Ondersteuning net Overzicht van de ondersteunende diensten voor het elektriciteitsnet De netgebruikers kunnen een actieve rol spelen in het beheer van het Belgische hoogspanningsnet door deel te nemen aan de ondersteunende diensten voor het net (de "ondersteunende diensten"). Deze diensten bieden Elia de mogelijkheid om de frequentie en spanning op peil te houden en het evenwicht en de congesties te beheren dankzij een ruime waaier aan middelen die het ter beschikking wordt gesteld: primaire reserve, secundaire reserve en tertiaire reserves productie en afname, activering van de opregeling of afregeling van de productie door de houders van een CIPU-contract, spanningsregeling, Black Start,... Elk van deze diensten die de netgebruikers leveren, wordt gedetailleerd beschreven in een afzonderlijke fiche.
I. Een gekoppeld en solidair Europees net Het Belgische hoogspanningsnet dat Elia beheert, vormt een van de schakels van het gekoppelde Europese net. De solidariteit tussen de verschillende Europese partners is absoluut onontbeerlijk voor de stabiliteit van het elektrische systeem. UCTE (Union for Co-ordination of Transmission of Electricity) is het orgaan dat belast is met de coördinatie van de exploitatie en de ontwikkeling van het Europese koppelnet (ook synchrone UCTE-zone genoemd). In deze context van internationale samenwerking draagt Elia bij tot de goede werking van het Europese net door tussenbeide te komen op het niveau van zijn regelzone. Elia heeft doeltreffende maatregelen uitgewerkt voor een betrouwbaar, efficiënt en veilig net.
II. De vermogensreserves die de netgebruiker levert Om de frequentie en de spanning op peil te houden en eventuele onevenwicht tussen productie en verbruik of de congesties op het net weg te werken, dient Elia te beschikken over vermogensreserves. Deze worden ter beschikking gesteld van Elia door de netgebruikers. Er bestaan meerdere categorieën van vermogensreserves: • de primaire reserve: deze vermogensreserve is onontbeerlijk om de frequentie van het gekoppelde Europese net te stabiliseren en black-outs te voorkomen. De primaire reserve kan automatisch geactiveerd worden in installaties die frequentieschommelingen kunnen detecteren en indien nodig daarop zeer snel kunnen reageren binnen de 0 tot 30 seconden. Deze reserve zal niet langer worden benut dan 15 minuten. De primaire reserve kan geleverd worden door bepaalde productie-eenheden die over installaties beschikken die aan bepaalde technische vereisten voldoen. • de secundaire reserve: deze reserve wordt hoofdzakelijk door Elia gebruikt om zijn regelzone in evenwicht te houden. Ze wordt ook gebruikt om de frequentie terug op 50 Hz te brengen. Deze reserve wordt automatisch en doorlopend geactiveerd, zowel opwaarts als neerwaarts (opregeling-afregeling). Zij reageert snel (tussen 30 seconden en 15 minuten) en blijft geactiveerd zolang dit nodig is. De netgebruiker die deze reserve ter beschikking stelt, moet beschikken over de nodige middelen om te communiceren met de dispatching van Elia. Zijn productie-eenheden moeten aan bepaalde technische vereisten voldoen. • de tertiaire reserve: deze reserve maakt het mogelijk een aanzienlijk of systematisch onevenwicht in de regelzone op te vangen en belangrijke congestieproblemen op te lossen. De tertiaire reserve is een vermogensreserve die bepaalde producenten of industriële netgebruikers ter beschikking stellen van Elia. De tertiaire reserve bestaat uit twee componenten: de tertiaire productiereserve, dat wil zeggen de injectie van extra vermogen door producenten die een contract voor tertiaire reserve hebben afgesloten, en de tertiaire afnamereserve, dat wil zeggen een vermindering van de afnames door netgebruikers die een contract voor onderbreekbaarheid hebben afgesloten. Deze reserve vormt een oplossing die aanvullend is op de primaire reserve, de secundaire reserve en het ter beschikking gestelde vermogen via het CIPU-contract. In tegenstelling tot de primaire en secundaire reserve wordt de tertiaire reserve manueel geactiveerd op vraag van Elia. Elke gebruiker van het Belgische hoogspanningsnet kan hieraan deelnemen door een contract af te sluiten met Elia, op voorwaarde dat zijn installaties aan bepaalde technische vereisten voldoen. Hiërarchisch gezien wordt de secundaire reserve enkel geactiveerd wanneer de primaire reserve al aangesproken werd. Evenzo wordt de tertiaire reserve altijd voorafgegaan door de activering van de secundaire reserve.
