηθεί κάθε µία συνεργασία. Από τις 42 εταιρείες που εκδήλωσαν ενδιαφέρον, τελικά έχουν «εγκριθεί» οι 30.

Απαιτούνται 40 - 50 δισ. ευρώ

«Πεδίο δόξης λαµπρό» φαίνεται ότι δηµιουργείται για την προσέλκυση κεφαλαίων που θα επενδυθούν στη χώρα µας στον τοµέα της ενεργειακής αναβάθµισης κτιρίων µέσω εταιρειών καθετοποιηµένων ενεργειακών υπηρεσιών (ESCO’s). Το συµπέρασµα προκύπτει από το ότι εξειδικευµένες και έµπειρες εταιρείες από την Κίνα, τη Γερµανία, την Ολλανδία, αλλά και µεγάλες ελληνικές βιοµηχανικές και κατασκευαστικές εταιρείες που «µπαίνουν», µε τη δηµιουργία θυγατρικών, στην παροχή τέτοιου είδους υπηρεσιών «κονταροχτυπιούνται» τις ηµέρες αυτές για το ποιες θα αναλάβουν τα πρώτα επτά δηµόσια κτίρια που θα δεχθούν, σε πιλοτικό επίπεδο, επεµβάσεις ενεργειακής εξοικονόµησης. Στο σύνολο, πρόκειται για 30 εταιρείες. Οι παρεµβάσεις αυτές θα πληρωθούν αποκλειστικά από τις εταιρείες καθετοποιηµένων ενεργειακών υπηρεσιών (ESCO’s), οι οποίες θα αποπληρωθούν στη συνέχεια από την οικονοµία που θα προκύψει στο ρεύµα, στο πετρέλαιο θέρµανσης κ.λπ. Αυτό άλλωστε είναι το χαρακτηριστικό του µοντέλου που συναντάται συχνά στο εξωτερικό και ήδη έχει νοµοθετηθεί στη χώρα µας. Ο κάτοχος του ακινήτου δεν βάζει καθόλου χρήµατα, ενώ αντίθετα η εταιρεία ESCO διαθέτει τα κεφάλαιά της και κερδίζει σε βάθος χρόνου από την εξοικονόµηση που επιτυγχάνεται. Την υλοποίηση του πιλοτικού προγράµµατος για τα κτίρια του δηµοσίου έχει αναλάβει το ΚΑΠΕ, ενώ στην αρχική πρό-

<0391><039D><0395><039C><039F>_69_13.indd 13

Παράγοντες του χώρου εκτιµούν ότι στο συγκεκριµένο τοµέα δηµιουργείται µια ιδιαίτερα ελπιδοφόρα αναπτυξιακή προοπτική. Για να πιάσει η χώρα τους στόχους του 20 – 20 – 20 όσον αφορά την εξοικονόµηση ενέργειας, θα πρέπει να διατεθούν περί τα 20 δισ. ευρώ για παρεµβάσεις σε κτίρια. Αντίστοιχα, για να αναβαθµιστούν ενεργειακά τα κτίρια του ελληνικού δηµοσίου και µόνον, απαιτούνται κεφάλαια περίπου 40 – 50 δισ. ευρώ. Από την άλλη, υπάρχουν στο εξωτερικό, στις εταιρείες του κλάδου, «σχολάζοντα» κεφάλαια, τα οποία αναζητούν επενδυτικές ευκαιρίες. Κατά κανόνα, όπως αναφέρουν αξιόπιστες πηγές, στη χώρα µας οι παρεµβάσεις στα κτήρια αποτελούν πράγµατι επενδυτικές ευκαιρίες για τον εξής λόγο: Επειδή βρίσκονται σε πολύ χαµηλή ενεργειακή κατάταξη (είναι πολύ σπάταλα), η εξοικονόµηση πόρων που µπορεί να επιτευχθεί µετά από µια επισκευή - παρέµβαση είναι πολύ µεγάλη και συνεπώς η απόσβεση της αρχικής επενδυτικής δαπάνης και η επίτευξη κέρδους έρχεται πολύ πιο γρήγορα από ό,τι στα κτίρια προηγµένων κρατών όπως εκείνα της Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης.

Και η ΔΕΗ

Πρέπει να σηµειωθεί, τέλος, ότι στο χώρο έχει ξεκινήσει να δραστηριοποιείται και η ΔΕΗ, η οποία βρίσκεται στη διαδικασία οργανωτικής συγκρότησης του αντίστοιχου τµήµατος. Στο πλαίσιο του σχεδίου για την παροχή ενεργειακών υπηρεσιών εντάσσεται και το Μνηµόνιο Συνεργασίας που υπέγραψαν τον Απρίλιο η ΔΕΗ µε το ΚΑΠΕ για το πρόγραµµα «Υλοποίηση επενδύσεων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης στον οικιακό τοµέα µέσω της υπογραφής Συµβάσεων Ενεργειακής Απόδοσης (ΣΕΑ)». Το πρόγραµµα αυτό δίνει τη δυνατότητα να αναβαθµίσουν ενεργειακά τα σπίτια τους 1.000 περίπου πελάτες της ΔΕΗ, χωρίς, ωστόσο, να χρειαστεί να βάλουν το χέρι στην τσέπη αφού το κόστος θα αποπληρώνεται σε βάθος χρόνου µέσω του λογαριασµού ρεύµατος της ΔΕΗ. Το έργο προβλέπει πιλοτική εφαρµογή σε πέντε Δήµους της Αττικής και συγκεκριµένα στην Ηλιούπολη, τον Άγιο Δηµήτριο, την Καισαριανή, το Περιστέρι και το Παλαιό Φάληρο.

10/26/11 2:31:57 PM

15 Αθήνα, 14 Οκτωβρίου 2011

Επιστολή ΕΛΕΤΑΕΝ για τη χρηµατοδότηση µηχανισµού στήριξης ΑΠΕ Προς: κ. Γιώργο Παπακωνσταντίνου Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής Μεσογείων 119, Αθήνα

Κοινοποίηση: κ. Γιάννη Μανιάτη, Υφυπουργό ΠΕΚΑ Μεσογείων 119, Αθήνα κ. Κώστα Μαθιουδάκη, Γενικό Γραµµατέα ΕΚΑ ΠΕΚΑ Μεσογείων 119, Αθήνα

Θέµα: Μηχανισµός στήριξης Α.Π.Ε. και χρηµατοδότησή του Αξιότιµε Κύριε Υπουργέ, Με βάση την από 11/10/2011 δηµόσια πρόσκληση του ΥΠΕΚΑ για υποβολή προτάσεων σε σχέση µε το εν θέµατι ζήτηµα, επιθυµούµε να θέσουµε υπόψη σας τα ακόλουθα. Συνοπτικά αναφέρουµε: Το έλλειµµα του Ειδικού Λογαριασµού Α.Π.Ε. πρέπει να αντιµετωπιστεί µε άµεσα βραχυπρόθεσµα µέτρα, όπως µερικά από αυτά που κατέθεσε προκαταρκτικώς η Ρ.Α.Ε. κατά τη σύσκεψη της 7/10/2011. Η διατήρηση του ελλείµατος θίγει τον ΔΕΣΜΗΕ και την οµαλή εξέλιξη των διαρθωτικών αλλαγών που έχουν δροµολογηθεί. Κυρίως όµως θίγει την οµαλή ανάπτυξη των Α.Π.Ε. οι οποίες δεν ευθύνονται για τη δηµιουργία αυτού του ελλείµατος. Τα άµεσα αυτά µέτρα πρέπει να συνδυαστούν µε µια ριζική αναθεώρηση του συστήµατος του Ειδικού Τέλους Α.Π.Ε. διότι διαφορετικά θα αποδειχθούν ανεπαρκή για το µέλλον. Η ανάγκη για την αναθεώρηση αυτή, προκύπτει από το γεγονός ότι το σύστηµα που εισήχθη πριν από 12 έτη και εφαρµόζεται ανελλιπώς, αποτυγχάνει να απεικονίσει το πραγµατικό πρόσθετο κόστος/όφελος των Α.Π.Ε. και οδηγεί σε ανάγκη µεγάλης τεχνητής υπερτίµησης του Ειδικού Τέλους εις βάρος του ΔΕΣΜΗΕ, των Α.Π.Ε. και του καταναλωτή. Η υπερτίµηση αυτή αποτελεί ουσιαστικά επιδότηση του ανταγωνιστικού σκέλους του τιµολογίου της λιανικής εµπορίας. Για την αναγκαία αναθεώρηση του συστήµατος αυτού, η ΕΛΕΤΑΕΝ προτείνει ως µόνιµη και βιώσιµη λύση την ενσωµάτωση του συνολικού κόστους των Α.Π.Ε. (Feed In Tariff) στα τιµολόγια λιανικής εµπορίας. Εναλλακτικά, ως µια λύση µε βραχυπρόθεσµο ορίζοντα εφαρµογής, προτείνεται η ορθή αποτίµηση του πραγµατικού πρόσθε-

του κόστους/οφέλους των Α.Π.Ε. στο Ειδικό Τέλος Α.Π.Ε., µε σύγκριση της αποζηµίωσης που λαµβάνουν οι Α.Π.Ε. (Feed In Tariff) µε το κόστος που αποφεύγεται χάρη σε αυτές και όχι µόνο µε την Οριακή Τιµή του Συστήµατος. Ακόµα και µε την εναλλακτική αυτή πρόταση, θα θεραπευθεί µερικώς η απίθανη στρέβλωση που υφίσταται σήµερα. Βασικός άξονας ανάπτυξης των Α.Π.Ε. πρέπει να αποτελέσει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης και η τήρηση της χρονικής κατανοµής ανά τεχνολογία που περιλαµβάνει για τις περιόδους που η κάθε τεχνολογία δεν είναι ανταγωνιστική σε σχέση µε το συνολικό κόστος ηλεκτροπαραγωγής. Η µαζική ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας και των Α.Π.Ε. γενικά και η επίτευξη του στόχου για 40% πράσινο ηλεκτρισµό, οδηγεί το 2020 σε συνολικό κόστος ηλεκτροπαραγωγής µικρότερο από ό,τι αν δεν επιτευχθούν οι στόχοι. Η αιολική ενέργεια και οι Α.Π.Ε. εξοικονοµούν σηµαντικούς πόρους και ανακουφίζουν σηµαντικά το ισοζύγιο πληρωµών που επιβαρύνεται από τα εισαγόµενα ορυκτά καύσιµα και τις εισαγωγές ενέργειας. Πιο αναλυτικά: Το πρόβληµα του Ειδικού Τέλους Α.Π.Ε. Το Ειδικό Τέλος Α.Π.Ε. όπως υπολογίζεται µε βάση την µεθοδολογία που εισήχθηκε πριν από 12 έτη και επαναλήφθηκε στο ν.4001/2011, οδηγεί σε ανάγκη υπερβολικής και τεχνητής υπερτίµησής του. Η υπερτίµηση αυτή δεν οφείλεται στις Α.Π.Ε. αλλά αποτελεί ουσιαστικά επιδότηση του ανταγωνιστικού σκέλους του τιµολογίου της λιανικής εµπορίας. Ο βασικός λόγος για αυτό είναι ότι το Ειδικό Τέλος Α.Π.Ε. προσπαθεί να προσδιορίσει το πρόσθετο κόστος των Α.Π.Ε. συγκρί-

νοντας την τιµή αποζηµίωσης που λαµβάνουν οι Α.Π.Ε. (Feed In Tariff – FIT) µε την Οριακή Τιµή Συστήµατος (ΟΤΣ). Πιο συγκεκριµένα, µε βάση τις διατάξεις του νόµου, για κάθε µονάδα ενέργειας που παράγεται από Α.Π.Ε. στο Σύστηµα, οι Προµηθευτές πληρώνουν στον Ειδικό Λογαριασµό Α.Π.Ε. του Διαχειριστή µόνο την ΟΤΣ. H εναποµένουσα διαφορά FIT – ΟΤΣ αποτελεί το Ειδικό Τέλος Α.Π.Ε. που συλλέγεται διακριτά από τους καταναλωτές και δεν βαραίνει το κόστος της εµπορίας. Δηλαδή το κόστος της εµπορίας για κάθε µονάδα ενέργειας που παράγεται από Α.Π.Ε. είναι η ΟΤΣ (ο προµηθευτής «αγοράζει» την ενέργεια Α.Π.Ε. σε κόστος ΟΤΣ ενώ θα αγόραζε την υποκαθιστάµενη συµβατική ενέργεια σε πολύ υψηλότερο κόστος που πέραν της ΟΤΣ περιλαµβάνει και πολλές άλλες πληρωµές εκτός αγοράς). Ο προ 12ετίας αυτός σχεδιασµός στηρίχθηκε στην εκτίµηση ότι το κόστος που εξοικονοµείται χάρη στις Α.Π.Ε. είναι το µεταβλητό κόστος παραγωγής (το κόστος καυσίµου) που θεωρείται ότι αντανακλάται στην ΟΤΣ. Η αιτιολογική αυτή βάση ήταν ορθή τότε. Σήµερα όµως, µε την ολοένα αυξανόµενη διείσδυση των Α.Π.Ε., η ΟΤΣ δεν αντιπροσωπεύει το κόστος που εξοικονοµείται χάρη στις Α.Π.Ε. Η σωστή όµως αποτίµηση του πρόσθετου κόστους ή οφέλους που δηµιουργείται στον καταναλωτή από τις Α.Π.Ε., απαιτεί την σύγκριση της τιµής αποζηµίωσης των Α.Π.Ε. µε το συνολικό αποφευγόµενο κόστος χάρη στις Α.Π.Ε. Τρεις είναι οι βασικοί λόγοι για τους οποίους η ΟΤΣ δεν αντιπροσωπεύει το αποφευγόµενο αυτό κόστος: Οι Α.Π.Ε. µειώνουν την Οριακή Τιµή Συστήµατος, και εποµένως εξοικονοµούν σηµαντικά ποσά από τη χονδρεµπορική αγορά προς όφελος των προµηθευτών. Οι Α.Π.Ε. προσφέρουν ισχύ στο Σύστηµα και εποµένως εξοικονοµούν κόστος από το Μηχανισµό Διαθεσιµότητας Ισχύος (ΜΔΙ). Η ΟΤΣ δεν αντιπροσωπεύει το πραγµατικό κόστος ηλεκτροπαραγωγής και επί µακρό χρονικό διάστηµα είναι γενικά τεχνητά υποτιµηµένη. Εποµένως το πραγµατικό αποφευγόµενο χάρη στις Α.Π.Ε. κόστος είναι σαφώς µεγαλύτερο από την ΟΤΣ και αυτό έχει ως αποτέλεσµα το Ειδικό Τέλος Α.Π.Ε. που είναι η διαφορά FIT – ΟΤΣ να αποτελείται ουσιαστικά από δύο σκέλη, ήτοι: - τη διαφορά FIT – Αποφευγόµενο Κόστος, που είναι το κόστος/ όφελος των Α.Π.Ε., και - τη διαφορά Αποφευγόµενο Κόστος – ΟΤΣ, που είναι το όφελος που απολαµβάνουν οι προµηθευτές από κάθε µονάδα ενέργειας Α.Π.Ε. Εποµένως η διαφορά αυτή, πολλαπλασιαζόµενη µε το σύνολο της παραγωγής Α.Π.Ε., αποτελεί επιδότηση του ανταγωνιστικού σκέλους του τιµολογίου λιανικής. Η τεχνητή αυτή υπερτίµηση του Τέλους Α.Π.Ε. είναι της τάξης του 50%-70% για την περίοδο από το 2009 – 2020. Για την λύση του προβλήµατος προτείνονται δύο προσεγγίσεις (µια άµεση-βραχυπρόθεσµη και µια µόνιµη-βιώσιµη) που µπορεί να εφαρµοσθούν διαδοχικά, αν το Υπουργείο επιθυµεί να καθυστερήσει την υλοποίηση της µόνιµης-βιώσιµης λύσης για ποικίλους λόγους.

Προτάσεις για την επίλυση του προβλήµατος 1η προσέγγιση: Η πιο απλή και άµεση λύση της στρέβλωσης αυτής (αλλά µε περιορισµένο χρονικό ορίζοντα εφαρµογής) είναι η κατάλληλη τροποποίηση του ν.4001/2011 ώστε οι Προµηθευτές να καταβάλουν στον Ειδικό Λογαριασµό Α.Π.Ε. του ΔΕΣΜΗΕ το αποφευγόµενο κόστος για κάθε µονάδα ενέργειας Α.Π.Ε. που

παράγεται και όχι µόνο την ΟΤΣ. Η διαφορά πρέπει να µεταφερθεί στο ανταγωνιστικό σκέλος των τιµολογίων. Οι µελέτες που έχουν µέχρι σήµερα δει το φως της δηµοσιότητας έχουν προσεγγίσει αυτό το αποφευγόµενο κόστος. Θα µπορούσε λοιπόν το µέγεθος αυτό να προσδιορίζεται κάθε έτος µε απόφαση της Ρ.Α.Ε. µαζί µε την απόφαση για τον καθορισµό του Ειδικού Τέλους Α.Π.Ε. Το γεγονός αυτό σηµαίνει ότι θα πρέπει η Ρ.Α.Ε. να εκτελεί µια υπολογιστική εργασία η οποία πιθανόν να καθυστερεί. Αυτός ο κίνδυνος καθυστέρησης αυξάνει το ρυθµιστικό ρίσκο και την αβεβαιότητα στην χρηµατοδότηση του µηχανισµού στήριξης. Για αυτό προτείνεται να οριστεί ότι το αποφευγόµενο κόστος είναι το 140% της ΟΤΣ, το οποίο εκτιµάται ότι προσεγγίζει την υπερτίµηση του Τέλους Α.Π.Ε. που συνέβη κατά τη διετία 2009-2010. Για το αµέσως επόµενο διάστηµα, κατά το οποίο µπορεί να εφαρµοσθεί η προτεινόµενη άµεση λύση, η ανωτέρω προσέγγιση είναι επαρκής. Το πλεονέκτηµα της προσέγγισης αυτής είναι ότι εισάγει ελάχιστες υπολογιστικές και νοµοτεχνικές διαφοροποιήσεις σε σχέση µε τη σήµερα εφαρµοζόµενη µεθοδολογία και άρα µπορεί να εφαρµοσθεί άµεσα. Περαιτέρω, πρόκειται για µια διαφανή λύση κατά την οποία ο κάθε φορέας της αγοράς αναλαµβάνει το κόστος που του αναλογεί µε πιο ακριβή, δίκαιο και καθαρό τρόπο. Κύρια µειονεκτήµατα της προσέγγισης είναι ότι δεν επιλύει το πρόβληµα µε µόνιµο και βιώσιµο τρόπο δεδοµένου ότι και πάλι στηρίζεται στην ΟΤΣ (µε ένα συντελεστή προσαύξησης που σχετικά σύντοµα θα στερείται νοήµατος λόγω της µεγάλης διείσδυσης) και ότι συνεχίζει να απαιτεί την έκδοση ρυθµιστικών αποφάσεων και εποµένως εξακολουθεί να καθιστά επισφαλή την οµαλή χρηµατοδότηση του µηχανισµού στήριξης. Διευκρινίζεται και πάλι ότι η χρησιµοποίηση του αποφευγόµενου κόστους αντί της ΟΤΣ αφορά µόνο τον υπολογισµό του Ειδικού Τέλους Α.Π.Ε. και τον υπολογισµό των εσόδων του Ειδικού Λογαριασµού Α.Π.Ε. του Διαχειριστή, και όχι φυσικά την επίλυση όλου του ΗΕΠ. 2η προσέγγιση: Η µόνιµη και βιώσιµη λύση είναι η µεταφορά του συνολικού κόστους αποζηµίωσης των Α.Π.Ε. στους προµηθευτές οι οποίοι θα το µετακυλύουν στους καταναλωτές. Ειδικά µέτρα θα ληφθούν για την προστασία της ανταγωνιστικότητας της βιοµηχανίας στα πρότυπα της γερµανικής νοµοθεσίας. Ένας πρακτικός τρόπος για την υλοποίηση αυτής της προσέγγισης περιλαµβάνεται στο κείµενο που έχει κατατεθεί µε την από 26/9/2011 επιστολή του ΕΣΗΑΠΕ. Σύµφωνα µε τον πρακτικό αυτό τρόπο, στην αρχή κάθε χρονικής περιόδου ο Διαχειριστής υπολογίζει την πραγµατική διαφορά FIT – Τιµή Αγοράς όπως ακριβώς κάνει σήµερα µε το λεγόµενο Τέλος Α.Π.Ε. και ενηµερώνει τους Προµηθευτές για το ποσό που πρέπει να συλλέγουν ανά πωλούµενη µεγαβατώρα προκειµένου να καλυφθεί αυτή η χρηµατική διαφορά. (Επίσης τους ενηµερώνει για την µέση τιµή της αγοράς που χρησιµοποίησε για τον υπολογισµό, προκειµένου πιθανά να χρησιµοποιηθεί το µέγεθος αυτό για την µερική εξοµάλυνση των διαφορών που αντιµετωπίζει ο προµηθευτής κάθε ώρα λόγω της διακύµανσης της τιµής αγοράς για οποιονδήποτε λόγο). Το τέλος αυτό είναι ένα τέλος εξισορρόπησης που φυσικά δεν έχει καµία σχέση µε το πρόσθετο κόστος των Α.Π.Ε. Όµως το άθροισµα αυτού του τέλους και της τιµής αγοράς που θα συνεχίσουν να πληρώνουν οι προµηθευτές στον Ειδικό Λογαριασµό Α.Π.Ε. του Διαχειριστή, αποτελεί τη συνολική αποζηµίωση των Α.Π.Ε. (Feed In Tariff).

Ένας άλλος πρακτικός τρόπος υλοποίησης της ίδιας προσέγγισης είναι ο Διαχειριστής να ενηµερώνει για το σύνολο της αποζηµίωσης των Α.Π.Ε. ανά µονάδα κατανάλωσης που θα βαραίνει για την επόµενη χρονική περίοδο τους προµηθευτές. Το τέλος αυτό (σύνολο FIT διά εθνική κατανάλωση) θα αποτελεί ουσιαστικά τον πόρο χρηµατοδότησης του Λογαριασµού Α.Π.Ε. ο οποίος δεν θα τροφοδοτείται από την οργανωµένη αγορά (χονδρεµπορική).

Το άµεσο πρόβληµα του Ειδικού Λογαριασµού Α.Π.Ε. του ΔΕΣΜΗΕ Από την ανάλυση που προηγήθηκε είναι φανερό ότι για το έλλειµµα που αντιµετωπίζει ο Ειδικός Λογαριασµός του ΔΕΣΜΗΕ ευθύνεται η επιδότηση του ανταγωνιστικού σκέλους του τιµολογίου λιανικής εµπορίας. Αν η επιδότηση αυτή δεν υπήρχε (δηλ. αν εφαρµοζόταν ο ορθός τρόπος υπολογισµού του Ειδικού Τέλους Α.Π.Ε. µε βάση το αποφευγόµενο χάρη στις Α.Π.Ε. κόστος), τότε ακόµα και µε το ύψος του Ειδικού Τέλους που εφαρµόσθηκε πραγµατικά κατά τα προηγούµενα έτη, το έλλειµµα αυτό δεν θα υπήρχε. Με άλλα λόγια, αν όλα τα λεφτά που πλήρωσε ο καταναλωτής κατά τα προηγούµενα έτη υπό τον τίτλο «Τέλος Α.Π.Ε.» είχαν πράγµατι κατευθυνθεί αποκλειστικά υπέρ των Α.Π.Ε., τότε ο ΔΕΣΜΗΕ δεν θα είχε κανένα έλλειµµα. Ασχέτως των αιτιών, το έλλειµµα πρέπει να αντιµετωπισθεί διότι η διαιώνισή του θίγει τις Α.Π.Ε. και τον Διαχειριστή. Η αιτία όµως µας δείχνει ότι η αντιµετώπιση αυτή δεν µπορεί να γίνει µε άντληση πόρων από τις επιχειρήσεις Α.Π.Ε. όπως για παράδειγµα έκτακτες ή µόνιµες εισφορές, φορολογήσεις ή παρακρατήσεις από τα έσοδα πωλήσεων ενέργειας από Α.Π.Ε., αυξηµένα τέλη που θα κληθούν να πληρώσουν οι επιχειρήσεις Α.Π.Ε. για την άσκηση οποιασδήποτε δραστηριότητάς τους ή την έκδοση οποιασδήποτε πράξης δικαιούνται να αιτηθούν. Τέτοια µέτρα στερούνται δικαιοσύνης και ηθικής βάσης. Εποµένως τα έκτακτα µέτρα που θα πρέπει να ληφθούν άµεσα για την αντιµετώπιση του ελλείµµατος περιλαµβάνουν την επιτάχυνση των δηµοπρασιών αδιάθετων δικαιωµάτων ρύπων, την ενεργοποίηση της διάταξης του ν.3851/2010 για την αξιοποίηση του Τέλος υπέρ ΕΡΤ, την µικρή αύξηση του λεγόµενου Ειδικού Τέλους Α.Π.Ε. και µετονοµασία του σε αυτό που πραγµατικά είναι (ήτοι τέλος εξισορρόπησης ή ανάλογα), την επιβολή ειδικού τέλους στην εξόρυξη του λιγνίτη και άλλα ανάλογα µέτρα.

Ο σηµαντικός ρόλος του Εθνικού Σχεδίου Δράσης Βασικό κριτήριο επιλογής του ύψους των εγγυηµένων είναι η βιωσιµότητα των επενδύσεων µε το ελάχιστο κόστος στον καταναλωτή. Φυσικά, πρόσθετο και εξίσου σηµαντικό κριτήριο είναι η προώθηση τεχνολογιών που είναι ακόµα πιο ακριβές ή λιγότερο ανταγωνιστικές προκειµένου αυτές να αποκτήσουν κρίσιµο µερίδιο αγοράς. Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την επίτευξη του στόχου Α.Π.Ε. το 2020, όπως διαµορφώθηκε από την Επιτροπή του ΥΠΕΚΑ και υποβλήθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έκανε συγκεκριµένες επιλογές για το µίγµα των λιγότερο ανταγωνιστικών τεχνολογιών και βελτιστοποίησε το συνολικό µίγµα και την χρονική κατανοµή της ανάπτυξής του. Με εφαρµογή του Εθνικού Σχεδίου Δράσης (40% Α.Π.Ε. στην ηλεκτροπαραγωγή το 2020), κυρίως µε τήρηση της χρονικής κατανοµής που προβλέπεται για τις τεχνολογίες κατά τις περιόδους που αυτές δεν είναι ανταγωνιστικές και µε εφαρµογή των σήµερα ισχυόντων για την εξέλιξη των Feed In

Tariffs χωρίς πρόσθετες µειώσεις για τα φωτοβολταϊκά, επιτυγχάνεται το 2020 συνολικό κόστος ηλεκτροπαραγωγής µικρότερο από αυτό που θα υπάρχει αν δεν επιτευχθεί ο στόχος Α.Π.Ε. του 2020 και παραµείνουµε σε διείσδυση 25%.

Τιµολόγηση αιολικής ενέργειας Με βάση το κριτήριο του ελαχίστου κόστους που προαναφέρθηκε, είναι σαφές ότι επιδίωξη της Πολιτείας πρέπει να είναι η κατά προτεραιότητα υλοποίηση των επενδύσεων που εξασφαλίζουν παραγόµενη πράσινη ενέργεια µε µικρότερο κόστος. Στην περίπτωση της αιολικής ενέργειας το κόστος παραγωγής (που είναι µόνο σταθερό δεδοµένου ότι το µεταβλητό είναι µηδενικό) µεταβάλλεται σηµαντικά ανάµεσα στις διάφορες επενδύσεις εξαιτίας του µεγέθους του αξιοποιησιµού αιολικού δυναµικού και του σηµαντικού εύρους του ειδικού κόστους επένδυσης. Υπό το πρίσµα αυτό είναι απαραίτητο να υπάρξει τιµολογιακή πολιτική που θα επιτρέψει να υλοποιηθούν αιολικά πάρκα σε χαµηλό αιολικό δυναµικό, τα οποία σήµερα είναι µη βιώσιµα και χρειάζονται µικρή ενίσχυση σε σχέση µε την τιµή που ισχύει για τα χερσαία αιολικά πάρκα. Ο νόµος 3851/2010 προέβλεψε τη δυνατότητα έκδοσης σχετικής υπουργικής απόφασης, αναγνωρίζοντας την αναγκαιότητα αυτή. Με την ενεργοποίηση της διάταξης αυτής θα επιτραπεί να υλοποιηθούν άµεσα αιολικές επενδύσεις, οι οποίες: - θα παράγουν πράσινη ενέργεια σε εξαιρετικά ανταγωνιστικό κόστος, - θα υλοποιηθούν σε περιοχές που δεν συγκεντρώνονται στις γνωστές περιοχές υψηλού αιολικού δυναµικού και άρα θα συµβάλλουν στην διασπορά των εγκαταστάσεων µε θετικές συνέπειες στην παροχή εγγυηµένης ισχύος και στην ευστάθεια του συστήµατος, - θα υλοποιηθούν σε περιοχές χωρίς προβλήµατα κορεσµού δικτύων και χωρίς υπερσυσσώρευση. - Θα τοποθετηθεί έτσι µια σηµαντική ψηφίδα στο συνολικό παζλ της αιολικής ενέργειας δίπλα στα χερσαία αιολικά πάρκα, στα νησιωτικά αιολικά πάρκα, στα µεγάλα αιολικά πάρκα µε υποβρύχιες διασυνδέσεις και στα θαλάσσια αιολικά πάρκα. Όλα αυτά, µαζί µε τα έργα σε χαµηλό αιολικό δυναµικό, είναι απαραίτητα για την επίτευξη του στόχου. Εξίσου σηµαντική είναι η αποσαφήνιση και άρση των αβεβαιοτήτων που υφίστανται σχετικά µε την τιµολόγηση της παραγόµενης ενέργειας από υβριδικά αιολικά πάρκα είτε σε νησιά είτε στο διασυνδεδεµένο σύστηµα. Είναι πανθοµολογούµενο ότι η ανάπτυξη συστηµάτων αποθήκευσης είναι σηµαντική παράµετρος για την επίτευξη της µεγάλης διείδυσης και εποµένως το σχετικό επενδυτικό περιβάλλον πρέπει να είναι σαφές και ασφαλές.

Αξιότιµε Κύριε Υπουργέ, Η ΕΛΕΤΑΕΝ, όπως και όλοι οι φορείς του κλάδου των Α.Π.Ε., είναι στη διάθεση της Πολιτείας να επεξεργαστούν και να οριστικοποιήσουν συγκεκριµένες λύσεις για όλα τα ανωτέρω ζητήµατα που θα εξασφαλίζουν απλότητα, δικαιοσύνη και διαφάνεια. Οι τρεις αυτές αρχές είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την διαµόρφωση ενός µόνιµου και βιώσιµου συστήµατος χρηµατοδότησης του µηχανισµού στήριξης Α.Π.Ε. µε ελάχιστο κόστος, που θα ενισχύσει την επενδυτική ασφάλεια και θα αποτελέσει µοχλό προώθησης της ανάπτυξης της αγοράς και όχι διαιώνισης των στρεβλώσεων που υφίστανται στο σηµερινό σύστηµα του λεγόµενου Τέλους Α.Π.Ε.

17 17 Οκτωβρίου 2011

ΑΠΕ στα σχολεία: ξεπέρασαν τις 300 οι αιτήσεις H προώθηση στις µαθητικές κοινότητες και, µέσω αυτών, στην κοινωνία, αρχών και τεχνολογιών της αειφόρου ανάπτυξης και των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας, αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής. Στο πλαίσιο αυτό και σε ανταπόκριση σχετικής πρόσκλησης, ύψους 40 εκ. ευρώ, έχουν υποβληθεί περισσότερες από 300 προτάσεις στην Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» (ΕΠΠΕΡΑΑ) από Δήµους όλων των Περιφερειών της χώρας, τον Οργανισµό Σχολικών Κτιρίων και το Υπουργείο Παιδείας. Οι προτάσεις αξιολογούνται και όσες επιλεγούν θα ενταχθούν για χρηµατοδότηση στις αρχές του 2012. Με τα συγκεκριµένα έργα και δράσεις επιτυγχάνεται η αναβάθµιση της ενεργειακής κατάστασης των σχολικών κτιρίων, µε περιορισµό των ενεργειακών καταναλώσεων των κτιρίων για θέρµανση, ψύξη, φωτισµό και ζεστό νερό. Παράλληλα προωθείται η επιδεικτική χρήση των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας στις µαθητικές κοινότητες. 18 Οκτωβρίου 2011

Φωτοβολταϊκά στις στέγες: συµβουλές αγοράς

Παρ’ ότι το ότι χειµωνιάζει, ο ουρανός είναι συχνά συννεφιασµένος και σκοτεινιάζει νωρίς, τα φωτοβολταϊκά συστήµατα συνεχίζουν να παράγουν ηλεκτρική ενέργεια! Η Ελλάδα είναι προικισµένη µε ένα από τα υψηλότερα ηλιακά δυναµικά της Ευρώπης. Συγκρίνοντας την ηλιακή ακτινοβολία που δέχεται η χώρα µας µε την αντίστοιχη ποσότητα σε µια χώρα της Βόρειας Ευρώπης (π.χ. Ολλανδία), για τον µήνα Οκτώβριο είναι σχεδόν διπλάσια (περίπου 100 kWh/m2 είναι η µέση µηνιαία ολική ηλιακή ακτινοβολία στην Ελλάδα, 50 kWh/ m2 για την Ολλανδία). Έχοντας ήδη υποστηρίξει στο παρελθόν την ανάπτυξη φωτοβολταϊκών (φ/β) στις στέγες, ως τρόπο περιορισµού του οικολογικού µας αποτυπώµατος και ως την βέλτιστη λύση για την ορθή και γρήγορη ένταξη των ανανεώσιµων πηγών στην

καθηµερινότητά µας, το WWF Ελλάς παρουσιάζει την κατηγορία «Οικιακών Φωτοβολταϊκών Συστηµάτων» στο εργαλείο αναζήτησης περιβαλλοντικά φιλικών προϊόντων Ecotopten. Στόχος της εφαρµογής αυτής είναι η εξοικείωση των πολιτών στη χώρα µας µε τη φωτοβολταϊκή τεχνολογία, η παρουσίαση βασικών τεχνικών χαρακτηριστικών των φ/β συστηµάτων αλλά και η παροχή χρήσιµων πληροφοριών για τις προσφορές της συγκεκριµένης αγοράς ανανεώσιµων πηγών ενέργειας. Αν και, προς το παρόν, το µερίδιο του λέοντος στην αγορά φ/β στη χώρα µας το κατέχουν τα εγκατεστηµένα στο έδαφος φ/β, το µερίδιο των οικιακών συστηµάτων παρουσιάζει αυξητική τάση. Στις σελίδες του διαδικτυακού εργαλείου Ecotopten οι ενδιαφερόµενοι πολίτες θα βρουν µια σειρά από προσφορές «ολοκληρωµένων πακέτων» των εταιρειών του κλάδου, καθώς σε αυτές περιλαµβάνονται τα φ/β πλαίσια, οι µετατροπείς (inverter) αλλά και οι βάσεις στήριξης των συστηµάτων. Εκτός των βασικών τεχνικών χαρακτηριστικών των συστηµάτων, όπως τύπος φ/β τεχνολογίας, ισχύς των συστηµάτων, βαθµός απόδοσης κ.ά., το Ecotopten παρουσιάζει και τα οικονοµικά µεγέθη για την αγορά, µεταφορά και εγκατάσταση του εξοπλισµού. Τα προτεινόµενα πακέτα αφορούν οικιακά συστήµατα που µπορούν να συνδεθούν στο δίκτυο της ΔΕΗ και δεν ξεπερνούν τα 10kWp. Έτσι, οποιοδήποτε νοικοκυριό ενδιαφέρεται για την εγκατάσταση φ/β στη στέγη του σπιτιού του, πριν λάβει την τελική του απόφαση, µπορεί και πρέπει να επισκεφθεί την ιστοσελίδα ecotopten.gr για να πάρει άµεση και έγκυρη ενηµέρωση για το κόστος και τα οφέλη του συστήµατος.

