Informatie ten dienste van de markt Toekomstgerichte ontwikkelings- en investeringsplannen voor het hoogspanningsnet Het doel van de ontwikkelings- en investeringsplannen van Elia is op de evolutie in de energiemarkt anticiperen en de ontwikkelingen van het net plannen die daar het gevolg van zijn. Deze plannen richten zich op vier grote doelstellingen: bevoorradingszekerheid, duurzame ontwikkeling, de goede werking van de markt en economische optimalisering. In deze context biedt de probabilistische methode de mogelijkheid om de keuze van de investeringen te preciseren en soms hun globale kost te verlagen. Er bestaan vier verschillende plannen gezien de verdeling van de bevoegdheden inzake energie: het federale niveau (voor de netten van 380 tot 150 kV) en het gewestelijke niveau (voor de netten van 70 kV en minder), waar een plan voor elk gewest moet worden ingediend.
I. Ontwikkelings- en investeringsplannen: de principes De betrouwbaarheid van het hoogspanningsnet van morgen hangt sterk samen met de ontwikkelingen die op dit moment worden gepland. In deze context zorgt de opstelling van ontwikkelings- en investeringsplannen ervoor dat Elia en de bevoegde overheden over een efficiënt hulpmiddel beschikken voor beslissingen aangaande de keuze en de planning van de investeringen. Op verzoek van de federale en gewestelijke overheden en in samenwerking met de bevoegde organen stelt Elia als transmissienetbeheerder voor de elektriciteit in België ontwikkelings- en investeringsplannen op voor de elektriciteitsnetten die het beheert. Het doel van deze plannen is te anticiperen op de ontwikkelingen in de energiemarkt tijdens de komende jaren en het hele Elia-net te optimaliseren. Vier grote doelstellingen De vier grote doelstellingen vooropgesteld in de ontwikkelings- en investeringsplannen sluiten perfect aan op het energiebeleid dat door de Europese Unie en door de federale en gewestelijke overheden in België wordt gevoerd.
I.1. De doelstelling bevoorradingszekerheid De bevoorradingszekerheid is een van de prioriteiten van Elia. In de ontwikkelings- en investeringsplannen wordt de transmissie van elektriciteit dus op lange termijn bekeken, wat impliceert dat er rekening wordt gehouden met de beschikbare productiemiddelen en het verbruiksniveau. Ook aan de geografische lokalisatie en de evolutieperspectieven wordt veel aandacht besteedt. De doelstelling van de bevoorradingszekerheid schrijft eveneens voor dat de ontwikkelings- en investeringsplannen zich concentreren op de noodzakelijke capaciteiten voor de interconnectie van verschillende productieparken met uiteenlopende configuraties.
I.2. De doelstelling duurzame ontwikkeling In zijn ontwikkelings- en investeringsplannen geeft Elia de voorkeur aan duurzame oplossingen waarvan de gevolgen voor het milieu en de ruimtelijke ordening minimaal zijn. In dezelfde gedachtelijn houdt het investeringsbeleid rekening met de vooruitgang van de duurzame energiebronnen en de lokale productie.
I.3. De doelstelling goede werking van de markt De manier waarop Elia haar net ontwikkelt, dient bij te dragen tot de goede werking van de markt. In deze context stelt Elia alles in het werk om de toegang tot zijn net veilig te stellen, zowel voor producenten als voor bestaande of nieuwe verbruikers. Bovendien zorgt Elia voor de goede integratie van zijn net op Europees niveau om de werking van de internationale markt te bevorderen.
I.4. De doelstelling economische optimalisering In het belang van de gemeenschap is het van essentieel belang dat de gerealiseerde investeringen in de elektriciteitsnetten de voorrang geven aan het criterium economische efficiëntie. In samenspraak met de distributienetbeheerders gaat Elia dus de manier na waarop elke investering uitgaat van de prioriteit van het beperken van de kosten die worden doorberekend aan de eindverbruiker. In dezelfde logica van economische efficiëntie gebruikt Elia de laatste ontwikkelingen van de informaticatechnologie om zijn ontwikkelings- en investeringsplannen op te stellen. Het gebruik van deze technologieën maakt het mogelijk om de economische efficiëntie van de investeringen te vergroten door zogenaamde " probabilistische methodes" toe te passen ter verfijning van de klassiek toegepaste "deterministische" benadering.