FREQUENTIE Systeem
herstelt stabiliseert
(50Hz)
∆f
1
actief
ZONE-EVENWICHT totaal injecties = totaal afnames
PRIMAIRE REGELING Reactie tussen 0 en 30 sec, tot 15 min
geeft primaire regeling vrij
onevenwichtssignaal
SECUNDAIRE REGELING Reactie tussen 30 sec en 15 min. Zolang als nodig2
onevenwichtssignaal
geeft secundaire regeling vrij
TERTIAIRE REGELING Reactie tot 15 min
*
*
1. ∆ frequentie: signaal dat overeenstemt met het verschil tussen de gemeten frequentie en de te bereiken frequentie (tussen 49,99 – 50,01 Hz) 2. tot het probleem is opgelost of de secundaire reserve is vervangen door de tertiaire reserve.
III. Andere oplossingen voorzien door Elia Naast deze reserves maakt Elia gebruik van andere diensten die de netgebruikers aan Elia kunnen leveren: • Spanningsregeling Om de spanning van zijn net op een adequaat peil te houden, heeft Elia specifieke diensten voorzien die door de netgebruikers geleverd worden. De primaire spanningsregeling wordt automatisch geactiveerd door de productie-eenheden van de gebruiker terwijl de centrale spanningsregeling manueel geactiveerd wordt op vraag van Elia, al naar gelang het geval automatisch of manueel. • Black Start Elia past een procedure met progressief herstel van de voeding toe om een eventuele totale of gedeeltelijke black-out van zijn net op te vangen. Daartoe rekent Elia op een bepaald aantal productie-eenheden die de dienst "Black Start" leveren. Deze eenheden kunnen zonder externe elektrische voeding starten en de stroomtoevoer naar de netgebruikers geleidelijk weer op gang brengen.
IV. De algemene context voor de coördinatie tussen de productie-eenheden en de hulpdiensten Opdat Elia kan instaan voor de veiligheid, doeltreffendheid en betrouwbaarheid van het net, is het absoluut noodzakelijk dat Elia de injecties van elektriciteit in zijn haar net kan coördineren en het vermogen kan exploiteren dat niet gebruikt wordt door de producenten. Vandaar dat de producenten die elektriciteit in het hoogspanningsnet injecteren, ook wettelijk verplicht zijn om een "Contract voor de coördinatie van de injectie van de productie-eenheden", het zogenaamde CIPU-contract, af te sluiten met Elia. In de praktijk voorziet het CIPU-contract de terbeschikkingstelling van een vermogensreserve aan Elia en de activering op vraag van Elia van vermogen dat de producent niet gebruikt op aanvraag van Elia. Deze beschikbaarheid hangt af van vooruitzichten die de producent aan Elia bezorgt. Het CIPU-contract vormt de basis waarop de deelname van de netgebruikers aan de die verschillende diensten ter ondersteuning van het net gestoeld is.
V. Alle ondersteunende diensten die de netgebruiker levert aan Elia, leveren hem aanzienlijke voordelen op • Hij neemt deel aan het beheer van het net van Elia en draagt bij tot de goede werking ervan. Als gebruiker van het Elia-net haalt hij voordeel uit deze optimalisering, onder andere omdat de kosten voor Elia op deze manier kleiner worden en deze kosten rechtstreeks invloed hebben op de gebruikstarieven van het Elia-net. De betere werking biedt Elia overigens ook de mogelijkheid om zijn investeringen in de netinfrastructuren beter te dimensioneren, wat eveneens een positieve impact zal hebben op de tarieven van Elia; • In elk geval dekken de toegekende vergoedingen minstens de kosten die de netgebruikers maken om deze diensten te leveren.
Overzicht van de ondersteunende diensten Stabiliseren in reële tijd
Herstellen op korte termijn
Handhaving op langere termijn
Indicatieve periode
0-30 sec
0-15 min
15 min – 8 uur
Frequentie
Primaire regeling
Secundaire regeling
Congestie
Lichte overbelastingen aanvaardbaar
Topologische wijziging net
Evenwicht
Beheerd door het Europees geïnterconnecteerd net
Secundaire regeling
Spanning
Primaire spanningsregeling
Centrale spanningsregeling
Tertiaire regeling1 Regeling door de internationale noodreserve Tertiaire regeling1
-
1
Door middel van de vermogensmarge in het kader van het CIPU-contract, van de tertiaire reserve productie en van de tertiaire reserve afname
S-N-15.11.07 / Niet-contractueel document / Verantw. uitgever: J. Vandermeiren, Keizerslaan 20, 1000 Brussel
Regeling op transformatoren en condensatorenbatterijen