Επιστολή του Ελληνικού Συνδέσµου Ηλεκτροπαραγωγών από ΑΠΕ στην πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΚΑ Ο Ελληνικός Σύνδεσµος Ηλεκτροπαραγωγών από ΑΠΕ µε επιστολή του προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής, Γιώργο Παπακωνσταντίνου, τον Υφυπουργό ΠΕΚΑ, Γιάννη Μανιάτη και τον Γενικό Γραµµατέα Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής, Κωνσταντίνο Μαθιουδάκη παρουσιάζει τις θέσεις του για το χρηµατοδοτικό µηχανισµό δηµόσιας στήριξης των ΑΠΕ. Ακολουθεί το πλήρες κείµενο της επιστολής Θέµα: Χρηµατοδοτικός Μηχανισµός Δηµόσιας Στήριξης των ΑΠΕ : Αποτίµηση και προοπτικές Αξιότιµε κύριε Υπουργέ, Σε συνέχεια της συνάντησης της ηγεσίας του Υπουργείου µε τους φορείς που σχετίζονται µε το εν θέµατι αντικείµενο, την Παρασκευή 7 Οκτωβρίου 2011 και της συνακόλουθης πρόσκλησης κατάθεσης των σχετικών απόψεων και των προτάσεών τους, ο ΕΣΗΑΠΕ επιθυµεί να δηλώσει κατ’ αρχήν τα εξής: 1. Πρέπει να ληφθεί άµεση µέριµνα ώστε ο ΔΕΣΜΗΕ να µπορεί να συνεχίσει να εξυπηρετεί απρόσκοπτα τις οικονοµικές υποχρεώσεις του. Όχι µόνον για να συνεχίσουν να πληρώνονται κανονικά οι παραγωγοί ΑΠΕ αλλά κυρίως για να µη χαθεί η αξιοπιστία της Πολιτείας έναντι των λίγων τραπεζών που εξακολουθούν να χρηµατοδοτούν επενδύσεις ΑΠΕ στην Ελλάδα και χαντακωθούν για πολλά χρόνια οι προοπτικές επενδύσεων σε έργα ΑΠΕ στη χώρα µας. 2. Ως εκ τούτου συµφωνούµε µε όλες τις προτάσεις της ΡΑΕ αναφορικά µε την άµεση εξεύρεση πόρων για την ενίσχυση του Ειδικού Λογαριασµού ΑΠΕ του ΔΕΣΜΗΕ (επίσπευση δηµοπρασιών αδιάθετων δικαιωµάτων εκποµπών CO2, ενεργοποίηση της διάταξης του Ν. 3851/2010 περί προσπορισµού τµήµατος του Τέλους ΕΡΤ, θέσπιση Τέλους Μεταβίβασης Αδειών ΑΠΕ, θέσπιση κάποιου είδους εσόδου για τον Ειδικό Λογαριασµό ΑΠΕ που θα συνδέεται µε την έκδοση και τη διάθεση Πιστοποιητικών Εγγυήσεων Προέλευσης της παραγόµενης Ηλεκτρικής Ενέργειας από ΑΠΕ και που θα πρέπει να πληρώνουν οι προµηθευτές, µικρή - σε ύψος και διάρκεια - και δίκαια κατανεµηµένη αύξηση του λεγόµενου Τέλους ΑΠΕ), καθώς και µε τη θέσπιση Τέλους Εξόρυξης και Χρήσης Λιγνίτη και µε τη µονιµοποίηση εσόδων

από τη δηµοπράτηση των εθνικών δικαιωµάτων εκποµπών µετά το 2013. Επιπλέον σηµειώνουµε τα εξής: 3. Όπως φάνηκε και από τις τοποθετήσεις των φορέων στη συνάντηση της 7ης Οκτωβρίου, έχει γίνει, επιτέλους, κοινός τόπος ότι ο υφιστάµενος µηχανισµός στήριξης των ΑΠΕ, που σχεδιάστηκε και θεσµοθετήθηκε προ δωδεκαετίας για µικρή παραγωγή ΑΠΕ, δεν αντιστοιχεί στις νέες συνθήκες της αγοράς και στην προοπτική της µεγάλης ανάπτυξης των ΑΠΕ στη χώρα µας.’Ηδη τώρα το ψευδεπίγραφο «Τέλος ΑΠΕ» πολύ µικρή σχέση έχει µε τις ΑΠΕ. 4. Επίσης προκύπτει και έχει τεκµηριωθεί και από διάφορες έγκυρες µελέτες, ότι κεντρικό πρόβληµα συνιστά ο τρόπος του υπολογισµού αλλά και της πληρωµής του κόστους στήριξης των ΑΠΕ. Συνέπεια του προβλήµατος αυτού είναι η συνεχής διόγκωση του ελλείµµατος του Ειδικού Λογαριασµού ΑΠΕ του ΔΕΣΜΗΕ, µε κίνδυνο την αδυναµία εξυπηρέτησης των οφειλών του προς τους παραγωγούς ΑΠΕ, και συνεπακόλουθα, την παύση κάθε σχετικής επενδυτικής δραστηριότητας, όπως επισηµάνθηκε και πιο πάνω. 5. Εποµένως είναι επιτακτική η ανάγκη λήψης άµεσων µέτρων, τα οποία µπορεί είτε: • Να δίδουν λύσεις που θεραπεύουν το σύµπτωµα του προβλήµατος, όπως η κάλυψη των ελλειµµάτων του ΔΕΣΜΗΕ µε την επιτάχυνση των δηµοπρασιών αδιάθετων αδειών εκποµπών CO2 , µε την ανεύρεση νέων πόρων για τον ΔΕΣΜΗΕ (βλ. προαναφερθείσες σχετικές προτάσεις ΡΑΕ) ή µε αυξήσεις του λεγόµενου Ειδικού Τέλους ΑΠΕ • Να έχουν µονιµότερο, διαρθρωτικό χαρακτήρα, που προϋποθέτει την αλλαγή του τρόπου υπολογισµού και πληρωµής του κόστους στήριξης των ΑΠΕ, ώστε να ελαχιστοποιηθεί η επισφάλεια χρηµατοδότησης των επενδύσεων νέων έργων ΑΠΕ που συνεπάγεται η διατήρηση του υφιστάµενου προβληµατικού µηχνισµού. Ο ΕΣΗΑΠΕ πιστεύει ότι πρέπει να υλοποιηθεί ένα µείγµα τέτοιων µέτρων και έδωσε πιο πάνω το στίγµα του σε σχέση µε την προτεραιότητα που πρέπει να δοθεί στην εφαρµογή αυτών που αφορούν στην άµεση διασφάλιση των πληρωµών από τον ΔΕΣΜΗΕ. Παράλληλα όµως θα πρέπει να υλοποιηθούν και αυτά που έχουν διαρθρωτικό χαρακτήρα και εκσυγχρονίζουν και εξορθολογίζουν τον µηχανισµό στήριξης των ΑΠΕ. 6. Κριτήρια διαµόρφωσης ενος βελτιωµένου µηχανισµού στήριξης των ΑΠΕ σ’ αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να είναι: α. Η µόνιµη διασφάλιση της δυνατότητας του ΔΕΣΜΗΕ να ανταποκρίνεται στις οικονοµικές του υποχρεώσεις, ώστε να µην αµφισβητείται η φερεγγυότητα του συστήµατος των πληρωµών και να µην αυξάνεται η επενδυτική αβεβαιότητα. Τούτο προϋποθέτει τη δραστική µείωση ή και τον µηδενισµό του ελλείµµατος του ΔΕΣΜΗΕ και τη µόνιµη διατήρησή του σ’ αυτά τα επίπεδα.

β. Η διόρθωση του τρόπου υπολογισµού του κόστους στήριξης των ΑΠΕ, µε τη • σταδιακή κατάργηση της σύγκρισης των feed-in tariffs των ΑΠΕ µε την οριακή τιµή του συστήµατος (ΟΤΣ) ως βάσης υπολογισµού του κόστους στήριξης, δεδοµένου ότι η ΟΤΣ, µε τον τρόπο που προσδιορίζεται σήµερα, αποτελεί φανταστικό µέγεθος, όπως αναλυτικά επεξηγήθηκε στη συνάντηση της 7ης Οκτωβρίου • διαµόρφωση ενός νέου, ορθολογικού µοντέλου υπολογισµού για το κόστος στήριξης των ΑΠΕ. γ. Η διόρθωση του τρόπου πληρωµής του κόστους των ΑΠΕ, έτσι ώστε να αντανακλάται στις χρεώσεις των καταναλωτών το γεγονός ότι η παραγωγή από ΑΠΕ µειώνει το κόστος της Ηλεκτρικής Ενέργειας. δ. Η διασφάλιση της διαφάνειας και της ισότιµης µεταχείρισης των ΑΠΕ έναντι των συµβατικών καυσίµων, που σηµαίνει: • απόδοση «των του καίσαρος τω καίσαρι»: διαφανής αποτύπωση της συνεισφοράς και του κόστους στήριξης των ΑΠΕ έναντι των αντίστοιχων µεγεθών των συµβατικών καυσίµων, π.χ. επιδοτήσεις λιγνίτη, δικτύων Φυσικού Αερίου, κλπ. Η ευρεία αξιοποίηση των ΑΠΕ σταµατά την εθνική οικονοµική αιµορραγία που προκαλούν οι εισαγωγές φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή. • κατάργηση του όρου «Ειδικό Τέλος ΑΠΕ», που σήµερα δυσφηµεί τις ΑΠΕ. ε. Τόνωση της ασφάλειας των επενδύσεων ΑΠΕ, που µπορεί να επιτευχθεί µέσα από τον «αυτόµατο» καθορισµό του ύψους της αναγκαίας δηµόσιας στήριξης των ΑΠΕ και τη συνακόλουθη απεξάρτησή της από πολιτικές / ρυθµιστικές παρεµβάσεις. 7. «Κλειδί» για µια µόνιµη λύση του προβλήµατος σύµφωνα µε τα προαναφερόµενα κριτήρια µπορεί να είναι η ενσωµάτωση του κόστους στήριξης των ΑΠΕ στο κόστος προµήθειας της ηλεκτρικής ενέργειας. Ο ΕΣΗΑΠΕ έχει διαµορφώσει σχετική αναλυτική πρόταση την οποία και έχει κοινοποιήσει σε όλους τους αρµόδιους δηµόσιους φορείς (ΥΠΕΚΑ, ΔΕΣΜΗΕ, ΡΑΕ). Η εφαρµογή της µπορεί να ξεκινήσει άµεσα και να ολοκληρωθεί µε µια σειρά ρυθµίσεων, που θα λαµβάνουν υπ’ όψιν τους την εξέλιξη του προγράµµατος αναδιάρθρωσης της ηλεκτρικής αγοράς, όπως αυτό προσδιορίστηκε στο Ν. 4001/2011, αλλά και τους σχεδιασµούς που αφορούν στην εφαρµογή ενός κοινού Ευρωπαϊκού µοντέλου (Target Model) για τις ηλεκτρικές αγορές. 8. Ο ΕΣΗΑΠΕ πιστεύει ότι η συζήτηση για το ύψος των feedin tariffs για τις ΑΠΕ δεν είναι του παρόντος για πολλούς λόγους. Ο σηµαντικότερος είναι ότι το έλλειµµα του Ειδικού Λογαριασµού ΑΠΕ του ΔΕΣΜΗΕ οφείλεται κατά κύριο λόγο στον λανθασµένο τρόπο εκτίµησης και απόδοσης του κόστους στήριξης των ΑΠΕ και όχι στο ύψος των feed-in tariffs. Παρ’ όλα αυτά θα κάνουµε ορισµένα σχόλια µε αφορµή κάποιες απόψεις που διατυπώθηκαν κατά τη διάρκεια της συζήτησης της 7ης Οκτωβρίου ή και δηµοσιοποιήθηκαν στη συνέχεια. α. Η δοξασία ότι «οι ΑΠΕ είναι ακριβές» διαψεύδεται πλέον καθηµερινά: • Πρόσφατη µελέτη του διεθνούς φήµης µελετητικού οίκου ΡΟΥΚΥ καταλήγει στο συµπέρασµα ότι η αιολική ενέργεια

µειώνει τις τιµές της ηλεκτρικής ενέργειας από 3 έως 23 € / MWh σε χώρες όπως η Γερµανία, η Δανία και το Βέλγιο, που έχουν θεσµοθετήσει το σύστηµα των feed-in tariffs • Αντίστοιχα συµπεράσµατα, ότι δηλαδή οι ΑΠΕ µειώνουν το κόστος του ρεύµατος, έχουν προκύψει από τις πρόσφατες µελέτες του ΕΜΠ και του ΙΟΒΕ για την Ελλάδα. β. Το ύψος των feed-in tariffs είναι χαρακτηριστικό κάθε τεχνολογίας ΑΠΕ και πρέπει να εξετάζεται κατά περίπτωση. Επιπλέον, αποτελεί και χρησιµοποιείται ως εργαλείο για την επιτάχυνση/επιβράδυνση της εφαρµογής µιας συγκεκριµένης τεχνολογίας ΑΠΕ ανάλογα µε το επιδιωκόµενο/επιθυµητό µείγµα. Επί παραδείγµατι, είναι ευρέως αποδεκτό ότι το ύψος των Ελληνικών feed-in tariffs για τα Φ/Β έχει οδηγήσει σε υπερθέρµανση τη σχετική αγορά, ενώ αντίθετα, τα Μικρά Υδροηλεκτρικά ‘Εργα (ΜΥΗΕ) δεν είναι βιώσιµα µε τις υφιστάµενες αντίστοιχες τιµές. γ. Ακόµη και αν δεχόµασταν το σκεπτικό ότι επειδή ορισµένα feed-in tariffs είναι «υψηλά» (π.χ. Φ/Β) επιβαρύνεται το έλλειµµα του Ειδικού Λογαριασµού ΑΠΕ του ΔΕΣΜΗΕ και γι’ αυτό θα πρέπει να προσαρµοστούν προς τα κάτω, τούτο δεν θα «φρέναρε» τη διόγκωση του ελλείµµατος του οργανισµού για τα επόµενα δύο τουλάχιστον χρόνια. Ο λόγος είναι ότι ο ΔΕΣΜΗΕ έχει µεγάλο αριθµό υπογεγραµµένων συµβάσεων για υπό ανάπτυξη έργα ΑΠΕ (κυρίως Φ/Β) µε το υφιστάµενο «υψηλό» τιµολόγιο, το οποίο δεν µπορεί να µειωθεί εκ των υστέρων (µια τέτοια µείωση θα ισοδυναµούσε µε στάση πληρωµών από τον ΔΕΣΜΗΕ και θα είχε τις αντίστοιχες τραγικές συνέπειες). δ. Το έλλειµµα του Ειδικού Λογαριασµού ΑΠΕ του ΔΕΣΜΗΕ κινδυνεύει να µεγαλώσει απότοµα, εάν τα µεγάλα Φ/Β έργα που εντάσσονται την περίοδο αυτή στη διαδικασία fast track, εξασφαλίζουν και υψηλές τιµές fast track. ε. Αντίθετα πάντως µε τον κίνδυνο της απότοµης διόγκωσης του ελλείµµατος του Ειδικού Λογαριασµού ΑΠΕ του ΔΕΣΜΗΕ από τους αυξηµένους ρυθµούς ένταξης Φ/Β όλων των µεγεθών, είναι εξασφαλισµένη η µόνιµη επιβάρυνσή του από την ανάγκη πληρωµής του νεόκοπου feed-in tariff για τη ΣΗΘΥΑ (> 35MW). Επειδή η ΣΗΘΥΑ επιβαρύνει τον Ειδικό Λογαριασµό ΑΠΕ χωρίς να είναι ΑΠΕ, προτείνεται να δηµιουργηθεί ξεχωριστός λογαριασµός για την κάλυψη του κόστους της και αναζητηθούν νέοι πόροι ως έσοδα του λογαριασµού αυτού. στ. Αυτό που πρέπει να γίνει, παράλληλα µε τις προαναφερθείσες διαρθρωτικές αλλαγές στο σύστηµα της δηµόσιας στήριξης των ΑΠΕ, είναι η διατήρηση των ρυθµών ανάπτυξης των διάφορων τεχνολογιών ΑΠΕ σε επίπεδα συµβατά µε την επίτευξη των στόχων του ΕΣΔ και τα οποία δεν θα δηµιουργούν πρόβληµα στον ΔΕΣΜΗΕ αλλά και δεν θα επιβαρύνουν τους καταναλωτές, όχι µε επέµβαση στα feed-in tariffs αλλά µε άλλους τρόπους. Για παράδειγµα, θα µπορούσε να απαιτηθεί η χορήγηση δεσµευτικών όρων σύνδεσης στο δίκτυο (και αντίστοιχων εγγυήσεων) ως προϋπόθεση για το «κλείδωµα» του feed-in tariff, όπως είχε αρχικά προβλεφθεί και που ποτέ δεν εφαρµόστηκε. Γ. Περιστέρης Πρόεδρος Με εκτίµηση,

21 14/10/2011

Δρ. Αντώνης Μεταξάς

Γιατί το “τέλος ΑΠΕ” πρέπει άµεσα να µετονοµασθεί

Με ιδιαίτερη επίταση διεξάγεται το τελευταίο διάστηµα µια εξόχως επίκαιρη και σηµαντική συζήτηση σε σχέση µε το αποκαλούµενο “Ειδικό Τέλος ΑΠΕ”. Συναφής, άµεσα συνδεόµενη, αλλά όχι ταυτόσηµη θεµατική συνιστά η επίσης επίκαιρη συζήτηση για την προοπτική µείωσης των εγγυηµένων τιµών για την παραγόµενη από ΑΠΕ (µε ιδιαίτερη επικέντρωση στον κλάδο των φωτοβολταϊκών) ενέργεια στη χώρα µας. Θα ήταν ενδεχοµένως σκόπιµο και πάλι να υποµνησθεί ότι προϋπόθεση µιας νηφάλιας και δηµιουργικής δηµόσιας συζήτησης, η οποία θα υποβοηθήσει και στη λήψη ισορροπηµένων ρυθµιστικών και πολιτικών αποφάσεων στο εγγύς µέλλον για τα προαναφερθέντα εξόχως κρίσιµα για την ανάπτυξη της εγχώριας ενεργειακής αγοράς θέµατα, είναι οι υποστηριζόµενες θέσεις να µην διατυπώνονται ερήµην, αλλά σε στοιχειώδη έστω συστοίχιση µε τα ισχύοντα επιστηµονικά δεδοµένα. Τούτο σε τελική ανάλυση διαφοροποιεί τη συγκροτηµένη επιχειρηµατολογία από τη δυστυχώς διαδεδοµένη στη χώρα µας συνθηµατολογία. Μετά από αυτή την εισαγωγική παρατήρηση, ας εκκινήσουµε τη διατύπωση των παρακάτω συνοπτικών σκέψεων µε κάποιες χρήσιµες ορολογικές αποσαφηνίσεις. Κατ’ αρχάς, ας καταγράψουµε το προφανές: Ο ουσιαστικός διάλογος και η σοβαρή συν-εννόηση προϋποθέτει τη χρήση όρων µε ακριβές ως προς την πραγµατολογική τους αναφορά και ταυτόσηµο για τους συζητώντες σηµασιολογικό περιεχόµενο. Στο πλαίσιο αυτό είναι, θεωρώ, και σηµειολογικά αλλά και ουσιαστικά απαραίτητο το λεγόµενο “Ειδικό Τέλος ΑΠΕ” άµεσα να µετονοµασθεί. Θα µπορούσε να γίνει ενδεχοµένως κάποια συζήτηση, της οποίας την έκβαση δεν θα επιθυµούσα εδώ να προκαταλάβω, για την ορθότερη λεκτική του αποτύπωση (“Ειδικό Τέλος Διοξειδίου Άνθρακα”, “Ειδικό Τέλος Κλιµατικής Αλλαγής”, “Ειδικό Τέλος Κάλυψης των ελλειµµάτων του Διαχειριστή Συστήµατος” λ.χ.;), σε κάθε περίπτωση όµως συνιστά παραχάραξη µε ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις που οδηγούν στον αποπροσανατολισµό του δηµόσιου διαλόγου η συνέχιση της υιοθέτησης του εν λόγω παγίως χρησιµοποιούµενου όρου. Και τούτο διότι παρά το γεγονός ότι πολλές απόψεις διατυπώνονται για το “υπερβολικά υψηλό κόστος του µηχανισµού προώθησης των ΑΠΕ” (δεν αξιολογώ εδώ την επιστηµονική και τεχνοκρατική τους στοιχειοθέτηση και πειστικότητα), ουδείς πλέον ισχυρίζεται σοβαρά ότι το λεγόµενο “τέλος ΑΠΕ” αντιπροσωπεύει το αληθές ύψος των ενισχύσεων που κατα-

βάλλονται πράγµατι για την προώθηση των ΑΠΕ στην χώρα µας. Επίσης, ουδείς έχων στοιχειώδη γνώση της ισχύουσας κατάστασης σήµερα αρνείται το γεγονός ότι το εν λόγω τέλος καταλαµβάνει εν τοις πράγµασι εντελώς άσχετες προς τις ΑΠΕ ενισχύσεις. Αν όµως συµφωνούµε έστω σε αυτές τις βασικές επισηµάνσεις και παρά τις διαφορετικές τροπές που λαµβάνει η θεώρηση που από εκεί και πέρα υιοθετεί ο καθένας ανάλογα µε το πρίσµα υπό το οποίο προσεγγίζει τα πράγµατα, γιατί άραγε να συντηρείται µια ορολογική προσήλωση σε µια διατύπωση, η οποία, ούσα προφανώς ανακριβής, συσκοτίζει τις θεµελειακές παραµέτρους της προβληµατικής που βρίσκεται στο επίκεντρο του διεξαγόµενου δηµόσιου διαλόγου; Είναι τυχαία αυτή η λεκτική προσκόλληση σε µια ψευδεπίγραφη ετικέτα; Είναι επίσης σαφές ότι δεν ηχούν πειστικά απόψεις που ενδέχεται να αντιτάξουν σε αυτή την πρόταση που διατυπώνουµε εδώ για άµεση µετονοµασία του αποκαλούµενου “ειδικού τέλους ΑΠΕ”, ότι η προτεινόµενη διαφοροποίηση είναι αµιγώς ορολογικού χαρακτήρα. Και αυτό γιατί πέρα από τις σαφείς επικοινωνιακές προεκτάσεις και αρνητικούς συνειρµούς που δια του κατάλληλου λεκτικού µανδύα δηµιουργεί ο καταλογισµός µιας “ευθύνης” στις ΑΠΕ, η οποία προφανώς δεν τους αναλογεί, αυτή η εσφαλµένη προσέγγιση κατοχυρούµενη πίσω από τη ψευδεπίγραφη ορολογία κατατείνει στη νοµιµοποίηση ενός κεντρικού επιχειρήµατος, το οποίο θέλει τις ΑΠΕ “να επιβαρύνουν υπερβολικά το κόστος της καταναλισκόµενης ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα µας”. Βασιζόµενοι σε αυτό το επιχείρηµα πολλοί φορείς διαµόρφωσης της κοινής γνώµης αλλά και φορείς συλλογικής εκπροσώπησης επιχειρηµατικών κλάδων που διατυπώνουν υπεύθυνο θεσµικό λόγο (λ.χ. ο φορέας εκπροσώπησης των βιοµηχανικών καταναλωτών, η ΕΒΙΚΕΝ) ζητούν πλέον ανοικτά την ανάσχεση της ανάπτυξης των ΑΠΕ στη χώρα, την αναπροσαρµογή των στόχων ενόψει του 2020, την ευνοϊκή φορολογική αντιµετώπιση του λιγνίτη και άλλων “φθηνών” πηγών ενέργειας κλπ. Το παρόν κείµενο δεν σκοπεί στην κριτική αξιολόγηση αυτών των επιχειρηµάτων, θα αδικούσε άλλωστε τη σοβαρότητα του θέµατος µια συνοπτική κριτική αφοριστική αναφορά, παρά το γεγονός ότι η πειστικότητα κάποιων από τα προαναφερθέντα “αιτήµατα” αµβλύνεται ήδη από την αυτοαναφορικότητά τους και την αξιωµατική τους εκφορά, η οποία παραγνωρίζει ουσιώδεις παραµέτρους που οφείλει να λαµβάνει υπόψη, αν όχι ο εκφράζων συλλογικά κλαδικά συµφέροντα και ανάγκες,

τουλάχιστον ο έχων την ευθύνη λήψης ισορροπηµένων και µακροπρόθεσµα έγκυρων ρυθµιστικών και πολιτικών αποφάσεων. Λ.χ. το ζήτηµα του λιγνίτη και των άλλων “φθηνών” πηγών ενέργειας δεν µπορεί να προσεγγίζεται µε ορίζοντα προγραµµατισµού το προσεχές έτος ή διετία και ερήµην οικονοµικών και νοµικών παραµέτρων που έχουν ήδη σε ευρωπαϊκό και παγκόσµιο επίπεδο (και) κανονιστικά θεσπισθεί. Αντιθέτως, πρέπει εδώ να επισηµάνουµε ότι στο ήδη συγκροτηµένο πλαίσιο αυτό, η ανάπτυξη των ΑΠΕ παρουσιάζεται ως ένας κοινός τόπος και στόχος, ο οποίος µάλιστα µόνο εθνική µας ιδιαιτερότητα δεν συνιστά, όπως αποδεικνύει στοιχειωδώς οξυδερκής παρατήρηση των ιεραρχήσεων που υιοθετούν και άλλα κράτη διεθνώς (µε πιο οικείο, λόγω του κυοφορούµενου Project Helios, το παράδειγµα της Γερµανίας). Κατ’ αυτή την έννοια συνιστά στρεβλή και κοντόθωρη θεώρηση να

ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον να ακούσει κανείς µια διεξοδική, επιστηµονικά τεκµηριωµένη αντίκρουση του βασικού πορίσµατος αυτών των επιστηµονικών προσεγγίσεων, οι οποίες λίγο πολύ καταλήγουν στο κοινό συµπέρασµα ότι η εισδοχή των ΑΠΕ στο σύστηµα κατατείνει στη µείωση και όχι στην αύξηση της τιµής προµήθειας της ηλεκτρικής ενέργειας σήµερα στη χώρα µας. Μια πιθανή τέτοια επιστηµονική αντίκρουση θα συνιστούσε, στο µέτρο, εννοείται, που µπορεί να συγκροτηθεί και βάσιµα να στοιχειοθετηθεί, µια δηµιουργική εισφορά σε µια κρίσιµη συζήτηση που πρέπει να γίνει, συν τοις άλλοις γιατί ακουµπά σηµαντικά διακυβεύµατα για τον τόπο, όπως είναι αυτό της επιλογής του βέλτιστου ενεργειακού µοντέλου που πρέπει να υιοθετήσουµε ως χώρα και στη συνέχεια να υποστηρίξουµε µε κατάλληλες πολιτικές και ρυθµιστικές παρεµβάσεις.

προσεγγίζεται η αύξηση της διείσδυσης των ΑΠΕ στη χώρα µας ως “καπρίτσιο” και µάλιστα “ακριβό” ή αυτοσκοπός, αλλά αντίθετα ως αυτό που πράγµατι είναι: Αναγκαία στρατηγική επιλογή επιβαλλόµενη από τα, σηµειωτέον, ήδη παρόντα και υφιστάµενα, οικονοµικά, νοµικά και γεωστρατηγικά δεδοµένα, εντός των οποίων και η Ελλάδα υποχρεούται πλέον, θέλοντας και µη, να κινηθεί. Είναι εξάλλου σαφές ότι εχθρός της σοβαρής προσέγγισης πολυπαραγοντικών θεµάτων, όπως αυτό της επιλογής του βέλτιστου ενεργειακού µείγµατος µιας χώρας, είναι η, δυστυχώς οικεία στο δηµόσιο διάλογο της χώρας µας, υπεραπλούστευση. Στο πλαίσιο αυτό θεωρώ εξαιρετικά χρήσιµο το γεγονός ότι το τελευταίο διάστηµα έχουν δει το φως της δηµοσιότητας αναλύσεις και µελέτες, οι οποίες επιχειρούν να προσεγγίσουν µε επιστηµονική µεθοδολογία το ζήτηµα της ακριβούς αποτίµησης του κόστους αλλά και οφέλους που προκύπτει από τη διείσδυση των ΑΠΕ στο ηλεκτρικό µας σύστηµα (βλ. λ.χ. τη σχετική µελέτη του ΣΕΗΕ/ΙΟΒΕ (Ιούλιος 2011), αυτή του ΕΣΗΑΠΕ/ΕΜΠ υπό την επιστηµονική καθοδήγηση του Καθηγητή κ. Κάπρου, όπως επίσης τη σχετική µελέτη του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης). Θα

Ανεξάρτητα από τα παραπάνω, ας επικεντρωθεί η καταληκτική µου επισήµανση-προτροπή στη δηµιουργία της βασικής προϋπόθεσης για µια ειλικρινή δηµόσια συνεννόηση, δηλαδή τη συστοίχιση των κοµβικών όρων που χρησιµοποιούνται στο πλαίσιο µιας δηµόσιας συζήτησης µε το ακριβές τους πραγµατολογικό περιεχόµενο: Ας σταµατήσει η χρήση του ψευδεπίγραφου όρου “Τέλος ΑΠΕ”. Εξάλλου οι εξελίξεις των τελευταίων ηµερών επιβεβαιώνουν µε χαρακτηριστικό τρόπο ότι η ορολογία και οι λεκτικές επιλογές µπορεί να συνιστούν το αναγκαίο ή σε κάθε περίπτωση “βολικό” όχηµα κάθε δραστικής επικοινωνιακής συσκότισης. Χαρακτηριστικό παράδειγµα η “παραµορφωτική” παρουσίαση σε µεγάλη µερίδα των ΜΜΕ µιας απόλυτα ισορροπηµένης ρυθµιστικής παρέµβασης που αποτυπώνεται στην πρόσφατη απολύτως εύστοχη ανακοίνωση της ΡΑΕ µε τις προτάσεις της Αρχής για την ενίσχυση του “Ειδικού Λογαριασµού ΑΠΕ” (http:// www.rae.gr/site/categories_new/about_rae/factsheets/ 131010_apeacct.csp#) ως πρόταση “που εξωθεί σε αυξήσεις των τιµολογίων της ΔΕΗ για χάρη των πολύ ακριβών ΑΠΕ”. Είναι σαφές ότι οι βολικοί “αποδιοποµπαίοι τράγοι” είναι πάντα χρήσιµοι...

Συνάντηση Παπακωνσταντίνου µε τον υπουργό Οικονοµίας της Γερµανίας Philipp Rosler

Πρόγραµµα

Ήλιος

ποσό 20 έως 30 δισ. για την απόσβεση του δηµοσίου χρέους

Για το σκοπό της απόσβεσης του υπέρογκου δηµοσίου χρέους της Ελλάδας θα διατεθούν 20 έως 30 δισ. ευρώ από τα έσοδα που θα προκύψουν από το Πρόγραµµα “Ήλιος” µέσω τιτλοποίησής τους. Σύµφωνα µε το ΑΠΕ, το παραπάνω σχέδιο έχει γίνει αντικείµενο διαπραγµατεύσεων µεταξύ της κυβέρνησης και της γερµανικής αποστολής που επισκέπτεται την Αθήνα. Υπενθυµίζεται πως το Πρόγραµµα “Ήλιος” προβλέπει την εξαγωγή ηλιακής ενέργειας στη Γερµανία, µε τα έσοδα να υπολογίζονται, βάσει των τιµών απορρόφησης που ισχύουν στη Γερµανία, σε 80 έως 100 δισ. για τα υπόλοιπα 25 χρόνια. Το κόστος της επένδυσης θα φτάσει τα 20 δισ. ευρώ και η ισχύς των φωτοβολταϊκών µονάδων σε 10 γιγαβάτ. Η κυβέρνηση, σύµφωνα µε δηµοσιεύµατα επιδιώκει την προείσπραξη εσόδων της επένδυσης, το οποίο θα εξαρτηθεί από το ποσοστό της ελληνικής συµµετοχής (30% ως 50%),

αλλά και την υπογραφή της συµφωνίας πριν το τέλος του έτους προκειµένου να εξασφαλίσει τη χρηµατοδότηση της Κοµισιόν για την κατασκευή των δικτύων που απαιτούνται για τη µεταφορά της ενέργειας.

Παρουσίαση του προγράµµατος «Ήλιος»

Τα πλεονεκτήµατα του προγράµµατος «Ήλιος» παρουσίασε στους Γερµανούς επενδυτές ο υπουργός Περιβάλλοντος, Γ. Παπακωνσταντίνου, κατά τη διάρκεια του Ελληνογερµανικού επιχειρηµατικού φόρουµ. Κατά την οµιλία του ο κ. Παπακωνσταντίνου έδωσε έµφαση στην πλούσια ηλιοφάνεια της Ελλάδας, που καθιστά την επένδυση ελκυστική λόγω της µεγάλης απόδοσης, επισηµαίνοντας ότι µε το πρόγραµµα «Ήλιος» δηµιουργούνται ευνοϊκές συνθήκες για τη βιώσιµη ανάπτυξη της ηλιακής ενέργειας και διευκολύνονται τα υπόλοιπα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην επίτευξη των ενεργειακών τους στόχων. Ο κ. Παπακωνσταντίνου τόνισε ότι στόχος είναι η παραγωγή 3 µε 10 GW ηλιακής ενέργειας και εξήγησε ότι από το πρόγραµµα προκύπτουν αµοιβαία οφέλη, ένα κράτος – µέλος της ΕΕ µε χαµηλό ή ακριβό δυναµικό σε ΑΠΕ θα µπορεί να χρησιµοποιήσει την καθαρή ενέργεια που παράγεται σε κάποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα µε υψηλότερο δυναµικό έτσι ώστε να επιτευχθούν οι εθνικοί και οι κοινοτικοί στόχοι για ΑΠΕ µε χαµηλό κόστος. Παράλληλα, ο υπουργός ΠΕΚΑ αναφέρθηκε στη διευκόλυνση των επενδύσεων µέσω του προγράµµατος «Ήλιος», καθώς προβλέπει ολοκληρωµένες προτάσεις για φωτοβολταϊκά έργα πλήρως αδειοδοτηµένα και απαλλαγµένα από γραφειοκρατικά ή διοικητικά εµπόδια, σε κατάλληλα επιλεγµένες κρατικές εκτάσεις. Αναφερόµενος στη δυνατότητα µεταφοράς της ενέργειας από τεχνικής άποψης, ο κ. Παπακωνσταντίνου δήλωσε ότι σήµερα είναι εφικτή η εξαγωγή ηλιακής ενέργειας 2 µε 2,5 GW προς την κεντρική Ευρώπη, µε πιθανά σηµεία συµφόρησης, επισηµαίνοντας ωστόσο ότι για την υλοποίηση του σχεδίου καθίσταται αναγκαία η διασύνδεση της Ελλάδας µε άλλες χώρες της ΕΕ, καθώς και η διασύνδεση των Μη Διασυνδεδεµένων Νησιών.

Μετά την οµιλία του στο Ελληνογερµανικό Επιχειρηµατικό Φόρουµ, που διοργάνωσε ο ΣΕΒ και το Ελληνογερµανικό Εµπορικό και Βιοµηχανικό Επιµελητήριο, ο κ. Παπακωνσταντίνου συναντήθηκε µε τον Γερµανό υπουργό Οικονοµίας και Τεχνολογίας, Philipp Rösler. Ο κ. Rösler τόνισε ότι µπορούν να γίνουν πολλά πράγµατα για την ώθηση των επενδύσεων στην Ελλάδα, ενώ οι δυνατότητες εξαγωγής ηλιακής ενέργειας προς τη Γερµανία, µέσω του προγράµµατος «Ήλιος», είναι µεγάλες. Επιπλέον, αναφερόµενος στο πρόγραµµα «Ήλιος», επισήµανε ότι θα υπάρξουν κάποια ερωτήµατα αναφορικά µε τη διεύρυνση των δικτύων και τη χρηµατοδότηση, ωστόσο εξέφρασε την άποψη ότι σε συνεργασία µε την Ευρωπαϊκή Ένωση τα θέµατα αυτά θα λυθούν. «Βλέπετε ότι η ενέργεια είναι ένας πολύ σηµαντικός εταίρος για να δώσει ώθηση και αναβίωση στην ελληνική οικονοµία. Πρέπει να πω ότι είναι εξαιρετική η συνεργασία µεταξύ των δυο Υπουργείων µας, αλλά και κυρίως σε προσωπικό επίπεδο. Με τον συνάδελφο έχουµε µια εξαιρετική επαφή και µπορούµε να κάνουµε πολλά πράγµατα», δήλωσε ο Γερµανός υπουργός Οικονοµίας. Από την πλευρά του ο κ. Παπακωνσταντίνου ευχαρίστησε τον κ. Rosler για την παρουσία του στην Ελλάδα και για τις εποικοδοµητικές συζητήσεις που είχαν. Όπως τόνισε, ο κ. Παπακωνσταντίνου είχε την ευκαιρία να αναλύσει τις επενδυτικές ευκαιρίες και δυνατότητες που υπάρχουν στους τοµείς που εµπίπτουν στη δικαιοδοσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής, τις ευκαιρίες επενδύσεων, κυρίως στις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας, αλλά και σε άλλους τοµείς, όπως η εξοικονόµηση ενέργειας στα κτίρια, µε ό,τι σηµαίνει για τον κλάδο κατασκευών, τοµείς όπως η διαχείριση των απορριµµάτων, η διαχείριση υδάτων. Τοµείς, στους οποίους η χώρα µας χρειάζεται κεφάλαια, τεχνογνωσία και συνεργασία µε το εξωτερικό και µε γερµανικές επιχειρήσεις. Εκτός αυτού, όπως δήλωσε, οι δυο πλευρές είχαν την ευκαιρία να ανταλλάξουν απόψεις για την πρόοδο του φιλόδοξου, αλλά ταυτόχρονα πολύ ρεαλιστικού σχεδίου «Ήλιος», δηλαδή τη δυνατότητα εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από την Ελλάδα, που έχει συγκριτικό πλεονέκτηµα, στη Γερµανία, προς όφελος και των δυο χωρών. «Ένα πολύ ενδιαφέρον επιχειρηµατικό εγχείρηµα, στο οποίο συµφωνήσαµε να κάνουµε τα επόµενα βήµατα, σε συνεννόηση και σε συζήτηση µε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έτσι ώστε να προσδιορίσουµε τα ζητήµατα που έχουν να κάνουν µε τα απαραίτητα δίκτυα που θα υποστηρίξουν ένα παρόµοιο εγχείρηµα, για την ενοποίηση της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας, αλλά ταυτόχρονα και τον χρηµατοδοτικό τρόπο, µε τον οποίο θα κάνουµε αυτό το σχέδιο πραγµατικότητα», τόνισε ο κ. Παπακωνσταντίνου µιλώντας για το πρόγραµµα «Ήλιος».

