2 yfirferð eftir að leiðrétta by Elín Johannsdottir

Málum með Elínu G. Með olíu og akríl

Formáli þessi lesning er eins og góð matreiðslubók sem ekki á að fara eftir uppskriftunum, heldur lesa og nota það sem vekur áhuga og sleppa hinu í matagerðinni. Þú færð þá þína uppskrift sem enginn á nema þú. Persónulegt málverk sem er engu líkt. Það verða ekki til meistaraverk í hvert sinn, þá er bara að byrja uppá nýtt og mála yfir. Leikgleðin verður að vera með í för og einbeitingin að ná settu marki. Síðan getur þú horft á verkið og hugsað þetta gat ég gert. Hvernig fór ég að þessu? Í hita leiksins gleymist tíminn og málað er nær ómeðvitað af einstakri einbeitingu. Það eru ekki allir sem mála þannig en það geri ég. Þetta hefti er tileinkað barnabörnunum mínum í von um að þau geti nýtt sér mína reynslu og þekkingu. Þau eru öll mjög listræn. Ég byrjaði frekar seint í myndlistinni. Þrjátíu ára var ég í framhaldnámi Noregi að læra og byrjaði ekki aftur fyrr en fertug. Fyrst í Háskóla Íslands í eitt ár og útskrifaðist með kennsluréttindi í grunnskóla. Síðan í Listaháskóla Íslands í fimm ár og útskrifaðist með BA í listum. Þetta nám var mikill skóli með helstu málurum Íslands. Það kostaði mörg tár og baráttu að þroska sig í listinni. Að lokum verður þú sáttur og vinnur þín verk. Það er ekki þar með sagt að listin taki ekki á, ég svitna alltaf undan 3

átökunum.

Hvað þarf ég til að byrja að mála?

Þú færð þér svuntu og gamla skyrtu til að vera í. Tusku til að þurrka af penslinum milli lita. Þú velur þér grunnlitina auk svartan og hvítan. Ramma að þinni stærð og blöndunarefni. Trönur ef þú vilt standa við verkið en það er nauðsynlegt fyrir lengra komna. Líkaminn allur málar og þú svitnar þegar mikil átök eru í málverkinu. Oft er gott að byrja á pappír, striga án blindramma, með olíulitunum til að taka úr sér hræðsluna og hrollinn við hvítan strigann. Þú færð góða þjónustu í Verkfæralagernum og færð allt sem þú þarf af litum, pennslum trönum og römmum.

Hvernig byrja ég að mála? Nokkrar aðferðir.

Það eru nokkrar aðferðir sem hægt er að nota og eru kenndar hér: 1.

teikna með blýanti og bíða þar til myndin þornar á milli lita.

Blautt í blautt, teiknað upp með olíu lit og nota pensil eða sköfu.

Mála svartan grunn og nota punktaaðferðina, sköfu eða pensil.

Venjulegar akrílmyndir eru málaðar eins og olían, nema þorna fyrr. Akríllinn er blandaður vatni en olían olíu.

Akrílmyndir fyrir lengra komna eru með í lokin.

Þið þroskið með ykkur eitthvað alveg nýtt. Ég mæli með að heftið verði lesin í gegn áður en þið byrjið á ykkar verki. Hvernig vinnur listamaður? Hver er kveikjan að myndaseríunni? Hvers vegna notar hann olíu í myndverkið en ekki acríl? Eða öfugt. Þessu vil ég reyna að svara.

Málað með olíu, hér teiknað með blýanti og ég nota síðan steingrá olíukrít á blýantstrikin 1.

Hér er notað blöndunarefni og stundum svolítið mikið. Þá lætur maður verkið þorna og málar aftur yfir. Hér er notað þunnt í bakgrunn en þykkt í ávextina. Svart hvíti dúkurinn er málaður næst og síðast blárir skuggar. Þá er komið að því að láta myndina þorna og það tekur alveg viku, áður en farið er að mála meira í myndina. Hér mætti fara yfir speglunina og lónið með þunnum lit. KLassisk kyrralífsmynd er ekki með landslagi í baksýn. Þú getur gert hvítann vegg á bakvið og hugsað um skuggann sem fellur á vegginn og dúkinn. Sjáið stútinn á flöskunni hann má ekki vera jafn há og fjallið.

Þessi mynd er ekki á blindramma

stærðin á henni er 50x50 Góð stærð til að æfa sig á. Hér hefur verið farin ein umferð út um allt. Hún látin þorna og næst er farið aftur í ísjakana og lónið. Laga aðeins formið á flöskunni og þá er hún búin. Ég vil hafa hana svolítið vatnslitakennda í bakgrunninum.

Klassísk uppstilling 1. Með klæði fyrir aftan og í forgrunni. Þessi er máluð með akríl. Fyrsta

málaða

myndin

mín

ferlinum. Þess vegna þykir mér vænt

hana.