De probabilistische methode, een waarborg voor globale economische optimalisering Dankzij de probabilistische methode kan de evaluatie worden verfijnd die Elia maakt voor de keuze van zijn toekomstige investeringen: zij tracht de verschillende mogelijke situaties te identificeren wat de stroompieken betreft, de waarschijnlijkheid (of de frequentie) in te schatten dat deze zich voordoen en de te nemen maatregelen te plannen (waaronder de dimensionering van het net) om aan deze verschillende situaties tegemoet te komen. Het betreft dus een verfijning van de deterministische methode die van haar kant de dimensionering van het net aanbeveelt om aan een stroompiek op het hoogspanningsnet te kunnen voldoen zonder rekening te houden met andere situaties. De probabilistische methode projecteert in tegenstelling daarmee echte scenario’s. Deze houden in het bijzonder rekening met de frequentie van de pieken en gaan de impact na van alle bestaande maatregelen om ze te beheren. Dankzij deze analyse kan daaruit de meest efficiënte maatregel vanuit economisch standpunt worden gekozen. Zo kan bijvoorbeeld de dispatching van Elia stroompieken opvangen in plaats van duurdere investeringen te doen in de dimensionering van het net. Een adequate dimensionering van het net Het principe van de economische optimalisering en het toepassen van de probabilistische methode leiden tot een grotere nauwkeurigheid van de dimensionering van het net. Deze nauwkeurigheid is van essentieel belang voor de ontwikkeling van het Elia-net. Een overdimensionering veroorzaakt inderdaad hogere kosten en dus hogere tarieven voor de eindverbruiker terwijl een onderdimensionering een negatieve impact zou hebben op de betrouwbaarheid van het net.
II. De vier ontwikkelings- en investeringsplannen in detail Elia stelt deze plannen op voor de verschillende bevoegde Belgische overheden: het federale niveau en de gewesten. Beide overheidsniveaus zijn bevoegd voor verschillende spanningsniveaus.
I.1. Een ontwikkelingsplan op federaal niveau Elia stelt een "Ontwikkelingsplan" op voor het hele Belgische net waarvan de spanningsniveaus tussen 380 kV en 150 kV liggen. Dit plan gaat de problematiek na van de investeringen tijdens de komende 10 jaar en wordt om de 3 jaar bijgewerkt. Deze frequentie wordt overgenomen van het prospectief onderzoek (over de productiemiddelen) dat de FOD Energie uitvoert. Het "Ontwikkelingsplan" omvat twee grote hoofdlijnen, met name: • een gedetailleerde schatting van de noden op het vlak van transmissiecapaciteit; • het investeringsprogramma dat Elia moet uitvoeren om tegemoet te komen aan de noden op het vlak van transmissiecapaciteit. Het plan gaat ook in op andere problemen, meer in het bijzonder: • de evaluatie van de reservecapaciteiten in het net die Elia nodig heeft om zijn net te beheren; • de projecten die van belang zijn voor de trans-Europese netten en die werden geselecteerd door de Europese Unie. Dit plan wordt opgesteld in samenwerking met de federale overheidsdienst Energie en het Federaal Planbureau. Het moet worden goedgekeurd door de Minister van Energie en ter kennisneming worden voorgelegd aan de CREG, de federale regulator.
I.2. Drie gewesten, drie investeringsplannen Elia stelt ook specifieke plannen op voor de delen van zijn net met een spanningsniveau tussen 70 kV en 30 kV. Voor elk gewest wordt een specifiek plan voor het hele grondgebied opgesteld. Het gaat om: • een "Investeringsplan" voor het Brussels Hoofdstedelijk gewest over een periode van 7 jaar; • een "Investeringsplan" voor het Vlaams gewest over een periode van 3 jaar; • een "Aanpassingsplan" voor het Waals gewest over een periode van 10 jaar. Deze plannen passen in dezelfde filosofie als het federale "Ontwikkelingsplan". Zij leggen een schatting voor van de noden op het vlak van transmissiecapaciteit alsook een investeringsprogramma dat de netbeheerders moeten realiseren. Zij worden opgesteld in samenwerking met de gewestelijke regulatoren (Brugel voor het Brussels Hoofdstedelijk gewest, VREG voor het Vlaams gewest en CWaPE voor het Waals gewest) en moeten worden goedgekeurd door de bevoegde gewestelijke overheden.