Από συνέντευξη του Υπουργού ΠΕΚΑ στην εφηµερίδα «Τα Νέα» Γ. Παπακωνσταντίνου: Εκκρεµότητες στα δίκτυα και τη χρηµατοδότηση του «Helios» Στην ανάγκη να ξεκαθαριστούν τα ζητήµατα των δικτύων και της χρηµατοδότησης πριν ξεκινήσει η υλοποίηση του project “Helios” αναφέρθηκε ο υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής, Γ. Παπακωνσταντίνου σε συνέντευξή του στα «Νέα». Ακόµη, αναφερόµενος στις επενδύσεις ο κ. Παπακωνσταντίνου εξήγησε πως επενδυτικό ενδιαφέρον έχουν οι ΑΠΕ, το φυσικό αέριο και η έρευνα υδρογονανθράκων, η διαχείριση απορριµµάτων, προαναγγέλλοντας ότι τους επόµενους µήνες θα υπάρξουν «θετικά επενδυτικά νέα». Ακολουθεί απόσπασµα της συνέντευξης του υπουργού:

Σε ποιο σηµείο βρίσκονται οι συζητήσεις του υπουργείου µε Γερµανούς επενδυτές για το πρόγραµµα «Ηλιος»; Το σχέδιο «Ηλιος» έχει µόλις λίγους µήνες ζωής και έχουµε καταφέρει να κινητοποιήσουµε το ενδιαφέρον αλλά και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, εντός και εκτός της χώρας. Είναι ένα πολύ επωφελές και ρεαλιστικό σχέδιο και για την Ελλάδα και για την Ευρώπη, ειδικά για χώρες όπως η Γερµανία. Σήµερα η συζήτηση επικεντρώνεται, και ειδικά µε τη Γερµανία, στους δύο τοµείς που µόλις ξεκαθαριστούν, θα ανοίξουν και ουσιαστικά οι δρόµοι της υλοποίησης: τα δίκτυα και η χρηµατοδότηση. Και για τους δύο αυτούς τοµείς υπάρχουν πολύ συγκεκριµένες λύσεις, που έχουν προταθεί και βρίσκουν θετική ανταπόκριση και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και από πολλούς εταίρους

µας στην ευρωζώνη. Στην πρόσφατη συνάντηση µε τον υπουργό Οικονοµίας και Τεχνολογίας της Γερµανίας, τον κ. Ρέσλερ, επιβεβαιώθηκαν η κοινή αντίληψη πάνω σε αυτά τα ζητήµατα, η ενθάρρυνση των Γερµανών επενδυτών για συµµετοχή σε αυτό το σχέδιο, αλλά και η πρόθεση να κινηθούµε από κοινού σε ευρωπαϊκές πολιτικές που θα στηρίξουν το έργο.

Η πρόσφατη υπογραφή της συµφωνίας µε το Κατάρ για τα ορυχεία χρυσού έστειλε ένα θετικό µήνυµα σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις. Τι άλλο να περιµένουµε; Το θετικό µήνυµα της συµφωνίας είναι ότι ύστερα από µακρά περίοδο κρίσης εµπιστοσύνης, επενδυτές έρχονται µε στόχο να δεσµεύσουν κεφάλαια εκατοντάδων εκατοµµυρίων ευρώ, να δηµιουργήσουν θέσεις εργασίας και τελικά να εµπιστευθούν την ελληνική οικονοµία. Είναι επίσης θετικό ότι το Κατάρ άρχισε να υλοποιεί τη δέσµευση για επενδύσεις στην Ελλάδα ύψους πέντε δισ. ευρώ. Μπορούµε να περιµένουµε και άλλες τέτοιες ειδήσεις. Ως προς το ΥΠΕΚΑ, ξέρουµε ότι οι πλέον δυναµικοί τοµείς ανάπτυξης και επενδύσεων, όπως η διαχείριση απορριµµάτων, οι ανανεώσιµες πηγές ενέργειας - ήλιος, αέρας, βιοµάζα, γεωθερµία -, το φυσικό αέριο και η έρευνα υδρογονανθράκων ήδη προσελκύουν έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον και είµαι σίγουρος ότι τους επόµενους µήνες θα έχουµε θετικά επενδυτικά νέα. Οπως θετικά νέα θα παρουσιάσουµε σύντοµα και από το ξεµπλοκάρισµα των επενδύσεων που εκκρεµούσαν προς αδειοδότηση στο υπουργείο µας.

24 Σταύρος Παπαθανασίου Επίκουρος Καθηγητής Τοµέας Ηλεκτρικής ισχύος Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών ΕΜΠ Ηρώων Πολυτεχνείου 9 15780 Αθήνα e-mail: st@power.ece.ntua.gr Νίκος Μπουλαξής Δρ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ΕΜΠ Επικεφαλής Οµάδας Μη Διασυνδεδεµένων Νησιών της ΡΑΕ Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας Πειραιώς 132, 118 54 Αθήνα email: boulaxis@rae.gr

Υβριδικοί σταθµοί στα µη διασυνδεδεµένα νησιά

1. Εισαγωγή

Με τη σηµασία που έχει αποκτήσει ο όρος στο ελληνικό θεσµικό πλαίσιο, ως Υβριδικός Σταθµός (ΥΒΣ) θεωρείται σταθµός ο οποίος περιλαµβάνει συνδυασµό µονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές (ΑΠΕ) και διατάξεων αποθήκευσης και ελεγχόµενης ανάκτησης της ενέργειας. Κύριο πεδίο ενδιαφέροντος για τους ΥΒΣ αποτελούν σήµερα τα µη διασυνδεδεµένα νησιά (ΜΔΝ), τα οποία εµφανίζουν κορεσµό ως προς τη δυνατότητα απορρόφησης ενέργειας ΑΠΕ, γεγονός που γενικά δεν επιτρέπει τη σηµαντική αύξηση της εγκατεστηµένης ισχύος σταθµών ΑΠΕ (κυρίως αιολικών και φωτοβολταϊκών). Το υφιστάµενο θεσµικό πλαίσιο περιλαµβάνει προβλέψεις για ΥΒΣ και στο Διασυνδεδεµένο Σύστηµα (ΔΣ), στον βαθµό που θα απαιτηθεί σηµαντική ισχύς αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας για την επίτευξη των εθνικών στόχων και οι εγκαταστάσεις αυτές θα συνδυαστούν µε συγκεκριµένους σταθµούς ΑΠΕ. Ωστόσο, ο βαθµός ωριµότητας για την εισαγωγή αποθήκευσης στο ΔΣ είναι σαφώς µικρότερος σε σχέση µε τα ΜΔΝ και δεν επιτρέπει ακόµη την προώθηση και ωρίµανση σχετικών έργων. Οι κύριες τεχνολογίες ΥΒΣ, οι οποίες παρουσιάζουν εµπορικό ενδιαφέρον στη χώρα µας, περιλαµβάνουν κατά κύριο λόγο συνδυασµό αιολικών σταθµών µε διατάξεις αντλησιοταµίευσης. Επίσης έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον για την υλοποίηση ΥΒΣ µε διατάξεις αποθήκευσης συσσωρευτών τεχνολογίας NaS, τεχνολογία που παρουσιάζει σηµαντικά τεχνικά και περιβαλλοντικά πλεονεκτήµατα, παρ’ ότι το κόστος της παραµένει σχετικά υψηλό. Ο συνδυασµός Φ/Β µε αποθήκευση θα µπορούσε επίσης να αποτελέσει τη βάση για την ανάπτυξη ΥΒΣ, αλλά παραµένει ανοικτό ζήτηµα η βιωσιµότητά τους. Αξίζει ακόµη να σηµειωθεί ότι οι ηλιοθερµικοί σταθµοί µε αποθήκη µεγάλης χωρητικότητας στην ουσία συνιστούν ΥΒΣ, παρ’ ότι αδειοδοτικά δεν αντιµετωπίζονται ως τέτοιοι. Δεδοµένου ότι οι ΥΒΣ αποτελούν αντικείµενο διερεύνησης κυρίως κατά την προηγούµενη 5ετία (µετά τη δηµοσίευση του Ν.3468/2006), οι βασικές αρχές λειτουργίας τους µπορούν πλέον να θεωρηθούν γνωστές και δεν θα αποτελέσουν αντικείµενο σε βάθος ανάλυσης στο πλαίσιο της παρούσας εργασίας. Το ενδιαφέρον εδώ θα εστιαστεί στην παρουσίαση της κατάστασης ως έχει σήµερα, από πλευράς θεσµικού πλαισίου και επενδυτικού ενδιαφέροντος, καθώς και στην απαρίθµηση των ανοικτών ζητηµάτων.

2. Θεσµικό Πλαίσιο

Το υφιστάµενο θεσµικό και ρυθµιστικό πλαίσιο για τους ΥΒΣ βασίζεται στα εξής:

Νόµος 3468/2006: «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας και Συµπαραγωγή Ηλεκτρισµού και Θερµότητας Υψηλής Απόδοσης και λοιπές διατάξεις», ΦΕΚ 129 τ.Α, 27.6.2006, όπως τροποποιήθηκε και συµπληρώθηκε µεταγενέστερα και ισχύει, ιδίως από τον ν. 3851/2010. Νόµος 3851/2010: «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας για την αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής και άλλες διατάξεις σε θέµατα αρµοδιότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής». ΦΕΚ 85 τ.Α, 4.6.2010. «Κανονισµός Αδειών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας µε χρήση ΑΠΕ και µέσω ΣΗΘΥΑ», ΥΑ Δ6/Φ1/οικ.5707, ΦΕΚ 438 τ.Β, 3.4.2007, ο οποίος έχει αναθεωρηθεί (και αναµένεται η δηµοσίευσή του σε ΦΕΚ τον χρόνο που γράφεται αυτό το άρθρο). Ειδικοί όροι στις εκδοθείσες Άδειες Παραγωγής ΥΒΣ µε αντλησιοταµίευση. Σχετικά κείµενα είναι επίσης τα ακόλουθα, τα οποία βεβαίως δεν έχουν ακόµα θεσµική ισχύ: Σχέδιο του «Κώδικα Διαχείρισης Μη Διασυνδεδεµένων Νησιών» που υπέβαλε η ΔΕΗ ΑΕ και τέθηκε σε δηµόσια διαβούλευση από τη ΡΑΕ τον Αύγουστο 2010, καθώς και νέο σχέδιο µε τις βασικές αρχές του εν λόγω Κώδικα που έθεσε σε δηµόσια διαβούλευση η ΡΑΕ τον Οκτώβριο του 2011. «Βασικές Αρχές Λειτουργίας, Διαχείρισης & Τιµολόγησης Υβριδικών Σταθµών σε Μη Διασυνδεδεµένα Νησιά», Κείµενο δηµόσιας διαβούλευσης της ΡΑΕ, Αύγουστος 2008. Το νοµικό πλαίσιο που διέπει τους ΥΒΣ θέτει τις ακόλουθες βασικές αρχές αναφορικά µε τις πολιτικές λειτουργίας και διαχείρισης: Οι ΥΒΣ αντιµετωπίζονται ως εργαλεία κυρίως για τη σύνδεση νέων σταθµών ΑΠΕ στα κορεσµένα νησιωτικά δίκτυα, αντί για τη βελτίωση της απόδοσης υφισταµένων σταθµών µέσω της αξιοποίησης της απορριπτόµενης παραγωγής τους. Δεν απαιτείται χωρική συνάφεια των συνιστωσών του ΥΒΣ (σταθµών ΑΠΕ και συστηµάτων αποθήκευσης-ανάκτησης ενέργειας). Αντίθετα, οι επιµέρους συνιστώσες µπορούν να εγκαθίστανται σε διαφορετικές θέσεις και να διασυνδέονται µεταξύ τους µέσω του Δικτύου του νησιού (χωρίς να αποκλείεται η απ’ ευθείας διασύνδεση µονάδων ΑΠΕ και συστηµάτων αποθήκευσης). Η βασική φιλοσοφία του νόµου στηρίζεται στο ότι, η παραγόµενη ενέργεια από τις µονάδες ΑΠΕ του ΥΒΣ, αντί να εγχέεται κατά τρόπο εν πολλοίς µη ελεγχόµενο στο δίκτυο, αποθηκεύεται και ακολούθως µέσω των µονάδων ελεγχόµενης

παραγωγής του ΥΒΣ, έχοντας απαλείψει τη στοχαστικότητα της πρωτογενούς πηγής ΑΠΕ. Με µια γενικότερη θεώρηση, µε τους ΥΒΣ προσαρµόζεται η στοχαστική παροχή ενέργειας από τη φύση (π.χ. αιολική) στις ανθρώπινες ανάγκες, διασφαλίζοντας την καλή λειτουργία του δικτύου. Οι ελεγχόµενες µονάδες του ΥΒΣ (π.χ. υδροστρόβιλοι) λειτουργούν ως «κατανεµόµενες» µονάδες, δηλαδή υποκείµενες σε εντολές κατανοµής και ελέγχου της αποδιδόµενης ισχύος τους, όπως ακριβώς οι συµβατικές µονάδες ηλεκτροπαραγωγής. Η απόδοση της αποθηκευµένης ενέργειας πραγµατοποιείται κατά προτεραιότητα στις ώρες υψηλού φορτίου, οπότε οι ελεγχόµενες µονάδες του ΥΒΣ υποκαθιστούν συµβατικές µονάδες αιχµής. Με βάση τον νόµο, οι ελεγχόµενες µονάδες του ΥΒΣ έχουν προτεραιότητα ένταξης και φόρτισης έναντι των συµβατικών. Τα παραπάνω επιτρέπουν την παροχή «εγγυηµένης» ισχύος από τους ΥΒΣ (δηλαδή ισχύος απαλλαγµένης από τη στοχαστικότητα και µεταβλητότητα της πρωτογενούς παραγωγής ΑΠΕ). Η διασφάλιση της «εγγυηµένης» παροχής, σε βαθµό αντίστοιχο των συµβατικών µονάδων, αφορά όχι µόνο την ισχύ αλλά και την αντίστοιχη ενέργεια, η οποία δεν µπορεί να βασίζεται στη διαθεσιµότητα της πρωτογενούς πηγής ΑΠΕ. Για τον λόγο αυτόν, ο νόµος προβλέπει τη δυνατότητα απορρόφησης ενέργειας από το δίκτυο (κατά βάση τις νυχτερινές ώρες χαµηλού φορτίου), προκειµένου να εξασφαλίζεται η εγγυηµένη παροχή τις ώρες της ηµερήσιας αιχµής. Επειδή η λειτουργία αυτή οπωσδήποτε επιβαρύνει την κατανάλωση συµβατικού καυσίµου του ΜΔΝ, ο νόµος θέτει ετήσιο ανώτατο όριο στην ενέργεια που απορροφάται από το δίκτυο (30% της ολικής απορροφούµενης ενέργειας για την πλήρωση των συστηµάτων αποθήκευσης). Επιπρόσθετα, το θεσµικό πλαίσιο ορίζει και τις αρχές τιµολόγησης της παραγόµενης και απορροφούµενης ενέργειας από τους ΥΒΣ, η οποία βασίζεται στην αρχή της ελαχιστοποίησης των επιπτώσεων στο κόστος παραγωγής του νησιού. Έτσι η τιµολόγηση της παραγόµενης (απορροφούµενης) ενέργειας των ΥΒΣ επιδιώκεται να αντανακλά το αποφευγόµενο (προστιθέµενο) µεταβλητό κόστος του συστήµατος ηλεκτροπαραγωγής του νησιού. Συγκεκριµένα προβλέπονται τα εξής: Πραγµατοποιείται ανεξάρτητη µέτρηση ενέργειας για τις µονάδες παραγωγής, αποθήκευσης και ΑΠΕ του ΥΒΣ. Η παραγόµενη ενέργεια των ελεγχόµενων µονάδων τιµολογείται µε βάση το µέσο µέσο οριακό κόστος παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας που εκτιµάται ότι θα υποκαταστήσει η παραγωγή του ΥΒΣ και άρα ως βάση για τον υπολογισµό της τιµής λαµβάνεται το µέσο ετήσιο µεταβλητό κόστος των συµβατικών µονάδων αιχµής του ΜΔΝ. Ως τέτοιες νοούνται οι µονάδες που λειτουργούν για χρονικό διάστηµα µικρότερο του 30% του έτους. Στην τιµολόγηση λαµβάνονται υπόψη το κόστος καυσίµου, το µεταβλητό κόστος λειτουργίας και συντήρησης και το κόστος αγοράς δικαιωµάτων εκποµπών CO2. Η τιµολόγηση της ενέργειας που απορροφά ο ΥΒΣ από το δίκτυο του ΜΔΝ για την πλήρωση του συστήµατος αποθήκευσής του τιµολογείται µε βάση το µέσο ετήσιο µεταβλητό

κόστος των µονάδων βάσης (µονάδες που λειτουργούν για ποσοστό µεγαλύτερο του 70% του έτους). Ενέργεια των µονάδων ΑΠΕ του ΥΒΣ, η οποία εγχέεται απ’ ευθείας στο δίκτυο του ΜΔΝ (και η οποία δεν αποθηκεύεται στα συστήµατα αποθήκευσης του ΥΒΣ-συµψηφισµός µε άντληση) γενικά τιµολογείται µε το εκάστοτε ισχύον τιµολόγιο ΑΠΕ στα ΜΔΝ. Ειδικά όταν η ενέργεια ΑΠΕ υποκαθιστά µέρος της παραγωγής των ελεγχόµενων µονάδων του ΥΒΣ (υδροαιολική συνεργασία), τότε αυτή τιµολογείται κατά το ήµισυ ως ΑΠΕ και κατά το υπόλοιπο ήµισυ ως ενέργεια ελεγχόµενων µονάδων ΥΒΣ (ουσιαστικά, η ενέργεια αυτή τιµολογείται στη µέση τιµή των ισχυόντων τιµολογίων ΑΠΕ και ελεγχόµενων µονάδων του ΥΒΣ). Ο νόµος δίνει τη δυνατότητα για συµψηφισµό της παραγόµενης ενέργειας από τις µονάδες ΑΠΕ και της απορροφούµενης για πλήρωση των συστηµάτων αποθήκευσης. Στην περίπτωση αυτή τιµολογείται η διαφορά τους, δηλαδή η καθαρή ενέργεια που απορροφάται από το δίκτυο (καθ’ υπέρβαση της παραγόµενης ισχύος ΑΠΕ που οδηγείται στα συστήµατα αποθήκευσης). Ο συµψηφισµός αποτελεί δικαίωµα που ασκείται κατ’ επιλογή του παραγωγού κατά τη φάση της έκδοσης της Άδειας Παραγωγής (ή σε επόµενη φάση µε αίτηση τροποποίησής της). Επιπλέον των ενεργειακών εσόδων, ο νόµος προβλέπει ακόµη την αποζηµίωση των ΥΒΣ για την εγγυηµένη ισχύ που παρέχουν στο νησιωτικό σύστηµα όπου αυτοί εγκαθίστανται. Η τιµολόγηση της διαθεσιµότητας ισχύος των ΥΒΣ βασίζεται στο αποφευγόµενο σταθερό κόστος παραγωγής του νησιού, δεδοµένου ότι η παρουσία του ΥΒΣ απαλλάσσει τον Διαχειριστή από την υποχρέωση να εγκαταστήσει συµβατικό (θερµικό) σταθµό ισχύος αντίστοιχης µε την εγγυηµένη του ΥΒΣ. Έτσι, η αποζηµίωση την οποία λαµβάνει ο ΥΒΣ µε βάση την εγγυηµένη ισχύ του αντανακλά το κόστος απόσβεσης κεφαλαίου (περιλαµβάνοµένης εύλογης απόδοσης) και το σταθερό κόστος λειτουργίας (υποθετικού) νέου συµβατικού σταθµού αντίστοιχης ισχύος. Είναι σαφές ότι για κάθε νησιωτικό σύστηµα ηλεκτρικής ενέργειας, διαµορφώνονται διαφορετικές τιµές ενέργειας και ισχύος µε τις οποίες τιµολογούνται οι ΥΒΣ που συνδέονται στο σύστηµα αυτό, και µάλιστα παρατηρούνται σηµαντικές διαφοροποιήσεις των τιµών µεταξύ των νησιωτικών συστηµάτων.

3. Πολιτική διαχείρισης των ΥΒΣ

Με βάση τις αρχές που τίθενται από το ισχύον θεσµικό πλαίσιο, καθώς και τις προτάσεις για τον Κώδικα Διαχείρισης ΜΔΝ (ΚΔΜΔΝ) της ΔΕΗ ΑΕ (ως Διαχειριστής ΜΔΝ) και της ΡΑΕ, έχει πλέον διαµορφωθεί µια πολιτική διαχείρισης των ΥΒΣ στα ΜΔΝ, η οποία περιλαµβάνει τα ακόλουθα βήµατα: Εφαρµόζεται ηµερήσιος ενεργειακός προγραµµατισµός για το σύστηµα του νησιού, δηλαδή προγραµµατισµός της ένταξης και λειτουργίας των ελεγχόµενων µονάδων παραγωγής σε 24ωρη βάση. Ο παραγωγός ΥΒΣ υποβάλλει στον Διαχειριστή του ΜΔΝ προσφορά συνολικής έγχυσης ενέργειας σε 24ωρη βάση, βάσει αποθεµάτων στο σύστηµα αποθήκευσης του σταθµού ή και πρόβλεψης της αναµενόµενης παραγωγής των µονάδων ΑΠΕ του. Ο Διαχειριστής ΜΔΝ προσαρµόζει την προσφορά στην κα-

µπύλη φορτίου, µε βασικό στόχο την κάλυψη της αιχµής, και καταρτίζει το ωριαίο πρόγραµµα των ελεγχόµενων µονάδων του ΥΒΣ (Σχήµα 1). Οι ελεγχόµενες µονάδες του ΥΒΣ (π.χ. υδροστρόβιλοι) υποκαθιστούν συµβατικές θερµικές µονάδες και άρα υποχρεούνται να παρέχουν επικουρικές υπηρεσίες αντίστοιχες µε αυτές των υποκαθιστώµενων µονάδων. Αυτό αφορά τη συµµετοχή τους στη ρύθµιση τάσης και συχνότητας, τόσο πρωτεύουσα όσο και δευτερεύουσα, καθώς και την παροχή στρεφόµενης εφεδρείας, ιδίως αρνητικής («κάτω εφεδρείας») για την απορρόφηση αιολικής παραγωγής από σταθµούς εκτός του ΥΒΣ. Πρακτική συνέπεια της απαίτησης αυτής είναι ότι οι µονάδες του ΥΒΣ µπορεί να προγραµµατίζονται για κάποια ισχύ, αλλά στη φάση της λειτουργίας να αποδίδουν µικρότερη (κατόπιν εντολής του Διαχειριστή), προκειµένου να απορροφηθεί αιολική παραγωγή, ή εν γένει µη ελεγχόµενη παραγωγή ΑΠΕ, από το σύστηµα του νησιού. Ο Διαχειριστής ΜΔΝ απαιτεί εγγυηµένη παροχή από τον ΥΒΣ µόνο σε περιόδους υψηλού φορτίου για κάλυψη πιθανού ελλείµµατος συµβατικής παραγωγής και όχι σε ηµερήσια βάση, προκειµένου να αποφευχθεί η εκτεταµένη απορρόφηση ενέργειας από το δίκτυο. Εφόσον έχει ζητηθεί από τον Διαχειριστή ΜΔΝ εγγυηµένη παροχή και η ήδη διαθέσιµη ενέργεια στα συστήµατα αποθήκευσης του ΥΒΣ δεν επαρκεί, ο υβριδικός παραγωγός υποβάλλει δήλωση φορτίου για την αναγκαία συµπλήρωση του συστήµατος αποθήκευσης. Με τον τρόπο αυτό, η άντληση από δίκτυο είναι αποδεκτή µόνο για διασφάλιση της εγγυηµένης παροχής (Σχήµα 2). Ο Διαχειριστής ΜΔΝ κατανέµει τη δήλωση φορτίου στη νυχτερινή κοιλάδα, καταρτίζοντας το ωριαίο πρόγραµµα άντλησης από το δίκτυο του ΥΒΣ.

Σχήµα 1. Τυπική κατανοµή της προσφοράς ενέργειας ΥΒΣ από τον Διαχειριστή ΜΔΝ στην αιχµή της ηµερήσιας καµπύλης φορτίου.

Σχήµα 2. Αποθήκευση ενέργειας από το δίκτυο στην κοιλάδα της καµπύλης φορτίου για διασφάλιση της εγγυηµένης παροχής.

Με την πολιτική αυτή επιτυγχάνονται οι παρακάτω βασικοί στόχοι και επιδιώξεις: Κατά προτεραιότητα, έναντι των συµβατικών µονάδων, απορρόφηση της ενέργειας ΑΠΕ του ΥΒΣ, δεδοµένου ότι ο Διαχειριστής του ΜΔΝ έχει την υποχρέωση κατανοµής της προσφοράς ενέργειας του ΥΒΣ (εφόσον αυτό είναι τεχνικά εφικτό και δεν θίγεται η ασφάλεια λειτουργίας του νησιωτικού συστήµατος). Επιτυγχάνεται η αποτελεσµατική αποκοπή αιχµών της καµπύλης φορτίου, καθώς και η εξοµάλυνση κοιλάδων της, όταν κατανέµεται και φορτίο άντλησης. Ελαχιστοποιούνται οι επιπτώσεις στη λειτουργία των συµβατικών µονάδων, καθώς το πρόγραµµα παραγωγής του ΥΒΣ δεν προκύπτει µε κριτήριο τη βελτιστοποίηση της εσωτερικής λειτουργίας του ΥΒΣ, αλλά στη βάση της βελτιστοποίησης της λειτουργίας του όλου συστήµατος παραγωγής του νησιού. Δεδοµένου επίσης ότι για τις συµβατικές µονάδες προβλέπεται διακριτή τιµολόγηση ισχύος και ενέργειας, η µείωση της λειτουργίας τους (µείωση CF) δεν επιφέρει επιβάρυνση στην οικονοµική βιωσιµότητά τους. Αποτρέπεται η εκτεταµένη κατανάλωση συµβατικού καυσίµου για την ανακύκλωση ενέργειας στα συστήµατα αποθήκευσης του ΥΒΣ, δεδοµένου η άντληση από το δίκτυο είναι αποδεκτή µόνο για εξασφάλιση της εγγυηµένης παροχής, όταν απαιτείται βάσει των αναγκών του συστήµατος. Ελαχιστοποιούνται οι επιπτώσεις στη λειτουργία των υφιστάµενων αιολικών σταθµών (ΣΑΩΛ, συντελεστής χρησιµοποίησης), διότι οι µονάδες ελεγχόµενης παραγωγής των ΥΒΣ συµπεριφέρονται κατά τρόπο αντίστοιχο των υποκαθιστώµενων συµβατικών µονάδων (π.χ. οφείλουν να υποφορτίζονται µέχρι ενός τεχνικού ελαχίστου αντίστοιχου των συµβατικών θερµικών µονάδων). Κατ’ αρχήν υπάρχει αντιστοίχηση µεταξύ της τιµολόγησης της ενέργειας των ΥΒΣ και του κόστους της υποκαθιστώµενης συµβατικής ενέργειας. Παρ’όλα αυτά, στην πραγµατικότητα αναµένονται αυξητικές τάσεις του συνολικού κόστους παραγωγής των νησιών, διότι οι ελεγχόµενες µονάδες των ΥΒΣ θα υποκαθιστούν ενέργεια όχι µόνο των µονάδων αιχµής, αλλά όλων των συµβατικών µονάδων του συστήµατος (περιλαµβανοµένων των µονάδων µέσου φορτίου και βάσης, των οποίων το µεταβλητό κόστος είναι σαφώς χαµηλότερο). Σε κάθε περίπτωση, η υιοθετηθείσα φιλοσοφία διαχείρισης διευκολύνει την ενσωµάτωση ΥΒΣ σχετικά µεγάλου µεγέθους στα ΜΔΝ (τουλάχιστον από τη σκοπιά των ενεργειακών αποτελεσµάτων και του ωριαίου προγραµµατισµού της λειτουργίας των συστηµάτων αυτών, καθώς τεχνικά ερωτήµατα εξακολουθούν να υφίστανται). Επιπλέον, στις προσφάτως εκδοθείσες Άδειες Παραγωγής ΥΒΣ αιολικού-αντλησιοταµιευτικού τύπου περιλαµβάνονται ειδικοί όροι, οι οποίοι προσδιορίζουν πληρέστερα αρκετά ζητήµατα διαχείρισης και λειτουργίας των ΥΒΣ, όπως τα ακόλουθα: Παρέχεται ρητώς η δυνατότητα υποκατάστασης της προγραµµατισµένης παραγωγής των ελεγχόµενων µονάδων του ΥΒΣ από ενέργεια των µονάδων ΑΠΕ, π.χ. µέσω υδροαιολικής συνεργασίας, εφόσον ικανοποιούνται οι τεχνικές προϋποθέσεις που αναµένεται να θέσει ο υπό εκπόνηση Κώδικας Διαχείρισης ΜΔΝ. Με τον τρόπο αυτό καθίσταται δυνατή η

άµεση έγχυση της παραγωγής των µονάδων ΑΠΕ του ΥΒΣ στο δίκτυο του νησιού, χωρίς η ενέργεια αυτή να ανακυκλώνεται µέσω των συστηµάτων αποθήκευσης, υφιστάµενη τις σχετικές απώλειες. Από την άλλη πλευρά, η πολυπλοκότητα διαχείρισης και ελέγχου του συστήµατος αυξάνεται, ενώ πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι ελεγχόµενες µονάδες του ΥΒΣ µπορούν να αντισταθµίσουν τη µεταβλητότητα (ή ακόµη και την πλήρη απώλεια) της παραγωγής των µονάδων ΑΠΕ. Στην περίπτωση αυτή προβλέπεται ειδική αυξηµένη τιµολόγηση για την ενέργεια ΑΠΕ που υποκαθιστά ελεγχόµενη παραγωγή, ίση µε το µέσο όρο του ισχύοντος γενικού τιµολογίου ΑΠΕ στα νησιά και της τιµολόγησης της ενέργειας των µονάδων ελεγχόµενης παραγωγής, όπως αναλύθηκε ανωτέρω. Τίθεται απαίτηση για µέγεθος αποθήκης επαρκές για την παροχή της εγγυηµένης ισχύος του ΥΒΣ για τουλάχιστον 8ωρη διάρκεια. Επίσης ορίζεται ότι ο ΥΒΣ οφείλει να τηρεί ενεργειακό απόθεµα ασφαλείας στην αποθήκη του ίσο µε το 25% της εγγυηµένης παροχής του (πρακτικώς ενέργεια επαρκή για λειτουργία υπό την εγγυηµένη ισχύ για διάστηµα 2 ωρών). Αναφέρεται ρητώς η υποχρέωση παροχής επικουρικών υπηρεσιών στο σύστηµα του νησιού, σύµφωνα µε τα οριζόµενα στον ΚΔΜΔΝ. Στο πλαίσιο αυτό, προβλέπεται η δυνατότητα υποφόρτισης των ελεγχόµενων µονάδων του ΥΒΣ µέχρι µια ελάχιστη ισχύ (αντίστοιχη του τεχνικού ελαχίστου των υποκαθιστώµενων συµβατικών µονάδων), αφού προηγουµένως εξαντληθούν τα περιθώρια υποφόρτισης των συµβατικών µονάδων. Η πρόβλεψη αυτή καθιερώνει στην ουσία προτεραιότητες φόρτισης και κατανοµής της εφεδρείας µεταξύ των ελεγχόµενων µονάδων του ΥΒΣ και των συµβατικών µονάδων του νησιού. Προβλέπεται κατ ‘ αρχήν η δυνατότητα αποθήκευσης ενέργειας άλλων σταθµών ΑΠΕ, εκτός του ΥΒΣ, κατ’ εντολή του Διαχειριστή. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν ακόµη σοβαρά ερωτηµατικά για την εφαρµογή µιας τέτοιας δυνατότητας στην πράξη, τα οποία αφορούν τη µέτρηση και τιµολόγηση των σχετικών ενεργειών, καθώς και τη διαχείριση και παρακολούθηση της λειτουργίας του συστήµατος.

4. Επενδυτικό ενδιαφέρον

Οι εκδοθείσες από τη ΡΑΕ Άδειες Παραγωγής για ΥΒΣ µέχρι τον 9/2011 συνοψίζονται στον Πίνακα 1 και αφορούν αποκλειστικά ΥΒΣ µε αιολικά και συστήµατα αντλησιοταµίευσης. Οι αιτήσεις για Άδειες Παραγωγής που βρίσκονται σε φάση αξιολόγησης από τη ΡΑΕ (9/2011) συνοψίζονται στον Πίνακα 2 και περιλαµβάνουν επιπλέον κάποιες περιπτώσεις σταθµών µε αιολικά και µπαταρίες τύπου NaS, καθώς και µία πρόταση για ΥΒΣ µε συνδυασµό αιολικών και Φ/Β. Το κύριο ενδιαφέρον εντοπίζεται στην Κρήτη. Στην περίπτωση του υβριδικού έργου της Ικαρίας, τα στοιχεία του Πίνακα 1 προέρχονται από την Ενιαία Άδεια Παραγωγής της ΔΕΗ για τα ΜΔΝ και αποκλίνουν ελαφρώς από τα τελικά µεγέθη του υπό υλοποίηση σταθµού. Το ενδιαφέρον για την υλοποίηση ΥΒΣ και οι αναµενόµενες οικονοµικές αποδόσεις των σχετικών επενδύσεων εξαρτώνται άµεσα από την ισχύουσα τιµολόγηση της ενέργειας (κατά βάση των µονάδων ελεγχόµενης παραγωγής) και την αποζηµίωση διαθεσιµότητας ισχύος. Οι σχετικές τιµολογήσεις εκδίδονται µε αποφάσεις της ΡΑΕ ανά νησί και αφορούν το σύνολο των ΥΒΣ

Πίνακας 1. Χορηγηθείσες Άδειες Παραγωγής ΥΒΣ σε ΜΔΝ (9/2011).

Πίνακας 2. Αιτήσεις για χορήγηση Άδειας Παραγωγής ΥΒΣ σε ΜΔΝ (9/2011). του συγκεκριµένου συστήµατος. Μέχρι τον χρόνο συγγραφής του άρθρου αυτού, είχαν εκδοθεί σχετικές αποφάσεις για την Κρήτη, τη Λέσβο και την Ικαρία. Οι τιµές που ορίστηκαν παρατίθενται στον Πίνακα 3. Επί της ουσίας, υψηλές τιµές ενέργειας υφίστανται σε νησιά όπου λειτουργούν µονάδες αιχµής µε καύσιµο το ελαφρύ πετρέλαιο (ντήζελ), ενώ όπου το συµβατικό σύστηµα παραγωγής καταναλώνει σχεδόν µόνο µαζούτ (Λέσβος) οι τιµολογήσεις είναι πολύ χαµηλότερες. Διαπιστώνεται δηλαδή ότι, βάσει του υφιστάµενου θεσµικού πλαισίου, η εφαρµοζόµενη τιµολόγηση δεν προκύπτει µε κριτήριο τη βιωσιµότητα των επενδύσεων, αλλά αντανακλά απλώς το µεταβλητό κόστος των θερµικών µονάδων αιχµής των νησιών.

Πίνακας 3. Ισχύουσες τιµολογήσεις ενέργειας και διαθεσιµότητας ισχύος ΥΒΣ σε ΜΔΝ, µε βάση τις µέχρι σήµερα εκδοθείσες σχετικές αποφάσεις της ΡΑΕ.

5. Αποτελέσµατα από την ένταξη ΥΒΣ στα συστήµατα ΜΔΝ 5.1 ΥΒΣ στην Κρήτη

Σχήµα 3. Τυπική λειτουργία του συστήµατος της Κρήτης χωρίς και µε ΥΒΣ εγγυηµένης ισχύος 50 MW (έτος 2015, µε 220 MW αιολικών και 102 MW Φ/Β σταθµών).