Takið

eftir

skuggunum þeir eru bláir og flaskan hefur dökk grænan skugga. 7

Uppstillingar, býantur notaður í teikningu 1. Þessi stíll er að mörgu leiti klassískur þar sem hlutum er raðað á borð, en samt ekki. Venjulega eru það ávextir og flöskur. Nútímamyndir eru farnar að sýna annað margt er borið á borð. Samhengi hlutanna getur haft merkingu, en það gerðu ekki hinar upprunalegu kyrralífsmyndir. Í bakgrunn var veggur eða léreftstuska. Þessi mynd hér fyrir neðan er því ekki hefðbundin. Til dæmis voru hlutirnir ekki raðaðir fyrir framan málarann heldur googlaðir og prentaðir út til að fara eftir. Sagnalistin er því notuð á þennan hátt að raða saman Reykjavíkurborg er síðan sett fyrir aftan. Dísir Reykjavíkur getur þessi mynd heitið. fegurðardís með ilmvatn, varalit

Kóróna,

og gler ávexti, því hún borðar ekki

heldur horfir og dáist að matnum.

Skórnir og perlufestin eru elegant en lakkrískonfektið er stóra freistingin sem við glímum við. Bakgrunnurinn er Akrafjallið og Skarðsheiðin sem minnir okkur á rómantíkina í tónlistinni. Myndin gæti heitið draumadís landsins., eða draumur landsins. Þannig getur þú gert þína uppstillingu með eða án merkingar. Kyrralífsmynd er alltaf elegant og klassik. Alltaf í tísku og eiga sína aðdáendur í nútímanum. Margir listamenn gripu oft í kyrralífsmyndirnar og er hægt að finna þær hjá flestum eldri málurum sem hafa orðið frægir.

Kyrralífsmyndir teiknað með blýanti 1. Það er alltaf hægt að finna nýja leið í kyrralífsmyndum. Myndin er um Venus konu Íslands sem má ekki setja öll eggin í sömu körfu. Hún er þarna grísk stytta með kaleik og appelsínu. Esjan og Reykjavík er í bakgrunn. Til þess að ná tengingu við okkar tíma.

Bernskan 1. Myndin er um kulda bernskunnar og fegurðina sem gerir mann að manneskju sem nýtur sín í þjóðfélaginu. Gerðu þér þínar kyrralífsmyndir það er gott að byrja á þörf fyrir tjáningu. Kyrralífmyndirnar hafa hefðir en þú mátt brjóta þær og finna þína leið.

Barnaskórinn eru fyrstu skrefið. Hanskarnir og vasaklúturinn er fermingin ásamt kransakökkunni. Slaufan, þetta getur eins átt við dreng. Jólarósin er falleg og gefur hlýju eins og prjónuðu vetlingarnir. Það sem skyggir á myndina er boxhanskinn, og köldu jakarnir sem eru líka fallegir. Þannig er þroskinn gotteríið sem er um allt borðið eru sætu minningarnar. 10

Blautt í blautt. Myndin er teiknuð upp með mjúkum blýant B4 á hvítan striga 2. I.

Þá eru valdir litir á pappa diskinn. Blöndunarefni er notað hér.

II.

Við byrjum á bakgrunninum, himninum og fjöllum, síðan vatnið og að lokum forgrunninn, sandinn. Þegar við málum notum við sömu liti og færum okkur upp og niður málverkið með smá strokum til að fá flæði og samræmi í myndina. Þú stingur penslinum í krukkuna með blöndunni þegar þú þarft að fá mýkt í litina. Ég geri það í hvert skipti sem ég næ í næsta lit á pappa diskinn.

III. Fjarðlægðin er blá en nálægðin er litrík, það gerir dýptina. IV. Að lokum málum við strákana. Munið að mála með smá lit úr umhverfinu í líkamann. Nú er betra að mála ekki mjög gagnsætt heldur aðeins þykkara. Þá er jafnvel nóg að mála eina umferð. Aldrei að nota svartann í skugga heldur bláan og nota hvítann og gulan í ljósið.

Ég lék mér við ströndina er mynd 90x40 sm að stærð. Viðfangsefnið er fjallahringurinn fyrir aftan Reykjavík séð frá ströndinni í Garðabæ. Strákurinn er tíu ára Austurrískur drengur sem lét sér í ströndinni í Austurríki og ég teiknaði hann upp með blýant og blokk. Þegar ég kom heim vildi ég fá þessa sumarstemningu á Íslandi og náði henni sæmilega.

Þessi aðferð er blautt í blautt 2. Eins og í teikningu eru strikin breiðari í skugga og þynnri í birtunni. Þú getur notað blýant, olíukrít eða olíu til að teikna upp myndina. I.