I.3. Een precieze timing Alle ontwikkelings- en investeringsplannen worden met een precieze timing opgesteld zoals blijkt uit deze samenvattende tabel. Ontwikkelingsplan
Investeringsplan
Aanpassingsplan
Investeringsplan
Regulator
CREG
Brugel
CWaPE
VREG
Bevoegdheidsniveau
Federaal
Brussels Hoofd-stedelijk gewest
Waals gewest
Vlaams gewest
Spanningsniveaus
380-150 kV
36 kV
70–30 kV
70–30 kV
Periode waarop het plan van toepassing is
10 jaar
7 jaar
10 jaar
3 jaar
Frequentie
3 jaar
1 jaar
3 jaar (+ jaarlijkse informatie aan CWaPE)
1 jaar
Goedkeuring
Minister van Energie
Regering van het Brussels Hoofdstedelijk gewest
Waalse regering
Geen formele goedkeuring
De vier plannen maken de balans op van de vordering van de investeringsprogramma’s die tijdens de voorgaande jaren werden voorgesteld.
III. De toegevoegde waarde van de ontwikkelings- en investeringsplannen De ontwikkelings- en investeringsplannen die Elia opstelt, hebben een echte toegevoegde waarde voor de hele energiemarkt en zijn spelers: • zij geven volledige en transparante informatie over de ontwikkelingsperspectieven van het net; • de filosofie en de inhoud van deze plannen bieden garanties voor de sterkte en de betrouwbaarheid van het net maar ook wat de ondersteuning van de ontwikkeling van de markt en de economische optimalisering betreft; • de ontwikkeling van het net wordt beschouwd rekening houdende met de noden van de markt en in samenspraak met de overige netbeheerders; • het net wordt ontwikkeld rekening houdend met de vereisten van duurzame ontwikkeling en met een zo laag mogelijke kost voor de eindgebruiker.
IV. Wettelijke en contractuele basis De wettelijke basis voor het federale "Ontwikkelingsplan" is de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt zoals gewijzigd door de wet van 19 mei 2005 in het bijzonder. Het "Aanpassingsplan" voor het Waals gewest is gebaseerd op het decreet van 12 april 2001 betreffende de organisatie van de gewestelijke elektriciteitsmarkt en op het besluit van de Waalse regering van 24 mei 2007 betreffende het Technisch Reglement voor het beheer van het lokale transmissienet voor elektriciteit in het Waals gewest en de toegang daartoe. Het "Investeringsplan" voor het Brussels Hoofdstedelijk gewest is gebaseerd op de ordonnantie van 19 juli 2001 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk gewest gewijzigd door de ordonnanties van 1 april 2004 en 14 december 2006. De basis van het "Investeringsplan" voor het Vlaams gewest is het decreet van 17 juli 2000 "houdende de organisatie van de elektriciteitsmarkt" aangevuld door het besluit van de Vlaamse regering van 15 juni 2001 "met betrekking tot de distributienetbeheerders voor elektriciteit".
De ontwikkelings- en investeringsplannen in 5 punten • Elia stelt ontwikkelings- en investeringsplannen op die als hulpmiddel dienen voor de besluitvorming en die de betrouwbaarheid van het hoogspanningsnet van morgen vergroten. • Deze plannen stellen 4 doelstellingen voorop: de betrouwbaarheid van het net, duurzame ontwikkeling, economische optimalisering en de goede werking van de markt. • De plannen bekijken specifiek de noden op het vlak van transmissiecapaciteit alsook de te realiseren investeringen om daaraan te voldoen. • De waarschijnlijkheidsmethode laat toe om de beslissingen over de ontwikkeling en de investeringen te preciseren en een adequate dimensionering van het net te verkrijgen in het kader van de vrijmaking van de markt.
I1-N-15.11.07 / Niet-contractueel document / Verantw. uitgever: J. Vandermeiren, Keizerslaan 20, 1000 Brussel
• Elia stelt vier plannen op. Elk plan wordt uitgewerkt op vraag van een bevoegde overheid, met name de federale overheid en het Brussels, Vlaams en Waals gewest.