Μέχρι σήµερα δεν έχει ακόµη λειτουργήσει ΥΒΣ σε ΜΔΝ, τόσο στην Ελλάδα, όσο και διεθνώς. Συνεπώς, οι όποιες εκτιµήσεις αναφορικά µε την αποδοτικότητα και τις επιπτώσεις από την ένταξη τέτοιων έργων αναγκαστικά βασίζονται σε µελέτες και όχι σε απολογιστικά στοιχεία. Στο Σχήµα 3 εικονίζονται αποτελέσµατα από την προσοµοίωση της λειτουργίας του συστήµατος της Κρήτης, για ένα τυπικό διάστηµα 16 ηµερών του έτους 2015. Το διάγραµµα απεικονίζει την κάλυψη του φορτίου από τις διάφορες θερµικές µονάδες, από τους σταθµούς ΑΠΕ του νησιού, χωρίς ΥΒΣ (διάγραµµα (α)) και µε έναν νοητό ΥΒΣ, εγγυηµένης ισχύος 50 MW, µε Α/Π 80 MW και ανεξάρτητο αντλητικό συγκρότηµα εγκατεστηµένης ισχύος 75 MW (διάγραµµα (β)). Παρατηρείται η οµαλή ενσωµάτωση του ΥΒΣ στην ηµερήσια λειτουργία του συστήµατος, µε τους υδροστροβίλους να αποκόπτουν τις αιχµές της καµπύλης φορτίου τις ηµέρες που υπάρχει επαρκές αιολικό δυναµικό στο νησί. Η λειτουργία των θερµικών µονάδων παραµένει µάλλον ανεπηρέαστη, µε εξαίρεση τον περιορισµό των αιχµών της παραγωγής τους. Το πλέον βασικό ερώτηµα αναφορικά µε τους ΥΒΣ είναι το κατά πόσο οδηγούν σε σηµαντική αύξηση της διείσδυσης ΑΠΕ, χωρίς να επιβαρύνουν δυσανάλογα το κόστος λειτουργίας των νησιωτικών συστηµάτων. Για την περίπτωση της Κρήτης του έτους 2015, αποτελέσµατα σχετικής ανάλυσης παρουσιάζονται στον Πίνακα 4, σε ό,τι αφορά τη συµµετοχή των διαφόρων τεχνολογιών στην κάλυψη της ζήτησης και την επίπτωση στο µέσο µεταβλητό κόστος παραγωγής του νησιού. Διαπιστώνεται ότι ο εξεταζόµενος ΥΒΣ εγγυηµένης ισχύος 50 MW και εγκατεστηµένης αιολικής ισχύος 80 MW συνεισφέρει κατά σχεδόν 5% στην κάλυψη της ενέργειας του φορτίου, αυξάνοντας τη συνολική διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο του νησιού από 20.5% σε 25.5%. Το µέσο µεταβλητό κόστος παραγωγής του νησιού (συνεκτιµώντας το αντίστοιχο κόστος των θερµικών µονάδων, τα δικαιώµατα εκποµπής CO2 και τις αποζηµιώσεις των σταθµών ΑΠΕ και του ΥΒΣ, περιλαµβανοµένου του σκέλους ισχύος) αυξάνεται κατά περίπου 5%. Βεβαίως, η θεώρηση ΥΒΣ µεγάλης ισχύος, σε συνδυασµό µε την αύξηση της εγκατεστηµένης ισχύος των λοιπών τεχνολογιών ΑΠΕ, αναµένεται να θέσει ζητήµατα δυνατότητας ενσωµάτωσης και να δηµιουργήσει πιο σύνθετες καταστάσεις. Στο Σχήµα 4 εικονίζεται η εβδοµαδιαία λειτουργία της Κρήτης το 2015, µε εγκατεστηµένη ισχύ Α/Π 250 MW, Φ/Β 102 MW, ηλιοθερµικούς σταθµούς 50 MW και ΥΒΣ συνολικής εγγυηµένης ισχύος 155 MW. Παρατηρείται ότι σε περιόδους υψηλού αιολικού δυναµικού (πρώτες ηµέρες της εβδοµάδας), οι συµβατικές µονάδες συµπιέζονται σε παρατεταµένη λειτουργία στο τεχνικό τους ελάχιστο, γεγονός που υποδηλώνει τον έντονο κορεσµό απορρόφησης της ενέργειας ΑΠΕ. Υπό τέτοιες συνθήκες αρχίζει να αναπτύσσεται «ανταγωνισµός» µεταξύ των διαφορετικών τεχνολογιών ΑΠΕ (αιολικά, Φ/Β, Η/Θ, ΥΒΣ), δεδοµένου ότι η προς κάλυψη ηµερήσια ενεργειακή ζήτηση είναι δεδοµένη, κατάσταση η οποία ακόµη δεν έχει διερευνηθεί επαρκώς ώστε να αντιµετωπιστεί ρυθµιστικά. 5.2 Το υβριδικό έργο της Ικαρίας Αυτή τη στιγµή βρίσκεται στη φάση της κατασκευής ο πρώτος ΥΒΣ στην Ελλάδα (και πιθανότατα διεθνώς), στην Ικαρία, από τη ΔΕΗ Ανανεώσιµες Α.Ε. Πρόκειται για ένα σύνθετο έργο, το οποίο αξιοποιεί ταυτόχρονα διαθέσιµο υδροηλεκτρικό δυνα-

Σχήµα 4. Τυπική εβδοµαδιαία λειτουργία του συστήµατος της Κρήτης µε υψηλή εγκατεστηµένη ισχύ σταθµών ΑΠΕ και ΥΒΣ (έτος 2015, µε Α/Π 250 MW, Φ/Β 102 MW, ηλιοθερµικούς σταθµούς 50 MW και ΥΒΣ εγγυηµένης ισχύος 155 MW). µικό (µε λειτουργία ΜΥΗΣ) και αιολική ενέργεια από ένα νέο Α/Π ισχύος 2.7 MW, µέσω λειτουργίας αντλησιοταµίευσης. Η συνολική εγκατεστηµένη ισχύς υδροστροβίλων ανέρχεται σε 4.1 MW, ενώ η αιχµή του νησιού όταν ο σταθµός τεθεί σε λειτουργία αναµένεται να προσεγγίσει τα 9 MW. Η εικόνα του συστήµατος παραγωγής της Ικαρίας µετά την ενσωµάτωση του υβριδικού έργου εικονίζεται εποπτικά στο διάγραµµα του Σχήµατος 5. Τα αναµενόµενα ενεργειακά αποτελέσµατα από τη λειτουργία του έργου παρουσιάζονται στο Σχήµα 6. Διαπιστώνεται ότι το έργο είναι σε θέση να αυξήσει τη διείσδυση ΑΠΕ στο ισοζύγιο του νησιού κατά περισσότερο από 35% (σε επίπεδα άνω του 50% συνολικά), ανάλογα µε τις επικρατούσες υδρολογικές συνθήκες. Η συνεισφορά αυτή είναι ιδιαίτερα υψηλή και οφείλεται αφενός στον σύνθετο χαρακτήρα του έργου, το οποίο αξιοποιεί ένα αρκετά υψηλό υδρολογικό δυναµικό, επιπλέον της αιολικής παραγωγής, αλλά και στο µεγάλο αναλογικά µέγεθός του σε σχέση µε τη ζήτηση του νησιού. Οπωσδήποτε, τέτοιες διεισδύσεις δεν αναµένεται να επιτευχθούν στο άµεσο µέλλον σε µεγαλύτερα νησιωτικά συστήµατα, ενώ και στην περίπτωση της Ικαρίας θα πρέπει να επιλυθούν σειρά τεχνικών ζητηµάτων. Περισσότερες πληροφορίες για το έργο της Ικαρίας είναι διαθέσιµες στις εργασίες της βιβλιογραφίας (Ενότητα 8).

6. Ανοικτά ζητήµατα

Την τελευταία 5ετία έχει γίνει στη χώρα µας σηµαντική πρόοδος στη διερεύνηση των ζητηµάτων των ΥΒΣ, τα οποία βρίσκονται στην αιχµή του διεθνούς ενδιαφέροντος, και έχει αναπτυχθεί το κατάλληλο πλαίσιο για την ενθάρρυνση των επενδύσεων αυτών. Παρ’ όλα αυτά, παραµένουν ακόµη ανοικτά σηµαντικά ζητήµατα, όπως αυτά που ακροθιγώς αναφέρονται στη συνέχεια, και τα οποία είναι επιτακτικό να αντιµετωπιστούν στο πλαίσιο του υπό εκπόνηση ΚΔΜΔΝ και των πρότυπων Συµβάσεων Αγοραπωλησίας Ηλεκτρικής Ενέργειας των ΥΒΣ, ενώ δεν αποκλείονται ορισµένες βελτιώσεις µε νοµοθετικές παρεµβάσεις. Τεχνικά ζητήµατα που αφορούν στη συνεργασία µεταξύ των µονάδων ΑΠΕ των ΥΒΣ και των µονάδων αποθήκευσης (παρακολούθηση ισχύος, συντονισµός, έλεγχος, προστασία), καθώς και µεταξύ των µονάδων ΑΠΕ και των µονάδων ελεγχόµενης παραγωγής του ΥΒΣ σε καταστάσεις υδροαιολικής συνεργασίας.

Σχήµα 5. Ενδεικτική απεικόνιση του ενεργειακού ισοζυγίου στο ηλεκτρικό σύστηµα της Ικαρίας, µετά την ενσωµάτωση του υπό κατασκευή υβριδικού έργου. κρισης, συνεργασία µε τις λοιπές ελεγχόµενες µονάδες και τα Κέντρα Ελέγχου Ενέργειας των νησιών. Κυρώσεις σε περίπτωση αδυναµίας ικανοποίησης των προσφορών ενέργειας ή της ζητηθείσας εγγυηµένης παροχής από πλευράς των ΥΒΣ, αλλά και του Διαχειριστή σε περίπτωση αθέτησης των υποχρεώσεών του έναντι των ΥΒΣ. Σειρά τεχνικών και διαχειριστικών θεµάτων (διαµόρφωση των υποσταθµών διασύνδεσης, συστήµατα SCADA των ΥΒΣ και επικοινωνία τους µε τα Κέντρα Σχήµα 6. Αναµενόµενη µελλοντική συνεισφορά του υβριδικού έργου της Ικαρίας και των Ελέγχου Ενέργειας των νησιών, τρόπος λοιπών σταθµών παραγωγής στο ενεργειακό ισοζύγιο του νησιού. µέτρησης-τιµολόγησης, τεχνικά ελάχιστα Διευκρίνιση θεµάτων που αφορούν τον τρόπο κατάρτισης των ελεγχόµενων µονάδων κ.ά.), τα οποία θα διευκρινιτων προσφορών ενέργειας που υποβάλλουν οι ΥΒΣ στον Δισθούν στον Κώδικα ΔΜΔΝ και στις Συµβάσεις Σύνδεσης & αχειριστή, όπως ο βαθµός συνεκτίµησης της πρόβλεψης παΠώλησης των ΥΒΣ. ραγωγής των µονάδων ΑΠΕ την επόµενη ηµέρα κατανοµής Πλαίσιο για την εκµετάλλευση από τους ΥΒΣ της απορρικαι ο βαθµός αξιοπιστίας αυτής, καθώς και το ενδεχόµενο πτόµενης ενέργειας των λοιπών σταθµών ΑΠΕ των νησιών αναθεώρησης των προσφορών εντός της ηµέρας κατανοµής (παρακολούθηση/διαχείριση σταθµών και συστήµατος, τιµοκαι ο επαναπρογραµµατισµός της λειτουργίας του συστήµαλόγηση, τρόπος µέτρησης και διαχωρισµού των ενεργειών). τος. Το δεύτερο είναι ιδιαίτερα σηµαντικό, καθώς επιτρέπει Ιεράρχηση προτεραιοτήτων ένταξης και απορρόφησης για τις τη σηµαντική µείωση των αβεβαιοτήτων των προσφορών, διαφορετικές τεχνολογίες υβριδικών σταθµών και σταθµών αλλά θα καθιστούσε διαχειριστικά πιο σύνθετο τον προγραµΑΠΕ, ζήτηµα σηµαντικό σε συνθήκες συνωστισµού λόγω µατισµό της λειτουργίας του συστήµατος. πολύ υψηλής διείσδυσης ΑΠΕ διαφόρων τεχνολογιών. Ο βαθµός στον οποίο θα ζητείται η παροχή επικουρικών Όρια διείσδυσης ΥΒΣ στα νησιά (αποδεκτή εγκατεστηµένη υπηρεσιών από τις µονάδες ελεγχόµενης παραγωγής, τις ισχύς, ενδεχοµένως µε διαφοροποιήσεις ανά τεχνολογία), µονάδες αποθήκευσης και τις µονάδες ΑΠΕ των ΥΒΣ: Είδος σε συσχέτιση και µε την εγκατεστηµένη/αδειοδοτηµένη ισχύ επικουρικών υπηρεσιών (πρωτεύουσα & δευτερεύουσα άλλων σταθµών ΑΠΕ. Τα όρια συναρτώνται τόσο µε ενεργειεφεδρεία, ρύθµιση συχνότητας και τάσης, LVRT και δυναµιακά και οικονοµικά θέµατα (βιωσιµότητα έργων, επίπτωση κές απαιτήσεις), ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά απόσε άλλους σταθµούς ΑΠΕ και στο κόστος παραγωγής των

νησιών), όσο και µε τεχνικά θέµατα (δυναµική συµπεριφορά, έλεγχος, προστασία των µονάδων και των συστηµάτων) που απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση. Αρχές τιµολόγησης ενέργειας: Η σύνδεση των τιµολογήσεων ενέργειας των ΥΒΣ µε το µεταβλητό κόστος παραγωγής των συµβατικών µονάδων νησιών εξυπηρετεί την αποφυγή µεγάλων αυξήσεων του κόστους παραγωγής των νησιών, αλλά από την άλλη πλευρά, κατά περίπτωση, µπορεί να µην διασφαλίζει τη βιωσιµότητα των επενδύσεων, δηµιουργεί πολύ µεγάλες διαφοροποιήσεις στην οικονοµική αποδοτικότητα παρεµφερών έργων και, σε περιπτώσεις πολύ µεγάλης δισύσδυσης τέτοιων σταθµών, ενδεχοµένως δεν ανταποκρίνεται στις πραγµατικές ανάγκες των νησιών. Είναι εξεταστέα η σκοπιµότητα υιοθέτησης λογικών Feed-in Tariff ή άλλων ισοδύναµων εγγυήσεων για τη διασφάλιση της βιωσιµότητας και της ισότιµης µεταχείρισης των επενδύσεων, µε αναθεώρηση του σηµερινού νοµικού πλαισίου. Στο ενδεχόµενο διασύνδεσης των νησιών µε το ηπειρωτικό Σύστηµα, οι συµβάσεις των ΥΒΣ προβλέπεται ότι παραµένουν σε ισχύ µέχρι τη λήξη της 20ετούς περιόδου διάρκειάς τους. Παρ’ όλα αυτά, ο τρόπος λειτουργίας των σταθµών είναι απόλυτα προσαρµοσµένος στις ιδιαιτερότητες των ΜΔΝ και η συνέχιση της λειτουργίας τους υπό το ίδιο καθεστώς µετά από ενδεχόµενη διασύνδεση δεν συνιστά ορθολογική επιλογή. Είναι εξεταστέα η δυνατότητα αξιοποίησης των εγκατεστηµένων ΥΒΣ ενός νησιού κατά τρόπο συµβατό µε τις ανάγκες του Συστήµατος, χωρίς βεβαίως να αναιρείται η οικονοµικότητα των έργων, καθώς και άλλες εναλλακτικές δυνατότητες (στήριξη τοπικού δικτύου, περιορισµός συµφόρησης διασύνδεσης, περαιτέρω αύξηση εγκατεστηµένης ισχύος µονάδων ΑΠΕ κλπ.). Περιβαλλοντικά θέµατα: Η δηµιουργία σύνθετων υδραυλικών έργων, τα οποία θα χρησιµοποιούν µεγάλες ποσότητες υδάτων ως «εργαζόµενο µέσο» αναπόφευκτα εγείρει ερωτήµατα αλλά και µπορεί να δώσει άλλες προοπτικές, όταν αντιµετωπίζεται σε συσχέτιση µε τα γνωστά προβλήµατα λειψυδρίας των νησιών. Η διαθεσιµότητα υδάτων για αντλησιοταµίευση απαιτεί ιδιαίτερη µελέτη και πρέπει να αντιµετωπιστεί κατά τρόπο ώστε να δηµιουργούνται συνέργειες µε τις άλλες εναλλακτικές χρήσεις του νερού, λαµβανοµένων υπόψη και των δυνατοτήτων παραγωγής πόσιµου νερού ή νερού άλλης χρήσης µε αφαλάτωση.

7. Συµπεράσµατα

Με βάση την υφιστάµενη γνώση που έχει µέχρι σήµερα συσσωρευθεί από την ανάλυση των ζητηµάτων των ΥΒΣ στα ΜΔΝ, και παρά τα σηµαντικά ερωτήµατα που παραµένουν ανοικτά, είναι ήδη δυνατό να απαντηθούν ορισµένα από τα βασικά ερωτήµατα που τίθενται και καθορίζουν την προοπτική ανάπτυξης των τεχνολογίων αποθήκευσης στα ελληνικά νησιά: Οι ΥΒΣ είναι αποδοτικές επενδύσεις; Ναι, ιδίως σε νησιά µε ακριβές µονάδες αιχµής (µε καύσιµο diesel). ΥΒΣ µε αιολικά πάρκα και αντλησιοταµίευση µπορεί να εµφανίζουν Εσωτερικούς Βαθµούς Απόδοσης (IRR) ιδίων κεφαλαίων υψηλότερους από 20%. Προκύπτει σηµαντικό ενεργειακό όφελος για τα ΜΔΝ; Ναι, η αύξηση της διείσδυσης ΑΠΕ είναι ευθέως ανάλογη

του µεγέθους των ΥΒΣ. Είναι σηµαντικό ότι η πρόσθετη αυτή διείσδυση δεν θα µπορούσε να επιτευχθεί χωρίς την εγκατάσταση αποθήκευσης, λόγω του ήδη υφιστάµενου κορεσµού των συστηµάτων. Πώς επηρεάζεται η λειτουργία των συµβατικών µονάδων παραγωγής; Όχι αξιοσηµείωτα. Η µέση φόρτιση των συµβατικών µονάδων προκύπτει ελαφρώς µειωµένη, λόγω της διαφοροποίησης του τρόπου φόρτισης και της ανακατανοµής της εφεδρείας. Ωστόσο, µειώνεται σηµαντικά ο συντελεστής χρησιµοποίησης των αιχµιακών µονάδων, οι οποίες υποκαθίστανται συστηµατικά από τις ελεγχόµενες µονάδες παραγωγής των ΥΒΣ, χωρίς όµως να µεταβάλλεται η οικονοµικότητά τους. Επηρεάζεται το κόστος παραγωγής των νησιών; Ναι σε κάποιον βαθµό. Όσο µεγαλώνει το µέγεθος των ΥΒΣ αυξάνεται το µεταβλητό κόστος παραγωγής των νησιωτικών συστηµάτων, διότι οι ΥΒΣ υποκαθιστούν ενέργεια, όχι µόνο των αιχµιακών µονάδων, αλλά και των µονάδων µέσου και χαµηλού φορτίου. Αυξήσεις της τάξης του 5-15% (συνεκτιµώντας και την αποζηµίωση ισχύος των ΥΒΣ) είναι αναµενόµενες για εύλογα µεγέθη ΥΒΣ. Επηρεάζονται οι λοιποί σταθµοί ΑΠΕ των νησιών; Δεν υπάρχει καµία επίπτωση στους Φ/Β σταθµούς, στον βαθµό που αυτοί δεν υπόκεινται σε διαχείριση της παραγόµενης ισχύος τους. Οι υφιστάµενοι και αδειοδοτηµένοι αιολικοί σταθµοί επηρεάζονται σε πολύ µικρό βαθµό (πρακτικά αµελητέο). Απαιτούνται περαιτέρω µελέτες για τους Η/Θ, εάν εφαρµοστεί πολιτική διαχείρισης (περιορισµών) της ισχύος τους, στο πλαίσιο προσδιορισµού και των ορίων διαείσδυσης κάθε τεχνολογίας ΑΠΕ, έστω και µε ισχυρή αλληλοσυσχέτισή τους. Βασικά ερωτήµατα που δεν έχουν ακόµη απαντηθεί, αφορούν τη µέγιστη αποδεκτή ισχύ ΥΒΣ ανά νησί, συνεκτιµώντας τα τεχνικά θεµάτα που σχετίζονται µε την ασφάλεια λειτουργίας των νησιωτικών συστηµάτων, το γενικότερο ζήτηµα του µοντέλου τιµολόγησης της ενέργειας των ΥΒΣ, καθώς και την ενδεδειγµένη πρακτική διαχείρισης και αποζηµίωσης των ΥΒΣ µετά από ενδεχόµενη διασύνδεση του ΜΔΝ µε το ηπεριρωτικό Σύστηµα.

8. Βιβλιογραφία

1. «Διερεύνηση Τεχνικών και Οικονoµικών Ζητηµάτων Ένταξης Υβριδικών Σταθµών στα Μη Διασυνδεδεµένα Νησιά», Τελική Έκθεση Ερευνητικού Έργου της ΡΑΕ, ΕΜΠ, Μάρτιος 2008. 2. «Παραµετρική διερεύνηση της Τιµολόγησης Υβριδικών Σταθµών σε Μη Διασυνδεδεµένα Νησιά», Τελική Έκθεση Ερευνητικού Έργου της ΡΑΕ, ΕΠΙΣΕΥ-ΕΜΠ, Οκτώβριος 2010. 3. S. Papaefthymiou, E. Karamanou, S. Papathanassiou, M. Papadopoulos, “A Wind-Hydro-Pumped Storage Station Leading to High RES Penetration in the Autonomous Island System of Ikaria”. IEEE Trans. on Sustainable Energy, Vol.1, No.3, Oct. 2010, pp.163-172. 4. S. Papaefthimiou, E. Karamanou, S. Papathanassiou, M. Papadopoulos, “Operating Policies for Wind-Pumped Storage Hybrid Power Stations in Island Grids”. IET Renewable Power Generation, Vol. 3, Νο. 3, Sept. 2009, pp. 293-307. 5. Σ. Παπαευθυµίου, Ε. Καραµάνου, Σ. Παπαθανασίου, Μ. Παπαδόπουλος, Σ. Ροντήρης, Ι. Δρυµωνίτης, “Αρχές Διαχείρισης Υβριδικών Σταθµών: Εφαρµογή στο Σύστηµα της Ικαρίας”. Πρακτικά Συνόδου «Αθήνα 2009» της Ε.Ε. CIGRE. Αθήνα, Δεκέµβριος 2009. 6. S.A. Papathanassiou, N.G. Boulaxis, “Power limitations and energy yield evaluation for wind farms operating in island systems”. Renewable Energy, Vol. 31, No.4, Apr. 2006, pp. 457-479. 7. N. G. Boulaxis, M. P. Papadopoulos, “Assessment of the contribution of hybrid systems in renewable energy penetration in islands”, Proc. ISAP 2003 Conference, August-September 2003, Lemnos, Greece.

31 Δ. Κανελλόπουλος(*), Ε. Παλαιολούγκα(*), Α. Γιγαντίδου(**) (*)ΔΕΗ-ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ Α.Ε., Διεύθυνση Μετρήσεων Φυσικών Πόρων & Πιστοποίησης (**)ΔΕΗ Α.Ε. Διεύθυνση Διαχείρισης Νήσων, Τοµέας Λειτουργίας Κέντρων Ελέγχου Συστηµάτων Μεταφοράς

Ενεργειακή Αξιολόγηση αιολικών πάρκων µε χρήση του αλγόριθµου WindSim Περίληψη

Η χωροθέτηση ενός νέου αιολικού πάρκου σε περιοχές µε έντονο ανάγλυφο αλλά και η αλληλεπίδρασή του µε υφιστάµενα έργα της περιοχής ενδιαφέροντος, καθιστούν την χρήση µοντέλων όπως είναι οι αλγόριθµοι WindSim, CRES-flowNS, WindFarmer, WindFarm και άλλοι, αναγκαία µελετητικά εργαλεία στη φάση του σχεδιασµού. Ο αλγόριθµος WindSim ο οποίος έχει σχεδιαστεί ειδικά για περιοχές µε δύσκολο ανάγλυφο, είναι ένα πρόγραµµα υπολογιστικής ρευστοµηχανικής (CFD:Computational Fluid Dynamics) το οποίο αρχικά υπολογίζει το αιολικό δυναµικό επιλύοντας τις εξισώσεις Reynolds Average NavierStokes(RANS). Η επίλυση των µη γραµµικών-διαφορικών εξισώσεων µεταφοράς για µάζα, ορµή και ενέργεια καθιστά το πρόγραµµα κατάλληλο για την ακριβή προσοµοίωση του αιολικού δυναµικού και των ενεργειακών υπολογισµών στη συνέχεια. Στην εργασία παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα για οκτώ αιολικά πάρκα που ανήκουν στις εταιρίες ΔΕΗ-ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ Α.Ε., ΡΟΚΑΣ ΑΙΟΛΙΚΗ Α.Ε., ΕΝΤΕΚΑ Α.Ε. και IWECO A.E. και λειτουργούν στο οροπέδιο Ξηρολίµνης-Μητάτου στο Ν. Λασιθίου Κρήτης. Αρχικά γίνεται ο υπολογισµός για την αναµενόµενη παραγωγή µε τη χρήση του αλγορίθµου WindSim και ακολουθεί η σύγκριση µε τα απολογιστικά στοιχεία που συγκεντρώνει ο Διαχειριστής του Συστήµατος Μεταφοράς στην Κρήτη.

• ΑΙΟΛΙΚΟ ΠΑΡΚΟ «ΞΗΡΟΛΙΜΝΗ ΙΙΙ» - ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ Α.Ε. Έτος λειτουργίας: 2007, αρ. α/γ: 5, τύπος α/γ: ENERCON E40, 600 kW, συνολική ισχύς: 3 MW • ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ «ΡΟΚΑΣ ΑΙΟΛΙΚΗ ΚΡΗΤΗ Α.Ε.Β.Ε.» Αιολικό πάρκο 17 ανεµογεννητριών (σε 2 σειρές, 10 & 7 α/γ): Έτος λειτουργίας: 1998, τύπος α/γ: BONUS 600kW Mk IV, συνολική ισχύς: 10.2 MW Αιολικό πάρκο 13 ανεµογεννητριών ( 5 & 8 α/γ): Έτος λειτουργίας: 2003 & 2005, συνολική ισχύς: 7,8 MW • ΑΙΟΛΙΚO ΠΑΡΚO «ENTEKA A.E.» Έτος λειτουργίας: 2003, αρ. α/γ: 3, τύπος α/γ: NEG MICON 900/52, συνολική ισχύς: 2,7 MW • ΑΙΟΛΙΚO ΠΑΡΚO «IWECO Α.Ε.» Έτος λειτουργίας: 2004, αρ. α/γ: 6, τύπος α/γ: VESTASV52(850 kW), συνολική ισχύς: 4,5 MW (περιορισµός ον. Ισχύος α/γ στα 750 kW) Στο σχήµα 1 φαίνονται οι θέσεις των ανεµογεννητριών σε περιβάλλον της google-maps.

1. Στοιχεία Αιολικών Πάρκων

Η ΔΕΗ πρωτοπόρος στις εφαρµογές αιολικής ενέργειας, αξιοποίησε το πλούσιο αιολικό δυναµικό της ανατολικής Κρήτης και ανέδειξε την περιοχή ως ενεργειακό κέντρο ανανεώσιµων πηγών ενέργειας στη Μεγαλόνησο. Ακολούθησαν αρκετές εταιρίες και το ενδιαφέρον για περαιτέρω ανάπτυξη συνεχίζεται. Τα αιολικά πάρκα που συµπεριελήφθησαν στη µελέτη είναι τα ακόλουθα: • ΑΙΟΛΙΚΟ ΠΑΡΚΟ «ΞΗΡΟΛΙΜΝΗ Ι» - ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ Α.Ε. Έτος λειτουργίας: 2000, αρ. α/γ: 8, τύπος α/γ: NEG MICON 600/43, συνολική ισχύς: 4,8 MW • ΑΙΟΛΙΚΟ ΠΑΡΚΟ «ΞΗΡΟΛΙΜΝΗ ΙΙ» - ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ Α.Ε. Έτος λειτουργίας: 2000, αρ. α/γ: 9, τύπος α/γ: NEG MICON 600/43, συνολική ισχύς: 5,4 MW

2. Αιολικό Δυναµικό

Η ΔΕΗ-ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ διαθέτει ένα µεγάλο δίκτυο σταθµών στην περιοχή. Για τη µελέτη επιλέχθηκε ένας ιστός 46 µέτρων. Χρησιµοποιήθηκαν πιστοποιηµένες µετρήσεις για ένα χρόνο

Αιολικά πάρκα

Εκτίµηση παραγωγής µε το WindSim, MWh/έτος

10% µείωση λόγω ελάχιστων φορτίων Κρήτης και διαθεσιµότητας α/γ, MWh

Από µετρητές στα Διορθωµένη εκτίµηση σηµεία των Υ/Σ παραγωγής σύνδεσης, MWh µε το WindSim MWh

% διαφορά

Ξηρολίµνη Ι-ΙΙ-ΙΙΙ

48.590

4.859

42.554,7

43.731

+2,7

ΡΟΚΑΣ

60.266

6.026,6

55.670,4

54.239,4

-2,6

ΕΝΤΕΚΑ

9.194

919,4

8.104,7

8.274,6

IWECO

24.292

2.429,2

15.579,7

21.862,8

+40

Πίνακας 2

ήτοι την περίοδο 14 Οκτωβρίου 2008 µε 13 Οκτωβρίου 2009. Η µέση ετήσια ταχύτητα του ανέµου ήταν 8,8 m/s στο ύψος των 46 m AGL. Οι επικρατέστερες διευθύνσεις του ανέµου ήταν η WNW & NW. Στο σχήµα 2 παρουσιάζεται το ρόδο της περιοχής και η καµπύλη WEIBULL.

3. Εφαρµογή του αλγορίθµου WindSim

Βασικό στοιχείο στη χρήση του αλγορίθµου είναι η εισαγωγή της τοπογραφίας από ψηφιακό αρχείο της ΓΥΣ. Στο σχήµα 3 φαίνεται η µορφολογία της ευρύτερης περιοχής καθώς και οι θέσεις των µηχανών. Η κλίµακα στο αριστερό τµήµα του σχήµατος δείχνει το υψόµετρο σε m ASL. Ο µεγαλύτερος αριθµός των ανεµογεννητριών βρίσκεται στο οροπέδιο της Ξηρολίµνης ενώ 6 ανεµογεννήτριες βρίσκονται δυτικά σε κορυφογραµµή µε µεγαλύτερο υψόµετρο.

3.1 Βασικά στοιχεία επίλυσης των εξισώσεων RANS.

• Διαστάσεις περιοχής µελέτης 20km X 15km. • Τραχύτητα εδάφους: 0.03 m • 40 κελιά στον άξονα z, ( τα πρώτα 6 ύψη: 10, 35, 68, 109, 159, 216 m AGL) • Πλέγµα(grid) 150 m x 150m. • Συνολικός αριθµός κελιών που χρησιµοποιήθηκαν : 537.320 • Χρήση απλών solvers (standard k-e, coupled)

3.2 Ενεργειακοί υπολογισµοί Για τους ενεργειακούς υπολογισµούς χρησιµοποιήθηκαν η καµπύλη ισχύος του κάθε κατασκευαστή (power curve, PC) καθώς και η καµπύλη ώθησης (thrust coefficient, ct) για τις ανεµογεννήτριες NEG-MICON, ENERCON, BONUS και VESTAS.

Αιολικό πάρκο

Τεχνολογία α/γ

Εκτίµηση παραγωγής µε το Windsim, MWh/ έτος

Ξηρολίµνη Ι

NEG-MICON

16.664

Ξηρολίµνη ΙΙ

NEG-MICON

20.885

Ξηρολίµνη ΙΙΙ

ENERCON

11.041

ΡΟΚΑΣ

BONUS

60.266

ΕΝΤΕΚΑ

NEG-MICON

9.194

VESTAS

24.292

IWECO Πίνακας 1

εγκατεστηµένη ισχύ κάθε ΑΠ ώρες ) κρατούνται σε αρχεία σε µέσες ωριαίες τιµές. Στο σχήµα 4 φαίνονται οι απεσταλµένες από τη ΔΕΗ ανηγµένες ώρες λειτουργίας για ένα χρόνο στο αιολικό πάρκο Ξηρολίµνη ΙΙΙ που για το 12µηνο της µελέτης ήταν 7.945 ώρες. Ο µέσος όρος των τιµών set point για κάθε ώρα του 24ώρου φαίνεται στο σχήµα 5. Οι τιµές του set point είναι χαµηλές τις µεταµεσονύκτιες ώρες όταν στο νησί υπάρχουν τα ελάχιστα φορτία και ως εκ τούτου απαιτεί περιορισµό της απορροφηµένης ισχύος από το σύνολο των αιολικών πάρκων στην Κρήτη. Από την 10η πρωινή έως και τα µεσάνυκτα, το σύστηµα µπορεί να απορροφήσει το σύνολο σχεδόν της διαθέσιµης αιολικής παραγωγής. Οι περικοπές αυτές, που είναι της τάξης του 8% όλων των ωρών του έτους, λαµβάνονται υπόψη στη µελέτη. Επιπρόσθετα από την ανάλυση των στοιχείων των αιολικών πάρκων προέκυψε ότι για τη δωδεκάµηνη περίοδο που εξετάστηκε τα αιολικά πάρκα στο σύνολό τους είχαν υψηλή διαθεσιµότητα που ξεπερνούσε το 97-98%.

Οι τιµές της παραγωγής αφορούν τη χρονική περίοδο 14 Οκτωβρίου 2008 µε 13 Οκτωβρίου 2009 και λαµβάνουν υπόψη τις απώλειες λόγω γειτνίασης άλλων µηχανών (wake shadow) µόνο. Τα ανωτέρω στοιχεία θεωρούν ότι δεν υπάρχουν διακοπές για οποιαδήποτε λόγο και η διαθεσιµότητα είναι 100%.

4. Σύγκριση µε τα απολογιστικά στοιχεία της ΔΕΗ για την παραγωγή των αιολικών Πάρκων.