Nú málum við blautt í blautt og bíðum ekki eftir að strikin þorni. Við notum þveran pensil í myndina en mjóan í teikninguna.

II.

Grár er aðalliturinn en grænn, gulur og hvítur eru settir á nokkra staði við vatnið sem það speglast í. Byrjað er á klettunum síðan niður í vatnið sem speglun. Vatnslínan er teiknuð með málbandi því hún verður að vera alveg bein.

Grár litur er blanda af bláum og appelsínugulum. 3. Í lokin er blái liturinn málaður að spegluninni og litirnir blandaðir saman við samskeytin. Þá notum við íblöndunarefni. 4. Þetta er málað í einni umferð. Liturinn er svolítið þykkur í klettunum og þunnur í vatninu. Það þarf ef til vill að fara aftur yfir vatnið þegar það er þornað með þunnum lit.

Myndir unnar á striga með olíu. Þær eru ekki í blindramma 2 Tröllið er teiknað með brúnum olíu lit í pensli á hvítan striga. Þetta kalla ég Hraunfólkið se, er bergmál hugans. Haldið aftarlega á pennslinum. Stærðin á myndunum er A4 og þær voru síðan settar í ramma þegar þær voru þornaðar og búið að bera yfir þær glansefni, Fernis.

Hugsunin mín var Hraunfólk í náttúrulaug, þá komu þessar myndir í fangið á mér. Þessi aðferð er eins og spuni, byrjað á einu striki og spennan og eftirvæntingin hvað kemur út úr því. Málað er blautt í blautt og ekki stoppað fyrr en myndin er búin. Myndin fyrir neðan olía og akríl. Hún heitir

Kortið

sem

kemur

þér

út.

Peningar og eggin sem verða kannski að ungum. Hvort er dýrmætara líf eða peningar. Heppin ég kortið kom mér út.

Svart undirlag og teiknað með hvítum lit í pensilinn 3. Hér er notaður spaði til að mála með þú velur þann sem þér þykir bestur í hendi. Litirnir mega þá vera orðnir harðir utan á og mjúkir undir á pappadisknum. Við notum ekki neitt til að mýkja litinn . Þetta er góð aðferð þegar verið er að mála yfir aðra mynd. Nota þá svartan Akríl og svamp til að hylja myndina. Hún verður svolítið hrjúf og það er bara betra með sköfunni. Myndin fær líf í litnum. Þetta er unnið blautt í blaut sem segir að við megum blanda litnum á striganum. Þetta verða grófar myndir sem gaman er að vinna með í einum rikk. Hætta ekki fyrr en allt er búið. Láta síðan þorna og lagfæra eitthvað ef þarf.

Svart undirlag og teiknað með hvítum olíulit í pensilinn 3. Þessar myndir sýna framgang málverksins. Hlutirnir á borðinu eru málaðir síðast til að málingin smitist sem minnst í bakgrunninn.

það er svo gott að teikna upp með olíulit þá ferðu ekki nær strikinu en svo að þú tekur ekki hvíta litinn með þér. Þessar myndir eru unnar með spaða og tusku til að mála með. Stærðin á myndunum er sá sami 100x100 sm. Þær eru málaðar yfir aðrar myndir og tekur spaðinn þess vegna svolítið í og myndin verður gróf.

Svart undirlag 3. Við byrjum að mála yfir hvíta strigann með svörtum akríl lit og látum hann þorna. Þá teiknum við upp með olíukrít eða olíulit. Við teiknum aðeins upp stóru fletina en ekki púnktana eða munstur. I.

Við

málum

fjöllin, himininn og þokuna fyrst. Það er gert með

þunnum lit í einni umferð blautt í blautt. II.

Klettarnir eru málaðir með þykkum lit og pensli

að stærð á

pennslinum eins og þér finnst doppurnar eiga að vera stórir. Þær eru bornar á án þess að koma við þá næstu, þannig að svartur litur er alltaf á milli doppanna. III. Hér er hugsað mikið um skugga og ljós og liturinn er mikið blandaður á pappadisknum mörgum litbrigðum til að fá líf í myndina og hreyfingu.

Olía eða akríl 4. Það eru nokkrar myndir sem koma eins út í olíu og akríl. Eins og smáfólkið. Málið með þær er að nota pensla sem eru þverir á oddinn og þunna pensla til að teikna með. Teikningin er klár og þú málar inn í hana eins og litabók með þínum uppáhalds litum.

Þá sést svarti alltaf á

milli litanna. Eins er það með hinar myndirnar á síðunni. Þessar myndir eru allar grunnaðar með svartri akrílmálningu og liturinn snertir ekki næsta lit. Akrílliturinn þekur vel úr túpunni en við setum hann á pappadiskinn.

Hér er líka málað með svörtum akríl lit á hvítan strigann 4. Síðan er teiknað upp með blýanti kaflarnir og notað til þess málband og reglustiku. I.