Τα αιολικά πάρκα πρωτοεµφανίστηκαν στο Ηλεκτρικό Σύστηµα της Κρήτης το 1996. Στο Κέντρο Κατανοµής Φορτίου της Κρήτης έχει αναπτυχθεί ένα σύνολο προγραµµάτων Διαχείρισης των Α/Π. Ένα κοινό πρωτόκολλο επικοινωνίας έχει προδιαγραφεί και µοιράζεται προς υλοποίηση σε κάθε νέο Α/Π. Με βάση αυτό το πρωτόκολλο όλα τα Α/Π συνδέονται και ανταλλάσσουν συνεχώς σε πραγµατικό χρόνο (real time) πληροφορίες µε τον Κεντρικό Υπολογιστή του Συστήµατος Ελέγχου Ενέργειας της Κρήτης. Με βάση τις ανάγκες του Συστήµατος, συγκεκριµένες εντολές µέγιστου επιτρεπόµενου φορτίου αποστέλλονται κάθε πέντε λεπτά της ώρας προς υλοποίηση προς κάθε ένα Α/Π ανάλογα µε την εγκατεστηµένη του ισχύ. Τα προγράµµατα λειτουργούν µε επιτυχία από το 1998 επιτρέποντας τη µέγιστη δυνατή αξιοποίηση της Αιολικής Παραγωγής. Ένα Σύστηµα Πρόβλεψης Αιολικής Παραγωγής έχει αναπτυχθεί παράλληλα, για την ορθότερη και οικονοµικότερη εκµετάλλευση του Συστήµατος Παραγωγής και Μεταφοράς του νησιού. Το πρόγραµµα διαχείρισης Αιολικών Πάρκων κάθε 20 sec βλέπει το φορτίο Συστήµατος και ελέγχει: • Τη διαφορά του φορτίου µείον τα συνολικά τεχνικά ελάχιστα των µονάδων που βρίσκονται εκείνη τη στιγµή σε λειτουργία. • Την εγκατεστηµένη ισχύ όλων των Α/Π. • Τον επιτρεπόµενο συντελεστή διείσδυσης επί το φορτίο του Συστήµατος. Αυτός είναι το επιτρεπόµενο κάθε στιγµή από τη ΔΕΗ ποσοστό διείσδυσης ενέργειας από Ανανεώσιµες Πηγές και το οποίο µε βάση την εµπειρία καθορίστηκε να µην είναι µεγαλύτερο του 40%. Σε περιπτώσεις κακοκαιρίας, ή στη διάρκεια της νύχτας, ή σε περιπτώσεις µεγάλης αυξοµείωσης της ταχύτητας του ανέµου, τίθεται από τους χειριστές µέχρι 5%. • Η µικρότερη τιµή από τα παραπάνω είναι η Μέγιστη Αιολική Ισχύς που επιτρέπει το πρόγραµµα να απορροφηθεί τη δεδοµένη στιγµή (Ρε). Προκειµένου να γίνεται ισότιµα σε όλα τα Α/Π η κατανοµή της

5. Συµπερασµατικά

επιτρεποµένης ισχύος αυτή µοιράζεται σε κάθε Α/Π ανάλογα µε την εγκατεστηµένη του ισχύ δηλαδή: ΡΑΠ =Ρε *(ΡΕΑΠ/ΡΣΑΠ) Όπου: ΡΑΠ = Μέγιστη Επιτρεπόµενη στιγµιαία ανώτερη τιµή ισχύος ενός Α/Π (set-point) Ρε = Μέγιστη Επιτρεπόµενη στιγµιαία ανώτερη τιµή ισχύος όλων των Α/Π ΡΕΑΠ =Εγκατεστηµένη Ισχύς του εν λόγω Α/Π ΡΣΑΠ = Εγκατεστηµένη Ισχύς όλων των Α/Π της Κρήτης Κάθε 5 λεπτά ο Κεντρικός Υπολογιστής αφού υπολογίσει τα set-point κάθε Α/Π τα αποστέλλει µέσω µισθωµένων ευθειών ή δορυφορικής επικοινωνίας ή µέσω των RTU στους servers των ΑΠ. Οι καταγραφές από όλες τις εντολές (σε ανηγµένες στην

Στον Πίνακα 1 παρουσιάζονται τα ακόλουθα στοιχεία. Η δεύτερη στήλη περιλαµβάνει την ενεργειακή εκτίµηση του αλγορίθµου WindSim για 100% διαθεσιµότητα µηχανών και 100% απορρόφηση της παραγόµενης ενέργειας. Για τον ενεργειακό υπολογισµό χρησιµοποιήθηκαν οι πιστοποιηµένες µετρήσεις του ανέµου την περίοδο 14 Οκτωβρίου 2008 µε 13 Οκτωβρίου 2009. Η τρίτη στήλη παρουσιάζει τη µείωση που εφαρµόστηκε λόγω περικοπών από το διαχειριστή αλλά και της διαθεσιµότητας των ανεµογεννητριών. Στην τέταρτη στήλη φαίνονται οι πραγµατικές µετρήσεις παραγωγής των αιολικών πάρκων που έγιναν από 25 Οκτωβρίου 2008 µε 25 Οκτωβρίου 2009. Η παραγωγή αυτή συγκρίνεται µε τη διορθωµένη εκτίµηση από τον αλγόριθµο WindSim στην πέµπτη στήλη. Για τα αιολικά πάρκα της Ξηρολίµνης, ΡΟΚΑ και ΕΝΤΕΚΑ φαίνεται ότι επιτυγχάνεται πολύ καλή πρόβλεψη µε την θεωρητική εκτίµηση να µην ξεπερνά το 2,7% της πραγµατικής παραγωγής των τριών αιολικών πάρκων. Η µεγάλη απόκλιση που παρατηρήθηκε για το πάρκο της IWECO οφείλεται κυρίως στην υπερεκτίµηση του αιολικού δυναµικού από τον αλγόριθµο πάνω στο λόφο όπου λειτουργούν οι έξι ανεµογεννήτριες. Αυτό µε τη σειρά του είχε σαν αποτέλεσµα και την υπερβολική εκτίµηση της ετήσιας ενέργειας. Προκειµένου να διερευνηθεί η επίδραση της επιλογής πλέγµατος στον αλγόριθµο έγινε εκτίµηση της ενεργειακής παραγωγής των αιολικών πάρκων Ξηρολίµνης µε τις

Αιολικά πάρκα

Εκτίµηση παραγωγής µε το WindSim, MWh/έτος

10% µείωση λόγω ελάχιστων φορτίων Κρήτης και διαθεσιµότητας α/γ, MWh

Από µετρητές στα Διορθωµένη σηµεία των Υ/Σ εκτίµηση σύνδεσης, MWh παραγωγής µε το WindSim MWh

% διαφορά

Ξηρολίµνη Ι-ΙΙ-ΙΙΙ 46.234,9

4.623,5

42.554,7

41.611,4

-2,3

ΡΟΚΑΣ

59.090,7

5.909

55.670,4

53.181,6

-4,5

ΕΝΤΕΚΑ

8.523,5

852,4

8.104,7

7.671,2

-5,4

IWECO

23.701,2

2.370,1

15.579,7

21.331,1

+36.9

Πίνακας 3

εξής διαφοροποιήσεις στα βασικά στοιχεία επίλυσης των εξισώσεων RANS: • Επιλογή µικρότερης περιοχής µελέτης µε διαστάσεις14 km X 12,5 km. • Πλέγµα (grid) 60 m x 60 m. • Συνολικός αριθµός κελιών που χρησιµοποιήθηκαν : 2.934.360 Τα αντίστοιχα ενεργειακά αποτελέσµατα παρουσιάζονται στον Πίνακα 2 Παρατηρούµε ότι για τα αιολικά πάρκα Ξηρολίµνης, ΡΟΚΑ και ΕΝΤΕΚΑ υπάρχει µία υποεκτίµηση της ενεργειακής παραγωγής από το πρόγραµµα WINDSIM, η οποία κυµαίνεται από 2,3-5,4% σε σχέση µε την πραγµατική παραγωγή των πάρκων. Σε αντίθεση, στην περίπτωση του πάρκου της IWECO συνεχίζει να υπάρχει µία έντονη υπερεκτίµηση η οποία µειώθηκε ελάχιστα από το 40% στο 37% σε σχέση µε την πραγµατική παραγωγή. Αυτό δείχνει µια µικρή βελτίωση στην πρόβλεψη από το πλέγµα των 150 m στο πλέγµα των 60 m. Για τη συγκεκριµένη περιοχή µελέτης ο αλγόριθµος καταφέρνει να προβλέψει πολύ καλά το αιολικό δυναµικό του οροπεδίου, που βρίσκονται και οι περισσότερες από τις ανεµογεννήτριες και αποτυγχάνει να προβλέψει το αιολικό δυναµικό στην περιοχή νοτιοδυτικά του οροπεδίου. Η χρήση ενός αλγορίθµου όπως το WindSim είναι επιβεβληµένη όταν χρειάζεται να εξεταστούν µεγάλες περιοχές αιολικών πάρκων και ιδιαιτέρα όταν πρόκειται να µπουν νέες ανεµογεννήτριες πλησίον υφιστάµενων έργων. Αυτό που έχει µεγάλη σηµασία είναι η σωστή περιγραφή του ανάγλυφου µε την επιλογή πλέγµατος να είναι αντιστοίχου ακρίβειας µε ένα χάρτη µεσαίας κλίµακας τουλάχιστον, να χαρακτηριστεί η τραχύτητα του εδάφους στην περιοχή ενδιαφέροντος και φυσικά να επιτευχθεί πολύ καλή σύγκλιση (convergence) στον αλγόριθµο πριν από τον υπολογισµό του αιολικού δυναµικού και των ενεργειακών υπολογισµών. Ο χρόνος που χρειάστηκε ο αλγόριθµος για την επίλυση των εξισώσεων για την περιοχή µελέτης 20kmx15km ήταν 9 ώρες, ενώ για την περιοχή των 14kmx12,5km ήταν 56 ώρες. Η µεγαλύτερη διάρκεια επίλυσης οφείλεται στον µεγάλο αριθµό κελιών που χρησιµοποιήσαµε στο 2ο τρέξιµο του αλγορίθµου. Τα υπολογιστικά αυτά εργαλεία µε ταυτόχρονη χρήση πιστοποιηµένων µετρήσεων σε µια περιοχή µπορούν να δώσουν πολύ καλές εκτιµήσεις της αναµενόµενης ετήσιας παραγωγής ενός αιολικού πάρκου και βοηθούν στη σχεδίαση ενός νέου έργου ειδικά για περιοχές µε έντονο ανάγλυφο που είναι χαρακτηριστικές στη χώρα µας.

Ευχαριστίες

Εκφράζουµε τις ευχαριστίες µας στους κυρίους Αθανάσιο Τσαντίλα της εταιρίας ΡΟΚΑΣ Α.Ε., Κωνσταντίνο Φιλιππίδη της εταιρίας ΕΝΤΕΚΑ Α.Ε., Παναγιώτη Νικολόπουλο της εταιρίας ENERCON και Γιάννο Μιχόπουλο της εταιρίας VESTAS για την παροχή τεχνικών πληροφοριών σχετικά µε τους τύπους των ανεµογεννητριών που χρησιµοποιούνται στα αιολικά πάρκα.

KARGAS ENVERGY LTD

energy conservation & environmental protection Τέθηκε σε δοκιµαστική λειτουργία άλλο ένα σηµαντικό Περιβαλλοντικό – Ενεργειακό έργο της Ελλάδας της KARGAS ENVERGY LTD. Πρόκειται για το έργο Αντιρρύπανσης στη Ξήρανση της Λυµατολάσπης του Βιολογικού Καθαρισµού Θεσσαλονίκης. Οι δυο µονάδες Θερµικής Αναγεννητικής Οξείδωσης (RTOs): • διαχειρίζονται 54.000Nm3/h αέρια µε οσµές της αποξήρανσης • έχουν Περιβαλλοντική απόδοση >99% και • ενεργειακή απόδοση > 95% (16 ΜW)

Άλλα έργα της KARGAS ENVERGY LTD • Αθήνα - Πειραιάς (έργο στην Ψυττάλεια, το µεγαλύτερο της Ευρώπης µε Περιβαλλοντική απόδοση (99.99% και ανάκτηση θερµότητας 22MW) • Οινόφυτα (έργο στη βιοµηχανία ΜΑΪΛΗΣ) και • Χαλκίδα (υπό κατασκευήν έργο στη βιοµηχανία ΝΕΟΧΗΜΙΚΗ)

Εγκαίνια έργου στην Ψυττάλεια

Έργο στη βιοµηχανία ΜΑΪΛΗΣ

35 Αναστάσιος Γιαµουρίδης και Σπύρος Παλαιογιάννης (2011), Ινστιτούτο Ενεργειακών Μελετών Οξφόρδης (Oxford Institute for Energy Studies), NG 52, Ιούλιος 2011,http://www.oxfordenergy.org/gas-programme/

Ασφάλεια τροφοδοσίας φυσικού αερίου στη Ν.Α. ΕΥΡΩΠΗ: Συνεισφορά των σχεδιαζόµενων αγωγών, του LNG και της αποθήκευσης

Ο βαθµός έκθεσης της νοτιοανατολικής (ΝΑ) Ευρώπης στην απειλή διακοπών παροχής φυσικού αερίου κατέστη σαφής κατά τη διάρκεια της κρίσης του Ιανουαρίου του 2009, όταν οι χώρες της περιοχής αντιµετώπισαν σοβαρά προβλήµατα στον ανεφοδιασµό τους λόγω της έλλειψης πρόσβασης σε διαφοροποιηµένες πηγές προµήθειας. Το γεγονός αυτό ανέδειξε και την ανάγκη θωράκισης της περιοχής µέσω της ανάπτυξης ενός καλύτερα διασυνδεδεµένου και επαρκέστερου περιφερειακού συστήµατος αερίου, ικανού να προµηθεύει τις χώρες της περιοχής µε φυσικό αέριο αγωγού ή και ΥΦΑ από πολλαπλές πηγές και διαδροµές. Οι αναγκαίες επενδύσεις για το σκοπό αυτό θα µπορούσαν να πραγµατοποιηθούν ευκολότερα αν η αγορά αερίου αναπτυχθεί σηµαντικά σε σχέση µε τα τωρινά χαµηλά επίπεδα της τάξης των 11 δισεκατοµµυρίων κυβικών µέτρων ανά χρόνο (billioncubicmetresperyearή bcm/y). Η µελλοντική ζήτηση αερίου αναµένεται να καθοριστεί από την ποιότητα της ανάκαµψης, καθώς και ευρύτερες επιλογές πολιτικής. Οι οικονοµικές προβλέψεις για την µέση ετήσια ανάπτυξη του ΑΕΠ στην ΝΑ Ευρώπη για την περίοδο 2011-2015 ποικίλουν από µόλις 1% για την Ελλάδα, που έχει δεχθεί ισχυρό πλήγµα από την κρίση, έως και 4.8% για τη Σερβία. Στο επίπεδο των επιλογών πολιτικής, αν και υπάρχει σχετικά ισχυρή υποστήριξη σε όλες τις χώρες της περιοχής για την διείσδυση του φυσικού αερίου στα ενεργειακά τους µίγµατα, αυτή η υποστήριξη δεν είναι άνευ όρων λόγω δυσκολιών χρηµατοδότησης των απαραίτητων έργων υποδοµής αλλά και της ανάγκης οι ποσότητες φυσικού αερίου που θα εισάγονται να είναι σε ανταγωνιστικές τιµές έναντι εναλλακτικών επιλογών καυσίµων.

Παρά την ύπαρξη αυτών των αβεβαιοτήτων, η κινητικότητα που παρατηρείται για ανάπτυξη αποθηκευτικών χώρων στη ΝΑ Ευρώπη αποτελεί ένα βήµα προς τη σωστή κατεύθυνση και µπορεί να συνεισφέρει στην αύξηση της ενεργειακής ασφάλειας της περιοχής, στην καλύτερη εξισορρόπηση του συστήµατος αερίου, και αποτελεσµατικότερη κάλυψη αιχµιακής ζήτησης. Αν και οι γεωλογικοί παράγοντες για την ανάπτυξη αποθηκευτικών χώρων δεν είναι διαθέσιµοι σε κάθε χώρα ξεχωριστά, η θεωρητική δυναµικότητα στην ευρύτερη περιοχή είναι υπεραρκετή για να καλύψει το σύνολο της περιφερειακής ζήτησης για τέτοιες υπηρεσίες. Περίπου 8 bcm νέων Υπόγειων Αποθηκών Αερίου (UndergroundGasStorageή UGS) έχουν ήδη προταθεί στη ΝΑ Ευρώπη, ενώ µόνο ένα µέρος αυτών είναι όντως απαραίτητο για την κάλυψη των περιφερειακών αναγκών. Ωστόσο, εξαιτίας των υφιστάµενων γεωγραφικών και γεωλογικών περιορισµών, απαιτείται η ανάπτυξη ενός επαρκούς δικτύου αγωγών αερίου, καθώς και η βέλτιστη δυνατή αξιοποίηση των (ούτως ή άλλως περιορισµένων) διαθέσιµων πόρων για την υλοποίηση των σχετικών υποδοµών. Επιπλέον, συµβολαιοποιηµένες ελάχιστες χρήσεις καθώς και κατάλληλα νοµοθετικά πλαίσια (π.χ. πρόσβαση τρίτων, µεταφορά) ίσως θα πρέπει να συµφωνηθούν εκ των προτέρων µεταξύ των περιφερειακών ρυθµιστικών αρχών, των ιδιοκτητών των υποδοµών, και των χρηστών τους, προκειµένου να υποστηριχθεί η εµπορική βιωσιµότητά τους. Το σχετικό κόστος ευκαιρίας άλλων επιλογών µε συγκρίσιµα αποτελέσµατα / αντίκτυπο στην ασφάλεια εφοδιασµού (opportunitycost) θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη όπου µπορεί να έχει εφαρµογή.

Η ΝΑ Ευρώπη έχει επίσης ένα ισχυρό κίνητρο για την ανάπτυξη υποδοµών εισαγωγής και αεριοποίησης Υγροποιηµένου Φυσικού Αερίου (ΥΦΑ), αν και φυσικά δεν έχει ανάγκη το πλήθος των τώρα προτεινόµενων υποδοµών µε συνολική δυναµικότητα άνω των 67 bcm/y.Οι επενδυτές θα πρέπει να στοχεύουν σε νέες υποδοµές που µπορούν να λειτουργήσουν µε εµπορικούς όρους και µε την προϋπόθεση ότι απολαµβάνουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήµατα όπως πρόσβαση σε κεφάλαια, εµπειρία στις συγκεκριµένες εµπορικές δραστηριότητες, και υποστήριξη από τις χώρες της περιοχής και την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Η ύπαρξη επαρκών δικτύων µεταφοράς και διανοµής που διευκολύνουν την πρόσβαση σε περιφερειακές αγορές, οι επαρκείς (υπάρχουσες ή σχεδιαζόµενες) διασυνδέσεις µεταξύ χωρών που να δικαιολογούν τον όγκο των εισαγωγών ΥΦΑ ενώ ταυτόχρονα µεγιστοποιούν τον περιφερειακό αντίκτυπο, και η οικονοµική και ευέλικτη ανάπτυξη υποδοµών εισαγωγής και αεριοποίησης αποτελούν επίσης σηµαντικά στοιχεία. Το τελευταίο µπορεί να επιτευχθεί µέσω της χρήσης πλωτών µονάδων αεριοποίησης / αποθήκευσης (FloatingStorageandRegasificationUnits ή FSRU), που συνιστά µια φθηνότερη και γρηγορότερη στην ανάπτυξή της επιλογή. Επιπροσθέτως, διαθέτει το σηµαντικό προσόν του να µπορεί να χρησιµοποιηθεί µόνο για το χρονικό διάστηµα που πραγµατικά είναι απαραίτητη, και ακριβώς στο µέγεθος που είναι απαραίτητη. Τα παραπάνω επιβεβαιώνουν την αξία της διαθεσιµότητας ενός επαρκούς δικτύου µεταφοράς στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης. Τα οφέλη των σχεδιαζόµενων διασυνδέσεων είναι πολλαπλά και περιλαµβάνουν την αυξηµένη επιρροή των χωρών της περιοχής σε έργα ανάπτυξης υποδοµώνάµεσου ενδιαφέροντος για αυτές, την ευκολότερη διάθεση ποσοτήτων που θα µεταφέρονται στην περιοχή από το Νότιο Διάδροµο (µέσω Ελλάδας ή/και Τουρκίας), την ευκολότερη πρόσβαση σε εγχώριες πηγές αλλά και έκτατες προµήθειες φυσικού αέριου (κυρίως από τη Ρουµανία και την Ουγγαρία), την άµεση πρόσβαση σε ΥΦΑ µέσω της Ελλάδας, της Τουρκίας, και, ίσως, και της Κροατίας, τη δυνατότητα πρόσβασης σε αποθηκευτικούς χώρους ΥΦΑ και UGS στη ΝΑ Ευρώπη και την ευρύτερη περιοχή, και τη βελτιωµένη διαπραγµατευτική ισχύ των χωρών της περιοχής έναντι των ξένων προµηθευτών. Επιπλέον, η σταδιακή ανάπτυξη ενός περιφερειακού συστήµατος µέσω διµερών αγωγών ενδεχοµένως να είναι καταλληλότερη σε συνθήκες χρηµατοπιστωτικής στενότητας, ενώ και η χρηµατοδότηση αυτών των υποδοµών θα µπορούσε να αποδειχτεί ευκολότερη καθώς είναι λιγότερο πολύπλοκες σε σχέση µε αντίστοιχα projects µεγαλύτερου µεγέθους τα οποία διέρχονται πολλές χώρες ή / και έχουν πολλούς µετόχους. Πάντως η επιτυχής ανάπτυξη και διέλευση από τη ΝΑ Ευρώπη µεγάλων διεθνών αγωγών θα µπορούσε παροµοίως να προσφέρει σηµαντικά πλεονεκτήµατα όσον αφορά την τροφοδοσία της περιοχής µε φυσικό αέριο, αν και αυτά δεν µοιράζονται εξίσου µεταξύ όλων των χωρών. Ο SouthStream προσφέρει διαφοροποίηση των οδών διέλευσης και ίσως βοηθήσει και στο να φέρει νέες ποσότητες αερίου στην περιοχή, αλλά αποτυγχάνει στο να συνεισφέρει προς την κατεύθυνση της διαφοροποίησης των πηγών προµήθειας, που είναι προτεραιότητα της ΕΕ. Αντιθέτως, η κατασκευή των σχεδιαζόµενων αγωγών του Νοτίου Διαδρόµου θα µπορούσε να βοηθήσει τη ΝΑ Ευρώπη να επιτύχει τη διαφοροποίηση των πηγών

προµήθειάς της, αλλά µία σταδιακή ανάπτυξή του (π.χ. µε τον ελληνο-ιταλικό αγωγό ITGI ως Φάση 1) ίσως να είναι απαραίτητη για την πραγµατοποίησή του. Μάλιστα µία σταδιακή ανάπτυξη αυτών των υποδοµών θα επέτρεπε την καλύτερη προσαρµογή τους στο υφιστάµενο πλαίσιο προσφοράς και ζήτησης φυσικού αερίου, ενώ ταυτόχρονα θα βοηθούσε και στην αποµάκρυνση του προβληµατικού στοιχείου του ανταγωνισµού που εν πολλοίς εµποδίζει την επίτευξη προόδου. Όσον αφορά την υλοποίηση των παραπάνω σχεδιασµών, συµπεριλαµβανοµένης της πιθανής εξέλιξης και αξίας τους για την ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, η Ελλάδα έχει ήδη επιτύχει τη διαφοροποίηση των πηγών προµήθειάς της, έχοντας πρόσβαση σε επαρκείς ποσότητες φυσικού αερίου από τη Ρωσία, την περιοχή της Κασπίας, και το ΥΦΑ. Επιπλέον, υπάρχουν σχέδια για περαιτέρω ανάπτυξη της υφιστάµενης ευελιξίας µέσω επενδύσεων στον τερµατικό σταθµό ΥΦΑ Ρεβυθούσας αλλά και της ανάπτυξης ενός νέου τερµατικού σταθµού ΥΦΑ (AegeanLNG,onshoreή FSRU) καθώς και υπόγειων αποθηκών (Νότια ΚαβάλαUGS). Χάρη στην δυναµική αυτών των projects που εκπορεύεται από την αυξανόµενη ζήτηση για φυσικό αέριο στην ελληνική αγορά (η οποία είναι ήδη η µεγαλύτερη στη ΝΑ Ευρώπη), από την επεκτεινόµενη πρόσβαση της Ελλάδας στη βαλκανική περιφέρεια και περαιτέρω, αλλά και από την ήδη επιτευχθείσα διαφοροποίηση των πηγών προµήθειάς της, τα σχεδιαζόµενα έργα υποδοµής έχουν αυξηµένες πιθανότητες υλοποίησης, προς όφελος τόσο της ελληνικής όσο και της ευρύτερης περιφερειακής αγοράς φυσικού αερίου. Η Κροατία βρίσκεται παροµοίως σε καλό επίπεδο όσον αφορά την ασφάλεια εφοδιασµού της καθώς κατάφερε να ολοκληρώσει ένα νέο αγωγό τάξης 6.5 bcm/y µε την Ουγγαρία(2010), αύξησε την αποθηκευτική δυναµικότητα του UGSOkoli στα 630 εκατ. κυβικά µέτρα, και προχώρησε στην επέκταση του εθνικού δικτύου αερίου. Συνεπώς, η σχετικά µικρή Κροατική αγορά των περίπου 3 bcm/y απολαµβάνει πλέον εγχώρια παραγωγή, διασυνδέσεις µε τη Σλοβενία και την Ουγγαρία (που της δίνει πρόσβαση στην Ιταλία και την Κεντρική Ευρώπη), και βελτιώσεις στους αποθηκευτικούς της χώρους, που της επιτρέπουν µεγαλύτερη ευελιξία και βελτιώνουν σηµαντικά την ασφάλεια εφοδιασµού της. Σε αυτό το πλαίσιο, η Κροατία έχει µειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο από 100% έως το 2010, στο 0% σήµερα. Εποµένως, όπως και στην περίπτωση της Ελλάδας, θα πρέπει να θεωρηθεί ότι η χώρα έχει επιτύχει τους στόχους της όσον αφορά την ασφάλεια ανεφοδιασµού της µε φυσικό αέριο και δεν έχει ανάγκη επιπλέον αγωγούς ή / και υποδοµές για την εισαγωγή ΥΦΑ.

Σε αντίθεση, η Βουλγαρία, και µέσω της υφιστάµενης διασύνδεσής τους και η ΠΓΔΜ, είναι αυτή τη στιγµή εκτεθειµένες σε διακοπές τροφοδοσίας αερίου. Όµως βρίσκονται κοντά στο να ξεπεράσουν αυτές τις δυσκολίες µέσω της κατασκευής του ελληνο-βουλγαρικού αγωγού (InterconnectorGreece – Bulgariaή IGB), που έχει την υποστήριξη της Σόφιας, της Αθήνας, και των Βρυξελλών και έχει εξασφαλίσει χρηµατοδότηση για την κατασκευή του από την ΕΕ. Ο IGB θα προσφέρει στη Βουλγαρία (και µέσω αυτής και στη γειτονική ΠΓΔΜ) πρόσβαση στις διαφοροποιηµένες προµήθειες της Ελλάδας. Ο δροµολογούµενος αγωγός µεταξύ της Βουλγαρίας και της Ρουµανίας επίσης εκτιµάται ότι θα πραγµατοποιηθεί καθώς επιτρέπει πρόσβαση στο αξιόλογο σύστηµα εξόρυξης, εισαγωγής, και αποθήκευσης της Ρουµανίας. Οι σχεδιαζόµενες επενδύσεις στην υπόγεια αποθήκη αερίου Chiren είναι επίσης βιώσιµες καθώς πρόκειται για επέκταση υφιστάµενων υποδοµών που απολαµβάνουν ισχυρής πολιτικής υποστήριξης και ευρωπαϊκής χρηµατοδότησης. Κατά συνέπεια, η Σόφια και τα Σκόπια µπορούν να καταφέρουν να ξεπεράσουν τις τωρινές αδυναµίες µέχρι τα µέσα της δεκαετίας, ακόµη και αν η Βουλγαρία δεν επιτύχει τελικά στο να προωθήσει τα υπόλοιπα σχέδιά της (συµπεριλαµβανοµένων νέων UGS και τερµατικών ΥΦΑ). Μάλιστα το ενδεχόµενο αυτό είναι αρκετό σοβαρό λόγω της αλληλοεπικάλυψης στην στόχευση αυτών των υποδοµών, αλλά και των εν γένει δύσκολων οικονοµικών και χρηµατοπιστωτικών συνθηκών. Σε ένα µεταγενέστερο στάδιο, τα παραπάνω πλεονεκτήµατα θα µπορούσαν να τεθούν στη διάθεση και του Βελιγραδίου µέσω ενός νέου διασυνδετηρίου αγωγού Βουλγαρίας - Σερβίας, αν και προς το παρόν το Βελιγράδι είναι πιθανόν να παραµείνει εξαρτηµένο από τη Μόσχα. Ουσιώδης ανάπτυξη του UGSBanatskiDvor (που είναι ήδη σε εξέλιξη) από τους Ρώσους και τους Σέρβους θα µπορούσε να επιτευχθεί µέσα στην επόµενη πενταετία και να συνεισφέρει σηµαντικά στην ασφάλεια εφοδιασµού της χώρας, µε την προϋπόθεση ότι ο SouthStream θα υλοποιηθεί και θα διασχίσει την περιοχή σύµφωνα µε το σχέδιο. Ακόµη και έτσι όµως, ο περιφερειακός αντίκτυπος του BanatskiDvor ίσως παραµείνει περιορισµένος λόγω του προβλεπόµενου εφοδιασµού του µε ρωσικό αέριο. Σε κάθε περίπτωση, η ανάπτυξη του Itebej καθίσταται

αυτοµάτως δυσκολότερη αν ολοκληρωθεί µε επιτυχία το UGSBanatskiDvor, ασχέτως της ευρωπαϊκής χρηµατοδότησής του. Κατά πάσα πιθανότητα µάλιστα, το Itebej προϋποθέτει ανάπτυξη του διασυνδετηρίου αγωγού Βουλγαρίας – Σερβίας προκειµένου να επιτρέψει τον εφοδιασµό του µε µη ρώσικο αέριο. Η Βοσνία Ερζεγοβίνη αναµένεται να παραµείνει υπό απειλή έως την ολοκλήρωση ενός ακόµη µεταγενέστερου σταδίου ανάπτυξης, συγκεκριµένα έως και µετά την ολοκλήρωση των σχεδιαζόµενων διασυνδέσεων Ελλάδας – Βουλγαρίας (IGB) και Βουλγαρίας – Σερβίας. Αυτός ο συνδυασµός θα επέτρεπε πρόσβαση της Βοσνίας Ερζεγοβίνης στο διαφοροποιηµένο µίγµα αερίου της Ελλάδας διαµέσου της Σερβίας. Εναλλακτικά, η ασφάλεια εφοδιασµού της Βοσνίας Ερζεγοβίνης θα µπορούσε να επιτευχθεί γρηγορότερα µε την διασύνδεσή της µε την ήδη ικανοποιητικά διαφοροποιηµένη Κροατία. Επιπλέον, µία τέτοια κίνηση θα προσέφερε στη χώρα πρόσβαση και στις βελτιωµένες υποδοµές αποθήκευσης αερίου στην Κροατία. Αντιθέτως, το Μαυροβούνιο, η Αλβανία, και το Κοσσυφοπέδιο µάλλον δεν θα µπορέσουν να εξασφαλίσουν εισαγωγές φυσικού αερίου πριν τα µέσα της δεκαετίας και ασφαλώς όχι πριν την ολοκλήρωση άλλων σχετικών υποδοµών που επιτρέπουν συνέργιες, π.χ. την ανάπτυξη και διασύνδεση των εθνικών δικτύων τους µε µεγαλύτερους διεθνείς αγωγούς όπως είναι ο SouthStream, ο Nabucco, ο ITGIandο TAP / IAP. Καθώς όµως η ΝΑ Ευρώπη δεν είναι σε θέση να υποστηρίξει οικονοµικά την ανάπτυξη αυτών των κοστοβόρων υποδοµών λόγω χαµηλής ζήτησης αερίου, αδυναµίας αποδοχής υψηλών τιµών, και µη εύκολα προβλέψιµης εξέλιξης της ζήτησης, τόσο οι ερευνητές όσο και οι υπεύθυνοι για την χάραξη ενεργειακής πολιτικής σε αυτές τις χώρες θα πρέπει να εξετάσουν και άλλες εναλλακτικές συµπεριλαµβανοµένου του ακριβούς ρόλου, φύσης, και στόχευσης της ευρωπαϊκής χρηµατοδότησης, του περιφερειακού αντίκτυπου τυχόν αξιοποιήσιµων κοιτασµάτων µη συµβατικού φυσικού αερίου, της αξίας και της δυναµικής της διείσδυσης των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό µίγµα της περιοχής, και της αποτελεσµατικότερης διαχείρισης της τελικής ζήτησης για αέριο (demandmanagement). Σε συνέχεια των εργασιών του Aleksandar Kovacevic και άλλων σε αυτό το θέµα, το τελευταίο θα µπορούσε να περιλαµβάνει την καλύτερη επίβλεψη στην κατασκευή νέων κτιρίων µε στόχο να µειωθεί η αιχµιακή ζήτηση και να κατασταθούν πιο διαχειρίσιµες οι σχετικές διακυµάνσεις, την αναδιάρθρωση των συστηµάτων τηλεθέρµανσης ώστε να επιτευχθούν καλύτερες αποδόσεις, και την ενδελεχέστερη εξέταση των αντλιών θερµότητας ως σηµαντική πηγή ενεργειακής τροφοδοσίας.

39 19/10/2011

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΩΝ ΤΟΥ ΚΑΠΕ:

Θέλουν να κάνουν... κρατικοδίαιτο και το ΚΑΠΕ Τον κίνδυνο κρατικοποίησης και συνάµα υποβάθµισης του Κέντρου Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ) επισηµαίνουν σε ανοιχτή επιστολή τους οι Διευθυντές του Κέντρου µε αφορµή το σχεδιασµό της κυβέρνησης για συγχώνευση του ΚΑΠΕ µε άλλους φορείς του Δηµοσίου. Λόγω της καταστατικής του ιδιοτυπίας το ΚΑΠΕ δεν χρηµατοδοτήθηκε ποτέ µε ποσοστό µεγαλύτερο του 10-15% από το κράτος, ενώ το υπόλοιπο 85% το εξασφάλιζε από ευρωπαϊκά κυρίως προγράµµατα. Δεδοµένης ωστόσο της παρούσας οικονοµικής συγκυρίας και της επικείµενης συγχώνευσης του ΚΑΠΕ µε άλλους φορείς, η µη κρατική χρηµατοδότηση θα µειωθεί και θα αναγκαστεί να την καλύψει το Δηµόσιο, µε αποτέλεσµα το Κέντρο να γίνει ένας κρατικοδίαιτος οργανισµός.

Ολόκληρη η επιστολή έχει ως εξής:

Το ΚΑΠΕ ιδρύθηκε ως ΝΠΙΔ το 1987 µε Προεδρικό Διάταγµα βασιζόµενο σε σχετική εξουσιοδοτική διάταξη του ν. 1514/1985 για την Έρευνα. Με το καταστατικό του, το ΚΑΠΕ κλήθηκε να διαδραµατίσει έναν πολλαπλό ρόλο για την προώθηση των Ανανεώσιµων Πηγών και της Εξοικονόµησης Ενέργειας στη χώρα µας και διεθνώς, περιλαµβάνοντας δράσεις εφαρµοσµένης έρευνας και ανάπτυξης, ευαισθητοποίησης του κοινού και διάδοσης των τεχνολογιών ΑΠΕ και ΕΞΕ. Στην πορεία του µετεξελίχτηκε σε ένα Κέντρο το οποίο καλύπτει τον διπλό

ρόλο ενός σύγχρονου Ενεργειακού αλλά και Ερευνητικού Κέντρου για την υποστήριξη των πολιτικών και των τεχνολογιών της πράσινης ανάπτυξης. Το ΚΑΠΕ παραµένει ο µοναδικός εθνικός φορέας (µελετητικός ή τεχνολογικός/επιστηµονικός) που καλύπτει τα θέµατα της πράσινης ενέργειας στο σύνολό τους και σε µεγάλο βάθος, προς όφελος της κοινωνίας και της εθνικής µας οικονοµίας. Το ΚΑΠΕ έχει κληθεί από το ΥΠΕΚΑ αλλά και τον ίδιο τον πρωθυπουργό να υποστηρίξει αποφασιστικά την πράσινη ανάπτυξη στον ενεργειακό τοµέα που στην παρούσα δύσκολη οικονοµική συγκυρία είναι ίσως ο µόνος τοµέας που έχει πρόοδο και εξέλιξη. Θα µπορούσε να πει κανείς ότι χωρίς την συµβολή του ΚΑΠΕ θα είναι πολύ δύσκολο να υλοποιηθεί µε επιτυχία η ανάπτυξη της πράσινης ενέργειας. Λόγω της καταστατικής του ιδιοτυπίας (ούτε Ερευνητικό Κέντρο, ούτε ΔΕΚΟ, ούτε κάποιο άλλο σχήµα του στενού ή ευρύτερου Δηµόσιου τοµέα) το ΚΑΠΕ δεν χρηµατοδοτήθηκε ποτέ µε τακτικό προϋπολογισµό σε ποσοστό του τζίρου του µεγαλύτερο του 10-15%. Το υπόλοιπο 85% το εξασφάλιζε πάντα µέσα από ανταγωνιστικά κυρίως προγράµµατα, Ευρωπαϊκά στην πλειονότητά τους, ανταγωνιζόµενο µε επιτυχία ερευνητικές και µελετητικές οµάδες από τα υπόλοιπα Κράτη Μέλη. Με τη συµµετοχή του σε τέτοια έργα απέκτησε τη µεγάλη του τεχνογνωσία και το ανθρώπινο δυναµικό για να υποστηρίξει την πράσινη ανάπτυξη και επιχειρηµατικότητα στη χώρα µας καλύπτοντας συγχρόνως και πλήρως τις ανάγκες µισθοδοσίας του. Έτσι το ΚΑΠΕ τα τελευταία είκοσι τέσσερα χρόνια έχει αναπτύξει έναν παραγωγικό ιστό πολύ συµπαγή συγκεντρώνοντας έναν µεγάλο αριθµό επιστηµόνων διεθνούς κύρους και µε σηµαντική διεθνή εµπειρία. Δεν υπάρχει άλλος Ελληνικός φορέας που να γνωρίζουµε, ο οποίος λειτούργησε µε επιτυχία τόσα χρόνια µε τόσο µικρή επιβάρυνση για τα δηµόσια οικονοµικά µας. Σηµειώνουµε ότι τα πιο επιτυχηµένα Ερευνητικά Κέντρα ΝΠΙΔ είχαν τακτικό προϋπολογισµό µεγαλύτερο του 20% την περίοδο αναφοράς µας ενώ τα περισσότερα ΝΠΔΔ µεγαλύτερο του 50% του τζίρου τους. Σήµερα η χώρα µας περνά µια βαθειά οικονοµική κρίση. Οι δηµόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις λιγοστεύουν µέρα µε

Από την πρόσφατη επίσκεψη του Πρωθυπουργού στο ΚΑΠΕ.

την ηµέρα. Ένας από τους λιγοστούς τοµείς στον οποίο εξακολουθεί και υπάρχει κινητικότητα είναι ο χώρος της πράσινης ενέργειας, που ήταν και εξακολουθεί να είναι εξαιρετικά ψηλά στην Ευρωπαϊκή αλλά και την Ελληνική αναπτυξιακή ατζέντα. Ένα χώρο που υπηρετεί το ΚΑΠΕ µε εξαιρετικές επιδόσεις. Όµως, η πίεση που ασκείται για τη µείωση του ελλείµµατος, που αντιµετωπίζεται µε τη λήψη οριζόντιων µέτρων λιτότητας κινδυνεύει να οδηγήσει το ΚΑΠΕ στην τραγική υποβάθµισή του και, ίσως, στην εξαφάνισή του. Από τη µία µεριά προωθείται η συγχώνευσή του µε άλλους φορείς µε τελείως διαφορετικά θεµατικά αντικείµενα, δοµή, λειτουργία και τρόπο χρηµατοδότησης και από την άλλη το ΚΑΠΕ κινδυνεύει να χαρακτηριστεί «φορέας της κεντρικής κυβέρνησης» και να ενταχθεί στο ενιαίο µισθολόγιο του Δηµοσίου. Είναι φανερό ότι αν οι παραπάνω ρυθµίσεις προχωρήσουν, το ΚΑΠΕ πολύ σύντοµα θα γίνει η σκιά του εαυτού του αφού όλα τα στελέχη του που έχουν τη δυνατότητα, και αυτά είναι πολλά, θα επιδοθούν από την επόµενη κιόλας ηµέρα στην αναζήτηση µιας καλύτερης εργασιακής προοπτικής αποδυναµώνοντας το Κέντρο από τεχνογνωσία και δυνατότητα προσέλκυσης πόρων. Και τότε η Πολιτεία δεν θα πρέπει να συνδράµει µε το 15% αλλά µε πολύ παραπάνω σε έναν οργανισµό που θα καταλήξει και αυτός κρατικοδίαιτος. Αλλά και µε απλούς οικονοµικούς όρους αν εξετάσει κανείς το θέµα της πιθανής ένταξης του ΚΑΠΕ στο ενιαίο µισθολόγιο του δηµοσίου, θα διαπιστώσει εύκολα ότι µια τέτοια κίνηση στερεί δηµόσιους πόρους και δεν εξοικονοµεί. Το αποτέλεσµα

θα είναι η δραστική µείωση ευρωπαϊκών πόρων προς την Ελλάδα. Δηλαδή θα µειωθούν πόροι που θα φορολογηθούν ως µισθοί, θα αποδώσουν ΦΠΑ στις συναλλαγές και, γενικότερα, θα αυξήσουν τα δηµόσια έσοδα. Μια προδήλως λανθασµένη πολιτική η οποία στερεί τη χώρα από πρόσθετους πόρους και τεχνογνωσία. Είναι σαν να νοµοθετούµε υπέρ του περιορισµού των εξαγωγών των Ελληνικών επιχειρήσεων προκειµένου να µην δηµιουργηθούν µεγαλύτερα κέρδη από τα οποία θα µπορούσαν να αµειφθούν αξιοπρεπώς και οι εργαζόµενοι σε αυτές. Θέλουµε να τονίσουµε ότι αυτοί που υπογράφουµε την επιστολή δεν ζητάµε ειδική µεταχείριση στις κρίσιµες αυτές ώρες που περνά η χώρα µας σε βάρος του συµπολίτη µας που είναι άνεργος ή φτωχοποιείται βίαια. Ζητάµε, όµως, να αντιµετωπιστούν οι εργαζόµενοι του ΚΑΠΕ όπως και οι υπόλοιποι οµότιµοί τους. Το ΚΑΠΕ δεν πρέπει να συγχωνευτεί µε φορείς διαφορετικής δοµής, λειτουργίας και κουλτούρας και για τα µισθολογικά του δεν συντρέχει κανένας λόγος για να µην ισχύσει και για αυτό ό,τι προβλέπεται και για τα υπόλοιπα ΝΠΙΔ Ερευνητικά Κέντρα της χώρας.

Οι Διευθυντές του ΚΑΠΕ : Γιώργος Αγερίδης Νίκος Καραπαναγιώτης Δηµήτρης Παπαστεφανάκης Κώστας Τίγκας Παναγιώτης Χαβιαρόπουλος

41 Αθήνα, 12 Οκτωβρίου 2011

Ο άνεµος στη ζωή µας

ΜΟΥΣΕΙΟ ΓΟΥΛΑΝΔΡΗ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΗ Α.Ε. ΣΥΜΜΑΧΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 2.000 ΠΑΙΔΙΩΝ Άνεµος αισιοδοξίας φύσηξε στο Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας. Ένας άνεµος αισιοδοξίας για τη ζωή, το µέλλον, τα παιδιά. Σε ειδική εκδήλωση που έγινε στο Αίθριο του Κέντρου ΓΑΙΑ, την Τρίτη 11 Οκτωβρίου, η Πρόεδρος του Μουσείου, Νίκη Γουλανδρή, η Αναπληρώτρια Διευθύνουσα Σύµβουλος της ΔΕΗ Α.Ε., Ράνια Αικατερινάρη και ο Διευθύνων Σύµβουλος της ΔΕΗ Ανανεώσιµες, Ιωάννης Τσιπουρίδης ανακοίνωσαν την έναρξη του νέου εκπαιδευτικού προγράµµατος:

«Αιολική Ενέργεια, Ο άνεµος στη ζωή µας» Η ΔΕΗ δίνει την ευκαιρία σε 2.000 µαθητές να παρακολουθήσουν ένα διαδραστικό Πρόγραµµα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης µε θέµα την αιολική ενέργεια. Η ευαισθητοποίηση των νέων για τα προβλήµατα του περιβάλλοντος µέσα από την αναζήτηση φιλικών λύσεων προς αυτό αποτελεί αναπόσπαστο µέρος της Στρατηγικής Εταιρικής και Κοινωνικής Ευθύνης της ΔΕΗ.

Το εκπαιδευτικό αυτό πρόγραµµα θα υλοποιηθεί από το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας κατά την περίοδο Οκτωβρίου 2011-Ιανουαρίου 2012 και απευθύνεται σε µαθητές Γ’ Γυµνασίου. Η ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση σε θέµατα περιβάλλοντος είναι µία διαδικασία πολλών σταδίων που ξεκινάει µε τη γνώση και καταλήγει στην ενεργό συµµετοχή των πολιτών. Σε λίγα χρόνια τα παιδιά που σήµερα φοιτούν στο Γυµνάσιο θα κατέχουν θέσεις από τις οποίες θα µπορούν να παίρνουν αποφάσεις µε καταλυτική για το µέλλον σηµασία. Οι γνώσεις που αποκτούν σήµερα θα επηρεάσουν σηµαντικά αυτές τις αποφάσεις τους. Το πρόγραµµα αποσκοπεί στην ευαισθητοποίηση των νέων για τα προβλήµατα του περιβάλλοντος µέσα από την αναζήτηση φιλικών προς το περιβάλλον λύσεων που προκύπτουν από την εξέλιξη της τεχνολογίας. Έχει διάρκεια 2,5 ώρες και περιλαµβάνει: • επίσκεψη στον εκθεσιακό χώρο του Κέντρου ΓΑΙΑ

• συµµετοχή σε διαδραστικό επιστηµονικό εργαστήριο όπου οι µαθητές παρατηρούν, µετρούν µε κατάλληλα όργανα και καταγράφουν σε ειδικά φύλλα εργασίας την επίδραση που έχουν το σχήµα, το µέγεθος, ο αριθµός των λεπίδων και η κλίση τους, καθώς επίσης και η ταχύτητα και η διεύθυνση του ανέµου στην απόδοση της αιολικής τουρµπίνας. Τα αποτελέσµατα µετρώνται και αποτυπώνονται σε διαγράµµατα για την εξαγωγή συµπερασµάτων. Το εκπαιδευτικό πρόγραµµα θα ολοκληρωθεί µε ένα µαθητικό διαγωνισµό κατασκευής µιας συσκευής που λειτουργεί µε αιολική ενέργεια. Όπως τόνισε η κα Γουλανδρή στον χαιρετισµό της: «Σήµερα ... επαναφέρουµε τον Θεό του Ανέµου, τον Αίολο, στην γενέτειρα χώρα του, την Ελλάδα, και αναγγέλλουµε στα ελληνόπουλα τη συµβολή της αιολικής ενέργειας στην κλονισµένη ισορροπία της ζωής, που τόσες Κοπεγχάγες και παγκόσµιες προειδοποιήσεις δεν πρόλαβαν να αντιµετωπίσουν. Η εκπαίδευση συνιστά έναν από τους µηχανισµούς µε τους οποίους µια κοινωνία αναπαράγεται υπό την έννοια της κοινωνικής ένταξης των νέων ατόµων σε µια σειρά γνώσεων και δεξιοτήτων, βάσει των οποίων θα καταστεί δυνατή η βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους.» Η Αναπληρώτρια Διευθύνουσα Σύµβουλος της ΔΕΗ κα Ράνια Αικατερινάρη στο χαιρετισµό της, µεταξύ άλλων, τόνισε τα ακόλουθα : «Όπως η δική µας γενιά έµαθε την καύση λιγνίτη, τη χρήση πετρελαίου και την πυρηνική ενέργεια ως κινητήρια δύναµη για την ανάπτυξη, έτσι και οι επόµενες γενιές πρέπει να διασφαλίσουν τη βιώσιµη ανάπτυξη µέσα από την υιοθέτηση ενός ενεργειακού µοντέλου που θα βασιστεί κυρίως στις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργεια, στην ορθολογική χρήση ενέργειας όπως στην εφαρµογή νέων τεχνολογιών και περιβαλλοντικών λύσεων. Είναι πεποίθησή µας πως η χρήση Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας θα αποτελέσει µεσοπρόθεσµα τη βάση για µακρά και σταθερή ανάπτυξη της χώρας, συµβάλλοντας στην επίτευξη µεγαλύτερης ενεργειακής αυτονοµίας και ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασµού. Πιστεύουµε ότι τα παιδιά που θα συµµετέχουν σε αυτό το πρόγραµµα, θα γίνουν οι ενεργοί εκφραστές αυτού του οράµατος, αυτής της µεγάλης αλλαγής στα ενεργειακά και καταναλωτικά µας πρότυπα». Ο Διευθύνων Σύµβουλος της ΔΕΗ Ανανεώσιµες, Ιωάννης Τσιπουρίδης αναφέρθηκε στη σηµασία των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας για το περιβάλλον και την οικονοµία. Τόνισε χαρακτηριστικά: «Για να οδηγηθούµε σε µία βιώσιµη αναπτυξιακή πορεία πρέπει να συνδυάσουµε την ανάπτυξη µε την περιβαλλοντική προστασία. Αυτό επιτυγχάνεται µε την αξιοποίηση των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας και για αυτό οι ΑΠΕ είναι το κλειδί για να πετύχουµε βελτίωση της κατάστασης του πλανήτη, του σπιτιού µας και κατ’ επέκταση της ποιότητας ζωής µας. Επιπρόσθετα η σηµερινή διεθνής χρηµατοπιστωτική κρίση δηµιουργεί σχεδόν καθηµερινά νέα δεδοµένα που οδηγούν εκ των πραγµάτων σε ένα νέο αναπτυξιακό περιβάλλον. Στο νέο τοπίο, όπου η διεθνής οικονοµία δοκιµάζεται, η

εµπιστοσύνη των πολιτών κλονίζεται και η ανάπτυξη αναζητεί στηρίγµατα στο µέλλον, συναντώνται η οικονοµία µε τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας και γεννιέται η πράσινη οικονοµία. Από τη γέννηση αυτή ξεπηδούν ιδέες για την επιχειρηµατικότητα, για την κοινωνική συνοχή και ισορροπία, για το µέλλον των παιδιών µας, για την επιβίωση της ανθρωπότητας. Το µέλλον το σχεδιάζουµε εµείς οι ίδιοι και οφείλουµε να δηµιουργήσουµε ένα νέο κώδικα αξιών, ένα όραµα, µία κοινή κουλτούρα, που θα έχει στόχο την αειφόρο ανάπτυξη. Η µόνη µας επιλογή είναι µία ανάπτυξη που θα αφήνει προστιθέµενη αξία, που δεν θα υποθηκεύει το µόνιµο στο πρόσκαιρο, που θα δηµιουργεί νέες θέσεις εργασίας, που θα διαµορφώνει µία δυναµική παραγωγική βάση στη χώρα, που θα αξιοποιεί και θα ενισχύει τα συγκριτικά της πλεονεκτήµατα. Αυτή είναι η πράσινη ανάπτυξη, η πράσινη οικονοµία, η πράσινη επιχειρηµατικότητα στην οποία σήµερα στοχεύουν οι πρωτοπόρες οικονοµίες παγκοσµίως, Και ο πιο ασφαλής τρόπος για να επιτευχθεί αυτή η στροφή στην πράσινη οικονοµία είναι να την ενστερνιστεί η νεολαία µας». H Περιβαλλοντική Στρατηγική της ΔΕΗ είναι ευθυγραµµισµένη µε τους στόχους της ενεργειακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιµατικής Αλλαγής για το 2020 και τις θεσµικές παρεµβάσεις για την κλιµατική αλλαγή και την προστασία του περιβάλλοντος, συµβάλλοντας ουσιαστικά στην ανάπτυξη της Εθνικής Οικονοµίας. Με νέες µεγάλες επενδύσεις η ΔΕΗ προχωρεί στην κατασκευή σύγχρονων θερµικών µονάδων που είναι πιο φιλικές προς το περιβάλλον. Παράλληλα, η ΔΕΗ Ανανεώσιµες, θυγατρική της ΔΕΗ, επεκτείνεται δυναµικά στις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας - µέσα από την ανάπτυξη µεγάλων αιολικών και φωτοβολταϊκών πάρκων.

42 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΔΑΦΝΗ

Τα νησιά του αιγαίου πρωτοπόροι στο δρόµο για την «ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» Το «Σήµα Αειφορίας» θα διεκδικήσουν και πάλι οι νέοι Νησιωτικοί Δήµοι του Αιγαίου που προέκυψαν µετά τον Καλλικράτη, µε νέες δράσεις για το περιβάλλον, την πράσινη οικονοµία, τον πολιτισµό... Σε διεθνή ηµερίδα που οργανώθηκε στις 14 Οκτωβρίου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ενεργειακό Γραφείο Αιγαίου για τις τοπικές πρωτοβουλίες και την πράσινη ανάπτυξη, ο πρόεδρος του δικτύου Αειφόρων Νήσων Αιγαίου ΔΑΦΝΗ και δήµαρχος Άνδρου κ. Γιάννης Γλυνός, αναφέρθηκε στην ανάγκη υπέρβασης των κλασσικών επενδυτικών σχηµάτων στην ενέργεια, ειδικά στο νησιωτικό χώρο στην εποχή της κρίσης: «στη ΔΑΦΝΗ µε την υποστήριξη του Ενεργειακού Γραφείου Αιγαίου επεξεργαζόµαστε ήδη σχέδια για κοινοπρακτικά σχήµατα σε ενεργειακά έργα µε συµµετοχή των ΟΤΑ και συνεταιρισµών. Οι νέες πολυµετοχικές ενεργειακές εταιρείες, µπορούν να προωθήσουν τις ΑΠΕ µε περισσότερα οφέλη για το περιβάλλον, τις τοπικές κοινωνίες και την οικονοµία. Μπορούν ακόµη, σε συνθήκες περιορισµένης ρευστότητας των τραπεζών, να λύσουν το πρόβληµα της χρηµατοδότησης των επενδύσεων. Σε πρώτη φάση έχουν ξεκινήσει διαπραγµατεύσεις για την Άνδρο και τη Σαµοθράκη, αλλά ενδιαφέρον υπάρχει και από άλλα νησιά. Βέβαια, µια τέτοια καινοτοµία απαιτεί επίλυση προβληµάτων στο θεσµικό επίπεδο (π.χ συµµετοχή των ΟΤΑ σε επενδυτικά σχήµατα), επίλυση του κρίσιµου ζητήµατος της χρηµατοδότησης της ίδιας συµµετοχής των δήµων (σε συνθήκες ένδειας τραπεζικών κεφαλαίων) και ζητήµατα που σχετίζονται µε το εταιρικό δίκαιο, την δίκαιη κατανοµή των κερδών (δεδοµένης της δυσπιστίας µεταξύ των εταίρων σε νεοφανή σχήµατα, και της δυσκολίας στην κατοχύρωση των δικαιωµάτων των µικροµετόχων κτλ.)». Στην ίδια εκδήλωση, παρουσιάστηκαν σχετικά παραδείγµατα από χώρες του εξωτερικού, ανακοινώθηκε επίσηµα το έργο για τα Έξυπνα Δίκτυα σε 5 νησιά του Αιγαίου, καθώς και το πρόγραµµα Αειφορικών Δράσεων των δήµων που συµµετέχουν στο ΔΑΦΝΗ. Οι δράσεις της αειφορίας είναι το αποτέλεσµα του σχεδιασµού που άρχισε από το 2006 στο πλαίσιο του δικτύου ΔΑΦΝΗ (Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Αιγαίου). Η πρώτη περίοδος λειτουργίας του δικτύου ΔΑΦΝΗ αφορούσε δράσεις µεταξύ 37 νησιωτικών δήµων του Αιγαίου για την περίοδο 2006 – 2010. Τα νησιά συµµετέχουν στο πρόγραµµα εθελοντικά, και η προσπάθειά τους συνιστά το πρώτο παγκοσµίως εγχείρηµα για τη προβολή περιβαλλοντικών, κοινωνικών και αναπτυξιακών δράσεων σε ένα σύστηµα πιστοποίησης µε συγκεκριµένους κανόνες και κοινά αποδεκτές διαδικασίες. Το δίκτυο ΔΑΦΝΗ δηµιουργήθηκε το 2006, µετά την διαπί-

στωση ότι τα νησιά ως ξεχωριστές γεωγραφικές ενότητες, µε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που δεν απαντώνται στον ηπειρωτικό χώρο, είναι τόποι που χρήζουν ειδικής αντιµετώπισης. Η «νησιωτικότητα», η ιδιαιτερότητα δηλαδή των νησιών, που οφείλεται στην γεωγραφική αποκοπή τους από την ενδοχώρα αλλά ταυτόχρονα και από την εξάρτηση σε µεγάλο βαθµό από τα αστικά κέντρα, η αποµόνωση τους χειµερινούς µήνες και η πληθυσµιακή έκρηξη λόγω τουρισµού το καλοκαίρι, η µείωση του πληθυσµού, το δηµογραφικό ζήτηµα, η λειψυδρία, η δυσκολία στη διαχείριση της ενέργειας, η άναρχη ανάπτυξη και η καταστροφή του τοπίου, δηµιουργούν ζητήµατα που απαιτούν εξειδικευµένες λύσεις. Όλα τα παραπάνω µαζί µε τη διαπίστωση ότι αυτά αποτελούν κοινά ζητήµατα στον νησιωτικό χώρο, οδήγησαν στη δηµιουργία του δικτύου ΔΑΦΝΗ (Δίκτυο Αειφόρων Νήσων Αιγαίου), µε µέλη αρχικά νησιωτικούς δήµους του Αιγαίου και εν συνεχεία, µε τον νέο αυτοδιοικητικό χάρτη, δήµους-νησιά καθώς και νησιωτικές περιφέρειες. Μετά τον Καλλικράτη, συµµετέχουν αυτή τη στιγµή στο δίκτυο ΔΑΦΝΗ 29 νησιωτικοί δήµοι και 2 νησιωτικές περιφέρειες: Η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και οι Δήµοι: Αίγινας, Αλοννήσου, Αµοργού, Άνδρου, Θήρας, Ίου, Κέας, Κιµώλου, Κύθνου, Κω, Λειψών, Λέσβου, Λήµνου, Μήλου, Μυκόνου, Νάξου & Μικρών Κυκλάδων, Νισύρου, Πάτµου, Πάρου, Ρόδου, Σαµοθράκης, Σίφνου, Σκοπέλου, Σκύρου, Σύρου – Ερµούπολης, Τήλου, Ύδρας, Φολεγάνδρου, καθώς και 5 νέα µέλη, οι Δήµοι Ικαρίας, Κυθήρων, Σικίνου, Τήνου και Φούρνων – Κορσεών, που µόλις εντάχθηκαν στο δίκτυο. Ο σκοπός του δικτύου στην α΄ φάση λειτουργίας (20062010), ήταν καταρχήν η καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης κάθε νησιού, η επισήµανση των σηµαντικότερων ζητηµάτων που χρειάζεται να αντιµετωπισθούν και εν συνεχεία η ιεράρχηση δράσεων σε συγκεκριµένους τοµείς που θα οδηγήσει στη βελτίωση των συνθηκών µε γνώµονα την αειφόρο ανάπτυξη. Όλα τα παραπάνω βέβαια δεν ήταν δυνατόν να δροµολογηθούν, πολύ περισσότερο να υλοποιηθούν χωρίς την έντονη δραστηριοποίηση της τοπικής αυτοδιοίκησης και της συναίνεσης της τοπικής κοινωνίας. Οι δράσεις των µελών του δικτύου εντάσσονται σε ένα σύστηµα αξιολόγησης που καταλήγει στην «πιστοποίηση» του νησιού και την απόδοση του «σήµατος της αειφορίας». Η πιστοποίηση πραγµατοποιείται από οµάδα του ΕΜΠ, µε

επικεφαλής τον καθηγητή Κίµωνα Χατζηµπίρο, βάσει ενός «µοντέλου» που λαµβάνει υπόψη διάφορες παραµέτρους µεταξύ των οποίων την υφιστάµενη κατάσταση του νησιού, και την προσπάθεια για βελτίωση αυτής της κατάστασης. Όπως δηλώνει και ο συντονιστής του προγράµµατος Ηλίας Ευθυµιόπουλος: «Αυτή ήταν και η µεγάλη καινοτοµία. Η νέα εποχή, που συνδυάζει επιστήµη, τεχνολογία και οικολογική ηθική, δεν µπορεί να έχει διάρκεια αν βασιστεί µόνο σε υποκειµενικές προσεγγίσεις. Όπως σήµερα µετράµε το ΑΕΠ ή το έλλειµµα, θα πρέπει να µετράµε την κατανάλωση του νερού, την βιοποικιλότητα, τις εκποµπές του θερµοκηπίου. Θα πρέπει να µπορούµε να βάζουµε ποσοτικούς στόχους και να τους πετυχαίνουµε. Αυτή είναι η πρόκληση, κι αυτή είναι η δέσµευση των αυτοδιοικητικών υποκειµένων που έβαλαν τις υπογραφές τους σ’ ένα µνηµόνιο συνεργασίας». Κατά την διάρκεια της πρώτης περιόδου λειτουργίας του ΔΑΦΝΗ, αρκετοί δήµοι-µέλη έδειξαν αξιοσηµείωτη δραστηριότητα και υπέβαλαν σχέδια αειφόρων δράσεων για να διεκδικήσουν την πιστοποίηση και το «σήµα αειφορίας». Στους δήµους µε το καλύτερο σχέδιο δράσης, αποδόθηκε το «βραβείο αειφορίας», το οποίο τις χρονιές 2007-2008-2009 συνοδεύτηκε και από χρηµατικό έπαθλο που θεσπίστηκε από τον χορηγό-επιχειρηµατία κ. Γεώργιο Προκοπίου. Παραθέτουµε παρακάτω ενδεικτικά παραδείγµατα νησιών που δραστηριοποιήθηκαν µε επιτυχία κατά την α’ περίοδο λειτουργίας του δικτύου: Με ένα βραβείο 30.000€ και το σήµα της ΔΑΦΝΗΣ που της αποδόθηκε το 2007 η Κέα έγινε το πρώτο νησί του Αιγαίου που πιστοποιήθηκε για τις δράσεις του στην κατεύθυνση της αειφορικής ανάπτυξης. Η Κέα ήταν το πρώτο νησί στο Αιγαίο που εφάρµοσε ένα ολοκληρωµένο πρόγραµµα ανακύκλωσης και µε προγραµµατικές συµφωνίες µε τα συστήµατα εναλλακτικής διαχείρισης. Η Μήλος το 2008, πήρε την µεγαλύτερη βαθµολογία στο σύστηµα αξιολόγησης µε δράσεις µεταξύ των οποίων εξέχουν η δηµιουργία µονάδας αφαλάτωσης µε χρήση αιολικής ενέργειας, βιολογική επεξεργασία λυµάτων µε επαναχρησιµοποίηση για άρδευση. Στο δήµο Ποσειδωνίας της Σύρου αποδόθηκε το 2009 το βραβείο αειφορίας, για ένα πρόγραµµα στο οποίο ξεχωρίζει η εγκατάσταση κινητής µονάδας αφαλάτωσης που επιτρέπει στους κατοίκους την πρόσβαση σε πόσιµο νερό εξαιρετικής ποιότητας εφαρµόζοντας µια καινοτόµο λύση, που απαλλάσσει επίσης και από την τόσο επιβαρυντική περιβαλλοντικά χρήση πλαστικών µπουκαλιών. Το 2010 ο δήµος Ερµούπολης στη Σύρο πήρε «ειδικό βραβείο αειφορίας» για ένα πρότυπο πρόγραµµα ανακύκλωσης και διαχείρισης απορριµµάτων, µε ολοκληρωµένη καµπάνια για την ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας, έτσι ώστε αυτή τη στιγµή να επιτυγχάνει την ανακύκλωση ενός πολύ µεγάλου ποσοστού στο σύνολο των παραγόµενων απορριµµάτων, και αυτό χάρη στην ενεργό συµµετοχή όλων των κατοίκων Απ’ τα νησιά που πιστοποιήθηκαν ξεχώρισαν ακόµα η Αµοργός µε δράσεις όπως αποκατάσταση και ανάδειξη µνηµείων αγροτικής κληρονοµιάς που συνδέονται µε το νερό, ο Μούδρος Λήµνου για αντικατάσταση-αποκατάσταση εσωτερικών δικτύων ύδρευσης, παραγωγή πόσιµου νερού, η Ίος

κ. Γιάννης Γλυνός

κ. Ηλίας Ευθυµιόπουλος

µε την ανάδειξη φυσιογνωµίας των πολιτιστικών της µνηµείων, το Κόρθι της Άνδρου µε την ίδρυση και την λειτουργία του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, η Οία της Σαντορίνης µε υπογειοποίηση καλωδίων και δικτύων. Μέσα στα 5 χρόνια λειτουργίας του το ΔΑΦΝΗ έχει προχωρήσει σε συµµετοχή του σε ευρωπαϊκά δίκτυα όπως το Σύµφωνο των Δηµάρχων (ΣτΔ), µια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την εθελοντική δέσµευση των Δήµων της Ευρώπης για µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου, εξοικονόµηση ενέργειας και διείσδυση των ΑΠΕ κατά ποσοστά 20% µέχρι το 2020. Εν συνεχεία µέσα από το ευρωπαϊκό πρόγραµµα ΙSLEPACT, δηµιουργήθηκε το Σύµφωνο των Νησιών (Pact of Islands) το 2011. Σαράντα δήµαρχοι και περιφερειάρχες Ευρωπαϊκών νησιωτικών Δήµων και Περιφερειών, εκ των οποίων οι δεκαπέντε από το Αιγαίο, υπέγραψαν στις 12 Απριλίου 2011, το Σύµφωνο των Νησιών αναλαµβάνοντας πολιτική δέσµευση ανάλογη µε αυτήν του ΣτΔ. Μέσα από αυτές τις συνεργασίες και µε την ολοένα αυξανόµενη δραστηριοποίηση της τοπικής αυτοδιοίκησης αλλά και της τοπικής κοινωνίας, γίνεται πλέον ορατό ότι έννοιες όπως εξοικονόµηση ενέργειας, διαχείριση απορριµµάτων, αφαλάτωση µε χρήση ΑΠΕ, διατήρηση του νησιωτικού τοπίου, εναλλακτικός τουρισµός, επιστροφή σε παραδοσιακές µορφές γεωργίας, αρχίζουν να κερδίζουν έδαφος και να γίνονται συνείδηση σε ένα µεγάλο µέρος της νησιωτικής κοινότητας.

j 44

Το φωτοβολταϊκό πάρκο του Διεθνούς Αερολιµένα Αθηνών εγκαινίασε ο Υπουργός Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής, Γιώργος Παπακωνσταντίνου.

Ο Υπουργός ΠΕΚΑ δήλωσε:

«Είναι µεγάλη η χαρά για έναν Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής να βρίσκεται σήµερα, εδώ, για να εγκαινιάσει αυτό το έργο, αυτό το σηµαντικό φωτοβολταϊκό πάρκο. Και µάλιστα, στο σηµερινό εξαιρετικά δύσκολο περιβάλλον, σε µια περίοδο που η ελληνική κοινωνία περνά δύσκολα, όπου οι πολίτες έχουν υποστεί, υφίστανται και θα συνεχίσουν να κάνουν µεγάλες θυσίες. Σε µια εποχή που η Ελληνική Κυβέρνηση επιχειρεί, όχι απλώς να βάλει ένα τελείως διαφορετικό δηµοσιονοµικό πλαίσιο για τη χώρα, αλλά και να προχωρήσει διαρθρωτικές αλλαγές που έπρεπε να είχαµε κάνει εδώ και δεκαετίες. Σε µια εποχή που όλοι µας αρχίζουµε να βλέπουµε τα πράγµατα διαφορετικά - κι εννοώ, την επιχειρηµατική κοινότητα, τους πολίτες, όλους µας - τις αξίες ως κοινωνία, τον τρόπο µε τον οποίο αντιµετωπίζουµε την πολιτική και τους πολιτικούς, και βέβαια την δυνατότητά µας ως κράτος να συνεχίσουµε να υπάρχουµε, που σηµαίνει µε απλά λόγια να συνεχίσεις να δανείζεσαι, για να εξυπηρετείς το µεγάλο σου χρέος και να µην ξοδεύεις περισσότερα από όσα εισπράττεις. Βέβαια, σε αυτή την προσπάθεια, αν µέναµε µόνο σε µια απλή δηµοσιονοµική λογική εσόδων-εξόδων δεν θα πηγαίναµε πάρα πολύ µακριά. Όλοι ξέρουµε ότι κλειδί σε αυτή την προσπάθεια είναι να ξαναδώσουµε πνοή στην ελληνική οικονοµία. Και όλοι ξέρουµε ότι πνοή στην ελληνική οικονοµία σηµαίνει επενδύσεις. Και όλοι ξέρουµε ότι δεν υπάρχει πιο δύσκολο πράγµατα, σήµερα, από το να κάνει κάποιος επένδυση στην Ελλάδα. Η χρηµατοδότηση είναι πάρα πολύ δύσκολη, το περιβάλλον είναι δύσκολο και παρά τις προσπάθειες απλοποίησης ακόµη οι δυσκολίες είναι πάρα πολύ µεγάλες. Σε αυτή την πορεία των επενδύσεων και της ανάκαµψης, το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής, παίζει ένα σηµαντικό, κοµβικό ρόλο. Γιατί κάποιοι από τους πιο σηµαντικούς τοµείς ανάπτυξης, τα επόµενα χρόνια, περνούν από το ΥΠΕΚΑ. Τοµείς όπως η ενέργεια και ιδιαίτερα οι Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας, της διαχείρισης των απορριµµάτων, για να πω δύο µόνο από τους εξαιρετικά σηµαντικούς τοµείς που θα δώσουν τη δυνατότητα για σηµαντικές επενδύσεις και θέσεις εργασίας. Γιατί το ΥΠΕΚΑ αυτό χειρίζεται δύο εργαλεία, τα οποία µπορούν είτε να καθυστερήσουν είτε να επιταχύνουν την αναπτυξιακή διαδικασία, την περιβαλλοντική αδειοδότηση και τις χρήσεις γης. Γι’ αυτό και αν εµείς κάνουµε τη δουλειά µας σωστά, θα µπορέσουµε – και σας διαβεβαιώνω ότι αυτό επιχειρούµε να κάνουµε – να στηρίξουµε αυτή την προσπάθεια ανάκαµψης.

Εγκαίνια

Αν δεν κάνουµε τη δουλειά µας σωστά, θα την επιβραδύνουµε. Οι ΑΠΕ είναι κεντρικό συστατικό στοιχείο της πολιτικής της χώρας, της Κυβέρνησης και του ΥΠΕΚΑ - του οποίου µαζί µε τον Νίκο του Σηφουνάκη και τον Γιάννη Μανιάτη έχουµε την τιµή να ηγούµαστε - από τη σύστασή του, πριν από δύο χρόνια. Ξέρετε και έχετε παρακολουθήσει την προσπάθεια που κάνει η Κυβέρνηση να δώσει ώθηση στις ΑΠΕ, να απλοποιήσει διαδικασίες, µέσα από την ενίσχυση της ΡΑΕ, να δηµιουργήσει ένα περιβάλλον σταθερότητας και επενδυτικής σιγουριάς και, βέβαια, µέσα από την προνοµιακή τιµολόγηση, να δώσει κίνητρα, για να υπάρξει ανάπτυξη αυτού του τοµέα. Είναι εξαιρετικά ελπιδοφόρο ότι σε µία περίοδο που πραγµατικά οι επενδύσεις, αν και πολύ καλές δυσκολεύονται να βρουν χρηµατοδότηση, το πρώτο εξάµηνο του 2011, στη χώρα µας προστέθηκαν σχεδόν 300 MW από Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας. Σήµερα, έχουµε ξεπεράσει τα 2 GW από ΑΠΕ. Αν δει κάποιος αυτό που έρχεται από πλευράς δικτύων και εγκατάστασης, όχι απλώς θα πιάσουµε τους στόχους µας για το 2014 και το 2020, αλλά και θα τους ξεπεράσουµε. Και αυτό είναι πάρα πολύ θετικό για την ελληνική οικονοµία.

φωτοβολταϊκού πάρκου του Διεθνούς Αερολιµένα Αθηνών Εµείς προσπαθούµε, όχι απλώς να συνοδεύσουµε αυτή την πορεία, αλλά να την κάνουµε πιο δυναµική, µε µεγάλες παρεµβάσεις, όπως είναι το µεγάλο σχέδιο «Ήλιος», µε την πάρα πολύ απλή ιδέα, ότι η Ελλάδα έχει ένα πάρα πολύ µεγάλο συγκριτικό πλεονέκτηµα, τον ήλιο της και τις άλλες Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας. Και πρέπει αυτό να το χρησιµοποιήσουµε και να εξάγουµε ήλιο, ηλιακή ενέργεια, στη Βόρεια Ευρώπη, στη Γερµανία και σε άλλες χώρες. Πρόκειται για µία επένδυση που µπορεί να φτάσει τα 20 δισ. ευρώ και µε την οποία µπορούν να εξαχθούν µέχρι και 10 GW στις βόρειες χώρες. Μια ιδέα και επένδυση πολύ φιλόδοξη, αλλά και πολύ ρεαλιστική, σε µια Ευρώπη που αναστοχάζεται το ενεργειακό µείγµα της και προσπαθεί να βρει τρόπους να στηρίξει την αναπτυξιακή διαδικασία στην Ελλάδα. Και βέβαια, για την χώρα µας, πρόκειται για µία τεράστια ευκαιρία. Μέσα λοιπόν σε αυτό το πλαίσιο, πρέπει να πω ότι είναι ιδιαίτερη χαρά που βρίσκοµαι εδώ σήµερα. Πριν από µερικές µέρες, επιστρέφοντας από ένα ταξίδι είχα την ευκαιρία να δω το φωτοβολταϊκό πάρκο από ψηλά, τώρα έχω την χαρά να το εγκαινιάσω, µια επένδυση που είναι σηµαντική για µία σειρά

από λόγους. Ο προφανής είναι το είδος της επένδυσης, ένα φωτοβολταϊκό πάρκο σύγχρονο, το οποίο καλύπτει ανάγκες του αεροδροµίου. Ο δεύτερος είναι ότι πρόκειται για άλλο ένα βήµα σε µια ελληνική εταιρεία, η οποία έχει αποδείξει πώς λειτουργούν µεικτά σχήµατα δηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα και, η οποία βρίσκεται και η ίδια σε µία φάση µετάβασης - µε την επέκταση της άδειας λειτουργίας της, της άδειας παραχώρησης, αλλά και µε την ειληµµένη απόφαση του Ελληνικού Δηµοσίου σταδιακά να αποχωρήσει από την Εταιρεία του Ελληνικού Αεροδροµίου και να περάσει πλέον τελείως στον ιδιωτικό τοµέα. Έχουµε, λοιπόν, µια σηµαντική επένδυση, σε έναν σηµαντικό τοµέα, που δένει απόλυτα και συνάδει και µε την στρατηγική της εταιρικής ευθύνης και για την οποία νοµίζω ότι όλοι χαιρόµαστε που είµαστε σήµερα εδώ να την εγκαινιάσουµε και να ευχηθούµε να λειτουργεί µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο προς όφελος της εταιρίας και των αναγκών της. Ευχαριστώ πολύ».