Kaflarnir eru málaðir þykkir með lit. Við förum bara eina umferð með kaflana og berin hér fyrir neðan. Þú velur þína liti sem passa vel saman.

II.

Því næst er myndin látin þorna og síðan eru eru dýrin og barnið teiknuð upp.

Akríl málun 5. Akrílverkin sem koma hér á eftir eru málað á sérstakan hátt. Þessi aðferð er fyrir lengra komna. Akríl er fljótt að þorna beint úr túbunni. Hægt er að blanda akríl vatni og mála með því þunnu. Það geri ég hér. Þá þarf að kaupa litinn í brúsa og blanda í skyrdollu með jafn miklu vatni eða meira. Þá er hægt að kaupa efni til að lengja þornunar tímann. Það hef ég ekki notað, því mikið vatn blandað akríl gerir hann lengur að þorna og má nota litinn í skyrdollunum í marga daga á eftir. Þessi mynd er með gumsi undir og er því svolítið upphleypt. Þessi aðferð tekur á og þarf niðurfall til að taka á móti vatninu sem er skvett á myndina. Vatnið virkar þá eins og pensill, tekur í burtu litinn og eftir stendur liturinn sem vatnið kom ekki á. Undirliturinn er þar sem vatnið fór á stendur eftir. Lagskipt máling. Þessa aðferð hefur enginn notað nema ég og þess virði að prófa í réttu húsnæði.

Málað er með svampi. Ekki blanda litinn í dollunni heldur í verkinu sjálfu. Takið eftir hvað gulur litur og bleikur smellur inn í það sem fyrir er og skerpir litinn sem er undir. Hann nær að skína. Fyrst er málað með ljósum litum margar umferðir. Umferðirnar þorna á milli. Blár er notaður síðast. Hann er gegnsær og fer yfir skæra liti. Svartur er ekki notaður nema í undantekningar tilfellum. Svarti getur drepið aðra liti niður sem hann fer yfir. Vatni er skvett á mynd sem er ekki þornuð. Þegar vatni er skvett á myndina er verið að ná ákveðinni áferð eins og í snjóbreiðum til dæmis. Það er teiknað upp með gumsinu með svampi. Þykkt sem á að vera nálægt en þunnt sem á að vera lengra í burtu. Þannig nær maður dýpt í myndflötinn. Þessar myndir voru unnar í sprænu þema. Sungið var við vinnuna og gleðin ríkti. Þegar ég fékk mína fyrstu myndavél notaði ég hana til að taka myndir

sprænum.

Nálægðin

við

sprænuna gerði mig hissa, ný uppgötvun átti sér stað. Svo tært svo bragðgott, svo faqllegur tónn. 21

Sprænurnar sýndust svo stórar við nálæga myndatöku. Það varð upplifun sem var skemmtileg. Sprænumyndirnar voru hugsun þessarar upplifunar. Ég er mjög ánægð með þessar myndir og þær eru allar farnar á góð heimili. Þessi aðferð krefst þess að vinna strigann frá grunni. Strekkja striga fyrir akríl og kaupa 100% bómull, strekkja hann á blindramma og bera á hann tvær umferðir að Róblex, fæst hjá Slippfélaginu í Dugguvogi, eða trélími plús vatni og eina af hvítum grunni. Striginn er grófur og tekur vel við litnum. Fékkst í Litalandi í Borgartúninu. Hann strekkist líka vel þar sem vatn herpir bómullarefnið saman og myndflöturinn strekkist. Striginn þarf að vera grófur til að taka við gumsinu og litnum þar ofan á í mörgum umferðum. Ekki sléttur og glansandi eins og við olíumálun. Strigi sem eingögu er ætlaður olíulit krumpast allur og verður ónýtur ef vatn kemur á hann. Gumsið þarf að vera þurrt áður en farið er að bera á það akríl málningu.

Ég nota þurrt sparsl blandað vatni eftir uppskrift á pakkanum. Þegar því er lokið er trélíminu hellt út í 50%...50%. Þá er gott að hraða sér og mála á strigann með svampi. Ég vinn alltaf margar myndir í einu. Um það bil 5 til 10. í sama þema og sömu stærð. Þegar gumsið er vel þornað er í lagi að byrja að mála. Gott er að mála þegar andinn kemur yfir mann. Það er sama hvað það er kallað en þín líðan hefur allt að segja. Þegar svokallaður andi er ekki yfir mér, er eins gott að sleppa því að mála, nema þá helst að grunna eða þess háttar undirbúning. Í þannig vinnu hef ég komist að því að ég þarf að mála yfir næsta dag, þess vegna bíð ég núna eftir svokölluðum anda þ.e. Sjálfstraustinu og gleðinni við að fást við viðfangsefnið. Málverkið verður glaðara, en gleðina og fegurðina vil ég sjá í mínum verkum

Mín uppáhalds. Hvers vegna? Ég veit það ekki, mitt mat er oftast tilfinningalegt. Rauði liturinn var tengdur við Ástralíu þar sem dóttir mín var á þessum tíma. Sprænan var varfærnislegt líf fram á við. Stærðin á sprænumyndunum var 120x80 sm allar jafn stórar, það fannst mér gott að vinna með. Hér keypti ég mér spýtur 2x2 sm og lét saga þær svo þær yrðu réttar. Síðan nelgdi ég þær saman og lét á þær léreft.