Αδειοδοτική εξέλιξη των έργων Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας, για το α’ εξάµηνο του 2011

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΔΕΙΟΔΟΤΙΚΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΕΡΓΩΝ ΑΠΕ έως τέλος Ιουνίου 2011 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

Αιολικά Βιοµάζα Γεωθερµία Μικρά Υδροηλεκτρικά Φωτοβολταϊκά Ηλιοθερµικά Υβριδικά Σύνολο

Ισχύς

Με Αίτηση για Άδεια Παραγωγής

Με Άδεια Παραγωγής

Με Προσφορά Σύνδεσης

Με Άδεια Εγκατάστασης

Με σύµβαση Αγοραπωλησίας

Σε Λειτουργία

έως τέλος 2010

έως 30/06/11

έως τέλος 2010

έως 30/06/11

έως τέλος 2010

έως 30/06/11

έως τέλος 2010

έως 30/06/11

έως τέλος 2010

έως 30/06/11

έως τέλος 2010

έως 30/06/11

61791,0

65395,1

14373,4

18432,4

3601,5

3320,2

1249,2

1460,6

360,3

272,5

1297,7

1431,9

1461,9

1517,6

243,4

361,9

42,3

51,0

21,2

24,4

0,8

5,5

44,0

43,5

340,5

8,0

0,0

2220,9

255,7

886,3

931,4

189,3

161,5

79,2

66,5

28,0

22,5

196,3

205,6

4255,0

5387,3

1564,6

1947,0

524,9

2557,2

320,2

348,5

497,4

1048,0

198,3

341,1

963,2

1013,8

0,0

320,4

0,0

1742,8

1828,7

262,8

382,3

0,0

0,1

0,0

72775,3

77738,7

17338,5

22383,4

4358,0

6089,9

1669,9

1900,1

886,5

1348,5

1736,3

2022,2

Λεπτοµέρειες για τα Φωτοβολταϊκά ΕΙΔΟΣΜΕΓΕΘΟΣ

Ειδικό πρόγραµµα για κτίρια <10kW

Αγροτικά L100kW Υδροηλεκτρικά Λοιπά

Πλήθος/Ισχύς

ξηση παρουσίασαν η ισχύς των αδειών εγκατάστασης (1900 MW) και οι συµβάσεις αγοραπωλησίας (1351 MW), δύο µεγέθη που αποτυπώνουν τη νέα ισχύ Α.Π.Ε. που αναµένεται να προστεθεί άµεσα στο ηλεκτρικό µας σύστηµα. Οι επιδιωκόµενοι στόχοι, συνεπώς, για το 2014 αναµένεται να καλυφθούν για τις περισσότερες τεχνολογίες ΑΠΕ πολύ νωρίτερα. Συγκεκριµένα, για τα αιολικά άδεια εγκατάστασης έχουν 1461MW, ενώ µε σύµβαση αγοραπωλησίας είναι 272MW. Η επιδιωκόµενη αναλογία εγκατεστηµένης ισχύος, σύµφωνα µε την Υπουργική Απόφαση του 2010, για τα αιολικά είναι 4000MW το 2014 και 7500MW για το 2020. Λαµβάνοντας υπόψη την ισχύ των αιολικών µε προσφορά σύνδεσης (3320MW) και µε άδεια παραγωγής (18432MW), ο στόχος αναµένεται να υπερκαλυφθεί και τα δύο έτη στόχου. Για τα φωτοβολταϊκά (πλην αγροτικών), µε σύµβαση αγοραπωλησίας βρίσκονται 1048MW, που αν προστεθούν στην ισχύ που βρίσκεται σήµερα σε λειτουργία προσεγγίζουν το στόχο του 2020, που είναι η εγκατάσταση 1450MW. Σηµειώνεται, ότι µε άδεια εγκατάστασης είναι επιπλέον 348,5MW, µε προσφορά σύνδεσης 2117MW και µε άδεια παραγωγής 1947MW. Όσον αφορά στα µικρά υδροηλεκτρικά (15MW), µε σύµβαση αγοραπωλησίας βρίσκονται 22,5MW, µε άδεια εγκατάστα-

Με Προσφορά Σύνδεσης

Με σύµβαση Αγοραπωλησίας

έως τέλος 2010

έως 30/06/11

έως τέλος 2010

έως 30/06/11

Πλήθος

3752

4732

2911

Σύνολο Ισχύος (MW)

34,2

27,8

Πλήθος

6197

Σύνολο Ισχύος (MW)

Σε Λειτουργία έως τέλος 2010

Με σύµβαση Αγοραπωλησίας

έως 30/06/11

Σε Λειτουργία

έως τέλος 2010

έως 30/06/11

7998

585

3351

24,9

69,7

5,2

28,1

2086

373

4476

611,9

201,2

36,4

440,2

Πλήθος

20429

14125

4587

8529

2672

7315

2041

3653

Σύνολο Ισχύος (MW)

4536,1

3172,9

463,6

2047,3

497,4

1048,0

193,1

313,1

Σύνολο πλήθους αιτηµάτων Σύνολο ισχύος (MW)

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής, µέσω της αρµόδιας Υπηρεσίας Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), δίνει σε δηµοσιότητα τον πίνακα µε την κατάσταση της αδειοδοτικής εξέλιξης των έργων ΑΠΕ ως το τέλος Ιουνίου 2011. Όπως φαίνεται και από τα στοιχεία, οι ρυθµίσεις για την απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης έχουν αυξήσει τόσο το επενδυτικό ενδιαφέρον, όσο και τη συνολική εγκατεστηµένη ισχύ ΑΠΕ στη χώρα µας. Στον πίνακα αποτυπώνεται η ισχύς ανά τεχνολογία ΑΠΕ σε κάθε στάδιο της αδειοδοτικής διαδικασίας (άδεια παραγωγής, προσφορά σύνδεσης, άδεια εγκατάστασης, σύµβαση αγοραπωλησίας), καθώς και η ισχύς σε λειτουργία. Η συνολική εγκατεστηµένη ισχύς από σταθµούς ΑΠΕ στη χώρα µας ενισχύθηκε κατά 283MW, το πρώτο εξάµηνο του 2011, φτάνοντας τα 2020MW. Πρωταθλητές στην ανάπτυξη νέας ισχύος είναι τα αιολικά (τα οποία παραµένουν η κυρίαρχη µορφή Ανανεώσιµης Ενέργειας µε συνολική ισχύ 1432MW) και τα φωτοβολταϊκά (341MW). Ακολουθούν τα µικρά υδροηλεκτρικά µε 206MW και η βιοµάζα µε 41MW. Οι υπόλοιπες µορφές ΑΠΕ (γεωθερµία, ηλιοθερµικά, υβριδικά) βρίσκονται σε προγενέστερα στάδια. Στο επίπεδο της αδειοδοτικής διαδικασίας, σηµαντική αύ-

Αιτήµατα για σύνδεση στη ΔΕΗ

30378

20943

7871

21003

2672

7315

2626

7004

5182,2

3401,9

524,9

2557,2

497,4

1048,0

198,3

341,1

σης 66,5MW, µε προσφορά σύνδεσης 161MW και µε άδεια παραγωγής 931MW. Η επιδιωκόµενη αναλογία εγκατεστηµένης ισχύος, για τη συγκεκριµένη τεχνολογία, είναι 300MW για το 2014 και 350MW για το 2020. Για τη βιοµάζα, έχει αυξηθεί σηµαντικά η ισχύς µε σύµβαση αγοραπωλησίας (7,9MW), αλλά για την επίτευξη των στόχων του 2014 και 2020, που είναι 200MW και 350MW αντίστοιχα, θα πρέπει να επιταχυνθεί η εγκατάσταση της πλειοψηφίας της ισχύς που βρίσκεται σε προγενέστερα στάδια και κυρίως στο στάδιο της άδειας παραγωγής (362MW). Η γεωθερµία, που αναµένεται να ενισχυθεί µε το νέο γύρο παραχωρήσεων δικαιωµάτων έρευνας του ΥΠΕΚΑ, παρουσιάζει µια σταθερή εικόνα για το πρώτο εξάµηνο του 2011 µε 8MW µε άδεια παραγωγής και 340MW αιτήσεις για άδεια παραγωγής. Τα ηλιοθερµικά µε άδεια παραγωγής είναι 320MW, µε στόχο τα 120MW για το 2014 και 250MW για το 2020. Σχετικά µε τα υβριδικά,100 kW βρίσκονται µε άδεια εγκατάστασης, 382MW µε άδεια παραγωγής και 1829MW µε άδεια παραγωγής. Το ΥΠΕΚΑ δίνει ιδιαίτερη έµφαση στην προώθηση του προγράµµατος για την ανάπτυξη φωτοβολταϊκών συστηµάτων στις κτιριακές εγκαταστάσεις (<10kW), που απευθύνεται τόσο

στους καταναλωτές, όσο και στις επιχειρήσεις. Έχουν υλοποιηθεί έως 30/06/2011 3351 αιτήµατα, που εγχέουν στο σύστηµα ισχύ 28,1MW από µόλις 5,2MW το 2010. Με προσφορά σύνδεσης βρίσκονται 7998 αιτήµατα (αντιστοιχούν σε 69,7MW), ενώ τα νέα αιτήµατα για σύνδεση στη ΔΕΗ φτάνουν τις 4732 (27,8MW). Για τα αγροτικά φωτοβολταϊκά (100 kW), η διαδικασία προχωράει µε εντατικούς ρυθµούς. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι από τις 373 αιτήσεις που είχαν προσφορά σύνδεσης το 2010, έφτασαν στο α’ εξάµηνο του 2011 τις 4.476. Τα αιτήµατα για σύνδεση στη ΔΕΗ έως τις 30/06/2011 φτάνουν τα 2086, τα οποία αντιστοιχούν σε 201,2MW. Για το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής αποτελεί προτεραιότητα η αναπτυξιακή συνεισφορά των έργων Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας, καθώς δηµιουργούν νέες θέσεις εργασίας, τονώνουν την εγχώρια βιοµηχανία και προσφέρουν καθαρή ενέργεια στους καταναλωτές και τους παραγωγικούς φορείς. Συνεχίζει, λοιπόν, απρόσκοπτα και µε διαφάνεια την προσπάθεια επιτάχυνσης των εν λόγω επενδύσεων και την περαιτέρω διείσδυση όλων ανεξαιρέτων των µορφών ΑΠΕ.

Μαζικές Απώλειες Μελισσών στο Λεκανοπέδιο της Αττικής Ένα περιβαλλοντικό έγκληµα συντελείται τους τελευταίους µήνες στην ευρύτερη περιοχή της Αττικής, καθώς ένας πολύ µεγάλος αριθµός µελισσών έχει εξοντωθεί λόγω της χρήσης εντοµοκτόνων σε ευρεία κλίµακα. Όπως επισηµαίνουν οι µελισσοκόµοι στο Κέντρο Μελισσοκοµίας της ΠΑΣΕΓΕΣ, η οικονοµική ζηµιά για τους ίδιους είναι σοβαρότατη και ζητούν από την Πολιτεία να λάβει µέτρα για την προστασία των πληθυσµών. Σύµφωνα µε επιστολή στελεχών της ΠΑΣΕΓΕΣ (Γκουλιαδίτη Φ-Μπιρρή Π.), το οποίο υπογράφει ο γενικός διευθυντής της οργάνωσης, κ. Γιάννης Τσιφόρος στην Δ/νση Προστασίας Φυτικής Παραγωγής Τµήµα Γεωργικών Φαρµάκων του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων και στην Περιφέρεια Αττικής, « οι ζηµιές έχουν διττή αιτία και συγκεκριµένα: - Τη χρήση εντοµοκτόνων σκευασµάτων για την αντιµετώπιση του εντόµου Rhynchophorus ferrugineus στα φοινικοειδή. - Τους ψεκασµούς για την καταπολέµηση των κουνουπιών». Όπως τονίζεται «σε ό, τι αφορά τις ζηµιές από τη χρήση εντοµοκτόνων για την αντιµετώπιση του κόκκινου σκαθαριού των φοινικοειδών, τεκµηριώθηκε περαιτέρω µε αναλύσεις δειγµάτων µελισσών και γύρης, η παρουσία τόσο της δραστικής ουσίας clothianidin σε όλα τα δείγµατα (µελισσών και γύρης) όσο και της δραστικής ουσίας Imidacloprid (σε ένα δείγµα µελισσών και ένα δείγµα γύρης). Τα προαναφερόµενα δείγµατα συγκεντρώθηκαν από πέντε πληγείσες περιοχές της Ανατολικής Αττικής µε ευθύνη του Καθηγητή και Δ/ντή του Εργαστηρίου Σηροτροφίας Μελισσο-

κοµίας του Γεωπονικού Πανεπιστηµίου Αθηνών κ. Π. Χαριζάνη και ελέγχθηκαν εργαστηριακά στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο. (Επισυνάπτεται πίνακας µε τα αποτελέσµατα των αναλύσεων). Επισηµαίνεται ότι οι δραστικές ουσίες clothianidin και Imidacloprid εµπεριέχονται στα κατ’ εξαίρεση εγκριθέντα εντοµοκτόνα σκευάσµατα για την αντιµετώπιση του εντόµου Rhynchophorus ferrugineus στα φοινικοειδή. Κατόπιν των ανωτέρω, οι µελισσοκόµοι θέτουν τα εξής ζητήµατα: - Γεννώνται σοβαρά ερωτήµατα αν έχουν τηρηθεί οι προβλεπόµενες, από τις αποφάσεις οδηγίες εφαρµογής των κατ’ εξαίρεση χορηγηθέντων σκευασµάτων, γεγονός που πρέπει να διερευνηθεί άµεσα και να µας κοινοποιηθούν τα αποτελέσµατα. - Να ληφθεί µέριµνα ώστε οι πληγέντες µελισσοκόµοι να αποζηµιωθούν για την απώλεια τόσο του µελισσοκοµικού τους κεφαλαίου όσο και της απολεσθείσης παραγωγής. - Οι αρµόδιες υπηρεσίες θα πρέπει να προβούν σε όλες τις αναγκαίες ενέργειες ώστε να αποτραπεί στο µέλλον παρόµοια καταστροφή του µελισσοκοµικού κεφαλαίου της Αττικής». Με τα παραπάνω πάντως επιβεβαιώνεται για ακόµη µια φορά η ευαισθησία των µελισσών απέναντι στις ανθρώπινες παρεµβάσεις. Θυµίζουµε ότι αρκετοί µελισσοκόµοι θεωρούν βέβαιη την υπαιτιότητα των κεραιών κινητών τηλεφώνων για τη µείωση του πληθυσµού των µελισσών στη χώρα µας.

Διαβούλευση για τους υδάτινους πόρους Η διαδικασία αρχίζει µε την κατάρτιση Σχεδίων Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Το υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής ανακοίνωσε την έναρξη της διαδικασίας διαβούλευσης για την κατάρτιση Σχεδίων Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής των Υδατικών Διαµερισµάτων της χώρας. Με την κατάρτιση αυτών των Σχεδίων Διαχείρισης η Ελλάδα ολοκληρώνει την εφαρµογή των απαιτήσεων της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τοµέα της πολιτικής των υδάτων (Οδηγία-Πλαίσιο για τα Νερά). Η διαδικασία αρχίζει µε την κατάρτιση Σχεδίων Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής των Υδατικών Διαµερισµάτων Θεσσαλίας, Ηπείρου και Δυτικής Στερεάς Ελλάδας. Τα Σχέδια αυτά αφορούν στην διαχείριση του συνόλου των υδατικών πόρων των νοµών Λάρισας, Μαγνησίας, Τρικάλων, Καρδίτσας, Ιωαννίνων, Θεσπρωτίας, Άρτας, Πρέβεζας, Κέρκυρας, Λευκάδας, Αιτωλοακαρνανίας, Ευρυτανίας και σηµαντικού ή µικρότερου µέρους των υδατικών πόρων των νοµών Φωκίδας, Γρεβενών, Φθιώτιδας, Καστοριάς και Πιερίας. Τα Σχέδια Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής έχουν ζωτική και κοµβική σηµασία για την ποιότητα και την ποσότητα των υδατικών πόρων και στα τρία Υδατικά Διαµερίσµατα και

θα συµβάλλουν στον προγραµµατισµό των χρήσεων νερού και στην αειφόρο ανάπτυξη των περιοχών αυτών. Παράλληλα µε τις δράσεις προστασίας του περιβάλλοντος µέσω των σχεδίων διαχείρισης προγραµµατίζονται οι χρήσεις νερού για την άρδευση, την ύδρευση, την ενέργεια και την επαγγελµατική χρήση (βιοτεχνία, βιοµηχανία). Στο πλαίσιο αυτό, η Ειδική Γραµµατεία Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής καλεί τους ενδιαφερόµενους φορείς και το κοινό της Θεσσαλίας, της Ηπείρου και της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας να συµµετάσχουν στη διαδικασία διαβούλευσης για την κατάρτιση Σχεδίων Διαχείρισης των λεκανών απορροής των Ποταµών των περιοχών αυτών, υποβάλλοντας τις παρατηρήσεις, προτάσεις και κρίσεις τους και στα τρία Υδατικά Διαµερίσµατα. Η ενεργός συµµετοχή όλων των ενδιαφεροµένων µερών κρίνεται απαραίτητη σε όλες τις φάσεις υλοποίησης της κατάρτισης των Σχεδίων Διαχείρισης και αποφασιστικής σηµασίας για να εξασφαλιστεί ότι όλη η διαδικασία θα πραγµατοποιηθεί αποτελεσµατικά και µε διαφάνεια. Τα κείµενα της διαβούλευσης βρίσκονται αναρτηµένα στην ιστοσελίδα http://wfd.ypeka.gr. Η συµµετοχή όλων είναι ελεύθερη, η σηµασία όµως των Σχεδίων διαχείρισης για τον καθένα την καθιστά επιβεβληµένη.

Ήλιος και αέρας όπως λέµε... λιγνίτης και πυρηνικά!

Σχέδιο υπουργικής απόφασης ΕΚΤΡΩΜΑ του Υπουργείου Περιβάλλοντος ανάγει τις ΑΠΕ στον ίδιο βαθµό επικινδυνότητας µε το λιγνίτη, το πετρέλαιο και τα... πυρηνικά! Πολλά χρόνια πίσω γυρνάει τη χώρα το σχέδιο της υπουργικής απόφασης του ΥΠΕΚΑ για την περιβαλλοντική αδειοδότηση που, επί της ουσίας, επιχειρεί να φρενάρει την ανάπτυξη της καθαρής ενέργειας στην Ελλάδα και να καταστρέψει ό,τι µε κόπο χτίστηκε τα τελευταία δύο χρόνια. Πλέον, δεν απειλούνται µόνο οι εθνικοί στόχοι για τις ΑΠΕ, αλλά και το µέλλον του µοναδικού τοµέα που σήµερα, εν µέσω κρίσης, προσφέρει βιώσιµη ανάπτυξη και θέσεις εργασίας. Σύµφωνα µε το υπό διαβούλευση σχέδιο υπουργικής απόφασης για την κατάταξη των έργων σε κατηγορίες περιβαλλοντικής αδειοδότησης, ΑΠΕ µεσαίας ισχύος κατατάσσονται στην ίδια κατηγορία µε λιγνιτικούς σταθµούς έως 100MW και πετρελαϊκούς σταθµούς έως 200MW. Με απλά λόγια, αυτό σηµαίνει ότι όλα τα παραπάνω θεωρούνται το ίδιο επικίνδυνα για το περιβάλλον και χρειάζεται να περάσουν τις ίδιες περιβαλλοντικές διαδικασίες. Η αποθέωση του παραλόγου όµως δεν σταµατάει εδώ. Διότι τα µεγαλύτερα έργα ΑΠΕ (φωτοβολταϊκά άνω των 10MW, αιολικά άνω των 40MW κοκ) κατατάσσονται στην ίδια κατηγορία µε: µεγάλους λιγνιτικούς σταθµούς (άνω των 100MW), µεγάλους πετρελαϊκούς σταθµούς (άνω των 200MW), ακόµα και... πυρηνικούς (!) σταθµούς!

«Προφανώς, στο µυαλό κάποιων, ένα φωτοβολταϊκό που δεν παράγει ρύπους και δεν αλλοιώνει µόνιµα τη γη είναι το ίδιο επικίνδυνο µε ένα λιγνιτικό σταθµό που ευθύνεται για θανάτους πολιτών και ερηµοποίηση χιλιάδων στρεµµάτων της ελληνικής υπαίθρου», ανέφερε ο Τάκης Γρηγορίου, υπεύθυνος για θέµατα ενέργειας και κλιµατικών αλλαγών στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace. Επί της ουσίας, η συγκεκριµένη υπουργική απόφαση ακυρώνει τις επιδιώξεις του πρόσφατου νόµου του ΥΠΕΚΑ για απλοποίηση των διαδικασιών και απειλεί να τινάξει στον αέρα την ανάπτυξη των ΑΠΕ, αφού πλέον θα χρειάζονται εντελώς παράλογες και εξοντωτικές διαδικασίες περιβαλλοντικής αδειοδότησης. «Τα χειρότερα αναχρονιστικά ένστικτα του Υπουργείου Περιβάλλοντος βρίσκουν φωνή έκφρασης και βγαίνουν στην επιφάνεια µε µία απόφαση που γυρνάει τη χώρα πολλά χρόνια πίσω και ακυρώνει τις ίδιες τις δηλώσεις του υπουργού ΠΕΚΑ προ τριµήνου. Ο κ. Παπακωνσταντίνου και ο Υφυπουργός ΠΕΚΑ, αρµόδιος για θέµατα ενέργειας, κ. Μανιάτης καλούνται να αναλάβουν τις ευθύνες τους για αυτό το εν δυνάµει τεράστιο σκάνδαλο», ανέφερε ο Τάκης Γρηγορίου.

Κλιµατική αλλαγή: Απειλή Νο 1 για τους Ευρωπαίους – Νέα έρευνα Πάνω από δύο στους τρεις Ευρωπαίους θεωρούν ότι η κλιµατική αλλαγή είναι πολύ σοβαρό πρόβληµα και σχεδόν το 80% εκτιµά ότι η ανάληψη δράσης για την καταπολέµησή της µπορεί να δώσει ώθηση στην οικονοµία, δηµιουργώντας παράλληλα θέσεις εργασίας, σύµφωνα µε έρευνα του Ευρωβαρόµετρου που δηµοσιεύτηκε την Κυριακή. Ειδικότερα, όπως προέκυψε από τη δηµοσκόπηση που διεξήχθη τον Ιούνιο, οι Ευρωπαίοι πολίτες ανησυχούν περισσότερο για την κλιµατική αλλαγή συγκριτικά µε το 2009 και αντιλαµβάνονται την αλλαγή του κλίµατος ως µεγαλύτερη απειλή από την οικονοµική ύφεση. Η έρευνα επίσης δείχνει µεγάλη προσδοκία στα 27 κράτη µέλη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έχει καταστεί ως τα µέσα του αιώνα µια κοινωνία χαµηλών εκποµπών, φιλική προς το περιβάλλον.

Τα σηµαντικότερα στοιχεία της έρευνας είναι τα εξής: Το 68% των Ευρωπαίων θεωρεί την κλιµατική αλλαγή πολύ σοβαρό πρόβληµα, µε το 51% να απαντά ότι πρόκειται για το πιο σοβαρό ή ένα από τα σοβαρότερα προβλήµατα, σε αντίθεση µε το 45% των ερωτηθέντων που εκτιµά ότι το σοβαρότερο πρόβληµα είναι η οικονοµική κρίση. Το 78% συµφώνησε ότι η καταπολέµηση της κλιµατικής αλλαγής και η αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας µπορεί να δώσει ώθηση στην ευρωπαϊκή οικονοµία µε τη δηµιουργία θέσεων εργασίας, ενώ το 68% υποστήριξε την επιβολή φόρων βάσει της ενεργειακής κατανάλωσης. Αυτό πάντως που προκαλεί εντύπωση, είναι ότι η καταπολέµηση της κλιµατικής αλλαγής, όπως προκύπτει από την έρευνα, θεωρείται κατά βάση ευθύνη των εθνικών κυβερνήσεων, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των επιχειρήσεων. Μόνο το 21% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι έχει ατοµική ευθύνη, όµως το 23% απάντησε αυθόρµητα ότι όλοι οι δρώντες, και εκείνοι προσωπικά, έχουν συλλογική ευθύνη.

Της Μάχη Τράτσα

Εικαστικές παρεµβάσεις σε δηµόσια θέα Οι «τυφλές» όψεις των κτιρίων γίνονται καµβάς για να οµορφύνει η πόλη «Τα χέρια που προσεύχονται» του Ντύρερ έδωσαν την ιδέα για το έργο της οδού Πειραιώς. Η ιδέα που ξεκίνησε από τους νεαρούς γκραφιτάδες, οι οποίοι αναζητούσαν µεγάλους, ελεύθερους τοίχους για να εκφραστούν, εξελίχθηκε σιγά -σιγά σε καλλιτεχνικό κίνηµα, που υιοθετείται τώρα και από την Πολιτεία για «να οµορφύνει η πόλη». Η δράση «Εικαστικές Παρεµβάσεις στον Δηµόσιο Αστικό Χώρο, Ζωγραφική στις Τυφλές Οψεις των κτιρίων», είχε συµπεριληφθεί από την πρώην υπουργό Περιβάλλοντος κυρία Τίνα Μπιρµπίλη στο πρόγραµµα «Αθήνα-Αττική 2014», τον Ιούνιο του 2010. Τότε το ΥΠΕΚΑ είχε απευθύνει πρόταση συνεργασίας προς την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Σήµερα, το πρώτο από τα τρία έργα ολοκληρώθηκε µε τη χρηµατοδότηση του Πράσινου Ταµείου. Πρόκειται για µια τοιχογραφία στον τυφλό τοίχο του ξενοδοχείου VIENNA, επί της οδού Πειραιώς.

Είναι µια εικαστική πρόταση του κ. Παύλου Τσάκωνα, απόφοιτου της ΑΣΚΤ, σε ένα σχέδιο του Αλµπρεχτ Ντύρερ (14711528), του µεγάλου γερµανού ζωγράφου, χαράκτη, µαθηµατικού και θεωρητικού ο οποίος το έφτιαξε το 1506, την εποχή του δεύτερου ταξιδιού του στην Ιταλία. Η ιδέα υλοποιήθηκε στην Αθήνα από το εξειδικευµένο συνεργείο τοιχογράφων - ζωγράφων Αδελφών Κρέτση σε συνεργασία µε τον ζωγράφο κ. Μανώλη Αναστασάκο. Η επιλογή των κτιρίων και των αντίστοιχων εικαστικών παρεµβάσεων, προέκυψε κατόπιν αξιολόγησης από αντίστοιχες επιτροπές του ΥΠΕΚΑ και της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών. Οι εικαστικές παρεµβάσεις µε τοιχογραφίες στο δηµόσιο εξωτερικό χώρο έχουν από τη φύση τους έναν σχετικά εφήµερο µεσοπρόθεσµο χρονικό ορίζοντα (κατά µέσο όρο δέκα έτη). Αποσκοπούν περισσότερο, σε βάθος χρόνου, να αφοµοιωθούν σαν καλλιτεχνικές προτάσεις, να χαρακτηρίσουν αισθητικά µια περιοχή σαν τοπόσηµα, και αφού βιωθούν να αντικατασταθούν από διάδοχες συνθέσεις άλλων καλλιτεχνών. Το Πιλοτικό Πρόγραµµα θα συνεχιστεί µε άλλες δύο εικαστικές παρεµβάσεις σε τυφλούς τοίχους πολυκατοικιών στην οδό Κριεζώτου (Κέντρο Αθήνας) και στην οδό Κασοµούλη (προσφυγικές κατοικίες).

Αθήνα, 25 Οκτωβρίου 2011

Ανακοίνωση σχετικά µε πρόσκληση του ΥΠΕΚΑ προς τους Δηµάρχους για διάθεση δηµοτικών εκτάσεων για το πρόγραµµα “Helios”: Πρόσκληση προς όλους τους Δηµάρχους της χώρας, προκειµένου να συµµετάσχουν στην υλοποίηση του ελληνικού ενεργειακού προγράµµατος “Helios”, για την παραγωγή καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας και εν συνεχεία την εξαγωγή της σε χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης, απευθύνει το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής. Με επιστολή του προς την Κεντρική Ένωση Δήµων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), ο Υφυπουργός ΠΕΚΑ, Γιάννης Μανιάτης γνωστοποιεί την πρόθεση της Κυβέρνησης να συνεργαστεί µε όσους Δήµους επιθυµούν να προτείνουν προς αξιοποίηση µεγάλες δηµόσιες εκτάσεις χαµηλής παραγωγικότητας - κατά προτίµηση άνω των 500 στρεµµάτων - στην περιοχή ευθύνης τους, όπου θα τοποθετηθούν µονάδες Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και κυρίως φωτοβολταϊκά συστήµατα. Στην πρόσκλησή του, ο Γιάννης Μανιάτης αναφέρεται στα εύλογα αντισταθµιστικά οφέλη που θα αποκοµίσουν οι τοπικές κοινωνίες, αλλά και στην προσπάθεια που καταβάλλει το ΥΠΕΚΑ -µέσω και του προγράµµατος “Helios” - προκειµένου να καταστήσει την Ελλάδα πρότυπο στην προώθηση της Πράσινης Ενέργειας, εξέλιξη που θα τονώσει ταυτόχρονα και την εθνική οικονοµία.

Έξυπνο σπίτι τροφοδοτείται από... µπαταρία ηλεκτροκίνητου οχήµατος Δεν θυµίζει σε τίποτε ένα συνηθισµένο σπίτι: Χτισµένο σχεδόν «στον αέρα», το πολυεδρικό κτίσµα της Nissan σχεδιάστηκε για να αντέχει στις φυσικές καταστροφές, αλλά και µετά από αυτές, χάρη και στην ενεργειακή του αυτονοµία. Τι το ξεχωριστό έχει σε σχέση µε τα υπόλοιπα έξυπνα σπίτια; Ότι άξονάς του δεν είναι ένα φωτοβολταϊκό σύστηµα ή µια ανεµογεννήτρια, αλλά... ένα ηλεκτροκίνητο αυτοκίνητο. Το NSH-2012, το ευφυές σπίτι που φέρει τη σφραγίδα της ιαπωνικής αυτοκινητοβιοµηχανίας, έκλεψε την παράσταση στην έκθεση νέων τεχνολογιών Ceatec 2011, λίγο έξω από το Τόκιο. Η «γωνιά» της Nissan στην έκθεση ήταν στην πραγµατικότητα µια ολόκληρη κοινότητα αποτελούµενη από «πράσινα» σπίτια, τα οποία βασίζονται στην αιολική, στην ηλιακή ενέργεια ή στις κυψέλες καυσίµου για την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών. Παρότι όλα τα κτίσµατα έχουν ενεργειακή αυτάρκεια, κεντρικό ρόλο στην κοινότητα διαδραµατίζει ένα ηλεκτροκίνητο αυτοκίνητο Leaf, το οποίο λειτουργεί ως εφεδρική µπαταρία εάν οι υπόλοιπες πηγές δεν αποδίδουν 100%, π.χ. σε µια βροχερή ηµέρα ή σε περίπτωση µπλακ άουτ.

Φωτοβολταϊκά στο Άγιο Όρος; Την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστηµάτων στο Άγιο Όρος συζητάει η πολιτική ηγεσία µε το Οικουµενικό Πατριαρχείο και την αγιορείτικη κοινότητα. Σύµφωνα µε ρεπορτάζ της Ελευθεροτυπίας κατά τη συνάντηση του πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου µε τον Οικουµενικό Πατριάρχη Βαρθολοµαίο και την Ιερά Κοινότητα του Αγίου Ορους τέθηκε το ζήτηµα της κατασκευής φωτοβολταϊκών στο επονοµαζόµενο “Περιβόλι της Παναγίας”. Ωστόσο, εκφράζονται επιφυλάξεις για το κατά πόσο θα αλλοιωθεί η φυσιογνωµία του Αγίου Όρους. Υπενθυµίζεται πως το Μάρτιο είχαν δει το φως της δηµοσιότητας πληροφορίες για καθυστερήσεις σε πρόγραµµα εγκατάστασης φωτοβολταϊκών στο Άγιο Όρος, µε το οποίο θα εξασφαλιζόταν η κάλυψη των ενεργειακών αναγκών είκοσι µονών και δώδεκα σκητών.

«Το σπίτι αυτό µπορεί να συντηρήσει µια σταθερή, δική του πηγή ενέργειας που δεν επηρεάζεται από τις καιρικές συνθήκες, ενώ µπορέι να βασιστεί στην ηλιακή ενέργεια ή στην ενέργεια που βρίσκεται αποθηκευµένη στις µπαταρίες ενός ηλεκτροκίνητου οχήµατος, εάν η ηλεκτροδότηση διακοπεί σε µια καταστροφή», αναφέρει µεταξύ άλλων η Nissan σε ανακοίνωσή της. Όταν όλα... βαίνουν καλώς, το σύστηµα δεν µένει αδρανές: µέσω ρύθµισης έξυπνου δικτύου, µεταφέρει ενέργεια από και προς ηλεκτροπαραγωγούς σταθµούς και βέβαια από και προς το Nissan Leaf.

Αυστρία: Στόχος η πλήρης ενεργειακή αυτονοµία µέσω ΑΠΕ έως το 2050 Εξαιρετικά φιλόδοξους αλλά απόλυτα υλοποιήσιµους - µε βάση επίσηµες µελέτες - στόχους για τις ΑΠΕ και την εθνική της ενεργειακή αυτονοµία θέτει η αυστριακή κυβέρνηση . Ο υπουργός περιβάλλοντος της χώρας κ. Νίκι Μπερλακόβιτς ανακοίνωσε πρόσφατα ότι θα προχωρήσει στη δηµιουργία µιας οµάδας ειδικών που θα «τρέξει» το φιλόδοξο πρόγραµµα για πλήρη ενεργειακή αυτονοµία της Αυστρίας - κυρίως µέσω ΑΠΕ- έως το 2050. Η οµάδα θα απαρτίζεται από 19 γκουρού του χώρου της ενέργειας και σαν πρώτη

αποστολή θα έχει να εκτιµήσει το κόστος που θα απαιτήσει αυτό το εγχείρηµα. Πρόσφατα στην Αυστρία παρουσιάστηκε µελέτη στην εκπόνηση της οποία συµµετείχαν µεταξύ άλλων η αυστριακή εταιρεία ηλεκτροπαραγωγής EVN και η Greenpeace, σύµφωνα µε την οποία η Αυστρία θα µπορούσε να καλύψει τουλάχιστον το 85% των ενεργειακών της αναγκών από εγχώρια παραγωγή., µε κυρίαρχο τον ρόλο των ΑΠΕ, µε την προϋπόθεση της λήψης ισχυρών πολιτικών και οικονοµικών αποφάσεων.

Η άβολη αλήθεια για την πετρελαιοκίνηση

Η υγεία των πολιτών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη ήδη επιβαρύνεται δραµατικά από τις επιπτώσεις του φωτοχηµικού νέφους

Μέσα σε δύο µόνο µήνες (5/7 έως 11/9/2011), το ΥΠΕΚΑ εξέδωσε είκοσι εννέα (29) ανακοινώσεις για υπέρβαση των ορίων όζοντος στην Αθήνα! Άσθµα, βρογχίτιδα, ερεθισµοί και άλλα προβλήµατα στην υγεία προκαλούνται στους πολίτες των δύο µεγαλουπόλεων από το φωτοχηµικό νέφος, τα επίπεδα του οποίου αναµένονται να αυξηθούν δραµατικά εφόσον το ΥΠΕΚΑ επιτρέψει την πετρελαιοκίνηση σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Το όζον είναι παράγωγο των αντιδράσεων που συµβαίνουν στην ατµόσφαιρα από την έκλυση οξειδίων του αζώτου (NOx). Και τι σχέση έχει αυτό µε την πετρελαιοκίνηση; Πολύ απλά ακόµα και µε τις σηµερινές αυστηρότερες προδιαγραφές, τα πετρελαιοκίνητα εκλύουν τρεις φορές περισσότερα οξείδια του αζώτου από τα αντίστοιχα βενζινοκίνητα, συµβάλλουν δηλαδή αναλογικά περισσότερο στη δηµιουργία φωτοχηµικού

νέφους επηρεάζοντας άµεσα τη δηµόσια υγεία. Επιπλέον, οι κλιµατολογικές συνθήκες της χώρας µας επιδεινώνουν ακόµα περισσότερο την κατάσταση. Όσο περισσότερη ηλιοφάνεια υπάρχει, τόσο πιο εύκολα τα οξείδια του αζώτου πυροδοτούν τις εξάρσεις του όζοντος και του φωτοχηµικού νέφους, το οποίο εισπνέουν οι πολίτες. «Επιτρέποντας την πετρελαιοκίνηση σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, είναι σαν να ρίχνουµε πετρέλαιο σε µια φωτιά που ήδη σιγοτρώει τα σωθικά µας», αναφέρει ο Τάκης Γρηγορίου, υπεύθυνος για θέµατα ενέργειας και κλιµατικών αλλαγών στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace. «Το δήθεν επιχείρηµα ότι µπορούµε εφ’ όσον το κάνουν άλλες χώρες της Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης καταρρίπτεται, αφού οι συνθήκες δηµιουργίας του φωτοχηµικού νέφους είναι διαφορετικές. Ας καταλάβουµε λοιπόν ότι άλλο Αθήνα, άλλο Βρυξέλλες». Παρόλα αυτά, για πολλοστή φορά έρχονται στο προσκήνιο οι φωνές εκείνων που θεωρούν ότι ήρθε η ώρα της άρσης της απαγόρευσης της κυκλοφορίας πετρελαιοκίνητων επιβατηγών οχηµάτων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Υποστηρίζουν µάλιστα ότι η άρση αυτή επιβάλλεται για περιβαλλοντικούς λόγους, αφού οι σύγχρονοι πετρελαιοκινητήρες έχουν επιλύσει πολλά από τα περιβαλλοντικά προβλήµατα του παρελθόντος. Η αλήθεια όµως είναι, ότι ακόµα και µε την νέα ευρωπαϊκή νοµοθεσία τα πετρελαιοκίνητα επιβατικά αυτοκίνητα εκπέµπουν πολύ περισσότερα οξείδια του αζώτου σε σχέση µε τους αντίστοιχους βενζινοκινητήρες.