OG AMMA GRÉT. Uppáhalds myndin mín. Þessi mynd heitir þetta, því amma mín grét þegar hún horfði á hana á útskriftar sýningu í Listaskólanum. Hún hafði setið þarna fyrir austan á Þingvöllum akkúrat á þessum stað. Þetta var svo fallegt og einlægt, en þessi mynd er máluð undir áhrifum Þingvalla. Ég horfði lengi og stúderaði eina gjótu sem mér þótti falleg. Út frá þeirri stúdíu komu margar gjótumyndir, bæði klettar og djúpt gjótuvatnið. Þessi mynd er 130 x 170 sm að stærð unnin í akríl með gumsi. Það var auðvelt að leggja myndina niður í skólanum, það þurfi að gera við þessa aðferð á akrílnum. Hann var unninn þunnur með mikið blönduðu vatni, en umferðirnar sem bornar voru á strigann. voru þess mun fleiri.

Strigi strekktur á blindramma. I.

Blindraminn þarf að vera með rétt horn. Gott er að mæla það við borðhorn.

II.

Striginn klipptur í rétta stærð, áætlað er 4 sm. Í heftin sem brotið er innaf á bakhlið.

III. Striginn er settur með rönguna upp og blindramman ofan á. IV. Öflug heftibyssa ef við ætlum að hefta marga striga. Rafmagns byssa með 0,4 sm hefti í henni V.

Fyrst strekkjum við hliðarnar móti hvorri annarri síðan gagnstæðar hliðar. Þetta á að vera eins stíft og þið ráðið við.

VI. Hornin eru brotin saman að lokum og heft niður. Nú til dags er eiginlega óþarfi að strekkja fyrir olíulitinn, það eru til svo góðir strigar í Verkfæralagernum. En fyrir akrílinn eins og ég nota hann er gott að vinna strigann frá grunni. Hefta ógrunnaðan strigann og grunna fyrst með lími eða Róblex og grunna síðan. Þar næst gumsa og byrja þá að mála. Gott er að halda uppá litlu stykkin sem þú hamrar í hornin og setur þau samviskusaman í hornin. Gott er að hamra í hornin í vinnunni ef striginn ætlar að slakkna. 26

Stærðin

striganum

Stærðin á

striganum skiptir máli. Þegar þú hefur gert þér grein fyrir hvernig mynd þig langar til að mála, er hægt að velja striga. Ég er farin að kaupa Söru rammana í Verkfæralagernum í Smáratorgi. Maður stendur við stóru rammana en getur setið við A4 stærðina. Litlu verkin verða oft of stíf nema sé notuð teikningin sem ég nefndi fyrir ofan. Teiknað með pensli. A4 stærðin er auðvitað í lagi en hún veitir þér ekki frelsi. Það skiptir máli að nota sömu stærð í nokkurn tíma. Svo sem fimm til tíu verk. Maður fær tilfinningu fyrir stærðinni og á auðveldara með myndbygginguna.

Olía eða akríl

Margir sjá ekki muninn á þessum tveim verkum,

og það er í lagi. Olía á striga hefur alltaf þótt fínni, svo það má helst ekki nefna það að myndverkið er unnið með akríl. Mín bestu verk eru unnin með akríl og gumsi, það er mín sérstaða sem aðrir hafa ekki náð. Ég veit um engan með þessa tækni. Hún er fengin frá góðum og vel metnum málara sem hefur yfirgefið þennan heim. Þessi maður stappaði í mig stálinu og ég blómstraði í návist hans. Þannig er tilfinningalífið okkar. Dagsformið segir til sín sem tilfinningaveru. 27

Málarinn kviknaði í mér Þegar ég horfði á afa minn mála á vinnustofunni sinni. Þá sá ég galdurinn, leyndardóm listarinnar verða til. Ég byrjaði að velja gjótur sem þema þegar ég fór að mála sjálf Það var mín gjóta, djúp og gegnsæ með mörgum lögum af akríllit og grófum grunni. Eins og vatnið í gjótunni var hugur minn tær og djúpur. Nátturan verður oft kveikjan að mínum verkum. Þá vel ég hluta náttúrunnar sem tengist líðan minni. Ég vinn með sjálfa mig í gegnum náttúruna. Dæmi um þema er ísjakar, sprænur, sker, frosin ber, pixlar, gjótufólkið,, borið á borð, smáfólkið. Persónulega fynnst mér vera nauðsynlegt að ná ástríðu í verkið. Hugsun á heimspekilegan hátt um lífið og tilveruna. Viðfangsefnið er það fyrsta sem kveikir í manni og útkoman verður oft í stíl við fyrstu hugmynd sem heillaði mann.

Í hita leiksins verður allt svo frábært. Þess vegna er gott að láta verkið til hliðar og kíkja á það útundan sér á meðan verið er að vinna annað verk. Á einhverjum tímapunkti verður verkið gert upp, annað hvort að mála yfir það allt, ekki sleppa góðu pörtunum þeir koma til með að trufla framhaldið, eða laga myndina. Vinna í henni áfram og gefa henni séns þar til annað kemur í ljós. Ég hafði nokkrar myndir sem ég var ekki fullkomlega ánægð með til hliðar í langan tíma, kannski tvo mánuði. Þá datt mér í hug lausn, þ.e. að mála með bláum lit sem er gegnsær yfir allt. Út úr því komu góðar næturmyndir og undirlagið tók misjafnlega við litnum sem passaði vel. Síðan hélt ég áfram með myndirnar út frá þessum breytingum sem voru jákvæðar. Myndin hefur sinn sköpunarferil og óþarfi að vera óþolinmóður. Þetta voru olíumálverk í þessu tilfelli.

Sköpunarþörfin Hvar byrjum við þegar áhuginn hefur vaknað og sköpunar þörfin flæðir um líkamann. Þeir sem vilja mála þurfa að hafa góða þjálfun í teikningu. Ekkert er leiðinlegra en sjá slæma teikningu í málverki. Þá á ég við stífa teikningu og ljót form. Gerið formin frekar köntuð ekki slöpp. Til þess að losa um er gott að nota t.d. svarta olíu á mjóan pensil og hvítan striga. Þú stjórnar penslinum með því að halda laust aftarlega í skaftið og lærir að einbeita þér að þeirri teikningu sem þú hefur ákveðið í huganum, hvort sem þú notar uppstillingu fyrir framan þig eða ekki. Innri kraftur hefur falleg form og þú getur laðað þau fram á þennan hátt. Það er gott að æfa sig á pappír og hætta ekki fyrr en þú getur málað sem þig langar til. Hægt er að láta þessar línur þorna og mála myndina út frá þeim. Eða hafa þær blautar og mála í formin, án þess að koma við svarta litinn. Það er í lagi að myndin verði ekki eins og ljósmynd. Það gerir málverkið skemmtilegt og frábrugðið ljósmyndinni. 30

Hugmyndir af myndum. Olían er lengi að þorna og hægt er að kaupa efni til þess að fá hana til að þorna hraðar, og einnig til þess að geta málað þunnt, gegnsætt og þykkt. Þessi efni fást í Verkfæralagernum í Smáratorgi. Hér er ég á sýningu með tveimur olíuverktum. Verkið til hægri er málað á svartan grunn með dropatækni. Þessi mynd er tekinn úr Morgunblaðinu sem ég dáðist að. Auðvitað er ekki lengur hægt að sjá það, engin merki lengur um samhengi þar á milli. Myndin til vinstri var teiknuð upp eftir að hafa séð Máv vera að éta hamborgara sem dottið hafði úr Bónuspoka. Græðgi og Spræna eru olíumálverk 170x130 sm að stærð.

Teiknað upp eftir skissu eða annarri mynd. Hér er svartur grunnur og teikningin krítuð upp með olíukrít. Hægt er að gera kafla, frá skissunni og í málverkið. T.D. Að nota einn sinnum einn sentimeter á skissunni og 5 sinnum 5 sentimetra á striganum. Þetta eru ferningar sem þú byrjar á að strika yfir myndina og færir yfir á strigann sem er strikaður með 5 sm millibili. Síðan horfir þú á myndina sem þú ferð eftir og teiknar inn í reitina á strigann. Teikningin er tilbúin þegar allir reitir eru teiknaðir. Það er líka hægt að vaða bara í strigann. Þegar vaðið er í strigann er farið í óvissuferð. Þú sérð verkið fyrir þér í huganum og breytir eftir tilfinningu og reynslu stundarinnar sem verið er að vinna verkið. Þannig vinn ég oftast, þá þarf að stroka út oftar því ekki verða öll verk góð. Maður strokar út með sama lit og er í grunninum. Þá er líka hægt að horfa á myndina sem á að fara eftir og teikna beint upp eftir henni. Það er góð aðferð þegar þú hefur náð færni í að horfa á fyrirmyndina. Hér er dropatæknin 32

notuð.