Αποχαιρετήσαµε τον Κώστα Μπαλάφα Με ιδιαίτερη οδύνη η οικογένεια της ΔΕΗ αποχαιρέτησε τον Κώστα Μπαλάφα, ένα διακεκριµένο µέλος της, που αναδείχθηκε σε έναν από τους κορυφαίους φωτογράφους της χώρας µας αφήνοντας για τις επόµενες γενιές ένα µοναδικό ιστορικό υλικό για τα επικά χρόνια της Αντίστασης. Αναµφισβήτητα όµως, ο Κώστας Μπαλάφας, που υπήρξε για πολλά χρόνια εργαζόµενος της ΔΕΗ, θα παραµείνει στη µνήµη όλων ως ο πρωτοπόρος στην φωτογράφιση του µοναδικού αναπτυξιακού και κοινωνικού έργου του εξηλεκτρισµού της χώρας που πραγµατοποίησε η ΔΕΗ στις πρώτες µεταπολεµικές δεκαετίες. Μέσα από τις φωτογραφίες του από διάφορες περιοχές της χώρας, καθώς και από κινηµατογραφήσεις που πραγµατοποίησε, ο Κώστας Μπαλάφας απεικόνισε µε ένα µοναδικά καλλιτεχνικό τρόπο πάρα πολλά ενεργειακά έργα που κατασκεύασε η ΔΕΗ, όπως νέα λιγνιτικά εργοστάσια, τεχνητές λίµνες για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, αρδεύσεις, επεκτάσεις των δικτύων Μεταφοράς και Διανοµής µέσα από δυσπρόσιτες περιοχές, αποµακρυσµένα χωριά κλπ. Πέρα από την καλλιτεχνική αξία των φωτογραφιών του αείµνηστου Κώστα Μπαλάφα, µέσα από αυτές αναδεικνύονται οι εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες κάτω από τις οποίες οι άνθρωποι της ΔΕΗ πραγµατοποίησαν το έργο του εξηλεκτρισµού, συµβάλλοντας στην ταχύρρυθµη ανάπτυξη της Εθνικής Οικονοµίας και στην άνοδο του επιπέδου Κοινωνικής Ευηµερίας του ελληνικού λαού. Ο Κώστας Μπαλάφας προσελήφθη το 1951 ως χειριστής Ανατυπώσεων και είχε την πρωτοβουλία οργάνωσης και ανάπτυξης του γραφείου, στο οποίο ανέλαβε καθήκοντα προϊσταµένου το 1958. Πνεύµα καινοτόµο ανέπτυξε σηµαντικές πρωτοβουλίες µε την πραγµατοποίηση µελέτης (1957) για τη µικροφιλµική οργάνωση των αρχείων της ΔΕΗ και στη συνέχεια στην οργάνωση και παραγωγή κινηµατογραφικών ταινιών 16 mm για την καταγραφή της προόδου των πολυάριθµων έργων της ΔΕΗ. Μέσα από τις ταινίες αυτές καταγράφεται η ενεργειακή ανάπτυξη της Ελλάδας και το έργο των ανθρώπων της ΔΕΗ, οι οποίες τιµήθηκαν µε πολλές διακρίσεις. Ο Κώστας Μπαλάφας – η «ψυχή» του Φωτογραφικού Αρχείου της ΔΕΗ – συνταξιοδοτήθηκε το 1982, αφήνοντας ένα πλούσιο και µοναδικό ιστορικό φωτογραφικό αρχείο, που αποτελεί κληρονοµιά για όλους τους Έλληνες. Η Διοίκηση και οι εργαζόµενοι της ΔΕΗ εξέφρασαν τα θερµά συλλυπητήριά τους προς τους συγγενείς και τους οικείους του εκλιπόντος και σε ένδειξη ελάχιστης τιµής για το έργο του, αντί στεφάνου κατατέθηκε το ποσό των 5.000 ευρώ στο Χαµόγελο του Παιδιού.

Αιολικό πάρκο κοντά στη Φουκουσίµα κατασκευάζει το Τόκιο Στροφή της ιαπωνικής κυβέρνησης σε ανανεώσιµες πηγές ενέργειας µετά την πυρηνική καταστροφή στη Φουκουσίµα τον περασµένο Μάρτιο Οι ιαπωνικές αρχές προτίθενται να κατασκευάσουν ένα αιολικό πάρκο ανοιχτά του πυρηνικού σταθµού της Φουκουσίµα, ανακοίνωσε επίσηµη πηγή.

“Αυτό εντάσσεται στο πλαίσιο των προσπαθειών της κυβέρνησης για την ανοικοδόµηση της περιοχής προωθώντας µια ανανεώσιµη πηγή ενέργειας”, εξηγεί εκπρόσωπος της Υπηρεσίας Φυσικών Πόρων και Ενέργειας. “Η κατασκευή αιολικών πάρκων στο έδαφος θα ήταν δύσκολη λόγω του θορύβου και των πολεοδοµικών σχεδίων. Συνεπώς σκοπεύουµε να κατασκευάσουµε ένα πάρκο στη θάλασσα”, διευκρίνισε. Η υπηρεσία προγραµµατίζει να χρηµατοδοτήσει µε ποσό έως 20 δισεκατοµµυρίων γεν (190 εκατ. ευρώ) το σχέδιο αυτό, µε πόρους προερχόµενους από συµπληρωµατικές δαπάνες στον προϋπολογισµό για την ανοικοδόµηση της περιφέρειας Τοχόκου στη βορειοανατολική Ιαπωνία. Η περιοχή Τοχόκου ισοπεδώθηκε στις 11 Μαρτίου από τον σεισµό µεγέθους 9 βαθµών και το γιγάντιο τσουνάµι που ακολούθησε προκαλώντας τον θάνατο σχεδόν 20.000 ανθρώπων και το πυρηνικό δυστύχηµα στο εργοστάσιο Φουκουσίµα Νταΐτσι, το οποίο βρίσκεται στην ακτή του Ειρηνικού Ωκεανού και σε απόσταση 220 χλµ. βορειοανατολικά του Τόκιο. Το πάρκο θα διαθέτει έξι ανεµογεννήτριες, ισχύος 2 µεγαβάτ η καθεµιά. Συγκριτικά ένας πυρηνικός αντιδραστήρας µέσης ισχύος διαθέτει δυνατότητα παραγωγής σχεδόν 1.000 µεγαβάτ. Ελπίζοντας ότι οι ανεµογεννήτριες αυτές θα τεθούν προς εκµετάλλευση έως το 2015, η ιαπωνική κυβέρνηση υπολογίζει στη συµµετοχή των ιαπωνικών βιοµηχανιών του τοµέα αυτού, όπως η Mitsubishi Heavy Industries, η Fuji Heavy Industries, η Japan Steel Works, πρόσθεσε ο αξιωµατούχος της υπηρεσίας. Παραδέχτηκε ωστόσο ότι τα σχέ-

δια αυτά µπορεί να συναντήσουν την αντίδραση των αλιευτικών ενώσεων της περιοχής, των οποίων οι επιχειρήσεις επλήγησαν από το τσουνάµι που κατέστρεψε µέρος του στόλου τους και από το πυρηνικό δυστύχηµα που µόλυνε µε ραδιενεργά απόβλητα τις παράκτιες ζώνες όπου υπήρχε αλιευτική δραστηριότητα. Ο κεντρο-αριστερός πρωθυπουργός Γιοσιχίκο Νόντα που ανέλαβε τα ηνία της χώρας στις αρχές του µήνα, δεσµεύτηκε να παρουσιάσει ένα νέο ενεργειακό σχέδιο για την Ιαπωνία µέχρι το καλοκαίρι του 2012, µε µείωση της εξάρτησης από την πυρηνική ενέργεια και αύξηση της χρήσης της αιολικής, της ηλιακής και της γεωθερµικής ενέργειας. Στους 54 αντιδραστήρες που είναι εγκατεστηµένοι στην Ιαπωνία, µόνο 11 βρίσκονται σε λειτουργία. Οι περισσότεροι από τους υπόλοιπους σταµάτησαν εξαιτίας του σεισµού ή προληπτικά µετά το πυρηνικό δυστύχηµα στη Φουκουσίµα. Το µέρος της ηλεκτρικής ενέργειας που προέρχεται από τα πυρηνικά δεν ξεπέρασε το 11,5% του συνολικού προϊόντος τον Αύγουστο στην Ιαπωνία, έναντι 25 µε 30% πριν από την καταστροφή.

Ειδικό Τέλος ΑΠΕ: 5 απαραίτητα βήµατα για να προστατευτούν οι καταναλωτές και η ανάπτυξη των ΑΠΕ Ο σηµερινός προβληµατικός και ξεπερασµένος τρόπος υπολογισµού του Ειδικού Τέλους ΑΠΕ επιβαρύνει αναίτια τους καταναλωτές ηλεκτρικού ρεύµατος και θέτει σε κίνδυνο την ίδια την ανάπτυξη των ΑΠΕ. Η Greenpeace καλεί την κυβέρνηση και τους εµπλεκόµενους φορείς των ΑΠΕ να δουλέψουν από κοινού στα απαραίτητα βήµατα που απαιτούνται για τη δηµιουργία ενός ορθολογικότερου και πιο φιλόδοξου πλαισίου ανάπτυξης των ΑΠΕ, ενός πλαισίου που παράλληλα θα προστατεύει τους καταναλωτές από αδικαιολόγητες αυξήσεις του ηλεκτρικού ρεύµατος. Προς αυτήν την κατεύθυνση, η Greenpeace θεωρεί ότι θα πρέπει να γίνουν τα παρακάτω απαραίτητα βήµατα: • Αλλαγή στον τρόπο υπολογισµού της Οριακής Τιµής του Συστήµατος (ΟΤΣ) ώστε να αντανακλά το πραγµατικό κόστος παραγωγής της ενέργειας και να περιλαµβάνει, µεταξύ άλλων, το κόστος της αγοράς δικαιωµάτων εκποµπών και το κόστος εξόρυξης του λιγνίτη. • Ριζική αλλαγή του τρόπου υπολογισµού του Ειδικού Τέλους ΑΠΕ ώστε να αντανακλά τα πραγµατικά κόστη της ηλεκτροπαραγωγής ή ακόµη και κατάργησή του ως ξεχωριστής επιπλέον χρέωσης. Στη δεύτερη περίπτωση τα αναγκαία για την ανάπτυξη των ΑΠΕ κόστη θα µπορούσαν να ενσωµατωθούν στο κόστος των προµηθευτών, όπως δηλαδή γίνεται µε όλα τα άλλα κόστη. • Να ξεκινήσει ένας γόνιµος διάλογος µεταξύ του ΥΠΕΚΑ και των εµπλεκόµενων φορέων, ώστε να υπάρξουν λογικές αναπροσαρµογές στις πράσινες επιδοτήσεις, όπως είναι για παράδειγµα οι εγγυηµένες τιµές για τους νέους επενδυτές στα φωτοβολταϊκά ή ο αναπτυξιακός νόµος για τις υπόλοιπες τεχνολογίες ΑΠΕ. • Στον αντίποδα, το ΥΠΕΚΑ θα πρέπει να θέσει πιο φιλόδοξους

στόχους διείσδυσης των ΑΠΕ για το 2014 και το 2020, εφόσον οι ΑΠΕ µειώνουν το κόστος παραγωγής, προωθούν τη βιώσιµη ανάπτυξη και βοηθούν στη γρηγορότερη έξοδο της χώρας από την κρίση. • Έµπρακτη στήριξη από την ελληνική κυβέρνηση των προσπαθειών για αναβάθµιση του ευρωπαϊκού στόχου µείωσης των εκποµπών CO2 ως το 2020 κατά 30%, από 20% που είναι σήµερα. Η ενίσχυση του ευρωπαϊκού Συστήµατος Εµπορίας Δικαιωµάτων Εκποµπών ως απόρροια της υιοθέτησης του στόχου 30%, θα δηµιουργήσει κεφάλαια δισεκατοµµυρίων ευρώ τα οποία θα χρηµατοδοτήσουν έργα ΑΠΕ, εξοικονόµησης ενέργειας, αναβάθµισης δικτύων αλλά και απαραίτητες κοινωνικές παροχές. Οι αναπροσαρµογές στις τιµές των εγγυηµένων τιµών για τις ΑΠΕ θα πρέπει να λαµβάνουν υπόψη το συνεχώς µειούµενο κόστος των καθαρών τεχνολογιών διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την απρόσκοπτη ανάπτυξη των ΑΠΕ. Σήµερα, µε την χρηµατοπιστωτική στενότητα, δεν υπάρχει ο κίνδυνος υπερθέρµανσης της αγοράς ΑΠΕ, όπως συνέβη παλαιότερα σε άλλες χώρες (π.χ. Ισπανία, Τσεχία). Γι’ αυτό η χώρα µας θα πρέπει να ακολουθήσει την προσεκτική µείωση των εγγυηµένων τιµών (όπως έγινε στη Γερµανία) µε τρόπο που οδηγεί στην ανάπτυξη της αγοράς. Η Greenpeace προειδοποιεί ότι επιλογές όπως η υπερβολική µείωση των εγγυηµένων τιµών, η επιβολή έκτακτης εισφοράς (όπως ανεύθυνα εισηγούνται κάποιοι) ή το πάγωµα της περαιτέρω ανάπτυξης των ΑΠΕ επειδή κάποιοι µπερδεύουν τις πολλές αιτήσεις για επενδύσεις µε ολοκληρωµένα έργα και την εκπλήρωση των στόχων µας, θα έχουν τραγικές συνέπειες για την ανάπτυξη των ΑΠΕ και κατ’ επέκταση, για την αντιµετώπιση της σηµερινής οικονοµικής κρίσης.

GP WIND: ανταλλαγή καλών πρακτικών για τις ΑΠΕ Το έργο GP WIND έχει ως σκοπό τη διερεύνηση των εµποδίων στην ανάπτυξη χερσαίας και υπεράκτιας αιολικής ενέργειας, ειδικότερα µε την καταγραφή και την ανταλλαγή καλών πρακτικών στην εναρµόνιση των στόχων για τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας µε ευρύτερους περιβαλλοντικούς στόχους και την ενεργό συµµετοχή των κοινοτήτων στο σχεδιασµό και την υλοποίηση. Φέρνοντας σε επαφή ενδιαφερόµενους, την περιφερειακή και τοπική αυτοδιοίκηση, περιβαλλοντι-

κούς οργανισµούς και ΜΚΟ από διαφορετικές χώρες για να ανταλλάξουν εµπειρίες, θα καταστεί δυνατή η ανάπτυξη ενός οδηγού καλών πρακτικών και εργαλείων, τα οποία θα χρησιµοποιηθούν για να διευκολύνουν την ανάπτυξη ανανεώσιµων πηγών ενέργειας και να προωθήσουν τους στόχους για το έτος 2020. Στο έργο συµµετέχουν εταίροι από το Βέλγιο, την Ιρλανδία, την Ιταλία, την Μάλτα, την Νορβηγία, την Ισπανία, την Σκωτία και την Ελλάδα.

Του ΓΙΑΝΝΗ ΛΥΒΙΑΚΗ, Πηγή: Enet

Ένας άλλος «Θεόφιλος» στη Γαύδο Ένας από τους τέσσερις στον κόσµο σταθµούς ρύθµισης λειτουργιών δορυφόρων και παρακολούθησης κλιµατικών αλλαγών εγκαταστάθηκε στη Γαύδο από το Εργαστήριο Γεωδαισίας και Γεωπληροφορικής του Πολυτεχνείου Κρήτης. Ο σταθµός, ο οποίος ονοµάζεται «Θεόφιλος», στη µνήµη του πρώην κοινοτάρχη της Γαύδου, Θεόφιλου Τσιριντάνη, θεωρείται µοναδικός παγκοσµίως εξαιτίας του ότι βρίσκεται σε στρατηγικό σηµείο, πάνω στη διασταύρωση δορυφορικών ιχνών και κοντά σε ανοικτή θάλασσα. Παράλληλα, εγκαταστάθηκε και ηλεκτρονικός ανακλαστήρας µικροκυµάτων σε συνεργασία µε το Κέντρο Διαστηµικών Ερευνών της Ακαδηµίας Επιστηµών της Αυστρίας, που ανακλά ηλεκτρονικώς τα δορυφορικά σήµατα. Η εγκατάσταση του σταθµού έγινε υπό την επίβλεψη του διευθυντή του Εργαστηρίου Γεωδαισίας και Γεωπληροφορικής, καθηγητή του τµήµατος Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης Στέλιου Π. Μερτίκα. Τώρα, το ίδιο Εργαστήριο κατασκευάζει και πρότυπο µικροκυµατικό αναµεταδότη (microwave transponder) για τη βαθµονόµηση µελλοντικών δορυφόρων, µε βάση τις προδιαγραφές και την καθοδήγηση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήµατος (ESA). Όπως εξηγεί στην «Κ.Ε.» ο κ. Μερτίκας, «η αντιµετώπιση του φαινοµένου της αλλαγής του κλίµατος απαιτεί, µεταξύ άλλων, τη διαχρονική παρακολούθηση των επιπτώσεων που επιφέρει στο φυσικό περιβάλλον. Η παρακολούθηση της µεταβολής της θαλάσσιας στάθµης σε παγκόσµια κλίµακα επιτυγχάνεται µε χρήση δορυφορικών συστηµάτων, όπως είναι οι δορυφόροι αλτιµετρίας αλλά και επίγεια όργανα στην επιφάνεια της Γης». Η βαθµονόµηση (ρύθµιση λειτουργιών) των δορυφορικών µετρήσεων αλτιµετρίας επιτυγχάνεται αρχικώς µε τον ακριβή προσδιορισµό της στάθµης της θάλασσας, του ύψους των κυµάτων, των καθυστερήσεων των δορυφορικών σηµάτων στην ατµόσφαιρα και άλλων παραµέτρων και στη συνέχεια µε τη σύγκριση και τον έλεγχο των µετρήσεων του δορυφόρου χρησιµοποιώντας ανεξάρτητες µετρήσεις και διαφορετικά όργανα από την ξηρά και θάλασσα. Επιπλέον, το Εργαστήριο προχωρά και σε ποιοτικό έλεγχο για την ασφάλεια κατασκευών. Όπως τονίζει ο κ. Μερτίκας, «το Εργαστήριο έχει αναπτύξει αλγόριθµους για την ανίχνευση

Προσωπικό εργαστηρίου. Διακρίνονται από αριστερά, κάτω: ο δρ Β. Τσερόλας, ο καθηγητής Σ. Π. Μερτίκας, η γεωλόγος Ρ. Παπαδάκη και ο δρ Α. Δασκαλάκης, πάνω, αριστερά: Δ. Ανδρικόπουλος (µηχανικός), Ξ. Φραντζής (µηχανικός), Α. Τριπολιτσιώτης (µηχανικός).

απότοµων ή/και ασθενών µεταβολών στα σήµατα που λαµβάνονται από τους δέκτες δορυφορικού εντοπισµού GPS. Είναι ιδιαίτερα χρήσιµες για την ασφάλεια τεχνικών κατασκευών, όπως φράγµατα, γέφυρες, υψηλά κτίρια, κ.ά. στις οποίες είναι πρωταρχικής σηµασίας η συνεχής παρακολούθηση της συµπεριφοράς τους. Όταν οι παράµετροι που παρακολουθούνται υπερβαίνουν κάποιο όριο ασφαλείας (π.χ. απότοµη µετατόπιση), τότε ειδοποιείται ο χρήστης και λαµβάνονται τα προβλεπόµενα µέτρα ασφαλείας». Αξίζει να σηµειώσουµε ότι το 1996 εγκαταστάθηκε στην Πολυτεχνειούπολη Χανίων ο πρώτος µόνιµος δορυφορικός γεωδαιτικός σταθµός GPS στην Ελλάδα. Εκτοτε, το δίκτυο των σταθµών GPS συνεχώς επεκτείνεται. Σήµερα, το δίκτυο αποτελείται από 10 σταθµούς (7 στην Κρήτη και 3 στη Γαύδο). Τα δεδοµένα του δικτύου µπορούν να χρησιµοποιηθούν σε πλήθος εφαρµογών, όπως παρακολούθηση των τεκτονικών κινήσεων της δυτικής Κρήτης, συλλογή και παροχή δεδοµένων για τοπογραφικές και γεωδαιτικές εφαρµογές, έλεγχο της αξιοπιστίας του συστήµατος εντοπισµού GPS, µέσω του ευρωπαϊκού συστήµατος Ναυσιπλοΐας EGNOS (European Geostationary Navigation Overlay System) καθώς επίσης και τη δηµιουργία χαρτών για διάφορες παραµέτρους της ατµόσφαιρας (π.χ. υγρή συνιστώσα τροπόσφαιρας, ιονόσφαιρα κ.λπ.). Ο σταθµός αναφοράς TUC2 στο Πολυτεχνείο Κρήτης ανήκει στο Πανευρωπαϊκό δίκτυο σταθµών αναφοράς GPS, καλούµενο δίκτυο της EUREF (European Reference Frame). Το συγκεκριµένο δίκτυο EUREF αποτελείται από περίπου 250 γεωδαιτικούς σταθµούς αναφοράς, κατανεµηµένους σε όλη την

Ευρώπη. Τα γεωδαιτικά δεδοµένα του σταθµού, και οι µετρήσεις του µετεωρολογικού σταθµού που τον συνοδεύει, είναι ελεύθερα διαθέσιµα στο Διαδίκτυο. Μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, θα ανακοινωθεί η νέα υπηρεσία του Εργαστηρίου που αφορά τη δυνατότητα αποστολής διαφορικών διορθώσεων κινηµατικού εντοπισµού (RTK-Real Time Kinematic) προς τους επαγγελµατίες µηχανικούς χωρίς χρέωση. Με τον τρόπο αυτό θα µειωθεί σηµαντικά το κόστος για την πραγµατοποίηση τεχνικών γεωδαιτικών µετρήσεων, όπως τοπογραφικές αποτυπώσεις, οδοποιία κ.ά. Η υπηρεσία θα είναι ωφέλιµη για χρήση σε µια ακτίνα περίπου 40 χλµ. από το σταθµό αναφοράς TUC2. Η στρατηγική του Εργαστηρίου είναι να επεκτείνει τη δυνατότητα παροχής κινηµατικών διορθώσεων εντοπισµού και από τους υπόλοιπους σταθµούς του δικτύου του καλύπτοντας έτσι το σύνολο του Νοµού. Τέλος, το Εργαστήριο προχωρεί και σε παρακολούθηση καθιζήσεων µε ραντάρ. Οπως σηµειώνει ο κ. Μερτίκας, στην κοιλάδα της Μεσσαράς έχει παρατηρηθεί δραµατική πτώση του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα (π.χ. 40 µέτρα τα τελευταία 20 χρόνια στην υπολεκάνη Μοιρών). Το Εργαστήριο εφάρµοσε µια σχετικά σύγχρονη τεχνική για να παρατηρήσει τις επιπτώσεις της υπεράντλησης των υπογείων υδάτων.

Η εντυπωσιακή του δραστηριότητα έχει αναδείξει το Εργαστήριο Γεωδαισίας και Γεωπληροφορικής ως πρότυπο ερευνητικό κέντρο σε διεθνές επίπεδο. Εχει συνάψει Μνηµόνια Επιστηµονικής Συνεργασίας για πέντε έτη µε το Κέντρο Διαστηµικών Ερευνών της Ακαδηµίας Επιστηµών της Αυστρίας, το Γεωδαιτικό Ινστιτούτο Επιστηµών του Μονάχου στη Γερµανία και το Αστεροσκοπείο της Κυανής Ακτής στη Γαλλία το οποίο και πραγµατοποιεί τις βαθµονοµήσεις για το Κέντρο Διαστηµικών Ερευνών της Γαλλίας στην Κορσική. Όλα τα προγράµµατα χρηµατοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, µέσω του ερευνητικού προγράµµατος SOFIA του 7ου Πλαισίου µέχρι τον Δεκέµβριο του 2011. Ωστόσο, από το 2012 δεν θα υπάρχει χρηµατοδότηση για το σταθµό αλτιµετρίας. «Η διατήρηση σε υψηλά επίπεδα ερευνητικής αναγνωρισιµότητας απαιτεί την παραµονή αλλά και αύξηση του υφιστάµενου επιστηµονικού προσωπικού και τη διαρκή αναβάθµιση και συντήρηση του εξοπλισµού. Έχοντας ήδη κριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την επιστηµονική του αριστεία, στο πλαίσιο της δράσης “Ερευνητικό Δυναµικό”, είναι ιδιαίτερα σηµαντική η χρηµατοδότηση των δράσεων του Εργαστηρίου από αντίστοιχες δράσεις της Γενικής Γραµµατείας Έρευνας και Τεχνολογίας στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013», καταλήγει ο κ. Μερτίκας.

Τι να σας έφταιξε ο Λουκάνικος; Ο γνωστός στο πανελλήνιο και µόνιµα παρών σε όλες τις πορείες διαµαρτυρίας στο κέντρο της Αθήνας, αδέσποτος σκύλος µε το όνοµα Θοδωρής - Λουκάνικος, κακοποήθηκε για δεύτερη φορά από αστυνοµικό όργανο. Για όλη την Ελλάδα ο Λουκάνικος αποτελεί απλά την µασκότ των διαδηλώσεων και την παρουσία του ανάµεσα στις εκτοξευόµενες πέτρες και τα δακρυγόνα την προβάλλουν ιδιαίτερα τα ΜΜΕ και τον καµαρώνουν οι πάντες. Δεν είχε όµως την ίδια διάθεση απέναντί του ο αστυνοµικός της φωτογραφίας, ο οποίος του τράβηξε µια κλωτσιά και τον σήκωσε στον αέρα. Ο µη αυτοέλεγχος και η βάρβαρη διάθεση φαίνεται ιδιαίτερα από την συµπεριφορά απέναντι στο αθώο ζώο, το οποίο ούτε υποκινούµενο από παρατάξεις ήταν, ούτε κουκούλα φόραγε, ούτε κουβαλούσε µολότοφ. Τα σωµατεία της Πανελλαδικής Συντονιστικής Επιτροπής Ζωοφιλικών Σωµατείων και της Πανελλαδικής Φιλοζωικής και Περιβαλλοντικής Οµοσπονδίας διαµαρτυρήθηκαν έντονα για την κακοποίηση του ζώου και ζήτησαν την τιµωρία του δράστη. Όπως αναφέρουν στην ανακοίνωσή τους δεν υπήρχε καµία δικαιολογία για την άνανδρη και βάρβαρη αυτή συµπεριφορά της αστυνοµίας, η οποία υποδηλώνει όχι µόνο

χαµηλό επίπεδο και έλλειψη ευαισθησίας, αλλά και αδυναµία ελέγχου των παρορµήσεων των ανδρών των σωµάτων ασφαλείας.

Μικρά Αιολικά: Να γίνουν λύσεις πνοής για τη νησιωτική οικονοµία Ερώτηση του Μ. Τρεµόπουλου στο ευρωκοινοβούλιο

Ελληνο-Γερµανικό Επιχειρηµατικό Forum: Η “επόµενη µέρα” για την κινητοποίηση χρηµατοδοτικών πόρων για ενεργειακά έργα στη χώρα µας

Το θέµα της έλλειψης απαραίτητων εργαλείων για την προώθηση των µικρών ανεµογεννητριών φέρνουν οι Οικολόγοι Πράσινοι στο ευρωκοινοβούλιο. Με ερώτηση του ευρωβουλευτή Μιχάλη Τρεµόπουλου εξηγούν στην Κοµισιόν ότι η υψηλή εγγυηµένη τιµή για µικρά αιολικά που νοµοθετήθηκε το 2010 (ν. 3851/2010), πρακτικά δεν αξιοποιείται στην εξαιρετικά πλούσια σε αιολικό δυναµικό Ελλάδα λόγω έλλειψης χρηµατοδοτικών εργαλείων, αλλά και εργαλείων πιστοποίησης που επιβαρύνουν την ανάπτυξη της σχετικής αγοράς. Σε συνδυασµό µε τους πολύ αργούς ρυθµούς διείσδυσης της ανανεώσιµης ενέργειας εν γένει στο µη διασυνδεδεµένο δίκτυο των νησιών, η κατάσταση αυτή οδηγεί σε σηµαντική οικονοµική επιβάρυνση της χώρας για ηλεκτροδότηση µε µαζούτ και ντήζελ. Ταυτόχρονα στερεί από τις νησιωτικές κοινωνίες τη δυνατότητα ανάπτυξης υγιών εναλλακτικών οικονοµικών δραστηριοτήτων που θα καταπολεµήσουν την αυξανόµενη ανεργία και θα προσθέσουν εισόδηµα, προστατεύοντας ταυτόχρονα το περιβάλλον από τις οδυνηρές συνέπειες της κλιµατικής αλλαγής. «Τα µικρά αιολικά µπορούν να προωθηθούν από τις ίδιες τις τοπικές κοινωνίες και να έχουν ένα ιδιαίτερο ρόλο ως µέρος της λύσης για το περιβάλλον, το κλίµα και την οικονοµία των νησιών», δήλωσε ο Μιχάλης Τρεµόπουλος. «Οι Οικολόγοι Πράσινοι δίνουµε προτεραιότητα στη διείσδυση των ΑΠΕ µικρής κλίµακας. Ειδικά στα νησιά που είναι προικισµένα µε πλούσιο αιολικό δυναµικό, οι µικρές ανεµογεννήτριες µπορούν να συµβάλλουν καθοριστικά να σταµατήσει ο οικονοµικός και περιβαλλοντικός παραλογισµός της χρήσης ορυκτών καυσίµων στην ηλεκτροδότηση, αλλά και να στηρίξουν τις νησιωτικές κοινωνίες µε θέσεις εργασίας και µε έσοδα από την πώληση της παραγόµενης ηλεκτρικής ενέργειας. Σήµερα πληρώνουµε 700 εκατ. ευρώ το χρόνο για ηλεκτροδότηση µε µαζούτ και ντήζελ: θα είναι πολύ σηµαντικό, αν τα λεφτά αυτά αρχίσουν να αξιοποιούν δικούς µας ανανεώσιµους φυσικούς πόρους και να µένουν στις τοπικές κοινωνίες των νησιών, µέσα από µικρές επιχειρήσεις, ιδιαίτερα συνεταιριστικές και δηµοτικές. Η κυβέρνηση οφείλει να καταλάβει ότι στην εποχή που διανύουµε

Η δικηγορική εταιρία «Μεταξάς & Συνεργάτες - Δικηγόροι & Νοµικοί Σύµβουλοι» ήταν Επίσηµος Χορηγός στο ΕλληνοΓερµανικό Επιχειρηµατικό Forum που διοργάνωσε το Ελληνο-Γερµανικό Εµπορικό και Βιοµηχανικό Επιµελητήριο, ο ΣΕΒ και ο Γερµανικός Σύνδεσµος Βιοµηχανιών – BDI στο πλαίσιο της επίσηµης επίσκεψης του Γερµανού Υπουργού Οικονοµίας, Dr. Philipp Rösler, στις 6-7 Οκτωβρίου στο Ξενοδοχείο Divani Apollon Palace. Στόχος του Επιχειρηµατικού Forum ήταν η ανάδειξη των επενδυτικών ευκαιριών και δυνατοτήτων της χώρας µας στην γερµανική επιχειρηµατική κοινότητα, αλλά και η παροχή ευκαιριών για την ανάπτυξη οργανωµένων επιχειρηµατικών συνεργασιών µε αντίστοιχες ελληνικές επιχειρήσεις. Η συµµετοχή περίπου 100 Γερµανών επιχειρηµατιών στην αποστολή µαζί µε τον υπουργό κ. Rösler, το θερµό ενδιαφέρον περίπου 350 Ελλήνων εκπροσώπων εταιριών και η συνάντηση αυτών των δύο πλευρών στα πλαίσια των εργασιών του Forum αναδεικνύει µια καταρχήν θετική διάθεση, γεγονός που συνιστά ένα πρώτο σηµαντικό βήµα στην “επανεκκίνηση” της επιχειρηµατικότητας και των επενδυτικών πρωτοβουλιών, ιδιαίτερα στους τοµείς της ενέργειας, των ΑΠΕ, της τεχνολογίας, της υγείας, του τουρισµού και του εµπορίου, οι οποίοι εκπροσωπήθηκαν στο εν λόγω επιχειρηµατικό Forum. Τα τρία βασικά θέµατα προς επίλυση, στα οποία αναφέρθηκαν οι υπουργοί και των δύο χωρών, είναι ο συντονισµός των προσπαθειών για την άµβλυνση των γραφειοκρατικών δοµών που συνιστούν ανάσχεση της επιχειρηµατικής δραστηριότητας αλλά και η αποσαφήνιση και απλούστευση του υφιστάµενου νοµοθετικού πλαισίου, ώστε να ενισχυθεί η διαφάνεια και η νοµική ασφάλεια για τους επενδυτές. Επίσης, εκτενείς συζητήσεις έγιναν για το φλέγον ζήτηµα της ελλιπούς ρευστότητας στην ελληνική αγορά αλλά και για τις δυνατότητες χρηµατοδοτήσεων µέσω της στοχευµένης παρέµβασης χρηµατοδοτικών φορέων του εξωτερικού (λ.χ. η δυνατότητα ενεργοποίησης της ΕΤΕΠ, της επενδυτικής γερµανικής τράπεζας KfW, η αξιοποίηση εγγυητικών µορφωµάτων για την εξασφάλιση εξαγωγικών πιστώσεων κλπ). Ειδικότερη επικέντρωση υπήρξε στο ιδιαιτέρως σηµαντικό ζήτηµα των τρόπων ανεύρεσης και κινητοποίησης χρηµατοδοτικών πόρων αλλά και συγκεκριµένων παράλληλων υποβοηθητικών µηχανισµών για τη διευκόλυνση της χρηµατοδότησης ενεργειακών projects στην Ελλάδα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασε η ανάλυση και σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις των νοµικών και οργανωτικών παραµέτρων για την

δεν αρκεί να νοµοθετεί απλά τις εγγυηµένες τιµές. Χρειάζεται να εργάζεται άµεσα, προσφέροντας τα κατάλληλα θεσµικά εργαλεία, ώστε να εξασφαλίζονται και συνθήκες για την αξιοποίησή τους από την κοινωνία».

Ακολουθεί ολόκληρο το κείµενο της ερώτησης του Μιχ. Τρεµόπουλου

Θέµα: Ενέργειες για αύξηση της διείσδυσης µικρών αιολικών στο ενεργειακό µίγµα Κάθε χρόνο οι Έλληνες καταναλωτές επιβαρύνονται µε περίπου 700 εκ. ευρώ για την ηλεκτροδότηση του µη διασυνδεδεµένου δικτύου µε καύση µαζούτ και ντίζελ, τη στιγµή που πληθώρα µελετών πιστοποιούν το πλούσιο αιολικό δυναµικό στο µη διασυνδεδεµένο δίκτυο. Ενώ υπάρχουν αιτήσεις για µεγάλα έργα, πολλά από τα οποία εξαρτώνται από περίπλοκα έργα διασύνδεσης µε το ηπειρωτικό δίκτυο, ελάχιστα έχουν γίνει προς την κατεύθυνση κάλυψης τοπικών αναγκών από αιολικά έως 50 KW. Σύµφωνα µε το ν. 3851/2010, διευκολύνεται η αδειοδότηση των µικρών αιολικών, ενώ ταυτόχρονα προσφέρεται υψηλή εγγυηµένη τιµή για τους παραγωγούς ενέργειας. Παρόλα αυτά, η διείσδυση µικρών αιολικών εµποδίζεται από την έλλειψη εργαλείων πιστοποίησης που επιβαρύνουν δυσανάλογα την ανάπτυξη της σχετικής αγοράς. Ως αποτέλεσµα χάνεται ένας σηµαντικός µοχλός οικονοµικής ανάπτυξης των τοπικών κοινωνιών και εξακολουθεί να επιβαρύνεται το εµπορικό ισοζύγιο της χώρας από την εισαγωγή ορυκτών καυσίµων. Ερωτάται η Επιτροπή: • Γνωρίζει αν παρόµοια προβλήµατα πιστοποίησης αντιµετωπίζει η προώθηση µικρών αιολικών και σε άλλα κράτηµέλη; • Ποια είναι τα τελευταία δεδοµένα που έχει στη διάθεσή της η Επιτροπή για τη διείσδυση µικρών αιολικών στο ενεργειακό µίγµα των κρατών-µελών; • Σκοπεύει η Επιτροπή να ζητήσει τη θέσπιση ενιαίου προτύπου πιστοποίησης, ειδικά για µικρές ανεµογεννήτριες για όλα τα κράτη-µέλη; • Προτίθεται η Επιτροπή να διαµορφώσει εργαλεία χρηµατοδότησης ή/και επιδότησης επιχειρηµατικών σχεδίων µικρών αιολικών µέσω ευρωπαϊκών πόρων, τουλάχιστον µέχρι να δηµιουργηθεί µια κρίσιµη µάζα εγκαταστάσεων; • Σε τι επιπλέον ενέργειες προτίθεται να προβεί η Επιτροπή προκειµένου να συµβάλλει περαιτέρω στη διείσδυση µικρών αιολικών στα ενεργειακά µίγµατα των κρατών-µελών;

ενεργοποίηση των συγκεκριµένων µηχανισµών, όπως λ.χ. για τη χρησιµοποίηση του µορφώµατος HERMES, το οποίο θα µπορούσε να αξιοποιηθεί για τη διευκόλυνση της χρηµατοδότησης έργων ΑΠΕ στη χώρα µας. Στο πλαίσιο τέτοιων κατ’ ιδίαν σηµαντικών συζητήσεων και µε Γερµανούς υπηρεσιακούς παράγοντες συµφωνήθηκε το προσεχές χρονικό διάστηµα να αξιοποιηθεί για µια συγκροτηµένη προσπάθεια προετοιµασίας των επιχειρηµατικών και νοµικών προϋποθέσεων για την ενεργοποίηση αυτών των δυνατοτήτων, ούτως ώστε να δωθεί και πρακτική διάσταση στα όσα συζητήθηκαν. Στην κατεύθυνση αυτή έχει µάλιστα δροµολογηθεί η συνδιοργάνωση σχετικής ενηµερωτικής ηµερίδας από το Γερµανικό Κέντρο Επενδύσεων (GERMANY TRADE AND INVEST - GTAI), το Ελληνογερµανικό Εµπορικό και Βιοµηχανικό Επιµελητήριο και τη δικηγορική εταιρία «Μεταξάς & Συνεργάτες - Δικηγόροι & Νοµικοί Σύµβουλοι» µε χορηγό επικοινωνίας το web portal energy press, η οποία θα λάβει χώρα τον προσεχή Νοέµβριο.

Λιώνουν οι θαλάσσιοι πάγοι της Αρκτικής Με ρυθµούς ρεκόρ λιώνουν οι θαλάσσιοι πάγοι της Αρκτικής, διανοίγοντας ουσιαστικά θαλάσσιες οδούς για την κυκλοφορία εµπορευµάτων µεταξύ Ευρώπης και Ασίας, σύµφωνα µε τη Ρωσική Οµοσπονδιακή Υδροµετεωρολογική Υπηρεσία Παρακολούθησης του περιβάλλοντος. Σε ορισµένες, µάλιστα, περιοχές παρατηρείται έως και 56% µείωση των εκτάσεων πάγου.