Stærð

olíumyndar er 170x130

LITAFRÆÐI Ég geri ráð fyrir að þú hafir öðlast grunn þekkingu í litafræði og held því áfram út frá því. Það er gott að vita hvernig við gerum gráan lit. Svartur blandað með hvítum til að fá gráan notum við ekki. Við notum þann gráa sem fellur inn í okkar málverk. Andstæðu litirnir, gulur / fjólublár, þá kemur út grár sem passar við þessa liti í mynd. Rauður/ grænn og appelsínugulur/blár. Af þessum litum hef ég mest notað bláan við appelsínugulan. Þegar í myndinni er blár og appelsínugulur er þetta fallegt saman.

Þessa gráu blöndun er líka hægt að nota sem

svartan lit án þess að blanda hann hvítu. Grái liturinn er blandaður með hvítum til þess að ná réttri tónhæð. Notað er rauður og

okkurgulur í andlitslit. Blandað með hvítu í rétta

tónhæð.

Það vantar brúnan lit í litahringinn. Þú blandar

þremur

litum

saman

gulum/

rauðum/bláum í þeim hlutföllum sem þú vilt fá út. Síða má lýsa með hvítum eða gulum. Okkurgulur er ekki í hringnum. Skuggi er ekki málaður með svörtum heldur gagnstæðum lit. Rautt epli hefur grænan skugga eða bara bláan. Svartur er lítið notaður nema sér eða í pensilinn til að teikna. Það er gott að eiga grunnlitina , en auk þess hvítan, svartan og okurgulan, sienabrúnan, prussian bláan, ceraclin bláan, paypersgráan, appelsínugulan og grænan. Margir fjólurauðir eru fallegir og það er alger lúxus að eignast þá fyrir smá effekta. Annars finnur þú þína litapallettu og velur þá liti sem þér líkar og sleppur hinum. Hér er teiknað með hvítum í forgrunninn en svörtum í bakgrunninn. Sterkir litir fremst og bláir aftast til að ná fram fjarlægð.

Myndbygging Myndbyggingu er erfitt að kenna því hún verður hluti af þér sjálfum þegar þú öðlast þjálfun. Ég vil bara segja þér að ímynda þér vega salt. Þú villt jafnvægi á vegasaltið eins og í myndina. Ef þú raðar mörgum appelsínum í eitt hornið þá þarftu að setja eitthvað í hitt hornið. Þá geturðu notað sterkari lit og bara eina appelsínu. Litur hjálpar í myndbyggingunni. Í svart hvítu myndunum gildir bara vegasaltið, en lituðu myndunum

þarf styrkleiki litarins að vera með í vega saltinu. Sumir

hafa þetta í sér og ekkert mál, aðrir þurfa að hugsa meira um jafnvægið. Í dag er allt í tísku og ójafnvægi er þar á meðal. Það hef ég ekki unnið með. Frumformin, hringur, þvíhyrningur og ferningur eru klassísk form í myndbyggingu. Þá staðsetur þú hlutina í horn formanna eða allan hringinn. Fimm

krókudílar

móti einum trúð sem er

miðjunni.

Hann

snýr þannig að hann vísar í auða svæðið.

Ég hef málað langan feril. og verið farsæl og haldið margar einkasýningar á mínum ferli. Þegar þetta er skrifað er

ég orðin sextug og nýr kafli tekur við. Ferill minn

hefur verið farsæll og margir notið minna verka. Síðasta verkefni mitt voru frosin ber.

Í þunglyndi er ekki hægt að mála því þá er striginn í

ósamræmi í litum og formi. Eins og engin þekking er fyrir hendi. Krafturinn er svo mikill í maníunni að

ég

gleymi mér við vinnuna og

missi tímaskinið. Þessi mynd er unnin með akríl og gumsi. Hvíti liturinn er áberandi og unnin síðast í ferlinu. Þetta er stór mynd eins og allar akrílmyndirnar. Ég hef reynt að mála á hverjum degi en það borgar sig ekki fyrir mig. Við erum misjöfn og það hentar minni típu að bíða eftir andanum. Andi minn er krafturinn. Ég bý til kraftmikil verk því ég er kraftmikil á meðan. Þannig er það bara fyrir marga tilfinningamálara. Dagsformið hefur að segja. Gleði og sjálfsvissa hjálpar til við vinnuna.

Mesta safn impressionista fann ég í New York. Frábær upplifun. Þú finnur þína meistara með því að skoða bækur. Það er margt til á bókasöfnum, bókabúðum og internetinu. Hrifning hvar sem hún kemur er hvati til að mála. Þú getur hrifist af umhverfinu í kringum þig, fólkinu í kringum þig. Smáhlutunum og víðáttunni. Njóttu og tjáðu upplifunina sem þú finnur fyrir. Ein upplifun er oft efni í margar myndir unnar á ólíkan hátt. Þessi háttur er líkur og ljóðagerð og er þess vegna ljóðrænn. Það eru margar aðkomur að sköpun. Allar eru þær jafn réttháar og spennandi fyrir listamanninn. Hér hef ég lýst minni sköpun. Svona skrif eru aldrei tæmandi en ég reyni að bæta úr því með lestur og kennslu þessarar bókar.

Claud Monet (1840-1926) Heimili hans er rétt fyrir utan París. Þar er hægt að ganga um garðinn hans og sjá þá staði sem hann málaði. Þar andar maður að sér málverkinu og sér fallegu vötnin.

Þetta

lifununum.

brýrnar hans yfir

eitt

MOMA

stóru

upp-

safnið í New York

hafði eina mjög stóra mynd uppi með Claud Monet af vatnaliljunum.

Þeir áttu líka mikið af frægum verkum eins og Rokoch. Þegar hann spurði aðstoðarmanninn sinn mjög spenntur, hvað sérðu? þá sagði aðstoðarmaðurinn rautt. Málverkið var rautt með einum rauðum ferning. bjóst hann við að heyra allar sem hann lagði í verkið. 38

Auðvita

þær tilfinningar

Hvað rekur listamanninn áfram Áhugi minn af listaverkabókum, listamönnum. Impressioistarnir heilluðu mig. Að geta ferðast og séð þau málverk sem hafa heillað í bókum er sérstök tilfinning. Tíminn stendur í stað og þú getur ekki verið nógu lengi að horfa á verkin.

Edvard Munch (1863- 1944) var norskur málari

og var fyrsta upplifun

mín. Safnið hans í Osló er stór upplifun. Munch var veikur en vildi ekki taka lyfin sín því þá fannst honum hann ekki geta málað en Munch málaði mikið út frá tilfinningum símum. Christian Krog danskur málari var með honum á vinnustofu og hann varð hrifinn af þessum nátturunnanda. Munch keypti sína fyrstu kodak myndavél 1902. Þegar hann dó 1944 skildi hann eftir sog 1.150 málverk 17.800 grafík prent og 4.500 vatnslita myndir og teikningar ásamt 13 skúlptúrum. Ópið sem varð mjög vinsælt málaði hann 1893.

Henri de Toulouse Lautrec (1864-1901) Hann notar fáa liti þegar hann gerir plagötin oft á brúnann pappír. Svartan, brúnann, appelsínugulan og hvítann. Plagötin hans voru mjög vinsæl. Hann teiknaði líka upp skissur og málaði í Rauðu Millunni. Þar sem voru kabarettar og gleðikonur að bíða eftir kúnnum. Hann var dvergur og í kvikmyndinni Rauðu myllunni er þessu vel lýst. Safnið Mursée D'orsay er safn í París, gömul lestrarstöð, með mest af myndum eftir hann sem ég hef séð. Rauða millan er enn á sínum stað með kaparet. Hann dó 66 ára af alkahólisma og sifelis.

Vincent van Gogh

(1853-1890)

var hollenskur málari og sá besti í því landi eftir Rembrant. Hann fór til Bretlands 1873 og líkaði þeirra menning vel. Safn hans sem er í Amsterdam kom mér á óvart og þá sérstaklega sjálfsmyndirnar hans. Allar jafn stórar og frá sama sjónarhorni, en með mismunandi tækni og litum. Þetta var mikill fjöldi mynda Þetta var frábært safn. Hann seldi

enga mynd, meðan hann lifði, nema eina til bróður sins sem var að styrkja hann. Hann var með geðhvörf og sést það í gegnum málverkin hans. Þegar hann kom til Parísar til bróður síns sá hann fyrst impressionistana og stúderaði Henri de

Toulouse Lautrec og Pissarro og aðra. 1889 fór hann á spítala

vegna þunglyndis og sama ár var honum boðið að sýna í Brussel. Þangað sendi hann 6 myndir. Hann dó 37 ára að aldri í fangi yngri bróður sins eftir sjálfsvíg.

Hann skildi eftir sig 2.100 verk 860 olíumálverk o 41

Egon Shile ( 1890—1918) Var austurískur málari og í Vín er stórt safn með honum. Teikningarnar hans heilluðu mig mest. Myndirnar hans eru hráar og kaldar. Það hefur ef til vill gert hann að þeim meistara sem hann er. Gustaf Klint hafði mikil áhrif á hann, en hann var

líka

austur-

rískur. Egon Shile fór í akademíuna 16 ára gamall en hætti 19 ára. Hann

hreyfst

að

kenningum

Freuds og varð málari fyrirsæta og erótíkur.

Gustaf Klimt. (1862-1918) var austurískur málari. Hann var í akademíunni

til

árs

aldurs.

Kossinn málverkið hans var málað 1907-1908.